ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы қаулы 16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі
"Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Екінші деңгейдегі банктердің, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының, "Қазақстанның Даму Банкі" акционерлік қоғамының және ипотекалық ұйымдардың бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.
2. "Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілеріне арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2008 жылғы 22 қыркүйектегі № 79 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5348 болып тіркелген, 2008 жылғы 12 желтоқсанда Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының актілер жинағында № 12 жарияланған) мынадай өзгеріс енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілеріне арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарында:
1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Осы Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілеріне арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспары (бұдан әрі – Шоттар жоспары) "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының (бұдан әрі – жинақтаушы зейнетақы қорлары), банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың (ипотекалық ұйымдарды және бұрын еншілес банктер болған заңды тұлғаларды қоспағанда), Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығына кәсіби қатысушылардың, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың, сақтандыру брокерлерінің (бұдан әрі – ұйымдар) қаржылық есептілік элементтерін топтастыру және қаржылық есептілікті жасау үшін бухгалтерлік есеп шоттарында құндық көрсеткішпен ағымдағы көрсетуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру брокерлері филиалдарының (бұдан әрі – ұйымдар) бухгалтерлік есепке алу деректері бойынша есептілік элементтерін топтастыру және бухгалтерлік есепке алу деректері бойынша есептілікті жасау үшін бухгалтерлік есеп шоттарында құндық көрсеткішпен ағымдағы көрсетуге арналған.".
3. "Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7121 болып тіркелген, 2011 жылғы 5 қазанда "Заң газеті" газетінде № 144 (1960) жарияланған) мынадай өзгеріс енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықта:
2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"2. Осы Нұсқаулық бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының (бұдан әрі – жинақтаушы зейнетақы қорлары), банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың (ипотекалық ұйымдарды және бұрын еншілес банктер болған заңды тұлғаларды қоспағанда), бағалы қағаздар нарығына кәсiби қатысушылардың, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың, сақтандыру брокерлерінің және Қазақстан Республикасы бейрезидент-сақтандыру брокерлері филиалдарының (бұдан әрi – ұйым) меншiктi ақшаны салымдарға, қарыздарға, бағалы қағаздарға, туынды қаржы құралдарына, тазартылған бағалы металдарға, шетел валютасына орналастыру операцияларының, хеджирлеу операцияларының, сондай-ақ РЕПО және керi РЕПО операцияларының бухгалтерлiк есебін жүргiзуді нақтылайды.".
4. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес тізбе бойынша Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің құрылымдық бөліктерінің күші жойылды деп танылсын.
5. Бухгалтерлік есеп департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:
1) Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
2) осы қаулы ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;
3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2) тармақшасында және 6-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.
6. Ақпарат және коммуникациялар департаменті – Ұлттық Банктің баспасөз қызметі осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.
7. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары А.М. Баймағамбетовке жүктелсін.
8. Осы қаулы ресми жариялануға тиіс және 2020 жылғы 16 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі.
|
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы |
Е. Досаев |
| Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2020 жылғы 21 қыркүйегі № 109 қаулысымен бекітілді |
Екінші деңгейдегі банктердің, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының, "Қазақстанның Даму Банкі" акционерлік қоғамының және ипотекалық ұйымдардың бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық
1-тарау. Жалпы талаптар
1. Осы Екінші деңгейдегі банктердің, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының, "Қазақстанның Даму банкі" акционерлік қоғамының және ипотекалық ұйымдардың бухгалтерлік есеп жүргізуі жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі - Нұсқаулық) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының заңдарына, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес әзірленді және екінші деңгейдегі банктердің, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының, "Қазақстанның Даму Банкі" акционерлік қоғамының, бұдан бұрын еншілес банк болған заңды тұлғаның (бұдан әрі - банктер) және ипотекалық ұйымдардың бухгалтерлік есеп жүргізуін нақтылайды.
2. Нұсқаулықта 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде (Жалпы бөлім), 1999 жылғы 1 шілдедегі Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде (Ерекше бөлім), "Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы" 1997 жылғы 28 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңында, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 1015 болып тіркелген "Қазақстан Республикасының екiншi деңгейдегi банктерінiң вексельдерді есепке алуы қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 1999 жылғы 15 қарашадағы № 396 қаулысында және Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13071 тіркелген "Екінші деңгейдегі банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың аударым және жай вексельдермен операциялар жүргізуі қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 261 қаулысында көзделген ұғымдар, сондай-ақ мынадай ұғымдар пайдаланылады.
1) дисконт (жеңілдік) - қаржы активінің/міндеттемесінің бастапқы құны (есептелген сыйақыны қоспағанда) және инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің кірістерін/шығыстарын құрайтын өтеу сомасы арасында туындайтын теріс айырма сомасы;
2) сыйлықақы - қаржы активінің/міндеттемесінің бастапқы құны (есептелген сыйақыны қоспағанда) және инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің шығыстарын/кірістерін құрайтын өтеу сомасы арасында туындайтын оң айырма сомасы;
3) сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы - сыйлықақының немесе дисконттың (жеңілдіктің) сомасын пайыздың тиімді мөлшерлемесі әдісін пайдалана отырып банктің кірістеріне немесе шығыстарына біртіндеп жатқызу.
3. Банктер жасайтын операциялардың бухгалтерлік есебі халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптарына және Нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады.
4. Нұсқаулықта халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптарына сәйкес мәміле жасау күнгі және мәміле бойынша есеп айырысу күнгі қаржы активтерін сатып алудың және сатудың үлгі мәмілелерін есепке алу әдістері қолданылады. Осы тармақта көрсетілген қаржы активтерін сатып алудың және сатудың үлгі мәмілелерін есепке алу әдістерінің бірін таңдау банктің есеп саясатында айқындалады.
5. Егер шарттық талаптарға сәйкес аллокирленбеген металл шоттарына орналастырылған тазартылған бағалы металдар (IAS) 32 "Қаржы құралдары: ұсыну" халықаралық қаржылық есептілік стандартында айқындалған қаржы құралдарының анықтамасына сәйкес келген жағдайда, аллокирленбеген металл шоттарына орналастырылған тазартылған бағалы металдармен операциялардың бухгалтерлік есебі (IFRS) 9 "Қаржы құралдары" халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес жүргізіледі.
6. Банктің бухгалтерлік есеп жүргізуді реттейтін ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасы Заңының және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптарына қайшы келмейтін бөлігінде банкішілік транзиттік шоттарды пайдалануға және қосымша бухгалтерлік жазбалар жасауға жол беріледі.
Шетел валютасының валюталық позициясы және қарсы құны шоттары пайдаланыла отырып, шетел валютасындағы операциялар сомаларын көрсетуге жол беріледі.
Сыйақы түріндегі кірістер мен шығыстар (IFRS) 9 "Қаржы құралдары" халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес пайыздың тиімді мөлшерлемесі әдісі пайдаланыла отырып танылады".
2-тарау. Шетел валютасымен дилингтік операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілелерін мәміле жасау күні бойынша есепке алу
7. Шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілесі жасалған күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шетел валютасындағы талаптар сомасына және сатып алу бағамы бойынша теңгемен міндеттемелер сомасына:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер, |
бір мезгілде шетел валютасының сатып алу бағамының есептік бағамнан айырмашылығы болған жағдайда туындайтын айырмаға мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады
шетел валютасын сатып алу бағамы есептік бағамнан асып кеткен кезде:
Дт | 5530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыстар |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар; |
есептік бағам шетел валютасын сатып алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша кірістер. |
8. Шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілесі банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша қайта бағаланған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 5703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болған шығыстар |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар; |
2) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын кірістер. |
9. Нұсқаулықтың 8-тармағына сәйкес қайта бағалау жүргізілгеннен кейін шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілесін валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шетел валютасын сатып алу үшін аударылатын теңгемен сомаға:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар; |
2) сатып алынатын шетел валютасының сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар. |
2-параграф. Шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілелерін есеп айырысу күні бойынша есепке алу
10. Шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілесі жасалған күні шетел валютасындағы шартты талаптар сомасына және теңгемен шартты міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар |
Кт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер. |
11. Шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілесі банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша қайта бағаланған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 5703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыстар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер; |
2) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
3) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының оң және теріс өзгеруі бойынша ең аз қалдық сомасына:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар. |
12. Шетел валютасын сатып алу бойынша спот мәмілесін валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шетел валютасын сатып алу бойынша шартты міндеттемелер мен талаптар сомасына:
Дт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар; |
2) теңгемен және шетел валютсындағы сомаға:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар; |
3) шетел валютасын сатып алу бағамы есептік бағамнан асып кеткен кезде:
Дт | 5530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыстар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер; |
4) есептік бағам шетел валютасын сатып алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша кірістер; |
5) бұрын жүргізілген қайта бағалауды қалпына келтіру:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 5703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын шығыстар; |
немесе
Дт | 4703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын кірістер |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар. |
3-параграф. Шетел валютасын сату бойынша спот мәмілелерін мәміле жасау күні бойынша есепке алу
13. Шетел валютасын сату бойынша спот мәмілесі жасалған күні сату бағамы бойынша талаптар мен міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шетел валютасымен міндеттемелер сомасына және теңгемен талаптар сомасына:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер, |
бір мезгілде шетел валютасын сату бағамының есептік бағамнан айырмашылығы болған жағдайда туындайтын айырмаға мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
есептік бағам шетел валютасын сату бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 5530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыстар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер; |
шетел валютасын сату бағамы есептік бағамнан асып кеткен кезде:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 4530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша кірістер. |
14. Шетел валютасын сату бойынша спот мәмілесі банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша қайта бағаланған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 4703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 5703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер. |
15. Нұсқаулықтың 14-тармағына сәйкес қайта бағалау жүргізілгеннен кейін шетел валютасын сату бойынша спот мәмілесін валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) өткізілетін шетел валютасының сомасына:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар; |
2) шетел валютасын өткізгені үшін алынған теңгемен сомаға:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар. |
4-параграф. Шетел валютасын сату бойынша спот мәмілелерін есеп айырысу күні бойынша есепке алу
16. Шетел валютасын сату бойынша спот мәмілесі жасалған күні шартты міндеттемелер мен талаптар сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар |
Кт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер. |
17. Шетел валютасын сату бойынша спот мәмілесі банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша қайта бағаланған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 5703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер; |
3) валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамының оң және теріс өзгеруі бойынша ең аз қалдық сомасына:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар. |
18. Шетел валютасын сату бойынша спот мәмілесін валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шетел валютасын сату бойынша шартты міндеттемелер мен шартты талаптар сомасына:
Дт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар; |
2) шетел валютасындағы және теңгемен сомаға, сондай-ақ шетел валютасын қайта бағалау сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар; |
3) есептік бағам шетел валютасын сату бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 5530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыстар |
Кт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер; |
4) шетел валютасын сату бағамы есептік албағамнан асып кеткен кезде:
Дт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4530 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша кірістер; |
5) бұрын жүргізілген қайта бағалауды қалпына келтіру:
Дт | 2894 | Спот операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 5703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын шығыстар; |
немесе
Дт | 4703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын кірістер |
Кт | 1894 | Спот операциялары бойынша талаптар. |
3-тарау. Салым операцияларының бухгалтерлік есебі
19. Банк салымына бастапқы және (немесе) қосымша ақша жарнасын салған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) банк салымы шарты бойынша ақша сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2021 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің талап етілмелі салымдары |
