Жалпы білім беру ұйымдарына арналған жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы

      Қазақстан Республикасының "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңының 5-бабының 6) тармақшасына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Мыналар:

      1) осы бұйрыққа 1-25-қосымшаларға сәйкес бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

      2) осы бұйрыққа 26-58-қосымшаларға сәйкес негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

      3) осы бұйрыққа 59-108-қосымшаларға сәйкес жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оку бағдарламалары;

      4) осы бұйрыққа 109-113-қосымшаларға сәйкес негізгі орта білім берудің және жалпы орта білім берудің таңдау курстары мен факультативтерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

      5) осы бұйрыққа 114-174-қосымшаларға сәйкес мүмкіндігі шектеулі оқушыларға арналған бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндері бойынша үлгілік оқу бағдарламалары;

      6) осы бұйрыққа 175-191-қосымшаларға сәйкес бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

      7) осы бұйрыққа 192-218-қосымшаларға сәйкес жаңартылған мазмұн бойынша негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оку бағдарламалары;

      8) осы бұйрыққа 219-323-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған жаңартылған мазмұн бойынша бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

      9) осы бұйрыққа 324-384-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

      10) осы бұйрыққа 385-390-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

      11) осы бұйрыққа 391-440-қосымшаларға сәйкес жаңартылған мазмұндағы жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндер бойынша үлгілік оқу бағдарламалары;

      12) осы бұйрыққа 441-545-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған жаңартылған мазмұн бойынша негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары бекітілсін.

      2. Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы (бұдан әрі - ҰБА) (Ж.О. Жылбаев) осы бұйрықпен бекітілетін бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің, таңдау курстары мен факультативтерінің үлгілік оқу бағдарламаларының Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА ресми сайтында жариялануын қамтамасыз етсін.

      3. Мектепке дейінгі және орта білім департаменті (Ж.А. Жонтаева):

      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін;

      2) мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін осы бұйрықты бұқаралық ақпарат құралдарында жарияласын.

      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау вице-министр М.А. Әбеновке жүктелсін.

      5. Осы бұйрық 2013 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енеді.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-сынып үшін
"Сауат ашу (оқу, жазу)" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)

      Ескерту. Алып тасталды - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 2–4-сыныптары үшін "Қазақ
тілі" пәнінен типтік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

      2. Қазақ тілі – бастауыш сынып оқушыларын алғашқы тілдік білім негіздерімен қаруландыратын, тіл арқылы қарым-қатынас жасау қызметінің барлық түрін меңгертетін және олардың ақыл-ойын дамытатын пән.

      3. Пәнді оқытудың жалпы мақсаты – тіл туралы оқушыларда тұтас ғылыми ұғым қалыптастыру, тіл ғылымы туралы негізгі ережелерді меңгерту; ауызша және жазбаша сөйлеудің коммуникативтік білігі мен дағдысын игерген тілдік тұлға қалыптастыру.

      4. Бастауыш мектептегі "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты – алғашқы тілдік мағлұматтарды меңгерту, сауатты жазу, оқу дағдылары жетілдіру, интеллектісі мен шығармашылық қабілеттерін, қатысымдық құзыреттілігін дамыту, жеке тұлғаның қалыптасуы мен дамуына мүмкіндік жасау.

      5. Басты міндеттері:

      1) оқушылардың өз ана тілі – қазақ тіліне деген қызығушылығын ояту, тілдің құдіретін және оның эстетикалық құндылығын сезіндіру арқылы қазақтың ұлттық мәдениетінің бір бөлігі ретінде өз тілін құрметтеу және мақтаныш ету сезімдерін қалыптастыру;

      2) тілдік ұғымдар арқылы оқушыларды өзін тілді иеленуші тілдік тұлға ретінде сезінуге тәрбиелеу;

      3) ауызекі және жазба тілде қарым-қатынас жасау дағдыларын жетілдіру;

      4) тілдік материалдар негізінде қажетті тілдік білім, білік, дағдыларды (өз ана тілінде дұрыс, түсініп, мәнерлеп оқу және сауатты, көркем жазу) қалыптастыру және дамыту;

      5) алғашқы тілдік құбылыстарды танымдық нысан ретінде меңгерту, оларды талдау, салыстыру, топтау және ажырату дағдыларын қалыптастыру;

      6) оқушының өзіндік іс-әрекеті арқылы оның белсенді, креативтік, сыни ойлауын жетілдіру.

      6. Бастауыш білім беру деңгейіндегі оқу бағдарламасында материалдар жүйелi-концентрлi ұстанымға негiзделiп, мазмұны жағынан кешендi сипатта берілді. Бағдарламаның мұндай құрылымы тiлдi оқытудың коммуникативтiк-iс-әрекеттiк бағытын жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi. Мұның өзi тiлдiк бiлiмнiң сапалы меңгертілуін қамтамасыз етеді. Осы тұтас жүйе мазмұны мен өзiндiк мақсатқа бағыттылығы арқылы оқушының тiлдiк iс-әрекеттерге ауызекi және жазба тiлдегi толыққанды дайындығын қамтамасыз етедi.

      7. "Қазақ тілі" пәнінің оқу бағдарламасы мынадай бөлімдерден тұрады: "Тіл және сөйлеу", "Дыбыс және әріп", "Мәтін", "Сөйлем", "Сөз және оның мағынасы", "Сөз құрамы", "Сөз таптары".

      8. Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

      1) 2–4-сыныптар барлығы 136 сағатты құрайды (аптасына 4 сағаттан).

      9. 2–4-сыныптарда тіл пәнін оқыту барысында пәнаралық байланысты үнемі ескеріп отыру керек. Тіл пәнінің басқа пәндермен байланысы туралы айтқанда, ең алдымен, тақырыптық байланыстарға назар аударған жөн. Тақырыптық байланыстың негізіне пәндер, құбылыстар, фактілер туралы оқытудың міндеттері мен шарттарына байланысты әр түрлі жағдайларда қарастырылатын жалпы түсініктер мен ұғымдар алынады (барлық сыныпта да осылай және олар сыныбы өскен сайын біртіндеп күрделене түседі). Қазақ тілін оқыту барысында мынадай пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады.

      10. Әдебиеттік оқу пәнімен:

      1) қазақ тілі сабақтарында мақал-мәтел, жұмбақ, жаңылтпашты пайдалануда;

      2) ақын-жазушылардың суреттерін көрсету, олар туралы мәлімет беруде;

      3) мәтінді мәнерлеп оқу мен өлең жаттауда;

      4) мәтіннің авторы туралы мәліметтер, не оның мазмұнын жалғастыруды қажет ететін тапсырмалар арқылы оқу сабағындағы материалдарды еске түсіруде;

      5) тәрбиелік мәні бар көркем шығармаларды және балалардың жас ерекшілігіне лайық ауыз әдебиеті үлгілерін пайдалануда.

      11. Математика пәнімен:

      1) сан атауларын пайдалануда;

      2) жұмбақ-есептерді пайдалануда;

      3) сөз мағыналарын түсіндіру барысында өлшемдік ұғымдарды пайдалануда;

      4) заттарды пішініне, өлшеміне қарай салыстыруда.

      12. Дүниетану пәнімен:

      1) қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстардың атауларын таныстыру, олар жайында түсінік беруде;

      2) жаттығу мәтіндері арқылы жануарлар, өсімдіктер, т.б. туралы түсініктерін кеңейтуде;

      3) табиғат құбылыстарымен таныстыруда;

      4) туған ел, Отан туралы жаттығуларды орындатуда;

      5) қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстар туралы ұғымдардың кеңейтілуінде, оларға сипаттама беруде;

      6) еліміздің мәдениеті, ғылымы, шаруашылығы туралы түсінік беруде.

      13. Музыка пәнімен:

      1) өлең мәтіндері арқылы музыкалық қабілетін дамытуда;

      2) музыка шығармаларының негізінде байланыстыра сөйлеуді дамытуда.

      14. Бейнелеу өнері пәнімен:

      1) жаттығу мазмұнына байланысты сурет салғызуда;

      2) әр алуан суреттерді, портреттерді пайдалануда;

      3) белгілі суретшілер туралы мағлұмат беруде;

      4) сюжетті сурет бойынша мазмұндама (ауызша, жазбаша түрде) жазуда.

      15. Дене шынықтыру пәнімен:

      1) сергіту жаттығуларын орындаған кезде дене қимылдарын пайдалануда;

      2) оқыту барысында "дене шынықтыру минутын", қимыл-қозғалыс ойындарын ұйымдастыруда.

      16. Еңбекке баулу пәнімен:

      1) қол саусақтарының нәзік бұлшық еттерін дамытуда;

      2) шығармашылық ой-қиялы арқылы сөйлей білу қабілетін дамытуда.

2. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      17. Тіл және сөйлеу (2 сағат):

      1) сөйлеудің адам өміріндегі маңызы мен оның қажеттілігі;

      2) ауызекі және жазба тілде сөйлеу туралы түсінік.

      18. Дыбыс және әріп (24 сағат):

      1) у дыбысы. Сөз ішінде у дыбысының бірде дауысты, бірде дауыссыз болып келуі. У әрпінің емлесі: дауыссыз дыбыстан кейін келген у әрпінің алдында ү, ұ дыбыстары естілгенімен, жазылғанда олардың орнына у-дың өзі ғана жазылатыны;

      2) дауысты ы, і әріптеріне аяқталған сөздерге у әрпі қосылғанда, ы, і әріптерінің түсіп қалатыны;

      3) и дыбысы. И-дің дауысты, ал й - дауыссыз дыбыс дыбыс екені. И-дің бірде жуан, бірде жіңішке болатыны. И, й әріптерінің емлесі;

      4) я, ю әріптерінің жазылуы;

      5) дауыссыз дыбыстардың қатаң, ұяң, үнді болып бөлінетіні;

      6) б, п дыбыстары. Б және п әріптерінің емлесі;

      7) қ, ғ және к, г дыбыстары. Қ, к дыбыстарынан аяқталған сөздерге дауысты ы, і дыбыстары жалғанса, олардың ғ, г дыбыстарына айналуы;

      8) л, р дыбыстары. Л, р әріптерінің емлесі;

      9) н, ң дыбыстары. Олардың бір-бірінен өзгешелігі және емлесі.

      19. Мәтін (7 сағат):

      1) мәтін туралы түсінік. Жеке сөйлемдерден мәтіннің өзгешелігі. Мәтіннің тақырыбы және ондағы негізгі ойды анықтау. Мәтіннің мазмұнына сай ат қою. Мәтінге, сюжетті суреттерге ат қою;

      2) мәтіннің құрылымын байқату: негізгі ойды беру формасы сөйлем екені, мәтіннің бөліктері (басқы, ортаңғы (негізгі), соңғы (қорытынды)) туралы ұғым қалыптастыру. Мәтіндегі азат жолдың рөлін аңғарту;

      3) мәтіндегі сөйлемдердің байланысы. Дұрыс құрылмаған мәтінді қайта құру. Әр алуан мәтін түрлерін аңғарту: әңгімелеу, сипаттау, пайымдау;

      4) заттардың негізгі бөліктерін байқату: таныс заттарды көрсетіп, олардың басты белгілері жайлы әңгімелету, сипаттап айтқызу. Берілген мәтінге байланысты сұрақтарға жауап беру;

      5) берілген жоспар бойынша мазмұндама жазу. Берілген тақырып, тірек сөздер, суреттер т.б. бойынша мәтін құру.

      20. Сөйлем (14 сағат):

      1) сөйлем туралы түсінік. Сөйлемнің мәтіннен өзгешелігі. Тұтас мәтінді сөйлемдерге бөлу: берілген мәтіндегі сөйлемдердің ара жігін ажырату;

      2) сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері: хабарлы сөйлем, сұраулы сөйлем, лепті сөйлем. Сөйлем түрлерінің айтылу интонациясын байқату;

      3) сөйлем соңына қойылатын тыныс белгілері (нүкте, сұрау, леп белгісі);

      4) сөйлемдегі сөздердің байланысы. Сұрақ қою арқылы сөйлемнің ішінен бір-бірімен байланысып тұрған сөздерді табу;

      5) сөздердің орналасу тәртібін ескере отырып, сөздерден сөйлем құрау. Сұрақ бойынша сөйлемді кеңейтіп жазу (екі сөзден тұратын сөйлемді үш сөзді етіп құру). Үлгі, сызба, суреттер бойынша сөйлем құрап жазу. Дұрыс құрылмаған сөйлемді түзеп, қайта жазу.

      21. Сөз және оның мағынасы (6 сағат):

      1) сөз және оның мағынасы туралы түсінік;

      2) мағынасы жуық, мәндес сөздер, қарама-қарсы мағыналы сөздер, әртүрлі мағынаны білдіретін сөздер (терминдер айтылмайды);

      3) сөздердің қолдану ерекшелігі;

      4) мәтіндегі сөздерді мағыналарына қарай ажырата білу.

      22. Сөз құрамы (12 сағат):

      1) сөздің түбірі мен қосымшасы туралы алғашқы түсінік;

      2) түбір мен қосымшаның бір-бірінен айырмашылығы;

      3) қосымшаның жұрнақ, жалғау болып бөлінуі. Олардың әрқайсысының өзіндік белгілері.

      23. Сөз таптары (35 сағат):

      1) кім? не? кімдер? нелер? қандай? қай? не істеді? не қылды? қайтті? қанша? неше? нешінші? сұрақтарына жауап беретін сөздер туралы түсінікті қайталау;

      2) сөз табы туралы түсінік. Зат есім, оның мағынасы, сұрақтары. Жалқы есім және жалпы есім. Жалқы есімнің жазылу емлесі;

      3) зат есімнің жекеше және көпше түрлері. Зат есімнің көпше түрін сөз құрамына талдау, көптік жалғаулары;

      4) Етістік, оның анықтамасы, сұрақтары. Дара және күрделі етістіктер;

      5) сын есім және оның анықтамасы, сұрақтары. Сын есіммен зат есімнің байланысы;

      6) сан есім және оның анықтамасы, сұрақтары. Сан есімнің зат есіммен байланысып айтылуы.

      24. Сөйлеу мәдениеті (2 сағат):

      1) сөйлеу мәдениеті туралы түсінік. Әдемі сөйлеу – әдептілік. Амандасу, сәлемдесу, танысу, алғыс айту кезінде қолданылатын сөздер.

      25. Жыл бойы өткенді қайталау (14 сағат).

      26. Жыл бойына арналған жазба жұмыстары (20 сағат).

3. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      27. Тіл және сөйлеу (2 сағат):

      1) сөйлеу туралы берілген ұғымды кеңейту. Сөйлеу мәнерлілігі. Дауыс ырғағының сөйлеу жағдайына сәйкес болуы.

      2) ауызекі және жазба тілде сөйлеу ерекшеліктері.

      28. Дыбыс және әріп (16 сағат):

      1) Дыбыс туралы 2-сыныпта өткенді қайталау;

      2) Э, е, ф, в, ц, ч, ш, щ дыбыстарының ерекшеліктерін меңгерту. Бұл дыбыстарды дұрыс айтып, сауатты жазуға дағдыландыру;

      3) В, ф дыбыстары мен әріптерінің ерекшеліктерін салыстыру;

      4) Ч, щ дыбыстары мен әріптерінің ерекшеліктері;

      5) Х, Һ дыбыстары, олардың айтылу ерекшеліктері. Х, һ дыбыстарына қатысты сөздердің емлесі.

      29. Мәтін (7 сағат):

      1) мәтін туралы берілген ұғымды қайталау. Мәтін құрастырудың сызбасы (басқы, ортаңғы, соңғы бөліктері).

      2) мәтінді логикалық аяқталған бөліктерге бөлу (жоспар және жоспарсыз). Жоспар құру. Әр алуан мәтін түрлерін құрастыру: әңгімелеу, сипаттау, пайымдау, олардың бір-бірінен ерекшеліктері.

      3) мәтіндегі сөйлемдердің байланысы. Берілген жоспар, суреттер бойынша және белгілі бір жағдайға байланысты әңгіме құрастыру. Сөйлеу ортасына, сөйлеу мақсаты мен сөйлеу тақырыбына сәйкес диалог құру.

      4) бірлесіп жасалған жоспар бойынша 50-70 сөзден құралған қысқаша шығарма жазу.

      5) мәтінді ықшамдау және жалпылау арқылы қысқарту. Терме баяндау.

      30. Сөйлем (22 сағат):

      1) сөйлем туралы 2-сыныпта берілген білімді қайталау;

      2) сөйлем түрлерін әртүрлі жағдаяттарда (ситуация) орынды қолдана білу;

      3) сөйлем мүшелері. Тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелер;

      4) бастауыш пен баяндауыштың байланысы. Бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын сызықша;

      5) жалаң және жайылма сөйлем;

      6) үлгі сызба, сұрақ бойынша сөйлем құрау;

      7) қаратпа сөз, оның тыныс белгісі.

      31. Сөз және оның мағынасы (6 сағат):

      1) сөз туралы берілген білімді еске түсіру;

      2) сөз мағыналарымен жұмыс: сөз өзінің тура мағынасынан басқа ауыспалы мағынада қолданылатынын және бір сөздің бірнеше мағынада жұмсалатынын байқату;

      3) мәндес және қарама-қарсы мағыналы сөздер.

      32. Сөз құрамы (14 сағат):

      1) сөз құрамы жайында 2-сыныпта берілген ұғымдарды қайталау;

      2) түбір сөз және туынды сөз;

      3) туынды сөз жасайтын жұрнақтар;

      4) туынды сөз бен түбір сөзді салыстыру;

      5) түбірлес сөздер;

      6) қосымшалардың емлесі: қосымшалардың сөздің соңғы буынымен үндесіп жалғануы, қосымша жалғанғанда кейбір сөздердің соңғы дыбысының өзгеруі немесе түсіп қалуы туралы түсінік (кітап+ы – кітабы).

      33. Сөз таптары (34 сағат):

      1) сөз таптары туралы берілген ұғымды қайталау;

      2) зат есім туралы 2-сыныпта өтілген материалды еске түсіру;

      3) негізгі және туынды зат есім. Негізгі зат есім, оның анықтамасы;

      4) туынды зат есім, оның анықтамасы. Туынды зат есім жасайтын жұрнақтар;

      5) зат есімнің тәуелденуі;

      6) тәуелдік жалғау, оның жекеше және көпше түрлері. Тәуелдік жалғаудың емлесі;

      7) етістік туралы берілген білімді еске түсіру. Негізгі және туынды етістік;

      8) болымды және болымсыз етістік;

      9) сын есім жайында берілген білімді еске түсіру. Негізгі және туынды сын есімдер;

      10) салыстырмалы шырай жұрнақтарымен таныстыру;

      11) заттарды әр алуан белгісіне, сапасына және т.б қарай салыстыру;

      12) сан есім туралы берілген білімді еске түсіру. Есептік және реттік сан есімдер.

      34. Сөйлеу мәдениеті (2 сағат):

      1) танысу, өтіну, тілек білдіруге байланысты сөздерді пайдалану;

      2) ауызекі және жазба тілде шақыру, құттықтау.

      35. Жыл бойы өткенді қайталау (13 сағат).

      36. Жыл бойына арналған жазба жұмыстары (20 сағат).

4. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      37. Тіл және сөйлеу (2 сағат):

      1) тіл және сөйлеу туралы берілген ұғымды еске түсіру. Ауызекі және жазба тілде сөйлеу туралы түсініктерін кеңейту;

      2) сөйлеудің адамдардың сезіміне, іс-әрекетіне әсері.

      38. Дыбыс және әріп (7 сағат):

      1) дыбысқа байланысты берілген білімді қайталау. Фонетика туралы түсінік беру. Фонетикалық талдау жасау;

      2) буын үндестігі туралы ұғым қалыптастыру: дауысты дыбыстардың сөз ішінде жуан-жіңішкелігіне қарай үндесіп айтылуы және жазылуы;

      3) дыбыс үндестігі туралы түсінік. Түбірдің соңғы дыбысы қатаң болса, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысы қатаң болып келетіні. Түбірдің соңғы дыбысы ұяң немесе үнді болса, оған жалғанатын қосымшаның бірінші дыбысы да ұяң не үнді болып сәйкестенуі;

      4) дауысты дыбыстың әсерінен түбірдің соңындағы қатаң дыбыстың ұяң не үнді болып өзгеруі.

      39. Мәтін (7 сағат):

      1) мәтін және оның түрлері туралы берілген ұғымды кеңейту;

      2) әңгімелеу мәтіні, оның құрылымын талдау. Өз беттерінше әңгіме құрау (7-8 сөйлем);

      3) тірек сөздер, суреттер, оқығандары бойынша әңгіме;

      4) сипаттау мәтіні, оның құрылымын талдау. Затты нақты сипаттау, көркемдік сипаттау, салыстырмалы сипаттау;

      5) пайымдау мәтіні. Пайымдаудың мазмұндық және құрылымдық ерекшеліктерін байқату: мұнда түсіндіру (ой), дәлелдеу және қорытынды болатыны; пайымдауда түсінікті дәйектемелерді пайдалану. Пікір айтуға дағдыландыру, өз ойын дәлелдей алуға, қорытынды жасай білуге үйрету;

      6) қабырға газетіне мақала жазу. Саяхат кезінде көргендері, алған әсерлері жайында жазу. Өздігінен мәтін құрау дағдысын жетілдіру: айтқан ойларының тақырыпқа сай болуы, мазмұндау логикасының сақталуы, сөйлемдердің дұрыс құрылуы, орынсыз қайталауға жол берілмеуі және т.б.

      40. Сөйлем (22 сағат):

      1) сөйлемге қатысты берілген білімді қайталау;

      2) синтаксис туралы түсінік беру. Синтаксистік талдау жасауға үйрету;

      3) сөйлемнің дара және күрделі мүшелері;

      4) сөйлемнің бірыңғай мүшелері. Сөз тіркесі туралы түсінік. Сөйлемдегі сөз тіркестерін табуға жаттықтыру;

      5) жай сөйлем және құрамалас сөйлем;

      6) құрмалас сөйлемнің тыныс белгісі;

      7) қыстырма сөз, олардың тыныс белгісі.

      41. Сөз және оның мағынасы (5 сағат):

      1) сөз мағыналары туралы білімді еске түсіру;

      2) мағынасы бір-біріне жуық сөздер, мағынасы қарама-қарсы сөздер, көп мағыналы сөздер туралы түсініктерін кеңейту;

      3) тұрақты сөз тіркестері туралы түсінік беру.

      42. Күрделі сөздер (9 сағат):

      1) күрделі сөз туралы жалпы түсінік;

      2) біріккен сөз. Біріккен сөздің жасалуы және оның жиі кездесетін түрлері;

      3) қос сөз және олардың жасалуы. Қос сөздердің мәні және емлесі;

      4) қысқарған сөз. Қысқарған сөздердің жасалуы және олардың емлесі.

      43. Сөз таптары (48 сағат):

      1) сөз табы туралы өтілгенді қайталау;

      2) морфология туралы түсінік. Морфологиялық талдау жасау;

      3) зат есім. Зат есімнің септелуі. Септік жалғауының аттары мен септелуі. Септік жалғауының емлесі;

      4) тәуелденген сөздердің септелуі;

      5) көптік жалғаулы сөздердің септелуі. Зат есімнің жіктелуі;

      6) жіктік жалғаулары, олардың жекеше, көпше түрлері;

      7) етістік, оның жіктелуі. Жекеше және көпше жіктеу үлгілері;

      8) етістіктің шақтары: осы шақ, өткен шақ, келер шақ;

      9) сын есім. Сын есімнің дара және күрделі түрлері, олардың емлесі;

      10) қарсы мәндес сын есімдер;

      11) сан есім. Дара және күрделі сан есімдер, емлесі;

      12) есімдік туралы жалпы түсінік. Жіктеу есімдіктері, олардың септелуі;

      13) үстеу туралы түсінік;

      14) шылау туралы түсінік, олардың мәні;

      15) шылау мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы;

      16) одағай сөздер және олардың емлесі;

      17) еліктеуіш сөздер туралы түсінік. Олардың мәні мен емлесі.

      44. Сөйлеу мәдениеті (2 сағат):

      1) сөйлеу мәдениеті бойынша берілген ұғымды кеңейту: сөйлесіп отырған адамның сөзін бөлмеу, онымен ақжарқын, байыпты қалыпта сөйлесу, өзі туралы көп айта бермеу, дөрекі сөйлемеу және т.б.;

      2) ауызекі және жазба тілде кешірім сұрауға немесе келіспегенін білдіруге қажетті сыпайы сөздерді қолдана білу.

      45. Жыл бойы өткенді қайталау (14 сағат).

      46. Жыл бойына арналған жазба жұмыстары (20 сағат).

5. 2-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      47. Пәндік нәтиже бойынша 2-сыныптың соңында оқушылар білуі қажет:

      1) тіл және сөйлеудің мәнін, ауызекі және жазба тілді;

      2) тіл дыбыстарының дауысты және дауыссыз түрлерін;

      3) мәтіннің құрылымы мен түрлерін;

      4) сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінетін түрлерін;

      5) сөйлемдегі сөздердің байланысын;

      6) сөз мағыналарын;

      7) өтілген сөз таптарын, олардың сұрақтарын.

      48. Пәндік нәтиже бойынша 2-сыныптың соңында оқушылар меңгеруі қажет:

      1) сөзге дыбыстық талдау жасауды;

      2) сөз құрамына талдауды;

      3) өтілген сөз таптарын ажырату, талдау және оларды өзара салыстыруды;

      4) мәтіндегі тірек сөздерді табуды және олармен мәтін құрауды;

      5) түрлі жағдаяттарда әңгімелесу, пікірлесу, өз ойын түсінікті жеткізуді (кіммен? қайда? қашан? не туралы?);

      6) өздеріне таныс заттарды, құбылыстарды салыстыру, сипаттауды;

      7) 6-8 сөзден тұратын сөздік диктанты, 25-30 сөзден тұратын диктанттарды, 40-50 сөзден мазмұндаманы, 4-6 сөйлемнен тұратын шығарманы жазуды.

6. 3-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      49. Пәндік нәтиже бойынша 3-сыныптың соңында оқушылар білуі қажет:

      1) мәтін түрлері мен ерекшеліктерін;

      2) сөйлемнің тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелерін, олардың арасындағы байланысты;

      3) жалаң және жайылма сөйлем түрлерін;

      4) қаратпа сөзді;

      5) дыбыс және әріп, олардың емлесін;

      6) сөз және оның мағынасын;

      7) түбір сөз бен қосымшалы сөздің бір-бірінен айырмашылығын;

      8) туынды сөз жасайтын жұрнақтарды;

      9) түбір мен қосымшаның жазылуын.

      50. Пәндік нәтиже бойынша 3-сыныптың соңында оқушылар меңгеруі қажет:

      1) жоспар бойынша әңгімелеуді;

      2) үлгі бойынша сызба құрастыруды;

      3) сөздерді сауатты және каллиграфиялық талапқа сай жазуды;

      4) сөз құрамына талдауды;

      5) мәтінге ат қоюды және ондағы негізгі ойды табуды;

      6) мәтінге жоспар құруды;

      7) жалаң және жайылма сөйлем құрастыруды;

      8) сөйлемнен тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелерді табуды;

      9) түрлі жанрда шығарма құрауды (әңгіме, хат, хабарландыру);

      10) өткен тақырыпты қайталау үшін 55-60 сөзден (диктант) тұратын мәтінді көшіріп және есту арқылы жазуды;

      11) сұрақтар, грамматикалық тапсырмалар, ұжыммен құрастырған жоспар бойынша (60-70 сөз) мазмұндама жазуды;

      12) сипаттау, сюжеттік сурет бойынша баяндау, өзінің бақылауы арқылы шығарманы жазуды; мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойын анықтауды.

7. 4-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      51. Пәндік нәтиже бойынша 4-сыныптың соңында оқушылар білуі қажет:

      1) мәтін және оның түрлерін;

      2) сөйлемнің дара және күрделі мүшелерін;

      3) сөйлемнің бірыңғай мүшелерін, олардың тыныс белгілерін;

      4) сөз тіркесін;

      5) буын және дыбыс үндестігін;

      6) сөз мағыналарын, олардың бір-бірінен айырмашылығын;

      7) күрделі сөздерді және оның түрлерін (біріккен сөз, қос сөз);

      8) жай сөйлем мен құрмалас сөйлемнің бір-бірінен өзгешелігін, құрмалас сөйлемнің тыныс белгісін;

      9) сөз таптарын және түрлену жүйесін.

      52. Пәндік нәтиже бойынша 4-сыныптың соңында оқушылар меңгеруі қажет:

      1) мәтіндегі тірек сөздерді табуды және олармен мәтін құрауды;

      2) сөз таптарын ажырату, талдау және оларды топтастыру, өзара салыстыруды;

      3) жіктеу есімдіктерін табуды және оларды септеуді;

      4) мәтіннен қаратпа және қыстырма сөздерді табуды;

      5) жай сөйлемге синтаксистік талдау жасауды;

      6) өз ойларын еркін жеткізуді, сөйлемдерді дұрыс құрастыруды;

      7) берілген мәтінге жоспар құруды;

      8) қоршаған орта мен мақсатқа сәйкес орынды сөйлей білуді;

      9) диктант (көлемі 65-75 сөз), мәтін бойынша мазмұндама (мәтін көлемі 150-200 сөз), көлемі 50-60 сөзден тұратын шығарма (сипаттама, баяндама, пайымдау) жазуды.

      53. Тұлғалық нәтижелер оқушылардың:

      1) Қазақстан Республикасы Конституциясы туралы түсінігі болуы және оны құрметтеуінен;

      2) өз Отанына деген мақтаныш сезімінен;

      3) өз ана тілін білуі және құрметтеуінен, өз халқының және Қазақстанда өмір сүріп жатқан басқа ұлттардың салт-дәстүріне және басқа құндылықтарына құрметпен қарауынан;

      4) өз елінің, туған өлкесінің табиғатын аялауға және қорғауға ұмтылуынан;

      5) үлкендерге құрметпен, кішілерге қамқорлықпен қарап, айналасына мейірімді, кішіпейілділігінен көрінеді.

      54. Жүйелі-әрекеттік нәтижелер оқушылардың:

      1) бастауыш сыныпта оқытылған пәндер бойынша жүйелі білімінің болуынан;

      2) алынған ақпаратты талдай, өңдей, жинақтай және қолдана білуінен;

      3) шығармашылықпен жұмыс істеу әдістерін меңгеруінен көрінуі қажет.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім берудің деңгейінің 2–4-сыныптары үшін
"Әдебиеттік оқу" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
(оқыту қазақ тілінде)
1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

      2. "Әдебиеттік оқу" пәні – бастауыш сынып оқушыларының ауызша және жазбаша тілін дамытуды, яғни сөздік қорын байытуды, байланыстыра және грамматикалық тұрғыдан жүйелі сөйлеуге үйретуді, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды көздейді. Ұлттық тәрбие, рухани-мәдени құндылықтар, ана тілі және қазақ халқының салт-дәстүрі негізінде сусындаған жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал етеді. Адамның ішкі рухани жан дүниесі байлығын ашуға, адамгершілікке тәрбиелеуге, тілі мен қиялын дамытуға мүмкіндік береді.

      3. Пәнінің мақсаты – дұрыс, мәнерлеп және шапшаң оқуды меңгерту, оқушыны шығарма авторының көзқарасын түсінуге жетелеу және мәтінді қабылдаушы оқырман ретінде тәрбиелеу, көркем-шығармашылық және танымдық қабілеттерін дамыту, сөз өнеріне деген қызығушылығы мен эстетикалық талғамын қалыптастыру, сөйлеу әрекетінің барлық түрін жетілдіру, ұлттық және жалпыадамзаттық құндылық пен рухани-адамгершілік тәрбие беру.

      4. Пәнінің міндеттері:

      1) оқу сапасын (дұрыс, түсініп, шапшаң, мәнерлеп) жетілдіру;

      2) ауыз әдебиетінің жанрларымен, отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен таныстыру;

      3) ақын-жазушылардың балаларға арналған шығармаларының басты тақырыбын, басты кейіпкерлерін және негізгі мазмұнын айқындау;

      4) талданып отырған мәтіннің жанрлық сипатын анықтау;

      5) әдеби-теориялық білім негіздерін қалыптастыру;

      6) адамгершілік және эстетикалық құндылықтар жүйесі негіздерін қалыптастыру;

      7) оқылған шығарма сюжеті ізімен немесе еркін тақырыпта әртүрлі әдеби шығармашылық жұмыс түрлерін (өлең, әңгіме құрастыру, мәтінді сахналау, мәтін бойынша сурет салу, мақала жазу, шағын үзіндіге сценарий жазу т.б.) орындауға машықтандыру;

      8) әдеби функционалдық сауаттылыққа баулу және әдеби тілде еркін сөйлеуді меңгерту;

      9) тұлғалық оқырмандық мәдениетін қалыптастыруда ана тілінде ауызша және жазбаша дұрыс сөйлеу, өз ойын анық (тіл байлығын арттыра отырып), нақты баяндау білігі мен дағдысын қалыптастыру;

      10) кітап және анықтамалықтармен, библиографиялық әдебиеттер және сөздіктермен жұмыс істей білуге дағдыландыру.

      5. Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

      1) 2–4-сыныптар барлығы 136 сағатты құрайды (аптасына 4 сағаттан).

      6. Әдебиеттік оқу пәнінің басқа пәндермен пәнаралық байланысы оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілін, көркем-шығармашылық, танымдық қабілеттерін дамыту, сөз өнеріне деген қызығушылығын, эстетикалық талғамын арттыру, ұлттық сананы қалыптастыру, сөйлеу әрекетінің барлық түрін жетілдіру, рухани-мәдени, ұлттық-әлемдік құндылықтарды барынша бағалап, құрметпен қарауға үйрету мақсатында жүзеге асырылады. "Әдебиеттік оқу" пәнінің сөздік қорын басқа пән терминдері арқылы байытылып, кеңейтіледі және ол пәндердің мазмұнын толық ұғынуға ықпалын тигізеді.

      7. Қазақ тілі:

      1) жазба жұмыс түрлерін (мазмұндама, шығарма) орындау;

      2) сөздік қорын байыту, байланыстыра және грамматикалық тұрғыдан жүйелі сөйлеуге үйрету, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру;

      3) өз ойынан, үлгі бойынша, көргені немесе оқығаны бойынша мәтін (сипаттау, пайымдау, баяндау) құрастыру, мәтінді талдау, жоспар құру, мәтінге атау беру;

      4) жазба жұмыс түрлерін (мазмұндама, шығарма) орындау;

      5) жазба жұмыстарын сауатты жазу (қатесіз жазу);

      6) жазба жұмыстарын жазу барысында грамматикалық ережелерді қолдану, орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды сақтау.

      8. Математика:

      1) сандарды ойын кезінде, ауыз әдебиет шығармаларында қолдану;

      2) тілді математикалық терминдермен байыту;

      9. Дүниетану:

      1) қоршаған дүниенің біртұтастығы, олардың арасындағы байланыс туралы білімдерін қолдану;

      2) топсеруен кезінде, табиғат туралы алған білімдерін жазба жұмыстарда қолдану.

      10. Музыка:

      1) қазақ халқының және Қазақстанда тұратын басқа халықтардың музыка саласына еңбек сіңірген қайраткерлердің музыкалық шығармаларын тыңдау;

      2) музыка тіліне салынған ақындардың өлеңдерін жаттау;

      3) ақын өлеңдерінің ырғағын анықтай алу;

      4) өлеңдерге сай әуендер ойлап табу;

      5) мәтіндердегі автордың көңіл-күйін байқау;

      6) ана тіліміздің сазды, әуенді, әуезді сарынын, үнін тыңдау;

      7) көркем шығармалардағы сипаттау, теңеулердің музыка тіліндегі үндестігін ұғыну.

      11. Бейнелеу өнері:

      1) суретшілердің шығармалары арқылы оқушылардың сөз байлығын арттыру, тілін дамыту;

      2) сурет бойынша өз сезімдерін, ой-пікірлерін білдіру;

      3) суретке қарап мәтіндегі оқиғаны әңгімелеуге, мәтіндегі оқиғаға сай сурет салғызуға жаттықтыру;

      4) сипаттау, салыстыра сипаттау мәтіндерін құрастыруда, мазмұндама және шығарма жазуда халық шеберлерінің туындыларын пайдалану;

      5) эстетикалық тәрбие беру.

      12. Еңбекке баулу:

      1) еңбек тақырыбына байланысты шығармалар оқу барысында оқушыларды еңбексүйгіштікке баулу, адамдардың еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу;

      2) еңбекке баулу сабағында берілетін қазақ халқының және Қазақстанда тұратын басқа халықтардың ұлттық киім үлгілері, қазақтың ұлттық зергерлік бұйымдары мен ою-өрнектерінің тарихы т.б. туралы мәліметтерді шығармалар оқу кезінде еске түсіру, байланыс орнату;

      3) қазақтың сәндік-қолданбалы өнерін оқушылардың ауызекі және жазба тілдерін дамыту, сөздік қорларын байыту арқылы жүзеге асырылады.

2. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      13. Оқу материалдары төмендегі тараулар бойынша топтастырылады:

      1) білім керек бәріне (17 сағ.);

      2) атадан қалған асыл мұра (19 сағ.);

      3) неткен сұлу, неткен көркем, осы менің туған өлкем (12 сағ.);

      4) қыста талай қызық бар (16 сағ.);

      5) қадірлі әкелерім, мейірімді аналарым (18 сағ.);

      6) адам болам десеңіз (19 сағ.);

      7) бабалар өмірі-ұрпаққа өнеге (19 сағ.);

      8) туған өлке табиғатын қастерлейік (16 сағ.).

      14. Әр тоқсан бойынша екі үлкен тараудан топтастырылған материалдарды оқыту көзделген. Әр бөлімге бөлінген сағаттар санында ауызша және жазбаша тіл дамыту, қайталау сабақтары қоса есептеледі.

      15. Ауыз әдебиеті үлгілері:

      1) балаларға арналған тақпақтар, ойын өлеңдер, төрт түлік жырлары, бесік жыры, өтірік өлеңдер (үзінділер), мақал-мәтелдер (әртүрлі тақырыптағы), жұмбақ-жаңылтпаштар (әртүрлі тақырыптағы);

      2) ертегілер: хайуанаттар жайындағы, қиял-ғажайып оқиғалы, шыншыл ертегілер;

      3) бата, айтыс үлгілері, аңыз-әңгімелер, мысалдар, күлдіргі әңгімелер, шешендік сөздер.

      16. Жазба балалар әдебиеті үлгілері:

      1) қазақ ақындарының балаларға арналған өлеңдері (А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердиев, Ж.Жабаев, М.Жұмабаев, М.Дулатов, С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, А.Тоқмағамбетов, Қ.Аманжолов, М.Мақатаев, Ө.Тұрманжанов, М.Әлімбаев, Қ.Мырза Әлі, Б.Ысқақов, Қ.Баянбай, С.Қалиев, Ж.Смақов, Т.Молдағалиев, С.Мәуленов, Ә.Дүйсенбиев, Ф.Оңғарсынова, Ө.Ақыпбеков, Ғ.Қайырбеков, О.Әубәкіров, Ш.Смаханұлы, Е.Өтетілеу, Е.Елубаев, Н.Айтов және т.б.), қазақ жазушылары (Ы.Алтынсарин, А.Байтұрсынұлы, Ж.Аймауытов, М.Әуезов, С.Көбеев, С.Сарғасқаев, С.Мұқанов, Ш.Мұртаза, С.Бегалин, Б.Соқпақбаев және т.б.), орыс және әлем классиктері (Л.Толстой, И.Крылов және т.б.) мен орыс педагогі К.Д.Ушинскийдің шығармалары;

      2) жазушылар өмірбаяны мен шығармашылығы туралы қысқаша мәліметтер;

      3) ғылыми-танымдық шығармалардан: мақала, естелік, өмірбаян, күнделік (аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).

      17. Әдеби-теориялық білім:

      1) халық ауыз әдебиеті жанрлары жөнінде (ертегі, өтірік өлең, жыр, жұмбақ, мақал-мәтелдер, жаңылтпаштар, аңыз-әңгіме және т.б.) өлеңнің ұйқасқа құрылатыны, ақынның көңіл-күйі туралы түсінік (өлең түрлері: табиғат лирикасы, арнау өлеңдер, мысал өлеңдер, сықақ өлеңдер және т.б.), мәтіндегі көркем сөз жөнінде практикалық түрде түсінік, мәтін түрлері, мәтіндегі негізгі ой туралы қарапайым мағлұмат;

      2) диалог туралы балалардың түсінігіне сай анықтама.

      18. Мәтінмен жұмыс:

      1) мәтіндегі негізгі ойды, оның басталуын, жалғасуын, шарықтау шегін, аяқталуын анықтау, мәтінді әңгімелеу, мәтін кейіпкерлерін атау;

      2) мәтін соңындағы сұрақтарға жауап беру және сұрақ қоя білу;

      3) мәтінге берілген суреттермен жұмыс жасау, мәтін мазмұны бойынша сурет салу;

      4) сөздік жұмысын жүргізуге қатысу, түсіндірілетін сөздермен жұмыс;

      5) жазбаша шығармашылық жұмыстар жүргізу: шығарма, хат, құттықтаулар жазу және т.б.

      19. Шығарма атауын, оның шығарма мазмұны және шығарманың басты идеясымен байланысын түсіну. Атау нұсқауларын ойластыру, неғұрлым сәйкес атауды таңдау. Тақырып атауы, иллюстрация және түйін сөздер негізінде мәтін мазмұнын болжау. Мәтіннен түйін сөздерді, айтылған ойды дәлелдейтін сөйлемді, сөз тіркестерін табу. Мәтін кейіпкерін ауызша сипаттау. Мәтінді бөлімдерге бөлу, өздігінен бөлімдерге атау беру. Мәтіннің (мәтін бөлімдері бойынша) негізгі ойын анықтау, мәтіндегі негізгі ойды мәтін атауымен сәйкестендіру.

      20. Оқу дағдысы. 2-сыныпта оқушылардың мәтіндерді дұрыс, түсініп оқуына баса көңіл бөлінеді. Шапшаң, мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастырып, жетілдіру жұмыстары жүргізіледі. Оқу түрі: дауыстап оқу, іштей оқу.

3. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      21. Оқу материалдары төмендегі тараулар бойынша топтастырылады:

      1) талаптан да, білім мен өнер үйрен (16 сағ.);

      2) маужырап барқыт қоңыр күз (10 сағ.);

      3) туған елім, туған жерім (15 сағ.);

      4) ата-бабам тарихы – менің тарихым (15 сағ.);

      5) туған жерге қыс келді (10 сағ.);

      6) жақсыдан үйрен (15 сағ.);

      7) масатыдай құлпырар жердің жүзі (10 сағ.);

      8) табиғат – менің өз үйім (15 сағ.);

      9) жаздыгүн шілде болғанда (12 сағ.);

      10) сарқылмас қазына (18 сағ.).

      22. Әр бөлімге бөлінген сағаттар санында ауызша және жазбаша тіл дамыту, қайталау сабақтары қоса есептеледі.

      23. Ауыз әдебиеті үлгілері:

      1) бесік жыры, төрт түлік туралы жырлар, жұмбақтар және жаңылтпаштар, түрлі тақырыптағы мақал-мәтелдер (өнер, білім, тәрбие, еңбек, ынтымақ, бірлік, батырлық, ерлік, жақсылық және жамандық, достық және т.б.);

      2) қазақ және басқа да халықтар ертегілері;

      3) аңыз әңгімелер, мысалдар, күлдіргі әңгімелер;

      4) шешендік сөздер, нақыл сөздер;

      5) батырлар жыры;

      6) айтыс түрлері.

      24. Жазба балалар әдебиеті үлгілері:

      1) қазақ ақындарының балаларға арналған өлеңдері (А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердиев, Ж.Жабаев, М.Жұмабаев, М.Дулатов, С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, Т.Жароков, А.Тоқмағамбетов, Қ.Аманжолов, М.Мақатаев, Ж.Смақов, Т.Айбергенов, Қ.Мырза Әлі, С.Мәуленов, Ө.Тұрманжанов, Н.Айтов, Ә.Дүйсенбиев, Ф.Оңғарсынова, Б.Ысқақов, Ө.Ақыпбеков, Ғ.Қайырбеков, О.Әубәкіров, Ш.Смаханұлы және т.б.), қазақ жазушылары (Ы.Алтынсарин, С.Көбеев, А.Байтұрсынұлы, Ж.Аймауытов, Б.Майлин, М.Әуезов, С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Ш.Мұртаза, С.Бегалин, М.Иманжанов, Б.Соқпақбаев, М.Төрежанов, С.Шаймерденов және т.б.), орыс және әлем классиктерінің (Л.Толстой, Ш.Айтматов, А.Гайдар және т.б.) шығармалары;

      2) жазушылар өмірбаяны мен шығармашылығы туралы қысқаша мәліметтер;

      3) ғылыми-танымдық шығармалардан: мақала, естелік, өмірбаян, күнделік (аспан әлемі, су асты тіршілігі, табиғат құбылыстары, жаратылыс құпиялары, адамзат сырлары, техника жетістіктері, халықтық әдет-ғұрып, салт-дәстүр туралы шығармалар).

      25. Әдеби-теориялық білім:

      1) 4-сыныпта әдебиет теориясы элементтерінен алдыңғы сыныптарда өткен ертегі, жұмбақ, мақал-мәтелдер, өлең т.б. жөнінде білетін білімдерін одан әрі арттыра түседі;

      2) халық ауыз әдебиетінің негізгі жанрлары (ертегі, аңыз, наным–сенім өлеңдері, тұрмыс–салт жырлары, жаңылтпаш, жұмбақ, мақал–мәтелдер, батырлар жыры, айтыс, шешендік сөздер) туралы ұғымдар дамытылып, олардың басты белгілері, мысал, әңгіме туралы ұғым, шығарманың тақырыбы, идеясы, сюжеті туралы қарапайым түсініктер, теңеу, эпитет, кейіптеу, метафора қолданысы, олардың анықтамалары, кейіпкерге мінездеме, портрет, диалог, монолог туралы балалардың түсініктеріне сай анықтамалар.

      26. Мәтінмен жұмыс:

      1) мәтіннен немесе мәтін бөлімдерінен түйін сөздерді көрсету, түйін сөздер мен негізгі ой арасындағы байланысты орнату;

      2) өздігінен мәтінді бөлімдерге бөлу және атау; әр бөлімнің және тұтас шығарманың (мұғалімнің көмегімен және өздігінен) басты ойын бөлу;

      3) қарапайым жоспар құрастыру (қарапайым жоспар нұсқасы: жоспардың пункттері – хабарлы сөйлемдер; сұрақтардан тұратын, мәтіндегі сөйлемдер арқылы құрастырылған жоспар);

      4) мұғалім немесе оқушылардың құрастырған жоспарын мәтін құрылымымен сәйкестендіру;

      5) өздігінен кейіпкер туралы жоспар құрастыру;

      6) мәтін бойынша алдын-ала құрастырылған сұрақтарға, оқыған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің сұрақтарына жауап беру;

      7) өздігінен мәтінге сұрақтар құрастыру, оқу барысында мазмұнды болжау;

      8) тақырып атауы, иллюстрация және түйін сөздер негізінде мәтін мазмұнын болжау; өздігінен тақырып атауын ойластыру;

      9) қандай да бір ойды дәлелдеу үшін және нақты тапсырма бойынша таңдап оқуды қолдану;

      10) мәтінді сахналау;

      11) авторлар жөнінде қосымша деректер жинау;

      12) сөздіктермен жұмыс жасау;

      13) шығармашылық жұмыстар: өлең, мәтін құрастыру және т.б.

      27. Оқу дағдысы. Іштей және дауыстап сөздерді тұтас мәнерлеп, дұрыс, саналы, жылдам оқу. Сөйлем құрылымына сәйкес келетін, дауыс ырғағын, қарқын, үнін, екпінін таңдап оқу.

4. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      28. Білім мазмұнын құруда жанрлық–хронологиялық ұстанымы басшылыққа алынып, қазақ балалар әдебиетінің тұтас бітімінің қысқа нұсқасы ұсынылады.

      29. Оқу материалдары төмендегі тараулар бойынша топтастырылады:

      1) кәусар бұлақ (24 сағ.);

      2) асыл арналар (12 сағ.);

      3) жарық жұлдыздар (20 сағ.);

      4) мәуелі бақ (70 сағ.);

      5) әлем әдебиеті үлгілері (10 сағ.).

      30. Халық ауыз әдебиеті үлгілері:

      1) батырлар жырынан үзінділер ("Ер Тарғын", "Қамбар батыр", "Тайбурылдың шабысы", "Алпамыс батыр", "Батыр бала Бөген мен Шұбар ат" және т.б.);

      2) аңыз әңгімелер мен қиял-ғажайып оқиғалар;

      3) халық арасында шешендігімен елге танылған билер мен батырлардың даналық шешендік сөздері;

      4) ақындар айтысы. Жұмбақ айтыс;

      5) ертегілер;

      6) мысалдар.

      31. Жазба балалар әдебиеті үлгілері. Қазақ ақын-жазушыларының шығармалары (әл-Фараби даналық ойлары, М.Қашғари, Ж.Баласұғын нақыл сөздері, М.Өтемісұлы, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, С.Көбеев, Ш.Құдайбердіұлы, Ғ.Қараш, С.Дөнентаев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, С.Торайғыров, С.Сейфуллин, Б.Майлин, І.Жансүгіров, М.Әуезов, С.Мұқанов, А.Тоқмағамбетов, Ж.Жабаев, М.Мақатаев, Қ.Аманжолов, Ғ.Орманов, И.Байзақов, М.Иманжанов, Ғ.Мүсірепов, Б.Соқпақбаев, С.Сарғасқаев, Т.Айбергенов, Б.Бұлқышев, Ө.Тұрманжанов Т.Молдағалиев, Ә.Тәжібаев, С.Жүнісов, С.Мұратбеков, Ш.Мұртаза, М.Мағауин, А.Сейдімбек, Қ.Жұмағалиев, С.Жиенбаев, Б.Момышұлы, М.Шаханов, О.Сүлейменов, Ғ.Қайырбеков, О.Бөкей, А.Асылбеков, Ж.Әбдірашев, Ф.Оңғарсынова т.б.), әлем әдебиеті классиктері (Ш.Айтматов, Н.Хикмет, Э.Корр, Э.Хемингуэй, Г.Х.Андерсен, Л.Толстой, И.Крылов, т.б.) мен педагог В.Сухомлинскийдің балаларға арналған шығармалары. Жазушылар өмірбаяны мен шығармашылығы туралы қысқаша мәліметтер. Ғылыми-танымдық шығармалардан: мақала, очерк, естелік, өмірбаян, күнделік.

      32. Әдеби-теориялық білім:

      1) көркем мәтіндердегі пейзаждың, портрет, мінездеудің, диалог, монологтың орны туралы қарапайым түсінік, жазушы қолданған көркем сөздерді (теңеу, кейіптеу, эпитет) табу, шығарманың тақырыбы мен идеясы, композициясы, сюжеті туралы практикалық тұрғыда түсіндіру;

      2) эпикалық жырлар, аңыз, теңеу, айтыс, әдеби ертегі, мысал, диалог, монолог, сатира, кейіптеу, фантастикалық шығарма, портрет, лирика, мінездеме, қайталау, логикалық екпін, сюжет, естелік және т.б. туралы ұғымдар.

      33. Мәтінмен жұмыс:

      1) мәтін бойынша автордың көзқарасына өз пікірін білдіру;

      2) мәтінді эстетикалық-сезімдік тұрғыда қабылдау, шығарма кейіпкерлерінің іс-әрекетіне баға беру (сөйлеген сөздеріне, іс-әрекетіне, автордың көзқарасына сүйеніп және бүгінгі күн талабына сай өз көзқарасын білдіре отырып);

      3) мәтіндегі оқиғаның ретін, себебін, уақытпен, тарихи кезеңмен себеп-салдар байланысын көрсете алу;

      4) өлеңдерге сай ырғақты таңдай білу, сөздіктерге сүйене отырып сөздердің мағынасын түсіндіру, жазушы тіліне назар аудару, көркем сөздерді қолдану;

      5) өздігінен шығарманың атауын түсіну;

      6) мәтінді оқу үдерісінде (кезеңдері: мәтінді оқу барысында өздігінен сұрақтар құрастыру, мүмкін болатын жауаптарды болжау, өзін-өзі бақылау);

      7) "автормен диалог" жүргізу;

      8) оқыған шығарманың басты ойын өздігінен тұжырымдау, мәтін бөлімдері арасында мағыналық байланысты орнату;

      9) өздігінен әртүрлі нұсқада қарапайым жоспар құрастыру, мұғалімнің көмегімен және өздігінен күрделі жоспар құрастыру;

      10) нақты тақырыпқа әңгіме құрастыру үшін мәтіннен қажетті мәліметтерді табу;

      11) өздігінен мәтіннен түйін сөздерді айырып көрсету;

      12) негізгі ойды тұжырымдау, оны мәтін атауымен сәйкестендіру, жоспар бойынша мәтінді мазмұндау;

      13) шығарма кейіпкерлерінің образын сезіне отырып рөлге бөліп оқу;

      14) оқу мәдениеті. Ауызша және жазбаша сөйлеу.

      34. Оқу дағдысы. Ауызша сөйлеу мәнерлілігі тәсілін қолдана отырып, қажетті нормаларды сақтай жылдам, саналы, дұрыс, мәнерлі оқу. Өздігінен мәнерлеп оқуға дайындалу. Көлемі мен жанры әртүрлі кез-келген мәтінді іштей саналы оқу.

5. 2-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      35. Пәндік нәтиже бойынша 2-сыныптың соңында оқушылар білуі қажет:

      1) мәтінді саналы оқуды;

      2) шығармаларды өздігінен дауыстап, іштей оқуды;

      3) мәтінді рөлдерге бөліп, мәнерлеп оқуды;

      4) мәтіндегі негізгі ойдың басталуын, жалғасуы мен аяқталуын табуды;

      5) көлемі 150–200 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық, қысқаша және жоспар бойынша таңдау мен әңгімелеуді;

      6) мәтіннің азат жолдарынан басталатын бөліктеріндегі ойды анықтау және оған атауы қоюды;

      7) мәтіннің мамұнына қатысты тірек сөздерді табуды;

      8) тыңдаған мәтіндері бойынша сұрақтарға жауап беруді;

      9) ертегілерді түрлеріне қарай топтауды;

      10) халық ауыз әдебиетінің шағын жанрларын (жұмбақ, жаңылтпаш, қаламақ, сұрамақ, санамақ) ажыратуды;

      11) өлеңнің басты ерекшеліктерін (ұйқасқа құралады, шумақтан тұрады және т.б.);

      12) өлеңді мысалдан, әңгімеден ажыратуды;

      13) оқулықпен жұмыс атқаруды (мәтін, сұрақ–тапсырмалар берілген беттерді көрсету және т.б.);

      14) шығарманың авторы мен тақырыбын атауды.

      36. 2-сыныптың соңында оқушылар меңгеруі қажет:

      1) сурет бойынша диалог құруды;

      2) тыңдаған ән-күйлерінің мәтінмен байланысын анықтауды;

      3) ғылыми-танымдық мәтіндерден өзіне қажетті мәліметті табуды және оны берілген үлгіге (кестеге, сызбаға, т.б.) сай өңдеу мен жүйелеуді;

      4) сызба бойынша өлең құрастыруды;

      5) өзі байқаған және көрген іс-әрекеттер мен оқиғалар бойынша шығарма–суреттемелер жазуды;

      6) мәтін кейіпкерлеріне, туысқандары мен достарына хатпен құттықтау жазуды;

      7) халық ауыз әдебиет үлгілерін және 2-3 өтірік өлеңді, 10-15 мақал-мәтел мен жұмбақ, жаңылтпашты жатқа айтуды;

      8) 2-3 өлеңді жатқа айтуды;

      9) мазмұндама мен шығарма жазуды (25-30 сөзден тұратын);

      10) 2-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс белгілерін қоса есептегенде 40-45 сөз оқуды; екінші жарты жылдықта – 50-55 сөз оқуды.

6. 3-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      37. Пәндік нәтиже бойынша 3-сыныптың соңында оқушылар білуі қажет:

      1) шығармаларды өздігінен дауыстап, іштей, шапшаң, мәнерлеп және сөз екпінін дұрыс қойып оқуды;

      2) нұсқауға сәйкес мәтінді теріп оқуды;

      3) мысалдағы үгіт–насихат, өсиет сөз айтылған жолдарды тауып оқуды;

      4) көлемі қысқа мәтіндердегі оқиға мен іс-әрекетке өз көзқарасын білдіре әңгімелеуді;

      5) көлемі 200–250 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық, қысқаша және жоспар бойынша таңдау және әңгімелеуді;

      6) мәтінге түрліше жоспар құруды;

      7) мәтін мазмұнын өз сөзімен, толық әңгімелеуді;

      8) мәтінді бөліктерге бөліп, ат қоюды және оны дәлелдеуді;

      9) оқиға желісін ажыратуды, оқиғаға өзінің көзқарасы мен пікірін білдіруді;

      10) шығармадағы негізгі ойды табуды;

      11) шығарма кейіпкерлеріне сипаттама, олардың іс-әрекеттеріне баға беруді;

      12) мәтін авторын немесе авторы арқылы шығарманы атауды.

      38. Оқушылар меңгеруі қажет:

      1) ауыз әдебиеті үлгілерін жазба әдебиеттен ажырата алуды;

      2) сызба бойынша өлең құрастыруды;

      3) өзі байқаған, көрген іс-әрекет, оқиғалар бойынша шығарма – суреттемелер жазуды;

      4) мәтін кейіпкерлеріне, туысқандарына, достарына хат, құттықтау жазуды;

      5) халық ауыз әдебиет үлгілерін және 3-4 өтірік өлеңді, 4–5 өлеңді жатқа айтуды; 15-20 мақал-мәтел мен жұмбақ, жаңылтпашты жатқа айтуды;

      6) мазмұндама мен шығарма жазуды (30-35 сөзден тұратын);

      7) 3-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс белгілерін қоса есептегенде 55-60 сөз оқуды; екінші жарты жылдықта – 60-65 сөз оқуды меңгеруі қажет.

7. 4-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      39. Пәндік нәтиже бойынша 4-сыныптың соңында оқушылар білуі қажет:

      1) тегі, жанры әр түрлі шығармаларды оларда бейнеленген оқиғалар мен кейіпкерлердің іс-әрекетіне өзіндік қарым-қатынасын білдіре отырып, мәнерлеп оқуды;

      2) мәнерлеп оқу құралдарын (ой екпінін, дауыс ырғағын, дауыс күшін, кідірісін, қарқынын) дұрыс қоюды;

      3) қара сөз бен өлеңнің ұқсастығын (екеуінің де бір ойға құрылғандығы, тақырып пен идеяның бірлігі, оқушының ой-сезіміне көркем сурет арқылы әсер етуі);

      4) өлеңнің қара сөзден айырмашылығын, яғни оның құрылымының өзіне тән ерекшеліктерін (ұйқасқа құрылуы, шумақтардан, тармақтардан, бунақтардан, мөлшерлі ырғақтан тұратыны);

      5) көлемі 300 – 350 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық, қысқаша және жоспар бойынша таңдап, әңгімелеуді;

      6) басқа шығармалардан мысалдардың өзіндік (жағымсыз жәйт, кемшілік, ұнамсыз мінез-құлықты ашық, тура сынамай астарлап, яғни аллегориялап сынауы, белгілі бір үгіт, тәлім-тәрбие айтылатын кіріспе немесе қорытынды шумақ болатыны, монологты–диалогты құрылымы дауысты құбылтып оқуға міндеттейтіні) ерекшеліктерін;

      7) шығармадағы негізгі ойды анықтап, оның басталуы, жалғасуы, шарықтау шегі, аяқталуына байланысты өздігінен жоспар құруды;

      8) мәтінді оқиға желісіне қарай шегін ажыратып, ат қоюды;

      9) мәтіннің мазмұнына қатысты тірек сөздерді табуды;

      10) мәтіндегі таныс емес сөздердің мағынасын түсіндірмелі сөздіктерді қолдана отырып түсіндіруді;

      11) мәтіндегі көркем сөздерді тауып, олардың шығармадағы рөлін, мәнін түсіндіруді;

      12) әр түрлі жанрлы шығармалардағы көркем сөздерді салыстыруды.

      40. Оқушылар меңгеруі қажет:

      1) шығармадағы оқиғаға өз көзқарасын білдіруді;

      2) мәтінді талқылау кезінде автор сөзін дәлел ретінде келтіре алуды;

      3) портреті арқылы және шығармалардағы іс-әрекетіне сәйкес кейіпкерлерге мінездеме беруді;

      4) ғылыми-танымдық және публистикалық мәтіндерден өзіне қажетті мәліметті табуды және оны берілген үлгіге (кестеге, сызбаға т.б.) сай өңдеп, жүйелеуді;

      5) көркем шығармада суреттелген оқиға, кейіпкерлер іс-әрекеті мен қарым қатынасының нақты өмірмен байланысын көрсетуді;

      6) мәтін туралы ауызша және жазбаша пікір білдіруді;

      7) әдеби кейіпкерге, туысқандарына, достарына хат, құттықтау жазуды;

      8) көркем шығармадан алған әсерін жазбаша түрде (8-10 сөйлем) орындауды;

      9) ауызша, жазбаша сөйлеуде мақал-мәтелдерді орынды қолдануды;

      10) сөйлегенде, жазғанда көркем сөз, шешендік сөз үлгілерін қолдануды;

      11) тақырыбы бір-біріне үндес шығармалардың кейіпкерлерін, оқиғаларын салыстыруды;

      12) көркем шығармада суреттелген оқиға, кейіпкерлер іс-әрекеті мен қарым-қатынасының нақты өмірмен байланысын көрсетуді;

      13) мазмұндама мен шығарма жазуды (40-45 сөзден тұратын);

      14) 4-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс белгілерін қоса есептегенде 65-70 сөз оқуды, екінші жарты жылдықта – 70-80 сөз оқуды.

      41. Тұлғалық нәтижелер оқушылардың:

      1) Қазақстан Республикасының әнұранын жатқа білуінен;

      2) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын, рәміздерін құрметтеуінен;

      3) ел ішінен шыққан құрметті азаматтардың, халыққа танылған билер мен батырлардың өмірі мен даналық сөздерін білуде, жатқа айтуда, жазба жұмыстарында, олардың өмірінен үлгі алуынан;

      4) қазақ және әлем классиктерінің шығармалары арқылы тарихи тұлғаларға құрметпен қарауда, өз туған жері, қоршаған ортаны сақтауға үйренуінен;

      5) мәтін кейіпкерлеріне деген өз көзқарасын білдіруден;

      6) адамдар арасындағы қарым-қатынас мәдениеттілігі мен этикалық нормаларды сақтауынан көрінеді.

      42. Жүйелі-әрекеттік нәтижелер оқушылардың:

      1) бағдарлама көлемінде мәтінді мәнерлеп, дауыс ырғағын келтіріп оқу дағдысынан;

      2) мәтінмен жұмыс істеу (сұрақтарға жауап беру, суретпен жұмыс, шығарманың негізгі ойын түсіну, талдау, жоспар құру және т.б.) білігінен;

      3) мәтін, сурет бойынша қысқаша әңгіме құрастыру білігінен;

      4) көркем шығармаларды меңгеру, пайымдау, қарапайым талдау жасауынан;

      5) шығарма авторлары туралы мәліметтер жинақтау білігінен;

      6) шығармашылықпен мазмұндау, басты кейіпкерлерге сипаттама беру, әңгіме құрастыру білігінен;

      7) ана тілінде ауызша және жазбаша дұрыс сөйлеу білуінен;

      8) танымдық, шығармашылық жобаларды орындауынан көрінеді.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 3–4-сыныптары үшін
"Орыс тілі" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
(орыс тілді емес)
1. Пояснительная записка

      1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

      2. Учебный предмет входит в образовательную область "Язык и литература". Роль русского языка в школьной системе образования определяется в целом его основной функцией как языка межнационального общения в многонациональном государстве.

      3. Главные цели обучения русскому языку на начальном этапе:

      1) формирование и развитие элементарной русской речи на ограниченном лексико-грамматическом материале;

      2) взаимосвязанное обучение видам речевой деятельности (аудированию, говорению, чтению, письму);

      3) практическое усвоение элементов уровней русского языка (фонетики, графики, орфоэпии, лексики, грамматики, словообразования, орфографии, пунктуации);

      4) воспитание средствами русского языка коммуникативной, нравственной и эстетической культуры.

      4. Задачи учебного предмета:

      1) научить учащихся строить простейшие типовые предложения, широко употребляемые в живой русской речи, обогатить словарный запас учащихся (в пределах лексико-грамматического минимума);

      2) научить распространять простейшие типовые предложения за счет ранее усвоенных слов и словосочетаний по законам синтаксического строя русского языка;

      3) сформировать у учащихся элементарные навыки активного пользования синтаксическими конструкциями для выражения собственных мыслей, чувств и наблюдений в рамках тематики для чтения и развития речи;

      4) совершенствовать навыки чтения и письма, полученные на уроках родного языка; дифференцировать звуки и буквы в системе гласных и согласных с учетом различий в фонетических системах родного и русского языков.

      5. Содержание предмета состоит из трех блоков: речевой деятельности, языкового материала и текстов для чтения и развития речи, охватывающих сферы общения: учебную, социально-бытовую, социально-культурную, игровую. Так как текст выступает как единица обучения и развития речи, для отбора рекомендуются адаптированные тексты из произведений детских писателей прозаического характера, стихотворения, а также произведения малого жанра (пословицы, поговорки, загадки), сказки.

