Нотариустардың нотариаттық іс-әрекет жасау ережесін бекіту туралы

      "Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 32-бабы 2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
      1. Бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Нотариустардың нотариаттық іс-әрекет жасау ережесі бекiтілсін.
      2. Бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Әділет министрінің кейбір бұйрықтарының күші жойылды деп танылсын.
      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Тіркеу қызметі және құқықтық көмек көрсету комитетінің төрағасына жүктелсін.
      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Министр                                    Б. Имашев

Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің  
2012 жылғы 31 қаңтардағы 
№ 31 бұйрығына   
1-қосымша       

Нотариустардың нотариаттық іс-әрекет жасау
тәртібі туралы ереже

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Ереже мемлекеттік нотариустар мен жекеше практикамен айналысатын нотариустардың (бұдан әрі - нотариус) нотариаттық іс-әрекеттер:
      1) Мәмілелерді куәландыру;
      2) Мүлікті иеліктен алу туралы шарттарды куәландыру;
      3) Мүлікті пайдалану тәртібі туралы шарттарды куәландыру;
      4) Некелік келісім-шарттарды куәландыру;
      5) Өсиеттерді куәландыру;
      6) Сенімхаттарды куәландыру;
      7) Кепілгерлік шарттарын куәландыру;
      8) Шаруашылық серіктестіктерінің құрылтай құжаттарын куәландыру;
      9) Мұрамен сенімгерлік басқарушыны тағайындау;
      10) Мұраға құқық туралы куәліктер беру;
      11) Жұбайлардың және ортақ бірлескен меншік құқығы негізінде мүлкі бар басқа адамдардың ортақ мүліктегі үлесіне меншік құқығы туралы куәліктер беру;
      12) Мүлікті иеліктен алуға тыйым салу және тыйымды жою;
      13) Құжаттардың көшірмелері мен олардан алынған үзінділердің дұрыстығын куәландыру;
      14) Құжаттардағы қолдардың түпнұсқалығын куәландыру;
      15) Құжаттардың бір тілден екінші тілге аудармасының дұрыстығын куәландыру;
      16) Фактілерді куәландыру;
      17) Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін басқа жеке және заңды тұлғаларға беру;
      18) Ақшаларды депозитке қабылдау;
      19) Вексельдер наразылықтарын жасау;
      20) Құжаттарды және бағалы қағаздарды сақтауға қабылдау;
      21) Теңіз наразылықтарын жасау;
      22) Дәлелдерді қамтамасыз етуді жасау тәртібін белгілейді.
      2. Нотариаттық іс-әрекеттер нотариаттық кеңсенің үй-жайында, үй-жайдан тыс жерлерде де жасалуы мүмкін. Егер нотариаттық іс-әрекеттер мемлекеттік нотариат кеңсесі немесе жекеше нотариустың үй-жайынан тыс жерлерде жасалса, онда құжаттағы куәландыру жазбасында және нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімде, Бірыңғай нотариаттық ақпараттық жүйенің (бұдан әрі – БНАЖ электрондық тізілімі) электрондық тізілімінде нотариаттық іс-әрекеттер жасалған орынның мекен-жайы және уақыты көрсетіле отырып жазылады.
      Нотариаттық іс-әрекеттер сапарға шығып жасалынғанда мүдделі тұлғаның өтініші негізінде жасалады және ол тұрақты сипатта болмайды.
      3. "Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - Заң) 40-бабына сәйкес нотариаттық iс-әрекеттер бұл үшiн барлық қажеттi құжаттар табыс етiлiп, мемлекеттiк нотариус немесе осы Заң арқылы нотариаттық iс-әрекеттер жасауға уәкiлдiк берiлген адамдар нотариаттық iс-әрекеттер жасаған жағдайда мемлекеттiк баж төлеген не жекеше нотариустың нотариаттық iс-әрекеттерiне ақы төленген күнi жасалады.
      Нотариаттық іс-әрекеттер жасау Заңның 41-бабындағы негіздер бойынша кейінге қалдырылуы немесе тоқтата тұруы мүмкін.
      4. Баланың заңды өкілі оның ата-аналары (ата-анасы), асырап алушылары, қорғаншысы немесе қамқоршысы, патронат тәрбиешісі және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қамқоршылықты, білім беруді, тәрбиелеуді, баланың құқықтары мен мүдделерін жүзеге асыратын өзге де алмастыратын адамдар (бұдан әрі – баланың заңды өкілдері) болып табылады.
      5. Заңның 42-бабына сәйкес нотариус нотариаттық іс-әрекет жасаған кезде нотариаттық іс-әрекет жасауға келген адамның жеке басын куәландыратын құжаты бойынша оның жеке басын белгілейді.
      Жеке басты куәландыратын құжаттарына (бұдан әрі - жеке басты куәландыратын құжат) мыналар жатады:
      1) Қазақстан Республикасы азаматының паспорты;
      2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын куәландыратын құжаты;
      3) Қазақстан Республикасындағы шетелдіктің ықтиярхаты;
      4) азаматтығы жоқ адамның куәлігі;
      5) босқынның куәлігі;
      6) шетелдік азаматтың ұлттық паспорты.
      16 жасқа толмаған кәмелеттік жастағы адамның жеке басын баланың заңды өкілдерінің бірі оның туу туралы куәлігінің және баланың заңды өкілінің жеке басын куәландыратын құжатының негізінде растайды.
      6. БНАЖ арқылы "Жеке тұлғалар" мемлекеттік деректер қорында нотариаттық іс-әрекет жасауға келген адамдар мен олардың Қазақстан Республикасының уәкілетті органдары берген заңды өкілдерінің құжаттары салыстырылып тексеріледі.
      7. Заңның 43-бабына сәйкес нотариус мәмілелерге қатысушы жеке тұлғалардың іс-әрекетке қабілеттілігін және заңды тұлғалардың құқық қабілеттілігін анықтайды.
      Жеке тұлғалардың әрекетке қабілеттілігі оның жеке басын куәландыратын құжатын берген кезде анықталады.
      Заңды тұлғалардың, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген шетелдіктің құқық қабілеттілігі оның мемлекеттік тіркеу туралы куәлігі және заңды тұлғаның Жарғысы (Ережесі) бойынша, сондай-ақ БНАЖ арқылы "Заңды тұлғалар" мемлекеттік деректер қорында айқындалады. Егер ол заңды тұлғалардың Жарғысында (Ережесінде) көрсетілген мақсаттар мен міндеттерге қайшы келетін болса, нотариаттық іс-әрекет жасалынбайды.
      Заңды тұлға басшысының өкілеттіктері Жарғысы (Ережесі), заңды тұлғаны тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлігі, оны қызметіне тағайындау туралы бұйрығы (шешімі) бойынша тексеріледі.
      Заңды тұлға өкілінің, сондай-ақ филиалдың (өкілдіктің) басшысының өкілеттілігі оның басшысының, оның құрылтай құжаттарымен уәкілетті тұлғаның қолымен берген, осы ұйымның мөрімен бекітілген сенімхат бойынша анықталады.
      Жеке тұлға өкілінің өкілеттігі Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 167-бабына сәйкес берілген сенімхат бойынша анықталады.
      БНАЖ бойынша нотариус сенімхат беру фактісін тексереді.
      8. Ата-аналардың өздерінің кәмелетке толмаған балаларының мүдделерін білдіру жөніндегі өкілеттіктері баланың тууы туралы куәлігі бойынша, қамқоршылыққа алынушыға (қорғаншылыққа алынушыға) қатысты қамқоршының (қорғаншының) өкілеттілігі - қамқоршы және қорғаншы органдардың шешімімен анықталады. Ата-аналардың, қамқоршының (қорғаншының) жеке басы осы Ереженің 4-тармағында көрсетілген құжаттардың негізінде белгіленеді, сондай-ақ "Жеке тұлғалар" мемлекеттік деректер қорында және "АХАЖ" ақпараттық жүйесінде БНАЖ арқылы салыстырылады.
      Нотариус неке туралы мәліметті "АХАЖ" ақпараттық жүйесінде БНАЖ арқылы тексереді.
      9. Нотариус куәландыратын мәмілелерге, өтінішке қатысушылар нотариустың қатысуымен қол қояды, онда тек қол қойып қана қоймай, тегін, атын, әкесінің атын (бұдан әрі – аты-жөні) (болған жағдайда) өз қолымен жазып қояды.
      10. Егер нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген жеке тұлға дене кемістігі салдарынан немесе әлде бір өзге себептермен өзі қол қоя алмаса, оның өтініші бойынша және оның қатысуымен, сондай-ақ нотариустың қатысуымен нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген адамның, бұл туралы құжаттың өзіндегі мәтінде және нотариус тексерген, куәландырған жазбасында белгі жасауды құжатқа қол қоя алмау себептерін көрсете отырып, мәмілеге, өтінішке немесе өзге құжатқа басқа адам қол қоя алады.
      Нотариус басқа адамның әрекетке қабілеттілігін оның жеке басын куәландыратын құжатын берген кезде әрекетке қабілеттілігін анықтайды.
      11. Егер нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген адам керең, мылқау немесе керең әрі мылқау болса, онда нотариаттық іс-әрекет жасау кезінде мәмілеге қатысушы керең, мылқау, керең әрі мылқау адаммен түсінісе алатын кез-келген адам қатысады және мәміленің мазмұны нотариаттық әрекет жасауға келген адамның ниетіне сәйкес екендігін өзі қол қоюмен куәландырады.
      12. Егер адам сауатсыздығынан немесе дене кемістігінің (нашар көруі немесе мүлдем көрмеуі) салдарынан нотариаттық куәландырылатын құжаттың мазмұнымен таныса алмаса, онда нотариус оған құжаттың мәтінін оқып беруге міндетті, ол туралы құжатқа белгі қойылады.
      13. Егер адам нотариаттық іс жүргізу тілін білмесе, онда нотариаттық куәландырылатын құжаттың мәтінін осы тілді білетін нотариус немесе аудармашы аударылған болса, ол туралы құжатқа белгі қойылады.
      14. Нотариаттық куәландырылатын мәтінде немесе куәландырылатын құжатта оның мазмұнына қатысты күні кемінде бір рет сөздермен жазылуы тиіс.
      15. Егер нотариаттық іс-әрекет жасауға заңды тұлға келген болса, оның атауы, бизнес сәйкестендіру нөмірі және заңды мекенжайы көрсетіледі.
      Нотариаттық іс-әрекет жасауға жеке тұлға келген кезде, жеке басты куәландыратын құжаты бойынша ол туралы мәлімет, оның тұратын жерінің мекенжайы, жеке сәйкестендіру нөмірі көрсетіледі.
      Мәмілелерді шетелдік азаматтың атынан куәландырған кезде олардың азаматтығы жоқ адамдарға қатысты азаматтығы – ол туралы мәлімет көрсетіледі.
      16. Нотариус нотариаттық іс-әрекет жасауға нотариаттық іс жүргізу тілінен өзгеше тілде жасалған, аудармасы тиісінше ресімделмеген, сондай-ақ өшірілген, қосылып жазылған, сызылған немесе өзге де келісілмеген түзетулері бар, қарындашпен жазылған құжаттар, сондай-ақ мөр бедерлемесі анық көрінбейтін құжаттарды қабылдамайды.
      Егер ұсынылған құжаттар екі не одан көп парақтардан тұрса, олар бауланады, парақты нөмірленеді, ал бауланған парақтардың саны құжат беруші ұйымның лауазымды адамының қолымен және мөрімен расталады.
      17. Нотариаттық куәландырылған құжатта нотариус азаматтық құқықтар мен міндеттерді өзгертуді, тоқтатуды болдырмайтын, сондай-ақ үшінші тұлғалардың мүдделерін заңмен қорғайтын құқықтарына қатысты емес орфографиялық, грамматикалық немесе техникалық қателіктерді түзетуі мүмкін, куәландыратын жазбаның соңында нотариустың қолы мен мөрі қойылады.
      18. Нотариус нотариаттық іс-әрекеттерді жасау үшін келген тұлғаға оның құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді, сондай-ақ заңдық хабарланбауы оған зиянын тигізбеуі үшін жасалынатын нотариаттық іс-әрекеттердің салдарларын ескертеді (Заңның 18-бабы 1-тармағының 2 тармақшасы).
      19. Мәмілелерді куәландырғанда, нотариаттық куәландырылған құжаттардың телнұсқасын бергенде құжаттардың көшірмелері мен олардан алынған үзінділердің дұрыстығын, құжаттарға қойылған қолдың түпнұсқалығын, құжаттардың бір тілден екінші тілге дұрыс аударылғанын, құжаттардың берілген уақытын куәландырғанда тиісті құжаттарға нотариустың жеке қолы қойылып куәландыру жазбасы жасалады және оның мөрі басылады.
      20. Куәландыру жазбасының мәтіні техникалық құралдармен (жазба машинасымен, дербес компьютермен) немесе қолдан анық жазылып орындалады, өшірулерге, түзетулерге, жөндеулерге жол берілмейді. Куәландырушы жазбаларды жасау үшін тиісті жазбасы бар мөртабан қолданылуы мүмкін. Құжаттағы куәландырушы жазба осы бетте немесе құжаттың артқы бетінде азаматтардың қолтаңбасынан кейін қойылады.
      21. Егер куәландыру жазбасы тиісті құжатқа сыймай қалса, ол құжатқа қосылған парақта жалғастырылуы немесе толық жазылуы мүмкін. Бұл жағдайда құжаттың мәтіні көрсетілген беттер және куәландыру жазбасы бауланып тігіледі және нөмірленеді, парақтардың саны нотариустың қолымен расталып, мөрімен бекітіледі.
      22. Мұрагерлік құқық, меншік құқығы, азаматтың тірі екендігі және белгілі жерде орналасу фактісін, жеке және заңды тұлғалардың басқа жеке және заңды тұлғаларға өтініштер беруін, құжаттар сақтауға қабылданғанын куәландырған кезде куәліктер беріледі.
      Сенім білдірілген басқарушы мұраны тағайындаған кезде нотариус қаулы шығарады.
      23. Барлық нотариаттық іс-әрекеттер нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізілімінде және БНАЖ электрондық тізілімінде тіркеледі.
      24. Нотариаттық іс-әрекеттерді нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізілімінде және БНАЖ электрондық тізілімінде тіркеу тек куәландырушы жазбаға немесе берілетін құжатқа нотариус қол қойған соң ғана жүргізіледі.
      25. Негізінде нотариаттық іс-әрекеттер жасалынатын құжаттар куәліктің не мәміленің нотариуста қалатын данасына қоса тігіледі. Түпнұсқалы құжаттарды оларды алып келген тұлғаларға қайтару қажет болған жағдайда нотариус олардың көшірмелерін өзіне қалдырады. Нотариустың істерінде қалатын құжат көшірмелерінің дұрыстығы түпнұсқамен көшірмесі дұрыс келетініні көрсетіліп, күні мен нотариустың қолы қойылып, нотариустың жазбасымен куәландырылады.
      26. Нотариаттық іс-әрекеттер туралы мәліметтер Заңның 3-бабына сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген мақсатта және тәртіппен ұсынылады.
      27. Нотариаттық іс-әрекеттер туралы мәліметтер, нотариаттық куәландырылған көшірмелер, сондай-ақ нотариустар берген құжаттар жеке және заңды тұлғаларға тапсырмасы бойынша нотариаттық іс-әрекет жасалынған адамның немесе олардың уәкілетті адамдарының атынан беріледі.
      Нотариус куәландырған немесе берген құжаттар жоғалған жағдайда заңды және жеке тұлғалардың жазбаша өтініштері бойынша олардың атынан немесе тапсырмасы бойынша осы нотариаттық іс-әрекет жасалған, не олардың уәкілетті адамдарының жоғалған құжаттардың телнұсқалары беріледі.
      Құжат телнұсқасы куәландырылған немесе берілген құжаттың барлық мәтінін, нотариустың куәландырылған жазбасымен қоса қамтуы тиіс.
      Егер, нотариус телнұсқаны сенімді тұлғаға сенімхат негізінде берген жағдайда, куәландырылған жазбада дубликат алушы адамның аты-жөні жазылады.
      28. Өсиеттер, өсиеттердің телнұсқалары мен көшірмелері туралы мәліметтер мұрагерлерге тек өсиет қалдырушы қайтыс болғаннан кейін қайтыс болғаны туралы куәлікті тапсырған кезде беріледі. Өсиетте көрсетілген мұрагерлер қайтыс болған жағдайда өсиеттің телнұсқасы олардың мұрагерлеріне олар өсиет қалдырушы мен өздері одан кейін мұрасын иеленетін, сондай-ақ мұрагерлiктi қабылдау үшiн негiз болып табылатын туыстық және басқа да қарым-қатынасты дәлелдейтiн құжаттар қайтыс болған мұрагердің қайтыс болғаны туралы куәлікті ұсынған жағдайда беріледі.
      29. Қайтыс болу фактісі, мұрагерлікті қабылдауға негіз болатын туысқандық қатынастар нотариусқа ұсынылған құжаттар бойынша айқындалады. Егер нотариусқа берілген құжаттарды Қазақстан Республикасының уәкілетті органдары берген жағдайда "Жеке тұлғалар" мемлекеттік деректер қорында, "АХАЖ" ақпараттық жүйесінде БНАЖ арқылы мәліметтер тексеріледі.
      30. Нотариус нотариаттық іс-әрекет жасаудан Заңның 48-бабында көзделген негіздер бойынша, сондай-ақ нотариаттық іс-әрекет жасауға алкогольдік, есірткілік, токсикологиялық масаю халінде келген адамдар келген кезде бас тартады.
      31. Нотариаттық іс-әрекет жасау кезінде нотариус нотариаттық іс-әрекет жасаудан бас тарту туралы қаулы шығарады.
      Нотариаттық іс-әрекет жасаудан бас тарту туралы қаулыда мыналар көрсетіледі:
      1) қаулы шығарған күні;
      2) нотариустың аты-жөні, мемлекеттік нотариаттық кеңсенің атауы, лицензияның нөмірі мен берген күні;
      3) нотариаттық іс-әрекет жасауға келген адамның аты-жөні, оның тұрғылықты жері (немесе заңды тұлғаның атауы мен мекенжайы);
      4) нотариаттық іс-әрекеттің атауы;
      5) нотариаттық іс-әрекет жасаудан бас тартудың себептері (заңнамаға сілтемесімен);
      6) бас тартуға шағымданудың тәртібі мен мерзімдері.
      32. Егер нотариус жіберілген қатенің салдарынан өзінің жасаған нотариаттық іс-әрекеті қолданылып жүрген заңдарға қайшы келгенін немесе заңды және жеке тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін бұзғаның анықтаса, онда ол бұл туралы мүдделі тұлғалардың назарына жеткізеді және сотқа жүгіну тәртібін оларға түсіндіреді (жасалынған нотариаттық іс-әрекеттердің күшін жою үшін).
      Жіберілген қателер фактісі туралы нотариус ол анықталған сәттен бастап үш жұмыс күні ішінде аумақтық әділет органдарына және аумақтық нотариаттық палатаға хабарлайды.
      33. Нотариаттық іс-әрекеттер жасаған кезде нотариус Заңның 100-105-баптарына сәйкес басқа да елдердің құқық нормаларын қолданады.
      34. Нотариус жылжымайтын мүліктермен мәмілелерді куәландырған кезде және мұраға құқығы туралы куәлікті берген кезде "Жылжымайтын мүлік тіркелімі" мемлекеттік деректер қорында БНАЖ арқылы жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) және олардың техникалық сипаттамалары туралы анықтаманы сұратады.
      Нотариустың "Жылжымайтын мүлік тіркелімі" мемлекеттік деректер қорынан БНАЖ арқылы алған, тіркеуші органның басшысының, оны алмастырушысының (белгіленген қызметтік міндеттерін бөлуге сәйкес) цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) және оның техникалық сипаттамалары туралы анықтама тіркеуші мемлекеттік органның мөрімен куәландырылған анықтамамен тең қабылданады.

2. Мәмілелерді куәландыру

      35. Нотариус тараптарға олар табыс еткен мәмілелер жобасының мазмұны мен мағынасын түсіндіреді, сондай-ақ оның мазмұны тараптардың шын ниеттеріне сәйкес келетінін және заң талаптарына қайшы келмейтінің тексереді.
      36. Кәмелеттік жасқа жетпегендердің немесе қорғаншы мен қамқоршысы бар басқа адамдардың мүлкінің кемуіне әкеп соқтыратын кез-келген мәмілелерді жасаған кезде осындай мәмілені жасауға қорғаншы мен қамқоршының келісімін талап ету қажет.
      37. Мемлекеттік тіркеуден өткен жылжымайтын мүлікті иеліктен айыру туралы шарт бұзылған жағдайда нотариус шартты бұзу туралы келісімді куәландырады.
      38. Мемлекеттік тіркеуден өткен жылжымайтын мүлікті иеліктен айыру туралы шартты бұзу туралы келісімді нотариус жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) және оның техникалық сипаттамалары туралы анықтаманың негізінде шарт бұзылған сәтте куәландырады, оны қағаз нұсқасында және нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізілімінде тіркейді және құқықты белгілейтін құжатты мүліктің иесіне қайтарылады, келісімнің данасы шартқа қоса тігіледі.
      39. Тіркеуші органда тіркеуден өтпеген шарт оның барлық даналарында, сондай-ақ нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізілімінде және БНАЖ электрондық тізілімінде жазба жасау арқылы тараптардың бірлескен жазбаша өтініштері негізінде бұзылады.
      Бұл ретте құқығын белгілеуші құжаттар мүлікті иеленушіге қайтарылуы тиіс. Тараптардың қалауы бойынша нотариус шартты бұзу туралы келісімді куәландырады.
      Көрсетілген шарттарды бұзған кезде бұрын алынған мемлекеттік баж және осы шарттарды куәландыру үшін құқықтық және техникалық сипаттағы қызметтердің төлемдері тараптарға қайтарылмайды.
      40. Сыйға тарту шартында егер сыйға тартушы сыйлық алушыдан кейін тірі қалатын болса, сыйға тартудың күшін жою құқығы көрсетілуі мүмкін.
      Бұл ретте (сыйлық алушы қайтыс болған жағдайда) нотариус сыйға тартушының жазбаша өтініші бойынша құқықты белгілеуші құжаттарды сыйлық алушының қайтыс болғаны туралы куәліктің негізінде қайтарады. Өтініш пен сыйлық алушының қайтыс болғаны туралы куәлік нотариустың істерінде сақталатын сыйға тарту шартының данасына қоса тіркеледі. Сыйға тарту шартының барлық даналарында, сондай-ақ тізілімде сыйға тартуды жойғаны туралы белгі жасалынады.
      41. Соттың заң күшіне енген шешіміне сәйкес мәміле жарамсыз деп танылған кезде, нотариус бұл туралы нотариалдық әрекеттерді тіркеу тізілімінде, БНАЖ электрондық тізілімінде белгі қояды және құқықты белгілеуші құжаттарды мүлік иесіне қайтарады.
      42. Мәмілелердің мазмұны баяндалатын құжаттар данасының саны нотариаттық іс-әрекет жасауға өтініш берген адамдардың санымен белгіленеді, бірақ екі данадан кем болмауы тиіс, құжаттардың бір данасы нотариустың ісінде қалады.

3. Мүлікті иеліктен айыру туралы шарттарды куәландыру

      43. Меншік иесінің ортақ бірлескен меншіктегі немесе үлеске меншік құқығындағы мүліктің үлесін алуы барлық қатысушылардың келісімімен жүргізіледі. Нотариаттық куәландыруды немесе мемлекеттік тіркеуді талап ететін мәмілелерді жасау кезінде нотариус мәмілелерді жасауға ортақ бірлескен меншіктің басқа қатысушыларының келісімі туралы өтінішті талап етуге міндетті.
      44. Жұбайлардың біреуі жұбайлардың ортақ мүлкіне билік ету жөніндегі мәміле жасасқан кезде, егер неке шартымен мүліктің өзге тәртібі белгіленбеген болса, екіншісінің келісімі керек болады.
      Жұбайлардың некеге дейінгі немесе мұраға алу тәртібінде өтеусіз мәміле негізінде сатып алған мүлігін иеліктен айыру жөніндегі мәмілені қоспағанда, сондай-ақ жұбайлардың неке шарты негізінде бөлек меншік ретіндегі мүліктерін иеліктен айыру жөніндегі мәмілелерді қоспағанда, жұбайлардың біреуі жылжымайтын мүлікке билік ету жөніндегі мәмілені және белгіленген тәртіппен нотариаттық куәландыруды және (немесе) тіркеуді талап ететін мәмілені жасасу үшін жұбайлардың екіншісінің нотариаттық куәландырылған келісімін не иеліктен айыруға жататын мүлік иесінің некеде тұрмайтыны туралы өтінішті талап ету қажет. Соңғы жағдайда нотариусқа неке шарты ұсынылды. Бұл ретте шарттың мәтінінде мүлік жұбайының келісімі көрсетіледі.
      Жұбайлардың некелік қарым-қатынастарын нотариус неке туралы куәлік бойынша тексереді, бұл туралы өтініште белгі жасайды және куәліктің нөмірін және берілген күнін, құжатты берген органның атауын көрсетеді.
      Мүлік иесі берген сенімхаттың негізінде мүлікті иеліктен айыру жөніндегі мәмілені куәландырған кезде, егер оған осы нотариаттық іс-қимылды жасауға уәкілеттік берілген болса, сенім білдірілген адамнан некелік қатынасының жоқтығы туралы өтініш алынып қойылады.
      Егер жұбайының біреуі Қазақстан Республикасында ықтиярхаты жоқ шетелдің азаматы болса, сондай-ақ неке шартында жұбайлар арасында бөлек меншік режимі (Жер кодексінің 23-бабында көрсетілген) белгіленбеген болса, пәтерлер, тұрғын үйлер, жер учаскелерін сатып алу жөніндегі шарттар ("Шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабы), нотариаттық куәландыруға жатпайды.
      45. Егер мүлікті иеліктен айыруға келісім өтініште мүліктің кімге иеліктен айырылып жатқаны, оның бағасы мен басқа да шарттары көрсетілген жағдайда нотариус осы шарттардың сақталуын тексереді.
      46. Ортақ үлестік меншіктің үлесі сатылған кезде нотариус Кодекстің 216-бабының нормаларын басшылыққа алады.
      Ортақ үлестік меншіктің басқа қатысушыларын үлесінің сатылатыны туралы хабарлаудың дәлелдемелері мыналар болып табылады:
      1) ортақ үлестік меншік қатысушысының басымдықты сатып алу құқығынан бас тарту, қолтаңбасының түпнұсқалы екендігі нотариалды куәландырған өтініші;
      2) қолтаңбасының түпнұсқалылығы нотариалды куәландырылған, нотариусқа ортақ үлестік меншік қатысушыларын үлесті сату ниеті туралы хабарландыру үшін берілген үлесті сатушының өтініші, сондай-ақ осы өтініш ортақ үлестік меншік қатысушысына қолмен берілгені туралы пошталық немесе өзгедей хабарлама.
      47. Жер учаскесіне меншік құқығын (жерді пайдалану құқығын) тиісті иеліктен айырусыз жер учаскесінде орналасқан жылжымайтын мүлікті иеліктен айыруға жол берілмейді.
      48. Жылжымайтын мүлікті иеліктен айыру шартын куәландырған кезде нотариус жер учаскесіне құқығын белгілейтін, сәйкестендіру құжаттарын талап етеді және жер учаскесін меншіктенушінің (жерді пайдаланушыны) оған тиісті құқықтарды иеліктен айыру жөніндегі өкілеттіктерін айқындайды.
      Бұл ретте нотариус құқық иесі туралы және құқығын белгілеуші құжатында көрсетілген жылжымайтын мүлік объектісінің сәйкестендіру сипаттамалары туралы мәліметтерді құқық иесі болып табылатын жеке тұлғалардың жеке бастарын куәландыратын құжаттарымен немесе заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы куәліктерімен және объектінің техникалық паспортымен салыстырып тексереді.
      Олардың мәліметтері өзгерген жағдайда "Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабына сәйкес міндетті мемлекеттік тіркелуі тиіс. Өзгерістерді тіркеу тіркеуші органның тиісті жазбасын құқықтық белгілеуші құжатта қою арқылы жүргізіледі және қолтаңба мен мөрмен бекітіледі.
      Нотариус кондоминиум құрамында тұрған тұрғын және тұрғын емес үй-жайларды иеліктен айырған кезде жер учаскесіне сәйкестендіру құжаттарын талап етпейді.
      49. Нотариус мыналарды:
      1) шетел азаматтарының, азаматтығы жоқ адамдардың және шетелдiк заңды (мемлекеттiк емес) тұлғалардың тауарлы ауылшаруашылық өндiрiсiн жүргiзуге және орман өсіруге арналған жер учаскелердi (Қазақстан Республикасы Жер Кодексiнiң 23-бабы);
      2) шетел азаматтарына, азаматтығы жоқ адамдарға, ауылшаруашылығы мақсатында шаруа (фермер) қожалығын жүргiзу үшiн (Қазақстан Республикасы Жер Кодексiнiң 24-бабы) арналған жер учаскелерiн;
      3) мемлекеттiк емес заңды тұлғалардың, шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың шаруа (фермер) қожалығын, өзiндiк қосалқы шаруашылық жүргiзу, бағбандық, жеке тұрғын үй және саяжай құрылысына арналған жер учаскелердi (Қазақстан Республикасы Жер Кодексiнiң 23-бабының, 3, 4-тармақтары);
      4) шетелдiк жер пайдаланушыларға тұрақты жер пайдалану құқығын (Қазақстан Республикасы Жер Кодексiнiң 34-бабы);
      5) егер жер учаскесiнде орналасқан жылжымайтын мүлiктi не оның кепiлiн белгiленген тәртiппен иелiктен шығаруға қатысты болғанда мемлекеттiк жер пайдаланушының өзiне тиесiлi жер пайдалану құқығын (Қазақстан Республикасы Жер Кодексiнiң 39-бабы) иелiктен айыруды куәландырмайды.
      50. Нотариус тараптарға жер учаскесін иеліктен алудың осы учаскеге ауыртпалық әкелмейтінін түсіндіреді (сервитут).
      51. Нотариус жылжымайтын мүлікті иеліктен алу шарттарын куәландыру кезінде осы мүліктің тиесілігін құқықты белгілейтін құжаттың негізінде тексереді.
      52. Бір жылдан аса мерзімге пайдалану құқығымен жылжымайтын мүлікті иеліктен алуға мына жағдайларда, егер:
      1) мүлікті иеліктен алушы мен аталған құқық иегері арасындағы бір жылдан асатын мерзімге пайдалану құқығын беру туралы шарттың жағдайларымен осындай иеліктен алуға тікелей тыйым салмаса;
      2) ауыртпалықты мүлікті иеліктен алуға бір жылдан аса мерзімге жылжымайтын мүлік құқығын пайдалану құқығына иегердің келісімі болса жылжымайтын мүлік меншік иесінің шартында мұндай келісім тікелей көзделген жағдайларда;
      3) жылжымайтын мүлікті бір жылдан аса мерзімге пайдаланудың ауыртпалық құқығын сатып алушы нотариус арқылы алынатын мүлікті пайдалану құқығының барлығы және оның тоқтатылуы туралы хабарландыруға жол беріледі.
      53. Бір жылдан аса мерзімге пайдаланудың ауыртпалық құқығымен жылжымайтын мүлікті иеліктен алу туралы нотариаттық куәландырылатын шарттың мәтінінде, шарттың мәні осындай құқық ауыртпалығын көтеретіні және сатып алушы құқықты пайдалану иесімен қарым-қатынаста иеліктен алушының құқықтық мұрагері болып табылатыны туралы белгі жасалады.
      54. Нотариус мына шарттарды сақтай отырып, кепілмен (ипотекамен) ауыртпалық салынған жылжымайтын мүлікті иеліктен алу шартын мына жағдайларда:
      1) мұндай иеліктен алуға заң актілерімен, кепіл шартымен тыйым салынбаса және кепілдің болуынан туындамаса;
      2) кепіл ұстаушының жазбаша келісімі болғанда;
      3) кепіл ауыртпалығы бар жылжымайтын мүлікті сатып алушыны нотариус кепіл шартының шарттарымен хабарландырғанда куәландырады.
      55. Кепіл ауыртпалығы бар жылжымайтын мүлікті иеліктен алу туралы нотариаттық куәландырылатын шарт мәтінінде шарт мәні кепіл ауыртпалығы бар екендігі туралы белгі соғылады.
      Нотариус кепілі бар мүлікке меншік құқығын иеліктен айыру сатып алушы үшін кепіл ұстаушының негізгі міндеттері бойынша берешегінің ауысуына әкеп соқтыратының түсіндіреді.
      56. Құқық белгiлейтiн жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) және оның техникалық сипаттамалары туралы анықтамада көрсетiлген мүліктің техникалық сипаттамасы туралы мәлiметтер иеліктен айыру сәтіндегі жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) және оның техникалық сипаттамалары туралы анықтамада көрсетiлген мәлiметтермен сәйкес келмесе, нотариус осындай өзгерiстердің тiркелгенiн растайтын құжатты талап етедi.
      57. Нотариус өмір бойы асырау шартын Кодекстің 530-539-баптарына сәйкес куәландырады.
      58. Айырбастау шартын нотариус тараптардың таңдауы бойынша жылжымайтын мүліктің кез-келген объектісінің тұрған жері бойынша куәландырады, бұл ретте нотариус жылжымайтын мүлікке тыйым салу жоқ екендігі фактісін белгілейді.
      59. Мiндеттi мемлекеттiк тiркеуге жатпайтын жылжымалы мүлiктi иеліктен айырған кезде (үлескердің тұрғын құрылыста қатысу үлесі туралы шарт бойынша талап ету құқығын басқаға беру шартын куәландыру) нотариус мыналарды талап етеді:
      1) мүліктің меншіктенушіге тиесілі екендігін растайтын құжаттары;
      2) егер олар кепіл беруші болған жағдайда уәкілетті органның "Жылжымалы мүлік кепілін тіркеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру жөніндегі шаралар туралы" 1998 жылғы 19 қарашадағы № 1181 қаулысына сәйкес берген заңды және жеке тұлғаны, жеке кәсіпкерді салық төлеуші ретінде тіркеген жері бойынша жылжымалы мүлік кепілінің тізілімінен үзіндісі;
      3) құрылыс салушының үлестік қатысу шарты бойынша толық есебі туралы, оның ішінде мүлікті меншіктенуге беру туралы құжатқа қол қоймағаны, құрылыс салушының иеліктен айыруға келісімі туралы мәліметтері;
      4) тараптардың жұбайларының иеліктен айыруға (егер ол бірлескен некеде тұрған кезінде сатып алынған мүлік болса) немесе осы мүлікті сатып алуға нотариаттық куәландырылған келісімі немесе меншік иесінің және (немесе) сатып алушының иеліктен айыратын мүлікті сатып алған кезде некеде тұрмағаны туралы нотариаттық куәландырылған өтініші.
      Осы Ереженің 59-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген құжат шартты куәландырғаны туралы белгісімен сатып алушыға қайтарылады, оның көшірмесі нотариустың сақтауында қалдырылады.
      Тараптар беру актісін немесе үлестік құрылыс объектісін беру туралы өзге құжатына қол қойғанға дейін олар шарттың бағасын төлеген соң ғана үлестік құрылыс қатысушысының шарт бойынша талаптар құқығын басқаға беруіне жол беріледі.
      60. Жылжымалы мүліктің жекелеген түрлерін иеліктен айыру шартын куәландырған кезде нотариус "Жылжымалы мүлік кепілін тіркеу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабына сәйкес құжаттарды талап етеді.
      61. Көлік құралын иеліктен айыру шартын куәландырған кезде нотариус мыналарды талап етеді:
      1) көлік құралын мемлекеттік тіркеу туралы куәлікті;
      2) тіркеуші органдардың кепілдерінің және өзге де ауыртпалықтарының жоқ екендігі туралы анықтамасы не тіркеуші органның көлік құралын тіркеуден шығарғаны туралы белгісі;
      3) тараптардың жұбайларының иеліктен айыруға (егер ол бірлескен некеде тұрған кезінде сатып алынған мүлік болса) немесе осы мүлікті сатып алуға нотариаттық куәландырылған келісімі немесе меншік иесінің және (немесе) сатып алушының иеліктен айыратын мүлікті сатып алған кезде некеде тұрмағаны туралы нотариаттық куәландырылған өтініші.
      62. Жеке меншіктегі жылжымайтын мүлікті ақысыз пайдалануға не жалға беру туралы шарттарды куәландыру кезінде нотариус жылжымайтын мүлікке құқықтарын белгілейтін құжатын талап етеді.
      Бұл ретте нотариус істе құқығын белгілейтін құжаттардың көшірмелерін қалдырады.
      63. Заттай құқық негізінде жалға берушіге жататын мүлікті өтеусіз пайдалану немесе бір жылдан астам уақытқа жалдауға беру туралы шарт мемлекеттік тіркелуі тиіс.
      Бұл ретте, нотариус шартты мемлекеттік тіркеу қажеттігі туралы түсіндіреді, ол туралы шарттың мәтінінде атап өтеді.
      64. Жеке меншікте тұрған тұрғын үйді жалға (немесе уақытша тегін пайдалануға) беру тұрғын үйдің барлық меншіктенушілерінің келісімі бойынша жүргізіледі.
      65. Қосалқы жалға алу, бірге жалдау, кейінгі жерді өтеусіз пайдалану мерзімі жалға беру, жалдау, бастапқы жерді пайдаланудан аспауы немесе одан кейін тоқтатылмауы тиіс.
      66. Жылжымайтын мүлікке тыйым салынған жағдайда нотариус нотариаттық іс-әрекет жасаудан бас тартады, ол жөнінде нотариаттық іс-әрекет жасаудан бас тарту туралы қаулы шығарады.
      67. Мемлекеттік тіркеуге жататын жылжымайтын және жылжымалы мүлікті иеліктен айыруды куәландырған кезде нотариус шарттың мемлекеттік тіркеудің қажеттігін түсіндіреді, ол жөнінде шарттың мәтінінде белгі жасайды.
      68. Кепіл шартын куәландырған кезде нотариус Заңның 75-бабының 2-тармағына сәйкес жылжымалы және жылжымайтын мүлікті тіркеу органдарында мүлікті иеліктен айыруға тыйымның салынғаны туралы кепіл туралы шарттың көшірмесін қоса тіркей отырып, хабарлайды.

4. Мүлікті пайдалану тәртібі туралы шарттарды куәландыру

      69. Нотариус азаматтардың және (немесе) заңды тұлғалардың, оның ішінде шетел азаматтарының ортақ (бірлескен немесе үлестік) меншігіндегі мүлікті пайдалану тәртібі туралы шарттарды куәландырады.
      Нотариус тараптардың келісімімен белгіленген ортақ мүлікті пайдалану тәртібі туралы шартты куәландырады. Дау болған жағдайда нотариус сотқа жүгіну тәртібін түсіндіреді.
      70. Әрбір қатысушыға қатысты пайдалану тәртібі туралы шартта оның техникалық құжаттамаға сәйкес пайдалануға құқылы жылжымайтын мүліктің нақты бөлігі, олардың реттік нөмірі мен мөлшері көрсетіледі.
      Мүлікті пайдалану тәртібі туралы шартты куәландыру кезінде тараптар жер учаскесін пайдалану тәртібін айқындап та, айқындамай да жер учаскесіндегі тұрғын үйді пайдалану тәртібін белгілеуге құқылы.
      Мүлікті пайдалану тәртібі туралы шарттың пайдалану тәртібі белгіленетін ортақ мүліктегі үлесті сатып алушы тұлға үшін міндеттейтін күші болады.
      71. Жылжымайтын мүлікті пайдаланудың тәртібі туралы шарт дербес құқық белгілеуші құжат болып табылмайды, ол құқық белгілеуші құжатқа қосымша ретінде жүреді және заңмен белгіленген тәртіпте мемлекеттік тіркеуге жатады.
      72. Егер ортақ (үлестік немесе бірлескен) меншікке қатысушылар ортақ меншік тәртібін тоқтатқысы келсе, нотариус оларға мүлікті пайдалану тәртібі мен мүлікті бөлу шартын бекітудің құқықтық салдарының айырмашылығын, сондай-ақ соңғының жасалу шарттары мен тәртібін түсіндіреді.

5. Мүлікті бөлу туралы шартты куәландыру

      73. Нотариус ортақ (бірлескен немесе үлестік) меншіктегі мүлікті бөлу туралы шарттарды куәландырады.
      Ортақ мүлікті бөлек (жеке) меншікке ауыстыруға жол берудің шарты мүліктің бөлінетін бөлігін құқықтық дербес нысаны ретінде қарастыру мүмкіндігі болып табылады (Кодекстің 218, 221-баптары).
      74. Тұрғын үйді (пәтерді) сол тұрған қалпында бөлу үй-жайдың тұрғын жайы да, қосымша жайлары да бөлгеннен кейін бірнеше тұлғаның меншігінде (пайдалануында) қалмайтын жағдайда мүмкін болады. Сондықтан егер бөлінген бөлікте (бөліктерде) жеке есік шығарудың және қажетті қосымша жаймен қайта жабдықтаудың техникалық мүмкіндігі болмаса, тұрғын үйді немесе пәтерді бөлуді куәландыруға нотариустың құқығы жоқ. Бұл жағдайда нотариус мүдделі адамдарға олармен мүлікті пайдалану тәртібі туралы шарт жасалуы мүмкін екендігін түсіндіреді.
      75. Ортақ меншікке қатысушылар арасындағы келісім бойынша тұрғын емес үй-жайды бөлу шартын бекіту кезінде ортақ пайдаланудағы басқа да орындар (дәліздер, баспалдақтар және т.б.) қалдырылуы мүмкін.
      76. Тұрғын үй-жайды бөлу туралы шарттың мәтінінде әрбір бұрынғы меншік иесіне ауысқан жиынтық пайдалы алаңның, тұрғын үйдің (пәтердің) жалпы пайдалы алаңына қатынасы арифметика тілімен көрсетілуі керек, сондай-ақ жалпы үлестік меншікте қалатын объектілер көрсетілуі керек.
      77. Тұрғын емес үй-жайды бөлу туралы шарттың мәтінінде әрбір бұрынғы меншік иесінің меншігіне ауысқан үй-жайлардың (негізгі, сондай-ақ қосымша үй-жайлар), барлық үй-жайдың жалпы жиынтық ортақ ауданына (оның ішінде үлестік меншікке жатқызылғандар) қатысы арифметика тілімен көрсетілуі керек, сондай-ақ үлестік меншікте қалған объектілер көрсетілуі керек. Егер ортақ үлеске дәліздер, баспалдақ аралығы және т.б. жатса, нотариус арифметика тілімен олардың жалпы ауданының барлық үй-жайдың жалпы жиынтық ауданына, сондай-ақ бұрынғы қосалқы меншік иелерінің бөлуден кейін олардың жеке меншігіне жатқызылған жылжымайтын мүліктің мөлшерінде пара-пар есептелген жалпы пайдалану орындарына жалпы үлестік меншігіндегі үлестерінің мөлшерін көрсетуі керек.
      78. Нотариус ортақ мүліктен заттай үлесін бөлу туралы шартты куәландырады, ол бойынша жалпы (үлестік немесе бірлескен) меншікке қатысушылардың барлығының келісімі бойынша қатысушылардың біреуі (немесе бірнешеуі) жалпы мүліктің нақтылы бөлігін, оның ішінде тұрғын үйдің (пәтердің) жеке бөлігін меншікке ала алады, ал басқа бөлігі қалған қатысушылардың жалпы (бірлескен немесе үлестік) меншігінде қалады.
      79. Нотариус жұбайлардың мүлкін бөлу кезінде ортақ бірлескен меншік режимін және неке бұзуын мүліктік салдарын анықтайтын некелік келісім-шарттың бар-жоғын анықтайды. Неке шарты болған жағдайда мүлікті бөлу оның шарттарына сәйкес жүргізіледі.
      80. Жылжымайтын мүлікті бөлу туралы шартын, сондай-ақ мемлекеттік тіркеуге жататын мүлікті бөлу шартын куәландырған кезде нотариус құқығын белгілейтін құжатын талап етеді.
      Мүлікті бағалау туралы есепті нотариус, егер ол тараптардың келісімімен көзделген кезде талап етеді.
      81. Мемлекеттік тіркеуге жатпайтын жылжитын мүлікті бөлу туралы шартты куәландыру кезінде нотариус осы мүліктің тараптарға тиістілігін растайтын құжаттарды талап етеді.
      Егер мүліктің тиесілігі қандай да бір құжат арқылы белгілі болмаса, шарттың мәтінінде нотариус оның тиесілігін тараптардың сөзімен көрсетеді. Егер ол тараптардың келісімімен қарастырылған болса, мүлікті бағалау туралы есеп те талап етілуі мүмкін.
      82. Мүлікті бөлу (үлесті бөлу), оның ішінде жылжымайтын мүлікті бөлу тіркеуші органдарда мемлекеттік тіркеуден өтуі тиіс.
      Үлесті бөлу кезінде құқық белгілеуші құжат үлестің бөлінуі туралы белгі соғылып, құқық иесіне (құқық иелеріне) қайтарылады.

6. Некелік келісім-шарттарды куәландыру

      83. Нотариус некелік шарт туралы мәмілелерді куәландырудың жалпы ережелеріне сәйкес куәландырады.
      84. Некелік шартта тараптардың мүліктік құқығы мен міндеттері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтін басқа шарттар да реттелінеді.
      Некелік шарт міндетті нотариаттық куәландыруға жатады.
      Некелік шарт Неке туралы кодекстің 40-44-баптарының нормаларына сәйкес жасалады.
      85. Нотариус жұбайларға мүлік жөнінде мәмілелер жасағанда нотариустың сонымен қатар басқа да мүдделі адамдардың осы шарттың жағдайларымен танысуы тиіс екенін түсіндіреді.

7. Өсиеттерді куәландыру

      86. Өсиеттерді куәландырған кезде өсиет қалдырушыдан өсиетке қалдырып жатқан мүлігіне құқығын растайтын дәлелдерді талап етілмейді.
      Өсиет жазбаша нысанда оның жасаған жері мен уақытын көрсетіп жасалынады.
      87. Бірнеше адамдардың немесе өкілдің атынан өсиетхатты куәландыруға жол берілмейді.
      88. Өсиетті өсиет етуші жазады немесе өсиет етушінің айтуымен куәгерлердің қатысуымен нотариус жазады.
      Өсиетте оны жасаған жері, күні және уақыты көрсетіледі.
      Егер өсиет куәнің қатысумен жасалса, өсиеттің мәтіні мен тізілімде куәнің тегі, аты, туған жылы мен жері, сондай-ақ тұрақты мекенжайы көрсетілуге тиіс. Өсиетке өсиет қалдырушының орнына қол қойған адамға қатысты да нақ осындай мәліметтер қосылуға тиіс.
      Өсиет жасалған кезде Кодекстің 1050-бабының 4-тармағында көрсетілген адамдар куәгерлер бола алмайды.
      Өсиетті нотариус өсиет қалдырушының сөзімен жазған кезде жалпы қолданылатын техникалық құралды (жазу машинкасы, дербес компьютер) пайдаланады.
      Өсиетке өсиет қалдырушы мен куәгер қол қояды (өсиетті куәгердің қатысуымен жасаған жағдайда).
      Өсиетті нотариус өсиет қалдырушының сөзімен жазған кезде өсиет қалдырушы өсиетке қол қойғанға дейін оны нотариустың және куәгердің қатысуымен оқиды.
      89. Егер өсиет қалдырушы дене кемістіктеріне, науқастығына немесе сауатсыздығына байланысты өсиетті жеке өзі оқи алмайтын жағдайда болса, ол үшін оның мәтінін нотариустың қатысуымен куә жария етеді, бұл туралы өсиет қалдырушының жеке өсиетті оқи алмауының себебі көрсетілген куәландырған жазбаға дейінгі өсиет мәтініне тиісті жазу жазылады.
      Егер өсиет қалдырушы дене кемістіктеріне, науқастығына немесе сауатсыздығына байланысты өсиетке өз қолымен қол қоя алмайтындай жағдайда болса, оның өтініші бойынша нотариустың өсиет қалдырушының және куәгердің қатысуымен өсиетке басқа адамның қолы қойылады. Бұл ретте өсиет қалдырушының өсиетке өзі қол қоя алмауының себебі көрсетіле отырып, өсиет мәтінінде және куәландыру жазбасында тиісінше жазу жазылады.
      90. Өсиет қалдырушының тілегі бойынша нотариус оның мазмұнымен таныспай-ақ құпия өсиетті куәландырады.
      Құпия өсиет, оның жарамсыз болып қалу қаупі ескеріліп, өсиет қалдырушының өз қолымен жазылады және қолы қойылады, екі куәнің және нотариустың қатысуымен куәлар өз қолдарын қоятын конвертке желімденіп салынады.
      Куәлар қол қойған конверт куәлардың және нотариустың қатысуымен, нотариус куәландырып қол қоятын басқа конвертке салынып желімденеді, оған нотариус куәландыру жазбасын жазады. Нотариус конверт құжаттар мен бағалы қағаздарды сақтауды қабылдау кезінде қолданатын талаптарға сәйкес нотариуста сақталуы мүмкін.
      Құпия өсиетті куәландырғанда нотариус ҚР АК-нің 1050-бабында көрсетілген өсиет нысанына қойылатын талаптарды өсиет қалдырушыға түсіндіруге міндетті.
      91. Өсиет бір немесе бірнеше жеке тұлғалардың пайдасына, сондай-ақ заңды тұлғалардың және мемлекеттің пайдасына да жасалады. Егер өсиет бірнеше адамдардың пайдасына жасалса, өсиет қалдырушы әрбір мұрагердің үлес мөлшерін, немесе олардың әрқайсысына тиісті мүлікті немесе барлық мұрагерлердің мұрадағы үлестерінің тең екенін көрсетуі керек.
      92. Егер көрсетілген өсиеттегі мұрагер мұра ашылғанға дейін қайтыс болатын, оны қабылдамайтын не одан бас тартатын немесе лайықсыз мұрагер ретінде мұрадан шеттетілетін жағдайда, сондай-ақ мұрагердің мұра қалдырушының құқықтық шарттарын өсиет бойынша орындамаған жағдайда өсиет қалдырушының басқа мұрагерді тағайындай алады.
      93. Өсиетті куәландыру кезінде нотариус өсиет қалдырушыға заң бойынша жасы кәмелетке толмаған немесе еңбекке жарамсыз мұрагерлердің өсиеттің мазмұнына қарамастан міндетті үлесін алуға құқықтары туралы түсіндіреді.
      94. Нотариус өсиеттік бас тартуды, міндеттерді жүктеуді, мұрагерді қосымша тағайындауды, өсиет орындаушыны тағайындауды қамтитын талаптардың өсиетке енгізілуі мүмкіндігін өсиет қалдырушыға түсіндіреді.
      95. Өсиеттің мәтініне өсиетті орындаушыны тағайындау туралы шарттың қосылуы мүмкін. Өсиетті орындаудың мұрагер болып табылмайтын адамға жүктелуі мүмкін. Бұл жағдайда осы адамның өз қолымен жазылған өсиеттің өзінде, не өтінішке қоса берілген өтінішінде білдірілген келісімі қажет.
      Өсиет орындаушы болып әрекет қабілеті жоқ адам, сол сияқты өсиет қалдырушының орнына өсиетке қол қойған адам тағайындалмайды.
      "Жеке тұлғалар" мемлекеттік деректер қорында БНАЖ арқылы өсиетті орындаушының (жанға бұйрық етуші) жеке басын куәландыратын құжаттары тексеріледі.
      96. Куәландырылған өсиеттер туралы мәліметтерді нотариус өсиеттерді есепке алу алфавиттік кітабына енгізеді.
      97. Нотариаттық палатада нотариус берген куәландырылған өсиеттер туралы мәліметтер енгізілетін өсиеттерді есепке алудың алфавиттік кітабы жүргізіледі.
      98. Өсиеттің:
      1) өзі бұрын жасаған өсиеттен толық бас тарту туралы нотариусқа өтініш беру;
      2) жаңа өсиет жасау жолымен күшінің жойылуы мүмкін.
      Өсиеттің:
      1) өзі бұрын жасаған өсиеттің белгілі бір бөлігін өзгерту туралы жазған өтінішті нотариусқа беру;
      2) бұрын жасалған өсиетті өзгертетін жаңа өсиет жасау жолымен өзгертілуі мүмкін.
      99. Өкіл арқылы өсиеттің күшін жоюға немесе өзгертуге жол берілмейді. Өсиеттің күшін жою немесе өзгерту туралы өтініш нотариаттық куәландырылады.
      100. Нотариус нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізілімінде және БНАЖ электрондық тізілімінде өсиетті жою, өзгерту туралы белгі жасайды.
      Өсиет жойылған жағдайда нотариус өсиет қалдырушыдағы данасын алып қояды, оған жазба жасайды және нотариус істерінде сақталатын данасына тігеді.
      Бұрын жасалған өсиет өзгерген жағдайда оның өзгергені туралы өтініш нотариуста сақталатын өсиеттің данасына тігіледі.

8. Сенімхаттарды куәландыру

      101. Нотариустар бір немесе бірнеше адамның атынан бір немесе бірнеше адамның атына сенімхаттарды куәландырады.
      Өкіл тікелей өзіне қатысты, бір мезгілде өзі өкіл болып табылатын басқа адамға қатысты сенімхат бойынша іс-әрекеттер жасай алмайды.
      102. Сенімхат мәтінінде оның жасалған (қол қойылған) жері мен күні, сенім білдірушінің тегі, аты, әкесінің аты мен туған жері, тұратын жері (заңды тұлғалар үшін - заңды тұлға органының толық атауы мен орналасқан жері) және сенім білдірілген адамның тегі, аты, әкесінің аты мен тұратын жері, ал қажет болған жағдайларда атқаратын қызметі де көрсетіледі.
      103. Сенімхаттың қолданылу мерзімі жазбаша көрсетіледі және үш жылдан аспауы керек.
      Егер сенімхатта мерзім көрсетілмесе, ол жасалған күннен бастап бір жылға дейін күшін сақтайды.
      Сенімхатта оны жасаған күні көрсетіледі.
      Сыйға тарту сенімхатында сыйға тартылушы және сыйға тартылған зат көрсетіледі.
      104. Нотариаттық куәландыру талап етілетін мүлікті басқаруға, мәмілені жасауға арналған сенімхат, сондай-ақ қайта сенім білдіру тәртібімен берілетін сенімхат (Кодекстің 167-бабының 4, 6-тармақтарында көрсетілген сенімхаттан басқа) нотариаттық куәландыруға жатады.
      105. Автокөлік құралын басқару және иелік ету құқығына сенімхат оның техникалық паспорты (автокөлік құралын мемлекеттік тіркеу туралы куәлік) болған кезде куәландырылады.
      106. Заңды тұлға берген сенімхат нотариаттық куәландырылуы мүмкін.
      Мемлекеттік органның, коммерциялық және коммерциялық емес ұйымдардың атынан ақша немесе басқа да мүліктік құндылықтарды алуға немесе беруге берілген сенімхатқа осы ұйымның бас (аға) бухгалтері қол қоюы тиіс.
      107. Қайта сенім білдіру тәртібімен берілетін сенімхат қайта сенім білдіру құқығы көрсетілген негізгі сенімхат ұсынылған кезде ғана куәландырылуы тиіс.
      Сенімхатты куәландыру кезінде сенім білдірілген адамнан оның сенім білдірілетін мүлікке құқығын растайтын дәлелдемелер талап етілмейді (автомотокөлік құралдарына берілген сенімхаттардан басқа).
      Қайта сенім білдіру тәртібімен берілген сенімхат негізінде одан әрі қайта сенім білдіруге жол берілмейді.
      108. Қайта сенім білдіру тәртібімен берілген сенімхатта негiзгi сенiмхатты куәландырған нотариустың аты-жөнi, тегi, куәландыру уақыты мен орны, тiзiлiмдiк нөмiр берілген адамның тегі, аты, әкесінің аты, тұратын жері, сондай-ақ өкілеттіктер берілетін адамдар, қажет жағдайда олардың қызметі көрсетілуі керек. Негізгі сенімхатта қайта сенім білдіру туралы белгі соғылады. Негізгі сенімхаттың көшірмесі нотариуста қалатын сенімхаттың данасына қосылады.
      Сенім білдірілген адам негізгі сенімхат бойынша өкілеттіктерін толық ауқымда берген жағдайда қайта сенім білдірілген деген белгісі бар бастапқы сенімхат қайта сенім білдіру тәртібінде берілген сенімхатқа тігіледі және үшінші тұлғаға беріледі.
      Негізгі сенімхатта көрсетілген жекелеген өкілеттіктер немесе бірнеше адамдарға қайта сенім білдірілген кезде қайта сенім білдірілгені туралы белгісі бар бастапқы сенімхат сенім білдірілген адамға қайтарылады, бастапқы сенімхаттың нотариаттық куәландырылған көшірмесі және қайта сенім білдіру тәртібімен берілген сенімхат үшінші тұлғаға беріледі.
      109. Сенім білдірілген адамның (ұсынылған) оған берілген сенімхаттың жойылғаны туралы өтініші нотариатты куәландырылуы тиіс.
      Бұл ретте нотариус сенім білдіруші сенім білдірушіге және сенім білдірушіге мәлім үшінші тұлғаларға, сенімхат берілген өкілдікке, сондай-ақ сенімхатты куәландырған нотариусқа сенімхаттан бас тартылғаны туралы хабарлауға міндетті екендігін түсіндіреді.
      110. Нотариус нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізілімінде және БНАЖ электрондық тізілімінде берілген сенімхаттың жойылғаны немесе одан бас тартқаны туралы белгі жасайды.

9. Шаруашылық жүргізуші серіктестіктердің
құрылтай құжаттарын куәландыру

      111. Нотариус шаруашылық жүргізуші серіктестіктердің құрылтай құжаттарын: құрылтай шартын және Жарғысын куәландырады.
      112. Жарғысын куәландырған кезде "Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес құрылтайшылардың қолдарының түпнұсқалылығы куәландырылады.
      113. Шаруашылық жүргізуші серіктестіктің құрылтай құжаттарына сенімхаттың негізінде жұмыс істейтін олардың құрылтайшысы (-лары) немесе олардың өкілі (-дері) қол қояды.
      114. Құрылтай шартын куәландырған кезде нотариус мәмілелерді осы Ереженің талаптарына сәйкес куәландыру үшін жалпы ережелерді басшылыққа алады.

10. Мұраны сенімгерлік басқарушыны тағайындау

      115. Нотариус мұраны ашқан жері бойынша, заң бойынша бір немесе бірнеше мұрагерлердің өтініштері бойынша, сондай-ақ мұрагерлер заң бойынша болмаған немесе белгісіз болған кезде – жергілікті атқарушы органның өтініші бойынша мұраны сенімгерлік басқарушы тағайындалады.
      Заң бойынша мұрагерлер келген жағдайда, сенімгерлікпен басқарушының оған қажетті шығыстардың орны толтырыла және мұраның есебінен қисынды сыйақы төлене отырып, олардың талабы бойынша кері шақырылып алынады.
      116. Егер мұрагерлердің арасында тұратын жері нотариусқа белгісіз адамдар бар болса, нотариус олардың тұратын жерін анықтауға қисынды шаралар қабылдайды.
      Егер мұрагерлердің тұратын жері немесе жұмыс орны белгісіз болса, нотариус бұқаралық ақпарат құралдары арқылы мұраның ашылғаны туралы хабарлама жасайды.
      117. Сенімгерлікпен басқарушыны тағайындау туралы нотариус қаулы шығарады.
      Қаулыда:
      1) қаулының шығарылған күні, уақыты мен жері;
      2) қаулыны шығарған нотариустың тегі, аты, әкесінің аты, оның лицензиясының нөмірі не мемлекеттік нотариаттық кеңсенің атауы;
      3) тағайындалатын мұраны сенімгерлікпен басқарушының тегі, аты, әкесінің аты, туған жылы мен жері, оның тұрғылықты жері, жеке басын куәландыратын құжатының деректері;
      4) мұра қалдырушының тегі, аты мен әкесінің аты, сондай-ақ қайтыс болған күні, соған қатысты қорғау шараларын қабылдау қажет болатын мүліктің атауы мен тұрған жері көрсетіле отырып, мұралық мүлікті қорғауға қабылданған шаралар туралы тапсырманың мазмұны;
      5) мұраны сенімгерлікпен басқарушының өкілеттігін түсіндіру жөніндегі жазба;
      6) тіркелген күні мен тізілім нөмірі, нотариусқа төлеген сомасы:
      7) нотариустың қолы, мөрі болуы тиіс.
      118. Мұралық мүлік сақтауға берілген сенімгерлікпен басқарушы мұралық мүлікті ысырап еткені, иеліктен айырғаны немесе жасырып қалғаны үшін және мұрагерлерге келтірілген шығындар үшін жауапкершілігі жөнінде қолхат алына отырып ескертіледі. Қолхат сенімгерлік басқарушыны тағайындау туралы қаулыда баяндалады.

11. Мұраға құқық туралы куәліктер беру

      119. Нотариус мұраның ашылған орны бойынша мұраға құқық туралы куәлік мұрагердің өтініші бойынша береді.
      Мұраға құқық туралы куәлік заң бойынша, сонымен бірге өсиет бойынша да беріледі.
      120. Мұраға құқық туралы куәлік мұра ашылған күні қолданылып келген заңнамада белгіленген мерзімде беріледі.
      Өсиет бойынша, сондай-ақ заң бойынша мұра қалдырылған кезде, егер нотариуста куәлік алуға өтініш етушілердің арасында тиісті мүлікке не бүкіл мұраға қатысты басқа мұрагерлердің жоқ екендігі туралы сенімді деректері болса, куәліктің мерзім біткенге дейін берілуі мүмкін.
      Бұрын белгіленген мерзімде мұраға құқық туралы куәлікті беру кезінде нотариустың мұраға берілетін мүлікке қатысты басқа да мұрагерлердің жоқтығын растайтын дұрыс мәліметтері, құжаттары болуы тиіс. Ондай мәліметтері болмаған жағдайда нотариус Кодексте белгіленген мерзімде мұраға құқығы туралы куәлікті береді.
      121. Мұраны қабылдау:
      1) мұрагердің мұраны қабылдағаны туралы өтінішті немесе мұраға құқығы туралы куәлікті беру туралы мұрагердің өтінішін мұраның ашылған жері бойынша нотариусқа беруі арқылы;
      2) мұрагердің мұрагерлік мүлікке немесе оның бір бөлігіне нақты иелік етуі (басқаруы) арқылы жүзеге асырылады.
      Мұрагерлік мүлікке нақты иелік етудің дәлелдемесі:
      мұрагерлік мүліктің иеленуге немесе басқаруға түсуі;
      мұрагерлік мүлікті сақтау, оны қол сұғушылықтан немесе үшінші тұлғалардан қорғау жөнінде шаралар қабылдау;
      мұрагерлік мүлікті ұстауға кететін шығыстарды өзінің есебінен төлеу;
      мұра берушінің қарыздарын өзінің есебінен төлеу немесе үшінші тұлғалардан мұра берушіге тиісті ақшаны алуы болып табылады.
      122. Мұраны қабылдаудан бас тарту туралы өтінішті нотариус мұраның ашылған орны бойынша мұра ашылған күннен бастап алты айдың ішінде қабылдайды.
      Нотариус мұрагердің өтінішін мұраны қабылдаудан бас тарту құқығынан айырылған жағдайда, Кодекстің 1074-бабының 4-тармағымен көзделген, сондай-ақ қамқоршылық пен қорғаншылықта тұрған адамдардың мұрада бас тартуы кезінде қамқоршылық пен қорғаншылық органдары алдын-ала рұқсат бермеген жағдайларда қабылдамайды. (Неке туралы Кодекстің 125-бабы 2-тармағы).
      Мұраны қабылдаудан бас тарту өсиет қалдырушы мұрадан айырған мұрагерлерден басқа, өсиет бойынша немесе заң бойынша кез келген кезектегі мұрагерлердің арасынан басқа адамдардың пайдасына, сондай-ақ ұсыну құқығы бойынша мұраға шақырылмаған мұрагердің пайдасына жасалуы мүмкін.
      Өтінішті қабылдау кезінде нотариус мұрагерлерге мұраны қабылдаудан бас тарту туралы іс-әрекеттердің тұрлаулылығын түсіндіреді, бұл туралы өтініште тиісінше жазба жазылады.
      123. Егер өтініш басқа нотариусқа (нотариат органына) берілетін болса, онда мұрагер қолының растығы нотариаттық түрде куәландырылады және өтініш иесіне берілетін данаға мұра ашылған орындағы нотариусқа өтініш беру тәртібі мен мерзімі түсіндірілгені туралы жазылады.
      124. Мемлекеттің атынан өсиет бойынша мұраны беру жөніндегі өтінішті аудандық, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдары мұраның ашылған жері бойынша береді.
      125. Мұрагерліктен бас тартқаны немесе мұраға құқық туралы куәлікті алу жөніндегі жазбаша түрде алынған өтініштер Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2012 жылғы 31 қаңтар № 32 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7445 тіркелген) Нотариаттық іс жүргізу нұсқаулығының талаптарына (бұдан әрі - Іс жүргізу жөніндегі ереже) сәйкес Мұралық істі тіркеу кітабы мен есеп жүргізетін Алфавиттік кітапқа тіркеледі.
      Егер өтініште мұрагердің қолтаңбасы нотариаттық куәландырылмаған болса немесе өтініште (нотариусқа пошта арқылы немесе басқа нотариустан берілген болса) қате табылған болса нотариус өтінішті қабылдайды, оны Мұрагерлік істерді тіркеу кітабында және мұрагерлік істерді есепке алу Алфавиттік кітабында тіркеледі. Бұл ретте нотариус мұрагерге тиісті ресімделген өтінішті жіберуді немесе нотариусқа жеке өзі келіп жолығуды ұсынады.
      126. Мұра қалдырушы мен мұраны қабылдаушы мұрагерлер арасындағы туыстық және некелік қатынастар өтініш беру кезінде де, сонымен қатар мұраға құқық туралы куәлік берілгенде де тексеріледі.
      127. Мұра өсиет бойынша мұралық ету тәртібімен мемлекетке өткенде мұраға құқық туралы куәлік тиісті мемлекеттік (салық) органына табыс етіледі, ол алты ай мерзімнен бұрын берілмеуі тиіс.
      128. Нотариус мұраға құқығы туралы куәлікті берген кезде заң бойынша және өсиет бойынша Заңның 71, 72-баптарында белгіленген шарттардың болуын тексереді.
      129. Егер мұрагерлік құқық туралы өзін мұра қалдырушының асырауындағы адаммын деп есептейтін адам сұрайтын болса, онда нотариус кемінде бір жыл уақыт бойы оның қайтыс болғанға дейін мұра қалдырушының асырауында болған болмағанына, сондай-ақ оның мұра ашылғанға дейін еңбекке жарамды, не жарамсыз болғанына қажетті жағдайларды көзін жеткізуі керек.
      130. Мұрагерлік мүліктің орналасқан жері мемлекеттік тіркеуге жататын жылжымалы және жылжымайтын мүлікке мұрагерлер берген құқық белгілеуші құжаттардың, сондай-ақ мұра берушіге тиесілі бағалы қағаздардың, жинақтаушы кітаптардың негізінде тексеріледі.
      131. Егер мұралық жиынтыққа мемлекеттік тіркеуге жататын жылжымалы және жылжымайтын мүлік (соның ішінде жарғылық капиталдағы үлестер) кірсе, аталған мүліктің мұра қалдырушыға тиесілі екендігін құқық белгілейтін құжаттардың негізінде тексеріледі.
      132. Өсиет қалдырушының қайтыс болу фактісін, мұраның ашылу уақыты мен орнын, мұралық мүліктің құрамы мен тұрған жерін растау үшін нотариус құжаттарды, мұрагерлік іске тігілетін көшірмелерді талап етеді.
      133. Өсиет бойынша мұраға құқығы туралы куәлікті бергенге дейін, өсиетті басқа нотариус куәландырған жағдайда нотариус өсиеттің сақталған жерінен өсиеттің өзгермегені және жойылмағаны туралы мәліметті талап етеді. Аталған мәліметтер күні қойылып және құзыретті адамның қолымен және мөрімен бекітіліп өсиеттің өзінде жазылуы тиіс.
      134. Мыналардың негізінде мұрадағы міндетті үлеске және жұбайлардың ортақ мүлкіндегі үлеске құқығы бар адамдар шеңбері анықталады:
      1) өсиет бойынша мұрагердің (мұрагерлердің) жазбаша өтініші;
      2) мұрадағы міндетті үлеске құқығы бар адамның жазбаша өтініші;
      3) жұбайлардың некеде болу кезінде жинаған ортақ мүлкіндегі үлеске меншік құқығы туралы куәлік беру туралы көзі тірі зайыптың жазбаша өтініші;
      4) неке туралы куәлік.
      Міндетті үлесінің мөлшерін анықтаған кезде егер мұраға ие болу тәртібі өсиетте өзгертілмеген болса, нотариус мұраға ие болатындарды барлық мұрагерлер қатарынан заң бойынша кезектілікпен шақыру тиіс.
      135. Өсиет бойынша мұраға құқығы туралы куәлікті берген кезде өсиет нотариустың өсиет ісінде қалады.
      136. Егер мұрагер (заң бойынша да, өсиет бойынша да) мұраны қабылдаған болса, алайда өзінің мұрагерлік құқықтарын ресімдеп үлгермеген болса, мұраға құқығы туралы куәлік (заң бойынша да, өсиет бойынша да) оның мұрагерлеріне беріледі.
      137. Егер заң және өсиет бойынша мұрагер мұра ашылған соң алты ай ішінде заңда белгіленген мерзім ішінде оны қабылдауға үлгермей қайтыс болып кетсе, мұраның оған қатысты үлесін қабылдау құқығы оның мұрагерлеріне ауысады (мұрагерлік трансмиссия).
      138. Мұраға құқық туралы куәлікті беру кезінде нотариус басқа мемлекеттік нотариаттық кеңселерден және аумақтық нотариаттық палаталардан мұраның ашылған жері бойынша мұрагерлік істің жоқтығы туралы ақпараттық анықтаманы сұратады.
      Мұрагерлікті қабылдау не бас тарту туралы өтінішті бірнеше нотариус қабылдаған жағдайда мұраға құқығы туралы куәлік мұрагерлердің таңдауы бойынша беріледі, мұрагерлер мұраға құқығы туралы куәлікті алғысы келетін нотариусқа мұрагерлік істі беру туралы өтінішті алып береді. Егер мұрагерлер арасында келісім болмаған болса, мұраға құқығы туралы куәлікті мұра ісін бірінші бастаған нотариус береді.
      139. Егер мұрагерлер мұраны ресімдеу үшін қажетті құжаттарды (құқық белгілейтін құжаттар, туыстықты дәлелдейтін құжаттар) нотариусқа көрсету мүмкіндігінен айырылса, нотариус олардың жазбаша сұрау хаты бойынша қажетті құжаттарды талап ету жөнінде жәрдемдеседі. Егер тиісті органдарда аталған құжаттар сақталмаса, нотариус мүдделі адамдарға сотқа жүгіну тәртібін түсіндіреді.
      140. Мұраға құқық туралы куәлік (заң бойынша да, өсиет бойынша да) барлық мұрагерлерге бірге не олардың қалауына қарай әрқайсысына жеке-жеке беріледі.
      Мұрагерлік мүлікке ауыртпалықтар болған кезде кепіл ұстаушының немесе ауыртпалық салған құзыретті органның келісімі бойынша ғана мұраға құқығы туралы куәлікті беріледі.
      141. Заң бойынша да, өсиет бойынша да мұраға құқық туралы куәлік берілген ретте нотариус белгіленген тәртіпте тіркелген жылжымайтын мүлікке құқық белгілейтін құжаттарды талап етеді.
      Өсиет бойынша мұраға құқық туралы куәлік беру кезінде мемлекетке барлық жағдайларда нотариус бағалау актісі (жылжымалы сияқты, жылжымайтын мүлікке де) талап етеді.
      142. Мұрагер нотариусқа жүгінген сәтте жылжымайтын мүлікке құқық ресімделген не мұра қалдырушының атына ресімдеу сатысында болған, алайда бұл құқықты мұра қалдырушы заңнамада белгіленген тәртіппен тіркемеген жағдайда, нотариус ҚР АК (Ерекше бөлім) 1040-бабына сәйкес, мұрагерге мүліктік емес құқықтан, соның ішінде мұра қалдырушыға меншік құқығын тіркеу үшін тіркеуші органға өтініш жасау құқығынан, құрылыстарды пайдалануға беру құқығынан, құқық белгілейтін құжаттардың телнұсқасын, жер учаскесіне мемлекеттік акт алу үшін уәкілетті органға жүгіну құқығынан тұратын мұралыққа құқығы туралы куәлік береді.
      143. Мұралық мүліктің белгілі бір бөлігіне қатысты мұраға құқық туралы куәлік алған мұрагерлерге кейінірек бұрын берілген мұраға құқығы туралы куәлікте көрсетілмеген мүлікке мұрагерлік құқық туралы қосымша куәлік беріледі.
      Қосымша куәлік берілген кезде бұрын берілген куәлікке қосылған құжаттар қайтадан талап етілмейді.
      144. Кәмелетке толмаған немесе әрекет қабілеті жоқ адамға мұраға құқық туралы куәлік берілген кезде (заң бойынша да, өсиет бойынша да) нотариус осы куәліктің көшірмесін мұрагердің тұратын жеріндегі қамқоршы және қорғаншы органға оның мүліктік мүдделерін қорғау үшін хатпен қоса жолдайды.
      145. Мұрадан немесе мұраны қабылдаудан бас тарту туралы немесе мұраға құқық туралы куәліктер беру туралы өтініштер негізінде мұрагерлік іс қозғалады және реттік нөмір беріледі. Одан кейінгі басқа мұрагерлердің (соның ішінде қосымша) өтініштері іс жүргізу ережесінде көзделген нысан бойынша Мұрагерлік істерді есепке алу кітабында тіркеледі. Барлық өтініштерде олардың түскен күні көрсетіледі, мұралық іс нөмірі мен бірінші келіп түскен өтінішке берілген нөмірі сақталады.
      146. Мұралық істе мұрагерлердің мұраға құқық туралы куәлік беруі үшін ұсынған құжаттары сақталады.

12. Жұбайлардың және ортақ бірлескен меншік құқығында
мүлігі бар басқа адамдардың ортақ мүліктері үлеске
меншік құқығы туралы куәліктер беру

      147. Мүлкі ортақ бірлескен меншікте тұрған адамдардың бірлескен жазбаша өтініші бойынша нотариус ортақ мүліктегі үлесті алуды қалаған адамға немесе адамдарға осындай үлеске меншік құқығы туралы куәлік береді.
      148. Жұбайлардың ортақ мүлкіндегі үлеске меншік құқығы туралы куәлік берген кезде нотариус мыналарды талап етеді:
      1) неке отбасылық (ерлі-зайыпты отбасылық) қатынастарын куәландыратын құжат;
      2) жылжымайтын мүлікке құқық белгілейтін құжаттарын;
      3) көлік құралына техникалық төлқұжатты;
      4) жұбайлар мүлкінің құрамы мен мөлшерін растайтын өзге де құжаттар.
      149. Жұбайлардың бірі қайтыс болған жағдайда ортақ мүліктегі үлеске меншік құқығы туралы куәлікті нотариус мұраны қабылдаған мұрагерлерді хабарлай отырып, көзі тірі жұбайының жазбаша өтініші бойынша мұраның ашылған жері бойынша береді.
      150. Жұбайлардың бірі қайтыс болған жағдайда жұбайлардың ортақ мүлкіндегі үлеске меншік құқығы туралы куәлік беру туралы көзі тірі жұбайдың өтінішін алған жағдайда, нотариус қайтыс болған жұбайдың мұраны қабылдаған мұрагерлерін хабарлайды, онда көзі тірі жұбайдың үлесіне меншік құқығы туралы куәлік беруді өтінген жұбайлардың ортақ мүлкінің құрамы көрсетіледі.
      151. Нотариус қайтыс болған жұбайының некеде тұрған кезде жинаған ортақ мүліктегі үлесіне меншік құқығы туралы куәлікті көзі тірі жұбайының не оның мұрагерлерінің өтініші бойынша беруі мүмкін.
      Мұрагерлер осындай куәлікті беру мәселесі бойынша жүгінген кезде оны нотариус көзі тірі жұбайының келісімімен береді.
      152. Осындай куәлік беруге келісім беруге жасы жетпеген жағдайда нотариус сотқа жүгіну тәртібін түсіндіреді.
      153. Жұбайлардың екеуі де қайтыс болған жағдайда жұбайлардың үлесін бөлу сот тәртібімен шешіледі.
      154. Егер қайтыс болған жұбайдың мұрагерлері нотариусқа өздері келсе, оларға нотариус осы Ереженің 151-тармағында көрсетілген мән-жайлар туралы ауызша түрде хабарлайды, бұл жөнінде жұбайлардың ортақ мүлкіндегі үлеске меншік құқығы туралы куәлік беру жөніндегі көзі тірі жұбайлардың өтінішіне мұрагердің қолы қойылып, белгі соғылады.
      155. Көзі тірі жұбайына жұбайлардың ортақ мүлкіндегі үлеске құқық туралы куәлік берген кезде нотариус осы Ереженің 152-тармағында аталған құжаттардан басқа қайтыс болу туралы куәлікті талап етеді.
      156. Егер көзі тірі жұбайы мұраға құқық туралы куәлік берілген соң жұбайлардың ортақ мүлкіндегі үлеске меншік құқығы туралы куәлік беру жөнінде жүгінсе, нотариус оған сотқа бару тәртібін түсіндіреді.
      157. Жекешелендірілген тұрғын үйдегі үлеске меншік құқығы туралы куәлік берген кезде нотариус мыналарды талап етеді:
      1) белгіленген тәртіппен тіркелген құқық белгілеуші құжат;
      2) егер жекешелендіру туралы шартқа кәмелетке толмаған балалар қосылса, қамқоршы және қорғаншы органдардың келісімі.
      158. Шаруа (фермерлік) қожалығындағы үлеске меншік құқығы туралы куәлік берген кезде нотариус мыналарды талап етеді:
      1) шаруа (фермерлік) қожалығын бірлесіп жүргізетін адамдар шеңберін растайтын шаруашылық кітаптан алынған үзінді;
      2) тіркеуші органда тіркелген, жылжымайтын мүлікке құқық белгілеуші құжаттар;
      3) ауылшаруашылық техникасына техникалық құжаттама.
      159. Егер мүдделі адамдар шаруа (фермерлік) қожалығы мүлкінің құрамында жұмыс малын, құсты, көп жылдық көшеттерді, тұқым қорын, астықты, егістіктерді, басқа мүлікті, сондай-ақ шаруа (фермерлік) қожалығының шаруашылық қызметі нәтижесінде алынған басқа да өнімді атаса, онда мұндай мүлікті нотариус тараптардың келісімі бойынша бағалайды, не олардың қалауы бойынша бағалаушы-маман тізімдеме жасай отырып жүргізеді.
      160. Мүлікті иеліктен алуға тыйым салынған кезде куәліктердің барлық түрлері тек несие берген заңды тұлғаның не кепіл ұстаушының рұқсатымен беріледі.
      161. Жұбайлардың немесе ортақ бірлескен меншік құқығында мүлкі бар басқа адамдардың ортақ бірлескен меншігіндегі үлеске құқық туралы куәлік құқық белгілейтін құжат болып табылады. Меншік құқығы туралы куәліктер беру кезінде мүлікке құқық белгілейтін құжаттар алынады және олар нотариуста қалады.
      162. Құқық белгілеуші құжат (куәлікті бергені туралы белгісі бар) нотариус жұбайлардың бірлескен меншігінде тұрған үлеске меншік құқығы туралы куәлігін берген және олардан басқа мүлікке меншік иелерінің құрамында үлесі мұндай жағдайларда айқындалмаған басқа да адамдар болған жағдайларда ғана қайтарылады. Бұл ретте нотариустың істерінде құқық белгілейтін құжаттың көшірмесі қалады.
      163. Қолданыстағы заңнамаға сәйкес мемлекеттік тіркеуге жататын ортақ мүліктегі үлеске меншік құқығы туралы берілетін куәлік тіркеуші органда тіркеледі, ол туралы куәлікке белгі қойылады.
      164. Тұрғын үйге (саяжайға), үйдің (саяжайдың) бір бөлігіне, пәтерге меншік құқығы туралы куәлік олардың тұрғын жері бойынша беріледі.

13. Мүлікті иеліктен алуға тыйым салу және тыйымды жою

      165. Несие (кредит) шартын, өзге де міндеттемелерді қамтамасыз ету мақсатында жасалынған жылжымайтын немесе жылжымалы мүлік кепілі шартының негізінде, сондай-ақ кепіл туралы шартты нотариаттық куәландырған кезде нотариус тіркеуші органға шарттың екінші данасын жібереді.
      166. Кепіл ұстаушының алынған несиені (кредитті) өтегені туралы немесе кепіл ұстаушының кепіл шартының тоқтатылғаны туралы хабарламаны алған кезде нотариус иеліктен айыруға тыйым салуды жояды, ол туралы тіркеуші органға жазбаша хабарлайды.

14. Құжаттар көшірмесінің және олардың
үзінділерінің дұрыстығын куәландыру

      167. Нотариус құжаттардың көшірмелері мен олардан алынған үзінділердің дұрыстығын егер ол Қазақстан Республикасының заң актілеріне қайшы келмеген және заңдық мәні болған жағдайда куәландырады.
      168. Нормативтік құқықтық актілердің, сондай-ақ газет баспаларының, кітаптардың, мақалалардың, монографиялардың, заңдық мәні жоқ жеке хаттар мен басқа да құжаттарының көшірмелерінің дұрыстығы куәландырылмайды.
      169. Өсиеттің көшірмесінің дұрыстығы өсиет қалдырушының қайтыс болғаны туралы куәлік көрсетілген кезде ғана куәландырылады.
      170. Тазартылған, қосымша жазу жазылған, сызып тасталған сөздері, сондай-ақ ескертілмеген өзге де түзетулері бар құжаттың, немесе егер құжат қарындашпен жазылса, мәтіні түсініксіз болса, тиісті түрде нөмірленбеген, бауланбаған және бекітілмеген бірнеше бетке жазылса, немесе мөрдің бедерлемесі анық болмаса куәландырылмайды.
      171. Нотариалды куәландырылған көшірмеде түпнұсқа құжаттың дәлме-дәл мәтіні болуға, лауазымды адамдардың қолдарының бар екендігі көрсетілуге, сондай-ақ құжат бекітілген мөрдің нақты мәтіні болуға тиіс. Көшірмеде нотариустың куәландыру жазбасы, оның қолы және мөрдің бедерлемесі қойылады.
      172. Бірнеше бетке жазылған құжат көшірмесі осы Ереженің 21-тармағының ережелері сақталып жасалуға тиіс.
      173. Шетел мемлекетінің ресми мекемелері берген құжаттың көшірмесінің дұрыстығын куәландыруды құжатта заңдастыру немесе апостиль қойылғаны туралы белгі болғанда ғана жүргізеді. Егер Қазақстан Республикасы мен шетел мемлекеті арасында тиісті келісім болған жағдайларда құжатты заңдастыру немесе апостиль қою талап етілмейді.
      174. Құжаттан алынған көшірменің дұрыстығы көшірме жасалатын құжатта өзара байланысты емес жеке-жеке мәселелердің шешімі болған жағдайда куәландырылады. Көшірмеде құжаттың белгілі бір мәселе бойынша бөлігінің толық мәтіні қайталануға тиіс. Бірнеше жеке-жеке, бірақ өзара байланысты бір тұлғаға қатысты (жеке де, заңды да) мәселелері бар құжаттан алынған жазулардың дұрыстығы куәландырылмайды.
      175. Азамат берген құжат көшірмесінің дұрыстығы жеке тұлға қолының дұрыстығын заңда белгіленген тәртіппен нотариус немесе нотариаттық іс-әрекет жасауға заңмен өкілеттік берілген лауазымды тұлға куәландырған жағдайда куәландырылады.
      176. Құжаттың көшірмесінен алынған көшірменің дұрыстығы бұрын нотариаттық тәртіпте куәландырылған болса және оны түпнұсқа құжатты берген заңды тұлға берген болса ғана куәландырылады.
      Соңғы жағдайда құжаттың көшірмесі аталған заңды тұлғаның бланкісінде жасалуға, оның мөрімен бекітілуге және оның түпнұсқасы құжатты берген заңды тұлғада жатыр деген белгісі болуға тиіс.
      177. Құжаттың көшірмесінен алынған көшірмені куәландыру тәртібі құжаттың көшірмесін куәландыру ережелеріне ұқсас. Нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізілімде құжаттың мазмұны, деректемелері, құжаттың көшірмесін алғаш куәландырған орган туралы жазу жазылуға тиіс.

15. Құжаттардағы қолдардың түпнұсқалылығын куәландыру

      178. Нотариус мазмұны заң актілеріне қайшы келмейтін және мәмілелерді баяндамайтын болса, құжаттағы қолдың түпнұсқалығын куәландырады.
      179. Қолдардың түпнұсқалылығын куәландырған кезде нотариус осы Ереженің 4, 5-тармақтарының талаптарына сәйкес азаматтардың іс-әрекетке қабілеттілігін анықтайды.
      180. Егер онда куәландыру, растау құқығы міндеттемелері мемлекеттік органға жататын болса, азаматтың құжаттағы қолының түпнұсқалылығы куәландырылмайды.

16. Құжаттардың бір тілден екінші тілге аудармасының дұрыстығын куәландыру

      181. Егер нотариус тиісті тілдерді білген жағдайда, ол бір тілден екінші тілге жасалған аударманың дұрыстығын куәландырады.
      182. Егер нотариус құжат жазылған тілді немесе құжаттың оның ішінде нотариаттық куәландырылған мазмұнын аудару қажет болған тілді білмесе аударманы аудармашы жасайды.
      Бұл ретте нотариус осы Ереженің 5-тармағының талаптарына сәйкес, аудармашының жеке басын анықтайды.
      Аудармашының өкілеттілігі мына құжаттардың бірімен расталады:
      жоғары білімі туралы дипломы, жоғары білімі туралы дипломға қосымшасы, аудармашы біліктілігін растайтын сертификаты, еңбек шарты, аудармашы қызметіне қабылданғаны туралы бұйрығы.
      183. Егер аударманың дұрыстығын куәландыру үшін шетел мемлекетінің ресми мекемелері берген құжат ұсынылса, мұндай нотариаттық әрекет құжатта оның заңдастырылғаны немесе апостиль қойылғаны туралы белгісі болған жағдайда ғана жүзеге асырылады.
      184. Егер нотариаттық әрекет жасау кезінде (мәмілені куәландыру, көшірменің дұрыстығын куәландыру) бір мезгілде басқа тілге аудару да жүзеге асырылса, онда аударма түпнұсқамен бір бетте жазылады, түпнұсқа сол жақта, аударма оң жақта тұратындай етіп тік сызықпен сызылған бір бетте аударма түпнұсқамен бірге, екі мәтін қатар орналастырылады немесе жеке параққа тігіледі. Аударма аударылатын құжаттың бүкіл мәтінінен жасалуға (соның ішінде куәландыру жазуы, құжатты заңдастыру туралы жазба және т.б.) және қойылған қолдармен аяқталуға тиіс. Аударма астына аудармашының қолы қойылады. Куәландыру жазбасы құжат мәтінінің және оның аудармасының астына жазылады.
      Газет басылымдарының, кітаптардың, мақалалардың, монографиялардың, Қазақстан Республикасының заңдары мен заңға тәуелді актілерінің аудармаларымен нотариаттық іс-әрекеттер жасау авторлық құқықтар сақтала отырып және заңмен белгіленген тәртіппен жүргізіледі.
      Аудармасы аударылған құжаттың түпнұсқалы данасына қоса тігіледі, ол мүмкін болмаған кезде белгіленген тәртіппен куәландырылған оның көшірмесіне қоса тігіледі.
      Қажет болған кезде бірнеше данасындағы аударудың дұрыстығын куәландыру кезінде бір данасында аударманың дұрыстығы куәландырылады, қалғандары нотариус құжаттардың көшірмелерінің дұрыстығын куәландырған кезде құжаттарға қолданылатын ережелер бойынша куәландырылады.
      185. Түпнұсқадан бөлек мәтінде орналастырылған аударма түпнұсқа құжатқа бекітіледі, нөмірленеді, бауланады, нотариустың қолымен және оның мөрімен бекітіледі.

17. Фактілерді куәландыру

      186. Нотариус азаматтың тірі екендігі, азаматтың белгілі бір жерде екені туралы куәлік береді және Заңның 81, 82, 83-баптарына сәйкес құжатты ұсынған уақытын куәландырады. Жазбаша өтінішінің негізінде азаматтың тірі табылу фактісін куәландырады.

18. Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін басқа жеке және заңды тұлғаларға беру

      187. Нотариус жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін Заңның 84-бабына сәйкес басқа жеке және заңды тұлғаларға береді.
      Куәлікте өтінішке алынған жауаптың мазмұны немесе белгіленген мерзімде жауаптың түспегені туралы мәлімет көрсетілуі мүмкін.
      188. Өтініш пен куәлік 3 данада ресімделеді, олардың бірі адресатқа жіберіледі, бірі тиісті өтініш пен куәліктің адресатқа жіберілгені туралы белгісімен жолдаушыда қалады, ал үшінші данасы нотариустың ісінде қалады.

19. Ақшаларды депозитке қабылдау

      189. Кодекстің 291 және 301-баптарына, Заңның 85-бабына және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының банктерінде клиенттердің банктік есепшоттарын ашу, жүргізу және жабу ережесіне (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2000 жылғы 18 шілдедегі № 1199 тіркелген) сәйкес Қазақстан Республикасының банктерінде клиенттердің банктік шоттарын ашуын, жүргізуін және жабуын нотариус ақша депозиті жағдайында, ал бағалы қағаздарды – нотариустың атына сақтау жағдайында қабылдайды.
      Ақшаларды немесе бағалы қағаздарды депозит жағдайында енгізу немесе нотариустың атына сақтау міндеттемені орындау болып табылады.
      Ақшаларды немесе бағалы қағаздарды депозит жағдайында қабылдау немесе нотариустың атына сақтау Қазақстан Республикасының заңнамасымен және осы Ережемен реттеледі.
      Нотариус оларды кредиторға беру үшін борышқордан депозитке ақша қабылдайды.
      190. Борышкердің өтініші бойынша ақша жарнасы жөніндегі жазудың берешекті белгілейтін құжатта жазылуы мүмкін.
      191. Депозитіне ақшалар (міндеттеме) қабылдай отырып, нотариус жарна негіздерін (яғни несие беруші құқықтарының және борышқор міндеттерінің пайда болу негіздерін) тексермейді.
      192. Депозиттен ақша беру депоненттің өтініші бойынша жүргізеді.
      Депоненттің жеке басын анықтау туралы жазуды оның жеке басын куәландыратын құжат деректемелерін көрсете отырып, нотариус өтініште жазады, сондай-ақ депозиттік ақшаны алуға оның құқығын растайтын құжаттың атауы көрсетіледі.
      Ақша заңды тұлғаларға төлемдік тапсырмалармен олардың шоттарына аударылады.
      193. Егер борышқор несие берушінің мекенжайын (тұрған жерін) көрсетпесе немесе көрсетілген мекенжай бойынша депонент болмаса, нотариус несие берушінің ақша жарнасы туралы хабар беру оның міндетіне жататындығын хабарландыруы туралы борышқорды ескертеді.
      194. Егер ақшалар нотариаттық органға почтамен немесе несие мекемесінен келіп түссе, онда түскен ақшалардан тиісті мемлекеттік баж салығы ұсталып қалады (жекеше нотариустың нотариаттық әрекеттеріне ақы), ал қалғаны депозитке қабылданады.
      195. Ақшаларды депозитке қабылдау міндеттемені орындау жерінде, яғни несие беруші - жеке тұлға міндеттеме пайда болған сәтте тұрақты немесе көбінесе тұратын жерде жүргізіледі. Заңды тұлға үшін бұл жер мемлекеттік тіркеу туралы куәлікте аталған оның органының орналасқан жері болып табылады.
      196. Ақшаларды депозитке енгізген адамға қайтаруға тек несие берушінің жазбаша келісімімен немесе заңды күшіне енген сот шешімі негізінде жол беріледі.
      Нотариус ақшаларды нотариустың депозитіне енгізген адамдардың қолының түпнұсқалылығын, ақшаларды қайтарғаны туралы куәландырады.
      197. Нотариустың депозиттiк есебiндегi ақша нотариустың табысы болып табылмайды.

20. Вексельдер наразылықтарын жасау

      198. Төлемеу, акцептемеу және акцепті даталамауда вексель наразылығын нотариус Қазақстан Республикасының аударылатын және қарапайым вексельдері туралы заң актілеріне сәйкес жүргізеді.
      199. Акцептемеу немесе төлем төлемеу туралы наразылық білдірілген жағдайда, нотариус вексельдегі бар не наразылық жасалуын талап еткен адамдардан алынған мекенжайларға сәйкес оларға жазбаша хабарлама жібере отырып, вексель бойынша барлық міндетті тұлғаларды бұл туралы ескертеді. Мұндай хабарламаның шығындары наразылық жөніндегі шығындарға қосылады.

21. Құжаттар мен бағалы қағаздарды сақтауға қабылдау

      200. Нотариус құжаттар мен бағалы қағаздарды Заңның 93-бабына сәйкес сақтауға қабылдайды.
      201. Нотариустар сақтауға тапсырылатын құжаттар мен бағалы қағаздарды олардың мазмұнына, сондай-ақ белгілі адамға (адамдарға) тиесілігіне қарамастан қабылдайды. Куәліктің данасы нотариустың істерінде сақталады.
      202. Сақтауға қабылданған құжаттар мен бағалы қағаздарды қайтару Заңның 94-бабына сәйкес жүргізіледі.
      Құжаттарды немесе бағалы қағаздарды сақтауға тапсырған адам қайтыс болған жағдайда құжаттар немесе бағалы қағаздар мұраға құқық туралы куәліктің негізінде мұрагерлерге беріледі.

22. Теңіз наразылықтарын жасау

      203. Кеме иесінің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін дәлелдерді қамтамасыз ету мақсатында нотариус Заңның 95, 96-баптарына сәйкес теңіз наразылығы туралы өтінішті қабылдайды.
      204. Нотариус капитаны өтінішінің, кеме журналы негізінде, сондай-ақ капитанның өзінен және мүмкіндігінше, кеменің командалық құрамындағы кемінде екі куәдан және кеме командасындағы екі куәдан жауап алу негізінде Заңның 97-бабының ережелері бойынша теңіз наразылығы туралы акт жасайды.

23. Дәлелдерді қамтамасыз ету

      205. Мүдделі адамдарға қажетті дәлелдер беру кейін олар үшін мүмкін емес немесе қиын тиеді деп болжауға негізі бар мүдделі адамдардың өтініші бойынша нотариус сотта немесе өзге құзыретті органда іс қозғалғанға дейін дәлелдерді қамтамасыз етеді.
      Мүдделі тұлғалар нотариуске өтініш ету сәтінде сот өндірісінде немесе басқа құзыретті органда болса, нотариус іс жөніндегі дәлелдемелерді қамтамасыз етпейді.
      206. Егер дәлелдер шетел мемлекеті органына берілетін болса, осы Ереженің 205-тармағында аталған ереже қолданылмайды. Бұл жағдайларда, мүдделі адам жүгінген сәтте іс шетел мемлекеті органдарының іс жүргізуінде жатқанына қарамастан, дәлелдер қамтамасыз етіледі.
      207. Мүдделі адам нотариусқа дәлелдерді қамтамасыз ету талап етілетін жағдайларды баяндап, дәлел болатын объектіні немесе жағдайларды көрсетіп, өтініш береді, сондай-ақ сотта немесе қандай да бір құзыретті органда қозғалған іс жоқ деген мағлұмат беріледі. Өтініш қабылдаған кезде нотариус мүдделі адамның өтініштегі қолының дұрыстығын куәландырады. Нотариус мүдделі адамға егер дәлелдерді қамтамасыз ету сотта немесе өзге құзыретті органда іс қозғалған соң жүргізілсе, мұндай қамтамасыз етудің заң талаптарына сәйкес күші болмайтындығын түсіндіреді.
      208. Дәлелдерді қамтамасыз ету туралы мәселені нотариус әрбір кезде нақты жағдайларды ескере отырып шешеді. Дәлелдерді қамтамасыз ету қажеттілігі туралы мәселені шешу кезінде нотариус болашақта дәлел алуды қиындататын немесе мүмкін емес ететін мән-жайларды анықтайды. Егер нотариус дәлелді қамтамасыз ету туралы өтініштің негізсіздігі туралы қорытындыға келсе, ол аталған нотариаттық әрекетті жасаудан бас тартады және бас тарту туралы қаулы шығарады.
      209. Нотариус дәлелдерді қамтамасыз ету тәртібінде азаматтардан жауап алады, құжаттар мен заттарды қарауды жүргізеді.
      210. Нотариус барлық мүдделі адамдарға дәлелдерді қамтамасыз ету уақыты мен орны туралы хабарлайды, алайда олардың келмей қалуы дәлелдерді қамтамасыз ету жөніндегі әрекеттерді орындауға кедергі болып табылмайды. Мүдделі адамдарға хабарламай, дәлелдерді қамтамасыз етуге кейінге қалдыруға болмайтын жағдайларда, немесе кейіннен іске кімнің қатысатының алдын-ала белгілеуге болмайтын кезде жол беріледі.
      Мұнда мүдделі адамдарға хабар бермеу себептері жауап алу немесе жазбаша және заттай дәлелдерді қарау хаттамасында көрсетілуі тиіс.
      211. Нотариус хаттама жасайды, онда мыналар көрсетіледі:
      1) жауап алу күні, уақыты және орны;
      2) жауап алушы нотариустың тегі мен аты-жөні, лицензиясының нөмірі мен күні, мемлекеттік нотариаттық кеңсенің атауы;
      3) жауап алуға қатысушы адамдардың тектері, есімдері және әкелерінің аттары, туған жылы мен тұратын жері;
      4) куәнің тегі, аты, әкесінің аты, оның туған жылы, тұратын жері;
      5) әдейі жалған мәліметтер беру үшін және мәліметтер беруден бас тарту үшін жауапкершілік туралы ескертілгендігін көрсету;
      6) куә жауаптарының мазмұны (қойылған сұрақтар және оған берілген жауаптар).
      Хаттаманың әрбір бетіне жауап берген адам қол қояды, ал соңғы бетке жауап алуға қатысушы адамдар мен нотариус қол қояды.
      212. Жазбаша және айғақты заттар оларды қарау жолымен қамтамасыз етіледі. Қарау нотариусқа алып келу мүмкін емес дәлелдердің тұрған жерінде жүргізіледі.
      213. Жазбаша және айғақты заттарды қарау нәтижелері туралы хаттама жасалады, онда мыналар көрсетіледі:
      Жазбаша және заттай дәлелдерді қарау кезінде хаттама жасалады, онда мыналар көрсетіледі:
      1) қарау жүргізілген күн және орын;
      2) қарауды жүргізген адам;
      3) қарауға қатысқан адамдар туралы мәліметтер;
      4) нотариаттық іс-әрекет жасауға жүгінген адамның өтінішінің мазмұны, дәлелдемелерді бекітуді кейінге қалдыруға болмайтыны туралы қорытынды жасаған нотариустың дәлелдері, қажет болған жағдайларда болжанып отырған тараптар мен мүдделі адамдар алдын ала хабарланбаған нотариаттық іс-әрекеттер жасалынған негіздемелер;
      5) дәлелдемелерді қараудың нәтижелері.
      Дәлелдемелерді қарау хаттамасына қарауға қатысушылар, нотариус қол қояды және нотариустың мөрінің бедерімен бекітіледі. Хаттаманың бір данасы өтініш берушіге беріледі, екіншісі – нотариаттық мұрағаттық қорда қалады.
      Бір беттен артық бетке жазылған хаттама нөмірленеді, бауланады және нотариустың қолымен және мөрдің бедерімен бекітіледі.

Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің  
2012 жылғы 31 қаңтардағы
№ 7447 бұйрығына    
2-қосымша        

Қазақстан Республикасы Әділет министрінің күші жойылды деп танылған кейбір бұйрықтарының тізбесі

      1. "Қазақстан Республикасында нотариаттық iс-әрекеттердi жасау тәртiбi туралы нұсқаулықты бекiту туралы" 1998 жылғы 28 шілдедегі № 539 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 564 тіркелген, Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық актілері бюллетенінде 1998 жылы 30 қарашада № 8 жарияланған);
      2. "Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 28 шілдедегі № 539 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2000 жылғы 20 қарашадағы № 527-к бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 1300 тіркелген);
      3. "Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 28 шілдедегі № 539 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің м.а. 2006 жылғы 16 қаңтардағы № 13 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4059 тіркелген, "Юридическая газета" газетінде 2006 жылы 2 ақпанда № 17 (997) жарияланған);
      4. "Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 28 шілдедегі № 539 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2002 жылғы 22 қарашадағы № 175 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 2058 тіркелген, "Юридическая газета" газетінде 2002 жылы 11 желтоқсанда № 50 жарияланған);
      5. "Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 28 шілдедегі № 539 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2004 жылғы 7 шілдедегі № 206 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 2949 тіркелген);
      6. "Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 28 шілдедегі № 539 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің м.а. 2010 жылғы 30 қыркүйектегі № 271 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6512 тіркелген, "Юридическая газета" газетінде 2010 жылы 29 қазанда № 44 (514) жарияланған; "Егемен Қазақстан" 2010 жылғы 3 қарашадағы № 456 (26299), "Казахстанская правда" 16.10.2010 ж. № 274-275 (26335-26336), Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық актілері бюллетенінде 2003 ж, № 1, 758-құжат);
      7. "Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 1998 жылғы 28 шілдедегі № 539 бұйрығына толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 29.01.2000 жылғы № 7 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 1036 тіркелген);
      8. "Қазақстан Республикасының кейбір бұйрықтарына өзгерістер енгізу туралы, сондай-ақ кейбір бұйрықтарының күшін жойды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2004 жылғы 47 қарашадағы № 325 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3191 тіркелген);
      9. "Қазақстан Республикасы Әділет министрінің кейбір бұйрықтарына нотариат мәселелері бойынша толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2005 жылғы 10 тамыздағы № 215 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3785 тіркелген, "Юридическая газета" газетінде 2005 жылы 16 тамызда № 149 жарияланған).