2022 | Шетелдік орталық банктердің талап етілмелі салымдары | |
2023 | Басқа банктердің талап етілмелі салымдары | |
2121 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мерзімді салымдары | |
2122 | Шетелдік орталық банктердің мерзімді салымдары | |
2123 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір айға дейінгі) салымдары | |
2124 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір жылға дейінгі) салымдары | |
2125 | Басқа банктерден бір түнге тартылған салымдар | |
2127 | Басқа банктердің ұзақ мерзімді салымдары | |
2130 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2132 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір айдан аспайтын) | |
2133 | Басқа банктердің шартты салымдары | |
2134 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2141 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2206 | Жеке тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2207 | Жеке тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2208 | Жеке тұлғалардың шартты салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2214 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2218 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2219 | Заңды тұлғалардың шартты салымдары | |
2220 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2229 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам); |
2) жеңілдік сомасына:
Дт | 2140 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен, шетелдік орталық банктерден және басқа банктерден тартылған салымдар бойынша дисконт |
2239 | Клиенттерден тартылған салымдар бойынша дисконт | |
Кт | 2021 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің талап етілмелі салымдары |
2022 | Шетелдік орталық банктердің талап етілмелі салымдары | |
2023 | Шетелдік орталық банктердің талап етілмелі салымдары | |
2121 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мерзімді салымдары | |
2122 | Шетелдік орталық банктердің мерзімді салымдары | |
2123 | Басқа банктердің қысқа мерзімді салымдары (бір айға дейінгі) | |
2124 | Басқа банктердің қысқа мерзімді салымдары (бір жылға дейінгі) | |
2125 | Басқа банктерден бір түнге тартылған салымдар | |
2127 | Басқа банктердің ұзақ мерзімді салымдары | |
2130 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2132 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір айдан аспайтын) | |
2133 | Басқа банктердің шартты салымдары | |
2134 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2141 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап етілмелісалымдары | |
2206 | Жеке тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2207 | Жеке тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2208 | Жеке тұлғалардың шартты салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап етілмелісалымдары | |
2214 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2218 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2219 | Заңды тұлғалардың шартты салымдары | |
2220 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2229 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам); |
сыйлықақы сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2139 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен, шетелдік орталық банктерден және басқа банктерден тартылған салымдар бойынша сыйлықақы |
2238 | Клиенттерден тартылған салымдар бойынша сыйлықақы. |
20. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікке сәйкес банк салымы шарты бойынша сыйақы есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5121 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің талап етілмелі салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5122 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мерзімді салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5123 | Шетелдік орталық банктердің талап етілмелі салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5124 | Шетелдік орталық банктердің мерзімді салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5125 | Басқа банктердің талап етілмелі салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5126 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір айға дейінгі) салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5127 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір жылға дейінгі) салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5128 | Басқа банктердің ұзақ мерзімді салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5130 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5131 | Басқа банктердің жинақ салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар (бір айдан аспайтын) | |
5132 | Басқа банктердің жинақ салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар (бір жылдан аспайтын) | |
5133 | Басқа банктердің шартты салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5139 | Басқа банктердің жинақ салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар (бір жылдан астам) | |
5211 | Клиенттердің талап етілмелі салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5215 | Клиенттердің қысқа мерзімді салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5217 | Клиенттердің ұзақ мерзімді салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5218 | Клиенттердің жинақ салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар (бір жылдан аспайтын) | |
5219 | Клиенттердің шартты салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5220 | Клиенттердің жинақ салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар (бір жылдан астам) | |
5223 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
Кт | 2702 | Басқа банктердің талап етілмелі салымдары бойынша есептелген шығыстар |
2709 | Басқа банктердің жинақ салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2712 | Басқа банктердің мерзімді салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2713 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша есептелген шығыстар | |
2714 | Басқа банктердің шартты салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2719 | Клиенттердің шартты салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2720 | Клиенттердің талап етілмелі салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2721 | Клиенттердің мерзімді салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2723 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша есептелген шығыстар | |
2724 | Клиенттердің жинақ салымдары бойынша есептелген шығыстар. |
21. Банк салымы шартында көзделген міндеттемелердің жалпы сомасына банк салымы бойынша есептелген сыйақы сомасын капиталдандыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2702 | Басқа банктердің талап етілмелі салымдары бойынша есептелген шығыстар |
2709 | Басқа банктердің жинақ салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2712 | Басқа банктердің мерзімді салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2713 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша есептелген шығыстар | |
2714 | Басқа банктердің шартты салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2719 | Клиенттердің шартты салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2720 | Клиенттердің талап етілмелі салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2721 | Клиенттердің мерзімді салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2723 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша есептелген шығыстар | |
2724 | Клиенттердің жинақ салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
Кт | 2021 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің талап етілмелі салымдары |
2022 | Шетелдік орталық банктердің талап етілмелі салымдары | |
2023 | Басқа банктердің талап етілмелі салымдары | |
2121 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мерзімді салымдары | |
2122 | Шетелдік орталық банктердің мерзімді салымдары | |
2123 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір айға дейінгі) салымдары | |
2124 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір жылға дейінгі) салымдары | |
2125 | Басқа банктерден бір түнге тартылған салымдар | |
2127 | Басқа банктердің ұзақ мерзімді салымдары | |
2130 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2132 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір айдан аспайтын) | |
2133 | Басқа банктердің шартты салымдары | |
2134 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2141 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2206 | Жеке тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2207 | Жеке тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2208 | Жеке тұлғалардың шартты салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2214 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2218 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2219 | Заңды тұлғалардың шартты салымдары | |
2220 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2229 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам). |
22. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікке сәйкес банк салымы бойынша жеңілдіктер/сыйлықақылар амортизациясы кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) дисконт амортизациясы сомасына:
Дт | 5138 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен, шетелдік орталық банктерден және басқа банктерден тартылған салымдар бойынша дисконт амортизациясы бойынша шығыстар |
5236 | Клиенттерден тартылған салымдар бойынша дисконт амортизациясы бойынша шығыстар | |
Кт | 2140 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен, шетелдік орталық банктерден және басқа банктерден тартылған салымдар бойынша дисконт |
2239 | Клиенттерден тартылған салымдар бойынша дисконт; |
2) сыйлықақы амортизациясы сомасына:
Дт | 2139 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен, шетелдік орталық банктерден және басқа банктерден тартылған салымдар бойынша сыйлықақы |
2238 | Клиенттерден тартылған салымдар бойынша сыйлықақы | |
Кт | 4270 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен, шетелдік орталық банктерден және басқа банктерден тартылған салымдар бойынша сыйлықақы амортизациясы бойынша кірістер |
4440 | Клиенттерден тартылған салымдар бойынша сыйлықақы амортизациясы бойынша кірістер. |
23. Банк салымы бойынша есептелген сыйақы сомасын төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2702 | Басқа банктердің талап етілмелі салымдары бойынша есептелген шығыстар |
2709 | Басқа банктердің жинақ салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2712 | Басқа банктердің мерзімді салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2713 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша есептелген шығыстар | |
2714 | Басқа банктердің шартты салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2719 | Клиенттердің шартты салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2720 | Клиенттердің талап етілмелі салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2721 | Клиенттердің мерзімді салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
2723 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым бойынша есептелген шығыстар | |
2724 | Клиенттердің жинақ салымдары бойынша есептелген шығыстар | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
24. Банк салымы сомасын енгізу күні салымшыға сыйақы төлеу кезінде төленген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1792 | Алынған заемдар мен салымдар бойынша сыйақыны алдын ала төлеу |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
№ 1792 "Алынған заемдар мен салымдар бойынша сыйақыны алдын ала төлеу" баланстық шоттағы қалдық есептеу әдісіне сәйкес шығысқа жатқызылуы тиіс.
25. Банк тартқан банк салымы бойынша салымшыға негізгі борыш сомасын қайтарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2021 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің талап етілмелі салымдары |
2022 | Шетелдік орталық банктердің талап етілмелі салымдары | |
2023 | Басқа банктердің талап етілмелі салымдары | |
2121 | Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мерзімді салымдары | |
2122 | Шетелдік орталық банктердің мерзімді салымдары | |
2123 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір айға дейінгі) салымдары | |
2124 | Басқа банктердің қысқа мерзімді (бір жылға дейінгі) салымдары | |
2125 | Басқа банктерден бір түнге тартылған салымдар | |
2127 | Басқа банктердің ұзақ мерзімді салымдары | |
2130 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2132 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір айдан аспайтын) | |
2133 | Басқа банктердің шартты салымдары | |
2134 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2141 | Басқа банктердің жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2206 | Жеке тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2207 | Жеке тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2208 | Жеке тұлғалардың шартты салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2214 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2218 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2219 | Заңды тұлғалардың шартты салымдары | |
2220 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2229 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
4-тарау. Қарыз операцияларының бухгалтерлік есебі
26. Теңгемен және шетел валютасымен банктік қарызды берген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер берілген банктік қарыздың сомасы өтелуге жататын банктік қарыздың сомасына тең болса:
нақты берілген ақша сомасына:
Дт | 1301 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары бойынша овердрафт заемдары |
1302 | Басқа банктерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1303 | Басқа банктерге берілген овернайт заемдары | |
1304 | Басқа банктерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1407 | Клиенттерге факторинг | |
1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1429 | Клиенттерге берілген басқа да заемдар | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
банктік қарызды алған кезге дейін банктік қарызды алумен байланысты комиссиялық шығыстар түрінде клиент шеккен шығыстар сомасына (жеңілдік сомасына):
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1312 | Басқа банктерге берілген заемдар бойынша дисконт |
1434 | Клиенттерге берілген заемдар бойынша дисконт; |
2) егер берілген банктік қарыз сомасы өтелуге тиіс банктік қарыз сомасынан аз болса:
нақты берілген ақша сомасына:
Дт | 1301 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары бойынша овердрафт заемдары |
1302 | Басқа банктерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1303 | Басқа банктерге берілген овернайт заемдары | |
1304 | Басқа банктерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1407 | Клиенттерге факторинг | |
1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1429 | Клиенттерге берілген басқа да заемдар | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
өтелуге тиіс банктік қарыз сомасы мен берілген банктік қарыз сомасы арасындағы оң айырма сомасына:
Дт | 1301 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары бойынша овердрафт заемдары |
1302 | Басқа банктерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1303 | Басқа банктерге берілген овернайт заемдары | |
1304 | Басқа банктерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1407 | Клиенттерге факторинг | |
1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1429 | Клиенттерге берілген басқа да заемдар | |
Кт | 1312 | Басқа банктерге берілген заемдар бойынша дисконт |
1434 | Клиенттерге берілген заемдар бойынша дисконт. |
Банктік қарыз шарты, кепіл шарттарының түпнұсқалары, кепіл затына құқық белгілейтін құжаттар № 7339 "Әр түрлі құндылықтар және құжаттар" баланстан тыс шотта 1 (бір) теңге шартты құны бойынша көрсетіледі.
