Екiншi деңгейдегi банктер үшiн пруденциалдық нормативтер есеп айырысуларының нормативтiк мәнi мен әдiстемесi туралы нұсқаулықты бекiту туралы

      Қолданушылардың назарына!!!
      Қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 3-тармақтан қараңыз.

      "Қаржы рыногы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттiк реттеу мен қадағалау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабының 1-тармағының 5) тармақшасына сәйкес, "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 42-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгiнiң (бұдан әрi - Агенттiк) Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
      1. Екiншi деңгейдегi банктер үшiн пруденциалдық нормативтер есеп айырысуларының нормативтiк мәнi мен әдiстемесi туралы нұсқаулық осы қаулының 1 қосымшасына сәйкес бекiтiлсiн.
      2. Осы қаулының 2 қосымшасына сәйкес көрсетiлген Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерi өзiнiң күшiн жойды деп танылсын.
      3. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткен күннен бастап он төрт күн өткеннен кейiн, Нұсқаулықтың 2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енетiн 3-тармақтың бiрiншi абзацының үшiншi деңгейдегi капиталдың меншiктi капиталға қосылу бөлiгiнен, 13, 14-тармақтардың бесiншi және алтыншы абзацтарынан, 16-тармақтың жетiншi, сегiзiншi абзацтарынан, 17-31-тармақтардан, 32-тармақтың 11) тармақшасынан, Нұсқаулықтың 1 қосымшасының 43 және 44 жолдарынан, Нұсқаулықтың 1 қосымшасының Түсiндiрмесiнiң 5 және 7 тармақтарынан, Нұсқаулықтың 2 қосымшасының Түсiндiрмесiнiң екiншi абзацының 5 және 7 тармақтарынан басқасы қолданысқа енгiзiледi.
      4. Стратегия және талдау департаментi (Еденбаев E.C.):
      1) Заң департаментiмен (Байсынов М.Б.) бiрлесiп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеу шараларын қолға алсын;
      2) осы қаулы Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркелген күннен бастан он күндiк мерзiмде оны Агенттiктiң мүдделi бөлiмшелерiне, екiншi деңгейдегi банктерге, "Қазақстан қаржыгерлерiнiң қауымдастығы" заңды тұлғалар бiрлестiгiне жiберсiн.
      5. Халықаралық қатынастар және жұртшылықпен байланыс бөлiмi (Пернебаев Т.Ш.) осы қаулыны Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау шараларын қолға алсын.
      6. Осы қаулының орындалуын бақылау Агенттiк Төрағасының орынбасары Е.Л.Бахмутоваға жүктелсiн.

      Төраға

Қазақстан Республикасы     
Қаржы нарығын және қаржы    
ұйымдарын реттеу мен қадағалау 
агенттiгi Басқармасының     
2005 жылғы 30 қыркүйектегi  
N 358 қаулысының 1-қосымшасы 

Екiншi деңгейдегi банктер үшiн пруденциалдық нормативтер
бойынша есеп айырысудың нормативтiк мәнi мен әдiстемесi туралы
нұсқаулық

      Осы Екiншi деңгейдегi банктер үшiн пруденциялық нормативтер есеп айырысуларының нормативтiк мәнi мен әдiстемесi туралы нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) екінші деңгейдегі банктер (бұдан әрі – банктер) сақтауға міндетті пруденциялық нормативтер есебінің нормативтік мәндері мен әдістемесін белгілейді. Нормативтік мәндер үтірден кейін үш таңбалы санмен көрсетіледі.
      Банктерге және олардың еншілес ұйымдарына арналған, шоғырландырылған қаржылық есептілік негізінде есептелетін пруденциялық нормативтердің нормативтiк мәндерi мен есептеу әдiстемесi «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 31 тамыздағы Заңының 42-бабына сәйкес белгіленеді.
      Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

 1. Банктің жарғылық және меншікті капиталының ең аз мөлшері

      Ескерту. 1-тарау жаңа редакцияда  - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      РҚАО-ның ескертпесі!
      1-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
      РҚАО-ның ескертпесі!
      1-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      1. Банктің жарғылық капиталының ең аз мөлшері мынадай тәртіппен белгіленеді:
      жаңадан құрылатын банктер үшін 5 000 000 000 (бес миллиард) теңге мөлшерде;
      тұрғын үй құрылыс жинақ банктері үшін 3 000 000 000 (үш миллиард) теңге мөлшерде.
      Бір филиалдан көп емес филиалы бар банктің меншікті капиталының ең аз мөлшері мынадай тәртіппен белгіленеді:
      жаңадан құрылатын банктер үшін 10 000 000 000 (он миллиард) теңге мөлшерде;
      банктер үшін 10 000 000 000 (он миллиард) теңге мөлшерде, оның ішінде онда 2014 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша қалыптастырылған резервтік капитал және 2014 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша қалыптастырылған динамикалық резерв сомасында жинақталған ашып көрсетілген резерв болғанда;
      2009 жылғы 1 қазанда меншікті капиталының мөлшері 10 000 000 000 (он миллиард) теңгеден аз болған банктер үшін - 4 000 000 000 (төрт миллиард) теңге мөлшерде, мынадай талаптармен:
      банктің Астана және Алматы қалаларынан тыс қайта тіркелу;
      банк міндеттемелерінің 50% (елу пайызынан) кем емес мөлшерде Астана және Алматы қалаларынан тыс тіркелген жеке және заңды тұлғалардан қабылданған депозиттер сомасының болуы (банктің арнайы мақсаттағы еншілес ұйымдардың салымдарын және банкаралық салымдарды қоспағанда);
      Астана және Алматы қалаларынан тыс тіркелген жеке және заңды тұлғалардан қабылданған депозиттер мен банктің жарғылық капиталы сомасының 50% (елу пайызынан) кем емес мөлшерде Астана және Алматы қалаларынан тыс тіркелген банкпен үлестес емес қарыз алушыларға берілген кредиттердің (банкаралық кредиттерді және «кері РЕПО» операцияларын қоспағанда) болуы.
      Меншікті капитал мөлшері осы тармақтың екінші бөлігінің екінші абзацында көзделген мөлшерге дейін ұлғайтылған жағдайда осы тармақтың екінші бөлігінің төртінші, бесінші, алтыншы абзацтарында көзделген талаптарды орындау талап етілмейді;
      тұрғын үй құрылыс жинақ банктері үшін 5 000 000 000 (бес миллиард) теңге мөлшерде.
      Бір филиалдан көп филиалы бар банктің меншікті капиталының ең аз мөлшері осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген банктің меншікті капиталының ең аз мөлшері мен:
      облыстың әкімшілік орталығында, сондай-ақ Алматы және Астана қалаларында орналасқан әрбір филиал үшін 30 000 000 (отыз миллион) теңге;
      басқа қалаларда орналасқан әрбір филиал үшін 15 000 000 (он бес миллион) теңге;
      басқа елді мекендерде орналасқан әрбір филиал үшін 10 000 000 (он миллион) теңге сомасы ретінде белгіленеді.
      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.12.2013 № 294 қаулысымен (01.02.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).
      РҚАО-ның ескертпесі!
      Нұсқаулық 1-1-тармақ және 1-2-тармақпен толықтыру көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
      РҚАО-ның ескертпесі!
      1-1-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      РҚАО-ның ескертпесі!
      1-2-тармақты алып тастау көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      2. Банк акционерлерден меншікті акцияларды, егер мұндай сатып алу қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау мен қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген кез келген пруденциалдық нормативтерді және басқа да сақталуы міндетті нормалар мен лимиттерді бұзуға алып келмейтін жағдайда ғана сатып алады.
      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2. Меншiктi капиталдың жеткiлiктiлiк коэффициенті

      Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      3-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      3. Меншікті капитал бірінші деңгейдегі капитал мен екінші деңгейдегі капиталдың сомасы ретінде есептеледі.
      Осы Нұсқаулықтың мақсаттары үшін Standard&Poor's агенттігінің ұзақ мерзімді кредиттік рейтингілік бағаларынан басқа қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган Moody's Investors Service және Fitch агенттіктерінің (бұдан әрі – басқа рейтингілік агенттіктер) ұзақ мерзімді кредиттік рейтингілік бағаларын да таниды.
      Осы Нұсқаулықтың мақсаттары үшін мынадай ұйымдар халықаралық қаржы ұйымдарына жатады:
      Азия даму банкі (the Asian Development Bank);
      Америкааралық даму банкі (the Inter-American Development Bank);
      Африка даму банкі (the African Development Bank);
      Еуразия даму банкі (Eurasian Development Bank);
      Еуропа қайта құру және даму банкі (the European Bank for Reconstruction and Development);
      Еуропалық инвестициялық банк (the European Investment Bank);
      Еуропалық Кеңестің Даму Банкі (the Council of Europe Development Bank);
      Ислам даму банкі (the Islamic Development Bank);
      Ислам жеке секторды дамыту корпорациясы (ICD);
      Көптарапты инвестицияларға кепілдік беру агенттігі;
      Скандинавия инвестициялық банкі (the Nordic Investment Bank);
      Халықаралық валюта қоры;
      Халықаралық даму қауымдастығы;
      Халықаралық инвестициялық дауларды реттеу орталығы;
      Халықаралық қайта құру және даму банкі (the International Bank for Reconstruction and Development);
      Халықаралық қаржы корпорациясы (the International Finance Corporation).
      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      3-1. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабы 4-тармағының мақсаттары үшін меншікті капиталды есептеген кезде банктің инвестициялары заңды тұлғаның жиынтық мөлшері банктің бірінші деңгейдегі капиталы мен екінші деңгейдегі капиталы сомасының он пайызынан асатын реттелген борышына банктің салымынан тұрады.
      Ескерту. 3-1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
      4. Бiрiншi деңгейдегi капитал негізгі капитал мен қосымша капитал сомасы ретінде есептеледi:
      1) негізгі капитал:
      мынадай реттеуіш түзетулерді:
      меншікті сатып алынған жай акцияларды;
      гудвилді қоса алғанда, материалдық емес активтерді;
      өткен жылдардың шығындарын және ағымдағы жылдың шығындарын;
      шегерілетін уақытша айырмаларға қатысты танылған кейінге қалдырылған салық активтерінің бөлігін қоспағанда, кейінге қалдырылған салық міндеттемелерін шегергенде кейінге қалдырылған салық активін;
      өзге де қайта бағалау бойынша резервтерді;
      активтерді секьюритилендіру бойынша транзакциялармен байланысты сатудан түскен кірістерді. Мұндай кірістерге келешекте толық немесе ішінара кіріс алуды күтумен секьюритилендіру талаптарымен алынуына байланысты келешек кезеңдердің шекті кірісі жатқызылады;
      қаржылық міндеттемелер бойынша кредиттік тәуекелдің өзгеруіне байланысты осындай міндеттемелердің әділ құнының өзгеруінен болған кірістерді немесе шығындарды;
      қосымша капиталдан шегерілуі тиіс, бірақ оның жеткіліксіз деңгейіне байланысты негізгі капиталдан шегерілетін реттеуіш түзетулерді;
      осы Нұсқаулықтың 4-1-тармағында көрсетілген инвестицияларды шегергенде;
      осы Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында көзделген негізгі капиталдың қаржы құралдары критерийлеріне сәйкес келетін төленген жай акциялардың;
      миноритарлы акционерлерге (үшінші тұлғаларға) тиесілі еншілес банктер шығарған 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап төленген жай акциялардың;
      төленген қосымша капиталдың;
      өткен жылдардың бөлінбеген таза пайдасының;
      ағымдағы жылдың бөлінбеген таза пайдасының;
      Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6793 тіркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 31 қаңтардағы № 3 қаулысымен бекітілген Екінші деңгейдегі банктердегі, ипотекалық ұйымдардағы және «Қазақстан Даму Банкі» акционерлік қоғамындағы бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарының (бұдан әрі – Үлгі шот жоспары) 2014 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 3510 «Резервтік капитал» және 3400 «Динамикалық резервтер» баланстық шоттарындағы қалдықтар сомасы ретінде айқындалатын жинақталған ашып көрсетілген резервтің;
      сату үшін қолда бар негізгі құралдарды және қаржы активтері құнын қайта бағалау бойынша резервтердің сомасы ретінде есептеледі;
      2) қосымша капиталға осы Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында белгіленген критерийлерге сәйкес келетін мерзiмсiз шарттар енгізіледі, олардың нәтижесінде бір мезгілде бір тұлғада қаржы активі және қаржылық міндеттемелер немесе заңды тұлғаның барлық міндеттемелерін басқа тұлғадан шегергеннен кейін қалған активтер үлесіне оның құқығын растайтын басқа қаржы құралы (бұдан әрі - мерзiмсiз қаржы құралдары), сондай-ақ осы Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында белгіленген критерийлерге сәйкес келетін төленген артықшылықты акциялар пайда болады.
      Қосымша капитал мөлшері мынадай реттеуіш түзетулер сомасына азаяды:
      банктің меншікті мерзiмсiз қаржы құралдарына тікелей не жанама тәсілмен инвестициялары;
      банктің меншікті сатып алынған артықшылықты акциялары;
      осы Нұсқаулықтың 4-1-тармағында көрсетілген инвестициялар;
      екінші деңгейдегі капиталдан шегерілуі тиіс, бірақ оның жеткіліксіз деңгейіне байланысты қосымша капиталдан шегерілетін реттеуіш түзетулер.
      Банктің қосымша капитал сомасы шегеруге жеткіліксіз болса, қалған бөлік банктің негізгі капиталынан шегеріледі.
      Банк инвестициялары банктің акцияларға салымдарын (жарғылық капиталда қатысу үлестерін), мерзiмсiз қаржы құралдарын, сондай-ақ заңды тұлғаның реттелген борышын білдіреді.
      Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      4-1. Банктердің бірінші деңгейдегі капиталдан акцияларға инвестицияларды (жарғылық капиталға қатысу үлестерін), мерзiмсiз қаржы құралдарын, реттелген борышты (бұдан әрі – қаржы құралдары) шегеру мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:
      1) негізгі капиталдан:
      2015 жылғы 1 қаңтар – 2015 жылғы 31 қаңтар аралығында:
      сақтандыру ұйымының шығарылған акцияларының кем дегенде 10 (он) пайызын құрайтын, жиынтығында банктің негізгі капиталының 10 (он) пайызынан асатын инвестициялар сомасы;
      сақтандыру ұйымының шығарылған акцияларының 10 (он) және одан көп пайызын құрайтын, жиынтығында банктің негізгі капиталының 15 (он бес) пайызынан асатын инвестициялар сомасы;
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап:
      банктің қаржылық есептілігі ХҚЕС сәйкес жасаған кезде қаржылық есептілігі шоғырландырылмайтын заңды тұлғалардың қаржы құралдарына банк инвестициялары мынадай талаптарға сәйкес болады:
      егер банк шығарылған акциялардың (жарғылық капиталында қатысу үлестердің) кем дегенде 10 (он) пайызына ие қаржы ұйымдарының қаржы құралдарына банктің инвестициялары жиынтығында осы Нұсқаулықтың 4-тармағында көрсетілген реттеуіш түзетулерді қолданғаннан кейін банктің негізгі капиталының 10 (он) пайызынан асатын болса, инвестициялардың жалпы сомасындағы жай акцияларға инвестициялардың үлесіне көбейтілген артылған сома негізгі капиталдан шегерілуі тиіс;
      банк заңды тұлғаның шығарылған акцияларының (жарғылық капиталында қатысу үлестерінің) 10 (он) және одан көп пайызына ие қаржы ұйымдарының жай акцияларына банктің инвестициялары, сондай-ақ шегерілетін уақытша айырмаларға қатысты танылған кейінге қалдырылған салық активтерінің бөлігі жиынтығында осы Нұсқаулықтың 4-тармағында көрсетілген реттеуіш түзетулерді қолданғаннан кейін банктің негізгі капиталының 15 (он бес) пайызынан асатын болса, артылған сома негізгі капиталдан шегерілуі тиіс.
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап заңды тұлғаның шығарылған акцияларының (жарғылық капиталында қатысу үлестерінің) 10 (он) және одан көп пайызынан тұратын инвестициялар және шегерілетін уақытша айырмаларға қатысты танылған кейінге қалдырылған салық активтерінің сомасы осы Нұсқаулықтың 4-тармағында көрсетілген реттеуіш түзетулерді қолданғаннан кейін банктің негізгі капиталының 15 (он бес) пайызынан аспайды;
      2) қосымша капиталдан:
      егер банк шығарылған акциялардың (жарғылық капиталында қатысу үлестердің) кем дегенде 10 (он) пайызына ие қаржы ұйымдарының қаржы құралдарына банктің инвестициялары жиынтығында осы Нұсқаулықтың 4-тармағында көрсетілген реттеуіш түзетулерді қолданғаннан кейін банктің негізгі капиталының 10 (он) пайызынан асатын болса, инвестициялардың жалпы сомасындағы мерзімсіз қаржы құралдарына инвестициялардың үлесіне көбейтілген артылған сома қосымша капиталдан шегерілуі тиіс;
      банк шығарылған акциялардың (жарғылық капиталында қатысу үлестердің) 10 (он) және одан көп пайызына ие қаржы ұйымдарының мерзімсіз қаржы құралдарына банктің инвестициясы қосымша капиталдан шегерілуі тиіс.
      Қосымша капитал сомасы шегеруге жеткіліксіз болса, сома банктің негізгі капиталынан шегеріледі;
      3) екінші деңгейдегі капиталдан:
      егер банк шығарылған акциялардың (жарғылық капиталында қатысу үлестердің) кем дегенде 10 (он) пайызына ие қаржы ұйымдарының қаржы құралдарына банктің инвестициялары жиынтығында осы Нұсқаулықтың 4-тармағында көрсетілген реттеуіш түзетулерді қолданғаннан кейін банктің негізгі капиталының 10 (он) пайызынан асатын болса, инвестициялардың жалпы сомасындағы реттелген борышқа инвестициялардың үлесіне көбейтілген артылған сома екінші деңгейдегі капиталдан шегерілуі тиіс;
      банк заңды тұлғаның шығарылған акцияларының (жарғылық капиталында қатысу үлестерінің) 10 (он) және одан көп пайызына ие қаржы ұйымдарының реттелген борышына банктің инвестициясы екінші деңгейдегі капиталдан шегерілуі тиіс.
      Екінші деңгейдегі капитал сомасы шегеруге жеткіліксіз болса, сома банктің бірінші деңгейдегі капиталынан шегеріледі.
      Меншікті капитал есебінен шегерілмейтін инвестициялар осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасына сәйкес кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленеді.
      Ескерту. Нұсқаулық 4-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      5. Алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      6. Алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      7. Алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      8. 2015 жылғы 1 қаңтарға дейін тартылған, Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында белгіленген критерийлерге сәйкес келмейтін мерзімсіз қаржы құралдары мынадай талаптарға сәйкес қосымша капиталға енгізіледі:
      2015 жылғы 1 қаңтардан бастап – мерзімсіз қаржы құралдары сомасының 100 (бір жүз) пайызы мөлшерінде;
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап – мерзімсіз қаржы құралдары сомасының 100 (бір жүз) пайызы мөлшерінде;
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап – мерзімсіз қаржы құралдары сомасының 80 (сексен) пайызы мөлшерінде;
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – мерзімсіз қаржы құралдары сомасының 50 (елу) пайызы мөлшерінде;
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – мерзімсіз қаржы құралдары сомасының 20 (жиырма) пайызы мөлшерінде;
      2020 жылғы 1 қаңтардан бастап мерзімсіз қаржы құралдарының сомасы үстеме капиталдың есебінен алып тасталады.
      Меншiктi капиталдың есебiне мерзімсіз қаржы құралдарының банктiң нақты алынған ақшасы мөлшерiндегі төленген сомасы қосылады.
      Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      8-1. Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында белгіленген критерийлерге сәйкес келмейтін банктің төленген артықшылықты акциялары мынадай талаптарға сәйкес қосымша капиталға енгізіледі:
      2015 жылғы 1 қаңтардан бастап – төленген артықшылықты акциялар сомасының 100 (бір жүз) пайызы мөлшерінде;
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап – төленген артықшылықты акциялар сомасының 100 (бір жүз) пайызы мөлшерінде;
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап – төленген артықшылықты акциялар сомасының 80 (сексен) пайызы мөлшерінде;
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – төленген артықшылықты акциялар сомасының 50 (елу) пайызы мөлшерінде;
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – төленген артықшылықты акциялар сомасының 20 (жиырма) пайызы мөлшерінде;
      2020 жылғы 1 қаңтардан бастап төленген артықшылықты акциялардың сомасы қосымша капитал есебінен алып тасталады.
      Меншiктi капиталдың есебiне төленген артықшылықты акциялардың банктiң нақты алынған ақшасы мөлшерiндегi сомасы қосылады.
      Ескерту. 8-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      9. Мерзімсіз қаржы құралдары банктің меншікті капиталының есебіне банктің мерзімсіз қаржы құралдарын шығару шарты немесе талаптары осы Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында белгіленген критерийлерге сай екендігі туралы уәкілетті органның жазбаша растауымен енгізіледі.
      Уәкілетті органның осы тармақта көзделген жазбаша растау мақсатында уәкілетті орган бекіткен банктің мерзімсіз қаржы құралдарын шығару шартының немесе талаптарының көшірмелері уәкілетті органға беріледі.
      Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      10. Екiншi деңгейдегi капитал:
      банктің сатып алынған меншікті реттелген борышы шегерілген реттелген борыштың;
      Нұсқаулықтың 4-1-тармағында көрсетілген инвестициялар шегерілген сомасы ретінде есептеледі.
      «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қайта құрылымдауға жататын банк үшін реттелген борыш екінші деңгейдегі капиталға сот шешімімен айқындалған қайта құрылымдау жүргізу мерзімі аяқталған күнінен бастап бес жыл ішінде банктің сатып алынған меншікті реттелген борышы шегеріле отырып, бірiншi деңгейдегi капитал сомасының 75 (жетпіс бес) пайызынан аспайтын сомада енгізіледі.
      2015 жылғы 1 қаңтарға дейін тартылған, Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында белгіленген критерийлерге сәйкес келмейтін реттелген борыш мөлшері мынадай талаптарға сәйкес екiншi деңгейдегi капитал есебіне енгізіледі:
      ұлттық валютада:
      2015 жылғы 1 қаңтардан бастап – ұлттық валютадағы реттелген борыш сомасының 100 (бір жүз) пайызы мөлшерінде;
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап – ұлттық валютадағы реттелген борыш сомасының 100 (бір жүз) пайызы мөлшерінде;
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап – ұлттық валютадағы реттелген борыш сомасының 80 (сексен) пайызы мөлшерінде;
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – ұлттық валютадағы реттелген борыш сомасының 50 (елу) пайызы мөлшерінде;
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап – ұлттық валютадағы реттелген борыш сомасының 20 (жиырма) пайызы мөлшерінде;
      2020 жылғы 1 қаңтардан бастап шетел валютасындағы реттелген борыш сомасы екiншi деңгейдегi капитал есебінен алып тасталады;
      шетел валютасында:
      2015 жылғы 1 қаңтардан бастап – шетел валютасындағы реттелген борыш сомасының 80 (сексен) пайызы мөлшерінде;
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап – шетел валютасындағы реттелген борыш сомасының 60 (алпыс) пайызы мөлшерінде;
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап – шетел валютасындағы реттелген борыш сомасының 40 (қырық) пайызы мөлшерінде;
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап – шетел валютасындағы реттелген борыш сомасының 20 (жиырма) пайызы мөлшерінде;
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап шетел валютасындағы реттелген борыш сомасы екiншi деңгейдегi капитал есебінен алып тасталады.
      2015 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша кемінде 5 (бес) жылды құрайтын өтеу мерзімі бар реттелген борыш мөлшерінің 2014 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша енгізілетін мөлшерде екінші деңгейдегі капитал есебіне енгізілуі жалғасады және жыл сайын 1 қаңтардағы жағдай бойынша реттелген борыш сомасының 20 (жиырма) пайызына төмендейді.
      Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      10-1. Бірінші және екінші деңгейдегі капиталдың мақсаттары үшін ағымдағы жылдың немесе өткен жылдардың бөлінбеген таза пайдасының (зиянының) есебіне Үлгі шот жоспарының «Резервтерді (провизияларды) түзету шоты» 3300-шотында көрсетілген 2012 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша мынадай мөлшердегі дебет қалдығы (бұдан әрі – дебет қалдығы) кірмейді:
      2013 жылы – дебет қалдығы сомасының 83,3 пайызы;
      2014 жылы – дебет қалдығы сомасының 66,6 пайызы;
      2015 жылы – дебет қалдығы сомасының 50 пайызы;
      2016 жылы – дебет қалдығы сомасының 33,3 пайызы;
      2017 жылы – дебет қалдығы сомасының 16,6 пайызы.
      Осы Нұсқаулықтың мақсаттары үшін «Резервтерді (провизияларды) түзету шоты» 3300-шотындағы дебет қалдығы деп 2012 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгi Басқармасының 2006 жылғы 25 желтоқсандағы № 296 қаулысымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4580 тіркелген) бекітілген Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу мен оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесіне сәйкес құрылған резервтер (провизиялар) мен Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес құрылған резервтер арасындағы 2012 жылғы 31 желтоқсанда қалыптасқан теріс айырманың сомасы түсініледі.
      Ескерту. Нұсқаулық 10-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 204 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.12.2013 № 294 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      11. Банктiң реттелген борышы - бұл банктiң осы Нұсқаулықтың 1-1-қосымшасында белгіленген критерийлерге сәйкес келетiн банктің қамтамасыз етілген міндеттемесі.
      Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      12. Алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      12-1. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 31 тамыздағы Заңына сәйкес қайта құрылымдауды жүзеге асыратын (асырған) банктер меншікті капитал есебіне банктің меншікті сатып алынған акцияларын шегергенде төленген жарғылық капиталының сомасынан 15 (он бес) пайыздан аспайтын көлемдегі қайта құрылымдау шегінде шығарылған (сатып алынған) қаржы құралдарының есептелген амортизациясын ескергендегі әділ құндарының арасындағы теріс айырманы кіргізбеуіне болады.
      Ескерту. 12-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2010.04.30 N 58; өзгерту енгізілді - 2010.09.03 N 126 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулыларымен.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      13-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      13. Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі мынадай коэффициенттермен сипатталады:
      1) негізгі капитал жеткіліктілігінің коэффициенті (k1):
      негізгі капиталдың мынадай сомаға қатынасы:
      кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер;
      нарықтық тәуекелді ескере отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер;
      операциялық тәуекел;
      2) бірінші деңгейдегі капитал жеткіліктілігінің коэффициенті k1-2):
      бірінші деңгейдегі капиталдың мынадай сомаға қатынасы:
      кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер;
      нарықтық тәуекелді ескере отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер;
      операциялық тәуекел;
      3) меншікті капитал жеткіліктілігінің коэффициенті (k2):
      меншікті капиталдың мынадай сомаға қатынасы:
      кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер;
      нарықтық тәуекелді ескере отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер;
      операциялық тәуекел.
      k1, k1-2 и k2 коэффициенттерінің есебіне қабылданатын тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер ХҚЕС-ке сәйкес қалыптастырылған резервтерді шегере отырып, енгізіледі.
      Капитал жеткіліктілігі коэффициентінің мәні осы Нұсқаулықтың 1-2-қосымшасында белгіленген.
      Меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндеріне қосымша меншікті капитал буферлерінің мынадай мәндері белгіленеді:
      консервациялық буферге қойылатын талап тұрақты негізде орындалады және мыналарды:
      барлық банктер үшін:
      2015 жылғы 1 қаңтардан бастап – 1 пайыз;
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап – 2 пайыз;
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап – 3 пайыз;
      жүйе құраушы банктер үшін:
      2015 жылғы 1 қаңтардан бастап – 2,5 пайыз;
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап – 3 пайыз;
      РҚАО-ның ескертпесі!
      13-тармақтың 3) тармақшасында 17-18-абзацтармен көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      Егер k1, k1-2 және k2 коэффициенттерінің нақты мәні осы Нұсқаулықтың 1-2-қосымшасында белгіленгеннен төмен болмаса, бірақ бұл ретте көрсетілген коэффициенттерінің кез келген біреуі меншікті капитал буферлерін ескере отырып талап етілетін нормативтердің белгіленген мәнінен кем болса, онда дивидендтерге төлемді тоқтату және «Акционерлік қоғамдар туралы» 2013 жылғы 13 мамырдағы Қазақстан Республикасы Заңында көзделген жағдайларды қоспағанда, акциялардың кері сатып алу бөлігінде банктің бөлінбеген таза кірісін пайдалануға осы Нұсқаулықтың 1-3-қосымшасына сәйкес шектеу қойылады.
      Меншікті капитал буферлерін ескере отырып, меншікті капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәндеріне тізбесі осы Нұсқаулықтың 4-тармағында белгіленген негізгі капитал компоненттерінің есебінен жетеді.
      Осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес есептелген меншікті капиталдың буферлер мөлшері бухгалтерлік есепте көрсетілмейді.
      Уәкілетті орган меншікті капитал жеткіліктілігі нормативтерінің және меншікті капиталы буферлерінің мәндерін үш жылда бір реттен жиі емес қайта қарайды.
      Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      14. Алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      15. Алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      15-1. Алынып тасталады - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2009.02.27 N 31 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен.
      16. Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленетін активтерді, шартты және ықтимал міндеттемелерді есептеу осы Нұсқаулықтың 1 және 2-қосымшаларына сәйкес жүргізіледі.
      Тәуекел дәрежесі бойынша активтерді, шартты және ықтимал міндеттемелерді мөлшерлеу мақсаттарында активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер халықаралық қаржылық есептелік стандарттарына сәйкес олар бойынша құрылған резервтер сомасына азайтылады.
      Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленетін шартты және ықтимал міндеттемелер осы Нұсқаулықтың 2-қосымшасына сәйкес есептелген шартты және ықтимал міндеттемелер сомасының банк кредиттік тәуекелдер көтеретін тәуекелдің осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасында көрсетілген қарсы агенттің санатына сәйкес келетін дәрежесіне көбейтіндісі ретінде айқындалады.
      Своптар, фьючерстер, опциондар, форвардтар аталған қаржы құралдарының нарықтық құнының және олар бойынша кредиттік тәуекел сомасын осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасында көрсетілген қарсы агент санатына сәйкес келетін тәуекел дәрежесіне көбейту жолымен кредиттік тәуекелді ескеріп, мөлшерленген шартты және ықтимал міндеттемелер есебіне енгізіледі.
      Своп, фьючерс, опцион және форвард операциялары бойынша кредиттік тәуекел осы Нұсқаулықтың 3-қосымшасында көрсетілген және аталған қаржы құралдарын өтеу мерзімімен анықталатын кредиттік тәуекел коэффициентіне аталған қаржы құралдарының номиналдық құнының туындысы ретінде есептеледі.
      Осы тармақта көрсетілген қаржы құралдарының нарықтық құны (ауыстыру құны) мынадай болып көрсетіледі:
      сатып алуға арналған мәмілелер бойынша - берілген қаржы құралының номиналды шартты құнынан қаржы құралының ағымдағы нарықтық құнының асу мөлшері. Егер қаржы құралының ағымдағы нарықтық құны оның номиналды шартты құнынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады;
      сатуға арналған мәмілелер бойынша - берілген қаржы құралының ағымдағы нарықтық құнынан қаржы құралының номиналды шартты құнының асу мөлшері. Егер қаржы құралының номиналды шартты құны оның ағымдағы нарықтық құнынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады.
      Бивалюталық қаржы құралдары бойынша (қаржы құралдары бойынша талап пен міндеттеме әр түрлі шетел валютасында көрсетілген қаржы құралдары бойынша) ауыстыру құны есептілікті құру күніне белгіленген бағам бойынша айқындалған міндеттемелердің теңгелік баламасынан талаптардың теңгелік баламасының асу мөлшері ретінде анықталады. Егер талаптардың теңгелік балама мөлшері міндеттемелердің теңгелік баламасынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады.
      Осы тармақта көрсетілген қаржы құралдарының номиналды шартты құны бухгалтерлік есептің тиісті шоттарында мәмілелерді жасау күніне белгіленген қаржы құралдарының құны ретінде көрсетіледі. Бивалюталық қаржы құралдарының номиналды шартты құны ретінде банктің талаптары құрылатын валюта алынады.
      Сатылған опциондар кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген шартты және ықтимал міндеттемелердің есебіне енгізілмейді.
      Активтердің, шартты және ықтимал талаптардың және міндеттемелердің есебі нарықтық тәуекелді ескере отырып, осы Нұсқаулықтың 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29 және 30-тармағына сәйкес жасалады;
      Операциялық тәуекелдің есебі осы Нұсқаулықтың 31-тармағына сәйкес жасалады.
      Меншiктi капиталдың жеткiлiктiлiк коэффициенттерiн есептеу кезiнде (kl-1, kl-2 және k2) салымдардың тәуекел дәрежесi бойынша мөлшерленетін активтердiң мөлшерiнен және активтер мөлшерiнен банк кастодиан шарты негiзiнде сақтауға қабылдаған инвестицияланбаған қаражаттардың қалдығы алынып тасталады.
      Осы Меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің (kl-1, kl-2 және k2) ең төменгі мәнін сақтау бойынша нұсқаулықтың талаптары «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қайта құрылымдауды жүзеге асыратын (жүзеге асырған), ірі акционері «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы болып табылатын банктерге таратылмайды, егер уәкілетті орган мақұлдаған банктің қаржылық тұрақтылығын арттыру, банк қызметіне байланысты оның қаржылық жағдайын және тәуекелдерді ұлғайту бойынша ертерек ден қою шараларын көздейтін іс-шаралар жоспарында меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің (kl-1, kl-2 және k2) мәні мен меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициенттерінің мәні қолданылатын мерзімі анықталса банк жүйесін құрайтын критерийлерге сәйкес келетін банктерге қолданылмайды.
      Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).
      16-1. Шартты және ықтимал міндеттемелер есебіне орындалуы банктің үшінші тұлғалар алдындағы міндеттемелерін орындауына байланысты және банктің қосымша кредиттік тәуекелдері туындамайтын банктің шартты және ықтимал міндеттемелері кірмейді.
      Ескерту. Нұсқаулық 16-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.10.2014 № 211 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      17. Рыноктық тәуекелдi (валюталардың айырбас бағамының және қымбат металдар бағамының өзгеруіне байланысты рыноктық тәуекелмен қаржы құралдары бойынша тәуекелді қоспағанда) ескергендегi активтердiң, шарттың және мүмкiн талап етулердiң және мiндеттемелердiң есебiне банктердiң рыноктық немесе әдiл құн бойынша (бұдан әрi - рыноктық тәуекелi бар қаржы құралдары) ескерген активтерi, шартты және мүмкiн талап етулерi және мiндеттемелерi және мына талаптардың кез-келгенiне сәйкес келген жағдайда енгiзiледi:
      1) аталған кезеңдегi сатып алу құны мен сату құны арасындағы айырма бойынша кiрiс алу үшiн сатып алынған жылдан кейiнгi 3 жыл iшiнде сату мақсатында сатып алынған;
      2) рыноктық тәуекелi бар басқа қаржы құралы бойынша рыноктық тәуекелдердi хеджирлеу мақсатында сатып алынған.
      Ескерту: 17-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007 жылғы 23 ақпандағы N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз) Қаулысымен.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      18-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      18. Нарықтық тәуекелді ескергендегі активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер 13,3-ке тең келтіру коэффициентінің туындысы ретінде мына сомада есептеледі:
      сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты нарықтық тәуекелi бар қаржы құралы бойынша тәуекелмен;
      нарықтық құнның өзгеруiне байланысты нарықтық тәуекелi бар қаржы құралы бойынша тәуекелмен;
      валюталардың айырбас бағамдарының және қымбат металдардың бағамдарының өзгеруiне байланысты нарыктық тәуекелi бар қаржы құралы бойынша тәуекелмен.
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 12,5 тең.
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 11,1 тең.
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 10 тең.
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 8,3 тең.
      Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      19. Сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралы бойынша тәуекелмен есептесу айрықша проценттiк тәуекел мен жалпы проценттік тәуекел сомасын білдіреді.
      20. Айырықша проценттік тәуекел осы Нұсқаулықтың 21-тармағына сәйкес айрықша проценттiк тәуекел коэффициентi бойынша сараланған сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар бiрыңғай қаржы құралдары бойынша ашық позициялар сомасын ұсынады.
      Сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар бiрыңғай қаржы құралдары мынадай талаптарға сәйкес келетiн қаржы құралдары болып табылады:
      бiр эмитент шығарған;
      тең кiрiстiлiк мөлшерi бар;
      рыноктық құн сол бiр ғана валютамен көрсетiлген;
      өтелгенге дейiн теңдей мерзiмi бар.
      Сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар бiрыңғай қаржы құралдары бойынша ашық позиция (ұзын немесе қысқа) мыналардың арасындағы айырманы көрсетедi:
      сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралдарының сомасымен, оның iшiнде сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралдарын сатуға арналған талап етулердi бiлдiредi;
      сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралдарының сомасы сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты қаржы құралдарының сатуға арналған мiндеттемелердi бiлдiредi.
      Опциондар есептi кезеңнiң соңғы жұмыс күнiнiң жай-күйi бойынша қалыптасқан опциондардың рыноктық құны мөлшерiндегi ашық позицияның (ұзын немесе қысқа) есебiне енгiзiледi.
      Сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар бiрыңғай қаржы құралдары бойынша ашық позиция (ұзын немесе қысқа) аталған қаржы құралдарының рыноктық құны белгiленген валюталар бөлiгi шеңберiнде есептеледi.

      21. Сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар бiрыңғай қаржы құралдары бойынша ашық позициялар айрықша проценттiк тәуекелдiң коэффициентi бойынша мынадай тәртiппен сараланады:

      1) 0 пайыздық коэффициент бойынша – Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi (бұдан әрi – Ұлттық Банк) шығарған Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бағалы қағаздары түрiндегi сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты нарықтық тәуекелi бар бiрыңғай қаржы құралдары, тәуелсiз рейтингi Standard & Poor's агенттiгiнiң «АА-» рейтингiнен немесе басқа рейтингілік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейiнен төмен емес шет мемлекеттердiң орталық Үкiметтерi және орталық банктерi шығарған мемлекеттiк мәртебесi бар бағалы қағаздары, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы және «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» акционерлік қоғамы шығарған бағалы қағаздар;

      2) 0,25 проценттiк коэффициент бойынша - Қазақстан Республикасының жергiлiктi билiк органдары 6 айдан кем емес өтеу мерзiмiмен шығарған сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралдары, тәуелсiз рейтингi Standard & Poor's агенттігінің "А+"-дан "ВВВ-"-ге дейін немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейіндегі рейтингі бар шет мемлекеттердiң орталық банктерi және орталық Yкiметтерi шығарған мемлекеттiк мәртебесi бар бағалы қағаздары, халықаралық қаржы ұйымдары шығарған бағалы қағаздар, Қазақстан Республикасының сауда-саттықты ұйымдастырушыларының ресми тiзiмiне енгiзiлген және халықаралық қор биржалары таныған, осы Нұсқаулықтың 4-қосымшасында көрсетiлген сауда-саттықты ұйымдастырушыларының тiзiмiне енгiзiлген бағалы қағаздар;

      3) 1 проценттiк коэффициентi бойынша - осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетiлген сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар, өтеу мерзiмi 6 айдан 24 айға дейiнгi қаржы құралдары;

      4) 1,6 проценттiк коэффициентi бойынша - осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетiлген сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар өтеу мерзiмi 24 айдан асатын қаржы құралдары;

      5) 8 проценттiк коэффициентi бойынша - осы тармақтың 1)-4) тармақшаларында көрсетiлгеннен басқа жағдайдағы сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралдары.
      Туынды қаржы құралдары айрықша проценттiк тәуекел есебiне енгiзiлмейдi.
      Ескерту: 21-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007.02.23 N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), 2007.05.28 N 149 (2007 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.02.26 N 20 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз), 2009.08.05. N 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін  2-т.қараңыз); 24.12.2014 № 242 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) қаулыларымен.

      22. Жалпы проценттiк тәуекел мынадай соманы көрсетедi:
      әр уақыт интервалындағы сараланған жабық позиция сомасының 10 процентi;
      1-аймақтың сараланған жабық позициясы мөлшерiнiң 40 процентi;
      2-аймақтың сараланған жабық позициясы мөлшерiнiң 30 процентi;
      3-аймақтың сараланған жабық позициясы мөлшерiнiң 30 процентi;
      1 және 2-аймақтың аралығындағы сараланған жабық позициясы мөлшерiнiң 40 процентi;
      2 және 3-аймақтың аралығындағы сараланған жабық позициясы мөлшерiнiң 40 процентi;
      1 және 3-аймақтың аралығындағы сараланған жабық позициясы мөлшерiнiң 100 процентi.

      23. Сараланған позициялар мынадай тәртiппен есептеледi:

      1) сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты қаржы құралдары бойынша ашық позиция мөлшерiн айқындау.
      Сыйақы мөлшерлемесiнiң (бұдан әрi - сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты туынды қаржы құралдары) өзгеруiне байланысты ашық позицияның мөлшерiн айқындау кезiнде қаржы құралдары (фьючерстiк келiсiм-шарттар, форвардтық келiсiм-шарттар, проценттiк мөлшерлемедегi форвардтық келiсiм-шарт) тиiстi базистiк активтердiң рыноктық құнында көрсетiлетiн ұзын және қысқа позиция комбинациясы ретiнде қарастырылады.
      Сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты туынды қаржы құралдарын өтеу мерзiмi туынды қаржы құралдарын орындау немесе жеткiзу мерзіміне дейінгі және олардың базистік активінің айналыс мерзімінің сомасы ретiнде есептеледi (туынды қаржы құралының базистiк активтi жеткiзу талабы жағдайында - ұзын позицияға енгiзiлетiн туынды қаржы құралын өтегенге дейiнгi мерзiм қосылады, ал туынды қаржы құралының базистiк активтi жеткiзу мiндеттемесi жағдайында - қысқа позицияға енгiзiлетiн туынды қаржы құралын өтегенге дейiнгi мерзiм қосылады).
      Своп ашық позициясының мөлшерiн анықтау кезiнде келiсiм-шарттар базистiк активтерде белгiленген өтеу мерзiмiмен тиiстi базистiк активтерде көрсетiлген ұзын және қысқа позициялардың комбинациясы ретiнде қаралады.
      Ашық позиция есебi кезiнде мынадай талаптарға сәйкес келетiн борыштық бағалы қағаздарды сатуға арналған мiндеттеменi немесе сатуға талап етудi ұсынатын сыйақы мөлшерлемесiн өзгертуге байланысты мерзiмдi туынды қаржы құралдарымен арадағы өзара қарсы позиция сынағы болуы мүмкін:
      бiр эмитент шығарған борыштық бағалы қағаздар;
      борыштық бағалы қағаздардың белгiлi бiр шетел валютасында немесе теңгеде тең рыноктық құнының болуы;
      борыштық бағалы қағаздардың өтелгенге дейiнгi тең мерзiмi болуы.

      2) уақыт интервалы бойынша ашық позицияларды бөлу осы Нұсқаулықтың 5-қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады және:
      белгiленген сыйақы мөлшерлемесiмен, өзгертiлген сыйақы мөлшерлемесiмен байланысы бар қаржы құралдары кезектi төлем жасау күнiне дейiн қалған мерзiмге байланысты уақыт интервалы бойынша бөлiнедi;
      сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты, өзгермелi сыйақы мөлшерлемесiне байланысты қаржы құралдары сыйақы мөлшерлемесiн қайта қарау күнiне дейiн қалған мерзiмге қатысты уақыт интервалы бойынша бөлiнедi;
      орындалу мерзiмi екi уақытша интервалдардың шекарасында тұрған қаржы құралдары мейлiнше жоғары уақытша интервалға бөлiнедi;
      айырбасталмайтын артықшылықты акциялар уақытша интервалдарға дивидендтерге төлем жасау мерзiмiне қатысты бөлiнедi, ал дивидендтерге төлем жасау туралы ақпарат болмаған жағдайда уақытша интервал есеп беру жасалған күннен бастап заңды тұлға белгiлеген дивидендтердiң жылдық төлем жасау күнiне дейiн анықталатын болады;

      3) әр уақытша интервалдың iшiнде барлық ұзын және қысқа ашық позициялар жинақталады;

      4) әр уақытша интервал бойынша жиынтықты ұзын және жиынтықты қысқа позициялар уақытша интервалға сәйкес келетiн коэффициент бойынша сараланады;

      5) ашық сараланған және жабық сараланған позициялар әр уақытша интервал бойынша анықталады.
      Әр уақытша интервалдың сараланған ұзын және қысқа позициялары өзара есептесуге алынады.
      Толық өзара есептесуге алынуы тиiс әр уақытша интервалдың сараланған ұзын және қысқа позицияларының сомасы уақытша интервалдың жабық сараланған позициясын бiлдiредi. Өзара есептесуге алынуы тиiс емес немесе өзара есептесуге алынбай қалған сараланған ұзын және қысқа позициялардың бөлiгi уақытша интервалдың сараланған ұзын және қысқа позицияларын жасай отырып жиынтықталады.
      Уақытша интервалдар мына аймақтар бойынша топталады:
      1-аймақта жылдан кем төрт уақытша интервал болады, оның iшiнде 1 айдан кем емес, 1 айдан 3 айға дейiн, 3 айдан 6 айға дейiн, 6 айдан 12 айға дейiн;
      2-аймақта бiр жыл мен 4 жылдан аса уақытты қосатын үш уақытша интервал болады, оның iшiнде 1 жылдан 2 жылға дейiн, 2 жылдан 3 жылға дейiн, 3 жылдан 4 жылға дейiн;
      3-аймақта 4 жылдан асатын алты уақытша интервал болады, оның iшiнде 4 жылдан 5 жылға дейiн, 5 жылдан 7 жылға дейiн, 7 жылдан 10 жылға дейiн, 10 жылдан 15 жылға дейiн, 15 жылдан 20 жылға дейін, 20 жылдан астам жылға дейiн;
      Әрбiр аймақтың уақытша интервалдар бойынша сараланған ұзын және қысқа позициялары өзара есептесуге жатқызылады. Толық өзара есептесуге жатқызылатын әрбiр аймақтағы уақытша интервалдар бойынша сараланған ұзын және қысқа позициялардың бөлiгiнiң сомасы аймақтың жабық сараланған позициясын бiлдiредi.
      Өзара есептесуге жатқызылмайтын немесе өзара есептелмей қалған әрбiр аймақтағы әр түрлi уақытша интервалдардың сараланған ұзын және қысқа позицияларының бөлiгi әрбiр аймақтың сараланған ұзын және қысқа позицияларын жасай отырып, жинақталады;

      6) аймақтар арасындағы сараланған ашық және жабық позициялар анықталады.
      1-аймақтың сараланған ашық ұзын (қысқа) позициясы 2-аймақтың сараланған ашық қысқа (ұзын) позициясымен есептелiнедi.
      Толық өзара есептесуге жататын 1 және 2-аймақтардың сараланған ұзын және қысқа позициясы бөлiктерi мөлшерлерiнiң сомасы 1 және 2-аймақтардың арасындағы сараланған жабық позицияны бiлдiредi.
      2-аймақтың сараланған ашық ұзын (қысқа) позициясы 3-аймақтың сараланған ашық қысқа (ұзын) позициясымен өзара есептелiнедi.
      Толық өзара есептесуге жататын 2 және 3-аймақтардың сараланған ұзын және қысқа позициясы бөлiктерi мөлшерлерiнiң сомасы 2 және 3-аймақтардың арасындағы сараланған жабық позициясын бiлдiредi.
      1-аймақтың сараланған ашық ұзын (қысқа) позициясы 3-аймақтың сараланған ашық қысқа (ұзын) позициясымен өзара есептелiнедi.
      Толық өзара есептесуге жататын 1 және 3-аймақтардың сараланған ұзын және қысқа позициясы бөлiктерi мөлшерлерiнiң сомасы 1 және 3-аймақтардың арасындағы сараланған жабық позициясын бiлдiредi.
      Аймақтар арасындағы өзара есептесуден кейiн қалған ашық сараланған позициялар қалған ашық сараланған позицияны жасай отырып, жиынтықталады.
      Жалпы проценттiк тәуекел есебi осы Нұсқаулықтың 6-қосымшасында берiлген.
      Ескерту: 23-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007 жылғы 23 ақпандағы N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз) қаулысымен.

      24. Базалық активi акциялар немесе акциялардың индекстерi болып табылатын туынды қаржы құралдарының рыноктық құнының және акциялардың рыноктық құнының өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралының тәуекелiнiң есебi акциядағы айрықша тәуекелдiң және акцияға деген жалпы тәуекелдiң сомасын бiлдiредi.
      Акциядағы айрықша тәуекелдiң және акцияға деген жалпы тәуекелдiң есебiне базистiк активтерi акциялар немесе акциялар индексi болып табылатын рыноктық туынды қаржы құралдарының рыноктық құнына және акциялардың рыноктық құнының өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар мынадай қаржы құралдары енгiзiледi:
      акциялар (сыйақы мөлшерлемесiнiң өзгеруiне байланысты рыноктық тәуекелi бар қаржы құралының тәуекелi есебiне енгiзiлетiн айырбасталмайтын артықшылықты акциялардан басқа);
      айырбасталатын бағалы қағаздар (айырбасталатын облигациялар және артықшылықты акциялар);
      осы тармақтың үшiншi және төртiншi абзацтарында көрсетiлген базистiк активi бағалы қағаздар болып табылатын туынды қаржы құралдары немесе аталған бағалы қағаздардың индексi.

      25. Айрықша тәуекел және жалпы тәуекел есебi Қазақстан Республикасының сауда-саттықты ұйымдастырушысының немесе халықаралық қор биржалары танып отырған сауда-саттықты ұйымдастырушының сауда жүйесiнде сатылатын акциялар индексiмен немесе акциялардың рыноктық құнының өзгеруiне байланысты қаржы құралының ашық (ұзын немесе қысқа) позициясымен есептесу кезiнде анықталады.
      Акциялардың рыноктық құнының немесе акциялар индексiнiң өзгеруiне байланысты қаржы құралының ашық (ұзын немесе қысқа) позициясымен есептесу кезiнде базистiк активi белгiлi бiр акциялар немесе акцияларға арналған белгiлi бiр индекстер болып табылатын қаржы құралдары базистiк активтердiң рыноктық құнына қайта саналады, оның iшiнде:
      базистiк активi акциялар болып табылатын фьючерстiк және форвардтық келiсiм-шарттар аталған фьючерстiк және форвардтық келiсiм-шарттардың рыноктық құны бойынша көрсетiледi;
      базистiк активi акциялар индексi болып табылатын фьючерстiк келiсiм-шарттар индекс құрамына кiретiн акциялардың рыноктық құны бойынша қайта саналады;
      базистiк активi акциялар индексi болып табылатын своптық келiсiм-шарттар индекс құрамына кiретiн акциялардың рыноктық құны сомасына қайта саналған позицияны бiлдiретiнiн ескере отырып, базистiк активтердiң аталған позициясына сәйкес рыноктық құн бойынша қайта саналған ұзын және қысқа позициялар комбинациясы ретiнде қаралады;
      базистiк активi акциялар немесе акциялар индексi болып табылатын опциондық келiсiм-шарттар есептi кезеңнiң соңғы жұмыс күнi үшiн олардың рыноктық құны мөлшерiндегi акциялардың жалпы тәуекелi есебiмен енгiзiледi.
      Белгiлi акциялар немесе белгiлi акциялар индексiнiң рыноктық құнының өзгеруiне байланысты қаржы құралдары бойынша ашық (ұзын немесе қысқа) позиция белгiлi акциялар немесе белгiлi акциялар индексiнiң рыноктық құнының өзгеруiне байланысты қаржы құралдары сомасының арасындағы айырманы, оның iшiнде белгiлi акцияларды сатуды немесе акциялардың белгiлi бiр индексi бойынша төлемдердi жүзеге асыруды талап етiп отырған және белгiлi бiр акцияларға немесе акциялардың белгiлi бiр индекстерiне рыноктық бағаның өзгеруiне байланысты қаржы құралдарының сомасын, оның iшiнде белгiлi бiр акцияларды сатуға немесе акциялардың белгiлi бiр индексi бойынша төлемдердi жүзеге асыру жөнiнде өзiне мiндеттеме алуды бiлдiредi.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      26-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      26. Акциялардың нарықтық құны немесе акциялар индексi өзгеруіне байланысты қаржы құралдарының нарықтық тәуекелi бар айрықша тәуекелi 0,075-ке тең айрықша тәуекел коэффициентi бойынша мөлшерленген көрсетілген қаржы құралдары бойынша ашық (ұзын және қысқа) позициялар сомасын білдіреді.
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап ерекше тәуекел коэффициентiнің мәні 0,08 тең.
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап ерекше тәуекел коэффициентiнің мәні 0,09 тең.
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап ерекше тәуекел коэффициентiнің мәні 0,10 тең.
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап ерекше тәуекел коэффициентiнің мәні 0,12 тең.
      Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      27-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      27. Жалпы тәуекел белгiлi бiр акциялар немесе акциялардың белгiлi бiр индексiнiң нарықтық құны өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелi бар қаржы құралдары бойынша ұзын позициясы мен қысқа позициясы арасындағы айырмасы 0,075-ке тең жалпы тәуекел коэффициентін туындысын бiлдiредi.
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап жалпы тәуекел коэффициентінің мәні 0,08 тең.
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап жалпы тәуекел коэффициентінің мәні 0,09 тең.
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап жалпы тәуекел коэффициентінің мәні 0,10 тең.
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап жалпы тәуекел коэффициентінің мәні 0,12 тең.
      Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      28-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      28. Шетелдік валюталарының айырбастау бағамы (қымбат металдардың нарықтық құны) өзгеруіне байланысты активтердің, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер бойынша тәуекел есебі мына сомалардың бiрi мейлінше мәнді болатын 0,075-кe тең валюталық тәуекел коэффициентін жасайтынын бiлдiредi:
      әрбір шетел валютасы бойынша ашық қысқа позициялар (абсолюттік мәнде) және қымбат металдар бойынша ашық (ұзақ/қысқа) позициялар (абсолюттік мәнде);
      әрбір шетел валютасы бойынша ашық ұзақ позициялар (абсолюттік мәнде) және қымбат металдар бойынша ашық (ұзақ/қысқа) позициялар (абсолюттік мәнде).
      Әрбір шетелдік валюта бойынша ашық валюталық позиция осы Нұсқаулықтың 47-тармағына сәйкес есептеледі.
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап валюталық тәуекел коэффициентінің мәні 0,08 тең.
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап валюталық тәуекел коэффициентінің мәні 0,09 тең.
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап валюталық тәуекел коэффициентінің мәні 0,10 тең.
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап валюталық тәуекел коэффициентінің мәні 0,12 тең.
      Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      29. Әрбiр шетелдiк валюта (қымбат металл) бойынша ашық (ұзын немесе қысқа) позиция есебiне активтердiң, шартты және мүмкiн талап етулер мен шетел валютасы (қымбат металл) бойынша көрсетiлген немесе белгiленген мiндеттемелер енгiзiледi, оның iшiнде:
      шетел валютасымен есептелген сыйақыны қосқандағы шетел валютасымен (қымбат металл) көрсетiлген (белгiленген) активтер мен мiндеттемелердiң рыноктық (әдiл) құны арасындағы айырма;
      форвард немесе фьючерс және опцион операциялары бойынша алынған және төленген шетел валютасының (қымбат металл) мөлшерлерi арасындағы айырма;
      шетел валютасымен көрсетiлiп (белгiленiп) алынған және берiлген кепiлдiктер арасындағы айырма.
      Аталған айырмалардың оң мәндерi шетел валютасы (қымбат металл) бойынша ашық ұзын позицияларды, ашық терiс мәндер - шетел валютасы (қымбат металл) бойынша қысқа позицияларды көрсетедi.
      Шетел валютасын немесе қымбат металдарды сатуға арналған форвард операциялары есептi кезеңнiң соңғы жұмыс күнiнде пайда болған базалық активтiң рыноктық бағасына форвард операцияларының базалық активiнiң көлемiн жасау үшiн есептелген айырбасталатын мөлшердегi ашық валюталық позиция есебiне енгiзiледi.

      30. Активтер, шартты және ықтимал талаптар мен шетел валюталардың айырбастау бағамының (бағалы металдардың нарықтық құнының) өзгеруіне байланысты міндеттемелер халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптастырылған резервтерді шегергендегі ашық валюталық позицияның есебіне кіргізіледі.
      Ескерту. 30-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      РҚАО-ның ескертпесі!
      31-тармақ жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      31. Операциялық тәуекел соңғы өткен үш жыл iшiндегi жылдық жалпы кiрiстiң орташа шамасының 0,075-кe тең операциялық тәуекел коэффициентіне көбейтіндісіне 13,3-ке тең сәйкес келтіру коэффициентінің көбейтіндісі ретінде есептеледі.
      Соңғы өткен үш жыл iшiндегi жылдық жалпы кірістің орташа шамасы әр жыл сайын банктің таза кіріс алған соңғы өткен үш жыл iшiндегi жылдық жалпы кіріс сомасының банктің таза кіріс алған жылдарының анына қатынасы ретінде есептеледі.
      Жаңадан құрылған банктер үшін операциялық тәуекел қаржы жылының аяқталуы бойынша есептеледi және жылдық жалпы кiрiстiң орташа мөлшерi өткен жылдар санын негiзге ала отырып есептеледi.
      Жылдық жалпы кіріс:
      жиынтық шығыстарды, провизияларды (резервтерді) қалпына келтіруден болған кірістерді және банктің төтенше кірістерін шегергенде;
      жиынтық кірістің, корпоративтік табыс салығының, қамтамасыз етуге арналған қаржының және төтенше шығыстардың сомасы ретінде айқындалады.
      Банк шығын алған, бірақ қамтамасыз етуге арналған қаржыны ескергенде, провизияларды (резервтерді) қалпына келтіруден болған кірістерді және төтенше кірістерді шегергенде оң жалпы кіріс болған жыл операциялық тәуекел есебіне кіргізіледі.
      2016 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 12,5, операциялық тәуекел коэффициенті 0,08 тең.
      2017 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 11,1, операциялық тәуекел коэффициенті 0,09 тең.
      2018 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 10, операциялық тәуекел коэффициенті 0,10 тең.
      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап келтіру коэффициентінің мәні 8,3, операциялық тәуекел коэффициенті 0,12 тең.
      Ескерту. 31-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

2-1. Секьюритилендіру кезінде меншікті капитал жеткіліктілігінің коэффициентін есептеу ерекшеліктері

      Ескерту. 2-1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      31-1. Заемшылар тобын тану бойынша осы Нұсқаулықтың 32-тармағының талаптары мемлекеттік акциялар пакеті (қатысу үлесі) "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамының жарғылық капиталына төлем жасауға берілген заңды тұлғаларға таралмайды .
      Банктермен ерекше қарым-қатынаспен байланысты бір заемшы және (немесе) тұлға ретінде "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамымен көрсетілген ұйымдардың дауыс беретін акцияларының жиырма бес және одан астам пайызына тура иелік ету (банктер бойынша – жанама) нәтижесінде аффилиирленген болып табылатын екі және одан астам ұйым (оның ішінде банктер) танылмайды.
      Жоғарыда көрсетілген ұйымдардың бірімен аффилиирленген немесе көрсетілген банктердің бірімен ерекше қарым-қатынаспен байланысты заңды және (немесе) жеке тұлғалар сонда-ақ бір заемшы басқа ұйымның аффилиирленген тұлғаларының бір зайымшысы немесе көрсетілген банктердің басқаларымен ерекше қарым-қатынаспен байланысты тұлғалар ретінде танылмайды
      Ескерту. 31-1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2008.12.29. N 233 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз) Қаулысымен.

      31-2. Банктер меншікті капиталды есептеу барысында секьюритилендірудің шектеулі тәсілін қолдану үшін оригинатор уәкілетті органға мынадай құжаттарды ұсынады:

      1) осы Нұсқаулықтың 12-қосымшасына сәйкес сауалнама; 

      2) секьюритилендірудің шектеулі тәсілін қолданудың мақсатқа лайықтылығын айқындауға жауапты, банктің Басқармасы құрамынан тұлғаларды айқындайтын құжат; 

      3) шет мемлекеттің заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын шетелдік арнайы қаржы компанияларымен секьюритилендірудің трансшекаралық мәмілелері үшін бағалы қағаздар шығарылымы (не облигациялық бағдарлама) проспектісінің көшірмесі не «Жобалық қаржыландыру және секьюритилендiру туралы» 2006 жылғы 20 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылатын секьюритилендіру мәмілелері үшін облигациялық бағдарламаны (не облигациялық бағдарлама шегіндегі облигациялар шығарылымын) мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің көшірмесі;     

      4) осы Нұсқаулықтың 13-қосымшасына сәйкес секьюритилендіруді ескере отырып және секьюритилендіруді ескерместен меншікті капитал К2 жеткiлiктiлiк коэффициенті туралы мәліметтер.
      Ескерту. 31-2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 204 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      31-3. Егер қандай да бір ұсынылатын құжаттар шет тілінде әзірленсе, онда оның мемлекеттік немесе орыс тіліндегі аудармасы ұсынылады.

      31-4. Ұсынылған құжаттарды уәкілетті орган оларды алған күннен бастап он бес күнтізбелік күн ішінде қарайды.

      31-5. осы Нұсқаулықтың 31-2-тармағымен көзделген құжаттарды қарағаннан кейін уәкілетті орган меншікті капиталды есептеу барысында секьюритилендірудің шектеулі тәсілін банктердің қолдануына растау беру не бас тарту туралы шешімді қабылдайды және жазбаша нысанда бұл туралы оригинаторға хабарлайды.
      Банктердің меншікті капиталды есептеу барысында секьюритилендірудің шектеулі тәсілін қолдануға растау мынадай жағдайда берілмейді: 

      1) осы Нұсқаулықтың 31-2-тармағына сәйкес құжаттардың толық пакетін ұсынбаса; 

      2) осы Нұсқаулықтың 31-7, 31-9-тармақтарының талаптарына сәйкес келмесе.     

