Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын бекіту туралы

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 28 қаңтардағы «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз!» атты Жолдауын, «Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығын және «Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қоса беріліп отырған Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.
      2. Орталық және жергілікті атқарушы органдар мен өзге де ұйымдар Бағдарламаны іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын.
      3. Жергілікті атқарушы органдар ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 10-күніне Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне Бағдарлама іс-шараларының орындалу барысы туралы жиынтық ақпарат, оның ішінде Бағдарламаны іске асыру шеңберінде бөлінетін қаражаттың пайдаланылуы туралы жиынтық ақпарат берсін.
      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне жүктелсін.
      5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі                              К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің    
2011 жылғы 31 наурыздағы
№ 316 қаулысымен  
бекітілген     

Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы

1. Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның        Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы
атауы

Әзірлеу үшін         Қазақстан Республикасы Президентінің 2011
негіздеме            жылғы 28 қаңтардағы «Болашақтың іргесін бірге
                     қалаймыз!» атты Қазақстан халқына Жолдауы
                     Қазақстан Республикасы Президентінің 2010
                     жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығымен бекітілген
                     Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі
                     Стратегиялық даму жоспары Қазақстан
                     Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19
                     наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілген
                     Қазақстан Республикасын үдемелі
                     индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі
                     2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік
                     бағдарлама

Әзірлеуге және іске  Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты
асыруға жауапты      әлеуметтік қорғау министрлігі
мемлекеттік орган      

Мақсаттарға,        Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы
нысаналы            министрлігі, Қазақстан Республикасы Білім және
индикаторларға,     ғылым министрлігі, Қазақстан Республикасы
міндеттерге,        Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі
нәтижелер           Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және
көрсеткіштеріне     сауда министрлігі, Қазақстан Республикасы Қаржы
қол жеткізуге       министрлігі, Қазақстан Республикасы Құрылыс
жауапты             және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері
мемлекеттік және    агенттігі облыстардың, Астана және Алматы
өзге де органдар    қалаларының әкімдері

Бағдарламаның       Жұмыспен тұрақты және нәтижелі қамтуға
мақсаты             жәрдемдесу арқылы халықтың табысын арттыру

Бағдарламаның       Өз бетінше жұмыспен айналысушыларды
міндеттері          жұмыссыздарды және табысы аз адамдарды жұмыспен
                    нәтижелі қамтылуға тарту
                    Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық
                    инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014
                    жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске
                    асыру үшін кадр әлеуетін дамыту;
                    Әлеуметтік көмек көрсету жүйесін жетілдіру.

Бағдарламаны іске   1. кезең - 2011 (пилоттық)
асыру мерзімі және  2. кезең - 2012 - 2015 жылдар
кезеңдері           3. кезең - 2016 - 2020 жылдар

Нысаналы           Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасында көзделген
индикаторлар       міндеттерді іске асыру барысында 2016 жылға қарай
                   мынадай нәтижелерге қол жеткізілетін болады:
                   Бағдарламамен 1,5 млн. дейін адам қамтылатын
                   болады;
                   кедейлік деңгейі 8,2 %-дан 6 %-ға төмендейді;
                   жұмыссыздық деңгейі 5,5 % аспайтын болады;
                   жұмыспен қамтылған халық құрамындағы өз
                   бетінше жұмыспен айналысушылардың үлесі
                   33,3 %-дан 26 %-ға төмендейді;
                   Жұмыспен қамту бағдарламасын іске асыру
                   есебінен еңбек өнімділігінің қосымша өсімі
                   20 % құрайтын болады

Қаржыландыру       2011 жылы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын іске
көздері мен көлемі асыруға жұмсалатын республикалық бюджет шығыны
                   40,2 млрд. теңгені құрайтын болады.
                   Келесі жылдары мемлекеттік бюджеттен
                   қаржыландыру көлемі жоспарланатын кезеңге арналған
                   тиісті бюджеттерді қалыптастыру кезінде
                   нақтыланатын болады. Бұл ретте 2012 - 2015 жылдары
                   қаржыландыру көлемі жыл сайын кемінде 100 млрд.
                   теңгені құрайтын болады

2. Кіріспе

      Мемлекет басшысы өзінің 2011 жылғы 28 қаңтардағы «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз!» атты Қазақстан халқына Жолдауында еңбек нарығының тиімділігін арттыру, табысы аз адамдарды, жұмыссыздар мен өз бетінше жұмыспен айналысушыларды жұмыспен нәтижелі қамтуға жәрдемдесудің белсенді бағдарламаларына тарту міндеттерін жүктеді.
      Жұмыспен қамтудың белсенді саясатын жүргізу Қазақстан Республикасының Үкіметі қызметінің негізгі әлеуметтік басымдықтарының бірі болып табылады. Жұмыспен лайықты қамтуды қамтамасыз ету - халықты әлеуметтік қорғаудың негізі, адам ресурстары әлеуетін дамыту және іске асырудың маңызды шарты, қоғамдық байлықтың артуы мен өмір сүру сапасын жақсартудың басты құралы.
      Әлеуметтік-экономикалық жаңғыру барысында елде қарқынды дамушы еңбек нарығы құрылды, халықтың экономикалық белсенділігі мен жұмыспен қамту деңгейі тұрақты өсуде. Соңғы 10 жылда жұмыспен қамтылған халық саны 6698,8 мыңнан 8141,4 мың адамға артты, ал жұмыссыздық деңгейі 2001 жылғы 12,8 %-дан 2010 жылдың оңында 5,5 % төмендеді.
      Жол картасы шеңберінде жұмыс орындарын сақтау және жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің арнайы шараларын әзірлеу және іске асыру әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың әсерімен байланысты уақытша экономикалық қиындықтар кезеңінде (2008 - 2010 жылдар) де жұмыспен қамтудың жоғары деңгейін сақтауға мүмкіндік берді.
      Қазіргі уақытта жүзеге асырылып жатқан үдемелі индустриялық-инновациялық дамуға көшу, бір жағынан, жұмыспен қамтудың одан әрі өсу мүмкіндіктерін кеңейтеді, екінші жағынан - еңбек нарығына жұмыс күшінің ішкі резервін тартудың, еңбек ресурстарының сапасы мен экономикалық белсенділігін арттырудың жаңа тәсілдерін әзірлеуді және іске асыруды талап етеді.

