«Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» 2012 жылғы 1 ақпандағы Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабы 2-тармағының 2) және 10) тармақшаларына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Мыналар:
      1) қоса беріліп отырған «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамының (бұдан әрі – Қор) 2013 жылғы жылдық қаржылық (шоғырландырылған және жеке) есептілігі;
      2) Қазақстан Республикасы, 010000, Астана қаласы, Қабанбай батыр даңғылы, 23 мекенжайы бойынша тіркелген; деректемелері: бизнес сәйкестендіру нөмірі (БСН) – 081140000436, жеке сәйкестендіру коды (ЖСК) – KZ91125KZT1001300144, Алматы қаласы «Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі» мемлекеттік мекемесіндегі банктік сәйкестендіру коды (БСК) – NBRKKZKX Қордың қаржылық есептілігіне сәйкес 407246228638 (төрт жүз жеті миллиард екі жүз қырық алты миллион екі жүз жиырма сегіз мың алты жүз отыз сегіз) теңгені құрайтын Қордың 2013 жылғы таза кірісін бөлу тәртібі бекітілсін:
      дивидендтерді төлеуге – 9077418000 (тоғыз миллиард жетпіс жеті миллион төрт жүз он сегіз мың) теңге жіберілсін;
      инвестициялық бағдарламаларды қаржыландыру, борыштық міндеттемелерді өтеу және активтер сатып алу үшін – 398168810638 (үш жүз тоқсан сегіз миллиард бір жүз алпыс сегіз миллион сегіз жүз он мың алты жүз отыз сегіз) теңге Қор мен оның компанияларының иелегінде қалдырылсын;
      3) Қордың бір жай акциясына шаққанда 2013 жылғы дивидендтің мөлшері 2 (екі) теңге 61 (алпыс бір) тиын болып бекітілсін.
      2. Осы қаулыға қол қойылған күн дивидендтерді төлеу басталатын күн болып белгіленсін.
      3. Дивидендтер төлеу 10 (он) жұмыс күні ішінде «201301» бюджеттік жіктеу коды бойынша республикалық бюджетке қолма-қол ақшасыз аудару жолымен ақшалай нысанда жүргізілсін.
      4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі                                     К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің      
2014 жылғы 21 қазандағы
№ 1121 қаулысымен  
      бекітілген     

«Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ

Жеке қаржылық есептілік

2013 жылғы 31 желтоқсанда аяқталатын жыл үшін,
тәуелсіз аудиторлардың есебімен

МАЗМҰНЫ

Тәуелсіз аудиторлардың есебі

Жеке қаржылық есептілік

Жеке бухгалтерлік теңгерім
Жиынтық кіріс туралы жеке есеп
Ақша қаражатының қозғалысы туралы жеке есеп
Капиталдағы өзгерістер туралы жеке есеп
Жеке қаржылық есептілікке ескертпелер

ЖЕКЕ БУХГАЛТЕРЛІК ТЕҢГЕРІМ

31 желтоқсандағы жағдай бойынша

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ___________________________
                                    Нұрлан Рахметов
Бас бухгалтер ___________________________
                  Алмаз Абдрахманова

ЖИЫНТЫҚ КІРІС ТУРАЛЫ ЖЕКЕ ЕСЕП
31 желтоқсанда аяқталатын жыл үшін

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ___________________________
                                    Нұрлан Рахметов
Бас бухгалтер ___________________________
                  Алмаз Абдрахманова

АҚША ҚАРАЖАТЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ЖЕКЕ ЕСЕП
31 желтоқсанда аяқталатын жыл үшін

АҚШАЛАЙ ЕМЕС ОПЕРАЦИЯЛАР
Төменде көрсетілгендерді қоса алғанда, ақшалай емес операциялар ақша қаражатының қозғалысы туралы жеке есептен шығарылды:
      1. Мүлік және мемлекеттік акциялар пакеті нысанында Акционер жүзеге асырған жарна жолымен Қордың жарғылық капиталын ұлғайту (13-ескертпе), және осы активтерді Қордың еншілес ұйымдарына одан әрі беру (5-ескертпе).
      2. Қордың еншілес ұйымдарын (5-ескертпе) және қаржы активтерін Акционерге беру (9-ескертпе). Акционермен жасалатын бұл операциялар капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте көрсетілді (13-ескертпе)
      3. Инвестицияларды сату үшін арналған ретінде жіктелген активтерге еншілес ұйымдарға аудару (5-ескертпе).
      4. Берілген қарыздар және Үкіметтің қаражаты бойынша дисконтты тану (7, 15-ескертпелер).
      5. Акционермен жасалатын операциялар (13-ескертпе).

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ___________________________
      Нұрлан Рахметов

Бас бухгалтер ___________________________
      Алмаз Абдрахманова

КАПИТАЛДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР ТУРАЛЫ ЖЕКЕ ЕСЕП
31 желтоқсанда аяқталатын жыл үшін

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ___________________________
                                         Нұрлан Рахметов
Бас бухгалтер ___________________________
                  Алмаз Абдрахманова

ЖЕКЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІККЕ ЕСКЕРТПЕЛЕР

1. ЖАЛПЫ АҚПАРАТ

«Самұрық-Қазына» ұлттық әл ауқат қоры» АҚ (бұдан әрі мәтін бойынша «Қор» немесе «Самұрық-Қазына») Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 13 қазандағы Жарлығына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 17 қазандағы № 962 қаулысына сәйкес құрылды. Құрылу «Қазына» орнықты даму қоры» акционерлік қоғамы («Қазына») мен «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингі» акционерлік қоғамын («Самұрық») біріктіру және Мемлекеттік қорға Қазақстан Республикасы Үкіметіне («Мемлекет» немесе «Үкімет») тиесілі кейбір кәсіпорындардағы өз меншік құқығын қосымша беру жолымен жүзеге асырылды. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті білдіретін Үкімет Қордың жалғыз акционері (бұдан әрі мәтін бойынша «Акционер»).
Үкіметтің «Қазына» мен «Самұрықты» қосуының негізгі мақсаты Үкіметтің тиісті бағдарламаларында және компаниялардың даму жоспарларында белгіленген осы компаниялардың стратегиялық міндеттерді табысты орындауы мақсатында олардың менеджменті тиімділігін арттыру және ұйымдық құрылымын оңтайландыру болып табылады.
Қордың қызметі 2012 жылғы 1 ақпанға дейін «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 13 ақпандағы № 134-4 Заңымен реттелді және ел экономикасының тұрақты дамуын қамтамасыз етуге жәрдемдесуге; экономиканы жаңғыртуға және әртараптандыруға; Топ компаниялары қызметінің тиімділігін арттыруға бағытталды. 2012 жылғы 1 ақпанда «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 1 ақпандағы № 550-IV Заңы қабылданды, оған сәйкес Қордың қызметі Қордың тобына кіретін ұйымдардың ұзақ мерзімді құнын (құндылығын) ұлғайту және Қордың тобына кіретін активтерді тиімді басқару арқылы Қазақстан Республикасының ұлттық әл-ауқатын арттыруға бағытталды.
Қор 5 және 6-ескертпелерде санамаланған бірқатар мемлекеттік кәсіпорындарды біріктіретін холдинг болып табылады.
Қордың әкімшілік мекенжайы Қазақстан Республикасы Астана қаласы, Қонаев көшесі 8.
Осы жеке қаржылық есептілікті шығаруға 2014 жылғы 25 сәуірде Қордың Басқарушы директоры - Басқарма мүшесі мен Бас бухгалтері бекітті.

Тұрақтандыру жоспары

Әлемдік қаржы дағдарысы жағдайында елдің экономикасы мен қаржы жүйесін тұрақтандыруды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 25 қарашадағы № 1085 қаулысымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің Экономикасы және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі 2009-2010 жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл жоспары (бұдан әрі мәтін бойынша «Тұрақтандыру жоспары») бекітілді. Тұрақтандыру жоспары мынадай мақсаттарға бағытталған бірқатар іс-шараларды көздейді:
* Қаржы секторын тұрақтандыру
* Жылжымайтын мүлік нарығындағы проблемаларды шешу
* Шағын және орта бизнесті қолдау
* Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту
* Инновациялық, индустриялық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру
Қор Үкіметтен Тұрақтандыру жоспарын іске асыру жөніндегі негізгі оператор болып түседі.

Даму институттары мен өзге де еншілес ұйымдарды беру

«Қазақстан Республикасының 2012 жыл ішіндегі әлеуметтік-экономикалық дамуының қорытындылары және «Қазақстан-2050» стртатегиясын іске асыру жөніндегі міндеттер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің қатысуымен өткен кеңестің 2013 жылғы 23 қаңтардағы № 01-7.1 хаттамасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметіне даму институттары мен қаржы ұйымдарын («Қазақстан Даму банкі» АҚ, «Kazyna Capital Management» АҚ, «КазЭкспортГарант» Экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы» АҚ, «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, «Қазақстан инвестициялық қоры» АҚ») 100% акцияларының иесі Үкімет болатын жаңа құрылған ұйымға беруді жүзеге асыру, және «СҚ-Фармация» ЖШС Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің қарауына беру тапсырылды.
2013 жылғы сәуірде Қор даму институттары мен қаржы ұйымдарының акциялар пакеттерін толық бақылауы құқығымен сенімгерлікпен басқару шарттарына сәйкес еншілес ұйымдардың акциялар пакеттері мынадай мемлекеттік мекемелерге: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігіне – «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне – «Қазақстан Даму банкі» АҚ, «Kazyna Capital Management» АҚ, «КазЭкспортГарант» Экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы» АҚ, «Қазақстан инвестициялық қоры» АҚ», Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігіне – «СҚ-Фармация» ЖШС берілді. 2013 жылғы мамырда мемлекеттік мекемелермен жасалған жоғарыда көрсетілген сенімгерлікпен басқару шарттарының күші жойылды және айырбас шартының негізінде Қор даму институттары мен қаржы ұйымдарының акцияларын Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің меншігіне берді, ол кейіннен «Даму институттарын, қаржы ұйымдарын басқару жүйесін оңтайландыру және ұлттық экономиканы дамыту жөніндегі кейбір шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 22 мамырдағы № 571 Жарлығын іске асыру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 25 мамырдағы № 516 қаулысына (бұдан әрі – «Үкіметтің қаулысы») сәйкес құрылған «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ берді.
2013 жылғы шілдеде Үкіметтің қаулысын орындау үшін Қор және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті айырбас шартына қол қойды, оған сәйкес жоғарыда аталған барлық еншілес ұйымдардағы және «Қазгеология» ұлттық геологиялық-барлау компаниясы» Ақ акциялар пакеттері мен қатысу үлестеріне меншік құқығы Үкіметтің қаулысында көрсетілген тізбеге сәйкес республикалық мүлікке айырбасқа республикалық меншікке беріледі. Жоғарыда айтылғандай, осы еншілес ұйымдарға тиімді бақылау жасау бастапқыда белгілі бір мемлекеттік ұйымдарға және кейіннен сенімгерлікпен басқару шарттарының негізінде «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ берілді.

«БТА Банк» АҚ міндеттемелерін қайта құрылымдау

2012 жылғы желтоқсанда «БТА Банк» АҚ (бұдан әрі «БТА») міндеттемелерін екінші рет қайта құрылымдау жүзеге асырылды. Қайта құрылымдау жоспарының шеңберінде Қор Банкті қайта құрылымдауды қолдауға бағытталған бірқатар шаралар қабылдады, атап айтқанда:

Акциялар сатып алу

2012 жылғы 21 желтоқсанда осы банктегі депозитке және ағымдағы шотқа орналастырылған қаражатты ішінара алу есебінен Қор 176.376 миллион теңге сомасына «БТА Банк» АҚ қосымша шығарылған жай акцияларын сатып алды. Қор сатып алу нәтижесінде БТА Банктегі өзінің иелену үлесін 81,48 %-дан 97,28 % дейін ұлғайтты. Бұдан басқа, жоғарыда аталған депозит бойынша 2012 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ондағы қаражаттың қалдығы 89.894 миллион теңгені құрады, пайыздық ставка 11 %-дан 7 % дейін азайды.

Қарыз беру

2012 жылғы 19 желтоқсанда Қор «БТА Банк» АҚ-қа 2024 жылға дейін өтеу мерзімімен және 4 % сыйақы ставкасымен 239.771 миллион теңге мөлшерінде қарыз берді. Қарызды қаржыландыру жалпы сомасы 143.196 миллион теңгеге облигациялар шығару есебінен және Қордың 96.575 миллион теңге мөлшеріндегі қолда бар қаражаты есебінен жүзеге асырылды (8-ескертпе).

Облигациялар шығару шарттарын қайта қарау

Қордың бұрын шығарылған «БТА Банк» АҚ сатып алған облигациялары бойынша проспекттегі өзгерістерге сәйкес купонның ставкасы 4 %-дан 6 % дейін ұлғайды (14-ескертпе).

Кепілдік шарттарын қайта қарау

2012 жылғы 20 желтоқсанда Қор «БТА Банк» АҚ кредиторларға берген кепілдік үшін комиссия мөлшерін қайта қарады. Қайта қаралған шарттарға сәйкес комиссияның мөлшері 2012 жылғы 1 қыркүйектен бастап жылдық 2,0 %-дан 0,125 % дейін азайды.

БТА акцияларын жоспарланып отырған сату

2013 жылғы желтоқсанда және 2014 жылғы қаңтарда Қор «Қазкоммерцбанк» АҚ-мен (бұдан әрі «ҚКБ») және Кеңес Хамитұлы Рақышев мырзамен қол қойған бірқатар құжаттарға сәйкес, БТА мен ҚКБ одан әрі бірыңғай банкке біріктіру мақсатында ҚКБ және Рақышев мырза БТА акцияларын әрқайсысы 46,5 % сатып алады. БТА-дағы Қордың қалған 4,26 % мөлшердегі үлесі ҚКБ сенімгерлікпен басқаруға беріледі, нәтижесінде ҚКБ олар біріктірілгенге дейін БТА бақылау акциялар пакетін басқарады.
БТА меншікті капиталының 0,5 ретінде анықталған мәміле бойынша өтеу 2013 жылғы 30 қыркүйекте 144.150 миллион теңгені құрады, оның ішінен 69.750 миллион теңге мәміле аяқталғанға дейін, ал 74.400 миллион теңге мәміле жабылғаннан кейін 3 (үш) жылдың ішінде төленетін болады. Кейінге қалдырылған төлемдерді дисконттауды ескергенде өтеудің әділ құны 132.088 миллион теңгені құрады. Төлемнің бірінші бөлігін төлеу ақша қаражатымен, сондай-ақ Рақышев мырзаның тарапынан «Шалқия Мырыш» АҚ 100 % акциялар пакетімен төленеді. Тараптардың тиісті корпоративтік басқару органдарының және мемлекеттік реттеуші органдардың рұқсаттарын алуды, сондай-ақ ҚКБ-ға меншікті капиталының 10 % астамына инвестицияларды жүзеге асыруға рұқсат беретін Қазақстан Республикасының қолданыстағы банк заңнамасына өзгерістер енгізуді қамтитын бірқатар шарттарды тараптар орындағанға дейін мәміле аяқталған болып саналмайды. Оған қосымша ретінде тараптар БТА проблемалық активтерін қайтару бойынша өзара іс-қимыл туралы уағдаласты. Мәмілені аяқтау 2014 жылдың екінші тоқсанына жоспарланып отыр.
Жоғарыда баяндалғандарды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Ұлттық Банкі Өзара түсіністік туралы меморандумға сәйкес кейбір қауырт жағдайларды шешу үшін тараптарға жәрдем көрсететіндігін назарға ала отырып, БТА-дағы инвестициялар Қордың осы жеке қаржылық есептілігінде ҚЕХС 5 талаптарына сәйкес сату үшін арналған актив ретінде жіктелді.

Жоспарланып отырған «Темірбанк» АҚ және «Альянс Банк» АҚ акцияларын сату

2013 жылғы желтоқсанда «Темірбанк» АҚ (бұдан әрі «Темірбанк») пен «Альянс Банк» АҚ-ны (бұдан әрі «Альянс Банк») кейіннен бір банкке біріктіру мақсатында Қор мен Болат Жәмитұлы Өтемұратов мырзаның арасында Темірбанк акцияларының 79,88 %-ын және Альянс Банк жай және артықшылық берілген акцияларының 16 %-ын Қордың сатуы туралы келісімге қол қойылды. Бұл мәміле қажетті корпоративтік шешімдер қабылдауды, Қазақстан Республикасының ағымдағы банк заңнамасына банктерді қайта ұйымдастыру рәсімін нақтылайтын өзгерістер енгізуді, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және басқа да мемлекеттік органдардың рұқсаттарын алуды қамтитын бірқатар кейінге қалдыралытан жағдайларға байланысты. Басшылық Темірбанктің жай акцияларының қолда бар барлық пакеті инвестицияларды банктерге сату мәмілелері үшін тән болатын әдеттегі және жалпы қабылданған жағдайларда ғана оның қазіргі жай-күйінде жедел сату үшін қолда тұрғандығын ескере отырып, осы мәмілелерді аяқтау ықтималдылығын жоғары ретінде бағалайды. Альянс Банктегі инвестициялар 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша сату үшін арналған актив ретінде жіктеуге қатысты ҚЕХС 5 талаптарына жауап бермейді, өйткені акциялардың бақылау пакеті (жай және артықшылық берілген акциялардың 51 %-ы) әзірше Қордың иелігінде қалады. Темірбанктің акциялары үшін күтілетін өтемақының әділ құны Қордың осы еншілес ұйымдағы ағымдағы теңгерімдік құнынан асады.

2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІКТІ ДАЙЫНДАУ НЕГІЗІ

Осы жеке қаржылық есептіліктің нысандары (бұдан әрі «жеке қаржылық есептілік») осы жеке қаржылық есептілікке есеп саясатында және түсіндірме жазбада сипатталған жағдайларды қоспағанда, бастапқы құн бойынша бағалау қағидаты негізінде дайындалды. Қор бухгалтерлік есептілікті теңгемен (бұдан әрі «теңге») жүргізеді. Арнайы шарттасқан жағдайларды қоспағанда, осы жеке қаржылық есептіліктегі барлық мәндер миллионға дейін дөңгелектелген.
Осы жеке қаржылық есептілік Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес дайындалды.
Осы жеке қаржылық есептілік 2013 жылғы 31 желтоқсанда аяқталатын жыл үшін шоғырландырылған қаржылық есептілікке қосымша ретінде дайындалды. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті шығаруға 2014 жылғы 25 сәуірде Қордың Қаржы директоры - Басқарма мүшесі мен Бас бухгалтері бекітті.

Сәйкестігі туралы мәлімдеме

Қордың осы жеке қаржылық есептілігі Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары жөніндегі кеңес («ҚЕХС жөніндегі кеңес») бекіткен Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына («ҚЕХС») сәйкес дайындалды.
Жеке қаржылық есептілікті ҚЕХС-қа сәйкес дайындау маңызды бухгалтерлік бағалауды талап етеді. Жоғары күрделілік деңгейі мен жол берулерді қолдануды қамтитын қолданылу саласы, сондай-ақ бағалау мен жол берулерді қолдану шоғырландырылған қаржылық есептілік үшін елеулі болып табылатын салалар 4-ескертпеде ашылған.

Шетелдік валютаны қайта есептеу

Функционалдық валюта және ұсыну валютасы

Осы жеке қаржылық есептілік функционалдық валюта және Қордың есептілігін ұсыну валютасы болып табылатын теңгемен ұсынылды.

Операциялар және шоттар сальдосы

Шетелдік валютадағы операциялар операциялар жүзеге асырылған күнгі валюта бағамы бойынша функционалдық валютаға қайта есептеледі. Шетелдік валютада берілген монетарлық активтер мен міндеттемелер есепті күні қолданылатын функционалдық валютаның ресми нарықтық бағамы бойынша қайта есептеледі. Барлық бағамдық айырмалар жиынтық кіріс туралы жеке есепке қосылады. Тарихи құнның негізінде шетелдік валютада бағаланатын монетарлық емес баптар бастапқы мәмілелер жасалған күні қолданыста болған бағамдар бойынша қайта есептеледі. Әділ құн бойынша шетелдік валютада бағаланатын монетарлық емес баптар әділ құн белгіленген күні қолданыста болған бағамдар бойынша қайта есептеледі.

Валюта айырбастау бағамдары

Қазақстандық қор биржасы («ҚҚБ») белгілеген валюта айырбастаудың орташа салмақталған бағамдары Қазақстанда шетелдік валютаны айырбастаудың ресми айырбастау бағамдары ретінде пайдаланылады.
2013 және 2012 жылдардағы 31 желтоқсанда теңгенің АҚШ долларына ҚКБ айырбастау бағамы тиісінше 1 долларға 154,06 және 150,74 теңгені құрады, бұл бағамдар 2013 жылғы және 2012 жылғы 31 желтоқсанда АҚШ долларымен берілген монетарлық активтер мен міндеттемелерді қайта есептеу үшін пайдаланылды. 2014 жылғы 25 сәуірде ҚКБ айырбастау бағамы 1 АҚШ доллары үшін 182,01 теңге болды.

3. ЕСЕП САЯСАТЫНЫҢ ЕЛЕУЛІ АСПЕКТІЛЕРІНЕ ШОЛУ

Есеп саясатындағы және ақпаратты ашу қағидаттарындағы өзгерістер

Төменде көрсетілген жаңа және қайта қаралып, 2012 жылғы 1 қаңтарда күшіне енген Стандарттарды қоспағанда, осы жеке қаржылық есептілікті дайындау кезінде қолданылатын есеп саясаты 2012 жылғы 31 желтоқсанда аяқталатын жыл ішіндегі жылдық қаржылық есептілікті дайындау кезінде пайдаланылғанға сәйкес келеді.

ҚЕХС 10 «Шоғырландырылған қаржылық есептілік», БЕХС 27 «Жеке қаржылық есептілік»

ҚЕХС 10 арнайы мақсаттағы компанияларды қоса алғанда, барлық компанияларға қатысты қолданылатын бірыңғай бақылау моделін көздейді. ҚЕХС 10 БЕХС 27 «Шоғырландырылған және жеке қаржылық есептіліктің» шоғырландырылған қаржылық есептілікке қойылатын талаптары қамтылатын бөлігін алмастырады. Стандарт сондай-ақ «Шоғырландыру – арнайы мақсаттағы компаниялар» ПКИ-12 Интерпретациясында қарастырылған мәселелер жөніндегі нұсқауды да қамтиды. ҚЕХС 10 «бақылау» айқындамасын мынадай түрде өзгертеді, инвестор инвестициядан болатын ауыспалы беруге құқығы болса немесе оны өзгертумен байланысты тәуекелге ұшырағыш болса ол инвестициялар объектісін бақылайды және инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктері салдарынан осы беруге ықпал етуі мүмкін. ҚЕХС 10-дағы бақылау анықтамасына сәйкес инвестор инвестициялар объектісін егер мынадай шарттар орындалған жағдайда ғана бақылайды: (а) инвесторда инвестициялар объектісіне қатысты өкілеттіктер болғанда; (б) инвесторда инвестициядан болатын ауыспалы беруге құқығы болғанда немесе оны өзгертумен байланысты тәуекелге ұшырағыш болғанда; (в) инвесторда инвестициядан болатын ауыспалы беруге ықпал ету мақсатында инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктерін пайдалану мүмкіндіктері болғанда. ҚЕХС 10 Топтың жеке қаржылық есептілігіне елеулі әсер еткен жоқ.

ҚЕХС 11 «Бірлескен қызмет туралы келісім» және БЕХС 28 «Қауымдасқан компанияларға және бірлескен кәсіпорындарға салынатын инвестициялар»

ҚЕХС 11 БЕХС 31 «Бірлескен қызметке қатысу» және «Бірлесіп бақыланатын компаниялар – қатысушылардың монетарлық емес салымдары» ПКИ-13 Интерпретациясын ауыстырады. ҚЕХС 11 бірлесіп бақыланатын компанияларды теңбе-тең шоғырландыру әдісімен есепке алу мүмкіндігін жоққа шығарады. Оның орнына бірлескен кәсіпорындардың анықтамасын қанағаттандыратын бірлесіп бақыланатын компаниялар үлестік қатысу әдісі бойынша ескеріледі. ҚЕХС 11 Топтың қысқартылған жеке қаржылық есептілігіне елеулі әсер еткен жоқ.

ҚЕХС 12 «Басқа компанияларға қатысу үлестері туралы ақпаратты ашу»

ҚЕХС 12 компанияның еншілес компаниялардағы, бірлескен қызметтегі, қауымдасқан және құрылымдалған компаниялардағы қатысу үлестеріне жататын ақпаратты ашуға қойылатын талаптарды қамтиды. ҚЕХС 12 талаптары еншілес ұйымдардағы ақпаратты ашуға қатысты бұрын қолданылған талаптарға қарағанда неғұрлым кең болып табылады. ҚЕХС 12 Топтың қысқартылған жеке қаржылық есептілігіне елеулі әсер еткен жоқ.

ҚЕХС 13 «Әділ құнды бағалау»

ҚЕХС 13 бір стандартта ҚЕХС сәйкес әділ құнды бағалауға қатысты барлық нұсқауларды біріктіреді. ҚЕХС 13 компаниялар әділ құнды пайдалануға міндетті болғанда өзгерістер енгізбейді, ал ҚЕХС құрамындағы басқа стандарттар талап етілгенде немесе рұқсат етілгенде ҚЕХС сәйкес әділ құнды бағалауға қатысты нұсқауларды ұсынады. ҚЕХС 13 әділ құнды шығу бағасы ретінде айқындайды. ҚЕХС 13 шарттарына сәйкес Қор әділ құнды бағалауға қатысты, атап айтқанда, әділ құн жөніндегі міндеттемелерді бағалау кезінде ескерілетін міндеттемелердің орындалмауы тәуекелі сияқты бағалау үшін бастапқы деректер пайдаланылатын өз саясатын қайтадан талдаудан өткізді. ҚЕХС 13 қосымша ақпарат ашуды да талап етеді.
ҚЕХС 13 қолдану қор айқындайтын әділ құнды бағалауға айтарлықтай әсер еткен жоқ. Ол қажет болатын жерде қосымша ақпарат олар үшін әділ құн анықталатын активтер мен міндеттемелер бойынша жеке ескертпелерде ашылады.