27. Кепіл шарты және басқа да құжаттар негізінде банктік қарызды қамтамасыз етуге қабылданған мүлік құнының сомасына (теңгемен және сол сияқты шетел валютасымен) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Кіріс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге (кепілге) қабылданған мүлік. |
28. Егер қарыз алушының міндеттемелерін қамтамасыз ету ретінде кепілдік қабылданса, қабылданған кепілдік сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6075 | Қабылданған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар |
Кт | 6575 | Қабылданған кепілдіктер бойынша талаптардың ықтимал азаюы. |
29. Банктік қарыз бойынша қамтамасыз ету ретінде ақшаны қабылдаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2206 | Жеке тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2207 | Жеке тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2208 | Жеке тұлғалардың шартты салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2214 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2218 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2219 | Заңды тұлғалардың шартты салымдары | |
2220 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2222 | Арнайы мақсаттағы еншілес ұйымдардың салымдары | |
2229 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
Кт | 2131 | Басқа банктердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты. |
30. Банк кредит желісін ашқан не банктік қарыз шартына сәйкес болашақта банктік қарыз берген кезде пайдаланылмаған лимит немесе берілмеген банктік қарыз сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6125 | Болашақта берілетін, қайтарып алынбайтын заемдар бойынша шартты талаптар |
6126 | Болашақта берілетін, қайтарып алынатын заемдар бойынша шартты талаптар | |
Кт | 6625 | Болашақта берілетін, қайтарып алынбайтын заемдар бойынша шартты міндеттемелер |
6626 | Болашақта берілетін, қайтарып алынатын заемдар бойынша шартты міндеттемелер. |
Банктік қарыз шартына сәйкес банктік қарыздың кезекті сомасын берген кезде банктің болашақта банктік қарыздарын беру бойынша шартты міндеттемелері берілген банктік қарыз сомасына азайтылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6625 | Болашақта берілетін, қайтарып алынбайтын заемдар бойынша шартты міндеттемелер |
6626 | Болашақта берілетін, қайтарып алынатын заемдар бойынша шартты міндеттемелер | |
Кт | 6125 | Болашақта берілетін, қайтарып алынбайтын заемдар бойынша шартты талаптар |
6126 | Болашақта берілетін, қайтарып алынатын заемдар бойынша шартты талаптар. |
31. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікке сәйкес банктік қарыздар бойынша сыйақы және жеңілдік (дисконт) амортизациясын есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы есептеген кезде:
Дт | 1730 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер | |
Кт | 4301 | Басқа банктерге берілген овердрафт заемдары бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер |
4302 | Басқа банктерге берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер | |
4303 | Басқа банктерге берілген овернайт заемдары бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер | |
4304 | Басқа банктерге берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер | |
4407 | Клиенттерге факторинг бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер | |
4411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер | |
4417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер | |
4428 | Клиенттерге берілген өзге де заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер; |
2) дисконт амортизациясы кезінде:
Дт | 1312 | Басқа банктерге берілген заемдар бойынша дисконт |
1434 | Клиенттерге берілген заемдар бойынша дисконт | |
Кт | 4312 | Басқа банктерге берілген заемдар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша кірістер |
4434 | Клиенттерге берілген заемдар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша кірістер. |
32. Клиент банктік қарыз бойынша есептелген сыйақыны төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) қолма-қол нысанда ақша енгізген кезде:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
Кт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
2) қарыз алушы банктік қарыз бойынша есептелген сыйақы сомасын алдын ала төлеген кезде:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2792 | Берілген заемдар бойынша сыйақыны алдын ала төлеу; |
3) есептелген сыйақы бойынша берешекті өтеген кезде:
Дт | 2010 | Корреспонденттік шоттар |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2792 | Берілген заемдар бойынша сыйақыны алдын ала төлеу | |
Кт | 1730 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер. |
33. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, берілген банктік қарыздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) банктік қарыздың әділ құны оның есептік құнынан асып кеткен кезде айырма сомасына:
Дт | 1310 | Басқа банктерге берілген заемның құнын оң түзету шоты |
1430 | Клиенттерге берілген заемның құнын оң түзету шоты | |
Кт | 4310 | Басқа банктерге берілген заемның құнын оң түзету түріндегі кірістер |
4430 | Клиенттерге берілген заемның құнын оң түзету түріндегі кірістер; |
2) банктік қарыздың есептік құны оның әділ құнынан асып кеткен кезде айырма сомасына:
Дт | 5057 | Басқа банктерге берілген заемның құнын теріс түзету түріндегі шығыстар |
5232 | Клиенттерге берілген заемның құнын теріс түзету түріндегі шығыстар | |
Кт | 1311 | Басқа банктерге берілген заемның құнын теріс түзету шоты |
1431 | Клиенттерге берілген заемның құнын теріс түзету шоты; |
3) банктік қарыздың әділ құнын есептегі оң және теріс түзету сомасына:
Дт | 1311 | Басқа банктерге берілген заемның құнын теріс түзету шоты |
1431 | Клиенттерге берілген заемның құнын теріс түзету шоты | |
Кт | 1310 | Басқа банктерге берілген заемның құнын оң түзету шоты |
1430 | Клиенттерге берілген заемның құнын оң түзету шоты. |
34. Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қарыздар құны банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағаланады және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) қарыздардың әділ құны олардың есептік құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 1332 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдардың әділ құнын оң түзету шоты |
Кт | 3563 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын қарыздардың құнын қайта бағалау резервтері; |
2) қарыздардың есептік құны олардың әділ құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 3563 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын қарыздардың құнын қайта бағалау резервтері |
Кт | 1333 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдардың әділ құнын теріс түзету шоты; |
3) қарыздардың әділ құнын есептегі оң (теріс) түзету сомасына:
Дт | 1333 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдардың әділ құнын теріс түзету шоты |
Кт | 1332 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдардың әділ құнын оң түзету шоты. |
Қарыздар бойынша қайта бағалау Нұсқаулықтың 31-тармағына сәйкес қарыздар бойынша сыйақы есептеліп, дисконт амортизациясынан кейін жүргізіледі.
35. Валюталық баламасы белгіленген теңгедегі банктік қарызды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валютаны айырбастаудың нарықтық бағамы ұлғайған кезде:
Дт | 1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1424 | Клиенттердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі | |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер | |
1741 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы | |
Кт | 4705 | Заемдардың валюталық баламасын белгілей отырып, теңгедегі заемдарды қайта бағалаудан болатын кіріс; |
2) валюта айырбастаудың нарықтық бағамы азайған кезде:
Дт | 5705 | Заемдардың валюталық баламасын белгілей отырып, теңгедегі заемдарды қайта бағалаудан болатын шығыс |
Кт | 1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1424 | Клиенттердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі | |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер | |
1741 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы. |
36. Егер банктік қарыз шартының талаптарында теңгемен банктік қарыз бойынша төлемдерді индекстеу көзделсе, банктік қарыз қалдықтарын егер банктік қарыз шартында өзгеше мерзімдер белгіленбесе, банктің есеп саясатында белгіленген мерзімдерде қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң индекстелген кезде:
Дт | 1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер | |
Кт | 4703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) теріс индекстелген кезде:
Дт | 5703 | Шетел валютасын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер. |
37. Банктік қарыз бойынша негізгі борышты өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
Кт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары, |
бір мезгілде:
Дт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
Кт | 1407 | Клиенттерге факторинг |
1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1429 | Клиенттерге берілген басқа да заемдар; |
қолма-қол ақшалай емес нысанда ақша енгізілген жағдайда:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
Кт | 1301 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары бойынша овердрафт заемдары |
1302 | Басқа банктерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1303 | Басқа банктерге берілген овернайт заемдары | |
1304 | Басқа банктерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1407 | Клиенттерге факторинг | |
1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1429 | Клиенттерге берілген басқа да заемдар. |
38. Кредиттік желіні ұсыну туралы шартқа сәйкес банктік қарыз бойынша негізгі борыш өтелген кезде болашақта банктік қарыздар беру бойынша банктің шартты міндеттемелері өтелген банктік қарыз сомасына ұлғайтылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6125 | Болашақта берілетін, қайтарып алынбайтын заемдар бойынша шартты талаптар |
6126 | Болашақта берілетін, қайтарып алынатын заемдар бойынша шартты талаптар | |
Кт | 6625 | Болашақта берілетін, қайтарып алынбайтын заемдар бойынша шартты міндеттемелер |
6626 | Болашақта берілетін, қайтарып алынатын заемдар бойынша шартты міндеттемелер. |
39. Банктік қарызды және сыйақыны толық өтеген, банктік қарыз бойынша қамтамасыз ету болып табылатын құжаттарды (банктік қарыз шартын, кепіл шартын, міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету шартын, сондай-ақ кепіл затына құқық белгілейтін құжаттарды, олардың техникалық құжаттамаларын және қарыз алушыға міндетті түрде қайтаруға жататын басқа да құжаттарды) және қабылданған кепіл құнын, қабылданған кепіл сомасын, ақшаны есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) кепіл затының құнын есептен шығарған кезде:
Шығыс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге (кепілге) қабылданған мүлік; |
2) құжаттарды есептен шығарған кезде:
Шығыс | 7339 | Әртүрлі құндылықтар мен құжаттар; |
3) қабылданған кепілдік сомасын есептен шығарған кезде:
Дт | 6575 | Қабылданған кепілдіктер бойынша талаптардың ықтимал азаюы |
Кт | 6075 | Қабылданған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар; |
4) банктік қарыз бойынша қамтамасыз ету болып табылатын ақшаны есептен шығарған кезде:
Дт | 2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2206 | Жеке тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2207 | Жеке тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2208 | Жеке тұлғалардың шартты салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап етілмелі салымдары | |
2214 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
2218 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам) | |
2219 | Заңды тұлғалардың шартты салымдары | |
2220 | Заңды тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан аспайтын) | |
2222 | Арнайы мақсаттағы еншілес ұйымдардың салымдары | |
2229 | Жеке тұлғалардың жинақ салымдары (бір жылдан астам). |
40. Егер банктік қарыз шартында белгіленген мерзім басталған кезде қарыз алушы есептелген сыйақыны төлемесе, есептелген, бірақ төленбеген сыйақы сомасы мерзімі өткен активтер шотына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1731 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы |
1741 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы | |
Кт | 1730 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер. |
41. Егер қарыз алушы мерзімі келген кезде банктік қарыз бойынша негізгі борышты өтемесе, өтелмеген негізгі борыштың сомасы мерзімі өткен активтердің шотына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1306 | Басқа банктердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі |
1409 | Клиенттердің факторинг бойынша мерзімі өткен берешегі | |
1424 | Клиенттердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі | |
Кт | 1301 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары бойынша овердрафт заемдары |
1302 | Басқа банктерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1303 | Басқа банктерге берілген овернайт заемдары | |
1304 | Басқа банктерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1407 | Клиенттерге факторинг | |
1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1429 | Клиенттерге берілген басқа да заемдар. |
42. Егер банктік қарыз шартында тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) есептеу көзделсе және тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес актив ұғымының анықтамасына сәйкес келсе, тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1879 | Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) |
Кт | 4900 | Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл). |
43. Егер банктік қарыз шартында қарыздар және қаржы лизингі бойынша негізгі қарыздың мерзімі өткен бөлігіне сыйақы есептеу көзделсе, қарыздар және қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақының "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес актив ұғымының анықтамасына сәйкес келетін сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1731 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы |
1741 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы | |
Кт | 4306 | Заемдар бойынша басқа банктердің мерзімі өткен берешегі бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер |
4424 | Клиенттердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер. |
44. Банктік қарыз бойынша мерзімі өткен сыйақыны және тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
Кт | 1731 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы |
1741 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы | |
1879 | Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл). |
45. Банктік қарыз бойынша мерзімі өткен негізгі борышты төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот | |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
Кт | 1306 | Басқа банктердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі |
1409 | Клиенттердің факторинг бойынша мерзімі өткен берешегі | |
1424 | Клиенттердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі. |
46. Банктік қарыздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) құрған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5452 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар |
5455 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар | |
Кт | 1319 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар) |
1428 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар) | |
3564 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар). |
47. Банктік қарыздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) азайған (жойылған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1319 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар) |
1428 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар) | |
3564 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) | |
Кт | 4952 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер |
4955 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер. |
48. Банк төленбеген мерзімі өткен банктік қарызды және ол бойынша сыйақыны банктің ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен және мерзімде баланстан есептен шығару туралы шешім қабылдаған жағдайда банктік қарыздың негізгі сомасына және төленбеген мерзімі өткен сыйақыға мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1319 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар) |
1428 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар) | |
Кт | 1306 | Басқа банктердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі |
1424 | Клиенттердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі | |
1731 | Басқа банктерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы | |
1741 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша мерзімі өткен сыйақы. |
49. Банк әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын төленбеген мерзімі өткен банктік қарызды және ол бойынша сыйақыны банктің ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен және мерзімде баланстан есептен шығару туралы шешім қабылдаған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 3564 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) |
Кт | 3563 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын қарыздардың құнын қайта бағалау резервтері, |
бір мезгілде:
Дт | 1333 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын заемдардың әділ құнын теріс түзету шоты |
Кт | 1302 | Басқа банктерге берілген қысқа мерзімді заемдар |
1304 | Басқа банктерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар | |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар. |
5-тарау. Бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу
50. Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
әділ құнға (олардың номиналды құнынан аспайтын әділ құнға борыштық бағалы қағаздар бойынша):
Дт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар, |
бір мезгілде борыштық бағалы қағаздар бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы сомасына:
Дт | 1206 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар; |
2) дисконт сомасына:
Дт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1205 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт; |
3) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт | 1744 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар. |
51. Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақыны (тиесілі кіріс) және сыйлықақыны (дисконтты) амортизациялауды есептеген кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы (тиесілі кіріс) сомасына:
Дт | 1744 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
Кт | 4201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер; |
2) амортизациялауға жататын сыйлықақы сомасына:
Дт | 5305 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны амортизациялау бойынша шығыстар |
Кт | 1206 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
3) амортизациялауға жататын дисконт сомасына:
Дт | 1205 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 4202 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша кірістер. |
52. Банктің есептік саясатында белгіленген мерзімділікпен әділ құны бойынша борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздар құнына қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 1208 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету шоты |
Кт | 4709 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнының өзгеруінен болатын кірістер; |
2) бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 5709 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын өзгертуден болатын шығыстар |
Кт | 1209 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету шоты; |
3) бағалы қағаздардың әділ құнына есептелген оң (теріс) түзету сомасына:
Дт | 1209 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету шоты |
Кт | 1208 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету шоты. |
Нұсқаулықтың 51-тармағына сәйкес борыштық бағалы қағаздар бойынша жарияланған сыйақыны (тиесілі кірісті) және сыйлықақыны (дисконтты) амортизациялауды есептеу жүргізілгеннен кейін борыштық бағалы қағаздар бойынша қайта бағалау жүргізіледі.