3. Ағымдағы жағдайды талдау

      Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығын және жұмыспен қамту саласын реттеу 1991 жылдан бері негізінен халықты жұмыспен қамтудың арнайы бағдарламалары форматында жүзеге асырылды: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 3 маусымдағы № 833 қаулысымен бекітілген Кедейлікпен және жұмыссыздықпен күрес жөніндегі 2000 - 2002 жылдарға арналған бағдарлама, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 26 наурыздағы № 296 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында кедейлікті азайту жөніндегі 2003 - 2005 жылдарға арналған бағдарлама және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 27 қаңтардағы № 68 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының халқын жұмыспен қамтудың 2005 - 2007 жылдарға арналған бағдарламасы.
      2008 - 2010 жылдарға жұмыссыздықтың өсуінің алдын алуға, жұмыспен нәтижелі қамтудың артуына жәрдемдесуге, жұмыс күшінің сапасын арттыруға және ұлттық еңбек нарығын қорғауға бағытталған Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту жүйесін жетілдіру жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленіп, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 20 қарашадағы № 1114 қаулысымен бекітілген болатын.
      Алайда әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың әсерімен 2008 жылғы күзден бастап Қазақстан Республикасында өндіріс қарқыны төмендей бастады, инфляцияның өсуі байқалды, жұмыспен қамтудың төмендеуі және тиісінше халық табысының азаюы белең алды. 264 кәсіпорын өндірісін толық немесе ішінара тоқтатты. Қырық мыңнан астам қызметкер ішінара жұмыспен қамту режиміне ауыстырылды не ақысы төленбейтін демалыстарға жіберілді. Жұмыссыз халық саны 559,3 мың адам болды (немесе экономикалық белсенді халықтың 6,6%)
      Жұмыссыздықтың өсуі, қызметкерлердің одан әрі босатылуы әсіресе өндірістің экспортқа бағытталған салаларында болжанды. Құрылыс, сауда, көлік және байланыс салаларында да жұмыс орындарының қысқару қаупі орын алды.
      Осындай жағдайда Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі жұмыспен қамтуға, жұмыссыздықтың айтарлықтай өсуіне жол бермеуге, жұмыс орындарын сақтауға және жаңа жұмыс орындарын құруға бағытталған арнайы Жұмыспен қамту және кадрларды қайта даярлау стратегиясын (Жол картасын) әзірледі.
      Жол картасы шеңберінде жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді нысандарын (әлеуметтік жұмыс орындары, жастар практикасы, қайта даярлау және біліктілікті арттыру) кеңінен қолдану нысаналы топтар құрамындағы адамдардың белсенділігін арттыруға ықпал етті, ал жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі (4,7 %) алғаш рет елдегі жұмыссыздықтың жалпы деңгейінен төмен көрсеткіште белгіленді.
      Жол картасының негізгі нәтижелері: шамамен 9 мың жоба іске асырылды; 392 мың жұмыс орны құрылды; шамамен 150 мың адам даярлауға және қайта даярлауға жіберілді, олардың жартысына жуығы жұмысқа орналастырылды; 192 мыңнан астам адам әлеуметтік жұмыс орындарына және жастар практикасы шеңберіндегі жұмыс орындарына орналастырылды.
      Дағдарыс жағдайында іске асырылған халықты жұмыспен қамтудың қысқа мерзімді стратегиясы - Жол картасы жұмыссыздық деңгейінің өсуіне жол бермеуімен катар, оның деңгейінің 2009 жылғы екінші тоқсандағы 6,9 %-дан 2010 жылғы желтоқсанда 5,5 % көрсеткішке дейін төмендеуіне қол жеткізуге мүмкіндік берді.
      Жұмыспен қамтудың өсуі халық табысының артуы мен кедейлік деңгейінің төмендеуіне негіз болды. Табысы ең төмен күнкөріс деңгейінен аз халық үлесі 2001 жылғы 46,7 %-дан 2006 жылы 18,2 %-ға және 2010 жылы 6,9 %-ға азайды.
      Алайда оң өзгерістерге қарамастан, ұлттық еңбек нарығында теңгерімсіздік сақталып отыр. Жұмыссыздар бар болғанымен, бос жұмыс орындары толықтырылмай отыр, экономика салаларының мамандарға деген қажеттілігінің объективті болжамы жоқ. Еңбек ресурстары сапасының төмендігіне және өндіріс пен оқудың арасында нақты байланыстың болмауына байланысты жұмыс күшінің, бірінші кезекте білікті кадрлардың, техникалық және қызмет көрсету еңбегі қызметкерлерінің тапшылығы байқалып отыр. Жұмыспен қамтылған халықтың шамамен үштен бірінің кәсіптік білімі жоқ.
      Жұмыспен қамтылған халық құрылымында өз бетінше жұмыспен айналысатын адамдардың үлесі - 33,3 % немесе 2,7 млн. астам адамды құрайды. Өз бетінше жұмыспен айналысушылардың негізгі бөлігі ауылдық жерлерде тұрады және жеке шаруашылығын жүргізумен айналысады, одан түсетін табыс тіршілік етуге жеткілікті деңгейде ғана болады. Өз бетінше жұмыспен айналысушылардың басым бөлігі әлеуметтік қорғау және қолдау жүйесімен қамтылмаған.
      Ауыл жастарының жағдайы ерекше алаңдаушылық тудырып отыр, кәсіптік білім алуға қолжетімділігі шектеулі болғандықтан, олар ресми еңбек нарығында іс жүзінде бәсекеге қабілетсіз болып табылады.
      Еңбек нарығында қалыптасқан мұндай ахуалдың тікелей салдары кедейліктің сақталуы болып табылады, 2010 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша 1,1 млн. астам адамның табысы ең төмен күнкөріс деңгейінен аз.
      Табысы аз адамдарды әлеуметтік қолдау мәселесінде жұмыспен қамтуға және табыс табуға жәрдемдесудің белсенді шаралары жеткілікті қолданылмайды.
      Өткен ғасырдың 90 жылдарының соңында жұмыспен қамту қызметтеріне жүргізілген институционалдық қайта құрулар еңбек нарығын реттеу тиімділігін төмендетті.
      Осы орайда қалыптасқан жағдай кедейлікті төмендету қарқынын баяулатып қана қоймайды, сонымен қатар экономикалық дамудың жаңа кезеңіне қадам басу қарсаңында жұмыс күшіне деген сұраныстың артқанына қарамастан, елде бар еңбек ресурстарының толық пайдаланылмайтынын аңғартады.
      Әлемдік тәжірибеде осы тектес проблемаларды шешу үшін еңбек нарығындағы белсенді бағдарламалар (бұдан әрі - ЕНББ) қолданылады. ЕНББ еңбек ресурстарын дамыту (кәсіптік даярлау және қайта даярлау), жұмыс күшіне деген сұранысты арттыру (жалақыны/жұмыспен қамтуды субсидиялау, қоғамдық жұмыстар), еңбек нарығын реттеуді жетілдіру (жұмыспен қамту қызметтерін құру, ақпараттық қолдау), еңбек күш-жігерін жандандыруды мемлекет жүзеге асыратын әлеуметтік қолдау жүйесімен үйлестіру («құқықтар мен міндеттер» немесе «өзара міндеттер» стратегиялары, бұл жағдайда мемлекет жұмыспен қамту және оқыту бойынша жоғары сапалы қызметтер көрсетуге міндеттенеді, ал ЕНББ-ға қатысушы жұмысты қарқынды іздеуді жүзеге асыруға міндеттенеді) арқылы жүзеге асырылады.
      ЕНББ экономикалық тұрғыдан - жұмыспен нәтижелі қамту ықтималдығының артуын, еңбек өнімділігі мен жалақының өсуін, әлеуметтік тұрғыдан - жұмыссыздықтың төмендеуін, еңбек белсенділігінің артуы мен адам әлеуетінің дамуын болжайды.
      Бастапқыда мұндай бағдарламалар экономикалық күйзеліс кезеңінде және жұмыссыздық деңгейі өте жоғары болған кезде қолданылған, ал қазіргі уақытта - экономикасы ауыспалы елдердегі өнеркәсіптік қайта құрылымдаудың кері әсерін азайту және еңбек нарығынан айтарлықтай алшақ халықтың әлжуаз топтарын кіріктіру үшін қолданылады.
      Осының негізінде қол жеткізілетін оң нәтижелер ЕНББ әзірлеудің және қазақстандық еңбек нарығында да қолданудың өзектілігін арттырып отыр.
      Жол картасын іске асыру барысында жинақталған еңбек нарығында туындайтын қатерлерді басқару тәжірибесі біздің бұл тұрғыдағы мүмкіндіктерімізді арттыра түседі.

4. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және нысаналы индикаторлары

4.1 Бағдарламаның мақсаты

      Жұмыспен тұрақты және нәтижелі қамтуға жәрдемдесу арқылы халықтың табысын арттыру.

4.2 Бағдарламаның нысаналы индикаторлары

      2016 жылға қарай:
      Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасымен (бұдан әрі - Бағдарлама) 1,5 млн. дейін адам қамтылатын болады;
      Кедейлік деңгейі 8,2 %-дан 6 %-ға төмендейді;
      Жұмыссыздық деңгейі 5,5 % аспайтын болады;
      Жұмыспен қамтылған халық құрамындағы өз бетінше жұмыспен айналысушы адамдардың үлесі 33,3 %-дан 26 %-ға төмендейді;
      Бағдарламаны іске асыру есебінен еңбек өнімділігінің қосымша өсімі 20 % құрайтын болады.
      2020 жылға дейінгі сандық индикаторлар Бағдарламаның бірінші кезеңі аяқталғаннан кейін, оған тиісті өзгерістер енгізілу мүмкіндігімен айқындалатын болады.

4.3 Бағдарламаның міндеттері

      1. Өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз адамдарды жұмыспен қамтудың белсенді бағдарламаларына тарту.
      2. Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны (бұдан әрі - ҮИИДМБ) іске асыру үшін кадр әлеуетін дамыту.
      3. Атаулы әлеуметтік көмек көрсету жүйесін жетілдіру.
      Бағдарламаны іске асыру бірінші кезекте оқытуға, тұрғылықты жері бойынша жұмысқа орналастыруға, өзінің жеке ісін ашуға және кеңейтуге жәрдемдесуге, ал мұндай мүмкіндіктер болмаған жағдайда, жұмыспен нәтижелі қамтудың қолжетімділігін кеңейту мақсатында экономикалық әлеуеті төмен елді мекендерден экономикалық әлеуеті жоғары елді мекендерге және экономикалық даму орталықтарына өз еркімен көшуіне жәрдемдесуге бағытталған.
      Осыған орай, Бағдарламаны іске асыру мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылатын болады:
      1. Өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз адамдарды оқыту және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесу.
      2. Ауылда кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесу.
      3. Еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру.
      Бағдарламаны іске асыру үшін:
      1) нормативтік құқықтық базаны жетілдіру жөніндегі шаралар қабылданатын болады;
      2) жекелеген мамандықтар бойынша ағымдағы бос жұмыс орындары және болжамды жұмыс орындарының жалпыұлттық дерекқоры (бұдан әрі - Дерекқор) қалыптастырылды. Дерекқор идустрияландыру картасының жобалары, «Бизнестің жол картасы 2020» және жеке сектордың басқа да бастамалары есебінен қалыптастырылатын болады.
      Индустрияландыру картасы, «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасы шеңберінде жобаларды іске асыруға, кәсіпкерлікті дамытуға жауапты орталық және жергілікті мемлекеттік органдар мен ұйымдар қызметкерлерге деген бар және болжамды қажеттілік туралы өңірлер мен жекелеген мамандықтар бөлінісіндегі ақпаратты белгіленген нысан бойынша тұрақты негізде Бағдарлама операторына жіберетін болады.
      Бағдарламада көзделген іс-шараларды қаржылай қамтамасыз ету мақсатында облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың әрқайсысы үшін қаржыландыру лимиті өз бетінше жұмыспен айналысушылардың, жұмыссыздардың санына байланысты айқындалатын болады.
      Лимит бойынша берілген қаражаттың мақсатты пайдаланылуын қамтамасыз ету және бағдарламада көзделген нәтижелерге (нысаналы индикаторларға) қол жеткізу мақсатында республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері мен жергілікті атқарушы органдар арасында мынадай негізгі параметрлер бойынша нәтижелер туралы келісімдер жасалатын болады:
      Оқумен қамтылған Бағдарламаға қатысушылардың саны мен құрамы;
      тұрақты жұмыс орындарына жұмысқа орналастырылған, оның ішінде оқу оқығандар арасынан Бағдарламаға қатысушылардың саны мен құрамы;
      экономикалық даму орталықтарына қоныс аударатын Бағдарламаға қатысушылардың саны мен құрамы;
      өз бетінше жұмыспен айналысатын қызметкерлер санының қысқаруы;
      жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі;
      ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен деңгейде өмір сүріп жатқан халық санының қысқаруы;
      басқа көрсеткіштер.
      Бағдарламаның іске асырылуын басқаруды:
      республика деңгейінде:
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын іске асыру жөніндегі ведомствоаралық комиссия (бұдан әрі - ВАК).
      Бағдарламаны іске асыруға жауапты мемлекеттік орган және Бағдарлама операторы Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі (бұдан әрі - Бағдарлама операторы) болады;
      облыстық (астана, республикалық маңызы бар қала) деңгейде - Бағдарламаны іске асыру жөніндегі өңірлік комиссия (бұдан әрі - өңірлік комиссиялар) және жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі уәкілетті органдар;
      аудандық (қалалық) деңгейде - Бағдарламаны іске асыру жөніндегі аудандық (қалалық) комиссия (бұдан әрі - аудандық (қалалық) комиссиялар) (облыстық маңызы бар жергілікті атқарушы органдардың қалауы бойынша құрылады) және жергілікті жұмыспен қамту органдары;
      селолар мен ауылдар деңгейінде - жергілікті атқарушы органдар жүзеге асыратын болады.
      Бағдарламаның орындалуын ұйымдастырудың маңызды құралдарының бірі жергілікті жұмыспен қамту органдары мен тікелей Бағдарламаға қатысушылар арасында жасалатын әлеуметтік келісімшарттар болып табылады.
      Әлеуметтік келісімшарт - жергілікті жұмыспен қамту органдары мен Бағдарламаға қатысушылар арасында жасалатын, тараптардың әлеуметтік қызметтерді көрсету (жергілікті билік органдары) және пайдалану (Бағдарламаға қатысушылар) бойынша өзара міндеттемелерін көздейтін келісім.
      Өңірлік, аудандық (қалалық) комиссиялардың үлгі ережелерін, әлеуметтік келісімшарттың нысанын Бағдарлама операторы әзірлейтін болады.