      31-6. Оригинатор тәуекелді берудің қажеттілігін айқындау мақсатында мыналарды жүзеге асырады: 

      1) секьюритилендіруді ескерместен меншікті капитал К2 жеткiлiктiлiк коэффицентін есептеуді; 

      2) секьюритилендіруді ескере отырып, меншікті капитал К2 жеткiлiктiлiк коэффицентін есептеуді.

      31-7. Егер:
      1) меншікті капиталдың секьюритилендіруді есептегендегі k2 жеткiлiктiлiк коэффициентінің мәні меншікті капиталдың секьюритилендіруді есептемегендегі k2 жеткiлiктiлiк коэффициентінің мәнінен артық болса;
      2) оригинатор тиесілі болып табылатын банк конгломератының мүшелері болып табылмайтын үшінші тараптар секьюритилендірілген активтермен қамтамасыз етілген транштардың кемінде 10 (он) пайызын ұстап қалса, тәуекелді беру маңызды болып табылады.
      Ескерту. 31-7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 204 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      31-8. Егер секьюритилендіруді ескере отырып, меншікті капитал К2 жеткiлiктiлiк коэффициентінің мәні секьюритилендіру ескерілмеген меншікті капитал К2 жеткiлiктiлiк коэффициентінің мәнінен аз болса, тәуекел берілмейді. Бұл жағдайда, оригинатор меншікті капиталды есептеу барысында секьюритилендірудің шектеулі тәсілін пайдаланбайды және секьюритилендіруді ескерместен тиісінше тәуекелдердің мөлшерленген шамасын есептейді. Бұл ретте оригинатор меншікті капиталдан олардың ұстанатын секьюритилендіру позицияларын шегермейді және/немесе меншікті капиталдың жеткіліктілігі коэффициентін есептеу барысында активтердің кредиттік тәуекелі дәрежесі бойынша осындай позицияларды мөлшерлемейді.

      31-9. Оригинатор мынадай талаптарды орындау барысындағы активтердің кредиттік тәуекелдерінің дәрежесі бойынша мөлшерленген есептеулерден секьюритилендірілген активтерді алып тастайды: 

      1) секьюритилендірілген активтермен байланысты елеулі кредиттік тәуекел үшінші тараптармен ауыстырылған болатын; 

      2) секьюритилендіру мәмілесі бойынша құжаттар мәміленің экономикалық мәнін көрсетеді; 

      3) арнайы қаржы компаниясы секьюритирлендірілген активтер бойынша төлемдерді борышқорлардың төлемеуімен байланысты барлық тәуекелдерді көтереді, оның ішінде және оригинатордың (төлем қабілеттсіздігі) банкроттығы жағдайында; 

      4) осы Нұсқаулықпен көзделген жағдайларды қоспағанда, оригинатор мыналарды орындауға тиіс емес:
      арнайы қаржы компаниясындағы дауыс беру құқығы бар акцияларды не жарғылық капиталға қатысудың тура немесе жанама үлесін иеленуге;
      арнайы қаржы компаниясындағы директорлар кеңесі немесе басқарма мүшелерінің басым көпшілігін тағайындауға немесе сайлауға;
      шартпен немесе өзге тәсілмен арнайы қаржы компаниясының шешімдерін айқындауға;
      секьюритилендіру мәмілесіне қатысты тиісінше шарттар немесе құжаттарда көзделгендерден басқа, арнайы қаржы компаниясынан секьюритилендірілген активтерді сатып алу бойынша өзіне қандай да бір міндеттемелерді қабылдауға;
      секьюритилендіру мәмілесіне қатысты тиісінше шарттарда немесе құжаттарда көзделгендерден басқа, секьюритилендірілген активтерге қатысты қандай да бір тәуекелдерді ұстап қалу бойынша міндеттемелерді өзіне қабылдауға;
      арнайы қаржы компаниясының секьюритилендірілген активтерді бергеннен кейін секьюритирлендірумен және арнайы қаржы компаниясы қызметімен байланысты шығыстарды көтеруге;
      арнайы қаржы компаниясына қандай да бір нысанда жанама қолдау көрсетуге. Сондай-ақ оригинатормен айрықша қатынастармен байланысты тұлғаларға жанама қолдау көрсетуге жол берілмейді.
      Оригинатор, сондай-ақ оригинатормен айрықша қатынастармен байланысты тұлғалар арнайы қаржы компаниясына ақшалай түрдегі талаптар (бұдан әрі - кредиттік қамтамасыз ету) бойынша көмекті не осындай қолдау ұсыну секьюритилендіру мәмілесіне қатысты сәйкесінше шарттармен немесе құжаттармен көзделмеген жағдайларда, өзге қолдауды көрсеткенде жанама қолдау туындайды.
      Оригинатор немесе оригинатормен айрықша қатынастармен байланысты тұлғалар секьюритилендірудің кейінгі мәмілелерін жасау барысында арнайы қаржы компаниясына жанама қолдау көрсету фактілері анықталған жағдайда, оригинатор секьюритилендірілген активтер бойынша капиталға қойылатын талаптарды төмендету мүмкіндігінен айырылады; 

      5) арнайы қаржы компаниясымен шығарылған бағалы қағаздар оригинатордың төлем міндеттемелерін білдірмейді; 

      6) тәуекелдер берілетін тарап секьюритилендірудің бір немесе бірнеше мәмілесін жүзеге асыру үшін құрылған арнайы қаржы компаниясы болып табылады; 

      7) егер, секьюритирлендіру мәмілесінде кері сатып алу опционы көзделсе, онда мынадай барлық талаптар орындалады:
      кері сатып алу опционы оригинатордың қарауымен ғана іске асырылады;
      кері сатып алу опционы секьюритирлендірілген активтер бойынша өтелмеген негізгі міндеттемелердің жалпы мөлшері не шығарылған бағалы қағазар бойынша негізгі міндеттемелердің жалпы мөлшері 10 процент мәніне жеткен және олардың бастапқы мөлшерінен төмен болған жағдайда ғана іске асырылуы мүмкін;
      кері сатып алу опционы секьюритирлендіру позициясының кредиттік сапасын жақсарту мақсатында құрылымдалмауы мүмкін; 

      8) оригинатор секьюритилендірілген активтерді сатып алуы не оларды жиынтығымен мынадай талаптарды сақтағанда басқа активтерге ауыстыруы мүмкін:
      секьюритилендірілген активтерді олардың әділ нарықтық құнынан аспайтын құн бойынша сатып алынады;
      сатып алынатын секьюритилендірілген активтердің міндеттемелері жоқ, олар бойынша тиісінше міндетті тараптың дефолты орын алды, әділ нарықтық құн бойынша сатып алынатын активтерді қоспағанда;
      ауыстырылатын секьюритилендірілген активтерде тиісінше (ұқсас) классификациялық санат болуы тиіс.
      Оригинатор секьюритирлендірілген активтерге қызмет көрсету бойынша қызметтер көрсетуі, сондай-ақ секьюритирлендірілген активтерге қатысты өтімділік құралдарын ұсынуы мүмкін, бұл құралдар осы Нұсқаулықтың 31-15-тармағында белгіленген талаптарды қанағаттандырған жағдайда.

      31-10. Оригинатор тәуекелді беру қажеттілігі жағдайында банк конгломератының меншікті капиталының жеткіліктілігі коэффиценттерін есептеу барысында активтердің кредиттік тәуекелдері деңгейі бойынша мөлшерленген есептеулерден секьюритирленген активтерді алып тастайды.

      31-11. Меншікті капиталдан банк ұстанатын және Standard&Poor's агенттігінің «ВВ-» төмен борыштық рейтингі немесе басқа рейтингілік агенттіктерінің бірінің осындай деңгейдегі рейтингі не Standard & Poor's ұлттық шәкілі бойынша «kzBB» төмен рейтингілік бағасы немесе басқа рейтингілік агенттіктерінің бірінің ұлттық шәкілі бойынша осындай деңгейдегі рейтингі бар не тиісінше рейтингілік бағасы жоқ секьюритирлендіру позициялары шегерілуге жатады, осы Нұсқаулықтың 31-13-тармағында санамаланған талаптарға сәйкес келетін позицияларды қоспағанда.
      Шегерім бірінші деңгейдегі капиталдан елу пайыз және екінші деңгейдегі капиталдан елу пайыз мөлшерінде бөлінеді. Шегерілетін позициялар қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес құрылған арнайы резервтер сомасына азаяды.»
      Ескерту. 31-11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      31-12. Секьюритилендіру позициялары - бұл секьюритилендіру мәмілесіндегі тәуекелдер және ол секьюритилендіру мәмілесімен байланысты банкте туындайтын баланстық және баланстан тыс активтерді, шартты және ықтимал міндеттемелерді білдіреді. Секьюритилендіру позицияларына позицияның кредиттік сапасы негізінде тәуекелдің (тәуекелдің салмақтық коэффициенті) тиісінше деңгейі берілуі тиіс, ол осы Нұсқаулыққа сәйкес кредиттік рейтинг негізінде анықталуы мүмкін. Мұндай позицияларға оригинатордың арнайы қаржы компаниясына ұсынатын заемдары жатады; арнайы қаржы компаниясына қатысты оригинатордың шартты және мүмкін талаптары мен міндеттемелері; банктің арнайы қаржы компаниясының бағалы қағаздарын сатып алуы; ұсынылатын кредиттік қамтамасыз ету (credit enhancements); өтімділік құралдары; проценттік немесе валюталық своптар; кредиттік деривативтер; резервтік шоттар (ақшамен қамтамасыз ету шоты) үшін қаражаттарды ұсыну және басқалар. Секьюритилендіру позициясына аталған компанияның банктік шоттарын ашу сияқты банктің арнайы қаржы компаниясына банктік қызмет көрсетулерді ұсынуына байланысты туындайтын, арнайы қаржы компаниясына қатысты банктің активтері, шартты және мүмкін міндеттемелері енгізілмейді. Бұл ретте:

      1) секьюритилендіру мәмілесінде түрлі транш бойынша тәуекелдердің болғанда, әрбір транш бойынша тәуекел секьюритилендірудің жеке позициясы сияқты мөлшерленеді;

      2) секьюритилендіру позициялары бойынша кредиттік қамтамасыз етуді ұсынатын тұлғалар секьюритилендіру позицияларын ұстап қалатын тараптар ретінде қарастырылады;

      3) сыйақы ставкаларын және валюта бағамдарын өзгерту тәуекелдерін хеджирлеу мақсатында жасалған туынды қаржы құралдары бойынша позициялармен байланысты тәуекелдер секьюритилендіру мәмілесіндегі жекелеген позициялар сияқты мөлшерленеді;

      4) баланста ұсталынатын секьюритилендіру мәмілесіндегі позиция тәуекелінің шамасы өзінің баланстық құнына тең;

      5) секьюритилендіру мәмілесіндегі баланстан тыс позиция тәуекелінің шамасы конверсиялық факторға көбейтілген өзінің номиналдық құны 100 процентке тең, егер өзгесі осы Нұсқаулықпен белгіленбесе.

      31-13. Кредиттік рейтингі жоқ секьюритилендіру позициясы тәуекелінің орташа алынған шамасын есептеу үшін банк осындай позицияға түсінілетін рейтингті қолдануы мүмкін.
      Болжанатын рейтинг мынадай тәртіппен қолданылады:

      1) кредиттік рейтингі бар секьюритилендіру позициясының ағымдағы кредиттік рейтингі пайдаланылады, ол рейтингі жоқ, секьюритилендіру позициясының реттелу деңгейі бойынша тең болып табылады, немесе

      2) егер, рейтингі бар позициялардың ешқайсысы, рейтингі жоқ позициямен реттелу деңгейіне тең келмесе, секьюритилендіру позициясының (осындай бар болса) реттелу деңгейі бойынша ең жоғары ағымдағы кредиттік рейтингі пайдаланады, ол рейтингі жоқ осындай позицияға реттелу деңгейі бойынша кемдеу болып табылады.
      Болжанатын рейтингті пайдалану барысында кредиттік рейтингі бар секьюритилендірудің барлық позициясы ескеріледі.

      31-14. Егер, секьюритилендіру барысында арнайы қаржы компаниясымен шығарылған бағалы қағаздар (бұдан әрі - өтімділік құралдары) бойынша инвесторларға секьюритилендірілген активтер және төлем мерзімдері бойынша қаражаттарды алу мерзімдері арасындағы ықтимал сәйкессіздіктерді жабу үшін банк қаржыландыруды ұсыну мақсатында арнайы қаржы компаниясымен шарттық қатынастарға түсетін болса, онда бір жылға дейін қоса алғанда бастапқы өтеу мерзімімен өтімділік құралдарының мөлшерінің 20 процентіне тең конверсиялық фактор немесе егер құралдың бір жылдан астам бастапқы өтеу мерзімі болса, 50 процентке тең конверсиялық фактор пайдаланылады.

      31-15. Өтімділік құралдары - секьюритилендірілген активтердің өтімділігін көтеруге мүмкіндік беретін шаралар. Өтімділік құралдары мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:

      1) өтімділік құралының шарттары оны пайдалануы мүмкін жағдайларда міндеттемелерді нақты айқындауы және шектеуі тиіс. Өтімділік құралы аясында қаражаттарды алу мүмкіндігі секьюритилендірілген активтерді иеліктен алу нәтижесінде толығымен өтелуі толығымен мүмкін сомамен шектелуі тиіс және кез келген қосымша кредиттік қамтамасыз ету, ол бойынша төлемдер өтімділік құралы бойынша төлемдерге қатынасы бойынша реттелген;

      2) құралды пайдалану сәтінде келтіріліп қойған шығындарды өтеу арқылы кредиттік сапаны қамтамасыз ету үшін өтімділік құралы пайдаланылмауы мүмкін, құралды пайдалану сәтінде дефолт болып өткен тәуекелдерге қатысты өтімділікті ұсыну арқылы немесе олардың әділ құнынан жоғары баға бойынша активтерді сатып алу арқылы;

      3) өтімділік құралы секьюритилендіруді тұрақты немесе тұрақты қаржыландыруды қамтамасыз ету үшін пайдаланылмауы мүмкін;

      4) өтімділік құралын пайдалану барысында алынған қаражаттарды өтеу, сыйақы ставкасын және валюта бағамдарын, сыйақыларды, комиссияларды және секьюритилендіру мәмілесін орындауды қамтамасыз етуді ұсынған тұлғаларға тиесілі басқа ұқсас төлемдерді өзгерту тәуекелдерін хеджирлеу мақсатында жасалған туынды қаржы құралдары негізінде туындайтын талаптарды қоспағанда, инвесторларға қойылатын талаптарға қатынасы бойынша реттелмеуі тиіс. Қаражаттарды өтеу өзгермеуі немесе мерзімі ұзартылмауы мүмкін;

      5) өтімділік құралы қосымша кредиттік қамтамасыз ету пайдаланылғаннан кейін пайдаланыла алмайды, ол осындай құралға қатынасы бойынша реттелген болып табылады;

      6) өтімділік құралында дефолт болған тәуекелдердің шамасына құралдарды пайдалану барысында алынуы мүмкін қаражаттар сомасын автоматты түрде кеміту туралы шарт немесе секьюритилендірілген тәуекелдердің жиынтығы рейтингі бар құралдардан тұрған жағдайда, егер жиынтықтың орташа сапасы инвестициялық деңгейден төмен түсірілсе, құралды пайдалануды тоқтату туралы шарт болуы тиіс.

      31-16. Секьюритилендірілген активтерге қызмет көрсететін және өтімділік құралын беретін банк барлық төмендегі жағдайларды сақтаған жағдайда 0 процентке тең конверсиялық факторды пайдаланады:

      1) қаражаттарды беру туралы келісімге сәйкес банктің қаражатты толық өтеуге сөзсіз құқығы бар; 

      2) банктің талап ету құқығы секьюритирленген активтерден алынған қаражаттарға қатысты қойылатын барлық талаптарға қатынасы бойынша реттелген деңгейі бойынша аса жоғары болып табылады;

      3) банк алдын ала хабарламастан келісімді бұзуға сөзсіз құқығы бар;

      4) осы келісім осы Нұсқаулықтың 31-15-тармағында белгіленген талаптарды қанағаттандырған жағдайда.
      Ескерту: 2-1 тараумен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2008.04.28 N 58 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз) Қаулысымен .

3. Тәуекелдің бiр қарыз алушыға келетін ең жоғарғы мөлшерi

      Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      32. "Бір заемшы" деген терминді банктің талаптары бар немесе осы Нұсқаулықтың 34-тармағында көрсетілген талаптар оларға туындауы мүмкін әрбір жеке немесе заңды тұлға деп түсінуге болады.
      Екi немесе одан да көп заемшылардан тұратын топтың тәуекел мөлшерi егер заемшылардың әр қайсысының тәуекел мөлшерi банктiң меншiктi капиталының 0,05 процентiнен асатын болса, бiр заемшы үшiн жиынтықты түрде, сондай-ақ мынадай мiндеттемелердiң бiрi болған жағдайда есептеледi:

      1) заемшылардың бiрi iрi қатысушы (акционерлiк қоғамдағы, жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктегi немесе қосымша жауапкершiлiктi серiктестiктегi iрi қатысушы; коммандиттiк серiктестiктегi толық жолдас; толық серiктестiкке қатысушы), аффилиирленген тұлға, жақын туыс (ата-анасы, баласы, асыраушысы, асырап алған баласы, туған және туысқан бауыры немесе қарындасы (үлкен апасы) атасы, әжесi, немересi), ерi/зайыбы, ерi/зайыбының жақын туысы, басқа заемшының бiрiншi басшысы, не басқа заемшымен мәмiле жасауға мүдделi тұлға;

      2) iрi қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ерi/зайыбы, ерi/зайыбының жақын туысы немесе заемшының бiрiнiң бiрiншi басшысы не бiр заемшымен мәмiле жасауға мүдделi тұлға - iрi қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ерi/зайыбы, ерi/зайыбының жақын туысы немесе басқа заемшының бiрiншi басшысы не бiр заемшымен мәмiле жасауға мүдделi тұлға болып табылады;

      3) iрi қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ерi/зайыбы, ерi/зайыбының жақын туысы немесе заемшының бiрiнiң бiрiншi басшысы не бiр заемшымен мәмiле жасауға мүдделi тұлға - iрi қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ерi/зайыбы, ерi/зайыбының жақын туысы немесе басқа заемшының бiрiншi басшысы не бiр заемшымен мәмiле жасауға мүдделi тұлға болып табылады не iрi қатысушының, аффилиирленген тұлғаның, жақын туыстың, ерi/зайыбының, ерi/зайыбының жақын туысының немесе басқа заемшының бiрiншi басшысының не басқа заемшымен мәмiле жасауға мүдделi тұлғаның мәмiле жасауға мүдделi тұлғасы болып табылады;
      4) заемшылардың бiрi банктен заемға алған ақшасын басқаға пайдалануға заемшының меншiктi капиталынан асатын мөлшермен бергендiгiн растайтын жеткiлiктi негіздеме бар болса;

      5) заемшылар банктен банктiң заемшысы болып табылмайтын сол бiр ғана үшiншi тұлғаға пайдалануға осы заемшылары жиынтығы меншiктi капиталынан асатын мөлшердегi заемды бiрлесiп немесе жекелей бергендiгiн растайтын жеткiлiктi негiздеме бар болса;

      6) заемшылар бiр-бiрiмен мынадай байланыста, яғни заемшылардың бiрiнiң (Қазақстан Республикасының банктерiнен басқа) ортақ не басқа заемшының мiндеттемелерi бойынша оның активтерiнiң он процентiнен асатын сомада субсидиарлық жауапкершiлiгi бар болса;

      7) бiр заемшының лауазымды тұлғасы банктiң басқа заемшыларының қызметiне қаржылық жағынан мүдделi болса;

      8) заемшылар бiр-бiрiмен өзара бiрлескен қызмет туралы шарт не бiрлескен қызмет туралы шарттың белгiлерi бар өзге құжат арқылы байланысса;

      9) заемшылар:
      мынадай мемлекеттердің: Андорра князьдігі, Лихтенштейн князьдігі, Либерия Республикасы, Монако князьдігі, Маршалл аралдары (Маршалл аралдары Республикасы) аумақтарында тіркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылады, не
      Экономикалық ынтымақтастық және даму жөніндегі ұйыммен ақпарат алмасу жөнінде міндеттеме қабылдамаған оффшорлық аумақтар тізбесіне енгізілген мемлекеттердің аумағында тіркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылады, не
      ірі қатысушылары, аффилиирленген тұлғалары, жақын туыстары, бірінші басшылары не осы тармақшаның екінші және үшінші абзацтарында көрсетілген мемлекеттердің азаматтары болып табылатын немесе тіркелген, осы заемшылармен мәмілелер жасасуға мүдделі тұлғалары бар;

      10) заемшылар өзара бiр-бiрiмен Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде көзделген басқа негiздемелер бойынша байланысса;

      11) заемшылар салынып жатқан объект құрылысына қатысушылар үлесiнiң және қатысушылар үлесiнiң кепiлдiктерiн қосқандағы жылжымайтын мүлiк құрылысы жөнiндегi тапсырыс берушiнiң жобасының қатысушылары болып табылады. Осы тармақшада аты аталған заемшылар тобы құрған бiр заемшының тәуекел мөлшерi жеке тұлғалардың қатысушылар үлесi кепiлдiктерiнiң және/немесе салынып жатқан объектiнiң құрылысына қатысушылар үлесiнiң - жеке тұлғалардың қатысуымен жасалған топ үшiн осы тармақтың 1)-10) тармақшаларына сәйкес бiр заемшының тәуекел мөлшерiнiң жиынтық есебiне қабылданбауы тиiс.
      Ескерту: 32-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007.02.23. N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), 2007.10.24. N 242 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), 2008.10.02 N 146 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз) Қаулыларымен.

      33. Егер мемлекет (уәкiлеттi орган атынан) екi немесе одан да көп заңды тұлғалардың iрi қатысушысы болып табылған жағдайда, осы топқа қатысты тәуекел мөлшерi жиынтықты түрде алғанда егер басқа iрi қатысушылар болмаса, сондай-ақ бiр заемшыға арналған тәуекел мөлшерi ретiнде есептелген жағдай бойынша осы Нұсқаулықтың 32-тармағында белгiленген өзге де жағдайлар кездеспеген жағдайда осы топқа арналған тәуекелдiң мөлшерi бiр заемшыға арналған тәуекелдiң мөлшерi ретiнде есептелмейдi.

      33-1. Осы Нұсқаулықтың 32-тармағының қарыз алушылар тобын тану жөніндегі талаптары мемлекеттік акциялар пакеті (қатысу үлесі) «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамының жарғылық капиталын және «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» акционерлік қоғамының жарғылық капиталын төлеуге берілген заңды тұлғаларға қолданылмайды.
      Бір қарыз алушы және (немесе) банктермен ерекше қатынаспен байланысты тұлға ретінде «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамының және «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» акционерлік қоғамының көрсетілген ұйымдардың дауыс беретін акцияларының жиырма бес және одан астам пайызына тікелей иелік ету (банктер бойынша – жанама) нәтижесінде үлестес болып табылатын екі және одан көп ұйым (оның ішінде банктер) танылмайды.
      Жоғарыда көрсетілген ұйымдардың бірімен аффилиирленген немесе көрсетілген банктердің бірімен ерекше қарым-қатынаспен байланысты заңды және (немесе) жеке тұлғалар сонда-ақ бір заемшы басқа ұйымның аффилиирленген тұлғаларының бір зайымшысы немесе көрсетілген банктердің басқаларымен ерекше қарым-қатынаспен байланысты тұлғалар ретінде танылмайды.
      Стресстік активтер қоры» акционерлік қоғамының және (немесе) «Стресстік активтер қоры» акционерлік коғамының қаржы компаниясының көрсетілген заемшылардың акцияларын (қатысу үлестерін) иеленуі нәтижесінде аффилиирленген болып табылатын заемшылар бір заемшы ретінде танылмайды.
      Осы Нұсқаулықтың мақсаттары үшін «Стресстік активтер қоры» акционерлік қоғамы құратын ұйым «Стресстік активтер қоры» акционерлік қоғамының арнайы қаржы компаниясы деп танылады.
      Ескерту: 33-1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2008.12.29 N 233 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2009.11.30 № 247 (2009 жылғы 30 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі); 24.12.2014 № 242 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) қаулыларымен.

      33-2. Банктің екі және одан артық еншілес ұйымдарынан тұратын тобы мынадай жағдайларда заемшылар тобы деп танылмайды, егер:
      олар банкта ірі қатысулары арқылы банктің жарғылық капиталымен байланысты болса;
      банктің лауазымды тұлғалары осындай еншілес ұйымдардың  лауазымды тұлғалары  болып табылса.
      Ескерту: 33-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007 жылғы 23 ақпандағы N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз) қаулысымен.
      34. Бір қарыз алушыға тәуекел мөлшері (Р), оның ішінде банктің, мынадай:
      1) қарыздар, салымдар, дебиторлық берешектер, бағалы қағаздар (Нұсқаулықтың 4-тармағында көрсетілген инвестицияларды қоспағанда);
      2) Нұсқаулықтың 2-қосымшасына сәйкес есептелген шартты және ықтимал міндеттемелер;
      3) қарыз алушыларға қатысты, банкте секьюритилендірудің шектеулі тәсілін қолдануға уәкілетті органның жазбаша растамасы жоқ секьюритирлендірілген активтер;
      4) секьюритилендіру позициялары;
      5) аталған қаржы құралдары мен олар бойынша кредиттік тәуекелдің нарықтық құнының сомасы ретінде есептелген кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген своптар, фьючерстер, опциондар, форвардтар түріндегі талаптар сомасы ретінде есептеледі.
      Своп, фьючерс, опцион және форвард операциялары бойынша кредиттік тәуекел көрсетілген қаржы құралдарының номиналдық құнының Нұсқаулықтың 3-қосымшасында көрсетілген және аталған қаржы құралдарын өтеу мерзімімен анықталатын кредиттік тәуекел коэффициентіне туындысы ретінде есептеледі.
      Осы тармақта көрсетілген қаржы құралдарының нарықтық құны (ауыстыру құны) мынаны білдіреді:
      сатып алуға арналған мәмілелер бойынша – қаржы құралының ағымдағы нарықтық құнының осы қаржы құралының номиналдық келісімшарттық құнынан асу шамасын. Егер қаржы құралының ағымдағы нарықтық құны оның номиналдық келісімшарттық құнынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады;
      сатуға арналған мәмілелер бойынша – қаржы құралының номиналдық келісімшарттық құнының осы қаржы құралының ағымдағы нарықтық құнынан асу шамасы. Егер қаржы құралының номиналдық келісімшарттық құны оның ағымдағы нарықтық құнынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады.
      Бивалюталық қаржы құралдары (талап пен міндеттеме әртүрлі шетел валютасында көрсетілген қаржы құралдары) бойынша ауыстыру құны талаптардың теңгелік баламасының есептілікті жасау күні белгіленген бағам бойынша айқындалған міндеттемелердің теңгелік баламасынан асу шамасы ретінде анықталады. Егер талаптардың теңгелік балама шамасы міндеттемелердің теңгелік баламасынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады.
      Осы тармақта көрсетілген қаржы құралдарының номиналдық келісімшарттық құны қаржы құралдарының бухгалтерлік есептің тиісті шоттарында мәмілелер жасау күні көрсетілген құны болып табылады. Бивалюталық қаржы құралдарының номиналдық келісімшарттық құны ретінде банкте талаптар қалыптастырылатын валюта алынады.
      Сатылған опциондар бір қарыз алушыға арналған тәуекел мөлшеріне енгізілмейді;
      6) «Стресстік активтер қоры» акционерлік қоғамының арнайы қаржы компаниясымен секьюритизация мәмілелері бойынша кредиттер;
      7) корреспонденттік шоттар бойынша Қазақстан Республикасының резидент банктеріне және Қазақстан Республикасының резидент емес банктеріне қойылған, Нұсқаулықтың 1-қосымшасына сәйкес кредиттік тәуекел ескеріле отырып сараланған талаптар түріндегі талаптар;
      халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптастырылған резервтер сомалары, сондай-ақ қарыз алушының:
      осы міндеттеменің қамтамасыз етуі ретінде банктің иелігіне берілген салымдар;
      Қазақстан Республикасының Үкіметі және Ұлттық Банк шығарған Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздары;
      Standard & Poor's агенттігінің халықаралық шкаласы бойынша «АА»-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі бар немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейіндегі рейтингтік бағасы бар шет мемлекеттердің орталық үкіметтері шығарған мемлекеттік бағалы қағаздары;
      тазартылған қымбат металдар;
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің кепілдіктері;
      банк сатып алған бағалы қағаздар бойынша банктің кепілдіктері түрдегі міндеттемелері бойынша қамтамасыз ету сомалары шегеріле отырып есептеледі.
      Бір қарыз алушыға арналған тәуекел есебіне мыналар кірмейді:
      Қазақстан Республикасының Үкіметіне, Ұлттық Банкке, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамына, «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» акционерлік қоғамына, «Стресстік активтер қоры» акционерлік қоғамының арнайы қаржы компаниясына қойылатын талаптар, банктің банк балансынан есептен шығарылған қарыз алушыға қойылатын талаптары, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес резервтердің 100 (бір жүз) пайызы қалыптастырылған қарыз алушыға қойылатын талаптар;
      банктің еншілес банкке қоятын талаптары;
      банктің «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бұрын еншілес банк болып табылған, қайта құрылымдауды және бір мезгілде активтер мен міндеттемелерді негізгі банкке беру бойынша операцияны жүзеге асыратын заңды тұлға бойынша қоятын талаптары.
      Ескерту. 34-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      35. Банктің меншікті капиталына қатысты міндеттемелері бойынша оның бір заемшыға келетін банк тәуекелінің мөлшеріне қатысы:
      бас банктің күмәнді және үмітсіз активтерін иемденуші еншілес ұйымдарды (кЗ.1) қоспағанда, банкпен айрықша қатынастармен байланысты тұлғалар қарыз алушылар үшін - 0,10 аспауы тиіс. Банкпен айрықша қатынастармен байланысты қарыз алушылар бойынша, күмәнді және үмітсіз активтерін иемденуші еншілес ұйымдарды қоспағанда, тәуекелдердің жиынтық сомасы банктің меншікті капиталының мөлшерінен аспауы тиіс;
      басқа қарыз алушылар үшін (кЗ) - 0,25 (оның ішінде бланктік қарыздар, қарыз алушы алдындағы не банктің ағымдағы және содан кейінгі екі ай ішінде қарыз алушыға талаптары туындауы мүмкін үшінші тұлғалардың пайдасына қарыз алушы үшін қамтамасыз етілмеген шартты міндеттемелер бойынша, осы Нұсқаулықтың 35-1-тармағында көрсетілген тиісті қарыз алушылардың міндеттемелері бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингінің бір тармағынан темен болмайтын Standard&Poor's агенттігінің рейтингісі немесе одан басқа рейтингілік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингісі бар Қазақстан Республикасының резиденттеріне және Standard&Poor's агенттігінің «А» рейтингінен төмен емес рейтингісі немесе одан басқа рейтингілік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингісі бар резидент еместерге талаптарды қоспағанда, Қазақстан Республикасының оффшор аймақтарда тіркелген немесе азаматтары болып табылатын резидент еместерінің міндеттемелері бойынша 0,10 аспайды) аспайды.
      Әрқайсысының мөлшері банктің меншікті капиталының 10 (он) пайызынан асатын банктің бір қарыз алушыға қатысты тәуекелдерінің жиынтық сомасы бас банктің күмәнді және үмітсіз активтерін иеленуші еншілес ұйымдарды қоспағанда, банктің меншікті капиталының мөлшерінен бес еседен аса аспайды.
      «Стресстік активтер қоры» акционерлік қоғамының арнайы қаржы компаниясына берілген секьюритилендірілген кредиттердің жиынтық сомасы банктің меншікті капиталының мөлшерінен аспайды.
      Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      35-1. Осы Нұсқаулықтың 35-тармағының мақсаттары үшін «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 8-1-бабының 2-тармағында көзделген талаптардың біріне сәйкес келетін заңды тұлғалар - қарыз алушыларды қоспағанда, барлық заңды тұлғалар - қарыз алушылар тиісті қарыз алушылар ретінде түсініледі.
      Ескерту: 35-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының  2010.09.03 N 126 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз), жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      36-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      36. Банктiң заемшыға қоятын талаптарының олар пайда болған күнгi жалпы көлемi осы Нұсқаулықпен белгiленген шектеулер шегiнде болса, бiрақ соңынан соңғы үш ай iшiнде банктiң меншiктi капиталының деңгейi бес проценттен артық төмендеуiне байланысты аталған шектеулерден асып кеткен жағдайда не соңғы үш ай iшiнде заемшыға қойылатын талаптар он процент деп көрсетiлген теңгенiң шетел валютасымен орташа алынған биржалық бағамының ұлғаюынан банктiң заемшыға қоятын талаптарының өсуiне байланысты бiр заемшыға деген тәуекел нормативiнiң барынша жоғары мөлшерi орындалды деп есептеледi.
      Аталған жағдайларда банк шектеулерден асып кету фактiсi туралы уәкiлеттi органды дереу хабардар етедi және ағымдағы және одан кейiнгі айларда, «Стресстік активтер қоры» акционерлік қоғамының арнайы қаржы компаниясына берілген секьюритилендірілген кредиттердің жиынтық сомасы бойынша шектеуден асып кеткен жағдайда ағымдағы және одан кейінгі тоқсанда жою жөнiнде мiндеттемелер қабылдайды. Егер осы шектен асып кету аталған мерзiмде жойылмаған болса, онда бiр заемшының барынша жоғары тәуекел мөлшерiнiң нормативi шегiнен асып кету осы аталған шектен асып кету анықталған күннен бастап осы нормативтiң бұзылуы деп қарастырылады.
      Ескерту: 36-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2009.11.30 № 247 (2009 жылғы 30 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      37. Егер банк қарыз алушысы жағдай туындаған сәтте банкпен айрықша қатынастармен байланысты тұлға болып табылмаса, бірақ кейіннен сондай болса, онда осындай қарыз алушыға қатысты тәуекел осы Нұсқаулықтың 35-тармағының екінші абзацында белгіленген мөлшерден асып кеткен жағдайда, көрсетілген асып кету мынадай талаптарға сәйкес келген жағдайда:
      банк осы Нұсқаулықтың 34-тармағының 6) тармақшасына сәйкес қарыз алушының қосымша қамтамасыз етуді ұсыну немесе норматив мөлшерін сақтау үшін қажетті мөлшерге дейінгі банк талаптарының бөлігін орындау жөніндегі қабілеттілігін растай отырып және уәкілетті орган белгілеген мерзімдерде осы тәртіп бұзуды жою жөнінде міндеттемелер қабылдай отырып осындай асып кету туралы уәкілетті органға дереу хабарласа, тәртіп бұзу ретінде қарастырылмайды.
      Ескерту. 37-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 қаулыcымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      38. Осы Нұсқаулықтың 37-тармағының шарттары сондай-ақ мына жағдайларда, егер заемшылар мiндеттемелер пайда болған сәтте бiр заемшы ретiнде қаралмай, соңынан солай болған жағдайларда қолданылады.

4. Өтiмдiлiк коэффициенттерi

      Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      Ескертуі. 4-тарау жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі Басқармасының 2008.02.26 N 20 (2008 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      39. Өтімділік мынадай коэффициенттермен сипатталады:
      банктің ағымдағы өтімділік коэффициентімен;
      к4-1, к4-2 және к4-3 мерзімді өтімділік коэффициенттерімен;
      к4-4, к4-5 және к4-6 мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттерімен.
      Мерзімді өтімділік пен мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттерінің барынша төмен мәні мынадай мөлшерде белгіленеді:
      k4 – 0,3;
      К4-1 - 1;
      К4-2 - 0,9;
      К4-3 - 0,8;
      К4-4 - 1;
      К4-5 - 0,9;
      К4-6 - 0,8.
      Ескерту. 39-тармаққа өзгерту енгізіледі - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2008.12.29. N 233 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз),  Қаулысымен.