53. Эмитент бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны (тиесілі кірісті) өтеу кезінде алынған сыйақы (тиесілі кіріс) сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1744 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер. |
54. Борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздарды сату кезінде жарияланған сыйақыны, сыйлықақыны (дисконтты) амортизациялауды есептегеннен және әділ құны бойынша борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздарды қайта бағалағаннан кейін Нұсқаулықтың 51 және 52-тармақтарына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1206 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
2) амортизацияланбаған дисконт сомасына:
Дт | 1205 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар; |
3) бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:
Дт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1208 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету шоты; |
4) бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:
Дт | 1209 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету шоты |
Кт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар; |
5) әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздарды сату туралы мәміле сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
1744 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер; |
6) әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздарды сату туралы мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 4510 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сату бойынша кірістер; |
7) әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың есептік құны бағалы қағаздарды сату туралы мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 5510 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сату бойынша шығыстар |
Кт | 1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар. |
2-параграф. Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздарды есепке алу
55. Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
мәміле бойынша шығындарды ескере отырып әділ құнына (борыштық бағалы қағаздар бойынша осы қағаздардың номиналдық құнынан аспайтын әділ құнына):
Дт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар, |
бір мезгілде борыштық бағалы қағаздар бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы сомасына:
Дт | 1454 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар; |
2) дисконт сомасына:
Дт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1453 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт; |
3) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт | 1746 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар. |
56. Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздар (артықшылық берілген акциялар) бойынша сыйақыны (тиесілі кірісті) және сыйлықақыны (дисконтты) амортизациялауды есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы (тиесілі кіріс) сомасына:
Дт | 1746 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
Кт | 4452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер; |
2) амортизациялауға жататын сыйлықақы сомасына:
Дт | 5306 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны амортизациялау бойынша шығыстар |
Кт | 1454 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
3) амортизациялауға жататын дисконт сомасына:
Дт | 1453 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 4453 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша кірістер. |
57. Банктің есептік саясатында белгіленген мерзімділікпен әділ құны бойынша борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздар құнына қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 1456 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету шоты |
Кт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері; |
2) бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері |
Кт | 1457 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету шоты; |
3) бағалы қағаздардың әділ құнына есептелген оң (теріс) түзету сомасына:
Дт | 1457 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету шоты |
Кт | 1456 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету шоты. |
Нұсқаулықтың 56-тармағына сәйкес борыштық бағалы қағаздар бойынша жарияланған сыйақыға (тиесілі кіріске) және сыйлықақыға (дисконтқа) амортизациялауды есептеу жүргізілгеннен кейін борыштық бағалы қағаздар бойынша қайта бағалау жүргізіледі.
58. Эмитент борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны (тиесілі кірісті) өтеу кезінде алынған сыйақы (тиесілі кіріс) сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады
борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздар бойынша:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1746 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер. |
59. Борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздарды сату кезінде жарияланған сыйақыны, сыйлықақыны (дисконтты) амортизациялауды есептегеннен және борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін Нұсқаулықтың 56 және 57-тармақтарына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) борыштық бағалы қағаздар бойынша:
амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1454 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
амортизацияланбаған дисконт сомасына:
Дт | 1453 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар; |
2) борыштық және (немесе) үлестік бағалы қағаздар бойынша:
әділ құны бойынша бағалы қағаздарды жинақталған оң қайта бағалау сомасына:
Дт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1456 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету шоты; |
әділ құны бойынша бағалы қағаздарды жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:
Дт | 1457 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету шоты |
Кт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар; |
әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздарды сату бойынша мәміле сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
1746 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер; |
әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздарды сату туралы мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 4510 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сату бойынша кірістер; |
әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың есептік құны бағалы қағаздарды сату туралы мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 5510 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сату бойынша шығыстар |
Кт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар; |
күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) сомасына:
Дт | 3562 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) |
Кт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері; |
борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кірістер сомасына:
Дт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері |
Кт | 4733 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен болатын кірістер; |
борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан шығыстар сомасына:
Дт | 5733 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен болатын шығыстар |
Кт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері; |
үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кірістер сомасына:
Дт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері |
Кт | 3599 | Бөлінбеген таза пайда (жабылмаған зиян); |
үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан болған шығыстар сомасына:
Дт | 3599 | Бөлінбеген таза пайда (жабылмаған зиян) |
Кт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері. |
60. Эмитент әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде Нұсқаулықтың 56 және 57-тармақтарына сәйкес сыйақыны, сыйлықақыны (дисконтты) амортизациялауды есептеуді және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалауды жүргізгеннен кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар |
1746 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер; |
2) күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) сомасына:
Дт | 3562 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) |
Кт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері; |
3) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кірістер сомасына:
Дт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері |
Кт | 4733 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен болатын кірістер; |
4) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны боынша қайта бағалаудан шығыстар сомасына:
Дт | 5733 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен болатын шығыстар |
Кт | 3561 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздардың құнын қайта бағалау резервтері. |
61. Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға резервтер (провизиялар) құру (ұлғайту) кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5464 | Бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар |
Кт | 3562 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар); |
Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын борыштық қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға резервтер (провизиялар) азайған (жойылған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3562 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зияндарға арналған резервтер (провизиялар) |
Кт | 4954 | Бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер. |
3-параграф. Амортизацияланған құны бойынша сатып алынған бағалы қағаздарды есепке алу
62. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) мәміле бойынша шығындарды ескере отырып, бағалы қағаздардың әділ құнына (олардың номиналды құнынан аспайтын):
Дт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар; |
2) сыйлықақы сомасына:
Дт | 1483 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар; |
3) дисконт сомасына:
Дт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1482 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша дисконт; |
4) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт | 1745 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар. |
63. Банктің есептік саясатында белгіленген кезеңділікпен сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақыны және сыйлықақы (дисконт) амортизациясын есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы сомасына:
Дт | 1745 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
Кт | 4481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер; |
2) сыйлықақы сомасына:
Дт | 5308 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны амортизациялау бойынша шығыстар |
Кт | 1483 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
3) дисконт сомасына:
Дт | 1482 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 4482 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша кірістер. |
64. Эмитент борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1745 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер. |
65. Борыштық бағалы қағаздарды сату кезінде борыштық бағалы қағаздардың жарияланған сыйақысы және сыйлықақысының (дисконтының) амортизациясы есептелгеннен кейін Нұсқаулықтың 63-тармағына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар |
Кт | 1483 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
2) амортизацияланбаған дисконт сомасына:
Дт | 1482 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар; |
3) күтілетін кредиттік зияндарға қалыптастырылған резервтер (провизиялар) сомасына:
Дт | 1486 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар; |
4) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздарды сату бойынша мәміле сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар |
1745 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер; |
5) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздарды сату туралы мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiндегi корреспонденттiк шот |
1052 | Басқа банктердегi корреспонденттiк шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 4510 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сату бойынша кірістер; |
6) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздардың есепке алу құны бағалы қағаздарды сату туралы мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:
Дт | 5510 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сату бойынша шығыстар |
Кт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар; |
66. Амортизацияланған құнмен есептелінетін борыштық бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік шығындарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) құрған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5464 | Бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар |
Кт | 1486 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша резервтер (провизиялар). |
67. Амортизацияланған құнмен есептелінетін борыштық бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік шығындарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) азайған (жойылған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1486 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 4954 | Бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер. |
68. Эмитент борыштық бағалы қағаздардың құнын өтеу кезінде жарияланған сыйақы және сыйлықақының немесе дисконттың амортизациясын есептегеннен кейін борыштық бағалы қағаздардың эмитентінен түскен ақша сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар |
1745 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер. |
69. Құнсызданған борыштық бағалы қағаздар қалыптастырылған резервтер (провизиялар) есебінен есептен шығарылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1486 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар |
1745 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер. |
Дисконттың және (немесе) сыйлықақының амортизацияланбаған бөлігінің сомасына бухгалтерлік жазбалар Нұсқаулықтың 65-тармағына сәйкес жүзеге асырылады.
