Ислам банктеріне арналған пруденциалдық нормативтер, олардың нормативтік мәндері және есептеу әдістемесі туралы нұсқаулықты бекіту туралы

      "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 42-бабының 1-1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің (бұдан әрі - Агенттік) Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қоса берілген Ислам банктеріне арналған пруденциалдық нормативтер, олардың нормативтік мәндері және есептеу әдістемесі туралы нұсқаулық бекітілсін.
      2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап, он төрт күнтізбелік күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.
      3. Стратегия және талдау департаменті (Н.А. Әбдірахманов):
      1) Заң департаментімен (Н.В. Сәрсенова) бірлесіп, осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қолға алсын;
      2) осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап он күндік мерзімде оны Агенттіктің мүдделі бөлімшелеріне және "Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы" заңды тұлғалар бірлестігіне жіберсін.
      4. Агенттіктің Төрайым қызметі (А.Ә. Кенже) осы қаулыны Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау шараларын қолға алсын.
      5. Осы қаулының орындалуын бақылау Агенттік Төрайымының орынбасары Қ.Б. Қожахметовке жүктелсін.

      Төрайым                                         Е. Бахмутова

Қазақстан Республикасы Қаржы  
нарығын және қаржы ұйымдарын  
реттеу мен қадағалау агенттігі
Басқармасының 2009 жылғы      
27 наурыздағы N 66 қаулысымен 
бекітілді           

Ислам банктеріне арналған пруденциалдық нормативтер, олардың нормативтік мәндері және есептеу әдістемесі туралы нұсқаулық

      Осы Ислам банктеріне арналған пруденциалдық нормативтер, олардың нормативтік мәндері және есептеу әдістемесі туралы нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) ислам банктері (бұдан әрі – банктер) үшін пруденциалдық нормативтерді, олардың нормативтік мәндерін және есептеу әдістемесін белгілейді.
      Пруденциалдық нормативтердің құрамына мыналар кіреді:
      банктің жарғылық капиталының ең төменгі мөлшері;
      меншікті капитал жеткіліктілігінің коэффициенті;
      бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең жоғарғы мөлшері;
      өтімділік коэффициенті;
      ашық валюталық позиция лимиттері;
      банктің негізгі қаражатқа және басқа қаржылық емес активтерге инвестицияларының ең жоғарғы мөлшерінің коэффициенті;
      банктерді Қазақстан Республикасының резидент еместер алдындағы міндеттемелерге капиталдандыру;
      банк қаражатының бөліктерін ішкі активтерге орналастыру коэффициенті.
      Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

1. Банктің жарғылық капиталының ең аз мөлшері

      Ескерту. 1-тарау жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 Қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      1. 1. Банктің жарғылық және меншікті капиталының ең аз мөлшері Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Екiншi деңгейдегi банктер үшiн пруденциалдық нормативтер есеп айырысуларының нормативтiк мәнi мен әдiстемесi туралы нұсқаулықты бекiту туралы» 2005 жылғы 30 қыркүйектегі № 358 қаулысында (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3924 тіркелген) белгіленген.
      2. Банк акционерлерден мұндай сатып алу қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау мен қадағалау жөніндегі уәкілетті орган белгілеген пруденциалдық нормативтердің және басқа да сақталуы міндетті нормалар мен лимиттердің кез келгенінің бұзылуына әкеп соқтырмайтын болу талабымен меншікті акцияларды сатып алады.

2. Меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенті

      Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      3.  Меншiктi капитал бiрiншi деңгейдегi және екiншi деңгейдегi капитал сомасы (екiншi деңгейдегi капитал бiрiншi деңгейдегi капиталдан аспайтын мөлшермен енгiзiледi) сомасы ретiнде есептеледi.
      Банк инвестициясы банктiң заңды тұлғалардың акциясына (жарғылық капиталдағы қатысу үлесiне) салымын, банктiң заңды тұлғалардың жарғылық капиталына және (немесе) әрiптестiк талабымен қатысу арқылы өндiрiстiк және сауда қызметiн қаржыландыру арқылы банк сатып алған акцияларды немесе жарғылық капиталға қатысу үлесiн қоспағандағы, заңды тұлға акциясына салымын (жарғылық капиталдағы қатысу үлесiн) бiлдiредi.
      Нұсқаулықтың мақсаты үшiн «Standard & Poor's» агенттiгiнiң рейтингтiк бағасымен қатар қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау мен қадағалау жөнiндегi уәкiлеттi орган сондай-ақ Moody's Investors Service және Fitch агенттiктерiнiң (бұдан әрi – басқа рейтингтiк агенттiктер) рейтингілiк бағаларын таниды.
      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
      4. Бірінші деңгейдегі капитал мынадай сома ретінде есептеледі:
      сатып алынған меншікті акцияларды шегергендегі төленген жарғы капиталы;
      қосымша капитал;
      өткен жылдардың бөлінбеген таза кірісі (оның ішінде өткен жылдардың таза кірісі есебінен қалыптасқан қорлар, резервтер);
      мыналарды алып тастағанда:
      1999 жылғы 1 шілдеден бастап немесе кейін басталатын кезеңдерді қамтитын қаржылық есеп беру үшін 1998 жылы шілдеде күшіне енген Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары комитетінің Басқармасы бекіткен 38 "Материалдық емес активтер" тиісті Халықаралық қаржылық есеп беру стандарттарына (бұдан әрі - 38 халықаралық қаржылық есеп беру стандарты) және банктің негізгі қызмет мақсаты үшін сатып алынған лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз етуден басқа материалдық емес активтер;
      өткен жылдардың шығындары.
      5. Екінші деңгейдегі капитал:
      ағымдағы жыл кірістерінің мөлшері ағымдағы жыл шығыстарынан асу мөлшерінің;
      ағымдағы жыл шығыстарының ағымдағы жыл кірістерінен асу мөлшерінің;
      негізгі қаражат пен бағалы қағаздарды қайта бағалау мөлшерінің;
      2013 жылғы 1 қаңтардан бастап кастодиан шартының талаптары негiзiнде қабылданған инвестицияланбаған қаражат қалдығын шегергендегі тәуекелді ескеріп мөлшерлеуге жататын активтер сомасының 1,25 пайызынан аспайтын кредиттік тәуекелдерге динамикалық резервтер мөлшері.
      Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыcымен.
      6. Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі мынадай үш коэффициентпен сипатталады:
      бірінші деңгейдегі капиталдың жалпы сомасындағы және екінші деңгейдегі капитал бөлігінің меншікті капитал есебіне енгізілетін бірінші деңгейдегі капиталдың үлесі шегінде алынған банк инвестицияларын шегергендегі бірінші деңгейдегі капиталдың бірінші деңгейдегі капиталдың жалпы сомасындағы және екінші деңгейдегі капитал бөлігінің меншікті капитал есебіне енгізілетін бірінші деңгейдегі капиталдың үлесі шегінде алынған банк инвестицияларының сомасына азайтылған банк активтерінің мөлшеріне қатынасымен (k1-1);
      бірінші деңгейдегі капиталдың жалпы сомасындағы және екінші деңгейдегі капитал бөлігінің меншікті капитал есебіне енгізілетін бірінші деңгейдегі капиталдың үлесі шегінде алынған банк инвестицияларын шегергендегі бірінші деңгейдегі капиталдың,
      инвестициялық депозит туралы шарт бойынша тартылған қаражат есебінен қаржыландырылатын активтерге кемітілген,
      мыналардың:
      екінші деңгейдегі капиталдың есебіне енгізілмеген жалпы резервтердің сомасына кемітілген, кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің;
      нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің;
      операциялық тәуекелдің қосындысына қатынасымен (k1-2);
      меншікті капиталдың,
      инвестициялық депозит туралы шарт бойынша тартылған қаражат есебінен қаржыландырылатын активтерге кемітілген,
      мыналардың:
      екінші деңгейдегі капиталдың есебіне енгізілмеген жалпы резервтердің сомасына кемітілген, кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің;
      нарықтық тәуекел ескеріле отырып есептелген активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің;
      операциялық тәуекелдің қосындысына қатынасымен (k2).
      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 204 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      7. Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі коэффициентінің мәні:
      k1-1 0,06-дан кем болмайды;
      k1-2 0,06-дан кем болмайды.
      Қатысушысы банк холдингі немесе тізбесі және талап етілетін ең төменгі рейтингісі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының «Болу қажеттілігі қаржы ұйымдарының қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес талап етілетін заңды тұлғалар үшін ең аз рейтингіні, осы рейтингіні беретін рейтингілік агенттіктер тізбесін белгілеу туралы» 2012 жылғы 24 желтоқсандағы № 385 қаулысында (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8318 тіркелген) (бұдан әрі – № 385 қаулы) белгіленген рейтингілік агенттіктердің бірінің белгілі рейтингісіне ие бас банк болып табылатын банк үшін, «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 17-2-бабымен көзделген тәртіппен акцияларын Қазақстан Республикасының Үкіметі не ұлттық басқарушы холдинг сатып алған банк үшін, сондай-ақ орналастырылған акцияларының елу пайыздан астамы мемлекетке тиесілі банк үшін банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі коэффициентінің мәні:
      k1-1 0,05-тен кем болмайды;
      k1-2 0,05-тен кем болмайды.
      Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 204 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      8. Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі коэффициентінің мәні k2 кемінде 0,12-ні құрайды.
      Қатысушысы банк холдингі не бас банк болып табылатын, тізбесі және ең төменгі талап етілетін рейтингі № 385 қаулымен белгіленген рейтингілік агенттіктердің бірінің белгілі бір рейтингіне ие банк үшін, «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 17-2-бабында көзделген тәртіппен акцияларын Қазақстан Республикасының Үкіметі не ұлттық басқарушы холдинг сатып алған банк үшін, сондай-ақ орналастырылған акцияларының елу пайыздан астамы мемлекетке тиесілі банк үшін банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі коэффициентінің мәні k2 кемінде 0,10-ды құрайды.
      Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленетін активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер осы Нұсқаулықтың 1 және 2-қосымшаларына сәйкес есептеледі.
      Активтерді, шартты және ықтимал міндеттемелерді тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерлеу мақсатында активтер, шартты және ықтимал міндеттемелер халықаралық қаржылық есептелік стандарттарына сәйкес олар бойынша құрылған резервтер сомасына азайтылады.
      Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленетін шартты және ықтимал міндеттемелер осы Нұсқаулықтың 2-қосымшасына сәйкес есептелген шартты және ықтимал міндеттемелер сомасының банк кредиттік тәуекелдер көтеретін тәуекелдің осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасында көрсетілген қарсы агенттің санатына сәйкес келетін дәрежесіне көбейтіндісі ретінде айқындалады.
      Активтер, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелер нарықтық тәуекел ескеріле отырып, осы Нұсқаулықтың 9-19 аралығындағы тармақтарына сәйкес есептеледі.
      Операциялық тәуекел осы Нұсқаулықтың 26-тармағына сәйкес есептеледі.
      Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 204 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      9. Нарықтық тәуекелді (валютаның айырбас бағамдарын және бағалы металлдардың бағамдарының өзгеруімен байланысты рыноктық тәуекелмен қаржы құралдары бойынша тәуекелді қоспағанда) ескергендегі активтердің, шарттың және ықтимал талап етулердің және міндеттемелердің есебіне банктердің нарықтық немесе әділ құн бойынша (бұдан әрі – нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдары) ескерілген аталған кезеңдегі сатып алу құны мен сату құны арасындағы айырма бойынша кіріс алу үшін сатып алынған жылдан кейінгі 3 жыл ішінде сату мақсатында сатып алынған активтері, шартты және ықтимал талап етулері және міндеттемелері және мына талаптардың кез келгеніне сәйкес келген жағдайда енгізіледі.
      10. Нарықтық тәуекелді ескергендегі активтер, шартты және ықтимал талап етулер және міндеттемелер 8,3-ке тең көрсету коэффициентін (қатысушысы банктік холдинг болып табылатын банк үшін 10-ға тең коэффициент пайдаланылады) туындысы ретінде мына сомада есептейді:
      нарықтық құнның өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдары бойынша тәуекелмен;
      валюталардың айырбас бағамдарының және қымбат металдардың бағамдарының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралы бойынша тәуекелмен;
      нарықтық құнның өзгеруімен байланысты тауар-материалдық қорлар бойынша тәуекел.
      11. Сату мақсатында иеленген акциялардың, ислам бағалы қағаздарының нарықтық құнының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдары бойынша тәуекелмен есептесу акцияға айрықша тәуекел мен акцияға жалпы тәуекел сомасын білдіреді.
      Акцияға айрықша тәуекел мен акцияға жалпы тәуекел есебіне нарықтық құнның өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар мынадай қаржы құралдары енгізіледі:
      акциялар (артықшылық берілген акцияларды қоспағанда);
      ислам бағалы қағаздары;
      осы тармақтың үшінші және төртінші абзацтарында көрсетілген бағалы қағаздарға индекс.
      12. Айрықша тәуекел және жалпы тәуекел есебi Қазақстан Республикасының сауда-саттықты ұйымдастырушысының немесе халықаралық қор биржалары танып отырған сауда-саттықты ұйымдастырушының сауда жүйесiнде сатылатын акциялар индексiмен немесе акциялардың нарықтық құнының өзгеруiне байланысты қаржы құралының ашық (ұзын немесе қысқа) позициясымен есептесу кезiнде анықталады.
      Белгiлi акциялар немесе белгiлi акциялар индексiнiң нарықтық құнының өзгеруiне байланысты қаржы құралдары бойынша ашық (ұзын немесе қысқа) позиция белгiлi акциялар немесе белгiлi акциялар индексiнiң нарықтық құнының өзгеруiне байланысты қаржы құралдары сомасының арасындағы айырманы, оның iшiнде белгiлi акцияларды сатуды немесе акциялардың белгiлi бiр индексi бойынша төлемдердi жүзеге асыруды талап етiп отырған және белгiлi бiр акцияларға немесе акциялардың белгiлi бiр индекстерiне нарықтық бағаның өзгеруiне байланысты қаржы құралдарының сомасын, оның iшiнде белгiлi бiр акцияларды сатуға немесе акциялардың белгiлi бiр индексi бойынша төлемдердi жүзеге асыру жөнiнде өзiне мiндеттеме алуды бiлдiредi.
      13. Акциялардың нарықтық құнының немесе акциялар индексiнiң өзгеруiне байланысты нарықтық тәуекелi бар қаржы құралдары бойынша айрықша тәуекел 0,12-ге тең (банктiк холдинг қатысушысы болып табылатын банк үшiн 0,10 коэффициентi пайдаланылады) айрықша тәуекел коэффициентi бойынша сараланған аталған қаржы құралдары бойынша ашық (ұзын және қысқа) позициялар сомасын көрсетеді.
      14. Жалпы тәуекел белгiлi бiр акциялар немесе акциялардың белгiлi бiр индексiнiң нарықтық құнының өзгеруiне байланысты нарықтық тәуекелi бар қаржы құралдары бойынша ұзын позициясы мен қысқа позициясы арасындағы айырмасы 0,12-ге тең (банктiк холдинг қатысушысы болып табылатын банк үшiн 0,10 коэффициентi пайдаланылады) жалпы тәуекел коэффициентiн жасайтынын бiлдiредi.
      15. Банктің сауда портфелінде ислам бағалы қағаздары бар болса, нарықтық құнның өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдары бойынша тәуекел есебі айрықша тәуекел және жалпы тәуекел сомасын білдіреді.
      16. Ислам бағалы қағаздары бойынша айрықша тәуекел осы Нұсқаулықтың 17-тармағына сәйкес айрықша тәуекел коэффициенттері бойынша мөлшерленген нарықтық құнның өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар ашық позициялар сомасын білдіреді.
      17. Нарықтық құнның өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар ислам бағалы қағаздары бойынша ашық позициялар айрықша тәуекелдің коэффициенттері бойынша мынадай тәртіппен сараланады:
      1) 0 пайыздық коэффициент бойынша – ұлттық холдинг, ұлттық басқарушы холдинг – оригинатормен құрылған ислам бағалы қағаздары түріндегі нарықтық құнның өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдары, тәуелсіз рейтингі "Standard & Poor’s" агенттігінің "АА-" рейтингінен немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейінен төмен емес шет мемлекеттердің орталық банктері және орталық үкіметтері шығарған мемлекеттік мәртебесі бар ислам бағалы қағаздары;
      2) 0,25 пайыздық коэффициент бойынша – заңды тұлға-оригинатор құрған, ислам арнайы қаржы компаниясымен 6 айдан кем емес нарықтық құнының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдары, тәуелсіз рейтингі "Standard & Poor’s" агенттігінің "А+"-дан "ВВВ-"-ке дейін рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейінен төмен емес рейтингі бар шет мемлекеттердің орталық үкіметтері және орталық банктері шығарған мемлекеттік мәртебесі бар ислам бағалы қағаздары, халықаралық қаржы ұйымдары шығарған ислам бағалы қағаздары, Қазақстан Республикасының сауда-саттықты ұйымдастырушыларының ресми тізіміне енгізілген және халықаралық қор биржалары таныған, осы Нұсқаулықтың 3-қосымшасында көрсетілген сауда-саттықты ұйымдастырушыларының тізіміне енгізілген ислам бағалы қағаздар;
      3) 1 пайыздық коэффициент бойынша – осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген нарықтық құнының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар, өтеу мерзімі 6 айдан 24 айға дейінгі қаржы құралдары;
      4) 1,6 пайыздық коэффициент бойынша – осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген нарықтық құнының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар, өтеу мерзімі 24 айдан асатын қаржы құралдары;
      5) 8 пайыздық коэффициент бойынша – осы тармақтың 1)-4) тармақшаларында көрсетілгендерді қоспағандағы нарықтық құнының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдары.
      18. Ислам бағалы қағаздары бойынша жалпы нарықтық тәуекел мынадай соманы көрсетеді:
      әр уақыт интервалындағы сараланған жабық позиция сомасының 10 пайызы;
      1-аймақтың сараланған жабық позициясы мөлшерінің 40 пайызы;
      2-аймақтың сараланған жабық позициясы мөлшерінің 30 пайызы;
      3-аймақтың сараланған жабық позициясы мөлшерінің 30 пайызы;
      1 және 2-аймақтар аралығындағы сараланған жабық позициясы мөлшерінің 40 пайызы;
      2 және 3-аймақтар аралығындағы сараланған жабық позициясы мөлшерінің 40 пайызы;
      1 және 3-аймақтар аралығындағы сараланған жабық позициясы мөлшерінің 100 пайызы;
      қалған ашық сараланған позиция мөлшерінің 100 пайызы.
      19. Сараланған позициялар мынадай тәртіппен есептеледі:
      1) нарықтық бағаның өзгеруіне байланысты ислам бағалы қағаздары бойынша ашық позиция мөлшерін айқындау;
      2) уақыт интервалдары бойынша ашық позицияларды бөлу осы Нұсқаулықтың 4-қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады және:
      нарық құнының өзгеруіне байланысты ислам бағалы қағаздары кезекті төлем күніне дейін қалған мерзімге тәуелді уақыт интервалдары бойынша бөлінеді;
      нарық құнының өзгеруіне байланысты ислам бағалы қағаздары кірістілік ставкасын қайта қараған күнге дейін қалған мерзімге тәуелді уақыт интервалдары бойынша бөлінеді;
      орындалу мерзімі екі уақыт интервалдар шекарасында тұрған ислам бағалы қағаздары мейлінше ерте уақыт интервалына бөлінеді;
      3) әрбір уақыт интервалының ішінде барлық ұзын және қысқа ашық позициялар жинақталады;
      4) әрбір уақыт интервалы бойынша жиынтықты ұзын және жиынтықты қысқа позициялар уақыт интервалына сәйкес келетін коэффициент бойынша мөлшерленеді;
      5) ашық сараланған және жабық сараланған позициялар әрбір уақыт интервалы бойынша анықталады.
      Әрбір уақыт интервалының сараланған ұзын және қысқа позициялары өзара есептеуге алынады.
      Толық өзара есептесуге алынуы тиіс әрбір уақыт интервалының сараланған ұзын немесе қысқа позицияларының сомасы уақыт интервалының жабық сараланған позициясын білдіреді. Өзара есептесуге алынуы жатпайтын немесе өзара есептесуге алынбай қалған сараланған ұзын және қысқа позициялар бөлігі уақыт интервалының сараланған ұзын және қысқа позицияларын жасай отырып жиынтықталады.
      Уақыт интервалдары мына аймақтар бойынша топталады:
      1-аймақта бір жылдан кем төрт уақыт интервалы болады, оның ішінде 1 айдан кем емес, 1 айдан 3 айға дейін, 3 айдан 6 айға дейін, 6 айдан 12 айға дейін;
      2-аймақта бір жылдан 4 жылға дейін үш уақыт интервалы болады, оның ішінде 1 жылдан 2 жылға дейін, 2 жылдан 3 жылға дейін, 3 жылдан 4 жылға дейін;
      3-аймақта 4 жылдан асатын алты уақыт интервалы болады, оның ішінде 4 жылдан 5 жылға дейін, 5 жылдан 7 жылға дейін, 7 жылдан 10 жылға дейін, 10 жылдан 15 жылға дейін, 20 жылдан астам.
      Әрбір аймақтың уақыт интервалдары бойынша сараланған ұзын және қысқа позициялары өзара есептесуге жатқызылады. Толық өзара есептесуге жатқызылатын әрбір аймақтағы түрлі уақыт интервалдары бойынша ұзын және қысқа позициялардың бөлігінің сомасы аймақтың жабық сараланған позициясын білдіреді.
      Өзара есептесуге жатқызылмайтын немесе өзара есептелмей қалған әрбір аймақтағы әр түрлі уақыт интервалдарының сараланған ұзын және қысқа позицияларының бөлігі әрбір аймақтың сараланған ұзын және қысқа позициясын жасай отырып, жинақталады;
      6) аймақтар арасындағы сараланған ашық және жабық позициялар анықталады.
      1-аймақтың ашық ұзын (қысқа) сараланған позициясы 2-аймақтың сараланған ашық қысқа (ұзын) позициясымен есептелінеді.
      Толық өзара есептесуге жататын 1 және 2-аймақтардың сараланған ұзын және қысқа позициясы бөліктері мөлшерлерінің сомасы 1 және 2-аймақтардың арасындағы сараланған жабық позицияны білдіреді.
      2-аймақтың сараланған ашық ұзын (қысқа) позициясы 3-аймақтың сараланған ашық қысқа (ұзын) позициясымен өзара есептелінеді.
      Толық өзара есептесуге жататын 2 және 3-аймақтардың сараланған ұзын және қысқа позициясы бөліктері мөлшерлерінің сомасы 2 және 3-аймақтардың арасындағы сараланған жабық позицияны білдіреді.
      1-аймақтың сараланған ашық ұзын (қысқа) позициясы 3-аймақтың сараланған ашық қысқа (ұзын) позициясымен өзара есептелінеді.
      Толық өзара есептесуге жататын 1 және 3-аймақтардың сараланған ұзын немесе қысқа позициялар бөлігі мөлшерлерінің сомасы 1 және 3-аймақтардың арасындағы сараланған жабық позициясын білдіреді.
      Аймақтар арасындағы өзара есептесуден кейін қалған ашық сараланған позициялар қалған ашық сараланған позицияны жасай отырып, жиынтықталады.
      Исламдық бағалы қағаздар бойынша жалпы нарықтық тәуекел есебі осы Нұқсаулықтың 5-қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады.
      20. Шетелдік валюталардың айырбас бағамының (қымбат металдардың нарықтық құнының) өзгеруіне байланысты активтердің, шартты және ықтимал талап етулер бойынша тәуекел есебі мына сомалардың бірі мейлінше мәнді болатын 0,12-ге тең (банктік холдинг қатысушысы болып табылатын банк үшін 0,10 коэффициенті пайдаланылады) валюталық тәуекел коэффициентін жасайтынын білдіреді:
      әрбір шетелдік валюта (абсолюттік мәнде) бойынша ашық қысқа позициялар және қымбат металдар (абсолюттік мәнде) бойынша ашық (ұзын немесе қысқа) қысқа позициялар;
      әрбір шетелдік валюта (абсолюттік мәнде) бойынша ашық қысқа позициялар және қымбат металдар (абсолюттік мәнде) бойынша ашық (ұзын немесе қысқа) ұзақ позициялар.
      Әрбір шетелдік валюта бойынша ашық валюталық позиция осы Нұсқаулықтың 46-тармағына сәйкес есептеледі.
      21. Әрбір шетелдік валюта (қымбат метал) бойынша ашық (ұзын немесе қысқа) позиция есебіне активтердің, міндеттемелердің, шартты және ықтимал талап етулер мен шетел валютасы (қымбат метал) бойынша көрсетілген немесе белгіленген міндеттемелер енгізіледі, оның ішінде:
      шетел валютасымен (қымбат метал) көрсетілген (белгіленген) активтер мен міндеттемелердің нарықтық (әділ) құны арасындағы айырма;
      форвард немесе фьючерс және опцион операциялары бойынша алынатын және төленетін шетел валютасының (қымбат метал) мөлшерлері арасындағы айырма;
      шетел валютасымен көрсетіліп (белгіленіп) алынған және берілген кепілдіктер арасындағы айырма.
      Аталған айырмалардың оң мәндері шетел валютасы (қымбат метал) бойынша ашық ұзын позицияларды, ашық теріс мәндер - шетел валютасы (қымбат метал) бойынша қысқа позицияларды көрсетеді.
      22. Шетел валюталарының (бағалы металдардың нарықтық құны) айырбас бағамының өзгеруiне байланысты активтер, шартты және ықтимал талаптар мен мiндеттемелер ашық валюталық позиция есебiне халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптасқан резервтерді шегеріле отырып енгiзiледi.
      Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыcымен.
      23. Тауар-материалдық қорлардың нарықтық құнының өзгеруіне байланысты тауар-материалдық қорлар бойынша тәуекел банктің тауар-материалдық қорлардағы лизинг (жалға алу) шартымен инвестициялық қызметті жүзеге асыру мақсатында мүлік лизингі (жалдау) туралы шартты немесе коммерциялық кредитті ұсыну арқылы сауда делдалы есебінде сауда-саттық қызметін қаржыландыру мақсатында коммерциялық кредит туралы шартқа сәйкес қайта сатуға арналған бағалы металдарды (шетелдік валютаның айырбас бағамының өзгеруіне байланысты активтер, шартты және ықтимал талаптар және міндеттемелер бойынша тәуекелдің есебіне енгізілетін алтын және күмісті алып тастағандағы) қоса алғандағы активтерді ұстау барысында туындайды.
      24. Тауар-материалдық қорлардың нарықтық құнының өзгеруіне байланысты тауар-материалдық тәуекелдің шамасы әрбір тауар (тауарлық топ) бойынша былай есептеледі:
      1) әрбір тауар (тауарлық топ) бойынша ұзын және қысқа позициялар болып барлық ұзақ және қысқа позицияларды жинақтау арқылы есептелінеді;
      2) әрбір тауар (тауарлық топ) бойынша таза позиция тиісінше тауар (тауарлық топ) бойынша ұзын және қысқа позициялар арасындағы айырма ретінде есептеледі;
      3) әрбір тауар (тауарлық топ) бойынша брутто-позиция тиісінше тауар (тауарлық топ) бойынша ұзын және қысқа позициялар сомасы ретінде позиция белгісін ескерместен есептеледі.
      Тауар-материалдық қорлардың нарықтық құнының өзгеруіне байланысты тауар-материалдық тәуекелдің шамасы әрбір тауар (тауарлық топ) бойынша тауар-материалдық тәуекелдің шамасының сомасына тең. Әрбір тауар бойынша тауар-материалдық тәуекелдің шамасы мынадай мәндер сомасына тең:
      әрбір тауар бойынша таза позиция шамасының 15 пайызынан;
      әрбір тауар бойынша брутто-позиция шамасының 3 пайызынан.
      25. Банк үшін валюталық тәуекел болатын тауар позициясын қаржыландыру, сондай-ақ капиталды есептеу пәні болып табылады және капиталға қойылатын талап валюталық тәуекелге сәйкес анықталады.
      26. Операциялық тәуекел соңғы өткен үш жыл iшiндегi жылдық жалпы кiрiстiң орташа шамасының 0,12-гe тең операциялық тәуекел коэффициентiне (банк холдингі не бас банк қатысушысы болып табылатын банк үшін 0,10 коэффициентi пайдаланылады, жеке тұлға - ірі қатысушысы жоқ банк үшін 0,14-ке тең коэффициент пайдаланылады) көбейтіндісіне 8,3-ке тең сәйкес келтіру коэффициентiнің (банк холдингі не бас банк қатысушысы болып табылатын банк үшін 10 коэффициентi пайдаланылады, жеке тұлға - ірі қатысушысы жоқ банк үшін 7,14-ке тең коэффициент пайдаланылады) көбейтіндісі ретінде есептеледi.
      Соңғы өткен үш жыл iшiндегi жылдық жалпы кірістің орташа шамасы әр жыл сайын банктiң таза кіріс алған соңғы өткен үш жыл iшiндегi жылдық жалпы кіріс сомасының банктiң таза кіріс алған жылдарының санына қатынасы ретiнде есептеледi.
      Жаңадан құрылған банктер үшiн операциялық тәуекел қаржы жылының аяқталуы бойынша есептеледi және жылдық жалпы кiрiстiң орташа мөлшерi өткен жылдар санын негiзге ала отырып есептеледi.
      Жылдық жалпы кіріс:
      жиынтық шығыстарды, провизияларды (резервтерді) қалпына келтіруден болған кірістерді және банктің төтенше кірістерін шегергенде;
      жиынтық кірістің, корпоративтік табыс салығының, қамтамасыз етуге арналған қаржының және төтенше шығыстардың сомасы ретінде айқындалады.
      Банк шығын алған, бірақ қамтамасыз етуге арналған қаржыны ескергенде, провизияларды (резервтерді) қалпына келтіруден болған кірістерді және төтенше кірістерді шегергенде оң жалпы кіріс болған жыл операциялық тәуекел есебіне кіргізіледі.
      Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 Қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      27. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша тартылған қаражатқа банк кепілдік бермейді және мұндай зияндар банктің кінәсі бойынша туындаған жағдайды қоспағанда, инвестициялардан шегілген кез келген зиянды инвестициялық депозиттерді ұстаушылар көтереді. Мұндай активтер бойынша коммерциялық тәуекел банк үшін нормативтік капиталды құруды талап етпейді. Инвестициялық депозит туралы шарт бойынша тартылған қаражат есебінен қаржыландырылатын активтер тәуекел деңгейі бойынша мөлшерленетін активтер есебінен алынып тасталады.

3. Бiр қарыз алушыға арналған ең жоғары тәуекел мөлшерi

      Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      28. "Бір заемшы" терминін осы Нұсқаулықтың 32-тармағында көрсетілген, банктің талап етуі бар немесе талаптары болуы мүмкін әрбір жеке және заңды тұлға деп түсіну керек.
      Екі немесе одан да көп заемшылардан тұратын топтың тәуекел мөлшері егер заемшылардың әрқайсысының тәуекел мөлшері банктің меншікті капиталының 0,05 пайызынан асатын болса, бір заемшы үшін жиынтықты түрде, сондай-ақ мынадай жағдайлардың бірі болған кезде есептеледі:
      1) заемшылардың бірі ірі қатысушы (акционерлік қоғамдағы, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктегі немесе қосымша жауапкершілікті серіктестіктегі ірі қатысушы; коммандиттік серіктестіктегі толық жолдас; толық серіктестікке қатысушы), аффилиирленген тұлға, жақын туыс (ата-анасы, баласы, асыраушысы, асырап алған баласы, туған және туысқан ағасы-інісі немесе апа-сіңлісі, атасы, әжесі, немересі), ері/зайыбы, ері/зайыбының жақын туысы, басқа заемшының бірінші басшысы, не басқа заемшымен мәміле жасауға мүдделі тұлға;
       2) ірі қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ері/зайыбы, ері/зайыбының жақын туысы немесе заемшының бірінің бірінші басшысы не бір заемшымен мәміле жасауға мүдделі тұлға - ірі қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ері/зайыбы, ері/зайыбының жақын туысы немесе басқа заемшының бірінші басшысы не бір заемшымен мәміле жасауға мүдделі тұлға болып табылады;
      3) ірі қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ері/зайыбы, ері/зайыбының жақын туысы немесе заемшының бірінің бірінші басшысы не бір заемшымен мәміле жасауға мүдделі тұлға - ірі қатысушы, аффилиирленген тұлға, жақын туыс, ері/зайыбы, ері/зайыбының жақын туысы немесе басқа заемшының бірінші басшысы не бір заемшымен мәміле жасауға мүдделі тұлға болып табылады не ірі қатысушының, аффилиирленген тұлғаның, жақын туыстың, ері/зайыбының, ері/зайыбының жақын туысының немесе басқа заемшының бірінші басшысының не басқа заемшымен мәміле жасауға мүдделі тұлғаның мәміле жасауға мүдделі тұлғасы болып табылады;
      4) заемшылардың бірі банктен заемға алған ақшасын басқаға пайдалануға заемшының меншікті капиталынан асатын мөлшермен бергендігін растайтын жеткілікті негіздеме бар болса;
      5) заемшылар банктің заемшысы болып табылмайтын сол бір ғана үшінші тұлғаға пайдалануға осы заемшылардың жиынтықты меншікті капиталынан асатын мөлшердегі банктен алынған заемды бірлесіп немесе жекелей бергендігін растайтын жеткілікті негіздеме бар болса;
      6) заемшылар бір-бірімен мынадай байланыста, яғни заемшылардың бірінің (Қазақстан Республикасының банктерінен басқа) ортақ не басқа заемшының міндеттемелері бойынша оның активтерінің он пайызынан асатын сомада субсидиарлық жауапкершілігі бар болса;
      7) бір заемшының лауазымды тұлғасы банктің басқа заемшыларының қызметіне қаржылық жағынан мүдделі болса;
      8) заемшылар бір-бірімен өзара бірлескен қызмет туралы шарт не бірлескен қызмет туралы шарттың белгілері бар өзге құжат арқылы байланысса;
      9) заемшылар:
      мынадай мемлекеттердің аумағында: Андорра Князьдігінде, Лихтенштейн Князьдігінде, Либерия Республикасында, Монако Князьдігінде, Маршалл аралдарында (Маршалл аралдары Республикасында) тіркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылады;
      Экономикалық ынтымақтастық және даму жөніндегі ұйыммен ақпарат алмасу жөнінде міндеттеме қабылдамаған, оффшорлық аймақтардың тізбесіне енгізілген мемлекеттердің аумағында тіркелген заңды тұлғалары немесе олардың азаматтары болып табылады;
      осы тармақшаның екінші және үшінші абзацтарында көрсетілген мемлекеттердің азаматтары болып табылатын немесе тіркелген ірі қатысушылары, аффилиирленген тұлғалары, жақын туыстары, бірінші басшылары не осы заемшылармен мәміле жасауға мүдделі тұлғалары бар;
      10) заемшылар өзара бір-бірімен Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген басқа негіздемелер бойынша байланысса;
      11) заемшылар салынып жатқан объект құрылысына қатысушылар үлесінің және қатысушылар үлесінің кепілдіктерін қосқандағы жылжымайтын мүлік құрылысы жөніндегі тапсырыс берушінің жобасының қатысушылары болып табылады. Осы тармақшада аты аталған заемшылар тобы құрған бір заемшының тәуекел мөлшері жеке тұлғалардың – қатысушылар үлесі кепілдіктерінің және/немесе салынып жатқан объектінің құрылысына қатысушылар үлесінің – жеке тұлғалардың қатысуымен жасалған топ үшін осы тармақтың 1)–10) тармақшаларына сәйкес бір заемшының тәуекел мөлшерінің жиынтық есебіне қабылданбауы тиіс.
      29. Егер мемлекет (уәкілетті орган атынан) екі немесе одан да көп заңды тұлғалардың ірі қатысушысы болып табылған жағдайда, осы топқа қатысты тәуекел мөлшері жиынтықты түрде алғанда егер басқа ірі қатысушылар болмаса, сондай-ақ бір заемшыға арналған тәуекел мөлшері ретінде есептелген жағдай бойынша осы Нұсқаулықтың 28-тармағында белгіленген өзге де жағдайлар кездеспеген жағдайда осы топқа арналған тәуекелдің мөлшері бір заемшыға арналған тәуекелдің жиынтығы ретінде есептелмейді.
      30. Заемшылар тобын тану бойынша осы Нұсқаулықтың 28-тармағының талаптары мемлекеттік акциялар пакеті (қатысу үлесі) "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамының жарғылық капиталына төлем жасауға берілген заңды тұлғаларға таралмайды.
      "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы көрсетілген ұйымдардың дауыс беруші акцияларының жиырма бес және одан астам пайызын тура (банктер бойынша - жанама) иелену нәтижесінде аффилиирленген болып танылатын екі және одан астам ұйым (оның ішінде банктер), айрықша қатынастармен банкпен байланысты бір заемшы және (немесе) тұлға есебінде танылмайды.
      Көрсетілген ұйымдардың бірімен аффилиирленген немесе көрсетілген банктердің бірімен айрықша қатынастармен байланысты заңды және (немесе) жеке тұлғалар, сондай-ақ басқа ұйымның аффилиирленген тұлғалары немесе көрсетілген банктердің бірімен айрықша қатынастармен байланысты тұлғалары бір заемшы болып танылмайды.
      31. Банктің екі және одан көп еншілес ұйымдарынан тұратын тобы мынадай жағдайларда заемшылар тобы деп танылмайды, егер:
      олар банкта ірі қатысу арқылы банктің жарғылық капиталымен байланысты болса;
      банктің лауазымды тұлғалары осындай еншілес ұйымдардың лауазымды тұлғалары болып табылса.
      32. Бір қарыз алушыға тәуекел мөлшері (Р) банктің барлық талаптарының сомасы ретінде есептеледі (осы Нұсқаулықтың 3-тармағында көрсетілген банк инвестицияларын қоспағанда), оның ішінде осы Нұсқаулықтың 2-қосымшасына сәйкес есептелген;
      инвестициялық депозит туралы шарт бойынша тартылған қаражат есебінен қаржыландырылатын активтер түріндегі қарыз алушыға қойылатын талаптарды шегергендегі;
      арнайы резервтердің халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптасқан сомаларды, қарыз алушының міндеттемелері бойынша қамтамасыз ету сомасын шегере отырып, мына түрдегі:
      осы міндеттеменің қамтамасыз етуі ретінде банк өкіміне ұсынылған салымдар;
      Standard & Poor’s агенттігінің халықаралық шәкілі бойынша «АА»-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтингілік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар шет мемлекеттердің орталық үкіметі шығарған мемлекеттік бағалы қағаздары;
      тазартылған қымбат металдар;
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің кепілдіктері;
      Бір қарыз алушының тәуекелі есебіне мыналар енгізілмейді:
      Қазақстан Республикасының Үкіметіне, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамына қойылатын талаптар, банктің қарыз алушыға қоятын банктің балансынан есептен шығарылған талаптары, банктің қарыз алушыға қоятын 100 % резервтер қалыптасқан талаптары және Standard & Poor’s агенттігінің «ВВВ»-ден төмен емес ұзақ мерзімді рейтингі немесе басқа рейтингілік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар банктердің ашық корреспонденттік шоттарына қойылатын талаптар.
      Ескерту. 32-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыcымен.
      33. Банктің бір қарыз алушыға өзінің міндеттемелері бойынша тәуекелі мөлшерінің банктің меншікті капиталына қатынасы мынадан аспауға тиіс:
      банкпен айрықша қатынастармен байланысты тұлғалар болып табылатын қарыз алушылар үшін (k3.1) - 0,10. Банкпен айрықша қатынастармен байланысты қарыз алушылар бойынша тәуекелдердің жиынтық сомасы банктің меншікті капиталының мөлшерінен аспауға тиіс;
      басқа қарыз алушылар үшін (k3) - 0,25 (оның ішінде, Standard&Poor's агенттiгiнiң рейтингiсі немесе Қазақстан Республикасының тәуелсiз рейтингiнiң бiр тармағынан төмен болмайтын басқа рейтингілік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингiсі бар Қазақстан Республикасының резиденттеріне және Standard & Poor's агенттiгiнiң «А» рейтингiнен төмен емес рейтингiсі немесе басқа рейтингілік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингiсі бар резидент еместерге қойылатын талаптарды қоспағанда, бланктік қарыз, қарыз алушы алдындағы не банктiң ағымдағы және содан кейiнгi екi ай iшiнде қарыз алушыға талаптары туындауы мүмкін үшінші тұлғалардың пайдасына қарыз алушы үшін қамтамасыз етiлмеген шартты мiндеттемелер бойынша, осы Нұсқаулықтың 33-1-тармағында көрсетілген тиісті қарыз алушылардың міндеттемелері бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасының оффшор аймақтарда тіркелген немесе азаматтары болып табылатын резидент еместерінің мiндеттемелерi бойынша).
      Әрқайсысының мөлшері банктің меншікті капиталының 10 (он) пайызынан асатын бір қарыз алушыға банк тәуекелдерінің жиынтық сомасы банктің меншікті капиталының мөлшерінен бес еседен көп аспауға тиіс.
      «Стресті активтер қоры» акционерлік қоғамының арнайы қаржы компаниясына берілген секьюритилендірілген кредиттердің жиынтық сомасы банктің меншікті капиталының мөлшерінен аспайды.
      Бас банктің күмәнді және үмітсіз активтерін иеленетін еншілес ұйымдарға берілген күмәнді және үмітсіз активтердің жиынтық сомасы бас банктің меншікті капиталының мөлшерінен үш еседен көп аспайды.
      Ескерту. 33-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 Қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      33-1. Осы Нұсқаулықтың 33-тармағының мақсаттары үшін «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 8-1-бабының 2-тармағында көрсетілген талаптардың біріне сәйкес келетін қарыз алушылар - заңды тұлғаларды қоспағанда, барлық қарыз алушылар - заңды тұлғалар тиісті қарыз алушылар ретінде түсініледі»
      Ескерту. Нұсқаулық 33-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 Қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      34. Банктiң қарыз алушыға қойылатын талаптардың жалпы көлемi олар пайда болған күнi Нұсқаулықта белгiленген шектеулер шегiнде болған, бiрақ салдарынан соңғы үш ай iшiнде банктiң меншiктi капиталының деңгейi бес пайыздан аспайтындай төмендеуiне байланысты аталған шектеулерден асып кеткен жағдайда не соңғы үш ай iшiнде қарыз алушыға қойылатын талаптар он пайыз деп көрсетiлген теңгенiң шетел валютасымен орташа алынған биржалық бағамының ұлғаюынан банктiң қарыз алушыға қоятын талаптарының өсуiне байланысты бiр қарыз алушыға арналған тәуекел нормативiнiң ең жоғары мөлшерi орындалды деп есептеледi.
      Көрсетілген жағдайларда банк Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын бақылау мен қадағалау комитетін (бұдан әрі – уәкiлеттi орган) дереу хабардар етедi және ағымдағы және одан кейiнгi айларда асып кетудi жою жөнiнде мiндеттемелер қабылдайды. Егер осы асып кету көрсетілген мерзiмде жойылмаса, бiр қарыз алушыға арналған ең жоғары тәуекел мөлшерi нормативiнiң асып кетуі аталған асып кету анықталған күннен бастап осы нормативтiң бұзылуы ретінде қарастырылады.
      Ескерту. 34-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
      35. Егер банктің қарыз алушысы банк алдындағы мiндеттемелер туындаған сәтте банкпен ерекше қатынасы бар тұлға болып табылмаса, бірақ салдарынан сондай тұлға болып табылса, онда осындай қарыз алушыға арналған тәуекелдің Нұсқаулықтың 33-тармағының екiншi абзацында белгiленген мөлшері асып кеткен жағдайда егер банк қарыз алушының қосымша қамтамасыз етудi ұсыну немесе банк талаптарының бір бөлігін норматив мөлшерiн сақтау үшiн қажеттi мөлшерге дейiн орындау мүмкіндігін растай және осы бұзушылықты қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау мен қадағалау жөнiндегi уәкiлеттi орган белгiлеген мерзімде жою жөнінде міндеттемелер қабылдай отырып, осы асып кету туралы уәкiлеттi органға дереу хабарласа көрсетілген асып кету қаралмайды.
      Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыcымен.
      36. Осы Нұсқаулықтың 35-тармағының шарттары сондай-ақ мына жағдайларда, егер заемшылар міндеттемелер пайда болған сәтте бір заемшы ретінде қаралмай, соңынан сондай болған жағдайларда қолданылады.

4. Өтімділік коэффициенттері

      Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      37. Өтімділік мынадай коэффициенттермен сипатталады:
      k 4 банктің ағымдағы өтімділік коэффициенті;
      k 4-1, k 4-2 және k 4-3 мерзімді өтімділік коэффициенттерімен;
      k 4-4, k 4-5 және k 4-6 мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттерімен.
      Ағымдағы өтімділік, мерзімді өтімділік және мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттерінің барынша төмен мәні мынадай мөлшерде белгіленеді:
      k 4 - 1;
       k 4-1 - 1;
       k 4-2 - 0,9;
       k 4-3 – 0,8;
      k 4-4 - 1;
       k 4-5 - 0,9;
       k 4-6 - 0,8.
      38. Банктің k 4 ағымдағы өтiмдiлiк коэффициентi талап етілгенге дейінгі міндеттемелердің орташа айлық мөлшеріне банктің орташа айлық жоғары өтімді активтерінің қатынасы ретінде есептеледi.
      k 4-1 мерзімді өтiмдiлiк коэффициентi жеті күнге дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердiң орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi.
       k 4-2 мерзімді өтiмдiлiк коэффициентi бір айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердi қосып, бір айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен өтімді активтердің орташа айлық мөлшерiнiң, қатынасы ретiнде есептеледi.
       k 4-3 мерзімді өтiмдiлiк коэффициентi үш айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердi қосып, үш айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен өтімді активтердің орташа айлық мөлшерiнiң, қатынасы ретiнде есептеледi.
      39. k 4-4 мерзімді валюталық өтімділік коэффициенті жеті күнге дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен осы шетел валютасындағы мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне шетел валютасындағы жоғары өтiмдi активтердiң орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi.
       k 4-5 мерзімді валюталық өтімділік коэффициентi бір айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен осы шетел валютасындағы мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердi қосып, бір айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен шетел валютасындағы өтімді активтердің орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi.
       k 4-6 мерзімді валюталық өтімділік коэффициентi үш айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен осы шетел валютасындағы мерзімді мiндеттемелердің орташа айлық мөлшерiне жоғары өтiмдi активтердi қосып, үш айға дейін қоса алғанда өтелгенге дейінгі қалған мерзімімен шетел валютасындағы өтімді активтердің орташа айлық мөлшерiнiң қатынасы ретiнде есептеледi.
      40. Мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттері "Standard & Рооr's" агенттігінің "А"-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі бар немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар елдердің жиынтықта шетел валюталары және "Еуро" валютасы бойынша есептеледі, оларда алдыңғы есептік айдағы міндеттемелерінің орташа айлық мөлшері банктің алдыңғы есептік айдағы міндеттемелерінің орташа айлық мөлшерінің 1 пайызынан кем еместі құрайды.
      "Standard & Рооr's" агенттігінің "А"-дан төмен тәуелсіз рейтингі бар немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейіндегі рейтингі бар немесе тиісті рейтингтік бағасы жоқ елдердің шетел валюталары бойынша мерзімді валюталық өтімділік коэффициенттері әрбір шетел валютасы бойынша есептеледі, онда алдыңғы есептік айдағы міндеттемелердің орташа айлық мөлшері банктің алдыңғы есептік айдағы міндеттемелерінің орташа айлық мөлшерінің 1 пайызынан кем еместі құрайды.
      41. Жоғары өтiмдi активтер есебiне мыналар енгiзiледi:
      1) қолма-қол ақша;
      2) тазартылған қымбат металдар;
      3) ұлттық холдинг, ұлттық басқарушы холдинг, заңды тұлғалар - оригинатормен құрылған ислам арнайы қаржы компаниясымен шығарылған ислам бағалы қағаздары, оның дауыс беруші акцияларының жүз пайызы (қатысу үлесі) ұлттық басқарушы холдингке тиесілі;
      4) Қазақстан Республикасының банктерiндегi және "Standard & Poor's" агенттiгiнiң "ВВВ-"-тен төмен емес ұзақ мерзiмдi рейтингi бар немесе басқа рейтингтік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердегi талап етілгенге дейінгі салымдар;
      5) Қазақстан Республикасының банктерінде және "Standard & Poor's" агенттiгiнiң "ВВВ-"-тен төмен емес ұзақ мерзiмдi рейтингi бар немесе басқа рейтингтік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктерде бір түнге орналастырылған салымдар;
      6) "Standard & Poor's" агенттiгiнiң "ВВВ-"-тен төмен емес шетел валютасында тәуелсіз ұзақ мерзiмдi рейтингi бар немесе басқа рейтингтік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар елдердiң ислам бағалы қағаздары;
      7) "Standard & Poor's" агенттiгiнiң "ВВВ-"-тен төмен емес рейтингi бар немесе басқа рейтингтік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар шетел эмитенттерінің ислам бағалы қағаздары.
      Осы тармақта көрсетілген бағалы қағаздар, банк оларды кері сатып алу шарттарымен сатқан немесе кепiлге берген немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзгеше ауыртпалық түскен бағалы қағаздарды қоспағанда, жоғары өтімді активтердің есебіне қосылады.
      42. Өтiмдi активтер есебiне жоғары өтiмдi активтердi қоса алғанда, барлық қаржылық активтер халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес арнайы қалыптасқан резервтер, оффшорлық аймақтар аумағында тiркелген заңды тұлға немесе оның азаматтары не Экономикалық ынтымақтастық және даму жөнiндегi ұйым ақпарат алмасу жөнiнде мiндеттеме қабылдамаған оффшорлық аумақтар тiзбесiне енгiзген мемлекеттердiң аумағында тiркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылатын Қазақстан Республикасының резидент еместерiне немесе аталған оффшорлық аумақтарда тіркелген заңды тұлғаларға қатысты еншiлес болып табылатын ұйымдарға қойылатын талаптар шегеріле отырып енгiзiледi. Қарыздар қарыз шартына сәйкес өтеу кестесі бойынша енгiзiледi.
      Нұсқаулықтың 41-тармағының 3), 6) және 7) тармақшаларында көрсетiлген, жоғары өтiмдi активтер есебiне енгiзiлмейтiн бағалы қағаздар осы бағалы қағаздардың мiндеттемелердiң мөлшерiн есептеуге енгiзiлетiн мiндеттемелердi қамтамасыз етуi болып табылуы шартымен өтiмдi активтер есебiне кiредi.
      Осы бағалы қағаздарды өтiмдi активтердің есебiне енгiзгенде, өтегенге дейiнгi мерзiмде бағалы қағаздар бойынша қалған мерзiм ретiнде қамтамасыз етуi осы бағалы қағаздар болып табылатын мiндеттемелердi өтеуге дейiнгi мерзiм алынады.
      Ескерту. 42-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыcымен.
      43. Мерзімді міндеттемелердің есебіне есепті жүзеге асырудың мерзімі белгіленген барлық міндеттемелер енгізіледі.
      Талап ету бойынша міндеттемелер, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдары және бір түнге банктерден тартылған салымдар мерзімді міндеттемелердің есебіне енгізілмейді.
      44. Өтімділік коэффициенттерін есептегенде жоғары өтімді активтерді қоса, өтімді активтер мен мерзімді міндеттемелер мөлшеріне есептелген сыйақы, дисконттар, сыйлықтар, әділ құнды оң (теріс) түзетудің шоттары енгізіледі.
      45. Банкте есептi кезең iшiнде кредиторлар мен салымшылар алдында мерзiмi өткен мiндеттемелер болған не Қазақстан Республикасының төлем және ақшаны аударым жасау туралы заңнамасының нормаларын бұзу фактiлерi болған жағдайда, орташа айлық негiзде анықталатын өтiмдiлiк коэффициенттерiнiң есептiк мәндерiне қатыссыз өтiмдiлiк нормативтерi орындалмаған деп есептеледi.

5. Ашық валюталық позиция лимиттерi

      Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      46. Ашық валюталық позиция – бұл жекелеген шет мемлекеттiң (шет мемлекеттер тобының) валютасындағы немесе тазартылған қымбат металдардағы банк талаптарының (мiндеттемелерiнiң) сол шетел валютасындағы немесе тазартылған қымбат металдардағы мiндеттемелерiнен (талаптарынан) асып кетуі.
      Ұзын валюталық позиция – бұл талаптардың (активтер мен шартты талаптардың жиынтық сомасы) банктің сол шетел валютасындағы немесе тазартылған қымбат металдардағы мiндеттемелерiнен (міндеттемелер мен шартты мiндеттемелердiң жиынтық сомасынан) асып кететін жекелеген шет мемлекеттің (шет мемлекеттер тобының) валютасындағы немесе тазартылған қымбат металдардағы ашық валюталық позиция.
      Қысқа валюталық позиция – бұл міндеттемелердің (міндеттемелер мен шартты мiндеттемелердiң жиынтық сомасы) банктің сол шетел валютасындағы немесе тазартылған қымбат металдардағы талаптарынан (активтер мен шартты талаптардың жиынтық сомасы) асып кететін жекелеген шет мемлекеттің (шет мемлекеттер тобының) валютасындағы немесе тазартылған қымбат металдардағы ашық валюталық позиция.
      Валюталық позициялар есебіне мөлшері валюталардың айырбас бағамының (тазартылған қымбат металдар құнының) өзгеруімен айқындалатын, теңгемен көрсетілген талаптар (активтер мен шартты талаптардың жиынтық сомасы), міндеттемелер (міндеттемелер мен шартты мiндеттемелердiң жиынтық сомасы) қосылады.
      Мөлшері бір шетелдік валютадан артық айырбас бағамының өзгеруiмен айқындалатын, теңгемен көрсетiлген талаптар (активтердің, шартты және ықтимал талаптардың жиынтық сомасы), міндеттемелер (міндеттемелердің, шартты және ықтимал мiндеттемелердiң жиынтық сомасы) осы Нұсқаулықтың 47-тармағында белгiленген ашық валюталық позицияның ең төменгі лимитiн иеленетiн шетел валютасындағы валюталық позициялар есебіне енгiзiледi.
      Әрбір шетелдiк валюта бойынша және әрбір тазартылған қымбат металл бойынша ашық валюталық позиция жеке есептеледi.
      Жекелеген шет мемлекеттердiң (шет мемлекеттер тобының) валюталары (тазартылған қымбат металдары) бойынша ашық валюталық позицияларын есептеу кезiнде бірiншi кезекте халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптастырылған резервтерді шегергендегі активтер шоттарында және банк мiндеттемелерi шоттарында ашылған әрбір шетелдiк валюта (тазартылған қымбат металл) бойынша шоттардың сальдосы есептеледi.
      Содан кейін халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптастырылған арнайы резервтерде шегергендегi шартты талаптар шоттарында және шартты мiндеттемелер шоттарында ашылған осы шетелдiк валюта (тазартылған қымбат металдар) бойынша шоттар сальдосы айқындалады.
      Шетел валютасындағы (тазартылған қымбат металдардағы) талаптардың (мiндеттемелердің) міндеттемелерден (талаптардан) асып кеткендiгiн көрсететін сальдо өзара қосылады, ал алынған қорытынды банктің шетел валютасы (тазартылған қымбат метал) бойынша ашық позициясының мөлшерi мен түрiн айқындайды.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      46-тармаққа абзацтар көзделген - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 қаулысымен (01.07.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).
      Банктің валюталық нетто-позициясы банктің барлық шетелдік валюталары бойынша ұзын позициясының жиынтық сомасы мен барлық шетелдік валюталары (тазартылған қымбат металдар) және барлық шетелдік валюталар бойынша қысқа позициясының жиынтық сомасы арасындағы айырма ретінде есептеледі.
      Шетел валютасында көрсетілген талаптар және міндеттемелер осы талаптар және міндеттемелер көрсетілген (белгіленген) шетел валюталары бөлiгiндегi валюта позициясы есебіне енгiзiледi.
      Мәмiленi жасаған күн болып табылмайтын, болашақ валюталау күнi бар валюталық операцияларды жүргiзу кезiнде осы сияқты валюталық операциялар осындай мәмiленi жасаған күннен бастап валюталық позиция есебiне енгiзiледi.
      Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру осы Нұсқаулықтың 6-қосымшасына сәйкес жүргізіледі.
      Әрбір шетел валютасы және валюталық нетто-позиция бойынша валюталық позициялар осы Нұсқаулықтың 7-қосымшасына сәйкес есептеледі.
      Шетелдік және ұлттық валютадағы активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру осы Нұсқаулықтың 8 және 9-қосымшасына сәйкес жүргізіледі.
      Ескерту. 46-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыcымен.
      47. Осы Нұсқаулық ашық валюталық позицияның мынадай лимиттерiн белгiлейдi:
      1) "Standard & Poor's" агенттiгiнiң "А"-дан төмен емес тәуелсiз рейтингi бар немесе одан басқа рейтингтік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингiнен төмен емес рейтингi бар елдердiң шетелдiк валютасы және "Eуpo" валютасы бойынша, сондай-ақ банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 12,5 пайызынан аспайтын мөлшердегi тазартылған қымбат метал бойынша ашық валюталық позиция (ұзын және қысқа) лимитi;
      2) "Standard & Poor's" агенттiгiнiң "А"-дан төмен тәуелсiз рейтингi бар немесе одан басқа рейтингтік агенттiктердiң бiрiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар елдердiң шетелдiк валютасы бойынша және банктiң меншiктi капиталы шегiнiң 5 пайызынан аспайтын мөлшердегi ашық валюталық позиция (ұзын және қысқа) лимитi;
      3) банктiң меншiктi капиталы шамасының 25 пайызынан аспайтын мөлшердегi валюталық нетто-позиция лимитi.
      48. Ашық валюталық позицияның лимиттерi кез келген шетел валютасы (тазартылған қымбат металдар) бойынша шектен асып кеткен кезде, содан кейiнгi үш апта iшiнде тәртiп бұзған банктiң бұзылған валюталары (тазартылған қымбат металдар) бойынша ашық валюталық позиция лимиттерi осы Нұсқаулықтың 47-тармағында белгiленген ашық валюталық позиция лимиттерiнiң 5 пайыздық тармаққа кемуiмен айқындалады.
      Жеке алынған шетел валютасы (тазартылған қымбат металдар) бойынша банк белгiлеген лимиттердiң 0,09 пайыздық шектен асып кетуi ашық валюталық позицияның лимитiнiң бұзылуы болып есептелмейдi.

6. Банктiң негiзгi құрал-жабдықтарға және басқа қаржылық емес активтерге инвестицияларының ең жоғары мөлшерiнiң коэффициентi

      Ескерту. 6-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      49. Банктiң негiзгi қаражаттағы инвестициясының мөлшерiнiң және басқа қаржылық емес активтердiң меншiктi капиталға (k6) қатысы 0,5-дан аспауы тиiс.
      Негізгі қаражатқа және басқа қаржылық емес активтерге банк инвестициясының барынша жоғары мөлшері коэффициентiнің есебіне сауда делдалы есебінде сауда қызметін қаржыландыру аясында сатып алынған негізгі қаражатқа банк инвестициялары енгізілмейді.
      50. Негiзгi құрал-жабдықтар және басқа қаржылық емес активтерге мыналар жатады:
      1) жер, үй және ғимарат;
      2) салынып жатқан (орнатылып жатқан) негiзгi құрал-жабдықтар;
      3) банк жалға алған үйлер бойынша күрделi шығындар;
      4) компьютерлiк жабдықтар;
      5) көлiк құрал-жабдықтары;
      6) жалға беруге арналған негiзгi құрал-жабдықтар;
      7) қаржы лизингiне қабылданған негiзгi құрал-жабдықтар;
      8) басқа да негiзгi құрал-жабдықтар;
      9) банктiң негiзгi қызмет мақсаты үшiн және сатып алынған және 38 Халықаралық қаржылық есеп беру стандартына сәйкес келетiн лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз ету;
      10) басқа да материалдық қорлар;
      11) күрделi салымдар бойынша дебиторлық берешек.

7. Банктердің Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы міндеттемелерге капиталдандыруы

      Ескерту. 7-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен. 

      51. Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелерге банктердің капиталдандырылуы к7, к8 және к9 коэффициенттерімен сипатталады.
      к7 коэффициенті - Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелердің ең жоғары лимиті 1 мөлшерінде белгіленеді және Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелер сомасының банктің меншікті капиталына қатынасы ретінде есептеледі.
      Осы коэффициентті есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелер сомасына мыналар енгізіледі:
      Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы талап етілгенге дейінгі міндеттемелер, оның ішінде есеп айырысуды жүзеге асыру мерзімі белгіленбеген міндеттемелер;
      Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы мерзімді міндеттемелер, бастапқы өтеу мерзімі бір жылға дейін қоса алғанда;
      кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап ету құқығымен Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы мерзімді міндеттемелер, оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың мерзімді және шартты депозиттерін қоспағандағы банктердің мерзімді және шартты депозиттері.
      Осы коэффициентті есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы міндеттемелер сомасынан мыналар алып тасталады:
      өз қызметін Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асыратын, «Экономика секторларының және төлемдер белгілеу кодтарын қолдану және төлемдер бойынша оларға сәйкес мәліметтер ұсыну қағидаларын бекіту туралы» 1999 жылғы 15 қарашадағы № 388 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 1011 тіркелген) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының қаулысына (бұдан әрі – № 388 қаулы) сәйкес экономиканың «басқа қаржы ұйымдары – коды 5», «мемлекеттік қаржылық емес ұйымдар – коды 6», «мемлекеттік емес қаржылық емес ұйымдар – коды 7» және «үй шаруашылықтарына қызмет көрсететін коммерциялық емес ұйымдар – коды 8» секторларына кіретін шетел компанияларының филиалдары мен өкілдіктері алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелер;
      «Қазақстан Республикасының Халықаралық Валюта Қорына, Халықаралық Қайта Құру және Даму Банкiне, Халықаралық Қаржы Корпорациясына, Халықаралық Даму Қауымдастығына, Инвестициялар Кепiлдiгiнiң Көпжақты Агенттiгiне, Инвестициялық Дауларды Реттеу жөнiндегi Халықаралық Орталыққа, Еуропа Қайта Құру және Даму Банкiне, Азия Даму Банкiне, Ислам Даму Банкiне мүшелiгi туралы» 2001 жылғы 6 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – 2001 жылғы 6 желтоқсандағы Заң) сәйкес Қазақстан Республикасы мүше болып табылатын халықаралық ұйымдар болып табылатын Қазақстан Республикасының резиденті еместер, сондай-ақ 2006 жылғы 12 қаңтардағы Еуразиялық Даму банкін құру туралы келісімге сәйкес құрылған Еуразиялық Даму банкі (бұдан әрі – Еуразиялық Даму банкі) алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелер;
      халықаралық есеп айырысу жүйелері (ClearstreamBanking S.A. және EuroclearBankSA/NV) болып табылатын Қазақстан Республикасының резиденті еместер алдындағы қысқа мерзімді міндеттемелер.
      Ескерту. 51-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 Қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
       52. k8 коэффициенті банктің Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы жиынтық міндеттемелерінің банктің меншікті капиталға қатынасы ретінде есептеледі және осы Нұсқаулықтың 10-қосымшасында көрсетілген барынша жоғары нормативтік мәннен аспауы тиіс.
      k8 коэффициентін есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы банктің жиынтық міндеттемелерінен мыналар алынып тасталады:
      банк айналымға шығарған Қазақстан Республикасының резидент еместеріндегі бағалы қағаздар (акцияларды қоспағандағы);
       N 388 қаулыға сәйкес "5 код - басқа қаржылық ұйымдар", "6 код - мемлекеттiк қаржылық емес ұйымдар", "7 код - мемлекеттiк емес қаржылық емес ұйымдар" және "8 код - үй шаруашылығына қызмет ететiн коммерциялық емес ұйымдар" экономика секторларына кіретін, Қазақстан Республикасының аумағында өзінің қызметін жүзеге асыратын шетел компанияларының өкілдіктері мен филиалдары алдындағы міндеттемелер;
      2001 жылғы 6 желтоқсандағы Заңға сәйкес Қазақстан Республикасы мүшесі болып табылатын халықаралық ұйымдар ретінде танылған Қазақстан Республикасының резидент еместері, сондай-ақ Еуразиялық даму банкі алдындағы міндеттемелер;
      Қазақстан Республикасының резиденті - еншілес банктің Қазақстан Республикасының резиденті емес – бас банк алдындағы алынған заемдар бойынша міндеттемелері.
       53. k9 коэффициенті банктің Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы жиынтық міндеттемелерінің сомасына және олардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес теңгемен шығарылған бағалы қағаздарды, акцияларды қоспағанда, айналысқа шығарған бағалы қағаздарға қатынасы ретінде есептеледі және осы Нұсқаулықтың 10-қосымшасында көрсетілген барынша жоғары нормативтік мәннен аспауы тиіс.
      k9 коэффицентін есептеу мақсатында Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы банктердің жиынтық міндеттемелерінен мыналар алынып тасталады:
      банк айналымға шығарған Қазақстан Республикасының резидент еместеріндегі бағалы қағаздар (акцияларды қоспағандағы);
       N 388 қаулыға сәйкес "5 код - басқа қаржылық ұйымдар", "6 код - мемлекеттiк қаржылық емес ұйымдар", "7 код - мемлекеттiк емес қаржылық емес ұйымдар" және "8 код - үй шаруашылығына қызмет ететiн коммерциялық емес ұйымдар" экономика секторларына кіретін, Қазақстан Республикасының аумағында өзінің қызметін жүзеге асыратын шетел компанияларының өкілдіктері мен филиалдары алдындағы міндеттемелер;
      2001 жылғы 6 желтоқсандағы Заңға сәйкес Қазақстан Республикасы мүшесі болып табылатын халықаралық ұйымдар ретінде танылған Қазақстан Республикасының резидент еместері, сондай-ақ Еуразиялық даму банкі алдындағы міндеттемелер;
      Қазақстан Республикасының резиденті - еншілес банктің Қазақстан Республикасының резиденті емес – бас банк алдындағы алынған заемдар бойынша міндеттемелері.
       54. k8 коэффицентінің барынша жоғары мәні 2-ден аспайды.
      k9 коэффицентінің барынша жоғары мәні 4-тен аспайды.

8. Банктер қаражатының бір бөлігін ішкі активтерге орналастыру бойынша коэффициент

      Ескерту. 8-тараумен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі, 2012.01.01 бастап туындаған қатынастарға қолданылады) Қаулысымен.

      55. Банктер меншікті және тартылған қаражатын ішкі активтерге есепті айдың ішінде ішкі активтердің орташа айлық шамасының реттелген борыштың орташа айлық шамасының, мерзімсіз қаржы құралдарының орташа айлық шамасының, банктің шетел валютасында шығарған борыштық бағалы қағаздарын қоспағанда, банк шығарған борыштық бағалы қағаздардың орташа айлық шамасының және ішкі міндеттемелердің орташа айлық шамасының сомасына қатынасы 1-ден кем болмайтындай етіп орналастырады. Коэффициент үтірден кейін үш таңбамен беріледі.
      56. Банктің ішкі активтері Қазақстан Республикасының резиденттерiне талаптарды (салымдарға орналастырылған ақша, берілген қарыздар, борыштық бағалы қағаздар, дебиторлық берешек), Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысуды, материалдық емес активтерді және тазартылған бағалы металдарды, Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан (тұрған) жылжымалы және жылжымайтын мүлікті білдіреді.
      Банктің ішкі міндеттемелері Қазақстан Республикасының резиденттерi алдындағы реттелген борышты қоспағанда, Қазақстан Республикасының резиденттерi алдындағы міндеттемелерді, Қазақстан Республикасының резиденттерiндегі мерзімсіз қаржы құралдарын, банк шығарған, Қазақстан Республикасының резиденттерiндегі борыштық бағалы қағаздарды және кастодиандық шарт негізінде банк қабылдаған қаражаттың инвестицияланбаған қалдықтарын білдіреді.
      57. Банктің ішкі активтерінің, ішкі міндеттемелерінің, реттелген борышының, мерзімсіз қаржы құралдарының және банк шығарған борыштық бағалы қағаздардың орташа айлық шамалары, реттелген борышының, мерзімсіз қаржы құралдарының және банк шығарған борыштық бағалы қағаздардың жалпы сомасының, мерзімі өткен берешек, есептелген сыйақы, дисконттар, сыйақылар, оң (теріс) түзетулер ескеріле отырып, банктің ішкі активтерінің, ішкі міндеттемелерінің тиісті есепті айдың жұмыс күндерінің санына қатынасы ретінде есептеледі.
      2013 жылғы 1 қаңтардан бастап ішкі активтердің орташа айлық шамалары сонымен қатар халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қалыптастырылған резервтерді ескере отырып есептеледі.
      Ескерту. 57-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 25.02.2013 № 74 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыcымен.

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 1-қосымшасы     

Кредиттiк тәуекел дәрежесi бойынша мөлшерленген банк активтерiнiң кестесi

      Ескерту. 8-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 24.12.2012 № 383 Қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).  

      Банктің салымдар тәуекелінің дәрежесі бойынша мөлшерленуге жататын активтер есебіне түсіндірме:
      1. Салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар, банктің түзетiлген құны көрсетілген активтер көлемінің 50 пайызынан кем емес қамтамасыз етуi бар (Салымдық тәуекел дәрежесi бойынша сараланған активтер мен мiндеттемелер кестесiнiң 1-3, 10-12-жолдарында көрсетiлген активтер түріндегі) осы тармаққа сәйкес банктерде түзетiлген қамтамасыз ету құнын айқындауға мүмкiндiк беретiн барабар есепке алу жүйелерi болған кезде түзетiлген қамтамасыз ету құнын шегергендегi тәуекел дәрежесі бойынша сараланған активтер есебiне енгiзiлуi мүмкiн қарыздар.
      Түзетiлген қамтамасыз ету құны (Салымдық тәуекел дәрежесi бойынша сараланған активтер мен мiндеттемелер кестесiнiң 1-3, 10-12-жолдарында көрсетiлген активтер түріндегі) мыналарға:
      салымдар, оның ішінде осы банктегі қамтамасыз ету ретінде ұсынылғандары сомасының 100 пайызына;
      қамтамасыз етуге берілген бағалы қағаздардың рыноктық құнының 95 пайызына;
      қамтамасыз етуге берілген тазартылған қымбат металдардың рыноктық құнының 85 пайызына тең болады.
      Жоғарыда көрсетілген салымдардың, дебиторлық берешектің, сатып алынған бағалы қағаздардың қамтамасыз етілмеген бөлігі салымдарға, дебиторлық берешекке, сатып алынған бағалы қағаздарға сәйкес келетін тәуекел дәрежесі бойынша осы Кестеге сай сараланады.
      2. Банк инвестициясының есебiне енгізілмеген, қарсы агенттен төмен тәуекел дәрежесi бар ұйымдар кепiлдiк берген (сақтандырған) салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар тәуекел дәрежесi бойынша (банк инвестициясының есебiне енгізілмеген салымдардың, дебиторлық берешектiң, сатып алынған бағалы қағаздардың, қарыздардың, инвестициялардың кепiлдiк берілген (сақтандырылған) сомасын шегергендегi) сараланған активтердiң есебiне борыштың тәуекел дәрежесі бойынша енгiзiлуi мүмкiн.
      Банк инвестициясы есебiне енгiзiлмеген салымдардың, дебиторлық берешектiң, сатып алынған бағалы қағаздардың, қарыздардың, инвестициялардың кепiлдiк берген (сақтандырылған) сомасы тиiстi кепiлдiң (сақтандырушының) дебиторлық берешегiнiң тәуекел дәрежесi бойынша сараланады.
      3. Осы Түсiнiктемелердің 1-тармағында көрсетiлген, Қазақстан Республикасының:
      1) оффшорлық аймақтар аумағында заңды тұлға ретінде тіркелген;
      2) оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген, жекелей алғанда жарғылық капиталдың 5 пайыздан астамына ие заңды тұлғаға тәуелді немесе оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген заңды тұлғаға қатысы еншілес болып табылатын;
      3) оффшорлық аймақтар азаматтары болып табылатын резидент еместеріне берілген салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар және қарыздар тәуекел дәрежесi бойынша осы Түсiнiктемелердің 1-тармағында көрсетiлген қамтамасыз етудiң болу-болмауына қарамастан, Салымдардың тәуекел дәрежесi бойынша банк активтерiнiң кестесiне сәйкес сараланады.
      4. Осы Түсiнiктемелердің 1-тармағында көрсетiлген, Қазақстан Республикасының:
      1) оффшорлық аймақтар аумағында заңды тұлға ретінде тіркелген, бірақ Standard & Poor's агенттігінің «АА-» төмен емес борыштық рейтингі немесе басқа рейтингілік агенттіктердің бірінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі немесе көрсетілген деңгейден төмен емес борыштық рейтингі бар бас ұйымның міндеттемелерінің барлық сомасының қамтамасыз етуіне тиісті кепілдігі бар;
      2) Қазақстан Республикасының оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары не Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы оффшорлық аймақтар тізбесіне жатқызған, ақпарат алмасу жөнінде міндеттемелер қабылдамаған мемлекеттердің аумағында тіркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылатын резидент еместеріне немесе жекелей алғанда жарғылық капиталдың 5 пайыздан астамына ие заңды тұлғаларға тәуелді не көрсетілген оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген заңды тұлғаларға қатысты еншілес болып табылатын ұйымдарға талаптарды есептемегенде, оффшорлық аймақтар аумағында тіркелген, жекелей алғанда жарғылық капиталдың 5 пайызынан астамына ие заңды тұлғаға тәуелді немесе оффшорлық аймақ аумағында тіркелген, бірақ көрсетілген деңгейден төмен емес борыштық рейтингі немесе борыштық рейтингі көрсетілген деңгейден төмен емес бас ұйымның міндеттемелерінің барлық сомасының қамтамасыз етуіне тиісті кепілдігі бар, оффшорлық аймақ аумағында тіркелген заңды тұлғаға қатысты еншілес болып табылатын резидент еместеріне берілген салымдар, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар және қарыздар тәуекелдің нөлдік дәрежесі бойынша сараланады.
      5. Салымдар тәуекелінің дәрежесі бойынша мөлшерленген банк активтерін есептеу мақсаттары үшін:
      жеке тұлғаларға тұрғын үй құрылысы үшін не оны сатып алу және (немесе) жөндеу мақсатында берілген ипотекалық қарыз ипотекалық тұрғын үй қарызы болып түсініледі;
      тұтынушылық кредит деп сауда делдалы ретінде сауда қызметін қаржыландыру кезінде жеке тұлғаларға кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты емес тауарларды, жұмыстарды және қызмет көрсетулерді сатып алуға берілген коммерциялық кредит түсініледі.
      6. Егер исламдық бағалы қағаздың шығарылымның арнайы рейтингі болса, онда тәуекел дәрежесі бойынша банк активтерін саралау кезінде бағалы қағаз рейтингін ескеру қажет.
      7. Нұсқаулықтың 9-тармағына сәйкес нарықтық тәуекелді ескере отырып, активтердің, шартты және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің есебіне енгізілген активтер валюталардың айырбас бағамының және қымбат металдар бағамдарының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдарының есебіне енгізілген активтерден басқа кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша сараланатын активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің есебіне енгізілмейді.

Ислам банктеріне арналған 
пруденциалдық нормативтер,
олардың нормативтік мәндері
және есептеу әдістемесі  
туралы нұсқаулыққа 2-қосымша

      Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2012.04.28 № 172 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

      Банктің кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген
шартты және ықтимал міндеттемелерінің кестесі

      Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша банктің шартты және ықтимал міндеттемелерін есебіне түсіндірме
      Нұсқаулықтың 9-тармағына сәйкес нарықтық тәуекелі ескерілген активтердің және ықтимал талаптар мен міндеттемелердің есебіне қосылған шартты және ықтимал міндеттемелері валюталардың айырбастау бағамдарының және бағалы металдары бағамдарының өзгеруіне байланысты нарықтық тәуекелі бар қаржы құралдарының есебіне қосылған шартты және ықтимал міндеттемелерін қоспағанда, кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленетін активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің есебіне қосылмайды.

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 3-қосымшасы     

Халықаралық қор биржалары болып танылған сауда-саттық ұйымдастырушыларының тізімі

      1. Чикаго тауар биржасы (Chicago Mercantile Exchange)
      2. Чикаго мерзімді тауар биржасы (The Chicago Board of Trade)
      3. Лондон халықаралық қаржылық фьючерстер биржасы (London International Financial Futures and Options Exchange)
      4. Француз халықаралық қаржылық фьючерстер биржасы (French International Financial Futures Exchange MATIF )
      5. Франкфурт қор биржасы (Frankfurt Stock Exchange)
      6. Стокгольм қор биржасы (Stockholm Exchange)
      7. Стамбул қор биржасы (Istanbul Stock Exchange)
      8. Шанхай қор биржасы (Shanghai Stock Exchange)
      9. Шэньчжень қор биржасы (Shenchzhen Stock Exchange)
      10. Америка қор биржасы (American Stock Exchange)
      11. Афина қор биржасы (Athens Exchange)
      12. Австралия қор биржасы (Australian Stock Exchange)
      13. Испания бірлескен қор биржасы (BME Spanish Exchanges)
      14. Италия қор биржасы (Borsa Italiana SPA)
      15. Люксембург қор биржасы (Bourse de Luxembourg)
      16. Монреал қор биржасы (Bourse de Montreal)
      17. Малазия қор биржасы (Bursa Malaysia)
      18. Чикаго опциондар биржасы (Chicago Board Options Exchange)
      19. Копенгаген қор биржасы (Copenhagen Stock Exchange)
      20. Неміс қор биржасы (Deutsche bourse AG)
      21. Амстердамдағы "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Amsterdam)
      22. Брюссельдегі "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Brussels)
      23. Лиссабондағы "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Lisbon)
      24. Париждегі "Еуронекст" Еуропа қор биржасы (Euronext Paris)
      25. Құрамына Стокгольм, Хельсинка, Таллин және Рига биржалары кіретін бірлескен қор биржасы (Hex Integrated Markets Ltd.)
      26. Гонконг қор биржасы (Hong Kong Exchanges and Clearing)
      27. Ирландия қор биржасы (Irish Stock Exchange)
      28. Джакарта қор биржасы (Jakarta Stock Exchange)
      29. Йоханнесбург қор биржасы (Оңтүстік Африка) (JSE Securities Exchange South Africa)
      30. Оңтүстік Корея қор биржасы (Korea Stock Exchange)
      31. Лондон қор биржасы (London Stock Exchange)
      32. Мальта қор биржасы (Malta Stock Exchange)
      33. Үндістан ұлттық қор биржасы (National Stock Exchange of India Limited)
      34. Нью-Йорк қор биржасы (New York Stock Exchange)
      35. Жаңа Зеландия қор биржасы (New Zealand Exchange)
      36. Осака қор биржасы (Osaka Securities Exchange)
      37. Осло қор биржасы (Oslo bourse)
      38. Филиппин қор биржасы (Philippine Stock Exchange)
      39. Сингапур қор биржасы (Singapore Exchange)
      40. Швейцария қор биржасы (SWX Swiss Exchange)
      41. Токио қор биржасы (Tokyo Stock Exchange)
      42. Австрия қор биржасы (Wiener bourse AG)

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 4-қосымшасы     

Уақыт интервалдар бойынша ашық позицияларды бөлу

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 5-қосымшасы     

Ислам бағалы қағаздарының жалпы нарықтық тәуекелінің есебі

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 6-қосымшасы     

200__жылғы "___"_______ активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесі
_________________________________________
(банктің қысқаша атауы)

      Басшы:         ____________________________ ____________
                           (тегі және аты)           (қолы)
      Бас бухгалтер: ____________________________ ____________
                           (тегі және аты)           (қолы)
      Орындаушы: ________________________ ___________ _____________
                (лауазымы, тегі және аты)    (қолы)  (телефон нөмірі)
      200_ жылғы "____"___________ есепке қол қою күні.

      Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру жөніндегі түсіндірме:
      Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру кезінде әрбір актив (міндеттемелер) үшін ең аз мерзім қарастырылады, ол мерзім аяқталғаннан кейін банк дебиторлар мен корреспонденттердің міндеттемелерін орындауын талап етуге (клиенттердің талаптарын орындауға міндетті) құқылы. 1-жолға банктің осы Нұсқаулыққа сәйкес талап ету бойынша жоғарғы өтімді активтер мен міндеттемелердің шамасына есепке алынған банктің активтері мен міндеттемелері, сондай-ақ, есептеуді жүзеге асыру мерзімі белгіленбеген міндеттемелер, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдары және банктерден бір түнге тартылған салымдар, кредитордың міндеттемелерді мерзімінен өтеудің сөзсіз құқығымен мерзімді міндеттемелер, оның ішінде банктердің мерзімді және шартты депозиттері енгізіледі. Активтер мен шартты міндеттемелер қалыптастырылған арнайы резервтерді шегеріп, енгізіледі. Активтер, міндеттемелер және шартты міндеттемелер бағандары бойынша 1-ден 5-жолға дейінгі деректер өсу қорытындысы бойынша толтырылады. 5 және 6-жолдардың сомасы "Жиынтығы" деген бағанда жазылып, банк балансының деректерімен салыстырылады. "Жиынтығы" бағаны мен баланстық актив бөлімінің қорытындысы арасындағы айырмашылық банк қалыптастырған резервтер (провизиялар) мен жіктелген активтердің (күмәнді бiрiншi және екiншi санатынан басқа) сомасына сәйкес келеді.

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 7-қосымшасы     

200_ жылғы "__"_______ жағдай бойынша әрбір шетел валютасы және валюталық нетто-позиция жөніндегі валюталық позициялар туралы есеп
__________________________________________________________
(банктің қысқаша атауы)

кестенің жалғасы

      Нормативтерді есептеудің соңғы есептік күніне банктің меншікті капиталының шамасы: ______________________________________________
      Жекелеген шет мемлекеттердің валюталары бойынша ашық валюталық позицияның белгіленген ең жоғарғы мөлшерін (шет мемлекеттердің топтары): ________________________________________________________
      Валюталық нетто-позицияның ең жоғарғы мөлшерін белгілеу: __________________________________________________________________
      Басшы:         _______________________________ _____________
                           (тегі және аты)              (қолы)
      Бас бухгалтер: _______________________________ _____________
                           (тегі және аты)              (қолы)
      Орындаушы: _________________________ ________ ______________
                 (лауазымы, тегі және аты)  (қолы) (телефон нөмірі)
      200__жылғы "__" ___________ есепке қол қою күні.

      Әрбiр шетел валютасы бойынша валюталық позиция мен валюталық нетто-позиция туралы есептi толтыру жөнiндегi түсiндiрме
      1. Тиiстi ұяшықтарда қалыптасқан арнайы провизияларды алып тастағандағы баланстық шоттарда ескерiлген шетел валютасындағы талаптар мен мiндеттемелер көрсетiледi.
      2. "Баланстан тыс шоттар бойынша талаптар жиынтығы" және "Баланстан тыс шоттар бойынша мiндеттемелер жиынтығы" деген ұяшықтарда қалыптасқан арнайы провизияларды алып тастағандағы шетел валютасындағы шартты талаптар мен мiндеттемелер көрсетiледi.
      3. "Позиция" бағандары бойынша "Талаптар жиынтығы" және "Мiндеттемелер жиынтығы" деген ұяшықтарда есептi кезеңдегi аптаның әрбiр жұмыс күнiндегi барлық шетел валютасы бойынша нетто-позиция көрсетiледi.
      4. Жекелеген шет мемлекеттердiң (шетелдiк мемлекеттер топтарының) валюталары немесе валюталық нетто-позиция бойынша белгiленген барынша жоғары мөлшерден асатын ашық позициялардың мөлшерлерi туралы деректер қызыл түспен берiлуi тиiс.

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 8-қосымшасы     

200__жылғы "__" _________ шетел валютасындағы активтер мен міндеттемелер мерзімін салыстыру кестесі
_________________________________________________
(банктің қысқаша атауы)

      Басшы:         __________________________ ______________
                         (тегі және аты)            (қолы)
      Бас бухгалтер: __________________________ ______________
                         (тегі және аты)            (қолы)
      Орындаушы: _________________________ ________ ______________
                 (лауазымы, тегі және аты)  (қолы) (телефон нөмірі)
      200__жылғы "__" ___________ есепке қол қою күні.

      Шетелдік валютадағы активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру бойынша түсіндірме
      Шетел валютасындағы активтер мен міндеттемелердің мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру кезінде шетел валютасындағы әрбір актив (міндеттемелер) үшін ең аз мерзім қарастырылады, ол мерзім аяқталғаннан кейін банк дебиторлар мен корреспонденттердің міндеттемелерін орындауын талап етуге құқылы (клиенттердің талаптарын орындайды). 1-жолға осы Нұсқаулыққа сәйкес жоғары тиімді активтер мен талап ету бойынша міндеттемелердің, оның ішінде есептеуді жүзеге асырудың мерзімі белгіленбеген міндеттемелердің мөлшерін есептеуге алынатын банктің шетел валютасындағы активтері мен міндеттемелері, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдары және бір түнге банктерден тартылған салымдар, кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап етудің шартсыз құқығымен мерзімді міндеттемелер, оның ішінде банктердің мерзімді және шартты депозиттері жазылады. Активтер мен шартты міндеттемелер, шетел валютасында жіктелген активтер мен жіктелген шартты міндеттемелерге құрылған, қалыптасқан арнайы провизияларды шегеріп, алынады.
      1-7-жолдар толтырылады, оның ішінде жеке шет мемлекеттердің (шет мемлекеттер топтарының) мынадай валюталары бөлігінде:
      "Standard & Рооr's" агенттігінің "А"-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі бар елдердің немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің шетел валютасында, және "Еуро" валютасында;
      "Standard & Рооr's" агенттігінің "В"-дан "А"-ға дейінгі тәуелсіз рейтингі бар елдердің немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің шетел валютасында;
      "Standard & Рооr's" агенттігінің "В"-дан төмен тәуелсіз рейтингі бар елдердің немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің және сәйкес рейтингтік бағасы жоқ елдердің шетел валютасында.
      Активтер, міндеттемелер және шартты міндеттемелер бағандары бойынша 1-ден 5-жолға дейінгі деректер өсу жиынтығы бойынша толтырылады. 5 және 6-жолдардың сомасы 7-жолдағы "Жиынтыққа" жазылады. Баланс бойынша активтердің жиынтық жолымен "Шетел валютасындағы активтер" бағанындағы "Жиынтығы" жолы бойынша пайда болған алшақтық банктің ұлттық валютадағы активтері мен шетел валютасындағы қаржылық емес активтерінің сомасына сәйкес келеді. Баланс бойынша міндеттемелердің жиынтық жолымен "Шетел валютасындағы міндеттемелер" бағанындағы "Жиынтығы" жолы бойынша пайда болған алшақтық қалыптасқан арнайы провизиялардың, ұлттық валютадағы міндеттемелердің және шетел валютасындағы қаржылық емес міндеттемелердің сомасына сәйкес келеді.

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 9-қосымшасы     

200__жылғы "__" _________ ұлттық валютадағы активтер мен міндетемелер мерзімдерін салыстыру кестесі
___________________________________________
(банктің қысқаша атауы)

      Басшы:         _______________________________ ___________
                             (тегі және аты)            (қолы)
      Бас бухгалтер: _______________________________ ___________
                             (тегі және аты)            (қолы)
      Орындаушы: _________________________ ________ ______________
                 (лауазымы, тегі және аты)  (қолы) (телефон нөмірі)
      200__жылғы "__" ___________ есепке қол қою күні.

      Ұлттық валютадағы активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру жөніндегі түсіндірме:
      Ұлттық валютадағы активтер мен міндеттемелердің мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру кезінде ұлттық валютадағы әрбір актив (міндеттемелер) үшін ең аз мерзім қарастырылады, ол мерзім аяқталғаннан кейін банк дебиторлар мен корреспонденттердің міндеттемелерін орындауын талап етуге құқылы (клиенттердің талаптарын орындайды). 1-жолға осы Нұсқаулыққа сәйкес жоғары өтімді активтер мен талап ету бойынша міндеттемелердің, оның ішінде есептеуді жүзеге асырудың мерзімі белгіленбеген міндеттемелердің мөлшерін есептеуге алынатын банктің ұлттық валютадағы активтері мен міндеттемелері, сондай-ақ банктерден алынған "овернайт" заемдары және бір түнге банктерден тартылған салымдар, кредитордың міндеттемелерді мерзімінен бұрын өтеуді талап етудің шартсыз құқығымен мерзімді міндеттемелер, оның ішінде банктердің мерзімді және шартты депозиттері жазылады. Активтер мен шартты міндеттемелер, ұлттық валютада жіктелген активтер мен жіктелген шартты міндеттемелерге құрылған, қалыптасқан арнайы провизияларды шегеріп, алынады.
      Активтер, міндеттемелер және ықтимал (шартты) міндеттемелер бағандары бойынша 1-ден 5-жолға дейінгі деректер өсу қорытындысы бойынша толтырылады, ол банк балансының деректерімен салыстырылады. 5 және 6-жолдардың сомасы 7-жолдағы "Қорытындыға" жазылады, ол банк балансының деректерімен салыстырылады. Баланс бойынша активтердің қорытынды жолымен "Ұлттық валютамен активтер" бағанындағы "Қорытынды" жолы бойынша пайда болған алшақтық банктің шетел валютасындағы активтері мен ұлттық валютадағы қаржылық емес активтерінің сомасына сәйкес келеді. Баланс бойынша міндеттемелердің жиынтық жолымен "Ұлттық валютамен міндеттемелер" бағанындағы "Қорытынды" жолы бойынша пайда болған алшақтық қалыптасқан арнайы провизиялардың, шетел валютасындағы міндеттемелердің және ұлттық валютадағы қаржылық емес міндеттемелердің сомасына сәйкес келеді.

Ислам банктеріне арналған    
пруденциалдық нормативтер,   
олардың нормативтік мәндері  
және есептеу әдістемесі туралы
нұсқаулықтың 10-қосымшасы    

Қазақстан Республикасының резидент еместері алдындағы міндеттемелерге банктердің капиталдандыру коэффициенттерінің кестесі (k8, k9)