      40. Банктің k4 ағымдағы өтімділік коэффициенті банктің орташа айлық жоғары өтімді активтерінің есептелген сыйақыны ескергендегі талап етуге дейінгі міндеттемелердің орта айлық мөлшеріне қатынасы ретінде есептеледі.
      Ағымдағы өтімділік коэффициентін есептеу кезінде талап етуге дейінгі міндеттемелердің мөлшеріне барлық талап етуге дейінгі міндеттемелер, оның ішінде есеп айырысуды жүзеге асыру мерзімі белгіленбеген міндеттемелер, банктің еншілес ұйымдарының, банкпен аффилиирленген заңды тұлғаларының сыртқы заемдарды тарту кезінде, сондай-ақ банктің секьюритилендіру бойынша мәмілелері аясында берілген кредитордың осы заемдар бойынша борышкер міндеттемелерін мерзімінен бұрын өтеуді талап ету құқығымен банктің қамтамасыз етілмеген кепілдіктері мен кепілдемелері, оның ішінде:
      өтеуге дейінгі қалған мерзімі үш жылдан кем емес, 50% тең конверсия коэффициентіне және банктің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициентінің ең төменгі мәніне (k2) көбейтілгендер;
      k4 нормативінің есебіне енгізілетін заемдарды тарту кезінде берілген банктің кепілдіктері мен кепілдемелерін қоспағанда, өтеуге дейінгі қалған мерзімі үш жыл және одан астам, 100% тең конверсия коэффициентіне және банктің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициентінің ең төменгі мәніне (k2) көбейтілгендер, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" зайымдары мен банкпен бір түнге тартылған салымдар және кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап ету құқығымен мерзімді шартсыз міндеттемелер, оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың мерзімді және шартты депозиттерін, тазартылған құнды металдарды қоспағанда банктердің мерзімді және шартты депозиттері кіргізіледі.
      k4-1 мерзімді өтiмдiлiк коэффициентi жеті күнге дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердiң орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi.
      k4-2 мерзімді өтiмдiлiк коэффициентi бір айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердi қосып, бір айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен өтімді активтердің орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi.
      k4-3 мерзімді өтiмдiлiк коэффициентi үш айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердi қосып, үш айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен өтімді активтердің орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi .
      (k4, k4-1, k4-2, k4-3) өтімділік коэффициенттерін есептеу кезінде талап етуге дейінгі міндеттемелердің мөлшерінен және жоғары өтімді активтердің мөлшерінен банк кастодиан шарты негізінде сақтауға қабылдаған инвестицияланбаған қаражаттардың қалдығы алынып тасталады.
      Ескерту. 40-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2008.12.29. N 233 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз),  өзгерту енгізілді - 2009.02.27. N 31 (қолданысқа енгізілу тәртібін  2-т. қараңыз), 2009.08.05. N 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін  2-т.қараңыз) Қаулыларымен.
      41. k4-4 мерзімді валюталық өтімділік коэффициенті шетел валютасындағы өтiмдiлігі жоғары активтердiң орташа айлық мөлшерiнiң осы шетел валютасындағы, өтелгенге дейін қоса алғанда жеті күнге дейінгі қалған мерзімі бар мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне қатынасы ретiнде есептеледi.
      k4-4 мерзімді валюталық өтімділік коэффициентін есептеу кезінде шетел валютасындағы, өтелгенге дейін жеті күнге дейінгі қалған мерзімі бар мерзімді мiндеттемелердің мөлшеріне банктің шетел валютасындағы, өтелгенге дейін жеті күнге дейінгі қалған мерзімі бар, 100 (бір жүз) пайызға тең конверсиялау коэффициентіне көбейтілген мерзімді мiндеттемелері кіреді.
      к4-5 мерзімді валюталық өтімділік коэффициентi өтiмдiлігі жоғары активтердi қоса алғанда, шетел валютасындағы, өтелгенге дейін қоса алғанда бір айға дейінгі қалған мерзімі бар мерзімді өтiмдi активтердiң орташа айлық мөлшерiнің осы шетел валютасындағы, өтелгенге дейін қоса алғанда бір айға дейінгі қалған мерзімі бар міндеттемелердің орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi.
      к4-5 мерзімді валюталық өтімділік коэффициентін есептеу кезінде шетел валютасындағы, өтелгенге дейін қоса алғанда бір айға дейінгі қалған мерзімі бар міндеттемелердің мөлшерiне банктің шетел валютасындағы, өтелгенге дейін бір айға дейінгі қалған мерзімі бар 90 (тоқсан) пайызға тең конверсиялау коэффициентіне көбейтілген мерзімді мiндеттемелері кіреді.
      к4-6 мерзімді валюталық өтімділік коэффициентi өтiмдiлігі жоғары активтердi қоса алғанда, шетел валютасындағы, өтелгенге дейін қоса алғанда үш айға дейінгі қалған мерзімі бар өтімді активтердің орташа айлық мөлшерiнiң осы шетел валютасындағы, өтелгенге дейін қоса алғанда үш айға дейінгі қалған мерзімі бар мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне қатынасы ретiнде есептеледi.
      к4-6 мерзімді валюталық өтімділік коэффициентін есептеу кезінде шетел валютасындағы, өтелгенге дейін қоса алғанда үш айға дейінгі қалған мерзімі бар мерзімді мiндеттемелердің мөлшерiне банктің шетел валютасындағы, өтелгенге дейін үш айға дейінгі қалған мерзімі бар, 80 (сексен) пайызға тең конверсиялау коэффициентіне көбейтілген мерзімді мiндеттемелері кіреді.
      Ескерту. 41-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      42. Мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттері Standard & Рооr's агенттігінің "А"-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі бар немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар елдердің жиынтықта шетел валюталары және "Еуро" бойынша есептеледі, оларда алдыңғы есептік айдағы міндеттемелерінің орташа айлық мөлшері банктің алдыңғы есептік айдағы міндеттемелерінің орташа айлық мөлшерінен 1 пайыздан кем еместі құрайды.
      Standard & Рооr's агенттігінің "А"-дан төмен тәуелсіз рейтингі бар немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осыған ұқсас деңгейіндегі рейтингі бар немесе тиісті рейтингтік бағасы жоқ елдердің шетел валюталары бойынша мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттері әрбір шетел валютасы бойынша есептеледі, онда алдыңғы есептік айдағы міндеттемелердің орташа айлық мөлшері банктің алдыңғы есептік айдағы міндеттемелерінің орташа айлық мөлшерінен 1 пайыздан кем еместі құрайды.
      43. Өтiмдiлігі жоғары активтердің есебіне мыналар кіреді:
      1) қолма-қол ақша;
      2) орталық депозитарийдің шоттарындағы меншікті ақша;
      3) клирингтік ұйымның шоттарындағы кепілдік берілген, банктің маржалық жарналары болып табылатын меншікті ақша;
      4) тазартылған бағалы металдар;
      5) Қазақстан Республикасының Үкіметі және Ұлттық Банк шығарған Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздары, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы және «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» акционерлік қоғамы шығарған бағалы қағаздар;
      6) Ұлттық Банктегі, Қазақстан Республикасының банктеріндегі және Standard & Poor's агенттігінің «ВВВ-»-тен төмен емес ұзақмерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар резидент емес банктердегі талап етуге дейінгі салымдар;
      7) Қазақстан Республикасының банктерінде, сондай-ақ Standard & Poor's агенттігінің «ВВВ-»-тен төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар резидент емес банктерде бір түнге орналастырылған салымдар;
      8) Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8594 тіркелген, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының «Рейтингтік агенттіктерді және банктер мәмілелерін жүзеге асыра алатын облигацияларға арналған ең төменгі талап етілетін рейтингіні белгілеу туралы» 2013 жылғы 28 маусымдағы № 141 қаулысында (бұдан әрі – № 141 қаулы) белгіленген деңгейден төмен емес шетел валютасындағы тәуелсіз ұзақмерзімді рейтингі бар елдердің мемлекеттік бағалы қағаздары;
      9) «ВВВ-»-тен төмен емес (Standard & Poor's және (немесе) Fitch рейтингтік агенттіктерінің жіктеуі бойынша) немесе «ВааЗ» төмен емес (Moody's Investors Service рейтингтік агенттігінің жіктеуі бойынша) рейтингі бар шетелдік эмитенттердің облигациялары;
      10) Ұлттық Банктегі күнтізбелік 7 күнге дейінгі өтеу мерзімі бар мерзімді депозиттер;
      11) Standard & Poor's рейтинг агенттігінің «ВВВ-»-тен төмен емес ұзақмерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент және резидент емес банктеріне берілген «овернайт» қарыздары.
      Ескерту. 43-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      43-1. Банк кері сатып алу талабымен сатқан немесе кепілге берілген немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге түрде ауыртпалық салынған бағалы қағаздарды қоспағанда, осы Нұсқаулықтың 43-тармағында көрсетілген бағалы қағаздар жоғары өтімді активтердің есебіне қосылады.
      Ескерту. Нұсқаулық 43-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 16.07.2014 № 152 қаулысымен (01.10.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).
      43-2. Банктің баланстық шоттарында есепке алынған валюталық своп операциялары бойынша талаптардың сомасы, егер осы мәмілелер бойынша міндеттемелер банктің баланстық шоттарында есепке алынған және мерзімді өтімділік коэффициенттерінің есебіне енгізілген жағдайда, өтiмдiлігі жоғары активтердiң есебіне кіреді.
      Ескерту. 43-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      44. Өтiмдi активтер есебiне халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына, оффшорлық аймақтар аумағында тiркелген, заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары не Экономикалық ынтымақтастық және даму жөнiндегi ұйыммен ақпарат алмасу жөнiнде мiндеттеме қабылдамаған оффшорлық аумақтар тiзбесiне енгiзiлген мемлекеттердiң аумағында тiркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылатын Қазақстан Республикасының резиденті еместерiне немесе аталған оффшорлық аумақтарда тiркелген заңды тұлғаларға қатысты еншiлес болып табылатын ұйымдарға қойылатын талаптарға қалыптасқан резервтер шегеріле отырып, жоғары өтiмдi активтердi қоса алғанда барлық қаржылық активтер енгiзiледi. Қарыздар қарыз шартына сәйкес өтеу кестелерi бойынша енгiзiледi.
      Осы Нұсқаулықтың 43-тармағының 5), 8) және 9) тармақшаларында көрсетілген, жоғары өтімді активтердің есебіне енгізілмейтін бағалы қағаздар міндеттемелердің мөлшерін есептеуге енгізілетін міндеттемелердің қамтамасыз етуі болып табылады деген талаппен өтімді активтердің есебіне кіреді.
      Осы бағалы қағаздарды өтімді активтердің есебіне енгізген кезде, өтегенге дейін бағалы қағаздар бойынша қалған мерзім ретінде қамтамасыз етуі осы бағалы қағаздар болып табылатын міндеттемелерді өтеуге дейінгі мерзім алынады.
      Ескерту. 44-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 204 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 16.07.2014 № 152 (01.10.2014 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.
      44-1. Мерзімді міндеттемелердің есебіне есепті жүзеге асырудың мерзімі белгіленген барлық міндеттемелер енгізіледі.
      Талап ету бойынша міндеттемелер, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдар және бір түнге банктерден тартылған салымдар мерзімді міндеттемелердің есебіне енгізілмейді.

      44-2. Өтімділік коэффициенттерін есептегенде жоғары өтімді активтерді қоса, өтімді активтер мен мерзімді міндеттемелер мөлшеріне есептелген сыйақы, дисконттар, сыйлықтар, әділ құнды оң/теріс түзетудің шоттары енгізіледі.

      45. Алынып тасталды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының  2008.10.02 N 146 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз) Қаулысымен.

      45-1. Өтімділік нормативтері орташа айлық негізде айқындалатын өтімділік коэффициенттерінің есептік мәндеріне қарамастан, мынадай жағдайларда:
      РҚАО-ның ескертпесі!
      1) тармақша жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      1) банкте есепті кезең ішінде кредиторлар мен салымшылар алдында мерзімі өткен міндеттемелер болған не Қазақстан Республикасының ақша төлемі мен аударымы туралы заңнамасының нормаларын бұзу фактілері болған кезде;
      2) банк жеке тұлғалардың жаңадан тартылған (теңгемен және шетел валютасымен) депозиттері бойынша депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйымның директорлар кеңесі белгілейтін және оларды сақтау үшін банктерге ұсынылатын ең жоғары (ұсынылатын) сыйақы мөлшерлемелерін асырған кезде орындалмаған болып есептеледі.
      Ескерту. 45-1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (01.10.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).

5. Ашық валюталық позиция лимиттерi

      Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      47. Ашық валюталық позиция - жеке шет мемлекеттің (шет мемлекеттер тобының) немесе тазартылған бағалы металдардағы валютасындағы банктің талаптарының (міндеттемелерінің) сол шетел валютасындағы немесе тазартылған бағалы металдардағы міндеттемелерінің (талаптарының) шегінен асып кетуі.
      Ұзын валюталық позиция - бұл талаптар (активтер мен шартты талаптардың жиынтық сомасы) банктің сол шетел валютасындағы немесе тазартылған бағалы металдардағы міндеттемелерінің (міндеттемелер мен шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы) шегінен асып кететін жеке шет мемлекеттің (шет мемлекеттер тобының) немесе тазартылған бағалы металдардағы валютасындағы ашық валюталық позиция.
      Қысқа валюталық позиция - ірі міндеттемелер (міндеттемелер мен шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы) банктің сол шетел валютасындағы немесе тазартылған бағалы металдардағы талап етулері (активтер мен шартты талаптардың жиынтық сомасы) шегінен асып кететін жеке шет мемлекеттің (шет мемлекеттер тобының) немесе тазартылған бағалы металдардағы валютасындағы ашық валюталық позиция.
      Валюталық позициялар есебіне мөлшері валюталардың айырбас бағамының (тазартылған бағалы металдар құнының) өзгеруімен белгіленетін, теңгемен көрсетілген талаптар (активтер мен шартты талаптардың жиынтық сомасы), міндеттемелер (міндеттемелер мен шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы) енгізіледі.
      Мөлшері бір шетелдік валютадан артық айырбас бағамының өзгеруімен анықталатын, теңгемен көрсетілген талаптар (активтер, шартты және ықтимал талаптардың жиынтық сомасы), міндеттемелер (міндеттемелер, шартты және ықтимал міндеттемелердің жиынтық сомасы) осы Нұсқаулықтың 48-тармағында белгіленген ашық валюталық позицияның мейлінше төмен лимитін иеленетін шетел валютасындағы валюталық позициялар есебіне енгізіледі.
      Әрбір шетелдік валюта бойынша және әрбір тазартылған бағалы металл бойынша ашық валюталық позиция жеке есептеледі.
      Жекелеген шет мемлекеттердің (шет мемлекеттер топтарының) валюталары (тазартылған бағалы металдары) бойынша валюта ашық позицияларын есептеу кезінде бірінші кезекте активтер шоттарында халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптасқан резервтерді шегергенде және банктің міндеттемелері шоттарында ашылған әрбір шетел валютасы (тазартылған бағалы металы) бойынша шоттардың сальдосы есептеледі.
      Одан кейін халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптасқан арнайы резервтерді шегергенде, шартты талаптар шоттарында және шартты міндеттемелер шоттарында ашылған осы шетел валютасы (тазартылған бағалы металы) бойынша шоттар сальдосы анықталады.
      Міндеттемелерден (талаптардан) шетел валютасындағы (тазартылған бағалы металдағы) талаптардың (міндеттемелердің) асып кетуін көрсететін сальдо өзара жиынтықталады, ал алынған нәтиже банктің шетел валютасы (тазартылған бағалы метал) бойынша ашық позициясының мөлшерін және түрін анықтайды.
      Шартты талаптар шоттарында және шартты міндеттемелер шоттарында ашылған жекелеген шет мемлекеттің (шет мемлекеттер тобының) валютасындағы туынды қаржы құралдары бойынша банктің ашық ұзын және (немесе) қысқа позициясы банктің меншікті капиталы мөлшерінің 30 (отыз) пайызынан аспауы тиіс.
      Банктің ашық ұзын және (немесе) қысқа позициясын есептеу мақсаттары үшін туынды қаржы құралдарының тізбесіне банктер жасаған мәміле споты енгізілмейді.
      Туынды қаржы құралдары бойынша банктің ашық ұзын және (немесе) қысқа позициясын есептеу мақсаттары үшін олар бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі қарсы агенті болып табылатын туынды қаржы құралдарымен мәмілелер, екі күн және одан аз валюталау күнімен валюталық құралдармен операциялар, екі күн және одан аз валюталау күнімен валюталық своптар операциялары, базалық активтері ұлттық валютадан тұрмайтын валюталық жұп болып табылатын туынды қаржы құралдары енгізілмейді.
      Банктің валюталық нетто-позициясы банктің барлық шетелдік валюталары бойынша ұзын позициясының жиынтық сомасы мен барлық шетелдік валюталары (тазартылған бағалы металдары) және барлық шетелдік валюталар бойынша қысқа позициясының жиынтық сомасы арасындағы айырма ретінде есептеледі.
      Шетел валютасында көрсетілген талаптар және міндеттемелер осы талаптар және міндеттемелер көрсетілген (белгіленген) шетел валюталары бөлігіндегі валюта позициясы есебіне енгізіледі.
      Мәмілені жасаған күн болып табылмайтын, болашақ валюталау күні бар валюталық операцияларды жүргізу кезінде осы сияқты валюталық операциялар осындай мәмілені жасаған күннен бастап валюталық позиция есебіне енгізіледі.
      Ескерту. 47-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (01.07.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).
      48. Осы Нұсқаулық ашық валюталық позицияның мынадай лимиттерiн белгiлейдi:
      1) 2014 жылғы 24 желтоқсан - 2015 жылғы 30 маусым аралығында:
      «Америка Құрама Штаттарының доллары» шетел валютасы бойынша қысқа валюталық позицияны қоспағанда, Standard & Poor's агенттiгiнiң «А»-дан төмен емес тәуелсiз рейтингi немесе басқа рейтингілік агенттiктердiң бірiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар елдердiң шетел валютасы және банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 12,5 пайызынан аспайтын мөлшердегi «Еуро» шетел валютасы, сондай-ақ тазартылған қымбат металдар бойынша ашық валюталық позиция (ұзын және қысқа) лимитi;
      «Америка Құрама Штаттарының доллары» шетел валютасы бойынша банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 25 пайызынан аспайтын мөлшердегi қысқа валюталық позиция лимитi.
      2015 жылғы 1 шілдеден бастап Standard & Poor's агенттiгiнiң «А»-дан төмен емес тәуелсiз рейтингi немесе басқа рейтингілік агенттiктердiң бірiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар елдердiң шетел валютасы және банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 12,5 пайызынан аспайтын мөлшердегi «Еуро» шетел валютасы, сондай-ақ тазартылған қымбат металдар бойынша ашық валюталық позиция (ұзын және қысқа) лимитi;
      2) Standard & Poor's агенттiгiнiң «А»-дан төмен емес тәуелсiз рейтингi немесе басқа рейтингілік агенттiктердiң бірiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар елдердiң банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 5 пайызынан аспайтын мөлшердегi шетел валютасы бойынша ашық валюталық позиция (ұзын және қысқа) лимитi;
      3) 2014 жылғы 24 желтоқсан - 2015 жылғы 30 маусым аралығында банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 30 пайызынан аспайтын мөлшердегi валюталық нетто-позиция лимитi. 2015 жылғы 1 шілдеден бастап банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 25 пайызынан аспайтын мөлшердегi валюталық нетто-позиция лимитi.
      Осы Ашық валюталық позиция лимиттерін сақтау бойынша нұсқаулықтың талаптары «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қайта құрылымдауды жүзеге асыратын (жүзеге асырған) банктерге таратылмайды, егер уәкілетті орган мақұлдаған банктің қаржылық тұрақтылығын арттыру, банк қызметіне байланысты оның қаржылық жағдайын және тәуекелдерді ұлғайту бойынша ертерек ден қою шараларын көздейтін іс-шаралар жоспарында ашық валюталық позиция лимиттерінің мәні және ашық валюталық позиция лимиттерінің мәні қолданылатын мерзімі анықталса банк жүйесін құрайтын критерийлерге сәйкес келетін банктерге қолданылмайды.
      Ескерту. 48-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) қаулыларымен.

      49. Алынып тасталды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 17.06.2006 N 135 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз) қаулысымен.

      50. Ашық валюталық позицияның лимиттерi есептік апта бойы кез-келген шетел валютасы (тазартылған қымбат металл) бойынша шектен асып кеткен кезде содан кейiнгi үш апта iшiнде тәртiп бұзған банктiң бұзылған валюталары (тазартылған қымбат металдар) бойынша ашық валюталық позицияларының лимиттерi осы Нұсқаулықтың 48-тармағында белгiленген ашық валюталық позиция лимиттерiнiң 5 (бес) проценттiк тармаққа кемуiмен айқындалады.
      Жекелеген шетел валютасының (тазартылған қымбат металл) ашық валюталық позициясының лимиттерін бұзылуы болып келесі жағдайлар есептелмейді:
      банк белгіленген лимиттерді 0,09 проценттiк шектен;
      сот шешімі бойынша банкке қатыссыз себептермен, банк берген займның валютасының өзгеру бөлігінде асыруы.
      Егер банкке қатыссыз, сот шешімі негізінде банк берген займның валютасының өзгеру бөлігінде банк ашық валюталық позицияларының лимиттерін асырған болса, банк ол туралы тез арада уәкілетті органға хабарлап, көрсетілген шектен асып кетуді айқындаған күннен бастап үш ай ішінде жою бойынша міндеттемелер қабылдайды. Егер осы шектен асып кету аталған мерзiмде жойылмаған болса, онда валюталар бойынша ашық валюталық позиция лимиттерiнiң шектен асып кетуі осы шектен асып кету анықталған күннен бастап аталған нормативтің бұзылуы ретінде қарастырылады.
      Ескерту: 50-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2010.04.30 N 58 Қаулысымен .

      51. Алынып тасталды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2006 жылғы 17 маусымдағы N 135 ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ) қаулысымен .

6. Банктiң негiзгi құрал-жабдықтарға және басқа қаржылық емес активтерге инвестицияларының ең жоғарғы мөлшерiнiң коэффициентi

      Ескерту. 6-тарау алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6-1. Банктерді Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы міндеттемелерге капиталдандыру

      Ескерту. 6-1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      Ескерту: 6-1-тараумен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007 жылғы 23 ақпандағы N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз) қаулысымен.

      53-1. Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелерге банктердің капиталдандырылуы к7, к8 және к9 коэффициенттерімен сипатталады.
      к7 коэффициенті - Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелердің ең жоғары лимиті 1 мөлшерде белгіленеді және Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелер сомасының банктің меншікті капиталына қатынасы ретінде есептеледі.
      Осы коэффициентті есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелер сомасына мыналар енгізіледі:
      Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы талап етілгенге дейінгі міндеттемелер, оның ішінде есеп айырысуды жүзеге асыру мерзімі белгіленбеген міндеттемелер;
      Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы мерзімді міндеттемелер, бастапқы өтеу мерзімі бір жылға дейін қоса алғанда;
      кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап ету құқығымен Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы мерзімді міндеттемелер, оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың мерзімді және шартты депозиттерін қоспағандағы банктердің мерзімді және шартты депозиттері.
      Осы коэффициентті есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелер сомасынан мыналар алып тасталады:
      өз қызметін Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асыратын, «Экономика секторларының және төлемдер белгілеу кодтарын қолдану және төлемдер бойынша оларға сәйкес мәліметтер ұсыну қағидаларын бекіту туралы» 1999 жылғы 15 қарашадағы № 388 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 1011 тіркелген) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының қаулысына (бұдан әрі – № 388 қаулы) сәйкес экономиканың «басқа қаржы ұйымдары – коды 5», «мемлекеттік қаржылық емес ұйымдар – коды 6», «мемлекеттік емес қаржылық емес ұйымдар – коды 7» және «үй шаруашылықтарына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар – коды 8» секторларына кіретін шетел компанияларының филиалдары мен өкілдіктері алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелер;
      халықаралық қаржы ұйымдары болып табылатын Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелер;
      халықаралық есеп айырысу жүйелері (ClearstreamBanking S.A. және EuroclearBankSA/NV) болып табылатын Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелер;
      банктің кастодиан шарты негізінде сақтауға қабылдаған қаражатының инвестицияланбаған қалдықтары;
      Қазақстан Республикасының резиденті емес - бас банктің алдындағы реттелген борыштық міндеттемелер.
      Ескерту. 53-1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      53-2. k8 коэффициенті банктің Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы жиынтық міндеттемелерінің сомасы, k8 номативінің есебіне енгізілетін заемдарды тарту кезінде берілген банктің кепілдіктері мен кепілдімелерінен бөлек, банктің еншілес ұйымдарының, банкпен аффилиирленген заңды тұлғаларының сыртқы заемдарды тарту кезінде, сондай-ақ банктің секьюритилендіру бойынша мәмілелері аясында берілген, кредитордың осы заемдар бойынша борышкер міндеттемелерін мерзімінен бұрын өтеуді талап ету құқығымен банктің қамтамасыз етілмеген кепілдіктері мен кепілдемелері банктің меншікті капиталға қатынасы ретінде есептеледі және осы Нұсқаулықтың 53-5-тармағында көрсетілген барынша жоғары нормативтік мәннен аспауы тиіс.
      k8 коэффициентін есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы банктің жиынтық міндеттемелерінен мыналар алынып тасталады:
      банк айналымға шығарған Қазақстан Республикасының резидент еместеріндегі борыштық бағалы қағаздар;
      банк кепілдік беретін және банктің бухгалтерлік балансында есептелетін сомалар бөлігінде банк арнайы мақсаттағы еншілес ұйымдары арқылы шығарған бағалы қағаздар;
      N 388 қаулыға сәйкес "5 код - басқа қаржылық ұйымдар", "6 код - мемлекеттiк қаржылық емес ұйымдар", "7 код - мемлекеттiк емес қаржылық емес ұйымдар" және "8 код - үй шаруашылығына қызмет ететiн коммерциялық емес ұйымдар" экономика секторларына кіретін, Қазақстан Республикасының аумағында өзінің қызметін жүзеге асыратын шетел компанияларының өкілдіктері мен филиалдары алдындағы міндеттемелер;
      банктің кастодиан шарты негізінде қабылдаған қаражатының инвестицияланбаған қалдықтары;
      банктің кастодиан шарты негізінде сақтауға қабылдаған қаражатының инвестицияланбаған қалдықтары;
      Қазақстан Республикасының резиденті емес – бас банктің алдындағы реттелген борыштық міндеттемелер.
      Ескерту: 53-2-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2008.02.26 N 20 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз), 2007.05.28. N 149 (2007 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.08.27. N 224 (қолданысқа енгізілу тәртібін  2-тармақтан қараңыз), 2008.12.29 N 233 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз); 2008.02.26 N 20, 2009.08.05. N 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); 2010.09.03 N 126 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулыларымен.