4-параграф. Банк айналысқа шығарған бағалы қағаздарды есепке алу
70. Банк бағалы қағаздарды айналысқа шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) облигацияларды іске асыру сомасына (олардың номиналды құнынан аспайтын):
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 2301 | Айналысқа шығарылған облигациялар |
2303 | Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар | |
2406 | Реттелген облигациялар; |
2) сыйлықақы сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар | |
Кт | 2304 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы |
2403 | Айналысқа шығарылған, реттелген облигациялар бойынша сыйлықақы; |
3) дисконт сомасына:
Дт | 2305 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
2404 | Айналысқа шығарылған, реттелген облигациялар бойынша дисконт | |
Кт | 2301 | Айналысқа шығарылған облигациялар |
2303 | Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар | |
2406 | Реттелген облигациялар. |
71. Банктің есеп саясатында белгіленген мерзімділікпен банк айналысқа шығарған бағалы қағаздар бойынша сыйақы және сыйлықақы (жеңілдік) амортизациясын есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сыйақы сомасына:
Дт | 5301 | Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5303 | Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
5406 | Реттелген облигациялар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар | |
Кт | 2730 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша есептелген шығыстар |
2756 | Реттелген облигациялар бойынша есептелген шығыстар; |
сыйлықақының амортизация сомасына есептелген шығыстар:
Дт | 2304 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы |
2403 | Айналысқа шығарылған, реттелген облигациялар бойынша сыйлықақы | |
Кт | 4454 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны амортизациялау бойынша кірістер |
4455 | Айналысқа шығарылған, реттелген облигациялар бойынша сыйлықақыны амортизациялау бойынша кірістер; |
дисконттың амортизация сомасына:
Дт | 5307 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша шығыстар |
5404 | Айналысқа шығарылған, реттелген облигациялар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша шығыстар | |
Кт | 2305 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
2404 | Айналысқа шығарылған, реттелген облигациялар бойынша дисконт. |
72. Банк айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2730 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша есептелген шығыстар |
2756 | Реттелген облигациялар бойынша есептелген шығыстар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар. |
73. Банк айналысқа шығарылған бағалы қағаздарды өтеу кезінде сыйақы және сыйлықақы/дисконт амортизациясын есептегеннен кейін банк төлеген ақша сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2301 | Айналысқа шығарылған облигациялар |
2303 | Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар | |
2406 | Реттелген облигациялар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2010 | Корреспонденттік шоттар. |
6-тарау. РЕПО және кері РЕПО операцияларының бухгалтерлік есебі
74. РЕПО операцияларын жүзеге асыру кезінде мәміле сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 2255 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары. |
75. РЕПО операциясы бойынша сыйақы түрінде шығыстарды есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5250 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
Кт | 2725 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша есептелген шығыстар. |
76. РЕПО операциясы бойынша бұрын берілген бағалы қағаздарды алған кезде РЕПО операциясы бойынша сыйақы түрінде есептелген шығыстар сомасына және РЕПО операциясын жабу сомасына (осы мәміле жасалған кезде белгіленген мәмілелерді жабу құны) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2255 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары |
2725 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша есептелген шығыстар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар. |
77. Кері РЕПО операциясын жасаған кезде (бағалы қағаздарды сатып алу кезінде) операция сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1461 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар. |
78. Кері РЕПО операциясы бойынша сыйақы есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1748 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша есептелген кірістер |
Кт | 4465 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер. |
79. Кері РЕПО операциясы бойынша бұрын алған бағалы қағаздарды берген кезде кері РЕПО операциясы бойынша есептелген сыйақы сомасына және кері РЕПО операциясын жабу сомасына (осы мәміле жасалған кезде белгіленген мәмілелерді жабу құны) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1461 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары |
1748 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша есептелген кірістер. |
7-тарау. Тазартылған қымбат металдарды сатып алу және сату операцияларының бухгалтерлік есебі
80. Тазартылған бағалы металдарды сатып алған кезде мәміле бойынша шығындарды ескере отырып сатып алу құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1011 | Тазартылған бағалы металдар |
1012 | Жолдағы тазартылған бағалы металдар | |
1013 | Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар. |
81. Егер сатып алынған тазартылған бағалы металдар ұйымның есеп саясатына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағаланған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер тазартылған бағалы металдардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:
Дт | 1011 | Тазартылған бағалы металдар |
1012 | Жолдағы тазартылған бағалы металдар | |
1013 | Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар | |
Кт | 4704 | Тазартылған бағалы металдарды қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) егер тазартылған бағалы металдардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт | 5704 | Тазартылған бағалы металдарды қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 1011 | Тазартылған бағалы металдар |
1012 | Жолдағы тазартылған бағалы металдар | |
1013 | Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар. |
82. Нұсқаулықтың 81-тармағына сәйкес тазартылған бағалы металдарды қайта бағалаудан кейін әділ құны бойынша сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) тазартылған бағалы металдарды есептен шығару сомасына:
Дт | 5540 | Тазартылған бағалы металдардың баланстық құнын есептен шығару бойынша шығыстар |
Кт | 1011 | Тазартылған бағалы металдар |
1012 | Жолдағы тазартылған бағалы металдар | |
1013 | Металл шоттарда орналастырылған тазартылған бағалы металдар; |
2) тазартылған бағалы металдарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 4540 | Тазартылған бағалы металдарды сатудан түскен кірістер. |
8-тарау. Туынды қаржы құралдармен операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Форвардтық мәмілелермен операцияларды есепке алу
83. Форвард мәмілесі жасалған күні базалық активті сатып алуға және/немесе сатуға арналған форвард мәмілесінің талаптарына сәйкес шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 6205 | Бағалы қағаздар сатып алу бойынша шартты талаптар |
6305 | Бағалы қағаздар сату бойынша шартты талаптар | |
6350 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты талаптар | |
6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар | |
6415 | Тазартылған қымбат металдарды сатып алу-сату бойынша шартты талаптар | |
Кт | 6705 | Бағалы қағаздар сатып алу бойынша шартты міндеттемелер |
6805 | Бағалы қағаздар сату бойынша шартты міндеттемелер | |
6850 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты міндеттемелер | |
6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер | |
6915 | Тазартылған қымбат металдарды сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер. |
84. Банктің есеп саясатында белгіленген мерзімділікпен шетел валютасын сатып алу және/немесе сату бойынша форвард мәмілелерін әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) форвард мәмілесінің әділ құнын оң өзгерту сомасына:
Дт | 1892 | Форвард операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4560 | Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер |
4570 | Шетел валютасы бойынша форвард операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер | |
4580 | Тазартылған бағалы металдар бойынша форвард операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер | |
4594 | Басқа да туынды қаржы құралдарымен операцияларды қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) форвард мәмілесінің әділ құнын теріс өзгерту сомасына:
Дт | 5560 | Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
5570 | Шетел валютасындағы форвард операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар | |
5580 | Тазартылған бағалы металдар бойынша форвард операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар | |
5594 | Басқа да туынды қаржы құралдарымен операцияларды қайта бағалаудан болатын шығыстар; | |
Кт | 2892 | Форвард операциялары бойынша міндеттемелер; |
3) форвард мәмілесінің әділ құнын оң/теріс түзету сомасына:
Дт | 2892 | Форвард операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1892 | Форвард операциялары бойынша талаптар. |
85. Ашық позицияны жабу және/немесе форвард мәмілесін орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) базалық активті сатып алуға және/немесе сатуға арналған форвард мәмілесінің талаптарына сәйкес шартты талаптар/міндеттемелер сомасына:
Дт | 6705 | Бағалы қағаздар сатып алу бойынша шартты міндеттемелер |
6805 | Бағалы қағаздар сату бойынша шартты міндеттемелер | |
6850 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты міндеттемелер | |
6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер | |
6915 | Тазартылған қымбат металдарды сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер | |
Кт | 6205 | Бағалы қағаздар сатып алу бойынша шартты талаптар |
6305 | Бағалы қағаздар сату бойынша шартты талаптар | |
6350 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты талаптар | |
6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар | |
6415 | Тазартылған қымбат металдарды сатып алу-сату бойынша шартты талаптар; |
2) банк немесе контрәріптес форвард мәмілесінің құнын (ашық позицияны ашу) нетто негізінде ақшамен өтеу кезінде:
форвард мәмілесінің теріс құны кезінде:
Дт | 2892 | Форвард операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
форвард мәмілесінің оң құны кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1892 | Форвард операциялары бойынша талаптар; |
3) базалық активті сатып алу бойынша форвард мәмілесін орындаған кезде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1892 | Форвард операциялары бойынша талаптар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
4) базалық активті сату бойынша форвардтық мәмілені орындау кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2892 | Форвард операциялары бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар. |
2-параграф. Фьючерстік мәмілелер бойынша операцияларды есепке алу
86. Базалық активті сатып алуға немесе сатуға арналған фьючерстік мәмілені жасау күні фьючерстік мәмілелердің шарттарына сәйкес шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6210 | Фьючерс операциялары бойынша шартты талаптар |
Кт | 6710 | Фьючерс операциялары бойынша шартты міндеттемелер. |
87. Фьючерстік мәмілелердің шарттарына сәйкес маржаны төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
88. Базалық активті сатып алуға және (немесе) сатуға арналған фьючерстік мәмілені әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) фьючерстік мәміленің әділ құнын оң өзгерту сомасына:
Дт | 1891 | Фьючерс операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4590 | Қаржы фьючерстерін қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) фьючерстік мәміленің әділ құнының теріс өзгеру сомасына:
Дт | 5590 | Қаржы фьючерстерін қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 2891 | Фьючерс операциялары бойынша міндеттемелер; |
3) фьючерстік мәміленің әділ құны есептелетін оң (теріс) түзету сомасына:
Дт | 2891 | Фьючерс операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1891 | Фьючерс операциялары бойынша талаптар. |
89. Банк контрәріптестің пайдасына/контрәріптес банктің пайдасына маржа сомасын төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) банк қосымша төлеген маржа сомасына:
Дт | 1852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
2) контрәріптестен алынған маржа сомасына:
Дт | 1852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар |
Кт | 2852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар; |
3) қор биржасында/брокерде ашылған шоттан есептеуге рұқсат етілген маржаны есептен шығару кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар; |
4) қор биржасы/брокер алған маржа сомасына:
Дт | 2852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар |
Кт | 1852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар. |
90. Фьючерстік мәміленің ашық позициясын жабу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) базалық активті сатып алуға және/немесе сатуға арналған фьючерстік мәміленің талаптарына сәйкес шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6710 | Фьючерс операциялары бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 6210 | Фьючерс операциялары бойынша шартты талаптар; |
2) банк немесе контрәріптес фьючерс мәмілесінің құнын (ашық позицияны жабу) нетто негізінде ақшамен өтеу кезінде:
Дт | 2891 | Фьючерс операциялары бойынша міндеттемелер |
2852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1852 | Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларымен есеп айырысулар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
3-параграф. Опцион мәмілелері бойынша операцияларды есепке алу
91. Базалық активті сатып алуға/сатуға арналған "колл/пут" опционын сатып алу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған "колл/пут" опционының шарттарына сәйкес шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6225 | Сатып алынған опцион операциялары - "колл/пут" бойынша шартты талаптар |
Кт | 6725 | Сатып алынған опцион операциялары – "колл-пут" бойынша шартты міндеттемелер – қарсы шот; |
2) сатып алынған "колл/пут" опционы бойынша төленген сыйлықақы сомасына:
Дт | 1893 | Опцион операциялары бойынша талаптар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
92. Банктің есеп саясатында белгіленген мерзімділікпен, сондай-ақ "колл/пут" опционын орындау күні сатып алынған "колл/пут" опционы әділ құны бойынша қайта бағаланады және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған "колл/пут" опционының әділ құнын оң өзгерту сомасына:
Дт | 1893 | Опцион операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4591 | Опцион операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) сатып алынған "колл/пут" опционының әділ құнын теріс өзгерту сомасына:
Дт | 5591 | Опцион операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 1893 | Опцион операциялары бойынша талаптар. |
93. Ашық позицияны жабу күні сатып алынған "колл/пут" опционын орындау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған "колл/пут" опционының шарттары бойынша шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6725 | Сатып алынған опцион операциялары - "колл/пут" бойынша шартты міндеттемелер - қарсы шот |
Кт | 6225 | Сатып алынған опцион операциялары - "колл/пут" бойынша шартты талаптар; |
2) "колл/пут" опцион (ашық позицияны жабу) құнын ақшамен өтеу кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1893 | Опцион операциялары бойынша талаптар; |
3) сатып алынған "колл" опционының шарттары бойынша базалық активті сатып алу кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1893 | Опцион операциялары бойынша талаптар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
4) сатып алынған "пут" опционының шарттары бойынша базалық активті сату кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1893 | Опцион операциялары бойынша талаптар. |
94. Базалық активті сатып алуға/сатуға арналған "колл/пут" опционын сату күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылған "колл/пут" опционының талаптары бойынша шартты талаптардың және шартты міндеттемелердің сомасына:
Дт | 6325 | Сатылған опцион операциялары - "колл/пут" бойынша шартты талаптар - қарсы шот |
Кт | 6825 | Сатылған опцион операциялары - "колл/пут" бойынша шартты міндеттемелер; |
2) сатылған "колл/пут" опционы бойынша алынған сыйақы сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2893 | Опцион операциялары бойынша міндеттемелер. |
95. Банктің есеп саясатымен белгіленген мерзімділікпен, сондай-ақ опцион мәмілесін орындау күні сатылған "колл/пут" опционының әділ құны бойынша қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылған "колл/пут" опционының әділ құнының оң өзгеру сомасына:
Дт | 2893 | Опцион операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 4591 | Опцион операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) сатылған "колл/пут" опционының әділ құнының теріс өзгеру сомасына:
Дт | 5591 | Опцион операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 2893 | Опцион операциялары бойынша міндеттемелер. |
96. Сатылған "колл/пут" опционын орындау кезінде ашық позицияны жабу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылған "колл/пут" опционының талаптары бойынша шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6825 | Сатылған опцион операциялары - "колл/пут" бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 6325 | Сатылған опцион операциялары – "колл-пут" бойынша шартты талаптар – қарсы шот; |
2) "колл/пут" опционының құнын ақшамен өтеу кезінде (ашық позицияны жабу):
Дт | 2893 | Опцион операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
3) сатылған "колл" опционының шарттары бойынша базалық активті сату кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2893 | Опцион операциялары бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар; |
4) сатылған "пут" опционының шарттары бойынша базалық активті сатып алу кезінде:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
1201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар | |
1481 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар | |
2893 | Опцион операциялары бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
4-параграф. Своп мәмілелерін есепке алу
97. Мәміле паспортының негізінде форвардты қосқанда спот талаптарымен кері сатумен шетелдік валютаны сатып алу бойынша валюталық своп мәмілесі жасалған күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) теңгемен және шетел валютасындағы талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер; |
2) сатып алу бағамы есептік бағамнан төмен болған жағдайда:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4895 | Своп операциялары бойынша кірістер; |
3) сатып алу бағамы есептік бағамнан жоғары болған жағдайда:
Дт | 5895 | Своп операциялары бойынша шығыстар |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер; |
4) шетел валютасын кері сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот) |
Кт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот). |
98. Своп мәмілесін ашу кезінде валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сатып алынатын шетел валютасының сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар; |
теңге сомасына:
Дт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
99. Валюталық своп мәмілесін әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң айырма сомасына:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4593 | Своп операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) теріс айырма сомасына:
Дт | 5593 | Своп операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер; |
3) талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар. |
100. Валюталық своп мәмілесін жабу кезінде валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сатылатын шетел валютасы үшін алынатын теңге сомасына және сатылатын шетел валютасының сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
1895 | Своп операциялары бойынша талаптар; |
Шетел валютасын кері сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот) |
Кт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот). |
101. Форвардты қосқанда спот талаптары бойынша кері сатып алумен шетелдік валютаны сату бойынша валюталық своп мәмілесі жасалған күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шетел валютасын сату бойынша:
1) теңгемен және шетел валютасындағы талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер; |
2) сату бағамы есептік бағамнан төмен болған жағдайда:
Дт | 5895 | Своп операциялары бойынша шығыстар |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер; |
3) сату бағамы есептік бағамнан жоғары болған жағдайда:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4895 | Своп операциялары бойынша кірістер; |
4) шетел валютасын кері сатып алу бойынша мәміле бағамы бойынша шетел валютасындағы шартты талаптар және теңгемен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот) |
Кт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот). |
102. Валюталық своп мәмілесін ашу кезінде валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылатын шетел валютасының сомасына:
Дт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
сатылатын шетел валютасы үшін алынатын теңгедегі ақша сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар. |
103. Валюталық своп мәмілесін әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң айырма сомасына:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар |
Кт | 4593 | Своп операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) теріс айырма сомасына:
Дт | 5593 | Своп операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер; |
3) талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер |
Кт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар. |
104. Валюталық своп мәмілесін жабу кезінде валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шетел валютасын сатып алуға жұмсалатын теңге сомасына және сатып алынатын шетел валютасының сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
1895 | Своп операциялары бойынша талаптар; |
2) Шетел валютасын кері сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 6905 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот) |
Кт | 6405 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар (валюталық своп мәмілесі үшін бөлек жеке шот). |
105. Пайыздық своп мәмілесін жасау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) пайыздық свопты сатып алу кезінде шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6240 | Пайыздық своп |
Кт | 6740 | Пайыздық своп; |
2) пайыздық свопты сату кезінде шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6240 | Пайыздық своп |
Кт | 6740 | Пайыздық своп. |
106. Пайыздық свопты әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң айырма сомасына:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар (пайыздық своп мәмілесі бойынша міндеттемелерді есепке алу үшін тиісті қосалқы шот) |
Кт | 4593 | Своп операцияларын қайта бағалаудан болатын кірістер; |
2) теріс айырма сомасына:
Дт | 5593 | Своп операцияларын қайта бағалаудан болатын шығыстар |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер (пайыздық своп мәмілесі бойынша міндеттемелерді есепке алу үшін тиісті қосалқы шот); |
пайыздық своп мәмілесінің әділ құнының есепте тұрған оң/теріс түзету сомасына:
Дт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер (пайыздық своп мәмілесі бойынша міндеттемелерді есепке алу үшін тиісті қосалқы шот) |
Кт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар (пайыздық своп мәмілесі бойынша талаптарды есепке алу үшін тиісті қосалқы шот). |
107. Пайыздық своп мәмілесі бойынша сыйақы есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) төленетін сыйақы сомасына:
Дт | 5091 | Басқа банктермен жүргізілетін операциялар бойынша сыйақы төлеуге байланысты басқа шығыстар |
Кт | 2727 | Туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша есептелген шығыстар; |
2) алынатын сыйақы сомасына:
Дт | 1753 | Туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша есептелген кірістер |
Кт | 4091 | Басқа банктермен жүргізілетін операциялар бойынша сыйақы алуға байланысты басқа кірістер. |
108. Кезеңдік төлемдерді пайыздық своп мәмілесінің талаптарына сәйкес жүргізу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
алынған сыйақы сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1753 | Туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша есептелген кірістер; |
төленген сыйақы сомасына:
Дт | 2727 | Туынды қаржы құралдарымен операциялар бойынша есептелген шығыстар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
109. Пайыздық своп мәмілесінің мерзімі өткен күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) пайыздық свопты сатып алу кезінде шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6740 | Пайыздық своп |
Кт | 6240 | Пайыздық своп; |
2) пайыздық свопты сату кезінде шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6740 | Пайыздық своп |
Кт | 6240 | Пайыздық своп. |
9-тарау. Хеджирлеу операцияларының бухгалтерлік есебі
1-параграф. Ақша ағындарын хеджирлеуді есепке алу
110. Ақша ағынының және сатып алынған/орналастырылған борыштық бағалы қағаздардың хеджирленуші баптың есебінде хеджирленуінің есебі хеджирлеу құралы есебінде жасалған пайыздық свопты пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Ақша ағынының басқа қаржы құралдарын пайдалану арқылы хеджирлеу жүзеге асырылған жағдайда бухгалтерлік есеп осы параграфта көзделген тәртіпте және тиісті қаржы құралдарын есепке алу үшін Нұсқаулықта көзделген баланстық шоттарды пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
111. Сатып алынған актив немесе орналастырылған міндеттемелер бойынша сыйақы есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған актив бойынша:
Дт | 1744 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
1746 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер | |
Кт | 4201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер |
4452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алумен байланысты кірістер; |
2) орналастырылған міндеттеме бойынша:
Дт | 5301 | Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
Кт | 2730 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша есептелген шығыстар. |
112. Хеджирлеу құралын әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң айырма сомасына:
Дт | 1895 | Своп операциялары бойынша талаптар |
Кт | 3589 | Басқа да қайта бағалау бойынша резервтер; |
2) теріс айрыма сомасына:
Дт | 3589 | Басқа да қайта бағалау бойынша резервтер |
Кт | 2895 | Своп операциялары бойынша міндеттемелер. |
113. Хеджирленетін бап бойынша сыйақы түрінде есептелген кірісті алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1744 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер |
1746 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша есептелген кірістер; |
хеджирленетін бап бойынша есептелген шығыстарды төлеу бойынша:
Дт | 2730 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша есептелген шығыстар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар. |
114. Своп мәмілесі бойынша кезеңдік есеп айырысуларды жүзеге асыру бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) контрагенттен алынған сомаға:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 4201 | Әділ құны бойынша пайда немесе зиян арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер |
4452 | Әділ құны бойынша басқа да жиынтық кіріс арқылы есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алумен байланысты кірістер; |
2) контрагентке төлем сомасына:
Дт | 5301 | Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар. |
2-параграф. Әділ құнды хеджирлеуді есепке алу
115. Әділ құнды хеджирлеуді есепке алу мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:
1) әділ құны бойынша хеджирлеу құралын қайта есептеуден алынған кірістер мен шығыстарды есепке алу Нұсқаулықтың 8-тарауында көзделген туынды қаржы құралдарын есепке алуға ұқсас жүзеге асырылады;
2) қаржылық есептілікте хеджирлеу құралдары бойынша кірістер мен шығыстар хеджирленетін баптан кірістер мен шығыстар ұсынылатын пайда мен зиян туралы есептің сол тұрақты бабында көрсетіледі. Хеджирлеу операциясының тиімді емес бөлігіне жататын кірістер мен шығыстар басқа да кірістер мен шығыстар бабында көрсетіледі.
116. Таза инвестицияларды хеджирлеуді есепке алу осы тарауда көзделген ақша ағындарын есепке алуға ұқсас жүзеге асырылады.
10-тарау. Төлем карточкаларымен және жол чектерімен операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Төлем карточкаларымен операцияларды есепке алу
117. Төлем карточкаларын әзірлеуші ұйыммен жасалған төлем карточкаларын әзірлеу шартының негізінде төлем карточкаларын әзірлеу үшін ақы төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1867 | Негізгі емес қызмет бойынша басқа да дебиторлар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
118. Төлем карточкаларын әзірлеуші ұйымнан немесе эмитент-банктен төлем карточкаларын алу кезінде алынған төлем карточкаларының құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5922 | Негізгі емес қызметтен болатын басқа да шығыстар |
Кт | 1867 | Негізгі емес қызмет бойынша басқа да дебиторлар. |
119. клиенттің ағымдағы шотына ақшаны есептеу/аудару кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтар мен электронды терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
120. Банк төлем карточкасына қызмет көрсеткені үшін және басқа да қызмет түрлері үшін комиссиялық сыйақы есептелген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1810 | Есептелген комиссиялық кірістер |
Кт | 4608 | Басқа да комиссиялық кірістер |
4619 | Төлем карточкаларына қызмет көрсету үшін комиссиялық кірістер. |
121. Банк төлем карточкасына қызмет көрсеткені үшін есептелген сыйақыны төлеу күні мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1810 | Есептелген комиссиялық кірістер. |
122. Клиент төлем карточкасын пайдалана отырып тауарларға және/немесе қызмет көрсетуге ақы төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
123. Төлем карточкасы дебеттік-кредиттік болған жағдайда ақшаны төлем карточкасы бойынша дебеттік қалдық шегінде ағымдағы шотқа/ағымдағы шоттан есептеу/есептен шығару бойынша операцияларды бухгалтерлік есепке алуды жүргізу Нұсқаулықтың 119-122-тармақтары аралығында көзделген тәртіпке ұқсас болады.
124. Клиентке кредиттік карточка беру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
комиссия сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 4608 | Басқа да комиссиялық кірістер |
4619 | Төлем карточкаларына қызмет көрсету үшін комиссиялық кірістер; |
Клиенттерге берілген кредит лимитінің сомасына:
Дт | 1403 | Клиенттердің кредит карточкалары бойынша шоттар |
Кт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
125. Кредиттік карточка бойынша құнсызданудан болған зияндардың орнын жабуға резервтер (провизиялар) құру кезінде Нұсқаулықтың 46-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.
Бұдан былай резервтер (провизиялар) азайған, кредиттік карточка бойынша борышты өтеу немесе баланстан есептен шығарған кезде Нұсқаулықтың 47, 48-тармақтарында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.
126. Клиент кредиттік карточка бойынша төлемді жүзеге асырған кезде ақша сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары. |
127. Кредиттік карточка бойынша берілген банктік қарыздар бойынша сыйақы есептелген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер |
Кт | 4403 | Клиенттердің кредиттік карточкалары бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер. |
128. Клиент банктік қарыз бойынша есептелген сыйақы сомасын банкке өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1005 | Банкоматтардағы және электрондық терминалдардағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1403 | Клиенттердің кредит карточкалары бойынша шоттар |
1740 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша есептелген кірістер. |
129. Клиент пен банк арасында жасалған банктік қарыз шартының мерзімі аяқталғанда немесе бұзылғанда мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1403 | Клиенттердің кредит карточкалары бойынша шоттар. |
2-параграф. Жол чектерімен операцияларды есепке алу
130. Жол чектерін сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1008 | Жол чектеріндегі ақша |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2013 | Басқа банктердің корреспонденттік шоттары, |
бір мезгілде баланстан тыс есепке алуда:
Кіріс | 7339 | Әртүрлі құндылықтар және құжаттар. |
131. Жол чектерін сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
Кт | 1008 | Жол чектеріндегі ақша, |
бір мезгілде баланстан тыс есепке алуда:
Шығыс | 7339 | Әртүрлі құндылықтар және құжаттар. |
132. Жол чектерімен операциялар бойынша комиссиялық кіріс сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
Кт | 4608 | Басқа да комиссиялық кірістер. |
133. Банк жол чектерін инкассоға қабылдаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ақысы төленген жол чектері бланкілерінің шартты құндарын баланстан тыс есепке кіріске алу кезінде:
Кіріс | 7339 | Әртүрлі құндылықтар және құжаттар; |
2) жол чектерімен операциялар бойынша комиссиялық кіріс сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
Кт | 4608 | Басқа да комиссиялық кірістер; |
3) инкассоға қабылданған жол чектері бойынша келіп түскен және клиенттің ағымдағы шотына есептелген өтеу сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
4) жол чектері бланкілерінің шартты құны баланстан тыс есептен шығарылған кезде:
Шығыс | 7339 | Әртүрлі құндылықтар және құжаттар. |
11-тарау. Банктік кепілдіктермен операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Клиент міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етусіз берілетін банктік кепілдіктерді есепке алу
134. Клиенттің міндеттемесін қамтамасыз етусіз берілетін банктік кепілдіктерді беру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) берілген банктік кепілдік бойынша шартты талаптар және міндеттемелер сомасына:
Дт | 6055 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар |
Кт | 6555 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал міндеттемелер; |
2) шығарылған банктік кепілдіктің әділ құнына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2869 | Берілген кепілдіктер. |
135. Шығарылған банктік кепілдіктер бойынша алғашқы танылған міндеттемелердің амортизациясы кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
Кт | 4606 | Кепілдіктермен операциялар қызмет көрсетулер үшін комиссиялық кірістер. |
136. Банктік кепілдіктің қолданылу мерзімі өткен, кепілдік шарты жойылған немесе бұзылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) берілген банктік кепілдік бойынша шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6555 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6055 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар; |
2) амортизацияланбаған комиссиялық сыйақы сомасына:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
Кт | 4606 | Кепілдіктермен операциялар қызмет көрсетулер үшін комиссиялық кірістер. |
137. Берілген банктік кепілдік бойынша міндеттемелерді реттеу үшін резерв құру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 5465 | Шартты міндеттемелер бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар |
Кт | 2869 | Берілген кепілдіктер. |
138. Берілген банктік кепілдік бойынша міндеттемелердің реттелуі бойынша бұрын танылған резервтің азаюы кезінде резервтің азаю сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
Кт | 4958 | Шартты міндеттемелер бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер. |
139. Банк банктік кепілдік сомасын немесе оның бір бөлігін төлеу туралы кредитордың талабын алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
төлем сомасына:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары, |
бір мезгілде, берілген банктік кепілдік бойынша шартты міндеттемелердің азаю сомасына:
Дт | 6555 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6055 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар. |
Егер кепілдік шартының талаптарында клиент банк төлеген соманы оның кредиторының пайдасына өтеуі көзделген болса, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар |
Кт | 4958 | Шартты міндеттемелер бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер. |
140. Клиент банктік кепілдік бойынша төленген соманы өтеу кезінде нақты алынған ақша сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап еткенге дейінгі салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап еткенге дейінгі салымдары | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
Кт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар. |
2-параграф. Ақшаны кепілге қою арқылы берілген банктік кепілдіктерді есепке алу
141. Ақша кепілімен берілген банктік кепілдікті беру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
берілген банктік кепілдік бойынша шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6055 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар |
Кт | 6555 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал міндеттемелер; |
кепілдік шарты бойынша клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз ету ретінде қабылданған ақша сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап еткенге дейінгі салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап еткенге дейінгі салымдары | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары | |
Кт | 2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты. |
Сонымен бір мезгілде, банктің балансында банктік кепілдіктің әділ құнның сомасына Нұсқаулықтың 134-тармағының 2-тармақшасында көзделген бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады.
142. Банктің есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен шығарылған өтелген (қамтамасыз етілген) банктік кепілдік бойынша алғашқы танылған міндеттеменің амортизациясы жүргізіледі және Нұсқаулықтың 135-тармағында көзделген бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады.
143. Банктік кепілдіктің кредиторларға талап қоймай қолданылу мерзімі өткен, кепілдік шарты жойылған немесе бұзылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) кепілдік шарты бойынша клиенттің міндеттемесін қамтамасыз ету ретінде бұрын қабылданған ақша сомасына:
Дт | 2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шоты | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2205 | Жеке тұлғалардың талап еткенге дейінгі салымдары | |
2211 | Заңды тұлғалардың талап еткенге дейінгі салымдары | |
2215 | Заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдары | |
2217 | Заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді салымдары; |
2) берілген банктік кепілдік бойынша шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6555 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6055 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар; |
3) амортизацияланбаған комиссиялық сыйақы сомасына:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
Кт | 4606 | Кепілдіктермен операциялар қызмет көрсетулер үшін комиссиялық кірістер. |
144. Банктік кепілдік сомасын төлеу туралы кредитордың талабын алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ақы төлеу сомасына:
Дт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шоты |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
2) банк орындаған міндеттемелер сомасын кепілдік шарты бойынша клиенттің міндеттемесін қамтамасыз ету ретінде қабылданған ақша есебінен өтеу кезінде:
Дт | 2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты | |
Кт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар; |
3) берілген кепілдік бойынша шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 6555 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6055 | Берілген немесе расталған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар. |
3-параграф. Клиенттің мүлкін (ақшаны қоспағанда) кепілге қою арқылы берілген банктік кепілдікті есепке алу
145. Клиенттің мүлігін (ақшаны қоспағанда) кепілге беру арқылы банктік кепілдікті беру кезінде Нұсқаулықтың 134-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар, сондай-ақ мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
кепілге салынған мүлік құнына:
Кіріс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге (кепілге) қабылданған мүлік; |
кепіл затына құқықтарды белгілейтін құжаттардың (кепілдік шартының, банктік заемның, кепілдіктің түпнұсқалары және басқа құжаттар) шартты құнына:
Кіріс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
146. Банктік кепілдіктің қолданылу мерзімі өткен, кепілдік шарты жойылған немесе бұзылған кезде Нұсқаулықтың 136-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар, сондай-ақ мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
кепіл мүлігін есептен шығару бойынша:
Шығыс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге (кепілге) қабылданған мүлік; |
кепіл затына құқықтар белгілейтін құжаттарды есептен шығару бойынша:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
147. Банк оның кредиторының пайдасына төлеген соманың клиенттің өтеуі бойынша берілген банктік кепілдік және дебиторлық берешек бойынша міндеттемелерді реттеу үшін резерв құру кезінде Нұсқаулықтың 137-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.
148. Банк банктік кепілдік сомасын не оның бір бөлігін төлеу туралы кредитордың талабын алған кезде Нұсқаулықтың 139-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.