БЕХС 1 түзету «Өзге де жиынтық кірістің баптарын беру»

БЕХС 1–ге түзетулер өзге де жиынтық кірістің құрамында ұсынылатын баптардың топтамасын өзгертеді. Болашақтағы белгілі бір сәтте пайданың немесе шығынның құрамына қайта жіктелуі мүмкін баптар (мысалы, таза инвестицияларды хеджирлеуден түсетін таза кіріс, шетелдік бөлімшелердің есептілігін есептеу кезіндегі бағам айырмасы, ақша ағындарын хеджирлеудің таза өзгерісі және сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша таза шығыстар немесе кірістер), ешқашан қайта жіктелінбейтін баптардан (мысалы, белгіленген төлемдермен жоспарлар бойынша актуарлық кірістер мен шығыстар және жер мен ғимаратты қайта бағалау) бөлек ұсынылуға тиіс. Түзету жеке қаржылық есептілікке ақпарат беруге ғана әсер етеді және Қор қызметінің жеке қаржылық жағдайына немесе жеке қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер етпейді.

БЕХС 1 түзету «Салыстырмалы ақпаратқа қатысты талаптарды түсіндіру»

БЕХС 1 түзету қосымша салыстырмалы ақпаратты ерікті түрде ашу мен қажетті салыстырмалы ақпараттың ең аз көлемі арасындағы айырманы түсіндіреді. Компания ерікті түрде бір салыстырмалы кезеңнің ішінде салыстырмалы ақпаратты деректердің ең аз көлемінен артық берген кезде ол салыстырмалы ақпаратты қаржылық есептіліктің тиісті ескертпесіне енгізуге тиіс. Түзету Компания есеп саясатын ретроперспективалы түрде қолданғанда, ретроперспективалық қайта есептеуді жүзеге асырғанда және қаржылық есептіліктің баптарын қайта сыныптаған жағдайларда ұсынылатын 2012 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша бухгалтерлік кіріспе теңгерімге тиісті ескертпелердің беру талап етілмейтіндігін түсіндіреді. Түзету жеке қаржылық есептілікке ақпарат беруге ғана әсер етеді және қор қызметінің жеке қаржылық жағдайына немесе жеке қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер етпейді.

БЕХС 19-ға түзетулер «Қызметкерлерге сыйақы беру» (2011 жылғы редакцияда)

ҚЕХС жөніндегі кеңес БЕХС 19-ға бірнеше түзетулер жариялады. Олар іргелі өзгерістерден (мысалы, дәліз тетігін және жоспар активтерінің күтілетін кірістілігі түсінігін шығару) тұжырымдаманың қарапайым түсіндірмелеріне және өзгерістеріне дейін құбылып отырады. БЕХС 19-ға өзгерістер Қордың жеке қаржылық есептілігіне әсер еткен жоқ.

БЕХС 16-ға түзетулер «Активтердің құнсыздануы» - «Қаржылық емес активтер үшін өтелетін құн туралы ақпаратты ашу»

Осы түзетулер ҚЕХС 13 күшіне енуіне байланысты БЕХС 36 сәйкес ақпаратты ашу үшін қажетсіз салдарларды жояды. Бұдан басқа, осы түзетулер олар бойынша есепті кезеңнің ішінде құнсызданудан болатын шығын мойындалған немесе қалпына келтірілген активтердің немесе ПГДП өтелетін құны туралы ақпаратты ашуды талап етеді. Аталған түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есепті кезеңдерге қатысты ретроперспективалы түрде қолданылады, бұл ретте ҚЕХС 13 қолданылған жағдайда мерзімінен бұрын қолдануға жол беріледі. Қор ағымдағы есепті кезеңде БЕХС 36-ға осы түзетулерді мерзімінен бұрын қолданды, өйткені өзгертілген/қосымша ақпаратты ашу ҚЕХС жөніндегі Кеңес алдын ала болжағандай, пайдалы болып табылады.
Қор шығарылып қойған, алайда Қордың жеке қаржылық есептілігі шығарылған күнінде әлі күшіне енбеген қандай да бір басқа стандарттарды немесе түзетулерді қолданған жоқ.

Шығарылған, бірақ әлі күшіне енбеген стандарттар мен интерпретациялар

Төменде шығарылып қойған, бірақ Қордың жеке қаржылық есептілігі шығарылған күнінде әлі күшіне енбеген стандарттар мен интерпретациялар келтіріледі. Қор осы стандарттарды олар күшіне енген күнінен бастап қолдануға ниеттенеді.

ҚЕХС (IFRS) 9 «Қаржы құралдары: жіктеу және бағалау»

ҚЕХС жөніндегі кеңестің БЕХС 39 ауыстыру жөніндегі жобасының бірінші кезеңінің нәтижелері бойынша шығарылған ҚЕХС (IFRS) 9 БЕХС (IAS) 39 белгіленгендей, қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді жіктеуге қатысты қолданылады. Бастапқыда стандарт 2013 жылғы 1 қаңтардан кейін немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есептік кезеңдер үшін күшіне енеді деп болжанған, бірақ 2011 жылғы желтоқсанда жарияланған ҚЕХС (IFRS) 9 «ҚЕХС (IFRS) 9 міндетті қолдану күні және ақпаратты ашуға қолданылатын өтпелі талаптар» түзету шығару нәтижесінде міндетті қолдану күні 2015 жылғы 1 қаңтарға ауыстырылды. Кейінгі кезеңдердің барысында ҚЕХС кеңесі хеджирлеу есебі мен қаржы активтерінің құнсыздануын қарайды. ҚЕХС 9 бірінші кезеңін қолдану қаржы активтері мен қаржы міндеттемелерін жіктеуге әсер етеді, бұл ретте басшылық Қордың қаржылық есептілігіне әсер айтарлықтай болмайды деп санайды. Аяқталған жағдайды көрсету үшін Қор осы стандарттың жеке қаржылық есептіліктегі сомаға әсерін олар жарияланғаннан кейін жобаның басқа кезеңдерімен байланыстырып қарайды.

«Инвестициялық компаниялар» (ҚЕХС (IFRS) 10, ҚЕХС (IFRS) 12 және ҚЕХС (IAS) 27 түзетулер)

Бұл түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есептік кезеңдер үшін күшіне енеді және ҚЕХС (IFRS) 10 сәйкес инвестициялық компанияның айқындамасына жауап беретін компаниялар үшін шоғырландыру туралы алып тастауды көздейді. Шоғырландыру туралы талаптардан алып тастау инвестициялық компаниялар еншілес ұйымдарды пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша ескеруді талап етеді. Қор осы түзету қолданылады деп күтпейді, өйткені Қордың бір де бір еншілес ұйымы ҚЕХС (IFRS) 10 сәйкес инвестициялық компанияның айқындамасына жауап бермейді.

БЕХС (IAS) 32 түзетулер «Қаржы активтері мен қаржылық міндеттемелердің өзара есеп айырысуы»

Осы түзетулердің шеңберінде «қазіргі сәтте өзара есеп айырысуды жүзеге асыруға бекітілген заңдық құқықты иеленеді» тіркесінің мәні түсіндіріледі. Түзетулер сондай-ақ олардың шеңберінде бір мезгілдік емес жалпы төлемдердің тетіктері пайдаланылатын есеп айырысу жүйелеріне (бірыңғай крилингілік орталық сияқты) қатысты әдетте БЕХС (IAS) 32 өзара есеп айырысу өлшемдерін дұрыс қолдану қажеттілігін де сипаттайды. Түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан кейін немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есептік кезеңдер үшін күшіне енеді. Осы түзетулер Қор қызметінің жеке қаржылық жағдайына немесе қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер етпейді деп болжанады.

«Міндетті төлемдер» IFRIC 21 интерпретациясы

IFRIC 21 интерпретациясында компанияның оларды төлеуге әкелетін әрекет жүріп жатқан кезде міндетті төлемдерге қатысты міндеттемені компанияның мойындайтындығы түсіндіріледі. Ең аз шекті мәнге қол жеткізілген жағдайда оны төлеу талап етілетін міндетті төлем жағдайында интерпретацияда белгіленген ең аз шекті мәнге қол жеткізілгенге дейін болжанатын міндеттемені мойындауға тыйым белгіленеді. IFRIC 21 интерпретациясы 2014 жылғы 1 қаңтардан басталатын немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есепті кезеңдер үшін күшіне енеді. IFRIC 21 интерпретациясы Қор қызметінің жеке қаржылық жағдайына немесе қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер етпейді деп болжанады.

ҚЕХС (IAS) 39 түзетулер «Өндірістік құралдар жаңалығы және хеджирлеуді есепке алуды жалғастыру»

Осы түзетулерде талаптардан хеджирлеу құралы ретінде анықталған өндірістік құралдың жаңалығы белгіленген өлшемдерге жауап беретін кездегі жағдайларда хеджирлеуді есепке алуды тоқтату туралыны алып тастау көзделеді. Осы түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан басталатын немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есепті кезеңдер үшін күшіне енеді. Осы түзетулер болашақтағы операцияларды қарау кезінде назарға алынатын болады.

Еншілес ұйымдарға, бірлескен кәсіпорындар мен қауымдасқан компанияларға инвестициялар

Қордың өзінің еншілес ұйымдарына, бірлескен кәсіпорындар мен қауымдасқан компанияларға инвестициялары құнсыздану шегеріліп бастапқы құн бойынша ескеріледі. Қауымдасқан компания – бұл Қор елеулі ықпал ететін, бірақ еншілес компания да, бірлескен кәсіпорын да болып табылмайтын компания.

Қаржылық емес активтердің құнсыздануы

Әрбір есепті күні Қор активтің ықтимал құнсыздануының белгілерінің бар-жоқтығын анықтайды. Егер осындай белгілер орын алса, немесе егер активті құнсыздануға жыл сайынғы тексеру жүргізу талап етілсе, Қор активтің өтелетін құнын бағалауды жүргізеді. Активтің өтелетін құны – мынадай шамалардың ең үлкені: активтің әділ құны және активті пайдаланудан болатын құндылық. Өтелетін құн негізінен актив басқа активтер немесе активтердің топтары генерациялайтын ағындардан тәуелсіз ақша қаражатының ағындарын генерацияламайтын жағдайларды қоспағанда, жекелеген актив үшін анықталады. Егер активтің ағымдағы құны оның өтелетін құнынан асып кетсе, актив құнсызданған болып саналады және өтелетін құнға дейін шығысқа шығарылады. Пайдаланудан болатын құндылықты бағалау кезінде болашақтағы ақша ағындары келтірілген құнға дейін дисконттау ставкасы бойынша активке тән ақша мен тәуекелдердің уақытша құнын ағымдағы нарықтық бағасын көрсететін салық салғанға дейін дисконтталады.
Әрбір есепті күні активтер үшін құнсызданудан болатын бұрын танылған шығындардың енді жоқтығының немесе азайғандығының белгісінің болуы бағаланады. Егер ондай белгілер болса, Қор активтің өтелетін құнын есептейді. Құнсызданудан болатын бұрын танылған шығындар, егер құнсызданудан болатын шығынды соңғы рет таныған уақыттан бастап активтің өтелетін құнын айқындау үшін пайдаланылған жол берілімде өзгеріс орын алған жағдайда ғана қалпына келтіріледі. Қалпына келтірілген жағдайда активтің ағымдағы құны активтің өтелетін құнынан, сондай-ақ егер бұрынғы жылдары актив бойынша құнсызданудан болатын шығын танылмаған жағдайда ол бойынша осы актив танылса ағымдағы құннан (амортизацияны шегергенде) аспайды. Мұндай қалпына келтіру жиынтық кіріс туралы есепте танылады.

Сондай-ақ нақты активтерді бағалау кезінде мынадай өлшемдер қолданылады:

Еншілес компанияларға, бірлескен кәсіпорындарға және қауымдасқан компанияларға инвестициялар

Әрбір есепті күнге Қор еншілес компанияларға, бірлескен кәсіпорындарға және қауымдасқан компанияларға инвестициялардың құнсыздануының объективтік куәліктерінің болуын анықтайды. Егер құнсызданудың объективті индикаторлары болса, Қор құнсыздануға тест жүргізеді және өтелетін құн мен инвестицияның теңгерімдік құны арасындағы айырма ретінде құнсыздану сомасын есептейді.

Қаржы активтері

БЕХС 39 әрекеті саласындағы қаржы активтері тиісінше пайда немесе шығын; берілген қарыздар мен дебиторлық берешек; өтелгенге дейін ұсталатын қаржы активтері; сату үшін қолда бар қаржы активтері; туынды құралдар арқылы әділ құн бойынша қайта бағаланатын қаржы активтері ретінде жіктеледі; Қор өзінің қаржы активтерін олардың бастапқы танылуы кезінде жіктейді.
Қаржы активтері пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша қайта бағаланбайтын, олармен тікелей байланысты мәміле жөніндегі шығындар инвестиция жағдайында ұлғайтылған әділ құн бойынша бастапқыда танылады.
Заңнамамен немесе белгілі бір нарықта («стандартты жағдайлардағы» сауда) қабылданған ережелермен белгіленетін мерзімде активтер беруді талап ететін қаржы активтерін сатып алу немесе сату жөніндегі барлық мәмілелер мәмілелер жасалған күні, яғни Қор өзіне активті сатып алу немесе сату міндеттемесін қабылдаған күні танылады.
Қордың қаржы активтері ақша қаражаты мен оның баламаларын, банк депозиттерін, сауда мен өзге де дебиторлық берешекті, берілген қарыздарды, кредиттік мекемелердегі қаражатты және алуға өзге де сомаларды қамтиды. Қаржы активтерін кейінгі бағалау мынадай түрде олардың жіктемесіне тәуелді болады:

Кредиттік мекемелердегі қаражат, берілген қарыздар және өзге де дебиторлық берешек

Кредиттік мекемелердегі қаражат, берілген қарыздар мен дебиторлық берешек белсенді нарықта қолданылмайтын белгіленген немесе анықталған төлемдерімен туынды емес қаржы активтерін білдіреді. Бастапқы мойындалғаннан кейін осындай түрдегі қаржы активтері құнсызданудан болатын шығындар шегеріле отырып, тиімді пайыздық ставка пайдаланыла отырып айқындалатын амортизациялық құн бойынша бағаланады. Амортизациялық құн сатып алу кезіндегі дисконттар немесе сыйақылар, сондай-ақ комиссиялық немесе тиімді пайыздық ставканың ажырамас бөлігі болып табылатын шығындар ескеріле отырып есептеледі. Амортизация тиімді пайыздық ставканың негізінде жиынтық кіріс туралы жеке есепте пайыздық кірістердің құрамына енгізіледі. Құнсызданумен түсіндірілетін шығыстар жиынтық кіріс туралы жеке есепте жеке жолмен көрсетіледі.

Өтелуге дейін ұсталатын инвестициялар

Тіркелген немесе анықталған төлемдері немесе анықталатын төлемдері мен тіркелген өтеу мерзімі бар туынды емес қаржы активтері Қор оларды өтеу мерзіміне дейін ұстауға қатты ниетте болғанда және қабілетті болғанда өтелуге дейін ұсталатын инвестициялар ретінде жіктеледі. Өтелуге дейін ұсталатын инвестициялар бастапқы бағалағаннан кейін құнсыздану шығынын шегергенде тиімді пайыздық ставка әдісі пайдаланыла отырып анықталатын амортизациялық құн бойынша бағаланады. Амортизациялық құн сатып алу кезіндегі дисконттар мен сыйақыларды, сондай-ақ комиссиялық немесе тиімді пайыздық ставканың ажырамас бөлігі болып табылатын шығындардың құны ескеріле отырып есептеледі. Амортизация тиімді пайыздық ставканы пайдалану негізінде жиынтық кіріс туралы жеке есепте пайыздық кірістер құрамына енгізіледі. Құнсызданумен түсіндірілетін шығыстар жиынтық кіріс туралы жеке есепте жеке жолда көрсетіледі.

Сату үшін қолда бар қаржы инвестициялары

Сату үшін қолда бар қаржы инвестициялары үлестік және борыштық бағалы қағаздарды қамтиды. Сату үшін қолда бар ретінде жіктелген үлестік инвестициялар, - бұлар сату үшін арналғандар ретінде де, пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша қайта бағаланатын ретінде де жіктелмеген осындай инвестициялар. Осы санаттағы борыштық бағалы қағаздар – бұлар компания белгіленбеген уақыт кезеңі бойында ұстап тұрғысы келетін және өтімділікті қамтамасыз ету мақсаттары үшін немесе нарықтық жағдайлардың өзгерісіне жауап ретінде сатылуы мүмкін бағалы қағаздар.
Бастапқы бағаланғаннан кейін сату үшін қолда бар қаржы инвестициялары әділ құн бойынша бағаланады, ал ол бойынша сатылмаған кірістер немесе шығыстар сату үшін қолда бар құралдар қорының құрамында өзге де жиынтық кіріс ретінде жинақталған кірістер немесе шығыстар сату үшін қолда бар құралдар қорынан жиынтық кіріс туралы жеке есептегі пайданың немесе шығынның құрамына қайта жіктелетін инвестицияларды тану тоқтатылған сәтке дейін танылады, немесе құнсыздану танылады, ал жинақталған шығын сату үшін қолда бар инвестицияларды қайта бағалау жөніндегі резервтен жиынтық кіріс туралы жеке есепте пайда немесе шығын құрамына қайта жіктеледі.

Әділ құнды анықтау

Олармен сауда есепті кезеңде белсенді нарықта жүзеге асырылатын қаржы құралдарының әділ құны мәміле жөніндегі шығындар шегерілместен нарықтық белгілеулер немесе дилерлердің белгілеулері негізінде анықталады (ұзын позициялар үшін сатып алуға арналған белгілеулер және қысқа позициялар үшін сатып алуға арналған белгілеулер).
Олармен сауда есепті кезеңде белсенді нарықта жүзеге асырылмайтын өзге қаржы құралдарының әділ құны бағалау әдістемесі пайдаланылып анықталады. Бағалау әдістемесі таза келтірілген құн негізіндегі модельді, оларға қадағаланатын нарықта баға бар ұқсас құралдармен салыстыруды, опциондарды бағалау модельдері мен басқа да бағалау модельдерін қамтиды.

Тануды тоқтату

Қаржы активтері

Қаржы активтері (немесе, қолданылуына қарай – қаржы активінің бөлігі немесе ұқсас қаржы активтері тобының бөлігі), егер:
      * активтен ақша ағындарын алу құқығының қолданылу мерзімі аяқталса;
      * Қор активтен ақша ағымын алу құқығын берсе не үшінші тарапқа алынатын ақша ағынын толық көлемде және елеулі кідіріссіз «транзит» келісімі бойынша төлеу міндеттемесін алса; не (а) Қор активтен барлық тәуекел мен пайданы берсе, не (б) Қор бермесе, бірақ активтен барлық тәуекел мен пайданы бермесе, бірақ осы активті бақылауды берсе теңгерімде тану тоқтатылады.
Егер Қор активтен ақша ағынын алудың барлық құқығын берсе, не транзит келісімін жасасса және бұл ретте активтен барлық тәуекел мен пайданы бермесе және сақтамаса, сондай-ақ активті бақылауды бермесе, жаңа актив Қор берілген активке өз қатысуын жалғастыратындай дәрежеде танылады.
Бұл жағдайда Қор тиісті міндеттемені де таниды. Берілген актив пен тиісті міндеттеме Қор сақтаған құқық пен міндеттемені көрсететін негізде бағаланады.
Берілген актив бойынша кепіл нысанын қабылдайтын жалғасқан қатысу мынадай шамалардың ең азы бойынша танылады: активтің бастапқы теңгерімдік құны немесе төленуін Қор талап етуі мүмкін ең көп сома.

Қаржылық міндеттемелер

Егер міндеттеме өтелсе, күші жойылса, немесе оның қолданылу мерзімі аяқталса, қаржылық міндеттеме танылуын тоқтатады.

Қаржы активтерінің құнсыздануы

Кредиттік мекемелердегі қаражат, клиенттерге қарыздар және банк депозиттері

Есепке алуы амортизациялық құн бойынша жүргізілетін кредиттік мекемелердегі қаражатқа, қарыздар мен банк депозиттеріне қатысты Қор бастапқыда жекелеген маңызды қаржы активтері үшін объективті белгілердің болуын жеке негізде және жеке маңызды болып табылатын қаржы активтері үшін жеке негізде немесе жиынтықта бағалайды. Егер Қор жеке негізде бағаланған қаржы активі бойынша оның маңызды болып табылатындығына қарамастан объективті құнсыздану белгілері жоқ деп анықтаса, Қор бұл активті кредит тәуекелінің ұқсас сипаттамалары бар қаржы активтері тобына қосады және оларды жиынтық негізде құнсыздану мәніне бағалайды. Оларға қатысты құнсыздану шығындары танылатын жеке негізде құнсыздану мәніне бағаланатын активтер құнсыздану мәніне жиынтық негізде бағаланбауға тиіс.
Құнсыздану шығындарының пайда болуының объективтік куәліктері болған жағдайда шығынның сомасы активтің теңгерімдік құны мен болашақтағы ақша ағындарының бағаланған қаражатының келтірілген құны арасындағы айырманы білдіреді (әлі жұмсалмаған берілген қарыз бойынша болашақта күтілетін шығындарды ескермейтін).
Болашақтағы есептік ақша ағындарының құны қаржы активі бойынша бастапқы тиімді пайыздық ставка бойынша дисконтталады. Егер қаржы активі жөніндегі пайыздық ставка ауыспалы болып табылса, құнсызданудан болатын шығынды бағалауға арналған дисконттау ставкасы пайыздың ағымдағы тиімді ставкасын білдіреді.
Активтің теңгерімдік құны резерв шотын пайдалану арқылы төмендетіледі, ал шығын сомасы жиынтық кіріс туралы жеке есепте танылады. Актив бойынша бастапқы тиімді пайыздық ставканың негізінде төмендетілген теңгерімдік құн бойынша пайыздық кірісті есептеу жалғасады. Пайыздық кіріс жиынтық кіріс туралы есепте жеке жолда кірістің бөлігі ретінде көрсетіледі. Болашақта олардың орнын толтырудың шынайы перспективасы болмағанда, ал барлық қамтамасыз ету іске асырылған немесе Қорға берілген жағдайда, берілген қарыздар мен тиісті резерв есептен шығарылады. Егер келесі жылы құнсызданудан болатын шығындар танылғаннан кейін болған оқиғаға байланысты құнсызданудан болатын бағаланған шығындардың сомасы ұлғайса немесе азайсы, құнсызданудан болған шығындардың бұрын танылған сомасы резерв шотын түзету арқылы ұлғаяды немесе азаяды. Егер бұрын есептен шығарылған сомалар қалпына келтірілсе, онда қалпына келтіру сомасы жиынтық кіріс туралы жеке есепте пайдада және шығындарда көрсетіледі.

Сату үшін қолда бар инвестициялар

Бастапқы құн өтелмеуі мүмкін екендігінің объективтік себептері болған жағдайда сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаз құнсызданған болып саналады. Құнсызданудың сапалық өлшемдеріне қосымша ретінде бастапқы құн өтелмеуі мүмкін екендігінің объективтік себептері әділ құнның бастапқы құн шамасынан елеулі түрде және ұзақ төмендеуін қамтиды.
Егер сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаз Қор белгілеген сапалық немесе сандық өлшемдерге сәйкес құнсызданса, әділ құнның келесі есепті күндерде одан әрі төмендеуі құнсыздану ретінде танылады. Осылайша, әрбір есепті кезеңде Қордың құнсыздану өлшемдеріне сәйкес құнсыздануға ұшыраған ретінде анықталған үлестік бағалы қағазға қатысты құнсыздану бұрын танылған құнсыздануды шегергендегі әділ құн мен бастапқы құнның арасындағы айырма мөлшерінде танылады.

Акционерге беру үшін ұсталатын ретінде жіктелетін ұзақ мерзімді активтер

Егер активтер мынадай өлшемдерге сәйкес келсе, онда олар Акционерге беру үшін ұсталатын ұзақ мерзімді активтер ретінде жіктеледі:
      * Оларды ағымдағы жағдайында жедел беру үшін олар болса;
      * Жоспарланған беруді жүзеге асыруға қатты ниет бар болса;
      * Жоспарды аяқтау үшін белсенді әрекеттер қабылданса;
      * Беруді жүзеге асырудың жоғары мүмкіндігі болса, және беру жіктеу сәтінен бастап 1 (бір) жылдың ішінде аяқталады деп күтілсе.
Акционерге беру үшін ұсталатын ретінде жіктелетін ұзақ мерзімді активтер жеке қаржылық есептілікте жеке бухгалтерлік теңгерімдегі ағымдағы активтер санатында жеке ұсынылған.
Акционерге беру үшін ұсталатын ретінде жіктелетін ұзақ мерзімді активтер (және шығу топтары) беруге арналған шығындар шегеріле отырып, активтердің теңгерімдік құнының және әділ құнның ең азы ретінде ескеріледі.
Акционерге беру үшін ұсталатын ретінде жіктелуін тоқтатқан ұзақ мерзімді актив мыналардың ішінен ең аз мән бойынша:
      * егер осы актив (немесе шығарылу тобы) Акционерге беру үшін арналған ретінде жіктелмесе танылған кез келген амортизацияға немесе қайта бағалауға түзетіле отырып, актив (немесе шығарылу тобы) Акционерге беру үшін арналған ретінде жіктелгенге дейін оның теңгерімдік құнынан, және
      * беруден бас тарту туралы кейінгі шешім күніндегі оның орнын толтыратын сомадан бағаланады.

Қосылған құн салығы (ҚҚС)

Салық органдары ҚҚС өтеуді нетто негізінде сату және сатып алу бойынша жүргізуге мүмкіндік береді, өтеуге ҚҚС ішкі нарықта сату бойынша ҚҚС шегергендегі ішкі нарықтағы сатып алу бойынша ҚҚС-ны білдіреді. Экспортқа сатуларға нөлдік ставка бойынша салық салынады.

Ақшалай қаражат және олардың баламалары

Ақшалай қаражат және олардың баламалары 3 (үш) айдан аспайтын өтеудің бастапқы мерзімі бар өзге қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестициялар талап етілгенге дейін салымдарда тұратын қаражаттар кассадағы қолма-қолдылықты қамтиды.