      6. При отборе содержания обучения русскому языку как второму следует учитывать сферу речевой деятельности младших школьников, уровневые минимумы (лексический, грамматический, тематико-ситуативный, фонетико-орфоэпический и др.) для начального этапа обучения, явления транспозиции и интерференции.

      7. Ведущими компонентами при отборе языкового материала являются словарь (список слов для активного усвоения) и тематика для чтения и развития речи.

      8. На начальном этапе обучения русскому языку как второму учащиеся должны усвоить 1000 лексических единиц (в каждом классе примерно 450-500 слов).

      9. Объем учебной нагрузки составляет:

      1) в 3 классе 2 ч. в неделю, общее количество – 68 час;

      2) в 4 классе 2 ч. в неделю, общее количество – 68 час.

      10. В процессе обучения русскому языку в школах с нерусским языком обучения осуществляется межпредметные связи с:

      1) родным языком. Опора на родной язык при изучении общих явлений русского и родного языков, сопоставление сходных и различающихся явлений в русском и родном языках, использование перевода на родной язык при объяснении значения слов, словосочетаний, предложений и текстов;

      2) математикой. Использование математических представлений для понимания слов со значением пространства и времени, использование счета при проведении подвижных и дидактических и ролевых игр, перенос общеучебных умений и навыков, сформированных на уроках математики (сравнение, сопоставление, группировка);

      3) изобразительным искусством. Использование предметных, сюжетных рисунков для семантизации новых слов, составление устных и письменных рассказов по картинкам, развитие тонкой моторики пальцев руки в процессе рисования, штриховки при организации словарной работы, развития эстетических чувств, представлений учащихся при рассмотрении картин, иллюстраций к текстам;

      4) познанием мира. Краеведческого материала, предметов окружающего мира, действий человека, животных для семантизации новых слов, чтение и анализ текстов по тематике окружающего мира, обогащение словарного запаса по темам окружающего мира;

      5) музыкой. Использование музыки для проведения "физкультминуток", подвижных, дидактических и ролевых игр, исполнение песен, скороговорок при выполнении фонетических упражнений, ритмических движений и др.;

      6) физической культурой. Проведение физкультминуток, подвижных игр в процессе обучения.

2. Базовое содержание учебного предмета для 3 класса

      11. Интегрированный курс "Русский язык" в третьем классе школ с нерусским языком обучения делится на следующие этапы:

      1) обучение грамоте, дифференциация звуков и букв;

      2) послебукварный период (обучение чтению и письму, развитие устной речи).

      12. Темы для чтения и развития речи. В ходе изучения предмета предполагается развитие элементарной русской речи учащихся в пределах следующих тем речевого общения:

      1) тема 1. Родина – 4 ч.;

      2) тема 2. Школа – 8 ч.;

      3) тема 3. Осень – 10 ч.;

      4) тема 4. Дом, семья – 10 ч.;

      5) тема 5. Зима – 10 ч.;

      6) тема 6. Весна – 10 ч.;

      7) тема 7. Скоро лето – 6 ч.

      13. Понимание и употребление слов и выражений, необходимых для учебного процесса:

      1) посмотрите; иди (-те) к доске, на место; подними (-те), опусти (-те) руки; первый (второй, третий) ряд; выходите из класса, войдите в класс, заходите в класс; достань (-те) книги, тетради, ручки: покажи (-те), возьми (-те), положи (-те), открой (-те); сделаем зарядку, споем песенку;

      2) в каком классе ты учишься? (Я учусь в третьем классе.);

      3) вопросы и краткие ответы: Как тебя зовут? – Айжан. А тебя? – Ильяс. Что ты взял? – Мел и т.п.

      14. Речевая деятельность:

      1) аудирование. Различение на слух и произношение гласных и согласных в сильных позициях: для гласных – под ударением, для согласных (глухих и звонких) перед гласными, для согласных (твердых и мягких) перед гласными и на конце слова. Произношение слов со звуками [ш], [ж], [ц], со стечением согласных. Различение в речи слов и предложений. Понимание прочитанных учителем (или в звукозаписи) небольших рассказов, сказок и др.;

      2) говорение. Построение предложений по речевым образцам. Ответы на вопросы. Составление высказываний из 2-4 предложений с опорой на наглядность, на ситуацию (в пределах лексико-грамматического минимума). Проговаривание диалога из 2-4 реплик;

      3) чтение. Сознательное, правильное, плавное чтение по слогам (целыми словами и предложениями) небольших текстов, включающих лексику, модели предложений, усвоенных ранее конструкций. Понимание содержания текста. Ответы на вопросы по содержанию прочитанного текста. Пересказ прочитанного текста по вопросам. Чтение вслух с соблюдением пауз, выделение голосом словесного ударения. Интонирование повествовательных и вопросительных предложений. Заучивание небольших стихотворений;

      4) письмо. Закрепление умений и навыков каллиграфически грамотного письма. Овладение умением списывать слова и короткие предложения (сначала с доски, а затем – с книги);

      5) раздельное написание предлога с последующим словом. Перенос слова по слогам. Большая буква в начале предложения, в собственных именах, кличках животных. Письмо под диктовку букв, открытых и закрытых слогов, слов, написание которых совпадает с произношением.

      15. Языковой материал. Элементы фонетики и орфоэпии:

      1) выработка навыков произношения звуков (вначале – сходных с родным языком); отработка произношения ударных гласных звуков (а, о, у, э, и, ы); умение произносить твердые и мягкие согласные, звонкие и глухие согласные, стечение согласных, безударные гласные, знаменательные слова с предлогами. Умение интонировать повествовательные предложения, вопросительные предложения с вопросительным словом (где, как, какой, какая, кто, куда, что, чей, чья).

      16. Грамматика:

      1) существительные в именительном падеже: а) мужского рода с нулевым окончанием (стол) и окончанием -а, -я при обозначении лица (ученик, папа, Петя); б) женского рода с окончанием -а, -я (парта, тетя). Существительные мужского и женского рода в именительном падеже множественного числа с окончанием -и, -ы (Это ученики, парты). Лексическое усвоение слов с окончанием -а (дома), с чередованием в основе (стулья);

      2) сочетание прилагательных, притяжательных, указательных местоимений с существительными (синий карандаш, моя тетрадь, мои книги, этот дом);

      3) глаголы несовершенного вида настоящего времени 1, 2 и 3 лица, их сочетания с существительными и личными местоимениями (Мальчик играет. Он играет. Дети играют. Они играют. Ты читаешь. Я читаю. Я пишу). Глаголы прошедшего времени мужского и женского рода единственного числа совершенного вида (нарисовал, нарисовала);

      4) существительные со значением объекта: а) в винительном падеже (при переходных глаголах) с нулевым окончанием в мужском роде и с окончанием -у, -ю в женском роде (рисует шар, читает книгу, поет песню); б) в родительном падеже с предлогом у при одушевленных существительных с окончанием -а, -я (для мужского рода), -и, -ы (для женского рода) (У мальчика (девочки) книга). Местоимение 1 лица единственного числа с предлогом у в том же значении;

      5) существительные в винительном падеже со значением направления (Куда идут дети? – Дети идут в школу (в поле, на улицу));

      6) выражение отрицания при существительных (Это книга? – Нет, это не книга), при глаголах (Мальчик пишет? – Нет, он не пишет), при прилагательных и притяжательных местоимениях (Это красный карандаш? – Нет, это не красный карандаш. Это твой карандаш? – Нет, это не мой карандаш).

3. Базовое содержание учебного предмета для 4 класса

      17. В четвертом классе продолжается послебукварный период, который предполагает развитие всех видов речевой деятельности на материале лексико-грамматического, тематико-ситуативного минимумов. Так же, как в третьем классе, содержание предмета представлено тремя составляющими:

      1) речевая деятельность;

      2) языковой материал;

      3) этнокультуроведческий материал.

      18. Речевая деятельность:

      1) аудирование. Понимание связной речи учителя и других носителей русского языка в объеме языкового материала, предусмотренного программой. Понимание прочитанных учителем вслух рассказов, сказок, небольших стихотворений. Понимание русской речи в звукозаписи. Выделение основной мысли прослушанного текста. Ответы на вопросы по содержанию прослушанного текста;

      2) говорение. Пересказ прочитанного текста. Ответы на вопросы по содержанию прочитанного, самостоятельная постановка вопросов к тексту. Продолжение рассказа по данному началу или придумывание предыстории событий по данному концу. Составление небольшого связного высказывания по иллюстрациям (с опорой на вопросы учителя). Составление коротких рассказов по сюжетным картинам. Составление рассказов о себе, о своих занятиях, играх, экскурсиях. Составление связного высказывания по темам, аналогичным пройденным. Монологизирование диалога (пересказ фактов, сообщенных в диалоге, состоящем из 4-6 реплик). Расширение диалога дополнительной репликой, связанной с предыдущими. Самостоятельное построение диалога в знакомых учебных ситуациях (или по словесной ситуации);

      3) чтение. Сознательное, правильное, беглое, выразительное чтение. Деление текста на смысловые части. Самостоятельное или под руководством учителя составление плана к прочитанному тексту в виде вопросительных и повествовательных предложений. Выделение основной мысли произведения. Определение основных черт характера персонажей, обоснованное конкретными примерами; определение (на слух), к какому персонажу относятся те или иные реплики; описание внешности персонажа. Обращение к двуязычным словарям при самостоятельном чтении;

      4) выразительное чтение. Правильное интонирование предложений по цели высказывания (повествовательных, вопросительных, восклицательных), предложений с обращением, однородными членами, с противопоставлением. Выделение голосом словесного и логического ударений. Чтение в лицах (по ролям) после предварительной работы по определению характера, интонации речи каждого персонажа. Выразительное чтение и заучивание наизусть произведений стихотворного характера (не менее трех в течение каждой четверти). Чтение вслух и про себя незнакомого текста с предварительно снятыми языковыми трудностями. Скорость чтения не менее 50-60 слов в минуту;

      5) письмо. Письменные ответы на вопросы (5-7 вопросов) по содержанию прочитанного текста, по картине, по экскурсии после предварительной речевой и орфографической подготовки. Письмо под диктовку небольших текстов со словами в изученных грамматических формах с предварительным разбором (30-40 слов), изложение текста из 5-6 предложений (без прямой речи);

      6) употребление в предложениях слов в нужных грамматических формах или изменение слов, данных в начальной форме. Составление предложений из данных слов и словосочетаний. Учебный материал организуется по нижеследующим лексическим темам.

      19. Темы для чтения и развития речи:

      1) тема 1. Новый школьный год – 9 ч.;

      2) тема 2. Наша Родина – 3 ч.;

      3) тема 3. Ты и твоя семья – 13 ч.;

      4) тема 4. Дом, где мы живем – 8 ч.;

      5) тема 5. Жизнь дана на добрые дела – 12 ч.;

      6) тема 6. Давайте беречь природу! – 12 ч.;

      7) тема 7. Азбука вежливости – 9 ч.;

      8) тема 8. Скоро каникулы – 2 ч.

      20. Языковой материал. Элементы фонетики и орфоэпии:

      1) формирование навыков правильного произношения слов (в рамках лексического минимума);

      2) закрепление навыков произношения гласных и согласных в потоке речи (словесное ударение, редукция гласных). Усвоение произношения слов со звонкими согласными перед глухими, с глухими согласными – перед звонкими;

      3) усвоение произношения слов с твердыми и мягкими согласными, слов с разделительными знаками (ъ и ь). Усвоение произношения предлогов в, над, под, к, из перед словами, начинающимися с глухих или звонких согласных или гласных. Усвоение произношения окончаний прилагательных и личных местоимений 3-го лица. Усвоение произношения глаголов на -тся, -ться. Закрепление навыков интонирования повествовательных, вопросительных, восклицательных предложений с перечислением (однородными членами предложения).

      21. Лексика. Для активного усвоения предусматривается 450-500 русских слов в рамках лексического минимума.

      22. Речевые модели. Повествовательные предложения: Это ученик (ученица, ученики). Это стол (парта, окно, столы). Это он (она, они, я). Это мой стол (моя парта). Вот (тут, там, здесь) стол (бабушка, окно, парты). Тут мой дядя (моя тетя). Марат – ученик. Роза – ученица. Марат – хороший мальчик, Роза – хорошая девочка. Он мальчик. Она девочка. Он красивый мальчик. Она красивая девочка. Алишер сидит. Он читает. Дина сидит. Она тоже читает. Я сижу. Я тоже читаю. Журнал (книга) лежит на столе (в столе). Мальчик (он) читал. Девочка (она) читала. Дети (они) читали. Арман нарисовал шар (ракету). Катя нарисовала шар (куклу). Арман нарисовал синий шар (большую ракету). У Ермека книга, а у меня кукла. У Ермека новая книга, а у меня большая кукла. Саша читает хорошо.

      23. Вопросительные предложения. Это ученик? (Да, нет). Кто это? Что это? Это чей карандаш? Это стол или стул? Где стол? Что делает (делал) мальчик? У кого книга? Какой карандаш? Это книга? (Нет, это не книга. Это журнал.). Мальчик читает? (Нет, мальчик не читает. Он рисует.). Как читает мальчик?

      24. Сочетание типовых моделей. Тут парта, а там доска. Книга на парте, журнал на столе. Саша не стоит, а сидит.

      25. Грамматика:

      1) понятие "окончание". Существительные в именительном падеже: а) мужского рода с нулевым окончанием (дом) и окончанием -а (-я) при обозначении лица (дедушка, Коля); б) женского рода с окончанием -а (-я) (книга, земля); в) среднего рода с окончанием -о (-е) (яблоко, платье);

      2) существительные в именительном падеже множественного числа с окончанием -и, -ы мужского и женского рода (столы, книги). Лексически усваиваются слова с окончанием -а (глаза), с чередованием в основе (деревья);

      3) сочетание прилагательных и притяжательных местоимений с существительными (синий карандаш, моя сумка, мой портфель);

      4) глаголы в настоящем времени 1 и 3 лица в сочетании с существительными и личными местоимениями (Ученик (он) пишет. Ученики (они) пишут. Я пишу);

      5) выражение отрицания при существительных (Это парта? Нет, это не парта.), при глаголах (Марат пишет? Нет, он не пишет.), при прилагательных и притяжательных местоимениях (Это синий карандаш? Нет, это не синий карандаш. Это твоя тетрадь? Нет, это не моя тетрадь.);

      6) количественные числительные до 10-ти и порядковые числительные в пределах лексического минимума.

      26. Понимание и употребление слов, необходимых для учебного процесса:

      1) вопрос, выучить; дописать; вспомнить; как? какой? (какая? какие?) когда? кто? куда? кончить, мало, много, можно; надо, назвать, называться, наизусть, неправильно; ответ, отвечать, отгадать, откуда?; пожалуйста, показать, по-казахски, по-русски, почему? правильно, произносить, прочитать; рассказ, рассказать, рассказывать, рассмотреть, сколько? словарь, составить, спасибо, списать, спрашивать, стихотворение; чей? (чья? чьи?);

      2) примечание: лексический минимум для активного усвоения дается в Приложении І.

4. Требования к уровню подготовки учащихся 3 класса

      27. Предметные результаты отражены в двух аспектах: должны уметь и должны знать.

      28. Учащиеся 3 класса должны знать:

      1) русский алфавит;

      2) основные понятия (термины), определенные программой;

      3) слова из лексического минимума;

      4) правила переноса слов, постановки знаков препинания в конце предложения;

      5) формы речевого этикета, русские имена и фамилии.

      29. Учащиеся должны уметь:

      1) понимать прослушенное сообщение, речь учителя, звукозапись продолжительностью звучания 1-2 минуты;

      2) воспроизводить услышанное после двух предъявлений;

      3) выделять в прослушанном тексте предложения, в предложении – слова;

      4) членить слова на слоги и звуки; правильно произносить звуки; производить звуковой анализ слов;

      5) общаться в учебной, семейно-бытовой сферах;

      6) составлять высказывание из 2-4 предложений;

      7) сознательно, плавно читать вслух небольшие тексты, соблюдая паузы, словесные ударения;

      8) учить наизусть небольшие стихотворения;

      9) задавать друг другу вопросы, отвечать на поставленные вопросы;

      10) пересказывать прочитанный текст;

      11) писать по образцу и под диктовку слова и предложения, написание которых не расходится с произношением.

5. Требования к уровню подготовки учащихся 4 класса

      30. Учащиеся 4 класса должны знать:

      1) термины (в рамках программы);

      2) значения падежных форм (в пределах грамматического минимума);

      3) части речи с опорой на родной язык;

      4) слова для обязательного усвоения;

      5) правила правописания (в пределах программы);

      6) речевой этикет при знакомстве и за столом, национальные игры и игрушки; названия крупных городов России и Казахстана; русские сказки, пословицы и поговорки; детские песни на русском языке.

      31. Учащиеся должны уметь:

      1) отвечать на вопросы по содержанию услышанного, пересказывать услышанное;

      2) составлять рассказ-описание, рассказ-повествование по вопросам или по картине (серии картин); строить диалог; рассказывать о себе, о своей семье; о школе, о своих интересах;

      3) выразительно читать тексты в учебнике, статьи из детских газет и журналов; выделять в тексте основную мысль; пересказывать прочитанное и пользоваться словарем при самостоятельном чтении;

      4) списывать с рукописного или печатного текста целыми словами, предложениями;

      5) писать зрительные, зрительно-слуховые диктанты; писать письмо другу; подписывать тетрадь по русскому языку;

      6) писать большую букву в начале предложения и в собственных именах существительных; переносить слова по слогам; писать слова с безударными гласными, с непроизносимыми согласными, с буквами ъ и ь, с гласными после шипящих и ц (в рамках лексического минимума), ставить знаки препинания в конце предложения и при однородных членах предложения;

      7) употреблять в речи русские имена, фамилии, отчества, клички животных;

      8) в процессе аудирования: проверяются умения, навыки воспринимать на слух звуки, соотносить их с буквами, воспринимать на слух слоги, слова, текст из двух-трех предложений (продолжительность звучания 1-2 мин.);

      9) в процессе говорения: проверяются умения и навыки продолжать или начинать диалог по данной реплике, составлять диалог по описанию ситуации, а также умения и навыки владения устной связной речью (составление описания комнаты, квартиры, погоды, животных и о своей семье, о друзьях и т.д.);

      10) показателем обученности выступает связное монологическое высказывание из 3-4-х предложений;

      11) в процессе чтения: проверяется скорость чтения (50-80 слов в минуту);

      12) в процессе письма: проверяются умения определять границы предложений, последовательность употребления их в тексте, выделять структурные элементы текста, используя красную строку; писать зрительно-слуховые, слуховые диктанты, состоящие из слов, произношение и написание которых не расходятся, словарный картинный диктант.

      32. Личностные результаты отражаются в:

      1) проявлении уважения к символам Республики Казахстан;

      2) проявлении любви к родному краю, к своей Родине, Республике Казахстан;

      3) владении государственным и родным языками, уважении к истории, культуре и традициям многонационального народа Казахстана;

      4) стремлении беречь природу родного края и бережном отношении к окружающей среде;

      5) проявлении уважительного отношения к себе, к родителям, к старшим, заботливое отношение к младшим, проявление доброты и чуткости к другим;

      6) ведении здорового образа жизни.

      33. Системно-деятельностные результаты отражаются в умениях и навыках владения всеми видами речевой деятельности, а также в овладении общеучебными умениями, полученными на уроках родного языка:

      1) умении выделять основную мысль текста, структурные элементы текста (зачин, основная часть, концовка), восстанавливать деформированный текст, пересказ прочитанного по плану; составление рассказов по серии картин, устное сочинение по картине;

      2) умении вести диалогическую речь, постепенно увеличивая количество реплик; читать наизусть стихотворные тексты; петь детские песни на русском языке.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4-сыныптары үшін
"Шетел тілі" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Пояснительная записка

      1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобразовательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

      2. Данная программа определяет содержание обучения младших школьников, которое направлено не только на развитие языковых умений, но и на общее развитие ребенка через формирование творческих способностей.

      3. Соответственно Европейской системе уровней владения языком курс обучения в начальной школе предполагает элементарный уровень А Basic User, А1 Уровень выживания (Breakthrough), ожидаемые результаты отражены в требованиях к уровню подготовки учащихся (предметные результаты).

      4. Методическая система обучения английскому языку в начальной школе опирается на такие ключевые понятия, как "подход к обучению", "принцип обучения", "метод обучения (в дидактическом понимании)", "прием обучения", "система упражнений", "типология уроков".

      5. Принцип воспитывающего обучения в содержании предмета "Английский язык" для младших классов связан с формированием их мировоззрения: чувство любви к Родине, уважение к культуре своей страны и страны изучаемого языка должны отражаться в учебных текстах.

      6. Принцип активности предусматривает усвоение минимизированной в учебных целях тематической лексики, формирование речевых навыков и умений в рамках тематического поля на основе семантических типов элементарных высказываний при активной деятельности самих школьников младших классов.

      7. Принцип наглядности реализуется через построение учебного процесса на конкретных образах, непосредственно воспринимаемых учащимися, а также использование аудиовизуальных и технических средств обучения.

      8. Принцип индивидуализации. Ориентация на достаточный уровень усвоения английского языка повседневного элементарного общения в 1 классе обязывает к организации равноправного участия всех учащихся конкретного класса, которые имеют индивидуальные психологические различия. Индивидуализация обучения осуществляется путем отбора и распределения учебно-речевых ситуаций, коммуникативных ролей, речевых интенций.

      9. Принцип системности и последовательности нашел свое проявление в последовательной презентации речевых тем, внутри речевых тем – микротем, речевых интенций, лексических и грамматических средств. Последовательность презентации учебного материала в итоге должна обеспечить системное построение связного высказывания в виде монолога или ситуативно взаимосвязанных реплик. Методическим условием системности обучения английскому языку является правильно отобранный языковой материал, представляемый как функционально-семантическое поле разноуровневых средств, обслуживающих тот или иной фрагмент действительности.

      10. Принцип прочности усвоения обеспечивается учетом психологических особенностей детей раннего школьного возраста и активного использования игры как источника повышения эффективности обучения, "прообразом" игры является сама жизнь младшего школьника с естественными мотивами сообщения информации, запроса информации, побуждения к действию, одобрения, порицания, выражения эмоционального отношения к окружающему миру. Такой поход формирует прочную ассоциативную связь между усваиваемыми средствами английского языка и ситуацией общения. При организации учебного процесса обязательно планируется повторяемость материала из урока в урок.

      11. Принцип доступности при обучении английскому языку в начальной школе реализуется на основе максимального приближения изучаемого материала к окружающему миру учащихся. Приводимые реалии из жизни и потенциальные коммуникативные задачи в качестве экстралингвистического материала отобраны с учетом соответствия окружающему миру младших школьников и их потребностям общения.

      12. Для достижения планируемых результатов обучения английскому языку в начальной школе необходимо руководствоваться следующими методическими принципами, которые реализуются как при минимизации учебного материала, так и при планировании учебного процесса: принцип коммуникативности обучения, принцип ситуативно-тематической (организации) представленности материала, принцип функциональности, принцип комплексности, принцип дифференцированности, принцип концентризма.

      13. Принцип коммуникативности реализуется через использование ролевых игр в повседневных ситуациях, направленных на решение коммуникативных задач посредством специально заданных языковых средств - активной лексики и активного грамматического материала.

      14. Согласно принципу функциональности языковая система представляется не линейно, а как обслуживающая конкретную тему микросистема разноуровневых средств английского языка – лексических и синтаксических (в их рамках – фонетических, словообразовательных, морфологических).

      15. Принцип комплексности реализуется во взаимосвязанной презентации внеязыкового (экстралингвистического) и языкового (лингвистического) учебного материала по английскому языку, а также и в аспекте взаимосвязанного обучения видам речевой деятельности: аудирования и говорения – в 1 классе (по принципу устного опережения, знакомство с английским алфавитом со 2 полугодия), аудирования, говорения, чтения и письма – во 2 – 4 классах.

      16. Принцип дифференцированности на начальном этапе обогащения словарного запаса учащихся предполагает приемы функционально-семантической подачи новых слов одной тематики, распределенных по микротемам, опоры на средства наглядности, активизации новых слов (их активных форм в пределах определенного тематического поля) в речи учащихся; этап обогащения грамматического строя речи характеризуется приемами ситуативного употребления наиболее активных типов элементарных высказываний, распространения основы предложения конкретизирующими компонентами (второстепенными членами), соединения двух простых предложений в сложное; на этапе развития умений диалогического общения используются приемы опоры на речевые ситуации, активизации этикетных формул; на этапе развития монологической речи используются приемы опоры на ожидаемые структуры порождаемых текстов по теме.

      17. Принцип концентризма при обучении английскому языку в начальной школе реализуется через определенные минимумы для каждого класса: тематические и ситуативные минимумы, минимумы речевых интенций, лексические и грамматические минимумы, диалогические и монологические минимумы (содержание тематического минимума для каждого класса составлено с учетом принципа преемственности).

      18. Обучение английскому языку направлено на достижение следующих целей:

      1) формирование личности младшего школьника и его целостное развитие;

      2) формирование элементарной иноязычной коммуникативной компетенции младшего школьника в основных видах речевой деятельности: аудировании, говорении, чтении и письме;

      3) формирование первоначальных коммуникативных навыков в элементарных ситуациях общения посредством обогащения словарного запаса, произносительных навыков и реализации речевых намерений в рамках определенного тематического минимума;

      4) приобщение младших школьников к миру зарубежных сверстников, зарубежному детскому фольклору, формирование положительной мотивации к изучению английского языка;

      5) развитие эмоциональных, творческих, социальных, когнитивных и языковых способностей младших школьников для реализации речевых намерений в рамках определенного тематического минимума.

      19. В соответствии с указанными целями должны быть реализованы следующие задачи обучения:

      1) формировать знание элементарных лингвистических понятий, наблюдаемых в родном и английском языках (звук, буква, слово, предложение, часть речи, интонация);

      2) ознакомить с нормами правильной артикуляции и произношения английских звуков, соотношения графического обозначения букв с соответствующими им звуками;

      3) формировать навыки адекватного восприятия иноязычной речи на слух;

      4) формировать элементарные навыки чтения;

      5) формировать навыки правильного интонирования утвердительного, отрицательного и вопросительного предложений;

      6) обеспечить владение необходимым объемом слов, достаточным количеством типов высказываний, стратегией и тактическими шагами ведения элементарного диалога, совокупностью пунктов содержания для построения монолога в рамках конкретной речевой темы;

      7) формировать элементарные навыки письменной речи;

      8) прививать и укреплять чувство национально-культурной самоидентификации, Казахстанского патриотизма, толерантности, бережного отношения к окружающему миру.

      20. В процессе обучения английскому языку реализуются межпредметные связи со следующими предметами:

      1) "Русский язык", "Казахский язык":

      в основе овладения любым языком наблюдаются одни и те же функциональные закономерности. Опора на языковой опыт в родном языке (казахском или русском) содействует формированию основ языкового образования;

      2) "Литературное чтение", "Познание мира":

      обучение английскому языку на основе текстового материала позволяет получить дополнительные сведения по литературе, истории, географии, культуре страны родного и изучаемого языков;

      3) "Самопознание":

      основы пропаганды здорового образа жизни, соблюдение правил личной гигиены, бережного отношения к окружающему миру, толерантного отношенения к младшим, сверстникам, учителям, родителям и представителям иноязычной культуры;

      4) "Математика":

      при изучении английского языка обучающиеся используют знания из курса математики: количественные и порядковые числительные, названия геометрических фигур.

      21. Объем учебной нагрузки по предмету "Английский язык" составляет:

      1) в 1 классе – 1 час, всего 33 часа в учебном году;

      2) во 2 классе – 1 час, всего 34 часа в учебном году;

      3) в 3 классе – 1 час, всего 34 часа в учебном году;

      4) в 4 классе – 1 час, всего 34 часа в учебном году;

      5) В указанное количество часов входят уроки для стартового, промежуточного, итогового контроля, защиты творческих проектов.

      22. Результаты обучения представлены в Требованиях к уровню подготовки обучающихся и задают систему итоговых результатов обучения, достижение которых является обязательным условием положительной аттестации учащегося за курс начальной школы.

2. Базовое содержание учебного предмета
"Английский язык" в 1 классе

      23. Содержание курса для 1 класса включает следующие темы:

      1) "Знакомство" (4 часа):

      "Приветствие", "О себе (имя, возраст)", "Мой друг";

      2) "Моя семья" (5 часов):

      "Моя семья", "Семья моего друга";

      3) "Школьные принадлежности" (4 часа);

      4) "Цвета" (3 часа):

      "Мой любимый цвет", "Фигуры и размеры";

      5) "Игрушки" (4 часа):

      "Игрушки", "Моя любимая игрушка", "Игры";

      6) "Животные" (5 часов):

      "Домашние питомцы", "Домашние и дикие животные", "В зоопарке";

      7) "Предметы вокруг меня" (4 часа):

      "Мебель", "Посуда";

      8) "Одежда" (4 часа).

      24. Языковой материал:

      1) графика и орфография: изучение букв английского алфавита, начертание букв;

      2) фонетический аспект речи: понятие о специфических звуках английского языка, развитие произносительных навыков, правильное интонирование предложений различных типов: утвердительных, отрицательных, вопросительных, формирование навыков правильной постановки ударения в словах и фразах;

      3) лексический аспект речи: объем новой лексики – 100 лексических единиц, активная лексика – 50 слов, пассивная лексика – 50 слов, формирование навыков распознавания и употребления новой лексики в речи;

      4) грамматический аспект речи:

      порядок слов в утвердительном, отрицательном, вопросительном предложениях;

      типы вопросительных предложений: общие и специальные;

      глаголы to have, to be;

      модальный глагол can;

      личные местоимения (I, you, he, she, it, we, they), притяжательные местоимения (my, your, his, her), указательные местоимения (this, that, these);

      5) образование формы множественного числа имени существительного (a cat-cats), количественные числительные от 0 до 12, предлоги места on, in, under).

      25. Речевой материал:

      1) говорение (диалогическая речь):

      развитие умений вести диалог этикетного характера, диалог-расспрос, диалог-побуждение к действию, объем диалогов – 2-3 реплики со стороны каждого собеседника;

      2) монологическая речь:

      формирование умений построить элементарные высказывания в рамках конкретных тематических ситуаций (сообщать сведения о себе, о членах семьи, друзьях, животных, игрушках; выразить эмоционально-оценочное отношение к окружающей действительности);

      реализовывать необходимые коммуникативные намерения в ситуациях общения, в школе, дома, в зоопарке и др.), построение монологического высказывания в объеме 3-4 фраз;

      3) аудирование:

      развитие умений воспринимать на слух речь учителя, собеседника, диктора и адекватно реагировать на данные инструкции к выполнению действий;

      понимать основное содержание мини-текстов, содержание текстов должно соответствовать возрастным особенностям и интересам учащихся 1 класса, время звучания текста – до 1 минуты, количество предъявлений – 2-3 раза, темп речи замедленный.

      26. Социокультурный материал:

      1) формирование элементарных знаний о стране/ странах изучаемого языка, персонажах известных казахских (Тазша бала, Алдар көсе, Мақта қыз) и английских народных сказок для детей (Winnie-the-Pooh, Crococat, Mandy Duck, Jack, Three little pigs, Tom Thumb, Molly Whuppie, Henny-Penny, Mr. Fox и др…); популярных произведениях детского фольклора (рифмовки, стихотворения, скороговорки, песни), знание элементарных форм речевого и неречевого поведения, принятых в стране изучаемого языка.

3. Базовое содержание учебного предмета
"Английский язык" во 2 классе

      27. Содержание курса для 2 класса включает следующие темы:

      1) "Моя семья" (5 часов):

      "Мои родственники", "Возраст", "Праздники";

      2) "Профессии" (4 часа);

      3) "Внешность", "Характер" (3 часа):

      "Части тела";

      4) "Семья моего друга" (4 часа);

      5) "Интересы и увлечения" (4 часа):

      "Спорт и игры";

      6) "Мой дом" (6 часов):

      "Мой дом/моя квартира", "Моя комната";

      7) "Еда и напитки" (4 часа);

      8) "В магазине" (4 часа):

      "Покупки".

      28. Языковой материал:

      1) графика и орфография:

      работа над техникой письма, формирование навыков каллиграфии (написание букв полупечатным шрифтом), графика и орфография новых слов и слов, в которых имеются графемно-фонемные несоответствия;

      2) фонетический аспект речи:

      формирование навыков произношения, правильное интонирование предложений различных типов (утвердительных, отрицательных, вопросительных);

      формирование навыков правильной постановки ударения в словах и фразах;

      формирование умений различать глухие и звонкие согласные, долгие и краткие гласные звуки, специфичные для английского языка звуки;

      обучение учащихся правилам чтения гласных в открытом и закрытом типах слога, гласных букв и буквосочетаний: -ee/ -ea/ -oo/ -ow/ -ou/ -oy/ -oi и согласных букв и буквосочетаний: -ck, -ch, -tch, -sh, -ng, -th);

      3) лексический аспект речи:

      объем новой лексики 100 слов, из них активной – 40 слов, пассивной – 60 слов;

      формирование навыков распознавания и употребления новой лексики в речи;

      использование способов словообразования для потенциального увеличения словарного запаса (суффиксы, образующие числительные -teen, -ty (thirteen, thirty), суффиксы, образующие существительные -er, -or);

      4) грамматический аспект речи:

      структура утвердительного и отрицательного предложений;

      структура вопросительного предложения;

      типы вопросительных предложений: общие и специальные;

      структура глаголов to have, to be;

      модальный глагол can;

      употребление глагола в Present Simple;

      личные местоимения (I, you, he, she, it, we, they), притяжательные местоимения (my, your, his, her, its, our, their), указательные местоимения (these, those);

      неопределенные местоимения some, any;

      притяжательный падеж;

      конструкция there is/ there are;

      предлоги места near, above, on the left, on the right;

      неопределенный артикль а/ аn;

      образование формы множественного числа имени существительного (a cat – cats);

      количественные числительные от 13 до 100.

      29. Речевой материал:

      1) говорение (диалогическая речь):

      развитие умений вести диалог этикетного характера, диалог-расспрос, диалог-побуждение к действию, речевые умений при ведении диалога этикетного характера (начать, поддержать, закончить разговор; выразить благодарность;

      поздравить, выразить пожелания), объем диалогов – 3-4 реплики со стороны каждого собеседника;

      речевые умения при ведении диалога-расспроса (запрашивать и сообщать фактическую информацию (Who/ What is this? How old is/are…? Can you…? How many…? Whose …? Where is/ are…? ), объем данных диалогов – 3-4 реплики со стороны каждого собеседника);

      речевые умения при ведении диалога-побуждения к действию (обратиться с просьбой; выразить отказ, готовность выполнить просьбу, объем данных диалогов – 2-3 реплики со стороны каждого собеседника;

      2) монологическая речь:

      формирование умений построить элементарные высказывания в рамках конкретных тематических ситуаций: представить информацию о себе, о членах семьи, друзьях (характер, внешность, возраст, увлечения);

      дать описание квартиры/ дома;

      выразить эмоционально-оценочное отношение к окружающей действительности;

      реализовывать необходимые коммуникативные намерения в ситуациях общения (Дома. В магазине. В кафе и т.д., объем монологического высказывания – 3-4 фразы);

      3) аудирование:

      развитие умений воспринимать на слух речь учителя, собеседника, диктора и адекватно реагировать на данные инструкции к выполнению действий, понимать основное содержание мини-текстов (содержание текстов должно соответствовать возрастным особенностям и интересам учащихся 2 класса, время звучания текста – до 1 минуты, количество предъявлений – 2 раза;

      4) чтение:

      формирование умений понимать содержание несложных мини-текстов, стихов, рифмовок, сказок, считалок, скороговорок;

      содержание текстов должно соответствовать возрастным особенностям и интересам учащихся 2 класса, иметь воспитательную и познавательную ценность и воздействовать на эмоциональную сферу учащихся, объем текста – не более 30 слов;

      5) письмо:

      формирование навыков письма на уровне слова и простого предложения, написание текста с опорой на образец (открытка, меню и т.д.).

      30. Социокультурный материал:

      1) формирование элементарных знаний о стране изучаемого языка, популярных произведениях детского фольклора (рифмовки, стихотворения, скороговорки, поговорки, пословицы, сюжеты сказок английских детских писателей Donald Bisset, Carol Lewis, Rudyard Kipling), знание элементарных форм речевого и неречевого поведения, принятых в стране изучаемого языка.

4. Базовое содержание учебного предмета
"Английский язык" в 3 классе

      31. Содержание курса для 3 класса включает следующие темы:

      1) "Мой рабочий день" (5 часов):

      "Дни недели", "Время";

      2) "Досуг" (4 часа):

      "Выходной день", "Каникулы";

      3) "Школа" (4 часа):

      "Моя школа", "Школьный этикет";

      4) "Школьные предметы" 3 часа:

      "Мой любимый школьный предмет", "Школьное расписание";

      5) "Мир вокруг меня" (5 часов):

      "В городе", "В деревне", "Достопримечательности";

      6) "Транспорт, виды транспорта" (5 часов);

      7) "Времена года" (4 часа):

      "Погода", "Мое любимое время года";

      8) "В торговом центре" (4 часа):

      "Виды магазинов", "Покупки".

      32. Языковой материал:

      1) орфография:

      работа над техникой письма, дальнейшее формирование навыков каллиграфии, графики и орфографии новых слов и слов, изученных ранее;

      2) фонетический аспект речи:

      развитие произносительных навыков., обучение учащихся правилам чтения гласных букв в 3 и 4 типах слога;

      чтение гласных букв и буквосочетаний -ai/ ау -ei/ -ey и согласных букв и буквосочетаний -ph, -kn, -wh, -wr;

      правильное интонирование предложений различных типов (утвердительных, отрицательных, вопросительных);

      структура простого предложения, формирование навыков правильной постановки ударения в словах и фразах;

      формирование умений различать глухие и звонкие согласные, долгие и краткие гласные звуки, специфичные для английского языка звуки;

      3) лексический аспект речи: к 200 лексическим единицам, усвоенным в 1-2 классах добавляются 120, объем активной лексики – 50 лексических единиц, пассивной – 70 лексических единиц;

      4) формирование навыков распознавания и употребления новой лексики в речи, использование способов словообразования для потенциального увеличения словарного запаса (суффиксы, образующие прилагательные -y; суффиксы, образующие порядковые числительные –th, словосложение: toy shop, shoe shop, etc.), синонимы, антонимы;

      5) грамматический аспект речи:

      имя существительное, множественное число (слова-исключения), употребление неопределенного и определенного артиклей, неопределенные местоимения some, any, отрицательное местоимение no;

      глагол в форме Present Simple/ Continuous и to be в форме Past Simple, модальные глаголы can, may в утвердительной, отрицательной и вопросительной формах;

      порядковые числительные, количественные числительные до 100; предлоги места at, next to, between; предлоги времени on, at, in; предлог направления to, предлог by;

      конструкция there is/ there are в утвердительной, отрицательной и вопросительной формах;

      типы вопросительных предложений: общие, специальные и альтернативные.

      33. Речевой материал:

      1) говорение (диалогическая речь):

      развитие умений вести диалог этикетного характера, диалог-расспрос, диалог-побуждение к действию, диалог-обмен мнениями;

      речевые умения при ведении диалога этикетного характера (начать, поддержать, закончить разговор; выразить благодарность), объем диалогов – 3-4 реплики со стороны каждого собеседника;

      речевые умения при ведении диалога-расспроса (запрашивать и сообщать фактическую информацию Who/ What is this? How old is/are…? Do you….? Does she/ he/ it…? How is/ are….? When? Where? Can/ May you….? Is/ are there …? Is it … or …? How do you get to school…? How many/ much do you …?), объем данных диалогов – 3-4 реплики со стороны каждого собеседника;

      речевые умения при ведении диалога-побуждения к действию (обратиться с просьбой; выразить отказ, готовность выполнить просьбу; пригласить к действию/ взаимодействию и согласиться /не согласиться принять в нем участие. объем данных диалогов – 3-4 реплики со стороны каждого собеседника);

      речевые умения при ведении диалога-обмена мнениями (выразить эмоциональную оценку обсуждаемых фактов, событий, объем диалогов – 3 реплики со стороны каждого собеседника);

      2) монологическая речь:

      формирование умений построить элементарные высказывания в рамках конкретных тематических ситуаций (представить информацию о себе, друзьях, погоде, о рабочем/ выходном дне, роде занятий, учебе в школе и т.д., дать описание школы, города, деревни, достопримечательностей; выразить эмоционально-оценочное отношение к окружающей действительности (видам транспорта, школьному предмету, временам года и т.д.);

      реализовать необходимые коммуникативные намерения в ситуациях общения (В школе. В библиотеке. В кинотеатре. В музее. Во Дворце школьников. В спортивном клубе и т.д.), объем монологического высказывания – 4-5 фраз;

      3) аудирование:

      дальнейшее развитие умений воспринимать на слух речь учителя, собеседника, диктора и адекватно реагировать на данные инструкции к выполнению действий, понимать основное содержание аудио-, видео-материалов, содержание которых должно соответствовать возрастным особенностям и интересам учащихся 3 класса, время звучания текста – до 1 минуты, количество предъявлений 2 раза;

      4) чтение:

      развитие техники чтения (работа над произношением, интонированием написанного, чтение вслух, узнавать знакомые слова в незнакомом контексте, развитие умений понимать содержание коротких рассказов, сказок, комиксов, рифмовок, стихов, считалок).

      34. Социокультурный материал:

      формирование элементарных знаний о стране изучаемого языка, популярных произведениях детского фольклора (рифмовки, стихотворения, скороговорки, поговорки, пословицы, сказки английских детских писателей Donald Bisset, Carol Lewis, Rudyard Kipling), знание элементарных формул речевого этикета, принятых в стране изучаемого языка.

5. Базовое содержание учебного предмета
"Английский язык" в 4 классе

      35. Содержание курса для 4 класса включает следующие темы:

      1) "Мир моих увлечений" (5 часов):

      "Мое хобби", "Хобби моего друга";

      2) "Я и мое окружение" (4 часа):

      "Интересы и увлечения моих родственников", "Интересы и увлечения семьи моего друга";

      3) "Мое здоровье" (4 часа):

      "Я хочу быть здоровым", "Спорт", "Игры";

      4) "Я хочу быть врачом" (3 часа):

      "Кем ты хочешь быть?";

      5) "Моя страна" (5 часов):

      "Мой город/ село", "Астана", "Путешествие по Казахстану";

      6) "Страна изучаемого языка" (5 часов):

      "Лондон", "Города Великобритании", "Путешествие по Англии";

      7) "Вокруг света" (4 часа):

      8) "Континенты и страны", "Мир животных";

      9) "Мое любимое время года" (4 часа):

      "Погода в Англии", "Погода в Казахстане".

      36. Языковой материал:

      1) орфография:

      работа над техникой письма, дальнейшее формирование навыков каллиграфии, графики и орфографии новых слов и слов, изученных ранее;

      2) фонетический аспект речи:

      развитие навыков произношения, дальнейшее формирование навыков правильного чтения гласных и согласных букв и буквосочетаний, чтение гласных букв в разных позициях;

      правильное интонирование предложений различных типов: утвердительных, отрицательных, вопросительных;

      структура простого предложения;

      формирование навыков правильной постановки ударения в словах и фразах;

      развитие умений различать глухие и звонкие согласные, долгие и краткие гласные звуки, правильно произносить специфичные для английского языка звуки;

      3) лексический аспект речи:

      к 320 лексическим единицам, усвоенным в 1-3 классах добавляются 130, объем активной лексики – 60 лексических единиц, пассивной – 70 лексических единиц;

      формирование навыков распознавания и употребления новой лексики в речи;

      использование способов словообразования для потенциального увеличения словарного запаса (суффиксы, образующие степени сравнения прилагательных -er, -est), синонимы, антонимы;

      4) грамматический аспект речи:

      возвратные местоимения;

      имя прилагательное, степени сравнения односложных и многосложных прилагательных;

      структура глагола в форме Past Simple;

      спряжение правильных и неправильных глаголов: to go, buy, see, say, meet, do, read, write, draw, sing, wear, have, eat, drink, put, get, make;

      глагол в форме Future Simple;

      активизация использования порядковых и количественных числительных;

      притяжательный падеж имени существительного;

      предлоги места opposite, in front of, behind.

      37. Речевой материал:

      1) говорение (диалогическая речь):

      развитие умений вести диалог этикетного характера, диалог-расспрос, диалог-побуждение к действию, диалог-обмен мнениями;

      речевые умения при ведении диалога этикетного характера (начать, поддержать, закончить разговор; расспросить о самочувствии; выразить благодарность, объем диалогов – 4-5 реплик со стороны каждого собеседника);

      речевые умения при ведении диалога-расспроса (запрашивать и сообщать фактическую информацию Who is this? What is this? How old is/ are…? Do you….? Does he/ she/ it…? Did you? How is/ are….? How many/ much....? Why….? When…? Where…? Whose … is this? Whose … are these? Can you tell/ show me ….? How can I get to…? Will you/ he/ she/ they…?), объем данных диалогов – 4-5 реплик со стороны каждого собеседника;

      речевые умения при ведении диалога-побуждения к действию (обратиться с просьбой; выразить отказ, готовность выполнить просьбу; пригласить к действию/ взаимодействию и согласиться/ не согласиться принять в нем участие), объем данных диалогов – 4-5 реплик со стороны каждого собеседника;

      речевые умения при ведении диалога-обмена мнениями (выразить согласие/несогласие; выразить эмоциональное отношение к обсуждаемым предметам, фактам, событиям), объем диалогов – 4-5 реплик со стороны каждого собеседника;

      2) монологическая речь:

      формирование умений построить элементарные высказывания в рамках конкретных тематических ситуаций:

      рассказать о себе, о родственниках, друзьях (род занятий, интересы и увлечения, и т.д.);

      о животных, временах года;

      описать представителей различных профессий;

      выразить эмоциональное отношение к окружающей действительности, к профессиям, к временам года;

      реализовывать необходимые коммуникативные намерения в ситуациях общения (Дома. В школе. В гостях. У врача. В спортивном клубе/ секции/ школе и т.д.), объем монологического высказывания – 5- 6 фраз;

      3) аудирование:

      дальнейшее развитие умений воспринимать на слух речь учителя, сверстника, диктора и адекватно реагировать на данные инструкции к выполнению действий;

      понимать основное содержание учебных и аутентичных текстов: короткие сказки, небольшие рассказы, описание животных, занимательные истории, детские мульт-, видео-фильмы, построенные на знакомом языковом материале, время звучания текста – до 1 минуты, количество предъявлений – 2 раза;

      4) чтение:

      формирование элементарных навыков чтения текстов с разным уровнем понимания содержащейся в них информации (ознакомительное, изучающее и поисково-просмотровоe;

      развитие умений понимать содержание коротких рассказов, сказок, комиксов, стихов, рифмовок;

      содержание текстов должно соответствовать возрастным особенностям и интересам учащихся 4 класса, иметь воспитательную и познавательную ценность и воздействовать на эмоциональную сферу учащихся, объем текста – не более 50 слов;

      5) письмо:

      формирование навыков написания личного/ электронного письма, изложения краткой информации по изученным темам, делать выписки из текста в соответствии с коммуникативными задачами, построения собственного элементарного письменного высказывания с использованием вербально-изобразительных опор (картины, фотографии, ключевые слова, фразы, выражения).

      38. Социокультурный материал:

      формирование элементарных знаний о стране/ странах изучаемого языка, популярных произведениях детского фольклора (рифмовки, стихотворения, скороговорки, поговорки, пословицы, сказки, песни, рассказы английских детских писателей Donald Bisset, Carol Lewis, Rudyard Kipling), знание элементарных форм речевого и неречевого поведения, принятых в стране изучаемого языка.

6. Требования к уровню подготовки учащихся

      39. Предметные результаты отражены в двух аспектах: должны знать и уметь.

      41. Учащиеся 1 класса должны знать:

      1) буквы английского алфавита;

      2) лексические единицы, обслуживающие ситуации общения в пределах изученной тематики в объеме 100 слов;

      3) реплики-клише как элементы речевого этикета англоговорящих стран, употребляемых при знакомстве, встрече, прощании;

      4) способы образования количественных числительных от 0 до 12;

      5) структуру простого предложения;

      6) порядок слов в утвердительном, отрицательном и вопросительном предложениях;

      7) местоимения: личные, указательные, притяжательные;

      8) структуру глаголов to have, to be;

      9) модальный глагол can;

      10) форму множественного числа имен существительных.

      42. Учащиеся 1 класса должны уметь:

      1) правильно интонировать различные коммуникативные типы предложения (утвердительные, отрицательные, вопросительные), ставить ударение в словах и фразах;

      2) адекватно произносить и различать на слух звуки и звукосочетания английского языка;

      3) понимать с опорой на наглядность, паралингвистические средства учебные и аутентичные тексты, короткие сказки, описание животных, занимательные истории, детские анимационные и видеофильмы;

      4) воспроизводить услышанное после двух-трех предъявлений, время звучания – до 1 минуты, темп речи замедленный;

      5) использовать изученную лексику при оформлении элементарных речевых высказываний в объеме: диалогическое высказывание – 3 реплики со стороны каждого собеседника, монологическое высказывание – 3-4 фразы;

      6) употреблять реплики-клише в тематических ситуациях общения.

      43. Учащиеся 2 класса должны знать:

      1) правила чтения гласных в открытом и закрытом типах слога, буквосочетаний гласных и согласных;

      2) лексические единицы, употребляемые в ситуациях общения в рамках изученной тематики в объеме 100 слов;

      3) структуру коммуникативных типов предложения;

      4) предлоги in, on, under, near, above, on the left, on the right;

      5) союзы and и but;

      6) образование формы множественного числа имени существительного;

      7) числительные от 13 до 100;

      8) способы образования существительных при помощи суффиксов -er, -or;

      9) утвердительную форму глагола в Present Simple;

      10) модальный глагол can.

      44. Учащиеся 2 класса должны уметь:

      1) адекватно произносить и различать на слух глухие и звонкие согласные звуки и звукосочетания английского языка; различать, долгие и краткие гласные звуки, специфичные для английского языка звуки;

      2) интонировать утвердительные, отрицательные, вопросительные предложения;

      3) распознавать и употреблять новую лексику в речи;

      4) читать гласные буквы в открытом и закрытом типах слога; гласные буквосочетания: -ee/ -ea/ -oo/ -ow/ -ou/ -oy/ -oi, согласные буквы и буквосочетания: -ck, -ch, -tch, -sh, -ng, -th;

      5) правильно писать новые слова и слова, изученные в 1 классе;

      6) использовать способы словообразования для потенциального увеличения словарного запаса: суффиксы, образующие числительные -teen, -ty;

      7) использовать оборот there is/ are;

      8) употреблять неопределенный артикль а/an;

      9) использовать союзы and и but;

      10) употреблять изученную лексику при оформлении элементарных речевых высказываний в объеме: диалогическое высказывание – 3-4 реплики со стороны каждого собеседника, монологическое высказывание – 3-4 фразы;

      11) воспринимать на слух речь учителя, собеседника, диктора и адекватно реагировать на данные инструкции к выполнению действий;

      12) понимать основное содержание прослушанных мини-текстов, время звучания текста – до 1 минуты;

      13) понимать содержание прочитанных несложных текстов, объем текста – не более 30 слов;

      14) писать личное письмо, излагать краткую информацию о себе с опорой на образец.

      45. Учащиеся 3 класса должны знать:

      1) правила чтения гласных букв в 3 и 4 типах слога; гласных букв и буквосочетаний: -ai/ау -ei/ -ey и согласных букв и буквосочетаний: -ph, -kn, -wh, -wr;

      2) не менее 120 новых лексических единиц;

      3) способы образования существительных при помощи суффиксов -er, -or;

      4) синонимы, антонимы;

      5) образование формы множественного числа существительных-исключений;

      категорию исчисляемых/ неисчисляемых существительных;

      употребление неопределенных местоимений some, any, отрицательного местоимения no;

      структуру глагола в видо-временной форме Present Simple/ Continuous и глагол to be в форме Past Simple;

      модальные глаголы can, may в утвердительной и отрицательной форме; порядковые числительные, количественные числительные до 100;

      предлоги места at, next to, between;

      предлоги времени on, at, in;

      конструкцию there is/ there are;

      типы вопросительных предложений (общие, специальные и альтернативные);

      6) реплики-клише, нормы речевого этикета;

      7) произведения детской литературы на английском языке (сказки, стихи, рифмовки, считалки, песни).

      46. Учащиеся 3 класса должны уметь:

      1) правильно интонировать предложения различных типов: утвердительные, отрицательные, вопросительные;

      2) правильно поставить ударение в словах и фразах;

      3) различать глухие и звонкие согласные, долгие и краткие гласные звуки, специфичные для английского языка звуки;

      4) употреблять новую лексику в речи;

      5) вести диалог этикетного характера, объем диалога – 3-4 реплики со стороны каждого собеседника; диалог-расспрос, диалог-побуждение к действию, диалог-обмен мнениями; объем диалогов – 3-5 реплик со стороны каждого собеседника;

      6) построить элементарные высказывания в рамках конкретных тематических ситуаций;

      7) употреблять безличные предложения It is Monday, It is 5 o’clock, It is cold, It is winter и т.д.;

      8) выразить эмоционально-оценочное отношение к окружающей действительности;

      9) реализовывать необходимые коммуникативные намерения в ситуациях общения (в школе, дома, в магазине, в библиотеке, в кинотеатре и т.д.), объем монологического высказывания – 4-5 фраз;

      10) воспринимать на слух речь учителя, собеседника, диктора и адекватно реагировать на данные инструкции к выполнению действий;

      11) понимать основное содержание аудио-, видео-материалов, время звучания текста – до 1 минуты;

      12) понимать содержание несложных текстов, объем текста – не более 40 слов;

      13) писать личное письмо, излагать краткую информацию о себе, делать выписки из текста в соответствии с коммуникативными задачами.

      47. Учащиеся 4 класса должны знать:

      1) правила чтения гласных букв в разных позициях, буквосочетаний гласных и согласных;

      2) новые лексические единицы в объеме 450 слов;

      3) способы словообразования имени прилагательного при помощи суффиксов -er, -est, -y;

      4) изученный грамматический материал (структуру простого предложения, возвратные местоимения, степени сравнения прилагательных, структуру глагола в форме Past/ Future Simple, спряжение правильных и неправильных глаголов: to go, buy, see, say, meet, do, read, write, draw, sing, wear, have, eat, drink, put, get, make; притяжательный падеж имени существительного Possessive case);

      5) реплики-клише поведенческого этикета (речевого и неречевого), принятые в стране изучаемого языка в типичных ситуациях общения.

      48. Учащиеся 4 класса должны уметь:

      1) правильно интонировать предложения различных типов: утвердительные, отрицательные, вопросительные;

      2) различать глухие и звонкие согласные, долгие и краткие гласные звуки, специфичные для английского языка звуки;

      3) писать буквы, буквосочетания, слова полупечатным шрифтом;

      4) образовывать прилагательные при помощи суффиксов -er, -est, -y, составные существительные: toy shop, shoe shop, etc.;

      5) вести диалог этикетного характера, диалог-расспрос, диалог-побуждение к действию, диалог-обмен мнениями, объем данных диалогов – 4-5 реплик со стороны каждого собеседника;

      6) использовать мимику и жесты в случаях, когда не хватает языковых средств для выражения тех или иных коммуникативных намерений;

      7) построить элементарные высказывания в рамках конкретных тематических ситуаций;

      8) представить информацию о себе, о родственниках, друзьях (рабочий день, род занятий, интересы и увлечения, учеба в школе и т.д.), о домашних и диких животных, о временах года;

      9) выразить эмоционально-оценочное отношение к окружающей действительности;

      10) реализовывать необходимые коммуникативные намерения в ситуациях общения (в школе, дома, в гостях, в магазине, в библиотеке, в кинотеатре и т.д.); объем монологического высказывания – 5-6 фраз;

      11) воспринимать на слух речь учителя, собеседника, диктора и адекватно реагировать на данные инструкции к выполнению действий;

      12) понимать основное содержание аудио-, видео-материалов; время звучания текста – до 1 минуты;

      13) выразительно читать вслух с правильной интонацией и ударением;

      14) ориентироваться в основных видах чтения (ознакомительное, изучающее и поисково-просмотровоe), объем текста – не более 50-60 слов;

      15) писать личное письмо и электронное письмо, объем письма – до 30-40 слов; излагать краткую информацию о себе, делать выписки из текста в соответствии с коммуникативными задачами.

      49. Личностные результаты. Учащиеся 1-4 классов должны проявлять:

      1) любовь к своей стране, городу/ селу;

      2) уважение и интерес к своей культуре и иноязычной культуре;

      3) почтительное отношение к старшим, заботу о младших через правильное употребление элементов речеповеденческого этикета;

      4) дружелюбное и толерантное отношение к собеседнику, к представителям других стран, говорящих на изучаемом языке;

      5) уважение к традициям и обычаям народов Казахстана и стран изучаемого языка;

      6) бережное отношение к имуществу (к школьной мебели, школьным принадлежностям, одежде, предметам обихода);

      7) бережное отношение к окружающей среде.

      50. Системно-деятельностные результаты. Учащиеся 1-4 классов должны применять:

      1) лексико-грамматические структуры в заданных ситуациях общения (приветствие, знакомство, прощание, выражение благодарности, согласия/ несогласия);

      2) метод проектирования (моделирования), интерпретации (объяснение, сравнение, аналогия и т.д.);

      3) современные информационно-коммуникативные технологии;

      4) разные компоненты учебно-методического комплекта (учебник, рабочую тетрадь, аудиоприложение, мультимедийное приложение и т. д.).

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4-сыныптары үшін
"Математика" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

      2. Бастауыш сыныптардағы (1-4-сыныптар) математика пәні – "Математика" білім саласындағы кіріктірілген оқу пәні. Оны игеруде 1000000-ға дейінгі натурал сандар және нөл санының арифметикасы, негізгі шамалар, алгебра мен геометрия элементтерін негізгі орта мектепте білімді жалғастыру үшін құрылған.

      3. Оқыту мақсаты – ұлттық және жалпыазаматтық құндылықтар негізінде тұлғаның интеллектуалды дамуының қажетті деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған математиканың базистік негізін сапалы игеруді қамтамасыз ету; көрнекі-бейнелі, логикалық және абстрактты ойлауды қалыптастыру, негізгі орта білім деңгейінде алгебра мен геометрияны игеруге практикалық негіз жасау.

      4. Оқытудың міндеттеріне:

      1) тұлғаның зейін, қабылдау, есте сақтау, ойлау, ауызша және жазбаша, сонымен қатар математика тілінде сөйлеу, психомоторика тәрізді функциональдық қасиеттерін дамыту; көрнекі-бейнелі және логикалық ойлауын дамыту;

      2) бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық қызметін (жоспарлау, жоспар бойынша әртүрлі іс-әрекеттер жасау, оның ішінде ойлау қызметін (талдау, зерттеу, жалпылау, модельдеу және т.б.), өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалауды жүргізу біліктігін қалыптастыру;

      3) оқытуды білімнің келесі деңгейлерінде жалғастыру үшін оқушыға қажетті математикалық білім мен білікті, есептеу, өлшеу және графиктік дағдыны қалыптастыру; алгебра мен геометрияны игеруге алдын-ала мақсатты дайындықты жүргізу;

      4) оқуға деген ынтасын, математикаға деген оң көзқарасы мен қызығушылығын, танымдық қызығушылығын, өздігінен жұмыс атқару дағдысын қалыптастыру;

      5) стандартты емес және қызықтылық сипаттағы тапсырмалар негізінде жобалау қызметі және өмірлік жағдайлардағы (құзыреттілік) мәселелерді шешу арқылы математикалық және шығармашылық қабілеттерін ашу және дамыту;

      6) баланың тұлғалық қасиеттерін, яғни жауапкершілік, белсенділік, мақсатқа талпынушылық, жауапкершілік тәрізді қасиеттерін тәрбиелеу;

      7) қарым-қатынас мәдениетін, үлкендерге құрмет көрсету мен кішілерге қамқор болуды, қоршаған ортаны қорғауда өзін белсенділігін көрсетуді, патриоттық сезімді тәрбиелеу, қазақ халқы мен елімізде өмір сүріп жатқан этностардың тарихына, мәдениетіне, әдет-ғұрпына және басқа байлықтарына құрмет көрсетуді, математика ғылымының дамуы барысында жинақталған құндылықтарға қатыстыру кіреді.

      5. "Математика" пәні бойынша 1-4-сыныптардағы оқу жүктемесінің көлемі: 1-сыныпта: аптасына 4 сағ, барлығы 132 сағат, 2-сыныпта: аптасына 4 сағ, барлығы 136 сағат, 3-сыныпта: аптасына 5 сағ, барлығы 170 сағат, 4-сыныпта: аптасына 5 сағ, барлығы 170 сағат.

      6. Математиканы оқыту процесінде пәнаралық байланыс:

      1) ана тілі пәнімен. Математикалық мазмұны бар тұжырымдарды, сөйлемдерді, қорытындылар мен жалпылауларды құру кезінде тілінің ережелерін қолдану, оқулықпен, дидактикалық материалдармен және т.б. жұмыс жасау кезінде оқушының оқу дағдысы мен сапасының қалыптасқан деңгейін ескеру;

      2) дүниетану пәнімен. Математикалық мазмұны бар тапсырмаларды орындау барысында қоршаған ортадағы құбылыстар туралы білімдерін қолдану;

      3) еңбекке баулу пәнімен. Математикадан жазбаша жұмыстарды орындау кезінде қол бармақтарының ұсақ бұлшық еттерінің даму деңгейін ескеру;

      4) бейнелеу өнері пәнімен. Қағаз бетінде бейнелеу біліктігін қолдану, қағаз бетінде (жазықтықта) және кеңістікте заттардың орналасуын қабылдай білу біліктігін қолдану;

      5) дене шынықтыру пәнімен. Кеңістікте бейімделу (солға, оңға және т.б сөздердің мағынасын түсіну) біліктігін қолдану арқылы жүргізіледі.

2. Оқу пәнінің 1-сыныптағы базалық білім мазмұны

      7. Дайындық кезеңі (12 сағ):

      1) бірден онға дейінгі сандар тізбегі. Кері тізбек (оннан бірге дейінгі тізбек);

      2) заттарды ұзындығы бойынша салыстыру. Ұзын (ұзындығы бойынша артық). Қысқа (ұзындығы бойынша кем), массасы бойынша салыстыру. Ауыр (массасы бойынша артық). Жеңіл (массасы бойынша кем), сыйымдылығы бойынша салыстыру. Көбірек (азырақ) сыйдырады, бағасы бойынша салыстыру. Қымбат (бағасы бойынша артық). Арзан (бағасы бойынша кем), ауданы бойынша салыстыру. Ауданы бойынша артық (кем);

      3) заттарды санау. Есептік санау. Реттік санау. Артық, кем, сонша. Тура және кері санау;

      4) заттардың кеңістікте орналасуы (оң жақта, сол жақта, жоғарыда, төменде, үстінде, астында, арасында, алдында, артында). Қозғалыс бағыты (бір-біріне қарама-қарсы, бір бағытта, қарама-қарсы бағытта);

      5) қозғалысты жылдамдық бойынша салыстыру. Жылдам (жылдамдық бойынша артық). Баяу (жылдамдық бойынша кем);

      6) заттардың пішіні. Геометриялық фигуралар. Нүкте, сызық (түзу, қисық), сәуле, үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш, текше, шар. Заттарды пішіні, түсі және өлшемі бойынша салыстыру;

      7) уақыт бойынша салыстыру (ерте, кеш). Үлкен (жасы бойынша үлкен). Кіші (жасы бойынша кіші);

      8) есеп. Заттың көрнекілігі негізінде жауабы санау арқылы табылатын қосындыны (қалдықты) табуға, бірнеше бірлікке ұлғайтуға (кішірейтуге) берілген есептерді шығаруға дайындық;

      8. 0-ден 10-ға дейінгі сандар. Кесінді. 1 см дәлдікке дейінгі кесіндінің ұзындығын табу (24 сағ):

      1) 1-ден 9-ға дейінгі атау. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 сандар қатары;

      2) санауы бойынша сандарды салыстыру;

      3) алдыңғы санға 1-ді қосу, санау барысында келесі сан болатын саннан 1-ді азайту арқылы санды алу;

      4) қосу. "+" белгісі. 2 + 1 түріндегі жазудың оқылуы: "екі қосу бір", "екіге 1-ді қосу", "екіні бірге арттыру", "екі мен бірдің қосындысы";

      5) азайту. "–" белгісі. 2 – 1 түріндегі жазудың оқылуы: "екі минус бір", "екіден 1-ді азайту", "екіні бірге кеміту", "екі мен бірдің айырымы";

      6) қосу мен азайтудың тәсілдері:

      7) санау нәтижесі мен сандарды салыстыру (соның ішінде есептеудің көмегімен есептің сұрағына жауап табу кезінде);

      8) санның құрамы;

      9) әртүрлі өлшеулер арқылы заттардың ұзындығын өлшеу. Заттың ұзындығы өлшеу нәтижесі мен санын салыстыру;

      10) 0 саны. 0 санын алу және белгілеу. 0-ден 10-ға дейінгі сандарды жазу;

      11) 1 сағ. дәлдікке дейін сағат бойынша уақытты анықтау;

      12) "<", ">", "=" белгілері. Теңдік. Теңсіздік;

      13) тура және тура емес теңдіктер мен тексіздіктер;

      11) кесінді. Кесіндінің ұзындығын өлшеу. Ұзындық бірлігі – сантиметр (1 см); Бөліктері бар сызғыш;

      12) кесіндіні салу. Үшбұрыш, төртбұрыш, бесбұрыш;

      9. 10–ға дейін қосу мен азайту. Есептің құрылымы. Теңдік. Теңсіздік (48 сағ):

      1) қосу. Қосынды. Қосылғыш. Қосындының мәні;

      2) санды өрнек;

      3) азайту. Айырма. Азайғыш. Азайтқыш. Айырманың мәні;

      4) қосу мен азайтудың компоненттерінің арасындағы байланыс;

      5) өзара кері амалдар;

      6) қосу мен азайтудың тәсілдері: сандарды бөліктері бойынша қосу және азайту;

      7) қосу мен азайтудың тәсілдері:

      8) қосудың ауыстырымдылық қасиеті;

      9) 10 дейінгі қосу кестесі және азайтудың сәйкес жағдайлары;

      10) 0 санымен қосу мен азайтуды орындау;

      11) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 сандарының құрамы. 1 тг, 2 тг, 5 тг, 10 тг.;

      12) ұзындық бірлігі – дециметр (1 дм). 1 дм = 10 см;

      13) әріпті өрнек. Бір әрпі бар өрнектің мәні;

      14) теңдеу. Қосу мен азайтудың белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде және таңдау тәсілі арқылы теңдеулерді шығару. Теңдеудің түбірі;

      15) есептің құрамы. Шарты және сұрағы. Есептің шешуі және жауабы. Қосындыны және қалдықты табуға, бірнеше бірлікке арттыруға (кемітуге) арналған есептер.

      10. Толық ондықтар. Жүз (12 сағ).

      1) жаңа санау бірлігі – ондық, оның құрылуы;

      2) ондықпен санау. Ондықтардың атауы, реті, оқылуы және жазылуы;

      3) ондықтарды салыстыру;

      4) ондықтарды және сәйкес шамаларды (ұзындықтарды) қосу мен азайту;

      5) 20 тг, 50 тг, 100 тг монеталар (ірілеу және ұсақтау);

      6) азайғыш пен азайтқышты табуға берілген есептер.

      11. 10-нан 20-ға дейінгі сандар. Өзара кері есептер (24 сағ):

      1) екінші ондықтың сандарын оқу және жазу;

      2) біртаңбалы және екітаңбалы сандар;

      3) екітаңбалы санның бірліктер және ондықтар разрядтары;

      4) екітаңбалы санды разрядтық қосылғыштардың қосындысы түрінде жазу;

      5) айырымдылық салыстыруға берілген есептер;

      6) кері есеп. Өзара кері есептер.

      12. Қайталау (12 сағ):

      1) қосу және азайтудың сәйкес жағдайларының кестелері;

      2) 10-ға дейін және ондықтарды қосу және азайту;

      3) өрнек, теңдік (оның ішінде теңдеу) және теңсіздік;

      4) есепті шығару;

      5) кесінділерді салу, олардың ұзындықтарын салыстыру және өлшеу.

3. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      13. Қайталау (8 сағ):

      1) бірліктермен және ондықтармен санау.

      2) өрнек. Теңдік. Теңсіздік. Теңдеу.

      3) екітаңбалы сандарды құру және салыстыру.

      4) екітаңбалы санның ондық құрамы және жіктелуі.

      5) 11-ден 20-ға дейінгі сандарды құру, оқу және жазу.

      6) теңдеу. Есептерді шығару.

      14. біртаңбалы сандарды ондықтан аттап қосу. Санды өрнек. Сынық сызық және оның ұзындығы (42 сағ):

      1) 11-ден 20-ға дейінгі сандарды салыстыру. Сандардың ондық құрамының негізінде екітаңбалы сандарды қосу және азайту;

      2) кестелік қосу және азайту.

      3) біртаңбалы сандарды қосу, санды екі біртаңбалы сандардың қосындысы түріне келтіру білімдеріне негізделген;

      4)

      5) қосу мен азайту – өзара кері амалдар;

      6) 11–

      7) 20 көлеміндегі қосу мен азайту;

      8) санды өрнек және оның мәні. Мәндері бойынша санды өрнектерді салыстыру;

      9) жақша. Жақшасы бар және жақшасыз берілген санды өрнектерде қосу және азайту амалдарын орындау реті;

      10) қосудың терімділік қасиеті;

      11) қосындыдан санды және саннан қосындыны азайту;

      12) сантиметр және дециметр арасындағы қатынас. Ұзындығы 1 см дәлдікпен алынған кесіндіні салу;

      13) сынық сызық. Сынық сызықтың ұзындығы;

      14) көпбұрыш;

      15) белгісіз қосылғышты, азайғыш пен азайғышты табуға берілген есептер;

      16) айырымдылық салыстыруға берілген есептер;

      17) екі амалға берілген есептер – екі қосылғыштың қосындысын табуға берілген құрама есептер;

      18) кері есептер. Өзара кері есептер. Қосалқы түрде берілген есептер.

      15. 20-дан 100-ге дейінгі сандар.

      16. Масса, ұзындық, сыйымдылық, уақыт бірліктері. Тік бұрыш. Тіктөртбұрыш. Шаршы. Көпбұрыштың периметрі (40 сағ):

      1) 100-ге дейінгі сандарды оқу, жазу және салыстыру;

      2) екітаңбалы сандарды қосу мен азайтудың ауызша және жазбаша тәсілдері;

      3) санның ондық құрамы негізінде қосу және азайту. 14 + 3, 17 – 3 түріндегі қосу мен азайту. 20 + 18, 38 – 20 түріндегі қосу мен азайту. 36 + 21, 57 – 21 түріндегі қосу мен азайту. 37 + 3, 40 – 3 түріндегі қосу мен азайту. 36 + 24, 60 – 36 түріндегі қосу мен азайту. 27 + 8, 35 – 8 түріндегі қосу мен азайту;

      4) масса. Масса бірлігі – килограмм (1 кг);

      5) ұзындық. Ұзындық бірлігі – метр (1 м). Сыйымдылық. Сыйымдылық бірлігі – литр (1 л);

      6) уақыт аралығы. Уақыт бірліктері – минут (1 мин), секунд (1 с), тәулік (1 тәул), апта, ай, жыл, ғасыр. Ұзындық бірліктері мен уақыт бірліктерінің арасындағы қатынастар;

      7) шамалар. Баға, мөлшер, құн;

      8) тікбұрыш. Сүйір және доғал бұрыштар. Тіктөртбұрыш. Тіктөртбұрыштың қарама-қарсы қабырғалары және олардың қасиеттері;

      9) шаршы. Торкөз қағазға тіктөртбұрыш пен шаршыны салу;

      10) көпбұрыштың периметрі;

      11) 50 + с – 16 түріндегі әріпті өрнек. Бір әрпі бар өрнектің мәні. а + 8 = 6 + 20 түріндегі теңдеу;

      12) қалдықты табуға берілген құрама есеп. Азайғышты (азайтқышты) табуға арналған құрама есептер;

      13) ондықтан аттап жазбаша қосу және азайту. 26 + 42, 68 – 42 түріндегі жазбаша қосу мен азайту. 43 + 28, 71 – 43 түріндегі жазбаша қосу мен азайту. 26 + 34, 60 – 26 түріндегі жазбаша қосу мен азайту;

      14) қосу және азайту амалдарын тексеру. Есептеудің ауызша және жазбаша тәсілдерін салыстыру;

      15) тура теңдіктердің қасиеттерінің негізінде қарапайым теңдеулерді шығару және салыстыру;

      16) теңдеудің көмегімен есептерді шығару;

      17) белгісіз үшінші қосылғышты табуға арналған құрама есептер.

      17. 1000-ға дейінгі сандар (14 сағ):

      1) жүздік. Жүздіктермен санау;

      2) үштаңбалы сан және оның ондық құрамы;

      3) 1000 көлеміндегі сандарды оқу және жазу;

      4) үштаңбалы сандарды салыстыру;

      5) 600 + 300, 900 – 300 (6ж. + 3ж., 9ж. – 6ж.) түріндегі үштаңбалы сандарды қосу және азайтудың ауызша тәсілдері;

      6) 440 + 50, 750 – 90 (44онд. + 5онд., 75онд. – 9онд.)түріндегі үштаңбалы сандарды қосу және азайтудың ауызша тәсілдері;

      7) 120 + 780, 900 – 120 (12онд. + 78онд., 90онд. – 12онд.) түріндегі үштаңбалы сандарды қосу және азайтудың ауызша тәсілдері;

      8) санның ондық құрамы негізінде үштаңбалы сандарды қосу және азайтудың ауызша тәсілдері;

      9) санды бірнеше бірлікке арттыруға (кемітуге) арналған құрама есептер;

      10) айырымдылық салыстыруға арналған есептер;

      11) ұзындық бірлігі – километр (1 км). Масса бірліктері – грамм (1 г), центнер (1 ц), тонна (1 т).

      18. Көбейту және бөлу. Тіктөртбұрыштың, шаршының периметрі (24 сағ):

      1) көбейту. Көбейткіштер. Көбейтінді. Көбейтіндінің мәні;

      2) көбейтудің ауыстырымдылық қасиеті. Көбейтудің компоненттерінің арасындағы байланыс;

      3) бөлу. Бөлінгіш. Бөлгіш. Бөлінді. Бөліндінің мәні;

      4) көбейту мен бөлудің байланысы. Көбейту мен бөлу – өзара кері амалдар;

      5) 2, 3, 4 сандарына көбейту және бөлудің кестелік жағдайларының негізінде біртаңбалы сандарды көбейту мен бөлу амалдарын түсіну;

      6) тіктөртбұрыш және шаршының периметрі;

      7) қосу, азайту, көбейту және бөлуге бір-екі амал орындауға берілген есептер (бірдей бөліктерге және мағынасы жағынан бірдей есептер);

      8) есептердің шешулерін әртүрлі тәсілдермен (амалдармен арқылы жазу, өрнек құру және оның мәнін табу арқылы) жазу.

      19. Қайталау (8 сағ):

      1) 100, 1000 көлеміндегі сандар нумерациясы;

      2) екітаңбалы және үштаңбалы сандармен арифметикалық амалдар орындау;

      3) шамалар және оларды салыстыру;

      4) өрнектер, теңдіктер (оның ішінде теңдеулер), теңсіздіктер;

      5) геометриялық фигуралар. Көпбұрыштың периметрі;

      6) есептер және оларды шешу тәсілдері.

4. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      20. Қайталау (14 сағ):

      1) 20-ға дейін қосу және азайту кестесі;

      2) 100-ге дейін сандарды ондықтан аттап ауызша және жазбаша қосу мен азайту.

      3) 1000-ға дейінгі сандардың құрылуы, оқылуы және жазылуы.

      4) үштаңбалы сандарды қосу және азайтудың ауызша тәсілдері. 2, 3, 4 сандарына көбейту мен бөлудің кестелік жағдайлары;

      5) шама (ұзындық, масса, уақыт, сыйымдылық). Шамалар бірліктері арасындағы қатынастар;

      6) теңдеу. Өрнек. Санды және әріпті өрнектер;

      7) теңдік. Теңсіздік;

      8) құрама есептер және оларды шығару тәсілдері;

      9) геометриялық фигуралар. Периметр.

      21. Біртаңбалы сандарды көбейту және бөлудің сәйкес жағдайлары. Геометриялық фигураның ауданы. Әріпті өрнек. Теңдеу (46 сағ):

      1) көбейту кестесі;

      2) бөлудің сәйкес жағдайлары. Көбейту және бөлу амалдарын тексеру;

      3) көбейту мен бөлудің белгісіз компоненттерін табу ережелері;

      4) сандарды 0 санына және 1 санына көбейту;

      5) нөл санын натурал санға бөлу. Сандарды 1 санына бөлу. Санды 0 санына бөлуге болмайтындығы;

      6) тең бөліктерге бөлу. Санның және шаманың бөліктері. Санның үлесін (бөлігін) және үлесі (бөлігі) бойынша санды табу;

      7) көбейту және бөлу амалдары бар теңдеулерді шығару;

      8) санды өрнектер. Әріпті өрнектер. Екі әрпі бар өрнектердің мәндері;

      9) жақша бар және жақшасы болмайтын 2-3 амалдардан тұратын санды өрнектердегі арифметикалық амалдарды орындау реті;

      10) белгісіз көбейткішті, бөлінді мен бөлгішті табуға, бірнеше рет ұлғайту мен кішірейтуге, еселік салыстыруға берілген есептер;

      11) тіктөртбұрыштың (шаршының) периметрін табу тәсілдері. Геометриялық фигуралардың ауданын "көзбен" және беттестіру арқылы табу;

      12) ауданды өлшеу. Палетка. Аудан бірліктері:1 м², 1 дм², 1 см²;

      13) тіктөртбұрыштың (шаршының) ауданы;

      14) геометриялық фигураларды латын әріптерімен белгілеу.

      22. 1000-ға дейінгі жазбаша қосу мен азайту. Шамалар арасындағы тәуелділік (21 сағ):

      1) келесі түрлердегі үштаңбалы сандарды қосу және азайтудың жазбаша тәсілдері: 246 + 342, 588 – 246; 362 + 456, 818 – 362; 236 + 687, 923 – 236; 286 + 617, 903 – 286;

      2) қосу және азайту амалдарын тексеру;

      3) шамалар. Бір заттың массасы, заттардың саны, жалпы масса; бір затқа жіберілген шығын, заттардың саны (мөлшері), жалпы шығын.

      4) шамалар арасындағы тәуелділікке берілген есептерді шығару: баға, саны, құны; бір заттың массасы, заттардың саны, жалпы масса; бір затқа жіберілген шығын, заттардың саны (мөлшері), жалпы шығын.

      23. 100-ге дейінгі көбейту мен бөлудің жазбаша тәсілдері. Шамалардың бірліктері: ұзындық, масса, аудан, көлем (сыйымдылық) (52 сағ):

      1) көбейтудің ауыстырымдылық, терімділік және үлестірімділік қасиеттері. Көбейтудің қасиеттерін қолдану;

      2) қосынды мен көбейтіндіні санға бөлу;

      3) нөлге аяқталатын сандарды көбейту және бөлу;

      4) екітаңбалы санды біртаңбалы санға көбейту мен бөлуді біртаңбалы сандардың разрядтық қосылғыштарға жіктеуі арқылы жазу;

      5) екітаңбалы санды екітаңбалы санға таңдау тәсілімен бөлу;

      6) ондықты ондыққа, жүздікті жүздікке ауызша бөлу;

      7) екітаңбалы санды біртаңбалы санға, үштаңбалы санды біртаңбалы санға ауызша көбейту;

      8) санның квадраты мен кубы;

      9) тура теңдіктердің қасиеттері. Тура теңдіктердің қасиеттері негізінде теңдеулерді шешу;

      10) көлем. Фигуралардың көлемдерін салыстыру. Көлем бірлігі – кубтық сантиметр (1 см³);

      11) сыйымдылық. Таңдап алынған өлшем арқылы сыйымдылықтарды салыстыру;

      12) ұзындық бірлігі – миллиметр (1 мм). Ұзындық бірліктері арасындағы қатынастар: 1 м = 10 дм, 1 дм = 10 см, 1 см = 10 мм, 1 м = 100 см;

      13) масса бірлігі – центнер (1 ц). Масса бірліктерінің арасындағы қатынастар: 1 ц = 100 кг.;

      14) аудан бірлігі – ар (1 а). Аудан бірліктері арасындағы қатынастар: 1 м² = 100 дм², 1 дм² = 100 см², 1см² = 100 мм²,1 а = 100 м²;

      15) еселік салыстыруға, шамалардың арасындағы тәуелділікке (бір затқа жіберілген шығын, заттардың саны (мөлшері), жалпы шығын) берілген есептерді шығару;

      16) қосу, азайту, көбейту және бөлу амалдарына 2-3-амалдардан тұратын есептер.

      24. 1000-ға дейінгі көбейту мен бөлудің жазбаша тәсілдері. Екітаңбалы және үштаңбалы сандарды біртаңбалы санға көбейту және бөлу. Есептерді теңдеулерді көмегімен шығару (30 сағ):

      1) екітаңбалы санды, үштаңбалы санды разрядқа аттамай жазбаша көбейту, екітаңбалы санды, үштаңбалы санды разрядқа аттау арқылы жазбаша көбейту;

      2) нөлмен аяқталатын үштаңбалы санды біртаңбалы санға жазбаша көбейту;

      3) 84:2, 426:2 түріндегі бірлік разряды берілген біртаңбалы санға бөлінетін екітаңбалы, үштаңбалы сандарды осы біртаңбалы санға жазбаша бөлу;

      4) 42:3; 126:2 түріндегі үлкен разряды берілген біртаңбалы санға бөлінбейтін екітаңбалы, үштаңбалы сандарды осы біртаңбалы санға жазбаша бөлу; нәтижесінде бөліндінің мәні нөл саны болатын үштаңбалы санды біртаңбалы санға жазбаша бөлу;

      5) қозғалыс жылдамдығы. Жылдамдық бірліктері: 1 км/сағ, 1 м/мин, 1 см/с және т.б.;

      6) үш амалмен шығарылатын есептер. х+ 4Ч2 = 24 түріндегі теңдеуді шығару. Есепті теңдеу құру арқылы шығару.

      25. Қайталау (7 сағ):

      1) 100-ге дейінгі көбейту және бөлу;

      2) 1000-ға дейінгі сандармен арифметикалық амалдар орындау;

      3) шамалар және оларды салыстыру;

      4) өрнектер, теңдіктер (оның ішінде теңдеулер), теңсіздіктер;

      5) геометриялық фигуралар;

      6) тіктөртбұрыштың (шаршының) периметрі және ауданы, текшенің көлемі;

      7) есептер және оларды шығару тәсілдері.

5. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      26. Қайталау (10 сағ):

      1) 1000-ға дейінгі сандар (оқу, жазу, салыстыру);

      2) 1000-ға дейінгі сандармен арифметикалық амалдарды орындау;

      3) шамалар;

      4) тіктөртбұрыштың (шаршының) ауданы;

      5) текшенің көлемі;

      6) өрнек. Теңдеу;

      7) есепті шығару;

      8) геометриялық фигуралар;

      9) кесінділерді қосу және азайту.

      27. 1000-нан 1 000 000-ға дейінгі сандар. Шамалар арасындағы тәуелділік. Шеңбер және дөңгелек (50 сағ):

      1) разрядтар және кластар кестесі;

      2) миллионға дейінгі сандарды оқу, жазу және салыстыру;

      3) сандарды разрядтық қосылғыштардың қосындысы түрінде жазу;

      4) шамалар арасындағы тәуелділіктер: жылдамдық, арақашықтық (жүрілген жолдың ұзындығы), уақыт; өнімділік, жұмысқа жіберілген уақыт, атқарылған жұмыс; егіннің түсімділігі, ауданы және массасы;

      5) қозғалысқа берілген есептер. Бірігіп атқарылған жұмысқа берілген есептер. 3-4 амалдан тұратын есептер;

      6) шеңбер және дөңгелек. Шеңбер мен дөңгелектің центрі, радиусы және диаметрі.

      28. Миллионға дейінгі сандармен арифметикалық амалдарды орындау. Текше және тікбұрышты параллелепипед (70 сағ):

      1) бөліндінің мәні көптаңбалы сан болғанда нөлге аяқталатын сандарға бөлу;

      2) 10, 100, 1000 сандарына қалдықпен бөлу. Санды көбейтіндіге бөлу;

      3) бөліндінің мәні бір сан болғанда нөлге аяқталатын сандарға қалдықпен бөлу. Бөліндінің мәнінде нөлдер болғанда нөлге аяқталған сандарға бөлу. Нөлмен аяқталатын сандарға қалдықпен бөлу;

      4) қосындыны санға және санды қосындыға көбейту. Санды қосындыға көбейту ережесін қолданып, екітаңбалы санға ауызша көбейту.

      5) екітаңбалы санға жазбаша көбейту. Бөліндінің мәнінде бір цифр болғанда екітаңбалы санға жазбаша қалдықсыз бөлу. Бөліндінің мәнінде бір цифр болғанда екітаңбалы санға жазбаша қалдықпен бөлу;

      6) бөліндінің мәнінде көптаңбалы сандар болғанда екітаңбалы санға жазбаша бөлу;

      7) бөліндінің мәнінде нөлдер болғанда екітаңбалы санға жазбаша бөлу;

      8) санды қосындыға көбейту ережесін қолданып, үштаңбалы санға ауызша көбейту;

      9) үштаңбалы санға жазбаша көбейту;

      10) бөліндінің мәнінде бір цифр болғанда үштаңбалы санға жазбаша қалдықсыз бөлу;

      11) Бөліндінің мәнінде бір цифр болғанда үштаңбалы санға жазбаша қалдықпен бөлу;

      12) бөліндінің мәнінде көптаңбалы сандар болғанда үштаңбалы санға жазбаша бөлу;

      13) бөліндінің мәнінде нөлдер болғанда үштаңбалы санға жазбаша бөлу;

      14) қарама-қарсы қозғалыс. Жақындау жылдамдығы;

      15) қарама-қарсы бағыттағы қозғалыс. Қашықтық жылдамдығы;

      16) бір бағыттағы жылдамдық;

      17) белгісізді екі айырым бойынша табуға арналған есептер;

      18) әріпті теңдіктердің (формулалардың) көмегімен қосу мен көбейтудің қасиеттерін жазу. Екі әрпі бар өрнектің мәнін табу;

      19) геометриялық салу: циркульдің және сызғыштың көмегімен кесіндіні қақ бөлу;

      20) ауданның бірлігі – гектар (1 га). Аудан бірліктері арасындағы қатынастар: 1 га = 10 000 м²;

      21) тікбұрышты параллелепипед және оның өлшемдері (ұзындығы, ені, биіктігі). Тікбұрышты параллелепипедтің төбелері, қырлары және жақтары;

      22) көлем. Тікбұрышты параллелепипедтің (текшенің) көлемі;

      23) көлем бірліктері – кубтық миллиметр (1 мм³), кубтық сантиметр (1 см³), кубтық дециметр (1 дм³), кубтық метр (1 м³).

      29. Білімді жүйелеу және қайталау (40 сағ):

      1) натурал сандар және нөл саны. Натурал сандар. Натурал сандарды қолдану;

      2) натурал сандар және нөл санымен арифметикалық амалдарды орындау;

      3) натурал сандар және нөл санымен орындалатын арифметикалық амалдардың қасиеттері;

      4) арифметикалық амалдардың компоненттерінің атаулары. Арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табудың ережелері;

      5) қосу мен азайтудың, көбейту мен бөлудің байланыстары;

      6) микрокалькулятордың көмегімен есептеу. Микрокалькулятор. Калькуляторда сандарды енгізу және өшіру;

      7) калькулятордың көмегімен арифметикалық амалдарды орындау;

      8) жақшалармен, жақшаларсыз берілген және 4-5 амалдан тұратын өрнектің мәнін табу;

      9) өрнектер мен теңдеулер. Санды және әріпті өрнектер. Өрнектің мәні. Санды өрнектің мәнін табу ережелері;

      10) өрнектің мәнін табуда арифметикалық амалдардың қасиеттерін қолдану;

      11) теңдеу. Теңдеудің шешімі (түбірі);

      12) арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережелері; тура санды теңдіктердің қасиеттерін қолдана отырып таңдау тәсілімен теңдеулерді шығару;

      13) шамалар. Шамалар: ұзындық, аудан, көлем (сыйымдылық), масса, уақыт, баға, құн, жылдамдық, өнімділік, түсім;

      14) шамалар бірліктері. Шамаларды салыстыру;

      15) шамаларға арифметикалық амалдар қолдану: шамаларды қосу, азайту, бөлу, шаманы санға көбейту. Шамалар арасындағы тәуелділік;

      16) көпбұрыштың периметрі және тіктөртбұрыштың (шаршының) ауданы;

      17) тікбұрышты параллелепипедтің (текшенің) көлемі;

      18) есептер. Есептің құрылымы: шарты, сұрағы. Есептің шешуі. Есептің жауабы. 1-4 арифметикалық амалмен (есептің шешуін амалдар бойынша жазу; өрнек және оның мәнін табу) және теңдеудің көмегімен шығарылатын есептер;

      19) геометриялық фигуралар. Нүкте, сызық (түзу, қисық, сынық), кесінді, бұрыш (тік, сүйір, доғал, жазыңқы), көпбұрыш (үшбұрыш, төртбұрыш және т.б.), тіктөртбұрыш (шаршы);

      20) тікбұрышты параллелепипед (текше). Шеңбер, дөңгелек. Шеңбер мен дөңгелектің центрі, радиусы, диаметрі.

6. 1-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      30. Пәндік нәтижелер. 1-сыныптың соңында оқушылар:

      1)

      2) қосу және азайту амалдардың компоненттерінің атауларын және қосу мен азайту жағдайында белгісіз компоненттерді табу ережелерін;

      3) қосудың ауыстырымдылық қасиетін;

      4) 10 көлемінде қосу кестесін;

      5) мәтінді есептің құрылымын;

      6) шамалар бірліктерінің белгілеулерін: 1 сағ, 1 см, 1 дм, 1 тг;

      7) дециметр мен сантиметр арасындағы қатынастарды білуі қажет.

      31. 1-сыныптың соңында оқушыларда:

      1) оқулықпен жұмыс жасау, оқулықта берілген суреттер мен сызбалардың, жаттығулар мен талаптардың мағынасын түсіне білу;

      2) сабақ барысында ыңғайлы қалыпта отыру, қалам мен қарындашты дұрыс ұстау;

      3) өз тәртібіне жауап беру;

      4) тапсырмалардың орындалуының және есептердің шығарылуының дұрыстығын тексеру;

      5) математиканың "+", "-"; "<", ">", "=" белгілерін дұрыс қолдану;

      6) 20 көлемінде сандарды оқу және жазу;

      7) 10 көлемінде сандарды оқу, жазу және салыстыру;

      8) "артық", "кем", "сонша", "қосу", "арттыру", "кеміту", "плюс", "минус" терминдерін дұрыс қолдану;

      9) 10 көлемінде сандарды қосу мен азайтуды орындау;

      10) қосынды мен айырым бар өрнекті оқу және жазу;

      11) сызғыштың көмегімен 1 см дәлдікке дейін кесіндінің ұзындығын өлшеу;

      12) 1 см дәлдікке дейін кесінді салу;

      13) қосындыны (қалдықты) табуға, бірнеше бірлікке арттыруға (кемітуге), белгісіз қосындыны, азайғышты, азайтқышты табуға, айырымдылық салыстыруға есептер шығару;

      14) теңдікті, теңсіздікті, өрнекті (санды және әріпті), теңдеуді, біртаңбалы және екітаңбалы сандарды айыра білу;

      15) бір әрпі бар өрнектің мәнін табу;

      16) қосу және азайту амалдарының белгісіз компоненттерінің табу ережелері негізінде теңдеулерді шығару (түбірлерін табу) біліктігі болуы қажет.

7. 2-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      32. Пәндік нәтижелер. 2-сыныптың соңында оқушылар:

      1) қосу кестесін жатқа айтуды;

      2) қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері мен көбейтудің ауыстырымдылық қасиеттерін, қосындыдан санды және саннан қосындыны азайту ережелерін;

      3) жақшамен немесе жақшасыз берілген санды өрнектердегі қосу және азайту амалдарын орындау ретінің ережелерін;

      4) көбейту мен бөлу компоненттерінің атауларын және олардың араларындағы байланысты;

      5) шамалардың өлшем бірліктерін (1 л, 1 кг, 1 м, 1 мин, 1 с, 1 тәул), ұзындық пен уақыт бірліктерінің арасындағы қатынастарды;

      6) тіктөртбұрыш пен шаршының қасиеттерін білуі қажет.

33. 2-сыныптың соңында оқушыларда:

      1) 1000 көлемінде оқу, жазу және салыстыру;

      2) үштаңбалы сандарды қосу мен азайтудың ауызша тәсілдерін қолдану;

      3) санды өрнектерді оқу, жазу және салыстыруды, санды өрнектердің мәндерін табу;

      4) екітаңбалы сандарды қосу және азайту;

      5) өрнектердің мәндерін табуда қосудың терімділік пен ауыстырымдылық және көбейтудің терімділік қасиеттерін қолдану;

      6) жақшамен немесе жақшасыз берілген санды өрнектердегі қосу және азайтуды орындауда амалдардың орындау ретінің ережелерін қолдану;

      7) белгісіз қосылғышты, азайғышты, азайтқышты табуға бір-екі амалдарға арналған есептерді, сандардың айырымдылық салыстыруына берілген есептерді шығару;

      8) есептің шешуін әртүрлі тәсілдермен (амалдар және өрнек құру мен оның мәнін табу арқылы) жазу;

      9) торкөз қағазда тіктөртбұрыш пен шаршыны салу, тік, сүйір және доғал бұрыштарды салу;

      10) ұзындығы 1 см дәлдікпен берілген кесіндіні салу;

      11) сынық сызықтың ұзындығын табу;

      12) үшбұрыштың, шаршы мен тіктөртбұрыштың периметрін табу біліктігі болуы қажет.

8. 3-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      34. Пәндік нәтижелер. 3-сыныптың соңында оқушылар:

      1) көбейту кестесін;

      2) өрнектердегі арифметикалық амалдардың орындалу ретінің ережесін;

      3) көбейтудің ауыстырымдылық, терімділік және үлестірімділік қасиеттерін;

      4) қосынды мен көбейтіндіні санға бөлу ережелерін;

      5) сандардың еселік және айырымдылық ережелерін;

      6) біртаңбалы санға ауызша көбейту және бөлу тәсілдерін;

      7) тіктөртбұрыштың (шаршының) ауданы мен периметрін есептеу ережелерін, текшенің көлемін;

      8) шамалар бірліктерінің белгілеулерін: 1 мм, 1 км, 1 мм², 1 см², 1 дм², 1 м²,1 см³, 1 дм³, 1 г, 1 ц, 1 а, 1 км/сағ, 1 м/мин, 1 см/с және т.б., ұзындық, масса, уақыт, аудан бірліктері арасындағы байланыстарды;

      9) шамалар арасындағы тәуелділіктерді (баға, саны, құны; бір заттың массасы, заттардың саны, жалпы масса, бір затқа жіберілген шығын, заттардың саны (мөлшері), жалпы шығын) білуі қажет.

      35. 3-сыныптың соңында оқушыларда:

      1) өрнектердің мәндерін табу кезінде 2-3 амалдан тұратын жақшамен және жақшасыз берілген арифметикалық амалдарды орындау ретінің ережелерін қолдану;

      2) үштаңбалы сандарды жазбаша қосу және азайтуды, үштаңбалы санды біртаңбалы санға жазбаша қосу және азайтуды орындау;

      3) санның бөлігін (үлесін) және бөлігі (үлесі) бойынша санды табу;

      4) бір-үш амалға берілген есептерді, оның ішінде шамалар (баға, саны, құны, бір заттың массасы, заттардың саны, жалпы масса, бір затқа жіберілген шығын, заттардың саны (мөлшері), жалпы шығын) арасындағы тәуелділікке берілген есептерді шығару;

      5) сандарды еселік және айырымдылық салыстыру (бір санның екінші саннан қанша есе артық, қаншаға артық болатынын табу) ережелерін қолдану;

      6) арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде теңдеулерді шығару;

      7) тіктөртбұрыштың (шаршының) ауданы мен периметрін есептеуді орындау;

      8) текшенің көлемін және бірнеше текшеден тұратын фигураның көлемін есептеуді орындау;

      9) екі әрпі бар өрнектің мәнін табу;

      10) геометриялық фигураларды латын әріптерімен белгілеу және ол әріптерді дұрыс оқу біліктігі болуы қажет.

9. 4-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      36. Пәндік нәтижелер. 4-сыныптың соңында оқушылар:

      1) мәтінді есептің құрылымын;

      2) өрнектердегі арифметикалық амалдарды орындау ретінің ережелерін;

      3) арифметикалық амалдар компоненттерінің аталары;

      4) қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін, қосу мен азайтуға байланысты көбейтудің үлестірімділік қасиетін;

      5) сандарды еселік және айырымдылық салыстыру ережелерін;

      6) арифметикалық амалдар белгісіз компоненттерін табу ережелерін;

      7) шамалардың бірліктерінің белгілеулерін: 1 сағ, 1 см, 1 дм, 1 тг, 1 л, 1 кг, 1 м, 1 мин, 1 с, 1 тәул, 1 мм, 1 км, 1 мм², 1 см², 1 дм², 1 м², 1 мм³,1 см³,1 дм³, 1 м³, 1 г, 1 ц, 1 а, 1 км/сағ, 1 м/мин, 1 см/с және т.б.;

      8) ұзындық, масса, уақыт, көлем бірліктерінің арасындағы байланыстарды;

      9) тіктөртбұрыштың (шаршының) ауданы мен периметрін есептеу ережелерін, тіктөртбұрышты параллепипедтің (текшенің) көлемін;

      10) шамалар (жылдамдық, арақашықтық (жүрілген жолдың ұзындығы), уақыт, өнімділік, жұмысқа жіберілген уақыт, атқарылған жұмыс; егіннің түсімділігі, ауданы және массасы) арасындағы тәуелділіктерді білуі қажет.

      37. 4-сыныптың соңында оқушыларда:

      1) оқулықпен жұмыс жасау, оқулықта берілген суреттер мен сызбалардың, жаттығулар мен талаптардың мағынасын түсіне білу;

      2) жаттығулардың орындалуының, есептермен теңдеулердің шығарылуының дұрыстығын тексеру;

      3) математикалық белгілерді дұрыс қолдану;

      4) талдау, салыстыру, жалпылауды қолдану;

      5) миллион деңгейінде сандарды оқу, жазу және салыстыру;

      6) натурал сандармен және нөл санымен арифметикалық амалдарды орындау, санның квадраты мен кубын есептеу;

      7) калькулятордың көмегімен есептеу;

      8) мәтінді есептерді шығару, оның ішінде арифметикалық тәсілмен (амалдап немесе өрнекті құру және оның мәнін табу арқылы шығару) және теңдеулер арқылы шығарылатын қозғалысқа, бірігіп атқарылатын жұмысқа, шамалар арасындағы тәуелділіктерге берілген есептерді шығару;

      9) теңдеу мен теңсіздікті, өрнек пен теңдеуді ажырату;

      10) өрнектің мәнін табуда ауыстырымдылық, терімділік және үлестірімділік қасиеттерін қолдану;

      11) сандарды еселік және айырымдылық салыстыру (бір санның екінші саннан қанша есе артық, қаншаға артық болатынын табу) ережелерін қолдану;

      12) өрнектің мәнін табуда арифметикалық амалдардың орындау ретінің ережелерін қолдану;

      13) арифметикалық амалдар белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде, таңдау тәсілімен, тура санды теңдіктердің қасиеттерін қолдану арқылы теңдеулерді шығару;

      14) кесінді салу, кесінділер мен сынық сызықтарының ұзындықтарын өлшеу және салыстыру;

      15) торкөз қағазға тіктөртбұрышты (шаршыны) салу;

      16) циркуль және сызғыштың көмегімен кесіндіні қақ бөлу;

      17) шеңберді дөңгелектен ажырату, бұрыштарды (тік, сүйір, доғал, жазыңқы) атау;

      18) геометриялық фигураларды латын әріптерімен белгілеу және ол әріптерді дұрыс оқу біліктігі болуы қажет.

      38. Тұлғалық нәтижелер. Оқушылар көрсете білуі қажет:

      1) өз Отанына, қазақ халқы мен елімізде өмір сүріп жатқан этностардың тарихына, мәдениетіне, әдет-ғұрпына және басқа байлықтарына құрмет;

      2) әлемдік дамуда өз елінің рөлін түсіну, жанұялық құндылыққа сыйластықпен қарауды; қоршаған ортаны сақтауға деген ұмтылысын;

      3) қоршаған ортаны сақтауда өз белсенділігін;

      4) жауапкершілік, ұқыптылық, зейінділігін және тәртіптілігін;

      5) салауатты өмір салтын сақтауға ұмтылуын; шығармашылық жұмысқа, жұмыстың нәтижесіне деген ынтасын;

      6) үлкендермен және өз құрбыларымен қарым-қатынас жасау қабілетін;

      7) білім мен қызмет түрлерін игеру мен кеңейтуге қызығушылығын, тапсырманы орындауда шығармашылықпен қарауын;

      8) үлкендерге құрмет және кішілерге қамқорлығын.

      39. Жүйелі - әрекеттік нәтижелер. Оқушылар қолдана білуі қажет:

      1) ережелер мен үлгілерді және берілген алгоритмдерді математикалық материалда қолдану біліктігін;

      2) қоршаған ортада болып жатқан әртүрлі жағдайларда және аралас пәндерде математикалық білімін, біліктігін, есептеу, өлшеу және графиктік дағдыларын;

      3) ауызша және жазбаша есептеулерді тиімді пайдалана отырып, практикалық есептеу техникасын;

      4) математикаға тән ойлау стилін, оның абстрактылығын, дәлелденуін, қатаңдығын;

      5) дәлелдемелі пайымдау жүргізу, логикалық негізделген қорытындылар жасау біліктігін;

      6) математикалық мәтінмен жұмыс жасау (талдау, қажетті ақпаратты алу), математикалық терминология мен символдарды қолдана отырып, өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және нақты түсіндіру біліктігін;

      7) жоспар бойынша әртүрлі әрекеттерді жоспарлау орындау білігін;

      8) өзін-өзі бақылау жүзеге асыруды;

      9) өз іс әрекетін бағалауды;

      10) оқу қызметінің әртүрлі формаларында коммуникативтік қабілеттерін қолдана білуі қажет.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1–4-сыныптары үшін
"Дүниетану" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат

      1. Бағдарлама Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

      2. Бастауыш сыныптарға арналған "Дүниетану" пәні "Жаратылыстану" білім саласының негізгі пәндерінің бірі.

      3. Пәнінің мақсаты – қоршаған әлем тұтастығы туралы білім мен адамзаттың табиғатпен қарым-қатынас жүйесі негізінде жалпыадами құндылықтарды қалыптастыру.

      4. Негізгі міндеттері:

      1) туған жерінің табиғатына деген сүйіспеншілігін қалыптастыру;

      2) оқушыға қоршаған ортаның әр алуандығын, тұтастығын, құндылығын, ондағы өзінің орнын сезінуге мүмкіндік беру;

      3) күнделікті өмірде, зертханалық жұмыстарды орындау мен табиғатқа саяхат кезінде қауіпсіздік ережелерді сақтауға дағдыландыру;

      4) "адам – табиғат" жүйесіндегі өзара қарым-қатынас жағдайын ұғындыру;

      5) танымдық қызығушылығын, интеллектуалдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту;

      6) қоршаған ортаны сақтау мен қорғауға тәрбиелеу;

      7) картадан өз Отаны мен туған жерінің өзен-көлдерін, тауы мен пайдалы қазбаларды көрсетуге үйрету;

      8) тірі және өлі табиғат нысандарын ажырату білігін дамыту;

      9) танымдық қызығушылығын қанағаттандыру үшін алған білімдерін қолдана білу, туған жердің табиғи байлықтары, өсімдіктері мен жануарлары туралы қосымша ақпараттар іздестіре білу дағдыларын қалыптастыру;

      10) бақылау, өлшеу, салыстыру дағдыларын қалыптастыру, өмірлік тәжірибелерін жетілдіру;

      11) адам мен табиғаттағы тіршілік әрекетінің өзара байланысын, қоршаған орта заңдылығын, құбылысын, нысандарын меңгерту және оқушылардың адамның қоршаған ортамен өзара қарым-қатынасы туралы түсініктерін кеңейту;

      12) жаратылыстану ғылымы пәндерін одан әрі меңгеруге мүмкіндік беретін білім, білік, дағдыларын жетілдіру;

      13) еңбексүйгіштікке, өзінің және өзгенің еңбегіне құрметпен қарауға баулу;

      14) қоғамдық игілік және олардың құндылығы туралы түсінік беру.

      5. Пәннің мазмұнын меңгеру үшін 1–4-сыныптарға аптасына 1 сағатты: 1-сынып 33 сағатты, 2–4-сыныптар 34 сағатты құрайды.

      6. Пәнді оқыту процесінде пәнаралық байланыс ескеріледі:

      1) қазақ тілімен. Байланыстыра сөйлеу, сипаттау, салыстыру, баяндау арқылы сөздік қорын байыту;

      2) әдебиеттік оқумен. Табиғат, жер байлығы туралы әңгімелерді оқу, өлеңдер мен мақал-мәтелдерді жаттау;

      3) математикамен. Тәжірибелік жұмыстарда түрлі өлшеу құралдарын қолдану, масштаб туралы түсініктерін кеңейту;

      4) музыкамен. Адамның, табиғаттың көңіл-күйін бейнелейтін музыка, күйлер мен әндер тыңдау;

      5) бейнелеу өнерімен. Суретшілердің табиғат, табиғат құбылыстары, жыл мезгілдеріне арналған шығармаларын пайдалану;

      6) еңбекке баулумен. Түрлі бұйымдар жасау барысында табиғи материалдар туралы білімдерін пайдалану;

      7) дене шынықтырумен. Денсаулық сақтау, күн тәртібі, адам өміріне зиянды әрекеттер, адам ағзасын шынықтыру туралы білімдерін толықтыру.

2. Оқу пәнінің 1-сыныптағы базалық білім мазмұны

      7. Айналадағы дүние (6 сағат):

      1) қоршаған дүние. Денелер. Табиғат құбылыстары.

      2) күн және түн, олардың адам, өсімдік және жануарлар тіршілігі үшін маңызы. Айналадағы дүниені бақылау.

      8. Адам (4 сағат):

      1) адам еңбегі, еңбек ету арқылы нәтижеге қол жеткізудің маңыздылығы;

      2) адамның сезім мүшелері. Көз. Тері. Құлақ. Мұрын. Тіл. Оларды күту ережесі.

      9. Табиғат (23 сағат):

      1) ауа райы. Тұстарды бағдарлау;

      2) табиғаттағы жыл мезгілдері. Күз мезгілі. Күз мезгіліндегі адамдардың еңбегі. Қыс. Қысқы еңбек. Көктем. Көктемгі еңбек. Жаз. Жазғы еңбек;

      3) жыл мезгілдеріне байланысты өсімдіктер тіршілігіндегі өзгерістер. Өсімдіктердің топтары, мүшелері және олардың атқаратын қызметі. Өсімдік жемістері. Тұқым. Тағамға пайдаланатын көкөністер және оларды өсіру жолдары. Өсімдіктердің көбеюі. Өсімдіктердің жануарлар тіршілігіндегі маңызы. Өсімдіктердің адам өмірі үшін маңызы. Өсімдіктерді қорғау – адамның міндеті;

      4) жануарлар. Құстар. Балықтар, қосмекенділер, жорғалаушылар, бунақденелілер, сүтқоректілер, жәндіктер туралы мағлұматтар. Олардың түрлері, тіршілігі, мекендеу ортасы. Олардың өсімдікке келтіретін пайдасы мен зияны;

      5) аңдардың тіршілігі, азықтануы, түлеуі, күз және қыс мезгілдеріне дайындығы. Құстардың қысқа дайындығы. Жануарлардың көктемгі тіршілігі. Малдардың төлдеуі. Құстардың оралуы. Үй құстары. Олардың тіршілігі;

      6) топсаяхат: "Өсімдіктер мен жануарлар әлемі", "Құстарға көмек", "Өсімдіктер тіршілігі" (саябақ, мұражай, хайуанаттар паркі, өлкетану мұражайы).

3. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      10. Адамның айналадағы дүниемен қарым-қатынасы (6 сағат):

      1) адам өміріне қажетті жағдайлар. Адам және қоршаған орта арасындағы қарым-қатынас;

      2) адам еңбегі және оның адам өміріндегі маңызы. Еңбек өмірді жақсартудың негізгі құралы ретінде. Табиғатты қорғаудағы адамның рөлі.

      11. Табиғат (8 сағат):

      1) көкжиек. Тұсбағар. Сурет және сұлба. Жер сұлбасы;

      2) ауа. Ауаның қасиеті. Ауаның адам, жануарлар, өсімдіктер өмірі үшін маңызы;

      3) су. Судың қасиеті. Судың адам, жануарлар, өсімдіктер өмірі үшін маңызы;

      4) топырақ. Топырақ құрамы, пайдасы туралы түсінік. Топырақтың маңызы;

      5) зертханалық жұмыс. Ауаның қасиетін анықтау (түсі, көлемі, дәмі, иісі, жылу өткізгіштігі). Судың қасиеттерін анықтау (түсі, дәмі, еріткіштігі, күйі). Топырақтың құрамын анықтау (құм, саз, қарашірік);

      6) топсаяхат. Тұсбағарды қолданып, қоршаған заттардың, нысандардың орнын анықтау. "Мектеп – үй", "Үй – дүкен", т.с.с. жүретін жолының бағдарын анықтап, сұлбасын қағазға түсіру.

      12. Өсімдіктердің тіршілігі (10 сағат):

      1) өсімдік – тірі ағза. Өсімдік мүшелерінің қызметі. Тамыр. Сабақ. Жапырақ. Олардың қызметі. Өсімдіктердің өсуі және тіршілік ортасы. Мәдени өсімдіктер. Мәдени өсімдіктердің көбеюі және оған қажетті жағдайлар. Адам өмірінде өсімдіктердің атқаратын рөлі.

      2) тәжірибелік жұмыс. Тұқымнан өсімдіктің өнуін, көбеюін бақылау.

      13. Жануарлардың тіршілігі (10 сағат):

      1) жануарлардың көптүрлілігі. Жануарлардың тіршілігіне қажетті жағдайлар. Жануарлардың мекендеу ортасы. Үй жануарлары және жабайы жануарлар. Құстар. Үй құстары және жабайы құстар. Жануарлардың көбеюі және қоректенуі;

      2) өсімдіктер мен жануарлардың адам өмірінде атқаратын рөлі. Табиғатты қорғау ережесі;

      3) топсаяхат. "Өсімдіктер мен жануарлар көптүрлілігі" тақырыбында өлкетану, хайуанаттар паркіне, мұражайға саяхат.

4. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      14. Адам ағзасы және оны күту (8 сағат):

      1) адам – табиғат перзенті. Ағза мүшелері, оның қызметі. Тері – ағзаның қорғаныс мүшесі, оның атқаратын қызметі. Қаңқа. Бұлшық ет. Қимыл-қозғалыс мүшелері. Қан айналым мүшелері. Жүрек және оның негізгі қызметі. Тыныс алу мүшелері. Ас қорыту мүшелері, оның қызметі. Жүйке және оның қызметі. Сезім мүшелері: көз, құлақ, мұрын, тіл, тері. Олардың адам өміріндегі маңызы мен қызметі. Көрнекі құралдар. Адам қаңқасы. Плакаттар: "Тыныс алу мүшелерінің құрылысы", "Жүрек құрылысы", "Қан тамырлары", "Адам ағзасы". Секундомер, спидометр;

      2) сарамандық жұмыстар. Қол, аяқ сүйектерінің түрлі қимыл-қозғалыс атқаратынын байқау. Бұлшық еттің қимыл-қозғалыс кезіндегі рөлін түсіну. Қан тамыры соғуын (адамның тыныш отырған кездегі және қимыл-қозғалыстан кейінгі) есептеу.

      15. Табиғат және адам (14 сағат):

      1) табиғатты адам қалай зерделейді? Табиғатты зерттеу әдістері. Бақылау. Тәжірибе жасау. Тәжірибе туралы түсінік. Тәжірибе мен бақылаудың бір-бірінен айырмашылығы. Математиканы пайдаланып табиғатты зерделеу. Көрнекі құралдар. Термометр, таразы, сызғыш, күнтізбе. Шамаларды өлшейтін түрлі құралдар;

      2) сарамандық жұмыстар. Өлшеу құралдарымен жұмыс, түрлі заттарды өлшеу. Күнтізбе, сызғыш, сағатты қолданып орындалатын жұмыс түрлері. Термометрмен ауа райын бақылау;

      3) денелер. Заттар. Құбылыстар. Денелер туралы түсінік. Табиғи және жасанды денелер. Заттар. Заттардың қасиеті. Табиғи құбылыстар. Әр мезгілге сәйкес табиғаттағы өзгерістер туралы мәлімет. Көрнекі құралдар. Табиғи және жасанды денелердің модельдері;

      4) сарамандық жұмыстар. Табиғи және жасанды денелердің айырмашылығын байқау. Денелер мен заттарды салыстыру, олардың байланысын анықтау;

      5) ауа, су, ауа райы. Ауа, оның қасиеті. Желдің ауысуы. Табиғаттағы су, оның қасиеті. Бұлт және тұман. Жауын-шашын. Суды қорғау. Көрнекі құралдар. "Табиғаттағы су айналымы" (плакат);

      6) сарамандық жұмыстар. Ауа райын болжау (халықтық жорамалдар туралы түсінік беру), жел бағытын, ауа температурасын, т.б. анықтап, "Бақылау күнделіктеріне" толтырып отыру;

      7) тау жыныстары және оны қорғау. Тау жыныстары туралы түсінік Тығыз және бос тау жыныстары. Пайдалы қазбалар және олардың түрлері Гранит. Құм. Саз және әктас. Ac тұзы. Мұнай және табиғи газ. Адам өмірі үшін пайдалы қазбалардың маңызы. Бар байлықты бүкіл қоғамның игілігі үшін пайдалану;

      8) топырақ. Топырақ түрлері, ерекшелігі, құрамы және оны қорғау. Көрнекі құралдар. Пайдалы қазбалар жинақтамасы;

      9) сарамандық жұмыстар. Пайдалы қазбалардың қасиеттерін анықтау. Топырақ түрлерін зерделеу;

      16. Өсімдіктер мен жануарлардың көптүрлілігі (12 сағат):

      1) өсімдіктердің көптүрлілігі. Өсімдіктердің көптүрлілігі. Ылғалды жерде және құрғақшылықта өсетін өсімдіктер. Жылу сүйгіш және суыққа төзімді өсімдіктер. Жарық сүйгіш және көлеңкеде өсетін өсімдіктер. Өсімдіктер тіршілік ететін орта. Адамдардың өсімдіктерді өз пайдасына жаратуы. Қазақстан Республикасында "Қызыл кітапқа" енген өсімдіктер. Көрнекі құралдар. "Қызыл кітапқа" енген өсімдіктер топтамасы. Жабайы және мәдени өсімдіктер;

      2) топсаяхат. Өсімдіктердің көптүрлілігімен танысу. Табиғаттың әр мезгіліне сәйкес өсімдіктердің тіршілігімен танысу;

      3) жануарлардың көптүрлілігі. Жануарлардың көптүрлілігі туралы мәлімет. Жәндіктер. Бұнақденелілер. Құстар. Балықтар. Қосмекенділер. Жорғалаушылар. Сүтқоректілер. Жануарлардың мекендеу ортасына бейімделуі. Жануарларды қорғау. Көрнекі құралдар. "Қызыл кітапқа" енген жануарлар топтамасы. Қорықтар;

      4) топсаяхат: Қазақстан Республикасында "Қызыл кітапқа" енген жануарлар өмірімен, тіршілік мекенімен танысу.

5. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      17. Табиғат (16 сағат):

      1) табиғатты зерттеу және бақылау үшін қолданылатын түрлі әдістер;

      2) физикалық карта. Масштаб. Құрлық беті: жазықтар, таулар. Адам әрекетінен жер бетінің өзгеруі. Қазақстанның жер бедері, оның физикалық картада бейнеленуі;

      3) пайдалы қазбалар, олардың топтары. Қара және түсті металл кендері. Жанғыш пайдалы қазбалар. Кеңге жатпайтын пайдалы қазбалар: фосфорит, асбест, әктас, бор, мәрмәр;

      4) су. Су айналымы. Жер асты сулары. Минералды сулар. Өзендер мен көлдер. Адам тіршілігі үшін оның маңызы. Суды қорғау;

      5) ауа және ауа райы. Ауаның жер бетінің тіршілігі үшін маңызы. Ауаның құрамы, қабығы. Ауа райын болжау. Ауаны ластаушы заттар. Ауаны тазарту және қорғау. Көрнекі құралдар. Қазақстанның физикалық, географиялық картасы. Жергілікті жердің сұлбасы. Пайдалы қазбалар жиынтығы;

      6) сарамандық жұмыстар. Тұсбағарды қолданып бағдарлау. Қазақстанның физикалық және географиялық картасымен жұмыс: пайдалы қазбалар шығатын жерлер, өзендер, көлдер мен Қазақстан Республикасының шекарасын табу. Ауа райын бақылау күнделігімен жұмыс. Ауа райының өзгерістерін анықтау;

      7) топсаяхат. Мұражайға (геологиялық) саяхат.

      18. Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлары (12 сағат):

      1) өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік ететін мекендеріне бейімделуі. Шалғын өсімдіктері мен жануарлары. Дала өсімдіктері мен жануарлары. Шөл өсімдіктері мен жануарлары. Орман-тоғай өсімдіктері мен жануарлары. Су қоймасы өсімдіктері мен жануарлары. Таулы жер өсімдіктері мен жануарлары. Ауа райының өзгеруі мен адам еңбегінің әсеріне байланысты олардың тіршілігіндегі өзгерістер;

      2) еліміздің егіншілік және мал шаруашылығы. Адамның егін және мал шаруашылығын дамыту үшін жасаған жағдайлары. Бар байлықты бүкіл қоғамның игілігі үшін пайдалану. Көрнекі құралдар. Қазақстанның физикалық картасы;

      3) сарамандық жұмыстар. Картадан орман-тоғайлар мен тауларды табу. Топсаяхат. "Өзі тұратын туған жерінің өсімдіктері мен жануарлар дүниесімен танысу". Саяхат кезіндегі қауіпсіздік ережесі.

      19. Жер – ғарыш денесі (6 сағат):

      1) ғарыш туралы алғашқы түсінік. Жұлдыз. Планета. Галактика туралы мәліметтер. Ғарышқа жол ашу. Ю.А.Гагарин – тұңғыш ғарышкер. Т.Әубәкіров, Т.Мұсабаев – қазақ ғарышкерлері. Жердің ғарыштан көрінісі;

      2) күн. Жер. Глобус – Жердің үлгісі. Жердің Күнді айнала қозғалуы. Оның жер бетіндегі тіршілік үшін маңызы. Күн мен түннің ауысуы және себептері. Жыл мезгілдерінің ауысуы. Көрнекі құралдар. Қазақстанның физикалық картасы. Глобус;

      3) сарамандық жұмыс. Глобус – Жер моделі. Глобустың және Жердің айналуы.

6. 1-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      20. Пәндік нәтиже бойынша 1-сыныптың соңында оқушылар:

      1) табиғаттағы жанды және жансыз денелер;

      2) күн мен түннің айырмашылығы;

      3) адам қолымен жасалған заттар, өз еңбегінің құндылығы туралы;

      4) табиғи құбылыстар;

      5) адамның сезім мүшелері және оны күту;

      6) өсімдік мүшелері;

      7) жыл мезгілдеріне байланысты жануарлар мен құстардың тіршілік етуі;

      8) жыл мезгілдеріне байланысты адам еңбегі;

      9) жыл мезгілдерінің атауын, оның адам, жануарлар және өсімдіктер тіршілігіндегі маңыздылығы;

      10) өсімдіктер мен жануарлардың адам өмірі үшін маңызы;

      11) жеке бас гигиена ережелерін;

      12) қауіпсіздік ережелерін білуі қажет.

      21. 1-сыныптың соңында оқушылар:

      1) табиғатты қорғаудың қарапайым ережелерін;

      2) айналадағы дүниені бақылау әдістерін;

      3) тұстарды бағдарлау және оның атауын меңгеруі қажет.

7. 2-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      22. Пәндік нәтиже бойынша 2-сыныптың соңында оқушылар:

      1) адамның айналадағы дүниемен қарым-қатынасы, еңбек арқылы өмірді жақсарту туралы;

      2) ауа, су, топырақтың маңызы мен қасиеттері;

      3) өсімдіктің көбеюі үшін қажетті жағдайлар;

      4) өсімдіктің тіршілік ортасы;

      5) үй жануарлары және жабайы жануарлар;

      6) жануарлар мен құстардың қоректенуі;

      7) өсімдіктер мен жануарлар арасындағы байланыс;

      8) жануарлар мен құстардың тіршілігіне қажетті жағдайлар;

      9) өсімдіктер мен жануарлардың адам өміріндегі маңызы;

      10) сурет пен сұлбаның айырмашылығын білуі қажет.

      23. 2-сыныптың соңында оқушылар:

      1) тұсбағарды пайдалану ережесін;

      2) үй жануарларына қамқорлық жасау жолдарын;

      3) зертханалық және тәжірибелік жұмыстардағы қауіпсіздік ережесін меңгеруі қажет.

8. 3-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      24. Пәндік нәтиже бойынша 3-сыныптың соңында оқушылар:

      1) адамның ағза мүшелері, олардың маңызы;

      2) қимыл-қозғалыс мүшелері;

      3) көз, құлақ, мұрын, тіл, терінің маңызы мен қызметі;

      4) денсаулыққа пайдалы қызмет, зиянды әдеттер;

      5) табиғи және жасанды денелер;

      6) табиғат құбылыстары;

      7) ауаның жер бетіндегі тіршілік үшін маңызы;

      8) су, ауа, пайдалы қазбалар, өсімдіктер мен жануарларды қорғаудағы адамның әрекеті;

      9) тау жыныстары;

      10) судың қасиеті, бұлт, тұман, жауын-шашынның пайда болуы;

      11) пайдалы қазбалар, олардың адам өміріндегі маңызы, оларды қоғамның игілігі үшін пайдалану туралы;

      12) өсімдіктердің тіршілік ету ортасы, оның адам өмірі мен жануарлар тіршілігіндегі маңыздылығы;

      13) жануарлардың тіршілік ету ортасы және олардың қоректенуі;

      14) жануарлардың топқа бөлінуі;

      15) денелер мен заттардың өзара айырмашылығын білуі қажет.

      25. 3-сыныптың соңында оқушылар:

      1) денелер мен заттардың қасиеттерін анықтайтын тәжірибелер жасауды;

      2) секундомер, спидометр және термометрді, таразыны қолдануды;

      3) салауатты өмір салтын сақтауды;

      4) пайдалы қазбалар (бағдарлама көлемінде) топтамасын ажыратуды;

      5) "Қызыл кітапқа" енген жануарлар мен өсімдіктерді қорғау жолдарын меңгеруі қажет.

9. 4-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      26. Пәндік нәтиже бойынша 4-сыныптың соңында оқушылар:

      1) пайдалы қазбалар, оның адам өмірі үшін маңызы;

      2) су айналымы, суды қорғау жолдары;

      3) адамның ауаны тазарту мен қорғау үшін жасап жатқан істері;

      4) "Қызыл кітапқа" енген өсімдіктер мен жануарлар (бағдарлама көлемінде);

      5) ауаның құрамы, қабығы, оның адам, жануарлар мен өсімдіктер өміріндегі рөлін;

      6) туған жердің егіншілігі мен мал шаруашылығы, даму жағдайлары, оларды қоғамның игілігі үшін пайдалану туралы;

      7) өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік ететін мекендері, адам еңбегінің әсері, қорғау жолдары;

      8) ғарыш туралы алғашқы мағлұматты пен қазақ халқының алғашқы ғарышкерлері;

      9) ауа, су және топырақты тазарту және қорғаудың қарапайым жолдарын білуі қажет.

      27. 4-сыныптың соңында оқушылар:

      1) Қазақстаның жер бедерін (өзен, көл, тау, орман-тоғай), пайдалы қазбалардың кен орындарын физикалық картадан көрсетуді;

      2) географиялық картадан Қазақстанның шекарасын анықтауды;

      3) қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережесін пайдалануды меңгеруі қажет.

      28. Тұлғалық нәтижелер оқушылардың:

      1) қоршаған ортаны сақтауға және оны қорғауға, оған қамқорлық жасауға ұмтылысынан;

      2) адамдардың еңбегі және олардың мамандығына құрметпен қарауынан;

      3) өз-өзіне қызмет етуінен, өз ағзасын күтуінен, салауатты өмір салтын сақтауынан;

      4) өз жерінің табиғатына, оның рухани және материалдық байлығына, сұлулығы мен көркемдігіне деген мақтаныш сезімінен, сүйіспеншілігінен көрініс табуы тиіс.

      29. Жүйелі-әрекеттік нәтижелер оқушылардың:

      1) қоршаған ортаны бақылау дағдысынан;

      2) табиғи құбылыстарды бақылау және талдау, өзіндік қорытынды шығару білігінен;

      3) табиғатты зерттеу әдістерін қолдана білу дағдысынан;

      4) сарамандық жұмыстар жасау дағдысынан;

      5) жергілікті жердің сұлбасын сызу және оны жобалау білігінен;

      6) алған ақпаратты талдап, жинақтап, қорытынды жасау білігінен;

      7) танымдық, зерттеушілік, жобалаушылық, шығармашылық тұрғыдан жұмыс істеу білігінен;

      8) қосымша ақпаратты жинақтау және олардың қажеттісін іріктеп алу білігін қолдана білуінен көрініс табуы тиіс.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1–4-сыныптары үшін
"Өзін-өзі тану" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат

      1. Адамның жеке тұлғалық әлеуетін мақсатты түрде және кеңінен ашуға бағытталған рухани-адамгершілік білім беру ұлттық білім беру жүйесін дамытудың басты бағыты болып отыр. Жеке тұлғаның психологиялық, рухани, тәндік, әлеуметтік және шығармашылық дамуының үйлесімділігіне қол жеткізуге мүмкіндік беретін рухани-адамгершілік тәрбие білім беру жүйесінде өзін-өзі тану пәні арқылы жүзеге асады.

      2. Өзін-өзі танудың пәндік саласы әр оқушының ішкі жан-дүниесін байытуы және өзіндік қайталанбас жеке даралығын пайымдауы арқылы табиғи қабілеттіліктері мен жасампаздық әлеуетін ашуға бағытталған мақсатты білім беру үдерісін ұйымдастыруды көздейді. Өзін-өзі тану пәнінің оқу-әдістемелік құралдары оқушылардың қоғамға және өз-өзіне қызмет етуіне бағытталып, олардың жасампаздық белсенділігін танытуға мүмкіндік беретін өмірлік маңызы бар, кең ауқымды біліктілік дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі.

      3. Өзін-өзі тану бойынша білім берудің негізгі мақсат-мүдделері:

      1) адамның өзіндік бейімділіктерін ашу және оның темпераментін, мінез-құлқын, қабілеттерін ескере отырып, оны жеке тұлға ретінде, іс-әрекет субъектісі әрі жеке дара субъект ретінде дамыту;

      2) оқушылардың өзіне, қоршаған ортаға және бүкіл адамзатқа деген қарым-қатынасын айқындайтын адамгершілік мінез-құлықтарының, әлеуметтік маңызы бар бағдарларының негізін қалыптастыру;

      3) қоғамға қызмет етуге бағытталған мәселелерді шешуде жеке тұлға құндылықтарын, алған білімдерін іс жүзінде шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыру.

      4. "Өзін-өзі тану" рухани-адамгершілік білім берудің жалпы мақсаттары:

      1) өзінің өмірлік айқындамасын анықтау;

      2) түрлі мәселелерді адамгершілік қағидаларға сәйкес сындарлы түрде шешу;

      3) өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас жасау;

      4) адамдарға көмек көрсету, туыстарына және жақындарына мейірімді, қамқор болу;

      5) өзімен-өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі және іс-әрекеттерінде шынайы болу;

      6) жасампаздық пен белсенділік, азаматтылық және елжандылық таныту;

      7) өз ойын, сөзі мен ісін адамгершілік тұрғысынан таңдауға дайын болу және оған жауапты болу;

      8) қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.

      5. Білім берудің бастауыш, негізгі және жоғарғы сатылары үшін өзін-өзі тану бойынша ұсынылып отырған бағдарламада қарастырылған міндеттер:

      1) оқушылардың өз-өзіне, адамдарға және қоршаған ортаға деген құндылық қарым-қатынастарын, айналасындағы адамдарға деген сезімталдық және кішіпейілдік таныту қабілеттіліктерін ашу;

      2) өзін, өзгелерді, әлемді және адамзатты танып-білу, өзінің өмірдегі орнын түсіну, өзіне және басқаларға жақсылық пен сүйіспеншілік таныту ниеттерін дамыту;

      3) өзін дәріптеу, өзіне сену, өз ойы, сөзі және іс-әрекеті үшін жауапкершілік сезімдерін дарыту;

      4) адам мен ішкі және сыртқы ортаның өзара байланыстылығын, оның табиғатпен біртұтастығын, тән және жан саулығының бір-бірімен тығыз байланыстылығын түсіну, салауатты өмір сүрудің негізі ретінде өзінің дене және психикалық күйін реттеу қабілеттіліктерін арттыру;

      5) әлеуметтік айқындамалар мен рөлдердің көп қырлылығы тұрғысынан өзінің әрекеттері мен мінез-құлықтарын реттеуде терең ойланып, сезіне білу қабілеттіліктерін дамыту;

      6) белгілі бір мағынадағы ақпараттарды жинау және оған талдау жасау үшін өзінің білімін, білігін және дағдысын қолдана білу; жағдаятты бағалау; жалпы адамзаттық және этно-мәдени құндылықтарға қайшы келмейтін жеке шешім қабылдау үшін өзінің көзқарасын білдіру қабілеттіліктерін дамыту;

      7) күнделікті өмірде нақты мәселелерді шешуде жасампаздық белсенділік таныту; адамгершілік нормаларына сәйкес алға қойылған міндеттерді сындарлы шешу үшін ұжымда бірлесе еңбек ету және топпен, командамен жұмыс істеу іскерлігін дамыту бұл мақсаттарға қол жеткізуге мүмкіндік береді.

      6. Өзін-өзі тану пәнінің құрамы мен құрылымы аталған міндеттерді орындауға бағытталып, 1-11-сыныптарға білім берудің базалық мазмұнын анықтайды.

      7. Өзін-өзі тану пәнінің мазмұны төмендегі дидактикалық негіздемелерге сәйкес іріктелді:

      1) рухани-адамгершілік білім берудің жалпы мақсаты адамның қабілеттіліктерін ашуға, оның дене, психикалық, рухани, әлеуметтік және шығармашылық әлеуеттерін үйлесімді дамытуға бағытталған;

      2) өзін-өзі тану пәнінің білімдік мақсаттары оқушылардың бойында зияттылық, ақпараттық, коммуникативтік және рефлексивтік мәдениеттерді дамытуға ықпал етуді қарастырады;

      3) күтілетін нәтижелердің көп деңгейлі жүйесі жалпы орта білімнің жинақтап келгенде оқушылардың оқу жетістіктерінің алты кезеңіне сәйкес және оқушылардың оқу жетістіктерін қадағалау мен бағалауға мүмкіндік беретін әр сыныптан соң (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11-сыныптардан кейін) қойылған мақсат ретіндегі оқушылардың адамгершілік мінез-құлқы негіздерін қалыптастыруды көздейді.

      8. Пән мазмұнының логикалық құрылымын өзін-өзі тану бойынша күтілетін нәтижелер жүйесі негізінде анықтауға:

      1) жалпыадамзаттық құндылықтар жүйесі:

      өзін-өзі тануға: махаббат, денсаулық, еркіндік, бақыт, еңбек, тән мен жан үндестігі;

      өзгелерді тануға: отбасы, достық, сыйластық, теңдік, бауырмалдық, диалог, өзара түсіністік, ынтымақтастық;

      әлемді тануға: табиғат, Отан, әлем, өмір, Бүкіл әлеммен үндестік, сенім, үміт;

      адамзаттың рухани тәжірибесін тануға: ақиқат, жер адамзаттың ортақ үйі, шығармашылық, мәдениет, адамзатпен бірігу;

      2) жеке тұлғаның негізгі қасиеттері:

      өзіне қатысты: махаббат, адамгершілік, жан тазалығы, өзін сыйлау, дербестік, еңбекқорлық, өзіне сенімділік, мақсаткерлік;

      өзгелерге қатысты: жауапкершілік, көпшілдік, елгезектік, әділдік, төзiмдiлiк, сыпайылық;

      әлемге қатысты: қамқорлық, білімге құштарлық, танымдық, махаббат, қайырымдылық, қоғамға қызмет ету;

      адамзатқа қатысты: елжандылық, оптимистік, дәстүрді жалғастыру, болашаққа ұмтылу, зор жауапкершілік;

      3) адамзат жинақтаған әлеуметтік тәжірибенің құрамдас бөлiктері:

      әлемдік мәдениет, халықтар даналығы, білім мен ғылым мүмкіндік береді;

      адамның өзін-өзі тануы;

      адам және қоғам;

      адам және қоршаған орта.

      9. Адамзаттың рухани тәжірибесі тәрізді төрт тарауды қамтитын базалық мазмұн өзін-өзі тану, өзгелерді тану, әлемді тану, адамзатты тануға құралған мазмұндық желілерді нақтылайды.

      10. Аталған тараулар өзін-өзі тану үдерісінің түйінді бағыты болып табылады, өйткені олар адам өмірінің логикасына, жалпы адамзаттық жүйеге толықтай сәйкес келеді және жеке тұлғаның рухани-адамгершілік қасиеттерін дамытуға, өзін-өзі танып, өзін-өзі іс жүзінде мейлінше көрсете білуге айтарлықтай мүмкіндік береді. Бұл тараулар мектептің түрлі сатыларындағы оқыту мазмұнын, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, нақты бірізділікпен құрылған.

      11. Өзін-өзі тануды жеке міндетті пән ретінде оқыту оқу жоспарының инвариантты бөлімінде 1-11-сыныптарда аптасына 1 сағаттан, әрбір сыныпта бір жылға барлығы 34 сағаттық оқу жүктемесі көлемінде жүзеге асырылады.

      12. Вариативті оқу жүктемесінің 1-2 оқу сағаты бастауыш мектепте таңдау бойынша сабақтарда, негізгі мектепте таңдау бойынша курстарда және мектептің жоғарғы сатысындағы бейімдік оқыту жағдайларында, қолданбалы курстарда пайдаланылады. Модульдік принцип бойынша жобаланған осы курстардың өткізілу уақыты (34 сағаттан 68 сағатқа дейін) мен сипаты әр түрлі болуы мүмкін.

      13. Вариативті, инвариантты бөлімдердегі жүктемеге сәйкес оқу әрекеті және сыныптан тыс және мектепішілік шаралардың барлығы оқушылардың қоғамға қызмет ете білу дағдыларын меңгертуге бағытталуы тиіс.

      14. Бағдарламада жалпы орта мектептегі деңгейлер мен сыныптар бойынша жалпыадамзаттық құндылықтар туралы негізгі түсініктер мен жеке қасиеттерді дамыту өзара сабақтастықта қарастырылған. Сонымен қатар бұл бағдарлама өзін-өзі танудың басқа жалпы білім беретін пәндермен байланысы арқылы салауатты өмір салтын, адамгершілік қасиеттерін, экологиялық санасын, эстетикалық курстарды қалыптастыру тұрғысынан пәндер мазмұнын ықпалдастыруды іске асыруға да негіз болады.

      15. Сонымен бірге бағдарлама мазмұны өзін-өзі танудың мақсат-міндеттеріне әсер ету үшін оқытудың бірқатар әдістемелік тәсілдерін пайдалануды қарастырады. Мысалы "Шаттық шеңбері" және "Жүректен жүрекке" әдістері әрбір сабақтың басталу және аяқталуы кезеңдеріне орай қолданылады. Әрбір оқушының сабақта көтерілген проблемаға тартылып, ұжымға қабылданып, өзі де ұжымды қабылдай алуға, сабақ мазмұнын сезіммен қабылдап, алған әсерлерімен бөлісіп және бір-біріне тілек айтуға мүмкіндік жасалады. Пән мазмұны оқушылардың құндылықтар және адамгершілік қасиеттер туралы білімдері мен түсініктерін кеңейтеді және эмоциясын, ерік-жігерін, ойлауын дамытады. Оқу материалдарын қабылдауда танымдық қызығушылықтарын арттыруға, шығармашылық қабілеттерін ашуға ("Оқу", "Сабақтың дәйексөзі", "Әңгімелесу", "Жағдаяттар кезінде ойлану", "Шығармашылық жұмыс" және т.б.) бағытталған әдіс-тәсілдерді пайдалануды ұсынады. Сабақ барысында өзін-өзі тану бойынша оқу үдерісін ұйымдастыру кезінде оқушының көңіл күйіне, өзін жақсы сезінуіне әсер ететін релаксация жасауға мүмкіндік беретін, денеге түсетін күшті азайтатын, шаршағанды сейілтетін, өз сезіміне, эмоциясына, рефлексиясына дем беретін ("Тыныштық сәті", "Өзіммен өзім", "Сергіту сәті") әдістемелік тәсілдердің көмегімен дамытушы салауатты орта құру маңызды шарт болып табылады.

      16. Бағдарлама өзін-өзі тану пәнінің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартындағы күтілетін нәтижелер деңгейлеріне сәйкес пән мазмұнын сыныптар бойынша тақырыптық топтастыруды көздейді.

2. Базалық білім мазмұны

      17. Мектептің бастауыш сатысы (1-4-сыныптар). Өзін-өзі тану пәнінің базалық білім беру мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктерін есепке ала отырып, 1-4-сыныптарда төрт негізгі бөлімді қамтиды:

      1) Өзін-өзі тану бақыты;

      2) Адами қарым-қатынасқа үйренейік;

      3) Адам болам десеңіз...;

      4) Әсемдік әлемінде.

      18. "Өзін-өзі тану бақыты" атты бірінші тарау оқушыларды өзін-өзі тану пәнімен таныстырады. Мұнда балаларды мектепке өзгеше бейімдеуге бағытталған сабақтар қарастырылады. Олар жаңа оқушы мәртебесін ұғынады, сыныптастарымен, мұғалімдермен, жалпы мектеппен танысады. Өзінің сыртқы келбетіне дұрыс қарауға, өзін-өзі түсінуге, өз мінезі, өздері орындап жүрген әлеуметтік рөлдер туралы ойлануға, өз эмоцияларын түйсінуге және оны басқара алу білігіне дағдылануға мүмкіндік алады. Балалардың қызықты танымдық материалдар арқылы адамгершілік құндылықтарды қабылдауы осы міндеттерді табысты орындауға ықпал етеді.

      19. Баланың жаңа әлеуметтік рөлі, яғни мектеп оқушысы болуы – іс-әрекеттің (оқудың) жаңа түрін түбегейлі игерумен ғана емес, сондай-ақ қатынастың барлық жүйесінің, баланың қызығушылықтары, құндылықтары, өмір салттарының өзгеруімен де байланысты. Осы жастағы балалар негізінен түрі мен мазмұны тартымды ойын түрлері арқылы білім алады. Осыған байланысты оқытудың ойын әдісін кеңінен қолдану, жағдаятты, шығармашылық іс-әрекеттерді ұғынуға түрлі тапсырмалар беру, коммуникативтік, іс-әрекеттік оқытуда пікірталас элементтерін пайдалану қажет.

      20. Балалардың алған білімдері қарым-қатынас жасау кезінде бір-біріне қамқорлық жасап, көңіл бөлудің қажеттілігін түсінуге мүмкіндік береді. Қалыптасқан дағдылар мектеп өмірі үдерісінде мейірімділік, сезімталдық, тілектестік, ынтымақтастық дағдыларына төселуге ықпал ететін болады. Мектеп ұжымында орныққан ізгі қарым-қатынас жеке тұлғаның алдағы уақытта, яғни есейген шақта жағымды қасиеттерін дамытуға септігін тигізетіні осы тарау сабақтарының тағы бір маңыздылығы болып табылады.

      21. Бағдарламаның "Адами қарым-қатынасқа үйренейік" атты екінші тарауында коммуникативтік біліктер мен дағдыларды (өзін және басқаларды тыңдау, түсіну, дұрыс бағалай білу, жанашырлық таныту, өзара ынтымақтастық біліктері); құрбыларымен тең құқықты, өзара жақсы қарым-қатынас құра білу білігін; өзінің эмоциялық күйін түсіну, өз сезімдерін білдіре алу және басқалардың сезімін тани білу біліктерін, тұлға аралық шиеленістерді шешу дағдыларын игеруді және әлеуметтік белсенділіктерін дамытуға ерекше көңіл бөлінеді.

      22. "Адами қарым-қатынасқа үйренейік" атты тарау сабақтары балалар ұжымында ешкімнің ренжімеуіне және назардан тыс қалмауы үшін жағымды орта құруды қарастырады. Ол оқушылардың мінез-құлқындағы жағымды қырлары, яғни айналасындағыларға және бір-біріне деген құрметті, эмоциялық жылылық пен өзара түсіністікті психологиялық нұсқау арқылы оңтайлы ұйымдастыруға бағытталған. Әдістемелік тәсілдер шиеленістерді болдырмаудың жолдарын бірлесіп іздеуге және пайда болған шиеленісті жағдайлардан шығудың лайықты тәсілдерін табуды анықтауға бағытталған. Оқушыларды басқалардың келеңсіз мінез-құлықтарына орай әдепті әрекет етуге, балалардың кешіре білу білігін қалыптастыруға және оны дамытуға, кішіпейілділік, тектілік, төзімділік көрсете білуге шыдамдылықпен үйретуге негізделген.

      23. Оқыту үдерісінде баланың адамдар арасындағы қарым-қатынас этикасы ережелерін меңгеруі маңызды болып табылады. Бұл үшін оларды қарым-қатынас білігін, ынтымақтастық пен ұжымшылдық рухын дамытуға, басқалардың сезімін түсінуге, топпен қарым-қатынас жасауға және өзара әрекеттестікке, басқа балалармен достасуға, жетістіктері мен сәтсіздіктерін бөлісуге, өз мінез-құлқын бақылап, оны саналы түрде басқаруға, түрлі өмірлік жағдаяттарда батыл және өзіне сенімді болуға үйрету керек. Балаларды жаттығуларға, ойындарға, шығармашылыққа, экспериментке, іс-әрекетке практикалық кірістірудің түрлі формалары жас жеткіншекті тәрбиелеу нормаларына тартуға, өзіне, айналасындағыларға, құрбыластарына және үлкен адамдарға қатынасында эмоционалдық-мотивациялық нұсқаулар қалыптастыруға, коммуникативтік және әлеуметтік дағдылар, біліктер және қарым-қатынас тәжірибелерін дамытуға, қоғамдағы дұрыс мінез-құлық және жеке даралық дамыту үшін қажетті мүмкіндіктер туғызу қажет.

      24. Осы тарау сабақтарында алған өзара адами қарым-қатынастың сыпайы тәсілдері, құралдары мен әдістері туралы білім балаларға қатынас жасау өнері жөнінде түсінік береді. Олардың жақын адамдарына, сыныптастарына, таныстарына мейірлі болып, шынайы сезімге тәрбиеленуіне мүмкіндік туғызады. Бұл сабақтар балаларды әңгімелесушінің эмоционалдық күйін түсінуге, өз ойлары мен сезімдерін дұрыс жеткізе білуге, жақсы қатынасты бағалай білуге және айналасындағы адамдармен қарым-қатынаста қуанышқа бөлене алуына, оларға қамқорлық көрсетуге және шамасына қарай көмек көрсетуге үйретеді.

      25. "Адам болам десеңіз..." атты үшінші тарау баланың жас ерекшелігіне қарай олардың психологиялық дамуын, яғни өспелі мінез-құлықты түйсінуін, әсерленгіштікті, сезімнің қарқынды дамуын, жалпы эмоционалдық тонусын (шаттық, сергектік), жігерлілік сапаларын ескере отырып жасалған. Тарауда баланың адамгершіліктік құндылықтық бағдарларды қабылдау дағдыларын дамытуға септігін тигізетін материалдар бар. Осы арқылы оқушылар мейірімділік, борыш, адалдық, ұят, намыс, батылдық сияқты және т.б. адамгершілік ұғымдармен танысады. Баланың қайырымдылық, достық, ұстамдылық, мақсаткерлік, батылдық, өз-өзін құрметтеу, абырой, көңіл күйге ортақтаса білу, басқа адамдарға, жан-жануарларға, табиғатқа қамқорлық көрсетуін дамытуға ықпал ететін адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға айырықша көңіл бөлінеді. Бағдарлама мазмұнында өзінің және басқалардың қылықтарын жинақтап қорыту, салыстыру, талдау, оның этикалық мәнін көре білу және бағалау қарастырылған.

      26. Оқытудың мазмұны мен әдістері балалардың сезімталдығын, елгезектігін, өзін-өзі құрметтеуін, өз қадір-қасиетін сезінуін, эмпатиялық сезімін көрсетуін тәрбиелеу үшін жағдай жасауға бағытталған. Білім үдерісі баланың өз ұстанымына, оның өмірлік тәжірибесіне құрылуы қажет, сондықтан да оқушыларға оқу мен тәрбие үдерісінде берілетін ақпарат баланың жай назар аударуына ғана емес, оны эмоционалды түрде бастан кешіретіндей болуы тиіс. Онда балаларды өмірлік жағдаяттарды адамгершілік амалдармен шешуге үйрететін негіздегі тәжірибені қолдану қажет.

      27. Тарауды оқытуда этикалық әңгімені жетекші әдіс ретінде қолдану мақсатқа сәйкес болады. Адамгершілік көрініс беретін оқиғаларды талқылау үдерісінде мұғалімнің балалар бойында жағымды эмоциялар оятуы, өз қадір-қасиетін сезінуін дамытуы қажет. Этикалық әңгіме мазмұны балалар әр түрлі іс-әрекеттерге байланысты туындайтын қоғамдық құбылыстарды бағдарлай алатындай, өз мінез-құлықтарын сезінетіндей, өз қылықтарының адамгершілік нәтижелерін алдын ала болжай алатындай болуы керек. Адамгершілік тәрбиенің ұтымды тәсілі мен құралы арнайы құрылған танымдық міндеттер болып табылады. Оларды шешу барысында кіші жастағы оқушылар қылықтарын қарастыруды, жағдаяттарды талдауды, оларға өздерінің жеке қатынасын білдіруде өздеріне таныс адамгершілік ұғымдарды қолданады. Сабақта болашақ туралы ойлану, армандау үшін уақыт бөлінуі қажет, бұл – тыныштық сәті, онда түрлі мәселелер: өзің, жақындарың мен туыстарың туралы, жақсылық пен жамандық туралы, адамдардың өмірін жақсарту жөнінде ойлану үдерістері орын алады. Осындай жұмыстардың нәтижесінде балалар өз мінез-құлықтары мен қоршаған адамдардың тұрмыстағы, қоғамдық орындардағы мінез-құлықтарының жетістік және кемшілік тұстарын көруге; әділеттік танытуға, өз қалауын ортақ мүдделерге бағындыруға; өз бетінше әрекет етуге және қойылған міндеттердің шешімін өз бетінше табуға үйренеді. Адамдардың қылықтары мен әдеттері туралы алынған мәліметтер кіші жастағы оқушыларға мінез-құлықтың әлеуметтік мәні бар жағымды мотивтерін орнықтыруға, өз бойындағы жақсы үлгілерді жетілдіру тілектерін дамытуға ықпал етеді. Білім мен тәрбиенің қаланған негіздері баланың бойында өз қылықтары үшін жауапкершілік сезімін және өзіне қатысты талап қоя білуді орнықтыруға көмектеседі, жеке тұлғаның басты келбетін дамытуға көмектесетін өзін-өзі дұрыс бағалауды қалыптастыруға мүмкіндік береді.

      28. "Әсемдік әлемінде" атты төртінші тараудың мазмұны кіші жастағы оқушылардың бойында қоршаған ортамен ізгі қарым-қатынас тәжірибесін қалыптастыруға бағытталады. Балалардың табиғатқа эстетикалық қатынасын қалыптастыру және денсаулықтарын нығайту мақсатында экологиялық, шығармашылық іс-әрекеттер ұйымдастырылады. Сабақтың эмоционалдық тартымды болуы кіші жастағы оқушылар үшін іс-шаралардың: танымдық, сюжетті-рөлдік ойындар, мерекелер, табиғи материалдармен практикалық жұмыстар, жобалық іс-әрекеттер, топтық саяхаттар, осы жастағылар үшін шамасы келетін табиғатты қорғау іс-әрекеттерін қолдану сияқты түрлері қамтамасыз етіледі.

      29. "Әсемдік әлемінде" атты тараудың құрылымы этикалық, эстетикалық, валеологиялық, құқықтық білімдер арасындағы байланысты орнықтыруға жағдай жасайды. Тарау мазмұнына енгізілген осы білімдердің құрамдастары мағыналық жағынан ізгіліктік адамгершілік құндылықтармен байланысады. Өмір және салауаттылық құндылықтарын ашуға арналған сабақтарда оқушылар әрбір адамның өмір сүруге, өз денсаулығын қорғауға, баланың тіршілік етуге құқығын және өздерінің денсаулықтарына мемлекеттің ерекше қамқорлығын сезініп, басқа адамның өмір сүру құқығын әркімнің сыйлауға міндетті екенін ұғынады, экологиялық мәселелермен танысады.

      30. Адамгершілік және экологиялық бағдарлы қалыптасқан тәжірибе арқылы кіші жастағы оқушылардың өзімен-өзі және қоршаған ортамен үйлесімді өмір сүруге, өз денсаулығын сақтауға және нығайтуға, өзінің еңбек, демалыс, тамақтану сияқты өмірлік іс-әрекеті.

      31. Кіші жастағы оқушылардың рухани-адамгершілік білімінің тиімділігі көбінесе мұғалім мен отбасының ынтымақтастығына байланысты болады. Мұғалімнің қандай адамгершілік ережелерді ұсынып отырғанын, балалардың мінез-құлықтарына қандай талаптар қойылатынын, адамгершілік категориясы бойынша олардың әрекеттері қалай бағаланатынын, сынып ұжымындағы қоғамдық пікір қандай екенін ата-аналардың білуі шарт. Ата-аналар мен педагогтердің тәрбиелік ықпалының бірлігі тәрбиенің мақсаты мен нақты міндеттерін бір бағытта түсінуінен, түрлі әдістер мен тәсілдерді қолдана отырып, оларды жүзеге асыру білігінен көрінеді. Пәннің мақсат-міндеттері мен әдістерін ашатын бірлескен үй жұмысы (балалар мен олардың ата-аналары үшін), әдебиеттерді ұсыну, таныстыру сабақтары мен тренингтер өткізу тәжірибеге кеңінен енгізіледі. Мұның өзі мектепте де, үйде де балаларды үздіксіз тәрбиелеуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      32. Төменде осы айтылған мазмұнға сәйкес құрастырылған "Өзін-өзі тану" пәні бойынша бастауыш мектептің әрбір сыныбына арналған тақырыптық жоспар ұсынылады.

33. 1-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат.)

      34. 1-сынып оқушыларының білімін бағалау. Оқушылардың "Өзін-өзі тану" пәні бойынша білім сапасын бағалау 1-сынып бағдарламасында белгіленген "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" негізінде жүргізіледі. Бұл талаптар оқушылардың өмірде жалпыадамзаттық құндылықтарға сүйенуге талпыну және қоғамға қызмет ету дағдыларын жетілдірудегі танымдық әрекеттерін дамытуды саралауға (мониторингіне) қызмет етеді. Адамгершілік-рухани білім беру ерекшеліктеріне сай сандық емес, сапалық бағалау маңызды, сондықтан әр жартыжылдық қорытындыда "сынақ" деген баға қойылады.

      35. Оқушы 1-сынып бағдарламасындағы "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптардың" жалпы көлемінің кем дегенде 2/3 бөлігіне сай өз жетістігін көрсете алса, онда "сынақ" деген баға қойылады.

      36. Оқушыға "сынақ/сынақ емес" деген баға қойыларда оның "Өзін-өзі тану" пәні бойынша шығармашылық-жобалау жұмыстарын көрсететін портфолиосы назарға алынады. Портфолио сапасын сараптауда оқушының ұжымдық және топтық шығармашылық жұмыстарға қатысу белсенділігіне, сонымен қатар өзінің жеке шығармашылық іс-әрекетінде қойылған мәселені терең түсінуіне, оның мақсаты мен мазмұны жалпыадамзаттық құндылықтар басымдылығына бағдарлануына, сабақ барысында адамға және қоршаған әлемге деген сүйіспеншілік негізінде қойылған мәселелерді шешудің жолдарын іздеуіне назар аударылады.

37. 2-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат.).

      38. 2-сынып оқушыларының білімін бағалау. Оқушылардың "Өзін-өзі тану" пәні бойынша білім сапасын бағалау 2-сынып бағдарламасында белгіленген "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" негізінде жүргізіледі. Бұл талаптар оқушылардың өмірде жалпыадамзаттық құндылықтарға сүйенуге талпыну және қоғамға қызмет ету дағдыларын жетілдірудегі танымдық әрекеттерін дамытуды саралауға (мониторингіне) қызмет етеді. Адамгершілік-рухани білім беру ерекшеліктеріне сай сандық емес, сапалық бағалау маңызды, сондықтан әр жартыжылдық қорытындыда "сынақ" деген баға қойылады.

      39. Оқушы 2-сынып бағдарламасындағы "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптардың" жалпы көлемінің кем дегенде 2/3 бөлігіне сай өз жетістігін көрсете алса, онда "сынақ" деген баға қойылады.

      40. Оқушыға "сынақ/сынақ емес" деген баға қойыларда оның "Өзін-өзі тану" пәні бойынша шығармашылық-жобалау жұмыстарын көрсететін портфолиосы назарға алынады. Портфолио сапасын сараптауда оқушының ұжымдық және топтық шығармашылық жұмыстарға қатысу белсенділігіне, сонымен қатар өзінің жеке шығармашылық іс-әрекетінде қойылған мәселені терең түсінуіне, оның мақсаты мен мазмұны жалпыадамзаттық құндылықтар басымдылығына бағдарлануына, сабақ барысында адамға және қоршаған әлемге деген сүйіспеншілік негізінде қойылған мәселелерді шешудің жолдарын іздеуіне назар аударылады.

41. 3-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат.).

      42. 3-сынып оқушыларының білімін бағалау. Оқушылардың "Өзін-өзі тану" пәні бойынша білім сапасын бағалау 3-сынып бағдарламасында белгіленген "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" негізінде жүргізіледі. Бұл талаптар оқушылардың өмірде жалпыадамзаттық құндылықтарға сүйенуге талпыну және қоғамға қызмет ету дағдыларын жетілдірудегі танымдық әрекеттерін дамытуды саралауға (мониторингіне) қызмет етеді. Адамгершілік-рухани білім беру ерекшеліктеріне сай сандық емес, сапалық бағалау маңызды, сондықтан әр жартыжылдық қорытындыда "сынақ" деген баға қойылады.

      43. Оқушы 3-сынып бағдарламасындағы "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптардың" жалпы көлемінің кем дегенде 2/3 бөлігіне сай өз жетістігін көрсете алса, онда "сынақ" деген баға қойылады.

      44. Оқушыға "сынақ/сынақ емес" деген баға қойыларда оның "Өзін-өзі тану" пәні бойынша шығармашылық-жобалау жұмыстарын көрсететін портфолиосы назарға алынады. Портфолио сапасын сараптауда оқушының ұжымдық және топтық шығармашылық жұмыстарға қатысу белсенділігіне, сонымен қатар өзінің жеке шығармашылық іс-әрекетінде қойылған мәселені терең түсінуіне, оның мақсаты мен мазмұны жалпыадамзаттық құндылықтар басымдылығына бағдарлануына, сабақ барысында адамға және қоршаған әлемге деген сүйіспеншілік негізінде қойылған мәселелерді шешудің жолдарын іздеуіне назар аударылады.

45. 4-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат.).

      46. 4-сынып оқушыларының білімін бағалау.

      47. Оқушылардың "Өзін-өзі тану" пәні бойынша білім сапасын бағалау 4-сынып бағдарламасында белгіленген "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" негізінде жүргізіледі. Бұл талаптар оқушылардың өмірде жалпыадамзаттық құндылықтарға сүйенуге талпыну және қоғамға қызмет ету дағдыларын жетілдірудегі танымдық әрекеттерін дамытуды саралауға (мониторингіне) қызмет етеді. Адамгершілік-рухани білім беру ерекшеліктеріне сай сандық емес, сапалық бағалау маңызды, сондықтан әр жартыжылдық қорытындыда "сынақ" деген баға қойылады.

      48. Оқушы 4-сынып бағдарламасындағы "Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптардың" жалпы көлемінің кем дегенде 2/3 бөлігіне сай өз жетістігін көрсете алса, онда "сынақ" деген баға қойылады.

      49. Оқушыға "сынақ/сынақ емес" деген баға қойыларда оның "Өзін-өзі тану" пәні бойынша шығармашылық-жобалау жұмыстарын көрсететін портфолиосы назарға алынады. Портфолио сапасын сараптауда оқушының ұжымдық және топтық шығармашылық жұмыстарға қатысу белсенділігіне, сонымен қатар өзінің жеке шығармашылық іс-әрекетінде қойылған мәселені терең түсінуіне, оның мақсаты мен мазмұны жалпыадамзаттық құндылықтар басымдылығына бағдарлануына, сабақ барысында адамға және қоршаған әлемге деген сүйіспеншілік негізінде қойылған мәселелерді шешудің жолдарын іздеуіне назар аударылады.

3. Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      50. Оқушылар 1-сыныптың соңында:

      1) адамгершілік құндылықтар мен өзін-өзі тану, білім, елжандылық, еңбек, отбасы, қамқорлық, сыйластық, достық, ұжым, бақыт, сүйіспеншілік сияқты жаңа ұғымдар, құндылықтар туралы алғашқы түсініктерді біледі;

      2) балалар өзінің жаңа әлеуметтік тұрғыдағы оқушы рөлін түсінеді, сыныптастарымен, ұстаздарымен, мектеппен танысады, жалпы ұжымда еңбек етуді үйренеді;

      3) қарым-қатынас, тіл табысу, ынтымақтастық, Отан, денсаулық, әдептілік, өзара түсіністік, сыйластық құндылықтарын меңгереді;

      4) мейірімділік, қайырымдылық, жауапкершілік, адалдық, жақсылық жасауға ұмтылушылық, шыншылдық сияқты адами қасиеттердің мәнін түсінеді;

      5) табиғатқа қамқорлық, денсаулықты сақтау, жасампаздық жарасымы туралы түсініктері қалыптасады;

      6) денсаулық сақтаудың маңыздылығын түсінеді, салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі және қолдана алады;

      7) өз ойын, сезімін, алған әсерін шығармашылық әрекеттер арқылы жеткізе алады;

      8) Қазақстанда тұратын түрлі ұлт өкілдері арасындағы бейбітшілік пен ынтымақтастық құндылықтары туралы түсініктерді біледі;

      9) шынайы достық және қарым-қатынас қуанышының мәнін сезінеді, құрбыластары мен үлкендер арасындағы достық пен сыйластықты бағалай біледі;

      10) оқушы құқығы мен міндеттерін біледі және оларды қолдана алады.

      51. Оқушылар 2-сыныптың соңында:

      1) бұрын меңгерген адамгершілік құндылықтар мен білім, ой, сөз, іс, татулық, махаббат, шындық, ар, ұят, обал, сауап сияқты жаңа ұғымдар туралы кеңейтілген түсініктерді біледі;

      2) оқуға құштарлыққа талпынуды, ұстаздарын сыйлауды, халық даналығын бағалауды, отбасылық дәстүрлерді сақтауды, туған өлкені аялауды, ана тілін құрметтеуді үйренеді;

      3) адамның өзіне және өзгелерге деген махаббат, мейірімділік, сенім, шыншылдық, адалдық, әділдік, батылдық, құрмет сияқты жағымды қасиеттері, сондай-ақ жағымсыз қасиеттер мен эмоциялардың көрінісі туралы түсініктері болады;

      4) қарама-қарсы жыныс өкілдерімен достық қарым-қатынас жасай алады;

      5) адам мен табиғаттың бірлігі, табиғаттың адам дамуына жағымды әсері туралы бастапқы түсініктері болады, қоршаған ортаға саналы түрде ұқыптылықпен қарым-қатынас жасайды;

      6) адамдармен қарым-қатынаста достаса білуді, өзара келісімге келуді, түсінісуді, тіл табысуды, кешірімді, кішіпейіл, көпшіл бола білуді, көңіл күйін басқара алуды біледі;

      7) денсаулығын күтуді және сақтауды біледі;

      8) өз әрекеттері үшін жауапкершілікті сезіне алады, мектепте, үйде, қоғамдық орындарда мінез-құлық ережелерін қолдана алады.

      52. Оқушылар 3-сыныптың соңында:

      1) бұрын меңгерген адамгершілік құндылықтар туралы кеңейтілген түсініктерді және өзін-өзі тануға құштарлық, білім, іс, қиял, сөз, бірлік, Отан, ризашылық пен алғыс, өнер, ақыл, еңбек, мақтаныш, мейірімділік, жақсылық, адамгершілік, адамшылық сияқты жаңа ұғымдар туралы терең түсініктер алады;

      2) адами сезімдер мен эмоцияларды, өзінің эмоциялық күйін ажырата біледі;

      3) мораль, этика мәселелерін талқылау барысында өзінің пікірін білдіріп, өз сөзіне және ісіне жауапкершілік таныта алады;

      4) адамның жағымды және жағымсыз сезімдері мен әрекеттерін ажыратып, олардың себеп-салдарын талдай алады;

      5) шаңырақ сыйластығы, ұл бала мен қыз бала достастығын біледі;

      6) денені шынықтыру қажеттігін түсінеді, денсаулықты сақтауды қамтамасыз ететін сауықтыру әдістемесі мен қауіпсіздік шараларын іс жүзінде қолдана алады;

      7) топта, сыныпта, отбасында өзіне және өзге адамдарға көңіл бөліп сыйлайды, сондай-ақ бейтаныс адамдармен өзара жағымды, достық қарым-қатынас жасай алады;

      8) өз туыстары мен жақындарының еңбегі мен кәсібіне ықылас танытып, құрмет көрсете алады;

      9) табиғаттың өмір сүрудің негізі ретіндегі маңызын түсінеді;

      10) қоршаған ортаға қамқорлық танытып, табиғи көздердің тазалығын сақтай біледі;

      11) оқу кітаптарын саналы түрде таңдай біледі, өз мінез-құлқын әдеби кейіпкерлердің әрекеттері арқылы бағалай алады.

      53. Оқушылар 4-сыныптың соңында:

      1) адамгершілік құндылықтар мен өмірді тану, білімге құштарлық, ойлылық, ұжымшылдық, арман, ата-бала өнері, тіл, туған ел, жақсы сөз, адал достық, қуаныш, ашу мен ақыл, кешірім мен келісім, ортақ іс, құрмет, жақсылық жасау, талаптану, тыңдай білу, өзімшілдік пен көпшілдік, батылдық пен өжеттік, еңбекқорлық пен еріншектік, төзім мен табандылық, сабырлылық сияқты жаңа ұғымдар туралы терең түсініктер алады;

      2) өзінің сезімдері мен талпыныстарын көрсете алады, жағымсыз эмоциялары мен әрекеттерін тежей алады;

      3) өз ойы мен алған әсерлерін шығармашылық әрекеттер арқылы жеткізе алады;

      4) этика ережелерін біледі және іс жүзінде қолдана алады;

      5) табиғатқа, жер-анаға, суға қамқорлық жасай алады;

      6) денсаулықты сақтау және нығайтуды біледі;

      7) адам мен табиғаттың үйлесімділігі, табиғаттың адам дамуына жағымды әсерін сезіне алады, табиғатқа қамқорлық жасайды;

      8) өзін Қазақстан Республикасының азаматы ретінде сезінеді, ел, қала, ауыл, мектеп өміріне өзінің қатысты екенін біледі, қоғамға қызмет етудің мәнін түсінеді.

      54. Мектептің бастауыш сатысына арналған рухани-адамгершілік білім беру мазмұны "Өзін-өзі тану" пәні бойынша БМЖМС-да қабылданған рухани-адамгершілік білімнің жалпы мақсаттарына және оларға сәйкес күтілетін нәтижелер жүйесіне қол жеткізу құралы болып табылады.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4 сыныптары үшін
"Музыка" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

      2. Бастауыш сыныптардағы "Музыка" пәні оқушылардың рухани және адамгершілік тұлғасын қалыптастыратын негізгі пәндердің біріне жатады. Музыка баланың бойындағы асыл қасиеттерін оятып, елін, жерін, Отанын сүюге тәрбиелейді.

      3. Музыка оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытып, олардың қиялын, есте сақтау қабілетін, танымдық қызметінің белсенділігін арттыруына ықпалын тигізеді.

      4. Оқыту мақсаты:

      1) оқушылардың музыкалық мәдениетін қалыптастыру;

      2) көркемдік талғамын тәрбиелеп, шығармашылық қабілетін дамыту.

      5. Оқыту міндеттері:

      1) оқушылардың музыка өнері жайында көзқарасын кеңейту, музыкалық құбылыстарға қызығушылығын дамытып, көркемдік талғамын қалыптастыру;

      2) музыкалық шығармаларға өзінің көзқарасын білдіре білу;

      3) музыкалық-шығармашылық әрекет барысында, тәжірибелік дағдыларын іске асыру;

      4) музыка тыңдау, ән айту, музыкалық аспаптарда ойнау, мәнерлі қимылдар жасау, суырып салу.

      6. Бағдарлама мазмұны қазақ халқының дәстүрлі мәдениеті, классикалық музыканың ең озық үлгілері, қазіргі таңдағы Қазақстан музыка өнері және республикамыздағы өзге халықтардың музыкалық мұрасымен танысады. Бағдарлама музыка өнерінің даму заңдылықтарын түсінуге бағыталып, өмірімен байланысын көрсетеді.

      7. Музыкалық білім беру мазмұнының негізінде келесі ұстанымдар іріктелген:

      1) түсініктілік ұстанымы оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отыра, музыкалық қабілетінің дамуына ықпал ететін тиімді әрі қолайлы оқу материалдарын қолданады;

      2) үздіксіздік ұстанымы барлық сыныптар арасындағы сабақтастықты, мазмұн, шығармашылық жағынан жүйелілік пен бірізділікті білдіреді;

      3) тәжірибелік әрекет ұстанымы музыкалық ұғымдарды игеріп, ән айту және аспапта орындау тәсілін бойына сіңірудегі басты әдіс болып табылады;

      4) шығармашылық ұстанымы оқушының бойындағы қабілетін аша түсіп, өнермен араласу барысында жетістікке жетуіне ықпал етеді.

      8. Музыка сабағындағы негізгі әрекеттердің түрлері:

      1) музыка тыңдау – музыка талғамын қалыптастыру: мәнерлі де көркембейнелі ырғақтар, аңдар мен құстардың үні, адамның сөйлеу дауысы, табиғаттың үніне еліктеу сияқты музыкалық қиялын дамыта түседі; музыканы мән беріп, аса ұқыпты тыңдап, музыкалық аспаптардың тембрлік бояуын ажырату;

      2) білімділік әрекеті музыка мәнерлігінің негізгі белгілерімен танысу; музыка сауаты: жоғары, орта және төмен дыбыстар; дыбыстың қатты немесе ақырын естілуі; тез, орташа және жай екпіндер; музыканың көңілді – мұңды, салмақты – үрейлі сипаты; музыканың мәнерлеу белгілері мен түрлері туралы қарапайым түсінік: екпін, ырғақ, дыбыс күші, ән шумағы, күйдің буыны, аяқталған шығарма;

      3) ән орындау орындаушылық әрекеттің негізгі түрі болып табылады; мұғалімнің негізгі міндеті: әр түрлі сипаттағы әндерді көркем әрі мәнерлі орындауға машықтандыру; балаларды күш салмай табиғи дауысымен айтуға дағдыландыру;

      4) музыкалық аспаптарда орындау топ болып домбыра және ұрмалы аспаптарды меңгеруге негізделген; домбыра үйрену тәсілдері халық әндерінің негізінде жасалған жаттығу – тұғыр орындау түрінде жүргізіледі; музыка сабағында таяқшалар, ағаш қасықтар, қоңырау, сылдырмақтар сияқты тағы да басқа ұрмалы аспаптарды қолдану ырғақтық сүйемел жасауға көмектеседі; музыка аспаптарында орындау және музыкаға сәйкес би қимылдарын жасау оқушыға шығарманың жалпы мінезін және екпіні мен бояу ерекшеліктерін сезінуге көмектеседі; жұмыстың бұл түрі баланың музыкаға деген сезімі мен ынтасын арттыра түседі.

      9. Шығармашылық тапсырмалар баланың қиялы мен фантазиясына негізделген; шығармашылық импровизация музыка сабағында алған білімін пысықтаудың бірден-бір тәсілі болып табылады; сабақта төмендегідей жұмыс түрлерін пайдалануға болады: ырғақтық ойындар мен ырғақтық сүйемел, музыкаға сәйкес қимылдар жасау, музыканың мазмұнына сай сурет салу, әндерді, ертегілерді, аңыз-күйлерді сахналау.

      10. Музыканы оқыту барысында мынандай пәнаралық байланыс жүзеге асырылады:

      1) "Қазақ тілі": сөздің және музыкалық интонацияның байланысы; тілдік және музыкалық есту қабілетін дамыту; ойдың толық, түсінікті болуына, сөйлеу мәдениетінің жоғары болуына мән беру;

      2) "Әдебиеттік оқу": тілді дамыту; әннің мәтініне көңіл бөлу;

      3) "Бейнелеу өнері": музыкадағы табиғат құбылыстарын бейнелеу (су ағысы, аттың шабысы, құстардың ұшуы, жайлау көрінісі); музыка тыңдауға көркем сурет туындыларын пайдалану; тыңдаған шығармаларына сурет салып келу;

      4) "Дүниетану": табиғат бейнесін музыка тілімен сабақтастыру; музыка шығармаларында кездесетін жан-жануарлар атаулары мен жер атаулары;

      5) "Математика": қарапайым математикалық ұғымдарды, музыка шығармаларын талдауда қолдану (ырғақ, өлшем, екі-төрт буынды, т.с.с);

      6) "Еңбекке баулу": оқушылардың қолдан жасалған бұйымдарын көрнекілік ретінде пайдалану;

      7) "Дене шынықтыру": ритмикалық қозғалыстарға музыка сүйемелін пайдалану; музыкалық ойындар.

      11. Оқу жылындағы барлық сағат саны:

      1) 1 сынып – аптасына 1 сағат, жылына 33 сағат;

      2) 2 сынып – аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат;

      3) 3 сынып – аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат;

      4) 4 сынып – аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат.

Оқу пәнінің 1-сыныптағы базалық білім мазмұны

      12. "Музыкалық аңыз әлеміне саяхат" – 9 сағат:

      1) музыка суреттейді;

      2) музыка бейнелейді ("Ақсақ құлан", "Нар идірген", "Тепеңкөк", "Жетім бала");

      3) музыка сөйлейді;

      4) әсем әнге билейміз.

      13. "Ғажайып сырлы аспаптар үні" – 7 сағат:

      1) дархан даланың үні – сыбызғы;

      2) табиғатпен сыр шерткен шаңқобыз;

      3) саздан туған сазсырнай;

      4) аңыздан жаралған аспап – жетіген;

      5) аспаптардың атасы – қобыз;

      6) жақсылыққа жол ашқан сиқырлы аспап.

      14. "Ән көңілдің ажары" – 9 сағат:

      1) көңілді әндер;

      2) музыкалық жанрлар жайлы түсінік: ән, би, марш;

      3) музыканы кім шығарады;

      4) менің сүйікті мерекем.

      15. "Отан от басынан басталады" – 8 сағат:

      1) бесік жыры;

      2) ақ мамам;

      3) асыл әже;

      4) менің әліппем

      5) мұғалім ол біздің;

      6) қазақы дастархан;

      7) ҚР Гимні.

      16. Ән орындау кезінде:

      1) 1-сынып оқушысына ән айту дағдысын қалыптастыруға ұқыптылықпен қарап, дауыс диапазонының мүмкіндігіне лайық жұмыс жасау;

      2) әннің мазмұнын ұғынып, сөзін дұрыс орындауға машықтандыру;

      3) дауыс аппаратын дұрыс пайдаланудың алғашқы жолдарын үйрету;

      4) сөйлеу және дикция тазалығына аса мән беру, ән айту мәдениетінің алғашқы жолдарын қалыптастыру талап етіледі.

      17. Орындауға ұсынылатын репертуар: Ш.Қалдаяқов, Ж.Нәжімеденов, Н.Назарбаев. "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны", "Бесік жыры", Н.Тілендиев "Ақ мамам", Н.Тілендиев "Әжеме", Б.Ғизатов, Ж.Нәжімеденов "Әліппе", Б.Ғизатов "Мұғалім ол біздің", М.Омаров "Қазақы дастархан", халық әні "Еркем-ай", К.Дүйсекеев, Ш.Сариев "Ана", И.Нүсіпбаев, Х.Талғаров "Домбырасыз ән қайда", Б.Байқадамов "Айгөлек", М.Оразбаев "Бала уату", Г.Гусейнли, Т.Муталибов "Шөжелерім", А.Еспаев, А.Дүйсенбиев "Ақтайлақ", Е.Өміров, К.Елубаев "Қаздарым", К.Қуатбаев, А.Тоқмағамбетов "Ақша қар", Б.Аманжолов, Е.Утетлеуов "Наурыз – тәуір қыз".

      18. Аспапта орындау кезінде:

      1) ұрмалы аспаптарды меңгеру арқылы ырғақтық есту қабілетін қалыптастыру;

      2) домбыра аспабын орындаудағы әдістәсілін меңгеру (халық әндерінің негізінде).

      19. Музыка тыңдау:

      1) 1-сыныпта музыка тыңдау оқушының ең басты жұмыс әрекетінің жетекші түрі ретінде ұсынылады, оқушы музыка тыңдау арқылы пәннің негізгі мазмұнын игеруге талпынады;

      2) яғни, бұл жұмыс әрекеті оқушының музыканы түсініп қабылдауына, ішкі терең сезімін оятып, музыкаға деген көзқарасының қалыптасуына және қоршаған ортаны суреттеп, бейнелей алуына бағытталады, музыка тыңдау – оқушының музыкалық әсерінің қалыптасуында ұзақ уақыттар бойына жинақтайтын маңызды процестердің бірі болмақ;

      3) бұл арқылы әр түрлі музыкалық иірімдермен сусындап, мазмұны мен ерекшеліктерін ажырата біледі, халық әндері мен балаларға арналған түрлі әндердің ырғақтық ерекшелігі, күйаңыздарының мазмұнымен сабақтасқан музыка тілі, би және марштық ырғақ т.б.;

      4) тыңдауға арналған шығарманың ұзақтығы бір немесе екі минуттан аспайды.

      20. Тыңдауға ұсынылатын репертуар: Ш.Қалдаяқов, Ж.Нәжімеденов, Н.Назарбаев. "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны", халық күйі "Ақсақ құлан", халық күйі "Нар идірген", халық күйі "Тепеңкөк", халық күйі "Жетім бала", халық күйі "Аңшының зары", халық күйі "Қасқыр", халық күйі "Сыбызғы сыры", халық күйі "Қос мүйізді Ескендір", халық күйі "Салкүрең", халық күйі "Бозінген", халық әні "Қара жорға", халық әні "Қамажай", халық әні "Елім-ай", Б.Жамақаев "Махаббат вальсі", А.Жұбанов "Би күйі", Т.Сарыбаев "Наурыз-думан", С. Майкапар "Бирюльки" ("Полька", "Менуэт", "Маленький командир"), С.Прокофьев "Балалар музыкасы: 12 жеңіл пьеса" ("Вальс", "Шегірткелер шеруі"), П.Чайковский "Балалар альбомы" ("Вальс", "Мазурка", "Марш деревянных солдатиков"), Ғ.Жұбанова "Балалар мен жас өспірімдерге арналған 12 пьеса" ("Күй аңыз"), М.Омаров, К.Қазыбекұлы "Әнші, күйші, биші балапан".

      21. Музыкалық сауаттылық: дыбыс – төменгі, ортаңғы, жоғарғы; ұзақ, қысқа, қатты, жай; ырғақ – сөйлеу, музыкалық; динамика – қатты, жай, форте, пиано; екпін – жай, орташа, тез; алғашқы жанрлық ерекшеліктерді білу – ән, күй, би, марш; композитор орындаушы (жалпы мағлұмат беру) музыкалық аспаптар – домбыра, қобыз, сыбызғы, жетіген, дауылпаз, скрипка, труба, фортепиано, барабан; тембр – адамдар дауысы, музыкалық аспаптардың дыбысы, қоршаған ортадағы "музыкалық бояулар".

      22. Шығармашылық тапсырмалар:

      1) музыкадан оқушының алған әсерін әңгімелеп айту, суретпен бейнелеу, қимыл әрекет арқылы бағдарлау;

      2) ертегі тыңдау; ән-күйдің шығу тарихы жөнінде әңгімелесу.

3. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      23. "Күйші композиторлар" – 9 сағат:

      1) күй атасы Құрманғазы;

      2) Күй шебері Тәттімбет;

      3) Халық композиторы Дәулеткерей;

      4) Күй шешені Қазанғап;

      5) Арнау күй;

      6) Күй анасы – Дина.

      24. "Әлемді шарлаған музыкалық аспаптар" – 7 сағат:

      1) көне аспаптар сыр шертеді – қобыз және скрипка;

      2) халықтың мақтанышына айналған – домбыра-комуз, шертер-балалайка;

      3) ежелгі музыкалық аспаптар – дабыл, дауылпаз - барабаны, асатаяқ - ложки, қоңырау - бубенцы, даңғыра-дойра, сақпан-трещотка;

      4) табиғатпен үндескен сыбызғы;

      5) халық арфалары – жетіген, гусли, цимбало;

      6) шырқа, сырнай.

      25. "Концерт залына саяхат" – 10 сағат:

      1) өнер ордасы – театр;

      2) концерт залымен танысайық;

      3) филармония – өнер шаңырағы;

      4) камералық музыка;

      5) ең үлкен музыка аспабы – орган;

      6) хор капелласының концерті;

      7) квартет өнер көрсетеді;

      8) қазақ халқының биі;

      9) эстрада музыкасының концерті.

      26. "Туған өлкем" – 8 сағат:

      1) "Алатау";

      2) "Ақ бұлақ";

      3) "Бір бала";

      4) "Сағындым Алматымды";

      5) "Атамекен", "Өз елім";

      6) "Туған жер".

      27. Ән орындау кезінде:

      1) әндердің әуенін сазды орындауға дағдылану, әндердің мәтінінің мазмұнына мән беру, түсініп орындауға дайындау;

      2) әннің ырғағы мен әуенін дұрыс айтуға машықтандыру;

      3) шумақ пен қайырманың кезектілігін ескеру, әндердің мінезі мен көңіл күйіне лайық интонациялық белгілерін сақтау;

      4) дем алу ережесі және нақты дауыс мәнерімен жұмыс жасауын қадағалау.

      28. Орындауға ұсынылатын репертуар: Ш.Қалдаяқов, Ж.Нәжімеденов, Н.Назарбаев "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны", Ә.Бейсеуов, С.Асанов "Қошақаным", К.Дүйсекеев, Ш. Сариев "Ана", қазақтың халық әні "Гүлдерайым", қазақтың халық әні "Қалаулым", К.Шілдебаев, А.Асылбеков "Жаңа жыл", С.Мұратов, Б.Ысқақов "Наурыз тойы", Н.Тілендиев "Алатау", Б.Тәжібаев "Ақ бұлақ", Б.Тәжібаев "Туған жер".

      29. Аспапта орындау кезінде:

      1) ұрмалы аспаптарды меңгеру арқылы ырғақтық есту қабілетін қалыптастыру, үйренген әндері мен музыкалық шығармаларды ырғағына сай сүйемелдей білу;

      2) халық әндерінің негізінде домбыра аспабын меңгеру.

      30. Музыка тыңдау:

      1) баланың мүмкіндігіне лайық әртүрлі сезімге құрылған музыканы тыңдай білу;

      2) музыкалық шығармалардың өзіндік сипатын айыра білу, ең негізгі саздық мәнерін ерекшелеу;

      3) музыканы өмірмен байланыстырып, табиғаттың түрлі құбылыстарымен салыстыра білу, музыкалық аспаптардың тембрлік ерекшелігін айыра білу, адам дауысы, табиғаттың дыбысы;

      4) музыкадан алған әсерін әңгіме, сурет, бейнелеу, қимыл-әрекет арқылы көрсете білу.

      31. Тыңдауға ұсынылатын репертуар: Құрманғазы "Қайран шешем", "Аман бол, шешем", "Машина", "Түрмеден қашқан", "Кісен ашқан", "Бұқтым-бұқтым", "Адай"; Тәттімбет "Саржайлау", "Сылқылдақ"; Дәулеткерей "Қосалқа", "Құдаша", "Көрұғлы"; Қазанғап "Көкіл", "Шынаяқ тастар", "Құс қайтару", "Өттің дүние"; Дина "Әсем қоңыр; Ықылас "Күйаңыз", "Аққу", "Жез киік"; халық күйі "Салкүрең"; орыстың халық әні "Коробейники"; халық күйі "Сары өзен"; халық әні "Қараторғай"; халық әні "Бір бала"; А.Қоразбаев "Сағындым Алматымды"; Е.Хасанғалиев "Атамекен"; Н.Римский-Корсаков "Хоровод" әні, Садко "Заиграйте, мои гусельки"; М.Мусоргский "Картинки с выставки" ("Избушка на курьих ножках", "Старинный замок"); П.Чайковский "Времена года" ("Масленица", "Подснежник"); В.А Моцарт, А.Глоба "Көктем әні", хорға өңделген; А.Рубинштейн, М.Лермонтов "Горные вершины", хорға өңделген; А.Алябьев, И.Козлов "Вечерний звон", хорға өңделген; П.Чайковский "Да исправится молитва моя", хорға өңделген; В.А. Моцарт. Квартет, ор.10, Ре минор, үзінді; Ғ.Жұбанова Квартет для струнных № 1,үзінді; А.Жайымов "Шалқыма"; Бах И.С. Органға арналған "Токката және Фуга", ре минор, үзінді; Каччини Дж. "Аве Мария", дауысқа және органға арналған; А.Алябьев, А. Дельвиг "Соловей"; Л.Хамиди, Н.Әлімқұлов "Бұлбұл"; А.Варламов, М.Лермонтов "Белеет парус одинокий"; Түркеш "Көңіл ашар"; Құрманғазы "Сары-арқа".

      32. Музыкалық сауаттылық, жалпы түсінік: дыбыс, оның сипаты – жоғары, орта, төмен; созылмалы-қысқа, қатты-жай; әуен – шығарманың музыкалық сипаты, музыкалық бейне; түрі – әндегі шумақ пен оның қайырмасы, күйдегі буын, аяқталған шығарма; ырғақ – әр түрлі ырғақтық ерекшеліктер; қазақ халқының музыкалық аспаптарының тембрлік ерекшеліктері; композитор – орындаушы – тыңдаушы; музыканың негізгі түрлері – вокалды, аспапты, жеке орындау, хор, оркестр (жалпы түсінік); хор – балалар, ерлер, әйелдер, аралас; музыкалық аспаптар – ыспалы аспаптар – қобыз, скрипка; шертпелі аспаптар – домбыра-комуз, шертер - балалайка. Ұрмалы, сілкімелі аспаптар – асатаяқ-ложки, тұяқ тас-барабанка, қоңырау-бубенцы, даңғыра-дойра, сақпан-трещотка; үрмелі аспаптар – мүйіз сырнай-зурна, мес қобыз – волынка; сырнай – гармонь, баян; үрмелі аспаптар - тастауық-чопа чор, сыбызғы - свирель; жетіген – гусли, цимбалы.

      33. Шығармашылық тапсырмалар:

      1) музыкалық шығармалардың сипатына сай қимыл әрекет жасау;

      2) би қимылдары мен қарапайым бірқалыпты музыкалық ырғақтарды орындау;

      3) музыкалық образдарға ену.

4. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      34. "Халқымыздың мақтанышы әнші композиторлар" – 9 сағат:

      1) ел еркесі – Ақан сері;

      2) аты әнге айналған – Балқадиша;

      3) ән жүйрігі – Біржан сал;

      4) Біржанның Теміртасы;

      5) сұлу сазды – Гәкку;

      6) Жаяу Мұса – Ақсиса;

      7) Абай салған сырлы әндер.

      35. "Қазақ халық аспаптарының жаңа өмірі" – 7 сағат:

      1) халық аспаптар оркестрі қалай құрылды?

      2) домбыра мен қобыз аспабының түрленуі;

      3) оркестр құрамындағы аспаптар;

      4) оркестрдегі дирижердің міндеті;

      5) қазақтың көне музыкалық аспаптарын жинаушы – Болат Сарыбаев;

      6) "Отырар сазы" фольклорлы-этнографиялық оркестрі;

      7) көне аспаптардың жаңаша жаңғыруы.

      36. "Бүгінгі заман музыкасы" – 10 сағат:

      1) үрмелі аспаптар оркестрі;

      2) эстрадалық симфониялық музыка;

      3) джаз оркестрі;

      4) қуыршақ театры;

      5) кино және музыка;

      6) эстрада өнері.

      37. "Қазақстан кәсіби композиторларының музыкасы" – 8 сағат:

      1) бейбітшіліктің ақ құсын әнге қосқан – А.Жұбанов;

      2) қазақ операсының сазгері – М.Төлебаев;

      3) кәсіби әннің шебері – Б.Байқадамов;

      4) өмірге әнмен сән берген – К.Дүйсекеев;

      5) қазақ музыкасының мақтанышы – Ғ.Жұбанова;

      6) домбыраны күй сандықта сарнатқан – Н.Меңдіғалиев;

      7) қазаққа вальс сыйлаған – Л.Хамиди;

      8) музыка майталманы – Е.Брусиловский.

      38. Ән орындау кезінде:

      1) ән айту шеберліктерін меңгеру;

      2) шығарманы орындау барысында музыкалық бейнелерге ене білу;

      3) дирижердың нұсқауымен ән айтуды үйрену.

      39. Орындауға ұсынылатын репертуар: Ш.Қалдаяқов, Ж.Нәжімеденов, Н.Назарбаев "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны", Ә.Бейсеуов, Т.Молдағалиев "Ұстазым", К.Дүйсекеев, Ш.Сариев "Туған жер", халық күйі "Келіншек", А.Жұбанов "Ақ көгершін", халық әні "Жар-жар", халық әні "Сәулем-ай", халық күйі "Салкүрең", Ш.Қалдаяқов "Ана туралы жыр".

      40. Аспапта орындау кезінде:

      1) ұжыммен бірге ұрмалы аспаптармен халық әндерін бір ырғақта сүйемелдеп үйрену;

      2) домбыра аспабында халық әндері мен күйлерін орындаудағы шеберліктерін шыңдау.

      41. Музыка тыңдау:

      1) музыкаға аса мән беріп тыңдауға үйрету, жанрлық ерекшеліктерін білу, көңілкүйі мен оның сырсипатын түсіну;

      2) халықтық және кәсіби жанрларды ажырата білу, музыкалық образдың даму барысын қадағалау, музыканы жанды әрі образды өнер деген түсінігін қалыптастыру;

      3) белгілі бір шығарманы әр түрлі орындауда тыңдатып салыстыра білу қабілетін дамыту (вокалдық, аспаптық, оркестрмен және жеке орындаудағы).

      42. Тыңдауға ұсынылатын репертуар: Ақан сері "Маңмаңгер", Ақан сері "Балқадиша", Біржан сал "Адасқақ", Біржан сал "Теміртас", Үкілі Ыбырай "Гәкку", Жаяу Мұса "Ақ сиса", Абай "Көзімнің қарасы", қазақтың ғұрыптық әндері: Жаржар, Сыңсу, Беташар; халық әні "Япурай", Махамбет "Жұмыр Қылыш", Ортеке биі "Секіртпе", Н.Тілендиев "Саржайлау", Ж.Дәулетов "Қазақ елі", А.Жұбанов "Ақ көгершін", М.Төлебаев "Біржан-Сара" операсынан үзінді "Би", Б.Байқадамов "Су тасушы қыз", К.Дүйсекеев "Домбыра", Ғ.Жұбанова Скрипкаға арналған "Романс", Н. Меңдіғалиев "Домбыра туралы поэма", С.Бәйтереков "Әлия", Л.Хамиди "Қазақ вальсі", Е.Брусиловский "Бозайғыр", Б.Жұманиязов "Серпін", П.Чайковский "Пляска скоморохов", Н.Тлендиев "Ата толғау", "Көш керуен", М.Глинка "Камаринская", Л.Бернстайн "Дивертисмент", "Әскери марш", Е.Брусиловский 3-і симфония "Сары-Арка", скерцо; А.Зацепин "Біздің сүйікті дәрігер" фильміне музыка, Блюз "Бүги мен блюз айтамын", Дж.Гершвин "Менің сүйіктім", Миллс И., Эллингтон Д. "Керуен", Браун Джеймс. Би джаз.

      43. Музыкалық сауаттылық, жалпы түсінік, әндердің жанрлық ерекшеліктері лирикалық, бесік жыры, жаржар, сыңсу, беташар, халықтық және кәсіби (композиторлық) музыка, халық композиторлары – сал, сері, халық композиторларының әндері, халық аспаптар оркестрі, ансамбль, квартет, трио, дуэт, эстрада және рок тобы.

      44. Шығармашылық тапсырмалар, халық композиторларының туындыларының мазмұны бойынша сахналық қойылымдар жасау.

5. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      45. "Ұлы ұстаздар көші" – 9 сағат:

      1) күй дәстүрінің шежірешісі – Қали Жантілеуов;

      2) ән өнерін паш еткен – Манарбек Ержанов;

      3) әншілік өнердің хас шебері – Жүсіпбек Елебеков;

      4) қара қобызды сарнатқан – Жаппас Қаламбаев;

      5) әнін көкке қалықтатқан – Ғарифолла Құрманғалиев;

      6) күй аңызын ардақтай жеткізген – Дәулет Мықтыбаев;

      7) ұстазды ұлы тұтқан күйші – Төлеген Момбеков.

      46. "Еуропа музыкасының шыңы симфониялық оркестр" – 7 сағат:

      1) симфониялық оркестр қалай пайда болды;

      2) симфониялық оркестрдегі ішекті-ыспалы аспаптар;

      3) оркестрдегі үрмелі ағаш аспаптар;

      4) жезді аспаптар қашан пайда болды;

      5) ұрмалы аспаптар тобы;

      6) арфа аспабы қайдан келді;

      7) оркестрге үн берген аспап.

      47. "Еуропа опералық театрларына саяхат" – 10 сағат:

      1) опералық театр тарихы;

      2) еуропаның атақты опера театры – Ла-скала;

      3) әлемге әйгілі Метрополитен-опера театры;

      4) орыстың Үлкен театры;

      5) әйгілі Вена опералық театры;

      6) Сидней опералық театры;

      7) неміс опера театры.

      48. "Қазақстан халықтарының музыкалық өнері" – 8 сағат:

      1) орыс халық музыкасы;

      2) қырғыз халқының музыкалық өнері;

      3) өзбектің әндері мен билері;

      4) ұйғыр халқының музыкалық мұрасы;

      5) корей халық театры;

      6) украин халқының әйгілі гопагі;

      7) грузин халық биі лезгинка;

      8) неміс маршы;

      9) татар халқының сұлу сазды әндері.

      49. Ән орындау кезінде:

      1) ән айтудың түрлері – сұлулап әрі мәнерлеп жеке орындау;

      2) өз бетімен және дирижердің нұсқауымен орындау;

      3) әнді және оның орындалуын талдай білу, ән айту ережелерін сақтау.

      50. Орындауға ұсынылатын репертуар: Ш.Қалдаяқов, Ж.Нәжімеденов, Н.Назарбаев "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны", Абай "Желсіз түнде жарық ай", Базар жырау "Терме", К.Дүйсекеев, Ш.Сариев "Ана тілін сүйеміз", К.Дүйсекеев, Ш.Сариев "Солдат болам мен ертең", Жаяу Мұса "Ақсиса", Халық әні "Құралай", А.Жұбанов, Н. Баймұхамедов "Ақ көгершін", И.Ильясов, Ж.Боранбаев "Қазақы дастарханым", Қазанғап "Шынаяқ тастар", С.Мұхамеджанов, Г.Жұмабаев "Қазақстан", И.Нүсіпбаев, Е.Елубаев "Достық", Б.Оралұлы, А.Асылбек "Астана".

      51. Аспапта орындау кезінде:

      1) домбыра, ұрмалы және тағы басқа даңғыра аспаптарда ойнай білу;

      2) басқа да ұрмалы аспаптардың сүйемелдеуімен әндер мен музыкалық шығармаларды мәнерлеп орындай білу.

      52. Музыка тыңдау:

      1) образ жасаудағы музыкалық мәнерліктің маңызын түсіну;

      2) халықтық және кәсіби жанрлардың ерекшелігін білу, хор және оркестр түрлерін тыңдау арқылы айыра білу;

      3) музыкалық аспаптардың тембрлік ерекшеліктерін білу, музыканы тыңдау арқылы әрбір ұлтқа тән ерекшелігін айыра білу;

      4) музыканы өмірдің тыныс тіршілігі яғни құбылыстармен салыстыра білу.

      53. Тыңдауға ұсынылатын репертуар: Естай "Қорлан", Мәди "Қарқаралы", Ықылас "Жез киік", Мұхит "Үлкен айдай", Ықылас "Шыңырау", Сүгір "Бес жорға", Л.В.Бетховен "3-симфония" үзінді, Н.Паганини "24 каприс", Сен-Санс "Аққу", М.Равель "Балеро", А.Хачатурян "Гаянэ" балетінен қылышпен би, Ф.Шопен "Прелюдия", итальян халық әні "Күнім менің", Ж.Бизе "Кармен" операсынан Кармен ариясы, П.Чайковский "Евгений Онегин" операсынан Ленскийдің ариясы, орыстың халық әні "Светит месяц", қырғыз халық күйі "Ақ тамақ – көк тамақ", өзбек халық әні "Ялла", ұйғыр халық әні "Аппақ-аппақ тошканларым", корей халық әні "Мунген тауы", украин халық биі "Гопак", грузин халық биі "Лезгинка", неміс "Маршы", татар халық әні "Су бойлары".

      54. Музыкалық сауаттылық, жалпы түсінік: дыбыс, оның сипаты – жоғары, орта, төмен; созылмалы-қысқа, қатты-жай; музыкалық мәнерлілік – әуен, ырғақ, регистр, екпін, динамика, тембр, лад; композитор – орындаушы – тыңдаушы; халық композиторлары – күйші, сал, сері; халықтық және кәсіби (композиторлық) музыка; орындаушылар – домбырашы, қобызшы, пианист, скрипкашы, флейташы, әнші, әртіс; музыканың негізгі түрлері – вокалды, аспапты, жеке орындау, хор, оркестр; халық билері – лезгинка, гопак, сиртаки, бульба, мавриги, лендлер, мазурка, полька; кәсіби (композиторлық) музыка – әндер, аспаптық пьесалар, прелюдия, сюита, поэма, симфония, балет, опера; оркестрлер – симфониялық оркестр, оркестрлік топтардың құрамы; музыкалық аспаптар – скрипка, альт, виолончель; флейта, кларнет, гобой, фагот, труба, туба; барабан, литавра.

      55. Шығармашылық тапсырмалар, барлық ішкі сезім, көңілкүйімен шығармаларды сезіну және музыка жайлы өзінің ойын әңгіме, сурет немесе қимылмен көрсете білу, теледидардан көрген, радиодан естіген музыкалық хабарлар жайлы өз ойын айта білу, музыкалық ертегілерден сахналық қойылымдар жасау, мектепте және басқа да музыкалық мерекелер мен фестивальдарға қатысу.

6. Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      56. Оқушылардың дайындығы пәндік, тұлғалық, жүйелі-әрекеттік нәтижелеріне қарай бағаланады.

      57. Пәндік нәтижелері екі аспектен қарастырылады: білу керек және орындай алу керек.

      58. "Музыка" 1-сыныпты аяқтаған кезде оқушылар білу керек:

      1) музыкалық сауаттылықтың негіздерін: музыкалық және ұрмалы дыбыстарды, жоғары және төмен дыбыстарды, қысқа және ұзақ дыбыстарды;

      2) музыкалық мәнерлілікті көрсететін негізгі белгілерін: тез, орташа, жай екпінділігі, динамикалық көрінісі, әуені;

      3) жанрлық ерекшеліктерін – ән, күй, би, марш;

      4) музыкалық аспаптардың аталуын (домбыра, қобыз, сыбызғы, жетіген, дауылпаз, балалайка, гусли, свирель);

      5) ән орындаудың негізгі ережелері.

      59. "Музыка" 1 сыныпты аяқтаған кезде оқушылар орындай алу керек:

      1) музыкалық аспаптар тембрін анықтауды;

      2) музыка шығармаларының көңіл-күйін айыра білуді;

      3) музыкалық шығармаларды тыңдауды;

      4) бағдарлама репертуарынан музыкалық шығарма мазмұнын айтуды;

      5) аспапта орындалған нақышты және таныс әндерді дауыс ырғағымен тани білуді меңгеруі тиіс;

      6) дирижердың сүйемелдеуімен ән айту;

      7) ұрмалы аспаптарда, домбырада қарапайым ырғақпен сүйемелдеп орындау.

      60. "Музыка" 2-сыныпты аяқтаған кезде оқушылар білу керек:

      1) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұранын;

      2) қарапайым музыкалық терминологияны білу және оларды қолдануды;

      3) ырғақ, екпін, динамика, тембр, әуен, сүйемел (аккомпанемент), лад сынды негізгі музыкалық терминдерді;

      4) асатаяқ – қасықтар, қоңырау – бубенцы, сақпан – трещотка, даңғыра – дойра, дабыл – барабандар, сырнай – гармонь, жетіген – гусли, цимбало, домбыра – комыз – дутар сияқты музыкалық аспаптарды;

      5) шумақ және әннің қайырмасы, күйдің буыны, бүтін шығарма сынды қарапайым түсініктерді.

      61. "Музыка" 2 сыныпты аяқтаған кезде оқушылар орындай алу керек:

      1) халық музыкасы, халық әні, халық күйші-композиторы ұғымдарды анықтауды;

      2) вокалдық, аспаптық, жеке, хор және оркестр сынды музыка түрлерін ажырата білуді;

      3) дыбыс бояуына қарап халық аспаптары үнін меңгеруі тиіс;

      4) әнді дұрыс яғни дер кезінде бастап және аяқтау, әуен бойынша орындау, әннің тыныс белгілерін дұрыс қолдану, әннің мәтінін нақты әрі түсінікті айту, дирижердің нұсқауын түсіну;

      5) әндерді өзінің сүйемелдеуімен музыкалық аспаптарда орындай алу.

      62. "Музыка" 3-сыныпты аяқтаған кезде оқушылар білу керек:

      1) жанрлардың атауларын, халықтық және кәсіби (композиторлық) музыкаға жататын жанр түрлерін;

      2) білетін шығармалардың атаулары мен олардың авторларын;

      3) әнші, сал-сері, халық композиторы сынды халық музыкасына жататын нақты ұғымдарды;

      4) музыкалық бейненің дамуына әсер ететін, музыкалық мәнерліліктің негізгі белгілерін;

      5) қазақтың халық аспаптары оркестрінің құрамын;

      6) қазіргі заман қазақстан композиторлар есімін.

      63. "Музыка" 3-сыныпты аяқтаған кезде оқушылар орындай алу керек:

      1) композитор – орындаушы – тыңдаушы деген ұғымдарды түсінуді;

      2) халықтық және кәсіби музыка деген ұғымдарды түсінуді;

      3) халықтық және кәсіби музыканың түрлерін салыстыруды;

      4) тыңдаған шығармалардың көңілкүйін, жанрын аңықтауды;

      5) музыкалық терминдерді қолдана отырып шығарма жайлы өз ойын айта білуді;

      6) туған өлкедегі музыкалық дәстүрлер жайында баяндауды.

      64. "Музыка" 4-сыныпты аяқтаған кезде оқушылар білу керек:

      1) жанрлардың аңықтамасы, халық және кәсіби музыкаға жататын жанр түрлерін;

      2) ұлттық музыкалық мәдениеттің белгілі өкілдерін;

      3) симфониялық оркестр құрамын және оған жататын ішекті, ағаш және жезді үрмелі, ұрмалы аспаптардың атауларын;

      4) әлемге танымал театрлардың атауларын білуін;

      5) республикамыздың негізгі концерттік және театр мекемелерін;

      6) туған өлкесінің дәстүрін және өз елінің музыкалық өміріне байланысты оқиғаларды;

      7) білетін музыкалық шығармаларды есту арқылы ажыратып, олардың ұлттық ерекшелігін анықтай білуі тиіс.

      65. "Музыка" 4-сыныпты аяқтаған кезде оқушылар орындай алу керек:

      1) сыныптан, концерттен, радиодан, теледидардан көріп естіген музыкалық шығарма және орындаушы жайлы өз пікірін ашық айта білуді;

      2) музыка жайлы әңгіме қозғағанда, қарапайым музыкалық терминдерді қолдана отырып, музыкалық сауаттылығын көрсете білуін;

      3) әндер мен қүйлерді музыкалық аспапта өз мәнерінде орындауды меңгеруін;

      4) музыкалық сахналық қойылымдар жасау, мектепте және басқа да музыкалық мерекелер мен фестивальдарға қатысуын.

      66. Тұлғалық нәтижелер:

      1) қазақстанда тұратын басқа да ұлттардың музыкасын түсініп, бағалай білуі;

      2) қоршаған ортадағы сұлулықты сезінуі;

      3) қазақстан музыка өнерінің жетістіктеріне мақтаныш сезімінің қалыптасуы;

      4) музыка өнері мен адам өмірінің байланысын түсіне білуі;

      5) сапалы мәдени талғамын дамытуы;

      6) өз көңіл күйімен сезімін білдіру үшін музыканы пайдалануы.

      67. Жүйелік-әрекеттік нәтижелер:

      1) естіген шығармасына өзінің көңіл күйі мен әсерін білдіре алады;

      2) музыканың негізгі көркемдеуші құралдарын ажыратып, музыкалық шығармаларға жалпылама талдау жасай алады;

      3) мектеп, сынып өміріндегі қоғамдық мәдени жұмыстарда белсенділік танытады;

      4) қосымша деректермен өз бетімен жұмыс жасай алады;

      5) музыка өнері жайлы әнгіме жүргізе алады.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4–сыныптары үшін
"Бейнелеу өнері" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес дайындалған.

      2. "Бейнелеу өнері" курсы эмоциялық-бейнелі, көркемдік ойлау түрін қалыптастыруға бағытталып тұлғаның рухани қызметі қалыптасуының шарты болып табылады.

      3. Оқыту мақсаттары:

      1) эстетикалық сезімдерді тәрбиелеу, өнегелі тәжірибесін байыту, адамгершілік сезімдерін тәрбиелеу, Қазақстан және басқа елдердегі халықтардың мәдениетін құрметтеу;

      2) қиялын, өнер мен қоршаған әлемді қабылдау қабілетін, көркемдік іс-әрекетте бірлесіп жұмыс істеу шеберліктері мен дағдыларын дамыту;

      3) халық шығармашылығына деген қызығушылығы мен сүйіспеншілігін тәрбиелеу;

      4) аңғарымпаздығы мен көріп есте сақтау қабілетін дамыту.

      4. Оқыту міндеттері:

      1) өзінің қоршаған әлемге көзқарасын шығармашылық жұмыстарында көрсете білу қабілетін дамыту;

      2) сурет, кескіндеме, композиция бойынша бейнелеу сауаты негіздерімен таныстыру;

      3) жылы және суық түстермен таныстыру және оларды айыра білуге үйрету;

      4) бейнелеу өнерінің түрлерімен (графика, кескіндеме, сәндік-қолданбалы өнер, мүсін, дизайн, сәулет өнері) және жанрларымен (пейзаж, портрет, натюрморт, анималистика және т.б.) таныстыру;

      5) көркемдік дағдыларды меңгеру (әртүрлі материалдармен жұмыс істеу және әртүрлі бейнелеу техникасын игеру);

      6) шынайы өмірде көркем мәдениеттің көрінісін байқай білу қабілетін дамыту (мұражайлар, сәулет, дизайн, мүсін және т.б.);

      7) сезімдік-эмоциялық белгілерді дамыту: зейін, есте сақтау, қиял, елестету;

      8) оқушылардың қолдарының моторикасын, иілгіштігін, икемділігін және көзбен шамалау дәлдігін жақсарту.

      5. Оқу материалы 4 блок бойынша ұсынылады:

      1) көркемдік іс-әрекет түрлері;

      2) көркемдік сауат негіздері;

      3) қоршаған әлемді тану;

      4) көркем-шығармашылық іс-әрекет мазмұны.

      6. Блоктарға бөлу ерекшелігі:

      1) бірінші блок оқу материалының мазмұнын ашады;

      2) екінші блок оны іс жүзінде іске асырудың құралдарын береді;

      3) үшінші блок тапсырма тақырыбының рухани-адамгершілік, эмоциялық-құндылық бағыттылығын болжамдайды;

      4) төртінші блок іс-әрекет түрлері мен шарттарынан тұрады.

      7. Блоктар өнердің әртүрлі: типологиялық, тілдік, құндылыққа бағдарланған, іс-әрекеттік қырларын ашады, әр сабақта әртүрлі шамада оқытылады, барлық блоктар кешенді түрде бастауыш көркемдік білім мен тәрбие міндеттерін шешуге бағытталған.

      8. Оқыту процесінде пәндермен пәнаралық байланыстар жүзеге асырылады:

      1) "Сауат ашу", "Қазақ тілі": өнер туындыларын талдау кезінде мәнерлі, дұрыс, логикалық сауатты сөйлеу тілін қалыптастыру, бейнелеу нысандарын бақылау кезінде шығармашылық елестету мен қиялын дамыту;

      2) "Әдебиеттік оқу": суреттер материалы негізінде сөздік қорын байыту, оқыған мен көзбен көргенді салыстыру, салғастыру қабілеттерін дамыту, оқылған мәтінге сай келетін суреттерді сипаттау қабілетін дамыту, оқылған мәтін материалын бейнелеу;

      3) "Музыка": суретпен жұмыс істеу кезінде музыкалық шығармаларды пайдалану;

      4) "Дүниетану", "Өзін - өзі тану": табиғаттағы, қоршаған әлемдегі нысаналарды сурет салу нысандары ретінде пайдалану, ойша, өз қиялымен сурет салу процесінде өмірлік тәжірибені, экскурсия материалын пайдалану;

      5) "Математика": кеңістік ұғымдарын (жоғары, төмен, алыс, жақын, оң жақ, сол жақ және т.б.), ұзындық пен ен ұғымын, геометриялық пішіндерді суретте пайдалану, тілді математикалық терминдермен толықтыру;

      6) "Еңбекке баулу": қол саусақтарының ұсақ бұлшықеттерін дамыту, көркем еңбек туындыларын сурет салу және мүсін жасау үшін пайдалану;

      7) "Дене шынықтыру": жаттығулар жасау, қозғалыс ойындарын ойнау.

      9. Типтік оқу жоспарына сәйкес оқу жүктемесінің жалпы көлемі 135 сағатты құрайды.

2. Оқу пәнінің базалық білім мазмұны

      10. Блок 1. "Көркемдік іс-әрекет түрлері":

      1) өнер туындыларын қабылдау;

      2) көркем шығармашылық ерекшеліктері: суретші және көрермен;

      3) өнердің бейнелік болмысы: көркем бейне, оның шарттылығы, жеке бейне арқылы жалпы бейнені беру;

      4) әсем өнер туындыларындағы адамгершілік пен эстетика туралы жалпы адамзаттық идеялардың көрініс табуы: табиғатқа, адам мен қоғамға деген көзқарас;

      5) көркем мәдениеттің байлығы мен алуан түрлілігі туралы түсінік (Қазақстан халықтарының мәдениеті мысалында), Қазақстан халықтары бейнелеу өнерінің көрнекті өкілдері (таңдау бойынша), Қазақстан және әлемдік өнер жауһарларын қабылдау және эмоционалдық тұрғыдан бағалау;

      6) бейнелеу (әсем) өнерінің адамның күнделікті өміріндегі, оның материалдық ортасын ұйымдастырудағы рөлі туралы түсінік;

      7) сурет, сурет салу материалдары мен техникасы: қарындаш, қалам, фломастер, борлар және т.б.;

      8) әртүрлі графикалық материалдармен жұмыс істеу тәсілдері, суреттің өнердегі рөлі: негізгі және қосалқы;

      9) сурет құралдарымен бейнеленген табиғаттың, адамның, ғимараттардың, заттардың әсемдігі мен алуан түрлілігі;

      10) ағаштарды, құстарды, аңдарды бейнелеу: ортақ және өзіндік сипаттары;

      11) кескіндеме, кескіндеу материалдары, кескіндеу құралдарымен бейнеленген табиғаттың, адамның, ғимараттардың, заттардың әсемдігі мен алуан түрлілігі;

      12) түс – кескіндеу тілінің негізі, алға қойылған міндеттерге сәйкес кескіндік бейне жасау үшін көркемдік мәнерлеу құралдарын таңдау, кескіндемедегі табиғат пен адам бейнелері;

      13) мүсін, мүсіндеу материалдары және олардың мәнерлі бейне жасаудағы рөлі, мәнерлі бейне жасау үшін пластикалық мүсіндеу материалдарымен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдері (ермексаз, сазбалшық – илеу, көлемін жинастыру, пішінді созу және құрастыру), көлем – мүсіндеу тілінің негізі, мүсіннің негізгі тақырыптары, мүсіндеу құралдарымен бейнеленген адам және жануарлардың әсемдігі;

      14) көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет, көркемдік құрастыру және модельдеуге арналған материалдардың алуан түрлілігі (ермексаз, қағаз, картон және т.б.), мәнерлі бейне жасау үшін пластикалық мүсіндеу материалдарымен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдері (ермексаз, сазбалшық – илеу, көлемін жинастыру, пішінді созу және құрастыру; қағаз бен картон – жұмсарту, бүктеу, кесу), көркемдік құрастыру және модельдеу дағдыларын адам өмірінде қолдану мүмкіндіктері туралы түсінік;

      15) сәндік-қолданбалы өнер, сәндік-қолданбалы өнердің бастауы және оның адам өміріндегі рөлі, халық мәдениетінің сипаты туралы түсінік (баспананы, тұрмыс заттарын, еңбек құралдарын, киімді әшекейлеу), әдет-ғұрыптар, салт-дәстүрлер;

      16) бейнелеу өнерінде, ертегілерде бейнеленген халықтардың ер мен әйел сұлулығы туралы түсініктері;

      17) халық мәдениетіндегі және сәндік-қолданбалы өнердегі ертегілік бейнелер, қолданбалы өнердегі сәндік пішіндердің негізі ретінде табиғаттағы пішіндердің алуан түрлілігі, Қазақстанның халық және сәндік-қолданбалы өнер туындыларымен танысу.

      11. Блок 2. "Көркемдік сауат негіздері":

      1) композиция, жазықтық пен кеңістіктегі композицияның қарапайым тәсілдері;

      2) ұғым: композиция құрудағы көлденең, тігінен және диагональ;

      3) ұғым: көкжиек сызығы, жақын – алыс, үлкен – кіші, алдын бөгеу;

      4) қарама-қарсылықтың композициядағы рөлі: төмен және биік, үлкен және кіші, жұқа және қалың, қара және ақ, байыпты және қарқынды және т.б.;

      5) композициялық орталық, композициядағы басты және екінші дәрежелі, симметрия және асимметрия;

      6) түс, негізгі және құрамдас түстер, жылы және суық түстер, түстердің араласуы, эмоциялық бейнелеу мен бейненің мәнерлілігіндегі ақ және қара бояулардың рөлі, түстің эмоциялық мүмкіндіктері, түстің көмегімен кейіпкердің мінез-құлқын, оның эмоциялық жай-күйін көрсету;

      7) сызықтардың көп түрлілігі (жіңішке, жуан, тік, толқынды, байсалды, үшкір, спираль түрінде оралған) және олардың белгілік сипаты, штрих, дақ және көркем бейне;

      8) сызықтың көмегімен табиғаттың, адамның, жануардың эмоциялық жай-күйін көрсету;

      9) пішін, заттай әлемдегі пішіндердің алуан түрлілігі және оларды жазықтық пен кеңістікте көрсету, пішіндердің ұқсастығы мен қарама-қарсылығы, қарапайым геометриялық пішіндер, табиғи пішіндер, зат пішінінің оның сипаты туралы түсінігіне әсері, нұсқа;

      10) көлем, кеңістіктегі көлем және жазықтықтағы көлем, көлемді беру тәсілдері, көлемді композициялардың мәнерлілігі;

      11) ырғақ, ырғақ түрлері (байсалды, баяу, шұғыл, беймаза және т.б.);

      12) сызықтар ырғағы, дақтар, түс ырғағы;

      13) кескіндеме мен суреттегі композицияның эмоциялық дыбысталуындағы ырғақтың рөлі, элементтер ырғағы арқылы композициядағы қозғалысты көрсету, сәндік-қолданбалы өнердегі ырғақтың ерекше рөлі.

      12. Блок 3. "Қоршаған әлемді тану":

      1) жер – біздің ортақ үйіміз, табиғатты және табиғи құбылыстарды бақылау;

      2) жылдың, тәуліктің әртүрлі мезгілінде, әртүрлі ауа-райында табиғатты бейнелеудегі айырмашылық;

      3) пейзаж жанры, табиғаттың мәнерлі бейнесін жасау үшін әртүрлі көркемдеу материалдары мен құралдарын пайдалану, табиғаттағы құрылыстар: құстың ұясы, індер, құмырсқаның илеуі, тасбақаның сауыты, ұлудың үйшігі және т.б.;

      4) табиғатты бейнелеген қазақстандық және шетел өнері жауһарларын қабылдау және эмоциялық тұрғыдан бағалау (мысалы, Ә. Қастеевтің, А.Г. Ғалымбаеваның, К.Т. Телжановтың, А.К. Саврасовтың, И.И. Шишкиннің, К. Моне, В. Ван Гогтың және т.б. туындылары);

      5) әртүрлі халықтар мен дәуірлердегі әлемнің бірнеше аса жарқын мәдениеттерімен танысу (мысалы, Ежелгі Грекия, ортағасырлық Еуропа, Жапония және т.б.);

      6) әлемдегі әртүрлі халықтардың мәдени салт-дәстүр сипатындағы табиғи жағдайлардың рөлі, әртүрлі халықтардың өнеріндегі адам бейнесі, сәулет және сәндік-қолданбалы өнер бейнелері;

      7) менің туған Қазақстаным, Қазақстан халықтарының дәстүрлі мәдениет сипаттамасындағы табиғи жағдайлардың рөлі, туған табиғат пейзаждары, киіз үйді, тұрмыс заттарын, еңбек құралдарын, киімдерді безендірудегі сәндік құрылым тұтастығы;

      8) бейнелеу өнерінің билермен, ертегілермен байланысы;

      9) дәстүрлі мәдениеттегі адам бейнесі, өнерде бейнеленген адамның сұлулығы (сыртқы және рухани) туралы халық түсінігі;

      10) адам бейнесі, әлемнің әртүрлі мәдениеттеріндегі адам бейнесі, замандас бейнесі, портрет жанры, өнердегі махаббат, достық, отбасы тақырыптары;

      11) адамдағы ең ізгі сезімдер мен қасиеттерді: қайырымдылық, рақымдылық, сүйеніш, қамқорлық, ерлік, риясыздық және т.б. сезімдерді оятатын кейіпкерлер бейнесінің эмоциялық және көркемдік мәнерлілігі;

      12) ашу-ыза, шіміркену, жеккөрініш тудыратын кейіпкерлердің бейнелері;

      13) өнер адамдарға әсемдік сыйлайды, біздің айналамыз тұнған өнер, тұрмыстағы әсем, жайлы әрі мәнерлі заттар, көлік түрлерін жасауда әртүрлі көркемдеу материалдары мен құралдарын пайдалану;

      14) бейнелеу (әсем) өнерінің адамның күнделікті өміріндегі рөлі туралы түсінік, табиғи, географиялық жағдайлардың, әртүрлі халықтардың салт-дәстүрлерінің әсем өнерлерде көрініс табуы;

      15) натюрморт жанры;

      16) үй-жайларды, ыдыс-аяқты, жиһаз бен киімді, кітаптар мен ойыншықтарды көркемдік құрастыру және безендіру.

      13. Блок 4. "Көркем-шығармашылық іс-әрекеттің мазмұны":

      1) бейнелеу, сәндік-қолданбалы және көркемдік-құрастыру іс-әрекетінің алуан түрлеріне қатысу;

      2) сурет, кескіндеме, мүсін, сәндік-қолданбалы өнер негіздерін меңгеру;

      3) натурадан, есте қалғанын және көзге елестету арқылы бейнелеу (натюрморт, пейзаж, адам, жануар, өсімдік);

      4) көркемдік сауат негіздерін: композицияны, пішінді, ырғақты, сызықты, түсті, көлемді, фактураны меңгеру;

      5) адамның тұрмыстық орта заттарының модельдерін жасау, мүсін жасау және қағаз пластикасының қарапайым дағдыларын меңгеру;

      6) суретте, кескіндемеде, жапсыруда, мүсіндеуде, көркемдік құрастырудағы өз ойын іске асыру үшін мәнерлеу құралдарын таңдау және қолдану;

      7) түс, рең, композиция, кеңістік, сызық, штрих, дақ, көлем, материал фактурасының көмегімен шығармашылық жұмыстарды орындау;

      8) жеке және ұжыммен жұмыс істеу кезінде әртүрлі көркемдік техникалар мен материалдарды: коллаж, граттаж, жапсыру, қағаз пластикасы, гуашь, акварель, пастель, балауыздан жасалған борлар, қарындаш, фломастерлер, ермексаз, сазбалшық, көмекші және табиғи материалдарды пайдалану;

      9) бейнелеу өнері туындыларының мазмұны мен мәнерлеу құралдарын талқылауға қатысу, өзінің туындыға қатысты көзқарасын білдіру.

3. Оқу пәнінің 1-сыныптағы базалық білім мазмұны

      14. Курсты оқытуға 1-сыныпта 33 сағат (аптасына 1 сағат) бөлінген.

      15. Өнер туындыларын қабылдау (2 сағат):

      1) бейнелеу өнері ұғымы, өнердің адам өміріндегі рөлі, бейнелеу өнері туындыларын түсіну және қабылдау процесін ұғыну, Қазақстанның көрнекті суретшілері туралы түсінік, бейнелеу өнерінің түрлерімен және жанрларымен танысу.

      16. Кескіндеме (8 сағат):

      1) кескіндеме және түс гаммасы туралы ұғым, түстің негізгі сипаттамаларын зерттеу: негізгі, қосымша, құрамдас;

      2) жылы және суық түстер, түстік реңк, түс теориясы, көкжиек сызығы, бір түсті акварель (гризайль);

      3) "Күз сыйы", "Қысқы ойындар, "Хайуанаттар бағында", "Астана - болашақтың қаласы" атты тақырыптарға сурет салу;

      4) кескіндеу материалдары: акварель және гуашь, палитра, қылқаламмен жұмыс;

      5) жазықтық пен кеңістіктегі композицияның қарапайым тәсілдері, әртүрлі тақырыптарға композициялар салу (натюрморт, пейзаж және т.б.);

      6) соғысқа дейінгі жылдардағы қазақстандық суретші-кескіндемешілердің туындыларымен танысу.

      17. Графика (6 сағат):

      1) графика туралы ұғым, суретші-графиктің материалдары, сурет салу материалдары және техникасы: қарындаш, қалам, фломастер, көмір, пастель, борлар және т.б.;

      2) сызықтардың көп түрлілігі (жіңішке, жуан, тік, толқынды, байсалды, үшкір, спираль түрінде оралған) және олардың белгілік сипаты, сызық, штрих, дақ және көркем бейне, қарындашпен жұмыс істеу тәсілдері, көкжиек сызығы;

      3) ағаштарды, құстарды, аңдарды бейнелеу: ортақ және өзіндік сипаттары;

      4) "Жаңбырлы күн", "Аққала", "Натюрморт", "Пейзаж" атты тақырыптарға сурет салу;

      5) суретші-графиктер В.Антощенко-Оленевтің, Е.Сидоркиннің, С.Романовтың, М.Қисамединовтың және т.б. туындыларымен танысу.

      18. Мүсін (4 сағат):

      1) мүсін туралы ұғым, суретші-мүсіншінің материалдары;

      2) көркемдік материалдары: ермексаз, сазбалшық;

      3) мүсін өнерінің басқа бейнелеу өнері түрлерінен айырмашылығы, "көлемді пішіндер" ұғымы;

      4) мүсін түрлері, мүсін жасау құралдары мен материалдары, әртүрлі материалдармен (ермексаз, сазбалшық) жұмыс істеу ережелері мен тәсілдері, бедермен және жұмырлы мүсінмен (ұсақ пластикамен) танысу, геометриялық пішіндер жасау;

      5) суретші-мүсіншілер Н.Журавлевтің, Е.Мергеновтың, Х.Наурызбаевтың, М.Әйнековтың, Т.Досмағамбетовтың және т.б. туындыларымен танысу.

      19. Көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет (8 сағат):

      1) көркемдік құрастыруды, дизайн мен сәулет түрлерін айыра білу және сипаттай білу;

      2) көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет нысанасын жобалауда көркемдік мәнерлеу құралдары ретінде сызықты, ырғақты, нұсқаны, түсті, пішінді қолдану;

      3) мәнерлі бейне жасау үшін әртүрлі материалдармен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдері (көлемді жинақтау, пішін құрастыру; қағаз және картонды - бүктеу, кесу, жұмсарту).

      20. Сәндік-қолданбалы өнер (5 сағат):

      1) халық өнерінің және сәндік-қолданбалы өнердің даму тарихы;

      2) пішіндердің, орындау материалдарының, техникасының, түстік өзгешелігінің алуан түрлілігі;

      3) халық қолданбалы өнерінің ұлттық ерекшеліктері, сәндік композиция жасау заңдары, ою-өрнекті нақыштар бойынша пішіндік-түстік композициялар, қарапайым безендіру, жапсыру, сәндік-қолданбалы өнер үлгілерімен танысу, сәндік композиция;

      4) табиғат пен заттай әлемнің нақыштары;

      5) композициялық орталық, реңк, сәндік пейзаж, халық мәдениетіндегі және сәндік-қолданбалы өнердегі ертегілік бейнелер;

      6) Қазақстанның және әртүрлі елдердегі халық шеберлері мен сәндік-қолданбалы өнер суретшілерінің туындыларымен танысу.

4. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      21. Курсты оқытуға 2-сыныпта 34 сағат (аптасына 1 сағат) бөлінген.

      22. Өнер туындыларын қабылдау (2 сағат):

      1) сурет, кескіндеме, мүсін, сәндік-қолданбалы өнер, көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет өнері туралы түсінік;

      2) бейнелеу өнері туындыларын түсіну және қабылдау процесін ұғыну, Қазақстанның және әлемнің көрнекті суретшілері туралы түсінік, бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрлары, Қазақстанның тарихи-мәдени мұрасы.

      23. Кескіндеме (8 сағат):

      1) кескіндеменің көркемдік материалдары (акварель, гуашь, акрил), негізгі және қосымша түстер, түрлі-түсті бояуларды өз бетінше араластыру;

      2) кескіндеу құралдарымен бейнеленген табиғаттың, адамның, ғимараттардың, заттардың әсемдігі мен алуан түрлілігі;

      3) кескіндеме мен суреттегі композицияның эмоциялық дыбысталуындағы ырғақтың рөлі, жазықтық пен кеңістіктегі композицияның қарапайым тәсілдері;

      4) композиция құрудағы көлденең, тігінен және диагональ ұғымы;

      5) пропорциялар және перспектива;

      6) көкжиек сызығы, жақын – алыс, үлкен – кіші, алдын бөгеу ұғымы;

      7) қарама-қарсылықтың композициядағы рөлі: төмен және биік, үлкен және кіші, жұқа және қалың, қара және ақ, байыпты және қарқынды және т.б.;

      8) композициялық орталық (композицияның көру орталығы), композициядағы басты және екінші дәрежелі, симметрия және асимметрия;

      9) "Күзгі нақыштар", "Қар бүршіктері", "Менің ең жақсы досым", "Астана – Еуразия жүрегі" атты тақырыптарға сурет салу;

      10) кескіндеу материалдары: акварель және гуашь, палитра;

      11) әртүрлі тақырыптарға композициялар салу (натюрморт, пейзаж, портрет және т.б.);

      12) соғыстан кейінгі жылдардағы қазақстандық суретші-кескіндемешілердің туындыларымен танысу.

      24. Графика (6 сағат):

      1) сурет салу материалдары мен техникасы: қарындаш, қалам, фломастер, борлар және т.б.;

      2) әртүрлі графикалық материалдармен жұмыс істеу тәсілдері, суреттің өнердегі рөлі: негізгі және қосалқы;

      3) сызық, штрих, дақ және көркем бейне;

      4) сызықтың көмегімен табиғаттың, адамның, жануардың эмоциялық жай-күйін көрсету;

      5) көкжиек сызығы, қозғалыс, композициялық орталық, сызықты сурет, заттай әлемдегі пішіндердің алуан түрлілігі және оларды жазықтық пен кеңістікте көрсету, пішіндердің ұқсастығы мен қарама-қарсылығы, қарапайым геометриялық пішіндер, табиғи пішіндер, зат пішінінің оның сипаты туралы түсінігіне әсері, нұсқа;

      6) құстарды, аңдарды қозғалыста бейнелеу: ортақ және өзіндік сипаттары;

      7) "Әрқашан күн сөнбесін", "Қысқы таңсәрі", "Көктемгі гүлдер", "Ертегі елі" атты тақырыптарға сурет салу;

      8) суретші-графиктер В. Антощенко-Оленевтің, Е. Сидоркиннің, С. Романовтың, М. Кисамединовтың және т.б. туындыларымен танысу.

      25. Мүсін (6 сағат):

      1) бедермен және жұмырлы мүсінмен (ұсақ пластикамен) танысу, ермексаз;

      2) бедер, плинт, натюрморт жанры, "Екі заттан құралған натюрморт" бедерлі композициясын орындау;

      3) жұмыр мүсін (ұсақ пластика), жануарлар мүсінін жасау, сазбалшық;

      4) іші қуыс ұсақ пластика жасау техникасы – ширатылған немесе балшықты тілімдерді салу, стильдеу, пішін үйлесімдігі;

      5) Қазақстанның және басқа халықтардың суретші-мүсіншілерінің туындыларымен танысу.

      26. Көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет (6 сағат):

      1) көркемдік құрастыру, дизайн мен сәулет өнерімен танысу;

      2) бұрынғы өткен ата-бабалардың және қазіргі заман шеберлері жасаған заттардың тілін түсіну, көркемдік құрастыру және модельдеуге арналған алуан түрлі материалдар (ермексаз, қағаз, картон және т.б.);

      3) қағаз пластикасы, оригами өнерін қолдану;

      4) пішіндерді, тереңдік кеңістіктерін, қазақтың киіз үйі мен сәулет элементтерін құрастыру.

      27. Сәндік-қолданбалы өнер (6 сағат):

      1) Қазақстан халқының ою-өрнектер ерекшеліктері, адамның күнделікті өмірінің айнымас қатысушысы ретіндегі ою-өрнек, ою-өрнекті композицияның мәнерлеу құралдары (ырғақ, симметрия, фактура);

      2) ою-өрнектердің түрлері, шеңбердегі қазақ ою-өрнегі, қазақтардың және басқа халықтардың салт-дәстүрлері және киім ерекшеліктерімен танысу, композициялық орталық, тұтастық заңы;

      3) адамдар арасындағы мейірімді, достық қарым-қатынастарды ашатын композициялар жасау ("Халықтар достастығы", "Суретші-модельерде қонақта" және т.б. тақырыптар);

      4) сәндік пейзаж ("Дала" тақырыбы, қазақ ертегілеріне суреттер салу және т.б.), композиция орталығы, түстік үйлесім, ырғақтың сәндік-қолданбалы өнердегі ерекше рөлі, қазақтың ұлттық көркем мәдениеті және оның басқа халықтардың мәдениетімен байланысы туралы түсінік негіздері, ізденіс және шығармашылық сипаттағы тапсырмалар;

      5) Қазақстанның және әртүрлі елдердегі халық шеберлері мен сәндік-қолданбалы өнер суретшілерінің туындыларымен танысу.

5. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      28. Курсты оқытуға 3-сыныпта 34 сағат (аптасына 1 сағат) бөлінген.

      29. Өнер туындыларын қабылдау (2 сағат):

      1) өнер туындысын қысқаша талдау, бағалау тұжырымдары;

      2) оқушының назарын, оның ойының жұмыс істеуін, оның эмоциялық және эстетикалық қайырымдылығын белсендіретін өнертану әңгімелерін немесе сұхбаттарын мақсатты, жүйелі түрде пайдалану, шығармашылық қиялын дамыту;

      3) табиғаттың, өсімдіктердің, жануарлардың, заттардың, сыртқы келбеттің жай-күйін сипаттау, өнер туындыларын талқылау;

      4) графика, кескіндеме, композиция және безендіру бойынша жаттығуларды орындау кезінде эмоционалдық деңгейін дамыту;

      5) көріп есте сақтау және бақылау қабілетін дамыту, өз ойларын түсіндіре білу;

      6) тарих, археология, монументалды өнер және сәулет ескерткіштері.

      30. Кескіндеме (8 сағат):

      1) түстік шеңбер, қарама-қарсылық (қарама-қарсы түстер), реңк, эмоциялық бейнелеу мен бейненің мәнерлілігіндегі ақ және қара бояулардың рөлі, түстің эмоциялық мүмкіндіктері;

      2) түстің көмегімен кейіпкердің мінез-құлқын, оның эмоциялық жай-күйін көрсету;

      3) түс – кескіндеу тілінің негізі, түстердің ашық және қою реңктері, түс пен көлеңке, қоңыр түске түскен ақ дақ, рефлекс;

      4) кескіндемедегі табиғат пен адам бейнелері, пастозды кескіндеме, композициялық орталық, қозғалыс;

      5) "Дастарқан", "Ақ қайыңдар", "Биші қыз", "Қазақстандағы көрікті жерлер" атты тақырыптарға сурет салу;

      6) кескіндеу материалдары: акварель және гуашь, палитра;

      7) әртүрлі тақырыптарға композициялар салу (натюрморт, пейзаж, портрет және т.б.);

      8) 20 ғасырдың 50-70 жылдарындағы қазақстандық суретші-кескіндемешілердің туындыларымен танысу.

      31. Графика (6 сағат):

      1) сурет салу материалдары және техникасы: қарындаш, қалам, фломастер, борлар және т.б.;

      2) сызық, штрих, дақ және көркем бейне;

      3) заттай әлем пішіндерінің алуан түрлілігі және оларды жазықтық пен кеңістікте бейнелеп көрсету, пішіндердің ұқсастығы мен қарама-қарсылығы, пішіндердің өзгеруі, зат пішінінің оның сипаты туралы түсінігіне әсері;

      4) әртүрлі графикалық материалдармен жұмыс істеу тәсілдері;

      5) суреттің өнердегі рөлі: негізгі және қосалқы;

      6) сурет құралдарымен бейнеленген табиғаттың, адамның, ғимараттардың, заттардың әсемдігі мен алуан түрлілігі;

      7) ағаштарды, құстарды, аңдарды бейнелеу: ортақ және өзіндік сипаттары;

      8) суреттегі композицияның эмоциялық дыбысталуындағы ырғақтың рөлі, миниатюра, тақырыптық графика;

      9) "Көктем мерекесі", "Суретші және цирк", "Теңіз жағалауында", "Сүйікті ертегі" атты тақырыптарға сурет салу;

      10) суретші-графиктер В. Антощенко-Оленевтің, Е. Сидоркиннің, С. Романовтың, М. Кисамединовтың және т.б. туындыларымен танысу.

      32. Мүсін (6 сағат):

      1) мүсін түрлері, геометриялық денелер, адам мүсінін қарапайым бейнелеу, ермексаз, бедер, плинт;

      2) ұлттық символиканы бейнелеу;

      3) жұмыр мүсін (ұсақ пластика), "Адам және аң" атты екі мүсінді композиция жасау, сазбалшық, плакетка, композиция эскизі, бедер, "Су асты әлемінің таңғажайыптары" атты тақырыпқа бедерлі композиция жасау;

      4) суретші-мүсіншілер Н. Журавлевтің, Е. Мергеновтың, Х. Наурызбаевтың, М. Әйнековтың, Т. Досмағамбетовтың және т.б. туындыларымен танысу.

      33. Көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет (6 сағат):

      1) Қазақстанның сәулет ескерткіштерін қабылдау;

      2) дизайн, көркемдік құрастыру және сәулет нысандарының пайдалы бағыттылығы: "жайлылық", "пайда" (психологиялық жайлылық қалыптастыру, адамның көңіл-күйіне әсер ету қабілеті).

      34. Сәндік-қолданбалы өнер (6 сағат):

      1) қазақ халқының қолданбалы өнері, қазақ ұлттық ою-өрнек түрлері;

      2) сәндік костюм, киім бөліктері;

      3) ою-өрнектердегі туған табиғат нақыштары (геометриялық, өсімдік, зооморфты), пішінді өзгерту, ою-өрнек элементтері мен нақыштары, стильдеу, ою-өрнек композициясы, тікбұрышты пішіндегі ою-өрнек, шеңбердегі (дискідегі) ою-өрнек, ою-өрнек, оның қолданылуы, тікбұрышты пішіндегі қазақ ою-өрнегінің эскизін жасау;

      4) сәндік натюрморт, жинақтау, шама, орналасқан жері, түс, натюрморттағы композициялық орталық, реңк;

      5) сәндік пейзаж, табиғи пішіндерді сәндік пішіндерге өзгерту, бақылаулар және қиял, ырғақ, композиция орталығы, пішін мен түстің үйлесімдігі, жапсыру, коллаж, пішіннің өзгеруі, нақыш, композициялық орталық;

      6) композицияларды ертегілік, ғажайып сюжеттер етіп жасау;

      7) Қазақстанның және әртүрлі елдердің халық шеберлері мен сәндік-қолданбалы өнер суретшілерінің туындыларымен танысу.

6. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      35. Курсты оқытуға 4-сыныпта 34 сағат (аптасына 1 сағат) бөлінген.

      36. Өнер туындыларын қабылдау (2 сағат):

      1) мектепте өнерге ықпалдастырып оқыту;

      2) қазіргі заманның әлеуметтік, мәдени, тілдік, рухани көптүрлілігін ескеретін, тұтас дүниетаным қалыптастыру;

      3) бейнелеу өнері арқылы өзін, өзінің ішкі жан дүниесін көрсете білу;

      4) мәдени құндылықтар: адамгершілік және эстетикалық мұраттар, мінез-құлық нормалары мен үлгілері.

      37. Кескіндеме (10 сағат):

      1) түс – кескіндеу тілінің негізі;

      2) кескіндеу құралдарымен бейнеленген табиғаттың, адамның, ғимараттардың, заттардың әсемдігі мен алуан түрлілігі;

      3) алға қойылған міндеттерге сәйкес кескіндік бейне жасау үшін көркемдік мәнерлеу құралдарын таңдау, кескіндемедегі табиғат пен адам бейнелері, композициялық орталық (композицияның көру орталығы);

      4) түстің эмоциялық мүмкіндіктері, түстердің араласуы, түстің көмегімен кейіпкердің мінез-құлқын, оның эмоциялық жай-күйін көрсету;

      5) пастозды кескіндеме, композициялық орталық, қозғалыс;

      6) "Достық пойызы", "Серуен", "Менің аулам", "Наурыз", "Астана – бейбітшілік пен бақыт қаласы" атты тақырыптарға сурет салу;

      7) кескіндеу материалдары: акварель және гуашь, палитра;

      8) әртүрлі тақырыптарға композициялар салу (натюрморт, пейзаж, портрет және т.б.);

      9) 20 ғасырдың 70-80-жылдарындағы қазақстандық суретші-кескіндемешілердің туындыларымен танысу.

      38. Графика (6 сағат):

      1) әртүрлі графикалық материалдармен жұмыс істеу тәсілдері;

      2) суреттің өнердегі рөлі: негізгі және қосалқы;

      3) сурет құралдарымен бейнеленген табиғаттың, адамның, ғимараттардың, заттардың әсемдігі мен алуан түрлілігі;

      4) ағаштарды, құстарды, аңдарды бейнелеу: ортақ және өзіндік сипаттары;

      5) сурет салу материалдары және техникасы: қарындаш, қалам, фломастер, көмір, пастель, борлар және т.б.;

      6) тақырыптық графика, "Менің жазым", "Бізге тағы да күз келді", "Теңіздегі дауыл", "Сүйікті ертегі" атты тақырыптарға сурет салу;

      7) суретші-графиктер В. Антощенко-Оленевтің, Е. Сидоркиннің, С. Романовтың, М. Қисамединовтың және т.б. туындыларымен танысу.

      39. Мүсін (6 сағат):

      1) көлем – мүсіндеу тілінің негізі, мүсіннің негізгі тақырыптары, жұмыр мүсін (ұсақ пластика, пластика, композицияның тұтастығы, типтендіру);

      2) халық ертегілерінің сарынымен екі, үш тұлғалы композициялар жасау;

      3) мәнерлі бейне жасау үшін пластикалық мүсіндеу материалдарымен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдері (ермексаз, сазбалшық – илеу, көлемін жинастыру, пішінді созу және құрастыру);

      4) суретші-мүсіншілер Н. Журавлевтің, Е. Мергеновтың, Х. Наурызбаевтың, М. Әйнековтың, Т. Досмағамбетовтың және т.б. туындыларымен танысу.

      40. Көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет (6 сағат):

      1) жаттығулар мен тапсырмалар жүйесі арқылы көркемдік құрастырудың өзгешелігін ашу, соның негізінде пішін мен материалдармен тәжірибе жасау, түс тану және композиция элементтерімен танысу;

      2) функция мен пішін тұтастығы, пішін жасаудың жалпы заңдылықтары негізінде заттай орта бұйымдарын модельдеу.

      41. Сәндік-қолданбалы өнер (4 сағат):

      1) Қазақстанның (тұскиіз, қапшағай күйіктасы және қазіргі заманғы басқа да қолөнерлер), Ресейдің дәстүрлі қолданбалы өнері және басқа республикалардың қолөнерлері;

      2) Қазақстанның халық қолөнері шеберлері;

      3) жиһаз, музыкалық аспаптар, киім, аяқ киім және тұрмыста қажетті басқа заттар;

      4) қолөнерді дамыту және Қазақстанның халық көркем өнерін қайта жаңғырту;

      5) икебана, коллаж;

      6) әлемдік өнердегі негізгі ою-өрнек нақыштары, адам және табиғат, әлем халықтарының өнеріндегі су, от, жер, ауа символдарының туындау тұтастығы мен жалпы сипаттары;

      7) символдарды пайдаланумен шығармашылық ою-өрнекті композиция орындау, сурет композициясы мен мәтін мазмұнындағы өзара байланыс;

      8) Қазақстанның және әртүрлі елдердің халық шеберлерінің және сәндік-қолданбалы өнер суретшілерінің туындыларымен танысу.

7. Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      42. Оқушылардың дайындық деңгейі пәндік, тұлғалық, жүйелік-әрекеттік нәтижелерімен бағаланады.

      43. Пәндік нәтижелері екі аспектімен айқындалған: білуі тиіс және меңгеруі тиіс.

      44. 1-сыныптың оқушылары:

      1) бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрларын;

      2) табиғи және жасанды жолмен алынған бояулардың атаулары, күн спектрінің негізгі түстері, басты түстерден құрамдас түстер алу тәсілін;

      3) көркемдік материалдардың түрлері (табиғи, қағаз, жұқа картон, мата, желім), олардың қасиеттері мен атауларын;

      4) бүктеу, кесу және жұмсарту тәсілдерін;

      5) желімнің көмегімен біріктіру тәсілдерін;

      6) қарапайым сәндеу түрлерін: бояу, жапсыру;

      7) оқушылардың өз қызметінде пайдаланатын материалдардың (бейнелеу және графикалық) ерекшеліктерін және олардың бейне жасаудағы мүмкіндіктерін, бейнелеу қызметінің құрауыштарын: сызық, бояу, дақ, түс, симметрия, сурет, кесте, ою-өрнек; жазық және көлемді бейне, бедер;

      8) Қазақстан және әлемнің атақты суретшілерін білуі тиіс.

      45. 1-сыныптың оқушылары:

      1) мынадай өнер түрлерінде бастапқы көркемдік жұмыс дағдыларын меңгеруі: кескіндеме, графика, мүсін, дизайн, сәулет бастамалары, сәндік-қолданбалы және халық өнерінің түрлері;

      2) көлденең, тігінен, қиғаш, доға тәрізді, толқынды сызықтар орындауы;

      3) көркемдік материалдардың мәнерлеу мүмкіндіктерін: гуашь, акварель, пастель және борлар, қарындаш, ермексаз, құрастыруға арналған қағаз;

      4) көркем-шығармашылық жұмыстарын орындау процесінде көркемдік дағдыларын, білімдері мен түсініктерін қолдануын;

      5) табиғат пен ертегілік бейнелер нақыштарын пайдалана отырып сәндік композицияларды орындауын;

      6) суретте, кескіндемеде, мүсін және көркемдік құрастыруда қарапайым практикалық шеберліктер мен дағдыларды меңгеруі тиіс.

      46. 2-сыныптың оқушылары:

      1) табиғи және жасанды жолмен алынған бояулардың атауларын, күн спектрінің негізгі түстерін, басты түстерден құрамдас түстер алу тәсілін;

      2) Қазақстан және әлемнің атақты суретшілерін;

      3) құрастыру, дизайн және сәулет нысанын жобалаудың көркем мәнерлілік құралдарын;

      4) көркемдік іс-әрекет түрлерін: жазықтықта және көлемде бейнелеу; жазықтықта, көлемде және кеңістікте құру немесе көркемдік құрастыру; әртүрлі көркемдеу материалдарын пайдаланумен безендіру немесе сәндік көркемдік қызмет;

      5) қазақ ұлттық мәдениетінің кейбір ерекшеліктерін (дәстүрлі сәулет өнері, киім, сәндік өнер, мейрамдар және т.б.) білуі тиіс.

      47. 2-сыныптың оқушылары:

      1) эмоциялық жай-күйін, шығармашылық көркемдік іс-әрекетке жеке көзқарасын білдіруді;

      2) көркемдік терминдер мен ұғымдарды белсенді қолдануды;

      3) құрамдас түстерді алу үшін басты түстерді араластыру, сызықтық перспективасын сақтай отырып графикалық бейнелерді жасауды;

      4) өз бетінше шығармашылық іс-әрекетпен айналысу дағдыларын;

      5) заттай әлемді, өсімдіктер мен жануарларды бейнелеудің бастапқы дағдыларын, кеңістікті жазықтықта бейнелеудің және кеңістіктегі құрылымдарды бейнелеудің бастапқы дағдыларын, адамның жазықтықта бейнеленуі туралы алғашқы түсініктерді меңгеруі тиіс.

      48. 3-сыныптың оқушылары:

      1) бейнелеу өнерінің негізгі түрлері мен жанрларын;

      2) 20 ғасырдың 50-70 жылдарындағы қазақстандық өнердің көрнекті өкілдерінің аттарын;

      3) монументалды өнер мен сәулет ескерткіштерінің, тарих ескерткіштерінің атауларын;

      4) бейнелеу, сәндік-қолданбалы өнер, сәулет және дизайн туындыларының айырмашылықтарын және осы өнер түрлерінің адам мен қоғам өміріндегі рөлі туралы білуі тиіс.

      49. 3-сыныптың оқушылары:

      1) шығармашылық қызметте көркемдеу материалдарын қолдануды (гуашь, акварель, борлар, қарындаштар, ермексаз, құрастыруға арналған қағаз);

      2) көркем бейне жасауда белгілі көркемдік мәнерлеу құралдарын пайдалануды (ырғақ, фактура, реңк, бөліктердің арақатынасы, композиция, жарық көлеңкесі);

      3) негізгі және құрамдас, жылы және суық түстерді ажыратуды;

      4) бейнелеу, сәндік-қолданбалы өнер, сәулет, дизайн туындыларын қарастыру және оларға қатысты эмоциялық көзқарасын білдіру және олардың осы көркем шығармашылық түрлеріне қатыстылығын айқындауды;

      5) Қазақстанның көрнекті суретшілерінің жекелеген туындыларын тануды;

      6) өз бетінше шығармашылық қызметпен айналысуда: суретте және кескіндемеде (натурадан, есте сақтау арқылы, елестету арқылы салу), әдебиет және музыка туындыларына салынған суреттерде көркемдік мәнерлеу құралдарын пайдалануды;

      7) заттардың пропорциясы, қарапайым перспектива заңдары, заттардың конструкциясы мен адам құрылымы туралы алғашқы түсініктер және оларды пайдалануды меңгеруі тиіс.

      50. 4-сыныптың оқушылары:

      1) бейнелеу өнерінің негізгі түрлері мен жанрларын;

      2) мемлекеттік символиканы, туған өлкенің белгілі тарих және мәдениет көркем-тарихи ескерткіштерін;

      3) қазақстандық және шетелдік өнердің көрнекті өкілдерін және олардың негізгі туындыларын, Қазақстанның ұлы сәулет ескерткіштерін;

      4) бейнелеу сауатының негіздерін (түс, рең, пропорция, композиция);

      5) кескіндеме түрлерін: қондырғы, монументальды, сәндік, миниатюра;

      6) мүсін түрлерін: бедер, бюст, мүсін, ескерткіш;

      7) сәулет құрылыстарының түрлерін: ежелгі сәулет, қазіргі амандағы сәулет, тұрғын ғимараттар, кесене, мешіт, мұнара;

      8) көркемдік қолөнер түрлерін: зергерлік өнер, ағашқа ойып жазу, күйіктас, кілем тоқу;

      9) еліміздегі және әлемдегі көркем мұражайлар атауларын білуі тиіс.

      51. 4-сыныптың оқушылары:

      1) негізгі және құрамдас, жылы және суық түстерді ажыратуды;

      2) шығармашылық қызметте көркемдеу материалдарын қолдануды (гуашь, акварель);

      3) туындының тақырыбын, негізгі ойын анықтауды;

      4) көркем туындылардың жанрларын ажыратуды;

      5) берілген немесе еркін тақырыпқа эскиз жасау, бейненің логикалық бірізділігін байқауды;

      6) көркем шығармалардың композициялық орталығын, сюжетін анықтауды;

      7) көркем шығармалардағы кейіпкерлердің қылықтары уәждемесін түсіндіру, туынды кейіпкерлерінің іс-әрекеттеріне қатысты жеке көзқарасын білдіру, олардың іс-әрекеттері мен қылықтарын шынайы өмірдегі жайттармен салыстырып көрсетуді;

      8) шығарманы орындаудың техникалық тәсілдерін түсіндіруді;

      9) суреттер мен композицияларда берілген көркем шығармалардың белгілі сюжеттері туралы толғануды;

      10) қазіргі заманғы техникамен заттар жасауды: қағаз пластикасы, икебана, коллаж, граттаж, дизайн стиліндегі нақыш;

      11) Қазақстанның көрнекті суретшілерінің жекелеген туындыларын тануды;

      12) адамның даналығы мен бай рухани өмірінің сұлулығын, адамның ішкі жан дүниесінің сұлулығын бейнелейтін өнер туындыларынан мысалдар келтіруді;

      13) өнер туындыларын бағалау, көрмеге, мұражайға және т.б. барған кезде өз пікірін білдіруді меңгеруі тиіс.

      52. Тұлғалық нәтижелер, оқушылар:

      1) Қазақстанның, өз қаласының мәдениеті мен өнері үшін мақтаныш сезімін;

      2) әлемге оның табиғатпен, халықтармен, мәдениеттермен табиғи тұтастығы мен алуан түрлілігінде әлеуметтік бағдарланған көзқарасын;

      3) басқа халықтардың тарихы мен мәдениетіне құрметпен қарауын;

      4) эстетикалық қажеттіліктерін, құндылықтары мен сезімдерін;

      5) этикалық сезімдерін, эмоциялық-адамгершілік қайырымдылығын көрсете білуі тиіс.

      53. Жүйелік-әрекеттік нәтижелер, оқушылар:

      1) оқу және көркем-шығармашылық тапсырмаларды шешудің аса тиімді тәсілдерін саналы түрде таңдау шеберлігін;

      2) шығармашылық жұмыс және басқа да тәжірибелік іс-әрекет түрлерін орындау кезінде алынған білімдерін;

      3) жеке және топпен жұмыс істеу, әртүрлі көзқарастар мен мүдделерді ескере отырып ортақ шешім табу және дауларды шешу шеберлігін;

      4) қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануы тиіс.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1–4-сыныптары үшін
"Еңбекке баулу" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

      2. Пәннің негізгі ерекшелігі – адам және қоршаған әлем арасындағы өзара байланысы, қоғам дамуындағы адам қызметінің рөлі туралы түсініктерін, алғашқы технологиялық біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастыру. Еңбек оқушы дамуының (адамгершілік, ақыл-ой, физикалық, эстетикалық) ең бір басты факторы болып табылады. Осы сатыда қалыптасатын дағды оқушының одан әрі дамуын қамтамасыз етіп қана қоймай, меңгеретін білім және білікті белсенді түрде қабылдауы мен түсінуіне мүмкіндік тудырады.

      3. Негізгі мақсаттар:

      1) бастапқы технологиялық білім, еңбек білігі мен дағдысын, іс-әрекетті жоспарлау және ұйымдастыру тәсілдерін меңгерту;

      2) сенсорика, қол саусақтарының кіші моторикасын, кеңістік қиялын, ақпарат түрлерінде бағдарлау қабілеттерін дамыту;

      3) қоршаған әлем өзгерісіндегі адам еңбегінің рөлі туралы білімді меңгерту;

      4) адам және адам еңбегіне құрметпен қарауға, еңбексүйгіштігін тәрбиелеу.

      4. Міндеттер:

      1) алғашқы жалпы еңбек және арнайы біліктерін, еңбек және экологиялық мәдени негізін қалыптастыру;

      2) ақпаратты іздеу, қайта өзгерту, сақтау және қолдану үшін практикалық іс-әрекетте және күнделікті өмірде алған білім мен білігін пайдалану;

      3) жеке гигиена ережесін сақтау, материалдар және құралдармен қауіпсіздік жұмыс тәсілін қолдану дағдысын дамыту;

      4) өздігінен қажетті материалдардан түрлі бұйымдар құрастыру;

      5) оқушылардың шығармашылық қабілетін, көркем сезімін, шығармашылық қиялын, кеңістік ой-өрісін, эстетикалық талғамы мен құрастырушылық қабілеттерін дамыту;

      6) ұжымдық жұмыс істеуді ұйымдастыру.

      5. Типтік оқу жоспары бойынша "Еңбекке баулу" пәніне аптасына 2 сағат, бағдарламалық материалды меңгеру үшін жылына: 1-сыныпқа – 66 сағат, 2–4-сыныптарға 68 сағат қарастырылған.

      6. Пәнаралық байланысты жүзеге асыру кезінде оқушылар басқа пәндерден алған біліктіліктері мен дағдыларын еңбекке баулу сабағында пайдалана алады:

      1) қазақ тілі, әдебиеттік оқу. Көркем шығармаларды оқи отырып, сәндік-қолданбалы өнер туралы мәліметтермен танысу, білімін тереңдету, өз еңбегінің нәтижесін ауызекі тілде толық, нақты, жүйелі жеткізе білу;

      2) математика. Бұйымдарды жасауда өлшем бірліктерін қолдану;

      3) дүниетану. Табиғатқа саяхат барысында табиғи материалдармен танысу, оларды жинау, табиғи құбылыстар туралы мағлұматтар алу;

      4) бейнелеу өнері. Бұйымдар мен заттардың пішінін, түсін салыстыру, сызу, бояу, сурет салу, мүсіндеу жұмыстарын орындау, үйлесім туралы түсінігін тереңдету, оқушылардың эстетикалық талғамын дамыту, бұйымдардың шығу тарихымен танысу;

      5) дене шынықтыру. Қол саусақтарының ұсақ бұлшық еттерін дамыту, бұлшық еттерді шынықтыру, жұмыс істеу барысында санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау ережесімен танысу және оны орындау арқылы пәнаралық байланыс жүзеге асырылады.

2. Оқу пәнінің 1-сыныптағы базалық білім мазмұны

      7. Еңбекке баулу пәнінің білім мазмұны екі бөлімнен тұрады:

      1) техникалық еңбек. Табиғи материалдармен жұмыс, ермексаз, қағаз және қатырма қағазбен жұмыс, техникалық құрастыру, тоқыма материалдармен жұмыс;

      2) көркем еңбек. Ұлттық киімдер, зергерлік өнер және ұлттық бұйымдармен танысу.

      8. "Техникалық еңбек" бөліміне 40 сағат берілген.

      9. Табиғи материалдармен жұмыс (10 сағат):

      1) табиғатқа саяхат. Табиғи материалдардың түрлері мен оны сақтау жағдайы;

      2) табиғи материалдардан түрлі аппликация жасау. Аппликация жасау реті. Үлгі бойынша жұмыс түрлері;

      3) аппликация жасауда кептірілген түрлі жапырақтар, тұқымдардан және гүлдерден аппликация дайындау;

      4) мозайка туралы мәлімет. Ұсақ тастардан "қадам" және "табақша" құрастыру.

      10. Ермексазбен жұмыс (10 сағат):

      1) ермексазбен жұмыс істеу ережесі мен тәсілдері (жұмсарту, домалақтау, созу, сопайту, басу, тегістеу, бөлшектерді біріктіру). Қажетті құрал-жабдықтар;

      2) ермексаздан түрлі құрамақтар жасау реті;

      3) ермексаздан түрлі мүсіндеме жасау;

      4) үлгі бойынша мүсіндеу: домалақ, сопақ пішінді заттар (жемістер, көкөністер, ойыншықтар т.б). Құрастыру реті мен жұмыс жоспары.

      11. Қағаз және қатырма қағазбен жұмыс (14 сағат):

      1) қажетті құрал-жабдықтар. Қауіпсіздік ережесі;

      2) тізбек құрастыру тәсілі. Қағазды қатпарлап бүктеу, қию тәсілдері;

      3) үлгіні пайдалану (тілше, дөңгелек пішінді құрамақтар, шам, ат т.б.). Жұмыс істеу тәсілдері;

      4) қалып үлгіні пайдаланып түрлі пішіндер жасау. Пішінді белгілеу, салу, кесу. Шартты белгілер;

      5) пішіндерден түрлі фигуралар құрастыру. Бөлшектерді құрастыру реті, желімді дұрыс пайдалану;

      6) қағаз және қатырма қағаздан түрлі ойыншықтар жасау, аппликация құрастыру;

      7) түрлі түсті қағазбен жұмыс түрлері (өрнектер, фигуралар, мозаика, аппликация);

      8) қағаздан көркем бұйымдар модельдеу. Құттықтау хаттарын безендіру. Оригами құрастыру (сулық, саңырауқұлақ, мысық, күшік).

      12. Техникалық құрастыру (2 сағат):

      1) үлгі, схема, сурет бойынша (материалдар: қатырма қағаз, қораптар, жіп, желім, ермексаз және т.б.) түрлі ойыншықтар құрастыру (әткеншек, қоларба).

      13. Тоқыма материалдармен жұмыс (4 сағат):

      1) маталар туралы қысқаша мәлімет. Қажетті құралдарды пайдалану және қауіпсіздік ережелері, санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау;

      2) матаның өңі мен теріс бетін анықтау. Шаршы пішінді мата қиып алу, шетін шашақтау;

      3) жіптің түрлері және оның ұзындығын анықтау, үзу, инеге жіпті сабақтау, ұшын түю әдістерін орындау. Тігін және тоқыма жіптерінің ерекшеліктері, қолданылуы;

      4) иненің түрлері. Тігіс түрлерін орындау: инені ілгері, кері шаншып тігу, көктеп тігу. Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру.

      14. "Көркем еңбек" бөліміне 24 сағат берілген.

      15. Ұлттық киімдер (6 сағат):

      1) ұлттық киімдермен (қазақ, орыс және т.б. халықтардың) танысу, қысқаша мағлұмат;

      2) қағаздан аппликация (сәукеле, тақия, бөрік) жасау.

      16. Зергерлік өнер (6 сағат):

      1) зергерлік бұйым үлгілерімен таныстыру, әшекей бұйымдарды жасауға қолданылатын материалдар;

      2) фольга туралы түсінік. Фольгадан, кәмпит қағаздарынан түрлі әшекейлі бұйымдар құрастыру (алқа, моншақ, жүзік және т.б.);

      3) қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау және санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау.

      17. Ұлттық бұйымдар (12 сағат):

      1) ұлттық бұйымдар туралы жалпы түсінік, олардың ерекшеліктері. Ұлттық бұйымдарды ою-өрнектермен безендіру (сырмақ, құрақ көрпе, жастықша, т.б. бұйымдар жасау);

      2) мата және жіпті қолданып түрлі бұйымдар жасау;

      3) тоқыма жіптен шашақ жасау;

      4) геометриялық фигураларды қолдана отырып әр түрлі мата түрлерінен композиция құрастыру;

      5) кестелеп тігу тәсілдері;

      6) сәндеу. Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру;

      7) қауіпсіздік ережелерін және санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау.

      18. Қорытынды. Өзіндік жұмысты ұйымдастыру (2 сағат).

3. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      19. Еңбекке баулу пәнінің білім мазмұны екі бөлімнен тұрады:

      1) техникалық еңбек. Табиғи материалдардан құрамақ құрастыру, мозаика құрастыру, орман патшалығы кейіпкерлерін жандандыру, сызба-суретпен жұмыс істеу, қағаздан бұйым құрастыру, техникалық модельдеу және құрастыру, матамен жұмыс;

      2) көркем еңбек. Ұлттық киіммен танысу, ұлттық зергерлік бұйымдар, ұлттық ою-өрнектерінің ерекшеліктері, ермексазбен жұмыс.

      20. "Техникалық еңбек" бөліміне 42 сағат берілген.

      21. Табиғи материалдардан құрамақ құрастыру (14 сағат):

      1) табиғи материалдардың алуан түрлілігі. Табиғи материалдарды жинақтау. Еңбекке қажетті құрал-саймандар;

      2) берілген үлгіні қағазға түсіру ережесі. Табиғи материалдарды пайдаланып түрлі бұйымдар жасау;

      3) орман патшалығы кейіпкерлерін жандандыру. Бөлшектерді біріктіру тәсілі. Бұйымдарды жасау схемасы;

      4) үлгі бойынша жасау (саңырауқұлақ, бұғы, қой, ат, тасбақа). Пайдаланған материалдардың қасиетін анықтау;

      5) табиғи материалдарды қолдана отырып кейіпкерлер бейнесін құрастыру. Қолданылатын құралдар мен материалдар. Бұйымдарды дайындау реті. Бөлшектерді біріктіру тәсілі;

      6) бұйымдарды ермексазбен біріктіру түрлері (ермексазбен біріктіру, желімдеу);

      7) мозаика құрастыру. Ұсақ тастардан мозаика құрастыру. Мозаика құрастыру реті (мысық, балық, қадам-жол, табақ);

      8) малта тастардан қарапайым өрнектер, бейнелер құрастыру. Малта және ұсақ тастардан түрлі мозаика құрастыру. Мозаика құрастыру реті.

      22. Қағаздан бұйым құрастыру (12 сағат):

      1) қағаздың шығу тарихынан қысқаша мәлімет. Қазіргі кезде қағазды дайындау. Қағаздан бұйымдарды жасау ережесі мен реті;

      2) сызба-суретпен жұмыс істеу. Қажетті құралдар. Материалды үнемді пайдалану;

      3) өлшеу. Қалып үлгі, трафарет, торкөз, бүктеу сызығы бойынша белгілеу. Суретті қию. Сурет бойынша бұйымды құрастыру;

      4) симметрия және асимметрия туралы түсінік. Симметриялық және асимметриялық аппликация жасау. Табиғатта кездесетін симметриялық заттар;

      5) дөңгелек пішіннен аппликация құрастыру. Қағаз және қатырма қағаздан бұйымдар жасау;

      6) оригами. Мыжылған қағаз, жұлынған қағаздан әртүрлі бейне, композиция құрастыру;

      7) қағазды сұлба бойынша жырту, ғажайып бейне жасау;

      8) сюжетті аппликация;

      9) жолақтардан құрастыру және модельдеу. Қағаз жолақшаларынан мерекелік күндерге арнап ойыншықтар жасау, қозғалмалы модельдер құрастыру.

      23. Техникалық модельдеу және құрастыру (6 сағат):

      1) техникалық модельдеу және құрастыру туралы мәлімет. Металл құрастырғыш бөлшектер;

      2) сурет бойынша түрлі ойыншықтарды модельдеу және құрастыру. Жылжымалы және жылжымайтын құрастырмалардың байланысуы (экскаватор, тікұшақ, т.б.);

      3) "Лего" құрастырғыштарынан түрлі бұйымдар құрастыру. Әртүрлі материалдардан құрастыру (парашют, батпырауық).

      24. Матамен жұмыс істеу (10 сағат):

      1) табиғи және жасанды маталар туралы мәлімет. Қазақстанда мақта өсетін өңір туралы қысқаша мағлұмат;

      2) мата түрлері. Жіп туралы мәлімет. Жіппен жұмыс түрлері. Жіптен, тоқыма баудан, иірілген жіптен модельдеу, өрнектер элементтерін құрастыру, аппликация жасау (тырна, мысық аппликациясын құрастыру, түйме-шашақ жасау, бетбелгі өру);

      3) түйме қадау. Тігіс түрлері (торлап, көмкеріп (жөрмеп) тігу);

      4) матаны өлшеу, тігуге дайындау (тұтқыш, құрт дорба), өрнектеу;

      5) матадан аппликация жасау: бөлшектерді дайындау, белгілеу. Тақырыптық, сюжеттік аппликация құрастыру;

      6) түрлі ойыншықтар. Дөңгелек пішінді жұмсақ ойыншықтар жасау (қауын, қарбыз, гном, бауырсақ). Ойыншықтар жасау реті. Қауіпсіздік ережелері: ине және қайшымен жұмыс істеу;

      7) қазақ халқының және Қазақстанда тұратын халықтардың ұлттық кестесі туралы мәлімет;

      8) ою-өрнекті матаға түсіру тәсілі, кестелеу, материал таңдау. Кестеленген бұйымдар түрлері.

      25. "Көркем еңбек" бөліміне 24 сағат берілген.

      26. Ұлттық киіммен танысу (6 сағат):

      1) наурыз мерекесі. Қазақ халқының ұлттық киімдерінің тарихы туралы қысқаша мәлімет;

      2) ою-өрнектердің Қазақстан халықтарының киімдерінде қолданылуы. Қазақ ою-өрнектерінің шығу тарихынан ("Айша бибі", "ботамойын", "құсқанаты" ою-өрнектері);

      3) қазақ ою-өрнектерінің киімде орналасуы (қамзол, белдемше, жилет).

      27. Ұлттық зергерлік бұйымдар (4 сағат):

      1) ұлттық зергерлік бұйымдар туралы мағлұмат;

      2) зергерлік бұйымдар түрлері (шашбау, білезік, сырға, жүзік, салпыншақ).

      28. Ұлттық ою-өрнектерінің ерекшеліктері (6 сағат):

      1) Қазақстанда тұратын халықтарының киім өрнектерінің ерекшеліктері;

      2) сым-темірден зергерлік бұйымдар жасау. Ою-өрнекті дұрыс пайдалану;

      3) қатырма қағаздан, ою-өрнекпен безендіріп, көлемді бұйымдар жасау (шыны аяқ, қобдиша);

      4) геометриялық пішін ою (аяқ қап, кілемше модельдеу).

      29. Ермексазбен жұмыс (8 сағат):

      1) ермексазбен жұмыс істеу кезінде санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау. Ермексазды үнемді пайдалану. Қолданылатын құралдар;

      2) түрлі-түсті ермексазды пайдаланып жануарлар бейнесін құрастыру;

      3) ермексаздан ыдыс-аяқ сомдау (кесе, қасық, тегене, құмыра).

      30. Қорытынды. Өзіндік жұмысты ұйымдастыру (2 сағат).

4. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      31. Еңбекке баулу пәнінің білім мазмұны екі бөлімнен тұрады:

      1) техникалық еңбек. Табиғи материалдар, қағаз және қатырма қағаз, тоқыма материалдармен жұмыс, техникалық модельдеу;

      2) көркем еңбек. Ұлттық киімдер, ермексаз және қағазбен жұмыс түрлері, сәндік бұйымдарды құрастыру тәсілдері, ұлттық бұйымдар туралы мағлұмат.

      32. "Техникалық еңбек" бөліміне 34 сағат берілген.

      33. Табиғи материалдармен жұмыс (12 сағат):

      1) жұмыс орнын дайындау. Еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау. Еңбек мәдениеті ережесі;

      2) табиғатты бақылау. Табиғаттан үйрену. Табиғат және адам қолымен жасалған әлемнің байланысы;

      3) үлгі схема бойынша түрлі табиғи материалдардан бұйымдар құрастыру. Құрастырылған заттардың айрықша ерекшеліктерін түсіндіру;

      4) қауырсыннан, қайыңның қабығынан құрастырудың ерекшеліктері (құс, күшік, гүл);

      5) қиял аппликациясын жасау. Композиция;

      6) мозаика. Дән тұқымынан мозаика құрастыру;

      7) аппликация құрастыру.

      34. Қағаз және қатырма қағазбен жұмыс (12 сағат):

      1) адамның өмірі үшін қағаздың рөлі. Қағазды жасауда қолданылатын шикізат. Қағазды үнемді пайдалану;

      2) сызба. Сызбаны қолданатын мамандар туралы мағлұмат. Сызба сызықтары. Сызықтарды пайдалану үлгілері. Белгілеу және өлшеу. Қолданылатын құралдар: сызғыш, қарындаш, трафарет, циркуль;

      3) шеңбер. Шеңберді пайдаланып қағаздан түрлі бұйымдар құрастыру;

      4) қағаздан құрамақтар, бұйымдар, қозғалатын ойыншықтар құрастыру. Құрастыру реті;

      5) фольга. Фольганың шығу және оны қолданатын өнеркәсіп туралы қысқаша мәлімет. Фольгадан түрлі пішінді ойыншықтар құрастыру (құлын, барыс). Жұмысты орындау реті, қолданылатын құралдар;

      6) қатырма қағаз. Қатырма қағазбен жұмыс. Қауіпсіздік ереже;

      7) қағаз және қатырма қағазды пайдаланып түрлі тақырыптағы композиция, қызықты ойыншықтар, геометриялық пішіндер құрастыру;

      8) жобалық жұмыс.

      35. Тоқыма материалдармен жұмыс (6 сағат):

      1) мата туралы алған білімдерін қайталау. Матамен жұмыс істеуде қажетті құрал-жабдықтар. Мата қиындығынан үй шаруашылығына қажетті бұйым дайындау;

      2) тігіс түрі: айқас, шынжыр. Айқас және шынжыр тігістерінің орындалу реті. Қауіпсіздік ережені сақтау;

      3) сыртетпе, ілгек пен ілмек қадау;

      4) кестелі панно дайындау. Тігіс түрлерін пайдалана отырып, әртүрлі бұйымдар тігу;

      5) жұмсақ ойыншықтар тігу.

      36. Техникалық модельдеу (4 сағат):

      1) адамның өз еңбегіне қажетті түрлі техникалық машиналарды пайдалануы және оның шығу тарихы туралы қысқаша мәлімет (самокат, велосипед);

      2) металл құрастырғыш бөлшектерінен ойыншықтар құрастыру;

      3) ұшу аппараты тарихынан. Ұшақ туралы қысқаша мағлұмат. Үлгі бойынша ұшақ, зымыран құрастыру. Құрастыру реті. Құрастырғыш бөлшектері. Бөлшектерді біріктіру тәсілдері;

      4) ұжымдық жұмыс (жоба).

      37. "Көркем еңбек" бөліміне 32 сағат берілген.

      38. Ұлттық киімдер (5 сағат):

      1) наурыз мерекесі;

      2) ұлттық киімдер. Қазақ, орыс және ұйғыр халқының ұлттық киім үлгілері;

      3) киім үлгілері мен ою-өрнектері арасындағы ерекшеліктер;

      4) түрлі-түсті қағаздарды (қатырма) пайдаланып үлгі бойынша ұлттық киім моделдерін құрастыру.

      39. Ермексаздан ыдыс жасау (6 сағат):

      1) ыдыс жасау. Ыдыс жасау тарихына қысқаша шолу;

      2) ыдыс дизайны;

      3) ермексаз, қағаз және қатырма қағаздан ұлттық нақыштағы ыдыс жасау;

      4) қағаздан ыдыс құрастыру.

      40. Сәндік бұйымдар құрастыру (4 сағат):

      1) ұсақ моншақ тарихынан қысқаша мәлімет. Сәндік бұйымдар үлгілерін жасайтын суретшілер және сәнгерлер;

      2) ұсақ моншақтан әшекейлі бұйымдар құрастыру. Сәндік бұйымдарды құрастыруға қажетті материалдар және оны жасау реті;

      3) әшекейлі бұйымдар жасауда ермексаз қолдану. Қолөнер шеберлерінің әшекейлі бұйымдарымен танысу.

      41. Ұлттық бұйымдар (6 сағат):

      1) қазақтың үй жиһаздары: кілем, тұскиіз;

      2) түрлі бейнелі өрнектерді пайдалануы. Шеңбер, шаршы ішінде қарапайым ою-өрнекті салып орналастыру, оны жасау жолдары.

      42. Тоқыма материалдармен жұмыс түрлері (3 сағат):

      1) көркем құрастыру. Үлгі бойынша дорба құрастыру;

      2) қуыршаққа арналған киімдер модельдеу;

      3) композиция құрастыру.

      43. Әртүрлі материалдардан бұйымдар мен фигуралар құрастыру (8 сағат):

      1) табиғи материалдар, композиция туралы білімдерін, сымнан құрамақ құрастыру дағдыларын кеңейту. Қажетті материалдар мен құрал-саймандарды таңдау. Еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау;

      2) табиғат ғажайыптары. Табиғи материалдардан түрлі тақырыптағы композиция құрастыру;

      3) үлгі бойынша шиден ыдыс қойғыш тоқу;

      4) кепкен өсімдіктерден гүл шоғын құрастыру. Құрастыру реті және дайындау технологиясы;

      5) сымнан құрастыру. Сымнан қысқы спорт түрлерімен айналысатын спортшылардың, биші қыздардың қимыл-қозғалысын көрсететін силуэттер құрастыру. Қолданылатын материалдар түрлері;

      6) силуэтті жасау технологиясы.

      44. Қорытынды. Өзіндік жұмысты ұйымдастыру (2 сағат).

5. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      45. Еңбекке баулу пәнінің білім мазмұны екі бөлімнен тұрады:

      1) техникалық еңбек. Қағаз және қатырма қағаз, тоқыма материалдар, табиғи материалдармен жұмыс, техникалық модельдеу үлгілері.

      2) көркем еңбек. Көркем еңбек туралы білік пен дағдыларын кеңейту.

      46. "Техникалық еңбек" бөліміне 42 сағат берілген.

      47. Қағаз және қатырма қағазбен жұмыс (12 сағат):

      1) қатырма қағаз туралы қысқаша мағлұмат. Қатырма қағаздың жасалуы және оның түрлері;

      2) қатырма қағаздың жай қағаздан айырмашылығы, оны пайдалану мақсаты. Қатырма қағазбен жұмыс кезінде қауіпсіздік ережені сақтау;

      3) қатырма қағазға түрлі өрнектер салу және оны қию. Оюдың жасалу тәсілі;

      4) модель құрастыру. Модельді құрастыру тәсілі, қажетті құрал-жабдықтар;

      5) қатырма қағаздан тоқылатын бұйымдар құрастыру.

      48. Тоқыма материалдармен жұмыс (12 сағат):

      1) мата түрлері, олардың алыну жолдары, пайдаланылуы, қасиеттері туралы білімдерін тереңдету;

      2) табиғи және жасанды маталар. Жасанды маталар, олардың ерекшелігі, қасиеттері және алыну жолдары;

      3) қол тігісі түрлері (көркемдік тігістер);

      4) жіппен бейнелеу тәсілімен таныстыру. Қажетті құрал-жабдықтар. Қауіпсіздік және санитарлық-гигиеналық ережені сақтау;

      5) жұмсақ ойыншықтар тігу. Ойыншықтың пішініне талдау жасап, оның бөлшектерін атау. Материал таңдап, оны жұмысқа дайындау;

      6) бөлшектерін пішу, біріктіріп тігу. Жеке бөлшектеріне пішін беру.

      49. Табиғи материалдармен жұмыс (12 сағат):

      1) табиғи материалдардың түрлері және одан жасалатын бұйымдар. Санитарлық-гигиеналық ереже;

      2) табиғи материалдардан панно, композиция, түрлі бұйымдар жасау. Қажетті материалдар, құрал-жабдықтар, орындау реті;

      3) кептірілген өсімдіктермен орындалатын жұмыс түрлері;

      4) тал шыбығынан қарапайым бұйым тоқу;

      5) тоқу технологиясы.

      50. Техникалық модельдеу (6 сағат):

      1) түрлі материалдардан модельдеу. Қажетті материалдар мен құрал-жабдықтар. Қауіпсіздік ереже;

      2) пластмасса қорабынан әсем ойыншықтар жасау. Ойыншықтарды жасау тәсілі;

      3) "Лего" құрастырғыш бөлшектерінен модельдер құрастыру.

      51. "Көркем еңбек" бөліміне 24 сағат берілген.

      52. Ұлттық киімдер мен бұйымдар (12 сағат):

      1) қатырма қағаз, мата, фольганы қолданып қазақтың ұлттық қуыршағын, ұлттық бас киімдерінің түрлерін жасау;

      2) ұлттық бұйымдар: сырмақ сыру, түскиіз, жастықша тігу және т.б. Қажетті құрал-материалдар және оны орындау тәсілі;

      3) үй жиһаздары – сандық, диван, стол, жүкаяқ, кебеже жасау. Заттардың қолданылуы, тұрмыста атқаратын қызметі туралы қысқаша мәлімет;

      4) ермексаздан музыка аспаптарын, аттың ер-тұманын жасау. Санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау;

      5) қазақ халқының музыка аспаптары, ат әбзелдері туралы тарихи шолу.

      53. Әртүрлі материалдардан бұйымдар құрастыру (12 сағат):

      1) әртүрлі материалдар (былғары, пластмасса, тері, сумоншақ, қамыс, мамық материалдар, синтетикалық материалдар (паралон, пенопласт) және т.б.) туралы қысқаша мағлұмат беру;

      2) әртүрлі материалдардан бұйымдар жасау: гүлдер, ойыншықтар, қасық, кәмпит, гүл салатын ыдыстар, және т.б.;

      3) композиция және панно құрастыру. Қауіпсіздік техникасы ережесін сақтау, санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау.

      54. Қорытынды. Шығармашылық жұмыс (2 сағат).

6. 1-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      55. Пәндік нәтиже бойынша 1-сыныптың соңында оқушылар:

      1) қазақтың ұлттық киімдері, зергерлік бұйымдары туралы қысқаша мағлұматты;

      2) еңбек сабағына қажетті құралдар мен материалдардың атауын.

      56. 1-сыныптың соңында оқушылар:

      1) табиғи материалдардан қарапайым бұйымдар жасауды;

      2) ермексаздан түрлі мүсіндеме жасауды, оның жасалу жолдарын;

      3) үлгі бойынша қағаздан түрлі ойыншықтар, аппликация, құрамақтар құрастыруды меңгеруі қажет.

7. 2-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      57. Пәндік нәтиже бойынша 2-сыныптың соңында оқушылар:

      1) пайдаланатын материалдардың қасиеттерін анықтауды;

      2) қайшы және инемен жұмыс істеу қауіпсіздік техникасын;

      3) жіптен, баудан жасалатын заттар туралы;

      4) ұлттық зергерлік бұйымдары мен ою-өрнектер туралы қысқаша мағлұматтарды;

      5) матадан ойыншықтар жасау ретін;

      6) қағаздың адам және өндірістегі рөлі туралы;

      7) сызба үшін қолданылатын құралдарын атауларын;

      8) тамбур тігісінің түрлерін;

      9) мата туралы қысқаша мағлұматты.

      58. 2-сыныптың соңында оқушылар:

      1) қағаздан аппликация құрастыруды;

      2) модельдерді құрастыруды;

      3) үлгі бойынша қағаз және сымнан сәндік бұйымдар жасауды;

      4) ермексаздан сурет-сызба бойынша сомдауды меңгеруі қажет;

      5) түйме қадауды;

      6) табиғи материалдарды таңдауды және үлгі бойынша құрастыруды.

8. 3-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      59. Пәндік нәтиже бойынша 3-сыныптың соңында оқушылар:

      1) табиғат және адам қолымен жасалған заттар туралы;

      2) қағаздың адам өмірі, өндіріс мекемесі үшін рөлі туралы;

      3) сызбада қолданатын құралдардың атауын;

      4) мата туралы мағлұматты;

      5) ұсақ моншақ шығу тарихынан қысқаша мағлұматты.

      60. 3-сыныптың соңында оқушылар:

      1) қағаз және қатырма қағаздан түрлі бұйымдар, геометриялық пішіндер, ойыншықтар, ұлттық киім үлгілерін құрастыруды;

      2) үлгі бойынша легоқұрастырғыш бөлшектерінен ұшақ, зымыран құрастыруды;

      3) ермексаздан ұлттық нақыштағы ыдыстар, әшекейлі бұйымдар жасауды;

      4) қуыршаққа арналған киімдер модельдеуді меңгеруі қажет.

9. 4-сынып оқушысының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      61. Пәндік нәтиже бойынша 4-сыныптың соңында оқушылар:

      1) еңбек сабағына қажетті материалдар мен құрал-жабдықтар атауын;

      2) қатырма қағазды пайдалану мақсатын білуі қажет.

      62. 4-сыныптың соңында оқушылар:

      1) қатырма қағаз, мата, фольга, ермексаз, пластмасса немесе шыны бөтелкесі, түймелер, жіп, ұсақ моншақтардан тоқылатын бұйымдар, жаңа жылдық маска, композиция, панно, бағдарлама көлемінде берілген басқа да түрлі заттар жасауды;

      2) матадан қарапайым ойыншықтар жасау мен киім үлгісін пішу және тігуді;

      3) кесте тігу түрлерін, жіпті түйіндеуді;

      4) кептірілген өсімдіктерден панно жасауды меңгеруі қажет.

      63. Тұлғалық нәтижелер оқушылардың:

      1) түрлі ойыншықтар, құрамақтар және аппликация жасау кезінде қауіпсіздік ережесі мен санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау білімінен;

      2) еңбек сабағында қарым-қатынас жасай білу дағдысынан;

      3) еңбекке деген ынта-ықылас білігінен;

      4) қазақ халқының ою-өрнегі, ұлттық зергерлік бұйымдар, ұлттық киімдер мен салт-дәстүрге құрметпен қарау білімінен;

      5) түрлі тақырыптағы композиция, мозаика құрастыру, бұйымдар жасау дағдысынан;

      6) қазақтың ұлттық үй жиһазы, музыка аспаптары, ат әбзелдері туралы білімінен көрінеді.

      64. Жүйелі-әрекеттік нәтижелер оқушылардың:

      1) көркем және техникалық қабілеттілігі бойынша жеткен жетістігі мен түрлі әдістерді қолдану білігінен;

      2) бұйымдарды құрастыруда қарапайым дағдыларды пайдаланудан;

      3) еңбекке қажетті құралдар мен материалдарды дұрыс қолдану дағдысынан;

      4) әртүрлі материалдардан бұйымдар, фигуралар құрастыру және модельдеу білігінен;

      5) бұйымдарды бірізділікпен орындау дағдыларынан көрініс табуы қажет.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4 сыныптары үшін
"Дене шынықтыру" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

      2. Пәнді оқыту тұлғаны қалыптастыру, танымдық белсенділігінің дамуына бағытталған.

      3. Оқу бағдарламасының мазмұны оқушы, қоғам мен жанұя сұраныстарын ескере, қазіргі педагогикалық ғылым жетістіктерін айқындайды.

      4. Оқыту мақсаты:

      1) қимыл-қозғалыс негіздерін игеру арқылы оқушылардың дене мәдениетін қалыптастыру;

      2) өз денсаулықтарына ықтиярлықпен қараудың қажеттілігін қалыптастыру;

      3) физикалық және психикалық қасиеттерінің толық дамуы;

      4) салауатты өмір салтын ұйымдастыруда дене тәрбиесі құралдарын шығармашылық жолмен қолдану.

      5. Оқыту міндеттері:

      1) оқушылардың денсаулықтарын нығайту, дене бітімдерін жақсарту, жалпақтабандылықтың алдын-алу; дененің қимыл-қозғалыс әрекеттерін белсенді және өзбетінше жасауға тәрбиелеу;

      2) денсаулықты сақтау мен нығайтуға қатысы бар дене тәрбиесі саласының білім жүйесін қалыптастыру;

      3) дене шынықтыру сапаларын: күштілік, жылдамдық, төзімділік, ептілік, иілгіштік және қимыл-қозғалыс үйлесімділігін дамыту;

      4) акробатикалық, гимнастикалық, жеңіл атлетикалық және басқа да жалпы дамыту бағытындағы алуан-түрлі дене жаттығулар кешенін үйрету;

      5) жеке тұлғаның әлеуметтік маңызы бар қасиеттерін тәрбиелеу, адамгершілік және жігер сапаларын дамыту, эстетикалық талғамын және мәдениеттілік дағдыларын қалыптастыру;

      6) жеке гигиена, күн тәртібі, дене жаттығуларының ағзаға тигізетін әсері, жұмыс істеу қабілеті мен қимыл-қозғалыс қабілеттерін дамыту секілді қарапайым білім деңгейін қалыптастыру.

      6. Бағдарлама екі бөлімнен тұрады: "Дене шынықтыру туралы білім (ақпараттық компонент)" және "Әрекет етудің жан-жақты және пәндік әдістерін қалыптастыру (әрекеттік компонент)".

      7. Бастауыш мектептегі дене шынықтырудың педагогикалық жүйесін ұйымдастырудың негізгі түрі:

      1) дене шынықтыру сабақтары;

      2) оқу күндерінде ұйымдастырылатын және сауықтыру іс-шаралары;

      3) спорттық жарыстар мен мерекелік шаралар;

      4) спорттық үйірмелерде шұғылдану;

      5) дене жаттығуларымен өздігімен шұғылдану (үй тапсырмалары) болып табылады.

      8. Сабақтарды өткізу процесінде келесі оқу пәндерімен байланыс орнатылады:

      1) "Қазақ тілі және әдебиет": өлең жолдарын қозғалмалы ойындарды ұйымдастыруға қолдану;

      2) "Қоршаған орта": оқушы жаттығуларды орындау кезінде өзінің ағзасындағы мүшелер, дене бөліктері, табиғатта болатын маусымдық өзгерістер туралы мәліметтермен танысады; тән гигиенасы, киімді таза ұстау ережелерін игереді; жүгіру және түрлі ойын кездерінде уақыт туралы түсінік қалыптасады.

      3) "Математика": оқушы сантиметр, метр, шақырым, секунд және т.б. өлшем бірліктерімен танысады;

      4) "Музыка": оқушы қимыл-қозғалыстарды екпінмен, ырғақпен орындауды үйренеді;

      5) "Бейнелеу өнері": оқушы көрсетілген жаттығуларды орындау үшін бейнелі суреттерді қолдануды үйренеді;

      6) "Еңбекке баулу": өзіндік іс-әрекеттерді ұйымдастыруды үйренеді.

      9. Типтік оқу жоспарына сәйкес пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

      1) 1-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 99 сағат);

      2) 2-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат);

      3) 3-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат);

      4) 4-сынып - аптасына 3 сағат (барлығы 102 сағат).

      10. Оқушылардың дене шынықтыру дайындық деңгейіне қойылатын талаптар бөліммен аяқталады, оқушылардың үлгерімдерін бағалауын, бастауыш сыныпты аяқтайтын әр оқушының міндетті түрде меңгеруі тиіс білім мазмұнын көрсетеді.

      11. Бағдарламалық талаптар үш түрлі аспектімен бағаланады: пәндік, тұлғалық, жүйелік-әрекеттер нәтижелерімен.

2. Оқу пәнінің 1-сыныптағы базалық білім мазмұны

      12. Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

      1) тақырыптық жоспар:

      кесте 1

      13. Білім негіздері: оқушылардың спорт залдары мен спорт алаңдарында қимыл-қозғалыс ережелерін сақтау тәртібі, күн тәртібін сақтау және жеке бас гигиенасы, дене жаттығуларының адам денсаулығы үшін маңызы, оқу бағдарламасында берілген жаттығуларды орындау кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау, шынығудың ағзаны сауықтырудағы маңызы.

      14. Қимыл-қозғалыс біліктіліктері мен дағдылары: гимнастика, саптық жаттығулар, бастапқы қалып, сапқа, қатарға және колоннаға тұру. "Сапқа тұр!", "Түзел!", "Тік тұр!", "Еркін тұр!" пәрмендері, бір орында, оңға, солға, адымдап бұрылулар, шеңберде, қатарда, колоннада тұрып ажырау және қосылу. "Оңға!", "Солға!", "Бір орында адымда!", "Адымда!", "Жүгіре бас!", "Сынып, тоқта!" пәрмендері, колоннада жүру: еденге сызылған белгілер бойынша аяқ ұшымен, өкшемен, жүрелей, толығымен отырып жүру; дұрыс мүсінді (дене бітімін) сақтап жүру; қолды түрлі қалыпта ұстап жүру:

      1) спорттық құралдармен (доп, шығыршық, секіргіш) және құралдарсыз орындалатын жалпы дамыту жаттығулары, қол және аяқтың негізгі қалыптары; қол, аяқ және кеудемен орындалатын негізгі қимыл-қозғалыстар;

      2) дұрыс мүсінді қалыптастыратын жаттығулар, тыныс алу жаттығулары;

      3) өрмелеу, гимнастикалық қабырғаға өрмелеп шығу және түсу; гимнастикалық орындыққа өрмелеу және астынан өту; көлденең және еңіс орнатылған гимнастикалық орындықта тізерлеп өрмелеу, ішпен жатып оң және сол аяқты кезегімен асырып гимнастикалық орындықтан асып түсу;

      4) тепе-теңдік жаттығулары: бір орында, гимнастикалық орындықтың үстімен жүру, бұрылу және жүрелей отыру, еңіс орнатылған гимнастикалық орындықтың және аласа бөрененің үстімен жүру;

      5) акробатикалық жаттығулар: таянулар (жүрелей отырып, жатып, бүгіліп, отырып арттан таяну, арқамен жатып білекпен таяну), отыру түрлері (өкшемен, "бұрыш" қалпын ұстап), жинақталып отыру және жинақталып жатып (арқада) алға-артқа тербелу, төсенішке арқамен жатып (қол жоғарыда) оң және сол жаққа аунау, би жаттығулары, ырғи адымдау, аяқты аяққа қосып қапталмен және жорғалай (аяқты жиі басып) адымдау;

      6) ойын түрлері және ойын түріндегі тапсырмалар: гимнастика және акробатика элементтерінен құрылған эстафеталар, өрмелеу арқылы түрлі кедергілерден өту.

      15. Жеңіл атлетика:

      1) жүгіру, жүрумен кезектестіре отырып 2 минут жүгіру немесе 1 шақырым қашықтықты өту, бағытты өзгертіп жүгіру (жыланша, шеңбермен, арқамен), түрлі бастапқы қалыпта тұрып жүгіру, жоғары сөрелік (старттан) қалыптан үдей жүгіру, 3х10 м қайталап жүгіру. 30 м жүгіру;

      2) бір орында тұрып бір және екі аяқпен секіру; алға ұмтыла және артқа секіру; бір орында тұрып оң және солға бұрыла секіру; 1-2 адым жасап ұзындыққа және биікке секіру; 30 см биіктіктен секіріп түсу;

      3) лақтырулар, шағын допты нысанаға лақтыру, үлкен және шағын доптарды лақтыру және қағып алу;

      4) жүгіру, секіру, лақтыру әрекеттерінен құрылған қозғалмалы ойындар;

      5) қозғалмалы ойындар: қимыл-қозғалыс сапаларын дамытуға арналған ойындар: "Бақшадағы қояндар", "Қуыспақ", "Мергендер", "Қарлығаштар мен қаршығалар", "Балапандар", "Өз жалаушаларыңа!", "Жылжыма өз орныңа тұр!" және т.б.;

      6) доппен өткізілетін ойындар: "Аңшылар мен үйректер", "Доп сайысы", "Доп шеңбермен", "Лақтыр да, қағып ал!" және т.б.

      16. Шаңғы:

      1) шаңғыны тасымалдау, шаңғының иыққа қойып саппен жүру, таяқтың көмегінсіз адымдап және сырғи қозғалу, бір орында және қозғалыста адымдап бұрылу, аласа дөңге адымдап көтерілу және негізгі тұру қалпында еңіске түсу;

      2) "Қақпадан өту", "Кім ұзағырақ сырғиды", "Тіркеме қозғалыс" және т.б. қозғалмалы ойындар мен эстафеталар.

      17. Жүзу:

      1) суға бой үйрету жаттығулары: суға баспен сүңгу, су түбінен түрлі заттарды алып шығу, суға дем шығару, "Жұлдызша", "Қалытқы" жаттығуларын тыныс алуды тоқтатып орындау;

      2) суда өткізілетін ойын түрлері: "Кім көп көбік шығарады", "Саусақ санамақ", "Кім биігірек секіреді", "Толқиды теңіз", "Суға кім жылдам тығылады" және т.б.

3. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      18. Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

      1) тақырыптық жоспар:

      1 кесте

      19. Білім негіздері:

      1) оқушының қимыл-қозғалыс тәртібі, таңертеңгілік гимнастика және дене жаттығуларымен таза ауда шұғылданудың маңызы, дене жаттығуларын орындау кезіндегі гигиеналық ережелер, жүгіру және шаңғы тебу кезіндегі тыныс алу түрлері;

      2) суға шомылу, ауа және күн ванналарын пайдалану ережелері;

      3) оқушылардың суға түсу кезінде қауіпсіздік ережелері сақтаулары.

      20. Қимыл-қозғалыс біліктіліктері мен дағдылары:

      1) гимнастика, алдыңғы сыныпта үйретілген оқу материалдарын қайталау, саптық жаттығулар, бір орында тұрып шеңбермен бұрылуды "Шеңбермен! Бір-екі" пәрмені бойынша бөліп орындау;

      2) бір колоннадан екі колоннаға және бір қатардан екі қатарға сап құру, колоннаға орналасып "қиғаштап" және "қарама-қарсы бағытта" қозғалуды түрлі арақашықтықпен және түрлі екпінмен орындау, спорттық құралдармен және құралдарсыз орындалатын жалпы дамыту жаттығулары;

      3) акробатикалық жаттығулар - аяқты бүгіп және тіктеп жауырынға тұру, жинақталып отырған қалыптан алға аунау, арқада жатып "көпір" қалпын қабылдау, етпеттеп жатқан қалыптан шалқайып аяқ ұшын басқа тигізу ("қорапша" қалпы);

      4) тепе-теңдік жаттығулары - бөрене үстіне қойылған кедергілерден аттап жүру, өрмелеу жаттығулары, еңіс орнатылған орындық гимнастикалық орындыққа жүрелей отырып өрмелеу, көлденең және еңіс орнатылған гимнастикалық орындыққа етпеттеп жатып қолмен тартылу, биіктігі 60 см гимнастикалық бөренеден асып түсу;

      5) асылу және таяну - жатып асылған қалыпта орындалатын жаттығулар, таянып тұрған қалыпта орындалатын жаттығулар; түргеліп тұрып және жатып таянған қалыптан орындалатын жаттығулар, би жаттығулары, аяқпен орындалатын позициялар, алма-кезек адымдар;

      6) ойын түрлері және ойын түріндегі тапсырмалар - гимнастика және акробатика элементтерінен құрылған эстафеталар, өрмелеу арқылы кедергілерден өту.

      21. Жеңіл атлетика:

      1) алдыңғы сыныпта үйретілген оқу материалдарын қайталау, жүру және оның түрлері, жүгіру, жоғарғы сөре (старт), бағытты және екпінді өзгертіп жүгіру, қайталап 3х10 м жүгіру. 30 м жүгіру, уақытты есепке алмай 1000 м қашықтыққа жүгіру, секірулер, бір орында және 90^о және 180^о бұрылып секіру, бір орыннан ұзындыққа секіру, тік бағытпен жүгіріп келіп секіру, 40 см биіктіктен секіру, секіргішпен бір орында секіру, лақтырулар, көлденең және тік орнатылған нысанаға шағын допты лақтыру; "иықтан асыра" лақтыру тәсілімен алысқа лақтыру;

      2) жүгіру, секіру, лақтыру және эстафета түріндегі қозғалмалы ойындар, дала жарысы. Ойлы-қырлы жерлері аз далада табиғи кедергілерден өтіп жүгіру (1,5-2 шақырым), қозғалмалы ойындар, алдыңғы сыныпта үйретілген ойындар;

      3) қимыл-қозғалыс сапаларын дамытуға арналған ойындар - "Жылжымалы арқан", "Нөмірлерді шақыру", "Үйсіз қоян", "Орамал", "Ау" және қуыспақ ойындарының түрлері;

      4) доппен өткізілетін ойындар - "Доппен қуыспақ", "Нысанаға дәл тигізу", "Допты аяқпен тебе қозғалу", "Колоннада тұрып допты лақтыру", "Допты көршіге беру", "Допты өткізу" және т.б.

      22. Шаңғы:

      1) таяқпен итеріле сырғу, адымдап және сырғи шаңғы ізімен қозғалу, бір орында тұрып аяқтың өкшесін көтермей адымдай бұрылу, аласа дөңге адымдап, "шырша" және "баспалдақ" тәсілдерімен көтерілу, негізгі тұру қалпында еңіске түсу, "Соқаша" тежелу, шаңғымен 1 шақырым қашықтықты өту;

      2) қозғалмалы ойындар және қарама-қарсы эстафеталар: "Кім тауға бірінші болып шығады", "Кім таудан ұзағырақ сырғиды", "Шаңғы сайысы", "Қақпаға" және т.б.

      21. Жүзу:

      1) тыныс алу жаттығулары, "Жұлдызша" және "Қалытқы" қалпында демді ұстау жаттығулары, біреудің көмегімен немесе бассейннің жақтауынан ұстап етпеттеп және шалқалап жатып "жұлдызша" жаттығуын орындау, бассейннің жақтауынан ұстап жатып аяқпен кроль тәсілімен жүзу кезіндегі қимылдарды орындау;

      2) етпеттеп және шалқалап жатып сырғу, судағы ойындар - "Туннелге кіретін поезд", "Балықтар және ау", "Толқиды теңіз", "Су түбіне отыр", "Дельфиндер", "Торпедо" және т.б. су қарсылығын жеңуге, суда сырғу және сүңгуді үйрететін ойындар.

      22. 2-сынып оқушыларының қимыл-қозғалыс сапаларын игеру дағдыларын анықтауға арналған оқу нормативтері:

      2 кесте

      23. 2-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі ұлдар

      3 кесте

      24. 2-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі (қыздар):

      4 кесте

4. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      25. Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

      1) тақырыптық жоспар:

      5 кесте

      26. Білім негіздері:

      1) Қазақстан халқының дене мәдениеті және оның еңбекпен байланысы, қимыл-қозғалыс тәртібі және оның денсаулық үшін маңызы, дене жаттығуларының денсаулықты нығайту, дене бітімін қалыптастыру және жалпақтабандылықтың алдын-алуға тигізетін оң әсері;

      2) футбол, волейбол және баскетбол ойындары.

      27. Қимыл-қозғалыс біліктіліктері мен дағдылар:

      1) гимнастика, алдыңғы сыныпта үйретілген оқу материалдарын қайталау, саптық жаттығулар, "Адым бас!", "Жиі бас!", "Қысқарта бас!", "Бірінші-екіншіге санал!" пәрмендері;

      2) екі қатардан, екі шеңбер құру, қиғаштап, қарсы бағытта, "жыланша" жүру;

      3) спорттық құралдармен және құралдарсыз орындалатын жалпы дамыту жаттығулары кешен;

      4) дене бітімін (мүсінді) қалыптастыруға арналған жаттығулар, таңертеңгілік гимнастика жаттығулары, нығыздалған доппен (1 кг) және гантельмен (0,5 кг) орындалатын жаттығулар кешені;

      5) акробатикалық жаттығулар: жинақталып отырған қалыптан артқа аунап, екі қолды бастан асыра таяну, алға аунап, тізерлеп отыру, артқа аунап жауырынға тұру және тік аяқты бастан асыра төмен түсіру, тізені бүгу және бастапқы қалыпты қабылдау, тізерлеп таянған қалыптан оң және сол қапталдарға тербеле-аунау;

      6) тепе-теңдік жаттығулары: гимнастикалық орындықтың үстімен жүріп, допты еденге соғу және қағып алу. Биіктігі 50 см бөрене үстіне қойылған доптардан аттап өту; допты лақтыру және қағып алып қозғалу; биіктігі 25 см құралдардан аттап өтіп, оңға және солға аяқтарды тіркестіре жүру;

      7) бөрене үстінде оңға және солға бұрылу, бұрын үйретілген жаттығулардан құрылған қарапайым комбинациялар (бөрене үстінде аяқ ұшымен жүру, бұрылулар);

      8) өрмелеу және кедергіден асып түсу - еңіс орнатылған гимнастикалық орындықта тізерлеп тұрып және етпеттеп жатып өрмелеу, өрмелеу және асып түсу арқылы 3-4 кедергіден өту, арқанды аяқпен қайшылай қармап көтерілу. Арқанға асылып тұрып аяқпен қайшылай қармап көтерілу, арқанға өзіндік тәсілмен өрмелеу (2,5 м);

      9) гимнастикалық қабырғада, бөренеде, гимнастикалық орындықта асылу;

      10) би жаттығулары, қол, аяқ, кеуде және бастың ырғақты қимылдарын музыкамен үйлестіре орындау;

      11) ұлттық және балалар билерінің элементтері;

      12) гимнастика элементтерінен құрылған қозғалмалы ойындар мен эстафеталар.

      28. Жеңіл атлетика:

      1) алдыңғы сыныпта үйретілген жаттығуларды қайталау, адымның ұзындығы мен жиілігін өзгертіп жүру, жоғарғы сөре (старт), жүгіру, жүру мен жүгіруді кезектестіру, тізені биік көтеріп және аяқты артқа лақтырып жүгіру, 30 м, 60 м жүгіру, 1500 м қашықтыққа жүгіру уақыт есептелмейді;

      2) қарама-қарсы эстафеталар - секірулер, секіргішпен бір орында және алға қозғала секіру, ырғулар, 50 см биіктіктен секіру, жеңіл жерге түсу, бір орыннан ұзындыққа секіру, жүгіріп келіп ұзындыққа секіру және тізені бүгіп биікке секіру;

      3) шағын допты нысанаға лақтыру, шағын допты алысқа лақтыру;

      4) жүгіру, секіру және лақтырулардан құрылған қозғалмалы ойындар мен эстафеталар;

      5) спорт ойындарының элементтерінен тұратын қозғалмалы ойындар;

      6) доппен орындалатын жаттығулар, допты биік лақтырып екі (бір) қолмен қағып алу, дәл солай, тек қосымша қимылдар орындаған соң, бір-біріне қарама-қарсы орналасып (арақашықтық 2 м) допты бір-біріне түрлі амалдармен лақтыру - төменнен, бастан асыра, кеудеден, жүріп және жүгіріп доппен қозғалу, жұптасып орналасып бір орында және қозғалыста допты бір-біріне аяқпен беру;

      7) доппен өткізілетін ойындар: "Бер де - қаш", "Түрлі заттарды айнала доппен қозғалу", "Допты колоннада беру", "Допты жетекшіге берме", "Атыспақ";

      8) дала жарысы - ойлы-қырлы жерлері аз далада табиғи кедергілерден өтіп жүгіру (1,5-2 шақырым).

      29. Шаңғы:

      1) алдыңғы сыныпта үйретілген оқу материалдарын қайталау, бір аяқпен сырғу, шаңғышының биік және төмен тұру қалпынан еңіске түсу, сырғи адымдап қозғалу, шаңғымен 2 шқ қашықтықты жүру, шаңғымен өткізілетін ойындар.

      30. Жүзу:

      1) алдыңғы сыныпта үйретілген оқу материалдарын қайталау, суда бассейннің жақтауынан ұстап жатып кроль тәсілімен жүзу кезіндегі аяқ қимылдарын орындау, аяқтың қимылдарымен сырғу, қолдың қимылдарымен сырғу, судан сөре (старт), суға аяқпен секіру, суға құлау (жақтауда отырып, қол жоғарыда, дене алға еңкейген), дәл солай, жақтаудан итеріле;

      2) суда өткізілетін ойындар - "Алға сырғу", "Кім жылдам", "Кім алысқа секіреді", "Каскад", "Доп үшін күрес", "Доппен қуыспақ".

      31. 3-сынып оқушыларының қимыл-қозғалыс сапаларын игеру дағдыларын анықтауға арналған оқу нормативтері:

      6 кесте

      32. 3-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі

      7 кесте

      ұлдар

      33. 3-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі

      8 кесте

      қыздар

5. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      34. Курс мазмұны келесі бөлімдерден тұрады:

      1) тақырыптық жоспар:

      9 кесте

      35. Білім негіздері:

      1) қимыл-қозғалыс тәртібі және оның оқушы денсаулығы мен жұмыс істеу қабілеті үшін маңызы, шынығу тәртібі.

      36. Гимнастика:

      1) алдыңғы сыныптарда үйретілген оқу материалдарын қайталау, саптық жаттығулар;

      2) "Сапқа тұр!", "Түзел!", "Тік тұр!", "Еркін тұр!" пәрмендері, мұғалімге мәлімдеме жасау, сан бойынша саналу, бір қатардан үш қатарға сан бойынша сап құру, жүріп келе жатып бір колоннадан үш және төрт колоннаға сап құру;

      3) құралдармен және құралдарсыз орындалатын жалпы дамыту жаттығулары, гимнастикалық таяқпен, шығыршықпен, үлкен және шағын доптармен орындалатын жаттығулар;

      4) сабаққа дейінгі гимнастика, дұрыс дене бітімін (мүсінді) қалыптастыруға арналған жаттығулар;

      5) акробатикалық жаттығулар: үйретілген тәсілмен 3-4 мәрте алға аунау, жинақталып отырған қалыптан артқа аунау, артқа аунап жауырынға тұру, төменгі сыныптарда үйретілген жаттығулардан құрылған комбинациялар;

      6) тепе-теңдік жаттығулары: бөрене үстімен алға ұмтыла жүру, артқа аяқ ұшымен жүру; аяқты тіркестіре көлденең және тігінен жүру, тізерлеп тұрып таяну қалпына түсу, гимнастикалық орындықтың үстінде аяқ ұшымен 90^о и 180^о бұрылу (қол екі жақта);

      7) өрмелеу және асып түсу - тапсырма бойынша еңіс орнатылған гимнастикалық орындықпен өрмелей келіп, гимнастикалық қабырғаға өрмелеу (аяқ-қолдың бір мезгілді және аралас тәсілімен), гимнастикалық қабырғаға жоғары, қиғаштап, аяқ-қолдың бір мезгілді және аралас тәсілімен өрмелеуден соң 30^о бұрышпен еңіс орнатылған гимнастикалық орындықпен өрмелеп түсу, биіктігі 1 м кедергіден асып түсу, қатарынан қойылған 3-4 кедергіден өту, аяқты қайшылау тәсілімен арқанға өрмелеу, арқанға үш тәсілмен өрмелеу (2,5 м);

      8) асылу және таянулар - тізені бүгіп асылу, аяқты іліп асылу, қолды және аяқты бүгіп асылу, таянып жату, тізерлеп тұрып таяну, секірулер, бір орында тұрып қысқартылған секіргішпен секіру, бір аяқтан екіншісіне ауысып секіру, жұмсақ төсеніш төселген 60 см биіктікке секіріп міну және секіріп түсу;

      9) таянып секіру (кіші ағаш ат) - ағаш атқа ырғып мініп тізерлеп отыру, жүрелей отырған қалыптан қолды алға сермей жұмсақ төсенішке секіріп түсу;

      10) би жаттығулары: төменгі сыныптарда үйретілген ырғақты қимылдар, балалар мен ұлттық билерден құрылған кешен, қазақтың ұлттық билеріндегі жаттығулар және ұлттық ырғақты қимылдардан құрылған жаттығулар, күрес элементтері. "Қазақ күресі" (ұлдар), жалпы дамыту жаттығуларынан құрылған қозғалмалы ойындар, гимнастика элементтерінен құрылған қозғалмалы ойындар, гимнастикалық кедергілерден өту.

      37. Қозғалмалы ойындар:

      1) үлкен доппен өткізілетін жаттығулар (баскетбол ойынының элементтері), баскетболшының орташа тұру қалпында аяқты аяққа тіркестіре қозғалу, арқамен жүгіру әрекеттерін қарапайым жүгірумен кезектестіре орындау, кедергілерді айнала допты оң, сол қолмен және екі қолмен кезектестіре еденнен серпе қозғалу, допты еденнен серпе алып жүріп қозғалудан құрылған қозғалмалы ойындар мен эстафеталар, допты қағып алу мен беру түрлері: төменнен екі қолмен, кеудеден, бастан асыра, иықтан бір қолмен, еденнен серпе, тиімді биіктікке орнатылған себетке допты кеудеден екі қолмен (төменнен екі қолмен) лақтыру, "Допты жетекшіге берме!", "Доп капитанға!" және т.б. ойындар, футбол ойынының элементтерінен құрылған жаттығулар, тік бағытпен кедергілерді айнала доппен қозғалу, жұптасып орналасып бір-біріне аяқтың ішкі жағымен доп беру, доппен қозғалып келіп қарсы келген ойыншыға беру (қарама-қарсы эстафета), "Футбол қуыспағы", "Шеңберде өткізілетін аяқ добы" және т.б. ойындар.

      38. Жеңіл атлетика:

      1) алдыңғы сыныптарда үйретілген оқу материалдарын қайталау, 3 минут бірқалыпты екпінмен жүгіру, 30 м, 60 м жүгіру, уақытты есепке алмай 2000 м жүгіру, әр оқушы 60 м қашықтыққа жүгіретін қарама-қарсы және алаңды айнала жүгіру эстафеталары, секірулер, бір орыннан ұзындыққа секіру, жүгіріп келіп "тізені бүгу" тәсілімен ұзындыққа секіру, жүгіріп келіп "аттап өту" тәсілімен биіктікке секіру, лақтыру, шағын допты нысанаға және алысқа лақтыру, жүгіру, секіру және лақтыру әрекеттерінен құрылған қозғалмалы ойындар, дала жарыс, ойлы-қырлы жерлері аз далада табиғи кедергілерден өтіп жүгіру (1,5-2 шақырым).

      39. Шаңғы:

      1) алдыңғы сыныптарда үйретілген оқу материалдарын қайталау, алма-кезек екі адымды жүріспен қозғалу, тік бағытта 100 м қашықтықты жылдам жүгіріп өту, қозғалыс кезінде адымдап бұрылу, аласа дөңге "шырша" тәсілімен көтерілу, шаңғымен 2 шқ қашықтықты бірқалыпты екпінмен жүріп өту, 1 шқ қашықтықты уақытқа жүгіру;

      2) шаңғымен өткізілетін ойын түрлері: "Нөмірлерді шақыру", "Шаңғы сайысы", "Секіргіш шаңғышылар" (секіріп бұрылу), "Қақпадан өту" және т.б.

      40. Жүзу:

      1) алдыңғы сыныптарда үйретілген оқу матетиралдарын қайталау, етпеттеп кроль тәсілімен жүзу кезіндегі қол мен аяқтың қимылдарын үйлестіру, етпеттеп кроль тәсілімен жүзу кезіндегі қолдың қимылы мен тыныс алуды үйлестіру, етпеттеп кроль тәсілімен жүзу, етпеттеп кроль тәсілімен жүзу кезіндегі бұрылулар;

      2) суда өткізілетін ойын түрлері: "Теңіздегі шайқас", "Бәріміз бірге", "Допты жүргізушіге бер", "Ұшқыр дельфин".

      41. 4-сынып оқушыларының қимыл-қозғалыс сапаларын игеру дағдыларын анықтауға арналған оқу нормативтері:

      10 кесте

      1) ескерту - білім беру саласының аймақтық және жергілікті жердегі органдары климаттық және экологиялық жағдайларға байланысты оқу нормативтерін өзгертуге құқықтары бар;

      42. 4-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі

      11 кесте

      ұлдар

      43. 4-сынып оқушыларының дене дайындықтарын бағалау кестесі

      12 кесте

      қыздар

6. Оқушылардың дайындық деңгейлеріне қойылатын талаптар

      44. Оқушылардың дайындық деңгейлері пәндік, тұлғалық, жүйелік-әрекеттік нәтижелер бойынша бағаланады.

      45. Пәндік нәтижелер екі аспектіде айқындалады: білуі/түсінуі тиіс және меңгере білуі тиіс.

      46. 1-4-сыныпты бітіруші оқушылар:

      1) салауатты өмір салтын қалыптастырудағы дене тәрбиесі мен спорттың рөлін;

      2) қимыл-қозғалыс әрекеттерін қалыптастыру және қимыл-қозғалыс сапаларын дамытудың негіздерін;

      3) ағзаны шынықтыру тәсілдерін;

      4) күн тәртібіндегі дене жаттығуларының рөлін білуі/түсінуі тиіс.

      47. 1-4-сыныпты бітіруші оқушылар:

      1) негізгі дене сапаларын дамытатын жалпы дамыту жаттығуларының кешенін, таңертеңгілік гимнастика жаттығуларының кешенін орындауды;

      2) гимнастикалық, акробатикалық, жеңіл атлетикалық жаттығулар кешенін, спорт ойындарының техникалық-тактикалық әрекеттерін орындауды;

      3) дене жаттығуларын орындау кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтауды меңгере білуі тиіс.

      48. 2-сынып оқушылары дене қимылдарының мына қасиеттерін көрсетуі тиіс:

      13 кесте

      49. 3-сынып оқушылары дене қимылдарының мына қасиеттерін көрсетуі тиіс:

      14 кесте

      50. 4-сынып оқушылары дене қимылдарының мына қасиеттерін көрсетуі тиіс:

      15 кесте

      51. Тұлғалық нәтижелер, 1-4-сынып оқушылары:

      1) патриотизмді, өз Отанына, көпұлттық Қазақстан Республикасының өткені мен келешегіне деген құрметті тәрбиелеу; жауапкершілік және Отан алдындағы борышты сезінуді;

      2) оқу-үйренуге жауапкершілікпен қарау, оқушылардың үйрену мен танымға деген қызығушылықтарын ояту арқылы дербес дамуға және өз беттерімен білім деңгейлерін көтеруді қалыптастыру, сонымен қатар еңбекке деген құрметті қалыптастыру арқылы әлеуметтік маңызы бар жұмыстарға белсенді ат салысуды;

      3) өз құрбыларымен, өзінен кіші және үлкендермен қарым-қатынас орнатуда, ересектерден білім алуда, қоғамдық маңызы бар жұмыстарды орындауда, ғылыми, шығармашылық және өзге де іс-әрекеттерді орындау кезіндегі құзіреттілікті қалыптастыруды;

      4) қауіпсіз және салауатты өмір салтының құндылықтарын қалыптастыру; адамдардың өміріне және денсаулығына нұқсан келтіретін төтенше жағдайларда жеке және ұжым болып әрекет ету ережелерін, көлікке мінгенде және жолда жол ережелерін сақтауды айқындауы керек.

      52. Жүйелік-әрекеттік нәтижелер, 1-4-сынып оқушылары:

      1) жұмыс істеу қабілетін жоғарылату, денсаулықты сақтау мен нығайтуды;

      2) жеке, ұжымдық және отбасылық демалысты ұйымдастыру және өткізу, бұқаралық-спорттық көпшілікке арналған жарыстарға қатысуды;

      3) белсенді шығармашылық жұмыстар, салауатты өмір салтын таңдау және қалыптастыруды;

      4) өзінің оқуға деген мақсатын дербес анықтап, оқу және танымдық іс-әрекеттер кезінде жаңа міндеттер жүктей және құра білу, өзінің танымдық қызығушылықтарын дамытуды айқындауы керек.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-сынып үшін
"Сауат ашу (оқу, жазу)" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)

      Ескерту. Алып тасталды - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 2–4-сыныптары үшін
"Орыс тілі" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
1. Пояснительная записка

      1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

      2. "Русский язык" как учебный предмет во 2-4 классах относится к образовательной области "Язык и литература", которая является важнейшим компонентом государственного образования на начальной ступени обучения.

      3. Основная цель обучения предмету – воспитание и формирование разносторонне развитой языковой личности школьника, владеющей всеми видами речевой деятельности (слушание, чтение, говорение, письмо), готовой к творческому использованию полученных языковых знаний из области фонетики и графики, грамматики (морфология и синтаксис), лексики, морфемики в практической деятельности, в собственной жизни и в интересах общества.

      4. Основными задачами курса русский язык на начальной ступени обучения являются задачи по формированию языковой и коммуникативной компетенции, успешное решение которых зависит от достижения конечных результатов обучения:

      1) личностные: воспитание гражданственности и патриотизма, уважительного и бережного отношения к языку как явлению культуры, основному средству общения и получения знаний в разных сферах человеческой деятельности; воспитание интереса и любви к родному и государственному языку;

      2) предметные: развитие связной речи, обогащение словарного запаса и грамматического строя речи учащихся; формирование готовности, потребности и способности к речевому общению, к самосовершенствованию владения родным языком; освоение базовых знаний о русском языке, его устройстве, основных норм русского литературного языка;

      3) системно-деятельностные: формирование умений наблюдать, опознавать, анализировать, классифицировать (группировать) языковые факты, оценивать их с точки зрения нормативности; умений работать с текстом, извлекать из текста необходимую информацию, преобразовывать ее в соответствии с поставленной задачей; развитие умения самоанализа, самостоятельной и продуктивно-творческой деятельности по русскому языку.

      5. Отбор содержания в учебной программе для 2-4 классов подчинен принципам:

      1) научности: все языковые факты языка соответствует научным данным современной лингвистики;

      2) доступности: отобранный учебный материал соответствует возрастным особенностям учащихся с точки зрения доступности его усвоения, а также объема программного содержания;

      3) преемственности, систематичности: при отборе содержания каждой программы учитывался материал предыдущей программы, программный материала систематизирован согласно логике изучаемой науки;

      4) сознательности и активности: направленность обучения на осознание обучающимися функций единиц языка, языковых категорий - для чего служат в речи; осознание практической необходимости языковых единиц в речи повышает активность их усвоения;

      5)коммуникативной направленности обучения русскому языку: все языковые знания отобраны как необходимые в практике коммуникативного общения;

      6) развивающего обучения, благодаря которому на базе данного содержания обучения у учащихся формируется творческое и логическое мышление, самостоятельность, самоанализ результатов учебной деятельности.

      6. В соответствии с принципами отбора определена структура базового содержания программы: знания и умения представлены по разделам школьного курса русского языка в соответствии с линейно-концентрическим принципом презентации учебного материала по классам.

      7. Основными разделами базового содержания курса русский язык, ориентированного на достижение конечных результатов обучения, являются:

      1) грамматический минимум, ориентированный на предметные результаты обучения;

      2) тематика связных текстов, содержание которых ориентировано на получение личностных (воспитательных) результатов обучения;

      3) общеучебные умения, ориентированные на системно-деятельностные результаты обучения, на развитие продуктивно-творческих способностей учащихся.

      8. Объем учебной нагрузки по учебному предмету составляет:

      1) 2 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

      2) 3 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

      3) 4 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.

      9. В процессе изучения содержания учебного материала учитываются межпредметные связи (по горизонтали):

      1) литературное чтение. В процессе обучения русскому языку осуществляется художественно-эстетическое и нравственно-патриотическое воспитание учащихся. Эта задача реализуется во взаимосвязи с уроками русского языка и литературного чтения. На материале произведений "Литературное чтение" осуществляется формирование нравственной системы ценностных ориентиров школьников, формирование их гражданской и нравственной позиции.

      2) казахский язык, иностранный язык. Использовать знания по казахскому и иностранному языкам при изучении фактов русского языка для формирование полиязычной личности.

      3) познание мира. Для грамматического анализа на уроках русского языка широко привлекаются тексты, посвященные явлениям природы, жизни животного мира. Уроки русского языка – это расширение познавательных интересов учащихся об окружающем мире, природе.

      4) математика. Изучение имени числительного как части речи, количественный подсчет при звуко-буквенном анализе слов требует использования знаний по математике.

      5) изобразительное искусство. В целях развития связной речи на уроках русского языка широко используются произведения живописи: составление сочинений по картине.

      6) музыка. Использование музыкальных произведений в начале уроков русского языка создает положительную мотивацию к усвоению нового материала. Музыкальные произведения могут быть использованы во время физкульпаузы, для снятия излишнего напряжения, отработки правильного произношения текстов.

      7) физическая культура. Физические упражнения используются во время динамической паузы: учащиеся выполняют различные движения, сопровождаемые речевками, для снятия усталости и напряжения.

      10. Межпредметные связи (по вертикали): учебный предмет "Русский язык" в каждом классе готовит учащихся к программному материалу учебного предмета "Русский язык" в последующих классах средней ступени обучения, так как содержание предмета "Русский язык" во 2-4 классах составляет элементарную основу для перехода к систематическому курсу русского языка в 5-9 классах общеобразовательной школы.

2. Базовое содержание учебного предмета для 2 класса

      11. Грамматический минимум, ориентированный на предметные результаты обучения. Повторение изученного в первом классе (10 ч.):

      1) содержание знаний. Речь. Слова речевого этикета: извинение, просьба, благодарность, приветствие, прощание. Слово. Предложение;

      2) содержание практической деятельности. Владение речью (устная и письменная), качествами речи: ясность, точность, выразительность, правильность. Использование слов речевого этикета: извинение, просьба, благодарность, приветствие, прощание;

      3) обогащение словарного запаса. Составление предложений. Точка в конце предложения. Большая буква в начале предложения;

      4) сочинение по опорным словам.

      12. Звуки и буквы. Правописание. Произношение (30 ч.):

      1) содержание знаний. Звуки и буквы. Гласные звуки, их обозначение буквами. Двойная роль букв е, е, ю, я. Согласные звуки, их обозначение буквами. Парные глухие и звонкие согласные. Твердые и мягкие согласные. Слог и правила переноса. Правила переноса слов с буквами Й и Ь, с двойными согласными. Ударение, его смыслоразличительная функция. Алфавит;

      2) содержание практической деятельности. Различение звуков в речи, их правильное произношение и обозначение буквами: гласные и согласные. Постановка ударения в словах, их правильное произношение в соответствии со знаком ударения. Правописание слов с буквами е, е, ю, я, звукобуквенный анализ слов с этими буквами. Произношение и правописание звонких и глухих согласных на конце слова, применение способа их проверки. Обозначение мягкости согласного в слове буквами Е, Ң, И, Ю, Я и мягким знаком (Ь). Правописание слов с разделительным мягким знаком (Ь). Перенос слов. Нахождение в слове безударных гласных, проверяемых и не проверяемых ударением. Применение способа проверки безударных гласных. (изменение формы слова). Правописание слов с сочетаниями ЖИ - ШИ, ЧА - ЩА, ЧУ-ЩУ. Правописание слов с –чк-,-чн-, -щн-. Правописание ь знака в конце и середине слова. Практическое применение алфавита. Звуко-буквенный разбор слов. Диктант, изложение по вопросам.

      13. Состав слова. Развитие речи. Правописание (20 ч.):

      1) содержание знаний. Общее понятие о составе слова. Окончание (звуковое). Родственные слова. Корень слова. Однокоренные слова. Приставка. Суффикс;

      2) содержание практической деятельности. Подбор однокоренных слов. Нахождение в слове приставки, суффикса, окончания. Разбор слова по составу (в пределах минимума); графическое обозначение значимых частей слова. Изменение окончаний для связи слов в предложении. Нахождение в корне слова безударных гласных, их произношение, обозначение буквами и проверка безударных гласных способом подбора однокоренных слов. Нахождение на конце и в середине корня слова перед согласными парных глухих и звонких согласных, их произношение, применение способа проверки парных согласных. Произношение и правописание слов с приставками, не изменяющимися на письме (с, по, об, от, за, в, во, за, пере и др.). Сравнение правописания приставки и предлога. Нахождение и употребление в речи слов с уменьшительно-ласкательными суффиксами -оньк, - еньк-. Диктант, сочинение по вопросам.

      14. Части речи. Правописание. Развитие речи. Имя существительное. Правописание. Развитие речи (20 ч.):

      1) содержание знаний. Имя существительное (общее грамматическое значение, вопросы кто? что?). Существительные одушевленные и неодушевленные. Собственные имена существительные. Род имен существительных (мужской, женский, средний род). Число имен существительных (единственное и множественное число);

      2) содержание практической деятельности. Нахождение существительных по значению и вопросам кто? и что?, определение существительных одушевленных и неодушевленных, их употребление в речи. Письмо собственных имен существительных (клички животных, имена и фамилии людей, географические названия) с большой буквы. Определение рода имен существительных, употребление форм рода существительных в речи. Правописание Ь на конце слов женского рода после шипящих. Определение числа имен существительных, употребление в речи форм единственного и множественного числа имен существительных. Правописание существительных с предлогами. Диктант, сочинение по картине.

      15. Имя прилагательное. Правописание. Развитие речи (10 ч.):

      1) содержание знаний. Имя прилагательное (общее грамматическое значение, вопросы какой? Какая? Какое? Какие?);

      2) содержание практической деятельности. Нахождение прилагательного по значению и вопросам. Установление связи прилагательного с существительным. Изменение прилагательного по родам, употребление прилагательных мужского, женского и среднего рода в речи. Изменение прилагательного по числам, употребление прилагательных единственного и множественного числа в речи. Употребление в речи имен прилагательных, близких и противоположных по значению. Использование имен прилагательных при описании предмета, животного. Изложение, сочинение-описание природы, животного.

      16. Глагол. Правописание. Развитие речи (10 ч.):

      1) содержание знаний. Глагол (общее грамматическое значение и вопросы что делать? Что сделать?);

      2) содержание практической деятельности. Нахождение глагола по значению и вопросам. Изменение глагола по числам, употребление в речи глаголов единственного и множественного числа. Употребление в речи глаголов, близких и противоположных по значению. Использование глаголов в повествовании (рассказе). Диктант, сочинение – описание действий предмета.

      17. Предлог. Правописание. Развитие речи (4 ч.):

      1) содержание знаний. Предлог;

      2) содержание практической деятельности. Нахождение предлога в предложении и его графическое обозначение. Раздельное написание предлога со словом. Связь слов в предложении с помощью предлога. Написание слов с приставками, сравнение написания приставки и предлога со словами. Диктант.

      18. Предложение. Знаки препинания. Развитие речи (15 ч.):

      1) содержание знаний. Предложение и его виды по цели высказывания (повествовательные, вопросительные, побудительные), по интонации (невосклицательные и восклицательные). Главные члены предложения (подлежащее и сказуемое), их графическое обозначение. Второстепенные члены предложения: (общее понятие);

      2) содержание практической деятельности. Составление и различение предложений по цели высказывания и интонации. Написание предложений, их произношение, постановка знаков препинания в конце повествовательного, вопросительного и восклицательного предложения. Прописная буква в начале первого слова предложения. Разбор предложений по членам. Диктант. Изложение по плану.

      19. Текст. Развитие связной речи (10 ч.):

      1) содержание знаний. Общее понятие о тексте. Тема текста. Заголовок текста. Текст – описание (природы, животного). Текст-повествование. Ключевые (опорные) слова текста. Структурные части текста: начало, основная часть, концовка;

      2) содержание практической деятельности. Распознавание текста по признакам связности и подчинения одной теме. Составление текста. Определение темы текста. Нахождение ключевых (опорных) слов в тексте. Деление текста на смысловые части. Составление плана текста. Составление текста по опорным словам, по картине. Составление текста по вопросам. Составление текста-описания животного и природы. Восстановление последовательности развития действия в тексте- повествовании. Озаглавливание текста в соответствии с темой. Сочинение на свободную тему.

      20. Повторение изученного во 2 классе (7 ч.). Контрольный диктант.

      21. Чистописание. Закрепление гигиенических навыков письма, правильная посадка, положение тетради и др. Работа над письмом букв их соединений в словах. Написание строчных и прописных (заглавных) букв по группам, в порядке усложнения их начертания: 1) и, ш, И, Ш, п, РТ, г; 2) л, м, Л, М, я, Я, А; 3) у, ц, щ, У, Ц, Щ, Ч, ч; 4) е, Е, с, С, о, О. а, д, б; 5) ь, ы, ъ 4; 6) н, ю, И, Ю, к, К4; 7) В, в, з, З, Э, э, Ж, ж, Х, х, ф, 4; 8) Ф, У, Г, Т, Р, Б, Д. Написание, слов, предложений. Примечание: упражнения по чистописанию проводятся на каждом уроке 8-10 мин.

      22. Тематика связных текстов, содержание которых ориентировано на получение личностных результатов обучения.

      23. Для получения личностных результатов на уроках русского языка усвоение грамматического материала должно идти не только на отдельных предложениях и словах, но и на связных текстах следующей тематики: "Родной язык, ты с детства мне знаком…", "Родина любимая моя…", "Люби и береги природу родного края", "Забота о старших и младших", "Что такое хорошо и что такое плохо", "Береги своих друзей".

      24. Содержание текстов должно быть направлено на формирование патриотической и нравственно-этической позиции учащихся. Связные тексты (объем 50-60 слов) содержат наряду с грамматическими заданиями вопросы нравственно-этического характера.

      25. Общеучебные умения, ориентированные на системно-деятельностные результаты обучения:

      1) учебно-организационные: участие в определении темы и цели урока, адекватное понимание поставленной учебной задачи, умение выполнять последовательные действия по ее решению; умение проводить самоконтроль (что я знаю, что умею), оценивать свою деятельность;

      2) учебно-информационные: умение работать с текстом: владеть видами чтения (выборочное и комментированное), составлять план текста, писать сочинение–описание; работать со словарем; оформлять индивидуальные достижения в портфолио;

      3) учебно-логические: умение наблюдать объект исследования, анализировать, сравнивать, обобщать; делать звуко-буквенный разбор;

      4) учебно-коммуникативные: умение работать в парах, группах; поддерживать общение, высказывать свое мнение, строить связное высказывание по теме.

3. Базовое содержание учебного предмета для 3 класса

      26. Грамматический минимум, ориентированный на предметные результаты обучения. Повторение изученного во 2 классе (10 ч.):

      1) содержание знаний. Предложение. Главные и второстепенные члены предложения. Правила переноса слов;

      2) содержание практической деятельности: Определение границ предложения, расстановка знаков препинания в конце предложения. Установление связи слов в предложении. Написание предложений: большая буква в начале предложения. Правописание имен, фамилий людей, кличек животных, географических названий. Звуки, их обозначение буквами. Звуко-буквенный разбор слов. Различение безударных и ударных гласных, проверка безударных гласных. Нахождение в слове глухих и звонких согласных, их правописание и проверка. Распознавание и правильное произношение твердых и мягких согласных, обозначение мягкости согласных на письме. Письмо слов с разделительным Ь. Правописание сочетаний жи-ши, ча-ща, чу-щу, чк, чн, щн; двойных согласных в слове. Перенос слов. Сочинение по опорным словам.

      27. Слово и его значение. Развитие речи (10 ч.):

      1) содержание знаний. Общее понятие о лексическом значении слова. Синонимы. Антонимы. Толковый словарь (общее понятие о его назначении);

      2) содержание практической деятельности. Распознавание и употребление слов, называющих предметы, признаки, действия. Составление тематических групп слов. Подбор синонимов и антонимов, их употребление в речи. Использование толкового словаря для раскрытия значения слов. Диктант.

      28. Состав слова и словообразование. Правописание. Развитие речи (12 ч.):

      1) содержание знаний. Состав слова. Окончание и основа слова. Нулевое окончание. Роль окончания в предложении. Родственные слова. Корень слова. Однокоренные слова. Суффиксы, их значение для образования слов. Приставки, их значение для образования слов;

      2) содержание практической деятельности. Определение состава слова. Графическое обозначение значимых частей слова. Выделение окончания; способы определения окончания. Подбор однокоренных слов. Правописание слов с удвоенными согласными в корне слова, с непроизносимой согласной в корне. Проверка безударных гласных с помощью формы слова (единственное и множественное число) и однокоренных слов. Образование слов с помощью приставок, не изменяющихся на письме: с-, от-, о-, про-, под-, над-, за-, на-. Образование слов с помощью суффиксов –еньк, - оньк, -юшк, -ушк, - ик, -ек; - енок-, -онок-; определение значения суффиксов в слове, их правописание. Диктант, изложение по вопросам.

      29. Части речи. Правописание. Развитие речи (59 ч.). Имя существительное (30 ч.):

      1) содержание знаний. Общее грамматическое значение имен существительных, вопросы, роль в предложении (подлежащее, второстепенный член предложения). Грамматические признаки имени существительного: род, число, падеж существительных. Падежи существительного, падежные вопросы;

      2) содержание практической деятельности. Распознавание существительных по значению, вопросам, роли в предложении. Определение рода существительных по значению и окончанию (звуковое и нулевое окончание): женский род – окончание – а, -я, нулевое окончание; мужской род – нулевое окончание, средний род – окончание -о-, -е. Изменение существительных по числам. Склонение существительных по падежам. Распознавание падежей имени существительного по вопросам, значению, предлогам. Правописание падежных окончаний существительных. Правописание имен существительных женского и мужского рода с основой на шипящий (ночь, меч). Употребление в речи существительных – синонимов и антонимов. Диктант, сочинение по картине.

      30. Имя прилагательное (10 ч.):

      1) содержание знаний. Общее грамматическое значение имен прилагательных, вопросы, роль в предложении (второстепенный член предложения);

      2) содержание практической деятельности. Нахождение имен прилагательных по значению, вопросам, роли в предложении. Изменение имен прилагательных по числам, родам при сочетании с именем существительным. Склонение имен прилагательных женского рода единственного числа. Склонение прилагательных мужского и среднего рода единственного числа. Правописание падежных окончаний имен прилагательных. Использование имен прилагательных в тексте-описании (природы, животного). Подбор и употребление в речи прилагательных-синонимов и антонимов. Сочинение–описание природы, животного.

      31. Местоимение (4 ч.):

      1) содержание знаний. Местоимение (общее понятие). Личные местоимения 1, 2, 3 лица единственного и множественного числа;

      2) содержание практической деятельности. Использование личных местоимений в устной и письменной речи. Правописание местоимений. Контрольная работа. Тестирование.

      32. Глагол (15 ч.):

      1) содержание знаний. Общее грамматическое значение глагола, вопросы, роль в предложении (сказуемое). Неопределенная форма глагола. Настоящее время глагола. Прошедшее время глагола. Будущее время;

      2) содержание практической деятельности. Нахождение и употребление глагола в речи по значению, вопросам, роли в предложении. Написание неопределенной формы глагола. Изменение глагола по временам. Изменение глагола настоящего времени по лицам и числам. Изменение глагола прошедшего времени по родам. Употребление глагола будущего времени (простая и сложная форма глагола). Написание глаголов с частицей НЕ. Диктант. Сочинение-повествование.

      33. Предложение. Члены предложения. Развитие речи (15 ч.):

      1) содержание знаний: Словосочетание и предложение (общее понятие). Главное и зависимое слово в словосочетании. Главные и второстепенные члены предложения (определение, дополнение, обстоятельство);

      2) содержание практической деятельности: Составление и употребление в речи словосочетаний и предложений. Определение в словосочетании главного и зависимого слова. Разбор предложений по членам. Распространение предложений второстепенными членами. Диктант с грамматическим заданием. Изложение.

      34. Текст. Развитие связной письменной и устной речи (20 ч.):

      1) содержание знаний. Предложение и текст. Тема и основная мысль текста. Типы текста: описание и повествование. Структура текста: начало, основная часть, концовка;

      2) содержание практической деятельности: Нахождение текста по признаку связности и целостности. Определение темы и основной мысли текста. Установление типа текста. Нахождение в тексте-описании прилагательных. Нахождение в тексте-повествовании глаголов. Деление текста на части. Составление плана текста. Сочинение на свободную тему.

      35. Повторение изученного за 3 класс (10 ч.):

      1) повторение основных тем разделов "Звуки и буквы", "Слово и его значение", "Слово и его состав", "Части речи", "Предложение";

      2) контрольный диктант.

      36. Тематика связных текстов, содержание которых ориентировано на получение личностных результатов обучения: "Родной язык, ты с детства мне знаком…", "Родина любимая моя…", "Люби и береги природу родного края", "Забота о старших и младших", "Что такое хорошо и что такое плохо", "Береги своих друзей".

      37. Содержание связных текстов должно быть направлено на формирование патриотической и нравственной позиции школьника.

      38. Общеучебные умения, ориентированные на системно-деятельностные результаты обучения:

      1) учебно-организационные: участие в целеполагании, планировании и самопроверке; умение находить пути решения поставленных задач урока, умение задавать вопросы;

      2) учебно-информационные: умения наблюдать, слушать, делать грамматический разбор, получать информацию через чтение и письмо; создавать письменный текст (описание, повествование); принимать участие в составлении таблиц, схем;

      3) учебно-логические: анализировать, классифицировать, обобщать, составлять план текста;

      4) учебно-коммуникативные: умение поддерживать общение и организацию совместной деятельности в парах, группах, выступать с продуктами творческой деятельности перед классом.

4. Базовое содержание учебного предмета для 4 класса

      39. Грамматический минимум, ориентированный на предметные результаты обучения. Повторение изученного за 3 класс (10 ч.):

      1) содержание знаний. Обобщение сведений о слове, предложении, тексте. Предложения по цели высказывания и по интонации. Обобщение сведений: части речи (имя существительное, имя прилагательное, глагол, местоимение, предлог);

      2) содержание практической деятельности. Правописание безударных гласных в корне слова, проверяемых и не проверяемых ударением. Правописание парных согласных в конце и середине слова перед согласными, способы их проверки. Разбор по составу слова: окончание, основа, корень, суффикс, приставка. Правописание приставок и предлогов (сопоставление). Диктант.

      40. Лексика. Развитие речи (12 ч.):

      1) содержание знаний. Лексическое значение многозначного слова. Прямое и переносное значение слова. Новые и устаревшие слова;

      2) содержание практической деятельности. Определение лексического значения слова (прямого и переносного). Составление предложений со словами в прямом и переносном значении. Использование толкового словаря при работе над значением слова. Нахождение и подбор устаревших и новых слов; синонимов и антонимов разных частей речи, их использование в тексте. Сочинение по опорным словам или данному началу. Изложение по плану.

      41. Части речи. Правописание. Развитие речи (69 ч.).

      42. Имя существительное, его роль в предложении (20 ч.):

      1) содержание знаний. Обобщение сведений об имени существительном, изученных в 3 классе: общее значение, вопросы, грамматические признаки (род, число, падеж). Роль существительного в предложении. Три типа склонения имен существительных. Неизменяемые имена существительные;

      2) содержание практической деятельности: Определение и различение падежей: именительный и винительный, винительный и родительный, винительный и предложный. Правописание падежных окончаний существительных 1 склонения. Правописание падежных окончаний существительных 2 склонения. Правописание падежных окончаний существительных 3 склонения. Окончания – е и – и в именах существительных 1, 2 и 3 склонения. Употребление в речи имен существительных в прямом и переносном значении, синонимов и антонимов. Диктант, изложение с творческим заданием.

      43. Имя прилагательное, его роль в предложении (10 ч.):

      1) содержание знаний. Обобщение сведений об имени прилагательном, изученных в 3 классе: общее значение, вопросы, грамматические признаки (изменение в роде, числе, падеже);

      2) содержание практической деятельности: Склонение прилагательных женского, мужского и среднего рода единственного числа. Употребление падежных форм прилагательных в речи. Склонение имен прилагательных во множественном числе. Употребление падежных форм прилагательных во множественном числе в речи. Правописание падежных окончаний прилагательных в единственном и во множественном числе. Употребление в речи прилагательных в прямом и переносном значении, прилагательных-синонимов и антонимов. Диктант, сочинение–описание по картине.

      44. Местоимение, его роль в предложении (10 ч.):

      1) содержание знаний. Обобщение сведений о местоимении, полученных в 3 классе: личные местоимения, их роль в предложении;

      2) содержание практической деятельности. Склонение личных местоимений, их употребление в речи. Правописание местоимений с предлогами. Диктант.

      45. Глагол, его роль в предложении (25 ч.):

      1) содержание знаний. Обобщение сведений о глаголе, изученных в 3 классе: общее грамматическое значение глагола, вопросы, неопределенная форма глагола, изменение глагола по временам, числам, родам. Настоящее и будущее время глагола. 1 и 2 спряжение глагола, личные окончания глаголов. Виды глагола. Прошедшее время глагола;

      2) содержание практической деятельности. Умение задавать вопросы к глаголам совершенного и несовершенного вида (что делать? и что сделать?). Правописание глаголов на – ТСЯ и ТЬСЯ. Спряжение глагола в настоящем и будущем времени. Правописание личных окончаний глаголов 1 и 2 спряжения. Определение спряжения глагола по окончанию 3 лица мн. ч.: -ут (-ют) и –ат (-ят). Правописание Ь после шипящего в глаголах 2 лица ед. ч. Изменение глагола в прошедшем времени по родам. Правописание глаголов с НЕ. Употребление глагола в речи. Определение значения многозначного глагола, прямого и переносного значения, Подбор и употребление в речи глаголов-синонимов и антонимов. Изложение, сочинение–рассуждение.

      46. Числительное (4 ч.):

      1) содержание знаний. Числительное, его общее грамматическое значение, вопросы сколько? Который?;

      2) содержание практической деятельности: Употребление в речи и правописание числительных пять-тридцать.

      47. Предложение. Знаки препинания. Развитие речи (20 ч.):

      1) содержание знаний. Предложение, виды предложений; главные члены предложения. Распространенные и нераспространенные предложения. Второстепенные члены предложения: определение, дополнение и обстоятельство. Однородные члены предложения. Знаки препинания при однородных членах предложения, связанных интонацией;

      2) содержание практической деятельности. Составление и употребление в устной и письменной речи предложений, разных по цели высказывания, интонации. Распространение предложений второстепенными членами. Нахождение главных и второстепенных членов предложений по вопросам, их графическое выделение в предложении. Составление и нахождение предложений с однородными членами. Расстановка знаков препинания между однородными членами, связанных интонацией. Диктант, контрольная работа.

      48. Текст. Развитие связной речи (15 ч.):

      1) содержание знаний. Обобщение сведений, изученных в 3 классе: текст-описание, текст-повествование. Тема и основная мысль текста. Текст- рассуждение;

      2) содержание практической деятельности. Наблюдение и использование прилагательных в тексте-описании и глаголов в повествовании. Составление текста-рассуждения (по образцу). Сочинение на свободную тему.

      49. Повторение пройденного за 4 класс (10 ч.). Контрольный диктант.

      50. Тематика связных текстов, содержание которых ориентировано на получение личностных результатов обучения: "Родной язык, ты с детства мне знаком…", "Родина любимая моя…", "Люби и береги природу родного края", "Забота о старших и младших", "Что такое хорошо и что такое плохо", "Береги своих друзей".

      51. Содержание связных текстов должно быть направлено на формирование патриотической и нравственной позиции школьника.

      52. Общеучебные умения, ориентированные на системно-деятельностные результаты обучения:

      1) учебно-организационные: целеполагание, планировании и самоконтроль, планирование, умение находить пути решения поставленных задач урока, контролирование хода и результата деятельности;

      2) учебно-информационные: умения определять проблему, вести наблюдение, сравнивать и сопоставлять языковые факты, доказывать, делать грамматический разбор, получать информацию через анализ текста, восстановление текста грамматического определения; создавать письменный текст (описание, повествование); принимать участие в составлении таблиц, схем;

      3) учебно-логические: анализировать, классифицировать, обобщать, доказывать, составлять план текста, устанавливать логические связи между словами в предложении;

      4) учебно-коммуникативные: вести диалоги на заданную тему, составлять рассказ о себе, своей семье, друзьях; использовать языковые знания в речи, умение поддерживать общение и организацию совместной деятельности в парах, группах, выступать с продуктами творческой деятельности перед классом.

5. Требования к уровню подготовки учащихся для 2 класса

      53. По завершении 2 класса учащиеся должны знать:

      1) названия букв русского алфавита; его практическое применение;

      2) признаки гласных и согласных звуков;

      3) гласные звуки ударные и безударные, их обозначение буквами; двойную роль букв е, е, ю, я;

      4) твердые и мягкие согласные звуки, обозначение мягкости согласных гласными буквами е, е, ю, я и ь;

      5) парные глухие и звонкие согласные;

      6) правила переноса: перенос слов с буквами Й и Ь, с двойными согласными;

      7) значимые части слова (общее понятие): окончание и основа, корень, приставка, суффикс;

      8) части речи (общее понятие): имя существительное, имя прилагательное, глагол, предлог, их значение, вопросы, грамматические признаки (род, число);

      9) предложение (общее понятие); члены предложения: главные члены предложения (подлежащее и сказуемое), второстепенные члены (общее понятие);

      10) текст, тема текста. Заголовок. Части текста: начало, основная часть, концовка.

      54. Учащиеся должны уметь:

      1) различать звуки в речи: гласные и согласные, твердые и мягкие согласные, глухие и звонкие согласные; правильно произносить их и обозначать буквами;

      2) находить в слове безударный гласный, проверяемый и не проверяемый ударением; правильно произносить его; уметь применять способы проверки безударных гласных (изменение формы слова, подбор однокоренных слов);

      3) распознавать в слове парные согласные звуки (глухие и звонкие) на конце и в середине слова; правильно произносить и писать их; уметь применять способ их проверки - подбирать проверочное слово;

      4) обозначать мягкость согласного в слове буквами Е, Е, И, Ю, Я и мягким знаком (Ь);

      5) писать слова с ь знаком в конце и середине слова. С разделительным мягким (ь) и твердым (ъ) знаками;

      6) писать слова с сочетаниями –чк-,-чн-, -щн-; жи-ши, ча-ща, чу-щу;

      7) переносить слова по слогам, слова с буквами Й и Ь, с двойными согласными;

      8) производить звуко-буквенный разбор слов; разбор предложений по членам (главные члены – подлежащее и сказуемое, второстепенные члены);

      9) разбирать слова по составу: находить окончание, корень, приставку, суффикс; графически обозначать значимые части слова;

      10) подбирать однокоренные слова;

      11) писать слова с уменьшительно-ласкательными суффиксами -оньк, - еньк-; слова с приставками с, по, об, от, за, во, пере и др., не изменяющимися на письме;

      12) распознавать части речи (имя существительное, имя прилагательное, глагол, предлог) по вопросу и значению; определять их грамматические признаки (род, число);

      13) писать Ь на конце существительных женского рода после шипящих;

      14) писать с большой буквы имена собственные (клички животных, имена и фамилии людей, географические названия);

      15) подбирать имена существительные, прилагательные, глаголы, близкие и противоположные по значению, использовать в устной и письменной речи;

      16) использовать в речи слова речевого этикета: извинение, просьба, благодарность, приветствие, прощание;

      17) составлять предложения, находить главные и второстепенные члены предложения;

      18) читать предложения с интонацией сообщения, вопроса, приказа, просьбы. Соблюдать паузы при чтении предложений;

      19) писать предложения с большой буквы; ставить знаки препинания в конце предложений (точка, вопросительный знак);

      20. находить предлоги, правильно писать предлоги со словами, различать предлог и приставку;

      21) определять тему текста, делить текст на смысловые части, озаглавливать текст в соответствии с темой; составлять текст по опорным словам, по вопросам. Восстанавливать последовательность развития действия в тексте. Составлять вопросный план к тексту;

      22) писать словарные диктанты 6-8 слов; обучающие и контрольные диктанты 25-30 слов; изложения – 40-50 слов, сочинения – 4-6 предложений.

6. Требования к уровню подготовки учащихся для 3 класса

      55. По завершении 3 класса учащиеся должны знать:

      1) лексическое значение слова; синонимы и антонимы;

      2) состав слова: окончание и основа, корень, приставка, суффикс; способы словообразования (с помощью приставок и суффиксов);

      3) Части речи: имя существительное, его грамматические признаки: род, число, падеж; 3 склонения в единственном и множественном числе; правописание окончаний существительных 1, 2, 3 склонения;

      4) имя прилагательное, его изменение по родам, числам и падежам; связь прилагательного с именем существительным в роде, числе, падеже; склонение имен прилагательных; правописание падежных окончаний прилагательных;

      5) глагол, неопределенная форма глагола; изменение глагола по временам (настоящее, прошедшее и будущее время глагола); изменение глагола по числам (настоящее время), по родам (прошедшее время);

      6) местоимение; личные местоимения, правописание местоимений с предлогом;

      7) виды предложения по цели высказывания, по интонации; главные и второстепенные члены предложения: определение, дополнение, обстоятельство;

      8) признаки текста, типы текста: описание, повествование; тему и основную мысль текста.

      56. Учащиеся должны уметь:

      1) понимать и раскрывать лексическое значение слова; подбирать синонимы, антонимы, пользоваться толковым словарем; составлять тематические группы слов;

      2) находить в слове его значимые части: окончание, основу, корень, приставку, суффикс; подбирать однокоренные слова; проверять безударные гласные с помощью однокоренных слов; образовывать слова с помощью приставки, писать слова с приставками с-, от-, о-,про-, под-, над-, за-, на-; образовывать слова с помощью суффиксов –еньк, - оньк, -юшк, ушк, -ик,-ек; - чик-, -щик-; определять значения суффиксов в слове; связывать слова в предложения с помощью окончания;

      3) распознавать части речи по их значению, вопросам, грамматическим признакам (существительное, прилагательное, глагол, числительное, местоимение); склонять имена существительные по падежам; определять падежи по вопросам и предлогам; распознавать род существительных по окончанию (звуковое и нулевое окончание): изменять существительные по числам; правильно писать имена существительные женского и мужского рода с основой на шипящий (ночь, меч); подбирать существительные синонимы и антонимы;

      4) склонять имена прилагательные мужского, женского и среднего рода единственного числа; изменять прилагательное по числам, родам в связи с существительным; определять и писать падежные окончания прилагательных; подбирать прилагательные синонимы и антонимы;

      5) распознавать в предложении личные местоимения, определять их роль в предложении (подлежащее);

      6) распознавать глагол (по вопросу и значению), называть его грамматические признаки (число, время, лицо); изменять глагол по временам, числам и лицам; писать НЕ с глаголом; подбирать глаголы синонимы и антонимы;

      7) устанавливать связь между словами в предложении, графически обозначать ее; разбирать предложение по членам: находить главные и второстепенные члены - определения, дополнения, обстоятельства;

      8) определять текст по признакам связности и единой темы; выявлять тему и основную мысль текста; озаглавливать текст; делить текст на части, называть их (начало, основная часть, концовка), составлять план текста; устанавливать вид текста (описание, повествование);

      9) грамотно списывать и писать под диктовку тест (55-60 слов), включающий изученные орфограммы;

      10) восстанавливать деформированный текст; создавать текст по опорным словам, предложениям;

      11) писать изложение по вопросам, с грамматическим заданием, по коллективно составленному плану (60-70 слов).

      12) писать сочинение – описание, сочинение повествование по сюжетной картине, личным наблюдениям (55-60 сл.); определять тему и основную мысль текста.

7. Требования к уровню подготовки учащихся для 4 класса

      57. По завершении 4 класса учащиеся должны знать:

      1) лексическое значение слова; многозначность слова; прямое и переносное значение;

      2) синонимы, антонимы разных частей речи;

      3) новые и устаревшие слова;

      4) признаки, по которым отличаются части речи (общее грамматическое значение, морфологические признаки и роль части речи в предложении);

      5) общее грамматическое значение, морфологические признаки имени существительного: род, число, падеж, три типа склонения, роль в предложении; склоняемые и несклоняемые имена существительные;

      6) общее грамматическое значение, морфологические признаки имени прилагательного (изменение в роде, числе, падеже, склонение);

      7) общее грамматическое значение, морфологические признаки глагола (неопределенная форма глагола; времена глагола; совершенный и несовершенный вид, 1 и 2 спряжение глагола);

      8) общее грамматическое значение числительного;

      9) служебную функцию предлога;

      10) виды простого предложения; главные и второстепенные члены предложения: определение, дополнение, обстоятельство;

      11) признаки текста, типы текста: описание, повествование, рассуждение.

      58. Учащиеся должны уметь:

      1) различать прямое и переносное значение существительных, глаголов, прилагательных, использовать их в речи; раскрывать лексическое значение слова с помощью приемов: толкование значения, подбор синонимов;

      2) использовать толковые словари;

      3) определять тип склонения имен существительных, склонять и писать падежные окончания имен существительных 1, 2, 3 склонения (кроме существительных на -ия, -ие, -ий и -мя); различать падежи: винительный и именительный, винительный и родительный, винительный и предложный; правильно писать безударные падежные окончания существительных; правильно употреблять несклоняемые существительные в речи;

      4) склонять прилагательные в единственном и во множественном числе; устанавливать связь прилагательного с существительным в роде, числе и падеже; правильно употреблять прилагательное+существительное в речи;

      5) склонять личные местоимения; правильно писать местоимения с предлогами; правильно употреблять местоимения в связной речи;

      6) изменять глаголы по лицам и числам; определять 1 и 2 спряжение глагола; правильно писать личные окончания глагола 2 лица единственного числа;

      7) различать неопределенную форму и формы глагола 3 лица единственного и множественного числа, правильно писать - ТЬСЯ и – ТСЯ;

      8) различать по вопросам глаголы совершенного и несовершенного вида;

      9) изменять глаголы по временам; изменять глаголы прошедшего времени по родам; правильно писать и употреблять времена глагола в связной речи;

      10) писать частицу НЕ с глаголами;

      11) различать числительное по значению и вопросам, правильно писать числительные от 1 до 30;

      12) производить элементарный синтаксический разбор предложения с графическим обозначением главных и второстепенных членов предложения (определение, дополнение, обстоятельство); характеризовать предложение по совокупности признаков: структуре (простое), эмоциональной окраске (восклицательное/ невосклицательное), цели высказывания (повествовательное, побудительное, вопросительное), грамматической основе (подлежащее и сказуемое), наличию или отсутствию второстепенных членов предложения (распространенное/нераспространенное);

      13) находить признаки текста; определять основные структурные части текста (начало, основная часть, концовка), восстанавливать порядок следования его частей;

      14) различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение, анализировать содержание текста, составлять тексты разных типов речи;

      15) правильно списывать и писать тексты под диктовку (75-80 слов) с изученными орфограммами;

      16) писать диктанты (объемом 65-75 слов), изложения по тексту (объем текста 150-200 слов), сочинения (описание, повествование, рассуждение) объемом 50-60 слов;

      59. Личностные результаты. Учащиеся должны проявлять:

      1) патриотические чувства к своей стране, к народу Казахстана; уважение и знание государственных символов (герб, флаг, гимн Республики); понимать ценностную значимость родного, государственного и других языков как средства познания мира;

      2) уважение к законам страны, соблюдать правила общественного поведения на улице, в школе;

      3) интерес к историческому прошлому народов Казахстана, чувство национальной гордости за многонациональный народ, уважение к национальным традициям народов;

      4) положительные качества нравственной системы ценностных ориентиров, внимательное и доброжелательное отношение к окружающим людям, товарищам;

      5) бережное отношение к окружающей среде, защиту родной природы.

      60. Системно-деятельностные результаты. Учащиеся должны применять:

      1) учебно-организационные умения при определении цели и задач урока; в самоконтроле, постановке вопросов, в поиске путей решения поставленных задач урока; читает вслух бегло, сознательно, выразительно (100-110 слов и знаков в минуту) и про себя текст с соблюдением основных норм литературного произношения. Выразительно читает текст, выделяя в предложении слова с логическим ударением, смысловые паузы, соотносит интонацию с содержанием читаемого;

      2) учебно-информационные умения при работе с языковым материалом урока: приемы наблюдения, слушания, грамматического разбора, получения информации через чтение и письмо; создание письменного текста (описание, повествование); составление таблиц, схем;

      3) понимает и различает виды речевой деятельности для отбора необходимой информации; использует современные информационные технологии (Интернет) для поиска информации;

      4) способы использования речевой деятельности – слушания, говорения, чтения и письма – для получения информации, формулирует вопросы по тексту, использует выборочное чтение для ответов на вопросы. Вычленяет из текста ключевые слова и конструирует текст по ключевым словам. Составляет план текста из повествовательных и вопросительных предложений. Соблюдает при пересказе логическую последовательность, точность и образность изложения, воспринимает на слух и воспроизводит текст объемом 150-200 слов в соответствии с орфоэпическими нормами и выразительностью речи.

      5) пересказывает текст (сжатый, подробный, выборочный пересказ) по плану и без него, умеет озаглавливать текст, выделять основную мысль; членить его на смысловые и композиционные части, составляет план текста;

      6) учебно-логические приемы анализа языкового материала с целью выявления существенных признаков изучаемого понятия; при классификации, группировке фактов языка, обобщении, составлении плана текста, доказывает принадлежность слова к той или иной части речи по совокупности признаков;

      7) учебно-коммуникативные умения: применяет свои речевые навыки для общения в различных ситуациях (в учебной и повседневной деятельности); умеет использовать устную и письменную речь для выражения своего эмоционально-ценностного состояния от переработанной информации;

      8) умеет пользоваться языковыми знаниями и речевыми навыками для совместной работы в группе, команде, для расширения своего кругозора;

      9) применяет речевые навыки в устной и письменной форме для разрешения проблем в различных ситуациях;

      10) умеет адекватно воспринимать текст и составлять вопросы по его содержанию, составляет диалоги (6–7 вопросов и ответов) на материале прочитанного художественного текста с участием персонажей;

      11) выступает с речью, соблюдая нормы публичной речи, используя логические ударения и паузы для выделения смысла высказывания; воспринимает основное содержание информации в монологе и диалоге;

      12) начинает и заканчивает разговор в соответствии с правилами речевого этикета; отвечает на вопросы и задает вопросы в соответствии с целью диалога, строит монологическое высказывание с изменением лица рассказчика; умеет вести диалоги различных видов в соответствии с речевой ситуацией и целью общения, демонстрирует достаточный словарный запас (1000 лексических единиц), позволяющий свободно участвовать в речевой деятельности в соответствии с ее содержанием и тематикой;

      13) письменно оформляет достигнутые личностные результаты в портфолио.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім берудің деңгейінің 2–4-сыныптары үшін
"Әдебиеттік оқу" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
(оқыту орыс тілінде)
1. Пояснительная записка

      1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

      2. Методологической основой программы является система личностно-ориентированного обучения, которая соответствует индивидуальному развитию ребенка, его потенциальным возможностям в приобретении знаний, формированию функциональной грамотности, при которой знания, полученные на уроках чтения, используются обучаемым в различных жизненных ситуациях, согласно данной методологии, каждый ученик – индивидуальность, активно действующий субъект образовательного пространства, со своими особенностями, ценностным отношением к окружающему миру; при деятельностном методе обучения ученик добывает знания в процессе учебной деятельности, направленной на получение конкретных результатов обучения – предметных знаний, системы личностных ценностей, общеучебных умений и навыков анализа, синтеза, обобщения, продуктивно-творческой деятельности.

      3. Основная цель учебного предмета – формирование функциональной грамотности высоконравственной и патриотической личности школьника через его читательскую деятельность, способность эмоционально воспринимать текст, понимать и воссоздавать прочитанное произведение, реализовать личностное восприятие прочитанного в продуктивно-творческой деятельности, отражать результаты литературного труда в портфолио.

      4. В задачи учебного предмета входит:

      1) овладеть осознанным, правильным, беглым, выразительным чтением на уровне осмысления и понимания тематического и идейного содержания произведения;

      2) формировать читательский кругозор, расширить знания учащихся об окружающей действительности на материале произведений русской, казахской и зарубежной литературы;

      3) развивать и обогащать связную речь, творческое воображение, образное мышление; эмоциональную отзывчивость при чтении художественных произведений; стремление к продуктивно-творческому осмыслению прочитанного, созданию текстов собственного сочинения;

      4) прививать устойчивый интерес к самостоятельному и систематическому чтению доступных возрасту произведений детской мировой литературы; приобретать опыт осознанного выбора книг для самостоятельного чтения.

      5. Содержание программы составляет детская русская, казахская и мировая литература, отобранная с учетом художественно–эстетической и воспитательной ценности произведения, ее доступности для данного возраста обучаемых.

      6. Структура программы для каждого класса состоит из следующих разделов. Разделы базового содержания учебного предмета:

      1) навыки аудирования (слушание) и чтения;

      2) тематика и круг чтения;

      3) теория литературы (пропедевтика);

      4) анализ текста;

      5) продуктивно-творческая деятельность.

      7. Требования к конечным результатам обучения:

      1) предметные результаты;

      2) личностные результаты;

      3) системно-деятельностные результаты.

      8. Объем учебной нагрузки по учебному предмету составляет:

      1) 2 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

      2) 3 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

      3) 4 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.

      9. В процессе обучения литературному чтению осуществляются межпредметные связи с:

      1) русским языком. Работа над элементарным языковым анализом текста, формирование выразительной, правильной, логически грамотной речи, совершенствование навыков письма, связной речи, овладение навыком построения текстов разных типов речи;

      2) познанием мира. Использование научно-популярных произведений по тематике, использование жизненного опыта, материала экскурсий в процессе анализа литературного произведения;

      4) математикой. Использование счета в играх, произведениях устного народного творчества, обогащение речи математическими терминами;

      5) изобразительным искусством. Обогащение словарного запаса на материале рисунков, формирование эстетических представлений и чувств; развитие умений "словесного рисования", сравнивания и сопоставления прочитанного и увиденного, развитие умений описывать возможные иллюстрации к прочитанному тексту;

      6) музыкой. Использование музыкальных произведений при чтении текстов, развитие связной речи на основе сравнения литературного и музыкального произведений;

      7) трудовым обучением. Развитие мелкой мускулатуры пальцев руки, использование поделок художественного труда для иллюстраций читаемых произведений;

      8) физической культурой. Использование физических движений для сопровождения читаемых рифмованных текстов, организация ролевых игр на материале читаемого произведения.

      10. Межпредметные связи внутри учебного предмета способствуют созданию прочной преемственной основы для последующего изучения "Литературы" на средней ступени обучения.

2. Базовое содержание учебного предмета для 2 класса

      11. Навыки аудирования (слушания) и чтения:

      1) восприятие на слух литературного произведения, умение слушать и понимать художественное слово. Эмоциональная реакция учащихся на прочитанное и понимание авторской точки зрения. Выражение своего отношения к произведению, к героям, их поступкам;

      2) осознанное правильное плавное чтение вслух с переходом на чтение целыми словами;

      3) техника чтения: чтение слов с соблюдением орфоэпических норм литературного языка; темп чтения на конец года – 50-60 слов и знаков в минуту при чтении вслух;

      4) правильность и сознательность чтения: правильное осознанное чтение предложений в соответствии с литературными нормами языка; понимание значения прочитанных слов, предложений, текста; обращение к словарям для разъяснения значения незнакомых слов;

      5) выразительность чтения: правильная расстановка при чтении логических ударений и смысловых пауз; выбор темпа, силы голоса, правильной интонации в соответствии с целью высказывания;

      6) формирование умения самоконтроля и самооценки навыка чтения;

      7) работа с книгой. Элементы книги: обложка, переплет, титульный лист, оглавление, иллюстрация. Элементарные сведения об авторе.

      12. Тематика и круг чтения (указаны часы по каждой теме). Всего – 136 ч.

      13. Вводный урок: знакомство с учебным предметом "Литературное чтение, учебником (1 ч.).

      14. Родные просторы (15 ч.). Поэтический родник "Лучше нет родного края":

      1) стихи поэтов: У.Турманжанов, Кадыр Мырза Али, С.Майленов, К.Идрисов и др.;

      2) произведения писателей: С.Сейфуллин, М.О.Ауэзов, Д.Досжанов, Г.Мельник и др.;

      3) поэтический родник "Осень наступила". Стихи поэтов: А.Плещеев, З.Федоровская, О.Высотская, У.Турманжанов, М.Алимбаев и др.;

      4) внеклассное чтение;

      5) Развитие речи. Изложение "Осень наступила".

      15. Фольклорные мотивы (14 ч.):

      1) малые жанры мирового фольклора (загадки, песенки, потешки, пеструшка, прибаутка, закличка, приговорка, небылица, считалки, чистоговорки, пословицы и поговорки и др.); народные сказки;

      2) внеклассное чтение. Развитие речи. Изложение сказки с творческим заданием (сочини начало или конец сказки).

      16. Мои друзья (18 ч.):

      1) поэтический родник "В дружбе наша сила". Стихи поэтов: С.Михалков, М.Пляцковский, Е.Благинина, А. Горбунов, и др.;

      2) произведения детских писателей: В.Осеева, А.Митта, В.Ю. Драгунский, Н.Н.Носов, А.Б.Раскин, и др.;

      3) внеклассное чтение;

      4) развитие речи. Изложение о дружбе с творческим заданием (выскажи свое мнение, какой должна быть дружба).

      17. Мы и природа (21 ч.):

      1) поэтический родник "Зима пришла". Стихи поэтов: А.С.Пушкин, И.Никитин, С.Сейфуллин, Я. Аким, В.Степанов, А.Яшин и др.;

      2) произведения писателей: М.Алимбаев, Туве Янсон, В.Даль, М.Д.Зверев, В.Степанов, В.В.Бианки, М.М.Пришвин, Н.Н.Сладков, Э.Ю.Шим и др.;

      3) внеклассное чтение;

      4) развитие речи. Сочинение по картине "Зима". Поэтический родник "Скоро, скоро Новый год!";

      5) стихи поэтов: Е.Трутнева, З.Александрова, С.Михалков, К.Чуковский, В.Степанов;

      6) развитие речи. Сочинение "Письмо к Деду Морозу".

      18. Хочу все знать! (15 ч.):

      1) произведения писателей: В.Бианки, Н.Носов, В.Коржиков, Г. Снегирев, Б.Заходер, В.Берестов, Г.Остер, С.Сахарнов и др.;

      2) поэтический родник "Мир, полный тайн и чудес". Стихи поэтов: В.Орлов, Р.Сеф, И.Гришашвили, А.Барто, Э.Мошковская и др.;

      3) внеклассное чтение;

      4) развитие речи. Сочинение "О чем рассказал мне (лес, поле, цветок и т.д.)".

      19. Золотая душа (19 ч.):

      1) К.Ушинский, К.Тангрыкулиев, В.Железников, Р.Погодин, В.П.Катаев, Е.Шварц и др.;

      2) поэтический родник "Ты на свете лучше всех!";

      3) стихи поэтов: Л.Николаенко, М.Пляцковский, А.Кайранов, С.Сеитов и др.;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие речи. Сочинение – поздравление "Мамин праздник".

      20. Мир приключений и фантастики (19 ч.):

      1) В.Бианки, Д.Родари, А.Линдгрен, Д.Крюсс, Бр.Гримм, и др.;

      2) поэтический родник "Весна – утро нового года";

      3) стихи поэтов: А.Асылбеков, В.Тютчев, А.Плещеев, Г.Ладонщиков, Е.Благинина, С.Маршак, И.Токмакова и др.;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие речи. Сочинение "На кого я хочу быть похожим".

      21. Наша планета Земля (13 ч.):

      1) поэтический родник "Моя Родина- Казахстан!";

      2) стихи поэтов: У.Турманжанов, Ж.Саин, Т.Молдагалиев, М.Алимбаев и др.;

      3) рассказы: М.Ауэзов, Ю.Яковлев, Ш.Бейшеналиев, И.Ландо, М.Пришвин, В.Бианки, и др.;

      4) поэтический родник "Лето жаркое идет…";

      5) стихи поэтов: В.А.Жуковский, С.Сейфуллин, Б.Заходер, Г.Ладонщиков и др.;

      6) внеклассное чтение;

      7) развитие речи. Сочинение по картине "Казахстан – моя Родина".

      22. Заключительный урок (1 ч.).

      23. Теория литературы (пропедевтика):

      1) общее понятие о малых жанрах устного народного творчества: загадки, потешки, песенки, приговорки, считалки, пословицы, поговорки, чистоговорки, скороговорки;

      2) понятие народной сказки, различение ее видов (бытовая сказка, сказка о животных, волшебная сказка); композиционных частей сказки: зачин, концовка, присказка;

      3) общее представление о жанре рассказа;

      4) понятие текста - описание, повествование;

      5) первоначальное представление о средствах выразительности: сравнение, олицетворение, эпитет.

      24. Анализ текста:

      1) понимание слов и выражений, употребляемых в тексте. Пересказ по готовому плану; самостоятельная работа по заданиям и вопросам к тексту произведения;

      2) работа по содержанию прочитанного: ответы на вопросы; пересказ в соответствии с ходом повествования, последовательностью событий; объяснение заглавия произведения; деление текста на части, составление простейшего плана под руководством учителя; определение основной мысли произведения с помощью учителя, озаглавливание каждой части текста;

      3) языковой анализ текста: нахождение средств художественной выразительности языка (эпитеты, сравнения, олицетворения);

      4) определение вида сказки, нахождение частей ее композиции (зачин, концовка, присказка); различение малых жанров устного народного творчества, их содержательных и языковых особенностей;

      5) сравнение персонажей одного произведения, а также различных произведений (сказок разных народов, героев народных сказок, выявление их сходства и различий). Оценка эмоционального состояния героев, их нравственных позиций. Понимание отношения автора к героям произведения.

      25. Продуктивно-творческая деятельность (на основе литературных произведений). Развитие связной речи:

      1) проявление интереса к словесному творчеству. Создание текста по опорным словам или частям текста: придумать начало или конец сюжета, ввести свои эпизоды в развитие сюжета;

      2) творческая работа по сочинительству: сказки, рассказа, загадки, (на материале образца прочитанных произведений; на иллюстративном материале);

      3) рассказывание сказок от лица одного из ее персонажей. Придумывание продолжения произведения (сказки, рассказа), изменение начала и продолжения произведения. Коллективные творческие работы ("Мир любимых героев", "Путешествие в сказку", "Сочиняем загадки", "В сказочном лесу" и т. д.);

      4) овладение приемом словесного рисования (опиши картины, которые вызвало у тебя прочитанное);

      5) составление портфолио-набора индивидуальных образовательных достижений по творческой деятельности школьника: составление и запись мини-текстов (рассказов, сказок), оценка действий героев литературных произведений; иллюстрирование отдельных произведений, оформление творческих работ, участие в выставках рисунков по изученным произведениям; изготовление книг-самоделок, коллективное творчество (аппликация, лепка, лего-конструкции к изученным произведениям или разделам).

3. Базовое содержание учебного предмета для 3 класса

      26. Навыки аудирования (слушания) и чтения:

      1) слушание и адекватное понимание услышанного, выделение информации для решения учебной задачи, ответов на поставленные вопросы;

      2) совершенствование правильности, сознательности, выразительности и темпа чтения до уровня, когда техника чтения не мешает процессу смыслового восприятия читаемого;

      3) темп чтения на конец 3 класса – 60-70 слов и знаков в минуту при чтении вслух;

      4) способ чтения: плавное чтение целыми словами при смысловом охвате в процессе чтения словосочетаний и групп слов;

      5) правильность и сознательность чтения: безошибочное орфоэпическое прочтение вслух предложений, интонационное оформление предложений в зависимости от знаков препинания и смысла высказывания;

      6) выразительность чтения: выделение при чтении логических ударений и пауз.

      27. Тематика и круг чтения. Вводный урок: повторение пройденного во 2 классе, знакомство с учебником (1 ч.).

      28. Родные просторы (15 ч.):

      1) стихотворения и небольшие рассказы, отрывки из повестей писателей и поэтов: С.Сейфуллин, М.Алимбаев, М.Ауэзов, О.Сулейменов, С.Жиенбаев и др.;

      2) поэтический родник "Закружилась листва золотая". Стихи об осени: А.Пушкин, А.Фет, М.Лермонтов, К.Бальмонт, М.Алимбаев, И.Токмакова и др.;

      3) понятие о пейзаже. Углубление понятия эпитета;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие речи. Сочинение по картине "Осень".

      29. Фольклорные мотивы (20 ч.):

      1) сказки народов мира: русская, казахская, корейская и др.;

      2) литературная сказка: А.С.Пушкин, Ы.Алтынсарин, Ш.Перро, Х.К.Андерсен, Бр.Гримм, О.Уальд, Е.Шварц и др.;

      3) углубление понятия народная сказка. Понятие литературной сказки;

      4) поэтический родник "Сказка – умница и прелесть, с нами рядышком живет": Ю.Мориц, Б.Заходер, Е.Ершов, С.Маршак и др.;

      5) внеклассное чтение;

      6) развитие речи. Сочинение по иллюстрации к сказке.

      30. Мои друзья (16 ч.):

      1) Н.Гарин-Михайловский, Б.Житков, Г.Скребицкий, К.Паустовский, Н.Носов, В.Осеева, Е.Велтисов, А.Волков, С.Голицын;

      2) поэтический родник "Друг придет на помощь…": А.Барто, С.Михалков, Э.Мошковская, Е.Благинина, М.Бородицкая, и др.;

      3) понятие о литературном герое;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие речи. Сочинение "Так поступают друзья".

      31. Мы и природа (16 ч.):

      1) рассказы, отрывки из повестей писателей: М.Зверев, М.Зощенко, Д.Мамин-Сибиряк, А. Чехов, П.Бажов, В.Бианки, Л. Риис и др.;

      2) поэтический родник. Стихи о зиме: И.Никитин, С.Есенин, А.Табылдиев, М.Алимбаев, Ю.Мориц, Э.Мошковская, Ю. Коринец, И.Токмакова;

      3) внеклассное чтение;

      4) развитие речи. Сочинение по картине художника "Зима".

      32. Хочу все знать (16 ч.):

      1) В.Одоевский, К.Паустовский, Ю.Драгунский, Э.Раскин, В.Дуров, В.Голявкин, В.Чаплина и др.;

      2) поэтический родник "Чудеса вокруг нас!": стихи В.Высотская, А.Барто, Г.Сапгир, Ю.Мориц, Р.Сеф, В.Орлов, и др.;

      3) понятие о юморе;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие речи: Сочинение "Смешной случай".

      33. Золотая душа (20 ч.):

      1) Л.Толстой, А.Платонов, Е. Пермяк, К.Паустовский, В.Осеева, М.Москвина, А.Милн, и др.;

      2) поэтический родник "Что такое хорошо и что такое плохо": Г.Ладонщиков, З.Петрова, С.Михалков, А.Барто, Э.Мошковская и др.;

      3) внеклассное чтение;

      4) развитие речи. Сочинение на нравственную тему.

      34. В мире фантастики и приключений (16 ч.):

      1) стихотворение и небольшие рассказы, отрывки из повестей писателей и поэтов: П.Бажов, Н.Носов, Н.Абрамцева, Д.Барри, Т.Янссон, Н.Абрамцева, Ю.Кими др.;

      2) понятие о фантастическом;

      3) поэтический родник "Весна, весна на улице!": Ф.Тютчев, С.Маршак, З.Александрова, П.Соловьева, М.Бородицкая и др.;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие связной речи. Сочинение по картине "Весна".

      35. Наша планета Земля (15 ч.):

      1) С.Муканов, Г.Снегирев, Н.Богданов, М.Жумабаев, А.Твардовский, В.Высоцкий, Н.Богданов, Ю.Коринец, М.Джалиль, С.Бабенко, Б.Окуджава и др.;

      2) внеклассное чтение;

      3) развитие речи. Сочинение о родной земле.

      36. Заключительный урок (1 ч.).

      37. Теория литературы (пропедевтика):

      1) общее понятие о жанрах: народная и литературная сказка, рассказ;

      2) общее понятие о пейзаже. Расширение понятия об эпитете, сравнении; их роль в описании пейзажа;

      3) расширение понятия об олицетворении в художественном тексте;

      4) общее понятие о литературном герое. Портрет героя;

      5) понятие о юморе;

      6) понятие фантастического в произведении.

      38. Анализ текста:

      1) биографические сведения о писателе: имя, отчество, фамилия; эпизоды из детства писателя, рассказанные им самим или друзьями;

      2) пересказ содержания текста: подробный, сжатый, выборочный, с изменением лица рассказчика;

      3) характеристика героев и событий прочитанного; составление устной характеристики персонажа произведения: портрет, черты характера, объяснение мотивов поступка героя, оценка его поведения;

      4) языковой анализ текста: нахождение эпитетов, сравнений, олицетворений, осознание их роли в художественном произведении; нахождение слов и выражений для характеристики литературных героев;

      5) чтение по ролям; инсценирование текста;

      6) распознавание в тексте юмора и фантастического изображения.

      39. Продуктивно-творческая деятельность:

      1) коллективное сочинительство сказок, рассказов по данному началу или мотивам прочитанного произведения. Придумывание загадок, считалок, небылиц;

      2) устное словесное описание пейзажа (на материале прочитанного стихотворения);

      3) языковое развитие: придумывание сравнений, эпитетов;

      4) составление воображаемых диалогов, киносценария (мультфильма) по прочитанному произведению;

      5) творческая работа по сочинительству: сказки, рассказа, загадки, (на материале образца прочитанных произведений; на иллюстративном материале).

4. Базовое содержание учебного предмета для 4 класса

      40. Навыки аудирования (слушания) и чтения:

      1) внимательное слушание текстов, понимание темы и основной мысли произведения;

      2) синтетическое чтение, характеризующееся слиянием навыков чтения и понимания читаемого;

      3) темп чтения на конец года – 75-90 слов и знаков в минуту;

      4) развитие изучающего, комментированного и поискового чтения, беглого осознанного чтения "про себя". Представление об ознакомительном чтении ("чтение для себя"); изучающем чтении ("чтение про себя"), выразительном чтении вслух (интонация, логические ударения, паузы);

      5) дальнейшее развитие видов чтения: самостоятельное чтение, чтение с конкретным заданием, выборочное чтение, хоровое и комментированное чтение и др.;

      6) дальнейшее использование различных видов упражнений на повышение скорости чтения, интонационной выразительности, развитие оперативного поля чтения, гибкости чтения.

      41. Тематика и круг чтения (часы распределены по разделам). Вводный урок: повторение за 3 класс; знакомство с учебником "Литературное чтение" (1 ч.).

      42. Родные просторы (15 ч.):

      1) поэтический родник "Родные просторы – твоих дорог начало…": М.Айтхожина, Ф.Унгарсынова, М. Сарикова, А.Балтыгереева и др.;

      2) рассказы, пословицы о Родине: С.Муканов, С.Бабенко, Б.Сокпакбаев, С.Бегалин и др.;

      3) тема и идея произведения;

      4) поэтический родник "Унылая пора! Очей очарованье!": А.С.Пушкин, Ф.И.Тютчев, А.Майков, С.Есенин, В.Орлов, В.Степанов и др.;

      5) внеклассное чтение;

      6) развитие речи: Сочинение "Осень в нашем городе (селе)".

      43. Мои друзья (15 ч.):

      1) произведения о дружбе: Г.Куликов, В.Осеева, С.Голицын, Г.Н. Троепольский, А.Гайдар, В.Драгунский и др.;

      2) понятие о портрете;

      3) поэтический родник "Кто в дружбу верит горячо…" А.Дуйсенбиев, С.Михалков, А.Барто, В.Берестов, З.Александрова и др.;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие речи. Сочинение "Портрет моего друга".

      44. Фольклорные мотивы (20 ч.):

      1) произведения казахского героического эпоса, мирового фольклора о защитниках Родины; легенды, сказания, героический эпос, былинный сказ;

      2) фольклор народов мира, произведения устного народного творчества: мифы, легенды;

      3) понятие о гиперболе;

      4) поэтический родник "Стихи о чудесах": М.Бородицкая, Б.Заходер, Э.Мошковская, Н.М.Рубцов и др.;

      5) внеклассное чтение;

      6) развитие речи: Сочинение "Этот герой мне понравился…".

      45. Мы и природа (16 ч.):

      1) прозаические произведения о природе: М.Пришвин, В.Бианки, К.Паустовский, Ю.Бондарев, Н.Сладков, И.С.Тургенев, Н.Некрасов, Редьярд Джозеф Киплинг, и др.;

      2) понятие о композиции;

      3) поэтический родник. Стихи о зиме: А.Асылбеков, М.Алимбаев, Ф.И.Тютчев, О.Высотская, И.Бунин, К.Бальмонт и др.;

      4) внеклассное чтение;

      5) развитие речи: сочинение "Зимняя сказка".

      46. Хочу все знать (16 ч.):

      1) рассказы о тайнах природы, животного мира: В.Бианки, В.Катаев, Г.Паустовский, М.Пришвин, Р.Д. Киплинг и др.;

      2) поэтический родник. Стихи "Все на свете интересно": Я. Аким, Б.Заходер, Э.Мошковская, А.Дуйсембиев и др.;

      3) развитие речи. Сочинение "Тайны жителей леса".

      47. Золотая душа (20 ч.):

      1) рассказы, сказки, отрывки из повести, романа: Г.Х. Андерсен, В. Гауф, В.Гюго, Р.Киплинг, В.Осеева, М.Зощенко и др.;

      2) поэтический родник. Стихи о маме, В.Берестов, Р.Гамзатов, М.Исаковский и др.;

      3) внеклассное чтение;

      4) развитие речи. Сочинение "Кем быть?".

      48. Мир приключений и фантазии (20 ч.):

      1) рассказы и отрывки из повестей: Кир Булычев, Дж.Свифт, Р.-Э. Распе, С.Лагерлеф, Л.Лагин, В.Гаршин, Д.Родари, О.Уальд, Е.Велтисов М.Бородицкая и др.;

      2) внеклассное чтение;

      3) развитие речи. Сочинение "Мой любимый герой".

      49. Наша планета (7 ч.):

      1) рассказы и стихи: М.Ауэзов, М.Алимбаев, С.Торайгыров, О.Сулейменов, Н.Сладков, Г.Мельник, В.Высоцкий, К.Симонов, М.Джалиль и др.;

      2) поэтический родник. Стихи о лете: Абай Кунанбаев, В.Суриков, Г.А.Ладонщиков, И.А.Бунин и др.;

      3) внеклассное чтение;

      4) развитие речи. Сочинение "Моя Родина";

      5) повторение изученного в 4 классе (6 ч.).

      50. Теория литературы (пропедевтика):

      1) определение темы и идеи художественного произведения. Озаглавливание частей прочитанного произведения. Составление плана;

      2) тема и идея художественного произведения (О ком и о чем говорится в произведении? Что хотел сказать автор?). Главные герои произведения; их общая оценка (Нравится или не нравится тебе герой? Почему? Как ты оцениваешь его поведение?);

      3) общее понятие о композиции произведения;

      4) общее понятие о видах и жанрах устного народного творчества: сказание, миф, героический эпос, былинный сказ; Развитие понятий о жанрах: стихотворение, рассказ;

      5) понятие о гиперболе;

      6) портрет и характер героя произведения. Выявление авторского отношения к герою, оценка его чувств и характера через описание портрета, пейзажа;

      7) повторение и углубление сведений: изобразительно-выразительные средства (эпитетов, сравнений) в художественном произведении.

      51. Анализ текста:

      1) осознание темы и идеи художественного произведения. Художественный пересказ с сохранением изобразительно-выразительных языковых средств произведения;

      2) осмысление нравственно-этической проблемы произведения, высказывание собственного отношения к ее решению;

      3) установление причинно-следственных связей в содержании текста;

      4) расхождение в тексте изобразительно-выразительных средств языка, определение их роли для характеристики литературных персонажей, понимания авторской позиции;

      5) характеристика героя через описание его портрета;

      6) развитие внимания к деталям художественного образа, умение высказывать предположения о значении данной детали для характеристики персонажа;

      7) развернутые ответы на вопросы по содержанию текста; конструирование собственных вопросов; организация поиска ответов на проблемные вопросы; озаглавливание частей текста; составление плана пересказа текста;

      8) устный отзыв о прочитанном (Чем понравилось тебе произведение?).

      52. Продуктивно-творческая деятельность:

      1) сочинительство сказок, рассказов, стихотворений по опорным словам, частям текста, мотивам прочитанных текстов, на основе личных жизненных впечатлений;

      2) устное сочинение-описание портретов героев произведения. Придумывание сравнений, эпитетов для портретной характеристики героев;

      3) сочинение собственных эпизодов в развитии сюжета произведения;

      4) составление сказки, рассказа. Инсценирование прочитанных произведений;

      5) рисование словесных картин к тексту;

      6) творческая работа по сочинительству: сказки, рассказа, загадки, (на материале образца прочитанных произведений; на иллюстративном материале).

5. Требования к уровню подготовки учащихся 2 класса

      53. По завершении 2 класса учащиеся должны знать:

      1) наизусть стихотворения, загадки, пословицы (9–10), небольшие логически законченные отрывки из прозаических произведений детской литературы (5-6 строчек);

      2) названия сказок, виды сказок; их содержание;

      3) композиционные части сказки (зачин, концовка, присказка);

      4) малые жанры устного народного творчества: загадка, песенка, считалка, пословица, чистоговорка, скороговорка;

      5) основные языковые средства художественной выразительности: олицетворение, сравнение, эпитет.

      54. Учащиеся должны уметь:

      1) читать целыми словами осознанно, правильно, выразительно с соблюдением основных норм литературного произношения, выделяя в предложении слова с логическим ударением, смысловые паузы, соотнося интонацию с содержанием читаемого;

      2) воспринимать на слух читаемый художественный текст; отвечать на вопросы по содержанию прочитанного и пересказывать текст;

      3) различать произведения устного народного творчества (произведения малого жанра, сказки, легенды), жанры стихотворение и рассказ;

      4) называть прочитанные произведения, фамилии их авторов, приводить примеры из сказок, рассказов;

      5) формулировать вопросы по тексту, находить ответы в тексте, выборочно читать заданные отрывки их произведения; высказывать свое отношение к героям и их поступкам;

      6) уметь находить аналогии между описанными в тексте ситуациями и реальными жизненными событиями;

      7) оценивать поступки героев как "хорошие" и "плохие" с точки зрения принятых норм поведения в обществе;

      8) эмоционально "проживать" читаемый текст, понимать эмоции героев, сочувствовать, переживать, выражать свои эмоции;

      9) заучивать наизусть небольшие стихотворные и прозаические тексты;

      10) работать по предложенному учителем плану, делать выводы в результате совместной работы с учителем;

      11) находить в тексте сравнения, эпитеты, олицетворения; использовать изобразительно-выразительные средства языка (эпитет, сравнение) при анализе, воспроизведении и создании текстов различных жанров (сказка, рассказ);

      12) распознавать тексты–описание, повествование; создавать тексты по ключевым словам, по воображению;

      13) создавать собственный текст на основе художественного произведения, репродукции картин художников, по иллюстрациям, на основе личного опыта;

      14) сочинять тексты на заданную тему, выполнять творческие проекты индивидуально и в группе по темам "Любимые сказки", "Загадки".

6. Требования к уровню подготовки учащихся 3 класса

      55. По завершении 3 класса учащиеся должны знать:

      1) наизусть стихотворения (10–12), 1-2 небольших законченных отрывка из прозаических произведений;

      2) фамилии и названия книг детских писателей и поэтов, чьи произведения входят в базовое содержание программы, некоторые эпизоды из жизни писателей и поэтов;

      3) иметь представление о жанрах: народная и литературная сказка, рассказ; сказание, легенда, былинный сказ;

      4) литературоведческие понятия: пейзаж; портрет героя;

      5) выразительные языковые средства: эпитет, сравнение; олицетворение.

      56. Учащиеся должны уметь:

      1) читать осознанно, правильно, выразительно со скоростью, которая не тормозит понимание читаемого;

      2) пересказывать прочитанное, соблюдая логику повествования;

      3) различать литературные жанры: народная и литературная сказка, рассказ;

      4) находить в тексте изобразительно-выразительные средства языка (эпитет, сравнение, олицетворение) использовать их в своей речи;

      5) делить текст на части, составлять план пересказа текста;

      6) различать юмористическое произведение, фантастическое произведение;

      7) находить в тексте изображение пейзажа; портрета героя;

      8) давать развернутые ответы на вопросы, устанавливать причинно-следственные связи;

      9) оценивать мотивы поведения персонажей, выражать собственную оценку их поступков;

      10) проводить элементарный анализ прочитанного текста, используя знания по теории литературы;

      11) создавать небольшие рассказы собственного сочинения на основе жизненного опыта, материала прочитанных художественных произведений; писать сочинения на материале прочитанного с предварительной подготовкой;

      12) характеризовать героев, их поступки, давать им оценку; находить ответы в тексте для раскрытия образа персонажа;

      13) прогнозировать содержание текста по его названию;

      14) самостоятельно читать текст, находить незнакомые слова, работать со словарем (в конце учебника).

7. Требования к уровню подготовки учащихся 4 класса

      57. По завершении 4 класса учащиеся должны знать:

      1) жанры устного народного творчества: сказание, былинный сказ; басня, притча (общее понятие);

      2) литературоведческие понятия: портрет и характер героя произведения, пейзаж в произведении;

      3) изобразительно-выразительные средства (эпитеты, сравнения, олицетворение, гипербола) в художественном произведении;

      4) владеть определенным запасом лексики, позволяющим передать близко к тексту прочитанное произведение, вести поисковую беседу, рассуждать о прочитанном;

      5) знать содержание программных произведений; определять их жанр;

      6) читать наизусть 12–14 стихотворений; 2-3 законченных отрывков из прозаических произведений;

      58. Учащиеся должны уметь:

      1) понимать и формулировать тему и идею произведения;

      2) различать жанры устного народного творчества: казахский героический эпос, легенды, былинный сказ, загадки, сказки (народные и литературные), стихотворения;

      3) находить в тексте изобразительно-выразительные средства языка (эпитет, сравнение, гипербола) для анализа характера героя, портрета, пейзажа читаемого произведения;

      4) читать правильно, соблюдая орфоэпические и интонационные нормы при чтении; читать выразительно, соблюдая постановку логических ударений и пауз, выбирая темп и силу голоса в соответствии с содержанием читаемого; читать со скоростью 75-90 слов и знаков в минуту; понимать смысл прочитанного;

      5) иметь навыки изучающего, комментированного и поискового чтения, чтения "про себя" (90-110 слов и знаков в минуту);

      6) уметь находить в тексте ответы на поставленные вопросы, пересказывать содержание текста;

      7) называть прочитанные произведения, фамилии авторов, иметь представление об их биографии;

      8) использовать в речи изобразительно-выразительные средства языка для передачи своих чувств, мыслей, оценки прочитанного;

      9) передавать последовательность событий, устанавливать причинно-следственные связи в повествовании;

      10) уметь оценивать действия и поступки персонажей художественных произведений, выражать свое отношение к прочитанному, объяснять мотивы их поступков, находить аналогичные примеры в реальных жизненных ситуациях;

      11) творчески осмысливать содержание прочитанного, создавать собственные тексты сочинений;

      12) владеть нормами речевого этикета, культурой межнационального общения;

      13) высказывать и аргументировать свое отношение к прочитанному (что понравилось и почему);

      14) различать в произведении пейзаж, портрет героя, речь героя; находить средства художественной выразительности (сравнения, эпитеты, олицетворения, гиперболы).

      59. Личностные результаты. Учащиеся должны проявлять:

      1) чувство любви и уважения к государственным символам Республики Казахстан, знать и исполнять гимн Республики; любить и беречь родную землю, знать и уважать традиции, культуру многонационального народа Казахстана, его национальные праздники;

      2) нравственные качества характера при оценке литературных героев: честность, правдивость, справедливость, отзывчивость, сострадание, внимательность, уважение к старшим, родителям, умение прийти на помощью слабому, быть добрым и заботливым, смелым;

      3) умение осознавать и определять (называть) свои эмоции и эмоции героев прочитанных произведений, сочувствовать другим людям, героям, сопереживать;

      4) умение воспринимать красоту природы, бережно относиться ко всему живому; чувствовать красоту художественного слова, стремиться к совершенствованию собственной речи;

      5) свои чувства и оценку при написании сочинений о друзьях, близких и знакомых людях, сравнивать их с героями прочитанных книг.

      60. Системно-деятельностные результаты. Учащиеся должны применять:

      1) учебно-организационные умения: формулировать тему и цель урока, оценивать свою учебную деятельность в конце урока, принимать участие в поисковой беседе, в решении поставленных задач;

      2) учебно-информационные умения: получать информацию через слушание и чтение текста, его анализ; умение выделять главное в тексте, устанавливать причины действия героев, составлять план текста, владеть разными видами пересказа текста (подробный, сжатый, творческий);

      3) учебно-логические умения: простейшие виды и приемы анализа и синтеза; наблюдение за действиями героев, сравнение портретных характеристик; установление причинно-следственных связей в действиях героя;

      4) учебно-коммуникативные умения: общение в группе, в парах при выполнении учебной задачи урока; совместное сотрудничество при анализе текста, при обсуждении характера героев произведения; различные способы поиска учебной информации в справочниках, словарях, Интернете в соответствии с коммуникативными и познавательными задачами, выражать собственную оценку прочитанному произведению, уметь ее доказывать в дискуссии.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Оқу бағдарламаны алып тастау көзделген - ҚР Білім және ғылым министрінің 08.04.2016 № 266 (01.09.2016 бастап 1-сыныптар үшін, 01.09.2017 бастап 2-сыныптар үшін, 01.09.2018 бастап 3-сыныптар үшін, 01.09.2019 бастап 4-сыныптар үшін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бастауыш білім беру деңгейінің 1-4-сыныптары үшін
"Қазақ тілі" пәнінен типтік оқу бағдарламасы
(қарапайым деңгей)
(оқыту қазақ тілінде емес)

      Ескерту. 16-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Білім және ғылым министрінің 18.06.2015 № 393 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Түсінік хат

      1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленді.

      2. Пәннің маңыздылығы қазақ тілінің мемлекеттік тіл мәртебесімен және ойды түсінікті жеткізуді мақсат тұтатын коммуникативтік бағытымен дәйектеледі.

      3. Бағдарлама өзге тілде білім алатын бастауыш сынып оқушысын қазақ тілін сөйлесім әрекеті арқылы мәдениетаралық қатысым құралы ретінде меңгертуді көздейді.

      4. Бағдарлама білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық стандарттарға негіздей отырып, Қазақстан Республикасының қоғамдық-әлеуметтік, ұлттық және т.б. ерекшеліктерін ескере келе, тілді үйретудің тиімді әдістемесін жүзеге асырудың жолдарын айқындайды. Тілді меңгерту бойынша өркениетті елдердің тәжірибесі мен отандық озық дәстүрлер үйлестіріліп, тілдерді оқытудың жаңа бағыттары белгіленді.

      5. Бастауыш мектепте 1-4-сыныптарда қарапайым деңгейдің 4 игерімін меңгерту талап етіледі:

      1) 1-2-сыныптардағы қарапайым деңгей - А₁ 2 игерімді қамтиды:

      бастапқы жеңіл игерім А₁ – 1-сынып;

      бастапқы орта игерім А_1.1 – 2-сынып;

      2) 3-4-сыныптардағы қарапайым деңгей - А₁ 2 игерімді қамтиды:

      бастапқы толық игерім А_1.2 – 3-сынып;

      бастапқы жетік игерім А_{1 +} – 4-сынып.

      6. Қазақ тілді емес жалпы білім беретін мектептерінде тілдерді оқыту мен үйретудің өзіндік ерекшелігі ескерілді және тілдерді деңгейлік меңгерудің еуропалық жүйесі негізге алынды.

      7. Білім мазмұнының желісі үш аяға бөлініп ұсынылды:

      1) әлеуметтік-тұрмыстық ая;

      2) оқу-еңбек аясы;

      3) әлеуметтік-мәдени ая.

      8. Бағдарлама қазақ тілін үйренуге негіз болатын тақырыптық, аялық бөлімдер арқылы оқушылардың жобаланған оқу нәтижелеріне жетуін қарастырады. Басты мәселе сөйлесім әрекеттеріне негізделген тілдік және мәдени-танымдық құзіреттіліктер, қатысымдық (коммуникативтік), проблемалардың шешімін табу, ақпараттық түйінді құзіреттіліктерді қалыптастыруға бағытталады.

      9. Пәнді оқыту мақсаты – қарапайым деңгей бойынша қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгерту; сөйлесім әрекетінің түрлеріне сай оқушыны тілдік білім негізінде түсінікті сөйлеуге, сауатты жазуға үйреу.

      10. Оқыту міндеттері:

      1) оқушыларға сөйлесім әрекетінің түрлерін күнделікті қарым-қатынас деңгейінде меңгерту;

      2) оқушылардың тілдік дағдысы мен білігін дамыту;

      3) қарым-қатынас әдебінің қарапайым нормаларын меңгерту;

      4) ойын жағдаяттарында қазақ тілін қолдану арқылы оқушыларды жаңа әлеуметтік тәжірибеге қатыстыру;

      5) оқушыны сөйлесімдік қарым-қатынастың жаңа тәсілдеріне (қазақ тіліндегі), қазақ халқының мәдениетіне, ұлттық-мәдени сөйлесім ерекшелігіне баулу;

      6) оқушылардың оқу білігін, шынайы өмірлік жағдаяттарда алған тілдік білімдерін шығармашылықпен пайдалануға дайын болу білігін қалыптастыру;

      7) оқушыларды қазақ халқының балаларға арналған әндермен, тақпақтармен және ертегілермен, фольклормен, көркем әдебиетімен, ойындармен таныстыру;

      8) оқушылардың қазақ тіліне қызығушылығын дамыту, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін тәрбиелеу.

      11. Білім мазмұнын іріктеуде қатысымдық-әрекетшілдік, қатысымдық-функционалдық, тілдік білімді функционалдық тұрғыдан сұрыптау, ұлттық ерекшеліктерді ескеру, оқу әдебиеті мазмұнының аутенттілігі, шындық өмірге сәйкестігі, оқушы деңгейіне сай келуі, білім мазмұнының жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның өзіндік және шығармашылық қабілетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға бағыттау ұстанымдары басшылыққа алынды.

      12. "Қазақ тілі" пәнінің білімдік, тәрбиелік мақсаттары келесі пәндермен тығыз байланыста іске асырылады:

      1) "Әдебиеттік оқу" пәнімен: қазақ тілінде берілген аутентті мәтіндер негізінде оқушылар өз ойын қазақ тілінің танымдық ерекшеліктеріне сай жеткізуге дағдыланады; Отанын – Қазақстан Республикасын, қазақ халқының тілін, мәдениетін, тарихын құрметтеуге тәрбиеленеді;

      2) "Музыка" пәнімен: қазақ тілінде берілген әндерді тыңдау, оны өздері айтып үйрену арқылы оқушылар адамның көңіл күйін, сезімін түсінеді, эстетикалық талғамы дамиды;

      3) "Бейнелеу өнері" пәнімен: қазақ тілінде берілген суреттер арқылы оқушылар өнердің адам табиғатымен, өмірімен үндестігін түсінеді, әдемілікті, сұлулықты көріп сезінеді, иллюстрацияларды ауызша/жазбаша суреттеу арқылы ойлау-қабылдау қабілеті мен тілдерін дамытады;

      4) "Еңбекке баулу" пәнімен: қазақ тілінде берілген тәрбиелік мәтіндердің мазмұны арқылы оқушылар оқудың, білім алудың, тіл үйренудің маңызын игереді, еңбектің адам өміріндегі орнын түсінеді;

      5) "Математика" пәнімен: қазақ тілінде ұсынылған мәтіндер негізінде оқушылар сандар мен фигуралардың атауын қазақ тілінде үйрену барысында математикадан алған білімдерін еске түсіреді, толықтырады, логикалық ойлау қабілеттерін дамытады;

      6) "Дүниетану" пәнімен: қазақ тілінде ұсынылған мәтіндер арқылы оқушылар өз айналасын таза ұстауға, қоршаған ортаны қорғауға, табиғатты аялауға үйренеді.

      13. Оқу жүктемесінің көлемі:

      1) оқу орыс тілінде жүргізілетін мектептерде:

      1-сынып – аптасына 2 сағат, барлығы – 66 сағат (33 апта), оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 10 сағат;

      2-сынып – аптасына 2 сағат, барлығы – 68 сағат, оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 8 сағат;

      3-сынып – аптасына 4 сағат, барлығы – 136 сағат, оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 16 сағат;

      4-сынып – аптасына 4 сағат, барлығы – 136 сағат, оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 16 сағат;

      2) оқу ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептерде:

      1-сынып – аптасына 2 сағат, барлығы – 66 сағат (33 апта), оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 10 сағат;

      2-сынып – аптасына 2 сағат, барлығы – 68 сағат, оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 8 сағат;

      3-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы – 102 сағат, оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 6 сағат;

      4-сынып – аптасына 3 сағат, барлығы – 102 сағат, оның ішінде ағымдағы бақылау жұмыстарына және тоқсандық, жылдық қайталауларға 6 сағат.

      14. Оқу бағдарламасының 3-4-сыныптарға арналған білім мазмұнында сағаттар мөлшері оқыту тіліне байланысты келесідей үлгіде көрсетілген. Мысалы: І. Әлеуметтік-тұрмыстық ая – 30/24 сағат: "Мен және менің отбасым. Отбасы мүшелерінің жұмыстары" – 5/4 сағат. Мұндағы алдыңғы сан орыс тілді мектептерге, белгіленген соңғы сан ұйғыр, өзбек, тәжік тілді мектептерге арналып көрсетілген.

2. Оқу пәнінің 1-сыныптағы базалық білім мазмұны

      15. Пәнді оқытуға аптасына 2 сағаттан, барлығы 66 сағат бөлінген.

      16. Курстың білім мазмұны төмендегідей тақырыптарды қамтиды:

      17. Әлеуметтік-тұрмыстық ая – 16 сағат, "Сәлем, менің атым - Әлібек!" - 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: тәуелдік жалғау;

      лексика: Сәлем! Сәлеметсіз бе! Менің, сенің, оның, атым, ағай, апай сенің, кім? Бұл, әкем, анам, атам, әжем, бар, жоқ;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Амандасу. Танысу. Қысқа диалогтік сөйлеу. Диалог-сұрақ. Монологтік сөйлесім. Өзін таныстыру. Сөйлесімде "бар"/"жоқ" сөздерін қолдану;

      тыңдалым: қысқа, нақты, қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп түсіну;

      оқылым: тақырыпқа байланысты сөздер мен сөз тіркестерін дауыстап оқу. Таныс сөздерді оқу барысында лексикалық мағынасына сәйкестендіру, яғни түсініп оқу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері (санамақтар). Ең көп тараған қазақ достарының аттары.

      18. "Менің досым" - 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: тәуелдік жалғауы, қандай? сұрауы;

      фонетика: Әә дыбысы;

      лексика: досым, жақсы, әдемі, бар ма? иә, оның, ақылды;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Баяндаудың қысқаша қарапайым түрі;

      тыңдалым: дене мүшелеріне қатысты бұйрықтарды түсіну. Тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну;

      оқылым: тақырыпқа байланысты сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді дауыстап оқу. Таныс сөздерді оқу барысында лексикалық мағынасына сәйкестендіру;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері (санамақтар, тақпақтар).

      19. "Бұл не? Аңдар" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Тәуелдік жалғауы. Піл үлкен. Қоян кішкентай;

      фонетика: Іі дыбысы;

      лексика: аю, қоян, үлкен, кішкентай, піл, түлкі, кірпі, арыстан, ақ, қара;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Суретті (тақырып бойынша) қарапайым сипаттау;

      тыңдалым: қысқа, нақты қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп түсіну. Тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну;

      оқылым: тақырыпқа байланысты сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді дауыстап оқу. Оқу барысында таныс сөздерді лексикалық мағынасына сәйкестендіру;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері (санамақтар, тақпақтар, жұмбақтар).

      20. "Робот – менің досым – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: тәуелдік жалғауы. Бұйрық рай. Қолыңды көтер, Қара, қоян жүр ме?;

      фонетика: Ңң дыбысы;

      лексика: бас, қол, аяқ, сол, қол, отыр, жатыр, тұр, жүр.

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Бір-бірімен бұйрық алмасуы. Монологтік сөйлесім;

      тыңдалым: тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну;

      оқылым: тақырыпқа байланысты сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді дауыстап оқу. Таныс сөздерді оқу барысында лексикалық мағынасына сәйкестендіру;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері (санамақтар, тақпақтар, жұмбақтар).

      21. Оқу-еңбек аясы – 24 сағат. "Кел, санаймыз!" - 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Жіктік жалғау. Бұйрық рай, Неше? сұрауы, Оның неше шары бар?;

      фонетика: Үү дыбысы;

      лексика: сан, сана, неше? шар, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 сандары.

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Заттарды қосу. Затты, суретті (тақырыпқа қатысты) сипаттау;

      тыңдалым: көрнекілікке сүйеніп қарапайым, нақты айтылған шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: таныс тілдік бөлім негізінде құрастырылған сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді мәнерлеп оқу. Қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

      22. "Мен алтыдамын/жетідемін" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: жіктік жалғауы. Мен алтыдамын. Сен нешедесің?;

      фонетика: Ыы дыбысы;

      лексика: мен, алты, жеті, Ол нешеде?

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. 1-10-ға дейін санау. Қарапайым хабарлау;

      тыңдалым: қысқа, нақты, қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп түсіну. Тақырыпқа байланысты мұғалім мен сыныптастарының сөздерін түсіну;

      оқылым: тақырыпқа байланысты сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді дауыстап оқу. Таныс сөздерді оқу барысында мағынасын түсіну;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері (санамақтар, тақпақтар, жұмбақтар).

      23. "Бұл - қалам" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: не? сұрау есімдігі. Бұл - қалам. Оның түсі көк;

      фонетика: Ққ дыбысы;

      лексика: қалам, алшы/берші, қарындаш, ақ/қара, қызыл, сары, және, ту, жасыл, көк, түсі;

      2) Қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Тақырып көлеміндегі затты, суретті қарапайым сипаттау;

      тыңдалым: көрнекілікке сүйеніп қарапайым шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: таныс тілдік бөлім негізінде құрастырылған сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді мәнерлеп оқу. Қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) Мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

      24. "Сурет саламын" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: жіктік жалғауы. Мен сурет саламын. кімнің/ненің суреті? Таудың суретін саламын;

      фонетика: Ұұ дыбысы;

      лексика: кімнің/ненің? сурет, қағаз, саламын, ненің? гүл, бұлт, тау, күн, ай;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Затты, суретті (тақырыпқа қатысты) сипаттау;

      тыңдалым: қысқа, нақты, қарапайым хабарламаларды көрнекілікке сүйеніп түсіну;

      оқылым: тақырыпқа байланысты сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді дауыстап оқу. Таныс сөздерді оқу барысында мағынасын түсіну;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері (санамақтар, тақпақтар, жұмбақтар).

      25. "Сөмкеңде не бар?" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: зат есім. Ережесіз. Көптік жалғаулар;

      фонетика: Өө дыбысы;

      лексика: сөмке, ауыр, жеңіл, таза, лас;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Баяндау. Затты, суретті (тақырыпқа қатысты) сипаттау;

      тыңдалым: көрнекілікке сүйеніп қарапайым, нақты айтылған шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: таныс тілдік бөлім негізінде құрастырылған сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді мәнерлеп оқу. Қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

      26. "Жүр, бассейнге барамыз" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Мен бассейнге барамын/бармаймын. Барыс септігі;

      фонетика: қазақ тілінің төл дыбыстары;

      лексика: су, жылы, суық, бала, жүзу, үйрену, көп/аз;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Затты, суретті (тақырыпқа қатысты) сипаттау;

      тыңдалым: көрнекілікке сүйеніп қарапайым, нақты шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: таныс тілдік бөлім негізінде құрастырылған сөйлемдер мен қысқа мәтіндерді мәнерлеп оқу. Қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

      27. Әлеуметтік-мәдени ая – 16 сағат. "Менің аулам" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Қайда? сұрауы, Аулада әткеншек бар. Қандай? сұрауы. Сенің аулаң қандай? Жатыс септік;

      фонетика: Ғғ дыбысы;

      лексика: қайда? аула, әткеншек, сырғанақ, құм, орындық, ойнау, тебу, ағаш, арқы, қоқыс, қоқыс жәшігі, қоқыс тастама;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Қарапайым хабарлама жасау. Тақырыпқа қатысты сурет бойынша қарапайым сипаттау;

      тыңдалым: тыңдағанда көрнекілікке сүйеніп қарапайым шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

      28. "Үзіліс. Жүр, асханаға барамыз" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Неше? сұрауы. Кіші үзіліс неше минут? Сен не жейсің? Барыс септігі, жатыс септігі;

      фонетика: қазақ тілінің төл дыбыстары;

      лексика: қазір, үзіліс, үлкен/кіші, барамыз, жиырма, асхана, нан, май, ботқа, жеймін/жемеймін, дәмді тамақ;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Күнделікті іс-әрекетін сипаттау (тақырып көлемінде);

      тыңдалым: тыңдағанда көрнекілікке сүйеніп қарапайым, нақты шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

      29. "Мен шырын ішемін" - 4 сағат.

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: жіктік жалғауы, Бұл - алма шырыны. Қандай шырын ішесің?;

      фонетика: қазақ тілінің төл дыбыстары;

      лексика: шырын, тәтті, ішу, алма, анар, дәмді, сәбіз, қызанақ, пайдалы, салқын, жылы;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Қарапайым хабарлама жасау. Тақырыпқа қатысты сурет бойынша қарапайым сипаттау;

      тыңдалым: тыңдағанда көрнекілікке сүйеніп қарапайым шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

      30. "Демалыс!" - 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: кіммен барасың? Анаммен барамын. Көмектес септігі. Сен барасың ба? Иә, барамын/бармаймын;

      фонетика: қазақ тілінің төл дыбыстары;

      лексика: жазғы демалыс, аяқталады, басталады, хайуанаттар бағы, керік, маймыл, бұғы, қасқыр;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Қысқа диалогтік сөйлеу. Монологтік сөйлесім. Тақырыпқа қатысты суреттер бойынша сұрақтарға жауап беру;

      тыңдалым: тыңдағанда көрнекілікке сүйеніп қарапайым, нақты шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: қысқа мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты тауып алу. Түсінгенін сурет, сызба және жауап беру арқылы көрсету;

      жазылым: сөз бен сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар (тақырып көлемінде).

3. Оқу пәнінің 2-сыныптағы базалық білім мазмұны

      31. Пәнді оқытуға аптасына 2 сағаттан, барлығы 68 сағат бөлінген.

      32. Курстың білім мазмұны төмендегідей тақырыптарды қамтиды.

      33. Әлеуметтік-тұрмыстық ая – 28 сағат. "Мен және менің отбасым" - 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: сенің әпкең/ағаң бар ма? тәуелдік жалғауы. Әнелдің інісі бар. Ілік септігі. Кімді? сұрауы, табыс септігі. Кіммен? сұрауы;

      фонетика: қазақ тілінің төл дыбыстарын қайталау;

      лексика: әпке, аға, іні, қарындас, сіңілі, жақсы көремін, кімді? Татумыз, кіммен?.

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-мәлімет. Диалог-сұрақ. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Қарапайым баяндау. Қарапайым сипаттау. Бағалау (қарапайым);

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты, шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда негізгі ақпаратты түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: сөйлемді графикалық нұсқасына қарап жазу. Жазбаша жауап;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу; этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      34. "Менің достарым" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Менің күшігім бар. Сенің досың бар ма? Тәуелдік жалғауы, Нені? сұрауы;

      лексика: ең жақын, күшік, мысық, мейірімді, батыл, шатыр, тосап, бал, нені?

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-мәлімет. Диалог-сұрақ. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Баяндаудың қарапайым түрі. Сипаттау (қарапайым түрі). Бағалау (қарапайым түрі);

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: графикалық нұсқасына қарап жазу. Жазбаша жауап. Жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Көп тараған қазақ достарының аттарын айту.

      35. "Дене мүшелері" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: менің көзім. Тәуелдік жалғауы. Тісіңді тазала. Табыс септігі. Бұйрық рай. Сенің шашың ұзын ба? Менің құлағым. Дыбыс үндестігі (к/г),

      лексика: саусақ, бармақ, бақай, көз, мұрын, құлақ, ауыз, тіс, шаш, ұзын/қысқа, қоңыр;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-мәлімет. Диалог-сұрақ. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Баяндау (қарапайым). Сипаттау. Бағалау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: графикалық нұсқаға қарап жазу. Жазбаша жауап. Жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      36. "Менің киімім" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сенің көйлегің қандай? Дыбыс үндестігі (қ/ғ), Сен не киесің?;

      лексика: жейде, шалбар, бәтеңке, көйлек, жаңа, ескі, бас киім, күртеше, жемпір, етік, киемін, бөкебай, байла;

      2) Қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Диалог-жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Сипаттау. Бағалау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді затты көрсету, суретті таңдап алу арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін кестеге толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      37. "Менің сүйікті ойыншығым" – 4 сағат:

      тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: мынау не? Ойыншығыңды көрсетші! Сенің қандай ойыншығың бар? Сенде аю бар ма? Інімде қоян бар. Жатыс септігі;

      лексика: ойыншық, көрсетші, қуыршақ, қатты, жұмсақ;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Диалог-жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Шағын монолог құрастыру. Сипаттау. Бағалау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтіндегі затты көрсету, суретті таңдап алу арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін кестеге толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      38. "Сен не істейсің?" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сен не істейсің? Мен ертегі оқимын. Жіктік жалғауы. Ол ән айтады/айтпайды;

      лексика: кеме құрастыру, суретті бояймын, қайық, ертегі, мультфильм көреді, қызықты, ән айтамын, билеймін;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Диалог-жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Шағын монолог құрастыру. Сипаттау. Бағалау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді затты көрсету, суретті таңдап алу арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      39. "Үй жануарлары" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Ауылда кім тұрады? Сенің қошақаның бар ма? Сұраулы сөйлем. Дыбыс үндестігі (к/г; қ/ғ);

      лексика: қошақан, құлыншақ, сүйкімді, мұрт, тырнақ, тырнайды, қарғыбау, құйрық;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Диалог-реплика. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Баяндау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      40. "Оқу-еңбек аясы" – 16 сағат. "Бүгін қай күн?" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: сұрау есімдігі: қанша? Қанша сабақ болады? Нешінші? Қазақ тілі нешінші сабақ? Реттік сан есім;

      лексика: бүгін, апта, дүйсенбі, сейсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі, сабақ, нешінші? Ертең;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Сипаттау тұрғысында шағын монолог құрастыру;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді сұраққа жауап беру арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      41. "Гүлге су құямыз" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: тәуелдік жалғауы, жіктік жалғауы, барыс септігі. Сен оған не сыйлайсың?

      лексика: сынып, терезе, су құяды, қызғалдақ, раушан, маған/саған, ұнай ма? сыйлаймын, рахмет, туған күн;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: Диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Монологтік сөйленім құрастыру;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді нақты сұраққа жауап беру арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: екі-үш сөзден сөйлем құрап жазу, жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      42. "Менің оқу-құрал жабдықтарым" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сенің сөмкеңде не бар? тәуелдік жалғауы;

      лексика: кітап, дәптер, қаламсауыт, ұштағыш, өшіргіш, қалың, жұқа, күнделік, толтырамын, апарамын/апармаймын, сал/саламын;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: Диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Монологтік сөйленім құрастыру;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді нақты сұраққа жауап беру арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: сурет бойынша екі-үш сөйлем жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      43. "Дәптер сатып аламын" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: барыс септігі. Сұрау есімдігі: қандай? қанша? Бала қайда тұр? Бала мектептің жанында тұр;

      лексика: жанында, үй, дүкен, сатып алу, алыс/жақын;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Жауап беру. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді затты көрсету, суретті таңдап алу арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: өзінің құралы туралы жазу;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      44. Әлеуметтік-мәдени ая – 12 сағат. "Менің демалыс күнім. Жүр, Думанға, барамыз" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сен қайда қыдырасың? Ертең не істейсің? барыс септігі, табыс септігі. Жіктік жалғауы;

      лексика: демалыс күні, қыдырамын, жарайды, мұхитарал, балық, тасбақа, енді, көреміз, бардым/бармадым;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Диалог-жауап. Диалог-реакция. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Шағын әңгіме құрастыру, сипаттау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді затты көрсету, суретті таңдап алу арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін кестеге толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      45. "Біздің көше" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Ілік септігі. Барыс септігі. Зат есім, көпше түрі. Көптік жалғау. Жіктеу есімдігі;

      лексика: көше, тар, кең, жолаяқ, бағдаршам, тоқта, қызылда тоқта, сарыда дайындал, жасылда жүр;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Сипаттау тұрғысында шағын әңгіме құрастыру. Өзінің іс-әрекеттін сипаттау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді затты көрсету, суретті таңдап алу арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі:

      қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      46. "Тазалық сақтаймыз" – 4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: ілік септігі. Жатыс септігі. Көптік жалғау. Барыс септігі;

      лексика: тазалау/тазаламау, тазалық сақта, күнде, аула сыпырушы, сыпыру, күрек, қазады, ұстайды;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалогтік сөйлесім. Диалог-сұрақ. Жауап. Клишені қатысымда қолдану. Монологтік сөйлесім. Іс-әрекетті сипаттау. Бағалау;

      тыңдалым: өзіне таныс тақырыптағы нақты айтылған, шағын хабарламаларды түсіну. Тыңдаған мәтінді затты көрсету, суретті таңдап алу арқылы түсінгенін білдіру;

      оқылым: шағын мәтіндердегі сөздер мен фразалардың дауыс ырғағын дұрыс қойып оқу. Іштей оқу және шағын мәтіндерді оқығанда өзіне таныс тақырыптағы мазмұнды түсіну. Шағын мәтіндердің жалпы мазмұнын дұрыс түсінгенін таблица толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіру;

      жазылым: жазбаша жауап, жазбаша сұрақ;

      тілдесім: қарапайым үлгілерді пайдаланып тақырып көлемінде сөйлесу, этикеттік оралымдарды қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі:

      қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

4. Оқу пәнінің 3-сыныптағы базалық білім мазмұны

      47. Пәнді оқытуға оқыту орыс тілінде жүргізілетін мектептерде аптасына 4 сағаттан, барлығы – 136 сағат; оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептерде аптасына 3 сағаттан, барлығы 102 сағат бөлінген.

      48. Курстың білім мазмұны төмендегідей тақырыптардан тұрады:

      49. Әлеуметтік-тұрмыстық ая – 30/24 сағат. "Мен және менің отбасым, Отбасы мүшелерінің жұмыстары" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сенің отбасың қандай? тәуелдік жалғауы. Жатыс септігі. Отбасымда алты адам бар. Анам отызда. Сан есім. Мынау – менің кішкентай қарындасым. Сілтеу есімдігі;

      лексика: өзі, адам, мүше, шағын, дәрігер, мұғалім, заңгер, зейнеткер, жиырма, отыз, қырық, елу, алпыс, жетпіс, сексен, толқсан, жүз, балабақша, аурухана, жұмыс;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Баяу, нақтылы, түсінікті берілген сұхбаттарды түсіну, айту. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау;

      тыңдалым: таныс сөздер мен қысқа фразаларды ұғу; күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: отбасы мүшелері, олардың жұмыстары туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      50. "Атам ауылда тұрады" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Қайда тұрады? сұрауы. Атам ауылда тұрады. Жатыс септігі. Бақша суарамын. Етістіктің жіктелуі;

      лексика: ауылда тұру, шарбақ, алма бағы, бақша, суару, жинау, қора, лақ, айран, дәмді;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Баяу, нақтылы, түсінікті берілген сұхбаттарды түсіну, айту. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау;

      тыңдалым: таныс сөздер мен қысқа фразаларды ұғу; күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: ауыл, үй жануарлары туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      51. "Мен бөлмемді жинаймын" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сенің бөлмеңде не бар? Оның бөлмесі қандай? табыс септігі. Жатыс септігі. Алуа, терезені аш! Бұйрық рай;

      лексика: бөлме, кітап сөресі, төсек, үстел, орындық, көрпе, жастық, еден, кілем, жалқау/жалқау емес, терезені аш/жап;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Баяу, нақтылы, түсінікті берілген сұхбаттарды түсіну, айту. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог. Баяндау;

      тыңдалым: таныс сөздер мен қысқа фразаларды ұғу; күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: өзінің бөлмесі және т. б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      52. "Сағат неше болды?" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сағат неше болды? Қашан? сұрауы. Менің сағатым екі болды. Тәуелдік жалғауы. Сағат жетіде тұрамын. Жатыс септігі;

      лексика: сағат, неше? Тұру, жуыну, жаттығу жасау, дұрыс/дұрыс емес, қашан? таңертең, түсте, кешке, күн тәртібі, таңертеңгі, кешкі, түскі, ас, сабақ оқу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Баяу, нақтылы, түсінікті берілген сұхбаттарды түсіну, айту. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог. Баяндау;

      тыңдалым: таныс сөздер мен қысқа фразаларды ұғу; күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: өзінің күн тәртібі туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      53. "Мен азық-түлік дүкеніне барамын" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сұрау есімдігі: қай? қайда? Сілтеу есімдігі;

      лексика: азық-түлік, қаймақ, қант, ірімшік, жүзім, ас болсын! қияр, тұз, жұмыртқа, тұрау, бұршақ;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Баяу, нақтылы, түсінікті берілген сұхбаттарды түсіну, айту. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау;

      тыңдалым: таныс сөздер мен қысқа фразаларды ұғу; күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: азық-түлік дүкені, дүкенге бару туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      54. "Мультфильм көремін" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Не көресің? Не туралы? сұрауы;

      лексика: тігінші, не көресің, не туралы, тігу, күн сайын, ренжу, сараң, тапқыр, сүйікті;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Баяу, нақтылы, түсінікті берілген сұхбаттарды түсіну, айту. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау;

      тыңдалым: таныс сөздер мен қысқа фразаларды ұғу; күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: өзінің көрген мультфильмі, ондағы кейіпкерлер туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      55. Оқу еңбек аясы – 20/16 сағат. "Менің сыныбым" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Менің сыныбым. Тәуелдік жалғау. Мынау кімнің мектебі? Ол неше қабатты? Ол нешінші сыныпта оқиды? Сұрау есімдігі: қанша? неше? нешеде?

      лексика: сыныптас, ұл, қыз, нешінші, қабат, күнде, түстен кейін, екі жарымда;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-реплика – тілдік қатынаста адам ойын қысқа сөздер мен сөз тіркестері арқылы тез жеткізе білу. Диалог-реакция – берілген сұраққа немесе сөйлем ішіндегі бір сөзге не ойға айрықша мән беріп, соған қатысты өз көзқарасын білдіру. Монолог. Баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: өзінің сыныбы, сыныптасы және т.б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) Мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      56. "Менің оқу құралдарым" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Бұл қандай оқулық? қанша? Керек пе? Сұрауы;

      лексика: оқулық, қазақ тілі, орыс тілі, ағылшын тілі, тыстау, сызғыш, керек пе? Қазір, сабақ, сөйлеу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-сұрақ. Диалогтың бұл түрінде сұрақ берушінің қызметі басым болып, ол өзіне керек мәліметті екінші адамнан алуға ұмтылады, сондықтан сұрақ қажет мәліметке байланысты қойылады, сұраққа жауап беру талап етіледі. Монолог, баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру. Оқылым. Таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: оқу құралдары және т.б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      57. "Кітапханаға барамын" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Бұл не? Кітапханаға барамын. Етістіктің жіктелуі;

      лексика: кітапхана, тыныштық сақтау, қызықты, суретті, уақытында өткізу, таза ұстау, балаларға арналған, көрме, байқау, өткізу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-сұрақ. Диалогтың бұл түрінде сұрақ берушінің қызметі басым болып, ол өзіне керек мәліметті екінші адамнан алуға ұмтылады, сондықтан сұрақ қажет мәліметке байланысты қойылады, сұраққа жауап беру талап етіледі. Монолог, баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру. Оқылым. Таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: кітап, кітапхана туралы және т.б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      58. "Үйірмеге барамын" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Қашан? Үйірмеге түстен кейін барамын. Мектебіңде қандай үйірмелер бар?

      лексика: үйірме, жаттығу, жасау, жаттықтырушы, қатысу, жарыс, күй тарту, домбыра тарту, тоғызқұмалақ, ойлау, ұлттық ойын;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-сұрақ. Диалогтың бұл түрінде сұрақ берушінің қызметі басым болып, ол өзіне керек мәліметті екінші адамнан алуға ұмтылады, сондықтан сұрақ қажет мәліметке байланысты қойылады, сұраққа жауап беру талап етіледі. Монолог, баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру. Оқылым. Таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: мектептегі үйірме, өзі қатысатын үйірмелер және т.б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      59. Әлеуметтік-мәдени ая – 70/56 сағат. "Мұражайға барғанда" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сұрау есімдігі: қай? Мұражай қай көшеде?

      лексика: орталық, орналасу, мұражай, жиі, көне заттар, құмыра, ыдыстар, "Алтын адам", олардың ішінде, ғасыр;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Қысқа диалог. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: мұражай, мұражайдың мекенжайы т.б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      60. "Бүгін ауа райы қандай?" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Ауа райы қандай? Күн суық па? қандай? қашан? Болымсыз етістіктің жұрнағы – ма/ме/ба/бе/па/пе;

      лексика: ауа райы, торғай, тоңды, жел соқты, гуілдеді, ұшты, күн ашық, бұлтты, аяз, тоңып қалады, мұз қатады;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог, хабарлау, баяндау, санау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: ауа райы туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      61. "Шаңғы тебемін" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сұрау есімдігі: қандай? қашан? Сен шаңғы тебесің бе? Сен немен сырғанайсың?

      лексика: шана, сырғанау, суытты, қар күреймін, шаңғы, байлау, таяқ, отын, ұшырып, көрінбейді, әкелу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог, хабарлау, баяндау, санау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойыншатапсырмаларды орындау;

      жазылым: қыс, шаңғы тебу, сырғанақ туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      62. "Аққала соғамыз" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: сұрау есімдігі: неден? қалай? Қағаздан қар жасаймын. Қардан аққала соғамыз;

      лексика: қайшы, бүктейміз, қиямыз, қарды домалату, түйме, шелек, жарысыпты, сәндепті, аққалалар отбасы, безендіру, сыйқыр, жыл мезгілі, таласу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог, хабарлау, баяндау, санау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойыншатапсырмаларды орындау;

      жазылым: аққала соғу, қағаздан қар жасау, жаңа жыл мерекесі туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      63. "Мұзайдынына барамыз" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сен мұзайдынына барасың ба? жіктік жалғауы;

      лексика: мұзайдыны, жасадық, тегістейді, тасыды, құлады, ауырды, жыламады, қатысу, қақпашы, шабуылшы, командалық ойын;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Қысқа диалог. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: мұзайдыны, мұзайдынында сырғанау және т.б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      64. "Сенің туған күнің қашан?" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Сенің туған күнің қашан? тәуелдік жалғауы. Інімнің туған күні жазда. Ілік, жатыс септіктері;

      лексика: туған күн, дастарқан, құттықтаймын, сыйлық, сыйлады, ұнады, жыл мезгілдері, қаңтар, ақпан, наурыз, сәуір, мамыр, маусым, шілде, тамыз, қыркүйек, қазан, қараша, желтоқсан, тілек, тілеймін;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Қысқа диалог. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: жыл мезгілдері, ай аттары, туған күн туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      65. "Сыйлық беремін" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Бұл - менің сыйлығым. Анамның туған күніне сыйлық жасадым. Ілік, барыс септіктері. Сен не сыйладың? Жіктік жалғау;

      лексика: қолдан жасау;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Қысқа диалог. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды, пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: сыйлық, сыйлық жасау туралы жазу, қысқа тілек жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      66. "Спортзалда" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Спортзалда не бар? Неше рет? септеулік шылаулары: соң/кейін;

      лексика: секіргіш, арқан, шеңбер, тік, белге қой, көтер, иіл, шұғылданамын, күрес, ұзындық;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог. Баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұқбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: спортзал, спорт жарыстары, жаттығулар туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      67. "Допты берші" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Футболдан соң тамақтануға барамыз. Туралы, дейін, соң шылаулары;

      лексика: қақпаға кіргізу, қақпашы, шабуылшы, қорғаушы, ойыншы, лақтыру, қағып алу, себет, алғаш рет, қауырсын;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Қысқа диалог. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: спорт, спорт түрлері, спорттық ойындар туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      68. Кел, ойнаймыз!" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Қандай ойын ойнайсың?

      лексика: жұптық, топтық, тақта, дайындалу, көзді байлау, тап, ұстап алу, көзін жұму, шашылған, жинау;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Қысқа диалог. Өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беру. Монолог, баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұхбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: дойбы, шахмат, тоғызқұмалақ және т.б. ойындар туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      69. "Наурыз келді" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Наурыз қандай мейрам? Наурызда не істейді? жіктік жалғауы;

      лексика: алаң, жеті түрлі дән, көңілді, бата беру, шашу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог. Баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұқбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: наурыз, наурыз көже, мейрам туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      70. "Көшет отырғызамын" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Олар көшет отырғызады. Жіктік жалғауы;

      лексика: көшет отырғызу, шырша, қайың, ағаш, жер қазу, көшет таңдау, мектеп ауласы, кесте, сындыру/сындырмау, өседі;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог. Баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұқбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойыншатапсырмаларды орындау;

      жазылым: көшет отырғызу, наурыз және т. б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      71. "Құстарды қарсы аламыз" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Құстар қайдан келді? Шығыс септігі;

      лексика: құстар, табиғат, ұшып келеді, қарсы аламыз, ұя жасаймыз, туық, үйрек, қаз;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог. Баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұқбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: құстар, оларға ұя жасау, жем беру, үй құстары және т. б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

      72. "Алақай, демалыс!" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Демалысты жоспарладым. Жіктік жалғауы;

      лексика: жаз айлары, жоспарладым, шомыламын, жазғы демалыс, шығыршық, жайлау;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Диалог-мәлімет – белгілі оқиға, не бір мәселе туралы хабар беру. Диалог-талап. Монолог. Баяндау, сипаттау;

      тыңдалым: күнделікті өмірде жиі қолданылатын сұқбаттарды пікірлесуді түсіну; таныс тақырыптар бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру;

      оқылым: таныс атауларды, сөздерді оқып, түсіну. Түрлі-түсті суреттермен безендірілген мәтіндерді оқу, түсіну. Нақты үлгі бойынша тапсырмаларды орындау;

      жазылым: жазғы демалыс, демалысты жоспарлау, жазда ойнайтын ойындар және т.б. туралы жазу;

      тілдесім: синтаксистік құрылымда үйренген қарапайым конструкцияларды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды күнделікті жағдаяттарда қолдану;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде).

5. Оқу пәнінің 4-сыныптағы базалық білім мазмұны

      73. Пәнді оқытуға оқыту орыс тілінде жүргізілетін мектептерде аптасына 4 сағаттан, барлығы – 136 сағат; оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептерде аптасына 3 сағаттан, барлығы 102 сағат бөлінген.

      74. Курстың білім мазмұны төмендегідей тақырыптарды қамтиды.

      75. Әлеуметтік-тұрмыстық ая – 50/40 сағат. "Демалыс қалай өтті?" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: жіктік жалғауы, Не істеді? Қайда? Қашан? Қандай? сұраулары;

      лексика: жеміс ағаштары, шөп жұлу, ауыл, құрт жасау, терең, таяз, балық аулау, жағажай, күнге қыздырыну, шатыр құру;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: тақырып бойынша өз ойы. Демалыс қалай өткендігі туралы 3-4 сөйлемнен тұратын сипаттама;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: жазғы демалыс туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: жазғы демалыс туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Сұрақтарға жауап қайтару. Өзінің демалысты қалай өткізгені туралы достарымен пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі:

      қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      76."Жеміс-жидек дүкенінде" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: жіктік жалғауы, қанша тұрады?

      лексика: алмұрт, шие, қарақат, қырыққабат, қызылша, қанша тұрады? Маған қияр беріңізші! Жуу, салу, тез, ағза, дәрумендер;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: тақырып бойынша өз ойы. Жеміс-жидек дүкенінде болу туралы 3-4 сөйлемнен тұратын сипаттама;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған жеміс-жидек дүкені туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: жеміс-жидек дүкені туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: жеміс-жидек дүкені туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Сұрақтарға жауап қайтару. Қарапайым этикеттік орамдарды пайдаланып, пікірлесім жасау;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі:

      қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      77. "Саябаққа барамыз" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Жапырақтардың түсі қандай? Жапырақтан не жасаймыз? Ауа райы қандай?

      лексика: күзгі саябақ, терек, жапырақ, жасауға болады, ауа райы, қолшатыр, бұршақ, хабарлады;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: тақырып бойынша өз ойы. Саябаққа 3-4 сөйлемнен тұратын сипаттама;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған саябақ туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: саябақ туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: саябақ туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Сұрақтарға жауап қайтару. Қарапайым этикеттік орамдарды пайдаланып, пікірлесім жасау;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі:

      қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      78. "Сен қайда тұрасың" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Ол қайда барды? Ауылдың жанында не бар? Сенің мекенжайың қандай? Жіктік, тәуелдік жалғауы;

      лексика: тоғай, бұлақ, аң аулайды, үй күзетеді, ит, ықшамаудан, мекенжай, пәтер, орналасқан, дәліз, ас үй, қонақ бөлме, жатын бөлме;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: тақырып бойынша өз ойы. Мекенжайына 3-4 сөйлемнен тұратын сипаттама;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған мекенжайы туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: мекенжайы туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: мекенжайы туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Сұрақтарға жауап қайтару. Қарапайым этикеттік орамдарды пайдаланып, пікірлесім жасау;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі:

      қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      79. "Отбасы мүшелерінің сүйікті істері" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: кім не істейді? Мен би билеймін;

      лексика: күй, үйрету, шахмат тақтасы, қарсылас, жеңу/жеңілу, ойын ережесі, би үйірмесі, қатысу, аптасына үш рет, би көйлектері, жүгіру;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: тақырып бойынша өз ойы. Отбасы мүшелерінің сүйікті істеру туралы 3-4 сөйлемнен тұратын сипаттама;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: отбасы мүшелерінің сүйікті істері туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: отбасы туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесу. Сұрақтарға жауап қайтару. Қарапайым этикеттік орамдарды пайдаланып, пікірлесім жасау;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі:

      қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      80. "Үйде не істеймін?" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: көпше түрдегі жіктеу есімдігі;

      лексика: ыдыс жуу, қасық, шанышқы, кесе, сүрту, жиһаз, айна, есік, ілу, үтіктеу, ілгіш, ерте тұрамын, кеш жатамын, тыңдау;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: тақырып бойынша өз ойы. Үйде не істейтіні туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған үй шаруасы туралы шағын диалогтар;

      оқылым: үйде атқарылатын жұмыс туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: үйде не істейтіні туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап. Үйде не істейтіні туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      81. "Кім не істейді?" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: кім не істейді? көпше түрдегі жіктеу есімдігі;

      лексика: құрылысшы, үй саламын, мақтан етемін, емхана, емдеу, суретін салу, табиғат, кейіпкер, ақша, сатады, өлшейді;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: тақырып бойынша өз ойы. Кімнің не істейтіні туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған шағын диалогтар;

      оқылым: кімнің қандай жұмыс істейтіні туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: кімнің не істейтіні туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап. Кімнің не істейтіні туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      82. "Менің сүйікті тағамым" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: жіктік жалғауы, мен жеймін, ет тураймын (көсемше жұрнақтары), Сенің сүйікті тағамың қандай?

      лексика: жүгері, тары, күріш, жақсарту, кеспе, дәмхана, ет, сорпа;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Өзінің сүйікті тағамы туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған тағамдар туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: тамақтың түрлері туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: өзінің сүйікті тағамы туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлемдер. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. Өзінің сүйікті тағамы туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      83. "Қандай дәмді!" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: жіктік жалғауы, Ас мәзірінде қандай тағамдар бар? Не сатып аласың?

      лексика: тапсырыс беру, ас мәзірі, шашуға болмайды, құстарға беру, нан илеу, араластыру;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Өзінің не істейтіні туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған тағамдар туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: ас мәзірі туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: өзі қандай тағам дайындайтыны туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлемдер. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. Өзі дайындайтын тағам туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      84. "Жануарлар бұрышы" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: сын есім, етістіктер;

      лексика: алтын балық, орманшы, тотықұс, ұстап алу, тор, қайталап айту, босату, бір күні, жайбасар, мүйізтұмсық, қолтырауын;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: өзі ұнататын аң/құс туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін айту;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған зоопарктегі аңдар туралы шағын ақпараттар;

      оқылым: аң мен құстардың түрлері туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: зоопарк және өзінің сүйікті аң/құсы туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Зоопарктегі өзіне ұнайтын аң/құс түрлері туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      85. Оқу еңбек аясы – 20/16 сағат, "Менің мектебім" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Кітапхана қай жерде? күрделі зат есімдер. Ауыспалы осы шақ;

      лексика: көтерілу, баспалдақ, күзетші, бөтен адам, бейнекамера, киім ілгіш, оң қанат, оқырман билеті, жаздырып алу, әділ қазылар, орын беру, байқау, тексеру;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: өзінің мектебі туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған мектеп туралы ақпараттар;

      оқылым: мектеп өмірі туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: өзінің мектебі туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Мектеп өмірі туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      86. "Менің күнделігім" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: қос сөздер. Күрделі етістіктер, Сенің күнделігің қандай?

      лексика: баға қою, тексеру, қол қою, ата-аналар жиналысы, сабақ кестесі, дайын/дайын емеспін;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: өзінің күнделігі туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін айта алады;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі күнделік туралы ақпараттар;

      оқылым: оқу мәтіндеріндегі сөздердің мағынасын ажырата алады. Оқушы күнделігі туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: өзінің күнделігі туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. Оқушы күнделігі қандай болуы керектігі туралы достарымен пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      87. "Ертегі оқиық!" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: қос сөздер. Күрделі етістіктер;

      лексика: сенемін, кезекпен, адамдар үшін, жылдың төрт мезгілі, мұз қатады, боран соғады, тон, қар ериді, найзағай ойнайды, бүршік жарады, егін ору, шық түсу, жиі;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: жыл мезгілдеріне байланысты ертегілер туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін айту;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі жыл мезгілдері туралы ақпараттар;

      оқылым: оқу мәтіндеріндегі сөздердің мағынасын ажырата алады. жыл мезгілдері туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: жыл мезгілдері туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. жыл мезгілдері туралы достарымен пікірлесім;

      3) Мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      88. "Менің сүйікті спортшым" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Кім немен шұғылданады? Жіктік жалғауы, күрделі етістік, біріккен сөздер;

      лексика: шұғылдану, жеңіс, жүлдегер, жеңімпаз, үздік боксшы, болғым келеді, зілтемір, әлем рекорды, көтеру, велошабандоз, озып келу, шынығу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: өзі ұнататын спортшы туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған спорт түрлері туралы шағын диалогті ақпараттар;

      оқылым: спорт түрлері туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: спорт, өзінің сүйікті спортшысы туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. Өзіне ұнайтын спорт түрлері мен спортшылар туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      89. Әлеуметтік-мәдени ая – 50/40 сағат, "Менің елім – Қазақстан" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: көптік, септік жалғаулары. Біріккен сөздер;

      лексика: отан, мақтану, халық, әнұран, рәміз, сөзін жазған, әнін жазған, қыран бүркіт, көгілдір түс, ою-өрнек, күннің шапағы, елтаңба, алтын түстес, қанатты тұлпарлар, шаңырақ;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Қазақстан, мемлекеттік рәміздер туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған Қазақстан, мемлекеттік рәміздер туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: Қазақстан, мемлекеттік рәміздер туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: Қазақстан, мемлекеттік рәміздер туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Өзінің елі – Қазақстан, мемлекеттік рәміздер туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      90. "Менің сүйікті қалам" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Қандай қала? Әсем қала. Сын есім. Сен қай жерде тудың? Жіктік жалғаулары. Субұрқаққа барамын. Барыс септігі;

      лексика: субұрқақ, аспалы жол, балмұздақ, құлпынай, тоңазытқыш;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Сүйікті қалалары туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған сүйікті қалалары туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: Сүйікті қалалары туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: Сүйікті қалалары туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сүйікті қалалары туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      91. "Астана – таза қала" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Біз Бәйтерекке барамыз. Астана – таза қала. Жалқы есім. Жіктік жалғауының көпше түрі;

      лексика: биіктігі, қолдың ізі, алаңы, оқушылар сарайы, серуендеу, жолаушы, тұрғын;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Астананың қандай қала екендігі туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған Астана туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: Астана туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: Астананың демалыс орталықтары туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлемдер. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап беру. Астананың көрікті жерлері туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      92. "Алматы метросында" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Жер астындағы жеті мұражай. Байқоңыр бекетінен отырдым. Жалқы есім. Метрода қауіпсіздік ережелерін сақтаймыз. Етістіктің жіктелуі. Менің ғарым әлемім. Тәуелдік жалғауы;

      лексика: бекет, жылдам, қауіпсіздік ережелері, есікке жақын тұрмау, автоматты хабарландыру, көшелердің қиылысы, түсеміз, жоғары көтерілеміз, төмен түсеміз, ғарыш әлемі;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Алматы қаласындағы метро туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған Алматы қаласындағы метро туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: Алматы қаласындағы метро туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: Алматы қаласындағы метро туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлемдер. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап беру. Астананың көрікті жерлері туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      93. "Абайла, бағдаршам" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Жүруге болмайды. Болымсыз етістік. Сары көзі нені білдіреді? Жолдан өтуге бола ма? Ауыспалы осы шақ;

      лексика: нені білдіреді, жаяу жүргінші, қарау, кептеліс, әлде, сөндіру, жөндеу, белгі беру, түсінбеу, ала құлан, кішіпейіл, жол салу, қорқу, ашық түсті, жолдың екінші беті, ала жолақ, жерасты өтпе жолы, аялдама;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Бағдаршам туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған бағдаршам туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: Бағдаршам туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: Бағдаршам туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлемдер. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап беру. Бағдаршам туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      94. "Қуыршақ театрында" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Мен ертегі оқимын. Жіктік жалғауы. Менің қуыршағым әдемі. Тәуелдік жалғауы. Желімді көзіңе тигізбе! Бұйрық рай;

      лексика: сахна, қуыршақ, қолөнер, ине, лақтыру, желім, тигізу, жапсыру;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойы. Қуыршақ театры туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған қуыршақ театры туралы шағын диалогтегі ақпараттар;

      оқылым: Қуыршақ театры туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: Қуыршақ театры туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлемдер. Сұрақтарға жауап жазу;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап беру. Қуыршақ театры туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      95. "Мереке құтты болсын!" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Наурыз мерекесі құтты болсын! Лепті сөйлем. Мен ұлттық тағам дайындадым. Өткен шақ. Біз алаңға бардық. Жіктік жалғауының көпше түрі;

      лексика: ұлттық ойындар, көше, жиналу, шығу, таласу;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: өзі ұнататын мереке туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін айту;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған Қазақстандағы тойланатын мерекелер туралы шағын диалогті ақпараттар;

      оқылым: Қазақстандағы мереке түрлері туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: мерекелер туралы шағын мәтін жазу. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. Өзіне ұнайтын мерекелер туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      96. "Маған ұнайтын мереке" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Мен анамды мерекемен құттықтаймын. Табыс, көмектес септіктері. Соңы кім? сұрауы. Бақыт, қуаныш тілеймін. Жалпы есімдер;

      лексика: тосынсый, тегін, кезекке тұру, сізден кейін, ашықхат, тілек, тілек тілеймін, бақыт, қуаныш;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: өзі ұнататын мереке туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін айту;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған мерекелер туралы шағын диалогті ақпараттар;

      оқылым: Сүйікті мерекесі түрлері туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: мерекелер туралы шағын мәтін жазу. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. Өзіне ұнайтын мерекелер туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      97. "Мерекелік дастарқан" - 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Отбасымызбен үйді безендіреміз. Тәуелдеулі септеу. Дастарқанды қалай безендіресің? Табыс септігі. Етістіктің жіктелуі;

      лексика: ұсақ майшам, безендіру, пышақ, майлық, май қосу, жасырыну, көмек сұрау, құтылу, құтқару;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: мерекелік дастарқан туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін айту;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі және үнтаспадан тыңдаған мерекелік дастарқан туралы шағын диалогті ақпараттар;

      оқылым: мерекелік дастарқан туралы оқу мәтіндері;

      жазылым: мерекелік дастарқан туралы шағын мәтін жазу. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесім. Сұрақтарға жауап қайтару. Мерекелік дастарқан туралы пікірлесім;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

      98. "Оқу аяқталды" – 5/4 сағат:

      1) тілдік бөлім:

      сөйлеу грамматикасы: Демалыста қайда барасың? Кіммен барасың? сұраулы сөйлем. Демалыс қандай тамаша! Лепті сөйлем;

      лексика: жабайы аңдар, жолбарыс, қабан, керік, маймыл, секіру, аққау, бүркіт, жабайы құстар, бұйрықты орындау;

      2) қатысымдық-сөйлесімдік бөлім:

      айтылым: диалог. Тақырып бойынша өз ойын айту. Монолог: Оқушылардың жазғы демалысы туралы 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін айту;

      тыңдалым: мұғалімнің, сыныптастарының сөздеріндегі демалыс туралы ақпараттар;

      оқылым: оқу мәтіндердегі оқушылардың жазғы демалысы туралы ақпараттар;

      жазылым: оқушылардың демалысы туралы шағын мәтін. Берілген тірек сөздер бойынша сөйлем құрау;

      тілдесім: ұсынылған тақырып бойынша сөйлесе алады. Сұрақтарға ауызша/жазбаша жауап қайтару;

      3) мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі: қазақ балалар әдебиетінің қарапайым үлгілері: санамақтар, тақпақтар, әндер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер (тақырып көлемінде). Қазіргі балалар әдебиетінің тақырыпқа қатысты үлгілері.

6. 1-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      99. Пәндік нәтижелер бойынша 1-сыныптың соңында оқушылар:

      1) естіген жеке сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді дұрыс дыбыстауды;

      2) әліпбиді және әріптердің графикалық таңбаларын дұрыс жазуды;

      3) сөздегі дыбыстардың жуан-жіңішке үндесімдерін айыруды, дыбыс-әріп үйлесімдігін;

      4) белсенді қорына енген сөздердің екпінін/дауыс ырғағын дұрыс қоюды;

      5) тақырыптар бойынша ұсынылған 100-120 жаңа сөзді;

      6) лексикалық бірліктердің мағыналарын;

      7) бас әріппен жазылатын сөздерді;

      8) грамматикалық құбылыстардың қарапайым үлгілерін;

      9) белсенді сөздік қорына енген сөздерден тұратын қарапайым сөйлемдерді сауатты құрудың жолдарын білуі тиіс.

      100. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:

      1) дыбыстарды таңбалары арқылы айыруды;

      2) тыңдаған сөздерді дұрыс түсіне алуды;

      3) тыңдаған мәтін мазмұнына сәйкес суреттерді таңдап, ретімен қоя алуды;

      4) тыңдалған ақпараттан түсінгені бойынша сурет сала білуді;

      5) әріп пен дыбыстарды сәйкестендіріп оқуды;

      6) сөздердің лексикалық мағынасын түсініп оқып, сәйкестендіруді;

      7) кім?, не?, қандай? сұрақтарына жауап беруді;

      8) затқа 2-3 сөйлеммен қарапайым сипаттама беруді;

      9) суретке қарап 2-3 сөйлем құрап айтуды;

      10) өзі, досы туралы айтуды;

      11) қысқа өлең-тақпақ айтуды;

      12) қазақ тіліне тән әріптерді дұрыс жазуды;

      13) қазақ тіліндегі сөздерді дұрыс жазуды;

      14) сөздерді кітаптан, тақтадан көшіріп жазуды;

      15) 2-3 сөйлемнен тұратын шағын мәтін/әңгіме жазуды;

      16) адамды не затты атап, оларға сандық, сапалық тұрғыдан қарапайым сипаттама беруді;

      17) қойылған сұраққа жауап беруді;

      18) сұрақ қоя білуді;

      19) зат, ертегі бойынша жасалған сурет бойынша 1-2 репликадан тұратын диалогке түсуді;

      20) қарапайым тілдік модельдер бойынша амандасу, қоштасу, танысу, алғыс білдіруді меңгеруі тиіс.

7. 2-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      101. Пәндік нәтижелер бойынша 2-сыныптың соңында оқушылар:

      1) қазақ тілінің фонетикалық-фонемалық жүйесін;

      2) тірек кестелер арқылы сөздердегі үндестік заңын сақтауды;

      3) қазақ тіліне тән тасымалдау (й, у, я әріптерінің тасымалы) ерекшеліктерін;

      4) тақырыптар бойынша ұсынылған 120-130 жаңа сөзді;

      5) лексикалық минимум көлеміндегі сөздердің көптелу, тәуелдену, септелу, жіктелу ерекшеліктерін;

      6) заттың атын білдіретін сөздер: адамға – кім?, жан-жануарлар мен заттарға – не? сұрауын қоюды;

      7) заттың қимылын, сынын, санын білдіретін сөздерге сұрақ қоюды;

      8) айтылу мақсатына қарай хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді ажыратуды;

      9) сөйлемдегі сөз тіркесінің байланысын;

      10) белсенді сөздік қорына енген сөздерден тұратын қарапайым сөйлемдерді сауатты жаза білуі тиіс.

      102. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:

      1) өзінің отбасы, досы, көшесі туралы қысқаша баяндауды;

      2) өз іс-әрекеті туралы қысқа, қарапайым түрде баяндауды;

      3) адамның/заттың қимыл әрекеттерін сипаттауды, сандық, сапалық мінездеме беруді;

      4) иллюстрацияға сүйеніп шағын хабарламаның мазмұнын түсінуді;

      5) шағын мәтіндердің мазмұнын түсінгенін кестелерді толтыру және суреттерді орналастыру арқылы білдіре алуды;

      6) шағын мәтіндегі сөздер мен фразаларды дауыс ырғағын дұрыс қойып оқуды;

      7) 4-5 жолды өлеңді мәнерлеп оқуды;

      8) тыңдай отырып сөз, сөз тіркестері және жай сөйлемдерді жазуды;

      9) 3-5 сөйлемнен тұратын мәтін жазуды;

      10) өз отбасы мүшелерін таныстыруды;

      11) мағынасына қарап сұхбаттың 1-2 сөзін ауыстыруды;

      12) қатысымдық тұрғыдан қысқа диалогке қатыса алуды: үлкен кісімен, досымен амандасуды, танысуды, қоштасуды (өз атын айтады, басқаның есімін сұрайды) меңгеруі тиіс.

8. 3-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      103. Пәндік нәтижелер бойынша 3-сыныптың соңында оқушылар:

      1) сөздердің, сөз тіркестерінің дыбысталуын;

      2) үндестік заңын тірек кестелер арқылы қолдануды;

      3) белсенді қорына енген сөздердің екпінін дұрыс қоюды;

      4) лексикалық тақырыпқа сәйкес 120-130 жаңа сөздердің мағынасын және оларды қажетіне қарай орынды пайдалануды;

      5) тілдік қатынаста сөзге тиісті қосымшаларды дұрыс жалғауды;

      6) баяндауыштың сөйлем соңында орналасатынын;

      7) сөйлемдегі сөздерді бір-бірімен байланыстыруды;

      8) септік, тәуелдік, жіктік, көптік жалғауларын ауызша/жазбаша тілде қолдануды;

      9) қай? қандай? неше? нешеде? қашан? сұрау есімдіктерін қажет жерінде пайдалануды;

      10) соң, кейін септеулік шылауларын дұрыс пайдалануды;

      11) грамматикалық құбылыстарды функционалды тұрғыдан игеріп, оларды тірек кестелердің көмегімен ауызша/жазбаша түрде қолдануды;

      12) белсенді сөздік қорына енген сөздерді, сөз тіркестерін естіп отырып, сауатты жазу нормаларын білуі тиіс.

      104. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:

      1) таныс сөздер мен сөз тіркестерін, фразаларды қолдана отырып, өзі және отбасы жайлы айтуды;

      2) суреттерді,өзіне таныс заттарды 7-8 сөйлем арқылы сипаттауды;

      3) шағын әңгіме құрауды: адамды не затты атап, олардың іс-қимыл әрекеттерін сипаттауды, сандық, сапалық және мерзімдік мінездеме беруді;

      4) орташа көлемдегі әңгіме құрауды;

      5) 5-6 өлең-тақпақ пен мақал-мәтелдерді жатқа айтуды;

      6) 7-8 жай сөйлемнен тұратын диалогтегі мұғалімнің, сыныптастарының сөзін, шағын әрі қарапайым ақпараттарды түсінуді;

      7) суреттер арқылы қазақ халқының ертегілерінің мазмұнын түсініп айтуды;

      8) берілген мәтін түрін ажыратуды;

      9) мәтіндегі негізгі ойды ажырата алуды;

      10) контекстегі әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерді күнделікті өмірмен байланыстырып, өз пікірін білдіруді;

      11) негізгі ойды 1-2 жай сөйлеммен айтуды;

      12) ауыз әдебиетінің жұмбақ, жаңылтпаш, ертегі тәрізді түрлерін ажыратуды;

      13) сөздерді лексикалық мағынасымен сәйкестендіре түсініп оқуды;

      14) 9-10 сөйлемнен құрылған мәтіндерді мәнерлеп оқуды, іштей оқи алуды;

      15) мәтіннің негізгі ойды анықтауды, бөлімдерге бөлуді;

      16) 7-8 жолды өлеңді мәнерлеп оқуды;

      17) қазақша-орысша және орысша-қазақша сөздікпен жұмыс істеуді;

      18) отбасы туралы таныс атауларды, сөздерді оқып, түсінуді;

      19) нақты үлгі бойынша тапсырмалар орындауды;

      20) белсенді лексикаға енген сөздерді сауатты жазуды;

      21) лексикалық бірліктерді пысықтауға арналған тапсырмаларды орындауды;

      22) шығармашылық сипаттағы шағын тапсырмаларды орындауды;

      23) ашық хатқа қысқа түрде құттықтау сөз, тілекжазуды;

      24) өзіне қойылған қарапайым, жеңіл сұрақтарға жауап беруді;

      25) шағын сұхбатқа қатысуды;

      26) баяу, нақты әрі түсінікті жүргізілген сұхбаттарда өз ойын айтуды;

      27) жағдаятқа байланысты туындаған сұхбаттарға қатысуды;

      28) қарапайым синтаксистік құрылымдарды пайдаланып, сөз тіркестері мен оралымдарды жағдаяттық тапсырмаларда қолдануды меңгеруі тиіс.

9. 4-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

      105. Пәндік нәтижелер бойынша 4-сыныптың соңында оқушылар:

      1) қазақ тілінің фонемалық және фонетикалық жүйесі туралы;

      2) тірек кестелер арқылы қазақ тіліне тән үндестік заңын қолдануды;

      3) белсенді қорға енген сөздердің екпінін дұрыс қоюды;

      4) бастауыш сыныпқа ұсынылған лексикалық минимумның 480-500 сөзін;

      5) лексикалық бірліктерді мағынасына қарай орынды пайдалануды;

      6) сөздердің түбірі мен қосымшаларын айыруды;

      7) сөздерге қосымшаларды дұрыс жалғауды;

      8) септік, тәуелдік, жіктік, көптік жалғауларын, жұрнақтарды ауызша/жазбаша тілде қажетіне қарай пайдалануды;

      9) лексикалық минимум көлеміндегі сөздерді көптеуді, тәуелдеуді, септеуді, жіктеуді;

      10) сөздің мағынасына қарай сөз таптарын: зат есім, сын есім, сан есім мен етістікті ажырата алуды;

      11) сөйлем түрлерін ажыратуды;

      12) сөйлемдегі сөздердің байланысын;

      13) үндестік заңына бағынатын бейтаныс сөздерді естіп отырып, сауатты жазуды білуі тиіс.

      106. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:

      1) логикалық бірізділікпен әңгіменің сабақтастығын сақтап баяндауды;

      2) 8-9 сөйлем арқылы затты, құбылысты, іс-әрекетті сипаттауды;

      3) естіген, оқыған ақпаратты қайта баяндауды;

      4) 10-12 сөйлемнен тұратын диалогтегі мұғалімнің, сыныптастарының сөзін, шағын ақпараттарды түсінуді;

      5) естіген ақпараттағы негізгі ойды ажыртуды, негізгі мазмұнын түсініп айтуды;

      6) тыңдаған материал бойынша өз көзқарасын білдіруді;

      7) шағын мәтінді түсініп оқуды;

      8) 10-15 сөйлемнен құрылған мәтіндерді интонация сақтап мәнерлеп оқуды;

      9) іштей оқу дағдысын дамыта отырып, мәтіннен негізгі және қосымша ақпараттарды айыруды;

      10) оқыған мәтін бойынша: мәтінге тақырып қоюды, қарапайым жоспар жасауды, сұраққа жауап беруді және логикалық тұрғыдағы сұрақтар құруды, өз пікірін білдіруді, бағалауды, әр азат жолдың негізгі ойын 1 сөйлеммен айтуды;

      11) 9-10 жолды өлеңді мәнерлеп түсініп оқуды;

      12) өзбетінше сөздіктен сөздердің аудармаларын табуды;

      13) қазақша-орысша және орысша-қазақша сөздікпен жұмыс істеуді;

      14) көркем мәтіндердің танымдық мазмұнын түсінуді;

      15) контекстегі әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерді танып, күнделікті өмірмен байланыстыруды, өз пікірін білдіруді;

      16) белсенді лексикаға енген сөздерді естіп отырып сауатты жазуды;

      17) лексикалық бірліктерді пысықтауға арналған тапсырмаларды орындауды;

      18) грамматикалық дағдыларды бекітуге арналған тапсырмаларды орындауды;

      19) қарым-қатынас әрекетін жасауға арналған тапсырмаларды орындауды;

      20) өз кестесін құруды (күн тәртібі, сабақ кестесі, т.б.);

      21) ашық хатқа құттықтау сөздер мен тілектер жазуды;

      22) диалог-сұрастыру жүргізуді, сөйлеу мәдениетін ескере отырып, келісетінін, келіспейтінін, қуанышын, өтінішін қарапайым түрде білдіруді;

      23) күнделікті өмірлік және сабақта жиі кездесетін жағдаяттарда тілдік этикет нормаларын қолдана отырып, қатысымға түсуді;

      24) қатысымдық тұрғыдағы диалогке қатысуды: әңгімені бастауды, әңгімеге кірісуді, қайталап беруді өтінуді;

      25) таныс тақырыпқа шағын диалог құрастыруды;

      26) өзіне таныс тақырыптағы жай сөйлемдерден тұратын шағын мәтіндердің мазмұнын түсініп, сөйлесімде қолдануды;

      27) өзіне таныс тақырыптарда 4-5 репликадан тұратын тілдесімге түсе алуды;

      28) өзіне таныс өмірлік жағдаяттарда тілдесуді меңгеруі тиіс.

      107. Тұлғалық нәтижелер 1-4-сынып оқушыларының:

      1) Отанына, туған жеріне, мектебіне;

      2) Қазақстан Республикасының рәміздеріне;

      3) қазақ халқына, қазақтіліне құрмет көрсетуінен;

      4) өзгелермен қарым-қатынастағы сөз әдебінен көрініс табуы тиіс.

      108. Жүйелік-әрекеттік нәтижелер бойынша 1-4-сынып оқушылары:

      1) өзіне таныс өмірлік жағдаяттарда қазақ тілінде сөйлесім әрекетінің түрлерін қолдана білуі;

      2) қазақ тілінің өзіндік ерекшеліктерін түсіне білуі;

      3) қазақ тілін үйрену барысында меңгерген сөздер мен тілдік бірліктерді өз ойын жеткізуде орынды қолдана білуі тиіс.