Сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

      Ескерту. Тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 16.07.2014 № 139 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 1) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

      2. "Жалпы сақтандыру" және "өмірді сақтандыру" салаларындағы сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2008 жылғы 28 қарашадағы № 97 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5421 тіркелген, 2008 жылғы 31 желтоқсанда "Заң газеті" газетінде № 197 (1423) жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

      3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық

      Ескерту. Нұсқаулық жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 20.10.2022 № 88 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 1) және 3-4) тармақшаларына, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес әзірленді және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары және Қазақстан Республикасының бейрезидент сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдары (бұдан әрі – сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары) жүзеге асыратын сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізуді нақтылайды.

      2. Нұсқаулықта Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде, "Сақтандыру қызметі туралы", "Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры туралы", "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарында көзделген ұғымдар пайдаланылады.

      3. Нұсқаулықта сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын есепке алудың екі әдісі: сыйлықақыны бөлу әдісі мен бағалаудың жалпы моделі көзделеді.

      Нұсқаулықта көзделмеген бухгалтерлік жазбалар "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы", "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарына және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес жүзеге асырылады.

2-тарау. Сыйлықақыны бөлу әдісі бойынша сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебі

1-параграф. Аквизициялық ақша ағындарының сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша бухгалтерлік есебі

      4. Аквизициялық ақша ағындары есеп саясатына сәйкес аквизициялық шығын туындаған кезде шығыс ретінде танылған жағдайда, аквизициялық шығысты төлеу кезінде (шарттардың талаптарына қарай толық немесе ішінара) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      аквизициялық шығысты төлеу сомасына:

      аквизициялық шығысқа ұшырау фактісін растайтын құжаттар негізінде:

      5. Аквизициялық ақша ағындары есеп саясатына сәйкес аквизициялық шығын туындаған кезде шығыс ретінде танылған жағдайда, осы шығысты есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      төлеуге жататын сомаға аквизициялық шығысты есептеу кезінде:

      аквизициялық шығысты төлеу кезінде:

      6. Егер сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер есеп саясатына сәйкес аквизициялық ақша ағындарының сомасына азайтылған жағдайда, аквизициялық шығысты төлеу кезінде (шарттардың талаптарына қарай толық немесе ішінара) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      аквизициялық шығысты төлеу сомасына:

      аквизициялық шығысты өтеу фактісін растайтын құжаттар негізінде:

      7. Егер сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер есеп саясатына сәйкес аквизициялық ақша ағындарының сомасына азайтылған жағдайда, онда есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) төлеуге жататын аквизициялық шығыс сомасына:

      2) аквизициялық шығысты төлеу кезінде:

      3) сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобы танылған кезде танылатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобына жататын аквизициялық шығыс сомасына:

      4) аквизициялық ақша ағындарын есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен бөлу кезінде:

      8. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талаптар құнсызданған жағдайда, аквизициялық шығыстың құнсыздануынан зиянды жабуға құрылған резервтер (провизиялар) сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      9. Аквизициялық шығыстың құнсыздануынан зиянды жабуға қалыптастырылған резервтер (провизиялар) қалпына келтірілген жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      10. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талап аквизициялық шығыстың құнсыздануынан зиянды жабуға құрылған резервтер (провизиялар) есебінен есептен шығарылған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      11. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты танылғаннан кейін аквизициялық шығыс төленген жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сақтандыру шарттарының тобына жататын аквизициялық ақша ағындары бойынша міндеттемелер сомасына:

      және бір мезгілде:

      2) есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен аквизициялық ақша ағындарын бөлу кезінде:

      12. Аквизициялық ақша ағындарымен байланысты сақтандыру бойынша түсімді тану жөніндегі бухгалтерлік жазбалар Нұсқаулықтың 16-тармағында көзделген.

2-параграф. Сыйлықақыларды бөлу тәсілін пайдалана отырып, сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі

      13. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) егер сақтанушының (қайта сақтанушының) бірінші төлемді төлеу күні сақтандырумен қамту кезеңі басталу күніне сәйкес келсе немесе ерте басталса:

      сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сомасына:

      және бір мезгілде:

      2) егер сақтандырумен қамту кезеңінің басталу күні сақтанушының (қайта сақтанушының) бірінші төлемді төлеу мерзімінен ерте басталса:

      сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сомасына:

      сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:

      және бір мезгілде:

      14. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтары бастапқы танылған кезде сақтанушыдан (қайта сақтанушыдан) сыйлықақы алу күні сақтандыру төлемі күнінен кеш басталған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сомасына:

      сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша қызмет көрсетудің әрбір кезеңіне:

      және бір мезгілде:

      сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:

      15. Туындаған сақтандыру зияны бойынша міндеттемелер туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      16. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сақтандыру түсімінің сомасына:

      2) төленуге жататын ақша сомасына:

      және бір мезгілде:

      3) нақты төленетін ақша сомасына:

      4) туындаған сақтандыру жағдайы бойынша қайта сақтандыру шарты болған жағдайда:

      төленуге жататын ақша сомасына:

      және бірмезгілде тиесілі өтем сомасына:

      5) қайта сақтандыру ұйымынан тиесілі өтеуді нақты алған кезде:

      17. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді көрсету үшін мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      18. Тәуекелді түзетуді аржылық емес тәуекелге азайтудан кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      19. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) төленбеген сақтандыру сыйлықақылары болған жағдайда:

      2) қайтаруға жататын ақша сомасына:

      3) нақты төленетін ақша сомасына:

3-параграф. Кейіннен ауыртпалық туындаған кезде сыйлықақыларды бөлу тәсілін пайдалана отырып, сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі

      20. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының ауыртпалық тобын құратын болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде:

      1) тәуекелдік түзетуді болашақ ақша қаражат ағынын бағалауға байланысты қаржылық емес тәуекелге түзету мынадай бухгалтерлік жазбамен көрсетіледі:

      2) шарттардың ауыртпалық тобы бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының ақша ағындары бойынша міндеттемелер құрамындағы зиянның құрауышын тану мынадай бухгалтерлік жазбамен көрсетіледі:

4-параграф. Қайта сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі

      21. Ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      қайта сақтандыру ұйымы алдындағы міндеттемелер сомасына:

      және бір мезгілде, қайта сақтандыру ұйымына аударуға жататын сақтандыру сыйлықақыларының сомасына:

      22. Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау амортизациясынан шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      23. Қайта сақтандыру активін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қалыптастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      24. Қайта сақтандыру активін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша азайтудан шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      25. Ұсталып отырған қайта сақтандыру шарттары мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қайта сақтандыру ұйымына қойылатын талаптар сомасына:

      2) нақты алынған ақша сомасына:

3-тарау. Бағалаудың жалпы моделі бойынша сақтандыру және қайта сақтандыру операциялардың бухгалтерлік есебі

1-параграф. Аквизициялық ақша ағындарының сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша бухгалтерлік есебі

      26. Аквизициялық шығысты төлеу кезінде (шарттардың талаптарына қарай толық немесе ішінара) ауыртпалықты болып табылмайтын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын жасасқанға дейін аквизициялық ақша ағындарын көрсету үшін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      аквизициялық шығыс төлемінің сомасына:

      аквизициялық шығыс шегу фактісін растайтын құжаттар негізінде:

      27. Есептеу кезінде ауыртпалықты болып табылмайтын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын жасасқанға дейін аквизициялық ақша ағындарын көрсету үшін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      төленуге тиіс аквизициялық шығыс сомасына:

      аквизициялық шығысты төлеу кезінде:

      28. Танылатын сақтандыру шарттарының тобына жататын аквизициялық шығыс сомасына сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобы бірмезгілде танылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      29. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының аквизициялық ақша ағындарын бөлу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

2-параграф. Ауыртпалықты болып табылмайтын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі

      30. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) егер сақтанушының (қайта сақтанушының) бірінші төлемді төлеу күні сақтандырумен қамту кезеңі басталу күніне сәйкес келсе немесе ерте басталса:

      сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сомасына:

      және бір мезгілде:

      2) егер сақтанушының (қайта сақтанушының) бірінші төлемді төлеу күні сақтандырумен қамту кезеңі басталу күніне сәйкес келсе немесе ерте басталса:

      сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржаның және қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетудің сомасына:

      сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:

      және бір мезгілде:

      31. Ақшаның уақытша құнының әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:

      2) шартта көзделген қызметтер үшін маржа бойынша қаржылық шығыссомасына:

      32. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзетуді азайтудан түскен кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      33. Шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясынан түскен кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      34. Болашақ кезеңдердің қызметтеріне жататын қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету ұлғайған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      35. Ақша қаражатының болашақ ағындарының келтірілген құнының есептік бағалаулары ұлғайған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      36. Болашақ кірістілікті ұлғайтатын болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) болашақ кезеңдердің қызметтеріне жататын қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтқан кезде:

      2) ақша қаражатының болашақ ағындарының келтірілген құнының есептік бағалаулары азайған кезде:

      37. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) төленбеген сақтандыру сыйлықақылары болған жағдайда:

      2) төленуге тиіс ақша сомасына:

      3) нақты төленетін ақша сомасына:

3-параграф. Кейіннен олар бойынша ауыртпалық туындаған кезде ауыртпалықты болып табылмайтын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі.