Қаржылық міндеттемелер

Бастапқы тану және бағалау

ҚЕХС 39 қолданылу саласында тұрған қаржылық міндеттемелер тиісінше пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша қайта бағаланатын қаржылық міндеттемелер және кредиттер мен қарыз берулер ретінде жіктеледі. Қор оларды бастапқы таныған кезде өзінің қаржылық міндеттемелерін жіктейді.
Қаржылық міндеттемелер алдымен мәміле бойынша шығындардың олармен тікелей байланысты қарыздар мен кредиттер болған жағдайда ұлғайтылған әділ құн бойынша танылады. Қордың қаржылық міндеттемелері сауда және басқа кредиторлық берешекті, қарыздарды, Үкіметтің қаражатын, қаржылық кепілдік шарттарын және өзге міндеттемелерді қамтиды.

Кейіннен бағалау

Қаржылық міндеттемелерді кейіннен бағалау оларды мынадай үлгіде жіктеуге байланысты:

Үкіметтің қарыздары мен қаражаты

Пайыздық кредиттер мен қарыздар бастапқы танылғаннан кейін тиімді пайыздық ставка әдісін пайдалана отырып амортизацияланған құн бойынша бағаланады. Осындай қаржылық міндеттемелер бойынша кірістер мен шығыстар оларды тануды тоқтатқан кезде, сондай-ақ тиімді пайыздық ставканы пайдалана отырып амортизацияны есептеу қажеттілігіне қарай жиынтық кіріс туралы жеке есепте танылады. Амортизацияланған құн сатып алу кезінде дисконттар немесе сыйақыларды, сондай-ақ тиімді пайыздық ставканың ажырамас бөлігі болып табылатын комиссиялық немесе шығындарды ескере отырып есептеледі. Тиімді ставканы амортизациялау жиынтық кіріс туралы есептегі пайыздық шығыстардың құрамына кіреді.
Шығарылған қаржылық аспаптар немесе олардың құрамдауыштары егер шарттық келісім нәтижесінде Қорда міндеттеме бар болса, не ақшалай қаражатты немесе қаржылық активті жеткізсе, не міндеттемені өзге үлгіде орындаса, тіркелген меншікті үлестік аспаптар санына ақшалай қаражат немесе басқа қаржылық активтердің тіркелген сомасын айырбастау арқылы міндеттемелер ретінде жіктеледі. Мұндай аспаптар Үкіметтің қаражатын және мәмілеге тікелей байланысты шығындарды шегергендегі алынған қаражаттың әділ құны бойынша ең алдымен ескерілген кредит мекемелерінен алынған қарыздарды қамтиды.
Соңынан, алынған қаражат амортизацияланған құн бойынша көрсетіледі, және алынған қаражаттың таза шамасы мен өтеу құны арасындағы тиісті айырмашылық тиімді пайыздық ставка әдісін пайдалана отырып қарыз беру кезеңі ішінде жиынтық кіріс туралы жеке есепте танылады. Егер Қор өзінің меншікті борыштық міндеттемесін сатып алса, онда ол жеке бухгалтерлік теңгерімнен шығарылады, ал міндеттеменің теңгерімдік құны және мәміле бойынша төленген өтелім арасындағы айырмашылық таза пайыздық кіріспен енгізіледі.

Шығарылған борыштық бағалы қағаздар

Шығарылған борыштық бағалы қағаздар Үкіметтің қарыздарына да және қаражатына да, соған ұқсас қағидаттарына сәйкес есепте көрсетілген Қордың айналымға шығарылған облигацияларында берілген.

Қаржылық кепілдік шарттары

Қор шығарған қаржылық кепілдік шарттары борыштық аспаптың талаптарына сәйкес белгілі бір борышкердің уақтылы төлемді жүзеге асыру қабілетсіздігі салдарынан осы шарттың иесіне келтірілген шығындарды өтеуге төлемді жүзеге асыруды талап ететін шарттың өзін білдіреді. Қаржылық кепілдік шарттары ең алдымен кепілдік шығарылымымен тікелей байланысты мәміле бойынша шығындарды ескере отырып әділ құн бойынша міндеттеме ретінде танылады. Соңынан, міндеттеме мынадай шамалардан барынша көп бағаланады: есепті күнге арналған қолданыстағы міндеттемені өтеу үшін қажетті шығындардың ең жақсы бағасы және жинақталған амортизацияны шегергендегі міндеттеменің танылған сомасы.

Инвестицияларды сатып алу кезінде туындайтын опциондар

Егер инвестицияларды сатып алған кезде Қор кәсіпорындағы сатып алынған үлес бойынша коллды опционның үшінші тарапына бөлсе, Қор осындай үлеске меншік құқығымен байланысты пайдалар мен тәуекелдерге қолжетімділікті үшінші тараптың осындай опционына қатысуы бере ме екен.
Сатып алынған үлес бойынша колл опционы бар болған жағдайда үлестік иеленудің пайдалары мен тәуекелдеріне үшінші тарапқа қолжетімділік бермейді, осы опцион Қордың елеулі ықпалы анықталған кезде ескерілмейді.
Қор үшін опцион бойынша міндеттеменің әділ құны сатып алынған инвестициялар құнының бөлігі ретінде танылады. Соңынан, қаржылық міндеттеме 39 БЕХС талаптарына сәйкес бағаланады. Қаржылық міндеттеменің әділдік құнындағы өзгерістер, сондай-ақ кез келген осы опциондарды іске асыруға байланысты кірістер немесе шығыстар жиынтық кіріс туралы жеке есепте ескеріледі.

Туынды қаржылық құралдар

Алдымен туынды құралдар туынды келісімшартты жасаған күндегі әділ құн бойынша танылады және соның салдарынан әрбір есепті күнде олардың әділ құнына дейін қайта бағаланады. Жиынтық пайда немесе шығын егер туынды құрал хеджирлеу құралы ретінде танылмаса және жарамсыз болса, жиынтық кіріс туралы жеке есепте танылады, бұл жағдайда жиынтық кіріс туралы жеке есептегі тану мерзімі хеджирлеу қатынастарының сипатына байланысты.
Оң әділ құны бар туынды құрал қаржылық актив ретінде, ал теріс әділ құны бар туынды құрал - қаржылық міндеттеме ретінде танылады. Туынды құрал егер құралды қолданудың қалған мерзімі 12 айдан асқан және оны сату немесе өтеу таяу арадағы 12 айдың іші деп болжанбаған жағдайда ұзақ мерзімді актив немесе ұзақ мерзімді міндеттеме деп көрсетіледі. Өзге туынды құралдар қысқа мерзімді активтер немесе қысқа мерзімді міндеттемелерге енгізіледі.

Кірісті тану

Кірістер Қор операциямен байланысты экономикалық пайдаларды алатын ықтималдық бар болған кезде танылады және кіріс сомасы дұрыс белгіленуі мүмкін.

Пайыздық және ұқсас кірістер мен шығыстар

Уақытша бос ақша қаражатын орналастырудан болатын пайыздық кірісті қоспағанда, барлық қаржылық құралдар бойынша пайыздық кірістер Қордың негізгі қызметінен алынатын кірістерді білдіреді және пайыздық кірістердің құрамында ашып көрсетіледі. Уақытша бос ақша қаражатын орналастырудан болатын пайыздық кірістер қаржылық кірістердің құрамында ашып көрсетіледі.
Амортизациялық құн бойынша барлық қаржылық құралдар және сату үшін қолда бар инвестициялар ретінде топтастырылған пайыздық қаржылық құралдар бойынша пайыздық кірістер немесе шығыстар тиімді пайыздық ставка бойынша көрсетіледі, ол бойынша күтілетін болашақтағы ақшалай төлемдер немесе түсімдерді дисконттау кезінде қаржылық құралды пайдаланудың ұсынылатын мерзімі ұзақтығында немесе өте қысқа уақыт кезеңі ішінде, мұнда бұл қаржылық активтің немесе қаржылық міндеттеменің таза теңгерімдік құнына дәлме-дәл келтіріледі. Есептеу кезінде қаржылық құрал бойынша барлық шартты талаптар (мысалы, мерзімінен бұрын өтеу құқығы) және комиссиялық немесе тиімді пайыздық ставканың ажырамайтын бөлігі болып табылатын құралмен тікелей байланысты қосымша шығыстар ескеріледі, бірақ та кредиттер бойынша шығындар есептелінбейді.
Қаржылық активтің немесе қаржылық міндеттеменің теңгерімдік құны Қор төлемдер немесе түсімдер бағаларын қайта қараған жағдайда түзетіледі. Түзетілген теңгерімдік құн бастапқы тиімді пайыздық ставка негізінде есептелінеді, ал теңгерімдік құнның өзгеруі пайыздық кіріс немесе шығыс түрінде көрсетіледі.
Құнсыздану салдарынан қаржылық есептілікте көрсетілген қаржылық активтің немесе ұқсас қаржылық активтердің топтарының құны төмендеген жағдайда пайыздық кірістер жаңа теңгерімдік құн негізінде бастапқы тиімді пайыздық ставка бойынша танылуы жалғасуда.

Дивидендтер

Кірістер бойынша дивидендтер Қордың төлемді алу құқығы белгіленгенде танылады.

Шығыстарды тану

Шығыстар пайда болу шамасына қарай ескеріледі және олар есептеу әдісінің негізіне жатқызылған сол кезеңде жеке қаржылық есептілікте көрсетіледі.

Табыс салығы

Жыл ішіндегі табыс салығы ағымдағы және кейінге қалдырылған салықты қамтиды. Табыс салығы ол меншікті капиталға тікелей жатқызылған баптардағы көлемді қоспағанда жиынтық кіріс туралы жеке есепте көрсетіледі және бұл жағдайда ол капиталда танылады.
Салық бойынша ағымдағы шығыстар жыл ішінде салынатын салық кірісі бойынша төлеуге күтілетін салықты және алдағы жылдар қатынасында төленетін салық қатынасында кез келген түзетулерді білдіреді.
Кейінге қалдырылған салықтық активтер мен міндеттемелер теңгерімдік әдісті пайдалана отырып барлық уақытша айырмашылықтар қатынасында есептеледі. Кейінге қалдырылған салықтар компаниялардың біріктірушісі болып табылмайтын және оны жасау сәтінде бухгалтерлік кіріске немесе салық салынатын кіріс пен шығынға әсерін тигізбейтін мәміле бойынша гудвилдің, активтің немесе міндеттеменің бастапқы танылу нәтижесінде кейінге қалдырылған табыс салығы туындайтын жағдайды қоспағанда, активтер мен міндеттемелердің салық базасы және қаржылық есептіліктегі олардың теңгерімдік құны арасындағы барлық уақытша айырмалар бойынша анықталады.
Кейінге қалдырылған салық шегерілетін уақытша айырмалар сомасына төмендетілетін салық салынатын кірісті алудың елеулі ықтималдығы бар қандай да бір дәрежеде ғана танылады. Кейінге қалдырылған салық есепті күнде қолданыстағы немесе жарияланған (іс жүзінде қабылданған) салық ставкалары негізінде оларды қолдану активті іске асыру немесе міндеттемелерді өтеу кезеңінде күтілетін активтері мен міндеттемелері салық ставкалары бойынша есептеледі.

Капитал

Жарғылық капитал

Жай акциялар капитал ретінде жіктеледі. Үшінші тараптарға жаңа акциялар шығарылымына тікелей байланысты қызметтерді төлеуге арналған шығындар, кәсіпорындарды біріктіру жағдайларын қоспағанда, осы эмиссия нәтижесінде алынған соманы төмендету ретінде капитал құрамында көрсетіледі. Шығарылған акциялардың номиналды құны үстінен алынған қаражаттың әділ құнының шегінен шығу сомасы үлестірілмеген пайдаға жатады.

Дивидендтер

Дивидендтер міндеттемелер ретінде танылады және егер олар есепті күнге дейінгі күнді қоса алғанда жарияланған жағдайда ғана есепті күнге капиталдың сомасынан есептелінеді. Дивидендтер туралы ақпарат егер ол есепті күнге дейін ұсынылса, сондай-ақ есепті күннен кейін, бірақ шығарылымға жеке қаржылық есептілікті бекіткен күнге дейін ұсынылған немесе жарияланған болса, есептілікте ашылады.

Шартты міндеттемелер және шартты активтер

Шартты міндеттемелер жеке қаржылық есептілікте ескерілмейді. Олар егер ресурстардың ағыны мен экономикалық пайдалар мүмкіндігі шамалы ықтимал болып табылмағанда ғана ашылады.
Шартты активтер жеке қаржылық есептілікте ескерілмейді. Олар экономикалық пайдалардың түсімі ықтимал болғанда ашылады.

Өзара есепке алу

Активтер мен міндеттемелер өзара жоққа шығарады, және нетто сомасы бухгалтерлік теңгерімде ескерілген соманы есептеу құқығы заңды қорғалғанда және нетто-негізде немесе активті бір уақытта сату және міндеттемені өтеуді реттеу ниеті болғанда көрсетіледі.

Кейінгі оқиғалар

Есепті күнге Қордың жеке қаржылық жағдайы туралы қосымша ақпаратты ұсынатын есепті кезең аяқталғаннан кейін болған оқиғалар (түзету оқиғалары) жеке қаржылық есептілікте көрсетіледі. Түзетуші оқиғалар болып табылмайтын есепті кезең аяқталғаннан кейінгі болған оқиғалар олардың маңыздылығы болған кезде ескертпелерде ашылады.

4. ЕЛЕУЛІ БУХГАЛТЕРЛІК ПІКІРЛЕР, БАҒАЛАУЛАР МЕН ЖОЛ БЕРУЛЕР

Қордың жеке қаржылық есептілігін дайындау оның басшылығына пікірлерді шығаруды, бағалау мәндері мен пайда, шығыстар, активтер мен міндеттемелер сомасы есептілігінде көрсетілетіндерге әсер ететін жол берулерді айқындауды, сондай-ақ есепті күнге шартты міндеттемелер туралы ақпаратты ашуды талап етеді. Алайда осы жол берулер мен бағалау мәндеріне қатысты белгісіздік болашақта жасалынатын осыған ұқсас жол берулер мен бағалаулар қатынасында активтің немесе міндеттемелердің теңгерімдік құнына қатысты елеулі түзетулерді талап ететін нәтижелерге алып келуі мүмкін.
Есепті күнге арналған бағалаулардағы болашақ туралы негізгі жол берулер және белгісіздіктің басқа да негізгі көздері келесі қаржылық жыл ішіндегі активтер мен міндеттемелердің теңгерімдік құнының елеулі түзетулерінің себебі ретінде қызмет етеді, төменде қарастырылады:

Қаржылық құралдардың әділ құны

Жеке бухгалтерлік теңгерімде танылған қаржылық құралдар мен қаржылық міндеттемелердің әділ құны болған жағдайларда осы активті нарықтардың негізінде айқындау мүмкін емес, ол дисконтталған ақшалай ағындардың моделін қоса алғанда, бағалау әдістерін пайдалана отырып айқындалады. Мүмкіндігіне қарай осы модельдер үшін бастапқы деректер ретінде, алайда, бұл іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайларда, бақылаушы нарықтардан түсетін ақпарат пайдаланылады, әділ құнды белгілеу үшін пікірдің белгілі бір үлесі талап етіледі. Пікірлер өтімділік тәуекелі, кредиттік тәуекел және өзгермелілік сияқты осындай бастапқы деректердің есепке алынуын қамтиды. Осы факторларға салыстырмалы жол берулердегі өзгерістер жеке қаржылық есептілікте көрсетілген қаржылық құралдардың әділ құнына әсерін тигізуі мүмкін.

Кредит беру мекемелеріндегі берілген қарыздар мен қаражаттың құнсыздануға арналған резерві

Әрбір есепті күнге Қор кредиттік мекемелерде өздерінің елеулі қарыздарына талдау жүргізеді, оны бағалау үшін құнсызданудан залал болатынын пайдалар мен шығындарда ескеруі керек. Атап айтқанда, басшылықтың пікірлері құнсызданудан болған шығынды анықтау кезінде болашақ ақшалай ағындардың сомалары мен мерзімдерін бағалауда талап етіледі. Осындай ақшалай ағындарды бағалау кезінде Қор қарыз алушының қаржылық жай-күйі және қамтамасыз етуді сатудың таза құны туралы пікір шығарады. Бұл бағалаулар бірқатар факторлар бойынша жол берулерге негізделген және іс жүзінде нәтижелер өзгеше болуы мүмкін, бұл резервте болашақта өзгерістерге әкеледі.
2011 жылдың ішінде «БТА Банк» АҚ өтімді қаражатындағы шектеулікке қатысты қаржылық жай-күйінің нашарлауына және теріс қаржылық нәтижесіне байланысты Қор кредиттік мекемелер мен банктік депозиттердегі 36.999 миллион теңге және тиісінше 2011 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша осы банкте орналастырылған 245.068 миллион теңге мөлшеріндегі қаражаттың құнсыздануынан болған шығынды таныды. 2012 жылы Қор БТА міндеттемелерін екінші қайта құрылымдауды (1-ескертпе) жүзеге асыруға және оның қаржылық жай-күйін жақсартуға байланысты осы активтер (8 және 10-ескертпелер) бойынша жинақталған құнсыздануға толығымен түзету жасады.

Салық салу

Салық тәуекелдерін бағалау кезінде, басшылық Қор даулай алмайтын немесе есептей алмайтын салық заңнамасын сақтамауды мүмкін болатын саласы ретінде қарайды, ол егер қосымша салықтар салық органдарында есептелінетін болса табысты түрде шағымдана алады. Осындай анықтама елеулі пікірлер шығаруды талап етеді және салықтық тексерулерде күтілетін өз шешімі бойынша күтілетін нәтижелерді және салық органдары жүзеге асыратын сәйкестікке тексеру нәтижесін анықтау салық заңнамасындағы өзгерістер мен нормативтік-құқықтық актілер нәтижесінде өзгертілуі мүмкін. Салық салуға жатқызылған белгісіздіктер 24-ескертпеде ашып көрсетілген.

Мерзімі ұзартылған салық бойынша активтер

Мерзімі ұзартылған салық бойынша активтер күмәнді берешектері және мынадай ықтималдық дәрежесінде басқа міндеттемелері бойынша барлық резервтерге сәйкес танылады, бұл салық салынатын уақытша айырмашылықтар мен осындай шығыстардың коммерциялық сипатына, сондай-ақ салықтық жоспарлау стратегиясын табысты қолдануға негізделетін болады. 2013 жылғы 31 желтоқсандағы мерзімі ұзартылған салық бойынша танылған активтердің сомасы 6.651 миллион теңгені (2012: 5.561 миллион теңгені) құрады.

Еншілес ұйымдардағы инвестициялардың құнсыздануы

Құнсыздану егер еншілес ұйымдағы инвестициялардың теңгерімдік құны оның өтелетін құнынан асып кеткен жағдайда, ол мынадай шамалардың барынша үлкені болып табылады: сатуға арналған шығынды шегергендегі әділ құн және пайдаланудан құндылық. Сатуға арналған шығындарды шегергендегі әділ құнды есептеу кірістерді капиталдандыру әдісіне негізделген. 2013 жылы Қор 71.717 миллион теңге (2012: 154.287 миллион теңге) жалпы сомасында еншілес ұйымдардағы инвестициялардың құнсыздануын таныды (5-ескертпе).

Сатуға арналған ретінде жіктелген активтердің құнсыздануы

Сатуға арналған ретінде жіктелген айналымнан тыс актив мынадай ең аз шамалар бойынша бағалануға тиіс: теңгерімдік құн немесе сатуға арналған шығындарды шегергендегі әділ құн. Әділ құн активке айырбасталуы немесе міндеттеме тараптар осындай мәмілені жүргізуге ниет білдірген хабардар етіп жүргізген коммерциялық мәміле шеңберінде өтелуі мүмкін сома ретінде айқындалады. Сатуға арналған шығындар қаржыландыруға және пайда салығына арналған шығындарды қоспағанда, активтің істен шығуына тікелей байланысты қосымша шығындар ретінде белгіленеді.
2013 жылы Қор сатуға арналған ретінде жіктелген активтердің құнсыздануын 147.421 миллион теңге (2012: нөл) мөлшеріндегі шығынды таныды (5-ескертпе).

5. ЕНШІЛЕС ҰЙЫМДАРДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛАР

Мына кестеде Қордың еншілес ұйымдарына инвестициялар, олардың қызметі, тіркелген елі немесе орналасқан жері, сондай-ақ Қордың осы еншілес ұйымдардағы үлесі:

Еншілес ұйымдардағы инвестицияларға өзгерістер

2013 жылғы 1 ақпанда Қор «Қазцинк» ЖШС-ның 9,9407 % қатысу үлестерін иеленетін «Logic Business» ЖШС, «Logic Invest Capital» ЖШС және «Дана» инвестициялық үйі» ЖШС жарғылық капиталдарына қатысу үлестерінің 100 %-ын жалпы сомасы 248.838 миллион теңгеге (әр компанияның құны 82.946 миллион теңгені құрады) сатып алу жолымен «Қазцинк» ЖШС жарғылық капиталына 29,8221 % қатысу үлестерін сатып алуды жүзеге асырды. Сатып алу Қордың облигацияларын сатудан алынған қаражат есебінен жүргізілді (15-ескертпе). 2013 жылдың тамызында Қор «Тау-Кен Самұрық» АҚ жарғылық капиталына осы компаниялардағы қатысу үлесін беруді жүргізді.
2013 жылғы 14 наурызда Қор «Самұрық-Энерго» АҚ жарғылық капиталына 7.723 миллион теңге теңгерімдік құнымен «Шығыс Қазақстан өңірлік энергетика компаниясы» АҚ-дағы акцияларының 100 %-ын беруді жүзеге асырды.
2013 жылғы 12 желтоқсанда Қор «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ жарғылық капиталына 26.234 миллион теңге теңгерімдік құнымен «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» ұлттық компаниясы» АҚ-дағы акцияларының акцияларының 100 %-ын беруді жүзеге асырды (13-ескертпе).
2013 жылы Қор жарғылық капиталға мынадай салымдарды жүзеге асырды:
* «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ 30.311 миллион теңге мөлшерінде. Салымдар Республикалық бюджеттен алынған қаражат есебінен 30.000 миллион теңге мөлшерінде ақшалай түрде және тиісінше 311 миллион теңге мөлшерінде (13-ескертпе) мүліктік салым түрінде жүзеге асырылды;
* «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» АҚ (бұдан әрі «ҚМГ ҰК) 18.725 миллион теңге мөлшерінде, оның ішінде Республикалық бюджеттен алынған қаражат есебінен 8.917 миллион теңге мөлшерінде ақшалай салым түрінде және 9.808 миллион теңге мөлшерінде мүліктік салым түрінде(13-ескертпе);
* «Біріккен химия компаниясы» ЖШС 21.937 миллион теңге мөлшерінде. Салымдар ақшалай түрде, оның ішінде Ұлттық қорды басқару жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2012 жылғы 5 сәуірдегі № 17-5/И-380, 2013 жылғы 7 қазандағы № 17-5/И-788 хаттамаларына сәйкес Үкіметтің Тұрақтандыру жоспарында көзделген қаражат есебінен 17.062 миллион теңге мөлшерінде жүзеге асырылды. Жарғылық капиталдағы салым үшін 4.875 миллион теңге мөлшеріндегі ақшалай қаражат Қордың өз қаражаты есебінен бөлінген;
* «Тау-кен Самұрық» ұлттық тау-кен компаниясы» АҚ, «Самұрық-Қазына Инвест» ЖШС, «Қазпочта» АҚ, «Самұрық-Қазына Келісімшарт» ЖШС және «Электр желілерін басқару жөніндегі қазақстандық компания» АҚ жалпы сомасы 15.331 миллион теңгеге. Барлық салымдар ақшалай түрде жүзеге асырылды.
2013 жылы Қор «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ-ға нарықтағыдан төмен сыйақы ставкаларымен қарыз (7-ескертпе) берді, осы қарыздардың әділ құны және олардың номиналды құны арасындағы айырмашылық ретінде есептелген 186.575 миллион теңге мөлшеріндегі дисконты еншілес ұйымға инвестицияларды ұлғайту ретінде танылды.
2013 жылы Қор «Самұрық-Энерго» АҚ және «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ кредиторларының пайдасына қаржылық кепілдіктерді таныды. Қаржылық кепілдіктердің әділ құны 1.212 миллион теңгені және тиісінше 808 миллион теңгені құрады және міндеттемелерде танылды және осы еншілес ұйымдарда инвестициялар ұлғайды.
«Қазақстан Республикасының 2012 жылғы әлеуметтік-экономикалық даму қорытындылары және «Қазақстан-2050» стратегиясын іске асыру жөніндегі міндеттемелер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің қатысуымен өткен кеңестің 2013 жылғы 23 қаңтардағы № 01-7.1 хаттамасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметіне даму институттары мен қаржы ұйымдарын («Қазақстанның Даму Банк» АҚ, «Kazyna Capital Management» АҚ, «ҚазЭкспортГарант» экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы» АҚ, «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, «Қазақстанның инвестициялық қоры» АҚ) акцияларының 100%-ын Үкімет иеленетін «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ-ға беруді және «СҚ-Фармация» ЖШС-ны Қазақстан Республикасы Денсаулық министрлігінің иелігіне беруді жүзеге асыру тапсырылды.
2013 жылдың сәуірінде Қор толық бақылау құқығымен сенімгерлік басқару шарттарына сәйкес мынадай мемлекеттік мекемелерге осы еншілес ұйымдардың акциялар пакеттерін берді: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігіне – «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне – «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ, «Kazyna Capital Management» АҚ, «ҚазЭкспортГарант» экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы» АҚ, «Қазақстанның инвестициялық қоры» АҚ, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігіне – «СҚ-Фармация» ЖШС. Осылайша, Қор 2013 жылдың 10 сәуірінде («Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ, «Kazyna Capital Management» АҚ, «ҚазЭкспортГарант» экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы» АҚ, «Қазақстанның инвестициялық қоры» АҚ) және 2013 жылғы 30 сәуір («СҚ-Фармация» ЖШС үшін) еншілес ұйымдардың үстінен бақылауды жоғалтудың тиімді күндері ретінде белгіледі. 2013 жылғы мамырда мемлекеттік мекемелердің сенімгерлік басқаруының жоғарыда көрсетілген шарттары күшін жойды және даму институттары мен қаржы ұйымдарының акцияларын айырбастау шарты негізінде Қор Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің меншігіне берді, ол кейіннен оларды «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ-ға берді (1-ескертпе).
Бұдан басқа, Қор мен Акционердің арасындағы айырбас шарты негізінде 2013 жылдың тамызында Қор республикалық меншікке «Қазгеология» ұлттық геологиялық барлау компаниясы» АҚ-дағы акцияларының 100%-ын беруді жүзеге асырды.
Бақылауды жоғалту күнінде еншілес ұйымдардағы жоғарыда аталған инвестициялардың теңгерімдік құны 411.142 миллион теңгені құрады.
Қор еншілес ұйымдардағы инвестициялардың істен шығуының жалпы құнында капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте Акционермен операциялар ретінде осы еншілес ұйымдардың істен шығуын көрсетті және тануды тоқтатты (13-ескертпе).
Осыған байланысты, акцияларды сатып алу-сату шарттарына сәйкес 2014 жыл бойы Қорға тиесілі БТА және Темірбанктегі қатысу үлестерін сатуды жоспарлауда, Қор қайта жіктеу күнінде 279.509 миллион теңге және тиісінше 23.488 миллион теңге теңгерімдік құнмен сатуға арналған активтер ретінде осы банктерге инвестицияларды жіктеді (1-ескертпе).

2012

Қарашығанақ жобасындағы инвестициялар

2012 жылғы 28 маусымда Қазақстан Республикасы Мұнай газ министрлігі мен Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің тұлғасында Үкімет және Қарашығанақ жобасына қатысушылар (бұдан әрі – «Консорциум» немесе «ҚПО») шартқа қол қойды, оған сәйкес Үкімет ҚПО-дағы үлестің 10% сатып алды. Сатып алынған 10%-дық үлестің әділ құны 2 миллиард АҚШ доллары (300.000 миллион теңге) мөлшерінде бағаланды, оның 150.000 миллион теңгесін Үкімет ақша қаражатымен төледі, ал қалған бөлігі салық бойынша міндеттемелер есебіне есептелді. Үкімет «Өнімді бөлу туралы түпкілікті келісімдегі үлесті басқару жөніндегі компания» жаңа кәсіпорнын (бұдан әрі – «ӨБТКҮБК») құрды және жобаның сатып алынған 10%-дық үлесін ӨБТКҮБК капиталына беруді жүзеге асырды. Одан әрі Үкіметтің 2012 жылғы 3 мамырдағы №570 қаулысына сәйкес 2012 жылғы 28 маусымда ӨБТКҮБК үлесінің 100% мемлекеттік пакеті Қорға берілді, оның әділ құны беру күнінде 300.070 миллион теңгені құрады.
2012 жылғы 29 маусымда Қор ӨБТКҮБК–ны «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» АҚ-қа (бұдан әрі мәтін бойынша «ҚМГ ҰК») ҚМГ ҰК 150.035 миллион теңге мөлшеріндегі акцияларға және 150.035 миллион теңге мөлшеріндегі ақшалай сыйақыға айырбасқа берді, ол 1 миллиард АҚШ доллары мөлшеріндегі қарыз арқылы қаржыландырылды. Қарыз шартына сәйкес жылдық пайыздық ставка 1,25 көбейтілген ЛИБОР плюс 3%-ды құрады және негізгі борыш 3 (үш) жыл бойына жобадан ақша ағындары есебінен ай сайын тең үлестермен төлеуге жатады. Қарыз бойынша келісімге сәйкес қамтамасыз ету ретінде ҚМГ ҰК Консорциумға жобадағы қатысу үлесінің 5%-ын берді. Сондай-ақ Қор осы қарыз бойынша кепілдік берді.
2012 жылғы 28 маусымда Қор 159.113 миллион теңге мөлшерінде дивидендтер төледі. Дивидендтердің 150.035 миллион теңге сомасындағы бөлігін Үкімет жоғарыда аталған ҚПО-дағы үлесті сатып алуды қаржыландыру үшін пайдаланды.

Құнсыздану

2013 жылы Қор «Logic Business» ЖШС, «Logic Invest Capital» ЖШС және «Дана» инвестициялық үйі» ЖШС жалпы сомасы 55.344 миллион теңгеге инвестициялардың құнсыздануынан болған шығынды таныды. Осы инвестициялардың өтелетін құны пайдаланудан құндылық әдісі негізінде айқындалды.
Сондай-ақ, 2013 жылы Қор БТА, Альянс Банктегі инвестициялардың құнсыздануынан болған 14.830 миллион теңге және тиісінше 1.543 миллион теңге мөлшеріндегі (2012: 134.596 миллион теңге және тиісінше 12.175 миллион теңге) мөлшеріндегі шығынды таныды.
Бұдан басқа, БТА-дағы сатуға арналған активтер құрамындағы инвестицияларды қайта жіктегеннен кейін Қор сатып алу-сату шартының талабына сәйкес осы инвестициялар үшін өтемді алуға күтілетін әділ құнға дейін осы инвестициялардың теңгерімдік құнын келтіруге байланысты 147.421 миллион теңге мөлшерінде шығынды таныды (1-ескертпе).
БТА мен Альянс Банктегі инвестициялардың өтелетін құны сату бойынша шығындарды шегергендегі әділ құнның негізінде айқындалды.
2013 жылғы 31 желтоқсандағы және 2012 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша компаниялар бөлінісінде еншілес ұйымдардағы инвестициялардың құнсыздануы бойынша ақпарат мынадай түрде берілген:

6. ҚАУЫМДАСҚАН КОМПАНИЯЛАРДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛАР

31 желтоқсанда қауымдасқан компаниялардағы инвестициялар мынадай түрде берілген:

Қауымдасқан компаниялардың қызметі, олардың орналасқан жерінің елі және Қордың осы ұйымдардағы үлесі 31 желтоқсанда мынадай түрде берілген:

Шекербанктегі қатысу үлесін сатып алу

2012 жылғы 16 наурызда Қор «БТА Секьюритис» АҚ-дан («БТА Банк» АҚ еншілес ұйымы) түріктің «Шекербанк» банкінің 222.148.406 акциясын (22,1%) сатып алды.

«Астана-Финанс» АҚ-дағы қатысу үлесіндегі өзгерістер

2013 жылы Қордың «Астана-Финанс» АҚ-дағы қатысу үлесі осы компанияның 2013 жылғы 17 қаңтарда жүзеге асырылған акцияларының қосымша эмиссиясына байланысты 1,63 %-ға дейін төмендеді.

7. БЕРІЛГЕН ҚАРЫЗДАР

31 желтоқсанда берілген қарыздар мынаны қамтыды:

31 желтоқсанда мерзімдер бөлінісінде берілген қарыздарды талдау былайша ұсынылған:

Тараптық және байланысқан тараптарға берілген қарыздар

Kazakhmys Finance Plc

2013 жылғы 24 қаңтарда Қор Kazakhmys Finance PLC-ке 12 (он екі) жыл өтеу мерзімімен 200 миллион АҚШ доллары мөлшерінде (2013 жылғы 31 желтоқсандағы бағам бойынша 30.812 миллион теңгеге барабар) қарыз берді. Қарыздар бойынша жылдық пайыздық ставка ЛИБОР-дың алты айлық ставкасына және 4,80% мөлшеріндегі маржаға тең базалық ставкадан тұрады. Осы қарыз Жомарт мыс кен орнын өндіру үшін берілді. Қарыздар 2013 жылғы қаңтардағы Қытайдың Мемлекеттік Даму Банкінің кредиттік желісі шеңберінде алынған қаражаттан берілді (14-ескертпе).

«Елорда Даму» ЖШС

2013 жылғы 25 желтоқсанда «Елорда Даму» ЖШС 2012 жылы берілген 20.000 миллион теңге мөлшеріндегі қарызды мерзімінен бұрын өтеуді жүзеге асырды.

Еншілес ұйымдарға берілген қарыздар

«Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ

2013 жылғы 31 қаңтарда Қор «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ-мен қарыз шартын жасасты, осыған сәйкес Қор 2062 жылға дейін өтеу мерзімі және 0,1% сыйақы ставкасы бар 118.346 миллион теңге мөлшерінде қарыз берді. Осы қарыз «Жезқазған-Бейнеу» және «Арқалық-Шұбаркөл» темір жолдарын салуды қаржыландыру үшін берілді.
2013 жылғы 7 наурызда Қор «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ-мен қарыз шартын жасасты, осыған сәйкес Қор «Жолаушылар тасымалы» АҚ теміржол жолаушы вагондарының жылжымалы құрамы паркін жаңартуды қаржыландыру үшін 2038 жылға дейін өтеу мерзімі және 0,75% сыйақы ставкасы бар 24.673 миллион теңге мөлшерінде қарыз берді.
2013 жылғы 23 шілдеде және 2013 жылғы 28 желтоқсанда Қор «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ-мен қарыз шартын жасасты, осыған сәйкес Қор «Жезқазған-Бейнеу» теміржолын салуды қаржыландыру үшін 2062 жылға дейін өтеу мерзімі және 0,1% сыйақы ставкасы бар 51.298 миллион теңге және тиісінше 8.166 миллион теңге мөлшерінде қарыз берді.
Осы қарыздарды қаржыландыру Қазақстан Республикасы экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырыстарының 2012 жылғы 5 сәуірдегі № 17-5/И-380 және 2013 жылғы 30 қаңтардағы № 17-5/11-10 хаттамаларына сәйкес дағдарысқа қарсы қаражатты қайта пайдалану есебінен жүзеге асырылды. Бастапқы тану кезінде осы қарыздар сыйақының тиісті нарықтық ставкаларын пайдалана отырып, 15.908 миллион теңгені құрайтын әділ құн бойынша бағаланды. Қарыздардың номиналды құны мен олардың әділ құны арасындағы 186.575 миллион теңге мөлшеріндегі айырмашылық «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» АҚ-ға инвестицияларды ұлғайту ретінде танылды (5-ескертпе).

«Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ

2012 жылы Қор «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ-мен жаңартылатын кредиттік желі шартын (99.053 миллион теңге мөлшеріндегі желі лимитімен) жасасты, осыған сәйкес 2013 жылы Қор «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ-ға Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 21 маусымдағы № 821 қаулысымен бекітілген «Қолжетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасы шеңберінде тұрғын үй құрылысы жобаларын қаржыландыру үшін 2022 жылғы 31 шілдеге дейін өтеу мерзімімен жалпы сомасы 28.100 миллион теңгеге қосымша транш берді. Осы қарыздар Қазақстан Республикасы экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2012 жылғы 5 сәуірдегі № 17-5/И-380 хаттамасына сәйкес және Қазақстан Республикасы экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2013 жылғы 30 қаңтардағы № 17-5/11-10 хаттамасына сәйкес қаражатты қайта бөлуді есепке ала отырып, Ұлттық қордың қаражаты есебінен берілді.
Кредиттік желінің талаптарына сәйкес Қор кез келген уақытта «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ-дан қарыздардың немесе олардың бөліктерін ұзақ мерзімді өтеуді талап етуге құқылы, ал «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ Қор талап еткен жағдайда өтеуді жүргізуге міндеттенеді. Осы талапқа байланысты Қор осы кредиттік желі шеңберінде берілген барлық қарыздарды, қысқа мерзімді ретінде жіктейді.
2013 жылы «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ 4.335 миллион теңге сомаға қарыздардың ішінара мерзімінен бұрын өтелуін жүзеге асырды.

8. КРЕДИТТІК МЕКЕМЕЛЕРДЕГІ ҚАРАЖАТ

31 желтоқсанда кредиттік мекемелердегі қаражат мыналарды қамтыды:

2013 және 2012 жылдардың 31 желтоқсанында Қордан кредиттік мекемелердегі мерзімі өткен және құнсызданған қаражат жоқ.
Кредиттік мекемелердегі қаражат, негізінен, Тұрақтандыру жоспары шеңберінде іс-шараларды қаржыландыру мақсатында банктерге және басқа да қаржылық ұйымдарға орналастырылған қаражатты білдіреді.
2013 жыл ішіндегі қаражаттың қайтарудың жалпы сомасы «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ 20.778 миллион теңге (2012: 49.730 миллион теңге және тиісінше 42.892 миллион теңге) мөлшеріндегі қайтарымды қоса алғанда, 28.989 миллион теңгені құрады.
2013 жылғы 31 желтоқсандағы кредиттік мекемелердегі қаражат негізінен мынадай қаржылық ұйымдарға берілген қарыздар көрсетілген:
      * «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ 55.170 миллион теңге сомаға (2012: 72.638 миллион теңге) шағын және орта бизнес субъектілерін қаржыландыру мақсаттары үшін, олардың ішінде 32.360 миллион теңгесі (2012: 44.690 миллион теңге) Тұрақтандыру жоспары шеңберінде орналастырылған қаражатты көрсетті (1-ескертпе). Осы қарыздар бойынша пайыздар жылдық 4,51%-дан 7%-ға дейін есептелді;
      * «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ экономиканың басым салаларында инвестициялық жобалардың ставкасын төмендету, қаржылық лизингке қор жасау құнын азайту және 2.850 миллион теңге, 17.301 миллион теңге және тиісінше 3.304 миллион теңге (2012: 2.659 миллионов теңге, 16.542 миллион теңге және тиісінше нөл теңге) мөлшерінде қазақстандық локомотивтердің экспортын ынталандыруға арналған.
      * Екінші деңгейдегі банктерге ипотекалық қарыздарды қайта қаржыландыруға, Астана және Алматы қалаларында тұрғын үй объектілерін салуға және 109.310 миллион теңге (2012: 116.346 миллион теңге), 53.366 миллион теңге (2012:53.661 миллион теңге) және тиісінше 26.381 миллион теңге (2012: 25.399 миллион теңге) мөлшерінде аралық тұрғын үй қарыздарын беру. Астана және Алматы қалаларында тұрғын үй салуға және ипотекалық қарыздарды қайта қаржыландыруға екінші деңгейдегі банктерге ұсынылған 162.676 миллион теңге (2012: 170.007 миллион теңге) мөлшеріндегі қаражаттың бір бөлігі Тұрақтандыру жоспары шеңберінде орналастырылған қаражат болып табылады. Осы қарыздар бойынша сыйақы жылдық 3,74%-дан 7,28% -ға дейін есептелді.

2012

«БТА Банк» АҚ

2012 жылғы 19 желтоқсанда Қор БТА-мен қарыз шартын жасасты, осыған сәйкес Қор 2024 жылға дейінгі өтеу мерзімі және 4 % сыйақы ставкасы бар 239.771 миллион теңге мөлшерінде қарыз берді. Осы қарыз Ақпараттық меморандумда жазылған тәртіппен төлеуге жататын өтемақы сомаларында қолма-қол ақшаның үлесін төлеу үшін және БТА міндеттемелерін қайта құрылымдау шеңберінде жалпы банктік мақсаттар үшін берілді. Қарызды қаржыландыру 143.196 миллион теңге мөлшерінде облигацияларды (15-ескертпе) және 96.575 миллион теңге мөлшерінде Қордың өз қаражатын шығару есебінен жүзеге асырылды.
Бастапқы тану кезінде осы қарыз сыйақының тиісті нарықтық ставкаларын пайдалана отырып, 105.672 миллион теңгені құрайтын әділ құн бойынша бағаланды. Қарыздардың номиналдық құны және олардың 134.099 миллион теңге мөлшерінде әділ құны арасындағы айырмашылық БТА-дағы инвестицияларды ұлғайту ретінде танылды.

Кредиттік мекемелердегі қаражаттың құнсыздануы

2011 жыл ішінде қаржылық жай-күйінің нашарлауына, өтімді қаражатта салыстырмалы шектеулігіне және БТА теріс қаржылық нәтижесіне байланысты Қор 2011 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша осы банкке орналастырылған 36.999 миллион теңге мөлшеріндегі кредиттік мекемелердегі қаражаттың құнсыздануынан болған шығынды таныды. 2012 жылы Қор БТА міндеттемелерін екінші қайта құрылымдауды жүзеге асыруға және оның қаржылық жай-күйін жақсартуға байланысты осы активтер бойынша жинақталған құнсыздануды толығымен түзетпе жасады.

9. ӨЗГЕ ҚАРЖЫ АКТИВТЕРі

31 желтоқсанда өзге қаржы активтері мынаны қамтыды:

Қор және негізгі акционерлер ҚКБ және «Қазақстанның халық банкі» АҚ арасында жасалған опциондық келісімдерге сәйкес 2009 жылы акцияларды сатып алу кезінде негізгі акционерлер Қордың банктердің акцияларын сатып алу күнінен бірінші жылдығында басталатын және бесінші жылдығында аяқталатын кезең ішінде орындалуы мүмкін Қор осы банктердің акцияларын сатып алуға арналған опциондарын (колл опциондарын) алды. Осы опциондар бойынша орындау мерзімі 2010 жылдың бірінші жартыжылдығында басталады, бұл Қордың банктерге елеулі ықпал жасауын жоғалтуға әкеп соқтырды. Тиісінше, Қор осы қауымдасқан компанияларға елеулі ықпалын жоғалтты және сату үшін қолда бар қаржылық активтер санатына инвестицияларды қайта жіктеді.
2012 жылғы 28 мамырда «АЛМЭКС» холдингілік тобы» АҚ және «Қазақстанның халық банкі» АҚ «Қазақстанның халық банкі» АҚ артықшылықты акцияларына қатысты опциондық келісім бойынша құқықтарға жол беру туралы келісім жасасты.
Осы келісімге сәйкес, 2012 жылы 29 маусымда және 2012 жылы 5 шілдеде «Қазақстанның халық банкі» АҚ опционды орындауға арналған өз құқығын ішінара сатты және бір акциясы үшін 179,94 теңге және 180,21 теңге бағасы бойынша 150.000.000 және 40.000.000 өзінің артықшылықты акциясын сатып алуды жүзеге асырды. Сатудың жалпы құны 34.199 миллион теңгені құрады.
«Қазақстанның халық банкі» АҚ артықшылықты акцияларын 34.273 миллион теңге мөлшерінде сату күніндегі әділ құнмен сатқаннан кейін Қор сату күнінде олардың әділ құны 3.509 миллион теңгені құрайтын артықшылықты акцияларды сатып алуға опцион бойынша тиісті міндеттемелерді тануды тоқтатты.
Сондай-ақ «Қазақстанның халық банкі» АҚ артықшылықты акциялары бойынша сату үшін қолда бар инвестицияларды қайта бағалау бойынша 1.395 миллион теңге мөлшеріндегі сатылмаған кіріс кезең ішіндегі таза пайданы сату үшін қолда бар инвестицияларды қайта бағалау резервінен қайта жіктелді. Қаржылық активтердің шығуынан алынған таза кіріс жиынтық кіріс туралы жеке есепте 4.830 миллион теңге мөлшерінде көрсетілген.
2012 жылы Қор Kazakhmys Plc және ҚКБ үлестік бағалы қағаздары бойынша құнсызданудан 86.103 миллион теңге және тиісінше 60.745 миллион теңге мөлшерінде (2013: нөл) шығынды таныды.
2013 жылғы 6 маусымда Қор Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 28 мамырдағы № 521 қбпү қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетіне оларды беру жолымен Қордың иелігінде бар Kazakhmys Plc (58.876.793 акция) барлық жай акцияларын республикалық меншікке өтеусіз беруді жүзеге асырды.
2013 жылғы 31 желтоқсандағы және 2012 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша «Қазақстанның халық банкі» АҚ және ҚКБ үлестік бағалы қағаздарының әділ құны активті нарықта жарияланған түзетпелер негізінде айқындалған.

10. БАНКТІК ДЕПОЗИТТЕР

31 желтоқсанда банктік депозиттер мыналарды қамтыды:

Уақытша бос ақша қаражатын орналастыру

Уақытша бос ақша қаражатын басқару жөніндегі саясат шеңберінде Қор екінші деңгейдегі ірі қазақстандық банктерге депозиттер орналастырады.
2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ұзақ мерзімді банктік депозиттер бойынша орташа өлшенген ставка жылдық 8,03%-ды құрады (2012 жылғы 31 желтоқсанда: 7,81%), қысқа мерзімді банктік депозиттер бойынша орташа өлшенген ставка жылдық 7,88 %-ды (2012 жылғы 31 желтоқсанда: 7,74%) құрады.

«БТА Банк» АҚ-дағы депозиттердің құнсыздануы

2011 жылдың ішінде «БТА Банк» АҚ өтімді қаражатындағы шектеулікке қатысты қаржылық жай-күйінің нашарлауына және теріс қаржылық нәтижесіне байланысты Қор кредиттік 2011 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша осы банкте орналастырылған 245.068 миллион теңге мөлшеріндегі қаражаттың құнсыздануынан болған шығынды таныды. 2012 жылы Қор БТА міндеттемелерін екінші қайта құрылымдауды жүзеге асыруға және оның қаржылық жай-күйін жақсартуға байланысты осы активтер бойынша жинақталған құнсыздануға толығымен түзету жасады.

11. ӨЗГЕ АҒЫМДАҒЫ АКТИВТЕР

31 желтоқсанда өзге ағымдағы активтер мыналарды қамтыды:

12. АҚША ҚАРАЖАТЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БАЛАМАЛАРЫ

31 желтоқсандағы ақша қаражаты және олардың баламалары мыналарды қамтыды:

2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша қазақстандық банктерде орналастырылған ағымдағы шоттардың көпшілігі бойынша орташа салмақталған пайыздық ставка 0,001% (2012: 0,1%) құрады. Мерзімді депозиттер қолма-қол ақша қаражатымен Қордың қажеттілігіне байланысты 1 (бір) күннен бастан 3 (үш) айға дейінгі әртүрлі мерзімдерге орналастырылған. 2013 жылғы 31 желтоқсанда банктердегі мерзімді депозиттер бойынша орташа салмақталған пайыздық ставка 4,01%-ды (2012: 0,77%) құрады.
Банктердің шоттарында Қордың ақша қаражатының жалпы сомасында Үкіметтің нысаналы бағдарламалары бойынша Республикалық бюджеттен және Ұлттық қордан алынған қаражат бар. 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша осы ақша қаражаты Ұлттық Банктің шоттарында шоғырландырылады және 85 миллиард теңгені құрайды (2012: 395 миллиард теңге), оның ішінде:
      - 54 миллиард теңге – Тұрақтандыру жоспарын іске асыру шеңберінде алынған Ұлттық қордың қаражаты (2012: 247 миллиард теңге);
      - 2 миллиард теңге – Қор іске асыратын жобаларды қаржыландыру мақсатында Республикалық бюджеттен алынған қаражат (2012: 6 миллиард теңге);
      - 29 миллиард теңге – операциялық және инвестициялық қызметті жүзеге асыру үшін қажетті Қордың ақша қаражатының қалдығы (2012: 142 миллиард теңге).

13. КАПИТАЛ

Жарғылық капитал

2013 және 2012 жылдары Қор жай акциялардың эмиссиясын жүргізді, оның төлемі былайша жүзеге асырылды:

2013 жылғы 31 желтоқсанда 3.481.602.341 акция толығымен төленді (2012: 3.481.526.139 акция).

2012

«2012-2014 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» 2011 жылғы 24 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес 2012 жылы Акционер Қордың жарғылық капиталына 12.000 миллион теңге сомасында ақшалай жарнаны жүзеге асырды. Осы қаражат еншілес ұйымдар жүзеге асыратын жобаларды қаржыландыруға арналған.
Үкіметтің 2012 жылғы 3 мамырдағы № 570 қаулысына сәйкес 2012 жылы 28 маусымда Қорға ӨБТКҮБК-ге (КУДОСРП) 100 % қатысу үлесі берілді, оның алу күнгі әділ құны 300.070 миллион теңгені құрады.
Үкіметтің 2011 жылғы 18 шілдегі № 822 қаулысына сәйкес 2012 жылғы 19 сәуірде Қорға «Арқагаз» АҚ акцияларының мемлекеттік пакеті берілді, оның алу күнгі әділ құны 4.110 миллион теңгені құрайды.
Үкіметтің 2012 жылғы 28 сәуірдегі № 543 қаулысына сәйкес 2012 жылғы 20 желтоқсанда Қорға «Шығыс Қазақстан өңірлік энергетикалық компаниясы» АҚ-ның 100 % үлесті мемлекеттік пакеті берілді, оның беру күнгі әділ құны 7.723 миллион теңгені құрайды.
2012 жылы Акционер «Мемлекеттік меншіктің кейбір мәселелері туралы» Үкіметтің 2010 жылғы 14 қыркүйектегі № 939 қаулысына және «Алматы қаласын және Алматы облысын энергиямен жабдықтаудың кейбір мәселелері» Үкіметтің 2007 жылғы 6 тамыздағы № 660 қаулысына сәйкес жалпы сомасы 35.028 миллион теңгеге Қордың жарғылық капиталына мүлікпен жарна жүзеге асырылды.

2013

«2013-2015 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» 2013 жылғы 29 қарашадағы № 146-V Қазақстан Республикасының Заңындағы өзгерістер ескерілген «2013-2015 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» 2012 жылғы 23 қарашадағы № 54-V Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес 2013 жылы Акционер Қордың жарғылық капиталына 39.320 миллион теңге мөлшерінде ақша қаражатымен жарнаны жүзеге асырды. Осы қаражат Қордың еншілес ұйымдары жүзеге асыратын жобаларды қаржыландыруға арналған (5-ескертпе).
Үкіметтің 2012 жылғы 4 желтоқсандағы № 1539 қаулысына сәйкес 2013 жылғы 18 шілдеде Қорға «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» ұлттық компаниясы» АҚ-дағы акциялар пакетінің 100 %-ы берілді, оның беру күнгі әділ құны 26.234 миллион теңгені құрайды (5-ескертпе).
2013 жылы «Мемлекеттік меншіктің кейбір мәселелері туралы» Үкіметтің 2010 жылғы 14 қыркүйектегі № 939 қаулысына сәйкес Акционер Қордың жарғылық капиталына жалпы сомасы 9.808 миллион теңгеге мүлікпен жарнаны жүзеге асырды (5-ескертпе).

Акционермен болатын операциялар

Қаулыға және Қор мен Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті арасында жасалған айырбастау шартына сәйкес 2013 жылы Қор еншілес ұйымдарының («Қазақстан Даму Банкі» АҚ, «Kazyna Capital Management» АҚ, «ҚазЭкспортГарант» экспорттық-кредиттік сақтандыру корпорациясы» АҚ, «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ, «Қазақстанның инвестициялық қоры» АҚ, «СҚ-Фармация» ЖШС, «Қазгеология» ұлттық геологиялық барлау компаниясы» АҚ) акциялар пакеті мен қатысу үлестерін республикалық меншікке берді. Акциялар пакеті мен қатысу үлестерін беру «2012 жылғы Қазақстан Республикасы әлеуметтік-экономикалық даму қорытындылары және «Қазақстан-2050» стратегиясын іске асыру бойынша міндеттері туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің қатысуымен өткен 2013 жылғы 23 қаңтардағы № 01-7.1 хаттамада көзделген тапсырмаларға сәйкес жүзеге асырылды (5-ескертпе).
Еншілес ұйымдарға берілген инвестициялардың теңгерім құны істен шығу күні 411.568 миллион теңгені құрады.
Бұдан басқа, 2010 және 2011 жылдары Акцонер мен Қор арасында жасалған өзге де айырбастау шарттарына сәйкес 2013 жылы Акционер Қорға әділ құны 426 миллион теңге (2012: 1.630 миллион теңге) болатын мүлікті берді.
2013 жылы жоғарыда көрсетілген операциялардың нәтижесінде Қор тікелей капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте жалпы сомасы 411.142 миллион теңгеге Акционер Операцияны таныды (2012: 1.630 миллион теңге).

Акционерге өзге де бөлу

2013 жылғы 6 маусымда Қор Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетіне беру арқылы республикалық меншікке Қордың иелігіндегі барлық Kazakhmys PLC жай акцияларын (58.876.793 акциялар) тегін беру жүзеге асырылды (5.2-ескертпе). Осы қаржы активтерінің істен шығуы капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте 111.925 миллион теңге мөлшерінде Акционерге бөлу ретінде көрсетілді.
2013 жылы Акционердің өкімдеріне сәйкес Қор жалпы сомасы 8.008 миллион теңге (2012 жылы: 9.126 миллион теңге) болатын әртүрлі әлеуметтік жобаларды қаржыландыруды жүзеге асырды.

Акционерге дивидендтер

2013 жылғы 16 қазанда Қор Үкіметтің 2013 жылғы 5 қазандағы № 1060 қаулысына сәйкес 2012 жылдың қорытындылары бойынша 9.077 миллион теңге мөлшерінде Акционерге дивидендтер төлеуді жүзеге асырды (2012 жылы: 159.113 миллион теңге).

Акциялардың теңгерім құны

«Қазақстандық биржа қоры» АҚ Биржалық кеңесінің 2010 жылғы 4 қазандағы шешіміне сәйкес қаржылық есептілікте ҚБҚ-ның бекітілген қағидаларына сәйкес есептелген есептік күнгі бір акцияның (жай және артықшылықты) теңгерім құны туралы деректер болуы қажет.

14. ҚАРЫЗДАР

31 желтоқсандағы қарыздар, оның ішінде есептелген сыйақы мынаны қамтыды:

31 желтоқсандағы қарыздар, оның ішінде есептелген сыйақы мынадай валютада көрсетілді:

Шығарылған облигациялар

2013 жылы «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ жалпы сомасы 21.600 миллион теңгеге Қордың облигацияларын сатып алды. Облигациялардың өтеу мерзімі жылдық 0,01% купон ставкасымен 50 жыл. Облигацияларды бастапқы тану кезінде тиісті нарықтық пайыз ставкасын пайдалана отырып, 648 миллион теңгені құрайтын әділ құн бойынша бағаланды. Осындай өтеуге осындай талаптарда «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ облигацияларын бір уақытта сатып ала отырып, сату жүргізілді.
2012 жылы БТА және Альянс Банк сатып алған Қордың бұрын шығарылған облигациялары бойынша проспектідегі өзгерістерге байланысты купон ставкасы 4%-дан 6%-ға дейін ұлғайтылды. ҚЕХС 39 сәйкес Қор жалпы теңгерім құны 612.267 миллион теңге болатын бұрын көрсетілген облигацияларды есептен шығарды және 750.000 миллион теңге мөлшеріндегі әділ құн бойынша жаңа облигацияларды таныды. 137.733 миллиона теңге сомасындағы айырма осы еншілес ұйымдарға инвестицияларды ұлғайту ретінде танылды.

Алынған қарыздар

Қытай Мемлекеттік Даму Банкінің кредит желісі

2009 жылғы 22 маусымда Қор, Қытай Мемлекеттік Даму Банкі және оператор ретінде шыққан Қазақстанның Даму Бану арасында 3 миллиард АҚШ доллары сомасына кредит желісін ашуға негіздемелік қаржылық келісімге қол қойылды. Осы келісімге сәйкес Қытай Мемлекетттік Даму Банкі Қорға алты айлық ЛИБОР плюс 4,3% тең пайыздық ставкамен жалпы сомасы 3 миллиард АҚШ долларына дейін болатын АҚШ долларында ұзақ мерзімді қарыз берді. Қарыздар Қытай мен Қазақстан арасында өнеркәсіп өндірісін және өзге де экономика салаларын қолдауға және дамытуға жіберіледі. Осы кредит желісі шеңберінде 2013 жылы Қор 200 миллион АҚШ доллары сомасына транш алды, ол алған күнгі 30.144 миллион теңгеге баламалы (2012: тиісінше 1.200 миллион АҚШ доллары және 179.305 миллион теңге). 2013 жылы алынған транш Жамрт мыс кенорнын игеруге Kazakhmys Finance Plc қарыз беруге арналды (7-ескертпе). 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша осы кредит желісінің шеңберінде Қытай Мемлекеттік Даму Банкінің алдындағы жалпы ағымдағы берешек құны 403.524 миллион теңгені (2012: 422.445 миллион теңге) құрады.

15. ҮКІМЕТТІҢ ҚАРАЖАТЫ

31 желтоқсандағы Үкіметтің қаражаты мыналарды қамтыды:

2013

2013 жылғы қаңтарда Қор айналым мерзімі 50 жылдық және жылдық 0,01% мөлшерінде купондық сыйақысымен жалпы сомасы 255.000 миллион теңгені құрайтын бір облигацияға номинал құны 1.000 теңге болатын 255.000.000 купондық облигацияны орналастырды. Барлық облигацияларды сенімгерлік басқару құқығында Қазақстан Республикасы Ұлттық Қорының қаражаты есебінен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі сатып алды. Облигациялар шығару күнгі Қорға қолданылатын нарықтық пайыз ставкасын пайдалана отырып есептелген әділ құн бойынша осы облигациялар бастапқыда көрсетілді және оның салдарынан амортизациялық құн бойынша ескеріледі. 249.828 миллион теңге мөлшеріндегі облигациялардың номинал құны мен олардың әділ құны арасындағы айырма капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте танылған.
Осы облигацияларды өткізуден алынған қаражат «Қазмырыш» ЖШС-ға 29,8221% қатысу үлесін сатып алу үшін пайдаланылды (5-ескертпе).

2012

2012 жылы Қор тиісінше жалпы сомасы 73.000 миллион теңге және 70.196 миллион теңге болатын бір облигацияға номинал құны 1.000 теңге болатын 73.000.000 және 70.196.000 купон облигациясын орналастырды. Облигациялардың айналым мерзімі төлем мерзімі – жылына екі рет болатын купондық сыйықысы жылдық 0,01% және жылдық 4% мөлшерінде 50 жылды және 12 жылды құрайды. Осы облигацияларды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі сатып алды, оларың 73.000 миллион теңге сомаға облигациялары сенімгерлік басқару құқығында Қазақстан Республикасы Ұлттық Қорының қаражаты есебінен сатып алынды. Барлық облигациялар бастапқыда облигацияларды шығару күнгі Қорға қолданылатын нарықтық пайыз ставкасын пайдалана отырып есептелген әділ құн бойынша көрсетілді және оның салдарынан амортизациялық құн бойынша ескеріледі. 82.646 миллион теңге мөлшеріндегі қарыздардың номинал құны мен олардың әділ құны арасындағы айырма капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте танылған.
Осы облигацияларды өткізуден алынған қаражат осы міндеттемелерді қайта құрылымдау шеңберінде БТА қарыз беру үшін пайдаланылды(8-ескертпе).
2012 жылы Қор 2009 және 2010 жылдары орналастырған номинал құны 850 миллиард теңге болатын облигациялар бойынша проспектілерге өзгерістер мен толықтырулар тіркелді. Осы өзгерістерге сәйкес осы облигациялар бойынша айналым мерзімі 2062 жылға дейін ұзартылды және сыйақы ставкасы 0,01%-ға дейін төмендетілді. Проспектіге өзгерістер облигацияларды орналастырудың бастапқы талаптарында болмашы өзгерістерге және тиісінше бастапқы міндеттемені тануды тоқтату мен ҚЕХС 39 сәйкес жаңа міндеттемені тануға әкелді. Өзгерістер енгізген күнгі жаңа міндеттеменің әділ құны мен бастапқы міндеттеменің теңгерім құны арасындағы 304.650 миллион теңге мөлшеріндегі айырма капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте танылған.
«2012-2014 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» 2011 жылғы 24 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес 2012 жылғы 13 тамызда және 2012 жылғы 22 қарашада Қор Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінен қарыз алды. Қарыздардың жалпы сомасы 0,15%-дан 0,5%-ға дейінгі пайыздық ставкамен 15.285 миллион теңгені құрады. Қарыздар 10 – 25 жыл мерзімге алдынды және мынадай нысаналы мақсаты бар:
      * 2.155 миллион теңге мөлшерінде «Қазақстан Темір Жолы» ұлттық компаниясы» АҚ қарыз беру. Осы қарыз бойынша сыйақы ставкасы жылдық 0,75% аспауы қажет.
      * 3.130 миллион теңге мөлшерінде «Досжан темір жолы» АҚ қарыз беру. Осы қарыз бойынша сыйақы ставкасы жылдық 0,5% аспауы қажет.
      * 10.000 миллион теңге мөлшерінде «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ қарыз беру. Осы қарыз бойынша сыйақы ставкасы жылдық 0,2% аспауы қажет.
Осы қарыздарды бастапқы тану кезінде тиісті нарықтық сыйақы ставкасын пайдалана отырып, 8.314 миллион теңгені құрайтын әділ құн бойынша бағаланды және оның салдарынан амортизациялық құн бойынша ескеріледі. 6.971 миллион теңге мөлшеріндегі қарыздардың номинал құны мен олардың әділ құны арасындағы айырма капиталдағы өзгерістер туралы жеке есепте танылған.

16. ҚАРЖЫЛЫҚ КЕПІЛДІКТЕР БОЙЫНША МІНДЕТТЕМЕ

Қаржылық кепілдіктер бойынша міндеттемелердегі өзгерістер былайша берілген:

Қаржылық кепілдіктер бойынша міндеттемелер қызметті қаржыландыру үшін қаржылық мекемелерге берілген кепілдіктер бойынша Қор міндеттемелерін және өзінің еншілес ұйымдарының елеулі келісімшарттарын (5-ескертпе). Кепілдік шарттарының негізгі бөлігі Қорға өтемақының болмауы талабында жасалды. Берешектің жалпы кепілдік берілген сомасы 2013 жылғы 31 желтоқсанда 2.658 миллион АҚШ долларын, 13.703 миллион теңгені және 2.485 миллион ресей рублін (2012: тиісінше 3.261 миллион АҚШ долларын, 10.613 миллион теңгені және 2.130 миллион ресей рублін) құрайды.

17. ПАЙЫЗДЫҚ КІРІСТЕР

31 желтоқсанда аяқталған жылдарға пайыздық кірістер мынаны қамтиды:

18. ПАЙЫЗДЫҚ ШЫҒЫСТАР

31 желтоқсанда аяқталған жылдарға пайыздық шығыстар мынаны қамтиды:

19. ЖАЛПЫ ЖӘНЕ ӘКІМШІЛІК ШЫҒЫСТАР

31 желтоқсанда аяқталған жылдарға жалпы және әкімшілік шығыстар мынаны қамтиды:

2013 жылы Қор 2013 жылға арналған демеушілік және қайырымдылық көмек көрсету жөніндегі Қордың жалпы іс-шаралар жоспарына (бұдан әрі «Жоспар») сәйкес демеушілік көмек ұсынды. Демейшілік көмек Жоспарда бекітілген кейбір спорт түрлерін және кейбір жобаларды дамыту мақсатында спорттық федерацияларды қаржыландыру бойынша оператор болып табылатын «СҚ-Астана» корпоративтік қоры арқылы іске асырылатын бірқатар жобаларды қаржыландыру үшін берілді. Бұдан басқа, демеушілік көмек Жоспарда бекітілген жобаларды қаржыландыру мақсатында өзге ұйымдар үшін берілді.

20. ҚАРЖЫЛЫҚ КІРІСТЕР

31 желтоқсанда аяқталған жылдарға қаржылық кірістер мынаны қамтиды:

21. ТАБЫС САЛЫҒЫ БОЙЫНША ШЫҒЫСТАР

31 желтоқсанда аяқталған жылдарға табыс салығы бойынша шығыстар мынаны қамтиды:

2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Қорға 20% (2012 жылғы 31 желтоқсанда: 20%) қолданыстағы ресми ставка бойынша корпоративтік табыс салығы салынды.
Табыс салығы бойынша шығыстарға табыс салығының нормативтік ставкасы бойынша бухгалтерлік шығыннан/пайдадан табыс салығын есептегенге дейін есептелген табыс салығы бойынша шығыстарды салыстыру былайша берілген:

Есептік күндері қолданылған заңмен белгіленген салық ставкасын қолдану арқылы есептелген кейінге қалдырылған табыс салығының активтер мен міндеттемелердің есебі үшін негіз бен жеке қаржылық есептілікте көрсетілген сома арасындағы уақытша айырмаларға сальдо мынаны қамтиды:

Кейінге қалдырылған салық активі болашақта салық салынатын кірістің болу ықтималдығы бар сол деңгейде ғана танылады, оған қарай актив пайдаланылуы мүмкін. Кейінге қалдырылған салық активтері олармен байланысты салық жеңілдіктері іске асырылатын ықтималдық бұдан әрі болмайтын сол деңгейде азайтылады.

22. БАЙЛАНЫСТЫ ТАРАПТАРМЕН МӘМІЛЕЛЕР

Байланысты тараптар Қор тобының компанияларын және Үкімет бақылайтын өзге де компанияларды, Қордың негізгі басқарушы персоналын, өзге де байланысты тараптарды қамтиды. Байланысты тараптармен мәмілелер тараптар арасында келісілген талаптарда жүргізілді, ол кейбір реттелетін қызметтерді қоспағанда, нарықтық ставкалар бойынша міндетті түрде жүзеге асырылған жоқ, ол байланысты және үшінші тараптарға қолданылатын тарифтер талаптарында беріледі.

Мына кестелерде 2013 және 2012 жылдар ішінде байланысты тараптармен жасалған мәмілелердің жалпы сомасы және 2013 және 2012 жылдардың 31 желтоқсанындағы тиісті сальдо келтірілген:

2013 және 2012 жылдар ішінде байланысты тараптармен жасалған мәмілелердің табиғаты бөлек қаржылық есептілікке тиісті ескертпелерде көрсетілген.
Қоса берілген жиынтық кіріс туралы жеке есепте жалпы және әкімшілік шығыстарға қосылған негізгі басқарушы персоналға төленген жалпы сйыақы сомасытиісінше 2012 және 2012 жылдардағы 31 желтоқсанда аяқталған жылдарға 643 миллион теңгені және 437 миллион теңгені құрайды. Негізгі басқарушы персоналға төленген сыйақы келісімшарттарда және операциялық нәтижелерге негізделген сыйлықтармен белгіленген жалақы бойынша шығыстардан басым тұрады.

23. ҚАРЖЫ ТӘУЕКЕЛДЕРІН БАСҚАРУ МАҚСАТЫ ЖӘНЕ САЯСАТЫ

Қордың негізгі қаржылық міндеттемелерінің құрамына кредит мекемелерінен және Үкіметтен алынған қарыздар, шығарылған облигациялар, қаржылық кепілдіктер және өзге де кредиторлық берешек кіреді. Көрсетілген қаржылық инструменттер, негізінен, Қордың операцияларын қаржыландыруға тарту үшін пайдаланылады. Қордың қаржылық активтерінің құрамына еншілес ұйымдар мен кредит мекемелері берген қарыздар, банктік депозиттер, өзге де қаржылық активтер, өзге де дебиторлық берешек, сатып алынған облигациялар мен мемлекеттік бағалы қағаздар, оның тікелей операциялық қызметі нәтижесінде пайда болатын ақша және олардың баламалары кіреді.
Қор нарық тәуекеліне, пайыздық ставкаларға байланысты тәуекелге, кредит тәуекеліне, валюта тәуекеліне және өтімділік тәуекеліне ұшырады.

Пайыздық ставкаларға байланысты тәуекел

Сыйақы ставкаларына байланысты тәуекел нарықта сыйақы ставкаларының өзгеруі нәтижесінде қаржылық инструмент құнының ауытқу тәуекелін білдіреді.
Қордың сыйақы ставкаларына байланысты тәуекелге ұшырауы негізінен өзгермелі пайыз ставкасымен алынған Қордың қарызына жатқызылады (14-ескертпе). Сонымен қатар, пайыз ставкаларындағы ықтимал өзгерістерге табыс салығына дейін Қор пайдасының сезімталдығы (қарыздар бойынша өзгермелі пайыз ставкасына ықпал арқылы) ұқсас талаппен және ұқсас сомада өзгермелі пайыз ставкасымен берілген қарыздардың болуына байланысты болмашы ғана (7-ескертпе). Қор капиталына әсері жоқ.

Кредит тәуекелі

Қордың қаржылық инструменттерімен болған шарттардың талаптарын контрагенттердің орындамауы нәтижесінде пайда болған кредит тәуекелі, әдетте, контрагенттер міндеттемелерінің шамасы осы контрагенттердің алдындағы Қордың міндеттемелеріне асып кеткен осындай жағдайлар болған кезде, сомамен шектеледі. Қордың саясаты кредитке қабілетті контрагенттермен қатар қаржы инструменттерімен болатын операцияларды жасауды көздейді. Кредит тәуекеліне ұшыраудың ең жоғары шамасы әрбір қаржы активінің теңгерім құнына тең. Қор өзінің ең жоғары тәуекел шамасын есепті күні көрсетілген құнсыздануға резервтер шегерілген берілген қарыздар сомасында (7-ескретпе), кредит мекемелеріндегі қаражатта (8-ескертпе), өзге де қаржылық активтерде (9-ескертпе), банктік депозиттерде (10-ескертпе), өзге де ағымдағы активтерде
(11-ескертпе) және ақша қаражаты мен оның баламаларында (12-ескертпе)көрсетіледі деп санайды.
Кредит тәуекелінің шоғырлануы бір қарыз алушыдан немесе қызмет талаптары ұқсас қарыз алушылардың тобынан берешектің бірнеше сомасы болған кезде пайда болуы мүмкін, оған қатысты экономикалық талаптарды өзгерту немесе өзге мән-жайлар олардың өздерінің міндеттемелерін орындауға қабілетіне ықпал етуі мүмкін екенін күтуге негіздеме бар.

Өтімділік тәуекелі

Өтімділік тәуекелі Қордың өзінің қаржылық міндеттемелерін орындау үшін қаражат тарту кезіндегі қиындықтарға жолығу мүмкіндігіне байланысты. Өтімділік тәуекелі оның әділ құнына жуық құны бойынша қаржы активін шұғыл өткізу мүмкіндігінің болмауы нәтижесінде пайда болуы мүмкін.
Өтімділікке қойылатын талаптар тұрақты түрде бақыланып отырады және Қордың басшылығы олардың пайда болу шамасына қарай міндеттемелерді орындау үшін жеткілікті көлемде қаражаттың болуын қадағалап отырады.
Мына кестеде 2013 және 2012 жылдардағы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша осы міндеттемелерді өтеу мерзімдері бөлінісінде Қордың қаржылық міндеттемелері бойынша шартты дисконтталмаған төлемдер туралы ақпарат берілген.

Валюта тәуекелі

Шетел валютасындағы банктердегі ағымдағы шоттардан басқа, Қор шетелдік валютада ұзақ мерзімді кредиттер мен қарыздардың біршама сомасын тартады әрі береді және сондықтан, валюта тәуекеліне ұшырады.
Мына кестеде барлық өзге де параметрлердің өзгермеуі талабымен шетел валютасына айырбастау бағамындағы ықтимал өзгерістерге табыс салығын есептегенге дейінгі Қор шығынының/пайдасының сезімталдығына талдау берілген (ақша активтері мен міндеттемелердің әділ құнындағы ықтимал өзгерістердің салдары). Қордың капиталына ықпалы жоқ.

Капиталды басқару

Капиталды басқарудың негізгі мақсаты үздіксіз қызмет үшін капиталдың қалыпты деңгейінің жеткілікті болуы мен тұрақты кредитке қабілеттілігін және мүдделі тараптар үшін пайданы көбейтуді қамтамасыз ету болып табылады. Қор капиталды басқарады және экономикалық талаптарға өзгерістерді ескере отырып, оның құрылымы мен көлеміне өзгерістер енгізеді. Капиталдың оңтайлы құрылымын қолдау үшін Қор акциялар шығаруы және қарыз қаражатын тартуы мүмкін.
Қорда капиталды басқару қызметті кейіннен қаржыландыру үшін оңтайлы пайдалы жағдайларға ақша ресурстарын тарту, сондай-ақ Қордың алдына қойылған стратегиялық міндеттерді шешу үшін оларды инвестициялау арқылы жүзеге асырылады. Капиталды басқару үдерісі капитал нарығында ағымдағы жағдайларға тұрақты түрде мониторинг жасауды, қарыз капиталының құнын және капиталдың әрбір класына байланысты тәуекелдерді де қамтиды.
Қор капиталына қатысты сыртқы кредиторлар қарыз қаражатын тартуы үдерісінде коэффициент – меншік капиталға қарыз капиталының қатынасы белгіленді, оның мәні 4:1 пропорциядан аспауы қажет. Осы коэффициент есепті кезең ішінде және есепті күнгі жағдай бойынша орындалады.

Кестеде 31 желтоқсандағы меншік капиталға қарыз капиталы қатынасының мәні берілген:

Әділ құн бағасы көздерінің иерархиясы

Қор модельді бағалау бөлінісінде қаржылық инструменттердің әділ құнын анықтау және ол туралы ақпаратты ашу үшін мына иерархияны пайдаланады:
1-ші деңгей: ұқсас активтер немесе міндеттемелер бойынша белсенді нарықтардағы бағалар (қандай-да бір түзетулерсіз).
2-ші деңгей: көрсетілетін әділ құнға біршама әсер ететін басқа әдістер, барлық бастапқы деректер нарықта не тікелей не тікелей емес байқалады.
3-ші деңгей: көрсетілетін әділ құнға біршама әсер ететін бастапқы деректерде пайдаланылатын әдістер, олар байқалатын нарықтық ақпаратқа негізделмейді.
Бұдан әрі жеке бухгалтерлік теңгерімде әділ құн бойынша көрсетілген Қордың барлық қаржылық инструменттерінің теңгерім құны мен әділ құны санаттары бойынша салыстыру берілген:

Қаржылық инструменттердің әділ құны

2013 және 2012 жылдардағы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Қордың қаржылық инструменттерінің ағымдағы құны төменде көрсетілген қаржы инструтрументтерін қоспағанда, олардың әділ құнына негіздемеленген жақындау болып табылады:

Жоғарыда көрсетілген қаржылық инструменттердің әділ құны басым пайыздық ставкалар бойынша ақша қаражатының күтілетін болашақтағы ағындарын дисконттау арқылы есептелді.

24. ҚАРЖЫЛЫҚ ЖӘНЕ ШАРТТЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР

Шартты міндеттемелер

Қор елеулі міндеттемелердің пайда болу ықтималдығының деңгейін бағалайды және міндеттемелердің пайда болуына әкелетін оқиғалар болатын жеткілікті ықтималдық болған, ал тиісті міндеттемелердің сомасы дұрыс анықталуы мүмкін жағдайда ғана өзінің жеке қаржылық есептілігінде тиісті резервті көрсетеді. Осы жеке қаржылық есептілікте қандай-да бір шартты міндеттемелер бойынша резерв құрылмаған.

Салық салу

Қазақстандық салық заңнамасы және нормативтік-құқықтық актілер тұрақты өзгерістер мен әртүрлі түсіндірулер мәні болып табылады. Жергілікті, өңірлік және республикалық салық органдары арасындағы пікірлерде алшақтық жағдайлары жиі кездеседі. Қазақстан қолданыстағы заңдардың негізінде анықталған құқықтық бұзушылықтар үшін айыппұлдар мен өсімақылар біршама болуы мүмкін. Айыппұл санкциялары айыппұлдарды қамтиды, әдетте, 2,5-ке көбейтілген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген қайта қаржыландыру ставкасы бойынша есептелген өсімақылар мен қосымша есептелген салықтар сомасының 50% мөлшерінде. Нәтижесінде, айыппұл санкциялары мен өсімақылардың сомасы қосып есептеуге тиесілі салықтар сомасынан бірнеше есе артуы мүмкін. Қаржылық кезеңдер тексеру жүргізілетін жылдың алдындағы 5 (бес) күнтізбелік жыл ішінде салық органдары тексеру үшін ашық болып қалады. Белгілі бір мән-жайларда тексеру біршама ұзақ кезеңдерді қамтуы мүмкін. Қазақстан салық жүйесіне байланысты екіұштылық нәтижесінде, егер мұндайлар болса, салықтардың, айыппұлдардың және өсімақылардың түпкілікті сомасы қазіргі уақыт бойынша шығыстарға жатқызылған және 2013 жылғы 31 желтоқсанда есептелген сомадан асып кетуі мүмкін. Басшылық 2013 жылғы 31 желтоқсанда қолданылатын заңнамадағы оның түсіндірілуі сәйкес келетін болып табылады әрі Қордың салық бойынша ұстанымы расталатын ықтималдық болады деп санайды.

«БТА Банк» АҚ-ға орналастырылған активтерге қатысты провизиялар

2010 жылғы қыркүйекте Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитеті 2009 жылғы Қордың қызметіне кешенді салық тексеруін жүргізуге бастамашылық жасады. Салық тексеруінің қорытындылары бойынша салық органдары 2009 жылғы корпоративтік табыс салығын есептеу мақсаты үшін провизияларды шегеру заңсыз деп санайды. Қор салық тексеруінің қорытындыларына келіспейді, жеке қаржылық есептілік шыққан күнгі Салық комитетіне шағымдану құжаттары жіберілді.
Үкіметтің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2275 қаулысымен «Ұлттық басқарушы холдингтің, сондай-ақ негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тұлғалардың пайдасына не өзара байланысты тұлғалардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың активтер мен шартты міндеттемелерді күмәнді және үмітсіз санатқа жатқызу ережесі» («Ереже») бекітілді.
Ережеге сәйкес Қор 177,352 миллион теңге сомаға «БТА Банк» АҚ-ға орналастырылған активтерге қатысты провизияларды (бұдан әрі - «провизиялар») құрып, корпоративтік табыс салығының есебі мақсатында шегерімге жатқызды.
Қордың басшылығы 2013 жылғы 31 желтоқсанда қолданылатын заңнамада (Ережені қоса алғанда) оны түсіндіру сәйкес келетін болып табылады және осы провизияларды шегерімге жатқызуға қатысты Қордың ұстанымы расталатын болады деп санайды. Тиісінше, Қор осы жеке қаржылық есептілікте салық тексеруі қорытындылары бойынша ықтимал үстеме есептеулерге байланысты қандай-да бір резервтерді таныған жоқ.