      53-3. k9 коэффициенті банктің Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы жиынтық міндеттемелерінің сомасы, k9 номативінің есебіне енгізілетін заемдарды тарту кезінде берілген банктің кепілдіктері мен кепілдемелерінен бөлек, банктің еншілес ұйымдарының, банкпен аффилиирленген заңды тұлғаларының сыртқы заемдарды тарту кезінде, сондай-ақ банктің секьюритилендіру бойынша мәмілелері аясында берілген, кредитордың осы заемдар бойынша борышкер міндеттемелерін мерзімінен бұрын өтеуді талап ету құқығымен банктің қамтамасыз етілмеген кепілдіктері мен кепілдемелері және олардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес теңгемен шығарылған борыштық бағалы қағаздарын қоспағанда, айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздары банктің меншікті капиталға қатынасы ретінде есептеледі және осы Нұсқаулықтың 53-5-тармағында көрсетілген барынша жоғары нормативтік мәннен аспауы тиіс.
      k9 коэффицентін есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы банктердің жиынтық міндеттемелерінен мыналар алынып тасталады:
      банк айналымға шығарған Қазақстан Республикасының резидент еместеріндегі борыштық бағалы қағаздар;
      N 388 қаулыға сәйкес "5 код - басқа қаржылық ұйымдар", "6 код - мемлекеттiк қаржылық емес ұйымдар", "7 код - мемлекеттiк емес қаржылық емес ұйымдар" және "8 код - үй шаруашылығына қызмет ететiн коммерциялық емес ұйымдар" экономика секторларына кіретін, Қазақстан Республикасының аумағында өзінің қызметін жүзеге асыратын шетел компанияларының өкілдіктері мен филиалдары алдындағы міндеттемелер;
      халықаралық қаржы ұйымдары болып табылатын Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелер;
      банктің кастодиан шарты негізінде сақтауға қабылдаған қаражатының инвестицияланбаған қалдықтары;
      Қазақстан Республикасының резиденті емес – бас банктің алдындағы реттелген борыштық міндеттемелер.
      Ескерту: 53-3-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007.05.28. N 149 (2007 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.02.26 N 20 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз), 2008.10.02 N 146 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз), 2008.12.29 N 233 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), 2008.02.26 N 20, 2009.08.05. N 171 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз); 2010.09.03 N 126 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулыларымен.

      53-4. (Алынып тасталды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі Басқармасының 2008.02.26 N 20 Қаулысымен).

      53-5. к8 коэффициентінің барынша жоғарғы мәні 2 аспауы тиіс.
      к9 коэффициентінің барынша жоғарғы мәні 3 аспауы тиіс.
      Ескерту. 53-5-тармақпен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі Басқармасының 2008.02.26 N 20 ; өзгерту енгізілді - 2008.10.02 N 146 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз) Қаулыларымен.

6-2. Банктер қаражатының бөліктерін ішкі активтерге орналастыру бойынша коэффициент

      Ескерту. 6-2-тараумен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі, 2012.01.01 бастап туындаған қатынастарға қолданылады) Қаулысымен.

     53-6. Қазақстан Республикасының Үкіметі құрылтайшысы болып табылатын банктерді қоспағанда, банктер меншікті және ішкі активтерге тартылған қаражатын ішкі активтердің меншікті капиталдың, реттелген борыштың, мерзімсіз қаржы құралдарының, банк шетел валютасымен шығарған борыштық бағалы қағаздарын қоспағанда, банк шығарған борыштық бағалы қағаздардың және ішкі міндеттемелердің сомасы 1-ден кем болмайтындай етіп орналастырады.
      Ескерту. 53-6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
      53-7. Банктің ішкі активтері активтерді (ақша) және Қазақстан Республикасының резиденттеріне талаптарды (орналастырылған салымдар, берілген қарыздар, үлестік және борыштық бағалы қағаздар, дебиторлық берешек), Қазақстан Республикасының резиденттері заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысуды, материалдық емес активтерді және тазартылған бағалы металдарды, Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан (тұрған) жылжымалы және жылжымайтын мүлікті білдіреді.
      Банктің ішкі міндеттемелері Қазақстан Республикасының резиденттерi алдындағы реттелген борышты қоспағанда, Қазақстан Республикасының резиденттерi алдындағы міндеттемелерді, Қазақстан Республикасының резиденттерiндегі мерзімсіз қаржы құралдарын, банк шығарған, Қазақстан Республикасының резиденттерiндегі борыштық бағалы қағаздарды және кастодиандық шарт негізінде банк қабылдаған қаражаттың инвестицияланбаған қалдықтарын білдіреді.
      Ескерту. 53-7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (01.10.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).
      53-8. Банктер қаражатының бір бөлігін ішкі активтерге орналастыру бойынша коэффициентті есептеу кезінде халықаралық қаржылық есептіліктің стандарттарына сәйкес қалыптастырылған резервтер (провизиялар) ескеріле отырып есептелген ішкі активтер, банктің ішкі міндеттемелері, реттелген борыш, мерзімсіз қаржы құралдары және мерзімі өткен берешекті, есептелген сыйақыны, дисконттарды, сыйақыларды, оң (теріс) түзетулерді қоса алғанда банк шығарған борыштық бағалы қағаздар, есепті айдың соңындағы меншікті капитал пайдаланылады.
      Банктер қаражатының бөлігін ішкі активтерге орналастыру коэффициентін есептеу мақсаттары үшін меншікті капитал бухгалтерлік баланстың деректеріне сәйкес, 2015 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының резиденті емес еншілес ұйымдардың реттелген борышына инвестициялар мөлшерінен аспайтын Қазақстан Республикасының резиденті емес еншілес ұйымдардың реттелген борышына инвестициялар шегеріле отырып, сондай-ақ Қазақстан Республикасының резиденті емес еншілес ұйымдардың акцияларына инвестициялар шегеріле отырып, баланстық меншікті капитал мәнінің 0,85-ке көбейтілген мөлшерінде пайдаланылады.
      Ескерту. 53-8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      6-3-тарауды алып тастау көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      6-3. Банктің несие портфеліндегі тұтынушылық қарыздардың ең
жоғары өсімінің коэффициенті

      Ескерту. Нұсқаулық 6-3-тараумен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.12.2013 № 294 қаулысымен (01.02.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).

      53-9. Банктің несие портфеліндегі тұтынушылық қарыздар өсімінің коэффициенті к10 коэффициентімен сипатталады, 0,30-дан астам емес мөлшерде белгіленеді және халықаралық қаржылық есептілік стандарттары бойынша қалыптастырылған резервтерді ескере отырып, ағымдағы күнтізбелік жылдың басынан бастап есепті күндегі тұтынушылық қарыздар портфелі өсімінің күнтізбелік жылдың басындағы тұтынушылық қарыздардың портфеліне қатынасы ретінде есептеледі.
      Есепті күндегі тұтынушылық қарыздар портфелінің өсімі есепті күндегі тұтынушылық қарыздар портфелі мен күнтізбелік жылдың басындағы тұтынушылық қарыздар портфелінің арасындағы айырма ретінде есептеледі.
      Осы коэффициентті есептеу мақсаттары үшін тұтынушылық портфель ретінде жылжымайтын мүлік, тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы шарттар, жылжымайтын мүлікті сатып алу мәні болып табылатын өзге де шарттар бойынша талап ету құқықтары кепілімен қамтамасыз етілген қарыздарды, қамтамасыз етілуі автокөлік болып табылатын қарыздарды, банктік салым шартына немесе ақша кепілі шартына сәйкес орналастырылған және берілетін қарыз сомасын толығымен өтейтін ақша қамтамасыз етуі болып табылатын қарыздарды, білім беруді кредиттеу жүйесі шеңберінде берілетін қарыздарды, тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы жүйесінің шеңберінде берілетін қарыздарды қоспағанда, жеке тұлғаларға кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты емес тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді сатып алуға берілген қарыздар түсініледі.
      Басқа банктен тұтынушылық қарыздардың бір бөлігін немесе бүкіл портфелін қабылдаған банктер несие портфеліндегі тұтынушылық қарыздардың өсу коэффициентінің есебіне ағымдағы күнтізбелік жылы басқа банктен қабылданған тұтынушылық қарыздар портфелінің бөлігін кіргізбейді.
      Есепті кезеңде басқа банкке (банктерге) тұтынушылық қарыздардың бір бөлігін немесе бүкіл портфелін сатуды (беруді) жүзеге асырған банк үшін есепті күнге тұтынушылық қарыздардың өсу коэффициентінің мөлшері (к10) 0,30-дан астам емес мөлшерде белгіленеді және халықаралық қаржылық есептілік стандарттары бойынша қалыптастырылған резервтерді ескере отырып, ағымдағы күнтізбелік жылдың басынан бастап есепті күнге нақты берілген тұтынушылық қарыздардың күнтізбелік жылдың басындағы тұтынушылық қарыздар портфеліне қатынасы ретінде есептеледі.
      Ескерту. 53-9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 16.07.2014 № 152 (01.10.2014 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.11.2014 № 221 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Нұсқаулықты 6-4-тараумен толықтыру көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 06.05.2014 № 79 қаулысымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).
      РҚАО-ның ескертпесі!
      6-4-тарауды алып тастау көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7. Қорытынды ережелер

      Ескерту. 7-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      54. Банктердiң пруденциалдық нормативтердi сақтауына бақылау жасауды уәкiлеттi орган жүзеге асырады.

      55. <*>
      Ескерту: 55-тармақ алынып тасталды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2006 жылғы 17 маусымдағы N 135 ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз) қаулысымен.

      56. Банк Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне сәйкес осы Нұсқаулықтың талаптарын бұзған жағдайда жауап бередi.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      1-қосымша жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Екiншi деңгейдегi банктер үшiн  
пруденциалдық нормативтер бойынша
есеп айырысудың нормативтiк мәнi 
мен әдiстемесi туралы нұсқаулыққа
1-қосымша            

Салымдардың кредиттiк тәуекел дәрежесi бойынша
мөлшерленген банк активтерiнiң кестесi

      Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Банктiң салымдар тәуекелінің дәрежесі бойынша
мөлшерленуі тиіс активтер есебіне түсіндірме

      1. Салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар, банктің түзетiлген құны көрсетілген активтер көлемінің 50 (елу) пайызынан кем емес қамтамасыз етуi бар (Салымдық тәуекел дәрежесi бойынша мөлшерленген активтер мен мiндеттемелер кестесiнiң 1-3, 9-11, 14-17-жолдарында көрсетiлген активтер түріндегі) осы тармаққа сәйкес банктерде түзетiлген қамтамасыз ету құнын айқындауға мүмкiндiк беретiн барабар есепке алу жүйелерi болған кезде түзетiлген қамтамасыз ету құнын шегергендегi тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтер есебiне енгiзiлуi мүмкiн қарыздар.
      Түзетiлген қамтамасыз ету құны (Салымдық тәуекел дәрежесi бойынша мөлшерленген активтер мен мiндеттемелер кестесiнiң 1-3, 9-11, 14-17-жолдарында көрсетiлген активтер түріндегі) мыналарға:
      салымдар, оның ішінде осы банктегі қамтамасыз ету ретінде ұсынылғандары сомасының 100 пайызына;
      қамтамасыз етуге берілген бағалы қағаздардың нарықтық құнының 95 пайызына;
      қамтамасыз етуге берілген тазартылған қымбат металдардың нарықтық құнының 85 пайызына тең болады.
      Жоғарыда көрсетілген салымдардың, дебиторлық берешектің, сатып алынған бағалы қағаздардың қамтамасыз етілмеген бөлігі салымдарға, дебиторлық берешекке, сатып алынған бағалы қағаздарға сәйкес келетін тәуекел дәрежесі бойынша осы Кестеге сай сараланады.
      2. Банк инвестициясының есебiне енгізілмеген, қарсы агенттен төмен тәуекел дәрежесi бар ұйымдар кепiлдiк берген (сақтандырған) салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған исламдық бағалы қағаздар, сауда делдалы ретінде сауда қызметін қаржыландырудағы коммерциялық кредиттер тәуекел дәрежесi бойынша мөлшерленген активтердiң (банк инвестициясының есебiне енгізілмеген салымдардың, дебиторлық берешектiң, сатып алынған исламдық бағалы қағаздардың, қарыздардың, инвестициялардың кепiлдiк берілген (сақтандырылған) сомасын шегергендегi) есебiне борышкердің тәуекел дәрежесі бойынша енгiзiлуi мүмкiн.
      Банк инвестициясының есебiне енгiзiлмеген салымдардың, дебиторлық берешектiң, сатып алынған исламдық бағалы қағаздардың, сауда делдалы ретінде сауда қызметін қаржыландырудағы коммерциялық кредиттердің, инвестициялардың кепiлдiк берілген (сақтандырылған) сомасы тиiстi кепiлгердің (сақтандырушының) дебиторлық берешегiнiң тәуекел дәрежесi бойынша сараланады.
      3. Осы Түсіндірменің 1-тармағында көрсетiлген, Қазақстан Республикасының:
      1) оффшорлық аймақтар аумағында заңды тұлға ретінде тіркелген;
      2) оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген, жекелей алғанда жарғылық капиталдың 5 (бес) пайыздан астамына ие заңды тұлғаға тәуелді немесе оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген заңды тұлғаға қатысы еншілес болып табылатын;
      3) оффшорлық аймақтардың азаматтары болып табылатын, резиденті еместерге берілген салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған исламдық бағалы қағаздар және сауда делдалы ретінде сауда қызметін қаржыландырудағы коммерциялық кредиттер осы Түсіндірменің 1-тармағында көрсетілген қамтамасыз етуінің болу-болмауына қарамастан, салымдардың тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген Банк активтерінің кестесіне сәйкес тәуекел дәрежесі бойынша сараланады.
      4. Осы Түсіндірменің 1-тармағында көрсетiлген, Қазақстан Республикасының:
      1) оффшорлық аймақтар аумағында заңды тұлға ретінде тіркелген, бірақ Standard & Poor's агенттігінің «АА-»-тен төмен емес рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі немесе көрсетілген деңгейден төмен емес рейтингі бар бас ұйымның міндеттемелерінің барлық сомасының қамтамасыз етуіне тиісті кепілдігі бар;
      2) Қазақстан Республикасының оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары не Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы оффшорлық аймақтар тізбесіне жатқызған, ақпарат алмасу жөнінде міндеттемелер қабылдамаған мемлекеттердің аумағында тіркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылатын резиденті еместерге немесе жекелей алғанда жарғылық капиталдың 5 (бес) пайыздан астамына ие заңды тұлғаларға тәуелді не көрсетілген оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген заңды тұлғаларға қатысты еншілес болып табылатын ұйымдарға талаптарды есептемегенде, оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген, жекелей алғанда жарғылық капиталдың 5 (бес) пайызынан астамына ие заңды тұлғаға тәуелді немесе оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген, бірақ көрсетілген деңгейден төмен емес рейтингі немесе рейтингі көрсетілген деңгейден төмен емес бас ұйымның міндеттемелерінің барлық сомасының қамтамасыз етуіне тиісті кепілдігі бар заңды тұлғаға қатысты еншілес болып табылатын резиденті еместерге берілген салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған исламдық бағалы қағаздар және сауда делдалы ретінде сауда қызметін қаржыландырудағы коммерциялық кредиттер тәуекелдің, нөлдік дәрежесі бойынша сараланады.
      5. Салымдар тәуекелінің дәрежесі бойынша мөлшерленген банк активтерін есептеу мақсаттары үшін:
      жеке тұлғаларға тұрғын үй құрылысы үшін не оны сатып алу және (немесе) жөндеу мақсатында берілген ипотекалық қарыз ипотекалық тұрғын үй қарызы болып түсініледі;
      тұтынушылық кредит деп сауда делдалы ретінде сауда қызметін қаржыландырудағы коммерциялық кредиттер, жеке тұлғаларға кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты емес тауарларды, жұмыстарды және қызмет көрсетулерді сатып алуға берілген кредит түсініледі.
      6. Егер исламдық бағалы қағаз шығарылымының арнайы рейтингiне ие болса, онда тәуекел дәрежесi бойынша банк активтерiн саралау кезiнде бағалы қағаз рейтингiн ескеру қажет.
      7. Валюталардың айырбас бағамының және қымбат металдар бағамдарының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдарының есебіне енгізілген активтерді қоспағанда, Нұсқаулықтың 17-тармағына сәйкес нарықтық тәуекел ескеріле отырып активтердің, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің есебіне енгізілген активтер кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленетін активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің есебіне енгізілмейді.

Екiншi деңгейдегi банктер үшiн 
пруденциалдық нормативтер есеп 
айырысуларының нормативтiк мәнi
мен әдiстемесi туралы нұсқаулыққа
1-1-қосымша         

Банк капиталының құрамындағы құралдарды жіктеуге арналған критерийлер

      Ескерту. Нұсқаулық 1-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2014 № 242 (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      1-2-қосымша жаңа редакцияда көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2015 № 222 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Екінші деңгейдегі банктерге 
арналған пруденциалдық    
нормативтердің нормативтік мәні
және есептеу әдістемелері туралы
Нұсқаулықтың 1-2 қосымшасы   

Капиталдың жеткіліктілік коэффициенттерінің мәні

      Ескерту. Нұсқаулық 1-2-қосымшамен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

Консервациялық буферді және жүйелі буферді ескергендегі, капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің мәні

      Ескертпе: Уәкілетті орган меншікті капитал жеткіліктілігі нормативтерінің және меншікті капитал буферлерінің мәндерін үш жылда бір реттен сирек емес қайта қарайды.

Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық    
нормативтердің нормативтік мәні
және есептеу әдістемелері туралы
Нұсқаулықтың 1-3 қосымшасы  

Бөлінбеген таза кірісті шектеудің барынша төмен мөлшері

      Ескерту. Нұсқаулық 1-3-қосымшамен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

      Шектелуге жатуы тиіс бөлінбеген таза кірістің барынша төмен деңгейі (пайызбен) мейлінше көп мәнмен пайдаланылады.

Екiншi деңгейдегi банктер   
үшiн пруденциалдық нормативтер 
бойынша есеп айырысудың    
нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
туралы нұсқаулықтың 2-қосымшасы

Банктің кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген
шартты және ықтимал міндеттемелерінің кестесі

      Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 17.07.2015 № 140 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген банктің
ықтимал және шартты міндеттемелерінің есебіне түсіндірме

      Нұсқаулықтың 17-тармағына сәйкес нарықтық тәуекелі ескерілген активтердің және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің есебіне қосылған шартты және ықтимал міндеттемелері валюталардың айырбастау бағамдарының және бағалы металдары бағамдарының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдарының есебіне қосылған шартты және ықтимал міндеттемелерін қоспағанда, кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленетін активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің есебіне қосылмайды.

                                      Екiншi деңгейдегi банктер
                                    үшiн пруденциалдық нормативтер
                                        бойынша есеп айырысудың
                                    нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
                                    туралы нұсқаулықтың 3-қосымшасы

       Туынды қаржы құралдарына арналған кредит тәуекел
          коэффициенттерiнiң (проценттермен) кестесi

      Осы кестеде көрсетiлген бiрде бiр санаттарына жатпайтын туынды қаржы құралдарымен байланысты операциялары "Қымбат металдардан басқа құндылықтармен байланысты операциялар" санатында көрсетiлген кредит тәуекел коэффициенттерi бойынша өлшенуге тиiс.

Екiншi деңгейдегi банктер     
үшiн пруденциалдық нормативтер  
бойынша есеп айырысудың      
нормативтiк мәнi мен әдiстемесi 
туралы нұсқаулықтың 4-қосымшасы 

Халықаралық қор биржалары болып мойындалған
сауда-саттық ұйымдастырушылардың тiзiмi

      1. Чикаго тауар биржасы (Chicago Mercantile Exchange)
      2. Чикаго мерзiмдi тауар биржасы (The Chicago Board of Trade)
      3. Лондон халықаралық қаржылық фьючерстер биржасы (London International Financial Futures and Options Exchange)
      4. Француз халықаралық қаржылық фьючерстер биржасы (French International Financial Futures Exchange MATIF)
      5. Франкфурт қор биржасы (Frankfurt Stock Exchange)
      6. Стокгольм қор биржасы (Stockholm Exchange)
      7. Стамбул қор биржасы (Istanbul Stock Exchange)
      8. Шанхай қор биржасы (Shanghai Stock Exchange)
      9. Шэньчжень қор биржасы (Shenchzhen Stock Exchange)
      10. Америка қор биржасы (American Stock Exchange)
      11. Афина қор биржасы (Athens Exchange)
      12. Австралия қор биржасы (Australian Stock Exchange)
      13. Испания бiрлескен қор биржасы (ВМЕ Spanish Exchanges)
      14. Италия қор биржасы (Borsa Italiana SPA)
      15. Люксембург қор биржасы (Bourse de Luxembourg)
      16. Монреал қор биржасы (Bourse de Montreal)
      17. Малазия қор биржасы (Bursa Malaysia)
      18. Чикаго опциондар биржасы (Chicago Board Options Exchange)
      19. Копенгаген қор биржасы (Copenhagen Stock Exchange)
      20. Немiс қор биржасы (Deutsche bourse AG)
      21. Амстердамдағы "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Amsterdam)
      22. Брюссельдегi "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Brussels)
      23. Лиссабондағы "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Lisbon)
      24. Париждегi "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Paris)
      25. Кұрамына Стокгольм, Хельсинка, Таллин және Рига биржалары кiретiн бiрлескен қор биржасы (Hex Integrated Markets Ltd.)
      26. Гонконг қор биржасы (Hong Kong Exchanges and Clearing)
      27. Ирландия қор биржасы (Irish Stock Exchange)
      28. Джакарта қор биржасы (Jakarta Stock Exchange)
      29. Йоханнесбург қор биржасы (Оңтүстiк Африка) (JSE Securities Exchange South Africa)
      30. Оңтүстiк Корея қор биржасы (Korea Stock Exchange)
      31. Лондон қор биржасы (London Stock Exchange)
      32. Мальта қор биржасы (Malta Stock Exchange)
      33. Үндiстан ұлттық қор биржасы (National Stock Exchange of India Limited)
      34. Нью-Йорк қор биржасы (New York Stock Exchange)
      35. Жаңа Зеландия қор биржасы (New Zealand Exchange)
      36. Осака қор биржасы (Osaka Securities Exchange)
      37. Осло қор биржасы (Oslo bourse)
      38. Фйлиппин қор биржасы (Philippine Stock Exchange)
      39. Сингапур қор биржасы (Singapore Exchange)
      40. Швейцария қор биржасы (SWX Swiss Exchange)
      41. Токио қор биржасы (Tokyo Stock Exchange)
      42. Австрия қор биржасы (Wiener bourse AG)

                                      Екiншi деңгейдегi банктер
                                    үшiн пруденциалдық нормативтер
                                        бойынша есеп айырысудың
                                    нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
                                    туралы нұсқаулықтың 5-қосымшасы

        Уақытша аралығы бойынша ашық позицияларды бөлу

                                        Екiншi деңгейдегi банктер
                                    үшiн пруденциалдық нормативтер
                                        бойынша есеп айырысудың
                                    нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
                                    туралы нұсқаулықтың 6-қосымшасы

               Проценттiк тәуекелдiң жалпы есебi

                                        Екiншi деңгейдегi банктер
                                    үшiн пруденциалдық нормативтер
                                        бойынша есеп айырысудың
                                    нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
                                    туралы нұсқаулықтың 7-қосымшасы

   Активтер мен мiндеттемелер мерзiмдерiн салыстыру кестесi
               200__ ж. "____" ____________________
               ____________________________________
                       (банктiң қысқаша атауы)

  Басшы:         ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Бас бухгалтер: ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Орындаушы: __________________________   ________  ________________
           (лауазымы, аты-жөнi, тегi)    (қолы)   (телефон нөмiрi)

Есепке қол қойылған күн "____"__________ 200__ ж.

Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру
кестесін толтыру жөніндегі түсіндірме

      Ескерту: Түсіндірме жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007.10.24. N 242 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), өзгерту енгізілді - 2008.02.26 N 20 (2008 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулыларымен.

      Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру кезінде әрбір актив (міндеттемелер) үшін ең аз мерзім қарастырылады, ол мерзім аяқталғаннан кейін банк дебиторлар мен корреспонденттердің міндеттемелерін орындауын талап етуге (клиенттердің талаптарын орындайды) құқылы. 1-жолға осы Нұсқаулыққа сәйкес жоғары өтімді активтер мен талап ету бойынша міндеттемелердің, оның ішінде есептеуді жүзеге асырудың мерзімі белгіленбеген міндеттемелердің мөлшерін есептеуге алынатын банктің активтері мен міндеттемелері, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдары және бір түнге банктерден тартылған салымдар, кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап етудің шартсыз құқығымен мерзімді міндеттемелер, оның ішінде банктердің мерзімді және шартты депозиттері жазылады. Қалыптасқан арнайы провизияларды шегергенде активтер мен шартты міндеттемелер алынады. Активтер, міндеттемелер және шартты міндеттемелер бағандары бойынша 1-ден 5-жолға дейінгі деректер өсу қорытындысы бойынша толтырылады. 5 және 6-жолдардың сомасы "Жиынтығы" бағанда жазылып, банк балансының деректерімен 12 салыстырылады. Баланс бойынша активтердің жиынтық жолымен "Активтер" бағанындағы "Жиынтығы" жолы бойынша пайда болған алшақтық банктің қаржылық емес активтерінің сомасына сәйкес келеді. Баланс бойынша міндеттемелердің жиынтық жолымен "Міндеттемелер" бағанындағы "Жиынтығы" жолы бойынша пайда болған алшақтық қалыптасқан арнайы провизиялардың және қаржылық емес міндеттемелердің сомасына сәйкес келеді.

                                      Екiншi деңгейдегi банктер
                                    үшiн пруденциалдық нормативтер
                                        бойынша есеп айырысудың
                                    нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
                                    туралы нұсқаулықтың 8-қосымшасы

        Әрбiр шетел валютасы бойынша валюталық позиция
            мен валюталық нетто-позиция туралы есеп
           200__ ж. "____" __________________ жағдай бойынша
               ____________________________________
                       (банктiң қысқаша атауы)

  кестенің жалғасы

        Банктiң нормативтердi есептеудiң соңғы есептi күндегi меншiк
      капиталының көлемi: ______________

      Жекелеген шетелдiк мемлекеттердiң (шетелдiк мемлекеттер
      топтарының) валюталары бойынша ашылған валюталық позицияның
      белгiленген ең көн мөлшерi: ________________

      Валюталық нетто-позицияның белгiленген ең көп мөлшерi: ______

Басшы:         ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Бас бухгалтер: ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Орындаушы: __________________________   ________  ________________
           (лауазымы, аты-жөнi, тегi)    (қолы)   (телефон нөмiрi)

Есепке қол қойылған күн "____"__________ 200__ ж.

Әрбiр шетел валютасы бойынша валюталық позиция
мен валюталық нетто-позиция туралы есептi толтыру
жөнiндегi түсiндiрме

      1. Тиiстi ұяшықтарда қалыптасқан арнайы провизияларды алып тастағандағы баланстық есепшоттарда ескерiлген шетел валютасындағы талаптар мен мiндеттемелер көрсетiледi.

      2. "Баланстан тыс есепшоттар бойынша талаптар жиынтығы" және "Баланстан тыс есепшоттар бойынша мiндеттемелер жиынтығы" деген ұяшықтарда банк жүргiзген хеджирлiк мәмiлелердiң, оның iшiнде жеткiлiксiз мәмiлелердiң сомасын есепке ала отырып, арнайы провизияларды алып тастағандағы шетел валютасындағы шартты талаптар мен мiндеттемелер көрсетiледi.

      3. "Позиция" бағандары бойынша "Талаптар жиынтығы" және "Мiндеттемелер жиынтығы" деген ұяшықтарда есептi кезеңдегi аптаның әрбiр жұмыс күнiндегi барлық шетел валютасы бойынша нетто-позиция көрсетiледi.

      4. Жекелеген шетелдiк мемлекеттердiң (шетелдiк мемлекеттер топтарының) валюталар және валюталық нетто-позиция бойынша белгiленген ең кеп мөлшерден асатын ашылған позициялардың мөлшерлерi туралы деректер қызыл түспен берiлуi тиiс.

                                      Екiншi деңгейдегi банктер
                                    үшiн пруденциалдық нормативтер
                                        бойынша есеп айырысудың
                                    нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
                                    туралы нұсқаулықтың 9-қосымшасы

      Ескерту: 9-қосымшаға өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын
және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының
2007.02.23 N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз)
Қаулысымен.

     200 жылғы "___"_________ ұлттық валютамен активтердiң
      және мiндеттемелердiң мерзiмдерiн салыстыру кестесi

  Басшы:         ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Бас бухгалтер: ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Орындаушы: __________________________   ________  ________________
           (лауазымы, аты-жөнi, тегi)    (қолы)   (телефон нөмiрi)

Есепке қол қойылған күн "____"__________ 200__ ж.

Шетел валютасындағы активтер мен міндеттемелердің
мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру жөніндегі түсіндірме

      Ескерту: Түсіндірме жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007.10.24. N 242 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), өзгерту енгізілді - 2008.02.26 N 20 (2008 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулыларымен.

      Шетел валютасындағы активтер мен міндеттемелердің мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру кезінде шетел валютасындағы әрбір актив (міндеттемелер) үшін ең аз мерзім қарастырылады, ол мерзім аяқталғаннан кейін банк дебиторлар мен корреспонденттердің міндеттемелерін орындауын талап етуге құқылы (клиенттердің талаптарын орындайды). 1-жолға осы Нұсқаулыққа сәйкес жоғары өтімді активтер мен талап ету бойынша міндеттемелердің, оның ішінде есептеуді жүзеге асырудың мерзімі белгіленбеген міндеттемелердің мөлшерін есептеуге алынатын банктің шетел валютасындағы активтері мен міндеттемелері, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдары және бір түнге банктерден тартылған салымдар, кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап етудің шартсыз құқығымен мерзімді міндеттемелер, оның ішінде банктердің мерзімді және шартты депозиттері жазылады. Активтер мен шартты міндеттемелер, шетел валютасында жіктелген активтер мен жіктелген шартты міндеттемелерге құрылған, қалыптасқан арнайы провизияларды шегеріп, алынады.
      1-7-жолдар толтырылады, оның ішінде жеке шет мемлекеттердің (шет мемлекеттер топтарының) мынадай валюталары бөлігінде:
      Standard & Рооr's агенттігінің "А"-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі бар елдердің немесе басқа рейтинг агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің шетел валютасында, және "Еуро" валютасында;
      Standard & Рооr's агенттігінің "В"-дан "А"-ға дейінгі тәуелсіз рейтингі бар елдердің немесе басқа рейтинг агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің шетел валютасында;
      Standard & Рооr's агенттігінің "В"-дан төмен тәуелсіз рейтингі бар елдердің немесе басқа рейтинг агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің және сәйкес рейтинг бағасы жоқ елдердің шетел валютасында.
      Активтер, міндеттемелер және шартты міндеттемелер бағандары бойынша 1-ден 5-жолға дейінгі деректер өсу жиынтығы бойынша толтырылады. 5 және 6-жолдардың сомасы 7-жолдағы "Жиынтыққа" жазылады. Баланс бойынша активтердің жиынтық жолымен "Шетел валютасындағы активтер" бағанындағы "Жиынтығы" жолы бойынша пайда болған алшақтық банктің ұлттық валютадағы активтері мен шетел валютасындағы қаржылық емес активтерінің сомасына сәйкес келеді. Баланс 13 бойынша міндеттемелердің жиынтық жолымен "Шетел валютасындағы міндеттемелер" бағанындағы "Жиынтығы" жолы бойынша пайда болған алшақтық қалыптасқан арнайы провизиялардың, ұлттық валютадағы міндеттемелердің және шетел валютасындағы қаржылық емес міндеттемелердің сомасына сәйкес келеді.

                                      Екiншi деңгейдегi банктер
                                    үшiн пруденциалдық нормативтер
                                        бойынша есеп айырысудың
                                    нормативтiк мәнi мен әдiстемесi
                                   туралы нұсқаулықтың 10-қосымшасы

      Ескерту: 10-қосымшаға өзгерту енгізілді - ҚР Қаржы нарығын
және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының
2007.02.23 N 47 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз)
Қаулысымен.

                       _________________________
                        (банктiң қысқаша атауы)

                200__ жылғы "___"_________ ұлттық
           валютамен активтердiң және мiндеттемелердiң
                   мерзiмдерiн салыстыру кестесi

  Басшы:         ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Бас бухгалтер: ___________________________      ______________
                     (аты-жөнi, тегi)                (қолы)

Орындаушы: __________________________   ________  ________________
           (лауазымы, аты-жөнi, тегi)    (қолы)   (телефон нөмiрi)

Есепке қол қойылған күн "____"__________ 200__ ж.

Ұлттық валютадағы активтер мен міндеттемелердің мерзімдерін
салыстыру кестесін толтыру жөніндегі түсіндірме

      Ескерту: Түсіндірме жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007.10.24. N 242 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз), өзгерту енгізілді - 2008.02.26 N 20 (2008 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулыларымен.

      Ұлттық валютадағы активтер мен міндеттемелердің мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру кезінде ұлттық валютадағы әрбір актив (міндеттемелер) үшін ең аз мерзім қарастырылады, ол мерзім аяқталғаннан кейін банк дебиторлар мен корреспонденттердің міндеттемелерін орындауын талап етуге құқылы (клиенттердің талаптарын орындайды). 1-жолға осы Нұсқаулыққа сәйкес жоғары өтімді активтер мен талап ету бойынша міндеттемелердің, оның ішінде есептеуді жүзеге асырудың мерзімі белгіленбеген міндеттемелердің мөлшерін есептеуге алынатын банктің ұлттық валютадағы активтері мен міндеттемелері, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдары және бір түнге банктерден тартылған салымдар, кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап етудің шартсыз құқығымен мерзімді міндеттемелер, оның ішінде банктердің мерзімді және шартты депозиттері жазылады. Активтер мен шартты міндеттемелер, ұлттық валютада жіктелген активтер мен жіктелген шартты міндеттемелерге құрылған, қалыптасқан арнайы провизияларды шегеріп, алынады.
      Активтер, міндеттемелер және ықтимал (шартты) міндеттемелер бағандары бойынша 1-ден 5-жолға дейінгі деректер өсу қорытындысы бойынша толтырылады. 5 және 6-жолдардың сомасы 7-жолдағы "Қорытындыға" жазылады, ол банк балансының деректерімен салыстырылады. Баланс бойынша активтердің қорытынды жолымен "Ұлттық валютамен активтер" бағанындағы "Қорытынды" жолы бойынша пайда болған алшақтық банктің шетел валютасындағы активтері мен ұлттық валютадағы қаржылық емес активтерінің сомасына сәйкес келеді. Баланс бойынша міндеттемелердің жиынтық жолымен "Ұлттық валютамен міндеттемелер" бағанындағы "Қорытынды" жолы бойынша пайда болған алшақтық қалыптасқан арнайы провизиялардың, шетел валютасындағы міндеттемелердің және ұлттық валютадағы қаржылық емес міндеттемелердің сомасына сәйкес келеді.

                                      Екінші деңгейдегі банктер үшін
                                      пруденциалдық нормативтер есеп
                                     айырысуларының нормативтік мәні
                                          мен әдістемесі туралы
                                               нұсқаулықтың
                                               11-қосымшасы

      Ескерту. 11-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі Басқармасының 2007.10.24. N 242 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-т. қараңыз. 2008.04.01 бастап қолданысқа енгізілетін Нұсқаулықтың 1-қосымшасының Салымдардың кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланған банк активтерінің кестесіне енгізілетін толықтыруларды және 2009.01.01 бастап қолданысқа енгізілетін осы қаулының қосымшасын қоспағанда, оның нормалары 2007.10.01 бастап туындаған қатынастарға таралады) Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының резидент еместер алдындағы
міндеттемелеріне банктерді капиталдандырудың
коэффиценттер кестесі (k8, k9)

                                    Екiншi деңгейдегi банктер үшiн
                                    пруденциалдық нормативтер есеп
                                    айырысуларының нормативтiк мәнi
                                   мен әдiстемесi туралы нұсқаулыққа
                                            12-қосымша

      Ескерту: 11-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2007 жылғы 23 ақпандағы N 58 (қолданысқа енгізілу мерзімін 2-тармақтан қараңыз) қаулысымен.

                        Сауалнама

      Оригинатор банктің атауы ___________________________________

      Банк Сауалнамаға қоса берілген құжаттар мен ақпараттың шынайлығына, сондай-ақ уәкілетті органға Сауалнама қаралуына байланысты сұралатын қосымша ақпараттың және құжаттардың уақтылы берілуіне жауап береді.
      Қоса берілген құжаттар (жіберілетін құжаттардың ат-атымен тізбесі және әрқайсысының парақтары көрсетілсін)

      Басқарма Төрағасы                     ________________
                                                (қолы)

      Директорлар кеңесінің Төрағасы        ________________
                                                (қолы)

      мөр

Екінші деңгейдегі банктерге  
арналған пруденциалдық     
нормативтердің нормативтік мәні 
және есептеу әдістемелері туралы
Нұсқаулықтың 13-қосымшасы  

Меншікті капиталдың жеткіліктілігі коэффициенттерінің есебі туралы мәліметтер

      Ескерту. 13-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 27.05.2014 № 97 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

(мың теңгемен)

Басшы: ______________________________________
                (тегі және аты) (қолы)

Бас бухгалтер:_______________________________
                 (тегі және аты) (қолы)

Орындаушы: __________________________________
(қызметі, тегі және аты) (қолы) (телефон нөмірі)
Қол қойған күні «___» ___________ 200 __ жыл
      Мөр

Қазақстан Республикасы     
Қаржы нарығын және қаржы    
ұйымдарын реттеу мен қадағалау 
агенттiгi Басқармасының     
2005 жылғы 30 қыркүйектегi  
N 358 қаулысының 2-қосымшасы 

Күшi жойылған ден танылған нормативтiк
құқықтық актiлерiнiң тiзбесi

      1. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтердiң нормативтiк мәнi мен әдiстемесi туралы нұсқаулықты бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 маусымдағы N 213 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 1902 тiркелген, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң "Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы" және "Вестник Национального Банка Казахстана" басылымдарында 2002 жылғы 1-14 шiлдеде жарияланған).
      2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгінде N 1902 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 маусымдағы N 213 қаулысына толықтыру енгiзу туралы" 2002 жылғы 26 қарашадағы N 467 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 2098 тiркелген, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң "Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы" және "Вестник Национального Банка Казахстана" N 1 басылымдарында 2003 жылы жарияланған).
      3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде N 1902 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 маусымдағы N 213 қаулысына толықтыру енгiзу туралы" 2003 жылғы 21 наурыздағы N 97 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 2251 тiркелген, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң "Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы" және "Вестник Национального Банка Казахстана" N 9 басылымдарында 2003 жылы жарияланған).
      4. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде N 1902 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 маусымдағы N 213 қаулысына толықтыру енгiзу туралы" 2003 жылғы 7 мамырдағы N 151 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 2362 тiркелген, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң "Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы" және "Вестник Национального Банка Казахстана" N 13 басылымдарында 2003 жылы жарияланған).
      5. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгi Басқармасының Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде N 1902 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 маусымдағы N 213 қаулысына толықтыру енгiзу туралы" 2004 жылғы 16 ақпандағы N 36 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 2776 тiркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгiнiң "Финансовый вестник" және "Қаржы Хабаршысы" N 2-3(3) басылымдарында 2004 жылы жарияланған).
      6. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгi Басқармасының Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде N 1902 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 маусымдағы N 213 қаулысына толықтыру енгiзу туралы" 2004 жылғы 24 мамырдағы N 149 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 2930 тiркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгінiң "Финансовый вестник" және "Қаржы Хабаршысы" N 7(7) басылымдарында 2004 жылы жарияланған).
      7. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгі Басқармасының Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде N 1902 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 мамырдағы N 213 қаулысына толықтыру енгiзу туралы" 2004 жылғы 27 желтоқсандағы N 390 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 3399 тiркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгiнiң "Финансовый вестник" және "Қаржы Хабаршысы" N 2(14) басылымдарында 2005 жылы жарияланған).
      8. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгi Басқармасының Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде N 1902 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде" 2002 жылғы 3 мамырдағы N 213 қаулысына толықтыру енгiзу туралы" 2005 жылғы 25 маусымдағы N 223 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 3773 тiркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттiгiнiң "Финансовый вестник" және "Қаржы Хабаршысы" N 8 басылымдарында 2005 жылы жарияланған).