Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзiмдi жоспары (екiншi кезең) туралы

      "Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының орта мерзiмдi жоспарларын әзiрлеудiң ережесiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 14 маусымдағы N 647  қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi  ҚАУЛЫ ЕТЕДI:

      1. Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзiмдi жоспары (екiншi кезең) (бұдан әрi - Жоспар) мынадай құрамда бекiтiлсiн:

      1) Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған негiзгi бағыттары ( 1-бөлiм );

      2) Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған мемлекеттiк реттеуiштерi ( 2-бөлiм );

      3) 2007-2009 жылдарға арналған қолданыстағы және әзiрленетiн мемлекеттiк және салалық (секторалдық) бағдарламалардың тiзбесi ( 4-бөлiм );

      4) қолданыстағы және әзiрленетiн мемлекеттiк және салалық (секторалдық) бағдарламалар бөлiнiсiндегi 2007-2009 жылдарға арналған басымды бюджеттiк инвестициялық жобалардың (бағдарламалардың) тiзбесi ( 5-бөлiм ).

      2. Құпия.

      3. Құпия.

      4. Жоспар құрамында Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған маңызды көрсеткiштерiнiң болжамы ( 3-бөлiм ) мақұлдансын.

      5. Ұлттық компанияларды дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған негiзгi бағыттары мен негiзгi көрсеткiштерiнiң болжамы ( 6-бөлiм ) назарға алынсын.

      6. Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдерi тиiстi облыстар мен қалалардың әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзiмдi жоспарларын уақтылы әзiрлеудi және заңнамада белгiленген тәртiппен бекiтудi қамтамасыз етсiн.

      7. Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттiк жоспарлау министрлігі орталық атқарушы және өзге де мемлекеттік органдармен бірлесіп, тоқсан сайын Қазақстан Республикасының Үкiметiн елдiң әлеуметтiк-экономикалық дамуының жай-күйi туралы хабардар етсiн.

      8. "Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзiмдi жоспары (бiрiншi кезең) туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2006 жылы 7 маусымдағы N 521  қаулысының (Қазақстан Республикасының ПYКЖ-ы, 2006 ж., N 22, 215-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

      9. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы   
Үкiметiнiң        
2006 жылғы 25 тамыздағы 
N 822 қаулысымен     
бекiтiлген        

Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық 
дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзiмдi 
жоспары (екiншi кезең)

1-бөлiм. Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық 
дамуының 2007-2009 жылдарға арналған негiзгi бағыттары

Мазмұны

Кiрiспе

1.  2005-2006 жылдары әлемдiк экономиканың дамуы және 2007-2009 жылдары ел экономикасының дамуына сыртқы факторлардың әсерi 
2.  2003-2005 жылдары Қазақстан экономикасының дамуын талдау және 2007-2009 жылдары ел экономикасының дамуына iшкi факторлардың әсерi 
3.  Елдi дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған мақсаттары, мiндеттерi және басымдықтары 
4.  Қазақстанның 2007-2009 жылдардағы жедел экономикалық өсуiн қамтамасыз ету үшiн экономика салаларындағы серпiлiстi бағыттарды жаңғырту және қамтамасыз ету 
Параграф 1. 2007-2009 жылдары өнеркәсiптiң дамуы 
  Тау-кен өндiру өнеркәсiбi 
  Өңдеушi өнеркәсiп 
  Электр энергетикасы саласын дамыту 
Параграф 2. Көлiк-коммуникациялық кешен 
Параграф 3. 2007-2009 жылдары агроөнеркәсiптiк кешендi дамыту 
Параграф 4. 2007-2009 жылдардағы сауда саясаты 
5.  2007-2009 жылдары Қазақстан экономикасының жедел өсуiн қамтамасыз ету үшiн экономиканы мемлекеттiк басқаруды жетiлдiру 
Параграф 1. 2007-2009 жылдары макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету 
  Тұрақты экономикалық өсу 
  Ақша-кредит саясаты 
  Қаржы секторын дамыту 
Параграф 2. Экономиканы мемлекеттiк басқару 
  Фискалдық саясат 
Параграф 3. Инвестициялық саясат 
Параграф 4. Мемлекеттiк және мемлекет кепiлдiк берген қарыз алу мен борышты басқару саласындағы саясат 
  Мемлекеттiк активтердi басқару 
Параграф 5. Кәсiпкерлiктi дамытуға бағытталған мемлекеттiк саясатты жетiлдiру 
  Бәсекелестiктi дамыту және монополияға қарсы саясат 
  Тариф саясаты 
  Техникалық реттеу жүйесiн дамыту 
  Сыртқы экономикалық қызмет және ДСҰ-ға кiру 
  Кәсiпкерлiктi дамыту 
  Кәсiби Үкiмет 
6.  Аумақтық даму 
7.  2007-2009 жылдардағы әлеуметтiк саясат және адами капиталды дамыту 
Параграф 1. Демография және 2007-2009 жылдарға арналған әлеуметтiк даму 
  Демографиялық және көшi-қон саясаты 
  Кедейлiк пен жұмыссыздықты азайту 
  Халықты әлеуметтiк қамсыздандыру 
Параграф 2. 2007-2009 жылдарға арналған бiлiм беру және кадрлар даярлау 
Параграф 3. Денсаулық сақтау 
Параграф 4. 2007-2009 жылдары мәдениеттi, ақпаратты пен спортты дамыту 
Параграф 5. 2007-2009 жылдарға арналған гендерлiк даму 
Параграф 6. 2007-2009 жылдарға арналған тұрғын үй саясаты 
Параграф 7. Кiрiс саясаты 
Параграф 8. 2007-2009 жылдары қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану

Кiрiспе

      Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2007-2009 жылдарға арналған орта мерзiмдi жоспары (бұдан әрi - Жоспар) Қазақстан Республикасының Бюджет кодексiне және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 14 маусымдағы N 647  қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының экономикалық-әлеуметтiк дамуының орта мерзiмдi жоспарларын әзiрлеудiң ережесiне сәйкес әзiрлендi.

      Жоспарда сыртқы және iшкi факторларға қарай 2007-2009 жылдарға арналған экономиканы дамытудың қарқындары негiзделедi және орталық және жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдарының экономиканың жеке және мемлекеттiк секторларын дамыту үшiн қолайлы жағдайлар жасау саласындағы iс-қимылы айқындалады.

      Стратегиялық жоспарларда, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан халқына жолдауларында және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасында айқындалған мақсаттарға қол жеткiзу және басымдықтарды iске асыру үшiн экономика салаларын дамыту саласындағы 2007-2009 жылдарға арналған мiндеттер және оларды шешу жолдары Жоспарда айқындалады.

1. 2005-2006 жылдары әлемдiк экономиканың дамуы және

2007-2009 жылдары ел экономикасының дамуына сыртқы

факторлардың әсерi

      2005 жылы әлемдiк экономикада мұнайға бағаның жоғары қарқынмен өсуiмен және нәтижесiнде дамыған елдердегi инфляциялық күтiлiмдердiң өсуiмен қатар жүретiн тұтастай экономикалық өрлеу жағдайы жалғасты.

      Әлемдiк экономиканың өсу қарқыны 2005 жылдың қорытындылары бойынша тұтастай алғанда жеткiлiктi жоғары деңгейде сақталды, дегенмен, 2004 жылғы рекордтық қарқыннан төмен болды (5,8 %) және Халықаралық валюта қорының (бұдан әрi - ХВҚ) бағалауы бойынша 4,8%-ды құрады. ХВҚ-ның бағалауы бойынша 2005 жылы Қытайдың ЖIӨ-нiң өсуi 9 %-ды, АҚШ-тiкi - 3,5 %-ды, Жапониянiкi - 2 %-ды, Еуроаймақтiкi - 1,2 %-ды құрады.

      2006 жылғы бiрiншi жарты жылдық iшiнде әлемдiк экономиканың жағдайы 2005 жылмен салыстырғанда түбегейлi өзгерiстерге ұшыраған жоқ. Әлемдегi экономикалық дамуды айқындайтын негiзгi факторлар өзгерiссiз қала бередi:

      басқа тауар нарықтарында бағалардың өсуiне әсерiн тигiзген мұнай бағасының жедел өсуi;

      Қытайдың, Үндiстанның және шикiзаттық тауар нарықтарында сұраныстың өсуiн айқындайтын басқа кейбiр елдердiң экономикасының өсуi;

      АҚШ экономикасы өсуiнiң баяулауы, әлемдiк экономика теңгерiмiн бұзатын бюджеттiң және осы елдегi төлем теңгерiмiнiң айтарлықтай тапшылығы;

      әлемдiк валюта ретiнде доллардың әлсiреу үрдiсiнiң жалғасуы.

      Бiрқатар елдердiң тамақ өнеркәсiбiне шығын келтiрген және тиiстi өнiмнiң экспорттық жеткiзiлiмдерiн қысқартуға әкеп соққан құс тұмауының iндетi маңызды жағымсыз фактор болып табылады.

      ХВҚ пiкiрi бойынша мұнай бағасының өсуi мен табиғи апаттарға қарамастан, әлемдегi экономикалық өсудiң қарқыны бұрынғысынша күтiлiп отырғанынан жоғары, бұған қаржы нарығындағы қолайлы жағдайлар және байыпты макроэкономикалық саясат ықпал ететiн болады.

      XBҚ болжамы бойынша әлемдiк экономиканың өсуi 2006 және 2007 жылдары 4,9 % және 4,7 % деңгейiнде сақталатын болады.

      ХВҚ деректерi бойынша әлемдiк сауданың көлемi 2005 жылы 7,3%-ға өстi.

      2005 жылы мұнай және металдар нарығы сенiмдi жоғары қарқынды көрсеттi. Геосаяси тартыc және Қытай мен АҚШ тарапынан сұраныстың жедел өсуi мұнай бағасы артуының алғышарты болып табылды.

      Дүниежүзiлiк Банктiң деректерi бойынша 2005 жылы "Brent" маркалы мұнайдың әлемдiк орташа бағасы бiр баррель үшiн 54,43 АҚШ долларын құрады, бұл 2004 жылмен салыстырғанда 42,1 %-ға жоғары. Мыс бағасы 28,4 %-ға ұлғайды және бiр тоннасы 3679 долларды құрады, қорғасынның орташа жылдық құны бiр тоннасы үшiн 975,3 доллар деңгейiнде қалыптасты, бұл ретте, кезеңнiң соңында баға жылдың басына қатысты 16,5 %-ға ұлғайды. Мырыштың орташа бағасы бiр тоннасы 1380 долларды құрады және жылдың iшiнде 45,2 %-ға ұлғайды. 2004 жылмен салыстырғанда алюминийдiң орташа жылдық бағасы 10 %-ға төмендедi және бiр тоннасы үшiн, 1897,4 долларды құрады. JP Morgan деректерiне сәйкес глиноземнiң бағасы оны өндiрудiң төмен қарқынына және жоғары сұранысқа байланысты рекордқа жеттi.

      2006 жылғы бiрiншi жарты жылдықта әлемдiк нарықтарда бағаның өсуi жалғасын тапты. Мұнайдың "Brent" сортының әлемдiк бағасы 2005 жылдың осы кезеңiмен салыстырғанда 32,7 %-ға ұлғайды және орташа алғанда бiр баррель үшiн шамамен 65,9 АҚШ долларын құрады. Мыс бағасы 2005 жылғы бiрiншi жарты жылдықпен салыстырғанда 82,5 %-ға, күмiс - 54,8 %-ға, алтын - 38,3 %-ға, қорғасын - 19,2 %-ға ұлғайды. Мырыш бағасы 2,1 есе өстi.

      Әлемдiк экономиканың дамуы, оның iшiнде Қытайда, АҚШ пен ЕО-да, сондай-ақ негiзгi тауар нарығында қалыптасып отырған экономикалық жағдай әр түрлi халықаралық қаржы ұйымдарының болжамдық бағалауы тұтастай алғанда сұраныс пен әлемдiк бағалардың деңгейi қазақстандық экспорттың негiзгi тауар ұстанымдарына сақталып отырғанын көрсеттi.

      ХВҚ болжамы бойынша, әлемдiк сауданың өсуi 2006 және 2007 жылдары тиiсiнше 8,0 % және 7,5 %-ды құрайды.

      Мұнай. Дәлелденген жаһандық мұнай және газ қорларының өсуi жалғасуда. Бiрақ мұнайға сұраныс жоғары деңгейде қалып отыр, бұл осы шикiзатқа жоғары бағаны айқындайды.

      ХЭА деректеріне сәйкес әлемдегі шикі мұнайды тұтыну 2006 жылы 2,2 %-ға немесе күнiне орташа 85,18 млн. баррельдi құрайды.

      ОПЕК-тiң пiкiрi бойынша шикiзатқа рекордтық жоғары бағаларға қарамастан, мұнайға әлемдiк сұраныс 2005 жылмен салыстырғанда 2006 жылы 1,9 %-ға өседi және күнiне орташа 84,9 млн. баррельдi құрайды. 2006 жылы барынша жоғары сұраныс АҚШ, Қытай және Yндiстан тарапынан байқалуда. 2006 жылы Қытайдың сұранысы белсендi экономикалық өсуге байланысты 6,1 %-ға өседi.

      Көптеген сарапшылар мен талдаушылар қысқа мерзiмдi перспективада мұнайға бағалардың одан әрi өсуiн күтiп отыр. Сонымен бiрге бағалардың төмендеуi туралы болжамдар айтылуда. Мәселен, British Petroleum британдық мұнай-газ компаниясының пiкiрi бойынша орта мерзiмдi перспективада мұнайдың бiр баррель үшiн бағасы 40 долларға дейiн, ал ұзақ мерзiмдi перспективада - 25-30 долларға дейiн төмендеуi мүмкiн. Мұнайға бағаның төмендеу болжамы жаңа перспективалық кен орындарын ашуға байланысты әлемдегi шикiзаттың күтiлетiн өсiмiмен байланыстырылады.

      Мыс. ВНР Billiton сарапшылары мыс нарығында жоғары бағалар 2007 жылдың соңына дейiн сақталатынын да болжап отыр. Оған мыстың әлемдегi негiзгi тұтынушысы болып табылатын Қытайдағы өндiрiстiң өсуiне, осы металдың iрi өндiрушiлерi болып табылатын Мексиканың, Чилидiң және Индонезияның кәсiпорындарындағы мүмкiн болатын еңбек даулары мен өндiрiстiк қиындықтар ықпал ететiн болады.

      Macquarie Bank болжамы бойынша әлемдiк нарықта 2006 жылы тазартылған мысты жеткiзуде тапшылық 50 мыңға жуық тоннаны құрайды. 2007 жылы мыс нарығы теңгерiмдi болады, ал 2008-2009 жылдары әлемдiк экономиканың даму қарқынының баяулауы жағдайында сұранысқа ұсыныстардың артуы байқалуы мүмкiн. Экономиканың әр түрлi секторларында, ең алдымен, автомобиль жасауда мысты пайдалану қарқындылығының ұлғаюы жалғасады.

      Қорғасын. Қорғасын мен мырышты зерделеу жөнiндегi халықаралық топ 2006 жылы қорғасынға әлемдiк сұраныстың 5 %-ға өсуiн болжайды. Металл өндiрудiң сұраныстан алда болу үрдiсi 2006 жылдың соңына дейiн жалғасады.

      Мырыш. Standard bank талдаушыларының пiкiрi бойынша тазартылған мырыштың орташа құны 2006 жылы бiр тоннасы үшiн 2290 долларды құрайды. Morgan Stanley сарапшыларының бағалауына сәйкес мырыштың құны 2006 жылы бiр тоннасы үшiн 2533 долларға дейiн жетедi, ал Australia bank мамандары бiр тоннасы үшiн құны 2335 доллар деп болжайды.

      Алюминий. 2006 жылы алюминийдi әлемдiк тұтыну 8,3 млн. тоннаға жетедi.

      Әлемдегi iрi тау-кен өндiрушi ВНР Billiton компаниясы 2005-2010 жылдар арасында бастапқы алюминийге әлемдiк сұраныс жыл сайын 5 %-ға өседi деп болжап отыр.

      Mitsui Bussan Commodities сарапшыларының болжамы бойынша бағалардың өсуiн жеке дара нақты қалыптастыратын, әсiресе, Қытайда өндiрiстiк қуаттардың күтiлетiн өсуiне орай 2007 жылы алюминийдiң бағалары едәуiр дәрежеде төмендейдi. Осыған байланысты Mitsui сарапшылары дереу жеткiзу кезiнде алюминийдiң орташа бағасын 2006 жылы бiр тоннасы үшiн 2546 доллар және 2007 жылы бiр тоннасы үшiн 2325 доллар деңгейiнде деп болжайды.

      Болат. Тоттанбайтын болат халықаралық форумының болжамы бойынша 2006 жылы тоттанбайтын болаттың әлемдiк өндiрiсi 8,6 %-ға 26,4 млн. тоннаға дейiн ұлғаяды және 2005 жылғы деңгейден 1,8 млн. тоннаға артады. Өндiрiстiң негiзгi өсiмiне азиялық өңiрдiң, оның iшiнде Қытайдың есебiнен қол жеткiзiледi. Азиядағы тоттанбайтын болаттың өндiрiсi 10 %-ға 13,75 млн. тоннаға дейiн ұлғаяды. Тоттанбайтын болаттың әлемдiк өндiрiсi 2007 жылы орташа алғанда 5%-ға ұлғаяды.

      Астық. АҚШ-тың Ауыл шаруашылығы министрлiгiнiң деректерi бойынша астықтың әлемдiк өндiрiсiнiң болжамы 2006-2007 маркетинг жылы 600,47 млн. тоннадан 599,83 млн. тоннаға өзгертiлдi, бұл 2005-2006 маркетинг жылының көрсеткiшiнен 20,53 млн. тоннаға дейiн төмен.

      Мұнай мен металдарға сұраныстың және тұтынудың күтiлiп отырған артуы, сондай-ақ әлемдiк бағалардың өсуi жағдайларында Қазақстанның 2007-2009 жылдары экспорттық ұстанымын сақтауға және сыртқы сауданың көлемiн ұлғайтуға барлық мүмкiндiктерi бар.

      Бұл факторлар алдағы жылдары Қазақстанның тау-кен өндiру және металлургия кешендерiнiң дамуына оң әсер етедi.

2. 2003-2005 жылдары Қазақстан экономикасының дамуын талдау

және 2007-2009 жылдары ел экономикасының дамуына iшкi

факторлардың әсерi

      2003-2005 жылдары Қазақстанның экономикалық өсуiнiң жоғары қарқыны әлемдiк тауар нарықтарындағы негiзгi экспорттық тауарларға қолайлы конъюнктура және сұраныс пен ұсыныс жиынтығының кеңеюi жағдайында қалыптасты.

      2003-2005 жылдары жалпы iшкi өнiмнiң (ЖIӨ) орташа жылдық өсiмiн 7-7,5 %-ға қамтамасыз ету жоспарланды. Iс жүзiндегi өсiм қарқыны осы жылдары 9,5 % мөлшерiнде қалыптасты.

      ЖIӨ құрылымында тауар өндiру үлесi артты. 2005 жылы 2003 жылмен салыстырғанда өндiрiстiк сектордың үлесi 42,9 %-дан 44,1%-ға дейiн өстi. Қызмет көрсетулер өндiрiсiнiң жалпы үлесi 2003 жылы 51,8 % болса, 2005 жылы 52,2 %-ға жеттi.

      Тауар өндiрiсiнiң өсуi өнеркәсiп, ауыл шаруашылығы және құрылыс өндiрiсi көлемiнiң өсуi есебiнен болды.

      2003-2005 жылдары өнеркәсiп өндiрiсiнiң жыл сайынғы өсiмi орташа алғанда 8,0 %, оның iшiнде тау кен өндiрiсi өнеркәсiбiнде - 8,8 %, өңдеу өнеркәсiбiнде - 7,7 %, электр энергиясын, газ және суды өндiру мен таратуда - 4,8 %-ды құрады.

      Ауыл шаруашылығы өнiмiн өндiру көлемi 2003-2005 жылдары 2,9%-ға, оның iшiнде өсiмдiк шаруашылығы - 1,1 %-ға, мал шаруашылығы - 5,0 %-ға ұлғайды.

      Құрылыста жылдық орташа өсiм 15,3 %-ды құрады.

      Қызмет көрсету өндiрiсiнiң өсуi, жыл сайын қызмет көрсету қарқыны тиiсiнше орташа 8 % және 11 %-ды құраған, көлiк және сауда есебiнен қамтамасыз етiлді. Байланыс саласы жоғары қарқынмен дамыды, мұнда жылдық өсiм 28,5 %-ды құрады.

      2003-2005 жылдары iшкi сұраныстың кеңеюi тұтынуға жұмсалған шығыстар мен жалпы жинақталымның артуы есебiнен қамтамасыз етiлдi.

      Тұтынудың өсуi үй шаруашылықтары мен мемлекеттiк органдардың шығыстарының артуы есебiнен болды. 2003-2005 жылдары тұтыну орташа алғанда 11,2 %-ға, үй шаруашылықтары мен мемлекеттiк сектордың шығыстары тиiсiнше 10,9 % және 13,0 %-ға артты.

      Халықтың нақты ақшалай табысының өсуi, 2003-2005 жылдары жыл сайын 12,1 %-ға артқан, жиынтық сұраныстың өсуiн қамтамасыз ететiн факторлардың бiрi болып табылады.

      Жалпы жинақталымның жыл сайынғы өсiмi - 13 %, оның iшiнде негiзгi капиталдың жинақталуы - 11,2 %.

      2003-2004 жылдары елiмiздiң төлем теңгерiмiнiң нығаюы жүзеге асты. Егер 2003 жылы ағымдағы шот 273 млн. АҚШ доллары тапшылығымен қалыптасса, ал 2004 жылы ағымдағы операцияның профицит шоты 455 млн. АҚШ долларын құрады.

      2005 жылы ағымдағы операция шотының 486 млн. АҚШ доллары тапшылығы халықаралық қызмет көрсетулерге шығыстардың және инвестициялық табыстың резидент еместерiне төлемдердiң күрт өсуi нәтижесiнде қалыптасты. Халықаралық қызметтер импортының құны 2004 жылдың деңгейiнен 1,5 есе өстi және 7,5 млрд. АҚШ долларын құрады. Шетелдiк тiкелей инвесторларға төленетiн дивидендтердiң көлемi 3,8 млрд. АҚШ долларын құрады және 2004 жылмен салыстырғанда 2 есе өстi.

      2003-2005 жылдары тауарлар мен қызмет көрсетулер экспорты артты. 2005 жылы ЖIӨ құрылымындағы тауарлар және қызмет көрсетулер экспортының үлесi 54,5 %-ды құрады, 2003 жылы 48,4 % болды. Осы жылдары тауарлар мен қызмет көрсетулер экспортының өсiм қарқыны орташа 42,3 %-ды құрады.

      2005 жылы ЖIӨ құрылымындағы тауарлар және қызмет көрсетулер импортының үлесi 45,4 %-ға жеттi, 2003 жылы 43,1 % болды. 2003-2005 жылдары тауарлар мен қызмет көрсетулер импортының жыл сайынғы өсiм қарқыны орташа 38,1 %-ды құрады.

      2003-2005 жылдары негiзгi капиталға инвестициялар 1,6 есеге өстi. 2005 жылы негiзгi капиталға инвестициялар көлемi 2205,2 млрд. теңгенi құрады.

      2003-2005 жылдары тiкелей шетелдiк инвестициялардың нетто-ағыны оң қалпында сақталды, алайда 2005 жылы оның номиналдық көлемiнiң кемуi байқалды. 2005 жылы Қазақстанға 1,7 млрд. АҚШ долл. тiкелей шетелдiк инвестиция тартылды, бұл 2004 жылғы 5,4 млрд. доллардан едәуiр артта.

      Елдiң халықаралық резервтерi 2005 жылдың соңында тұтастай алғанда 15143 млн. AҚШ долларын, оның iшiнде Ұлттық қордың активтерi 8074 млн. АҚШ долл. құрады.

      Тауарлар өндiру мен қызметтердiң ұлғаюы 2003-2005 жылдары орташа 6,7 %-ға өскен еңбек өнiмдiлiгiнiң өсуi есебiнен қамтамасыз етiлдi.

      2003-2005 жылдары өз кезегiнде жұмыссыздық деңгейiнiң азаюына әкеп соққан халықтың жұмыспен қамтылу саны ұлғайды. 2005 жылы ол 2003 жылғы 8,8 %-ға қарағанда 8,1 %-ды құрады.

      2003-2005 жылдары орташа жылдық есептеулерде инфляция 6,4-7,6% аралығында болды.

      2006 жылғы бiрiншi жарты жылдықта экономикалық өсудiң оң үрдiсi жалғасты: тауарлар мен қызметтерге сұраныс кеңейдi, негiзгi капиталға инвестициялардың көлемi ұлғайды, сауда теңгерiмi нығайды. Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерi бойынша ЖIӨ-нiң өсуi 9,3 %-ды құрады.

      Есептi кезеңде ЖIӨ-нiң өсуi қызметтер саласының есебiнен шамамен 50 %-ға қамтамасыз етiлдi, бұл ретте, ЖIӨ-нiң өсуiн сауда шамамен 13 %, көлiк қызметi - 6 %, байланыс қызметi - 5 %, жылжымайтын мүлiктермен жасалатын операциялар және жалға беру жөнiндегi қызметтер 16 % қамтамасыз еттi.

      Тауарлар өндiрiсi ЖIӨ-нiң өсуiн шамамен 41 % қамтамасыз еттi. ЖIӨ-нiң өсуiне өнеркәсiптiң қосқан үлесi 16 %-ды, ауыл шаруашылығынікi - 1 %-ды және құрылыстiкi 24 %-ды құрады.

      2006 жылғы бiрiншi жарты жылдықта инфляция орташа жылдық мәнде 8,7 %-ды құрады және 2005 жылдың осы кезеңiнiң инфляция көрсеткiшiнен 1,4 пайыздық тармақта асты. Азық-түлiк тауарларының бағасы өткен жылдың осы кезеңiмен салыстырғанда 9,5 %-ға, азық-түлiк емес тауарлардың бағалары 6,5 %-ға ұлғайды, халыққа көрсетiлетiн ақылы қызметтер 9,6 %-ға қымбаттады.

      2006 жылғы қаңтар-маусымда негiзгi капиталға инвестициялар 2005 жылғы ұқсас деңгейден 25,2 %-ға артты.

      2006 жылғы бiрiншi жарты жылдықта әлемдiк нарықтардағы негiзгi қазақстандық экспорттық тауарларға конъюнктура жақсарды. Мәселен, Қазақстанның негiзгi экспорттық тауарларына әлемдiк бағалардың орташа индексi 2005 жылдың бiрiншi жарты жылдығымен салыстырғанда 33 %-ға өстi.

      2006 жылғы қаңтар-маусымда тауарлар экспорты 2005 жылдың ұқсас кезеңiмен салыстырғанда 32,6 %-ға ұлғайды, 17335,9 млн. АҚШ долларына жеттi, ал импорт 9944,5 млн. АҚШ долларын құрап, 25,6%-ға өстi.

      Елдiң таза халықаралық резервтерi 2006 жылғы бiрiншi жарты жылдықта 51,4 %-ға ұлғайды және 22,9 млрд. АҚШ долл. жеттi, оның iшiнде Ұлттық қордың активтерi 10 млрд. АҚШ долл. құрады.

      2006 жылғы қаңтар-маусымда орташа айлық атаулы жалақы 37769 теңгенi құрады және 2005 жылғы қаңтар-маусыммен салыстырғанда 24,2%-ға ұлғайды. Нақты жалақы 14,3 %-ға ұлғайды.

      Жұмыссыздық деңгейi 2006 жылғы екiншi жарты жылдықта экономикалық белсендi халық санының 7,7 %-ын құрады.

      2007-2009 жылдары экономика дамуының жоғары қарқынын қамтамасыз ету үшiн экономика өсуiнiң барлық негiзгi факторларын жедел дамыту үшiн қолайлы макроэкономикалық жағдай жасалатын болады.

      Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi инфляцияны берiлген аралықта ұстау мақсатында ақша-кредит саясатын қатаңдату жөнiнде шаралар қабылдайтын болады, оның iшiнде:

      резервтiк талаптарды қатаңдату жолымен банк секторының сыртқы қарыз алуын шектеу;

      ақша агрегаттарын бақылауды күшейту;

      ақша эмиссиясын стерилизациялау көлемiн ұлғайту.

      Бұдан басқа, қор нарығының жаңа құралдарын дамыту уақытша бос ақша қаражатын байланыстыруды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.

      2007-2009 жылдары мемлекеттiк шығыстар саласында салмақты мемлекеттiк саясат жүргiзу мынадай негiзгi мiндеттердi шешудi көздейдi:

      ЖIӨ-нiң өсу қарқынынан аспайтын мемлекеттiк бюджет шығыстарының өсу қарқынын қамтамасыз ету;

      бюджеттiң мұнай емес тапшылығын бiртiндеп азайтуға бағытталған фискалдық саясатты қалыптастыру және жүргiзу;

      Ұлттық қордан қордың инвестициялық кiрiсiне тең бюджетке кепiлдiк берiлген трансферт мөлшерiне кезең-кезеңiмен қол жеткiзу. 2006 жылғы 1 шiлдеден бастап қолданысқа енгiзiлген Ұлттық қордың жұмыс iстеуiнiң жаңа схемасы елдiң макроэкономикалық дамуының теңгерiмдiлiгiн арттыруға ықпал ететiн болады.

      Тариф саясаты саласында табиғи монополиялар субъектiлерiнiң көрсетiлетiн қызметтерiне тарифтердiң көтерiлуiне бақылау күшейтiлетiн болады.

      2007-2009 жылдары өнеркәсiптiң дамуы Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму стратегиясында және Каспий-теңiзiнiң Қазақстан секторын игерудiң мемлекеттiк бағдарламасында айқындалады.

      Мұнай-газ секторының тұрақты дамуы Қазақстанның экономикалық өсуiн қамтамасыз етудiң негiзгi шарттарының бiрi болады. 2007-2009 жылдары мұнай және газ конденсатын өндiру көлемiнiң қарқыны орташа есеппен 108 %-ды құрайды.

      Халықтың табысын арттыруға, оның iшiнде бюджет саласы қызметкерлерiнiң жалақысын арттыруға бағытталған саясат халықтың ақшалай табысының артуын қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi, бұл өз кезегiнде елде iшкi сұраныстың артуына ықпал етедi.

      Тауарлар мен инвестициялық ресурстарға iшкi сұраныстың кеңеюi инвестициялық тауарлар импортын айтарлықтай арттыруға мүмкiндiк бередi.

      Халықтың нақты табыстарының ұлғаюы кәсiпорындардың қаржы жағдайының жақсаруымен астасып, экономиканың нақты секторы инвестициясының өсуi үшiн қажеттi жағдайлар жасайды.

3. Елдi дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған мақсаттары,

мiндеттерi және басымдықтары

      2007-2009 жылдары әлеуметтiк-экономикалық саясаттың негiзгi бағыттары Президенттiң "Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпiлiс жасау қарсаңында" Қазақстан халқына Жолдауында, Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасында, 2003-2015 жылдарға арналған индустриалдық-инновациялық даму стратегиясында айқындалған мақсаттар мен мiндеттерге сәйкес болады.

      2007-2009 жылдардағы әлеуметтiк-экономикалық саясаттың басты мақсаты жақын арадағы он жылда Қазақстанның әлемдегi бәсекеге барынша қабiлеттi 50 елдiң қатарына кiруi және Қазақстан азаматтарының тұрмыс деңгейiн арттыру үшiн институционалдық және экономикалық қолайлы жағдай жасау болады.

      Алға қойылған мақсатқа қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттер шешiлетiн болады:

      түпкi өнiмдердi экспорттауға бағдарланған өндiрiстер, мұнай-газ, көлiк және машина жасаудың басқа да кiшi салалары, металлургия, химия, агроөнеркәсiптiк кешен саласында бiрлескен кәсiпорындар құру және дамыту;

      нақты айырбас бағамының қажеттi икемдiлiгiн қолдау;

      қаржы нарығының тұрақтылығын қамтамасыз ету;

      экономиканы әртараптандыруды ынталандыратын икемдi салық және бюджет саясатын жүргiзу, жаңа салаларды дамыту және оларға шетел капиталын және ноу-хау тарту;

      мемлекеттiң активтерiн басқарудың ашық және айқын жүйесiн құру;

      Ұлттық қордың қаражатын ашық және тиiмдi қалыптастыру мен пайдалануды қамтамасыз ету;

      металлургиядағы, банк саласындағы, сақтандырудағы, химия өнеркәсiбiндегi бәсекелестiктi монополияға қарсы заңнаманы реформалау және осы секторларға отандық және шетелдiк инвестициялардың кiруi үшiн тартымды және ашық жағдай жасау жолымен арттыру;

      қорғалған зияткерлiк меншiк құқықтары мен сауда маркасы бар тауарлар өндiру үшiн қолайлы жағдай жасау;

      әлеуметтiк саланы одан әрi жаңарту;

      Қазақстанның әлемдiк экономикаға ықпалдасуына ықпал ететiн көп жақты халықаралық экономикалық жобаларға қатысу;

      ЕурАзЭҚ шеңберiнде өзара тиiмдi ынтымақтастықты кеңейтуге және Бiртұтас экономикалық кеңiстiк қалыптастыруға одан әрi жәрдемдесу;

      табиғи ресурстарды ашық пайдалану саясатын жүргiзу және энергетикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;

      экономиканы теңгерiмдi дамыту қажеттiлiктерiне жауап беретiн аумақтық даму.

      Әлеуметтiк-экономикалық дамудың 2007-2009 жылдарға арналған басымдықтары болып мыналар айқындалды:

      тұрақты экономикалық дамудың iргетасы ретiнде Қазақстан экономикасын одан әрi жаңарту және әртараптандыру;

      ұлттық тауарлар мен қызметтердiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн қолдау бағдарламасын қабылдау;

      елдiң экономикалық дамуындағы сапалы серпiлiс ретiнде әлемдiк экономикаға тиiмдi ықпалдасу;

      шикiзат емес тауарлар экспортына және жоғары технологиялы жабдықтар импортына кредит берудi мемлекеттiк қолдау;

      халықтың "осал" топтарын қорғауға бағытталған және экономиканың өнiмдi дамуын ынталандыратын қазiргi заманғы әлеуметтiк саясат;

      қазiргi заманғы бiлiм беру жүйесiн дамыту, мәдениеттiң өркендеуi және халықтың рухани әлеуетiн дамыту;

      ғылыми әлеуеттi дамыту және қолданбалы ғылымды өндiрiске, бизнеске барынша жақындату;

      Астана қаласын осы заманғы әлемдiк стандарттар бойынша және Еуразиядағы өзара халықаралық iс-қимылдың iрi орталықтарының бiрi ретiнде дамыту;

      Алматы қаласын iрi өңiрлiк қаржы және iскерлiк белсендiлiк орталығы ретiнде дамыту.

4. Қазақстанның 2007-2009 жылдардағы жедел экономикалық

өсуiн қамтамасыз ету үшiн экономика салаларындағы

серпiлiстi бағыттарды жаңғырту және қамтамасыз ету

Параграф 1. 2007-2009 жылдары өнеркәсiптiң дамуы

Тау-кен өндiру өнеркәсiбi

Отын-энергетикалық кешен тиiмдiлiгiнiң деңгейiн арттыру

      2007-2009 жылдары тау-кен өндiру өнеркәсiбiнiң негiзгi мақсаты өндiрiске жаңарту жүргiзу, озық технологиялар пайдалану және енгiзу есебiнен саланы қарқынды дамыту болып табылады.

      Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторының көмiрсутегi ресурстарын тиiмдi игерудi қамтамасыз ету және iрi кен орындарында мұнай өндiрудi көтеру үшiн мұнай өнеркәсiбiнде мынадай мiндеттер шешiлетiн болады:

      Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторы мемлекеттiк бағдарламасының екiншi кезеңiн (2006-2010 жылдар) iске асыру;

      мұнай-газ кешенi үшiн бәсекеге қабiлеттi тауарлар мен қызметтер ұсыну үшiн жоғары деңгейлi қосылған құны бар салаларды дамыту үшiн жағдай жасау;

      мұнай мен газды терең қайта өңдеудi дамыту және мұнай өнiмдерi өндiрiсiн ұлғайту.

      Көрсетiлген мiндеттердi шешу жолдары:

      көмiрсутектерiнiң барланған қорларының өсуiн қамтамасыз ету және өндiрудi тұрақты жоғары деңгейге шығару;

      көмiрсутектерiн тасымалдаудың мультимодальдық жүйесiн дамыту;

      теңiз операцияларын жағалаулық қолдау үшiн инфрақұрылым құру, теңiз мұнай операцияларын қамтамасыз ету жөнiндегi теңiз порттары мен жағалау инфрақұрылымдары құрылыстарын дамыту;

      екiншi буынды зауыт құрылысының жобасын iске асыру және Теңiз кен орнында шикi газды айдау;

      Атырау мұнай өңдеу зауытын қайта жаңарту жобасын iске асыруды аяқтау;

      мұнай өнiмдерiнiң сапасын еуропалық стандарттарға (ЕВРО-3) дейiн жеткiзу мақсатында Павлодар мұнай-химия зауытында сутегiн өндiру жөнiндегi қондырғы салу.

      Қазақстанда газ саласын дамытудың басты мақсаты газдың iшкi ресурстарын өндiрудi ұлғайту және ұтымды пайдаланудан әлеуметтiк-экономикалық тиімділікті, сондай-aқ, ішкі нарықтың сұраныстарын мейлiнше толық қамтамасыз ету мүддесiнде газ-көлiк жүйесiнiң транзиттік мүмкiндiктерiн еселеп арттыру және елдiң экспорттық әлеуетiн одан әрi ұлғайту болып табылады.

      Жоғарыда көрсетiлген мақсаттарға қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттер шешiлетiн болады:

      газ қорлары бойынша ресурстық әлеуеттi өсiру мiндеттерi және iлеспе газды кәдеге жарату жөнiндегi ic-шараларды енгiзе отырып, жаңа газ және мұнай-газ кен орындарын өңдеумен оны өндiру бойынша қуаттарды дамыту;

      сұйылтылған газ шығару және мұнай-химия өнiмдерiнiң көлемiн арттырумен өндiрiлетiн газды өңдеу және кәдеге жарату бойынша жұмыс iстеп тұрғандарын қайта жаңарту және жаңа қуаттар жасау;

      жаңа аумақтарды газдандырудың және коммуналдық шаруашылықта, электр энергетикасында, автокөлiктерде және т.б. газды пайдалану аясын кеңейтудiң өңiрлiк бағдарламасын әзiрлеу және iске асыру;

      олардың пайдаланылуы кезiндегi техникалық және экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету үшiн газ-көлiк жүйесi объектiлерiн техникалық қайта жаңарту жөнiндегi шараларды iске асыру, сондай-ақ жаңа газ құбырларын салу және табиғи газды сыртқы нарықтарға тасымалдау жөнiндегi экспорттық бағыттарды пысықтау;

      газ саласының нормативтiк базасын қайта қарау, газ-көлiк жүйесi субъектiлерiнiң ұйымдастыру құрылымын оңтайландыру және табиғи газды тасымалдау кезiндегi тариф құрау жүйесiн жетiлдiру;

      салаға мамандар тарту үшiн оқыту, қайта оқыту және жағдай жасау.

      Көмiр өнеркәсiбiнде оның ISO сериялы халықаралық стандарттарға көшуiн қамтамасыз ету қажет.

      Геологиялық саланы дамыту үшiн:

      геологиялық барлау ұйымдарын техникалық қайта жарақтандыру;

      Қазақстанда геологиялық барлау техникасының жаңа үлгiлерiн өндiру;

      геологиялық саладағы қолданбалы ғылыми-техникалық зерттеулердi дамыту.

Энергия ресурстарын әлемдiк нарықтарға тасымалдау

      Қазiргi уақытта нәтижелерi бойынша жобаны iске асыру туралы шешiм қабылданатын Қазақстаннан Қытайға газ құбырын салу жобасының техникалық-экономикалық негiздемесiн әзiрлеу жоспарланып отыр.

      Жаңа кен орындарын өндiру және тауарлы газ өндiрiсi мен өнiм көлемi арта түседi, бұл өз кезегiнде газдың экспорттық әлеуетiн арттыруға және iшкi нарықтың қанығуына әкеледi.

      Шығыс және Солтүстiк-Батыс Еуропа, Жерорта теңiзiнiң аймағы, Қытай Қазақстан үшiн көмiрсутектерiн шығарудың перспективалы нарықтары болып табылады. Осы бағыттардың бәрiнде барынша толық көлемде iлгерiлеу дамыған және серпiндi құбыр тасымалы саласынсыз мүлде мүмкiн емес.

      Республиканың газ көлiгi саласы үшiн магистральды газ құбырлары жүйесiн қайта жаңарту және жаңғырту, әсiресе, Қазақстан және Орта азия газын Ресейге, Украинаға, Кавказ мемлекеттерiне және Еуропаға экспорттық қойылымына қызмет көрсететiн Орта Азия - Орталық (ОАО МГ) жобалары, барынша өзектi болып табылады.

      2008 жылға қарай табиғи газды магистральды газ көлiгi жүйелерi арқылы тасымалдау көлемiн жыл сайын 130 млрд. текше метрге дейiн, газдың халықаралық транзит көлемiн жылына - 116,6 млрд. текше метрге дейiн, оның iшiнде ОАО МГ өткiзу қабiлетiн жылына - 60 млрд. текше метрге дейiн жеткiзу жоспарланып отыр.

      Осы мақсаттарға қол жеткiзу үшiн 2006-2008 жылдары магистральды газ құбырларын салу мен күрделi жөндеудiң жалпы сомасы 804 млн. АҚШ доллары сомасындағы үш iрi жобаны iске асыру белгiленiп отыр.

      Магистральды газ тасымалдау жүйелерiн кеңейту қажеттiлiгi Ресей мен Түркiменстан және "Газпром" ААҚ мен "Өзбекмұнайгаз" ҰХК арасында тиiсiнше түркiмен және өзбек газын сатып алуға-сатуға, Қазақстан газын өндiрудi елдiң батыс өңiрлерi мен Каспий теңiзiнiң шельфiнде болжамды арттыруға бекiтiлген ұзақ мерзiмдi келiсiмдерге негiзделедi.

      Жұмыс iстеп тұрған магистральды газ көлiгi жүйесiнiң өткiзу қуатын арттыру жөнiндегi мiндеттен басқа, бiр ғана тұтынушыға тым тәуелдi болуға жол бермеу үшiн оның бағыттарын әртараптандыру қажет. Осы тұрғыдан алғанда Қазақстан көмiрсутегiн Қытайға беру жобасын сыйымдылығы аса iрi нарыққа шығу деп қарастырған жөн.

      Сондай-ақ республиканың iшкi газ нарығының дамуы басым мiндет болып табылады.

      Күтiлетiн өндiрiстiк нәтижелер

      2007 жылы мұнай мен газ конденсатын өндiру көлемi 2005 жылмен салыстырғанда 4,1 %-ға өседi және 64 млн. тоннаны құрайды. 2009 жылы оны өндiру көлемi 78 млн. тоннаға дейiн жеткiзiлетiн болады.

      2007 жылы газ өндiру де 33,3 млрд. текше метрге дейiн өседi, бұл 2005 жылдың көрсеткiшiнен 27,1 %-ға артық. 2009 жылы бұл көрсеткiш 39 млрд. текше метрдi құрайды. Бұл, өз кезегiнде, 2005 жылғы 14,8 млрд. текше метр тауар газын өндiрудi 2009 жылғы 24 млрд. текше метрге дейiн өсiруге мүмкiндiк бередi.

      2007-2009 жылдары мұнай мен газды өндiрудiң жоспарланып отырған көлемiнiң өсуiне Каспий теңiзiнiң Қазақстан секторын игерудiң мемлекеттiк бағдарламасын, Қазақстан Республикасының 2004-2010 жылдарға арналған газ саласын дамыту бағдарламасын, Елiмiздiң минералды-шикiзат кешенiнiң ресурстық базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру есебiнен қол жеткiзiледi.

      Мұнай, газ және газ конденсатты кен орындарын әзiрлеу қоршаған табиғи орта мен жер қойнауына техногендiк әсер етумен iлесе жүредi. Кен орындарын әзiрлегенде iлеспе газды алауларда жандырудан шығатын өнiмдер ластаудың негiзгi көздерiнiң бiрi болып табылады, осыған байланысты елiмiздiң мұнай-газ кен орындарында iлеспе газдарды кәдеге жарату Қазақстанда жұмыс iстейтiн жер қойнауын пайдаланушылардың басты мiндеттерiнiң бiрi болып табылады.

      Газды қайта өңдеудi және газды кәдеге жаратуды тереңдету мақсатында озық технологияларды қолданудың шетелдiк тәжiрибесiн есепке ала отырып, осы заманғы инновацияларды енгiзу қажет.

      2007 жылы көмiр өндiрудi 87,3 млн. тоннаға дейiн жеткiзу жоспарланып отыр, 2009 жылы көмiр өндiрудiң болжамдық көлемi 88 млн. тоннаны құрайды.

      Көрсетiлген көлемге қол жеткiзу үшiн:

      осы заманғы техникалық деңгейдiң көмiр өндiретiн техникасына көше отырып, "Миттал Стил Темиртау" акционерлiк қоғамы көмiр департаментiнiң қолданыстағы шахталарын техникалық қайта жарақтандыру;

      Екiбастұз және Шұбаркөл көмiр кен орындарын тиiмдi өңдеудiң кешендi жоспарларын iске асыру;

      жылу электр станцияларының қажеттiлiктерiн толық қамтамасыз ету, коммуналдық секторды және басқа да салаларды қатты отынмен жабдықтау үшiн Майкөбе кен орнындағы, "Қаражыра" разрезiндегi күлi аз көмiр өндiрудi арттыру;

      ISO сериялы халықаралық стандарттарды енгiзу арқылы қазақстандық көмiрдiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру есебiнен көмiр өндiрудiң өсуiн қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар қабылданатын болады.

      Қарағанды көмiр бассейнiндегi шахталарда (2007 жылы - 2 шахта, 2008 жылы - 2 шахта) жою жұмыстары жалғасатын болады.

      Шұбаркөл көмiр кен орнындағы Еуразия өнеркәсiптiк қауымдастығы пайдалануға енгiзген жылына қуаты 300 мың тонна арнаулы кокс өндiру жөнiндегi тәжiрибелiк-өнеркәсiптiк қондырғының 2006 жылы толық қуатына шығуымен республиканың ферроқорытпа зауыттарының Ресей мен Қытайдың арнаулы кокс импортына тәуелдiлiгi толық жойылады.

Өңдеушi өнеркәсiп

Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын

2007-2009 жылдары iске асыру

      Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған Индустриялық-инновациялық даму стратегиясының негiзгi мақсаты дамудың шикiзаттық бағытталуынан ауытқу жолымен экономика салаларын әртараптандыру арқылы елдің тұрақты дамуына қол жеткiзу, ұзақ мерзімді жоспарда сервистік-технологиялық экономикаға көшу үшiн жағдайлар дайындау болып табылады.

      Өңдеушi өнеркәсiп пен қызметтер саласында бәсекеге қабiлеттi және экспортқа бағдарланған тауарларды, жұмыстар мен қызметтердi өндiру мемлекеттiк индустриялық-инновациялық саясаттың басты мәнi болып табылады.

      Жедел экономикалық серпiлiстi қамтамасыз ету үшiн 2007-2009 жылдары өнеркәсiптiк секторды және қызметтер саласын әртараптандыруға және жаңартуға бағытталған шаралар қабылданатын болады.

      Индустриялық-инновациялық саясатты ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету ерекше маңызға ие болады. Орта мерзiмдi перспективада қазақстандық бизнес үшiн тауашаны айқындау мақсатында нарықтарды, салаларды маркетингтiк және технологиялық зерттеулер жүргiзуге байланысты жұмыс жүргiзiлетiн болады.

      Экономиканың 23 әлеуеттi бәсекеге қабiлеттi секторларына маркетингтiк, конъюнктуралық және технологиялық зерттеулер жүргізу жоспарланып отыр.

      Барлық талдамалық зерттеулер жүргізудің мақсаты қазақстандық кәсiпорындардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн барынша арттыру тәсiлдерiн анықтау болады.

      "Өнiмнiң шығуы", "сату", "шығындар" сияқты көрсеткiштерге барынша көңiл бөле отырып, "өндiрiлген шығындар - алынатын кipic" ең үздiк ара қатынасы ерекшеленетiн қосылған құндардың тiзбегiн анықтау жалғасады. Бұл ретте, ҚҚТ-ның дамуы екi бағыт бойынша жүредi - тiзбектегi "кемшiлiктердiң" орнын толтыру және қажет кезiнде жаңа технологиялық құрылымдарды дамыту.

      Алдағы кезеңнiң түйiндi бағыттары басымды салаларда бiрқатар жоғары технологиялы өндiрiстер құру болуы тиiс.

      Индустриялық-инновациялық дамуды басқару, даму институттарының, мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiгiнiң жұмыс iстеуi мемлекеттiк саясатын жетiлдiру жөнiнде шаралар қабылданатын болады.

      Сондай-ақ орта мерзiмдi перспективада мынадай мiндеттер шешiлетiн болады:

      өңдеушi өнеркәсiптiң негiзгi қорларының өнiмдiлiгiн арттыру;

      жеке секторды бәсекелi артықшылықты жасауға және жетiлдiруге ынталандыратын кәсiпкерлiк ахуалды, қоғамдық институттардың құрылымы мен мазмұнын жасау;

      елдiң экспорт әлеуетiн қосылған құны жоғары тауарлар мен қызметтердiң пайдасына әртараптандыру;

      әлемдiк сапа стандарттарына көшу;

      әлемдiк ғылыми-техникалық және инновациялық процестерге қоса отырып, өңiрлiк экономикаға және әлемдiк шаруашылық жүйесiне бiрiгудi ұлғайту.

      Шикiзат емес бағыттағы экономиканың салаларында iске асырылатын барлық әлеуеттi бәсекеге қабiлеттi, оның iшiнде экспортқа бағдарланған өндiрiстер индустриялық-инновациялық саясаттың басым бағыттары болып табылады. Ұзақ мерзiмдi стратегиялық мiндеттердi шешу мақсатында ғылымды қажетсiнетiн және жоғары технологиялы өндiрiстердi шешу үшiн жағдай жасауға ерекше көңiл бөлiнедi.

Кластерлiк даму

      2005 жылы тамақ өнiмдерi өнеркәсiбi кластерi, мұнай-газ машиналарын жасау өнiмдерi кластерi, туристiк қызметтер кластерi, тоқыма өнiмдерi өнеркәсiбi кластерi, металлургиялық өнiмдер өнеркәсiбi кластерi, көлiк-логистикалық қызметтер кластерi, құрылыс материалдары өнеркәсiбi кластерi сияқты 7 пилоттық кластерлер құру және дамыту жөнiндегi жоспарлар бекiтiлдi.

      Бұл жоспарлар көрсетiлген салалардың жүйелi проблемаларын (саланы дамытуды ынталандыру үшiн заңнаманы жетiлдiру, кадрлар даярлау және қайта даярлау, стандарттау мәселелерi, инфрақұрылымды дамыту) шешу жөнiндегi iс-шараларды және әрбiр жекелеген кластерлердiң мiндеттерiн (бизнес стратегияларды тұжырымдау, кластер шеңберiнде инвестициялық жобаларды iске асыру, кластерiшiлiк кооперацияны күшейту) шешуге бағытталған шараларды қамтиды.

      Кластерлiк идеяларды дамытуда индустриялық аймақтар құру сияқты нақты өндiрiстi мемлекеттiк ынталандыру құралын пайдалану барынша перспективалы болып көрiнедi. Бұл тетiк қазiргi уақытта Астана қаласында (Құрылыс материалды) және Қарағанды облысында (Металлургия-Металл өңдеу) пилоттық кластерлердiң жобаларын iске асыру шеңберiнде байқаудан өтiп жатыр.

      Оң нәтижелер алған жағдайда осы тәжiрибенi барлық өңiрлерге тарату көзделiп отыр: Павлодар қаласы (өнеркәсiп), Өскемен қаласы (металлургия-металл өңдеу), Алматы, Жамбыл, Қостанай облыстары (ауыл шаруашылығы өнiмдерiн қайта өңдеу), Батыс Қазақстан облысы, Солтүстiк Қазақстан облысы, Шығыс Қазақстан облысы, Алматы қаласы (машина жасау).

      Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасындағы индустриялы аймақтарды қалыптастыру мен дамытудың тұжырымдамасы әзiрленуде.

      Тұтастай алғанда, бұл құралдың жеке меншiк-мемлекеттiк әрiптестiктi дамытуда табысты пайдаланудың барлық алғышарттары бар. Бұл ретте, құрылымдық қаржыландыру құралын пайдаланғанда бұл ұстаным өнеркәсiп салаларын дамыту үшiн айтарлықтай экономикалық әсерге ие болуы мүмкiн.

Мұнай-газ машиналарын жасау

      Қазiргi уақытта машина жасау кәсiпорындары 230 астам өнiм атауларын шығаруды игердi, оның iшiнде 125 тонна жүк көтеруге қабiлеттi жедел бұрғылау қондырғысы, ұңғымаларды жөндеуге арналған көтергiш агрегаттар, арнаулы техника, резервуарлар, сыйымдылықтар, тұндырғыштар және сепараторлар, 6 және 8 тонна жүк көтеруге қабiлеттi тербелме-станоктар, ортадан тепкiш және поршеньдi сорғылар, бұрқақты арматура, ысырмалар, вентильдер, мұнай эмульсияларын қыздыратын пештер және басқа да жабдықтар.

      2006 жылға отандық кәсiпорындар мұнай-газ саласы үшiн 50-ден астам өнiмнiң жаңа түрлерiн игерудi жоспарлады.

      HБ-125 бұрғылау сорғыларын шығару Алматы ауыр машина жасау зауытында ("ААМЗ-Ижнефтемаш") жолға қойылған, зауыт шығаратын барлық өнiм DIN EN ISO 9001:2000 халықаралық стандарттары бойынша сертификатталған.

      "Қазмұнайгазмаш" акционерлiк қоғамының (Алматы қаласы) мұнай-газ кешенi кәсiпорындарын арзан және сапалы жоғары қысымды бұрқақтық-сағалық жабдығымен қамтамасыз ете алады, кәсiпорында ISO 9001 сапаны басқару жүйесi қолданылады.

      "Өскемен арматура зауыты" акционерлiк қоғамы ысырмалар мен клапандарды ISO халықаралық стандарттары бойынша шығарады.

      Ақтөбе мұнай жабдығы зауытында әр түрлi диаметрдегi сорғы-сығымдаушы құбырларын шығару игерiлген.

      Жеткiзiлетiн жабдықтың үздiксiз жұмысын қамтамасыз ету және оған жедел сервистiк қызмет көрсету үшiн отандық тауар өндiрушiлер өз өндiрiстерiн, сондай-ақ қосалқы бөлшектер шығаруға қайта бағдарлауда және "жеткiзушi-тұтынушы схемасын" өзара қарым қатынастың осы заманғы сатысына шығаруда.

      "Ақтөбе мұнай жабдығы зауыты" жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi арқылы мұнай-газ жабдығын өндiру саласына инвестициялар тартылуда: "Штангалы сорғы өндiрiсiнiң, сондай-ақ сорғы-сығымдаушы құбырлар және штангалы тереңдiк сорғылар өндiрiсiнiң толық тiзбегiн ұйымдастыру" жобасы 7,0 млн. АҚШ доллары инвестициялар көлемiмен.

      Тұтастай алғанда 2007-2009 жылдары машина жасау саласын дамыту Қазақстан Республикасының машина жасау саласын әртараптандыру мен дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру шеңберiнде жүзеге асырылады.

      Бағдарламаның басты мақсаты әртараптандыру негiзiнде машина жасау саласын одан әрi дамыту және салаға машина жасау өнiмiнiң импортын қысқарту және экспортын кеңейту үшiн осы заманғы технологиялар мен жабдықтарды тарту үшiн жағдай жасау болып табылады.

Металлургия

      Қазақстан қара және түстi металдардың, 84 өнеркәсiптiк минералдардың, сондай-ақ энергия тасығыштардың коммерциялық қорларына ие.

      "Металлургия" кластерi машина жасау және металлургия кәсiпорындары кластерiнiң басқа да қатысушылары үшiн шикiзат өндiретiн кластер құрушы компаниялар технологиялық дәйектi тiзбекте құрылған кәсiпорындар мен өндiрiстердiң кешенiн бiлдiредi.

      Қара металлургия саласында және тау-металлургия кешенiнiң түстi саласында негiзгi шаруашылық субъектiлерi - "Миттал Стил Темiртау" акционерлiк қоғамы және "Қазақмыс корпорациясы" жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгiнiң iрi компаниялары болып табылады.

      Қазiргi уақытта республика өнеркәсiбiнiң металлургия секторында мынадай проблемалар бар:

      руда құрамында пайдалы құрамдауыштардың аздығы;

      пайдалы қазба кен орындарының көп құрамдауыштығы;

      жоспарлау, жобалау және басқару процестерiн автоматтандыру деңгейiнiң төмендiгi;

      негiзгi қорлардың тез тозуы;

      тау-кен машина жасаудың өз кәсiпорындарының қуатының аздығы;

      минералды шикiзатты кешендi, қауiпсiз және қалдықсыз өндiру және қайта өңдеудiң жаңа үнемдi технологияларын дамытудың төмен қарқындылығы;

      тұтынушылардың алыс орналасуы;

      жер қойнауын пайдалану, табиғат қорғау қызметi саласындағы нормативтiк-заңнамалық және салық базасының нақты ахуалының барабар болмауы;

      мамандар даярлау мен қайта даярлаудың осы заманғы жүйесiнiң болмауы;

      тау-кен саласының кәсiпорындары қызметiнiң шашыранды сипаты (үйлесiмнiң болмауы).

      Металлургия саласын табысты дамыту үшiн Қазақстан Азия нарығын ерекше назарға ала отырып, қосылған құнымен металлургиялық өнiм өндiру үшiн қуаттар құруға шоғырлануы қажет.

Құрылыс материалдары саласы

      Құрылыс материалдары саласының 2007-2009 жылдарға арналған негiзгi бағыттары:

      қосылған құны жоғары бәсекеге қабiлеттi өнiм шығаруды қамтамасыз ететiн тиiмдiлiгi жоғары технологиялық желiлерiн (өндiрiстерiн) әзiрлеу және енгiзу;

      өндiрiс қалдықтарын пайдалануды, энергия және ресурстарды үнемдеудi және қоршаған ортаға техногендiк әсер етуiн төмендетудi қамтамасыз ететiн технологиялар әзiрлеу және игеру.

      Шыны, цемент, жылу оқшаулағыш және жабық материалдарын, жақтау кiрпiштерiн, линолеум, сырлар мен басқа да қажеттi құрылыс материалдарын шығаруды ұйымдастыру таяу жылдарға арналған басым мiндеттер болып қалады.

      Жоспарланған кезеңге ұйғарылып отырған мақсаттар мен мiндеттер:

      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 13 желтоқсандағы N 1305 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың 2005-2014 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру;

      Бағдарламада көзделген мiндеттердi шешу үшiн отандық және шетелдiк инвестициялар тарту жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру;

      жекелеген өңiрлердiң әлеуетiн, шикiзат көздерiнiң болуын, қолданыстағы және тұрып қалған кәсiпорындарды, iшкi өңiрлiк және өңiраралық нарықтарды ескере отырып, өңiрлiк кластерлердi iске асыру;

      сала мен технологиялар трансфертiнiң ғылыми базасын дамыту;

      жаңа стандарттар әзiрлеу арқылы стандарттау жүйесiн жетiлдiру және қолданыстағыларын халықаралық стандарттарға бейiмдеу;

      шетелдiк өткiзу нарықтарына және шетелдiк фирмалар үстемдiк құрып отырған iшкi нарықтарға шығу мақсатында өндiрiстi басқарудың халықаралық нысанына, бiрiншi кезекте сапаны басқару жүйесiне көшу;

      мамандарға жалпы қажеттiлiктi анықтай отырып, кадрлар даярлау жүйесiн оңтайландыру.

Тоқыма өнеркәсiбi

      Тоқыма өнеркәсiбi табиғи, жасанды және синтетикалық талшықтарды тоқыма жiпке және матаны қайта өңдеумен айналысатын жеңiл өнеркәсiп салаларының өндiрiстер тобын бiрiктiредi. Мемлекеттiк жiктеуiшiне сәйкес Қазақстанның тоқыма өнеркәсiбi экономикалық қызметтiң 7 түрi мен 21 кiшi түрiнен көрiнедi.

      Қазақстанда қоза Оңтүстiк Қазақстан облысының Мақтаарал, Сарыағаш, Шардара, Ордабасы аудандарында, Түркiстан қаласында және Шымкент, Арыс қалаларының, Бәйдiбек, Отырар және Сайрам аудандарының аз ғана жерiнде өсiрiледi.

      Республиканың тоқыма өнеркәсiбiн дамыту мақсатында Оңтүстiк Қазақстан облысында мақта-мата жiп пен матаны шығару жөнiндегi кластердi құру жоспарланып отыр.

      Шиттi мақта өндiру саласындағы ең өткiр мәселелер: мақта өндiрумен айналысатын ауыл шаруашылығы құрылымдарының бөлшектенуi; өнеркәсiптiң өсiп келе жатқан сұранымдарына жауап бере алатын бәсекеге қабiлеттi сорт жиынтығының болмауы; бiлiктi мамандардың жеткiлiксiздiгi; бiрiншi-үшiншi өндiруге дейiн тұқым көбейту бойынша тұқым шаруашылықтары желiсiнiң жеткiлiксiз дамуы; сорттық агротехниканың сақталмауы; өнiм мен өндiрiстi, стандарттарды, сапа менеджментi жүйесiн сертификаттау жөнiндегi тiркелген құрылымдардың жоқтығы; отандық қайта өңдеу кәсiпорындарының жұмыспен аз жүктелуi болып табылады.

      Мақта шаруашылығындағы проблемалық мәселелердi шешу үшiн алдағы 2007-2009 жылдары:

      "Мақта саласын дамыту туралы" Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау;

      мақтаны қайта өңдеу ұйымдарында 9000 сериялы ISO халықаралық стандарттарына сай сапа менеджментi жүйесiн енгiзуге қолдау көрсету;

      мақта шаруашылығы және тоқыма өнеркәсiбi жөнiндегi халықаралық ұйымдар арқылы халықаралық ынтымақтастықты кеңейту;

      бiр мақта қайта өңдейтiн кәсiпорын салу;

      Оңтүстiк Қазақстан облысында мақтаның егiстiк тұқымын дайындау жөнiнде тұқым тазалау зауытын салу;

      Оңтүстiк Қазақстан облысы аумағында көлiк-логистикалық терминалын салу қажет.

      Тоқыма саласының мақта-тоқыма сегментiнiң қосылған құндары тiзбесiнiң элементтерiн қалпына келтiру үшiн бүгiнгi таңда тоқыма саласының басқа сегменттерiмен салыстырғанда неғұрлым бәсекеге қабiлеттi болып табылатын жiп және мата өндiрiсі жөнiндегi саланы серпiндi дамыту қажет. Тоқыма өндiрiсiнiң осы сегментiне қосылған құнның шамамен 80 %-ы, сонымен бiрге, талшықты мақта өндiрiсiне шамамен 10 %, дайын киiмге шамамен 1-3 % келедi. Бәсекеге қабiлеттi тоқыма сегментiн құру Қазақстанда шығарылатын мақтаны қайта өңдеуге, сонымен қосылған құнды ұлғайтуға және тiгiн кәсiпорындарында одан әрi өңдеу үшiн қажеттi өнiмдi шығаруға мүмкiндiк бередi.

      Әлеуеттi тоқыма кластерiнiң бәсекеге қабiлеттiгiн арттыру үшiн Қазақстанда: еңбек өнiмдiлiгiн арттыру; мақтаның сапасын бағалау (грединг) стандарттарын енгiзу; кластердiң барлық құрамдауыштарымен және әлемдiк сауда және логистикалық тiзбектерiмен өзара iс-қимылдарды жолға қою және реттеу; шикiзаттың сапасын арттыру; бiлiктi жұмыс күшiмен қамтамасыз eту; жаңа ақпараттық және өндiрiстiк технологиялар енгiзу қажет.

Тамақ өнеркәсiбi

      Ауыл шаруашылығы өнiмiн қайта өңдеудiң деңгейiн тереңдету және кешендiлiгiн арттыру кластерлiк ұстанымды iске асыру арқылы көзделiп отыр. Қатысушылардың, атап айтқанда ауыл шаруашылығы шикiзатын өндiрушiлер мен қайта өңдеушi кәсiпорындардың географиялық жақындығы тамақ өнеркәсiбiн дамытуда осы ұстанымды пайдалануына мүмкiндiк бередi. Осы бағыттағы мемлекеттiк қолдау өндiрiстiк қуаттарды және ауыл шаруашылығы шикiзатын қайта өңдеу өнiмдерiнiң экспорты көлемiн ұлғайтуға бағытталатын болады.

      Республиканың өңiрлерi бойынша кластерлiк жобалар ретiнде мыналар айқындалды:

      солтүстік өңірде (Ақмола, Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстары) - астық өңдеу;

      оңтүстiк өңiрде - (Алматы, Жамбыл және Оңтүстiк Қазақстан облыстары) жемiс-көкөнiс;

      Қостанай облысында - сүт.

      Кластерлiк бастамалардың дамуы қайта өңделетiн ауыл шаруашылығы шикiзатының өнiмiн экспорттау көлемiн 2 еседен артық өсiруге мүмкiндiк бередi.

      2007-2009 жылдары шаралар кешенiн өткiзу және мынадай шаралар кешенiн қабылдау жоспарланып отыр.

      Астықты қайта өңдеу кластерi:

      астықты қайта өңдеудiң экспорттық әлеуетiн арттырудың мемлекеттiк стратегиясын әзiрлеу;

      астықты терең қайта өңдеу өнiмдерiнiң қазақстандық ортақ брендiн құру;

      экспорттаушылар - астықты қайта өңдеушiлер қауымдастығын құру;

      астықты экспортқа сату жөнiндегi қызметтi лицензиялау;

      экспорттаушыларға жеңiлдетілген кредит беру, шикiзат және дайын өнiмдi тасуға жеңiлдетiлген тарифтер, экспорттық жеткiзуге мемлекеттiк кепiлдiк беру;

      құрғақ дән маңызы мен биоэтанолды қоса алғанда, бидай астығын терең қайта өңдеудi дамыту;

      астықты қайта өңдеу зауытын салу;

      ТМД-ға, ЕурАзЭҚ-қа және БЭК-қа мүше мемлекеттер аумағында экспорттың инфрақұрылымын бiрлесе дамыту және ауыл шаруашылығы өнiмдерiн қамқорлыққа алу саясатын жүргiзу;

      ауыл шаруашылығы және оның қайта өңдеу өнiмдерiн өткiзу нарықтарын кеңейту жөнiнде Қазақстан Республикасының, әсiресе Қытайдағы, Ауғанстандағы, Пәкiстандағы, Египеттегi шетелдiк мекемелерiн жандандыру;

      "Ақ Бидай Терминал" акционерлiк қоғамының жарғылық капиталын ұлғайту және Ақтау портындағы астық терминалын тиеу құрылғысын ауыстыру;

      Ақтау қаласында ұн тарту кешенiн салу;

      "Астық Қоймалары" жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгiнiң N 2 Нан базасынан астықты сақтау кешенiн сатып алу;

      Баку (Әзiрбайжан) және Амирабад (Иран) порттарында астық қабылдау терминалдарын және ұн тарту кешендерiн салу, сондай-ақ Поти (Грузия) портында астық терминалын салу.

      Жемiс-көкөнiс кластерi

          таза сортты егу материалдары мен тұқым өсiру үшiн жемiс тұқым бақтарын және тұқым шаруашылығын қайта қалпына келтiру және дамыту жөнiндегi шараларды әзiрлеу;

      азық-түлiк құрал-жабдықтары сертификаттарын тану рәсiмiн оңайлату;

      жемiс-көкөнiс дақылдарын өндiру және қайта өңдеу жөнiндегi кәсiпорындар үшiн техника және құрал-жабдықтар лизингiн кредиттеу;

      жемiс-жидек дақылдарының көп жылдық екпе ағаштарын және жүзiм егу жөнiндегi, жемiс-жидек дақылдарының қайта өңдеуге жарамды сорттарын өндiрудi арттыру жөнiндегi жұмыстарды мемлекеттiк қолдау шараларын әзiрлеу.

      Сүт кластерi

          мал шаруашылығы бойынша орташа және iрi субъектiлердi құру және осы үшiн ауыл шаруашылығы құрылымдарының және бюджеттiк субсидиялардың қаражатын кешендi пайдалану;

      Қостанай облысының ауылдық округтарында малдың түрлерiн аудандастыру бағыты бойынша базалық шаруашылықтар құру;

      облыстық бюджет қаражатынан асыл тұқымды мал бастарын сатып алуды субсидиялау;

      жұқпалы аурулы малдарды залалсыздандыру ережесiн сақтамағаны үшiн иелерден заңнама деңгейiнде құқықтық жауапкершiлiктi талап ету;

      машинамен сауу және оның бастапқы салқындатылған сүттi жинау пункттерiн ұйымдастыру; шикiзат пен дайын өнiмнiң сапасын бақылайтын зертханалық базаларды, олардың техникалық қайта жарақтандыруын дамыту;

      қазiргi технологиямен құрама жем зауытын салуға инвестицияларды тарту;

      жемшөп өндiру жөнiнде өңiрлiк бағдарламаны әзiрлеу;

      жеке ауладағы мал басы үшiн қолдан ұрықтандыратын қосымша пункттердi ашу.

Туризм

      Туризм саласындағы 2007-2009 жылдарға арналған басты мақсат экономикалық өсуге жәрдемдесу және халықтың жұмыспен қамтылуын арттыру үшiн елдiң бәсекеге қабiлеттi туристiк индустриясын дамыту болып табылады.

      Отандық туризмнiң тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшiн оны мемлекет экономикасының табысты секторына айналдыру және туризмнiң рентабельдiгi жоғары индустриясын құру мақсатында 2006 жылы мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      туристiк саланың нормативтiк құқықтық базасын және оны iске асыру тетiгiн одан әрi жетiлдiру;

      Дүниежүзiлiк туристiк ұйыммен сындарлы және өзара тиiмдi ынтымақтастықты одан әрi дамыту және Қазақстанның аталған ұйым өткiзетiн iс-шараларға қатысуын, сондай-ақ оларды республикада өткiзудi қамтамасыз ету;

      туризм саласындағы ынтымақтастық туралы 26 қол қойылған халықаралық келiсiмдi iске асыруды жалғастыру және әзiрленген 10-ын қол қоюға дайындау;

      Қазақстанның iрi халықаралық туристiк көрмелер мен жәрмеңкелерге қатысуын қамтамасыз ету.

      Туристiк саланы дамыту мiндеттерiн шешу және алға қойылған мақсаттарға қол жеткiзу үшiн 2007-2009 жылдар аралығы кезеңiнде мынадай iс-шараларды орындау көзделген:

      саланы дамытудың экономикалық және құқықтық тетiктерiн әзiрлеу;

      туризмнiң инфрақұрылымын және шектес мемлекеттермен бiрлесіп, халықаралық туристiк бағыттарды дамытуды көздейтiн жобаларды әзiрлеу, инвестициялау және iске асыру;

      қонақ үй және туристiк қызметтер ұсыну саласында ISO 9000, IS0 14000 бойынша халықаралық сапа стандарттарын енгiзу;

      "Менiң Отаным - Қазақстан" жобасын iске асыруға, сондай-ақ экскурсия жүргiзушi, жолбасшы ретiнде туризмнiң белсендi түрлерiн ұйымдастыру кезiнде жастарды кеңiнен тартуды қамтамасыз ету;

      шағын және орта кәсiпкерлiктi дамыту, туризм саласында және қызмет көрсету саласында халықтың жұмыспен қамтылуын ынталандыру жөнiндегi шараларды қамтамасыз ету;

      Туризм саласын кластерлiк дамытуды қамтамасыз ету мақсатында 2007 жылы Астана қаласында, Ақмола, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Маңғыстау және Оңтүстiк Қазақстан облыстарында, 2008 жылы - қалған өңiрлерде туристiк кластерлердi құру жоспарлары мен оларды дамыту жөнiндегi мастер-жоспарларды әзiрлеу.

      Туризммен аралас салаларды дамытуға негiзделген осы шараларды кешендi iске асыру жағдайы және инвестициялық белсендiлiктi ынталандыру кезiнде келу және iшкi туризм көлемiнiң тұрақты өсуi қамтамасыз етiледi.

      2007-2009 жылдар аралығы кезеңiнде туристiк ұйымдар мен бағыттар, туризмнiң инфрақұрылымы, туристiк саланың статистикасы жөнiндегi мемлекеттiк дерекқорды бiрiздендiру жоспарланып отыр.

Көлiк-логистикалық қызметтер

      "Көлiктiк логистика" пилоттық кластерiн жасау мен дамыту жөнiндегi жоспарға сәйкес Қытай-Қазақстан-Еуропа бағытында үздiксiз контейнерлiк автотасымалдауды ұйымдастыру арқылы "Жаңа Еуразиялық Автокөлiк Бастамасы (NELTI)" жобасын iске асыру көзделiп отыр. Жоба шеңберiнде Бақты көлiк-логистикалық орталығын салу, шекаралық автокөлiктiк өткiзу пунктiнiң өткiзу қабiлетiн ұлғайту, Қазақстанда ауыр жүк автомобильдерiн жинауды ұйымдастыру және осы заманғы жүк автомобильдерiн лизингке сатып алу көзделiп отыр.

      Алдағы кезеңде қызметтердiң кең тiзбесiн ұсына отырып, халықаралық деңгейдегi стандарттарға сай келетiн телекоммуникациялық және жүк қайта өңдеу жабдығымен жарақтандырылған "Астана-Келiсiм-шарт" акционерлiк қоғамының қолданыстағы контейнерлiк терминалының базасында Алматы қаласында осы заманғы көлiк-логистикалық орталық құру және дамыту жөнiндегi жұмыс аяқталатын болады.

      Бұдан басқа, Ақтау портында және Достық станциясында көлiк-логистикалық орталықтарын құру жөнiндегi жұмыс жүргiзiлетiн болады.

Мұнай-химия саласын дамыту

      2007-2009 жылдары экономиканың отын-энергетика және өндiрушi секторының тиiмдiлiгiнiң деңгейi мен экономикалық қайтарымын жоғарылату, сондай-ақ мұнай-химия өндiрiсiн құру мен дамыту үшiн:

      Қазақстанда таяудағы он жылда көмiрсутегi шикiзатын тереңдете өңдеудi және қосылған құны жоғары өнiмдердi шығаруды қамтамасыз ететiн мұнай-химия өндiрiсiн дамытудың кешендi Бас жоспарын нақты iске асыруға кiрiсу;

      Мұнай-химия өнеркәсiбiн дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған салалық бағдарламасының екiншi кезеңiн iске асыру;

      базалық мұнай-химия өнiмдерiн де, сонымен бiрге қосымша құны жоғары өнiмдердi де шығару өндiрiсi жөнiндегi құрылыс жобаларын iске асыруға мүмкiндiк беретiн "Атырау облысындағы ұлттық индустриалдық мұнай-химия технопаркi" арнайы экономикалық аймағын (АЭА) қалыптастыру;

      АЭА шеңберiнде Атырау облысында Теңiз, Қашаған, және Солтүстiк Каспий (кешеннiң құрылысын бастау 2007 жылға жоспарланған) базалық мұнай-химия өнiмдерiн (полиэтилен, полипропилен, полистирол, этилбензол және т.б.) алу бойынша алғашқы ықпалдастырылған мұнай-химия кешенi құрылысының жобасын iске асыру;

      мұнай-химия өндiрiстерiнiң құрылысы мен кеңейтудiң инвестициялық жобаларының TЭH-iн әзiрлеу және iске асыру (Атырау МӨЗ-ында бензол алу, жол битумын өндiру, хош иiстi қосылыстарды шығару жөнiнде өндiрiстi жасау);

      шина ("Инкомтайр" АҚ) және резинатехникалық бұйымдар өндiрiсiн (Қарағанды және Сараньрезинатехника), Ақтау пластмасса зауытында полистирол өндiрiсiн және т.б. отандық шикiзатпен қамтамасыз ету жөнiндегi жобаларды әзiрлеу жоспарланып отыр.

      2007-2009 жылдары инновациялық технологиялар мен қондырғылар негiзiнде қосылған құны жоғары бәсекеге қабiлеттi мұнай-химия өнiмiнiң кең гаммасын шығару жөнiндегi мұнай-химия өндiрiсiн салу үшiн арнайы экономикалық жағдай жасау, әлеуеттi отандық және шетелдiк инвесторларды тарту бойынша жұмыстар жалғасатын болады.

      Мұнай-химия өндiрiстерiн құру 2010 жылға қарай мына өнiмдердi шығаруды жолға қоюға мүмкiндiк бередi: жыл сайын этилен - 820 мың тонна, тығыздығы төмен желiлiк полиэтилен және тығыздығы жоғары полиэтилен - 400 мың тонна, тығыздығы төмен полиэтилен - 400 мың тонна, полипропилен - 400 мың тонна. Базалық мұнай-химия өнiмдерi негiзiнде олардан одан әрi түрлi өнiм өндiру жөнiндегi кәсiпорындар құрылатын болады (пластик құбырлар, құрылыс материалдары, түрлі мақсаттағы үлдірлер, химиялық талшықтар, халық тұтынатын тауарлар және т.б.).

      АЭА мұнай-химия объектiлерiн салу нәтижелерi және жоғарыда келтiрiлген барлық инвестициялық жобаларды iске асыру бойынша Атырау облысында энергиямен сумен қамтамасыз етудi, көлiктi, коммуникацияны және әлеуметтiк инфрақұрылымды қамтитын өндiрiстiк инфрақұрылым, сондай-ақ жаңа жұмыс және инженерлiк орындар (шамамен 50 мың) құрылатын болады.

Инновациялық инфрақұрылымды дамыту

      Инновациялық инфрақұрылымды дамытудың негiзгi мақсаты отандық, сондай-ақ шетелдiк ғылыми әлеуеттi және технологияларды пайдалану негiзiнде бәсекеге қабiлеттi түпкi өнiм құруды қамтамасыз ететiн ашық үлгiдегi инновациялық жүйе қалыптастыру болып табылады.

      Ұлттық инновациялық жүйенi дамыту екi негiзгi бағытты көздейдi - бұл инновациялық инфрақұрылымды құру мен дамыту және инновациялық қызмет субъектiлерi арасындағы қатынастардың тиiмдi жүйесiн құру.

      Ғылыми-зерттеу және тәжiрибелiк-конструкторлық жұмысты коммерцияландыру тетiгiнiң тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн қажеттi жағдайды қамтамасыз ету мақсатында инновациялық инфрақұрылым құру шеңберiнде "Ұлттық инновациялық қор" акционерлiк қоғамы, жеке меншiк венчурлiк қорлар желiсi, ұлттық және өңiрлiк технопарктер желiсi құрылды.

      2007-2009 жылдары технопарктердiң физикалық инфрақұрылымын дамыту жөнiндегi жұмыс жалғасатын болады. Технологиялық толықтыру, технопарктерде iске асыру үшiн инвестициялық жобаларды iрiктеу жөнiндегi, технопарктерде зертханалық кешен, сертификаттау және бiлiм беру орталықтарын құру жөнiндегi жұмыс жүргiзiледi.

      "Ұлттық инновациялық қор" акционерлiк қоғамының алты отандық және үш шетелдiк венчурлiк қоры құрылды;

      "Әрекет" жоғары технологиялар қоры "Тұран Әлем Секьюритис" компаниясымен бiрлесiп;

      "Lancaster Group" акционерлiк қоғамымен "Адвант" венчурлiк қоры;

      "Сентрас венчурлiк қоры" тәуекелдiк инвестициялау акционерлiк инвестициялық қоры "Сентрас Капитал" ЖШС-мен бiрлесiп;

      "Center Capital" тәуекелдiк инвестициялау акционерлiк инвестициялық қоры "Центр Кредит Банк" акционерлiк қоғамымен бiрлесiп;

      "Halyk Private Equity" акционерлiк қоғамы "Қазақстан халықтық жинақ банкi" акционерлiк қоғамымен бiрлесiп;

      "Glotur Technology Fund" акционерлiк қоғамы "Glotur" акционерлiк қоғамымен бiрлесiп құрылды.

      Талдау нәтижелерi бойынша үш жетекшi шетелдiк венчурлiк қор (Ұлттық инновациялық қордың акционерi ретiнде қатысатын) таңдалды:

      "Wellington Partners Ventures III Technology Fund L.P." еуропалық технологиялық венчурлiк қоры;

      Орталық Азиялық шағын кәсiпорындарды қолдау қоры (CASEF);

      "Flagship Ventures Fund 2004, L.Р." венчурлiк қоры.

      Ұлттық инновациялық қор Сәтпаев атындағы ҚазҰТУ аумағында технологиялық бизнес-инкубатор құру жөнiндегi жобаны қаржыландырып отыр.

      Қазақстан-Британ университетiмен, Шымкент қаласының М.Әуезов атындағы Оңтүстiк Қазақстан университетiмен, Астана қаласының Еуразия ұлттық университетiмен бiрлесiп, технологиялық бизнес-инкубаторлар құру жоспарланып отыр.

Ақпараттық технологиялар паркi

      Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2003 жылғы 18 тамыздағы N 1116  Жарлығымен Алматы қаласының маңындағы Алатау кентiнде "Ақпараттық технологиялар паркi" арнайы экономикалық аймағы құрылды.

      "JURONG Consultants Pte Ltd" компаниясы "ақпараттық технологиялар паркi" арнайы экономикалық аймағын дамытудың тұжырымдамасы мен мастер-жоспарын әзiрледi.

      Тұжырымдамада зерттеу, өндiрiстiк, институционалдық, тұрғын үй, коммерциялық кешендердi, Өзара iс-қимыл орталықтарын және көрме орталықтарын қамтитын аралас ақпараттық-технологиялық парк құру көзделiп отыр.

      Даму мастер-жоспарында "Ақпараттық технологиялар паркi" арнайы экономикалық аймағын дамытудың бас және қаржы жоспарын жобалау және әзiрлеу ұйғарылып отыр. Халықаралық талаптарға сәйкес жарақтану мен жайлылықтың жоғары деңгейiмен ғылыми-техникалық және өнеркәсiптiк әлеуеттi шоғырландыруды қамтамасыз ететiн осы заманғы өнеркәсiп кешенiн құру көзделiп отыр.

Ядролық технологиялар паркi

      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2005 жылғы 12 тамыздағы N 832   қаулысымен "Ядролық технологиялар паркi" технопаркiн жарғылық капиталына мемлекет 100 пайыз қатысатын "Ядролық технологиялар паркi" акционерлiк қоғамы басқаратын компания құрылды.

      Ядролық энергетикада қазақстандық тауарлар мен қызметтердiң халықаралық бәсекеге қабiлеттiлiгiн қолдаудың тұтас жүйесiн қалыптастыру үшiн Ядролық технологиялар паркiнде перспективада өндiрушi және қайта өңдеу кәсiпорындарында озық ұстанымдарды қамтамасыз ететiн дербес инновациялық технологиялық база қалыптасады.

      2006 жылы технопаркiнiң әкiмшiлiк-өндiрiстiк секторының ғимараттарын салуға, Курчатов қаласындағы сыртқы инженерлiк және коммуникациялық желiлердi, кiрме жолдарды қалпына келтiру және жөндеуге кiрiсу жоспарланып отыр.

Ғылымды, технологиялар мен инновацияларды дамыту

      Ғылым мен инновацияларды дамыту саласындағы басты мақсат ғылыми-техникалық қызметтi инвестициялық сипаттағы серпiлiстi жобаларды әзiрлеуге және iске асыруға шоғырландыру болып табылады.

      2003-2015 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму стратегиясының басымдықтарына сәйкес ғылыми зерттеулер алдағы 2007-2009 жылдары pecypc үнемдеушi және экологиялық таза технологияларды әзiрлеуге, экономиканың шикізаттық бағытталуынан ауытқуға, өндiрiстiк кәсiпорындардың экспортқа бағдарлануын жоғарылатуға және өндiрiстi әртараптандыруға (биотехнологияны, мұнай-химияны, ядролық технологияны, ғарыштық технологияны, жаңа материалдар мен наноматериалдарды дамыту, ауыл шаруашылығы өнiмiн қайта өңдеу) бағытталады.

      Қойылған бағыттарды iске асыру үшiн ғылыми әлеует пен инновацияларды тиiмдi пайдалану негiзiнде ел экономикасының орнықты дамуы үшiн институционалдық, ұйымдық, қаржылық, кадрлық және нормативтiк құқықтық жағдайды қамтамасыз ету қажет.

      Осыған байланысты бiрiншi кезектегi мiндеттер:

      Қазақстан Республикасының ұлттық инновациялық жүйесiн қалыптастыру және дамыту жөнiндегi 2005-2015 жылдарға арналған бағдарламаны iске асыру;

      Ғылымды дамытудың 2007-2012 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын әзiрлеу;

      технологиялар трансфертi жүйесiн дамыту;

      шағын инновациялық кәсiпорындарды дамыту мен қолдаудың нәтижелi тетiктерiн құру;

      инновациялық кәсiпкерлiк саласында кадрларды даярлау және қайта даярлау жүйесiн құру;

      инновациялық кәсiпкерлiктi ақпараттық қолдауды дамыту;

      инновациялық дамудың бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру;

      отандық және шетелдiк капитал қатысатын венчурлiк қаржыландыру жүйесiн қалыптастыру арқылы ұлттық инновациялық жүйенiң қаржылық инфрақұрылымын дамыту;

      жаңа технологияларды коммерцияландыру үшiн жағдай жасау, жаңа жоғары технологиялар енгiзу, зияткерлiк меншiктi және ғылыми-техникалық өнiм мен инновациялар нарығын бағалау жүйесiн жетiлдiру, республикада iске асырылатын ғылыми-техникалық және инновациялық бағдарламаларды нәтижелi үйлестiрудi қамтамасыз ету.

      Алға қойылған мақсаттар мен мiндеттердi негiзге ала отырып, орта мерзiмдi кезеңде мыналарды жүзеге асыру қажет:

      отандық өндiрiстiң инновацияларды талап етуiн арттыру, iргелi ғылымның, маңызды қолданбалы зерттеулер мен әзiрлемелердiң қарқынды дамуын қамтамасыз ету үшiн ұйымдық және экономикалық тетiктер құру;

      ғылыми-техникалық кешеннiң нарықтық экономиканың жағдайларына бейiмдеу, ғылымды, технологиялар мен техникаларды дамыту мақсатында мемлекет пен жеке меншiк бизнестiң өзара iс-қимылын қамтамасыз ету;

      экономика салаларында өндiрiстердiң тиiмдiлiгi мен өнiмнiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға әсер ететiн сындарлы технологиялар мен инновациялық жобаларды iске асыру кезiнде инновациялық саланың ұтымды стратегиялары мен даму басымдықтарын таңдау;

      ғылымды, технологиялар мен техникаларды осы саладағы әлемдiк үрдiстердi ескере отырып, дамытудың басым бағыттарында ғылыми зерттеулер мен эксперименталдық әзiрлемелердi қолдау;

      ғарыштық технологиялар саласындағы (байланыс, материалтану, биотехнология және биомедицина және т.б.) iргелi және қолданбалы зерттеулердi дамыту мен ғарыш қызметiнiң перспективалы бағыттарын дамыту үшiн ғылыми-технологиялық база қалыптастыру үшiн қолайлы жағдайды қамтамасыз ететiн таяу және алыс ғарышты зерттеу және нәтижелер алу;

      ғылым мен технологиялар саласында бiлiктiлiгi жоғары ғылыми және инженер кадрлар дайындау жүйесiн жетiлдiру;

      ғылымды, технологиялар мен техникаларды дамытудың басым бағыттарын iске асыру кезiнде ғылыми, ғылыми-техникалық және инновациялық қызметтi мемлекеттiк реттеу мен тiкелей және жанама ынталандырудың нарықтық тетiктерiн, шараларын ұтымды үйлестiру;

      шетелдiк озық технологияларды тарту жүйесiн құру.

      Орта мерзiмдi перспективаға арналған бағыттарды iске асыру мемлекеттiң шектелген қаржылай қаражатын ғылым мен технологиялардың басым бағыттарына шоғырлануына және ҒЗТКЖ-ның қағидатты жаңа технологиялар мен материалдар әзiрлеуге, сондай-ақ өнеркәсiптiң көкейкестi проблемаларын шешуге бағдарлануын шоғырландыруға ықпал ететiн болады.

Даму институттарының Индустриялық-инновациялық даму

стратегиясын iске асыруға қатысуы

      Индустриялық-инновациялық саясатты жүргiзудiң негiзгi құралдарының бiрi институционалдық даму болып табылады. Бұл жерде қаржы және сервистiк даму институттары ("Қазақстанның Даму Банкi" акционерлiк қоғамы, "Қазақстанның инвестициялық қоры" акционерлiк қоғамы, "Ұлттық инновациялық қор" акционерлiк қоғамы, "Шағын кәсiпкерлiктi дамыту қоры" акционерлiк қоғамы, "Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөнiндегi мемлекеттiк сақтандыру корпорациясы" акционерлiк қоғамы, "Инжиниринг және технологиялар трансфертi орталығы" акционерлiк қоғамы) маңызды рөл атқарады.

      2003-2004 жылдары даму институттары институционалдық қалыптасты, әкiмшiлiк және құқықтық база қалыптастыру, жобаларды бағалау өлшемдерi мен рәсiмдерiн айқындау кезеңiнен өттi.

      Әрбiр даму институтының өзiнiң мамандануы, өз тауашасы, ал тұтастай алғанда олар кез келген сатыда, жаңа өндiрiстердi құру кезiнде және әр түрлi құралдарды пайдалана отырып, оларды кеңейткенге дейiн инвестициялық және инновациялық жобаларды кешендi қолдау жүйесiн құрды.

      2005 жылы институттар қызмет көрсетiлетiн жобалардың саны мен көлемi бойынша қарқынды өсудi көрсеттi.

      2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша даму институттарының ("Қазақстанның Даму Банкi" акционерлiк қоғамының, "Қазақстанның инвестициялық қоры" акционерлiк қоғамының, "Ұлттық инновациялық қор" акционерлiк қоғамының, "Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөнiндегi мемлекеттiк сақтандыру корпорациясы" акционерлiк қоғамының, "Инжиниринг және технологиялар трансфертi орталығы" акционерлiк қоғамының) жиынтық жарғылық капиталы 120,6 млрд. теңгенi құрады, оның iшiнде 2005 жылы оны толықтыру 26,5 млрд. теңгенi құрады.

      "Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық саясаты шеңберiнде ұлттық экономиканың бәсекеге қабiлеттiлiгiн одан әрi арттыру жөнiндегi шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2006 жылғы 16 наурыздағы N 65  Жарлығына сәйкес ұлттық басқару компаниясы - "Қазына" орнықты даму қоры" акционерлiк қоғамы (бұдан әрi - "Қазына" АҚ) құрылды.

      "Қазақстанның Даму Банкi", "Қазақстанның инвестициялық қоры", "Ұлттық инновациялық қор", "Шағын кәсiпкерлiктi дамыту қоры", "Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөнiндегi мемлекеттiк сақтандыру корпорациясы", "Маркетингтiк-талдамалық зерттеулер орталығы" акционерлiк қоғамдары акцияларының мемлекеттiк пакетi және "Қазинвест" жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгiнiң қатысу үлесi "Қазына" АҚ-ға берiлдi.

      "Қазына" АҚ-ның негiзгi мақсаттары:

      - даму институттарын корпоративтiк басқару деңгейiн көтеру;

      - даму институттары арасында үйлесiмдiлiктi жақсарту;

      - iрi серпiлiстi жобаларды iске асыру үшiн даму институттарының күш-жiгерiн және капиталын ықпалдастыру;

      - мемлекеттiң бизнеспен өзара iс-қимылын жақсарту;

      - экспорт пен инвестицияны iлгерiлету үшiн халықаралық деңгейге шығу болып белгiленiп отыр.

      "Қазына" АҚ Қазақстан Республикасының Үкiметiне даму институттарының қызметiн үйлестiру негiзiнде экспорт-импорт секторының артықшылықтарын пайдаланып, ұлттық экономиканы әртараптандыруға, даму институттарының мамандануы арасында теңгерiмдi және олардың арасында ақылға сыйымды бәсекелестiктi анықтауға көмектесуге арналған.

"Қазақстанның Даму Банкi" акционерлiк қоғамы

      Қызметiнiң басынан бастап "Қазақстанның Даму Банкi" акционерлiк қоғамы (бұдан әрi - Банк) 548,8 млн. АҚШ долларымен Банктiң қатысуымен 1 396,8 млн. АҚШ доллары сомасына 37 инвестициялық жобаны (N 2 қосымша), оның iшiнде 465,7 млн. АҚШ долларымен Банктiң қатысуымен 1 282,8 млн. теңге AҚШ доллары сомасына Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын iске асыру шеңберiнде 26 жобаны қаржыландыруды мақұлдады.

      Банк қызметiнiң басынан бастап мақұлданған инвестициялық жобалар бойынша игеру 326,9 млн. АҚШ долларын, оның iшiнде Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын бекiткен сәтiнен бастап 266,4 млн. АҚШ долларын немесе игерудiң жалпы көлемiнiң 81,5 %-ын құрады.

      2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Банктiң 442,6 млн. АҚШ доллары кредит беру көлемiмен жалпы сомасы 1 230,5 млн. АҚШ доллары 26 жоба iске асыру сатысында, 115 млн. АҚШ доллары сомасына инвестициялық жобалар бойынша 75,2 млн. АҚШ доллары сомасына 5 кредиттiк келiсiм қол қою сатысында.

      Банктiң қаржыландыруға мақұлданған инвестициялық жобаларға қатысуының салалық құрылымы: электр энергиясын, газ және су өндiру мен бөлу (22 %), көлiк және байланыс (жалпы көлемiнiң 17 %-ы), тоқыма және тiгiн өнеркәсiбi (15 %), химия (13 %), өзге де металл емес минералдық өнiмдер өндiру, құрылыс материалдарын өндiру (12%), машина және жабдықтар өндiру (9 %) және тамақ өнеркәсiбi (3 %) және экономиканың басқа да салалары (9 %).

"Қазақстанның инвестициялық қоры" акционерлiк қоғамы

      2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 67,8 млрд. теңге сомасына 22 жоба қаржыландырылды, "Қазақстанның инвестициялық қоры" акционерлiк қоғамының қатысуы 18,3 млрд. теңгенi құрайды.

      Бұдан басқа, 1,7 млрд. АҚШ долларынан асатын сомаға шамамен 40 жоба алдын ала қарауда жатыр.

      Осы жобаларды iске асыру нәтижесiнде бәсекеге қабiлеттi өндiрiстiң дамуы, инфрақұрылым объектiлерiн құру және оларды жаңарту, салықтық түсiмдер көлемiнiң өсуi, халықтың жұмыспен қамтылуы күтiлуде.

"Ұлттық инновациялық қор" акционерлiк қоғамы

      "Ұлттық инновациялық қор" акционерлiк қоғамына (бұдан әрi - Қор) Ұлттық инновация жүйесiн қалыптастыру мен дамыту жөнiндегi 2015 жылға дейiнгi бағдарламаны iске асыруға маңызды pөл берiлдi.

      2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қор 182,6 млн. АҚШ доллары сомасында Қордың қатысуымен жалпы сомасы 767,4 млн. АҚШ доллары 62 жобаны қаржыландыруды мақұлдады. Көрсетiлген мiндеттемелер 11 венчурлiк қордың инвестициясын, 15 инновациялық жобаны, 1 технологиялық бизнес-инкубаторды, сондай-ақ қолданбалы ҒЗТКЖ-ның 35 жобасын iске асыруға арналған гранттарды қамтиды.

"Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру

жөнiндегi мемлекеттiк сақтандыру корпорациясы"

акционерлiк қоғамы

      2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша "Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөнiндегi мемлекеттiк сақтандыру корпорациясы" акционерлiк қоғамына (бұдан әрi - Корпорация) 37,9 млрд. теңге (284 млн. АҚШ доллары) сомасына экспорттық кредиттердi және инвестицияларды сақтандыруға 147 өтiнiш берiлдi.

      Жалпы сомасы 30 млрд. теңгеге қаралған 133 жобадан Корпорация басқармасы жалпы сомасы 23,1 млрд. теңгеге (173,3 млн. АҚШ доллары) 114 экспорттық жобаны сақтандыру туралы шешiм қабылдады, оның iшiнде жалпы сомасы 14,9 млрд. теңге сомасына 69 жоба бойынша сақтандыру шартына қол қойылды. Бұл ретте, 39 шарт жобалар бойынша сақтандыру аяқталды, 30 шарт iске асырылуда.

"Инжиниринг және технологиялар трансфертi орталығы"

акционерлiк қоғамы

      "Инжиниринг және технологиялар трансфертi орталығы" акционерлiк қоғамының (бұдан әрi - Орталық) инновациялық инфрақұрылымын қалыптастыру, атап айтқанда, Орал, Қарағанды және Алматы қалаларында өңiрлiк технопарктер құру, "Ақпараттық технологиялар паркiнiң" бiрiншi кезегiн салу, бiрқатар жоғары технологиялық жобаларды инжинирингтiк сүйемелдеу жөнiнде жұмыс жүргiздi.

      Жобалардың технологиялық сараптамаларын жүргiзуге және инновациялық әзiрлемелердi коммерцияландыру жөнiндегi инжинирингтiк қызметтер көрсетуге Орталыққа 46 жоба келiп түстi, оның 8-i бойынша сыртқы сарапшыларды тарта отырып, сараптама жүргiзiлуде.

Электр энергетикасы саласын дамыту

      2007-2009 жылдары электр энергетикасы саласында мынадай мiндеттер шешiлетiн болады:

      елдiң энергетикалық тәуелсiздiгiне қол жеткiзу, экономиканың және халықтың электр энергетикасына және көмiрге өсiп отырған қажеттiлiгiн сенiмдi қамтамасыз ету;

      көтерме нарықтың одан әрi дамуы және жеке тұтынушыларға электр энергиясын жеткiзiп беру нарығында бәсекелестiктi дамыту;

      Қазақстан Республикасы Ұлттық электр торабының (ҰЭТ) транзиттiк әлеуетiн ұлғайту;

      Қазақстан Республикасы энергия жүйесiнiң Орталық Азия және Ресей энергия жүйелерiмен қатарлас жұмыс iстеуiнiң сенiмдiлiгiн арттыру;

      электр энергиясы мен қуатының қазiргi және болжанып отырған тапшылығын төмендету, Батыс өңiр мен Қазақстанның Оңтүстiгiнiң тұтынушыларын электрмен жабдықтаудың сенiмдiлiгiн арттыру;

      электр энергиясының қуатын реттеп отыратын шектес мемлекеттерден импортты қысқарту;

      қазiргi кезде бар энергетикалық қуаттарды қалпына келтiру және қайта жаңарту;

      жинақтайтын қуаттардың құрылымдарын оңтайландыру.

      Елiмiздiң энергетикалық тәуелсiздiгiне қол жеткiзу үшiн, экономика мен халықтың электр энергиясына артып келе жатқан қажеттiлiгiн сенiмдi түрде қамтамасыз ету үшiн, өңiрлiк тапшылықты жою үшiн бiрқатар iрi жобаларды iске асыру жоспарланып отыр.

      "Қазақстан Солтүстiк-Оңтүстiк" транзитi 500 кВ электр берiлiсi екiншi желiсiнiң құрылысы осындай жобалардың бiрi болып табылады. Оның құрылысын 2008 жылы аяқтау жоспарланып отыр.

      Құны 250 млн.АҚШ доллары болатын Мойнақ ГЭС-i құрылысының жобасы iске асырыла бастады, оның құрылысын 2008 жылы аяқтау көзделiп отыр.

      Ұзындығы 500 км "Солтүстiк Қазақстан - Ақтөбе облысы" электр берiлiсiнiң өңiраралық желiсiнiң құрылысы" жобасын iске асыру 2006 жылы басталады, оны 2008 жылы аяқтау көзделiп отыр.

      "KEGOC" акционерлiк қоғамы "Қазақстан Республикасы ҰЭЖ жаңғырту" жобасын iске асыруды жалғастырады.

      Электр энергиясы өндiрiсiнiң көлемiн арттыру мақсатында елiмiздiң батысында мұнай кен орындарының табиғи және iлеспе газын пайдаланып жаңа қуаттарды енгiзу көзделiп отыр (оның iшiнде 2008 жылға қарай қуаты 100 МВт Қандыағаш газтурбина электр станциясын (ГТЭС), қуаты 240 МВт ТШО-ның Екiншi буын зауыты ГТЭС-iн, қуаты 160 МВт Agip КСО ГТЭС-iн (жағалауда), қуаты 120 МВт Қашаған ГTЭC-iн салу).

      Қазақстанның солтүстiк аймағында енгiзiлуi жоспарланып отырған (Ақмола ЖЭО-2-де 2007 жылы қуаты 120 МВт бiр энергоблоктың құрылысы, Екiбастұз ГPЭC-2-де 2010 жылға қарай қуаты 500 МВт N 3 энергоблоктың құрылысын аяқтау және iске қосу, Екiбастұз ГРЭС-1-де блоктарды оңалту, Ақсу PPЭC-iнде блоктарды жаңалау) жұмыстары оң энергетикалық теңгерiмдi күшейтетiн болады, бұл республиканың Оңтүстiк және Солтүстiк аймақтарының зәрулiгiн жабу және электр энергиясын Қазақстаннан Ресейге экспорттап, оны 5-6 млрд. кВтсағ. дейiн жеткiзу үшiн аса маңызды.

      Елiмiздiң ядролық энергетика саласын дамытудың негiзгi мақсаттары:

      ғылыми қамтымды ядролық технологиялардың дамуы, отандық ғылымды қажет ететiн әзiрлемелердi сыртқы нарыққа шығару, оларды өнеркәсiп өндiрiсiне енгiзу үшiн қолайлы экономикалық жағдайлар жасау;

      Қазақстанда ұлттық экономиканың жоғары технологиялық секторларының дамуы үшiн шешушi маңызы бар, халықаралық мойындалған ең жаңа ядролық және сабақтас технологияларды игеру болып табылады.

      Атом электр станциясын салу көмiр электр станцияларымен салыстырғанда энергия ресурстарының баламалы көздерiн тарта отырып, электр энергиясын өндiрудi әртараптандыруға мүмкiндiк беретiн экологиялық жағынан басым инновациялық жоба болып табылады.

      Жылу мен электрдiң қажеттi көлемiнiң экономикалық тиiмдi өндiрiсi елдiң iшiнде энергияға сұранысты қанағаттандыруды қамтамасыз етедi және электр энергиясын экспорттауға мүмкiндiк бередi.

      Атом энергетикасы мен уран өндiрiсiнiң дамуында көздеген мақсатқа жету Қазақстанды дамыған атом өндiрiстiк энергетикалық кешенi бар АҚШ, Жапония, Франция, Ұлыбритания, Ресей, Оңтүстiк Корея, Қытай сияқты елдермен бiр қатарға қояды.

      Қазақстан Республикасында атом электр станциясын салу туралы шешiм қабылдау үшiн 2006 жылы техникалық-экономикалық зерттеулер жүргiзу жұмыстары аяқталады.

      2007 жылы электр энергиясын өндiру 76 млрд. кВтсағ. көлемiнде болжанып отыр, 2009 жылы - 82 млрд. кВтсағ, 2007 жылға қарағандағы өсу - 7,9 %.

      2007 жылы электр энергиясын тұтыну 73,7 млрд. кВтсағ. деңгейiнде болжанып отыр, 2009 жылы - 78 млрд. кВтсағ, 2007 жылға қарағандағы өсу 5,8 %-ды құрайды.

Параграф 2. Көлiк-коммуникациялық кешен

Көлiк-коммуникация кешенiнiң 2007-2009 жылдардағы дамуы

      Көлiк саласындағы мемлекеттiк саясатты орта мерзiмдi перспективада iске асыру Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейiнгi Көлiк стратегиясының шеңберiнде жүзеге асырылатын болады.

      Стратегияның басты мақсаты Қазақстанның көлiк жүйесiн еуразия көлiк жүйесiне ықпалдасу, көлiк саласын ел экономикасының өсiмiне сәйкес дамыту, көлiк дәлiздерiнiң ендiк-меридиандық жүйесiн қалыптастыру, инфрақұрылымды кластерлiк дамыту есебiнен Қазақстанның көлiк жүйесiнiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн дамыту болып табылады.

      Қойған мақсатқа қол жеткiзу көлiк жүйесi функциясын жаңа сапалық деңгейге көшiруге, қазақстандық тауарлардың соңғы құнын кемiтiп, әлемдiк нарықта олардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға, жүктердi жеткiзiп беру мерзiмiн қысқартуға (логистика, жаңарту, ноу-хау), көлiк артерияларының бойында тұратын халықтың тiршiлiк сапасын көтерудi жүзеге асыруға, сондай-ақ Қазақстан аумағы арқылы транзиттi арттыруға мүмкiндiк бередi.

Автомобиль жолдарының дамуы

      Республиканың автомобиль жолдарының дамуы Қазақстан Республикасының 2006-2012 жылдарға арналған Автожолдар саласының даму бағдарламасы шеңберiнде жүзеге асырылады және оның мақсаты халықтың және елiмiздiң экономикасының автокөлiк тасымалына қажеттiлiгiн қанағаттандыру үшiн жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдары тораптарын жетiлдiру болып табылады.

      Елiмiздiң транзиттiк әлеуетiн дамыту мақсатымен республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының учаскелерiн қайта жаңарту Бағдарламаның басымдықтарына сәйкес келесi бағыттарда жүргiзiледi: Ташкент-Шымкент-Тараз-Алматы-Қорғас, Түркiстан және Ақтөбе қалаларын айналып өтудi қоса алғандарды Шымкент-Қызылорда-Ақтөбе, Орал-Самара, Алматы-Қарағанды-Астана-Петропавл-"Астана-Шучье" учаскелерiнде - Ресей Федерациясының шекарасы, "Бурабай-Көкшетау-Петропавл - Ресей Федерациясының шекарасы", "Астрахан-Атырау-Ақтау-Түркменстан шекарасы", Қиғаш өзенi арқылы көпiр салу, Омск-Павлодар-Семей-Майқапшағай (iрiктемелi), Астана-Қостанай-Челябинск, Алматы-Аягөз-Георгиевка, Таскескен-Бақты, Шонжа-Көлжат, Yшарал-Достық (iрiктемелi), Қызылорда-Жезқазған-Павлодар-Ресей Федерациясының шекарасы (iрiктемелi), Жезқазған-Петропавл-Ресей Федерациясының шекарасы (iрiктемелi), Бейнеу-Ақжiгiт-Өзбекстан шекарасы (екiншi-кезең).

      Cалада нормативтiк-техникалық базаны жетiлдiру және оны халықаралық талаптармен үйлестiру жөнiндегi дәйектi жұмыстарды жүргiзу жалғасады.

      2006 жылдан бастап күрделi, орта және ағымдағы жөндеуге және автожолдарды күтiп ұстауға қаржыландыру көлемiн бекiтiлген нормативтерге сәйкес деңгейге жеткiзу жоспарланып отыр.

      Жол қозғалысы мен көлiктiң қауiпсiздiгiн арттыру, инженерлiк жайғастыруды қамтамасыз ету, жол жағдайы мен жол сервисiн республикалық маңызы бар жалпыға бiрдей пайдаланылатын жолдарда 2004-2008 жылдары негiзгi халықаралық транзиттiк дәлiздерде жол маңында инфрақұрылымдарды дамыту жөнiндегi Іс-шаралар жоспарына сәйкес жұмыстар жалғасатын болады.

Автомобиль көлiгi

      2007-2009 жылдары автомобиль көлiгi дамуының басым бағыттары болатындар:

      саланың қызметiнiң нормативтiк-құқықтық базасын жетiлдiру жолымен автокөлiк қызметi нарығын дамытуға жағдай жасау;

      отандық тасымалдаушылардың мүдделерiн қорғау, олардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру және Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi мен халықаралық тасымалдауларды жүзеге асыру жөнiндегi үкiметаралық екi жақты келiсiмдер жасау және халықаралық конвенциялар мен келiсiмдерге қосылу жолымен өңiрлiк ықпалдастық қоғамдастықтар шеңберiнде ықпалдасуы жағдайларында халықаралық автокөлiк нарығын кеңейту.

      Қазақстанның ДСҰ-ға кiру жағдайында тасымалдау көлемiнiң артуына және отандық тасымалдаушының бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға ықпалын тигiзетiн Қазақстанның халықаралық автомобиль тасымалы нарығын кеңейту мақсатында халықаралық автомобиль тасымалы саласында 16 елмен үкiметаралық екi жақты келiсiмдер жасасу жөнiндегi жұмыстар жалғасады.

      Экологиялық жоғары талаптары бар жаңа Еуро стандарттардың енгiзiлуiне, автокөлiк құралдарының техникалық жағдайын бақылауды күшейтуге, сондай-ақ автокөлiк қызметiнiң қалдықтарын, кәдеге жаратуға байланысты (аккумулятор қышқылы, шиналар, есептен шығарылған автомашиналардың шанақтары және т.б.) автокөлiк қызметiнiң қалдықтарынан қоршаған ортаның ластану мәселелерiн шешу жөнiндегi жұмыстар жалғасады. 

Темiр жол көлiгi

      Темiр жол көлiгi саласында жұмыс iстеп тұрған жабдықтар мен тетiктердi жаңарту, жаңа технологияларды енгiзумен бiрге негiзгi қорларды қайта құрылымдау есебiнен техникалық базаны кешендi жаңарту жөнiндегi iс-шаралар жалғасатын болады.

      Көлiк-логистикалық орталықтар мен терминалдарды дамыту мақсатында 2006 жылы "Ықпалдасқан логистикалық кешендердiң орталықтары және Қазақстан Республикасында контейнерлiк тасымалдауды дамыту жөнiндегi iс-шаралардың маркетингтiк жоспары" жобасының техникалық-экономикалық негiздемелерiн әзiрлеу жөнiндегi Жапонияның халықаралық ынтымақтастық агенттiгiнiң келiсiмi (JICA) шеңберiндегi iс-шаралар жүргiзiлiп жатыр.

      Алдағы кезеңде темiр жол көлiгi инфрақұрылымының одан әрi дамуы жалғасады.

      Мынадай жобаларды iске асыру жоспарланып отыр:

      ұзындығы 14,4 км Маңғыстау - Баутино темiр жолын салу;

      ұзындығы 31,8 км Ералы - Құрық темiр жолын салу;

      ұзындығы 440 км Бейнеу - Шалқар темiр жолын салу;

      жолдың үстiңгi бетiнiң құрылысын жаңалау жөнiндегi жұмыстарды жүргiзу, қолданыстағыларын кеңейту және қосымша жеке бекеттердi ашу, қосымша жолдар салу, электрлiк орталықтандыруды жаңғырту, өңдеу қабiлетiн арттыру.

      Әлеуметтiк мәнi бар қатынастар бойынша жолаушыларды темiр жол көлiгiмен тасымалдауды субсидиялау жөнiндегi iс-шаралар жалғасатын болады.

      Қазақстан Республикасының темiр жол көлiгiн қайта құрылымдаудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес 2006 жылы облыстық әкiмдiктер жылумен және сумен жабдықтау объектiлерi мен темiр жол вокзалдарының ғимараттарын коммуналдық меншiкке қабылдауды аяқтайды және 2007 жылдан бастап технологиялық процестi орындау үшiн қажеттi талаптарға сәйкес оларды ұстауды қамтамасыз етiледi.

      Жылжымалы құрам паркiн жаңғырту және жаңалау мақсатында локомотивтердi және темiр жолдың жылжымалы құрамын құрастыру жөнiндегi кәсiпорындарды құру бойынша iс-шаралар жалғасатын болады.

Су көлiгi

      Теңiздегi жүк тасымалы нарығында басым жағдайда болу және Қазақстанның теңiз айлақтары арқылы тиелiп-түсiрiлетiн жүктердiң көлемiн ұлғайту мақсатында Су көлiгiн дамытудың 2006-2012 жылдарға арналған бағдарламасы әзiрлендi. Бұл Бағдарлама ұлттық сауда флотын қалыптастыруды, дамыған айлақтық және сервистiк инфрақұрылымды жасауды, нормативтiк-құқықтық базаны жетiлдiрудi, теңiз көлiгi саласында кадрларды даярлауды және қайта даярлауды көздейдi.

      Бұдан басқа, жоғарыда аталған Бағдарлама шеңберiнде iрi тоннажды танкер және құрғақ жүк-флоттарын құру, сондай-ақ теңiз операцияларын қолдау флотын дамыту көзделiп отыр.

      Алдағы кезеңде мемлекеттiк-жеке әрiптестiк негiзiнде "Ақтау айлағын солтүстiк бағытта кеңейту" жобасын iске асыру шеңберiнде айлақ инфрақұрылымын дамыту жөнiндегi және Маңғыстау облысының Түпқараған шығанағында Кемелердiң қозғалысын басқару жүйесiн жасау жөнiндегi жұмыстар аяқталады.

      Кеме қатынасы үшiн қауiпсiздiк жай-күйiнде iшкi су жолдарын қамтамасыз ету және ұстау жөнiндегi жұмыстар жалғасатын болады.

      Iшкi су жолдарының кеме жүргiзуге қауiпсiз жағдайын қамтамасыз ету және күтiп ұстау жөнiндегi жұмыстар жалғасады. Каспий теңiзiнiң айлақтарымен көлiк қатынастарын кеңейту және "Солтүстiк-Оңтүстiк" халықаралық дәлiзi бойынша жүк тасымалдауды арттыру үшiн 2015 жылға дейiнгi Көлiк стратегиясында жеке инвестицияларды тартып Атырау өзенi (саға) айлағын қайта жаңарту көзделiп отыр.

      Әзiрленiп жатқан Кеме жүргiзу шаруашылығын дамытудың және iшкi су жолдарында қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң 2007-2012 жылдарға арналған бағдарламасы шеңберiнде жолаушыларды және жүктердi өзен көлiгiмен тасымалдауды iшкi су жолдары бойымен жүзеге асырғанда имараттарды қайта жаңалау мен жаңғыртуға және кеме жүру шлюздарын жарақтандыруға, мемлекеттiк техникалық өзен флотының кемелерiн кезеңмен алмастыруға және қосымша алуға, су жолдарын кеме жүретiн жағдайда ұстау бойынша iс-шараларды жүргiзу қызметiнiң құнын кемiтуге бағытталған iс-шаралар кешенiн жүргiзу көзделiп отыр.

      Бағдарламаны iске асырудың нәтижесiнде өзен көлiгiмен жүк тасымалдау көлемi 7 млн. тоннаға дейiн көбейедi.

      Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторында операциялар жасайтын шет ел кемелерiн жөндеуден өткiзiп және техникалық қызмет көрсету мақсатында Каспий теңiзiнiң Қазақстан жағалауында кеме жөндеу кеме жасау инфрақұрылымын салу жоспарланып отыр.

Әуе көлiгi

      Азаматтық авиация саласының дамуы Азаматтық авиацияны дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылатын болады.

      Бағдарламаның негiзгi мақсаты азаматтардың сапалы әуе қызметiне артып отырған сұранысын қанағаттандыру, тиiмдi, бәсекеге қабiлеттi, халықаралық талаптарға жауап беретiн мемлекеттiк әуе көлiгi жүйесiн жасау болып табылады.

      Оны iске асыру шеңберiнде Ақтөбе қаласы әуежайының жолаушылар терминалын, Павлодар қаласының әуеайлағын және Шымкент қаласының әуежайын қайта жаңартуды аяқтау көзделiп отыр.

      Алдағы кезеңде мемлекеттiк-жеке әрiптестiктi қолданып Атырау қаласының әуежайында жолаушылар және жүк терминалын салу және Ақтау қаласының әуежайын қайта жаңартуды жүргiзу жоспарланып отыр (жасанды ұшу-қону жолағын қайта жаңғырту және жолаушылар терминалын салу).

      Авиация техникасы мен қызмет көрсетудiң жер үстi құралдарын одан әрi жаңалау үшiн осы заманғы әуе кемелерi мен аэронавигациялық жабдықтарды сатып алу көзделiп отыр. Елiмiздiң аэронавигациялық кешенiн әуе қозғалысын қадағалауды/басқаруды навигациялаудың спутниктiк жүйесiн енгiзуге даярлық жалғасады.

      Астана, Алматы және Атырау қалаларында жаңартылған әуежай кешендерi негiзiнде әуе қатынастарын кеңейту үшiн iс-шаралар жүргiзiледi.

      Әлеуметтiк мәнi бар рейстердi жүзеге асыру үшiн тұрақты iшкi әуе тасымалын субсидиялауды жалғастыру қажет.

Телекоммуникация мен почта байланысының дамуы

      Телекоммуникация саласының 2007-2009 жылдардағы дамуының негiзгi мақсаты ақпараттық қоғамды және Қазақстанның бәсекеге қабiлеттi экономикасын одан әрi қалыптастырудың ең басты шарттарының бiрi ретiнде телекоммуниациялық секторды одан әрi дамытуға арналған жағдайлар мен тетiктердi жетiлдiру болып табылады.

      Ақпараттық қоғамға өтудi қамтамасыз ету үшiн мемлекеттiк саясаттың негiзгi үш бағыты айқындалып отыр: саланы мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру, инновациялық-технологиялық даму және саланың техникалық базасын қамтамасыз ету, саладағы әлеуметтiк-экономикалық және саяси мiндеттердi iске асыру.

      Көрсетiлген мақсаттарға қол жеткiзу үшiн бiрiншi кезектегi мынадай мiндеттердi орындау қажет.

      Телекоммуникация саласында заңнаманы үйлестiру және оны ЕО заңнамасына және ДСҰ-ның және Электр байланысының халықаралық одағының талаптарына жақындата түсу жөнiндегi жұмыстар жалғасатын болады.

      Телекоммуникация тораптарын жаңалау мен дамытудың мынадай басым бағыттарын iске асыру болжанып отыр:

      Ұлттық ақпараттық супермагистраль салуды жалғастыру;

      телекоммуникациялардың жергiлiктi торабын жаңғырту және дамыту;

      деректердi беру тораптарын дамыту;

      ұялы байланысты дамыту;

      жаңа буын тораптарын дамыту;

      радиожиiлiк спектрiн конверсиялау;

      спутниктiк байланыс жүйесiн дамыту.

      Алға қойған мақсатқа қол жеткiзу үшiн жаңа нормативтiк-құқықтық кесiмдер әзiрленетiн болады, сондай-ақ қолданыстағы заңнамаға телекоммуникация қызметi нарығында бәсекелестiктi дамытуға, радиожиiлiк спектрiн босатуға және конверсиялауға бағытталған тиiстi өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiледi.

      Телекоммуникация саласына инвестиция тарту мақсатында ұлттық қауiпсiздiк мүдделерiн сақтай отырып, қалааралық және халықаралық операторлардың жарғылық қорында шетел капиталының болуына шек қоюды алып тастау мүмкiндiгi туралы мәселе пысықталатын болады.

      Бәсекелестiктi одан әрi дамыту және ұялы байланыстың енгiзiлуiн тереңдету мақсатында ұялы байланыстың GSM стандартының үшiншi операторын дамыту бойынша iс-шаралар жалғасатын болады.

      Жоспарланып отырған кезеңде "KAZSAT-2" байланыс және хабар тарату спутнигiн ұшыру мәселесi пысықталатын болады, бұл Қазақстанға спутниктiк байланыстың халықаралық операторлар аренасына шығуына, сондай-ақ 1-ден астам өз спутнигi бар қазiргi кезде 30-дан аспайтын елдердiң құрамына енуiне мүмкiндiк бередi.

      Ұлттық ақпараттық супермагистральдiң (бұдан әрi - ҰACM) құрылысының аяқталуының нәтижесiнде республиканың барлық өңiрлерiнiң бүкiлдүниежүзiлiк ақпараттық торапқа кемiнде үш рет шыға алатын iрi үш шеңбер түрiндегi оңтайлы қосылуы жүзеге асырылады. Бұл, өз кезегiнде, магистральдық торапты пайдалануды арзандатуы, қосылу сапасын арттыруы, сондай-ақ байланыстың жоғары сапалы цифрлық арнасын, көлiктiк ортасын беруi негiзiнде республикада телекоммуникация нарығының дамуын қамтамасыз етуге тиiс және елiмiздiң ұзақ мерзiмдi бәсекелестiк артықшылықтарын қамтамасыз ету үшiн технологиялық алда болуға және техникалық базасын жасауға жәрдемдесетiн болады.

      Сондай-ақ ҰАСМ құрылысын толық аяқтау әлемдiк телекоммуникациялық нарықта бәсекеге ұлттық қабiлеттiлiктi қамтамасыз етудiң алғышарттарын жасайтын болады. Цифрлық магистральдi жасау барлық деңгейдегi телекоммуникацияның дамуына да, олар арқылы ТОБЖ (талшықты оптикалық байланыс желiсi) өтетiн өңiрлердiң ақпараттандырылуы мен iскерлiк белсендiлiгiнiң артуына да жәрдемдесiп, Ресей тораптарына тәуелсiз екiншi қуатты шлюз ұйымдастырылатын болады.

      Халқының саны 50-ден астам телефон орнатылмаған ауылдық елдi мекендердiң бәрi телефон байланысымен қамтамасыз етiледi.

      Күтiлетiн нәтижелер

      Алға қойылған бағыттар мен белгiленген iс-шараларды iске асыру Қазақстанға 2008 жылға қарай мынадай шешушi индикаторларға қол жеткiзуге мүмкiндiк бередi:

      бекiтiлген телефон желiсiнiң тығыздығы - елiмiздiң 100 тұрғынға 23-тен;

      ұялы байланыс абоненттерiнiң тығыздығы - 100 тұрғынға 50-ден;

      телекоммуникациялардың жергiлiктi тораптарының сандық деңгейi - 80 %;

      100 тұрғынның 10-ы Интернеттi пайдаланушылар.

      Спутниктiк байланыстың қазiргi операторларын "KAZSAT"-қа ауыстыру ақпараттық қауiпсiздiкке, республиканың валюта қаражатын үнемдеуге, Қазақстан Республикасының барлық салалары үшiн спутниктiк байланыс қызметiнiң серпiндi дамуына көмегiн тигiзедi. ТМД елдерiнiң операторларына да спутниктiк байланыс арналарын жалға беру жоспарланып отыр.

      Почта байланысы саласында 2007-2009 жылдардағы негiзгi мақсат жоғары сапалық деңгейде көрсетiлетiн почта-жинақтау қызмет көрсетулерiне халықтың еркiн қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз етуге қабiлеттi өңiрлiк инфрақұрылымын дамыту және жаңғырту болып табылады.

      Қойылған мақсатқа қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      "Қазпочта" акционерлiк қоғамының материалдық-техникалық базасын жетiлдiру және осы заманғы технологияларды енгiзу;

      почта-жинақтау қызметiн көрсету сапасын жақсарту;

      көрсетiлетiн қызмет түрлерiн кеңейту және осы заманғы банк өнiмдерiн және Интернетке бағытталған қызметтi енгiзу үшiн технологиялық базаны жасау;

      почта-жинақтау қызметiн дамыту үшiн қаржы тетiктерiн қалыптастыру;

      басқарудың осы заманғы технологияларын енгiзу.

      Почта байланысын пайдалану көрсеткiштерiн жақсартуға, оған қоса жұмыс iстеу мен магистральдық бағыттарды оңтайландыруды көздейтiн, почта жөнелтiмдерiн жеткiзудi қысқарту жиiлiгi мен мерзiмдерiн өсiруге бағытталған iс-шаралардың артықшылығы анықталды.

      Ауылдық аумақтарды дамытудың мемлекеттiк бағдарламасын табысты iске асыруға жәрдемдесу мақсатында почта байланысы саласында осы заманғы жабдықтарды енгiзiп, өндiрiстiк технологияларды жаңарту жоспарланып отыр, бұл қала мен ауыл арасындағы әлеуметтiк мәнi бар қызмет көрсетулерге қол жетiмдiлiк деңгейiн қамтамасыз ету жөнiндегi алшақтықты қысқартуға мүмкiндiк бередi.

      Банк қызметiмен, әсiресе ауылдық жерлерде тұратын халықты қамтуды кеңейтудi қамтамасыз ету мақсатында "Қазпочта" акционерлiк қоғамы қаржылық қызметтiң түр-түрiн кеңейту жөнiнде жұмыстар жүргiзедi. Одан басқа, өзге банк қызметтерiне, сондай-ақ халықты және шағын бизнес субъектiлерiн шағын кредиттеу қоры қызметiне қосылу жолымен, агенттiк қызмет көрсетулер түрлерiн кеңейту саласында Қоғамның қызметiн жандандыру жоспарланып отыр.

      Алдағы кезеңде банкоматтардың өз тораптары және POS-терминалдар негiзiнде почталық төлем карточкаларын шығару және қызмет көрсету сияқты жаңа жоғары технологиялық қызметтердi жеделдетуге, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалар үшiн бағалы қағаздар бойынша мәмiлелер жасауды тiркеу пункттерiн құру жолымен трансфер-агенттiк қызмет көрсетудi дамытуға назар аударылатын болады.

      "Электрондық үкiмет" құру жөнiндегi мемлекеттiк жобаны iске асыру үшiн осы заманғы телекоммуникациялық және Интернет-технологияларды енгiзу жолымен Қоғамның өңiрлiк тораптарын жетiлдiру жоспарланып отыр.

      Белгiленген мақсаттар мен қойылған мiндеттердi орындау елiмiздiң барлық аумағында халықаралық стандарттар деңгейiнде көрсетiлетiн почта-жинақтау қызметiне еркiн қол жетiмдiлiктi қамтамасыз етуге қабiлеттi дамыған өңiрлiк инфрақұрылым жасауға мүмкiндiк бередi.

      Ұлттық почта операторының материалдық-техникалық базасын жақсарту және осы заманғы технологияларды енгiзу почта-жинақтау қызметiн жоғары сапалық деңгейде жүргiзуге мүмкiндiк бередi: облыстық iшкi бағыттар бойынша почта тасымалының жиiлiгi аптасына 5 ретке дейiн, iшкi аудандық бағыттар бойынша - аптасына 3 ретке дейiн, елiмiздiң бүкiл аумағында почталық ақша аударымдары бiр күн iшiнде жүзеге асырылатын болады.

      Почта-жинақтау қызметiн көрсету түрлерiнiң қатарында және ауыл мен қала арасындағы қызмет көрсету сапасының арасындағы алшақтықты қысқарту ауылдық аумақтардың әлеуметтiк-экономикалық дамуы үшiн қолайлы жағдайлар жасайтын болады.

      Почта бөлiмдерi арқылы қаржы қызметiнiң кеңейтiлген түр-түрi ұсынылатын болады, смарт-карт технологиялары және терминалдар тораптары негiзiнде тиiмдi және өзiн-өзi ақтайтын алдыңғы қатарлы өнiмдер енгiзiлетiн болады. Почта жинақтау жүйесiнiң дамуы арқасында қалада тәрiздi ауылдық жерде тұратын адамдарға қаржылық қызмет көрсетулер қол жетiмдi болады.

"Электрондық үкiметтiң" дамуы

      Қазақстанның ақпараттық қоғам құруды қалыптастыру жолындағы жылдамырақ iлгерiлеуi үшiн, әлемдiк тәжiрибенi ескере отырып, Қазақстан Республикасында "электрондық үкiмет" қалыптастырудың 2005-2007 жылдарға арналған Мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жалғасатын болады.

      "Электрондық үкiметтiң" алдағы кезеңдегi негiзгi мақсаты халық пен бизнестiң мемлекеттiк органдардың қызметiне жылдам және сапалы қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету болып табылады.

      Осы мақсатты iске асыру үшiн "электрондық үкiметтi" қалыптастыру және тиiстiлiктi, оның iшiнде халықтың ақпараттық қоғамға даярлық деңгейiн арттыруға бағытталған пилоттық жобаларды қалыптастыру және енгiзудi жеделдету жөнiндегi жұмыстар жандандырылатын болады.

      Интернеттiң бүкiлдүниежүзiлiк торабының қазақстан сегментiнiң контентiн дамыту және халық үшiн компьютерлiк техниканың қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру жоспарланып отыр.

      2007-2009 жылдары Интернет тарифтерiн төмендету және PR науқандарын жүргiзiп, жергiлiктi атқарушы органдардың қатысуымен мектептер, ЖОО-лар, қоғамның қол жетiмдi пункттерi жанында ИТ-оқуларын ұйымдастыру көзделiп отыр. Осыған байланысты "е-әкiмдiктердi" құру жөнiнде пилоттық жобалар iске асырылатын болады.

      "Электрондық үкiметтiң" табысты жұмыс iстеуi мақсатында халықтың компьютерлік сауаттылығының әр түрлі деңгейiмен және қазіргi инфокоммуникациялық технологияларға қолжетiмдiлiгi мүмкiндiктерiнiң теңсiздiгiмен сипатталатын Қазақстанда ақпараттық теңсiздiктi төмендету бойынша салалық бағдарлама қабылданатын болады. Осы бағдарламаның iс-шаралары Қазақстан халқының компьютерлiк сауаттылығының деңгейiне 20%-ға және Интернет пайдаланушылар 20% деңгейiне жеткiзуге, сондай-ақ Қазақстан азаматтарының өмiрiнде ақпараттық ресурстардың әлеуметтiк және экономикалық маңыздылығының артуына бағдарланған.

Параграф 3. 2007-2009 жылдары агроөнеркәсiптiк кешендi дамыту

      Мемлекеттiк саясаттың агроөнеркәсiптiк кешен саласындағы алдағы кезеңдегi негiзгi мақсаты оның салаларының табыстылығын және өнiмдiлiгiн арттыру негiзiнде агроөнеркәсiптiк кешеннiң орнықты дамуын қамтамасыз ету, отандық өнiмнiң ұлттық бәсекелестiк артықшылықтарын дамыту болып табылады.

      Қойған мақсатқа қол жеткiзу үшiн 2005 жылы "Агроөнеркәсiптiк кешендi және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттiк реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды. Заңда агроөнеркәсiптiк кешен (бұдан әрi - АӨК) мен ауылдық аумақтардың басым дамуының құқықтық негiздерi қаланып, ауыл шаруашылығы өнiмiнiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға, аграрлық нарықтың тұрақтылығын қамтамасыз етуге және ауыл халқының өмір сүруінің стандартты сапасын арттыруға бағытталған негiзгi ережелер, мемлекеттiк реттеудiң қағидаттары мен тетiктерi белгiлендi.

      Қабылданған Агроөнеркәсiптiк кешен орнықты дамытудың 2006-2010 жылдарға арналған тұжырымдамасы, Іс-шаралар жоспары және 2006-2008 жылдарға арналған бiрiншi кезектегi бағдарлама шеңберiнде оны iске асыру жөнiнде мынадай негiзгi мiндеттердi шешу көзделiп отыр:

      агроөнеркәсiптiк кешендi индустрияландыру;

      агроөнеркәсiптiк кешеннiң инфрақұрылымын дамыту;

      агроөнеркәсiптiк кешеннiң ұлттық бәсекелi басымдықтарын дамыту;

      агроөнеркәсiптiк кешен өнiмдерiнiң нарығын мемлекеттiк реттеу және елiмiздiң азық-түлiк қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету.

      Индустрияландыру АӨК салаларын техникалық және технологиялық жаңарту; егiс алқаптарының құрамында рентабелдiлiгi жоғары дақылдардың үлесiн арттыру, мал шаруашылығын өнеркәсiптiк негiзге көшiру, инновациялық әзiрлемелердiң ғылыми қамтамасыз етiлуiн күшейту және нығайту, нақты сектордың қажеттiлiктерiне сәйкес кадрлармен қамтамасыз ету жүйесiн қалыптастыру арқылы қамтамасыз етiлетiн болады.

      Орта мерзiмдi перспективада азық-түлiк тауарларының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi жүйенi жасау, өнiмнiң сапасын бақылау және қауiпсiздiк тәуекелiн бағалау жүйесiн жаңарту, қаржы және сақтандыру инфрақұрылымын дамыту, агроөнеркәсiптiк кешендi ақпараттық-маркетингтiк және консультациялық қамтамасыз етудi жақсарту жүйесiн жасау жоспарланып отыр.

      Алдағы үш жылда тауарлардың өндiрушiден тұтынушыға жылжуының арнайы жабдықталған даярлау-сатып алу кооперативтерiнiң тармақталған желiсiн жасау арқылы айқын жүйесi құрылатын болады.

      Агроөнеркәсiптiк кешеннiң өнiмдiлiгiн және өнiмнiң сапасын арттыру, технологияны жетiлдiру және жабдықтарды жаңарту орта мерзiмдi кезеңде кластерлiк өзара қатынастардың дамуымен қамтамасыз етiлетiн болады.

      Агроөнеркәсiптiк кешеннiң өнiмдерiн өндiрудi және өткiзу нарықтарын дамытудың теңгерiмдiгiн қамтамасыз ету мақсатында 2007-2009 жылдары мыналар көзделiп отыр:

      сатып алу және баға интервенциясын жүргiзу;

      ауыл шаруашылығы өнiмдерiнiң дамыған көлiк-логистикалық инфрақұрылымдары бар коммуналдық көтерме базарларын құру;

      биржалық сауданы дамыту.

Агроөнеркәсiптiк кешеннiң бәсекелестiк артықшылықтарын

дамыту

      Республиканың аграрлық секторы бәсекелестiк күресте табысты пайдаланылуы мүмкiн бiр қатар артықшылықтарға ие болып отыр.

      Пайдалы жерлердiң орасан зор ауданының, бiлiктiлiгi жоғары кадрлардың болуы, өнiмнiң экологиялық тазалығы, шикiзат өндiрiсi орындарында қайта өңдеу қуаттарының шоғырлануы өндiрiс көлемiн арттыруға және салыстырмалы түрдегi өзiндiк құны төмен өнiм алу үшiн экстенсивтi факторларды және климаттық жағдайларды барынша пайдалануға мүмкiндiк бередi.

      Осы артықшылықтарды iске асыру үшiн шикiзатты сапалы қайта өңдеу жүйесiн тәртiпке келтiру, ел iшiнде және транзиттiк мемлекеттердiң аумақтары бойынша өнiмдi тасымалдау үшiн жеңiлдiк жағдай жасау, импортқа алушы елдерде жарнамалауды ұйымдастыру, тарифтiк реттеу мен отандық өнiмнiң экспортын субсидиялау болжамдалып отыр.

      Агроөнеркәсiптiк кешеннiң бәсекелестiк артықшылықтарын одан әрi дамыту үшiн мыналар қажет:

      АӨК мемлекеттiк қолдауын арттырудың бар резервтерiн қажеттi тауар-материалдық ресурстарды арзандату бағдарламаларына жiберу, агробизнестiң ауыл шаруашылығы инфрақұрылымын дамыту;

      материалдық-техникалық жарақтандыруды арттыру мақсатында агроөнеркәсiптiк кешеннiң субъектiлерiн кредиттеу кезiнде пайыздық ставкаларды субсидиялау;

      Қазақстанның азық-түлiктiң әлемдiк нарықтарына отандық өнiмдi маңызды жеткiзушi ретiндегi ұстанымдылығын тiкелей қолдау шараларын бағыттау;

      агроөнеркәсiптiк кешен саласында техникалық реттеу саласында халықаралық талаптарға сәйкес нормативтiк-құқықтық базаны әзiрлеу және құру;

      агроөнеркәсiптiк кешеннiң өнiмiне халықаралық стандарттардың талаптарына сай жаңаларын әзiрлеу және қолданыстағы стандарттарды үйлестiру; агроөнеркәсiптiк кешен кәсiпорындарының ISO және HASSP (дағдарысты тәуекелдердi нүктелерiн талдау) талаптарына сәйкес сапаның халықаралық стандарттарына жедел өтуi бойынша шараларды әзiрлеу және iске асыру;

      ауыл шаруашылығы өнiмiн қайта өңдеу және тамақ өнеркәсiбi кәсiпорындарында ISO және HASSP халықаралық стандарттар талаптарына сәйкес келетiн сапа менеджментi жүйесiн енгiзу;

      ISO және HASSP базасында тамақ өнеркәсiбi кәсiпорындарының сапа менеджментi жүйесiн әзiрлеу, енгiзу және сертификаттау шығындарын субсидиялау;

      халықаралық нормаларға сәйкес және ЖЗТ (жақсы зертханалық тәжiрибе) мен HASSР қағидаттарын ескере отырып, АӨК-тiң қайта өңдеу салаларына өнiмдер мен мал шаруашылығы шикiзатын қайта өңдеу қауiпсiздiгiн бақылаудың технологиялық тiзбегiн енгiзу;

      ТМД-ның қолданыстағы мемлекетаралық стандарттарын (мемлекеттiк стандарттарды) және халықаралық баламалармен бiрге сынақтардың әдiстерiн көкейкестi ету және үйлестiру жөнiндегi ұсыныстарды тұжырымдау;

      агроөнеркәсiптiк кешеннiң кәсiпорындарында сапаның осы заманғы жүйелерiн енгiзу жөнiндегi техникалық регламенттер мен стандарттарды, ұсынымдар мен нұсқаулықтарды әзiрлеудi қаржыландыру;

      ауыл шаруашылығы шикiзатын және оны терең қайта өңдеу өнiмдерiн экспорттаушы кәсiпорындардың салалық бiрлестiктерiн (қауымдастықтарын) құруға жәрдемдесу;

      "Тамақ өнiмiнiң қауiпсiздiгi туралы" Қазақстан Республикасының Заңын әзiрлеу және оның негiзiнде азық-түлiктiң жеке түрлерiне техникалық регламенттердi қабылдау.

Техникалық және технологиялық жаңғырту

      Ауыл шаруашылығы машинасын жасауды дамытудың негiзгi мақсаты қолданыстағы машиналар паркiнiң жұмысқа қабiлеттiлiгiн қамтамасыз ету және сақтау жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеу және енгiзу және жоғары тиiмдi және бәсекеге қабiлеттi ауыл шаруашылығы техникасының өндiрiсiн дамыту, оңтайлы мерзiмдерде негiзгi ауыл шаруашылығы жұмыстарын атқаруды қамтамасыз ететiн жабдық пен қосалқы бөлшектер арқылы ауыл шаруашылығы өндiрiсiн техникалық жарақтандыру деңгейiнiң артуы, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өнiмiн сақтау мен қайта өңдеу болып табылады.

      Мақсатқа қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      ауыл шаруашылығы машинасын жасау саласында қолданыстағы нормативтiк құқықтық кесiмдердi жетiлдiру;

      iшкi және сыртқы нарықтарда әлеуеттi сұраныстың қажеттiлiктерi мен перспективаларын есепке ала отырып, ауыл шаруашылығы өндiрiсi үшiн ауыл шаруашылық техникасы мен жабдығы өндiрiсi дамуының перспективалық бағыттарын айқындау;

      машина жасау кәсiпорындары мүмкiндiктерiнiң мониторингi және ауыл шаруашылық машинасын жасау өнiмiне АӨК қажеттiлiгiнiң маркетингi;

      олардың техникалық, технологиялық және өндiрiстiк қуаты мен мүмкiндiктерiн ескере отырып, жаңа ауыл шаруашылығы машинасы мен жабдығын игеру жөнiнде ауыл шаруашылық машинасын жасау кәсiпорындарының iс-қимылын үйлестiру;

      бәсекеге қабiлеттi өнiмдi шығаруға бағытталған инновациялық жобаларды қалыптастыру;

      негiзгi өндiрiстiк қорларды жаңарту және жаңа технологияларды енгiзу үшiн инвестицияларды тарту, өндiрiстi әртараптандыру, өнiмнiң сапасын жақсарту;

      ауыл шаруашылық техникасы лизингiнiң нарығын кеңейту және лизингтiң әр түрлiлiгiн арттыру;

      сапаны басқарудың халықаралық стандарттарын өндiрiске енгiзу;

      ТМД және алыс шетелдердiң кәсiпорындарымен отандық ауыл шаруашылық машина жасау кәсiпорындарының кооперациялық байланыстарын қалыптастыру;

      машина жасау кәсiпорындарында сервистiк қызмет көрсетудi ұйымдастыру;

      басты жобалық-конструкторлық бюроларды құру;

      ғылыми және инновациялық инфрақұрылымның қазiргi заманғы элементтерiн дамыту - салааралық технологиялық парктердi құру;

      республиканың негiзгi топырақты-климаттық аймақтарында климатында машина-сынау станцияларын құру және олардың тиiмдi қызмет етуiн қамтамасыз ету;

      машина-трактор станцияларын дамыту (сервис-орталықтарды);

      ауыл шаруашылығы машинасын жасау үшiн жоғары, орта техникалық және кәсiптiк бiлiмi бар бiлiктi кадрлар даярлау.

Ауыл кооперациясын және iрi фермерлiк шаруашылықтарды

құру және дамыту

      Қазақстан Республикасының агроөнеркәсiптiк кешенiн тұрақты дамытудың 2006-2010 жылдарға арналған тұжырымдамасын iске асыру жөнiндегi 2006-2008 жылдарға арналған бiрiншi кезектегi шаралар бағдарламасының негiзгi бағыты ауыл шаруашылығы тауарын өндiрушiлердi орта және iрi құрылымдарға бiрiктiрудi ынталандыру болып табылады.

      Осы бағытта мынадай iс-шаралар көзделiп отыр:

      көктемгi-егiс және жинау жұмыстарын жүргiзу үшiн жанар-жағар май материалдарының, минералды тыңайытқыштардың және суару суын жеткiзудiң құнын субсидиялау;

      арнайы технологиялық жабдықты (сауатын және тоңазытатын жабдық, азықтандыруға және жем-шөп беруге арналған жабдық), көлiк құралдарын, мал шаруашылығы өнiмi мен шикiзатын алғашқы қайта өңдейтiн шағын цехтарды сатып алуға кредиттер беру арқылы ұсақ тауар өндiрушiлердi кооперативке бiрiктiруге ықпал ету;

      құрама жемнiң құнын субсидиялау, техникалық және технологиялық жарақтандыру үшiн лизингтiк бағдарламаға мал шаруашылығы саласын тарту.

      Ауыл шаруашылығы өнiмiн жасау жүйесiнде мыналар көзделедi:

      ауыл шаруашылығының өнiмiн дайындау, сақтау, қайта өңдеу және өткiзу жөнiндегi, сондай-ақ арнайы техникамен, тоңазытқыш және арнайы жабдықпен жарақталған басқа да қызметтер көрсету жөнiндегi кооперативтерге жеңiлдiкпен кредит беру жолымен ауыл шаруашылығы құрылымдарын бiрiктiрудi ынталандыру;

      өнiмдiсұрыптау және тауарлық партиялар құру тиiмдi жағдаймен, өнiмдi шығару және сату, маркетингтiк ақпарат беру мәселелерi бойынша кооператив мүшелерiне консультация берудi қамтамасыз ету;

      коммерциялық емес негiзде сату, сақтау және қайта өңдеудегi қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн шикiзатты өндiрушiлер мен қайта өңдеушiлер мүддесiн ортақтастыру;

      мал сою, дайындау, мал шаруашылығы өнiмiн алғашқы қайта өңдеу және сақтау үшiн арнайы жабдығы бар өндiрiстiк базалар желiсiн дамыту;

      жемiс-көкөнiс өнiмiн өндіретiн аудандарда қолдағы жемiс-көкөнiс сақтау қоймаларын және базаларын барынша iске қосу және оларды салу.

Қаржы және сақтандыру инфрақұрылымын дамыту

      Қазiргi таңда ауыл шаруашылығы тауар өндiрушiлерiн қажеттiлiктерiне бағдарланған қаржы құралдарының көпсалалық жүйесi қалыптасты және қызмет етедi: көктемгi және жинау жұмыстарын жүргiзуге жеңiлдiкпен кредит беру, қайта өңдеушi кәсiпорындар үшiн ауыл шаруашылығы техникасы және жабдығының лизингi, ауылдық кредиттiк серiктестiктер жүйесi, дәндi дақылдарды форвардтық сатып алу, астық қолхаттары және кепiл ретiнде оларды пайдалану, ауыл тұрғындарына шағын кредиттер беру.

      AӨК қаржы және сақтандыру инфрақұрылымын дамыту саласында орта мерзiмдi перспективада ауылдық кредиттiк серiктестiктердiң қазiргi жүйесiн, көрсетiлетiн қаржы қызметiнiң тiзбесiн кеңейту және кредит беру көлемiн ұлғайту болжануда. Сонымен қатар, ауыл тұрғындарына шағын кредит берудiң көлемi, астық қолхаттарына кепiлдiк беру жүйесiн қолдаудың, ауыл шаруашылығында мiндеттi сақтандыруды ұлғаятын болады.

      Осы бағыттарды iске асыруда мынадай шараларды өткiзу көзделiп отыр:

      Ауылдық кредиттiк серiктестiктердiң тораптарын кеңейтуге және оларға кредит беруге "Aграрлық кредит корпорациясы" акционерлiк қоғамының кредиттiк ресурстарын арттыру;

      ауыл шаруашылығы ұсақ құрылымдарын орта және iрi кәсiпорындарға бiрiгуiн және жеңiлдiктi кредит ресурстарын берумен ынталандыру арқылы өндiрiстiң тиiмдiлiгiн арттыру;

      ауылдық кредиттiк серiктестiктердiң қаржы жағдайын жедел және тұрақты бақылауды жүзеге асыру;

      ауыл тұрғындары мен агроөнеркәсiптiк кешен субъектiлерiне мемлекеттiк ипотекалық және тұтынушылық кредит берудi енгiзу;

      ауылдық кредиттiк серiктестiктердiң кредит саясатын және бacқapу қызметiн жүргiзу жөнiндегi ақпараттық жүйенi әзiрлеу және енгізу;

      кредиттеу арқылы ауыл шаруашылығы емес бизнестi дамытуды ауыл тұрғындарының тұрмыс деңгейiн көтеру және жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету үшiн жағдай жасау;

      "ҚазАгроКепіл" акционерлiк қоғамының жарғылық капиталын, астық қолхаттары бойынша кепiлдiк көлемдерiн ұлғайту және осы сызбаны ауыл шаруашылығы өнiмiнiң басқа да түрлерiне қолдану;

      астық қолхаттарын "он-лайн" режимiнде есепке алудың электронды жүйесiн енгiзу;

      ауыл тұрғындарына шағын кредиттi берудi ұйымдастыруға мемлекеттiк қаражат бөлу;

      ауылда шағын кредиттiк ұйымдардың торабын дамыту;

      экономикалық белсендi ауыл тұрғындарының қаржы-кредит ресурстарына қол жеткiзуiн жеңiлдету;

      ауыл тұрғындарына кәсiпкерлiк негiздерiн үйрету семинарларын өткiзу;

      өсiмдiк шаруашылығында мiндеттi сақтандыру жүйесiн жетiлдiру.

      Ескерту. Кіші бөлімге өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008.04.04  N 318 Қаулысымен.

Ақпараттық-маркетингтiк және консультациялық қамтамасыз

етудi кеңейту

      Ақпараттық-маркетингтiк қызмет көрсетулерге қол жетiмдiлiктi кеңейту және агроөнеркәсiптiк кешен субъектiлерiнiң ақпараттық деңгейiн көтеру жолымен агробизнес қызметiнiң тиiмдiлiгiн қамтамасыз ету үшiн мыналар көзделiп отыр:

      ауылдық ақпараттық-консультациялық орталықтар базасында агробизнестi жүргiзу негiздерi бойынша оқыту семинарларын үнемi жүргiзудi қамтамасыз ету;

      агроөнеркәсiп кешенi субъектiлерiне өтеусiз негiзде, агроөнеркәсiп кешенiн ақпараттық-маркетингтiк қамтамасыз етудi мемлекеттiк қолдау шеңберiнде ауылдық ақпараттық-консультациялық орталықтардың торабы арқылы ақпарат пен қызмет тiзбесiн кеңейту;

      агроөнеркәсiп кешенiнiң ақпараттық-маркетингтiк жүйесiнде "Е-Agriculture" агроөнеркәсiптiк кешеннiң салаларын басқарудың бiрыңғай автоматтандырылған жүйесiн жасау, "он-лайн" режимiнде ауыл шаруашылығы өнiмдерi электрондық коммерциясының жүйесiн қалыптастыру;

      ақпараттық-маркетингтiк жүйенi пилоттық жобалар шеңберiнде ауылдық округтар деңгейiне дейiн дамыту;

      өңiрлiк көрме-жәрмеңке iс-шараларын ұйымдастыру және өткiзу.

      Күтiлетiн нәтижелер

      Алдағы жылдарда орындалуы жоспарланып отырған iс-шаралардың нәтижесiнде, 2009 жылға қарай республикада астық өндiру болжамдық деректер бойынша 15 млн. тоннаны, оның iшiнде бидай 11,7 миллион тоннаны құрайды. Дәндi дақылдар сапасының арттырылуы күтiлуде, соның нәтижесiнде бидай дәнiн экспорттау 6 млн. тоннаға дейiн артады.

      2009 жылы 2006 жылмен салыстырғанда мал өнiмдерiн өндiру: мал және құс етi (сойыс салмағымен) - 15,8 %, сүт - 17,4 %, жұмыртқа - 19,2 %, жүн - 14,4 % артады.

      2009 жылы ауыл шаруашылығы шикiзатын ұқсату өнiмдерiн өндiру 2006 жылмен салыстырғанда: қоюлатылған сүт өндiру - 14 %, қант - 6,1 %, жармалар - 12,5 %, ет және ет-өсiмдiк консервiлерi - 15,8 %, шұжық өнiмдерi - 7,2 %, ұн - 9 %, сары май - 15 %, iрiмшiк пен сүзбе - 9 % артады.

      2009 жылға қарай агроөнеркәсiптiк кешеннiң техникалық және технологиялық жарақтандырылуы елеулi түрде артады.

      Осы жылдар iшiнде халықаралық стандарттарға сәйкес ауыл шаруашылығы өнiмiнiң қауiпсiздiгi мен сапасын бағалау жүйесi қалыптасатын болады.

      Институционалдық инфрақұрылым аграрлық нарықтың қажеттерiне бейiмделетiн болады.

      Iшкi азық-түлiк нарығын реттеудiң тиiмдi тетiгi қалыптастырылатын болады.

      Орта мерзiмдi кезеңде қабылданған кешендi шаралар iрi және орта шаруашылықтардың ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрудiң жалпы өндiрiс көлемiндегi үлесiн 60 %-ға дейiн жеткiзуге мүмкiндiк бередi деп күтiлуде.

Параграф 4. 2007-2009 жылдардағы сауда саясаты

      2007-2009 жылдары сауда саясаты саласында мыналар бойынша кешендi шаралар әзiрленедi:

      тұтынушылардың құқығын қорғау;

      сауда қызметi саласында қолданыстағы заңнаманы сақтау жөнiндегi, әсiресе iшкi нарықта сатылатын тауарлардың қауiпсiздiгi мен сапасына бақылау мен жауапкершiлiктi күшейтудi қамтамасыз ету;

      электронды сауданы одан әрi дамыту жолымен саудаға инновациялар енгiзу, оның iшiнде сауда торабы мен қызмет көрсету саласына қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды енгiзу;

      осы заманғы халықаралық стандарттардың талаптарына сәйкес қызмет көрсету және сервис деңгейiн көтеру мақсатымен сауда және қоғамдық тамақтандыру саласында мамандарды даярлау және қайта даярлау жүйесiн қайта қарау және енгiзу;

      сауда инфрақұрылымын дамыту.

      Сыртқы сауда саясатында орта мерзiмдi перспективада мынадай мiндеттердi шешу негiзгi назарда болады:

      экспортты әртараптандыру және экспорттың жалпы көлемiнде қосымша құны жоғары өнiмнiң үлесiн арттыру;

      қазақстандық тауарларға қатысты шетелдiк мемлекеттер бастамашылық жасаған демпингке қарсы талқылауды реттеу жөнiнде уәкiлеттi органдармен және мүдделi кәсiпорындармен консультациялар жүргiзу жолымен іс-шаралар өткізу;

      ойластырылған тариф саясаты мен қорғаныстық, демпингке қарсы және өтем шараларын жүргiзу жолымен отандық өндiрушiлердiң арта түсiп отырған тауар импортынан мүдделерiн қорғауға бағытталған қажеттi жұмыс жүргiзу;

      сыртқы, шекара маңындағы және iшкi сауда саласында нормативтiк-құқықтық базаны жетiлдiру;

      сауданың әр түрiнiң дамуын ынталандыру (биржалық, көтерме);

      тұтынушылардың мүдделерiн қорғауға, отандық өндiрiстi дамытуға және қолдауға бағытталған икемдi кеден-тариф саясатын жүргiзу;

      қосылған құны жоғары өнiмдер экспортының кредиттеу және сақтандыру тетiктерiн әзiрлеу;

      ТМД елдерiне экспорттық шығаруларды молайту.

5. 2007-2009 жылдары Қазақстан экономикасының жедел өсуiн

қамтамасыз ету үшiн экономиканы мемлекеттiк басқаруды

жетiлдiру

Параграф l. 2007-2009 жылдары макроэкономикалық тұрақтылықты

қамтамасыз ету

Тұрақты экономикалық өсу

      2007-2009 жылдары экономиканың серпiндi дамуын жалғастыру мақсатында IЖӨ жылдық орташа нақты өсiмiнiң 9,5% болуына қол жеткiзiледi.

      Экономиканың үш жылдағы жалпы өсiмi 31,3% құрайды. Бұл IЖӨ-нi 2008 жылы 2000 жылға қарағанда екi есе өсiру жөнiндегi стратегиялық мiндеттi шешуге мүмкiндiк бередi.

      Қазақстан халқының тiршiлiк сапасы мен стандарттарын арттыру мақсатымен жан басына шаққандағы ЖIӨ 2009 жылы 9393 АҚШ долларына жеткiзiледi.

      Мұнай бағасының күтпеген жерден өзгеруі түрінде көрініс беруі мүмкін орнықсыздық факторларының әсерін ескеріп, 2007 жылы мұнайдың әлемдік бағасы орташа есеппен алғанда 1 баррель үшін 69,5 АҚШ долларына жетеді деп күтіліп отыр, 2008-2009 жылдары 1 баррель үшін 60 АҚШ доллары деңгейінде болады

      Сыртқы сауда теңгерiмiнiң оң сальдосы 2007-2009 жылдары орташа алғанда жыл сайын 7,8 млрд. АҚШ долларын құрайтын болады.

      Инвестициялық сұраныстың кеңеюi ең бiрiншi кезекте кәсiпорындардың өз қаражаты есебiнен алынатын инвестицияларды қаржыландырудың iшкi көздерiмен байланысты болады. Жоспарланып отырған кезеңде негiзгi капиталға салынатын инвестиция көлемiнiң өсу қарқыны 111,5% құрайтын болады.

      Ескерту. 1-параграфқа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.05.21. N  395 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Ақша-кредит саясаты

      2007-2009 жылдардағы ақша-кредит саясаты бағаны тұрақтандыруды қамтамасыз етуге бағдарланатын болады. Инфляциялық таргеттеу қағидаттарына ауысу жөнiндегi жұмыстар жалғасатын болады. Бұл ақша-кредит саясатының негiзгi параметрлерiн инфляция бойынша мақсатты бағдарлардан туындайтын болжамдарға құруды ескередi.

      Ақша-кредит саясаты саласында Ұлттық Банк 2007-2009 жылдары ақша-кредит операцияларының пайдалану тиiмдiлiгiн арттыру және қолданылатын шаралардың ақша нарығының жағдайына әсерiн күшейте беру жөнiндегi жұмыстарды жалғастырады.

      Ұлттық Банк ставкаларды қайта қаржыландырудың ресми ставкасын қоса алғанда, ақша нарығындағы ахуалға және инфляция деңгейiне байланысты өз операциялары бойынша реттейтiн болады.

      Екiншi деңгейдегi банктердiң Ұлттық Банктегi депозиттерi және қысқа мерзiмдi ноттар шығару қаржы нарығында сыйақы ставкаларын реттеудiң, сондай-ақ банктердiң шамадан тыс өтiмдiлiгiн стерилизациялаудың негiзгi тетiктерi болып қала бередi.

      Екiншi деңгейдегi банктер үшiн ставкалар дәлiзiн белгiлеу жолымен Ұлттық Банктiң сыйақының нарықтық ставкаларына әсерiн арттыру жөнiндегi жұмыстар жалғасатын болады (төменгi ставка - екiншi деңгейдегi банктердiң депозиттерiн тарту ставкасы, жоғарғы ставка - екiншi деңгейдегi банкiлерге қарыз беру ставкалары).

      Ұлттық Банктiң ақша-кредит саясаты тетiктерiнiң негiзгi макроэкономикалық көрсеткiштерге, оның iшiңде инфляцияға әсерiн бағалауға мүмкiндiк беретiн ақша-кредит саясаты трансмиссиялық тетiгiнiң үлгiсi жетiлдiрiлетiн болады.

      Шамадан тыс өтiмдiлiк проблемасының өткiрлiгiн төмендету үшiн Ұлттық Банктiң олар бойынша нормативтердi сақтауға тиiстi банктердiң мiндеттемелерiн кеңейту жолымен ең төменгi резервтiк талаптарды есептеу тетiгiн одан әрi жетiлдiрудi жүзеге асыру ниетi бар. Өтiмдiлiктi шектеу жөнiндегi көзделген шараларға қарамастан, ақша ұсынысы экономикалық өсудiң жеткiлiктi жоғары қарқынын қамтамасыз ететiн болады.

      Ұлттық Банк ұзақ мерзiмге бекiтiлген әлде бiр дәлiздi айқындамай, валюта курсының қалыптасуына валюта курсының қысқа мерзiмдi және алыпсатарлық ауытқуының зардаптарын жұмсарту мақсатымен ғана араласуды жүзеге асырып, айырбастың айнымалы курсын жүргiзу саясатын жалғастырады. Курстың ауытқуы валюта нарығындағы ақшаға сұраныс пен ұсыныс қатынасына байланысты болады. Шетел валютасы ағынының мониторингi жүргiзiледi.

      Қаржы емес корпорациясы секторындағы, қалыптасқан экономикалық конъюнктураның және кәсiпорындардың қаржылық жағдайындағы, өтем қабiлетiнiң деңгейi және капиталды тартуға қажеттiлiгiнiң, кредит ресурстарына сұранысына, кәсiпорынның инвестициялық саясатындағы үрдiстер мен бағыттарының дамуына баға беру мақсатында экономиканың нақты секторындағы кәсiпорындардың мониторингi бойынша жұмыстар жалғасатын болады.

      Инфляцияны тежеу жөнiндегi шаралары Ұлттық Банк пен Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң бiрлескен iс-қимылының күшейе түсуiн қажет етедi.

      Валюталық реттеу және валюталық бақылау саласында Қазақстанда валюта режимiн одан әрi ырықтандыруға, капиталдың қозғалысына байланысты тәуекелдердi реттеуге жаңа ұстанымдарды тұжырымдауға бағытталған саясат жалғасатын болады. Сыртқы экономикалық операциялар бойынша ақпараттық база жетiлдiрiлетiн болады, бұл 2007 жылдан бастап валюталық операцияларды жүргiзудiң рұқсат беру тәртiбiнен кейiннен мониторинг жүргiзу және iрiктемелi бақылау жүйесiне тиiмдi ауысуды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.

      Төлем жүйесiнiң қызметiн қамтамасыз ету саласында төлем жүйесiнiң тиiмдiлiгi мен қауiпсiздiгiн арттыру, тәуекелдердi басқарудың қауiпсiздiк және төлем жүйелерiн қадағалау үшiн тиiмдi жүйе жасау жөнiндегi шаралар қолданылатын болады.

      Төлем жүйелерiнiң кiдiрiссiз және үзiлiссiз қызмет iстеуiн, қуатын арттыру мен қауіпсiздік деңгейiн көтеруді қамтамасыз ету мақсатында төлем жүйелерiнің жаңа резервтiк орталығын жасау жөнiнде жұмыс жүргiзiледi.

      Төлем карточкалары нарығының даму саласында 2007-2009 жылдарда төлем карточкаларының Ұлттық банкаралық жүйесiн одан әрi енгiзу және дамыту басым бағыт болады. Оны енгiзу шеңберiнде ел iшiнде "KazCard" төлем карточкаларын қолдануды кеңейтуге және оларға қызмет көрсету инфрақұрылымдарын дамытуға ерекше назар аударылатын болады.

      Қолма-қол ақша айналымы саласында Ұлттық Банк жаңа дизайндағы банкноттарды айналымға енгiзетiн болады, бұл полиграфиялық және компьютерлiк технологиялардың дамуымен байланысты болып отыр. Банкноттардың жаңа қорғаныс және машинамен оқылатын элементтерi болады.

      Қаржы жүйесiнiң тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу шеңберiнде Ұлттық Банк өз қызметiн Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттiгiмен тығыз үйлестiрiп отыратын болады.

      Халықаралық қаржы ұйымдарымен белсендi ынтымақтастық жалғасады (Халықаралық Валюта Қоры, Дүниежүзiлiк Банк, Еуропа Қайта Құру және Даму Банкi, Азия Даму Банкi, Ислам Даму Банкi және басқалар).

      Интеграциялық бiрлесу шеңберiнде Ұлттық Банк ЕурАзЭҚ-қа мүше елдердiң интеграцияланған валюта нарығын құру, сондай-ақ Бiрыңғай экономикалық кеңiстiктi (БЭК), Шанхай Ынтымақтастығы Ұйымын (ШЫҰ) қалыптастыру жөнiндегi мемлекетаралық және ведомствоаралық топтардың жұмысына қатысу бойынша жалпы төлем жүйесiн ұйымдастыру жөнiндегi жұмыстарды жалғастырады.

Қаржы секторын дамыту

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау

      Орта мерзiмдi перспективада қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау осы саладағы мемлекеттiк саясат мүдделерiн, ел экономикасының қазiргi заманғы дамуын және халықаралық ынтымақтастық жағдайларын ескере отырып, жүзеге асырылады.

Банк секторының бәсекелестiгiн ырықтандыру және арттыру

      Шетелдiк банктердiң отандық қаржы нарығына қол жетiмдiгiн ырықтандыру, банктердiң сыртқы қарыз алуларының өсуiн басқарудың тиiмдiлiгiн арттыру, банктер активтерiнiң сапасына сыртқы қарыз алулардың өсу әсерiнiң мониторингi, банк секторы активтерiнiң сапасына жылжымайтын мүлiк нарығын тұрақсыздандыру ықтимал терiс әсерiн азайтуға жәрдемдесу, екiнші деңгейдегi отандық банктер қызметiнiң ашықтық деңгейiн арттыру мақсатында алдағы жылдары экономиканың банк секторын мемлекеттiк реттеу жүйесiн одан әрi жетiлдiру жалғасатын болады.

      2007-2009 жылдары мынадай iс-шараларды орындау керек:

      шетелдiк банктердiң отандық қаржы нарығына қол жетiмдiлiгiн ырықтандыру мақсатында республиканың қолданыстағы банк заңнамасына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу;

      осы бағыттағы қалыптасқан ахуалды, экономикалық орнықтылықты және халықаралық iс-тәжiрибенi ескере отырып, сыртқы қарыз алулардың оңтайлы көрсеткiштерiн айқындауға, жылжымайтын мүлiкке бағалардың төмендеуiне байланысты тәуекелдерге банктердiң орнықтылығын арттыруға; екiншi деңгейдегi отандық банктер қызметiнiң ашықтық деңгейiн арттыруға; активтердi жiктеу ережесiн жетiлдiруге және олар бойынша провизиялар құруға ықпал ететiн нормативтiк құқықтық кесiмдер қабылдау.

Сақтандыру нарығы

      2007-2009 жылдары сақтандыру ұйымдары қызметiнiң ашықтық деңгейiн арттыруға, сақтандыру қызметтерiнiң отандық нарығының сыйымдылығын ұлғайтуға, қайта сақтандырудың iшкi секторын, жинақтау сақтандыру жүйесiн дамытуға, шаруашылық субъектiлерiнiң және ел тұрғындарының сақтандыру мәдениетiн, мiндеттi сақтандыру жүйесiнiң тиiмдiлiгiн арттыруға экономиканың сақтандыру секторын мемлекеттiк реттеу жүйесiн одан әрi жетiлдiру жолымен қол жеткiзiлетiн болады.

      Экономиканың сақтандыру секторын мемлекеттiк реттеу жүйесiн одан әрi жетiлдiру мақсатында алдағы кезеңде:

      сақтандыру ұйымдары қызметiнiң ашықтық деңгейiн арттыруға ықпал ететiн нормативтiк құқықтық кесiмдер қабылдау;

      мiндеттi сақтандыру жүйесiн жетiлдiру;

      түсiндiру жұмыстарын жүргізудi қоса алғанда, республика халқының сақтандыру мәдениетiнiң деңгейiн арттыру жөнiндегi шаралар қабылдау ұйғарылып отыр.

Бағалы қағаздар нарығы

      Акционерлiк қоғамдар қызметiнiң ашықтық деңгейiн арттыру, қор нарығының өтiмдiлiгiн қамтамасыз ету, халықтың жеке жинақтарын жұмылдыру акцияларын нарығын дамыту, ұсынылатын қаржы құралдарының спектрiн кеңейту мақсатында жоспарланатын кезеңде бағалы қағаздар нарығын мемлекеттiк реттеу жүйесiн одан әрi жетiлдiру қажет.

      Акционерлiк қоғамдар қызметiнiң ашықтық деңгейiн арттыруға корпоративтiк басқару қағидаттарын енгiзу арқылы қол жеткiзiлетiн болады.

      Алматы қаласында өңiрлiк қаржы орталығын құру қор нарығының өтiмдiлiгiн қамтамасыз етедi.

      Қазақстандық бағалы қағаздар нарығында жоспарланып отырған инвесторларды - заңды тұлғаларды оқыту және инвестициялаудың ұжымдық нысанын дамыту халықтық жеке жинақтарын жұмылдыруға ықпал ететiн болады.

      Корпоративтiк басқару жүйесiн енгiзу мақсатында:

      бағалы қағаздар нарығына қатысушыларды мемлекеттiк реттеудi өздерiнiң қызметi туралы ақпаратты ашу, бағалы қағаздар бойынша кiрiстердi аудару және төлеу кезiнде төлем тәртiбiн арттыру жөнiндегi талаптарды олардың орындауы бөлiгiнде күшейтудi;

      бағалы қағаздарды иеленушiлердiң құқықтарын бұзғаны үшiн компаниялар басшыларының әкiмшiлiк жауапкершiлiгiн күшейту, акциялардың бақылау пакетiн иеленбеген акционерлердiң құқықтарын қорғайтын нормативтiк кесiмдер қабылдауды көздейтiн корпоративтiк басқару мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасы заңнамасын жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар дайындау қажет.

      Сондай-ақ, қазақстандық компаниялардағы корпоративтiк басқару деңгейiн корпоративтiк басқару нормалары мен қағидаттарын сақтауын бағалауға жетекшi рейтингтiк агенттiктердi тарту қажет.

      Мыналар:

      бұқаралық ақпарат құралдарында бағалы қағаздар нарығындағы қызметтi жариялау;

      мамандандырылған әдебиет шығару;

      бағалы қағаздардың әлеуеттi эмитенттерi үшiн семинарлар өткiзу арқылы халықтың бағалы қағаздар нарығы туралы хабардар болуының деңгейiн арттыру жөнiндегi шаралар жүзеге асырылады.

      Қаржы құралдарын инвестициялау үшiн ұсынылатын спектрдi кеңейту мақсатында мемлекеттiк бағалы қағаздар нарығын одан әрi дамыту, секьюритилендiру тетiктерiн шығару, мемлекеттiң толық және iшiнара кепiлдiгiмен облигациялар шығару жолымен мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiк тетiктерiн дамыту көзделiп отыр.

Жинақтаушы зейнетақы жүйесi

      Жинақтаушы зейнетақы жүйесi саласында 2007-2009 жылдары мыналарға қол жеткiзу қажет:

      халықтың зейнетақы қызметтерiне қол жетiмдiлiгiн және оның сапасын арттыру;

      зейнетақы активтерiн инвестициялау үшiн қаржы құралдарының спектрiн кеңейту;

      жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтерiн басқарушылардың қызметiн бағалаудың тиiмдiлiгiн арттыру;

      салымшылар мен алушылардың құқықтарын қорғау;

      мiндеттi зейнетақы жарналарын төлеу жүйесiнiң жұмыс iстеуiнiң тиiмдiлiгiн арттыру.

      Орта мерзiмдi перспективада алға қойылған мақсаттар мен мiндеттерге қол жеткiзу жөнiндегi негiзгi бағыттар жинақтаушы зейнетақы жүйесiн одан әрi дамыту және оның барынша ашықтығын, тұрақтылығын қамтамасыз ету, реттеу мен қадағалаудың тиiмдiлiгiн арттыру болады.

      Осы бағыттарды iске асыруда:

      жинақтаушы зейнетақы жүйесiнiң жұмыс iстеуi мәселелерiн peттeйтін заңнаманы одан әрi жетiлдiру;

      жинақтаушы зейнетақы қорлары мен компаниялардың зейнетақы активтерiн басқару жөнiндегi кiрiстiлiгiн айқындау әдiстемесiн жетiлдiру, шынайы "эталондық портфельдi" ("бенчмарк" сияқты) тұжырымдау;

      өздiгiмен жұмыс iстейтiн халықты жинақтаушы зейнетақы жүйесiне тарту;

      жинақтаушы зейнетақы қорларына төлемдер жүйесiн оңтайландыру;

      салымшылардың әртүрлi топтары үшiн зейнетақы активтерiнің портфелiнде қаржы құралдарының құрамымен, инвестициялық тәуекелдiң кiрiстiлiгiмен және деңгейiмен бiр-бiрiнен ерекшеленетiн зейнетақы жоспарларын енгiзу;

      корпоративтiк басқару және тәуекелдердi басқару жүйесiн жетiлдiру көзделiп отыр.

      Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттiк реттеу және қадағалаудың отандық жүйесiн жетiлдiру жөнiндегi бағыттар мен шараларды iске асыру:

      қаржы ұйымдарының мемлекеттiң инвестициялық саясатының басым бағыттарына қатысуын кеңейтуге;

      қаржылық қызметтерiмен сауда-саттықты ырықтандыру жолымен отандық қаржы нарығының ашықтық, тұрақтылық және бәсекеге қабiлеттiлiк деңгейiн арттыруға;

      бағалы қағаздар нарығын жандандыруға және ұсынылатын қаржылық қызметтердi кеңейтуге, тәуекелдердi әртараптандыруға;

      iшкi және сыртқы тұрақсыздандырғыш факторларға қаржы нарығының тұрақтылық деңгейiн арттыруы тиiс қаржылық қадағалаудың халықаралық стандарттары мен нормаларына сәйкестiгiн қамтамасыз етуге, сондай-ақ қаржылық қызметтердiң отандық нарығының халықаралық экономикалық кеңiстiкке толыққанды кiруiне;

      қаржылық қызметтердi отандық жеткiзушiлер үшiн келеңсiз салдарды азайта отырып, Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi үшiн жағдайды қамтамасыз етуге ықпал ететiн болады.

      Қаржылық қызметтер нарығындағы бәсекелестiктiң және тиiсiнше ұсынылатын қызметтердiң сапасы деңгейiнiң артуына және олардың құнының төмендеуiне әкелетiн Қазақстан Республикасы қаржы ұйымдарының резиденттерiнiң қатысуын кеңейту жоспарланып отыр. Бұл ретте, халықтың, инвесторлардың, рейтингтiк агенттiктердiң отандық қаржы секторына сенiм деңгейi артады.

Параграф 2. Экономиканы мемлекеттiк басқару

Фискалдық саясат

Салық саясаты

      2007-2009 жылдары салық саясатының негiзгi бағыттары мыналар болады:

      жалақыны көлеңкелi төлеудi азайту мақсатында әлеуметтiк салықтың ставкасын азайту;

      өндiрiстi кейiннен дамыту және кеңейту мақсатында қосылған құн салығының ставкасын азайту;

      қосылған құн салығын экспорт бойынша және ел iшiнде өтеу тетiгiн жетiлдiру;

      халықтың әл-ауқатының өсу жағдайы кезiнде қазақстандық экономиканың бәсекеге қабiлеттiлiгiн күшейту мақсатында салық ауыртпалығын заңды тұлғалардың кiрiстерiнен жеке тұлғалардың кiрiстерiне бiртiндеп қайта бөлу мүмкiндiгiн қарау;

      салық төлеушiнiң салық салынатын кiрiсiн айқындаған кезде әлеуметтiк сипаттағы шығыстар шегерiмдерiнiң қосымша тiзбесiн ұсыну мақсатында жеке тұлғалардың табыстарын жалпы декларациялауға көшу мүмкiндiгiн қарау;

      сыбайлас жемқорлықты азайту салық төлемеушiлерге шараларды бiр мезгiлде қатаңдата отырып, есептiлiгiн жеңiлдету мақсатында салықтық әкiмшiлендiру бөлiгiнде заңнаманы одан әрi жетiлдiру.

Бюджет саясаты

      2007-2009 жылдарға арналған бюджет саясатының негiзгi мақсаты қатаң бюджет тәртiбiн сақтай отырып, мемлекеттiң қаржылық мiндеттерiнiң тиiмдi және толық орындалуын қамтамасыз ету болып табылады.

      2007-2009 жылдары бюджет саясатының негiзгi бағыттары мыналар болады:

      бюджет заңнамасын және бюджеттiк жоспарлау жүйесiн жетiлдiру жолымен Қазақстан Республикасы Ұлттық Қорының қаражатын қалыптастырудың және пайдаланудың орта мерзiмдi перспективаға арналған тұжырымдамасын iске асыру;

      перспективалы бюджеттiк жоспарлаудың рөлiн арттыру;

      шектеушi бюджет саясатын жүргiзу жолымен мемлекеттiк шығыстардың тиiмдiлiгi мен нәтижелiлiгiн арттыру, мұнда ағымдағы шығыстардың өсуi мұнай емес кiрiстердiң өсуiне тiкелей байланысты болады;

      ұлттық қауiпсiздiктi нығайту;

      адам денсаулығының жай-күйiн және өмiр сүру ұзақтығын жақсарту, бiлiм және мәдени деңгейiн арттыру жөнiндегi жүргiзiлетiн әлеуметтiк реформаларды қаржылық қамтамасыз ету;

      бюджетаралық қатынастардың ашықтығы мен тұрақтылығын қамтамасыз ету, басқарудың әрбiр деңгейiнiң дербестiгiн күшейту.

Параграф 3. Инвестициялық саясат

      2007-2009 жылдары экономиканың басым секторларына отандық және тiкелей шетелдiк инвестициялардың ағынын ынталандыру, мемлекеттiк инвестицияларды пайдаланудың тиiмдiлiгiн ұтымды ету және арттыру саясаты мен iшкi жинақ ақшаны жұмылдыру жалғасатын болады.

      Елдiң инвестициялық тартымдылығын арттыру және инвестициялық климатты жақсарту үшiн қолданыстағы нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру жөнiнде жұмыс жалғасатын болады.

      Басым өндiрiстердiң инвестициялық тартымдылығын арттыру шеңберiнде мемлекет iске асыратын одан арғы шаралар мыналарға:

      миноритарлық акционерлердiң құқықтарын қорғауды күшейтуге;

      кәсiпорындарды тiркеудiң жеңiлдетiлген жүйесiн енгiзуге;

      қызмет түрлерiн лицензиялаудың транспаренттiк жүйесiн құруға;

      қаржы есептiлiгiнiң халықаралық стандарттарына кәсiпорындардың өтуiн жылдамдатуға (ISO-9000, ISO-14000);

      Ұлттық инновациялық жүйенiң экономикалық дамуын басқарудың жаңа жүйесiн дамыту жөнiнде жұмыстың жалғасуына;

      мемлекеттiк даму институттарының жұмысын үйлестiрудi күшейту жөнiндегi iс-әрекеттi, олардың қызметiнiң ашықтығын арттыруды жандандыруға;

      инвестицияларға жәрдемдесу және шетелдегi инвестициялық сауда өкiлеттiктерiнiң желiсiмен бiрге экспорттың жылжуы жөнiндегi мамандандырылған құрылымын құру;

      отандық бизнестiң, әсiресе экспорттаушылардың мүддесiн ескере отырып, iрi халықаралық жобаларды синдицирленген қаржыландыруда қазақстанның қатысуын қамтамасыз ету бөлiгiнде халықаралық қаржы институттарымен бiрге жұмысты жандандыру;

      Қазақстанның инвестициялық мүмкiндiктерiнiң тұсаукесерi және шетелдiк, оның iшiнде трансұлттық компанияларды iздеу жөнiнде жұмыстарды жалғастыруға бағытталады.

      Алдағы кезеңде бюджеттiк инвестициялардың басымдықтары мыналар:

      мемлекеттiк басқарудың функцияларын тиiмдi iске асыруды қамтамасыз ету;

      әлеуметтiк секторды дамыту;

      базалық инфрақұрылымды дамыту;

      аграрлық сектордың дамуына жәрдемдесу;

      Астана қаласының дамуы болып қалуда.

      Сондай-ақ, экономиканың басым секторларында және инновациялық жүйенiң дамуында қосылған құны жоғары жобаларды қаржыландыру үшiн даму институттары қосымша капиталдандырылатын болады.

      Жалпы алғанда, бюджеттiк инвестициялардың көлемiн бөлу 2007-2009 жылдарға арналған мемлекеттiк және салалық (секторалдық) бағдарламалардың тiзбесi шеңберiнде жүзеге асырылады.

Параграф 4. Мемлекеттiк және мемлекет кепiлдiк берген қарыз алу мен борышты басқару саласындағы саясат

      2007-2009 жылдары Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң саясаты мемлекеттiк және мемлекет кепiлдiк берген қарыз алу мен борыш саласында мынадай бағыттар бойынша iске асатын болады:

      мемлекеттiк борышты басқару жөнiндегi жүйенi жетiлдiру;

      қалыптасқан мұнай емес бюджет тапшылығының мөлшерiне негiздей отырып, жүргiзiлетiн жинақтар саясатын есепке ала отырып, республикалық бюджет пен үкiметтiк борыш тапшылығының көрсеткiштерiн айқындау;

      үкiметтiк борыштың құрылымындағы сыртқы борыштың үлесiн бiртiндеп төмендету.

      Үкiметтiк борыштың құрылымында сыртқы борыштың үлесiн бiртiндеп төмендету республикалық бюджет тапшылығын қаржыландырудың жалпы құрылымында сыртқы қарыздар есебiнен республикалық бюджет тапшылығын қаржыландыру үлесiн қысқарту жолымен жүзеге асырылады.

      Үкiметтiң борыштық портфелiн әртараптандыру мақсатында iшкi нарықта қарызға алуды бiр уақытта ұлғайту кезiнде сыртқы қарыз беру көлемi қысқартылатын болады.

      Iшкi қарыз алу көлемiнiң ұлғаюы жинақтаушы зейнетақы қорларына зейнетақы активтерiн орналастыру үшiн сенiмдi және өтiмдi қаржы құралдарын (оның iшiнде мемлекеттiк бағалы қағаздарды) беру қажеттiгiне байланысты.

      Үкiметтiк қарыз алу қор нарығында тиiстi бағдарларды бекiту үшiн айналымдағы мемлекеттiк бағалы қағаздардың жеткiлiктi көлемiн қолдау мақсатымен де пайдаланылатын болады. Орта мерзiмдi перспективада нақты жинақтамалар мақсатында үкiметтiк қарыз алу саясаты Ұлттық қор активтерiнiң нарықтық құнына қарағанда кепiлдiк берiлген борышты есепке алғанда, үкiметтiк қарыздың ара қатынасы 50-70 %-ға жеткiзуге бағдарланатын болады.

      Бұдан басқа Қазақстан Республикасының мемлекеттiк борышын басқару жүйесi қайта қаралатын болады. Мемлекеттiк борыш бойынша ғана емес, мемлекет басым түрде қатысатын акционерлiк қоғамдардың борышының мiндеттемелерiн өзiне қамтитын мемлекеттiк сектордың бәрiнiң борышы бойынша да мониторинг жүргiзiлетiн болады. Мониторингтi жақсарту үшiн тиiстi мемлекеттiк органдар арасындағы ақпарат алмасу жүйесiн дұрыс жолға қою қажет.

      Шартты мiндеттемелер бойынша қауiп-қатерлердi азайту мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi мониторингтi күшейту және үшiншi адамдар алдындағы борыштық мiндеттемелерi мемлекеттiк кепiлдiктер мен кепiлдемелермен қамтамасыз етiлген заңды тұлғалардың қаржылық жай-күйiн бақылау жөнiнде шаралар қабылдайды. Сондай-ақ, осы мақсатта үшiншi адамдар алдындағы борыштық мiндеттемелерi мемлекеттiк кепiлдiктер мен кепiлдемелермен қамтамасыз етiлген заңды тұлғалардың борыштарын басқарудағы кемшiлiктерге уақтылы ден қою және жою жөнiнде шаралар қабылдау қажет.

      Мемлекеттiк iшкi және сыртқы борышты басқару жүйесiн жетiлдiру 2006 жылы әзiрлеуге жоспарланып отырған Мемлекеттiк және жалпы iшкi борышты басқару жөнiндегi тұжырымдамаға сәйкес жүргiзiледi. Тұжырымдамада борышты басқару стратегиясы, мемлекеттiк борыш құрылымдарының, мемлекеттiк борышты басқарудың ұйымдық негiздерi, iшкi берешек нарығын дамыту мәселелерi көрсетiледi.

      Мемлекеттiк және мемлекет - кепiлдiк берген қарыз алу мен борыш саласында жүргiзiлiп отырған саясат шеңберiнде 2007-2009 жылдары мынадай мiндеттердi шешу көзделiп отыр:

      жинақтар саясаты шеңберiнде үкiметтiк борыштың оңтайлы мөлшерiн айқындау;

      iшкi қарыз алу бөлiгiнде:

      жылдар мен қағаз түрлерi бойынша бөлiнiсте мемлекеттiк бағалы қағаздар эмиссиясының орта мерзiмдi кезеңге арналған кестесiн жасау;

      iшкi қарыздарды тарту мерзiмдерiне қарай қарыз алудың түрлi құралдарын қолдану;

      нарықтағы ахуалға қарай қарыз алудың жалпы көлемiндегi индекстелген және купондық мiндеттемелер арасындағы оңтайлы ара қатынасты белгiлеу арқылы пайыздық тәуекелдердi азайту;

      бағалы қағаздар нарығындағы бағдарларды ("бэнчмарк") белгiлеу;

      шығарылымдардың жалпы санын қысқарту кезiнде мемлекеттiк бағалы қағаздарды шығару көлемiн ұлғайту;

      айналыс мерзiмiн ұлғайта отырып, пайыздарды төлеу кезеңдiлiгiн азайту;

      мiндеттемелердiң орындалмау тәуекелiн азайту және қысқа және орта мерзiмдi перспективада үкiметтiк iшкi борышты өтеу жөнiндегi төлемдердiң ең жоғары шегiн төмендету, бұл үшiн орта мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi мiндеттемелердi шығаруға қайта бағдарлану көзделiп отыр;

      сырттан қарыз алу бөлiгiнде:

      жаңа жобаларды iрiктеуге және Қазақстан Даму Банкiнiң өтемдiк негiзде қаржыландыруға ұсынылатын инвестициялық жобалардың банктiк сараптамасын жүзеге асыруға талаптарды күшейту;

      озық тәжiрибе трансфертi және сыртқы донорлармен жобаларды iске асыруды бақылау рәсiмдерi мақсатында экономиканың басым салаларында инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшiн жеңiлдiк шарттарында сыртқы қарыздарды тарту;

      республикалық инвестициялық жобалар тiзбесiне енгiзiлетiн жобалардың дайындалу сапасы мен сараптамасын жақсарту арқылы қарыз қаражатын тиiмдi пайдалану;

      теңгенiң айырбас бағамы өзгерген жағдайда терiс салдарды азайту мақсатында Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң сыртқы қарыздар портфелiн қарыздардың валюталары бойынша әртараптандыру;

      борышты өтеу және оған қызмет көрсету бөлiгiнде:

      неғұрлым қымбат қызмет көрсетiлетiн үкiметтiк қарыздарды мерзiмiнен бұрын өтеу жолымен үкiметтiк борышты белсендi басқару;

      жергiлiктi атқарушы органдардың мерзiмi өткен борыштық мiндеттемелердi өтеу және реттелмеген борыштық мiндеттемелер проблемаларын жедел шешу жөнiнде белсенді шаралар қабылдау;

      фискалдық тәуекелдердi болжау.

Мемлекеттiк активтердi басқару

      2007-2009 жылдары мемлекеттiк активтердi басқару саласындағы саясат мемлекеттi тиiмдi меншiк иесi ретiнде қалыптастыру жөнiндегi күш-жiгердi шоғырландыруға бағытталады. Осы мақсаттарда мемлекеттiк активтердi басқарудың тиiмдiлiгiн елеулi түрде жақсартуға мүмкiндiк беретiн тетiк жасалады.

      Мемлекеттiк меншiктi басқару саласындағы басым мiндеттер:

      мемлекеттiк активтердi басқарудың айқын және анық жүйесiн жасау;

      мемлекеттiк меншiктi түгендеу жүргiзу және дерекқор жасау;

      рентабельдi емес мемлекеттiк кәсiпорындарды оңалту немесе банкроттық туралы шешiм қабылдағанда бiрыңғай өлшемдердi қолдану, конкурстық басқарушыларды iрiктеу тетiгiн жетiлдiру болып табылады.

      Мемлекет активтерiн басқарудың айқын және анық жүйесiн жасау үшiн мемлекеттiк активтердi басқарудың қазiргi жүйесiн жаңартуға, мемлекеттiк активтердi басқару саласындағы заңнама мен әдiснамалық базаны жүйелеуге бағытталған шараларды дәйектi қабылдау жүзеге асырылатын болады. Қоғамдық маңызы бар қызметтердi көрсету және мемлекеттiк қолдауды қажет ететiн қызмет саласын дамыту үшiн осы ұйымдар жұмыс iстеуге тиiс қызмет салаларын анықтау мақсатында бақылау акцияларының пакетi (қатысу үлестері) мемлекетке мемлекеттiк кәсiпорындардың, мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдардың қызмет саласына талдау жүргiзiлетiн болады.

      Мемлекеттiк меншiктi түгендеудi жүргiзу және бүкiл ел үшiн тиесiлi бiрыңғай дерекқор жасау үшiн мыналарға бағытталған шараларды дәйектi түрде iске асыру керек:

      бақылау акцияларының пакетi (қатысу үлесi) мемлекетке тиесiлi мемлекеттiк кәсiпорындардың, мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдардың мүлкiн түгендеу жұмыстарын жүргiзу;

      осы ұйымдарға оларға жүктелген мiндеттердi iске асыру үшiн қажеттi мүлiк құрамын анықтау (зияткерлiк меншiктi және жылжымайтын мүлiк объектiлерiн ескере отырып);

      мемлекетке тиесiлi акциялар пакетi (қатысу үлестерi) бәсекелес ортаға берiлуге тиiстi мемлекеттiк заңды тұлғаларға, ұйымдарға бекiтiлген мемлекеттiк кәсiпорындардың, мемлекеттiк мекемелер мен мүлiктiң тiзбесiн анықтау;

      жергiлiктi атқарушы органдардың ұсыныстары бойынша жарғылық капиталына мемлекет қатысатын мемлекеттiк кәсiпорындар мен мекемелер, заңды тұлғалар тiзiлiмiне (одан әрi - Тiзiлiмiн) қол жетiмдi жұмыстарды жергiлiктi бюджеттен қаржыландыру және оған "on-line" режимiнде қолдау көрсету;

      есепке алу объектiлерi бойынша Тiзiлiм деректерiн өзектi ету мақсатында жасалып жатқан "электрондық үкiметтiң" "Заңды тұлғалар" мемлекеттiк дерекқорының Тiзiлiмдi ұстаушыға электронды нысанда ақпарат беру.

      Оңалту немесе банкроттық туралы шешiм қабылдағанда, сондай-ақ конкурстық басқарушыларды тарту тетiгiн жетiлдiру үшiн Қазақстан Республикасының Үкiметi оңалту және қайта құрылымдау рәсiмi, мониторинг жүргiзу тетiгi және олардың төлем қабiлеттiлiгiнiң жағдайын талдау қолданылуы мүмкiн рентабельдi емес мемлекеттiк кәсiпорындардың тiзiлiмi айқындалатын болады. Оларда жаңа технологияларды қолданып, жаңа өндiрiстер ұйымдастырылуы мүмкiн рентабельдi емес мемлекеттiк кәсiпорындардың дерекқоры қалыптастырылады, басқарудың дағдарысқа қарсы әлемдiк тәжiрибесi, оның осы заманғы Қазақстанның жағдайына бейiмделуi зерделенедi.

      Қабылданатын шаралардың нәтижесiнде мемлекет активтерiн басқарудың айқын жүйесi, мемлекеттiк меншiк деректерiнiң бiрыңғай дерекқоры жасалып, рентабельдi емес кәсiпорындарды оңалту немесе банкроттық туралы шешiм қабылдау тетiгi әзiрленедi.

      Мемлекеттiк активтердi басқару бойынша жаңа институттарын құру корпоративтi басқарудың мемлекеттiк-жеке әрiптестiктiң, әлемдiк тәжiрибесiн енгiзу, мемлекеттiк активтердi басқаруды арттыруға, Қазақстан Республикасы Индустриялық-инновациялық тиiмдi дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясының iске асыруға және қор нарығын дамытуға ықпалын тигiзедi.

      Қоғамдық мәнi бар объектiлердi жақсарту мен салу үдерiстерiн қаржыландыруға жеке сектордың қаражатын тартуға мүмкiндiк беретiн мемлекеттiк және жеке серiктестiк тетiктерiн енгiзу және жетiлдiру жөнiндегi жұмыстар белсендi жүргiзiлетiн болады.

Параграф 5. Кәсiпкерлiктi дамытуға бағытталған мемлекеттiк саясатты жетiлдiру

Бәсекелестiктi дамыту және монополияға қарсы саясат

      Бәсекелi және монополияға қарсы саясатты дамыту халықаралық бәсекелi құқық пен бәсеке бостандығының дамуы, табиғи монополиялар субъектiлерiнiң тарифтерi деңгейлерiнiң болжамдылығы мен тұрақтылығын қамтамасыз ету және олар әрекет ететiн экономика салаларының инвестициялық тартымдылығын арттыру, олардың инфрақұрылымдық желiлерiн, институционалдық қайта құруларды жаңарту және кеңейту талаптарына сәйкес заңнаманы жетiлдiру негiзiнде жүзеге асырылатын болады.

      Қазiргi уақытта бәсекелi нарықта бәсекелестiктi шектеуге, аса iрi емес компанияларға бақылау орнату жолымен iрi холдингтер ұстанымдарын күшейтуге әкеп соғатын баға келiсiмi, үстем (монополиялық) жағдайын асыра пайдалану, терiс пиғылды бәсеке және экономикалық жағынан тым шоғырлану фактiлерi байқалады.

      2007-2009 жылдары терiс пиғылды бәсекенiң алдын алу, оны шектеу және жолын кесудiң ұйымдық және құқықтық негiздерiн жетiлдiру, тауар нарықтарында бәсекелi қатынастарды дамыту, монополистiк (үстем) жағдайын терiс пайдалану жағдайларында монополияға қарсы ден қою шараларын тиiмдi және жедел қолдану үшiн қолайлы жағдайлар жасау жөнiндегi шаралар кешенiн өткiзу қажет.

      Iшкi тауар нарықтарында бәсекелестiктiң дамуы үшiн шамадан тыс экономикалық шоғырлануды бақылауды жүзеге асыру, "жасырын монополияларды" монополиясыздандыру, монополияға қарсы органның бақылау функцияларын күшейту жөнiндегi шараларды қабылдау қажет.

      Бәсекелi және монополияға қарсы саясаттың негiзгi мақсаттары табиғи монополиялар салаларында мемлекеттiк реттеудiң тиiмдiлiгiн арттыру, еркiн бәсекелестiктi, кәсiпкерлiктi дамыту және нарықтардың серпiндi жұмыс iстеуi үшiн жағдай жасау болып табылады.

      Көрсетiлген мақсаттарға қол жеткiзу үшiн мыналар жоспарланып отыр:

      "Бәсеке және монополистiк қызметтi шектеу туралы" қабылданған Қазақстан Республикасының Заңын iске асыруда нормативтiк құқықтық кесiмдердi әзiрлеу;

      нарық субъектiлерiнiң үстем жағдайды асыра пайдалануының, субъектiлер арасындағы келiсудiң, монополист субъектiлермен шарттар жасасудан негiзсiз бас тартуының, өндiрiстi, монополиялы тауарлар мен қызметтердi негiзсiз қысқартуының жолын кесу, басқа субъектiлердi рыноктан шеттету және оған қол жетiмдiгiн және жосықсыз бәсекелестiктi шектеу мәселелерi бойынша мемлекеттiк бақылауды күшейту;

      монополияға қарсы заңнаманы бұзғаны үшiн қылмыстық және әкiмшiлiк жазаны қатаңдату;

      қаржы ұйымдарының өздерiнiң үстем жағдайын асыра пайдалануының, олардың арасындағы сыбайласудың және терiс пиғылды бәсекелестiктiң жолын кесу бөлiгiнде нормативтiк құқықтық кесiмдер қабылдау жолымен экономиканың басқа секторларындағы бәсекелестiктi шектеуге арналған қаржы құрылымдарының ықпалын жою;

      Қазақстанның ДСҰ-ға кiруiн ескере отырып, мемлекет тарапынан шаруашылық субъектiлерiне жеңiлдiктер берудi қолдану практикасын жою, сондай-ақ доминант субъектiлердiң тарифтердi, тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердiң) бағаларын келiсуiнен кезең-кезеңiмен бас тарту;

      әлемдiк монополияға қарсы заңнаманы зерделеу, бәсекелестiктi қорғау жөнiндегi заңнамаға салыстырма талдауды жүргiзу және дамыған елдердiң және Қазақстанның табиғи монополияларын реттеу;

      шектен тыс экономикалық шоғырлануды бақылауды, экономиканың әртүрлi салаларындағы "жасырын" монополиялардың мониторингi, оларды монополиясыздандыру жөнiндегi шараларды қабылдау, кәсiпкерлiк бостандығын қорғаудың қоғамдық жүйесiн нығайту, монополистер қызметiнiң мониторингi жөнiндегi электрондық дерекқорды дамыту жөнiндегi iс-шараларды көздейтiн Бәсекелестiктi қорғау мен дамытудың орта мерзiмге арналған бағдарламасын әзiрлеу.

      Жоспарланып отырған шаралар кешенiн iске асыру нәтижесiнде нарықтағы барлық қатысушылар үшiн тең жағдайды қамтамасыз ету және монополияға қарсы ден қою шараларын бiр мезгiлде қатаңдата отырып, бәсекелi нарықтағы тарифтердi қатаң мемлекеттiк реттеуден кезең-кезеңiмен бас тарту күтiлуде.

Тариф саясаты

      Тариф саясатын дамыту табиғи монополиялар саласындағы тарифтiк реттеудiң нормативтiк құқықтық және әдiснамалық базасын жетiлдiру арқылы жүзеге асырылатын болады.

      Осы бағытта жүргiзiлетiн негiзгi iс-шаралар "Табиғи монополиялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" Қазақстан Республикасының Заңын iске асыру; орта мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi тарифтердi бекiту тәртiбiн әзiрлеу; табиғи монополиялар субъектiлерiнiң қызметiн мемлекеттiк реттеу тәртiбiн ырықтандыру және төрешiлдiктен арылту болады.

      Қазақстан экономикасы дамуының жай-күйi мен перспективаларының деңгейiне барабар әдiснамалық базаның болуы мемлекеттiк тарифтiк реттеудiң маңызды құрауышы болып табылады. Бұл үшiн тарифтердi тарифтер деңгейi серпiнiнiң экономиканың секторларына әсерiн бағалау модельдерiн есептеудiң тұтас бiрқатар әдiстерiн әзiрлеу, олардың бағалау көрсеткiштерiнiң теңгерiмдi кешенi негiзiнде субъектiлер қызметiнiң мониторинг жүйесiн құру көзделiп отыр.

      2007 жылы Табиғи монополиялар саласындағы тариф саясатын жетiлдiрудiң 2008-2010 жылдарға арналған бағдарламасын әзiрлеу жоспарланып отыр.

      Жоспарланған шаралар кешенiн iске асыру нәтижесiнде орта мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi кезеңге арналған табиғи монополиялар субъектiлерi тарифтерiнiң болжамды және тұрақты деңгейi қамтамасыз етiледi және табиғи монополиялар субъектiлерi тартылған салалардың инвестициялық тартымдылығын арттыру үшiн жағдай жасалатын болады.

      Бәсекелестiктi дамыту және монополистiк қызметтi шектеу мақсатында мемлекет реттейтiн бағаларды енгiзу қажет болатын тауарлардың номенклатурасы бойынша ұсыныстар әзiрлеу көзделiп отыр.

Техникалық-реттеу және патенттер жүйесiн дамыту

      Техникалық регламенттер мен стандарттар әзiрлеу кезiнде халықаралық танылған стандарттарды негiзге алу отандық өнiмнiң сыртқы нарықтарға шығуына ықпал етуге тартылған. Сонымен қатар бұл қазақстандық тауардың iшкi нарықтағы импортқа деген бәсекелестiгiн арттыруы қажет.

      Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасының ДСҰ-ға кiруi алдындағы қабылданатын iс-шараларға сәйкес техникалық реттеу саласындағы ұлттық заңнаманы халықаралық тәжiрибеге сәйкес келтiруге бағытталған нормативтiк құқықтық кесiмдердiң жобалары әзiрленуде.

      2006 жылдың iшiнде 5 заң қабылданады және Қазақстан Республикасының қолданыстағы 33 Заңына техникалық peттeу мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлетiн болады.

      2007-2009 жылдары ұлттық стандарттарды халықаралық стандарттармен үйлестiрудi жалғастыру және отандық өндiрiс тауарларының бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру жөнiндегi мемлекет саясатының негiзгi бағыттарын ескере отырып, стандарттарды үйлестiру жөнiндегі қолданыстағы жоспарды қайта қарауды жүзеге асыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасында өндiрiске халықаралық стандарттарды енгiзудi жалғастыру қажет.

      Бұдан басқа, мақсаты техникалық реттеудiң мемлекеттiк жүйесiн одан әрi дамыту және жетiлдiру, өнiмнiң және тiршiлiк пен денсаулыққа және қоршаған орта үшiн процестердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету, өнiмнiң қауiпсiздiгіне қатысты тұтынушыларды адастыратын iс-қимылдардың алдын алу, сондай-ақ саудадағы техникалық кедергiлердi жою болып табылатын Техникалық реттеудiң мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасын әзiрлеу қажет.

      Отандық өндiрушiлердi экспорттық қызметке бағдарлау мақсатында өндiрушiлердi Қазақстанда шығарылатын тауарлар экспортталатын мемлекеттердегi өнiмге қойылатын қолданыстағы талаптар туралы хабардар етiп отыру қажет.

      Сәйкестендiрудi растау саласында жұмыстарды оңтайландыру мақсатында халықаралық практикаға сәйкестендiрудi растау рәсiмдерiн үйлестiру жөнiндегi жұмыстарды жүзеге асыру қажет.

      Қазақстан Республикасының азаматтарын және экономикасын өлшемдердiң дұрыс емес нәтижелерден қорғау мақсатында Өлшемдер бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесiн дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасын әзiрлеу қажет.

      Iшкi және сыртқы нарықтарда қазақстандық өнiмнiң бәсекеге қабілеттiлiгiн арттыру, сондай-ақ қазақстандық кәсiпорындардың халықаралық стандарттарға көшуiн ынталандыру мақсатында:

      қазақстандық кәсiпорындардың халықаралық стандарттарға көшуiн ынталандыру жөнiндегi, оның iшiнде шағын және орта бизнес субъектiлерi үшiн шаралар әзiрлеу;

      халықаралық деңгейдегi менеджмент жүйелерiнiң сәйкестiгiн растау жөнiндегi сарапшы аудиторлар даярлауды қамтамасыз ету;

      ISO 9001, 14001, 22000 және OHSAS 18001, SA 8000 халықаралық стандарттарға сәйкес менеджмент жүйелерiн енгiзу және сертификаттау мәселелерi бойынша баспасөзде тұрақты жарияланымдар мен айдарлар, радио мен теледидарда сөз сөйлеудi ұйымдастыру жолымен халықаралық стандарттарды енгiзудi насихаттау жөнiндегi жұмысты жандандыру;

      "Сапа саласындағы жетiстiктерi үшiн" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң сыйлығын алуға конкурстар және "Қазақстанның үздiк тауарлары" конкурс-көрме өткiзудi ұйымдастыру;

      ISO 9001, 14001, 22000 және OHSAS 18001, SA 8000 халықаралық стандарттарға сәйкес менеджмент жүйелерiн енгiзу жөнiнде салалық және өңiрлiк семинарлар (конференциялар) өткiзу;

      ISO 9001, 14001, 22000 және OHSAS 18001, SA 8000 халықаралық стандарттарға сәйкес келетiн менеджмент жүйелерiн әзiрлеу мониторингiн және енгiзудi жүзеге асыру жоспарланып отыр.

Сыртқы экономикалық қызмет және ДСҰ-ға кiру

Экспорт-импорт секторының артықшылықтарын қолдау

      Шикiзат емес сектордың қазақстандық тауарларын әлемдiк нарықтарға жылжытуға жәрдемдесу мақсатында мынадай iс-шаралар жүргiзiледi:

      Шет елдердiң экспортты дамытуды ынталандыру жөнiндегi оң тәжiрибесiн зерттеу;

      тиiстi шетелдiк ұйымдарды тарта отырып, бiр қатар елдердiң, атап айтқанда, Ауғанстанның, Пәкістанның, Үндістанның, Моңғолияның, Иранның, Ирактың, Египеттiң, Оңтүстiк Африка Республикасының, Сауд Арабиясының, Америка Құрама Штаттарының, Бразилияның, Еуропалық Одақ пен Орталық Азия елдерiнің, Ресей Федерациясының, Беларусь Республикасының, Украинаның, Қытай Халық Республикасының тауарлар нарықтарына, талдамалық зерттеулер жүргiзу;

      тиiстi шетелдiк ұйымдарды тарта отырып, өз өндiрiсiн құру жөнiндегі ұсыныстарды әзiрлеу мақсатында дайын өнiмдi өндiру үшiн отандық кәсiпорындардың құрамдауыштар (жинақтауыштар, құрамдауыштар, шала өнiмдер) түрлерiн пайдалану тұрғысынан зерттеу жүргiзу;

      Қазақстанның шикiзат тауарлардың ауқымды ассортиментiн өндiрушi ретiндегi халықаралық беделiн нығайту мақсатында отандық тауарларды өткiзудiң әлеуеттi нарықтарында - шет елде таныстыру iс-шараларын өткiзу;

      отандық тауарларды сыртқы сауданы жүзеге асыру кезiнде туындайтын сыртқы сауда дауларын реттеу арқылы сыртқы нарықтарға жылжытуға жәрдемдесу;

      "Қазақстанның дайын отандық өнiмiн үздiк экспорттаушы" конкурсын өткiзудi ұйымдастыру;

      республиканың өңiрлерiнде отандық iскер ортада және сыртқы нарықтарға, оның iшiнде шетелдiк экспорттаушыларды тарта отырып, отандық дайын өнiмдi экспорттық жылжыту мәселелерi бойынша өндiрушiлер арасында ақпараттық-түсiндiру iс-шараларын өткiзу.

Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi

      Қазақстанның бәсекеге қабiлеттi экономикасын құру әлемдiк экономикаға тығыз ықпалдасуға байланысты. Осыған байланысты, бүкiл әлемдiк сауданың 95 % келетiн Дүниежүзiлiк сауда ұйымына республиканың кiруi өзектi болып тұр.

      ДСҰ-ға кiру импорттық тауарлар мен қызметтер үшiн Қазақстанның нарығын ашуға ғана әкеп соқпайды, сондай-ақ республика экономикасындағы реформаларды одан әрi тереңдетудi талап етедi.

      Келiссөздер барысында: тауарлар мен қызметтерге баға белгiлеу процесiндегi мемлекеттiң рөлiн азайту, сауда-экономикалық саясаттың транспаренттiлiгiн және кедендiк рәсiмдердiң ашықтығын қамтамасыз ету, зияткерлiк меншiктi қорғау, лицензиялар мен ветеринарлық сертификаттар беру жөнiндегi мәселелердiң кең ауқымы бойынша республиканың мiндеттемелерi қабылданады.

      ДСҰ-ға кiру экономиканың қаржы, телекоммуникация, энергетика және көлiк секторларын одан әрi ырықтандыруды көздейдi. Осы секторлардағы бәсекелестiктi дамыту халықты және шаруашылық субъектiлерiн қоса алғанда, тұтынушылар үшiн қызметтердiң сапасын жақсартуға және құнын төмендетуге әкелуге тиiс, бұл сайып келгенде қазақстандық тауарлар мен қызметтердiң бәсекеге қабiлеттiлiгiне ықпалын тигiзедi.

      Сыртқы сауда режимiн ДСҰ-дың нормаларына сәйкес келтiру рәсiмдердiң ашықтығын күшейтуге және сыбайластыққа мүмкiндiктердi қысқартуға тиiс. Лицензияланатын тауарлар мен қызметтер сапасын қысқартумен қатар лицензиялық және кедендiк рәсiмдердi оңайлату тұтастай экономиканың болжамдылығын қамтамасыз етедi және Қазақстандағы кәсiпкерлiктi дамытуға оң әсерiн тигiзедi.

      Ауыл шаруашылығы өндiрушiлерiне берiлетiн субсидиялардың нақты көлемi туралы мәселе Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi жөнiндегi келiссөздердегi неғұрлым маңызды болып табылады, өйткенi Қазақстан халқының 40 %-дан астамы ауылдық жерлерде тұрады.

      Халықаралық сауда мен құқық салаларында жоғары бiлiктi қазақстандық кадрларды даярлау қажеттiгi маңызды мiндет болып табылады.

Кәсiпкерлiктi дамыту

      2007-2009 жылдары шағын және орта бизнестi дамытудың басты мақсаты кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз ету негiзiнде кәсiпкерлiктiң өнiмiнiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру болып табылады.

      Қойылған мақсатқа қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      бизнес пен мемлекеттiң әрiптестiгiн нығайту;

      шағын және орта кәсiпкерлiктi жедел дамыту үшiн жағдай жасау;

      жеке кәсiпкерлiк пен мемлекеттiң тиiмдi өзара iс-қимылы;

      жеке кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдауды қалыптастыруға жаңа ұстанымдар әзiрлеу.

      Кәсiпкерлiкке қысымды қысқарту және әкiмшiлiк тосқауылдарды жою үшiн ұйымдық, құрылымдық және кешендi ұстаным қажет, ол мынаны көздейдi:

      орталық мемлекеттiк және жергiлiктi атқарушы органдар жанынан құрылатын кәсiпкерлiк мәселелерi жөнiнде сараптамалық кеңестер құру;

      кредиттер беру рәсiмдерiн оңайлату, кредит беру мерзiмдерiн және пайыздық ставкаларды төмендету мәселелерiне қатысты өндiрiстiк, және инновациялық бейiндегi шағын және орта кәсiпорындарды одан әрi ынталандыруға бағытталған шағын кәсiпкерлiктi қаржылық қолдау шараларын әзiрлеу;

      кәсiпкерлiк пен мемлекеттiк органдар арасындағы өзара iс-қимыл тетiгiн оңайлату, мемлекеттiк әкiмшiлендiру тетiктерiнiң тиiмдiлiгiн, ақпараттық ашықтығын қамтамасыз ету;

      лицензиялау жүйесiн жетiлдiру шеңберiнде Қазақстанның бiрыңғай лицензиялық палатасын құрудың орындылығын қарау;

      барлық өңiрлерде кәсiпкерлiк пен инновациялық қызметтi қолдау инфрақұрылымының объектiлерiн құру;

      "Шағын кәсiпкерлiктi дамыту қоры" акционерлiк қоғамның өкiлдiк желiсiн кеңейту және өңiрлерде ақпараттық-талдамалық, консалтингiлiк және оқу-әдiстемелiк қызметтердi ұсыну мәселелерi жөнiндегi жұмысты күшейту.

Кәсiби Yкiмет

      2007-2009 жылдары кәсiби Yкiмет саласындағы басым мiндеттер мыналар болады:

      мемлекеттiк қызмет туралы заңнаманың және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес заңнамасының сақтауын бақылау;

      сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға қарсы күрестi нығайту;

      облыстарда, Астана және Алматы қалаларында Мемлекеттiк қызмет iстерi агенттiгiнiң тәртiптiк кеңестерiнiң тиiмдiлiгiн арттыру, Агенттiктiң аумақтық басқармалары бастықтарының мәртебесiн нығайту;

      саны мен құрамы бойынша тиiмдi әрi оңтайлы мемлекеттiк аппарат құру;

      мемлекеттiк қызметтер стандарттарын әзiрлеу және енгiзу, мемлекеттiк органдар ұсынатын қызметтердiң сапасын бақылауды жүзеге асыру;

      электрондық үкiметтi дамыту;

      еңбекақы төлеу жүйесiн жетiлдiру, мемлекеттiк қызметшiлердiң жалақысын арттыру және оларды әлеуметтiк қорғау жөнiндегi одан кейiнгi шаралар;

      мемлекеттiк органдар мен қоғамның сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды болдырмау мен мемлекеттiк қызметтi жетiлдiрудегi өзара iс-қимылын өрiстету;

      мемлекеттiк қызметшiлердi оқыту жүйесiн дамыту, мемлекеттiк қызмет кадрларын даярлау орталықтарының ғылыми, кадрлық және материалдық-техникалық базасын нығайту, шетелдегi беделдi оқу орталықтарында мемлекеттiк қызметшiлердiң бiлiктiлiгiн арттыру.

      Мемлекеттiк басқару академиясының базасында осы заманғы мемлекеттiк менеджерлер даярлау үшiн шетелдiк әрiптестердiң қатысуымен халықаралық стандарттарға жауап беретiн ұлттық басқару мектебi құрылады.

6. Аумақтық даму

      Өңiрлiк саясат 2007-2009 жылдары Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейiнгi аумақтық даму стратегиясына сәйкес айқындалады және басымдық өңiрлiк және әлемдiк экономикада бәсекеге қабiлеттi маманданудың, экономикалық әлеуеттiң ұтымды кеңiстiк ұйымының қалыптасуына негiзделген экономиканың теңгерiмдi дамуының қажеттiлiктерiне сәйкес келетiн аумақтық даму болып табылады.

      Бiркелкi дамыту тұжырымдамасының орнына поляризациялық дамыту тұжырымдамасы келуге тиiс, мұнда неғұрлым серпiндi дамып келе жатқан қалалар немесе өңiрлiк және жаһандық нарықтарға кiрiктiрiлген әрi елдiң қалған барлық өңiрлерi, ал перспективада бүкiл Орталық Азия өңiрi үшiн "локомотивтер" рөлiн атқаратын өңiрлер "өcу полюстерiне" айналуы мүмкiн.

      Алдағы жылдары өңiрлiк саясаттың мақсаты экономикалық перспективалы аудандарда және өмiр сүруге қолайлы табиғи-климаттық аймақтарда экономикалық және еңбек ресурстарының шоғырлануы, өңiрлiк және әлемдiк экономикада ел мен оның өңiрлерiнiң бәсекеге қабiлеттi мамандануының қалыптасуы болады.

      Осы мақсаттарда мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      дамыған өңiрлiк орталықтарда экономикалық қызметтi жандандыруға бағытталған аумақтық дамудың жаңа саясатын әзiрлеу;

      өңiрлердiң бәсекеге қабiлеттi мамандануын қалыптастыру;

      проблемалы аумақтарды дамыту.

      Қойылған мақсаттарға қол жеткiзу және мiндеттердi шешу үшiн кластерлердi қалыптастырумен өзара байланыста, өңiрлердiң бәсекеге қабiлеттi мамандануын және аумақтардың инфрақұрылымын дамыту, өңiрлiк әлеуметтiк-кәсiпкерлiк корпорацияларды құру, сондай-ақ ауылдық және проблемалық аумақтарды, шағын қалаларды одан әрi дамыту көзделедi.

Өңiрлердiң бәсекеге қабiлеттi мамандануын дамыту

      Дамыған өңiрлiк орталықтарда экономикалық қызметтi жандандыруға бағытталған жаңа өңiрлiк даму саясатын әзiрлеу, өңiрлердiң бәсекеге қабiлеттi мамандануын қалыптастыру үшiн 2007 жылы:

      мемлекеттiк органдар, жеке меншiк кәсiпорындар, бизнес-қауымдастықтар, ғылыми зерттеу институттары мен басқа да мүдделi құрылымдар өкiлдерiнiң қатысуымен өңiрлердiң әкiмдiктерi жанынан консультативтiк-кеңесшi органдар ретiнде Бәсекеге қабiлеттiлiк жөнiндегi кеңестер құру;

      өңiрлердi дамытудың бәсекелi стратегияларын қабылдау көзделiп отыр.

Кластерлердi қалыптастырумен өзара байланыста аумақтардың

инфрақұрылымын дамыту

      Аумақтық дамуды инфрақұрылымдық қамтамасыз ету экономикалық өсу үшiн жағдай, халықтың тұрмыс-тiршiлiгiнiң қолайлы ортасын жасауға және өндiрiстiк, энергетикалық, тыныс-тiршiлiк, көлiк, телекоммуникация, су шаруашылығы, әлеуметтiк және рекреациялық инфрақұрылымды қамтамасыз етуге бағытталады.

      Мемлекеттiк реттеудiң тұтас объектiсi ретiнде қаралатын оның әр түрлi магистралдық және тораптық элементтерiнiң тұжырымдамалық және технологиялық жағынан өзара байланысты жүйе ретiнде Ұлттық көлiк инфрақұрылымын қалыптастырудың және перспективалық дамытудың жаңа идеологиясы көзделедi.

      Қазiргi бар және қалыптастырылатын коммуникациялық дәлiздер мен тораптар:

      Солтүстiк Қазақстан, Орталық (тiректiк) және Оңтүстiк Қазақстан сауда-экономикалық дәлiздерiнiң (ел дамуының стратегиялық осьтерi шеңберiнде қалыптастырылатын) негiзгi инфрақұрылымдық құрамдас бөлiгiн құрауы;

      елдiң өңiрлiк және жаһандық нарықтарға (транзит әлеуетiн iске асыруды қоса алғанда) ықпалдасуы сол сияқты, тиiмдi дамушы экономикалық белсендiлiктiң аймақтарын қалыптастыру базасы ретiнде сауда-логистикалық жүйелердiң (тораптардың), перспективалы жаңа кластерлердiң ел кеңiстiгiнде орналасу процесiне де ықпал етуi тиiс.

Өңiрлiк әлеуметтiк-кәсiпкерлiк корпорацияларды құру

      Өңiрлiк бизнестiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру, инвестицияларды тарту үшiн, ұйымдық және экономикалық жағдайларды қамтамасыз ету, сондай-ақ рентабельдi емес кәсiпорындар базасында жаңа өндiрiстердi құру және мемлекеттiк меншiк объектiлерiн тиiмдi пайдалану мақсатында бизнестi ұйымдастырудың айқын шарттарында шағын және орта бизнестi кәсiпкерлiктi дамыту үшiн және бизнестi ұйымдастырудың айқын жағдайында тапсырысшы әрi "локомотив" рөлiнде бола алатын iрi әртараптандырылған қаржылық тұрақты кәсiпорындармен өзара тиiмдi ынтымақтастығы үшiн алғышарттар жасау жөнiндегi шаралар көзделетiн болады.

      Неғұрлым дамыған өңiрлiк орталықтарда өзара байланысты бiрнеше өңiрлерде кәсiпкерлiк факторын жандандыруға бағдарланған Әлеуметтiк кәсiпкерлiк корпорацияларды құру ресурстарды жұмылдыру тетiктерiнiң бiрi болады.

      Олар өзiнде қоғамдық мүдделер мен пайдалы қызметтi бiрiктiретiн iрi өңiрлiк холдингтер ретiнде көрiнетiн болады.

      Өңiрлiк әлеуметтiк-кәсiпкерлiк корпорацияларды құру тұжырымдамасына сәйкес осы корпорациялардың қызметiнiң басты бағыты активтердi басқару, жаңа жобаларға бастамашылық жасау және өңiрдi дамыту мүддесiнде қосымша инвестициялар тарту, өңiрде шағын және орта кәсiпорындардың тауарлары мен қызметтерiне ұзақ мерзiмдi негiзде пайдалы сұранысты жасау болып табылады.

      Осындай корпорациялардың дамуы өзiнiң ғана емес, аралас өңiрлердiң де экономикалық белсендiлiгiн өзiнде шоғырландыратын және бәсекеге қабiлеттi өңiрлiк кластерлердiң қалыптасуының катализаторлар болуға қабiлеттi iрi өңiрлiк орталықтарды құруға ықпал етедi.

Ауылдық және проблемалы аумақтарды дамыту

      Ауылдық аумақтарды тиiмдi дамытуды қамтамасыз ету үшiн Қазақстан Республикасының Ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жалғастырылады.

      Орта мерзiмдi кезеңде шекара маңындағы елдi мекендердiң экономикалық әлеуетiмен қамтамасыз ететiн инфрақұрылымын сақтау және дамыту, шекара маңындағы аудандардың iрi мекендерiнiң әкiмшiлiк маңыздылығын арттыру жөнiндегi шаралар iске асырылады.

      "Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысы туралы" Қазақстан Республикасының  Заңына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу жоспарланып отыр, оның шеңберiнде облыстардың әкiмдiктерi ауылдық елдi мекендерге олардың "Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес келуi мәнiне түгендеу жүргiзетiн болады.

      Проблемалы аумақтарды дамыту үшiн Бұрынғы Семей ядролық сынақ полигонының проблемаларын кешендi шешу жөнiндегi  2005-2007 жылдарға арналған және  2006-2008 жылдарға арналған Семей қаласын дамыту бағдарламаларын одан әрi iске асыру көзделедi.

      Арал өңiрiнiң проблемаларын кешендi шешу жөнiндегi 2007-2009 жылдарға арналған жаңа бағдарлама iске асырылады.

Астана қаласын дамыту

      2007-2009 жылдары Астана қаласын дамыту мақсаты Еуразиядағы халықаралық өзара iс-қимылдың iрi орталықтарының бiрi және осы заманғы әлемдiк даму стандарттарына сай келетiн қаланы дамыту болып табылады.

      Бұл кезеңде мынадай мiндеттердi шешу көзделедi:

      Астананы еуразиялық кеңiстiкте үлгiлi астана ретiнде қалыптастыру;

      жақын маңдағы қалаларды тарту арқылы желiлiк "өсу аймағын" қалыптастыру.

      Желiлiк "өcу аймағын" қалыптастыру үшiн келiсiлген мынадай iс-қимылдар кешенiн iске асыру көзделiп отыр:

      Темiртау, Қарағанды агломерациясын және Щучьe-Бурабай курорттық аймағын тарта отырып, жартылай функционалды аймақ құру;

      орта азиялық өңiрде, кейiннен әлемдiк нарықта сауда дистрибуциясы;

      көлiк-логистикалық және логистикалық-процессингтiк қызмет көрсету;

      технологиялық трансферт және инновациялық даму;

      туристiк-рекреациялық мамандану: Щучье-Бурабай курорттық аймағы мен Қорғалжын қорығының рекреациялық ресурстарын iрi шоғырландыру базасында;

      құрылыс материалдары, жиһаз, тамақ өнеркәсiбi және басқа бәсекеге қабiлеттi салалардың өндiрiсiне мамандандырылған индустриялық аймақ құру;

      Еуропа - Азия сапалы тасымалдарын қамтамасыз ету үшiн авиациялық "хаб" және авиациялық тасымалдарға сапалы қызмет көрсетудi қамтамасыз етуге арналған сервистiк орталық құру.

      Қойылған мақсаттарға қол жеткiзу және мiндеттердi шешу үшiн Астана қаласының 2030 жылға дейiнгi орнықты даму стратегиялық жоспарын, Астана қаласын әлеуметтiк-экономикалық дамытудың 2006-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру көзделедi.

      Қойылған мақсатқа қол жеткiзу нәтижесi Астананы, әлемдiк көлiк жүйесiмен үйлесiмдi ықпалдасқан тауарлық, қаржылық, технологиялық ағындармен, ғылыми және мәдени алмасулармен басқаратын ұлттық коммуникациялық орталық ретiнде шығару, сондай-ақ қалада оған неғұрлым құнды капитал түрiн - адами капиталдың құйылуын ынталандыратын постиндустриалды "орта аймағын" қалыптастыру болып табылады.

Алматы қаласын дамыту

      2007-2009 жылдары Алматы қаласын одан әрi дамыту мақсаты Алматы қаласын өңiрлiк iрi қаржы және iскерлiк белсендiлiк орталығы ретiнде одан әрi дамыту болып табылады.

      Бұл кезеңде мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      өңiрлiк қаржы орталығы жұмыс iстеуiнiң нормативтiк құқықтық базасын жасау;

      ел экономикасына жаңа инвестициялар, озық қаржы бiлiмдерi мен техника импортын тарту үшiн жағдайлар қалыптастыру;

      Алматы қаласының экономикасын әртараптандыруға және жаңа бәсекелi артықшылықтарын құру жөнiндегi iс-шараларды қабылдау.

      Экономиканы әртараптандыру және Алматы қаласының бәсекелі жаңа басымдықтарын құру Қазақстан Республикасының Үкіметі мыналарға бағытталған:

      Алматы қаласында білім беру қызметтері тәрізді инновациялық әзірлемелердің нарығында халықаралық деңгейдегі сапалы қызметтер көрсететін ірі университеттер, ҒЗИ базасында өңірлік білім беру-инновациялық кешенін қалыптастыру;

      Алматы қаласында көлік-логистикалық және логистикалық-процессингілік қызметтерді дамыту; инновациялық дамыту; қазақстандық және орталық азиялық нарықтарға бағдарланған жетекші шетелдік компаниялардың (филиалдардың, БК) процессингілік орталықтарын өрістету;

      Алматы өңірінің негізінде туристік-рекреациялық мамандануды дамыту шараларын дәйекті іске асыру жүзеге асырылатын болады.

      Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін және міндеттерді шешу үшін Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын одан әрі іске асыру көзделеді.

      Алматы қаласын өңірлік қаржы және іскерлік белсенділік орталығы ретінде қалыптасуы арқылы 2009 жылы Алматы қаласы іскерлік белсенділіктің ірі халықаралық орталығы, халықаралық қаржы, сақтандыру және басқа да жетекші компаниялар үшін тартылыс орталығы ретінде одан әрі дамиды; мультипликативтік әсер өңірлік қаржы орталығының дамуынан елдің одан әрі экономикалық дамуына жәрдемдеседі.

7. 2007-2009 жылдардағы әлеуметтік саясат және адами

капиталды дамыту

Параграф 1. Демография және 2007-2009 жылдарға арналған әлеуметтік даму

  Демографиялық және көші-қон саясаты

      2007-2009 жылдарда демография және көші-қон саласындағы негізгі мақсаттар елдің геосаяси мүдделерін, әлеуметтік-экономикалық ахуалды, Қазақстанның жедел экономикалық дамуы үшін өңірлердің даму перспективаларын ескере отырып, көші-қон процестерін реттеу болып табылады.

      Жоғарыда көрсетілген мақсаттарды іске асыру үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:

      Көші-қон саясатының осы заманғы тұжырымдамасын және Қазақстандағы көші-қон саясатының 2008-2010 жылдарға арналған бағдарламасын қабылдау;

      ұлттық мүдделерді қорғау және біліктілігі жоғары шетелдік мамандарды тартумен үйлесімді көші-қон режимін ырықтандыру;

      оралмандарды көшi-қон квотасына енгiзудiң объективтi өлшемдерiн әзiрлеу;

      оралмандарды бейiмдеудiң және бiрiктiрудiң арнайы орталықтарын құру;

      уәкiлеттi мемлекеттiк органдардың оралмандарды жұмысқа орналасуға белсендi жәрдемдесуi;

      өздерiнiң кәсiптiк деңгейi бойынша экономиканың жетекшi салаларының қажеттiлiктерiне жауап беретiн бiлiктiлiгi жоғары шетелдiк жұмыс күшiн тарту;

      еңбек нарығындағы ахуалды, аумақтық ерекшелiктердi ескере отырып және бiлiктiлiгi жоғары жұмыс күшiн тарту мүддесiнде еңбек көшi-қонын реттеудi жетiлдiру.

      2006 жылы Қазақстан Республикасының Үкiметi басқа елдердiң тәжiрибесiн ескере отырып, республика аумағында еңбек қызметiн жүзеге асыратын заңсыз еңбек мигранттарын iшкi iстер органдарында және басқа да органдарда тiркеу арқылы оларды заңдастыру жөнiнде бiр жолғы акция жүргiзу тетiгiн әзiрлейтiн болады.

Кедейлiк пен жұмыссыздықты азайту

      2007-2009 жылдары Кедейлiк пен жұмыссыздықты азайту үшiн тиiмдi жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуге, жұмыссыздық деңгейiн төмендетуге, жұмыс күшiнiң сапасын арттыруға бағытталған белсендi саясат жүргiзiледi.

      Алға қойылған мiндеттердi iске асыру үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      әлеуметтiк көмек көрсетудiң атаулы сипатын күшейту;

      аз қамтылған халықтың еңбекке қабiлеттi бөлiгiнiң кедейшiлiгiн белсендi еңсерудiң нақты тетiктерiн пайдалану.

      Лайықты еңбек мүмкiндiктерiн кеңейту, икемдi еңбек нарығын арттыру мақсатында:

      өңiрлiк орталықтарда өндiрiстi оңтайлы орналастыру, салалардың кластерлiк дамуы, экономиканың шикiзаттық емес секторын дамыту негiзiнде жұмыс орындарын құруды;

      кәсiби оқыту, жұмыс берушiлердiң персоналды iшкi өндiрiстiк оқытуды, кадрларды кәсiби даярлау мен қайта даярлауды ұйымдастыруда қатысуын ынталандыру арқылы жұмыс күшiнiң кәсiби-бiлiктiлiк деңгейiн арттыруды;

      жұмыссыздардың еңбек нарығында бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру бойынша тиiмдi әлеуметтiк қолдау көрсетудi көздейтiн жүйелi шаралар қабылданатын болады.

      Жастардың кәсiби бiлiм алуына, жеке кәсiп ашуына, жастарды шағын және орта бизнес саласына тартуға арналған кредит беру және гранттар бөлу бағдарламасын iске асыру арқылы оларды жұмыспен қамтудың белсендi саясатын жүргiзу жөнiнде шаралар қабылданатын болады.

      2007 жылы экономикаға бiлiктi кадрлар даярлау саласында бизнес пен бiлiм беру жүйесiнiң бiрлескен қызметi жөнiнде жұмыс жүргiзiлетiн болады. Осы мақсатта Қазақстанда жұмыс iстейтiн шетелдiк компаниялар мен жеке бизнестiң әлеуетiн пайдалануды көздейтiн кәсiби-техникалық және жоғары бiлiм беру мекемелерiнiң жүйесi арқылы ұлттық кадрларды оқыту және кәсiби жағынан даярлау жөнiндегi шаралар қабылданатын болады.

Халықты әлеуметтiк қамсыздандыру

      Әлеуметтiк қамсыздандыру жүйесiн жетiлдiру және оның деңгейiн мемлекеттiң қаржы-экономикалық мүмкiндiктерiне қарай арттыру мақсатында 2007-2009 жылдары мынадай мiндеттердi шешу көзделедi:

      мемлекет, жұмыс берушi және қызметкер арасындағы жауапкершiлiктi бөлуге негiзделген әлеуметтiк қамсыздандырудың көп деңгейлi жүйесiнiң ұзақ мерзiмдi қаржылық тұрақтылығы мен сенiмдiлiгін қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды әзiрлеу;

      мiндеттi сақтандыруға жататын әлеуметтiк тәуекелдердiң тiзбесiн кеңейту.

      Базалық деңгейде мемлекеттiң қаржы-экономикалық мүмкiндiктерiне барабар базалық әлеуметтiк төлемдердi арттыру саясаты жалғасатын болады.

      Мiндеттi деңгейде халықты мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру жүйесiмен және жинақтаушы зейнетақы жүйесiмен қамтуды кеңейту; сақтандыру (оның iшiнде зейнетақы) жинақтары мен инвестициялық кiрiстiң өсуi үшiн жағдай жасау керек. Зейнетақы активтерiн басқару тиiмдiлiгiн арттыру жөнiндегi шаралар әзiрленетiн болады.

      Әлеуметтiк қамсыздандырудың ерiктi деңгейiнде зейнетақы және сақтандыру жинақтарының ерiктi нысандарын ынталандыру жөнiнде шаралар қабылданатын болады.

      Мүгедектердiң өмiр сүру сапасын жақсарту, оларды әлеуметтiк қолдауды күшейту және олардың қоғамға пәрмендi кiрiгуi үшiн жағдай жасау жөнiнде шаралар қабылданатын болады.

      2007 жылдан бастап зейнетақылар мен жәрдемақыларды төлеу "сайын" қағидаты бойынша жүзеге асырылады.

      Әлеуметтiк қызмет көрсету саласын, әлеуметтiк қызмет көлемiн кеңейту және олардың сапасын арттыру мақсатында кепiлдендiрiлген және әлеуметтiк қызмет тiзбесiн және оларды көрсету тәртiбiн көздейтiн "Әлеуметтiк қызметтер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзiрлеу көзделiп отыр.

Параграф 2. 2007-2009 жылдарға арналған бiлiм беру және кадрлар даярлау

Мектепке дейiнгi және орта бiлiм берудi дамыту

      2007-2009 жылдары мектепке дейiнгi және орта бiлiм берудi дамытуда мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      барлық балалардың мектепке дейiнгi бiлiм алуға бiрдей қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету;

      мектепке дейiнгi ұйымдар желiсiн дамыту және жалпы орта бiлiм берудi ұйымдастыру;

      балалардың жеке бас мәдениетiнiң негiздерiн, мектепте оқытуға қажеттi дағдыларды алуға жағдай жасау;

      мемлекеттiк тiлдi үйрену, балаларды зияткерлiк және эмоциялық дамыту;

      орта бiлiм беру жұмыс iстеуiнiң нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру;

      жалпы бiлiм беретiн мектептегi материалдық-техникалық базаны физика, химия, биология, мультимедиялық кабинеттерiмен жарақтандыру арқылы жаңарту;

      балалардың табиғи және психикалық денсаулығын сақтау және нығайту;

      оқытушы кадрларды ықпалдасу мен бейiндi оқытуды ескере отырып қайта даярлау;

      жалпы орта бiлiм беру жүйесiн одан әрi ақпараттандыру, бағдарламалық-әдiстемелiк құралдарды, бiлiм беру стандарттарын және бiлiм беру технологиясының жаңа буынын әзiрлеу есебiнен бiлiм берудiң мазмұнын сапалы жаңалау;

      әлеуметтiк-экономикалық дамудың жергiлiктi деңгейлерiн ескеретiн бiлiм берудiң өңiрлiк даму бағдарламаларын iске асыру;

      12 жылдық жалпы орта бiлiмге көшуге байланысты жалпы бiлiм беретiн мектептердiң жоғары баспалдағына оқуға бейiмдеу.

      Қойылған мiндеттердi шешу үшiн мынадай шаралар қабылданады:

      мектепке дейiнгi ұйымдарын және жалпы орта бiлiм беру ұйымдарын салуды жүзеге асыру;

      мектепке дейiнгi мемлекеттiк ұйымдарда аз қамтылған отбасылардың балаларын тәрбиелеу және оқыту;

      мектепке дейiнгi ұйымдардың балаларды қамту деңгейiн ұлғайту;

      жалпы орта бiлiм беру жүйесiне сараланған ұстанымдарды айқындау және бастауыш пен кәсiптiк орта бiлiм беру ұйымдарында оқуды жалғастыру үшiн жағдайлар жасау;

      оқу процесiн ұйымдастырудың қашықтықтан және инновациялық оқыту нысандарын енгiзу;

      отандық, оның iшiнде электрондық оқулықтар әзiрлеу және енгiзу.

      2008 жылға қарай оқушылардың компьютермен қамтамасыз етiлу ара қатынасын 20 оқушыға 1 компьютерге дейiн жеткiзу.

Кәсiптiк орта бiлiмдi мамандар мен жұмысшы кадрларды

даярлау жүйесiн дамыту

      Ең жаңа технологиялар талаптарына және еңбек нарығының қажеттiлiгiне сәйкес техникалық және кәсiби бiлiм беру саласында оқып жатқандарды тиiмдi кәсiптiк қызметке даярлауды қамтамасыз ету үшiн 2007-2009 жылдары мынадай негiзгi мiндеттердi шешу:

      бiлiм берудiң халықаралық стандарттық сыныптамасының өлшемдерiне сәйкес бастауыш және орта кәсiптiк бiлiм беру және кадрлар даярлаудың жүйесiн қайта құрылымдау;

      халықтың барлық жiгiнiң техникалық және кәсiптiк бiлiмге қол жеткiзуiн қамтамасыз ету;

      оқитындардың еңбек нарығындағы бәсекеге қабiлеттiлiгiн қамтамасыз ететiн кәсiптiк дағды алуы үшiн жағдайлар жасау қажет.

      Қойылған мiндеттердi шешу үшiн:

      техникалық және кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарының желiсiн құрылыс, материалдық-техникалық базаны нығайту арқылы дамыту және кеңейту;

      техникалық және кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарын ақпараттандыру;

      техникалық және кәсiптiк бiлiм беру бағдарламаларын оқытудың кредиттiк жүйесi негiзiнде үйлестiру;

      кәсiби даярлықтың сапасын, техникалық және қызмет көрсету еңбегi мамандықтары бойынша бiлiктiлiк берудi және растауды тәуелсiз бағалау жүйесiн енгiзудi қамтамасыз ету;

      дамушы экономиканың мұқтаждарына сәйкес кәсiптiк бiлiм беру жүйесiне әкелуге мүмкiндiк беретiн "мемлекет - оқу орны - жұмыс берушiлер" өзара iс-қимылының жаңа үлгiсiн құру қажет.

Жоғары бiлiм берудi дамыту

      2007-2009 жылдары мамандарды даярлау сапасын жақсарту үшiн және жоғары кәсiби білiм беру жүйесiн одан әрi дамыту мақсатында:

      құқықтық, ғылыми-әдiстемелiк, қаржы-материалдық жағдайларды одан әрi жетiлдiру;

      бiлiм беру бағдарламаларын әртараптандыру және икемдi ету;

      жоғары оқу орындары желiсiн оңтайландыру және академиялық еркiндiктi кеңейту;

      бiлiм берудiң кредиттiк жүйесiн енгiзу;

      студенттердiң өндiрiстiк практикадан, тағылымдамадан өтуiн, зертханалық және практикалық сабақтар жүргiзудi, әлеуметтiк әрiптестердi тарта отырып, бiтiрушiлердi жұмысқа орналастыруды қамтамасыз ету;

      бiлiм беруге кредит беру жүйесiн жетiлдiру жолымен жоғары бiлiмге қол жетiмдiлiктi қамтамасыз ету;

      жоғары оқу орындарының халықаралық аккредиттеу моделiне көшуiн жүзеге асыру;

      ғылым мен бiлiмнiң одан әрi ықпалдасуын жүргiзу және бiлiм беруге жаңа бiлiмдер трансфертiн жүзеге асыру;

      техникалық мамандықтарға арналған жаңа магистрлiк және докторлық бағдарламалар енгiзу;

      ұлттық жоғары оқу орындарына шетелдiк оқытушылар мен консультанттарды тарту қажет және осы бағыттар бойынша даярлауды ұйымдастыру.

      Жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiмдi жетiлдiру үшiн:

      елдiң әлеуметтiк-экономикалық дамуы үшiн басымдық маңызы бар бiрқатар перспективалы ғылыми бағыттар мен мамандықтарды дамыту;

      жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң бiлiм беру бағдарламаларын жаңарту қажет.

      "Болашақ" бағдарламасы шеңберiнде жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беру бағдарламалары бойынша оқыту үшiн Қазақстанның 3 мың азаматы жыл сайын шетелдiк жетекшi жоғары оқу орындарына жiберiледi.

      Астана қаласында халықаралық деңгейдегi беделдi университет құрылатын болады.

Параграф 3. Денсаулық сақтау

      Денсаулық сақтау саласындағы саясатты iске асырудың мақсаты мемлекет пен адам арасындағы денсаулық сақтау үшiн ынтымақтасқан жауапкершiлiк қағидаттарына, бастапқы медициналық-санитарлық көмектi басымдықпен дамытуға негiзделген медициналық көмек көрсетудiң тиiмдi жүйесiн құру жолымен халық денсаулығының жай-күйiн жақсарту болып табылады.

      Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау iсiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру халық денсаулығын және денсаулық сақтау жүйесiн одан әрi тұрақтандыруға ықпал етедi.

      2008 жылға қарай бастапқы медициналық санитарлық көмек (бұдан әрi - БМСК) ұйымдарының қолданыстағы желiсiн Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2005 жылғы 28 желтоқсандағы N 1304  қаулысымен бекiтiлген БМСК желiсiнiң жаңа мемлекеттiк нормативiне кезең-кезеңiмен сәйкес келтiру жүзеге асырылатын болады.

      2007-2009 жылдары барлық жеке және заңды тұлғалардың халық денсаулығының жай-күйi және медициналық қызметтердi пайдалану және басқа өлшемдер туралы ақпаратқа деген қажеттiлiктерiне жауап беретiн Денсаулық сақтаудың бiрыңғай ақпараттық жүйесi құрылатын болады.

      2007-2009 жылдары Қазақстан Республикасындағы ауылдық денсаулық сақтауда телемедицинаны дамыту жөнiндегi жобаны iске асыру жалғасады.

      Ең алдымен, ана мен бала денсаулығын қорғауға байланысты медициналық-демографиялық ахуалды жақсарту мақсатында мынадай шаралар қабылданады:

      ұрпақты болу жасындағы әйелдер мен балаларға ақысыз медициналық көмектiң кепiлдендiрiлген көлемi шеңберiнде медициналық көмек көрсетудi қамтамасыз ету;

      жыл сайын балалар мен ұрпақты болу жасындағы әйелдердi диспансерлеудi, медициналық тексерулердi және сауықтыруды өткiзу;

      2006 жылы Астана қаласында әлемдiк стандарттарға жауап беретiн және жоғары бiлiктi кадрлармен қамтамасыз етiлген республикалық Ана мен бала орталығының құрылысын аяқтау;

      2005 жылдан басталған ұрпақты болу денсаулығы мен бала денсаулығына әсер ететiн ауруларды емдеу үшiн жүктi әйелдердi, сондай-ақ балалардың жекелеген санаттарын (5 жасқа дейiнгi балаларды - 2005 жылдан, диспансерлiк есепте тұратын балаларды 2006 жылдан бастап) амбулаториялық емдеу үшiн дәрiлiк заттармен қамтамасыз ету;

      2008 жылға қарай бекiтiлген нормативтерге сәйкес балалар мен әйелдердi босандыру емдеу-алдын алу ұйымдарын бүгiнгi күнгi медициналық жабдықтармен жарақтандыру;

      отбасын жоспарлау және балалар, жасөспiрiмдер арасындағы маскүнемдiктiң, нашақорлықтың, темекi шегушiлiктiң алдын алуды қоса алғанда, салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiнде iс-шараларды жүзеге асыру;

      ДДҰ ұсыным жасаған, мектеп оқушыларының денсаулығын сақтау мен нығайтуға бағытталған оқыту бағдарламаларын жалпы бiлiм беру мектептерiне енгiзу жөнiндегi жұмыстарды жандандыру.

      Жоғарыда аталған шараларды iске асыру ана мен бала денсаулығын қорғау жүйесiн нығайтуға және жетiлдiруге мүмкiндiк бередi, бұл ана мен нәресте өлiмiн төмендетедi, халықтың демографиялық көрсеткiштерiн жақсартады.

      Халық өмiрiнiң сапасы мен ұзақтығын одан әрi арттыру мақсатында әлеуметтiк маңызды аурулармен ауыратындардың алдын алу, ерте анықтау, тиiмдi емдеу және оңалту жөнiндегi шаралар жүргiзiлетiн болады. Осы бағытта:

      АҚТҚ жұқпалары мен ЖҚТБ аурулары вирустарына қарсы емдеудiң халықаралық стандарттарын енгiзу;

      психикасы мен мiнез-құлқы бұзылған ауруларды емдеу мен сауықтырудың кешендi бағдарламаларын әзiрлеу және енгiзу;

      диагностикалау мен емдеудiң озық әдiстерiн, әсiресе қатерлi iсiктердi ерте диагностикалау бөлiгiнде пайдалана отырып, нысаналы топтардың алдын алу тексерулерiн жүргiзу;

      бронхиалды астмамен, қант диабетiмен, артериалды гипертониямен, жүректiң ишемиялық ауруымен және басқа аурулармен ауыратындарды амбулаторлық деңгейде дәрiлiк заттармен тегiн немесе жеңiлдiкпен қамтамасыз ету жолымен алдын алу мен тиiмдi емдеу жөнiндегi iс-шараларды одан әрi өткiзу;

      аудандық және қалалық деңгейлердегi емханаларды мамандықтардың негiзгi бейiнi бойынша дәрiгерлермен қамтамасыз етудi аяқтау көзделiп отыр.

      2007 жылы отандық фармацевтикалық салаларға халықаралық стандарттарды енгiзу жөнiндегi даярлық жұмыстары аяқталады, оны енгiзу 2007 жылдан бастап жоспарлануда.

      Медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру саласында:

      2015 жылға дейiнгi Қазақстан Республикасында медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудi дамыту тұжырымдамасын одан әрi iске асыру жөнiндегi iс-шараларды өткiзу, оның iшiнде:

      медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру саласында нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру;

      медициналық бiлiм беру ұйымдарына қабылдауға, студенттерге, оқушыларға және профессор-оқытушылар құрамын оқытуға қойылатын талаптарды арттыру көзделiп отыр.

      2007 жылы Халықтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесi туралы кодекс әзiрлеу жоспарланып отыр.

Параграф 4. 2007-2009 жылдары мәдениеттi, ақпаратты және спортты дамыту

Мәдениет пен ақпаратты дамыту

      2007-2009 жылдары мәдениет және ақпарат саласындағы негiзгi мақсаттар осы заманғы дамыған мәдениет жүйесiн қалыптастыру, бiрыңғай мәдени-ақпараттық кеңiстiктi нығайту, мәдениеттi дамыту және оны нарық жағдайында одан әрi жаңарту үшiн жағдай жасау, сондай-ақ қоғамды және мемлекеттiк құрылымда демократиялық бастаулар мен iшкi саяси тұрақтылықты нығайту болып табылады.

      Қойылған мақсаттарға қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет:

      классикалық және халықтық өнердiң озық дәстүрлерi негiзiнде мәдениеттi дамыту үшiн жағдай қалыптастыру;

      шығармашылық қайраткерлердi, дарынды музыканттар мен орындаушыларды қолдау үшiн жағдай жасау;

      мемлекеттiк және басқа да тiлдердi дамыту үшiн жағдай жасаудың тұтастай жүйесiн қалыптастыру;

      мұрағат iсiн құру және жетiлдiру жөнiндегi жұмысты жалғастыру азаматтық қоғам институттары мен патриоттық тәрбиелеу жүйесiн дәйектi дамыту.

      Орта мерзiмдi перспективада негiзгi басымдықтар мыналар болады:

      Мәдениет саласын дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасын одан әрi iске асыру;

      мұрағат iсiн жетiлдiруге бағытталған Мұрағат iсiн және құжаттама жүйелерiн дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасын әзiрлеу;

      әзiрленiп жатқан "2006-2011 жылдары азаматтық қоғамды дамыту" және "2006-2009 жылдары ақпараттық кеңiстiктiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн дамыту" тұжырымдамаларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтарын патриоттық тәрбиелеу жөнiндегi 2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру.

      Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасының шеңберiнде мемлекеттiк тiлдi дамыту үшiн қолайлы жағдай жасауға баса назар аударылады. Осы мақсаттарда мемлекеттiк тiлдi оқыту әдiстемесiн және оны меңгеру деңгейiн объективтiк түрде бағалау жүйесiн енгiзу көзделiп отыр.

      Мемлекеттiк ақпараттық саясатты iске асыру мерзiмдi баспасөз басылымдарында, сондай-ақ теледидар мен радиода мемлекеттiк ақпарат саясатын жүргiзуге арналған мемлекеттiк тапсырысты орналастыру арқылы жалғасады.

Дене шынықтыру мен спортты дамыту

      2007-2009 жылдары спорт саласындағы негiзгi мақсат халықтың дене тәрбиесiнiң және қазақстандық спортшылардың халықаралық спорт аренасындағы бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру үшiн спортты дамытудың тиiмдi жүйесiн құру болып табылады.

      Қойылған мақсаттарды iске асыруға бағытталған негiзгi мiндеттер мен басымдықтар:

      халықтың дене тәрбиесi жүйесiн жетiлдiру;

      спорттық резервтi дайындау және әлемдiк деңгейдегi спортшыларды тәрбиелеу;

      спорттың халықаралық стандарттарға сәйкес инфрақұрылымын құру және жаңғырту болып табылады.

      Халықаралық деңгейдегi спорттық жарыстарды өткiзуге дайындық жөнiндегi iс-шаралар кешенiн қамтитын Дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы әзiрленедi және iске асырылатын болады.

      Жоғары деңгейдегi спортшылар yшiн Алматы облысында Олимпиадалық даярлықтың республикалық базасын, Астана қаласында велотректi және Щучье қаласында шаңғы базасын, Алматы қаласында спорттағы дарынды балаларға арналған республикалық мектеп-интернатын салу аяқталады.

Параграф 5. 2007-2009 жылдарға арналған гендерлiк даму

      2007-2009 жылдары гендерлiк дамудың негiзгi мақсаттары қоғам өмiрiнiң барлық салаларында ерлер мен әйелдердiң тең құқықтары мен тең мүмкiндiктерiн iске асыру үшiн жағдайлар жасау, барынша орнықты шешiмдердi қабылдаудың негiздерiн әзiрлеу болып табылады.

      Алға қойылған мақсаттарды iске асыруға бағытталған негiзгi мiндеттер:

      Қазақстан Республикасында 2006-2016 жылдарға арналған Гендерлiк теңдiк стратегиясын iске асыру бойынша 2006-2008 жылдарға арналған iс-шаралар жоспарын iске асыру;

      "Тұрмыстық зорлық туралы" Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау;

      "Ерлер мен әйелдердiң тең құқықтары мен тең мүмкiндiктерi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзiрлеу;

      бiлiм беру жүйесiне гендерлiк бiлiмдi енгiзу;

      ерлер мен әйелдердiң ұрпақты болу денсаулығын жақсарту;

      отбасы жағдайын, некеге тұрған ерлер мен әйелдердiң құқықтары мен мүмкiндiктерiн зерделеу;

      гендерлiк мәселелер бойынша халықты ақпараттық ағарту;

      гендерлiк теңдiкке қол жеткiзу шаралары мен тетiктерiн әзiрлеу.

      Алға қойған мақсаттар мен мiндеттерге қол жеткiзу үшiн әйелдердiң еңбек нарығындағы бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға, әйелдер арасындағы кәсіпкерлiктi және өзiн-өзi жұмыспен қамтуды одан әрi дамытуға ықпал ететiн iс-шараларды өткiзу жоспарланып отыр. Қаржы ресурстарын алуда әйелдердiң қол жетiмдiлiгiн кеңейту бойынша ұсыныстар әзiрленетiн болады.

      Әйелдердiң зорлықтан қорғалуға құқықтарының тұрақты мониторингi жүргiзiлетiн болады.

      Дағдарыс орталықтарының, сенiм телефондарының, зорлық құрбандарына арналған паналар мен үйлер желiсiнiң торабын дамыту бойынша ұсыныстар әзiрлеу жоспарланып отыр.

      Әлемдiк тәжiрибеге сәйкес гендерлiк статистика жетiлдiрiлетiн болады.

Параграф 6. 2007-2009 жылдарға арналған тұрғын үй саясаты

      2007-2009 жылдарға арналған тұрғын үй саясатының негiзгi мақсаттары мен мiндеттерi:

      халықтың қалың бұқарасының тұрғын үйге қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ететiн тұрғын үй құрылысын дамыту проблемаларын кешендi шешу;

      тұрғын үй салуға жеке инвестицияларды одан әрi тарту;

      жеке тұрғын үй құрылысын дамытуды ынталандыру;

      тұрғын үйдiң жалгерлiк секторын дамыту;

      тұрғын үй қорын сақтау мен қолданудың және пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттыру, осы заманғы және тиiмдi тұрғын үй-коммуналдық саланы құру.

      Қойылған мақсаттар мен мiндеттерге қол жеткiзу үшiн Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2004 жылғы 11 маусымдағы N 1388  Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы iске асырылуда.

      Мемлекеттiк бағдарлама:

      республикалық бюджет қаражаты есебiнен азаматтардың әлеуметтiк қорғалатын жiгi үшiн коммуналдық тұрғын үй салуды;

      республикалық бюджеттен бөлiнген кредит қаражаты есебiнен тұрғын үй салуды;

      халықтың тұрғын үйге қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету мақсатында ипотекалық кредит беру мен тұрғын үй құрылысы жинақтарының жүйелерiн одан әрi жетiлдiрудi;

      жеке тұрғын үй құрылысын одан әрi ынталандыру мақсатында тұрғын үй құрылысын салу аудандарының инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымын дамыту және орналастыру жөнiнде шаралар қабылдауды;

      тұрғын үйдiң жалгерлiк секторын дамытуды көздейдi.

      Тиiмдi құрылыс материалдары өндiрiсiн және жаңа технологияларды енгiзудi одан әрi дамыту арқылы тұрғын үй құрылысының құнын төмендету жөнiнде шаралар қабылданатын болады. Тұрғын үй құрылысында осы заманғы тиiмдi әрi энергия үнемдейтiн сәулет-құрылыс шешiмдерi пайдаланылатын болады.

Параграф 7. Кiрiс саясаты

      Ел азаматтарының әл-ауқатын арттыру саласындағы мақсат орта мерзiмдi перспективада халықтың кiрiсiн одан әрi ұлғайту болып табылады.

      Кiрiстердi ұлғайту 2007-2009 жылдары жалақының ең төменгi мөлшерiн арттыру саясатын сақтауға ықпал етедi. Оның деңгейi қызметкерге тұтыну бюджетiнiң қажеттi деңгейiн қамтамасыз етiп және экономиканың формалды секторында жұмыспен қамтылуын ынталандыра отырып, ең төменгi күнкөрiс деңгейiнiң, ең төменгi зейнетақы мөлшерiнiң өсiмiнен асып түсетiн болады.

      Қарапайым бiліксiз еңбекпен айналысатын жұмыскерлер үшiн жалақының ең төменгi мөлшерi белгiленетiн болады.

      2007 жылы Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жолдауына сәйкес бюджет саласы қызметкерлерiнiң жалақысы орта есеппен 30 %-ға сараланып ұлғайтылатын болады.

      Жалақыны оңтайлы сараландыру және қызметкерлер бiлiктiлiгiнiң өсуiн ынталандыру мақсатында Лауазымдар тiзiлiмi мен бюджеттен қаржыландырылатын ұйымдар қызметкерлерiне еңбекақы төлеу коэффициенттерi торы жетiлетiн болады.

      Бюджеттiк сала қызметкерлерiне еңбекақы төлеу жүйесi өнiмдi еңбек пен жұмыс сапасы өлшемдерiне негiзделуi тиiс. Шығармашылық пен инновациялық ұстанымдар, әрбiр қызметкердiң ұйым жұмысының тиiмдiлiгiне қосатын үлесi көтермеленетiн болады.

      Өнiмдiлiгi жоғары еңбекке деген ынтаны арттыру ең алдымен, еңбектi нормалауды ұйымдастыруын жетiлдiрудi талап етедi. Техникалық (ғылыми) негізделген еңбек нормаларын әзiрлеу және енгiзу, оларды техниканың, технологиялардың, ұйымдарда еңбек өндiрiсiн ұйымдастыруға қол жеткiзiлген деңгейiне сәйкес ауыстыру және қайта қарау жалақы деңгейiнiң еңбек сипаты мен оның нәтижелерiне тiкелей байланыстылығын белгiлеу үшiн қажеттi жағдайлар жасайды.

Параграф 8. 2007-2009 жылдары қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану

Қоршаған ортаны қорғау

      Экологиялық саясат Қазақстан Республикасы экологиялық қауiпсiздiгiнiң 2004-2015 жылдарға арналған тұжырымдамасын одан әрi iске асыруға бағытталады.

      2007-2009 жылдары қоршаған ортаны қорғау саласындағы мақсаттар халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаның ластану деңгейiн азайту, қоршаған ортаны қорғауды және экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету және қоршаған ортаның сапасын тұрақтандыру, қоғамның орнықты дамуына көшу негiздерiн құру болып табылады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы негiзгi мiндеттер мыналар болып табылады:

      қоршаған ортаның сапасын басқару жүйесiн оңтайландыру;

      шаруашылық және өзге де қызметтiң қоршаған ортаға әсерiн азайту және табиғатты қорғау және оны қалпына келтiру жұмыстарын жүргiзу.

      Алға қойған мақсаттар мен мiндеттерге қол жеткiзу үшiн 2007-2009 жылдары экологиялық заңнаманы жүйелендiруге және қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық заңнаманың осы заманғы талаптарына жауап беретiн Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексiне сәйкес оның қолданылуын арттыруға бағытталған экологиялық заңнаманы одан әрi реформалау жалғастырады.

      Экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету, табиғи ресурстарды молықтыруды сақтау және ұтымды пайдалану, Қазақстан Республикасында санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылықты қамтамасыз ету үшiн басқару және шаруашылық шешiмдердi ақпараттық қамтамасыз ету мақсатында 2007 жылы Қоршаған орта мен табиғи ресурстардың бiрыңғай мемлекеттiк мониторингi жүйесiн құру жоспарланып отыр.

      Екi жақты және көп жақты келiсiмдерге, атап айтқанда БҰҰ конвенциялары мен қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму саласындағы жаһандық халықаралық форумдардың шешiмдерiне сәйкес қабылданған Қазақстан Республикасының мiндеттемелерiн орындау жөнiнде шаралар қабылданады.

      Халықаралық ынтымақтастық шеңберiнде Қазақстан бекiткен табиғатты қорғау конвенцияларын iске асырудың неғұрлым сапалы деңгейiне өту жүзеге асырылады.

      "Қазақстан Республикасының 2005-2007 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау" бағдарламасын iске асыру шеңберiнде мыналар орындалады:

      2007 жылы:

      нормативтiк әдiстемелiк құжаттаманы әзiрлеу;

      қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстардың ғылыми-техникалық негiздемесiн әзiрлеудi қамтамасыз ету;

      үздiксiз экологиялық бiлiм беру, тәрбиелеу және ағартушылық жүйесiн жетiлдiру.

      2007 жылы қоршаған орта сапасының көрсеткiштерiн тұрақтандыру және табиғат пайдалануға қойылатын экологиялық талаптарды жетiлдiру үшiн Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауiпсiздiгi тұжырымдамасының екiншi кезеңiн (2008-2010 жылдар) iске асыру жөнiндегi Іс-шаралар жоспары әзiрленедi.

      Шөлейттенудi тоқтата тұру және алдын алу процесi Қазақстан Республикасында шөлейттенуге қарсы күрес жөнiндегi 2005-2015 жылдарға арналған бағдарлама ережелерiн кезең-кезеңiмен iске асыруды көздейдi.

      Бағдарламаны iске асыру шеңберiнде бiрiншi кезеңде (2005-2007 жылдар):

      шөлейттенуге бейiм жерлердi түгендеу және олардың жай-күйiн бағалау жүргізіледі;

      жерлердi қалпына келтiру немесе олардың жұтауының алдын алу жөнiндегi пилоттық жобалар әзiрленiп, iске асырылады;

      шөлейттенуге қарсы күрес проблемалары бойынша шешiмдердi қабылдау процесiне халықтың барлық топтарының қатысуын қамтамасыз ету және хабардар ету жөнiндегi жұмыс жүргiзiледi.

      2007 жылы Қазақстан Республикасында шөлейттенуге қарсы күрес жөнiндегi 2005-2015 жылдарға арналған бағдарламаны iске асыру (екiншi кезең) жөнiндегi 2008-2010 жылдарға арналған iс-шаралар жоспарын әзiрлеу көзделiп отыр.

      2008-2009 жылдары ресурстық базаны сақтауды және қалпына келтiрудi қамтамасыз ететiн тұрақты жер пайдаланудың нормативтiк талаптары мен экономикалық тетiктерiн әзiрлеу және енгiзу, халықаралық экологиялық конвенцияларды тұтастырылған iске асыруды қамтамасыз ету, шөлейттену және құрғақшылықтың терiс әсер ету процесiнiң көлемдерiн қысқарту және дамуының алдын алу жөнiндегi iс-шаралар жүргiзiледi.

      2007-2009 жылдары халықаралық стандарттарға сәйкес экологиялық орнықты қоғамның негiздерi құрылады.

      Экологиялық сақтандыру және аудит, экологиялық бiлiм беру дамытылады, экологиялық таңбалау және табиғатты қорғау қызметi мен оның өлшемдерi ұғымы енгiзiледi.

      Жұртшылықтың экологиялық ақпаратқа және шешiмдер қабылдауға қол жетiмдiлiгi кеңейедi.

      2007-2009 жылдары шөлейттенген жерлердi оңалтуға, биоәртүрлiлiктi сақтауға, биоқауiпсiздiк жүйесiн құруға, орнықты органикалық ластағыштарды түгендеуге және жоюға, парник газдарының тастандыларын азайтуға, өндiрiс және тұтыну қалдықтарын кәдеге жаратуға бағытталған iс-шараларды iске асыру жалғастырылады.

      Балқаш-Алакөл бассейнiн орнықты дамытуды қамтамасыз етуге және осы өңiр тұрғындарының өмiр сүру деңгейiн арттыруға бағытталған су-экологиялық проблемаларды шешу мақсатында "Балқаш-Алакөл бассейнiнiң 2007-2009 жылдарға арналған орнықты дамуын қамтамасыз ету" бағдарламасы әзiрленедi.

      Қабылданған шаралар нәтижесiнде қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнама Еуропалық Одақтың қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi негiзгi директиваларына жауап беретiн болады, қоршаған ортаны ластау деңгейi төмендейдi және оның сапасын тұрақтандыру үшiн жағдайлар жасалады, бұл қоғамның экологиялық орнықты дамуының негiздерiн қалайды.

Табиғат пайдалану  

      2007-2009 жылдары табиғат пайдалану саласындағы негiзгi мiндеттер: 
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың желiсiн дамыту; 
      ормандарды, кеңейту, молықтыру және орман өсiру; 
      елдi мекендердi көгалдандыру және олардың айналасында жасыл аймақтар құру; 
      биологиялық әралуандылықты сақтау; 
      тұрақты су пайдалануды қамтамасыз ету; 
      табиғи су көздерiн қалпына келтiру және сақтау; 
      Қазақстан азаматтарын тиiсiнше сапалы сумен толық қамтамасыз ету және су тарту болады.

Орман және аңшылық шаруашылығы

      Орман қорын сақтауға және молықтыруға, жасыл аймақтарды кеңейтуге, республикадағы елдi мекендердi көгалдандыруға, сондай-ақ ормандарды қорғау, сақтау және молықтыру саласында жағдайды тұрақтандыруға және оларды ұтымды пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған 2005-2007 жылдарға арналған "Жасыл ел" бағдарламасын iске асыру 2007 жылы аяқталады. 
      Аңшылық шаруашылығын толыққанды жүргiзу үшiн жүйеленген мемлекеттiк есеп жүргiзiледi және жануарлардың жабайы түрлерi ресурстарының кадастры жүргiзiледi. 
      2007-2009 жылдары ормандарды орман өртiнен және заңсыз ағаш кесуден қорғау күшейтiледi. 
      Тұяқты жабайы жануарлардың сирек кездесетiн және жойылып бара жатқан түрлерi мен киiктердi сақтаудың және қалпына келтiрудiң 2005-2007 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жалғасады. 
      2007 жылы негiзгi мақсаты ерекше қорғалатын табиғат аумақтарын ұлғайту, табиғи-қорықтық қорды сақтау, ландшафт және биологиялық әралуандықты қорғауды күшейту, экологиялық туризмдi дамыту, қоршаған ортаның сапасын және халықтың денсаулығын жақсарту болып табылатын Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғат аумақтары жүйелерiн дамытудың 2007-2009 жылдарға арналған Бағдарламасын iске асыру басталады.

Балық шаруашылығы

      2007-2009 жылдары елдiң балық шаруашылығын одан әрi дамытудың негiзгi бағыттары: 
      бағалы балық түрлерiн сақтау және дамыту үшiн жағдайлар жасау, балық шаруашылығы тоғандарында бағалы балық түрлерiнiң өндiрiстiк запасын қалыптастыру мен толықтыру; 
      балық ресурстары запастарының орнықтылығын қамтамасыз ету үшiн ғылыми-зерттеу әлеуетiн күшейту, аквакультураны дамыту және сирек кездесетiн және жойылып бара жатқан балық түрлерiн сақтау үшiн қажеттi технологиялар әзiрлеу; 
      өнеркәсiптiк балық шаруашылығының орнықты шикiзат базасын балық ресурстарының бар запастарын сақтау және ұтымды пайдалану және жасанды жолымен өндiру жөнiндегi iс-шараларды күшейту есебiнен қалыптастыру; 
      тауарлы балық шаруашылығын дамытуға және балық өнiмiн өндiру мен қайта өңдеу бойынша кәсiпорындардың дамуына жәрдемдесу; 
      балық өсiруге арналған көл-тауар, тоған, балық ұстайтын және басқа да бейiмделген шаруашылықтарды дамыту үшiн жағдайлар жасау; 
      тауарлы балық шаруашылығын және бекiре шаруашылығын дамыту үшiн инвестициялар тарту; 
      балық шаруашылығын басқарудың бiрiктiрiлген ақпараттық жүйесiн құру жолымен мониторинг, бақылау және қадағалау жүйесiн жетiлдiру; 
      тиiстi нормативтiк құқықтық реттеу, сондай-ақ саланың мониторингiн ұйымдастыру және институционалдық мүмкiндiктердi нығайту арқылы браконьерлiкке және балық шаруашылығындағы бұзушылықтардың басқа да нысандарына қарсы күрес жөнiндегi шараларды күшейту; 
      балық ресурстарын қорғау, молықтыру, ұтымды әрi тиiмдi пайдалану саласындағы заңнаманы одан әрi реформалау; 
      балық ресурстарының кадастры және басқа су жануарларының мемлекеттiк есебiн жүргiзу болады.

Су шаруашылығы

      Қазақстан Республикасы экономикасының су секторын дамытудың және су шаруашылығы саясатының 2010 жылға дейiнгi тұжырымдамасының шеңберiнде 2007-2009 жылдары елдiң су ресурстарын сақтау және ұтымды пайдалану, әлеуметтiк-экономикалық даму қажеттiлiгiнiң теңгерiмiн және судың нормативтiк сапасының талаптары деңгейiнде су ресурстарын молықтыру мүмкiндiктерiн қамтамасыз ету мәселелерi қарастырылады. 
      Халықты қажеттi көлемдегi және кепiлдендiрiлген сападағы сумен тұрақты қамтамасыз ету үшiн 2002-2010 жылдарға арналған "Ауыз су" бағдарламасын iске асыру жалғасады. 
      Сондай-ақ, сумен орнықты жабдықтауды және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету үшiн су ресурстарын ұтымды пайдалану және молықтыру мақсатында суды үнемдеу жөнiндегi бағдарламаны әзiрлеу жоспарланып отыр. 
      Осы бағдарламада су жинақтайтын технологияларды, суды пайдаланудың айналмалы және тұйық жүйелерiн енгізу, су шаруашылығы жүйелерiн есептеу мен реттеудiң қазiргi құралдарымен жарақтандыру көзделедi.

                                             Қазақстан Республикасы 
                                                   Үкiметiнiң 
                                             2006 жылғы 25 тамыздағы 
                                                N 822 қаулысымен 
                                                   бекiтiлген

      Ескерту. 2-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16. N  953-1 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

  2-бөлiм. Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық 
        дамуының 2007-2009 жылдарға арналған мемлекеттiк 
                        реттеуіштерi

       Табиғи монополиялар субъектілерінің реттелетін 
   қызметтеріне (тауарларына, жұмыстарына) бағалардың және 
          тарифтердің шекті өсуінің 2007-2009 жылдарға 
                       арналған болжамы

                                          Қазақстан Республикасы

                                                   Үкiметiнiң

                                          2005 жылғы 25 тамыздағы

                                                N 822 қаулысымен

                                                  мақұлданған

      Ескерту. 3-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16.  N 953-1 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

3-бөлім. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық

           дамуының 2007-2009 жылдарға арналған маңызды

                   көрсеткіштерінің болжамы

                                                   Қазақстан Республикасы
                                                   Үкiметiнiң
                                            2005 жылғы 25 тамыздағы
                                                N 822 қаулысымен
                                                   бекітілген

       Ескерту. 4-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16. 
N 354   Қаулысымен.

    4-бөлiм. 2007-2009 жылдарға арналған қолданыстағы және 
       әзірленетін мемлекеттік және салалық (секторалдық) 
                   бағдарламалардың тізбесі

                                              Қазақстан Республикасы 
                                                    Үкiметiнiң 
                                             2005 жылғы 25 тамыздағы 
                                                 N 822 қаулысымен 
                                                    бекітілген

      Ескерту. 5-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16.  N 953-1 , өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.12.06.  N 1195 , 2007.12.10.  N 1210 , 2007.12.26.  N 1289 , 2007.12.26.  N 1290 ,  2007.12.26.  N 1291 , 2007.12.28.  N 1333 , 2008.04.04  N 318 , 
2008.04.28  N 395 Қаулыларымен. 

5-бөлім. Қолданыстағы және әзірленетін мемлекеттік және салалық  (секторалдық) бағдарламалар бөлінісіндегі 2007-2009 жылдарға 
     арналған басымды бюджеттік инвестициялық жобалардың 
              (бағдарламалардың) тізбесі

2007-2009 жылдарға арналған басымды республикалық бюджеттік 
      инвестициялық жобалардың (бағдарламалардың) тізбесі

                                                           мың теңге

Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:            28806337 31724238 30104493

Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісін реформалаудың және дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:            13453855 14304280 9445622

2006-2008 жылдарға арналған мүгедектерді оңалту бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:          443000

Ауылдық аумақтарды дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған

мемлекеттік бағдарламасы

         Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:          518050   629689  759510

1999-2010 жылдарға арналған "Салауатты өмір салты" кешенді бағдарламасы

Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:            18365   19467   20635

2006-2008 жылдарға арналған Мәдениет саласын дамыту бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:            80000   101426

Қазақстан Республикасының автожол саласын дамытудың 2006-2012

жылдарға арналған бағдарламасы

          Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:   83745100 79579986 61357632 79290302

  Қазақстан Республикасында "электрондық үкімет" қалыптастырудың  

2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:          7382140   7845363  4106902 466447

"Қазақстан Республикасында 2005-2007 жылдарға арналған ғарыш қызметін дамыту" мемлекеттік бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:           1169600 20755442 4851020 7071360

Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы

Стратегия бойынша ЖИЫНЫ:             1500000  2425000  925000

Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2006-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ              11156707 3514158

Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:              1726491  1437537

Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

   Бағдарлама бойынша ЖИЫНЫ:               7626166 14245645 12380834

2002-2010 жылдарға арналған "Ауыз су" салалық бағдарламасы