Дағдарысқа қарсы қаражатты қайталама пайдалану бойынша міндеттемелер

Қазақстан Республикасы Экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2012 жылғы 5 сәуірдегі № 17-5/И-380, 2013 жылғы 30 қаңтардағы № 17-5/11-10 және 2013 жылғы 7 қазандағы
№ 17-5/И-788 хаттамаларына сәйкес Қор 2012-2014 жылдар ішінде жалпы сомасы 540.752 миллион теңгеге бірқатар инвестициялық жобаларды қаржыландыруды жүзеге асыруы тиіс. 2012 - 2013 жылдары игерілген қаражатты ескере отырып, 2014 жылғы игеруге 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Қордың міндеттемелері 193.714 миллион теңгені (2012 жылғы 31 желтоқсан: 415.324 миллион теңге), құрайды, оның ішінде мына жобалар бойынша:

Тұрғын үй құрылысы бағдарламасын қаржыландыру және «Қол жетімді тұрғын үй» бағдарламасын іске асыру

Үкіметтің 2012 жылғы 21 маусымдағы № 821 қаулысына сәйкес «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ арқылы тұрғын үй салуға Қордан қаражатты және Ұлттық қордан қаржатты пайдалану көзделеді. Қазақстан Республикасы Экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2013 жылғы 30 қаңтардағы №17-5/11-10 хаттамасына сәйкес Қор «Қол жетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасын қаржыландыруға көзделген қаражаттың 56.615 миллион теңгесі мөлшеріндегі қаражаты «Батыс-Солтүстік-Орталық магистралдық газ құбырын салу» (Қарталы – Тобыл – Көкшетау - Астана) инвестициялық жобасын қаржыландыруға қайта бөлінді. 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша қайта бөлінген қаражатты ескере отырып, «Қол жетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасын қаржыландыру бойынша Қордың міндеттемесі 8.100 миллион теңгені (2012 жылғы 31 желтоқсанда: 36.200 миллион теңгені) құрайды.

Қордың өзге де инвестициялық жобаларын іске асыру

2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша өзге инвестициялық жобаларды қаржыландыру бойынша Қордың міндеттемесі 185.614 миллион теңгені (2012 жылғы 31 желтоқсанда: 379.124 миллион теңге) құрайды.
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасы Экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2013 жылғы 30 қаңтардағы №17-5/11-10 хаттамасына сәйкес 2013 жылы Қорға Қордың және/немесе ҚМГ» ҰК меншік қаражаты есебінен 60.000 миллион теңге мөлшерінде «Батыс-Солтүстік-Орталық магистралдық газ құбырын салу» (Қарталы – Тобыл – Көкшетау - Астана) инвестициялық жобасын қаржыландыруды жүзеге асыру тапсырылған, оның ішінде 20.000 миллион теңге ҚМГ ҰК қаражаты есебінен бөлу жоспарланып отыр.
Мұнай-газ және энергетика салаларын дамыту жөніндегі ведомствоаралық комиссия отырысының 2013 жылғы 19 сәуірдегі № 17-5/07-145 хаттамасына сәйкес жоғарыда көрсетілген жобаны іске асыру 1 (бір) жыл мерзімге тоқтатылды.
Сонымен қатар, осы қаражатты және «Қол жетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасынан қайта бөлінген қаражатты Қордың жарғылық капиталын 122.707 миллион теңге мөлшерінде ұлғайтуға қаражатты 2014 жылы Республикалық бюджеттен бөлу арқылы өтеу жоспарланып отыр.

Республикалық бюджет қаражаты есебінен инвестициялық жобалар бойынша міндеттемелер

2013 жылғы 31 желтоқсандағы Қордың Республикалық бюджет қаражаты есебінен инвестициялық жобаларды іске асыру бойынша міндеттемелері 2.030 миллион теңгені (2012 жылғы 31 желтоқсанда: 6.030 миллион теңгені) құрады.

Шекербанктің акцияларын сатып алуға шарттық міндеттеме

2012 жылғы 25 қаңтарда Қор «БТА Секьюритис» АҚ-дан («БТА Банк» АҚ-ның еншілес ұйымы) «Шекербанк» түрік банкінің 339.787.080 дана акциясын (33,98%) сатып алу шартын жасасты. 2013 жылғы 31 желтоқсанда Қор 219.310.353 акцияны (21,93%) иеленді (6-ескертпе). Қазіргі уақытта «БТА Секьритис» АҚ-ға тиесілі «Шекербанк» банкінің акцияларының қалған пакетін сатып алу «БТА Банк» АҚ-ға берілген Turkiye Vakiflar Bankasi T.A.O. талап-арызы бойынша көрсетілген акцияларға қамақ қойылуына байланысты мүмкін болмай отыр.

25. ЕСЕПТІ КҮННЕН КЕЙІНГІ ОҚИҒАЛАР

БТА акцияларын сату

2014 жылғы 31 қаңтарда Қор мен екі сатып алушы – ККБ мен Рақышев мырза арасында БТА акциялар пакетін иеліктен шығару туралы келісімге қол қойды. Мәміле тараптар бірқатар кейінге қалдырылатын талаптарды орындағанға дейін аяқталған деп саналмайтын болады (1-ескертпе).

Темірбанк және Альянс банк акцияларын сату

2014 жылғы 5 наурызда Темірбанк және Альянс банк акциялар пакетін иеліктен шығару жөніндегі Үкіметтің қаулысына қол қойылды, осылайша, мәмілені жабуға Қордың кейінге қалдырылған талаптарының бірі орындалды (1-ескертпе).

Еншілес ұйымдарға инвестициялардағы өзге де өзгерістер

2014 жылғы алғашқы төрт ай ішінде Қор 86.028 миллион теңге сомаға еншілес ұйымдардың жарғылық капиталдарына қосымша ақшалай жарналарды жүзеге асырды.

Берілген қарыздар

2014 жылғы 16 қаңтарда Қор «Самұрық-энерго» АҚ-мен қарыз шартын жасасты, оған сәйкес Қор «Екібастұз МАЭС-1» ЖШС-ның 50% қатысу үлесін және «Қазгидротехэнерго» ЖШС-ның 100% қатысу үлесін сатып алуды қаржыландыру үшін 200.000 миллион теңге мөлшерінде қарыз берді. Қаржыландыру Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі 2013 жылғы 11 сәуірдегі № 01-7.9 хаттамаға сәйкес Ұлттық қордың қаражаты есебінен жүзеге асырылды.
2014 жылғы 9 сәуірде Қор Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 21 маусымдағы № 821 қаулысымен бекітілген «Қол жетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасының шеңберінде тұрғын үй салу жобаларын қаржыландыру үшін 5.000 миллион теңге мөлшерінде «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры» АҚ-ға қосымша транш берді. Қазақстан Республикасы Экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2012 жылғы 5 сәуірдегі №17-5/И-380 хаттамасына сәйкес Ұлттық қордың қаражаты есебінен қаржыландыру жүзеге асырылды.
2014 жылғы қаңтарда Kazakhmys Finance Plc Жомарт және Ақбастау/Қосмұрын мыс кен орындарын әзірлеу жобалары бойынша 400 миллион АҚШ доллары (төлем күнгі бағам бойынша 61.808 миллион теңгеге баламалы) мөлшерінде мерзімінен бұрын қарызды өтеуді жүзеге асырды.

Үкіметтің қаражаты

2014 жылғы қаңтарда Қор бір облигацияға номинал құны 1.000 теңгеге 15 жыл облигациялардың айналым мерзімімен және жылдық 3% мөлшеріндегі купондық сыйақымен жалпы сомасы 300.000 миллион теңге болатын 300.000.000 купондық облигацияларды орналастырды. Облигацияларды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі сатып алды. 200.000 миллион теңге мөлшеріндегі осы облигацияларды сатудан алынған қаражат «Екібастұз МАЭС-1» ЖШС-ның 50% қатысу үлесін және «Казгидротехэнерго» ЖШС-ның 100% қатысу үлесін сатып алуды қаржыландыру мақсатында «Самұрық-энерго» АҚ қарызын беру үшін пайдаланылды.

Алынған қарыздар

2014 жылғы қаңтарда Қор Жомарт және Ақбастау/ҚКосмұрын мыс кен орындарын әзірлеу жобалары бойынша 400 миллион АҚШ доллары (төлем күнгі бағам бойынша 61.904 миллион теңгеге баламалы) мөлшерінде Қытай Мемлекеттік даму банкі алдындағы қарыздарды ішінара мерзімінен бұрын өтеуді жүзеге асырды.

Теңгенің девальвациялануы

2014 жылғы 11 ақпанда теңге АҚШ доллары мен басқа негізгі валюталарға қатысты девальвацияланды және девальвацияға дейін және кейін тиісінше 1 АҚШ долларына 155,56 теңгені және 1 АҚШ долларына
184,5 теңгені құрады, ол теңгенің 19%-ға жуық құнсыздануы. АҚШ долларына қатысты айырбастау бағамдарындағы ықтимал өзгерістерге табыс салығын есепке алғанға дейінгі Қордың таза пайдасының сезімталдығы 23-ескертпеде ашылған. Сезімталдықтың осы талдауы бұл 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша болса, әрі барлық параметрлер өзгермейтін шама ретінде қабылданған талаппен ғана девальвацияның ықтимал әсерін көрсетеді.

Жарғылық капиталға жарналар

2014 жылғы сәуірде Акционер 54.500 миллион теңге мөлшерінле Қордың жарғылық капиталына ақшалай жарнаны жүзеге асырды.

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің       
2014 жылғы 21 қазандағы
№ 1121 қаулысымен    
бекітілген       

«Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ

Шоғырландырылған қаржылық есептілік

Тәуелсіз аудиторлардың есебімен 2013 жылғы
31 желтоқсанда аяқталған жыл үшін   

Тәуелсіз аудиторлардың есебі

Шоғырландырылған қаржылық есептілік

Шоғырландырылған бухгалтерлік теңгерім
Жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есеп
Капиталдағы өзгерістер туралы шоғырландырылған есеп
Ақша қаражатының қозғалысы туралы шоғырландырылған есеп
Шоғырландырылған қаржылық есептілікке ескертпелер

ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН БУХГАЛТЕРЛІК ТЕҢГЕРІМ

31 желтоқсандағы жағдай бойынша

* Осында келтірілген кейбір сомалар 2012 жыл ішіндегі шоғырландырылған қаржылық есептілікке сәйкес келмейді, өйткені жүргізілген қайта есептеулерді көрсетеді, олар туралы нақты ақпарат 2-ескертпеде келтіріледі.

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ______________________
                                    Нұрлан Рахметов
Бас бухгалтер ______________________
              Алмаз Абдрахманова

ЖИЫНТЫҚ КІРІС ТУРАЛЫ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ЕСЕП

31 желтоқсан аяқталатын жыл үшін

      * Осында келтірілген кейбір сомалар 2012 жыл ішіндегі шоғырландырылған қаржылық есептілікке сәйкес келмейді, өйткені жүргізілген қайта есептеулерді көрсетеді, олар туралы нақты ақпарат 2 және 6-ескертпелерде келтіріледі.

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ______________________
                                    Нұрлан Рахметов

Бас бухгалтер ______________________
               Алмаз Абдрахманова

КАПИТАЛДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР ТУРАЛЫ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ЕСЕП

31 желтоқсан аяқталатын жыл үшін

* Осында келтірілген кейбір сомалар 2012 жыл ішіндегі шоғырландырылған қаржылық есептілікке сәйкес келмейді, өйткені жүргізілген қайта есептеулерді көрсетеді, олар туралы нақты ақпарат 2-ескертпеде келтіріледі.

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ______________________
                                    Нұрлан Рахметов

Бас бухгалтер ______________________
                Алмаз Абдрахманова

АҚША ҚАРАЖАТЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ЕСЕП

31 желтоқсан аяқталатын жыл үшін

* Осында келтірілген кейбір сомалар 2012 жыл ішіндегі шоғырландырылған қаржылық есептілікке сәйкес келмейді, өйткені жүргізілген қайта есептеулерді көрсетеді, олар туралы нақты ақпарат 2 және 6-ескертпелерде келтіріледі.

Қаржы директоры - Басқарма мүшесі ______________________
                                    Нұрлан Рахметов

Бас бухгалтер ______________________
                Алмаз Абдрахманова

ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІККЕ ЕСКЕРТПЕЛЕР

1. ЖАЛПЫ АҚПАРАТ

Корпоративтік ақпарат

«Самұрық-Қазына» ұлттық әл ауқат қоры» АҚ (бұдан әрі мәтін бойынша «Қор» немесе «Самұрық-Қазына») Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 13 қазандағы Жарлығына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 17 қазандағы № 962 қаулысына сәйкес құрылды. Құрылу «Қазына» орнықты даму қоры» акционерлік қоғамы («Қазына») мен «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингі» акционерлік қоғамын («Самұрық») біріктіру және Мемлекеттік қорға Қазақстан Республикасы Үкіметіне («Мемлекет» немесе «Үкімет») тиесілі кейбір кәсіпорындардағы өз меншік құқығын қосымша беру жолымен жүзеге асырылды. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті білдіретін Үкімет Қордың жалғыз акционері (бұдан әрі мәтін бойынша «Акционер»).
Қайта ұйымдастырудың негізгі мақсаты Үкіметтің тиісті бағдарламаларында және компаниялардың даму жоспарларында белгіленген осы компаниялардың стратегиялық міндеттерді табысты орындауы мақсатында олардың менеджменті тиімділігін арттыру және ұйымдық құрылымын оңтайландыру болып табылады.
Қор 36-ескертпеде санамаланған бірқатар мемлекеттік кәсіпорындарды (бұдан әрі мәтін бойынша «Топ») біріктіретін холдинг болып табылады. Қордың қызметі 2012 жылғы 1 ақпанға дейін «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 13 ақпандағы №134-4 Заңымен реттелді және ел экономикасының тұрақты дамуын қамтамасыз етуге жәрдемдесуге; экономиканы жаңғыртуға және әртараптандыруға; Топ компаниялары қызметінің тиімділігін арттыруға бағытталды. 2012 жылғы 1 ақпанда «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 1 ақпандағы № 550-IV Заңы қабылданды, оған сәйкес Қордың қызметі Қордың тобына кіретін ұйымдардың ұзақ мерзімді құнын (құндылығын) ұлғайту және Қордың тобына кіретін активтерді тиімді басқару арқылы Қазақстан Республикасының ұлттық әл-ауқатын арттыруға бағытталды.
Басқарушылық мақсаттар үшін Топтың қызметі өндірілетін өнімнің түріне және көрсетілетін қызметтің түріне сәйкес алты операциялық сегментке бөлінеді (41-ескертпе):
      * Мұнай-газ сегменті мұнай мен газды барлау және өндіру, мұнай мен газды тасымалдау, шикі мұнай мен өңдеу өнімдерін қайта өңдеу және сату жөніндегі операцияларды қамтиды.
      * Тасымалдау сегменті жүктер мен жолаушыларды темір жол және әуе тасымалы жөніндегі операцияларды қамтиды.
      * Телекоммуникациялар сегменті жергілікті, қалааралық және халықаралық (ТМД-ға кіретін және кірмейтін елдерді қоса алғанда) байланысты қоса алғанда, тіркелген байланыс қызметтері жөніндегі операцияларды, сондай-ақ байланыс арналарын жалға беру және деректер мен сымсыз байланыспен беруді қамтиды.
      * Энергетикалық сегмент электр энергиясын өндіру және беру жөніндегі, электр энергиясын электр энергетикасы жүйесіне босатуды техникалық диспетчерлеу және импортталатын электр энергиясын тұтыну жөніндегі операцияларды, Қазақстан Республикасы бірыңғай электр энергетикасы жүйесінің орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқару объектілерінің функцияларын қамтиды.
      * Тау-кен өндіру сегменті минералдық ресурстарды барлау, өндіру, өңдеу және сату жөніндегі операцияларды, қорғаныс кешені мен азаматтық машина жасау кәсіпорындарын, химия саласы мен геологиялық барлауды дамыту жөніндегі жобаларды қамтиды.
      * Қаржы институттары мен Даму институттары сегменті Қазақстан Республикасының барлық сегменттеріндегі инвестициялық қызметті дамыту және ынталандыру жөніндегі операцияларды қамтиды. Сондай-ақ бұл сегмент 2009 жылы Қор сатып алған банктерді де қамтиды.
      * Корпоративтік орталық сегменті және жобалар Қордың инвестициялық және қаржы операцияларын, оның ішінде байланысты және тараптық ұйымдарға қарыздар беруді қамтиды.
Компанияның тіркелген офисі Қазақстан Республикасы Астана қаласы, Қонаев көшесі 8 мекенжайында орналасқан.
Осы қаржылық есептілікті шығаруға 2014 жылғы 25 сәуірде Қордың Қаржы директоры - Басқарма мүшесі мен Бас бухгалтері бекітті.

Экономика мен қаржы жүйесін тұрақтандыру жоспары

Әлемдік қаржы дағдарысы жағдайында елдің экономикасы мен қаржы жүйесін тұрақтандыруды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 25 қарашадағы № 1085 қаулысымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің Экономикасы және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі 2009-2010 жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл жоспары (бұдан әрі мәтін бойынша «Тұрақтандыру жоспары») бекітілді. Тұрақтандыру жоспары мынадай мақсаттарға бағытталған бірқатар іс-шараларды көздейді:
      * Қаржы секторын тұрақтандыру
      * Жылжымайтын мүлік нарығындағы проблемаларды шешу
      * Шағын және орта бизнесті қолдау
      * Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту
      * Инновациялық, индустриялық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру
Қор Үкіметтен Тұрақтандыру жоспарын іске асыру жөніндегі негізгі оператор болып түседі.
Қаржы секторын тұрақтандыру жоспары шеңберінде Қор 2009 жылы БТА Банк және Альянс Банк акцияларының бақылау пакетін және «Қазақстанның Халық банкі» АҚ мен «Қазкоммерцбанк» АҚ елеулі үлестерін сатып алды. Бұл шаралар банктерге қосымша өтімділік беруге және олардың төлем қабілетін қамтамасыз етуге бағытталды. 2012 және 2011 жылдары Қор «Қазақстан халық банкі» АҚ-ның жай және артықшылық берілген акцияларының бір бөлігін сатты.
2010 жылғы наурызда бекітілген «БТА Банк» АҚ (бұдан әрі мәтін бойынша «БТА Банк») міндеттемелерін қайта құрылымдау жоспарының шеңберінде Қор БТА Банкінің еншілес ұйымы «Темірбанк» АҚ (бұдан әрі мәтін бойынша «Темірбанк») қайта шығарылған жай акцияларын сатып алды.
2010 жылы Альянс Банк, БТА Банк және «Темірбанк» АҚ өз борыштарын қайта құрылымдау үдерісін аяқтады. Альянс Банк пен Темірбанктің үздіксіз қызмет қағидатын ұстауы қабілеті қайта құрылымдау шарттарына сәйкес жаңа бизнес модельдерді табысты іске асыруына елеулі түрде байланысты.
БТА Банкінің үздіксіз қызмет қағидатын ұстауы қабілеті 2012 жылғы желтоқсанда аяқталған өз борыштарын екінші қайта құрылымдаудың шарттарына сәйкес жаңа бизнес модельдерді табысты іске асыруына елеулі түрде байланысты.

2. ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІКТІ ДАЙЫНДАУ НЕГІЗІ

Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік есеп саясатында және осы шоғырландырылған қаржылық есептілікке ескертпелерде сипатталған жағдайларды қоспағанда, бастапқы құн қағидаты негізінде дайындалды.
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік теңгемен ұсынылған және арнайы шарттасқан жағдайларды қоспағанда, ақша сомалары миллион теңгеге дейін дөңгелектелген.

Сәйкестігі туралы мәлімдеме

Топтың осы шоғырландырылған қаржылық есептілігі Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары жөніндегі комитеттің басқармасы (бұдан әрі мәтін бойынша «ХСКБ») шығарған Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына («ҚЕХС») сәйкес дайындалды.
Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ҚЕХС-қа сәйкес дайындау белгілі бір сыни есептемелік бағалауды талап етеді, сондай-ақ басшылықтан есеп саясатын қолдану барысында жол берулер бойынша пікірлер қолдануда талап етеді. Жоғары күрделілік деңгейі мен жол берулерді қолдануды қамтитын қолданылу саласы, сондай-ақ бағалау мен жол берулерді қолдану шоғырландырылған қаржылық есептілік үшін елеулі болып табылатын салалар 4-ескертпеде ашылған.

Жалпы бақылаудағы кәсіпорындарды беруге байланысты бұрын ұсынылған деректерді қайта есептеу

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 4 желтоқсандағы № 1539 қаулысына сәйкес 2013 жылғы 26 шілдеде Топқа «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» АҚ акцияларының мемлекеттік пакеті берілді. «Ақтау халықаралық теңізсауда порты» АҚ акцияларының мемлекеттік пакетінің берілуі кәсіпорындарды жалпы бақылауға біріктіруді білдіретіндіктен, осы шоғырландырылған қаржылық есептілік алдыңғы компанияның есептеу әдісі пайдаланыла отырып дайындалды. Тиісінше осы шоғырландырылған қаржылық есептілік «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» ұлттық компаниясы» АҚ акцияларын беру барыншща ерте ұсынылған кезең күнінде жүргізілгендігі сияқты ұсынылды, және соның нәтижесіндей өткен есептілік ішіндегі салыстырмалы ақпарат қайта есептелді.
«Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» ұлттық компаниясы» АҚ активтері мен міндеттемелері осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте айырманы капиталға тиісті есептеумен олардың қаржылық есептілігіндегі теңгерімдік құн бойынша ескерілді.

Салыстырмалы деректердегі өзгерістер әсері келесі кестеде келтірілген:

«Ақтау халықаралық
теңіз сауда порты»
ұлттық коспаниясы»
АҚ қаржылық   
есептілігін біріктіру

«Ақтау халықаралық
теңіз сауда порты»
ұлттық компаниясы»
АҚ қаржылық  
есептілігін біріктіру

Шетелдік валютаны қайта есептеу

Функционалдық валюта және ұсыну валютасы

Осы шоғырландырылған қаржылық есептілікке енгізілген Топ кәсіпорындары әрқайсысының қаржылық есептілігінің элементтері кәсіпорын өз қызметін жүзеге асыратын негізгі экономикалық ортаның валютасы пайдаланыла отырып, бағаланады («функционалдық валюта»). Шоғырландырылған қаржылық есептілік Топ есептілігін ұсыну валютасы болып табылатын теңгемен ұсынылды.

Операциялар және шоттар сальдосы

Шетелдік валютадағы операциялар операциялар жүзеге асырылған күнгі валюта бағамы пайдаланыла отырып, функционалдық валютаға қайта есептеледі. Осындай операциялар бойынша есептеулер нәтижесінде және жыл аяғындағы бағамдар бойынша шетелдік валютада берілген монетарлық активтер мен міндеттемелерді қайта есептеуден туындағаны бағамдық айырмадан болатын кірістер мен шығындар пайда мен шығындарда танылады.
Тарихи құнның негізінде шетелдік валютада бағаланатын монетарлық емес баптар бастапқы мәмілелер жасалған күні қолданыста болған бағамдар бойынша қайта есептеледі. Әділ құн бойынша шетелдік валютада бағаланатын монетарлық емес баптар әділ құн белгіленген күні қолданыста болған бағамдар бойынша қайта есептеледі.

Топтың кәсіпорындары

Функционалдық валютасы ұсыну валютасынан ерекшеленетін Топтың барлық еншілес ұйымдарының, бірлескен кәсіпорындары мен қауымдасқан компанияларының (олардың бір де бірі гиперинфляциялы экономикалардың валютасында операция жасамайды) кірістері, шығындары және қаржылық позициясы ұсмыну валютасына мынадай түрде қайта есептеледі:
      * ұсынылған бухгалтерлік теңгерімдердің әрқайсысы бойынша активтер мен міндеттемелер қаржылық жағдай туралы осындай есептер күні жабылған бағамдар бойынша қайта есептеледі;
      * жиынтық кіріс туралы есептердің әрқайсысы бойынша кірістер мен шығыстар орташа бағамдар бойынша қайта есептеледі (орташа бағам бағамдардың жиынтық әсерінің операция жүзеге асырылған күнгі бағамға ақылға қонымды жақындауы болып табылмайтын жағдайлардан басұа; бұл жағдайда кірістер мен шығыстар операциялар жүзеге асырылған күнгі бағам бойынша қайта есептеледі); және
      * барлық бағамдық айырмалар өзге жиынтық кірісте жеке компонент ретінде танылады.

Валюта айырбастау бағамдары

Қазақстандық қор биржасы (бұдан әрі мәтін бойынша «ҚҚБ») белгілеген валюта айырбастаудың орташа салмақталған бағамдары Қазақстан Республикасында ресми айырбастау бағамдары ретінде пайдаланылады.
Мына кестеде 31 желтоқсандағы шетелдік валютаның теңгеге айырбастау бағамы ұсынылған:

ҚҚБ айырбастау бағамы 2014 жылғы 25 сәуірде 1 АҚШ доллары үшін 182,01 теңге болды.

3. ЕСЕП САЯСАТЫНЫҢ ЕЛЕУЛІ АСПЕКТІЛЕРІНЕ ШОЛУ

Есеп саясатындағы және ақпаратты ашу қағидаттарындағы өзгерістер

Қысқартылған шоғырландырылған аралық қаржылық есептілікті жасау кезінде қабылданған есеп саясаты стандарттарға түзетулерді қоспағанда, 2012 жылғы 31 желтоқсанда аяқталатын жыл ішіндегі жылдық қаржылық есептілікті дайындау кезінде пайдаланылғанға сәйкес келеді:

ҚЕХС 10 «Шоғырландырылған қаржылық есептілік», БЕХС 27 «Жеке қаржылық есептілік»

ҚЕХС 10 арнайы мақсаттағы компанияларды қоса алғанда, барлық компанияларға қатысты қолданылатын бірыңғай бақылау моделін көздейді. ҚЕХС 10 БЕХС 27 «Шоғырландырылған және жеке қаржылық есептіліктің» шоғырландырылған қаржылық есептілікке қойылатын талаптары қамтылатын бөлігін алмастырады. Стандарт сондай-ақ «Шоғырландыру – арнайы мақсаттағы компаниялар» ПКИ-12 Интерпретациясында қарастырылған мәселелер жөніндегі нұсқауды да қамтиды. ҚЕХС 10 «бақылау» айқындамасын мынадай түрде өзгертеді, инвестор инвестициядан болатын ауыспалы беруге құқығы болса немесе оны өзгертумен байланысты тәуекелге ұшырағыш болса ол инвестициялар объектісін бақылайды және инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктері салдарынан осы беруге ықпал етуі мүмкін. ҚЕХС 10-дағы бақылау анықтамасына сәйкес инвестор инвестициялар объектісін егер мынадай шарттар орындалған жағдайда ғана бақылайды: (а) инвесторда инвестициялар объектісіне қатысты өкілеттіктер болғанда; (б) инвесторда инвестициядан болатын ауыспалы беруге құқығы болғанда немесе оны өзгертумен байланысты тәуекелге ұшырағыш болғанда; (в) инвесторда инвестициядан болатын ауыспалы беруге ықпал ету мақсатында инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктерін пайдалану мүмкіндіктері болғанда. ҚЕХС 10 Топтың жеке қаржылық есептілігіне елеулі әсер еткен жоқ.

ҚЕХС 11 «Бірлескен қызмет туралы келісім» және БЕХС 28 «Қауымдасқан компанияларға және бірлескен кәсіпорындарға салынатын инвестициялар»

ҚЕХС 11 БЕХС 31 «Бірлескен қызметке қатысу» және «Бірлесіп бақыланатын компаниялар – қатысушылардың монетарлық емес салымдары» ПКИ-13 Интерпретациясын ауыстырады. ҚЕХС 11 бірлесіп бақыланатын компанияларды теңбе-тең шоғырландыру әдісімен есепке алу мүмкіндігін жоққа шығарады. Оның орнына бірлескен кәсіпорындардың анықтамасын қанағаттандыратын бірлесіп бақыланатын компаниялар үлестік қатысу әдісі бойынша ескеріледі. ҚЕХС 11 Топтың шоғырландырылған қаржылық есептілігіне елеулі әсер еткен жоқ.
ҚЕХС 11 2013 жылғы 1 қаңтардан кейін немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есептік кезеңдер үшін күшіне енеді. ҚЕХС 11 Топтың шоғырландырылған қаржылық есептілігіне әсер етпеді.

ҚЕХС 12 «Басқа компанияларға қатысу үлестері туралы ақпаратты ашу»

ҚЕХС 12 компанияның еншілес компаниялардағы, бірлескен қызметтегі, қауымдасқан және құрылымдалған компаниялардағы қатысу үлестеріне жататын ақпаратты ашуға қойылатын талаптарды қамтиды. ҚЕХС 12 талаптары еншілес ұйымдардағы ақпаратты ашуға қатысты бұрын қолданылған талаптарға қарағанда неғұрлым кең болып табылады. Қазіргі кезде Топта бақыланбайтын елеулі қатысу үлестерімен еншілес ұйымдар бар, бірақ шоғырланбайтын құрылымдалған компаниялар жоқ.

ҚЕХС 13 «Әділ құнды бағалау»

ҚЕХС 13 бір стандартта ҚЕХС сәйкес әділ құнды бағалауға қатысты барлық нұсқауларды біріктіреді. ҚЕХС 13 компаниялар әділ құнды пайдалануға міндетті болғанда өзгерістер енгізбейді, ал ҚЕХС құрамындағы басқа стандарттар талап етілгенде немесе рұқсат етілгенде ҚЕХС сәйкес әділ құнды бағалауға қатысты нұсқауларды ұсынады. ҚЕХС 13 әділ құнды шығу бағасы ретінде айқындайды. ҚЕХС 13 шарттарына сәйкес Топ әділ құнды бағалауға қатысты, атап айтқанда, әділ құн ижөніндегі міндеттемелерді бағалау кезінде ескерілетін міндеттемелердің орындалмауы тәуекелі сияқты бағалау үшін бастапқы деректер пайдаланылатын өз саясатын қайтадан талдаудан өткізді. ҚЕХС 13 қосымша ақпарат ашуды да талап етеді.
ҚЕХС 13 қолдану Топ айқындайтын әділ құнды бағалауға айтарлықтай әсер еткен жоқ. Ол қажет болатын жерде қосымша ақпарат олар үшін әділ құн анықталатын активтер мен міндеттемелер бойынша жеке ескертпелерде ашылады. Әділ құн көздерінің иерархиясы 39-ескертпеде ұсынылған.

БЕХС 1 түзету «Өзге де жиынтық кірістің баптарын беру»

БЕХС 1–ге түзетулер өзге де жиынтық кірістің құрамында ұсынылатын баптардың топтамасын өзгертеді. Болашақтағы белгілі бір сәтте пайданың немесе шығынның құрамына қайта жіктелуі мүмкін баптар (мысалы, таза инвестицияларды хеджирлеуден түсетін таза кіріс, шетелдік бөлімшелердің есептілігін есептеу кезіндегі бағам айырмасы, ақша ағындарын хеджирлеудің таза өзгерісі және сату үшін қолда бар қаржы активтері бойынша таза шығыстар немесе кірістер), ешқашан қайта жіктелінбейтін баптардан (мысалы, белгіленген төлемдермен жоспарлар бойынша актуарлық кірістер мен шығыстар және жер мен ғимаратты қайта бағалау) бөлек ұсынылуға тиіс. Түзету шоғырландырылған қаржылық есептілікке ақпарат беруге ғана әсер етеді және Топ қызметінің шоғырландырылған қаржылық жағдайына немесе жеке қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер етпейді.

БЕХС 19 «Қызметкерлерге сыйақылар» (2011 жылғы редакцияда) (БЕХС 19R)

БЕХС 19 жоспарларды белгіленген төлемдерімен есепке алуға қатысты бірқатар түзетулерді қамтиды. Атап айтқанда, стандарттың жаңа редакциясына сәйкес актуарлық кірістер және шығыстар өзге де жиынтық кірістік құрамында танылады және пайданың немесе шығынның құрамына кейіннен қайта жіктеуге жатпайды; жоспар активтерінің күтілетін кірістілігі одан әрі пайда немесе шығын құрамында танылмайды, оның орнына пайданың немесе шығынның құрамындағы белгіленген төлемдермен жоспардың таза міндеттемесі (активі) бойынша пайыздарды тану туралы талап қолданылады, олар белгіленген төлемдер бойынша міндеттемелерді бағалау үшін дисконттау ставкасы пайдаланыла отырып есептеледі; өткен жылдар қызметтерінің құны, оған әлі ауыспаған сыйақы құқықтары мынадай күндердің неғұрлым ерте кезеңіндегі пайданың немесе шығынның құрамында танылады: жоспар өзгерген күн немесе қайта құрылымдауға жұмсалған тиісті шығындарды немесе жәрдемақыларды тану күні. Өзге де түзетулер ақпаратты ашуға қатысты жаңа талаптарға қатысты болады, мысалы, сезімталдық туралы сандық ақпаратты ашуға қатысты талаптар. БЕХС 19 қабылдау Топтың шоғырландырылған қаржылық жағдайына қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер еткен жоқ.

БЕХС 36-ға түзетулер «Активтердің құнсыздануы» - «Қаржылық емес активтер үшін өтелетін құн туралы ақпаратты ашу»

Осы түзетулер ҚЕХС 13 күшіне енуіне байланысты БЕХС 36 сәйкес ақпаратты ашу үшін қажетсіз салдарларды жояды. Бұдан басқа, осы түзетулер олар бойынша есепті кезеңнің ішінде құнсызданудан болатын шығын мойындалған немесе қалпына келтірілген активтердің немесе ПГДП өтелетін құны туралы ақпаратты ашуды талап етеді. Аталған түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есепті кезеңдерге қатысты ретроперспективалы түрде қолданылады, бұл ретте ҚЕХС 13 қолданылдған жағдайда мерзімінен бұрын қолдануға жол беріледі. Топ ағымдағы есепті кезеңде БЕХС 36-ға осы түзетулерді мерзімінен бұрын қолданды, өйткені өзгертілген/қосымша ақпаратты ашу ҚЕХС жөніндегі Кеңес алдын ала болжағандай, пайдалы болып табылады.
Топ шығарылып қойған, алайда әлі күшіне енбеген қандай да бір басқа стандарттарды немесе түзетулерді қолданған жоқ.

Шығарылған, бірақ әлі күшіне енбеген стандарттар мен интерпретациялар

Төменде шығарылып қойған, бірақ Топтың жеке қаржылық есептілігі шығарылған күнінде әлі күшіне енбеген стандарттар мен интерпретациялар келтіріледі. Топ осы стандарттарды олар күшіне енген күнінен бастап қолдануға ниеттенеді.

ҚЕХС 9 «Қаржы құралдары: жіктеу және бағалау»

ҚЕХС жөніндегі кеңестің БЕХС 39 ауыстыру жөніндегі жобасының бірінші кезеңінің нәтижелері бойынша шығарылған ҚЕХС 9 БЕХС 39 белгіленгендей, қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді жіктеуге қатысты қолданылады. Бастапқыда стандарт 2013 жылғы 1 қаңтардан кейін немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есептік кезеңдер үшін күшіне енеді деп болжанған, бірақ 2011 жылғы желтоқсанда жарияланған ҚЕХС 9 «ҚЕХС 9 міндетті қолдану күні және ақпаратты ашуға қолданылатын өтпелі талаптар» түзету шығару нәтижесінде міндетті қолдану күні 2015 жылғы 1 қаңтарға ауыстырылды. Кейінгі кезеңдердің барысында ҚЕХС кеңесі хеджирлеу есебі мен қаржы активтерінің құнсыздануын қарайды.

«Инвестициялық компаниялар» ( ҚЕХС (IFRS) 10, ҚЕХС (IFRS) 12 және ҚЕХС (IAS) 27 түзетулер)

Бұл түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есептік кезеңдер үшін күшіне енеді және ҚЕХС (IFRS) 10 сәйкес инвестициялық компанияның айқындамасына жауап беретін компаниялар үшін шоғырландыру туралы алып тастауды көздейді. Шоғырландыру туралы талаптардан алып тастау инвестициялық компаниялар еншілес ұйымдарды пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша ескеруді талап етеді. Қор осы түзету қолданылады деп күтпейді, өйткені Қордың бір де бір еншілес ұйымы ҚЕХС (IFRS) 10 сәйкес инвестициялық компанияның айқындамасына жауап бермейді.

БЕХС 32 түзетулер «Қаржы активтері мен қаржылық міндеттемелердің өзара есеп айырысуы»
 
 
Осы түзетулердің шеңберінде «қазіргі сәтте өзара есеп айырысуды жүзеге асыруға бекітілген заңдық құқықты иеленеді» тіркесінің мәні түсіндіріледі. Түзетулер сондай-ақ олардың шеңберінде бір мезгілдік емес жалпы төлемдердің тетіктері пайдаланылатын есеп айырысу жүйелеріне (бірыңғай крилингілік орталық сияқты) қатысты әдетте БЕХС 32 өзара есеп айырысу өлшемдерін дұрыс қолдану қажеттілігін де сипаттайды. Осы түзетулер Топ қызметінің қаржылық жағдайын немесе қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер етпейді деп болжанады. Түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан кейін немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есептік кезеңдер үшін күшіне енеді.

«Міндетті төлемдер» IFRIC 21 интерпретациясы

IFRIC 21 интерпретациясында компанияның оларды төлеуге әкелетін әрекет жүріп жатқан кезде міндетті төлемдерге қатысты міндеттемені компанияның мойындайтындығы түсіндіріледі. Ең аз шекті мәнге қол жеткізілген жағдайда оны төлеу талап етілетін міндетті төлем жағдайында интерпретацияда белгіленген ең аз шекті мәнге қол жеткізілгенге дейін болжанатын міндеттемені мойындауға тыйым белгіленеді. IFRIC 21 интерпретациясы 2014 жылғы 1 қаңтардан басталатын немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есепті кезеңдер үшін күшіне енеді. IFRIC 21 интерпретациясы Қор қызметінің жеке қаржылық жағдайына немесе қаржылық нәтижелеріне елеулі әсер етпейді деп болжанады.

ҚЕХС (IAS) 39 түзетулер «Өндірістік құралдар жаңалығы және хеджирлеуді есепке алуды жалғастыру»

Осы түзетулерде талаптардан хеджирлеу құралы ретінде анықталған өндірісатік құралдың жаңалығы белгіленген өлшемдерге жауап беретін кездегі жағдайларда хеджирлеуді есепке алуды тоқтату туралыны алып тастау көзделеді. Осы түзетулер 2014 жылғы 1 қаңтардан басталатын немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есепті кезеңдер үшін күшіне енеді. Осы түзетулер болашақтағы операцияларды қарау кезінде назарға алынатын болады.

Шоғырландыру қағидаттары

Шоғырландырылған қаржылық есептілік Компанияның және ол бақылайтын еншілес ұйымдар мен бірлесіп бақыланатын кәсіпорындардың қаржылық есептілігін қамтиды (36-ескертпе).

Еншілес ұйымдар

Еншілес ұйымдар – бұл Топ бақылайтын кәсіпорындар. Бақылау, егер Топтың инвестициялардан ауыспалы қайтарымдылыққа құқығы болған немесе ол оның өзгеруіне байланысты тәуекелге бейім болған және инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктері салдарынан осы қайтарымға әсер ете алған жағдайда жүзеге асырылады. Атап айтқанда, Топ инвестициялар объектісін, егер төмендегі шарттар орындалған жағдайда ғана бақылайды:
      * Топта инвестициялар объектісіне қатысты өкілеттіктер болғанда (яғни инвестициялар объектісінің тиісті қызметін басқарудың ағымдағы мүмкіндігін қамтамасыз ететін құқықтар);
      * Топта инвестициялардан ауыспалы қайтарымдылыққа немесе ол оның өзгеруіне байланысты тәуекелге бейім болғанда;
      * Топта инвестициялардан ауыспалы қайтарымдылыққа әсер ету мақсатында инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктерін пайдалану мүмкіндігі болғанда.
      * Топта инвестицияларға қатысты дауыстың көпшілігіне қарағанда аз даусы немесе ұқсас құқықтар болған кезде, Топ инвестициялдардың осы объектісіне қатысты өкілеттіктердің болуын бағалау кезінде барлық ақылға қонымды фактілер мен мән-жайларды ескереді:
      * инвестициялар объектісінде дауыс құқықтарын иеленетін басқа тұлғалармен келісім;
      * басқа келісімдермен шарттасатын құқықтар;
      * Топқа тиесілі дауыс беру құқығы және ықтимал дауыс беру құқығы.
Егер фактілер мен мән-жайлар үш бақылау құрауышының біреуі немесе бірнешеуінің өзгергені туралы куәландырса инвестициялар объектісіне қатысты бақылаудың болуын қайтадан талдайды. Еншілес ұйымның шоғырлануы Топ еншілес ұйымға бақылау алғанда басталады және Топ еншілес ұйымды бақылауды жоғалтқанда тоқтатылады. Еншілес ұйымның активтері, міндеттемелері, кірістері және шығыстары, бір жылдың ішіндегі сатып алуы немесе шығарылуы Топ бақылау алған күннен бастап жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепке қосылады және Топ еншілес ұйымды бақылауды жоғалтқан күнге дейін сонда көрсетіледі.
Жалпы бақылаудағы кәсіпорындардың арасындағы мәміледегі сатып алуды қоспағанда, еншілес ұйымдар олар сатып алынған сәттен бастап, ол сәт Топтың оларға бақылауды алған күні болып табылады, осындай бақылау аяқталған күнге дейін шоғырландырылады. Еншілес ұйымдарды сатып алған кезде сатып алу құны олардың сату күніндегі әділ құны негізіндегі активтер мен міндеттемелерге бөлінеді. Еншілес ұйымдардың қаржылық есептілігі келісілген есеп саясаты пайдаланыла отырып, Қордың қаржылық есептілігі сияқты есепті кезеңде дайындалады.
Мәмілелер бойынша барлық фирмаішілік сальдо мен топ ішілік мәмілелер бойынша туындайтын іске асырылмаған кірісті қоса алғандағы мәмілелер есептіліктен толығымен шығарылды. Іске асырылмаған шығындар, олар құнсыздану туралы куәлік болмағандай дәрежеде ғана шығарылатынын қоспағанда, іске асырылмаған кіріс сияқты шығарылды.
Бақыланбайтын үлес Топқа тиесілі емес еншілес ұйымдар капиталының бір бөлігін білдіреді және негізгі компанияның акционерлік капиталынан жеке, шоғырландырылған бухгалтерлік теңгерімдегі капиталдың құрамында жеке көрсетіледі. Еншілес ұйымның шығындары тіпті егер бұл теріс сальдоға әкеп соқтырған жағдайда да бақыланбайтын қатысу үлесіне жатады.
Бақылауды жоғалтпастан еншілес ұйымдағы қатысу үлесін өзгерту капиталмен операция сияқты ескеріледі. Егер Топ еншілес ұйымды бақылауды жоғалтса, ол:
      * Еншілес ұйымның активтері мен міндеттемелерін тануды тоқтатады (оның ішінде оған жататын гудвилді);
      * Бақыланбайтын қатысу үлесінің теңгерімдік құнын тануды тоқтатады;
      * Капиталда көрсетілген жинақталған бағам айырмаларын тануды тоқтатады;
      * Алынған сыйақының әділ құнын таниды;
      * Қалған инвестицияның әділ құнын таниды;
      * Операцияның нәтижесінде пайда болған артықшылықты немесе тапшылықты пайда немесе шығын ретінде таниды;
      * Бұған дейін өзге де жиынтық кірістің құрамында танылған құрауыштардағы негізгі компанияның үлесін, егер Топ тиісті активтерді немесе міндеттемелерді тікелей шығаруды жүзеге асырса, пайданың немесе шығынның немесе бөлінбеген пайданың құрамына қайта жіктейді.

Бірлескен кәсіпорындар мен қауымдасқан компанияларға инвестициялар

Топтың бірлескен кәсіпорындарда бірлесіп бақыланатын компаниялар нысанында қатысу үлестері бар, оларда бірлескен қызметке қатысушылар компаниялардың экономикалық қызметіне бірлескен бақылау қоятын шарттық келісімге кірді. Сондай-ақ Топтың олардың экономикалық қызметіне елеулі ықпалы бар қауымдасқан компанияларда үлесі бар. Топтың бірлескен кәсіпорындар мен қауымдасқан компанияларға инвестициялары үлестік қатысу әдісі бойынша ескеріледі.
Қатысу үлесі әдісіне сәйкес бірлескен кәсіпорындарға/қауымдасқан компанияларға инвестициялар шоғырландырылған бухгалтерлік теңгерімде бастапқы құн плюс Топқа тиесілі бірлескен кәсіпорынның/қауымдасқан компанияның таза активтері үлесінде туындаған өзгерістер бойынша ескеріледі. Бірлескен кәсіпорынға/қауымдасқан компанияға жататын гудвил инвестицияның теңгерімдік құнына енгізіледі және амортизацияланбайды, сондай-ақ құнсыздану мәніне жеке тексеруге ұшырамайды.
Жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есеп бірлескен кәсіпорынның/қауымдасқан компанияның қызметінің қаржылық нәтижелерінің үлесін көрсетеді. Егер бірлескен кәсіпорынның/қауымдасқан компанияның капиталында тікелей танылған өзгерістер болса, Топ осындай өзгерістегі өз үлесін таниды және бұл капиталдағы өзгерістер туралы шоғырландырылған есепте қолданылса бұл фактыны ашады. Топтың бірлескен кәсіпорынмен/қауымдасқан компаниямен бірлескен операциялары бойынша туындаған іске асырылмаған пайдалары мен шығындары бірлескен кәсіпорында/қауымдасқан компанияда Топтың үлесі бар дәрежеде шығарылады.
Бірлескен кәсіпорындағы/қауымдасқан компаниядағы пайданың үлесі тікелей жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепте ұсынылған. Ол бірлескен кәсіпорынның/қауымдасқан компанияның акционерлеріне келетін пайданы білдіреді, және сондықтан бірлескен кәсіпорындардың / қауымдасқан компаниялардың еншілес компанияларындағы салық салу мен азшылық үлесін есептегеннен кейін пайда ретінде айқындалады.
Бірлескен кәсіпорынның /қауымдасқан компанияның қаржылық есептілігі негізгі компанияның қаржылық есептілігіндей есепті кезеңде жасалады. Қажет болған жағдайда есеп саясатын Топтың есеп саясатына сәйкес келтіру мақсатында түзетулер енгізіледі.
Үлестік қатысу әдісі қолданылғаннан кейін Топ Топтың бірлескен кәсіпорындарға/ қауымдасқан компанияларға инвестициялары бойынша құнсызданудан келген қосымша шығынын тану қажеттігін айқындайды. Әрбір есепті күнге Топ бірлескен кәсіпорындарға/қауымдасқан компанияларға инвестициялардың құнсыздануының объективті куәліктерінің болуыцн анықтайды. Осындай куәліктер болған жағдайда, Топ құнсыздану сомасын бірлескен кәсіпорынның/қауымдасқан компанияның өтелетін құны мен оның теңгерімдік құнының арасындағы айырма ретінде есептейді және бұл соманы жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепте таниды.
Бірлескен кәсіпорындағы/қауымдасқан компаниядағы елеулі ықпалын жоғалтқан жағдайда Топ қалған инвестицияларды әділ құн бойынша бағалайды және мойындайды. Бірлескен кәсіпорынның/қауымдасқан компанияның елеулі ықпалды жоғалтқан сәттегі теңгерімдік құнының және қалған инвестициялардың әділ құны мен шығудан түскен түсімдердің арасындағы айырма пайдалар немесе шығындарда танылады.

Кәсіпорындарды біріктіру

Кәсіпорындарды (бизнесті) біріктіру сатып алу әдісі пайдаланыла отырып ескеріледі.Сатып алу құны сатып алу күніндегі әділ құн бойынша бағаланған берілген сыйақы сомасы және сатып алынатын компаниядағы бақыланбайтын қатысу үлесі ретінде бағаланады. Бизнесті біріктіру жөніндегі әрбір мәміле үшін сатып алатын тарап сатып алынатын компаниядағы бақыланбайтын қатысу үлесі әділ құн бойынша, не сатып алынатын компанияның сәйкестендірілетін таза активтеріндегі теңбе тең үлес бойынша бағалайды. Сатып алуға байланысты шегілген шығындар әкімшілік шығыстардың құрамына енгізіледі.
Егер Топ бизнесті сатып алса, ол тиісті түрде шарттың талаптарына, сатып алу күніндегі тиісті жағдайлардың экономикалық жағдайына байланысты сатып алынған қаржы активтері мен қабылданған міндеттемелерді жіктейді. Бұған компания сатып алатын негізгі шарттарға қосылған туынды құралдарды бөлу қажеттілігі мәніне талдау жасау жатады.
Бизнес кезең-кезеңімен біріктірілген жағдайда сатып алынатын компаниядағы бұрын Топқа тиесілі қатысу үлестері пайда немесе шығын арқылы бақылауды сатып алу күніндегі әділ құн бойынша қайта бағаланады.
Сатып алатын тарап беруге тиіс шартты сыйақы сатып алу күніндегі әділ құн бойынша танылуға тиіс. Актив немесе міндеттеме болуы мүмкін шартты сыйақының әділ құнының кейінгі өзгерістері БЕХС 39 сәйкес, не пайданың немесе шығынның құрамында, не өзге де жиынтық кірістің өзгерісі ретінде танылуға тиіс. Егер шартты сыйақы капитал ретінде жіктелсе, ол капиталдың құрамында оны толық өткегенге дейін қайта бағаланбауға тиіс.
Гудвил бастапқыда берілген сыйақы сомасынан асатын сома ретінде белгіленетін және таза сәйкестендірілетін активтердің сомасынан жоғары деп танылған бақыланбайтын қатысу үлесі танылған және ол қабылдаған міндеттемелер бастапқы құн бойынша бағаланады. Егер осы сыйақы еншілес ұйым сатып алған таза активтердің әділ құнынан кем болса, айырма пайданың немесе шығынның құрамында танылады.
Кейіннен гудвил құнсызданудан болған жинақталған шығындар шегеріліп, бастапқы құн бойыншак бағаланады. Бизнесті біріктіру кезінде сатып алынған гудвилді құнсыздану мәніне тексеру мақсаттары үшін, гудвил компаниялар Тобы сатып алған күннен бастап Топтың ақша ағындарын генерациялайтын әрбір бөлімшесіне бөлінеді, олар сатып алынатын компанияның басқа активтері немесе міндеттемелері көрсетілген бөлімшелерге жататын-жатпайтындығына қарамастан, бизнестің бірігуінен пайда алады.
Егер гудвил ақша ағындарын генерациялайтын бөлімшенің бір бөлігін құраса, және осы бөлімшенің бір бөлігі шығып қалса, шығарылатын қызметке жататын гудвил оның шығарылуынан келетін пайданы немесе шығында анықтау кезінде осы қызметтің ағымдағы құнына қосылады. Осындай жағдайларда шығып қалған гудвил шығып қалған қызметтің құны мен ақша ағындарын генерациялайтын бөлімшенің қалған бөлігінің құнының қатынасы негізінде бағаланады.

Жалпы бақылаудағы тараптардан еншілес ұйымдарды сатып алу

Жалпы бақылаудағы тараптардан еншілес ұйымдарды (мемлекет бақылайтын кәсіпорын) сатып алуды есепке алу үлестерді біріктіру әдісі бойынша жүргізіледі.
Жалпы бақылаудағы еншілес ұйым берген активтер мен міндеттемелер берген күнгі берген компанияның (алдыңғы иесі) есептілігінде олардың теңгерім құны бойынша осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте көрсетіледі. Алдыңғы иесінен ұйымды бастапқы сатып алған кезде пайда болатын гудвилл осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте де көрсетіледі. Алдыңғы иесінің гудвиллін қоса алғанда, таза активтердің жалпы теңгерім құны мен төленген қаражат сомасы арасындағы айырма меншік капиталды түзету ретінде осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте ескерілген.
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік егер еншілес ұйымды Топ оны бастапқыда алғашқы иесі сатып алған күні сатып алғандай жасалды.

Бар еншілес компаниялардағы үлестің өзгеруі

Бар еншілес ұйымдағы иелену үлесінің сатылатын немесе сатып алынатын бақылау сақталынатын мәмілелерде еншілес ұйымның таза активтерінде иеліктен шығарылатын немесе сатылып алынатын үлестің теңгерім құны мен сату құнының немесе осы үлесті сатып алу құнының арасындағы айырма бөлінбеген пайданың ұлғаюы немесе кемуі ретінде көрсетіледі.

Сату үшін арналған ретінде жіктелген активтер және тоқтатылған қызмет

Сату үшін арналған ретінде жіктелген активтер мен шығу топтары сатуға арналған шығындар шегеріліп, екі мәннің – теңгерімдік құн мен әділ құнның азы бойынша бағаланады. Айналымнан тыс активтер мен шығу топтары, егер олардың теңгерімдік құны жалғасқан пайдалану нәтижесінде емес, сату бойынша сату бойынша мәміле арқылы өтелуге жатса, сату үшін арналған болып жіктеледі. Бұл шарт егер сату мүмкіндігі жоғары, ал актив немесе шығу тобы өзінің ағымдағы жағдайында жедел сатылуы мүмкін болса, сақталған болып саналады. Басшылықтың оған қатысты жіктелген күннен бастап бір жыл ішінде аяқталған сату мәмілесі ретінде тану өлшемдеріне сәйкес күтілуге тиіс сатып алуды жасауға бекем ниеті бар.
Есепті кезең ішіндегі, сондай-ақ өткен жылдың салыстырмалы кезеңі ішіндегі жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепте тоқтатылған қызметтен кірістер мен шығыстар, егер тіпті сатқаннан кейін Топ еншілес ұйымдағы азшылық үлесін сақтағанның өзінде әдеттегі кірістер мен шығыстардан жеке ескеріледі. Салықтар шегерілгеннен кейінгі пайда немесе шығын жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепте жеке ұсынылады.
Сату үшін арналған ретінде жіктелгеннен кейін негізгі құралдар амортизациялануға жатпайды.

Минералдық ресурстар мен көмірсутегілерін барлау және әзірлеу жөніндегі активтер (мұнай-газ және тау-кен активтері)

Жер қойнауын пайдалану құқығын сатып алу жөніндегі шығындар

Жер қойнауын пайдалану (барлау, өндіру) құқығын сатып алу шығындары қол қою бонустарын, тарихи, экологиялық және әлеуметтік бағдарламаларға міндетті шығыстарды қамтиды және кен орнын барлау және бағалауда жер қойнауын пайдалану құқығы ретінде материал емес активтердің құрамында капиталданады.
Жер қойнауын пайдалану құқытарын сатып алу шығындарын есепке алу кен орны бөлінісінде жүргізіледі. Әрбір құқық объектісі жыл сайын құнсыздану мәніне қаралады. Егер объекті бойынша болашақтағы жұмыстар жоспарланбаған жағдайда, жер қойнауын пайдалану құқығын сатып алу шығындардың қалған сальдосы есептен шығарылады. Кен орындарында коммерциялық өндіру басталғаннан бастап жер қойнауын пайдалану құқығы (қалған шығындар) негізгі құралдар құрамына көшіріледі және дәлелделген қорлардың жалпы сомасы негізге алына отырып, іс жүзіндегі өндіру бойынша өндірістік әдіс бойынша амортизацияланады.

Барлау және бағалау жөніндегі шығындар (аяқталмаған құрылыс)

Барлау және бағалау жөніндегі шығындар геологиялық және геофизикалық шығыстарды; барлау ұңғымаларына тікелей жататын шығындарды; ашу жұмыстарын; әкімшілік нақты кен орнына жатқызуға болатын бағалау жөніндегі өзге де шығыстарды қамтиды. Мұндай шығындар жалақыны, материалдар мен жанармайды, бұрғылау станоктарының құны мен мердігерлерге төлемдерді қамтиды. Геологиялық және геофизикалық шығыстарды қоспағанда, барлау және бағалау жөніндегі шығындар аяқталмаған құрылыс ретінде негізгі құралдардың құрамында капиталдандырылады, есеп кен орындары бөлінісінде жүргізіледі, амортизация есептелмейді. Егер минералдық ресурстар табылмаса, бұо құнсыздану куәлігі болуы мүмкін. Барлық капиталдандырылған шығындар кемінде жылына бір рет коммерциялық әзірленім немесе табылғаннан пайда алудың қандай да бір тәсілі туралы ниетті растау үшін техникалық, коммерциялық және басқару тексеруіне жатады. Керісінше жағдайда шығындар шығыстарға шығарылады.
Минералдық ресурстардың қорлары дәлелденгенде және игеруді жалғастыруға шешім қабылданғанда, тиісті шығындар мұнай-газ немесе тау-кен активтерінің кіші сыныптарына көшіріледі.

Барлау және өндіру шығындары (мұнай-газ және тау-кен активтері)

Барлауға және өндіруге жұмсалатын шығындар бұрын капиталдандырылған (және игерудің басында қайта жіктелген) жер қойнауын пайдалану құқығын сатып алу шығындарын және барлау және бағалау шығындарын; бұрғылау нәтижелеріне қарамастан пайдалану ұңғымаларын бұрғылауға; полигондар салуға; кен орындарындағы минералдық ресурстарды өндіру, жинау және дайындау үшін қажетті жерүстілік технологиялық құрылыстар салуға арналған шығыстарды; кен орындарында коммерциялық өндіру ұйымдастыру барысында жұмсалған өзге де шығындарды; ұңғымаларды консервациялауға және учаскелерді қалпына келтіруге арналған капиталдандырылған дисконтталған шығындарды қамтиды. Барлау және өндіру шығындары негізгі құралдардың (мұнай-газ және тау-кен активтері) құрамында капиталдандырылады, есеп кен орындары бөлінісінде жүргізіледі.

Мұнай-газ және тау-кен активтерінің тозуы (негізгі құралдар мен материалдық емес активтер құрамында)

Мұнай-газ және тау-кен активтері кен орындарында коммерциялық өндіру басталғаннан бастап іс жүзіндегі өндіру бойынша тозуды есептеудің өндірістік әдісі пайдаланылып амортизацияланады. Мұнай-газ және тау-кен активтерінің кен орындарының пайдалы қызмет мерзімінен айтарлықтай ерекшеленетін пайдалы қызмет мерзімі бар кейбір объектілері (жерүстілік технологиялық құрылыстар мен жабдықтар) тура сызықты әдіс пайдаланыла отырып, пайдалы пайдалану мерзімі ішінде амортизацияланады. Кен орындарын пайдаланудан шығаруға жұмсалған дисконтталған шығындарды қосатын жер қойнауын пайдалану құқығын алу шығындары, дәлелденген қорлардың жалпы сомасы бойынша амортизацияланады. Кен орындарын игеруге жұмсалған қалған шығындар дәлелденген игерілген қорлардың есебінен амортизацияланады.

Негізгі құралдар (мұнай-газ және тау-кен активтерінен басқа)

Бастапқы тану кезінде негізгі құралдар бастапқы құн бойынша бағаланады. Кейіннен негізгі құралдар жинақталған тозу, ескіру және құнсыздану шегеріліп ескеріледі. Шаруашылық тәсілмен құрылған активтердің құны материалдардың құнын, тікелей еңбек шығындарын және өндірістік жүктеме шығыстарының тиісті үлесін қамтиды.
Мұнай-газ активтерінен басқа негізгі құралдар негізінен мынадай негізгі құралдардың кластарын қамтиды, олар мына пайдалы қызмет мерзімі ішінде тіке желілік әдіспен амортизацияланады:

Негізгі құралдардың объектілері ірі ауқымды техникалық тексерудің мәні болып табылғанда, шығындар 16 БЕХС-да белгіленген тану өлшемдерін сақтау талабы кезінде ауыстыру ретінде негізгі құралдардың теңгерім құнында танылады.
Негізгі құралдардың объектісін тану ол істен шыққаннан кейін немесе оны пайдаланудан не істен шығуынан болашақ экономикалық пайда алу күтілмейтін болса, тоқтатылады. Активті тану тоқтатылған кезде пайда болған кез келген кірістер немесе шығыстар (істен шығу мен активтің қалдық құнынан түскен таза түсімдер арасындағы айырма ретінде есептелген) активті тану тоқтатылған есепті кезеңдегі кірістер мен шығыстар туралы есепке енгізіледі.
Активтің қалдық құны, пайдалы қызмет мерзімі және амортизациялау әдісі әрбір қаржы жылының аяғында қажеттілік болғанда қайта қаралады және түзетіледі.

Материалдық емес активтер

Бөлек сатып алынған материалдық емес активтерді бастапқы тану кезінде сатып алу құны бойынша ескеріледі. Ұйымдарды біріктіру бойынша операциялар шеңберінде сатып алынған материалдық емес активтердің құны сатып алу күнгі әділ құнды білдіреді. Материалдық емес активтерді бастапқы танығаннан кейін кез келген жинақталған амортизацияны және құнсызданудан болатын кез келген жинақталған шығынды шегере отырып, сатып алу құны бойынша ескеріледі. Кен көзін игеруге капиталдандырылған шығындарды қоспағанда, өз күштерімен құрылған материалдық емес активтер капиталдандырылмайды және тиісті шығыстар шығыстар пайда болған сол кезеңде кірістер мен шығыстар туралы шоғырландырылған есепте танылады. Материалдық емес активтердің пайдалы қызмет мерзімі шектеулі немесе шектеусіз ретінде анықталады. Пайдалы қызмет мерзімі шектелген материалдық емес активтер қызметтің осы мерзімі ішінде амортизацияланады және материалдық емес актив құнсыздануы мүмкін көрсеткіш болғанда құнсыздану мәніне бағаланады. Амортизациялау кезеңі және пайдалы қызметтің мерзімі шектелген материалдық емес активтер үшін амортизация әдісі кем дегенде әрбір есепті жылдың аяғында қайта қаралады. Пайдалы қызметтің күтілетін мерзіміне немесе материалдық емес активтен түсетін алдағы экономикалық пайданың күтілетін көлеміне өзгерістер амортизация кезеңіне өзгерістер немесе мән-жайлар бойынша амортизация әдісі арқылы ескеріледі және бухгалтерлік бағалауға өзгерістер ретінде қаралады. Қызмет мерзімі шектелген материалдық емес активтердің амортизациясы бойынша шығыстар материалдық емес активті белгілеуге сәйкес шығыстар құрамында кірістер мен шығыстар туралы есепте танылады. Пайдалы қызмет мерзімі шектелген материалдық емес активтер негізінен пайдалы қызметтің мынадай мерзімі ішінде тікелей әдісімен амортизацияланатын активтердің мынадай сыныптарын қамтиды:

Қызмет мерзімі шектелген материалдық емес активтер амортизацияланбайды, бірақ жыл сайын құнсыздануға тексеріледі немесе құнсыздану көрсеткіштері болғанда және қажет болған кезде өтелетін шамаға дейін есептен шығарылады.

Қаржылық емес активтердің құнсыздануы

Топ активтерді немесе активтер тобын оқиға немесе жағдаяттардағы өзгерістер активтік теңгерімдік құны өтелмейтіндігін көрсеткен жағдайларда құнсыздану мәніне бағалайды. Жекелеген активтер негізінен ақша ағындарына қарамастан, басқа активтер топтарымен генерацияланатын сәйкестендірілген ақша ағындары бар ең төменгі деңгейде құнсыздануға бағалау мақсаттары үшін топтастырылады. Егер құнсызданудың осындай көрсеткіштері болған жағдайда, немесе активтер топтарын құнсыздануға жыл сайын тестілеу талап етілген кезде, Топ активтің өтелген құнын бағалауды жүзеге асырады.
Активтер тобының өтелген құны оны сатуға кеткен шығыстарды шегергенде әділ құнның және оның пайдалану құнының ең көбі болып табылады. Активтер тобының теңгерімдік құны оның өтелетін құнынан асып кеткен жағдайда, активтер тобы құнсыздануға жатады және активті өтеу құнына дейін төмендетуге арналған резерв құрылады. Пайдалану құнын бағалау кезінде күтілетін ақша ағындары активтер топтарына тән тәуекелдерге түзетіледі және ақшаның уақытша құнының ағымдағы нарықтық бағасын көрсететін салық салуға дейінгі дисконттау ставкасы пайдаланыла отырып, ағымдағы құнға дисконтталады. Бағалау бұрын танылған құнсыздану жөніндегі резервтер ендігі жоқ немесе азайды дегеннің қандай да бір көрсеткішінің бар-жоқтығына қатысты әрбір есептілік күні жүргізіледі. Егер ондай көрсеткіштер бар болса, онда өтелетін құн бағаланады. Құнсыздану жөніндегі соңғы резерв танылған сәттен бастап активтің өтелетін құнын айқындау үшін пайдаланылған бағалауларда өзгерістер болса ғана құнсыздану бойынша бұрын танылған резерв сторнирланады. Мұндай жағдайда, активтің қалдық құны өтелетін құнғак дейін ұлғаяды. Активтің ұлғайтылған құны, егер алдыңғы кезеңдерде құнсыздану жөніндегі резерв танылмаған болса, тозуды немесе амортизацияны шегергенде анықталған теңгерімдік құннан аспайды.

Мұндай сторнирлау пайда және шығындар туралы шоғырландырылған есепте танылады.

Сторнирлау өткізілімі жүргізілгеннен кейін келесі кезеңдерде қалдық құны шегеріле отырып, активтің қайта қаралған теңгерімдік құнын бөлу үшін амортизация жөніндегі шығыстар жүйелі негізде пайдалы қызметінің қалған мерзімі ішінде түзетіледі.
Гудвилдің құнсыздануын бағалау кезінде мынадай үдеріс қолданылады:
Әрбір есепті күні Топ гудвиллдің құнсыздану белгілерінің болуын бағалайды. Гудвилл жыл сайын және жағдаяттар теңгерімдік құнның құнсыдануының мүмкіндігін көрсеткенде құнсыздану белгілерінің болуына тестіленеді.
Гудвилдің құнсыздануы оған гудвилл жататын ақша ағындарын генерациялайтын өтелетін бірліктер сомасын бағалау арқылы айқындалады. Егер оған гудвилл жататын ақша ағындарын генерациялайтын өтелетін бірліктер сомасы оның теңгерімдік құнынан аз болса, онда құнсызданудан болған шығын танылады. Құнсызданудан болған шығын болашақ кезеңдерде қалпына келтірілмейді.

Қаржы активтері

Топтың инвестициялары өтеуге дейін ұсталатын инвестициялар немесе сату үшін қолда бар инвестициялар кіріс немесе шығын арқылы әділ құн бойынша көрсетілетін қаржы активтері ретінде жіктеледі. Бастапқыда инвестициялар әділ құн бойынша бағаланады. Егер инвестициялар кіріс немесе шығын арқылы әділ құн бойынша көрсетілетін қаржы активтері ретінде жіктелмесе, онда есептілікте көрсеткен кезде олардың әділ құнына онымен тікелей байланысты мәміле жөніндегі шығындар қосылады. Топ өзінің қаржылық инвестицияларының жіктемесін бастапқы танылғаннан кейін анықтайды. Барлық сатып алынған және сатылған инвестициялар есеп айырысу күнінде, яғни инвестициялар Топқа берілген немесе Оларды Топ берген күні танылады.
Тіркелген немесе төлем мөлшерін анықтауға икемді және өтеудің тіркелген мерзімді туынды емес қаржы активтері, егер Топ оларды өтеу мерзіміне дейін ұстауға ниетті және қабілетті болған жағдайда, өтегенге дейін ұсталатын ретінде жіктеледі.
Қарыздар мен дебиторлық берешек тіркелген немесе төлем мөлшерін анықтауға икемді белсенді нарықта баға белгіленбейтін өнімсіз қаржы активтері болып табылады. Мұндай активтер пайыздың тиімді ставка әдісін пайдалана отырып, амортизацияланған құны бойынша көрсетіледі. Мұндай активтер бойынша пайда мен шығындар тану тоқтатылған сәтте немесе мұндай активтер құнсызданған жағдайда, сондай-ақ амортизация арқылы кірістер мен шығыстар туралы есепте көрсетіледі.
Бағалы қағаздар, егер олар жақын болашақта сату мақсаттары үшін сатып алынса, пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері ретінде жіктеледі. Туынды құралдар да олар хеджирлеудің тиімді құралдарын білдіретін кездегі жағдайларды қоспағанда, пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері ретінде жіктеледі. Пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері бойынша кірістер мен шығыстар пайда және шығындар туралы шоғырландырылған есепте көрсетіледі.
Қаржы активтері егер бұл берілетін ақпараттың маңыздылығын арттырса, бастапқы тану кезінде пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша бағаланатын ретінде жіктелуі мүмкін, өйткені осындай жіктелу бағалаудың немесе танудың сәйкессіздігін жоққа шығарады немесе айтарлықтай азайтады, ол керісінше жағдайда активтерді немесе міндеттемелерді бағалау кезінде не ол бойынша пайданы немесе шығындарды әр түрлі негізде тану кезінде туындар еді.
Сату үшін қолда бар инвестициялар сату үшін қолда бар ретінде жіктелетін және жоғарыда аталған кез келген үш санатқа енгізілмеген туынды емес қаржы активтерін білдіреді. Есепте бастапқы көрсетуден кейін сату үшін қолда бар инвестициялар әділ құн бойынша бағаланады, бұл ретте, пайда мен шығындар инвестицияларды тану немесе құнсыздандыру тоқтатылған сәтке дейін капитал құрамында бөлек құрауыш ретінде көрсетіледі. Капитал құрамында бұрын көрсетілген жиынтық пайда немесе шығын кірістер мен шығыстар туралы есепке енгізілген жағдайда. Үлестік инструменттерге байланысты құнсызданудан болатын шығындарды қалпына келтіру кірістер мен шығыстар туралы есепте көрсетілмейді. Борыштық инструменттерге байланысты құнсызданудан болатын шығындар пайда немесе шығын құрамында түзетіледі, егер инструменттің әділ құнынан арту кірістер мен шығыстар туралы есепте құнсызданудан болатын шығынды танығаннан кейін болған оқиғаға объективті түрде жатқызылуы мүмкін.
Ұйымдасқан қаржы нарықтарында белсенді айналымдағы инвестициялардың әділ құны есеп күнгі саудалар аяқталған сәттегі сатып алуға нарықтық баға белгілеу бойынша анықталады. Нарықта белсенді айналымы жоқ инвестициялардың әділ құны бағалау әдістерін пайдалана отырып, оның ішінде нарықтық жағдайларда жасалған мәмілелер уақыты бойынша соңғысымен ұқсас бойынша, сондай-ақ іс жүзінде қаралатын инструментке ұқсас немесе дисконтталған ақша ағындарын талдауды ескере отырып, қаржы инструментінің ағымдағы нарықтық құны негізінде анықталады.

Қаржы активтерінің құнсыздануы

Әрбір есепті күні Топ қаржы активінің немесе қаржы активтері тобының құнсыздануының болған-болмағанын айқындайды.

Амортизациялық құн бойынша ескерілетін активтер

Егер амортизациялық құн бойынша ескерілетін активтер бойынша құнсызданудан болатын шығындардың пайда болуы туралы объективті куәлік болса, шығынның сомасы активтің теңгерімдік құны мен қаржы активі бойынша бастапқы тиімді сыйақы ставкасы (яғни бастапқы таныған кезде есептелген тиімді пайыздық ставка бойынша) бойынша дисконтталатын болашақта күтілетін ақша ағындарының (әлі туындамаған болашақтағы кредиттік шығындарды қоспағанда) арасындағы айырма ретінде бағаланады. Активтің теңгерімдік құны резерв пайдаланыла отырып төмендетілуі тиіс. Шығынның сомасы пайда немесе шығындарда танылады.
Егер кейінгі кезеңде құнсызданудан болатын шығын сомасы азайса, онда бұндай азаю құнсыздану танылғаннан кейін жүргізілген оқиғаларға объективті түрде байланысты болуы мүмкін, құнсызданудан болған бұрын танылған шығын қалпына келтіріледі. Құнсызданудан болған шығынды кез келген келесі қалпына келтіру пайда мен шығындар туралы есепте активтің теңгерімдік құны бұл активтің қалпына келтірілу күніндегі амортизациялық құнынан аспайтындай көлемде танылады.
Егер Топ шот-фактураның бастапқы шарттарына сәйкес өзіне тиесілі бүкіл соманы алмайтынының объективті куәлігі болса (мысалы, дебитордың төлем қабілетсіздігі немесе басқа да елеулі қаржылық қиындықтары мүмкіндігі), сауда-дебиторлық берешек бойынша құнсыздану резерві жасалады. Дебиторлық берешектің теңгерімдік құны резерв шотын пайдалану арқылы азайтылады. Егер құнсызданған берешек үмітсіз болып саналса, оларды тану тоқтатылады.

Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялар

Бастапқы құнның өтелмеуі мүмкін екендігінің объективтік дәлелдері болған жағдайда, сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаз құнсызданған болып саналады. Құнсызданудың сапалық өлшемдеріне қосымша ретінде бастапқы құнның өтелмеуі мүмкін екендігінің объективтік дәлелдері әділ құнның бастапқы құнның шамасынан айтарлықтай немесе жалғаспалы төмендеуін қамтиды.
Егер сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаз құнсызданудың Қор белгілеген сапалық немесе сандық өлшемдеріне сәйкес құнсызданған жағдайда, әділ құнның кейінгі есепті күндерге одан әрі төмендеуі құнсыздану ретінде танылады. Осылайша, әрбір есепті кезеңде Қордың құнсыздану өлшемдеріне сәйкес құнсыздануға ұшыраған ретінде айқындалған үлестік бағалы қағазға қатысты құнсыздану бұрын танылған құнсыздануды шегерген кездегі әділ құнның және бастапқы құнның арасындағы айырма мөлшері ретінде танылады.

Туынды қаржы құралдары

Өзінің әдеттегі қызметі барысында Топ шикізат тауарларына бағаның құбылуына байланысты өз тәуекелін хеджирлеу үшін валюта нарықтары мен капитал нарықтарында фьючерстерді, форвардтарды, своптар менопциондарды қоса алғанда әртүрлі туынды қаржы құралдарымен, мұнай шикізаты бойынша форвардтық және своп келісім-шарттармен операцияларды жүзеге асырады. Мұндай қаржы құралдары негізінен сауда мақсаттары үшін ұсталынады және бастапқыда қаржы құралдарын тану саясатына сәйкес танылады, ал кейіннен олардың әділ құны бойынша бағаланады. Әділ құн тиісті құралдардың ағымдағы нарықтық және келісім-шарттық бағалары мен басқа да факторлар назарға алынатын тіркелген биржа бағасының немесе баға модельдерінің негізігнде есептеледі. Туынды қаржы құралдары әділ құн оң болып табылғанда активтер ретінде (іске асырылмаған кіріс) және әділ құн теріс болып табылғанда міндеттеме ретінде (іске асырылмаған шығын) ескеріледі. Көрсетілген құралдармен жасалатын пайдалар мен шығындар жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепте көрсетіледі.

Қорлар

Қорлар өзіндік құнының ең аз мәні немесе таза өткізу құны бойынша бағаланды. Өзіндік құн қорларды жеткізуге және ағымдағы жағдайға келтіруге байланысты шығындарды қамтиды. Таза өткізу құны аяқтауға шығындарды және өткізуге есеп айырысу шығындарын шегере отырып, қарапайым қызмет барысында қорларды өткізу бағасын бағалауды білдіреді. Шығындарды есептеп шығарудың ұқсас формуласы ұқсас сипаты және белгіленімі бар барлық қорлар үшін пайдаланылады. Операциялық Мұнай мен газ және Энергетикалық сегменттердің қорлары ФИФО әдісі негізінде бағаланады. Барлық қалған қорлар орташа салмақталған құн негізінде бағаланады.

Ақша және оның баламалары

Ақша және оның баламалары кассадағы қолма-қол ақшаны, мерзімді салымдарды, бұрын айтылған ақша қаражаты сомасына еркін айырбасталатын және олардың құнының өзгеруіне байланысты тәуекелдің елеусіз деңгейіне расталған өтеу мерзімі үш айдан аспайтын қысқа мерзімді және өтімділігі жоғары инвестицияларды қамтиды.

Қаржылық міндеттемелер

Қарыздар және тартылған қаражат

Қарыздар бастапқыда мәміле бойынша келтірілген шығындарды шегере отырып, әділ құн бойынша танылады. Келесі кезеңдерде қарыздар амортизацияланған құн бойынша бағаланады: алынған қаражаттың (мәміле жөніндегі шығыстарды шегергенде) әділ құны мен өтеу сомасы арасындағы айырма жиынтық кіріс туралы шоғырландырылған есепте пайыздың тиімді ставкасы пайдаланыла отырып, қарыз берген мерзім ішінде көрсетіледі. Егер топ төлемді есепті күннен кейін кем дегенде 12 айға кейінге қалдыруға сөзсіз құқылы болмаса, қарыздар ағымдағы міндеттемелер ретінде жіктеледі.
Шығарылған қаржы құралдары немесе олардың құрамдас бөліктері, егер шарттық келісімнің нәтижесінде Топтың не ақша қаражатын немесе өзге де қаржы активтерін қою, не міндеттемені ақша қаражатының немесе басқа да қаржы активтерінің тіркелген сомасын меншікті үлестік құралдардың тіркелген санына айырбастау арқылы өзге түрде орындау міндеттемесі болады. Мұндай құралдар Үкіметтің қаражатын және мәмілемен тікелей байланысты шығындарды шегере отырып алынған қаражаттың әділ құны бойынша бастапқыда ескерілетін кредиттік мекемелерден алынған қарыздарды қамтиды. Кейіннен алынған қаражат амортизациялық құн бойынша көрсетіледі.
Жіктелетін активті сатып алуға, оның құрылысына немесе өндірісіне тікелей жататын қарыздар бойынша шығындар осындай актив құнының бір бөлігі ретінде капиталдандырылады. Қарыздар бойынша өзге де шығындар туындаған сәттегі шығыстар ретінде танылады.