      38. Осы тараудың 2-параграфына сәйкес ескерілетін, кейіннен сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының ауыртпалықты тобын құратын сақтандыру шарттарының болашақта байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде:

      1) шартта көзделген қызметтер үшін маржа шотында есепте тұрған қалдықтар шегіндегі сомаға мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      2) болашақ ақша қаражатының ағынын бағалауға байланысты қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді түзету мынадай бухгалтерлік жазбада көрсетіледі:

      3) зиянның құрауышын шарттардың ауыртпалық салынған тобы бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша тану мынадай бухгалтерлік жазбамен көрсетіледі:

      4) заиянның құрауышы ақшасының уақытша құнының әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

4-параграф. Ауыртпалықты болып табылатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі

      39. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының ауыртпалықты топтары бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын бастапқы тану осы топтар ауыртпалықты тудыратын күні жүзеге асырылады, бұл ретте мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сақтанушыдан сақтандыру сыйлықақысын алған кезде:

      және бір мезгілде зиян құрауышының сомасына:

      және бір мезгілде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы алған сақтандыру сыйлықақысының сомасына:

      2) сақтандыру сыйлықақысының сомасын алғанға дейін зиян құрауышын тану кезінде:

      40. Ақшаның уақытша құнының әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      41. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзетуді азайтудан түскен кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) зиянның құрауышы бөлігі бойынша:

      2) кірістің құрауышы бойынша:

      42. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) төленбеген сақтандыру сыйлықақылары болған жағдайда:

      2) төленуге тиіс ақша сомасына:

      3) нақты төленетін ақша сомасына:

5-параграф. Ауыртпалықты болып табылатын, кейіннен ауыртпалықты болмайтын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі

      43. Осы тараудың 4-параграфына сәйкес ескерілетін сақтандыру шарттарының болашақ кірістілігін ұлғайтатын болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) зияның бұрын танылған құруышы шегіндегі сомаға:

      2) шартта көзделген қызметтер үшін маржа бұрын танылған зиянның құрауышының асып кеткен сомасына танылған кезде:

      44. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзетуді азайтудан түскен кірісті тану кезінде Нұсқаулықтың 32-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.

6-параграф. Қайта сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі

      45. Қайта сақтандыру шарттарын жасасу кезінде таза шығын туындайтын ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      және бір мезгілде, қайта сақтандыру ұйымына аударуға жататын сақтандыру сыйлықақыларының сомасына:

      46. Қайта сақтандыру шарттарын сатып алудан таза пайда туындайтын ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      және бір мезгілде, қайта сақтандыру ұйымына аударуға жататын сақтандыру сыйлықақыларының сомасына:

      47. Қайта сақтандырушыдан болашақ ақша ағындарының келтірілген құны бойынша қаржылық кіріс сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      48. Қайта сақтандыру шарты бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа бойынша қаржылық кіріс сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      49. Шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясынан болатын шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      50. Қайта сақтандыру шарты бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа бойынша қаржылық шығыс сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      51. Шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясынан түскен кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      52. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активінің азаюынан болатын шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      53. Қайта сақтандыру шарттарын жасасу кезінде таза шығын туындайтын ұсталып отырған қайта сақтандыру шарттары мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қайта сақтандыру ұйымына қойылатын талаптар сомасына:

      2) нақты алынған ақша сомасына:

      54. Қайта сақтандыру шарттарын жасасу кезінде таза пайда туындайтын ұсталып отырған қайта сақтандыру шарттары мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қайта сақтандыру ұйымына қойылатын талаптар сомасына

      2) нақты алынған ақша сомасына:

      55. Ұсталынатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде, егер базалық сақтандыру шарттарының тобы ауыртпалық салынған болып табылған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      зиянды өтеу құрауышының сомасына:

      және бір мезгілде, қайта сақтандыру ұйымына аударуға жататын сақтандыру сыйлықақыларының сомасына:

7-параграф. Сақтандыру төлемдері бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      56. Туындаған сақтандыру зияны бойынша міндеттемелер туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      57. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) ауыртпалық салынбаған болып табылаптын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша сақтандыру түсімінің сомасына:

      төленуге жататын ақша сомасына:

      және бір мезгілде:

      2) Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының (инвестициялық құрамдас бөліктерді қоспағанда) ауыртпалық тобы бойынша сақтандыру түсімінің сомасына:

      және бір мезгілде төленуге тиісті сомаға (инвестициялық құрамдас бөліктерді қоспағанда):

      және бір мезгілде:

      3) кейіннен сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша сақтандыру түсімінің сомасына ауыртпалық салынбайтын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша (инвестициялық құрамдас бөліктерді қоспағанда):

      ауыртпалық салатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтары бойынша зиянды қалпына келтіру сомасына:

      4) сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша инвестициялық құрамдас бөліктерді төлеу кезінде:

      5) нақты төленетін ақша сомасына:

      6) туындаған сақтандыру жағдайы бойынша қайта сақтандыру шарты болған жағдайда төленуге тиісті ақша сомасына:

      және бір мезгілде тиесілі өтем сомасына:

      қайта сақтандыру ұйымынан тиесілі өтемді нақты алған кезде:

8-параграф. Берілген қарыздар бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      58. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтанушыларға сатып алу сомасы шегінде қарыздар берген кезде берілген қарыз сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      59. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қарыз шартына сәйкес сыйақы есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сыйақы түрінде есептелген кіріс сомасына:

      2) негізгі борышты және есептелген сыйақыны өтеу сомасына:

9-параграф. Сақтанушының сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының пайдасына қатысуы бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      60. Сақтанушының сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының пайдасына қатысуына байланысты бөлінген пайданы төлеу бойынша міндеттемелерді есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Сақтандыру жағдайы туындаған, жинақтаушы сақтандыру мерзімі аяқталған кезде не сақтанушының сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының пайдасына қатысуымен өмірді сақтандыру шарты мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сақтандыру шарты бойынша бөлінген пайда сомасына сақтандыру төлемі нақты жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

4-тарау. Сақтанушының (сақтандырылушының) зиянды (суброгацияны) өтеу құқықтарын бухгалтерлік есепке алу

      61. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымына сақтанушының (сақтандырылушының) сақтандыру нәтижесінде өтелген зиян үшін жауапты тұлғаға талап ету құқығы (бұдан әрі – регресстік талап) ауысқан кезде, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы төленген сома шегінде мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) регресстік талап сомасына:

      2) ақшаны немесе мүлікті нақты алған кезде:

      62. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қайта сақтандыру шартына сәйкес келтірілген зиян үшін жауапты тұлғадан алынған кері талап бойынша өтемді қайта сақтандыру ұйымына берген кезде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы өтемақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) қайта сақтандыру ұйымына тиесілі өтемақы бойынша есептелген шығыс сомасына:

      2) төленетін өтемақы сомасына:

5-тарау. Тікелей реттеу бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      63. Жәбірленушімен көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру шартын жасаған сақтандырушыға жәбірленуші жүгінген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) пайда алушымен есеп айырысу бойынша міндеттемелерді және тікелей реттеу бойынша жауапты сақтандырушыға қойылатын талаптарды есепке алу кезінде:

      2) пайда алушыға өтем сомасына тікелей реттеу бойынша өтемнің ақша сомасын нақты төлеу кезінде:

      3) пайда алушыға төленген өтем сомасын өтеу есебіне жауапты сақтандырушыдан нақты ақша түскен кезде:

      64. Тікелей сақтандырушының сақтандыру жағдайын реттеуге байланысты шығысын өтеуді уақтылы жүзеге асырмаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) тікелей сақтандырушы:

      тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) есептеген кезде:

      жауапты сақтандырушыдан тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) төлеу шотына ақша нақты түскен кезде:

      2) жауапты сақтандырушы:

      тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) төлеу бойынша міндеттемелерді есептеу кезінде:

      тікелей сақтандырушыға тұрақсыздық айыбын нақты төлеу кезінде:

6-тарау. Сақтандыру резервтері бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      65. Көзделмеген тәуекелдер резервін және тұрақтандыру резервін қалыптастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қалыптастырылатын көзделмеген тәуекелдердің резерві сомасына:

      2) қалыптастырылатын тұрақтандыру резерві сомасына:

      66. Көзделмеген тәуекелдер резерві мен тұрақтандыру резерві азайған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) көзделмеген тәуекелдер резервінің азаю сомасына:

      2) тұрақтандыру резервінің азаю сомасына: