Сот приставтары туралы

  МАЗМҰНЫ

      1-бап. Сот приставтарының құқықтық жағдайы 

      
      1. Сот приставы - мемлекеттiк қызметте тұратын және өзiне осы Заңмен жүктелген мiндеттердi орындайтын лауазымды адам.
      2. Сот приставына нысанды киiм, куәлiк және жетон берiледi, олардың үлгiлерiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.
      3. Сот приставының заңды талаптары барлық жеке және заңды тұлғалардың орындауы үшiн мiндеттi.
       Ескерту. 1-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.06.22.   N  147  Заңымен.

       2-бап. Сот приставтарының мiндеттерi

      Сот приставтарының мiндеттерi:
      1) сот отырысы кезiнде, сондай-ақ сот орындаушылары атқарушылық iс-әрекеттер жасаған кезде залда қоғамдық тәртiптi сақтау;
      2) бас бостандығынан айыруға байланысты емес жазалардың орындалуын бақылау;
      3) iс жүргiзу әрекеттерiн орындауда сотқа жәрдемдесу;
      4) сот үйлерiн күзетудi қамтамасыз ету, судьяларды және процестiң басқа да қатысушыларын күзету, сондай-ақ атқарушылық iс-әрекеттерiн жасау кезiнде сот орындаушылары мен осы iс-әрекеттерге қатысатын тұлғаларды күзету;
      5) соттардың және басқа органдардың орындаушылық құжаттарын орындауға мәжбүр етуде сот орындаушыларына жәрдем көрсету болып табылады.
       Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.06.22.   N  147  Заңымен.

       3-бап. Қазақстан Республикасының сот приставтары туралы
               заңдары

      Қазақстан Республикасының сот приставтары туралы заңдары Қазақстан Республикасының  Конституциясына  негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының басқа да нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

       4-бап. Сот приставтарының қызметiн ұйымдастыру және
             оларды тағайындау тәртiбi

      1. Сот приставтарының бөлiмшелерiн:
      1) уәкiлеттi органның аудандардағы, қалалардағы және қалалар аудандарындағы аумақтық бөлiмдерiндегi (бұдан әрi - аумақтық бөлiмдер), облыстардағы, Астана және Алматы қалаларындағы аумақтық органдарындағы (бұдан әрi - аумақтық органдар) - атқару құжаттарының орындалуын қамтамасыз ету жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган);
      2) Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотында - Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы құрады.
      2. Аумақтық бөлiмдерде сот приставтарының қызметiне ұйымдастырушылық және әдiстемелiк басшылықты уәкiлеттi орган, оның аумақтық органдары мен аумақтық бөлiмдерi жүзеге асырады.
      Уәкiлеттi орган:
      1) сот приставтарының жұмысын ұйымдастырады;
      2) сот приставтары кадрларын оқытумен, олардың кәсiби даярлығын арттырумен айналысады;
      3) сот приставтары қызметiнiң тәжiрибесiн жинақтап қорытады, соның негiзiнде әдiстемелiк ұсынымдар әзiрлейдi;
      4) сот приставтары қызметiнiң статистикалық есебiн жүргiзумен айналысады;
      5) басқа мемлекеттiк және құқық қорғау органдарымен атқару құжаттарының орындалуын және соттар қызметiнiң белгiленген тәртiбiн қамтамасыз ету мәселелерi бойынша өзара iс-қимыл жасауды қамтамасыз етедi;
      6) сот приставтарының бөлiмшелерiн материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етудi жүзеге асырады.
      3. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотында сот приставтарының қызметiне ұйымдастырушылық және әдiстемелiк басшылықты Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Аппараты жүзеге асырады.
      4. Аумақтық органдар мен аумақтық бөлiмдерде сот приставтарын тиiстi аумақтық органдардың басшылары қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.
      Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотында сот приставтарын Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.
      5. Сот приставтары бөлiмшелерiнiң штат санын тиiсiнше уәкiлеттi органның басшысы және Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн штат саны шегiнде бекiтедi.
       Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.06.22.   N  147  Заңымен.  

       5-бап. Сот приставының құқық қорғау органдарымен өзара
               iс-қимылы

      1. Сот приставы өзiне жүктелген мiндеттердi орындау кезiнде - iшкi iстер органдары қызметкерлерiнен, ал әскери соттың сот приставы әскери қолбасшылықтан көмек сұрауға құқылы.
      2. Құқық қорғау органдарының қызметкерлерi өздерiне заңмен жүктелген мiндеттердi жүзеге асыру шегiнде сот приставына көмек көрсетедi.
      3. Сот приставтарының құқық қорғау органдарының және әскери бөлiмшелердiң қызметкерлерiмен өзара iс-қимылы аталған органдардың басшылары бекiткен өзара iс-қимыл жөнiндегi тиiстi заңға тәуелдi актiде көзделген тәртiп бойынша жүзеге асырылады.

       6-бап. Сот приставына қойылатын талаптар

      1. Кемiнде жиырма бiр жасқа толған, орта (арнаулы орта) бiлiмi бар, өзiнiң iскерлiк және жеке қасиеттерi бойынша, сондай-ақ денсаулық жағдайы бойынша өзiне жүктелген мiндеттердi орындауға қабiлеттi және арнаулы тексеруден өткен, Қазақстан Республикасының азаматы болып табылатын адам сот приставы болып тағайындала алады.
      Сот приставтары арнаулы даярлықтан өтiп, содан кейiн табельдiк атыс қаруын сақтау және алып жүру, арнаулы құралдарды пайдалану құқығына ие болады.
      2. Сот приставы қызметiне бұрын сотталған немесе қылмыстық жауапкершiлiктен ақталмайтын негiздер бойынша босатылған, сондай-ақ мемлекеттiк қызметтен және құқық қорғау органдарынан келеңсiз себептер бойынша шығарылған адамдарды тағайындауға болмайды.

       7-бап. Сот приставының құқықтары мен мiндеттерi

      1. Сот приставы өзiне жүктелген мiндеттердi орындау мақсатында:
      1) азаматтардан сот қызметiнiң белгiленген тәртiбiн сақтауды, сондай-ақ соттың үй-жайында және сот отырысы залында құқыққа қайшы iс-әрекеттер жасауды тоқтатуды талап етуге;
      1-1) сот орындаушылары атқарушылық iс-әрекеттер жасаған кезде азаматтардың белгiленген тәртiптi сақтауын және құқыққа қарсы iс-әрекеттердi тоқтатуын талап етуге;
      2) соттың үй-жайында (көшпелi отырыс өткiзiлген жағдайда - сот отырысы өткiзiлiп жатқан үй-жайда) және сот орындаушылары атқарушылық iс-әрекеттер жасаған кезде құқық бұзушыны әкiмшiлiк жолмен ұстауға;
      3) заңдарда белгiленген тәртiппен жауапқа тарту үшiн құқық бұзушылық туралы хаттама жасауға;
      4) құқық бұзушыны құқық қорғау органдарына жеткiзуге;
      5) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiппен атыс қаруын арнаулы құралдар мен күш қолдануға құқылы.
      2. Сот приставы:
      1) өзiне берiлген құқықтарды қатаң заңға сәйкес пайдалануға және өз қызметiнде азаматтар мен заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiне нұқсан келтiруге жол бермеуге;
      2) судьяларды және сот процесiне қатысатын өзге де тұлғаларды, сондай-ақ атқарушылық iс-әрекеттердi жасаған кезде осындай iс-әрекеттерге қатысатын тұлғаларды күзетудi жүзеге асыруға;
      3) кеңесу бөлмелерiн, соттың басқа да үй-жайлары мен үйлерiн күзетудi қамтамасыз етуге;
      4) атқарушылық iс жүргiзу туралы заңдарға сәйкес атқарушылық iс-әрекеттер жасауға қатысуға;
      5) сот отырысы залында және соттың үй-жайында, сондай-ақ атқарушылық iс-әрекеттердi жасаған кезде құқық бұзушылықтардың алдын алуға және жолын кесуге;
      6) судьяның тапсырмасы бойынша қылмыстық iс пен заттық айғақтарды жеткiзудi және соттың тұрақты орналасқан жерiнен тыс сот талқылауын жүргiзу кезiнде олардың сақталуын қамтамасыз етуге;
      7) судьяның сот талқылауын жүргiзу тәртiбiн сақтауға байланысты өкiмдерiн орындауға;
      8) сотқа келуден жалтарған адамдарды сот орындаушысына немесе атқарушылық iс-әрекеттер жасалатын жерге күштеп алып келудi жүзеге асыруға; 
      9) қамауға алынған адамдарды қорғау және олардың қауiпсiздiгi мәселелерi бойынша қарауыл қызметi қызметкерлерiмен өзара iс-қимыл жасауға мiндеттi.
       Ескерту. 7-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.05.05. N  409 , 2006.06.22.   N  147  Заңдарымен.

       8-бап. Атыс қаруын, арнаулы құралдар мен күш қолдану
               тәртiбi

      1. Сот приставының атыс қаруын, арнайы құралдар мен күш қолдануы осы Заңның 2-бабында аталған мiндеттердi орындауға ғана байланысты болуы мүмкiн.
      2. Сот приставтарының атыс қаруын:
      1) судьялар мен сот талқылауына қатысушылардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төнгенде оларға жасалған шабуылға тойтарыс беру;
      2) сот приставы мен сот орындаушысының қызмет мiндеттерiн орындауы үстiнде олардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төнсе, оларға жасалған шабуылға тойтарыс беру;
      3) қаруды немесе арнаулы құралдарды иелену әрекетiн тыю;
      4) сотқа және соттардың үйлерiне топтасып немесе қару қолданып жасалған шабуылға тойтарыс беру мақсатында қолдануға құқығы бар.
      3. Сот приставы күш жұмсауды, соның iшiнде ұрыс тәсiлдерiн, сондай-ақ тiзбесi арнаулы заңдармен белгiленетiн арнаулы құралдарды:
      1) судьяларға және соттың талқылауына қатысушыларға жасалған шабуылға тойтарыс беру;
      2) сот приставы мен сот орындаушысының қызмет мiндеттерiн атқаруы үстiнде оларға күшпен қарсылық көрсету мен шабуыл жасауды тыю;
      3) егер адам құқыққа қарсы iс-әрекеттердi тоқтату туралы талапты орындаудан бас тартса, ол адамды ұстау;
      4) адамның қамаудан қашуына жол бермеу, сондай-ақ қамауда отырған адамды күш арқылы босату әрекетiне жол бермеу үшiн қолдануы мүмкiн.
      4. Қарулы шабуыл жасаған және қарулы қарсылық көрсеткен немесе топтасып шабуыл жасаған жағдайларды қоспағанда, қаруды, арнаулы құралдарды және ұрыс тәсiлдерiн әйелдерге, кәмелетке толмағандарға және айқын мүгедектiк белгiлерi бар адамдарға қатысты қолдануға тыйым салынады.
      5. Қару, арнаулы құралдар мен ұрыс тәсiлдерi қолданылған барлық жағдайларда сот приставы айналадағы азаматтардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету және зардап шеккендерге шұғыл медициналық көмек көрсету үшiн қажеттi шаралар қолдануға, қарудың, арнаулы құралдар мен ұрыс тәсiлдерiнiң қолданылғаны туралы аумақтық бөлiмнiң басшысына хабарлауға мiндеттi, аумақтық бөлiм басшысы осындай жағдайлар жөнiнде аумақтық органның басшысына хабарлауға мiндеттi. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының приставы қарудың, арнаулы құралдар мен ұрыс тәсiлдерiнiң қолданылғаны туралы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Аппаратының басшысына хабарлауға мiндеттi.
      Қару, арнаулы құралдар мен ұрыс тәсiлдерiн қолданудың адамдар өлiмiне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқтырған әрбiр жағдайында дереу прокурорға хабарланады.
      6. Сот приставтары қару-жарағына кiретiн атыс қаруы мен оған арналған оқ-дәрiлер, арнаулы құралдар түрлерiнiң тiзбесiн және оларды бөлу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi. Сот приставтарының бөлiмшелерiн қарумен және арнаулы құралдармен қамтамасыз ету тиiсiнше уәкiлеттi органға және Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына жүктеледi. 
       Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2003.05.05. N  409 , 2006.06.22.   N  147  Заңдарымен.

       9-бап. Сот приставтарының жауапкершiлiгi

      Жасаған терiс қылықтары мен құқық бұзушылықтары, өз мiндеттерiн орындамағаны немесе тиiсiнше орындамағаны үшiн сот приставтары заңдарда белгiленген тәртiппен жауапты болады.

       10-бап. Сот приставтарын әлеуметтік қорғау шаралары

      1. Сот приставтарын міндетті сақтандыру бюджет қаражаты есебінен Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес жүзеге асырылады.
      2.  Алып тасталды - Қазақстан Республикасының, 2007.05.07.  N 244  Заңымен. 
      3. Сот приставы қызмет мiндеттерiн атқару үстiнде не қызмет мiндеттерiн атқару кезiнде алған жарақатының салдарынан қызметтен босағаннан кейiнгi бiр жыл iшiнде қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда оның асырауындағы адамдар мен мұрагерлерiне соңғы атқарған қызметi бойынша жалақысының он еселенген жылдық мөлшерi көлемiнде бiржолғы өтемақы төленедi.
      4. Сот приставына қызмет мiндеттерiн атқару үстiнде алған жарақаты, жаралану (контузия), мертiгу, сырқат салдарынан болған мүгедектiктi белгiлеу кезiнде оған мынадай мөлшерде бiржолғы өтемақылар:
      1) бiрiншi топтағы мүгедекке - бес жылдық жалақысы;
      2) екiншi топтағы мүгедекке - үш жылдық жалақысы;
      3) үшiншi топтағы мүгедекке - жылдық жалақысы төленедi.
      5. Сот приставы қызмет мiндеттерiн атқару үстiнде мүгедектiкке әкелiп соқпаған ауыр зақым (жарақат, жаралану, контузия) алған жағдайда - оған үш айлық жалақысы, жеңiл зақым жағдайында айлық жалақысы мөлшерiнде өтемақы төленедi. Бұл ретте осы бапта көзделген біржолғы өтемақылар басқа төлемдерге, соның ішінде сақтандыру төлемдері мен зиянды өтеу тәртібімен жасалатын төлемдерге қарамастан төленеді.
      6. Егер сот приставының қаза табуы (қайтыс болуы), жарақаттануы, жаралануы (мертiгуi) қызмет мiндеттерiн атқаруға байланысты емес жағдаяттарда болғаны белгiленген тәртiп бойынша дәлелденсе, осы бапта көзделген біржолғы өтемақы төленбейдi.
      7. Қаза тапқан адамның отбасына және оның асырауындағыларға асыраушысынан айырылуына байланысты заңдарда белгiленген тәртiп бойынша зейнетақы тағайындалады.
      8. Қайтыс болған немесе қаза тапқан сот приставын жерлеу үшiн төлем тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңында белгiленген мөлшерде берiледi.
       Ескерту. 10-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.05.07.  N 244  (қолданысқа енгізілу тәртібін  2-баптан  қараңыз) Заңымен. 

       11-бап. Сот приставтарының қызметiн қаржыландыру

      Сот приставтарының қызметiн қаржыландыру бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
       Ескерту. 11-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20.  N 13  (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.  

       12-бап. Сот приставтарының қызметiн бақылау 

      1. Аумақтық бөлiмдерде сот приставтарының қызметiн бақылауды уәкiлеттi орган, оның аумақтық органдары мен аумақтық бөлiмдерi жүзеге асырады.
      2. Уәкiлеттi орган сот приставтарының қызметiн бақылауды жүзеге асыру кезiнде аумақтық органдар мен аумақтық бөлiмдердегi сот приставтары қызметiнiң ұйымдастырылуына тексеру жүргiзедi.
      Уәкiлеттi органның аумақтық органдары мен аумақтық бөлiмдерi сот приставтарының қызметiн бақылауды жүзеге асыру кезiнде аумақтық бөлiмдердегi сот приставтары қызметiнiң ұйымдастырылуына тексеру жүргiзедi.
      3. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотында сот приставтарының қызметiн бақылауды Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Аппараты жүзеге асырады.
       Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.06.22.   N  147  Заңымен.

       Қазақстан Республикасының
      Президентi