149. Клиент банктік кепілдік бойынша төленген соманы өтеген кезде Нұсқаулықтың 140-тармағында көзделген бухгалтерлік жазба, сондай-ақ мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
кепілге салынған мүлікті есептен шығару бойынша:
Шығыс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге (кепілге) қабылданған мүлік; |
кепіл затына құқықтарды белгілейтін құжаттарды есептен шығару бойынша:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
4-параграф. Берілген банктік кепілдіктер бойынша дебиторлық берешекті есепке алу
150. Банк кепілдік сомасын төлеу туралы кредитордың талабын қанағаттандыруының нәтижесінде туындаған дебиторлық берешекті қайта ресімдеу кезінде банк заемы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1411 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар |
1417 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар | |
Кт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар. |
151. Банктік кепілдіктер бойынша дебиторлық берешектің құнсыздануынан болған зияндардың орнын жабуға резервтер (провизиялар) құру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5453 | Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар |
Кт | 1877 | Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша резервтер (провизиялар). |
152. Шығарылған банктік кепілдіктер бойынша дебиторлық берешектің құнсыздануынан болған зияндардың орнын жабуға құрылған резервтердің (провизиялардың) азаюы кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1877 | Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 4953 | Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер. |
153. Шығарылған банктік кепілдіктер бойынша дебиторлық берешек құрылған резервтер (провизиялар) есебінен банктің ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен және мерзімде баланстан есептен шығарылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1877 | Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар. |
12-тарау. Вексельдермен операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Есепке қабылданған вексельдер бойынша операцияларды есепке алу
154. Вексельдерді есепке қабылдау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есепке алынған вексель сомасына:
Дт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар; |
2) есепке алынған вексель бойынша дисконт сомасына:
Дт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері (бөлек жеке шот) |
Кт | 1432 | Есепке алынған вексельдер бойынша дисконт; |
3) есепке алынған вексель бойынша сыйлықақы сомасына:
Дт | 1433 | Есепке алынған вексельдер бойынша сыйлықақы |
Кт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері; |
4) алдыңғы вексель ұстаушылар есептеген сыйақы сомасына, есептелген вексель бойынша:
Дт | 1406 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері бойынша алдыңғы вексель ұстаушылар есептеген сыйақы |
Кт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар, |
бір мезгілде, кепіл затына құқық белгілейтін құжаттардың, клиентке міндетті қайтаруға жататын кепіл туралы шарттың және басқа құжаттардың түпнұсқасының 1 (бір) теңге шартты құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Кіріс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
155. Есепке алынған вексель бойынша дисконтты немесе сыйлықақыны амортизациялау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есепке алынған вексель бойынша дисконт сомасына:
Дт | 1432 | Есепке алынған вексельдер бойынша дисконт |
Кт | 4405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер; |
2) есепке алынған вексельдер бойынша сыйлықақы сомасына:
Дт | 5235 | Есепке алынған вексельдер бойынша сыйлықақыны амортизациялау бойынша шығыстар |
Кт | 1433 | Есепке алынған вексельдер бойынша сыйлықақы. |
156. Есепке алынған вексельдер бойынша сыйақы есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1752 | Есепке алынған вексельдер бойынша есептелген кірістер |
Кт | 4405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер; |
Есепке алынған вексельдер бойынша есептелген сыйақыны нақты алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1406 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері бойынша алдыңғы вексель ұстаушылар есептеген сыйақы |
1752 | Есепке алынған вексель бойынша есептелген кірістер. |
157. Есепке алынған вексель бойынша төлем мерзімі басталған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері |
1406 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері бойынша алдыңғы вексель ұстаушылар есептеген сыйақы | |
1752 | Есепке алынған вексельдер бойынша есептелген кірістер, |
және бір мезгілде:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
158. Есепке алынған вексельді мерзімінен бұрын өтеу кезінде осы Нұсқаулықтың 157-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады, сондай-ақ мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есепке алынған вексель бойынша толық есептелмеген дисконт сомасына:
Дт | 1432 | Есепке алынған вексель бойынша дисконт |
Кт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері (бөлек жеке шот); |
2) есепке алынған вексель бойынша толық есептелмеген сыйлықақы сомасына:
Дт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері |
Кт | 1433 | Есепке алынған вексельдер бойынша сыйлықақы. |
159. Вексельді индоссалау кезінде Нұсқаулықтың 158-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар, сондай-ақ мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
вексельдің есепке алу құнына және вексельді есепке алу құнынан асып кету сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері |
4734 | Басқа да қайта бағалаудан болатын кірістер, |
және бір мезгілде:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
2-параграф. Вексель бойынша наразылық білдірілгеннен кейінгі операцияларды есепке алу
160. Төлеуші есепке алынған вексельге ақы төлемеген жағдайда вексель бойынша төлем мерзімі басталған кезде вексель бойынша наразылық жасалғаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) наразылық білдірілген вексель сомасына:
Дт | 1425 | Клиенттердің наразылық білдірілген вексельдері |
Кт | 1405 | Клиенттердің есепке алынған вексельдері; |
2) наразылық білдірілген вексельдер бойынша есептелген сыйақы сомасына:
Дт | 1425 | Клиенттердің наразылық білдірілген вексельдері |
Кт | 1752 | Есепке алынған вексельдер бойынша есептелген кірістер; |
3) наразылық білдірілген вексель бойынша төлеушінің келісімінсіз өндіріп алынған тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) және комиссиялық кіріс сомасына:
Дт | 1749 | Басқа да мерзімі өткен сыйақы |
1818 | Есептелген басқа да комиссиялық кірістер | |
1879 | Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) | |
Кт | 4424 | Клиенттердің заемдар бойынша мерзімі өткен берешегі бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер |
4608 | Басқа да комиссиялық кірістер. |
161. Вексель бойынша берешекті қайтармауға қатысты объективті белгілер болған кезде, вексель бойынша наразылық білдірілгеннен кейін наразылық білдірілген вексель бойынша жасалған резервтер (провизиялар) сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5455 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар |
Кт | 1428 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар). |
162. Наразылық білдірілген вексель бойынша берешекті өндіріп алу мүмкін болмаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
құрылған резервтердің (провизиялардың) есебінен берешекті есептен шығару сомасына:
Дт | 1428 | Клиенттерге берілген заемдар мен қаржы лизингі бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 1425 | Клиенттердің наразылық білдірілген вексельдері |
1749 | Басқа да мерзімі өткен сыйақы | |
1818 | Есептелген басқа да комиссиялық кірістер | |
1879 | Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл), |
және бір мезгілде:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
3-параграф. Домицильдендірілген вексельдерге ақы төлеу бойынша операцияларды есепке алу
163. Вексельдерді домицильдендіру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) домицильдендірілген вексельдер бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар |
Кт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер, |
және бір мезгілде, кепіл затына құқық белгілейтін құжаттардың, клиентке міндетті қайтаруға жататын кепіл туралы шарттың және басқа құжаттардың түпнұсқасының 1 (бір) теңге шартты құнына:
Кіріс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар; |
2) домицилианттың міндеттемелерін қамтамасыз ретінде қабылданатын ақша сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты; |
3) комиссиялық кіріс сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
Кт | 4608 | Басқа да комиссиялық кірістер. |
164. Домицилиат вексель бойынша төлем жасаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) вексель бойынша төлем сомасына:
Дт | 2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
2) домицилдендірілген вексель бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар, |
және бір мезгілде:
Расход | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
4-параграф. Вексельдерді инкассоға қабылдау бойынша операцияларды есепке алу
165. Вексельдерді инкассоға қабылдау кезінде кепіл затына құқық белгілейтін құжаттардың, клиентке міндетті қайтаруға жататын кепіл туралы шарттың және басқа құжаттардың түпнұсқасының 1 (бір) теңге шартты құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Кіріс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
166. Инкассоға қабылданған вексель бойынша төлемді алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
алынған төлем сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары |
4608 | Басқа да комиссиялық кірістер, |
және бір мезгілде:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
5-параграф. Вексельдерді авалирлеу бойынша операцияларды есепке алу
167. Вексельге аваль қою кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар |
Кт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер; |
2) аваль бойынша міндеттемелерді қамтамасыз ету ретінде қабылданатын ақша сомасына:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты; |
3) кепіл мүлкінің құнына:
Кіріс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге қабылданған мүлік (кепіл). |
Сонымен бір мезгілде, кепіл затына құқық белгілейтін құжаттардың, клиентке міндетті қайтаруға жататын кепіл туралы шарттың және басқа құжаттардың түпнұсқасының 1 (бір) теңге шартты құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Кіріс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
168. Авалирленген вексель бойынша төлемдерді жүзеге асыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар; |
2) аваль бойынша міндеттемелерді қамтамасыз ету ретінде бұрын қабылданған ақша сомасына:
Дт | 2213 | Жеке тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым |
2223 | Заңды тұлғалардың міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын салым | |
2240 | Клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (кепілзат, кепілпұл) ретінде қабылданған ақшаны сақтау шоты | |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары; |
3) кепіл мүлкінің құнына:
Шығыс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге қабылданған мүлік (кепіл). |
Сонымен бір мезгілде, кепіл затына құқық белгілейтін құжаттардың, клиентке міндетті қайтаруға жататын кепіл туралы шарттың және басқа құжаттардың түпнұсқасының 1 (бір) теңге шартты құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар. |
169. Мүлікпен (ақшаны қоспағанда) қамтамасыз етілген авалирленген вексельге ақы төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) авалирленген вексель бойынша ақы төлеу сомасына:
Дт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар |
Кт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар; |
2) авалирленген вексель бойынша банк орындаған міндеттеме сомасын өтеу кезінде:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
2203 | Заңды тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
2204 | Жеке тұлғалардың ағымдағы шоттары | |
Кт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар, |
және бір мезгілде:
Шығыс | 7339 | Әр түрлі құндылықтар мен құжаттар; |
кепіл мүлкінің құнына:
Шығыс | 7250 | Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге қабылданған мүлік (кепіл); |
3) авалирленген вексель бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар. |
170. Міндеттеме қамтамасыз етілмеген авалирленген вексельді есепке алу Нұсқаулықтың 11-тарауының 1-параграфында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
171. Мүлік кепілімен (ақшаны қоспағанда) қамтамасыз етілген авалирленген вексельді есепке алу Нұсқаулықтың 146 – 149-тармақтарында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
6-параграф. Вексельдерді делдалдық тәртіппен акцептеу бойынша операцияларды есепке алу
172. Вексельдерді делдалдық тәртіппен акцептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1)шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар |
Кт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер; |
2) комиссия сомасына:
Дт | 1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 2869 | Берілген кепілдіктер. |
173. Акцептелген вексельге ақы төлеу бойынша бастапқы танылған міндеттемені амортизациялау кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
Кт | 4608 | Басқа да комиссиялық кірістер. |
174. Акцептелген вексель бойынша төлемді жүзеге асыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар; |
2) амортизацияланбаған комиссиялық сыйақы сомасына:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
Кт | 4606 | Кепілдіктермен операциялар қызмет көрсетулер үшін комиссиялық кірістер. |
175. Акцепттелген вексельге ақы төлеу бойынша міндеттемені реттеу үшін резервтер (провизиялар) жасау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 5465 | Шартты міндеттемелер бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыруға арналған шығыстар |
Кт | 2869 | Берілген кепілдіктер, |
және бір мезгілде, банк пен вексель ұстаушы арасында вексельді ақы төлеуге қабылдау туралы мәміленің шартында банк өзінің кредиторының пайдасына төлеген соманы клиенттің өтеуі көзделген жағдайларда оны құру кезінде жасалған резервтер (провизиялар) сомасынан аспайтын сомаға:
Дт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар |
Кт | 4958 | Шартты міндеттемелер бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден болатын кірістер. |
176. Делдалдық тәртібімен акцептелген вексель бойынша төлемді жүзеге асыру кезінде акцептелген вексель бойынша ақы төлеу сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 2869 | Берілген кепілдіктер |
1001 | Кассадағы қолма-қол ақша | |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
Кт | 1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар. |
177. Акцептелген вексельге ақы төлеу бойынша банк орындаған міндеттеме сомасын өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1001 | Кассадағы қолма-қол ақша |
1051 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі корреспонденттік шот | |
1052 | Басқа банктердегі корреспонденттік шоттар | |
Кт | 1861 | Кепілдіктер бойынша дебиторлар. |
Шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 6680 | Вексельдер бойынша ықтимал міндеттемелер |
Кт | 6180 | Вексельдер бойынша ықтимал талаптар. |
13-тарау. Қорытынды ережелер
178. Нұсқаулықта реттелмеген мәселелер, Қазақстан Республикасының заңнамасында және халықаралық қаржылық есептіліктің стандарттарында көзделген тәртіппен шешіледі.
| Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2020 жылғы "__" _______ № __ қаулысына қосымша |
Күші жойылды деп танылатын Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің құрылымдық элементтерінің тізбесі
1. "Екінші деңгейдегі банктердің және "Қазақстан Даму Банкі" акционерлік қоғамының бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2007 жылғы 24 желтоқсандағы № 152 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5109 болып тіркелген).
2. "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Екінші деңгейдегі банктердің және "Қазақстан Даму Банкі" акционерлік қоғамының бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2007 жылғы 24 желтоқсандағы № 152 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2009 жылғы 24 тамыздағы № 80 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5802 болып тіркелген).
3. "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Екінші деңгейдегі банктердің және "Қазақстан Даму Банкі" акционерлік қоғамының бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2007 жылғы 24 желтоқсандағы № 152 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 31 қаңтардағы № 4 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6796 болып тіркелген, 2011 жылғы 7 қазанда Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының актілер жинағында №11 жарияланған).
4. "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің кейбір нормативтік құқықтық актілеріне екінші деңгейдегі банктердің және "Қазақстанның Даму Банкі" акционерлік қоғамының бухгалтерлік есепті жүргізуі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 25 ақпандағы № 63 қаулысының 1-тармағы (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8402 болып тіркелген, 2013 жылғы 20 маусымдағы "Заң газеті" газетінде № 90 (2465) жарияланған).
5. "Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілік мәселелері бойынша өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 28 қарашадағы № 279 қаулысымен (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14738 болып тіркелген, 2017 жылғы 7 ақпанда Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкінде жарияланған) бекітілген Бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілік мәселелері бойынша өзгерістер енгізілетін Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің тізбесінің 1-тармағы.
6. "Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 252 қаулысымен (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16262 болып тіркелген, 2018 жылғы 31 қаңтарда Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкінде жарияланған) бекітілген Бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің тізбесінің 2-тармағы.
7. "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына бухгалтерлік есеп жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 27 тамыздағы № 185 қаулысымен (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17439 болып тіркелген, 2018 жылғы 9 қазанда Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкінде жарияланған) бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының бухгалтерлік есеп жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін кейбір қаулыларының тізбесінің 1-тармағы.