4.3.1. Бірінші бағыт:
өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз адамдарды оқыту және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесу

      Бірінші бағыт азаматтардың еңбек әлеуетін дамыту, тұрғылықты жері бойынша жұмысқа орналасуына жәрдемдесу арқылы олардың жұмыспен тұрақты және нәтижелі қамтылуын қамтамасыз етуге бағытталған.
      Бұл бағытқа өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар және табысы аз адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары мен оралмандар (бұдан әрі - адамдар) қатыса алады. Бағдарламаға қатысудың басым мүмкіндіктері ауылдық жердегі жастар мен әйелдерге беріледі.
      Осы бағыт шеңберінде Бағдарламаға қатысушыларға мемлекеттік қолдаудың мынадай түрлері көрсетілуі мүмкін:
      оқу және жұмысқа орналасу мәселелері бойынша консультациялар;
      шәкіртақының төленуімен, тегін біліктілікті арттыру, кәсіптік даярлау және қайта даярлау курстарына (бұдан әрі - кәсіптік оқыту) жолдау;
      оқитын адамдарға (оқу орнына дейін және кері жол жүруіне және жатақханада тұруына немесе тұрғын үйді жалға алумен байланысты шығындарды өтеуге) субсидия беру;
      лайықты бос жұмыс орындарын іздеу және жұмысқа, оның ішінде әлеуметтік жұмыс орындарына орналасуға жәрдемдесу;
      жалақыны ішінара субсидиялау;
      психологиялық бейімдеу.
      Жұмыс берушілердің Бағдарламаға қатысушыларды кейіннен жұмысқа орналастыра отырып, кәсіптік даярлауға тікелей қатысу мүмкіндігі болжанған. Бұл жағдайда 2012 жылдан бастап тиісті мамандықтар үшін мемлекеттік білім беру ұйымдарында белгіленген оқу құны бойынша Бағдарламаға қатысушыларды оқытумен байланысты жұмыс берушілердің шығыстарының 70 % дейін өтеуді енгізу көзделген.
      Мемлекеттің жалақыны ішінара субсидиялауы 12 ай бойы мынадай шарттармен:
      алғашқы 6 айда жалақының 50 % асырмай;
      келесі 3 айда жалақының 30 % асырмай;
      соңғы 3 айда жалақының 15 % асырмай жүзеге асырылуы мүмкін.
      2011 жылы әлеуметтік жұмыс орындарына орналастырылған Бағдарламаға қатысушылардың бір айдағы жалақысына берілетін субсидия мөлшері, салықтар мен әлеуметтік аударымдарды ескергенде алғашқы 6 айда 26 мың теңгеден аспайтын болады.
      Азаматтардың Бағдарламаға қатысу және оларға мемлекеттік қолдау көрсету шарттары Өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз адамдарды оқыту, олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесуді ұйымдастыру және қаржыландыру қағидасында көзделетін болады.
      Іске асыру тетігі:
      1) Бағдарламаның әлеуетті қатысушылары құжаттардың қажетті тізбесін ұсына отырып, Бағдарламаға қатысу туралы өтінішпен жергілікті жұмыспен қамту органдарына өтініш береді.
      2) Жергілікті жұмыспен қамту органдары берілген өтініштердің негізінде әлеуетті қатысушылардың тізімін қалыптастырады.
      3) Қалыптастырылған тізімдер мен әлеуетті қатысушылар туралы мәліметтерді жергілікті жұмыспен қамту органдары қарайды.
      4) Ұсынылған құжаттарды қарау нәтижесі бойынша жергілікті жұмыспен қамту органы өтініш берушілерді Бағдарламаға қатысушылар қатарына енгізу не одан бас тарту туралы шешім қабылдайды.
      5) Бағдарламаға қатысушы мен жергілікті жұмыспен қамту органы арасында әлеуметтік келісімшарт жасалады.
      6. Кәсіптік білімі бар Бағдарламаға қатысушыларға Дерекқорда бар бос жұмыс орындарына, оның ішінде жалақыны ішінара субсидиялау мүмкіндігімен, орналасу ұсынылады. Бағдарлама шеңберінде жұмысқа орналастырылған азаматтарға, қажет болған жағдайда, оқу ақысы Бағдарламаны іске асыруға бөлінген қаражат есебінен төленетін қысқа мерзімді (6 айдан аспайтын) кәсіптік оқу курстарында оқуға қосымша мүмкіндік берілуі мүмкін.
      7. Дерекқор шеңберінде бар бос жұмыс орындарына орналаса алмайтын Бағдарламаға қатысушылар басым мамандықтар бойынша кәсіптік оқыту курстарына жіберіледі.
      Басым мамандықтардың тізбесін Бағдарлама операторы мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, жыл сайын айқындайды.
      8) Кәсіптік оқуды оқығаннан кейін Бағдарламаға қатысушыларға Дерекқорда бар бос жұмыс орындарына немесе құрылған әлеуметтік жұмыс орындарына орналасу ұсынылады.
      9) Егер Бағдарламаға қатысушы кәсіптік оқуды оқығаннан кейін жұмысқа орналаса алмастырыла алмайтын болса, оған Бағдарламаның екінші немесе үшінші бағыттарына қатысу ұсынылады.
      10) Әлеуметтік келісімшарт талаптарының орындалуын жергілікті жұмыспен қамту органы бақылайды.

4.3.2. Екінші бағыт:
ауылда кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесу

      Кәсіпкерлікті ынталандыру жеке ісін ұйымдастыру арқылы азаматтардың экономикалық белсенділігін арттыруға бағытталған.
      Бағдарламаның бұл бағытына ауыл кәсіпкерлері және өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар мен табысы аз адамдар қатарындағы жеке ісін ұйымдастыруды қалайтын және оған мүмкіндігі бар адамдар қатыса алады. Жеке ісін ауылда ұйымдастыруды қалайтын әйелдерге қатысудың басым құқығы беріледі.
      Осы бағыт шеңберінде мемлекеттік қолдаудың мынадай түрлері көрсетілетін болады:
      микрокредит беру;
      инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту;
      консультативтік қызмет көрсету;
      кәсіпкерлік негіздерін оқыту.
      Өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар және табысы аз адамдар қатарындағы адамдардың Бағдарламаның осы бағытына қатысу және оларға мемлекеттік қолдау көрсету шарттары Ауылда кәсіпкерлікті дамытуға мемлекеттік қолдау көрсетуді ұйымдастыру және қаржыландыру қағидасында көзделетін болады.
      Микрокредит беруді ұйымдастыру үшін Бағдарлама операторы жергілікті атқарушы органдарға 5 жыл мерзімге бюджеттік кредит береді.
      Конкурсты ұйымдастыру және өткізу тәртібі, микроқаржы ұйымдарын іріктеу және кредит ресурстарын беру, сондай-ақ олардың осы бағыт шеңберінде бөлінген кредит ресурстарын мақсатты пайдалануына мониторинг жүргізу шарттары Микроқаржы ұйымдарына конкурстық негізде кредит беру қағидасында көзделетін болады.
      Микрокредит беру шарттары:
      республикалық бюджеттен берілетін бюджеттік кредит жергілікті атқарушы органға қайтарымдылық, қамтамасыздық, жеделділік және ақылылық қағидаттары негізінде ұсынылады;
      бюджеттік кредиттің нысаналы мақсаты - жеке ісін ұйымдастыру немесе кеңейту, айналым капиталын толықтыру;
      кредит тұтынушылық мақсаттарға, бұрынғы қарызды өтеуге және жылжымайтын тұрғын үй алуға берілмейді;
      кредит беру мерзімі - 5 жылдан аспайды;
      кредиттің ең жоғары сомасы 3 млн. теңгеден аспайды;
      республикалық бюджеттен жергілікті атқарушы органға берілетін бюджеттік кредиттің сыйақы ставкасы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айқындалады;
      соңғы қарыз алушыға, микроқаржы ұйымдарына кредит бойынша негізгі қарызды өтеу бойынша 18 айға дейін, алайда кредит мерзімі ұзақтығының үштен бірінен аспайтын мерзімге жеңілдікті кезең ұсынылуы мүмкін;
      уәкілетті ұйымның микроқаржы ұйымдарына ұсынатын кредиті бойынша сыйақы ставкасы айналыс мерзімі бюджеттік кредит мерзіміне сәйкес келетін бюджеттің ақтарылуы жөніндегі орталық уәкілетті орган эмитенттенген, бағалы қағаздардың ұйымдасқан қайталама нарығындағы операциялардың нәтижелері бойынша өткен тоқсанда қалыптасқан мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша кірістің орташа мөлшерлік ставкасы деңгейінде белгіленеді;
      соңғы қарыз алушы үшін микрокредит бойынша жылдық ең жоғары тиімді пайыздық ставканы өңірлік комиссиямен келісе отырып, уәкілетті өңірлік ұйым белгілейді.
      Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту Бағдарлама шеңберінде қатысушылар іске асыратын жобалар үшін қолданыстағы жүйелерге: жолдарға, кәрізге, жылумен және сумен жабдықтауға, телефон және электр желілеріне жетіспейтін инфрақұрылымды салуды меңзейді.
      Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымның дамуын қаржыландыруды жергілікті атқарушы органдар белгілі бір техникалық талаптар немесе заңнамада белгіленген тәртіппен бекітілген жобалық-сметалық құжаттама және бизнес-ұсыныстар негізінде жүзеге асырады. Бұл ретте инфрақұрылымды салу немесе реконструкциялау құны жобаның (жобалардың) құнынан аспауға тиіс.
      Жетіспейтін инфрақұрылымды салу елді мекенді дамытудың бас жоспарына (ауылда - инженерлік-коммуникациялық желілердің жергілікті схемаларына) сәйкес келуге тиіс және бір немесе бірнеше жобаны қамтамасыз етуге бағытталуы мүмкін.
      Микрокредит беру тетігі:
      1) Бағдарлама операторы жергілікті атқарушы органға бюджеттік кредит береді.
      2) Жергілікті атқарушы орган микрокредит беруді ұйымдастыру жөніндегі уәкілетті өңірлік ұйымды өзі айқындайды.
      3) Уәкілетті өңірлік ұйым микроқаржы ұйымдарына кредит берудің белгіленген қағидасына сәйкес Бағдарламаға қатысу үшін микроқаржы ұйымдарын іріктеу бойынша ашық конкурс өткізеді.
      4) Уәкілетті өңірлік ұйым мен микроқаржы ұйымдары арасында кредит беру туралы шарт жасалады.
      5. Бағдарламаның екінші бағытына қатысуға тілек білдірушілер жергілікті жұмыспен қамту органдарына өтініш береді.
      6. Жергілікті жұмыспен қамту органдары ұсынылған құжаттарды қарайды, әлеуетті қатысушылармен әңгімелесу жүргізеді және мемлекеттік қолдау алу түрлері бойынша үміткерлердің тізімі мен жетіспейтін инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту және жайластыруды талап ететін жобалардың тізбесін қалыптастырады.
      7) Кәсіпкерлік негіздерін оқыту:
      - жергілікті жұмыспен қамту органдары үміткерлер келіскен жағдайда, оларды кәсіпкерлік негіздерін оқуға жібереді және бұл туралы кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі уәкілетті органға хабарлайды;
      - кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі уәкілетті орган жергілікті жұмыспен қамту органдарының ақпараты негізінде қолданыстағы заңнамаға сәйкес Бағдарламаға қатысушыларға кәсіпкерлік негіздерін оқытуды қамтамасыз етеді, олардың оқу мерзімі бір айдан аспауға тиіс.
      Оқу бағдарламасы және оны жүргізу кестесі жергілікті жұмыспен қамту органдарымен келісіледі.
      8) Микрокредит беру:
      - Бағдарламаның әлеуетті қатысушысы жергілікті жұмыспен қамту органының жолдауы бойынша микрокредит алу туралы өтініммен, Бағдарламаға қатысатын
      - микроқаржы ұйымына өтініш береді;
      - микроқаржы ұйымы жобаға бағалау жүргізеді және қаржыландыру мүмкіндігі (немесе мүмкін емес екені) туралы шешім қабылдайды.
      9) Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту:
      - жергілікті жұмыспен қамту органдары МҚӨ-дан оң қорытынды алған жағдайда, жобалары жетіспейтін инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту мен жайластыруды талап ететін Бағдарламаның әлеуетті қатысушыларының тізімін инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уәкілетті органға жібереді;
      - инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уәкілетті орган жетіспейтін инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту мен жайластыруды қаржыландыру мүмкіндігі (немесе мүмкін емес екені) және қажетті қаржыландыру көлемі туралы қорытынды дайындайды және жергілікті атқарушы органды хабардар етеді.
      10) Жергілікті жұмыспен қамту органы МҚҰ мен инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уәкілетті органның қорытындыларын қоса тіркей отырып, Бағдарламаның әлеуетті қатысушыларының құжаттарын аудандық (қалалық) комиссиялардың қарауына жібереді (ал болмаған жағдайда - өз бетімен қарайды).
      11) Жергілікті жұмыспен қамту органы аудандық (қалалық) комиссияның ұсынымы бойынша ал болмаған жағдайда - өз бетімен) өтініш берушілерді Бағдарламаға қатысушылар құрамына енгізу (енгізуден бас тарту) туралы шешім қабылдайды және шешім қабылдаған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде оларды осы туралы хабардар етеді.
      12) Бағдарламаның екінші бағытына қатысушылардың құрамына енгізілген адамдармен әлеуметтік келісімшарт жасалады.
      13) Оң қорытынды алған жобалар бойынша Бағдарламаға қатысушы мен инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уәкілетті органның арасында тиісті шарт жасалады.
      14) Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды салу немесе реконструкциялау қолданыстағы заңнамаға сәйкес жүзеге асырылады.
      15) Шартта көзделген инфрақұрылымдық жобаның іске асырылуына мониторинг жүргізу инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уәкілетті органға жүктеледі.

4.3.3. Үшінші бағыт:
еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру

      Бұл бағыт Қазақстан Республикасы азаматтарының экономикалық әлеуеті төмен елді мекендерден экономикалық даму орталықтарына өз еркімен көшуіне жәрдемдесу арқылы еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру шараларын көздейді.
      Бағдарламаны іске асырудың үшінші бағытына қатысудың басым құқығын ауыл жастары иеленетін болады. Экономикалық әлеуеті төмен елді мекендерді айқындау критерийлерін ауыл шаруашылығы, экономикалық даму және сауда мәселелері жөніндегі орталық уәкілетті органдар әзірлейтін болады.
      Әзірленген критерийлерге сәйкес жергілікті атқарушы органдар ауыл шаруашылығы, экономикалық даму және сауда мәселелері жөніндегі орталық уәкілетті органдармен келісе отырып, экономикалық әлеуеті төмен елді мекендердің тізбесін айқындайды және оны Бағдарлама операторына жібереді.
      Жергілікті атқарушы органдар айқындаған және ауыл шаруашылығы, экономикалық даму және сауда мәселелері жөніндегі орталық уәкілетті органдармен келісілген экономикалық әлеуеті төмен елді мекендердің тізбесі ВАК-та бекітілетін болады.
      Өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар және табысы аз адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасы азаматтарының экономикалық әлеуеті төмен елді мекендерден көшуі:
      бір ауданның ішінде;
      бір облыс шегіндегі бір ауданнан басқа ауданға жүзеге асырылуы мүмкін.
      Бағдарламаның осы бағытына қатысушылар мынадай критерийлерге сәйкес келуге тиіс:
      өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар не еңбекке жарамды табысы аз адамдар санаттарына жатуға тиіс;
      экономикалық әлеуеті төмен елді мекендерде тұруға тиіс;
      айлық жиынтық табысы бірге тұратын отбасы мүшелерінің әрқайсысына шаққанда ең төмен күнкөріс деңгейінен аспауға тиіс.
      Еңбек нарығындағы нақты жағдайларды ескере отырып, жұмыстар вахталық әдіспен ұйымдастырылуы мүмкін.
      Бағдарламаға қатысушыларды мемлекеттік қолдау:
      көшуге субсидия беруді;
      сатып алу мүмкіндігімен, үлгілік жалға берілетін тұрғын үй беруді;
      жаңа тұрғылықты жерінде кәсіптік оқу курстарынан өтуді және жұмысқа орналасуына жәрдемдесуді;
      психологиялық бейімдеуді қамтиды.
      Қоныс аударумен байланысты субсидиялар көшу және алғашқы бейімделу шығындары өтемінен тұрады. Субсидияның мөлшерін былайша саралау жоспарланады:
      отбасылар бір ауданның шегінде қоныс аударған жағдайда - отбасы басшысына - 10 АЕК және отбасы мүшелеріне - 5 АЕК,
      отбасылар облыс шегінде қоныс аударған жағдайда - отбасы басшысына - 25 АЕК және отбасы мүшелеріне - 15 АЕК.
      Бағдарламаның осы бағытына қатысу және мемлекеттік қолдау көрсету шарттарын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін болады.
      Келген жерінің жергілікті атқарушы органдары аумақты дамыту бағдарламасына және елді мекенді дамытудың бас жоспарына (ауылда - инженерлік-коммуникациялық желілердің жергілікті схемасы) сәйкес:
      жалға берілетін тұрғын үйді салатын орынды айқындайды;
      қолданыстағы заңнамаға сәйкес бекітілген үлгілік жобалар бойынша (аумақтардың сейсмикалық жағдайын ескере отырып) жалға берілетін тұрғын үйді, оның ішінде отбасылық жатақханаларды және әлеуметтік инфрақұрылымды салуды жүзеге асырады.
      Жергілікті атқарушы органдар бағдарламаға қатысушыларды жалға берілетін тұрғын үймен дайын тұрғын үйді сатып алу, «Нұрлы көш» бағдарламасы шеңберінде салынған тұрғын үйді жалға беру, отбасылық үлгідегі жатақханадан орын беру және құрылысы бұрын басталған объектілерді салып бітіру немесе бос тұрған объектілерді жөндеу және абаттандыру есебінен де қамтамасыз ете алады.
      Жалға берілетін үлгілік тұрғын үйді салуды және (немесе) сатып алуды 2011 жылы қаржыландыру бюджеттік кредиттер есебінен, келесі жылдары республикалық бюджеттен берілетін нысаналы трансферттер есебінен жүзеге асырылатын болады. Бұл ретте жергілікті бюджеттердің қоса қаржыландыру үлесі 10 %-дан, Астана қаласы үшін 3 % -дан кем болмауға тиіс.
      Бағдарламаға қатысушының таңдауы бойынша жалға берілетін тұрғын үй сатып алу құқығымен және сатып алу құқығынсыз берілетін болады.
      Жаңа тұрғылықты жеріне келгеннен кейін Бағдарламаға қатысушының бірге тұратын отбасының жан басына шаққандағы орташа табысы ең төмен күнкөріс деңгейінен аз күйінде сақталған жағдайда, тұрғын үйді жалдаушының жалға алу төлемін төлеу мерзімі 2 жылға дейін ұзартылады.
      Жалға берілетін тұрғын үйді сатып алу жалға алу мерзімі кезеңінде тұрғын үй құны төлемін толық ескере отырып, 15 жыл ішінде жүзеге асырылуы мүмкін. Тұрғын үйді тұрудың бесінші жылынан бастап мерзімінен бұрын сатып алуға болады.
      Жалға берілетін тұрғын үйді беру қағидасын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін болады.
      Республикалық маңызы бар қалаларда және астанада жалға берілетін тұрғын үй беруді қаланың шегінде тұратын Бағдарламаға қатысушылар үшін ғана көзделген.
      Жалға берілетін тұрғын үйдің ауданы отбасының құрамына байланысты, бірге тұратын отбасы мүшесінің біреуіне 18 шаршы метрден не отбасына 100 шаршы метрден аспауға және бір бөлмелі пәтерден не отбасылық үлгідегі жатақхананың бір бөлмесінен кем болмауға тиіс.
      Тұрғын үйдің 1 шаршы метрінің құны 70 мың теңгеден (сейсмикалығы жоғары аудандар үшін түзету коэффициентін ескермегенде) аспауға тиіс.
      Еңбек қызметін вахталық әдіс бойынша жүзеге асыратын Бағдарламаға қатысушыларға отбасылық үлгідегі жатақхананы қоспағанда, жалға берілетін тұрғын үй берілмейді.
      Іске асыру тетігі:
      1. Егер адам экономикалық әлеуеті төмен елді мекенде тұратын болса немесе Бағдарламаға қатысушыны Бағдарламаның бірінші және екінші бағыттары шеңберінде жұмыспен қамтамасыз ету мүмкіндігі болмаса, ол Қағидада белгіленген құжаттар тізбесін қоса отырып, жергілікті жұмыспен қамту органына қоныс аударуға өтініш бере алады.
      2. Жергілікті жұмыспен қамту органы құжаттардың Бағдарламаның үшінші бағытына қатысуға іріктеу критерийлеріне сәйкестігін қарайды, өтініш берушілермен қоныс аударудың ықтимал жолдарын келіседі және көшетін жеріне қарай құжаттарды өңірлік немесе аудандық (қалалық) комиссияға жолдайды.
      3. Өңірлік немесе аудандық (қалалық) комиссия өтініш білдірушілерді Бағдарламаға қатысушылардың тізіміне енгізуді ұсынады не одан бас тартады және шешімді жергілікті жұмыспен қамту органына жібереді.
      4. Қоныс аудару бір облыс шегінде бір ауданнан басқа ауданға жүзеге асырылатын жағдайда, аудандық (қалалық) комиссия әлеуетті қатысушылардың тізімін келісу және Бағдарламаға қатысушылардың жалпы тізімін қалыптастыру үшін өңірлік комиссияға жолдайды.
      Тиісті комиссия азаматтарды Бағдарламаның осы бағытына қатысушылар қатарына енгізу жөнінде шешім қабылдайды және ақпаратты жергілікті жұмыспен қамту органдарына жолдайды.
      5. Бағдарламаның үшінші бағытына қатысушылар тізіміне енгізілген адамдар мен жергілікті жұмыспен қамту органы арасында (шыққан және келген жерінің) әлеуметтік келісім шартқа қол қойылады. Әлеуметтік келісім шарт көшу бойынша әлеуметтік қолдаумен қатар, жаңа жерде жұмысқа орналастыру бойынша іс-шараларды қамтуға тиіс.
      6. Жергілікті атқарушы органдар (келген жерінің) өңірдің даму бағдарламасы мен аумақты дамытудың бас жоспарына сәйкес жалға берілетін тұрғын үйді салатын орынды белгілейді және қоныс аударған Бағдарламаға қатысушыларға белгіленген субсидияларды төлейді.
      7. Жергілікті атқарушы органдар жалға берілетін үлгілік тұрғын үйді салуды және (немесе) сатып алуды, сондай-ақ тұрғын үй құрылысы аудандарында инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалауды, дамытуды, абаттандыруды және (немесе) жеке құрылыс салушылардан сатып алуды жүзеге асырады.
      8. Құрылыс саласында уәкілетті орган сейсмологиялық аймақтарды және сейсмологиялық сипатын ескере отырып, тұрғын үйдің (жеке немесе көп пәтерлі) үлгілік жобасын әзірлейді.
      9. Бағдарламаның барлық бағыттарының қатысушылары тиісті біліктілігі болған жағдайда, жалға берілетін тұрғын үйді салу, құрылысы аяқталмаған объектілерді салып бітіру барысында құрылатын жұмыс орындарына орналасуға басым құқыққа ие болады.
      10. Бағдарламаға қатысушылар қоныс аударғаннан және жайласқаннан кейін Бағдарламаның бірінші немесе екінші бағытына қатыса алады.
      11. Әлеуметтік келісімшарт талаптарының орындалуын жергілікті жұмыспен қамту органы бақылайды.

Әлеуметтік көмек көрсету жүйесін жетілдіру

      Әлеуметтік көмек көрсету жүйесін жетілдіру 2012 жылдан бастап жұмыспен қамту мен атаулы әлеуметтік көмек (бұдан әрі - АӘК) көрсету арасында оңтайлы байланыс орнатуға бағытталған.
      Осы мақсатта әлеуметтік көмек көрсетудің мынадай тәртібі мен шарттары ұсынылады.
      АӘК күнкөрісі төмен отбасылардағы еңбекке жарамды жастағы адамдарға, олар осы Бағдарламада көзделген іс-шараларға қатысқан жағдайда ғана тағайындалатын болады. Олар жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысудан бас тартқан немесе келісімшарт бойынша міндеттемелерін орындамаған жағдайда, жергілікті атқарушы органдар АӘК төлеуді оларға тоқтата тұрады, бұл ретте отбасы  АӘК алу құқығын сақтайды.
      Халықты жұмыспен қамту орталықтары азаматтардың әлеуметтік келісімшарттың талаптарын орындауына бақылау жүргізеді және ұсынылған көмектің тиімділігін бағалайтын болады.
      Құрамында еңбекке қабілетті мүшелері жоқ (жалғызбасты, қарт адамдар) не отбасында мүмкіндігі шектеулі мүшелері (мүгедектер, әлеуметтік мәні бар аурулармен ауыратын адамдар) бар күнкөрісі төмен отбасыларға АӘК Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес берілетін болады.

Бағдарламаны институционалдық ұйымдастыру

      Бағдарламаның іске асырылуы жоғарыдан төмен басқару құрылымымен басқарылады, оның құрамына ВАК, Бағдарламаның операторы, Бағдарламаның жергілікті деңгейде іске асырылуын жүргізу жөніндегі өңірлік және аудандық (қалалық) комиссиялар, облыстық, аудандық және ауылдық маңызы бар орталық және жергілікті атқарушы органдар кіреді.
      ВАК келесі негізгі міндеттерді жүзеге асырады:
      Бағдарламаның бағыттары бойынша өңірлер бөлінісінде қаржыландыру лимиттеріне келісім береді;
      Бағдарламаның орындалуының негізгі өлшемдерін қарауды жүзеге асырады және орталық және жергілікті атқарушы органдардың Бағдарламаны іске асыру бойынша есептерін тыңдайды;
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарауына Бағдарламаны іске асырумен байланысты мәселелер бойынша ұсыныстар енгізеді.
      Бағдарламаның операторы:
      Бағдарламаны нормативтік құқықтық, әдістемелік және ақпараттық қолдауды;
      облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдері ұсынған Бағдарлама шеңберінде іске асырылатын жобаларға келісім беруді;
      Бағдарлама бағыттары бойынша қаржыландыру лимиттерін белгілеу жөніндегі ұсыныстар дайындауды;
      жергілікті атқарушы органдармен жасалған қол қойылған Келісімдердің негізінде Бағдарламаның іске асырылуына мониторинг жүргізуді қамтамасыз етеді.
      Өңірлік комиссиялар:
      Бағдарламаға қатысушылардың тізіміне келісім береді;
      жеке кәсіпкерлікті дамытудың басым бағыттарына келісім береді;
      Бағдарламаны бағыттары бойынша өңірлер мен қалалар бөлінісінде қаржыландыру лимиттеріне келісім береді;
      уәкілетті өңірлік ұйым ұсынған соңғы қарыз алушыға арналған микрокредиттер бойынша жылдық ең жоғары тиімді пайыздық ставканың мөлшеріне келісім береді;
      облыстық, қалалық және аудандық маңызы бар жергілікті атқарушы органдардың Бағдарламаның орындалуы туралы есептерін тыңдайды.
      Аудандық (қалалық) комиссиялар:
      жергілікті жұмыспен қамту органдары ұсынатын ақпараттар мен құжаттар негізінде Бағдарламаның әлеуетті қатысушыларына іріктеу жүргізеді және тиісті ұсыныстарды қарау үшін өңірлік комиссияларға жібереді;
      жеке кәсіпкерлікті дамытудың басым бағыттарына келісім береді;
      инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту жөніндегі жобаларды іске асыру туралы шешім қабылдайды.
      Облыстық маңызы бар жергілікті атқарушы органдар:
      аудандар мен қалалардың әкімдері ұсынған жобаларға және
Бағдарлама шеңберінде іске асырылатын іс-шаралар жоспарларына келісім береді;
      Бағдарламаның өңірлік құрамдас бөліктерін қаржыландыру  лимиттері жөніндегі ұсыныстарды өңірлік комиссияның және Бағдарлама  операторының қарауына енгізеді;
      ауыл шаруашылығы және экономикалық даму мәселелері жөніндегі уәкілетті орталық органдармен келісім бойынша экономикалық әлеуеті төмен елді мекендердің тізбесін айқындайды және Бағдарламаға қатысушылардың көшу жоспарын әзірлейді.
      Өнімді еңбекке ынталылықты және экономикалық белсенділікті күшейту жөнінде халықпен жұмыс жүргізу тиімділігін арттыру үшін аудандық (қалалық) маңызы бар жергілікті атқарушы органдардың жұмыспен қамту қызметі жаңғыртылатын болады.
      2011 жылы (пилоттық кезең) аудандық (қалалық) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімдерінде мемлекеттік мекеме нысанында Жұмыспен қамту орталықтарын құру жоспарланған, оларды  қызметкерлері (азаматтық қызметшілер) Бағдарламаны іске асыруды  қамтамасыз ететін болады.
      Жұмыспен қамту орталықтарының негізгі міндеттері:
      1) жалпы рәсімдерді жүргізу: Бағдарламаға қатысу мәселесі  бойынша азаматтарды ақпараттандыру және консультация беру қызметін ұсыну, құжаттарды дайындауда көмек көрсету, Бағдарламаға қатысуға  үміткерлердің құжаттарын қабылдау, өтініш берушілерді олардың қабілеттері мен әлеуетті мүмкіндіктерін анықтауға бағытталған арнайы рәсімдер жүргізуге жіберу, үміткерлердің әлеуметтік қолдауға, психологиялық бейімдеуге мұқтаждықтарына бағалау жүргізу;
      2) Бағдарламаның әлеуетті қатысушыларын, олардың мәртебесіне, еңбек нарығындағы әлеуетті мүмкіндігіне және әлеуметтік қолдауға мұқтаждығын бағалауға байланысты санаттар бойынша іріктеу және бөлу;
      3) Бағдарламаға қатысушылармен әлеуметтік келісімшартқа қол қою, олардың орындауына мониторинг жүргізу және оның талаптарын орындамаған жағдайда заңнамаға сәйкес санкция қолдану.
      Жұмыспен қамту орталықтарының ауылдық округтерде Бағдарламаны іске асыру мәселелерімен, жұмыс берушілермен, білім беру ұйымдарымен және жекеменшік жұмыспен қамту агенттіктерімен өзара іс-қимылды үйлестіру мен айналысатын өкілдіктері, бөлімшелері (немесе мамандары) болуы мүмкін.
      Жұмыспен қамту орталығының Үлгі жарғысын Бағдарлама операторы әзірлейді және бекітетін болады.

Бағдарламаны ақпараттық қамтамасыз ету

      Жұмыспен қамту бағдарламасын іске асыруды ақпараттық қамтамасыз ету енгізілетін Әлеуметтік-еңбек саласының бірыңғай ақпараттық жүйесінің (бұдан әрі - ӘЕСБАЖ) базасында жүзеге асырылатын болады.
      «Еңбек нарығы (Жалпыұлттық дерекқор), «Шетелдік жұмыс күші», «Еңбекті қорғау мен еңбек қауіпсіздігі», «Әлеуметтік көмек (АӘК, МБЖ)», «Е-собес», «Байланыс орталығы» автоматтандырылған ақпараттық жүйелерін қамтитын ӘЕСБАЖ:
      нақты уақыт режимінде Дерекқорды пайдалануға;
      Бағдарлама шеңберінде орындалатын бизнес-процестерді автоматтандыруға;
      жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және әлеуметтік қолдау үшін өтініш берген адамдарды, оның ішінде Бағдарламаға қатысушыларды автоматты түрде есепке алуы жүргізуге;
      АӘК тағайындау кезінде Бағдарламаға қатысушылардың табысын анықтау үшін «ЗТМО» РМҚК тиісті дерекқорларын пайдалану, бұл бюджет қаражатының мақсатсыз пайдаланылуын болғызбайды.

5. Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

      Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде бір жарым миллионға дейін адам, оның ішінде 800 000 ауыл тұрғыны жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларымен қамтылатын болады. Жұмыспен тиімсіз қамтудың үлес салмағы төмендейді, жұмыссыздық азаятын болады, еңбек өнімділігі мен халықтық табысы артады.
      2011 жылы:
      Бағдарлама шеңберінде 63,3 мың адам кәсіптік оқумен қамтылатын болады.
      3 мың адам жеке кәсіпкерлікпен айналысуға мүмкіндік алады.
      632 отбасы экономикалық даму орталықтарына қоныс аударатын болады, бұл бір жағынан дамушы өндірістердің жұмыс күшіне қажеттілігін ішкі резервтер есебінен қамтамасыз етеді, екінші жағынан, қазақстандықтардың еңбек әлеуетін іске асыру үшін жағдай жасайды.
      2016 жылға дейінгі сандық индикаторлар Бағдарламаның бірінші кезеңі аяқталғаннан кейін, оған тиісті өзгерістер енгізу мүмкіндігімен анықталатын болады.

6. Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

      Бағдарламаны іске асыру екі кезеңде жүзеге асырылады: бірінші кезең - 2011 жыл, пилоттық жыл болады, екінші кезең - 2012 - 2015 жылдар - Бағдарламаны енгізу кезеңі, 2016 - 2020 жылдар бағдарламаны толық ауқымда іске асыру кезеңі.
      Бірінші кезеңде (2011 жылдың 2-жартыжылдығы) Бағдарламаның бірінші және екінші бағыттары барлық өңірлерде пилоттық режимде енгізілетін болады. Үшінші бағыт (экономикалық өсу нүктелеріне қоныс аудару) жергілікті атқарушы органдардан келген ұсыныстарға сәйкес жүзеге асырылатын болады.
      Тиісті нормативтік құқықтық база жасалады, Бағдарламаға қатысушыларды экономикалық даму орталықтарына көшіру механизмі пысықталады, Бағдарламаға қатысушыларды ҮИИДМБ жобаларын іске асыруға  арту бойынша шаралар қабылданатын болады.
      Сонымен қатар Бағдарламаны іске асырудың екінші кезеңіне дайындалу үшін облыстық және аудандық маңызы бар жергілікті атқарушы органдар:
      Бағдарлама шеңберінде іске асырылатын жобалардың тізбесін, қатысушылардың санаттарын, олардың белсенділігін арттыру шаралары мен тәсілдерін (Бағдарлама операторымен келісім бойынша) айқындайды;
      Жалға берілетін тұрғын үй құрылысына жергілікті бюджет қаражатынан қоса қаржыландыру үлесін ескере отырып, Бағдарламаны іске асыруға бюджеттік өтінім ұсынады.
      Жергілікті атқарушы органдардың бюджеттік өтінімдері Республикалық бюджет комиссиясында қаралатын болады, онда мемлекеттің қаржы мүмкіндіктері ескеріле отырып, Бағдарламаны қаржыландырудың 2012 - 2015 жылдарға арналған лимиті айқындалатын болады.
      Екінші кезеңде: 2012-2015 жылдары - Бағдарламаның өңірлік құрамдас бөліктері әзірленіп, келісілетін болады және орындала бастайды, әлеуметтік қолдау көрсету шарттары мен тәртібіне өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін болады.
      Үшінші кезеңде (2016 - 2020 жылдары) еңбек нарығында туындайтын қатерлерді басқару және жұмыспен нәтижелі қамтуға жәрдемдесу Бағдарламада ұсынылған механизмдер мен құралдар негізінде жүзеге асырылатын болады.

7. Қажетті ресурстар және олардың қаржыландыру көздері

      Бағдарламаны іске асыруға 2011 жылы республикалық бюджеттен 40,2 млрд. теңге, оның ішінде:
      еңбек нарығында өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз адамдарды оқытуға және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесуге - 14,6 млрд. теңге;
      ауылда кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесуге - 5,3 млрд. теңге;
      еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыруға - 18,2 млрд. теңге, оның ішінде жалға берілетін тұрғын үйді салуға және (немесе) сатып алуға - 11,5 млрд. теңге және тұрғын үй құрылысы аудандарында инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалауға, дамытуға, абаттандыруға және (немесе) жеке құрылыс салушылардан сатып алуға - 5 млрд. теңге;
      жұмыспен қамту қызметі органдарының қызметін жетілдіру және ақпараттық қолдауға - 2,1 млрд. теңге көзделген.
      Бағдарламаны одан әрі қаржыландыру тиісті қаржы жылдарына арналған мемлекеттік бюджетте көзделген қаражат шеңберінде, жыл сайын кемінде 100 млрд. теңге мөлшерінде жүзеге асырылатын болады.

8. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспар

Ескерту: аббревиатуралардың толық жазылуы:
ПМК - Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесі
ҚТҮКШІА - Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігі
ЭДСМ - Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі
Қаржымині - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі
БҒМ - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
ИЖТМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі
ММ - Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі
МГМ - Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрлігі
ККМ - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Еңбекмині - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі
ДСМ - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі
БАМ - Қазақстан Республикасы Байланыс және ақпарат министрлігі
АШМ - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі
Әділетмині - Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі
«Даму» КДҚ» АҚ - «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» акционерлік қоғамы
ВАК - Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын іске асыру жөніндегі ведомствоаралық комиссия