Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу ережесін әділет органдарының қолдануы жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

     "Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 12 шілдедегі N 1063 қаулысын орындау үшін және әділет органдарының Қазақстан Республикасының азаматтарын құжаттандыру және тіркеу мәселелері жөніндегі қызметін жетілдіру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:

     1. Қосымша беріліп отырған Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу ережесін әділет органдарының қолдануы жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

     2. Облыстардың, Астана және Алматы қалалары Әділет департаменттерінің бастықтары:

     1) Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу жөніндегі жұмысты жүзеге асыратын қызметкерлердің Нұсқаулықты зерделеуін ұйымдастырсын, оның талаптарының мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз етсін;

     2) әділет органдарының аумақтық бөлімшелерін қажетті бланктермен және белгіленген үлгідегі журналдармен қамтамасыз етсін.

     3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Тіркеу қызметі комитетінің төрағасы М.Т.Таймерденовке жүктелсін.

     4. Осы бұйрық оны ресми жариялаған күннен бастап қолданысқа енгізіледі.

     Министр

     Келісілді
     Қазақстан Республикасы
     Бас прокурорының орынбасары -
     Бас прокуратураның Құқықтық
     статистика және есепке алу
     комитетінің төрағасы

     1 наурыз 2005 жыл

     Келісілді
     Қазақстан Республикасы
     Ұлттық қауіпсіздік комитетінің
     Шекара Қызметі
     Директорының орынбасары

     1 наурыз 2005 жыл

Қазақстан Республикасы 
Әділет министрінің   
2005 жылғы 4 наурыздағы 
N 74 бұйрығымен    
бекітілген       

Қазақстан Республикасының халқын
құжаттандыру және тіркеу ережесін әділет
органдарының қолдануы жөніндегі
НҰСҚАУЛЫҚ

1. Жеке басты куәландыратын құжаттарды беру

     Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу ережесін әділет органдарының қолдануы жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі - Нұсқаулық) Қазақстан Республикасының Конституциясына, "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы", "Халықтың көші-қоны туралы", "Сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізілімдері туралы" Қазақстан Республикасының Заңдарына, "Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу ережесін бекіту туралы" (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 12 шілдедегі N 1063 қаулысына, Қазақстан Республикасының басқа нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзірленді және ол Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу мәселелерін реттейді.
      Ескерту. Бірінші бөлімге өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     1. Әділет органдары Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке басын куәландыратын мынадай құжаттар береді:
     Қазақстан Республикасы азаматының паспорты;
     Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі.
     Жеке басты куәландыратын құжаттар иесінің қалауы бойынша мемлекеттік немесе орыс тілінде, ал Қазақстан Республикасы азаматының паспорты сонымен қатар ағылшын тілінде толтырылады.

     2. Қазақстан Республикасы азаматының паспорты олардың қалауы бойынша жасына қарамастан жарамдылығы он жыл мерзімге беріледі. Қазақстан Республикасы азаматының паспорты Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шыққан кезде жеке басын куәландыратын құжат болып табылады. Азаматтың өтініші бойынша паспорттың жарамдылық мерзімін оны тіркеген жері бойынша облыстық, Астана және Алматы қалаларының Әділет департаменттері паспорттың 30-бетіне тиісті жазбасы бар мөртаңба (1-қосымша) қою арқылы тұрғылықты жері бойынша тағы бір жыл мерзімге ұзартуы мүмкін, ол елтаңбалы мөрмен бекітіледі және халықты құжаттандыру және тіркеу қызметіне жетекшілік ететін Әділет департаменті бастығы орынбасарының немесе халықты құжаттандыру және тіркеу жөніндегі жұмысты ұйымдастыру бөлімі бастығының қолымен куәландырылады. Қазақстан Республикасының елден шалғай жерлерде тұрып жатқан азаматтарына ҚР азаматы паспортының жарамдылық мерзімін Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері ұзартады. Егер паспорттың 30 беті пайдаланылған жағдайда, мөртаңба паспорттың келесі бос бетіне қойылады.
      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

      3. Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі азаматтарға 16 жастан бастап беріледі және ол республика аумағында жарамды. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын барлық азаматтардың жеке куәлігі болуы тиіс.
      Жеке куәлік мынадай жарамдылық мерзімдеріне:
      16 жастан 25 жасқа дейін;
      25 жастан 45 жасқа дейін;
      45 жастан өмірлік беріледі.
      Жеке куәлікте:
      тегі, аты, әкесінің аты;
      туған күні мен туған жері;
      ұлты (иесінің қалауы бойынша көрсетіледі);
      заңды мекен-жайы;
      куәлікті берген органның атауы;
      берілген күні; жарамдылық мерзімі, куәліктің коды және штрих коды көрсетіледі;
      жеке сәйкестендіру нөмірі (бір рет беріледі және өзгерусіз қалады).
      Жаңа тұрғылықты тұратын жері бойынша тіркелген жағдайда жеке куәлік ауыстырылуы тиіс.
      Ескерту. 3-тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

      4. Қазақстан Республикасының азаматтары жеке куәлік жоғалған жағдайда немесе оның одан әрі пайдалану үшін жарамсыздығына байланысты азаматтардың өтініші бойынша жеке басын куәландыратын жаңа құжаттар алғанға дейін жарамдылық мерзімі 3 айға дейінгі уақытқа уақытша жеке куәлік беріледі (2-қосымша). Бұл мерзім иесінің арызы бойынша тағы 3 айға дейін ұзартылуы мүмкін.
     Уақытша жеке куәлік әділет органының уәкілетті қызметкерінің қолымен түсінікті етіп толтырылады.
     Толтыру азаматтың қалауы бойынша мемлекеттік немесе орыс тілдерінде жүргізіледі және ол жеке куәліктегі мәліметтерді қамтиды.
     "Туған жері" деген бағанда облысы және ауданы, ал Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде туғандар үшін - елі, ал "тұрғылықты жері" деген бағанда облысы, ауданы және елді мекені көрсетіледі.
     "Туған күні", "берілген күні", "дейін жарамды" деген бағандарда күні, айы, жылы цифрмен көрсетіледі (мысалы: 26.01.2004). Беру және жарамдылық мерзімін ұзарту әділет органының уәкілетті қызметкерінің қолымен және елтаңбалы мөрімен расталады.
     "Құжатты берген орган" деген бағанда тиісінше құжатты берген әділет органының бөлімшесі көрсетіледі.
     Уақытша жеке куәлікке көлемі 3,5 х 4,5 сантиметр (бұдан әрі - см) иесінің фотосуреті жапсырылады, ол әділет органының елтаңбалы мөрімен бекітіледі.
     Уақытша куәлікті беру және оның жарамдылық мерзімін ұзарту азаматтарға берілген уақытша жеке куәліктерді (бұдан әрі - УЖК) тіркеу журналында тіркеледі (3 қосымша).
     Уақытша жеке куәлік Қазақстан Республикасының аумағында жарамды және қысқа уақытқа қолданылатын құжат болып табылады.

     5. Жеке басын куәландыратын құжаттарды, сондай-ақ уақытша жеке куәліктерді бергені үшін "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)" Қазақстан Республикасының Кодексінде белгіленген көлемде мемлекеттік баж алынады.

2. Қазақстан Республикасы азаматының жеке
басын куәландыратын құжаттарды дайындау үшін
1-нысандағы арыздарды ресімдеу

     6. Қазақстан Республикасы азаматының паспортын және жеке куәлігін дайындау үшін 1-н арызы ресімделеді (4-қосымша).
     Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтарға 1-н арыз олардың тұрақты тіркелген жері бойынша Халыққа қызмет көрсету орталықтарында (бұдан әрі - ХҚО), ал ХҚО жоқ жерлерде, Қазақстан Республикасының әділет органдарының құжаттандыру және халықты тіркеу бөлімшелерінде ресімделеді. Қосымша тексеруді қажет ететін (жеке басын тексеру және азаматтығын анықтау) және мынадай себептермен келген: 1974 жылғы үлгідегі (КСРО) паспортты ауыстыру немесе оны жоғалтқаны бойынша қалпына келтіру; алғаш рет Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын куәландыратын құжатын алу үшін дер кезінде өтініш бермегенде 1-н арыздары әділет органдарының құжаттандыру және халықты тіркеу бөлімшелерінде ресімделеді. Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері арқылы 1-н арыздар Қазақстан Республикасының мына азаматтарына ресімделеді: ҚР тыс жерлерде тұрақты тұрып жатқандарға; шет мемлекеттердің аумағында орналасқан оқу орындарында күндізгі оқу нысанында білім алушыларға; шет мемлекеттерде кемінде бір жыл мерзімге жасалған еңбек шарты бойынша жұмыс істеп жатқандарға; көрсетілген адамдардың олармен бірге тұратын отбасы мүшелеріне; шетелде дипломатиялық қызметтің персоналымен бірге тұратын және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дипломатиялық немесе қызметтік паспортты алуға құқығы жоқ дипломатиялық қызмет персоналының туысқандарына.
      Қазақстан Республикасының азаматтары паспорттар мен жеке куәліктерді алу мәселесі бойынша тікелей өтініш жасаған кезде, 1-н арызды ресімдеуді және дайын құжаттарды беруді, сондай-ақ паспорттың жарамдылық мерзімін ұзартуды Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Тіркеу қызметі комитеті (бұдан әрі - ҚР Әділетмині ТҚК) жүргізе алады.
      Тұрақты тұратын жері болмаған жағдайда Қазақстан Республикасы азаматына жеке басын куәландыратын құжаттарды әділет органдары растаған уақытша тұратын жері бойынша, ал заңнамада көзделген тәртіппен ішкі істер органдары растайтын нақты тұратын жері бойынша беріледі.
      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     7. 1-н арызы нөмірі мен штрих коды бар қатаң есептегі баспаханалық бланк, бірыңғай ақпаратты деректер базасына енгізілетін ақпарат тасушы болып табылады және одан әрі жеке тұлғаның берген құжаттарының мекен-жай-анықтамалық жұмысымен сәйкес келуі мақсатында пайдаланылады.

     8. 1-н арыздар бланкілері реттік нөмірлері бойынша паспорттарды, жеке куәліктерді дайындау үшін 1-н арыздарының есебі 2-н кітаптарында (5 қосымша) есепке алынады.

     9. 1-н арыз қара, қара көк немесе күлгін түсті сиялы шарикті қаламмен толтырылады. 1-н арыздағы деректерді түзету туралы 1-н арыздың сыртқы бетіндегі бос орынға жазба жазылады, түзетілген жазба көрсетіле отырып, ол уәкілетті қызметкердің қолымен және елтаңбалы мөрмен дұрыс жазбаның көшірмесін жасап куәландырылады.

      10. Паспортты, жеке куәлікті алуға арналған түбіртек 1-нысандағы арыз бланкісі толтырылғаннан кейін одан бөліп алынады және арызданушыға беріледі.

      11. Жаңа паспорттар мен жеке куәліктер алғанға дейін бұрынғы құжаттары алынбайды.
      Азаматтың өтініші бойынша шет мемлекеттің қолданыстағы визасы бар ауыстырылуға тиіс паспорт алынбайды. Бұл ретте жарамсыз паспорт (паспорттың бір жақ шетін тескішпен тесу арқылы) өтелуге тиіс, паспорт иесіне паспортты кейіннен тіркелген жері бойынша әділет органына тапсыру қажеттігі туралы хабарланады. 1-н арыздың артқы бетіне тиісті белгі қойылады. Құжаттың жарамсыздығы туралы мәлімет Нұсқаулықтың 17-тармағында айқындалған тәртіппен жіберіледі.
       Ескерту. 11-тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

      12. 1-н арызды толтырудың негізділігі мен дұрыстығы 1-н арызын толтырған қызметкердің (ХҚО операторы) қолымен оған берілген дербес коды көрсетіліп куәландырылады. Құжаттандыру және халықты тіркеу бөлімшелері мен ХҚО операторларының дербес кодтары төрт таңбалы әріп-санды индекстерден тұрады, ондағы 1-ші белгі (латын әрпі) - облыс коды, 2-ші белгі (латын әрпі) - ауданның коды, 3 және 4-ші белгі - өңір ішінде 1-нысан арыздарын ресімдеуге жіберілген қызметкердің тіркеу нөміріне сәйкес келетін 00 ден - 99 дейінгі араб сандары. 1-н арыздарды ресімдейтін қызметкерлер (ХҚО операторы) ауысқан кезде, олардың дербес кодтары жарамсыз деп есептеледі. Бұл ретте жаңадан тағайындалған маманға кодтың алғашқы екі белгісін өзгеріссіз қалдырып, осы бөлімшедегі пайдаланылмаған бос реттік нөмірлердің ішінен келесі код белгісі беріледі. Қызметкерлерге (ХҚО операторларына) берілген кодтар туралы мәлімет ҚР Әділетмині ТҚК-ге жолданады.
      Дербес кодтардың әріптік индекстерін ҚР Әділетмині ТҚК береді, ал сандық индекстерді Әділет департаменттерінің халықты құжаттандыру және тіркеу жұмысын ұйымдастыру бөлімдері жаңартады және Департаменттердің бастықтары бекітеді.
      1-н арызды өздерінің дербес кодтарымен толтырған және куәландырған әділет органдарының мамандары, ХҚО операторлары, сондай-ақ 1-н арызды ресімдеген ҚР шет елдердегі мекемелерінің қызметкерлері 1-н арызға енгізілген мәліметтердің дұрыстығы мен оны ресімдеудің негізділігіне дербес жауап береді.
      Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     13. 1-н арызды ресімдеу кезінде 1-н арыздар картотекасы бойынша арызданушыда бұрын берілген құжаттардың бар-жоғын тексеру жүзеге асырылады. Бұл ретте 1-н арыздардағы деректер және фотосуреттердің ұқсастығы салыстырылады.

     14. 1-н арызын ресімдеу туралы шешім қабылдау үшін Қазақстан Республикасының азаматтары тұрғылықты тұратын жерінде тіркелгенін растайтын азаматтарды тіркеу кітабын, құжат үшін мемлекеттік бажды төлегені туралы түбіртекті, фотосуреттерді және төменде аталған құжаттардың бірін ұсынуы қажет:
     туу туралы куәлік;
     Қазақстан Республикасы азаматының паспорты;
     Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі;
     1974 жылғы үлгідегі бұрынғы КСРО паспорты;
     бұрынғы КСРО жалпы азаматтық шетел паспорты;
     офицердің жеке куәлігі (бұрын жеке басының құжаттары болмаған әскери қызметшілер үшін ғана);
     қайтуға берілген куәлігі;
     белгіленген нысандағы Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы анықтама;
     бостандығынан айыратын жерден босатылғаны туралы анықтама;
     қабылдау-тарату бөлімінің арнайы қаулысы.
     Бұл ретте мыналарды басшылыққа алған жөн:
     1) 1-н арызды тек жеке куәлікке ресімдеген жағдайда көлемі 3,5 х 4,5 см. екі фотосурет ұсыну қажет. 1-н арызды жеке куәлікті паспортпен бірге немесе тек паспортқа ресімдеу кезінде арызданушы үш фотокарточка ұсынуы қажет.
     Фотосурет арызданушының құжат ресімдеу кезіндегі жасына сәйкес, қатаң түрде жарық жерде алдынан түсірілген болу керек, бұл ретте адамның беті фотосуреттің жалпы көлемінің 75 % жуығын алуы тиіс. Фотосуреттер фотобаспа әдісімен бір негативтен қалың фотоқағазда басылуы қажет. Компьютерлік сканерлеу және модельдеу немесе ксерокөшірме әдісімен дайындалған суреттерді пайдалануға жол берілмейді.
     1-н арыздың сыртқы бетінде арыз берушінің фотосуреті жапсырылады және әділет органы құжаттандыру және тіркеу бөлімшесінің елтаңбалы мөрімен куәландырылады.
     Фотосурет карточкалары:
     1-н арыздың алдыңғы бетінде арнайы бөлінген орынға;
     1-н арыздың сыртқы бетінде елтаңбалы мөрмен куәландырылған 18-жолдың қатарына жапсырылады. Мөр бедері анық, еркін оқылатын болуы керек, бұл ретте мөр нөмірін фотосуретке емес бланкіге қою керек;
     паспортты дайындау кезінде үшінші фотосурет 1-н арыздың фотосуретке арналған қалтасына орналастырылады.
      2) 1-н арызда арызданушының қолы өз қолымен қара, көк немесе күлгін түсті сиялы шарикті қаламмен қойылады. Сия және капилляр (гельді) қаламдарды пайдалануға жол берілмейді. 1-н арызды ресімдеу кезінде:
      16 жасқа дейінгі балаларға;
      мүгедектігі бойынша, сауатсыздығына байланысты әрекетке қабілетсіздерге;
      ерекше жағдайларда, қол қоюдан бас тартқандарға (тергеу-қамауға алынғандар, тергеудегі адамдар) 1-н арызға қол қоймауларына болады. Көрсетілген жағдайларда қол қоюға арналған баған бос қалдырылады, дәлелдейтін құжаттың көшірмесі (зейнеткердің мүгедектігі жөніндегі куәлігі, денсаулығы туралы анықтама, құқық қорғау органының актісі) алынады, арыздың келесі бетіндегі бос орынға қол қойылмау себебін көрсету қажет.
      Ескерту. 2) тармақша жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.
     3) 1-н арызды толтыру кезінде арызданушының тегі, аты, әкесінің аты және басқа да деректері, сондай-ақ елді мекеннің және құжаттарды берген органдардың атауы 1-н арызды ресімдеу үшін негіз болып табылатын құжаттардағы жазбаларға сәйкес жазылады, бұл ретте Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан елді мекендердің атауы қолданыстағы әкімшілік-аумақтық бөлінуге сәйкес жазылады;
     4) барлық кодтар, сондай-ақ тіркелген жерінің мекен жайы және оларда қабылданған қысқартулар кодтар мен қысқартулардың анықтамалықтарына сәйкес көрсетіледі (6 қосымша). Кодтар мен қысқартулардың анықтамалықтары өзгерген жағдайда орталықтырылған түрде жеке өкімхатымен жіберіледі.
     5) 6, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19-жолдардағы күндер сандармен мынадай ретпен қойылады: жылы, айы, күні. Мысалы: 2004.01.21.
      Ескерту: 14-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Әділет Министрінің 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 338 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз) бұйрығымен.

     15. Туу туралы куәліктің негізінде 16 жасқа толған азаматтарға жеке басын куәландыратын құжаттар ресімдеу кезінде ата-анасының бірінің (қорғаншысының, қамқоршысының) жеке куәлігі және ата-анасының (қорғаншысының, қамқоршысының) тұрғылықты тұратын жері бойынша тіркелгенін растайтын азаматтарды тіркеу кітабы ұсынылады.

     16. Жеке басты куәландыратын құжаттар алу үшін қолдаухатпен алғаш рет өтініш білдірген және туу туралы куәлігін ұсынған 18 жастан асқан адамдарға 1-н арызды ресімдеу туралы шешім олардың жеке басын тексеріп, Қазақстан Республикасы азаматтығына қатыстылығын анықтағаннан кейін қабылданады. Уәкілетті қызметкер арызданушыдан дер кезінде жеке басты куәландыратын құжатын алмау себебі туралы түсініктемесін, толық өмірбаянын, туу туралы куәлігінің көшірмесін қабылдайды, ұсынылған туу туралы куәлігін растау үшін АХАЖ органынан акт жазбасының көшірмесін, әскери есеп туралы мәліметті (әскери билеті немесе әскерге шақырту куәлігінің көшірмесі) сұратады, азаматтың жақын туыстарын (бір немесе одан да көп), немесе оны ұзақ уақыт білетін (екі адамнан кем емес) адамдарды тарту арқылы оның жеке басын растау анықтамасы (41-қосымша) толтырылады.
      Қажет болған жағдайда Қазақстан Республикасының азаматтығына қатыстылығын растау талап етілгенде қосымша құжаттар жиналады.
      Жеке басын тексеру туралы қорытынды (42-қосымша) шығарылғаннан кейін материалдар жеке номенклатуралық іске тігіледі.
      Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын куәландыратын құжаттары және Қазақстан Республикасы аумағында тұрақты тіркеуде жоқ 18 жастан асқан адамдар, Қазақстан Республикасы азаматтығына қатыстылығын анықтау үшін аумақтық ішкі істер органдарының көш-қон полициясы бөлімшелеріне өтініш білдіреді.
      Ескерту. 16 тармақ жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     17. 1-н арызды толтыру кезінде мынаны басшылыққа алу қажет.
     "ЖЕКЕ КУӘЛІК, ПАСПОРТ БЕРУГЕ АРЫЗ" деген нөмірсіз жол тапсырыс берілетін құжаттың түріне сәйкес жеке куәлік және паспорт үшін латынша "N" бас әрпін қою арқылы толтырылады. Егер арызданушы тек жеке куәлік немесе тек паспорт алса, екінші жол толтырылмайды.
     "ЖЕКЕ КУӘЛІК, ПАСПОРТ" деген 1-жолда 1-н арызды ресімдеудің бір немесе бірнеше себептерінің (7 кодқа дейін) коды көрсетіледі, мысалы құжатты ауыстыратын жасқа толуы "02", тегін өзгертуі "04", жеке куәліктің жоғалуы "09", мекен жайын ауыстыруы "10" және т.б.
     1-ақпараттық жолдағы кодтар мынадай тәртіпте көрсетіледі:
     "00" коды 1-н арызды 16 жасқа дейінгі балаларға паспортты беруге ресімдеу кезінде көрсетіледі, бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда туу туралы куәлігінің деректері жазылады. Паспортты берген кезде туу туралы куәлікте құжаттың нөмірі және оны берген күні көрсетіледі.
     "01" коды 16 жасқа толған азаматтар үшін көрсетіледі, бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда туу туралы куәлігінің деректері жазылады.
     Егер азамат 16 жасқа толғанға дейін паспорт алған болса, 16 жасқа толғанда 1-н арызды ресімдеу кезінде 9, 10, 11-жолдарда оның паспортының деректері көрсетіледі, ал 1-н арыздың сыртқы бетіндегі бос орынға туу туралы куәлігінің деректері жазылады. Паспортты, жеке куәлікті берген кезде туу туралы куәлікте құжаттардың нөмірі және оны берген күні көрсетіледі.
     "02" және "03" кодтары тиісінше 25 және 45 жасқа толғанда жеке куәлікті алуға 1-н арызды ресімдеу кезінде көрсетіледі, бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда арызданушының бұрынғы жеке куәлігінің деректері жазылады.
     "04" коды арызданушы тегін, атын, әкесінің атын өзгерткен кезде көрсетіледі, бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда арызданушының бұрынғы жеке куәлігінің деректері, ал 5-жолда арызданушының бұрынғы тегі, ал 3 және 4 жолдарда өтініш берушінің әкесінің аты жазылады. Азаматтық хал актілеріне өзгерістер енгізе отырып азаматтың тегі, аты, әкесінің аты өзгерген жағдайда 1-н өтінішінің екінші жағындағы бос орында АХАЖ органының құжатының деректері көрсетіледі.
     "05" коды арызданушы туған күнін өзгерткен кезде көрсетіледі, бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда арызданушының бұрынғы жеке куәлігінің деректері жазылады. 1-н арыздың сыртқы бетіндегі бос орында туған күнін өзгертуі туралы АХАЖ органдары куәлігінің деректері көрсетіледі. Әділет органының құжаттандыру мәселелері жөніндегі маманы туған жылын өзгертудің дұрыстығын нақтылау үшін акт жазбасының көшірмесін сұратады.
      Анықтамалық деректерін өзгерту негізінде ("04", "05" коды) жеке куәлік, паспорт алуға 1-н арызын ресімдеу осы мәселе бойынша қорытынды (43-қосымша) шығарылғаннан кейін жүргізіледі.
     "06" коды жеке басын куәландыратын құжаттарда жіберілген қателер табылған жағдайда көрсетіледі. Бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда қате табылған жеке куәліктің немесе паспортының, егер ол жеке куәліктен бөлек ресімделсе, деректері жазылады. Дайындалған жеке басын куәландыратын құжаттарда өндірістік ақауға жол берілген жағдайда жаңадан ресімделген 1-н арызбен бірге бұрынғы 1-н арызды және жіберілген қатесі бар құжатты ҚР ӘМ ТҚК-ға жіберген жөн. Бұл ретте олар жалпы тізімге енгізілмей, жеке тізіліммен жіберіледі. Жаңа құжат дайындалғаннан кейін бұрынғы (қатесі бар) құжат өндірістік ақау ретінде "Ақпаратты-өндірістік орталық" Республикалық мемлекеттік кәсіпорнында (бұдан әрі - "АӨО" РМК) жойылады, ал екі 1-н арыз дайындалған құжатпен бірге ресімделген жері бойынша қайтарылады. Егер қателерге әділет органдары құжаттандыру және тіркеу бөлімшелерінің немесе 1-н арызды толтырған басқа да уәкілетті органдар қызметкерлерінің кінәсінен жол берілген болса, онда ҚР ӘМ ТҚК-ға қате табылған жол көрсетіле отырып, нақты еместігі туралы сыртқы бетіне жазба жазылып, 1-н арыз жіберіледі. Жазба уәкілетті қызметкердің қолымен куәландырылады және елтаңбалы мөрмен бекітіледі. Қатесі бар құжат әділет органында осы Нұсқаулықтың 48-тармағында белгіленген тәртіппен жойылады.
      Өтініш берушінің "АӨО" РМК-ның деректер қорындағы фотосуреті оның жеке басын куәландыратын құжатындағы фотосуретімен сәйкес келмейтіндігі анықталған кезде, маман жеке басты растау анықтамасын жасай отырып, құжатталушының жеке басы мен құжаттағы фотосуретінің сәйкессіздік себептеріне міндетті тексеру жүргізеді, содан кейін қорытынды шығарады және 1-н арызбен, жарамсыз құжатты жою туралы актімен бірге ҚР Әділетмині ТҚК-ге жіберіледі.
      Тегін, атын, әкесінің атын, жерін, туған күнін ауыстыруға байланысты 1-н арызын ресімдеген кезде Қазақстан Республикасы Бас прокурорының 2004 жылғы 29 сәуірдегі N 23 бұйрығымен бекітілген Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 2843 болып тіркелген Арнайы есептердің жекелеген түрлерін жүргізу және пайдалану ережесінің (бұдан әрі - Арнайы есептерді жүргізу ережесі) 27-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің (бұдан әрі - ҚСжАЕК) аумақтық басқармасына анықтау деректерін (тегін, атын, әкесінің атын, ұлтын, туған күні және жерін) өзгертуге байланысты аудандық және қалалық әділет органдарына жеке басты куәландыратын құжаттарды ауыстыру мәселесі бойынша өтініш білдірген азаматтар туралы мәліметтер әр айдың 15 және 30 күні бұйрықпен белгіленген нысанда жолданады.
      Құжаттандыру мәселесі бойынша азаматтар жүгінген барлық жағдайларда, нақты мән-жайларға байланысты ұсынған құжаттың түпнұсқа екендігі күмән тудырса, сондай-ақ 1-н арызды негізсіз ресімдеу анықталған кезде, құжатталатын адамның жеке басын тексеру:
     онымен бірге тұрған және жұмыс істеген адамдардың тануына ұсыну үшін фотосуретті жібере отырып, бұрынғы мекен жайлары, жұмыс орындары бойынша;
     ата-аналарының, туысқандарының немесе бұрыннан тұратын адамдардың тануына ұсыну үшін тексерілетін адамдардың фотосуретті жібере отырып және қажет болған жағдайда Азаматтық хал актілерін жазу органдарынан (бұдан әрі - АХАЖ) туу туралы акт жазбасының көшірмесін талап ете отырып, туған жері бойынша жүргізіледі. Егер ата-аналары немесе туысқандары тексерілетін адамдардың туған жерінде тұрмаса, онда фотосурет карточкаларымен сұрау салулар олардың нақты тұратын жерлеріне жіберіледі;
     тиісті мемлекеттік мұрағаттар бойынша;
     ішкі істер органдарының жедел және криминалистикалық есептері бойынша;
     жергілікті әскери басқарма органдарының есебі бойынша;
     Қазақстан Республикасы Бас Прокуратурасының ҚСжАЕК есебі бойынша;
     мекен-жай бюросы бойынша жүргізіледі.
     Жоғарыда аталған адамдарға 1-н арыздарды ресімдеу және құжаттар беру олардың жеке басын анықтау жөніндегі тексеру аяқталғаннан кейін және қорытынды шығарылғаннан кейін жүргізіледі. Жүргізілген жеке басын тексеру жөніндегі материалдар жеке номенклатуралық іске тігіледі.
     "07" коды құжат пайдалануға жарамсыз болған жағдайда (бүлдіру, ескіру, паспорттың барлық беттерін пайдалану) көрсетіледі, бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда жарамсыз құжаттың деректері жазылады.
     "08" коды азамат өзінің ұлтын өзгерткенде көрсетіледі, бұл ретте 9, 10, 11-жолдарда бұрынғы жеке куәліктің (немесе паспорттың - шетелде тұратындар үшін) деректері жазылады, ал 1-н арыздың артқы бетінде уәкілетті қызметкердің қолымен және елтаңбалы мөрмен расталған ұлтты өзгерту бойынша қорытындының нөмірі мен күні қойылады. 8-жолда арызданушының жаңа ұлты, ал 8-жолдың астына бұрынғы ұлты жазылады. Сондай-ақ "08" коды азамат жеке басын куәландыратын құжаттарда ұлтын көрсеткісі келмеуіне байланысты, оларды ауыстырғанда 1-н арызды ресімдеу кезінде көрсетіледі. Бұл жағдайда қорытынды шығарылмайды, 8-жол толтырылмайды, онда "999" коды қойылады. Ұлтын өзгерту жөніндегі материалдар жеке номенклатуралық іске тігіледі.
     "09" коды азамат жеке куәлігін жоғалту себебі бойынша 1-н арызды ресімдеу кезінде көрсетіледі. 9, 10, 11-жолдарда жоғалған жеке куәлігінің деректері жазылады, ал 1-н арыздың сыртқы бетіне жоғалған құжатты қалпына келтіру бойынша істің нөмірі және күні жазылады. Паспорты болса, жоғалған жеке куәлігін қалпына келтіру жөніндегі іс ашылмайды, 9, 10, 11-жолдарда қолындағы паспортының деректері көрсетіледі.
     "10" коды азамат тіркелген жерін ауыстырған кезде көрсетіледі. 9, 10, 11-жолдарда арызданушының жеке куәлігінің деректері жазылады. Бұл ретте 14-жол (бұрынғы тіркелген жері) міндетті түрде толтырылады.
     "11" коды 1974 жылғы үлгідегі КСРО паспортын немесе оны жоғалтуына байланысты қалпына келтіруде, бұрынғы КСРО-ның жалпыазаматтық шетелдік паспортын, офицердің жеке куәлігін, азаматтығы жоқ адамның куәлігін ұсынған кезде жеке куәлік пен паспортты ресімдеген жағдайларда көрсетіледі.
      Құжаттандырылу үшін азаматтар 1974 жылғы үлгідегі КСРО паспорты мен жоғарыда аталған құжаттарды ұсынған кезде (азаматтығы жоқ адамның куәлігін қоспағанда), олардан жеке басты куәландыратын құжаттарды дер кезінде алмау себептері жөнінде, осы құжаты бойынша тұрған жерін көрсетіле отырып, жазбаша толық түсініктеме (еркін нысанда) алынады, тұрғылықты жерінде тіркелгендігін анықтайтын құжат (тексеру материалына тігу үшін оның көшірмесі), әскери есеп туралы мәліметтер (әскери билетінің көшірмесі).
      1-н арызды көрсетілген құжаттардың негізінде ресімдеу өтініш берушінің ҚР азаматтығына қатыстылығын анықтау үшін тіркеу заңдылығын анықтағаннан кейін жүргізіледі, яғни облыс орталықтарының мекен-жай-анықтама бюроларынан немесе аумақтық әділет органдарының картотекаларынан, сондай-ақ ПИК (пәтер карточкалары бойынша), селолық, ауылдық округтердегі шаруашылық кітаптарынан тіркелгендігі туралы мәліметтер сұратылады. Тіркелу фактісін анықтау үшін бұрынғы тұрған жерлері бойынша сауалдар жіберіледі. Осындай тексеру паспортта қойылған тіркеу мөрінің түпнұсқалығына күмән туындаған кезде жүргізіледі.
      Қызметкер аталған тұлғаға паспорттың берілгендігін және фотосуреттердің ұқсастығын растау, сондай-ақ ерекше белгілерінің болу мәніне тексеру жүргізу үшін (мысалы, азаматтығы, ауыстыруы, паспортты жоғалтуы, құзыретті органдардың сауалдары туралы) осы паспортты берген органнан азаматтың фотосуреті бар 1-н арызының көшірмесін міндетті түрде сұратады. Егер 1-н арызының көшірмесінің қызметтік белгілер деген бағанында құзыретті органдардан бұрын келіп түскен хабарламалар туралы жазба болса, онда осы мекен-жайлар бойынша адам туралы қосымша ақпарат алуға сауал жіберіледі. 1-н көшірмесі тексерілген материалдарға тігілді. 1974 жылғы үлгідегі паспорт белгіленген тәртіппен жойылуы тиіс, ал оның деректері ресімделетін 1-н арыздың 9, 10, 11-жолдарына жазылады.
      Өтініш білдірушінің Қазақстан Республикасының азаматтығын растайтын құжаттары болмаған кезде, өтініш білдірушілер ҚР азаматтығын растайтын құжаттар алу үшін ішкі істер органдарына жіберіледі.
     "14" коды 1-н арызды елді мекен атауының өзгеру себебі бойынша ресімдеу кезінде көрсетіледі. 14-жол толтырылмайды, ал 9, 10, 11-жолдарда қолындағы жеке куәлігінің деректері жазылады.
     "15" коды 1-н арызды Қазақстан Республикасында тұрақты тұру үшін шетелден қайтып оралған Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке куәлік ресімдеу кезінде көрсетіледі. Бұл ретте 14-жол (бұрынғы тұрғылықты жері) толтырылады, ал 9, 10, 11-жолдарда арызданушының қолындағы Қазақстан Республикасы паспортының деректері жазылады.
     "16" коды құжаттарды дайындаудың жаңа технологиясына (түсті фотосурет, тұрғылықты жерін жазу, штрих код және т.с.с.) сәйкес олардың түрлерінің өзгеруіне байланысты иесінің қалауы бойынша 1-н арызды жеке куәлікке және паспортқа ресімдеу кезінде көрсетіледі.
     1-н арыздың 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 12-жолдары 1-н арызды ресімдеу үшін негіз болған құжатына сәйкес толтырылады. 1-н арызындағы және паспорттар, жеке куәліктер алуға төлеген түбіртегіндегі тегі, аты, әкесінің аты бірдей болуы керек. 7-жолда ерлерге - 1, әйелдерге - 2 саны қойылады.
     1-н арызда 9, 10, 11-жолдар кодтарды бірге қоя отырып, 1-н арызды ресімдеу үшін негіз болған құжатқа сәйкес толтырылады:
     "01" туу туралы куәлік;
     "02" 1974 жылғы үлгідегі бұрынғы КСРО паспорты;
     "03" Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі;
     "15" азаматтығы жоқ адамның куәлігі (адамды Қазақстан Республикасының азаматы деп таныған жағдайларда).
     "04" жалпы азаматтық шетел паспорты;
     "06" офицердің жеке куәлігі (тек бұрын жеке басын куәландыратын құжаттары болмаған әскери қызметшілері үшін);
     "08" Қазақстан Республикасының азаматтығын қабылдағаны туралы белгіленген нысандағы анықтамасы;
     "12" Қазақстан Республикасы азаматының паспорты.
     11-жол қысқартуларсыз толтырылады, құжатты берген қалалық, аудандық органның атауы, сондай-ақ облыстың атауы, Астана, Алматы қалалары толық көрсетіледі.
     1-н арыздың 12-жолында Қазақстан Республикасының аумағында туған азаматтар үшін көрсеткен құжатына сәйкес тиісті жолдарда - облыс, Астана, Алматы қалалары, аудан және оларға тиісті кодтар, елді мекен жазылады. Шетелде туғандарға тиісті жолдарда елдің, облыстың (өлкенің) ауданның, елді мекеннің атауы жазылады, бұл ретте тек елдің коды көрсетіледі, басқа кодтар қойылмайды.
     1-н арыздың 13, 14-жолдары тиісті жолдарда арызданушының қазіргі және бұрынғы тіркелген тұрғылықты жерінің мекенжайы көрсетіле отырып, толтырылады. 14-жол тіркелген жерін өзгерткен және Қазақстан Республикасына тұрақты тұру үшін қайтып оралған кезде толтырылады.
     1-н арыздың 15-жолы Қазақстан Республикасының азаматтығын қабылдаған адамдарды ресімдеу кезінде толтырылады. Тиісті жолдарда арызданушы бұрын азаматы болған ел және азаматтықты қабылдау туралы анықтамаға сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтығын қабылдаған күні көрсетіледі.
     1-н арыздың 16-жолы арызданушының отбасы жағдайына сәйкес 1, 2, 3, 4 кодтарын қою арқылы толтырылады. 2 кодын қою кезінде жұбайының тегі, аты, әкесінің аты, некенің тіркелген күні және тіркеген орган, жұбайлардың некеге тұрғанға дейінгі тегі жазылады.
     1-н арыздағы 17-жолының тиісті жолдарға 16 жасқа дейінгі балалардың тегі, аты, әкесінің аты жазылады. Егер арызданушының 16 жасқа дейінгі балалары үштен көп болса, олар туралы мәлімет 1-н арызға жапсырылатын "17-жолға қосымша" деген жазба енгізілген бөлек парақта жазылады.
     1-н арыздың 18, 19-жолдарында ата-анасының тегі, аты, әкесінің аты және олардың туған күні жазылады. Арызданушыда ата-анасы туралы қандай да бір мәлімет болмаған жағдайда осы мәліметтерге тиісті жолдар толтырылмайды. Ата-анасының бірі немесе екеуі туралы мәліметтер мүлде болмаған жағдайда тиісті жолда "МӘЛІМЕТТЕР ЖОҚ" деген жазба жазылады.
     1-н арыздың 20-жолында құжатты беретін қызметкер паспорттың нөмірін және дайындалған күнін, иесінің құжаттарды алған күнін, оның қолын, қызметкердің тегі мен қолын көрсетеді.
      Ескерту. 17 тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     18. Құжаттар үшін төлем туралы түбіртектерде 1-н арыздардың нөмірлері жазылады. Түбіртектер ревизиялық-қаржылық тексеріс өткізілгенге дейін 1-н арыздар ресімделген жері бойынша әділет органдарында сақталуы тиіс, содан кейін қатаң есептегі бланкілердің ревизия актісінде құжаттардың жалпы сомасын көрсете отырып жойылады.

     19. Жеке басын куәландыратын құжатты алуға 1-н арызды ресімдеген күннен бастап 2 ай мерзімнен кешіктірілмей беріледі.
      Азаматтардың өтініші бойынша, жеке басты куәландыратын құжатты қысқалау мерзімде алу үшін, құжаттарды ақылы негізде жеделдетіп әзірлеуді қолдану мүмкін.
      Ескерту: 19-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Әділет министрлігінің 2005 жылғы 18 маусымдағы N 160 бұйрығымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз).

     20. Ресімделген 1-н арыздарды әділет органдары құжаттарды дайындауға мынадай тәртіппен жібереді:
     Ресімделген 1-н арыздарға әділет органдарының аудандық және қалалық құжаттандыру және тіркеу бөлімшелері 3 дана тізілім (7-қосымша) толтырады, онда 1-н арыздың нөмірі, арызданушының тегі, аты, әкесінің аты, толтырған күні, тізілімге енгізілген 1-н арыздардың саны (оның ішінде жеке куәліксіз паспорттарды дайындауға, жеке куәлікпен бірге паспорттарды дайындауға, тек жеке куәлікті дайындауға жеке-жеке) көрсетіледі.
     Тізілімнің екі данасы 1-н арыздарымен бірге облыстардың, Астана, Алматы қалаларының Әділет департаментіне жіберіледі.
     Облыстардың, Астана, Алматы қалаларының Әділет департаменті аудандық, қалалық бөлімшелерінен алған тізілімдер мен 1-н арыздарының негізінде аудандық, қалалық құжаттандыру және тіркеу бөлімшесінің атауын, аудандық, қалалық тізілімдердің шығыс нөмірлерін және толтырылған күнін, олардағы 1-н арыздардың санын көрсете отырып, 3 данада тізілімдер жинағын (8-қосымша) толтырады.
     Тізілімдер жинағының екі данасына аудандық, қалалық бөлімшелерінің тізілімінің екінші данасын қоса бере отырып, Әділет департаменті бөлімінің бастығы қол қояды және ол ҚР ӘдМ ТҚК-не жіберіледі.
     Тізілімдер жинағының бір данасы және қалалық, аудандық бөлімшенің тізілімінің бір данасы соңғы ревизия жүргізілгеннен кейін 3 жылдан артық мерзімге сақтау үшін Департаменттің жеке номенклатуралық ісіне тігіледі.
     Облыстардағы, Астана, Алматы қалаларындағы Әділет департаменттерін тексерген кезде анықталған 1-н арыздар пысықтау үшін қайтарылуы тиіс, аудандық, қалалық бөлімшелердің тізілімдерінен алынады және тізілімдер жинағын құрастырған кезде есепке алынбайды.
     ҚР ӘдМ ТҚК-сі 1-н арыздардың дұрыс толтырылуын тексеруді жүзеге асырады, сондай-ақ деректер базасындағы адам туралы мәліметтердің сәйкес келмеуіне байланысты "АӨО" РМК-дан 1-н арыздарды қайтару кезінде негізсіз құжаттандыру фактілерін анықтау жөніндегі жұмысты жүргізеді.
     1-н арыздарды аудандық, қалалық бөлімшенің тізілімімен және Әділет департаменті бөлімінің тізілімдер жинағымен бірге ҚР ӘдМ ТҚК-нен құжаттарды дайындау үшін "АӨО" РМК-ның өндірісіне береді, 1-н арыздар мен құжаттармен бірге одан әрі облыстардың, Астана, Алматы қалаларының Әділет департаменттеріне жіберу үшін қайтарылады.

     21. Жеке куәліктер мен паспорттарды "АӨО" РМК-да дайындау 1-н арыздардың өндіріске келіп түскен күнінен бастап 15 күнге дейінгі мерзімді құрайды. Құжаттарды басып шығару кезегін ҚР ӘдМ ТҚК-сі айқындайды.
     Келіп түскен 1-н арыздар ішінен құжаттарды бірінші кезекте басып шығару қажет болған жағдайда ҚР ӘдМ ТҚК-сі алғаны туралы белгі жасай отырып, тізілімнен осы арыздарды алады және осы 1-н арыздарды "АӨО" РМК-ға өндіріске жіберуге жеке тізілімдер (9 қосымша) жасайды.
      Ескерту: 21-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Әділет министрлігінің 2005 жылғы 18 маусымдағы N 160 бұйрығымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз).

     22. Жіберілген қателері үшін ҚР ӘдМ ТҚК-сі пысықтауға қайтарған 1-н арыздар облыстық, Астана, Алматы қалаларының Әділет департаменттеріне түскен күннен кейін кемінде 10 күн мерзімде пысықталуы керек, мұнан кейін олар құжаттарды дайындауға жеке тізілімдермен жіберіледі. Бұл ретте ілеспе хатта пысықтауға қайтарылған осы 1-н арыздар тізілімдерінің бұрынғы шығыс нөмірлері міндетті түрде көрсетіледі (әрбір 1-н арыз бойынша шығыс N жеке көрсетілуі қажет). Пысықтауға қайтарылған 1-н арыздар тіркеу журналында (10-қосымша) ескеріледі.
     1-н арыздар бойынша құжаттар пысықтаудан кейін және жазбалардың дәлсіздігі бойынша "АӨО" РМК-да бірінші кезекте дайындалуы тиіс.

     23. Дайындалған жеке куәліктер мен паспорттарды облыстық, Астана, Алматы қалаларының Әділет департаментіне жіберу кезінде ҚР ӘдМ ТҚК-сі 2 данада тізілім құрастырады (11 қосымша). Бір данасы ҚР ӘдМ ТҚК-да қалады, ал тізілімнің екінші данасы тізілімге енгізілген басылып шыққан қосымшасымен ("АӨО" РМК диспатчы) 1-н арыздармен және дайындалған құжаттармен бірге облыстық, Астана, Алматы қалаларының Әділет департаменттеріне жіберіледі.

     24. Облыстық, Астана, Алматы қалаларының Әділет департаменттері ҚР ӘдМ ТҚК-дан келіп түскен 1-н арыздар мен дайындалған құжаттардың тізілімін тіркеу журналында (12 қосымша) тіркейді. Келіп түскен 1-н арыздар және дайындалған құжаттар аудандық, қалалық бөлімшелерге бөлінеді және оларға тізілім бойынша беріледі (13 қосымша). Тізілімдер жеке номенклатуралық іске түзіледі.

     25. Келіп түскен тізілімдер және дайындалған құжаттармен бірге 1-н арыздар аудандық, қалалық әділет органдарында есепке алу журналында тіркелінеді (12 қосымша). Тізілімдер ревизиядан кейін кемінде 3 жыл сақтау мерзімімен жеке номенклатуралық іске тігіледі.

     26. Дайындалған құжаттарды арызданушылардың қолына уақытылы беруді бақылауды әділет органдарының құжаттандыру және тіркеу бөлімдерінің қызметкерлері жүзеге асырады.

     27. Берілген жеке куәліктер, паспорттарға арналған 1-н арыздар әділет органдарында арнайы картотекаларда сақталады.
     1-н арыздарының картотекаларда сақтау мерзімі - 75 жыл.

     28. Картотека оларды ресімдеу және азаматтардың тіркелу жері бойынша әділет органдарының өрт-күзеттік сигнализациямен жабдықталған, терезелері торланған, қалың қабырғамен сенімді жабылған, темір есікпен қапталған жеке оқшауланған үй-жайларда орналасуы қажет.
     Дайындалған құжаттарға арналған 1-н арыздарды жоғалтпас үшін картотекамен жұмыс істеу үшін оның сақталуына жауап беретін функционалды міндеттер жүктелетін қызметкерлер бөлінеді. Функционалдық міндеттеріне осы жұмыстар жатпайтын қызметкерлердің картотекаға кіруіне үзілді-кесілді тыйым салынады.
     1-н арызды картотекаға орналастыру құжаттарды иелеріне беру фактісі тексерілгеннен кейін және 2-н журналмен салыстырып тексерілгеннен кейін жүргізіледі.
     1-н арызды картотекаға орналастыру қатаң түрде әліпби ретімен жүргізіледі. Тегі бірдей әріптен басталатын адамдардың 1-н арызы теріліп алынады және тегінің екінші әрпі бойынша, одан кейін үшінші т.с.с. алфавит ретімен орналастырылады.
     Мысалы: Абдықалықов, Авдеев, Ағыбергенов;
     Базаров, Баитов, Бақтұрсынов және т.б.
     Тегі бірдей адамдардың 1-н арыздары картотекаға аты мен әкесінің аты бойынша әліпби ретін сақтай отырып орналастырылады.
     Мысалы. Азаров Алексей Антонович, Азаров Алексей Артемович, Азаров Алексей Васильевич және т.б.
     1-н арызда тегі, аты, әкесінің аты бірдей болған жағдайда туған жылы бойынша өсуі ретімен, одан кейін туған жерінің қала, аудан, елді мекендері бойынша әліпби ретімен орналастырылады.
     Мысалы: Баринов Аркадий Исаевич, 1966 жылы туған,
     Баринов Аркадий Исаевич, 1963 жылы туған, туған жері Алматы,
     Баринов Аркадий Исаевич, 1963 жылы туған, туған жері Балқаш.
     Сол сияқты мемлекеттік тілде толтырылған 1-н арыздар мынадай тәртіппен алфавит бойынша орналастырылады:
     Ә әрпі А әрпіне орналастырылады, бұдан әрі сәйкесінше:
     Ғ-Г; І-И; Қ-К; Ң-Н; Ө-О; Ү-Ұ-У; Һ-Х.
     1-н арыздарды анықтама алу, көшірмесін түсіріп алу, қызметтік белгілер қою үшін картотекадан алуға 1 жұмыс күннен артық мерзімге алуға жол берілмейді. Уақытша алынған 1-н арыз жұмыс күнінің соңында картотекаға қайтарылуы керек. 1-н арызды картотекадан уақытша алған кезде алынған 1-н арыздың орнына 1-н арызды алу себебі және күні, 1-н арыз уақытша қолында болатын адамның тегі мен лауазымы жазылған қызметкердің қолымен куәландырылған 1-н арыздың көшірмесі салынады. 1-н арызды басқа мемлекеттік органдарға беруге тыйым салынады.
     Азаматтардың құжаттарды жоғалтуымен немесе олардың басқа мемлекеттің азаматтығын қабылдауымен байланысты құзыретті органдарынан хабарламалар мен сұрау салулар түскен кезде әділет органдарының қызметкерлері тиісті белгілер енгізу үшін 1-н арыздардың картотекалары бойынша тексеріс жүргізеді.

3. Жоғалғандарының орнына жеке куәлік
пен паспорт беру

     29. Жеке куәлігін, паспортын жоғалтқан азаматтар тіркелген жері бойынша әділет органдарына құжаттарын қайда, қашан және қандай жағдайда жоғалтқанын көрсете отырып, өтініш береді, олардың тіркелген тұрғылықты жерін растайтын азаматтарды тіркеу кітабын, фотосуреттерін ұсынады. Азаматтар жеке куәлігін немесе паспортын жаңа жерге көшкен кезде жоғалтқан жағдайда, жоғалған құжаттарды қайта қалпына келтіруді жаңа тұратын жері бойынша әділет органдары жүргізеді.
     Егер азамат әділет органының осы бөлімшесінде құжаттандырылған жағдайда, жеке басын куәландыратын құжаттарды жоғалтқаны туралы іс 10 күн мерзім ішінде аяқталуы тиіс.
     Өтініштер негізінде (14 қосымша) жоғалғаны туралы іс (15 қосымша) жүргізіледі, келешекте материалдар осында жинақталады: құжаттарын жоғалтқаны туралы өтініш беруші адам туралы мәліметтер (16 қосымша), өтініш иесінің түсініктемесі, тұрғындарды есепке алу кітабының көшірмесі, 1-н өтінішінің көшірмесі, жеке басын куәландыратын жоғалған құжаттар туралы материалдарды тексеру жөніндегі қорытынды. Істерге нөмірлер беріледі: алымы - өтініш берушіні тіркеу нөмірі, бөлімі - осы жылғы істердің реттік нөмірі. Жоғалған құжаттарды қалпына келтіру бойынша істер журналда (17 қосымша) тіркеледі.
     Егер жеке басын куәландыратын құжаттар арызданушының тіркелген жерінен алынбаған болса, осы адамдардың жеке басын куәландыратын құжаттарды растау және олардың жеке басы туралы мәліметтер алу үшін арызданушының фотосуреттерімен қоса олардың берілген жері бойынша әділет органдарына сұрау салынады (18 қосымша).
     Сұрауда көрсетілген мәліметтер және оған тіркелген фотосуреттер 1-н арыздың деректері және фотосуреттерімен салыстырылады. Сұрау салудың бастамашысына әділет органдарының мөрімен куәландырылған, бір мезгілде 1-н арызында сұрау салудың келуі және сұрау салуды жіберген органның атауы туралы белгі қоя отырып, 1-н арыздың көшірмесімен қоса жауап жіберіледі (19 қосымша).
     Жеке басын куәландыратын құжаттарды жоғалтумен байланысты сұрау салулар азаматтардың арыздары түскеннен кейін келесі күннен кешіктірмей жіберіледі, ал жауаптар сұрау салудың бастамашысына ол түскеннен кейін 48 сағаттан асырылмай қайтарылады.
     Әділет органының картотекасында құжат беру жері бойынша 1-н арыздың түпнұсқасы болмаған жағдайда, оның көшірмесі ҚР ӘдМ ТҚК-дан сұралынады. ҚР ӘдМ ТҚК Құжаттандыру бойынша жұмысты ұйымдастыру басқармасының мөрімен куәландырылған көшірме картотекаға енгізу үшін әділет органдарына жіберіледі.
     Картотекада 1974 жылғы үлгідегі паспорттың 1-н арызының түпнұсқасы болмаса, ескі үлгідегі паспорттың берілгендігі қызметкердің қолы және паспорттық елтаңбалы мөрмен куәландырылған 2-н (1974 жылғы үлгідегі паспортты азаматтарға беру есебі) кітабындағы жазбамен расталады. Азамат фотосуретінің ұқсастығы фотосуреті бар қосымша талап етілетін құжаттары (әскери билет, ерекше жағдайларда жүргізушінің куәлігі) бойынша қайтадан тексерілуі мүмкін. Бұл жағдайда қызметкерлер азаматтың жақын туыстарын, не оны кемінде 15 жыл білетін (екі немесе одан да көп адам) адамдарды тарту арқылы азаматтың жеке басын растау анықтамасын жасайды.
     Фотосуреттерді салыстыру кезінде онда бейнеленген адамдардың ұқсас болмауы немесе жеке басын куәландыратын құжаттардың иелері туралы сұрау салуда көрсетілген мәліметтердің 1-н арызындағы деректермен сәйкес болмауы анықталған жағдайда, бұл туралы арызданушының жеке басын және алшақтықтың себебін анықтауға қосымша шаралар қабылдау үшін сұрау салудың бастамашыларына хабарланады.
     Арызданушыға жоғалған жеке басын куәландыратын құжаттарды беру және олардың жеке басын анықтау расталған жағдайда, жоғалғанның орнына куәлік беру туралы әділет органдарының қызметкерлері қол қойған қорытынды шығарылады (20 қосымша). Жаңа жеке басын куәландыратын құжаттарды ресімдеу кезінде 1-н арыздағы 9-жолда жоғалған жеке куәліктің нөмірі, ал 1-н арыздың сыртқы бетінде жоғалту жөніндегі істің нөмірі жазылады.
     Азаматтарды жеке басын куәландыратын құжаттардың біреуі бар болған кезде (жеке куәлік немесе паспорт) жоғалту туралы іс қозғалмайды. Бұл жағдайда 1-н арыздағы 9, 10, 11-жолдарда қолда бар құжаттың деректері жазылды. Бұл ретте жоғалған жеке басының құжаттарын ресімдеген әділет органдарына 1-н арызға белгілер енгізу үшін тек хабарлама жіберіледі, 1-н арыздың көшірмесі сұралмайды.
     Егер жоғалған құжаттар жоғалту туралы іс жабылғанға және жаңа 1-н арыз ресімделгенге дейін табылса, онда жоғалту туралы іс жабылады және табылған құжаттар иесіне қайтарылады. Жаңа құжаттарға 1-н арыз өндіріске жіберілген жағдайда, табылған құжаттар алынып қойылады және осы Нұсқаулықтың 48-тармағында белгіленген тәртіппен акті бойынша жойылады.
     Жеке басын куәландыратын барлық табылған құжаттар әділет органдарына тапсырылады.
     Әділет органдарына келіп түскен, табылған және түскен күннен бастап бір ай ішінде иелері талап етпеген жеке куәліктер, паспорттар осы Нұсқаулықтың 48-тармағында белгіленген тәртіппен табылған, бірақ талап етілмеген ретінде жойылады.
      Ескерту. 29 тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     30. Жеке басты куәландыратын құжаттың жоғалғаны туралы хабарлаған азаматтың арызы бойынша оған тіркеуге тұруға мүмкіндік беретін уақытша жеке куәлік беріледі.

     31. Жеке басты куәландыратын құжаттарды тұрғылықты емес жерінде жоғалтқан жағдайда әділет органдары азаматтардың арызы бойынша уақытша жеке куәлікті оларға тұрғылықты жерлеріне оралу үшін беруі мүмкін.

     32. Азаматтардың паспорттары, жеке куәліктері ұрланған жағдайда жоғалған құжаттарды қалпына келтіру жөніндегі істер ішкі істер органдары берген анықтамалардың негізінде ресімделеді.

4. Ұлты қазақ адамдардың тегі мен әкесінің
атының жазылуын өзгертуге байланысты Қазақстан
Республикасының азаматтарына құжаттар беру

     33. Қазақ халқының қалыптасқан дәстүрлеріне сәйкес тегін, атын, әкесінің атын жазу Қазақстан Республикасы Президентінің "Ұлты қазақ азаматтардың тегi мен әкесiнiң атын жазуға байланысты мәселелердi шешу тәртiбi туралы" 1996 жылғы 2 ақпандағы N 2923 Жарлығының талаптарына сәйкес жасалуы керек.
     Ұлты қазақ адамдар тегін, атын, әкесінің атын өзгерту туралы өтінішпен әділет органдарына жүгінген кезде азаматтар мемлекеттік немесе орыс тілдерінде өздері қалайтын тегін, атын, әкесінің атын, ауыстырылуы тиіс құжаттары туралы мәліметтерді көрсете отырып арыз береді.
     Өтінішке мына құжаттардың біреуі қоса беріледі:
     туу туралы куәлік (бірінші рет жеке куәлік алатын кезде);
     ауыстыруға жататын жеке куәлік, паспорт;
     офицердің жеке куәлігі (бұрын жеке басын куәландыратын құжаттары болмаған әскери қызметшілері үшін ғана);
     Қазақстан Республикасының азаматтығын қабылдағаны туралы белгіленген нысандағы анықтама.
     Қажет болған жағдайда өтініштің негізділігін растайтын қосымша материалдар талап етілуі мүмкін.
     Қазақ халқының дәстүріне сәйкес тегінің, әкесінің атының жазылуын өзгертуге ниет білдірген Қазақстан Республикасы азаматтарына 1-н өтінішін ресімдеуге мынадай талап қойылады.
     1-н өтінішінің 1 жолында паспорт, жеке куәлік беру себебі - "04" кодта көрсетіледі (тегінің, әкесінің атының жазылуын өзгерту).
     2-жолда өтініш берушінің қалауы бойынша мемлекеттік және орыс тілдерінде тегі жазылады, 3-жолда - аты, ал 4-жолда - қазақ тіліне тән емес қосымшаларын (-ов, -ев, -ова, -ева, -ин, -ина, -н, -на, -ович, -овна, -евна) алып тастай отырып, алайда тегі мен әкесінің атының түбір негіздері сақтала отырып жазылады. Бұл ретте әкесінің атын жазғанда әкесінің есіміне адамның жынысына қарай "улы, ұлы; кызы, қызы" қосымшалары жалғанады, мысалы, Наурызбаев Булат Керимович, Наурызбаев Болат Керимулы болып немесе Наурызбай Болат Керімұлы болып жазылады.
     Бұдан басқа, қазақ тіліне тән емес тегіндегі, атындағы, әкесінің атындағы әріп тіркестері алып тасталады, мысалы, Джандосов Джумабай Джандосович болып жазылған болса, ол Жандосов Жумабай Жандосович болып, Чоканов Рыскали Джумабаевич, ол Шоканов Ырыскали Жумабаевич болып жазылады.
      Арнайы есептерді жүргізу ережесінің 27-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің аумақтық басқармасына азаматтың тегін, атын, әкесінің атын ауыстыруы туралы мәліметтер жолданады.
     2, 3, 4-жолдардан төмен енгізілген өзгерістердің астынан өтініш берушінің тегінің, атының, әкесінің атының бұрынғы жазылуы көрсетіледі (21-қосымша).
     1-нысандағы арызды ресімдеу кезінде бір мезгілде Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ҚС және АЕК (Құқықтық статистика және арнайы есептер комитетінің) аумақтық басқармасына Арнайы есепті жүргізу ережесінің 27-тармағына сәйкес бұрынғы тегіне, атына, әкесінің атына қойылатын талап жіберіледі. Азаматтың сотталуы бар болған жағдайда 5 күн ішінде Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы ҚСжАЕК басқармасына оның тегінің, атының, әкесінің атының өзгергені туралы хабарланады.
     Азаматқа жаңа құжат бергеннен кейін әділет органының қызметкері жаңа және бұрынғы тегін, атын, әкесінің атын көрсете отырып, екі данада мекен-жай парағын толтырады. Бұл ретте жаңа тегі, аты, әкесінің аты бірінші болып жазылады, ал бұрынғысы оған қатар жақшада жазылады (22 қосымша). Келу парағының бір данасы аумақтық әділет органының мекен-жай-анықтама картотекасына тіркеледі, ал екіншісі мекен-жай бюросына жіберіледі.
     Егер, бұрын өтініш берушіге жеке куәлікті, паспортты басқа орган берген болса, онда ол органға 1-н өтінішіне енгізу үшін өтініш берушінің тегінің, атының, әкесінің атының жазылуы өзгерген жаңа құжат ресімделгені туралы хабарлама жіберіледі. Егер, бұрынғы және қазіргі құжаттарын бір әділет органы берген болса, 1-н жаңа өтініші бұрынғы жерге және картотекаға тіркеледі.
      Ескерту. 33 тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     34. Тегінің, атының, әкесінің атының өзгеруіне байланысты барлық өзге мәселелер Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес АХАЖ немесе сот органдары белгілеген тәртіппен шешіледі.

     35. Паспорттарды ресімдеген кезде өтініш берушінің тегі мен аты ұсынылған құжаттар (шақыру, неке туралы куәлік, ғылыми еңбектер, монограммалар, жеке есеп-шоттар және т.с.с.) бойынша оған қажетті ағылшынша жазылымында басылуы мүмкін. Әділет органына тегі мен атын ағылшын тілінде жазылуын көрсете отырып, өтініш береді, 1-н өтінішінің сыртқы бетіне жапсырылады және құжаттарды дайындау үшін ҚР ӘдМ ТҚК-не жіберіледі.

5. Паспорттар мен жеке куәліктердегі ұлты
туралы жазбаның өзгеруіне байланысты Қазақстан
Республикасының азаматтарына құжат беру

     36. Қазақстан Республикасы азаматтарының паспорттары мен жеке куәліктеріндегі ұлты туралы жазбаны өзгерту "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына және "Паспорттар, жеке куәліктер мен азаматтық хал актiлерiндегi Қазақстан Республикасы азаматтарының ұлты туралы жазбаны өзгерту Ережелерiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1992 жылғы 17 тамыздағы N 684 қаулысына сәйкес жүргізіледі.
     Паспорт пен жеке куәліктегі ұлты туралы жазба ата-анасының ұлтына сәйкес жасалады. Ата-аналарының ұлты әртүрлі болғанда Қазақстан Республикасының азаматтары әкесі немесе анасы бойынша өз еркімен ұлтын таңдауға құқығы бар. Ата-анасының ұлты белгісіз болған жағдайда Қазақстан Республикасы Конституциясының 19-бабына сәйкес оны құжат иесі белгілейді.
     Қазақстан Республикасының азаматтары паспорттар мен жеке куәліктеріндегі ұлты туралы жазбаны өзгерту мәселесі бойынша әділет органдарына жүгінген кезде олар өтінішін, туу туралы куәлігін және ауыстыруға жататын құжаттарын ұсынады.
     Ұлты туралы жазбаны өзгерту туралы өтінішінің негізділігі расталған кезде әділет органы ұлты өзгертілген жаңа паспорт пен жеке куәлік беру туралы қорытынды шығарады (23 қосымша), оған жеке номенклатура бөлінеді.
     Ұлтын өзгерткен Қазақстан Республикасының азаматтары 1-н өтінішін ресімдеу тәртібін Нұсқаулықтың "08" кодының 17-тармағына сәйкес жүзеге асырады.
      Арнайы есептерді жүргізу ережесінің 27-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің аумақтық басқармасына азаматтың ұлтын өзгертуі туралы мәліметтер жолданады.
     Егер бұрын жеке куәлікті, паспортты басқа әділет органы берген болса, онда оларға 1-н өтінішіне мәлімет енгізу үшін ұлты туралы жазбасы өзгертілген жаңа паспорт, жеке куәлік берілгені туралы хабарлама жіберіледі.
     Өтініш берушінің туу туралы куәлігінде ұлтының өзгеруіне байланысты жаңа паспорт, жаңа куәлік берілгені туралы белгі қойылады.
     Бір мезгілде әділет органның өкілеттік берген қызметкері Қазақстан Республикасының азаматына ұлты туралы жазбаның өзгергені туралы анықтама (24 қосымша) береді, ол тиісті азаматтық хал актілер жазбасына ұлты туралы мәлімет енгізу үшін өзінің тұрғылықты жері бойынша АХАЖ органына ұсынылады.
     Айрықша жағдайларда қуғын-сүргін кезеңінде Қазақстан Республикасының аумағына зорлық-зомбылықпен аударылған Қазақстан Республикасының азаматтарының паспорттарындағы, жеке куәліктеріндегі ұлты туралы жазбаны өзгертуге рұқсат беріледі және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес берілген оңалту туралы анықтаманың негізінде және сол тәртіппен жасалады. Ұлты да сол тәртіппен өзгертіледі.
     Азаматтардың паспорттарындағы, жеке куәліктеріндегі ұлты туралы жазбаны өзгерту туралы даулар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сот тәртібімен шешіледі.
      Ескерту. 36 тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

6. Бас бостандығынан айыру орындарында жазасын
өтеп жүрген адамдарға және жеке басын куәландыратын
құжаттары жоқ өздеріне қатысты бұлтартпау шарасы
ретінде қамауға алу таңдап алынған
айыпталушыларға құжаттар беру

     37. Бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жүрген және қандай да бір себептермен жеке басын куәландыратын құжаттары жоқ Қазақстан Республикасының азаматтарын әділет органдары бұрынғы тұрғылықты жерінен міндетті түрде тіркеуден шығара отырып, түзеу мекемелерінің орналасқан жері бойынша құжаттандырады. Бұл ретте бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарды тіркеуден шығару үшін қамауда ұстау орындарының әкімшілігі 3 дана кету парағын толтырады; бірінші кету парағы тұрақты тіркелген жері бойынша әділет органына, екіншісі мекен-жай бюросына жіберіледі, үшіншісі сотталған адамның жеке ісіне тігіледі.
     Жеке куәліктердегі "тұрғылықты жері" деген бағанда сотталушы жазасын өтеп жатқан мекеме көрсетіледі.
     Дайындалған жеке куәліктер сотталғандардың жеке істерінде сақталады.
     Бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жүрген адамдарға бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған кезде жеке куәлік беріледі, оны тұрақты келген жері бойынша ауыстыруы тиіс.

     38. Тергеу қамауындағы, сондай-ақ жазасын өтеп жүрген адамдар жеке басын куәландыратын құжаттарын жоғалтқан кезде қылмыстық қудалау органдары мен қылмыстық-атқару жүйесінің мекемесі аумақтық әділет органы басшысының атына өтініш қабылдайды. Олар бұрын жоғалған құжат ресімделген әділет органынан елтаңбалы мөрмен және лауазымды адамның қолымен куәландырылған жоғалған құжатқа 1-н арыздың көшірмесін сұрайды. Көрсетілген құжаттар мемлекеттік бажды төлеу туралы түбіртек және екі фотомен бірге құжатты дайындау үшін тиісті азаматтарды құжаттандыру және тіркеу бөлімшесіне оны қалпына келтіру үшін жіберіледі.
     Жеке басын куәландыратын құжаттарды жоғалтқаны туралы іс 10 күн мерзім ішінде аяқталуы тиіс, ал арнайы тексеріс жүргізу қажет жағдайда қосымша материалдарды талап ету және басқа да шаралар жүргізу мерзімі 1 ай ішінде жүргізіледі.
     Жоғарыда аталған санаттағы адамдарға жеке басын куәландыратын құжатты беруге 1-н арызды олардың тікелей тұратын жері бойынша әділет органының қызметкері толтырады.
     Бұл ретте "Тұрғылықты жері" деген жолда осы адамдар ұсталатын алдын алу изоляторы органының орналасқан жері (облыс, қала, аудан, елді мекен, тергеу изоляторларының N) көрсетіледі.
     Құжаттар дайын болғаннан кейін 1-н арыз оларды ресімдеген әділет органдарының картотекасына тіркеледі.
     Тергеу қамауындағы адамдардың жаңа құжаттарды алу фактілері туралы олардың бұрынғы тұрғылықты жері бойынша тиісті әділет органдарының құжаттандыру және тіркеу бөлімшелеріне хабарлама жіберіледі. Тергеу қамауындағы адамдар қамаудан босатылған немесе оған қатысты қылмыстық қудалау аяқталған жағдайда тұрақты тіркелген жері бойынша айырбасталуы тиіс құжат иесіне қайтарылады.

7. Жеке басын куәландыратын
құжаттарды алып қою, сақтау, жою

     39. Жеке басын куәландыратын құжаттар қолданыстағы заңнамада көзделген жағдайларда ғана алынып қойылады.
     Құжаттар мынадай жарамсыздық жағдайларда, егер:
     жеке басы ұқсас болып, айыру мүмкін болмағанда;
     оған заңсыз өзгерістер енгізілгенде немесе жеке басының бірдей болуына байланысты өзгерістер енгізу қажет болғанда;
     онда Ережеде көзделген арнайы жазулар болмаған немесе мұндай жазулар сәйкес келмегенде;
     қызмет мерзімі өткенде;
     иесінің құқықтық мәртебесіне сәйкес келмеген жағдайларда алынып қойылады.

     40. Жеке басын куәландыратын жарамсыз құжаттарды уәкілетті органдар алып қояды және осы Нұсқаулықтың 48-тармағында белгіленген тәртіпте жойылады.

     41. Азаматта бірнеше біртипті құжаттар болғанда жарамдысынан басқасының бәрі алынып қойылады.

     42. Тергеу органдары, анықтау немесе сот органдары заң актілерінде белгіленген жағдайларда және тәртіппен алып қоюы мүмкін.

     43. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығатын Қазақстан Республикасының азаматтары жеке куәліктерін тіркеуден шығарған кезде әділет органдарына тапсырады.

     44. АХАЖ органдарына тапсырылған қайтыс болған адамдардың жеке куәліктері, паспорттары тізімдемелерге (25-қосымша) енгізіледі және айына кемінде 1 рет әділет органдарына жіберіледі. Әділет органының қызметкері 1-н өтінішіне иелерінің қайтыс болғаны, оларды тіркеуден шығарғаны туралы белгі қояды және деректер базасына түзетулер енгізу үшін ҚР ӘдМ ТҚК-не ақпарат жібереді.
     Тізімдемелерге сондай-ақ жеке куәліктері мен паспорттары тапсырылмаған қайтыс болған адамдар туралы мәліметтер де енгізіледі. 1-н арызда иелерінің қайтыс болғаны туралы және жеке куәліктер мен паспорттардың алынбағаны туралы белгі қойылады. Мұндай 1-н арыздар картотекаға қосылады, ал мәліметтер ҚР ӘдМ ТҚК-не жіберіледі. Егер жеке куәліктерді, паспорттарды басқа әділет органдары берген болса, онда сол жерге жеке куәліктердің, паспорттардың иелерінің қайтыс болғаны туралы, сондай-ақ олардың алынбағаны туралы мәлімет жіберіледі.

     45. Шетелге тұрақты тұруға шыққан азаматтардың жеке куәліктері, тегі, аты, әкесінің атының өзгеруіне байланысты ауыстырылған және Қазақстан Республикасының азаматтығынан шыққан басқа да себептер бойынша, орнына жаңа құжат берілген табылған, сондай-ақ қайтыс болған адамдардың паспорттары, куәліктері өтеледі және жарамсыз деп танылады, сонан соң белгіленген тәртіппен жойылады. Сұраныс жоқ құжаттар бір жыл бойы сақталады, әзірленген күннен бастап 1 жыл өткеннен кейін құжаттар "талап етілмеген" себебі бойынша белгіленген тәртіппен жойылады.
      Ескерту. 45 тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

     46. "АӨО" РМК азаматтарға жаңа құжаттарды дайындау кезінде автоматты түрде бұрын алынған барлық құжаттарды жарамсыз деп тану туралы мәліметтер деректер базасына енгізіледі.

     47. Жарамсыз құжаттарды жою туралы актілер "АӨО" РМК-ның деректер базасына түзетулер енгізу үшін ай сайын, ҚР ӘдМ ТҚК-не жіберіледі.

     48. Жойылуы тиіс жеке куәліктер мен паспорттар әділет органдарының бөлімшелерінде арнайы жәшіктерде немесе сейфтерде сақталады.
     Жою мынадай тәртіппен жүргізіледі:
     қызметкер айына кемінде бір рет жою туралы акт (26 қосымша) жасайды, онда құжаттың түрі және оның деректері, оның иесі туралы мәліметтер және құжатты жою себебі (27 қосымша) көрсетіледі;
     құжаттарды жою туралы актілер жеке номенклатуралық істерге жинақталады;
     жою өртеу арқылы немесе жойылатын құжатты одан әрі пайдаланудың мүмкін болмауын қамтамасыз ететін басқа тәсілмен жүргізіледі.
     1-н арыздарда құжаттарды жою актісінің нөмірі, жойылған күні және себебі көрсетіледі. Егер құжаттарды басқа әділет органы берген болса, онда сол жерге жойылатын құжаттар туралы хабарламалар жіберіледі, олардың негізінде 1-н арыздарда құжаттарды жою актісінің нөмірі, қашан және кім жойғаны, сондай-ақ оларды жою себептері көрсетіледі.

8. "Қазақстан Республикасының тіркелген және тіркеуден
шығарылған азаматтарын есепке алу"

      Ескерту. 8-бөлім жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2008.02.27 N 51 Бұйрығымен.

      49. Азаматтың тіркелген жері оның заңды мекен-жайы болып табылады.

      50. Тіркеуге Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын немесе шетелден тұрақты тұруға келген азаматтар жатады.

      51. Қазақстан Республикасының азаматтарын тіркеуді және тіркеуден шығаруды жүзеге асыратын уәкілетті орган әділет органдары болып табылады.

      52. Тіркеуге (тіркеуден шығаруға) материалдарды қабылдауды және тіркеу (тіркеуден шығару) жөніндегі ресімделген құжаттарды беруді ХҚО мен ХҚО жоқ жерде әділет органдары жүзеге асырады.

      53. Азаматтарды тіркеуді және тіркеуден шығаруды ресімдеу мерзімі екі жұмыс күнінен аспауы тиіс.

      54. Азаматтарды тіркеу олардың тұрғын үйді белгіленген тәртіппен меншігіне сатып алғанын растайтын не оны пайдалануға алғаны туралы куәландыратын құжаттарының негізінде, соның ішінде жалға алу (жалдау), қосымша жалдау, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де негіздер бойынша тұрғын үйге тұруға оларға құқық беруші (бұдан әрі - тұрғын үйге құжаттар) шарттар бойынша, сондай-ақ тұрғын үй иесінің (жалға алушының) жазбаша келісімі бойынша жүзеге асырылады.
      Азаматтарды тіркеу тұрғын үйлерде, пәтерлерде, бау-бақша серіктестіктері мен кооперативтерінің саяжай құрылыстарында, жатақханаларда, қонақ үйлерде, демалыс үйлерінде, санаторийлерде, профилакторийлерде, емдеу мекемелерінде, интернат-үйлерінде, пансионаттарда, қарттар үйлерінде, қызметтік ғимараттар мен үй-жайларда жүзеге асырылады.

      55. Азаматтарды тіркеу үшін:
      тұрғын үй иесінің келісімімен тіркеу туралы өтініші (33-қосымша);
      тұрғын үйге құжаттың түпнұсқасы мен көшірмесі (түпнұсқасымен салыстырып тексерген соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуді жүзеге асыратын маман куәландырады, және іске тігіледі);
      азаматтарды тіркеу кітабы (32-қосымша) (ол болмаған кезде азаматтарды тіркеу кітабы тіркеуге өтініш берген кезде бір мезгілде жүргізіледі);
      бұрынғы тіркелген жерден кету мекен-жай парағы (34-қосымша) (азамат кету парағын жоғалтқан жағдайда әділет органы жаңа орынға тіркеумен бірге бұрынғы тіркелген жері бойынша әділет органына тиісті ақпарат жібереді. Егер азамат бұрынғы мекен-жайынан тіркеуден шығарылмаған жағдайда оны жаңа орын бойынша тіркеуді ресімдеген әділет органының ақпараты оны бұрынғы мекен-жайынан тіркеуден шығаруға негіз болады);
      жеке куәлігінің түпнұсқасы мен көшірмесі (он алты жасқа дейінгі балалар - туу туралы куәлігінің түпнұсқасы мен көшірмесін; Қазақстан Республикасына тұрақты тұруға шет елден келген азаматтар - Қазақстан Республикасы азаматы төлқұжатының түпнұсқасы және оның беттерінің белгіленген деректерінің және бұрынғы тіркелген жерінен шығару туралы белгісі бар бетінің көшірмелері) ұсынылады. Құжаттың түпнұсқасы тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуді жүзеге асыратын маман куәландырады және іске тігеді;
      әскери міндеттілер, бұдан басқа, әскери билетінің түпнұсқасы мен көшірмесі (әскери билеттің орнына берілген уақытша куәлігін) немесе әскери есепке қабылдағаны туралы әскери басқарманың жергілікті органының белгісі бар тіркеу куәлігін (әскерге шақырылғандар үшін). Тіркеу куәліктен, әскери билеттен (әскери билеттің орнына берілген уақытша куәліктен) азаматтың анықтайтын деректері мен әскери есепке қабылданған туралы белгіні қамтитын беттерінің көшірмесі алынады. Құжаттың түпнұсқасы тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесі - тіркеуді жүзеге асыратын маман куәландырады және іске тігеді.
      Бұл ретте, кейіннен оған тіркеу мөртаңбасын қоя отырып (31-қосымша) екі келу парағы (29 қосымша) және келу парағына статистикалық есепке алу талоны (35-қосымша) толтырылады. Бір келу парағы жергілікті әділет органының картотекасына орналастырылады, екіншісі мекен-жай бюросына жіберіледі. Облыстың немесе қаланың ішінде тіркелген жері ауыстырылған кезде үш келу парағы толтырылады. Келу парағының бір данасы "АӨО" РМК-ға, екіншісі - мекен-жай бюросына, үшіншісі - мекен-жай картотекасына енгізу үшін жергілікті әділет органына жіберіледі.

      56. Тұратын жерін тіркегені үшін "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Заңында (Салық кодексі) белгіленген төлем алынады.

      57. Қазақстан Республикасында тұрақты тұру үшін шетелден оралған Қазақстан Республикасының азаматтары бұрынғы тұрған елінің консулдық есебінен шыққандығы туралы белгі қойылған Қазақстан Республикасы паспортының негізінде белгіленген тәртіппен тіркеледі.
      Егер Қазақстан Республикасы азаматы бұрынғы тұрған еліндегі Қазақстан Республикасы елшілігінің консулдық есебінен шықпай келген болса, міндетті түрде азаматтыққа қатыстылығы көрсетілген Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемесі (немесе ҚР СІМ Консулдық қызмет департаментімен) берген, бұрынғы тұрған мемлекетінің есебінен шығуы туралы анықтамасын немесе бұрынғы тұрғылықты жерінен кету (тіркеуден шығу) туралы мөр қойылған мекен-жайға кету парағын ұсыну керек.
      Қазақстан Республикасына (азаматтығы бар) АБ сериясы қайтуға куәлігі бойынша келген азаматтарды тіркеу жоғалтқан құжаттарын кейіннен қалпына келтіре отырып белгіленген тәртіппен жасалады.

      58. Он алтыға толмаған балаларды тіркеу жалпы белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады. Балаларды тіркеуге құжаттарды олардың заңды өкілдері (ата-аналары, қорғаншылары, қамқоршылары) береді.
      Балалар мекемелерінде (балалар үйлерінде, мектеп интернаттарда, арнайы мектептерде, училищелерде) тұратын балалар, егер олар ата-аналарының (қорғаншылары мен қамқоршылары) тіркелген жері бойынша тіркелмеген болса, осы мекемелер мен оқу орындарының мекен-жайлары бойынша аумақтық әділет органдарында осы мекемелердің әкімшілері тіркейді. Балалардың туу туралы куәліктері болмаған кезде балалар мекемелерінің әкімшілігі оларға белгіленген тәртіппен азаматтық хал актілерін тіркеу органдарында туу туралы куәліктерін алу тиіс, содан кейін оларға тіркеу жасалады.

      59. Жатақханаларда, қонақүйлерде, демалыс орындарында, санаторийлерде, шипажайларда, емдеу мекемелерінде, интернат-үйлерде және басқа да осыған ұқсас мекемелерде тұратын азаматтарды осы мекемелердің әкімшілігі көрсетілген мекемелердің тұратын мекен-жайы бойынша аумақтық әділет органдарында тіркейді.
      Жеке басын куәландыратын құжаттары және тұрақты тұратын жері болмаған әлеуметтік бейімделу орталықтарында тұратын адамдар осы мекемелердің мекен-жайы бойынша тіркеледі.
      Созылмалы ауруларға арналған арнайы емдеу мекемелерінде тұратын адамдар жеке куәліктері немесе басқа да бар құжаттары бойынша, олар болмаған жағдайда - аурулардың немесе оларды ауруханаларға алып келген адамдардың айтулары бойынша жасалған мекен-жай парағы бойынша тіркеледі.

      60. Қажет болған жағдайда Қазақстан Республикасы аумағында бұрынғы тіркеу орнынан шығарылмаған азаматтарды да ресімдеуі мүмкін. Бұл ретте әскери міндетті азаматтар оларды ресімдегенге дейін жаңа тіркелетін жері бойынша әскери есепке тұруы тиіс. Тіркеуден шығаруды ресімдеу үшін бұрынғы тіркелген жері бойынша әділет органына азаматтың бұрынғы тіркелген жерінен шығару туралы өтініші мен үш мекен-жайдан кету парағын қоса бере отырып хат жіберіледі. Әділет органы өтінішті алған соң үш күн мерзім ішінде азаматты тіркеуден шығаруды ресімдейді және тіркеуден шығару туралы мөртаңбамен куәландырылған бір кету парағын қоса отырып, сұрау салған бастамашыға жауап жібереді (36-қосымша).

      61. Аудандық бөліністері бар қаланың ішінде тіркелген орнын ауыстырған азаматтарды тіркеуді аумақтық әділет органдары жаңа тіркелген жері бойынша сонымен бірге бұрынғы тіркелген жерінен есептен шығара отырып жүзеге асырады. Бұл ретте бір мекен-жайға кету парағы және үш мекен-жайдан келу парағы толырылады. Мекен-жайдан келу парағының бір данасы "АӨО" РМК-ға жіберіледі, екіншісі - мекен-жай бюросына, үшіншісі - жергілікті әділет органынының картотекасына жіберіледі. Мекен-жайға кету парағы бұрынғы тіркелген жері бойынша әділет органына мекен-жай картотекасына енгізу үшін жіберіледі.

      62. Заңды мекен-жайы ауысқан жағдайда тіркеумен бір мезгілде жаңа тіркелген жері бойынша жаңа жеке куәлік алу үшін 1-н өтінішін ресімдеу жүзеге асырылады.
      Азаматтарға жаңа жеке куәлікті берген кезде бір мезгілде (жоғалтуына, тіркелген жерін ауыстыруына, бүлінгеннің орнын қалпына келтіруге, белгіленген деректердің өзгеруіне, және тағы басқаларға байланысты) азаматтарды тіркеу кітабына бұрынғы тіркелген күнін көрсете отырып, қайтадан алған жеке куәлігі туралы мәліметтер енгізіледі. Бұл ретте екі мекен-жайға келу парағы толтырылады. Бастапқы мекен-жайы мен бастапқы тіркелген жері өзгертілмеген жаңа құжатының деректерін көрсете отырып мекен-жайға келу парағының біреуін мекен-жай бюросына, келу парағының екінші данасы жергілікті әділет органының картотекасында қалады.

      63. Үш ай мерзімнен асатын мерзімге уақытша тұруға, қонаққа, іссапарға, жұмысқа, оқуға, тағылымдамаға, емделуге, және т.б. келген Қазақстан Республикасының азаматтары бұрынғы жерінен тіркеуден және әскери есептен шығарылмай-ақ, жалпыға ортақ тәртіппен уақытша тұратын жері бойынша бір жыл мерзімге тіркеледі. Бұл ретте екі мекен-жайға келу парағы толтырылады, оның біреуі мекен-жай бюросына жіберіледі, ал екіншісі аумақтық әділет органының картотекасында қалады.
      Келу парақтарына және азаматтарды тіркеу кітабына уақытша тіркеудің мерзімі көрсетіліп уақытша тіркеудің (30-қосымша) мөртаңбасы қойылады. Бұдан әрі уақытша тұруды ұзартқан кезде осы мерзімге тіркей отырып жаңа келу парағы ресімделеді. Қызметтік міндеттері ұзақ мерзімге тұрақты тұратын жерінен тыс жерде ұзақ тұруға (бір жылдан артық) байланысты адамдар бұрынғы тұратын жерінен тіркеуден шығарылмай және әскери есептен шығарылмай-ақ барлық мерзімге ескеріледі. Уақытша есепте тұратын адамдардың жазбаша өтініші бойынша белгіленген тәртіппен олар бұрынғы тұратын жері бойынша тіркеуден шығарыла отырып тұрақты тұратындар сияқты тіркелуі мүмкін.

      64. Тіркеу жөніндегі материалдар әділет органдарында бес жыл бойы сақталатын жеке номенклатурада қалыптастырылады.

      65. Тіркеуден шығару үшін азаматтар мынадай құжаттар ұсынады:
      өтініш;
      азаматтарды тіркеу кітабы (ол болмаған кезде - мекен-жай бюросынан анықтама немесе мекен-жай бюросы жоқ жерлерде әділет органынан анықтама);
      жеке куәлігінің түпнұсқасы және көшірмесі (он алтыға дейінгі балалар - туу туралы куәлігінің түпнұсқасы мен көшірмесі). Құжаттың түпнұсқасы тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуден шығаруды жүзеге асыратын маман куәландырады және іске тігеді;
      әскери міндеттілер, бұдан басқа әскери билетінің көшірмесін (әскери билеттің орнына берілген уақытша куәлігін) немесе әскери есептен шығарылғаны туралы әскери басқарманың жергілікті органының белгісі бар тіркеу куәлігі (әскерге шақырылғандар үшін). Тіркеу куәлігінен, әскери билеттен (әскери билеттің орнына берілген уақытша куәліктен) азаматтың анықтама деректері мен әскери есептен шығарылғаны туралы белгіні қамтитын беттерінің көшірмесі алынады. Құжаттың түпнұсқасы тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуді жүзеге асыратын маман куәландырады және іске тігеді.
      Бұл ретте тіркеуден шығару туралы мөртаңбамен куәландырылатын үш мекен-жайдан кету парағы толтырылады. Азаматтарға жаңа тұратын жері бойынша тіркеу кезінде ұсынуға берілетін кету парағының біреуі тіркеуден шығару туралы мөртаңбамен куәландырылады, екіншісі - мекен-жай бюросына жіберіледі, үшіншісі - жергілікті әділет органының мекен-жай картотекасына енгізіледі.
      Шетелге тұрақты тұруға кететін адамдарды тіркеуден шығару үшін, жоғарыда көрсетілген құжаттардан басқа азаматтар ішкі істер органдарынан Қазақстан Республикасынан тыс тұрақты тұруға кетуге рұқсаты туралы анықтаманы ұсынады. Қазақстан Республикасынан тыс тұрақты тұруға кететін азаматтарды тіркеуден шығарған кезде әділет органдары олардың жеке куәліктерін алып қояды және жалпы белгіленген тәртіппен жояды, және паспорттық елтаңбалық мөрмен куәландырылған тіркеуден шығарылғаны туралы мөртаңбасы бар кету парағы беріледі. Осыдан кейін азаматтарға Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кетуге рұқсат туралы белгіні (мөртаңба, мөр) паспорттарына қою үшін ішкі істер органына өтініш жасау қажеттігі түсіндіріледі.

      66. Он алты жасқа толмаған балаларды тіркеуден шығару жалпыға ортақ тәртіппен жүзеге асырылады. Балаларды тіркеуден шығаруға құжаттарды олардың заңды өкілдері (ата-аналары, қорғаншылары, қамқоршылары) береді.
      Тіркеуден шығару тұрғын үй-жайдың иесінің өзінің бастамасы бойынша жеке меншік құқығында тіркеуден шығарылып жатқан адамның жеке өтінішінсіз және жеке куәлігінсіз ресімделуі мүмкін. Мұндай жағдайда тұрғын үйдің иесінің өтініші, тұрғын үйге құжатының түпнұсқасы мен көшірмесі (түпнұсқасы тексерілген соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуден шығаруды жүзеге асыратын маман куәландырады және іске тігіп қояды), сондай-ақ үш данадағы кету парағы ұсынылады. Бір ресімделген кету парағы мекен-жай бюросына жіберіледі, екіншісі - тіркеуден шығарылған адамға тапсыру үшін тұрғын үй-жайдың иесіне беріледі, ал үшіншісі - жергілікті әділет органының картотекасына енгізіледі. Тұрғын үй-жайдың иесінің бастамасымен әскери міндетті азамат немесе соттың үкімі бойынша бостандығынан айырылмай сотталған азамат тіркеу есебінен шығарылған кезде тіркелген жері бойынша әскери басқарманың жергілікті органына немесе қылмыстық-атқару жүйесі органына тиісінше аумақтық әділет органы ол туралы хабарлайды. Бостандығынан айрылған сотталған адамдарды тіркеуден шығаруды, егер олар қамауда болса үкім заңды күшіне енген соң жасайды. Бұл ретте бостандығынан айыруға сотталған адамдарды тіркеуден шығару үшін қамауда ұстап отырған жердің әкімшілігі үш данада кету парағын толтырады. Кету парағының біреуі тұрақты тұратын жері бойынша әділет органына жіберіледі, екіншісі мекен-жай бюросына, үшіншісі - сотталған адамның жеке ісіне тігіледі.
      Бостандығынан айырмай сот үкімімен сотталған азаматтардың тұратын жері бойынша тіркеуден шығару қамау карточкасын берген қылмыстық-атқару жүйесі органының рұқсаты бойынша жасалады.
      Қайтыс болғандарды тіркеуден шығару азаматтық хал актілерін тіркеу органдарынан келіп түскен құжаттардың немесе туысқандарының өтінішінің негізінде жасалады. Бұл ретте жеке куәліктері мен паспорттары екі данада мекен-жайдан кету парағын толтыра отырып белгіленген тәртіппен жойылады. Кету парағының бір данасы мекен-жай бюросына жіберіледі, екіншісі - жергілікті әділет органының картотекасына тігіледі. Егер қайтыс болған адам басқа әділет органында тіркелген жағдайда кету парағы тіркелген жері бойынша жіберіледі.
      Егер азаматтың қайтыс болғанын тіркеген кезде жеке куәлігі мен паспорты тапсырылмаған немесе оны алу мүмкін болмаған кезде қайтыс болған адамды тіркеуден шығару азаматтық хал актілерін тіркеу органынан келіп түскен мекен-жай парағында жеке басын куәландыратын құжаты жоқ қайтыс болған адамды тіркеуден шығару туралы белгісі бар тізбенің (25-қосымша) негізінде жасалады. Осыған ұқсас белгілер 1-н өтінішінде жасалады.

      67. Тіркеуден шығару туралы материалдар әділет органдарында бес жыл бойы сақталатын жеке номенклатуралық іске қалыптастырылады.

      68. Тіркеу және тіркеуден шығару тұрғын үй меншік иесінің (жалға алушының) және қарамағында ғимараттары мен үй-жайлары бар өзге де адам беретін азаматтарды тіркеу кітабында тиісті мөртаңба және жазба қою арқылы жүзеге асырылады.

      69. Азаматтарды тіркеу кітабы жеке тұлғаның тұрақты тіркелген жерін растайтын құжат болып табылады. Заңнамада белгіленген жағдайларда азаматтарды тіркеу кітабы немесе оның көшірмесі мүдделі органдарға ұсынылады.
      Азаматтарды тіркеу кітабы берердің алдында байланады және аумақтық әділет органының құжаттандыру және тіркеу бөлімшесінің паспорттық елтаңбалық мөрімен және қызметкерінің қолымен куәландырылады. Азаматтарды тіркеу кітабына мынадай мәліметтер енгізіледі:
      бірінші бетіне - азаматтарды тіркеу кітабының нөмірі, елді мекеннің, ауданның, облыстың, көшенің атауы, үйдің, пәтердің нөмірі, азаматтарды тіркеу кітабын ресімдеген әділет органы, азаматтарды тіркеу кітабының басталу және аяқталу күні;
      екінші және үшінші бетте - тұрғын үй иелері туралы мәліметтер (тегі, аты, әкесінің аты), үйдің сипаттамасы (үй, пәтер, жалпы ауданы, пайдалы ауданы, мекен-жайы), тұрғын үйге иелік ету құқығы құжатының түрі, нөмірі және берген күні;
      төртінші және кейінгі беттері - азаматтарды тіркеу не тіркеу есебінен шығару туралы мәліметтер (тіркелетін азаматтың реттік нөмірі, тегі, аты, әкесінің аты, туған күні, жеке басын куәландыратын құжатының (балалардың туу туралы куәлігінің) нөмірі мен берілген күні, тиісті мөртаңба қою арқылы және оларды ресімдеген
күнін көрсетіп тіркеуді ресімдегені, тіркеуден шығарғаны туралы
белгілері, азаматтарды тіркеу кітабының нөмірі);
      соңғы бетінде мөрмен бекітілген және жауапты қызметкердің қолымен куәландырылған нөмірленген парақтардың саны көрсетіледі.
      Бұдан басқа, әскери міндетті азаматтарға азаматтарды тіркеу кітабында тіркеу есебінен шығару туралы белгінің жанынан жергілікті әскери басқарма органы жүзеге асыратын әскери есептен шығару туралы белгі қойылады.

      70. Тұратын жері бойынша тіркелген, алайда азаматтарды тіркеу кітабы жоқ азаматтар оны алу үшін мынадай құжаттарды ұсынуы тиіс:
      жеке куәлігінің түпнұсқасы мен көшірмесі (он алты жасқа толмаған балалар үшін - туу туралы куәлігі). Құжаттың түпнұсқасы тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуден шығаруды жүзеге асыратын маман куәландырады және оны іске тігіп қояды;
      азаматтың тіркелген жерін растайтын мекен-жай бюросынан анықтама (мекен-жай бюросы жоқ жерлерде ауамақтық әділет органының картотекасының мәліметі пайдаланылады);
      тұрғын үй құжатының түпнұсқасы және көшірмесі (түпнұсқа тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуді жүзеге асыратын маман куәландырады және іске тігіп қояды);
      азаматтарды тіркеу кітабына төлегендігі туралы түбіртек.

      71. Азаматтарды тіркеу кітабын ауыстыру үшін (тұрғындарды есепке алу кітабы) мынадай құжаттар ұсынылады:
      жеке куәлігінің түпнұсқасы мен көшірмесі (он алты жасқа толмаған балалар үшін - туу туралы куәлігі). Құжаттың түпнұсқасы тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуден шығаруды жүзеге асыратын маман куәландырады және оны іске тігіп қояды;
      тұрғын үйге құжатының түпнұсқасы және көшірмесі (түпнұсқа тексеріліп болған соң иесіне қайтарылады, көшірмесін - тіркеуді жүзеге асыратын маман куәландырады және іске тігіп қояды);
      азаматтарды тіркеудің бұрынғы кітабы (тұрғындарды есепке алу кітабы);
      азаматтарды тіркеу кітабына төлегендігі туралы түбіртек.
      Азаматтарды бұрынғы тіркеу кітабындағы (тұрғындарды есепке алу кітабында) мәліметтер жаңа азаматтарды тіркеу кітабына ауыстырылады. Азаматтарды бұрынғы тіркеу кітабы (тұрғындарды есепке алу кітабы) ондағы азаматтарды тіркеу туралы мәліметтерді жаңа азаматтарды тіркеу кітабына ауыстырылған соң азаматтарды тіркеу туралы мәлімет қамтылған беттерге "өтелді" деген белгі қойылып иесіне қайтарылады.
      Жоғалған немесе пайдалануға болмайтын жағдайларда (бүлінуі, ескіріп кетуі) азаматтарды тіркеу кітабы иесінің жазбаша өтініші бойынша әрі қарай пайдалануға болмайтын себептерін көрсете отырып, "қайтадан берілді" деген белгісі бар жаңа азаматтарды тіркеу кітабы беріледі.
      Аумақтық әділет органдарына тапсырылған кітаптар жарамсыздығына байланысты белгіленген тәртіппен акті жасай отырып, жойылады. Бұл ретте осы азаматтарды тіркеу кітабын беруді есепке алу журналында (40-қосымша) "ескертпе" деген бағанда осы азаматтарды тіркеу кітабының жарамсыз екендігі туралы жасалған актінінің нөмірі мен оны жасаған күнін көрсете отырып белгі қойылады. Жарамсыз азаматтарды тіркеу кітаптарын жою туралы актілер бес жыл бойы сақталады.
      Азаматтарды тіркеу кітабы жойылған немесе ауыстырылған жағдайларда азаматтарды тіркеу кітабын беруді есепке алу журналындағы "ескертпе" деген бағанда жоғалған немесе ауыстырылған азаматтарды тіркеу кітабының жарамсыздығы туралы жаңа азаматтарды тіркеу кітабын алу туралы тұрғын үй иесінің өтініш берген күнін көрсете отырып белгі қойылады.
      Егер азаматтарды тіркеу кітабының барлық беттері толып қалса, тұрғын үй иесіне "жалғасы" деген белгісі бар жаңа азаматтарды тіркеу кітабы беріледі. Бұл ретте бұрынғы беттері толтырылған азаматтарды тіркеу кітабы иесінде қалады.

      72. Тіркеуді ауыстырған азаматтарға мекен-жайдан кету парақтары он бес жыл сақталады, сонан кейін алынады және жойылады.
      Тегін, атын, әкесінің атын немесе ұлтын өзгертуге байланысты азаматтарға жасалған мекен-жайдан кету парақтары мекен-жай картотекасында 75 жыл бойы сақталады, содан кейін алынады және жойылады.

      73. Мекен-жай картотекасына қылмыстық-атқару жүйесі органдарының қоғамнан оқшауламай жазалауға сотталған адамдардың қарауыл карточкасын енгізген кезде мекен-жайға келу парақтарында жоғары оң жақ бұрышында "б/б айырмай сотталған" деген белгі қойылады.
      Мекен-жай картотекасынан қарауыл карточкасын алу қылмыстық-атқару жүйесі органынан сотталғанның қылмыстық жазаны өтегені туралы хабарламасы алынған соң ғана жүзеге асырылады.

      74. Мекен-жай парақтары мен статистикалық есепке алу талондары күлгін, көк немесе қара сиямен (пастамен) анық етіп, барлық сұрақтарға жеке басты куәландыратын құжаттарға сәйкес толық жауап бере отырып толтырылуы тиіс.
      Кейіннен статистикалық органдарға жіберілетін мекен-жайға келу парақтарына статистикалық есепке алу талондары тұрақты тұруға келген адамдарды, сондай-ақ бір елді мекеннен екінші елді мекенге келген адамдарды, бір қаланың шегінде бір ауданнан екінші ауданға ауысқан адамдарды тіркеген кезінде жасалады. Мекен-жайдан кету парағына статистикалық талон (37 қосымша) азаматтардың республикадан тыс жерлерге тұрақты тұруға кеткен кезінде толтырылады.

      75. Шекара аймақтарында тұрақты тұратын азаматтарға олар тіркелген жердегі әділет органдары жеке басты куәландыратын құжаттарымен бірге бес жылға, алайда жеке куәлігінің қолданылу мерзімінен аспайтын мерзімге қолданылатын шекара аймағы тұрғынының куәлігі (38 қосымша) беріледі. Шекара аймағы тұрғынының куәлігінің қолданыс мерзімі қажет болған кезде тағы да сондай мерзімге ұзартылады. Ұзарту аумақтық әділет органының уәкілетті қызметкерінің қолымен және паспорттық елтаңбалық мөрмен куәландырылады.

      76. Шекара аймағы тұрғынының куәлігі құжаттың иесіне республиканың барлық шекаралық аймақтарында кедергісіз жүру құқығын береді.
      Әрбір шекаралық облыстарда куәліктерге арнайы серия нөмірі бекітілген:
      Алматы облысы - "АЛ";
      Шығыс Қазақстан облысы - "ШҚ".
      Шекаралық аймақ тұрғынының куәліктерін беру арнайы журналда тіркеледі (39-қосымша). Әрбір ресімделген куәлікке осы Нұсқаулықта көрсетілген Қазақстан Республикасының қалалары мен аудандарының стандарттық кодттарына сәйкес аудандардың (қалалардың) үш санды кодынан тұратын нөмір және таяқша арқылы - тіркеу журналы бойынша реттік нөмірі беріледі, мысалы:
      ШҚ N 246/00012 (мұнда - Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы, N 12 куәлік дегенді білдіреді).
      Шекара аймағының тұрғынының куәлігін алу үшін азаматтар:
      - тегін, атын, әкесінің атын, тіркелген жерін көрсете отырып, тиісті әділет органының басшысына еркін нысанда өтініш;
      - Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігін (он алтыға толмаған балалар - туу туралы куәліктерін);
      3,5 x 4,5 см бір фотосын ұсынады.
      Шекара аймағы тұрғынының куәлігінде ұсынған құжаттарының негізінде өтініш берушінің тегі, аты, әкесінің аты, туған күні туралы мәліметтер жазылады. Фотосы әділет органының паспорттық елтаңбалық мөрімен куәландырылады, тұратын жері бойынша тіркелген мекен-жайы толық көрсетіледі. "Берген органы" деген бағанда әділет органының атауы көрсетіледі.
      Өтініш беруші Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігін ауыстырған кезде, сондай-ақ өтініш берушінің шекара аймағы шегіндегі тіркелген жері өзгерген кезде шекара аймағы тұрғынының куәлігі де тиісінше ауыстырылуы тиіс.
      Шекара аймағынан тысқары кетуіне байланысты тіркелген жерін ауыстырған кезде шекара аймағы тұрғынының куәлігі алынады. Шекара аймағы тұрғынының куәлігін беру жөніндегі материалдар жеке номенклатуралық іске қалыптастырылады.

                                        Қазақстан Республикасының
                                        халқын құжаттандыру және
                                         тіркеу ережесін әділет
                                         органдарының қолдануы
                                          жөніндегі нұсқаулыққа
                                                 1 қосымша

         Қазақстан Республикасы азаматы паспортының
           қолдану мерзімін ұзарту туралы мөртаңба

                                        Қазақстан Республикасының
                                        халқын құжаттандыру және
                                         тіркеу ережесін әділет
                                         органдарының қолдануы
                                          жөніндегі нұсқаулыққа
                                                 2 қосымша

                Уақытша жеке куәліктің үлгісі

                         (көлемі 80 х 110)
                             ішкі беті

               Сыртқы беті

                                        Қазақстан Республикасының
                                        халқын құжаттандыру және
                                         тіркеу ережесін әділет
                                         органдарының қолдануы
                                          жөніндегі нұсқаулыққа
                                                 3 қосымша      

              Азаматтарға берілген уақытша жеке
               куәліктерді (УК) тіркеу журналы

                                          Қазақстан Республикасының
                                        халқын құжаттандыру және
                                         тіркеу ережесін әділет
                                         органдарының қолдануы
                                          жөніндегі нұсқаулыққа
                                                 4 қосымша

    РҚАО-ның ескертуі: 1-нысандағы арыздың үлгісі екі тілде
(мемлекеттік және ресми тілде) жазылған - қағаздағы мәтінді қараңыз

           1-нысандағы арыздың үлгісі

        _                _                        |||123456789 |||
ПАСПОРТ |_|  ЖЕКЕ КУӘЛІК |_| АЛУҒА АРНАЛҒАН ӨТІНІШ ||||||||||||||||
                                                  ||||||||||||||||
1 ПАСПОРТ, ЖЕКЕ КУӘЛІГІ БЕРІЛЕДІ _ _ _ _ _ _ _      * 145650824 *

2|_________________|   3|_________________|    4|_________________|
  ТЕГІ                   АТЫ                      ӘКЕСІНІҢ АТЫ

5|_________________|   6|__________| 7 жынысы__8|_________________|
ТҰРМЫСҚА ШЫҚҚАНҒА      ТУҒАН КҮНІ,   ер  -1          ҰЛТЫ
ДЕЙІНГІ /БҰРЫНҒЫ/      АЙЫ, ЖЫЛЫ     әйел-2
ТЕГІ

9 ПАСПОРТ (ЖЕКЕ КУӘЛІГІ) БЕРІЛГЕН НЕГІЗІ
_ _ _____________|   10|_|_|_|_|_|_|_|_|    11|_______________|
                         БЕРІЛГЕН КҮНІ
___________________________________________________________________
12 ТУҒАН ЖЕРІ      | |13 ТҰРҒЫЛЫҚТЫ ЖЕРІ   |14 БҰРЫНҒЫ ТҰРҒАН ЖЕРІ
|____________ _ _ _| ||____________ _ _ _| ||____________ _ _ _|
ЕЛ                   | ЕЛ                  | ҚАЙ ЕЛДЕН КЕЛДІ
                    |                     |
|____________ _ _ _| ||____________ _ _ _| ||____________ _ _ _|
АВТОНОМИЯЛЫ РЕСПУ-   | ОБЛЫС               | АВТОНОМИЯЛЫ РЕСПУ-
БЛИКА, ӨЛКЕ, ОБЛЫС   |                     | БЛИКА, ӨЛКЕ, ОБЛЫС
                    |                     |
|____________ _ _ _| ||____________ _ _ _| ||____________ _ _ _|
АУДАН                | АУДАН               | АУДАН
                    |                     |
|____________ _ _ _| ||____________ _ _ _| ||____________ _ _ _|  Б
ЕЛДІ МЕКЕН           | ЕЛДІ МЕКЕН          | ЕЛДІ МЕКЕН           А
_____________________|                     |                      С
15 БҰРЫН ҚАЙ ЕЛДІҢ   ||____________ _ _ _| ||____________ _ _ _|  П
АЗАМАТТЫҒЫНДА ТҰРҒАН | ЕЛДІҢ ОРНАЛАСҚАН    | ЕЛДІҢ ОРНАЛАСҚАН     А
|_____________ _ _ _|| МЕКЕНІ              | МЕКЕНІ               С
                    |                     |                      Ө
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИ-  ||____________ _ _ _| | |___________ _ _ _|  З
КАСЫНЫҢ АЗАМАТТЫҒЫН  | КӨШЕ                | КӨШЕ
ҚАБЫЛДАҒАН КҮНІ      |                     |                      Ә
|_|_|_|_|_|_|_|_|    ||_|_|_| |_|_| |_|_|_|||_|_|_| |_|_| |_|_|_| Р
                    |  ҮЙ    КОРПУС ПӘТЕР |  ҮЙ    КОРПУС ПӘТЕР  І
                    |  |_|_|_|_|_|_|      |                      П
                    |      ТЕЛЕФОН        |                      І
                    ||_|_|_|_|_|_|_|_|    ||_|_|_|_|_|_|_|_|     М
_______________      | КЕЛУ МЕРЗІМІ        | КЕТУ МЕРЗІМІ         Е
|               |                             _            _      Н
|               |     _____________________  |              |
|               |    |                     |                      Т
|               |    |                     |      СУРЕТ           О
|    СУРЕТ      |    |_____________________|     ҚАЛТАСЫ          Л
|               |        АЗАМАТТЫҢ ҚОЛЫ                           Т
|               |                                                 Ы
|               |                                123456789        Р
|_______________|                            |_            _|     Ы
                                                                 Л
                                                                 А
                                                                 Д
                                                                 Ы 
Х------------------------------------------------------------------

ПАСПОРТ, ЖЕКЕ КУӘЛІГІН АЛУҒА АРНАЛҒАН ТҮБІРТЕК:         ӨТІНІШ
                                                      N 14565082
              _                _
     ПАСПОРТ |_|  ЖЕКЕ КУӘЛІК |_|

АЗАМАТ
|_________________|   |_________________|   |_________________|
  ТЕГІ                   АТЫ                  ӘКЕСІНІҢ АТЫ

ПАСПОРТ, ЖЕКЕ КУӘЛІГІН АЛУҒА АРНАЛҒАН    |____________| ТЕҢГЕ
ӨТІНІШ ҚАБЫЛДАНДЫ ЖӘНЕ ТЕҢГЕ АЛЫНДЫ           СОМАСЫ

ӨТІНІШ ҚАБЫЛДАНҒАН КҮН |_|_|_|_|_|_|_|_| |________________________|
                                        ӨЗ ҚОЛЫ  ҚЫЗМЕТКЕРДІҢ ТЕГІ

                             (1-НЫСАНДАҒЫ АРЫЗДЫҢ СЫРТҚЫ БЕТІ)

16 ОТБАСЫ ЖАҒДАЙЫ _  1-ҮЙЛЕНБЕГЕН/       2-ҮЙЛЕНГЕН/
                    ТҰРМЫСҚА ШЫҚПАҒАН   ТҰРМЫСҚА ШЫҚҚАН

                    3-ТҰЛ/ЖЕСІР         4-АЖЫРАСҚАН
|_________________|     |_________________|    |_________________|
ЗАЙЫБЫНЫҢ ТЕГІ         АТЫ                     ӘКЕСІНІҢ АТЫ
|_________________|     |_________________|    |_|_|_|_|_|_|_|_|
ТҰРМЫСҚА ШЫҚҚАНҒА       АХАЖ МЕКЕМЕСІ          НЕКЕ ТІРКЕЛГЕН
ДЕЙІНГІ/БҰРЫНҒЫ/ ТЕГІ                           КҮНІ

17 16 ЖАСҚА ТОЛМАҒАН БАЛАЛАР
|__________________| ||__________________| ||__________________|
ТЕГІ               || ТЕГІ                | ТЕГІ
|__________________| ||__________________| ||__________________|
АТЫ                || АТЫ                 | АТЫ
|__________________| ||__________________| ||__________________|
ӘКЕСІНІҢ АТЫ        ||ӘКЕСІНІҢ АТЫ        | ӘКЕСІНІҢ АТЫ
|_|_|_|_|_|_|_|_|    ||_|_|_|_|_|_|_|_|    ||_|_|_|_|_|_|_|_|
ТУҒАН КҮНІ, АЙЫ, ЖЫЛЫ|ТУҒАН КҮНІ, АЙЫ, ЖЫЛЫ|ТУҒАН КҮНІ, АЙЫ, ЖЫЛЫ
_____________________|_____________________|_______________________
ҚОСЫМША МӘЛІМЕТТЕР   |18 ӘКЕСІ             |19 АНАСЫ
ҮШІН                 ||__________________| ||__________________|
                    | ТЕГІ                | ТЕГІ
                    ||__________________| ||__________________|
                    | АТЫ                 | АТЫ
                    ||__________________| ||__________________|
                    | ӘКЕСІНІҢ АТЫ        | ӘКЕСІНІҢ АТЫ
                    ||_|_|_|_|_|_|_|_|    ||_|_|_|_|_|_|_|_|
                    |ТУҒАН КҮНІ, АЙЫ, ЖЫЛЫ|ТУҒАН КҮНІ, АЙЫ, ЖЫЛЫ
                    |                     |

                    ____________   ____________   ____________
                    ҚЫЗМЕТКЕРДІҢ   ҚЫЗМЕТКЕРДІҢ   ҚЫЗМЕТКЕРДІҢ
                    КОДЫ           ӨЗ ҚОЛЫ        ТЕГІ

                    КӨШІ-ҚОН ПОЛИЦИЯСЫНЫҢ БАСТЫҒЫ ________________
                                                   ҚОЛЫ    ТЕГІ

                 20 "_"_____ 200_ж ДАЙЫНДАЛҒАН N |_____| ПАСПОРТТЫ

                    "_"_____ 200_ж ДАЙЫНДАЛҒАН N |_____| ЖЕКЕ
                                                         КУӘЛІК
                    "_"_____ 200_ж  АЛДЫМ ________________________
                                                 ӨЗ ҚОЛЫ

                    БЕРІЛДІ ______________________________________
                                ЛАУАЗЫМЫ     ТЕГІ     ӨЗ ҚОЛЫ
Х------------------------------------------------------------------

                                        Қазақстан Республикасының
                                        халқын құжаттандыру және
                                         тіркеу ережесін әділет
                                         органдарының қолдануы
                                          жөніндегі нұсқаулыққа
                                                 5 қосымша

        Жеке куәліктерді, паспорттарды шығаруға
                1-н арыздарды есепке алу
                  N 2 НЫСАНДАҒЫ КІТАП

кестенің жалғасы

Қазақстан Республикасының  
халқын құжаттандыру және  
тіркеу ережесін әділет   
органдарының қолдануы    
жөніндегі нұсқаулыққа   
6 қосымша          

Кодтар мен қысқартулардың
АНЫҚТАМАЛЫҒЫ

1. Әкімшілік-аумақтық объектілер атауларының қысқартуы;

2. Әлем елдері және азаматтық кодтарының анықтамалығы;

3. Ұлттар кодтарының анықтамалығы;

4. Қазақстан Республикасының облыстары, аудандары кодтарының анықтамалығы.

Тұратын мекен-жайын толтыру

     Барлық мекен-жайлар әкімшілік бөлуге сәйкес жүргізіледі.
     Уақытша немесе қызметтік мәндегі объектілер (қыстау, жазық дала, сондай-ақ орманшы үйлері, жол мастерлері, метеостанция) елді мекен болып саналмайды, бірақ әкімшілік территориялық аймаққа қатысты жазылады.
     Елді мекендер үшін мынадай қысқартулар қолданылады:
- с                              - село;
- пос.                           - кент;
- қтк                            - қала типтес кент;
- жк                             - жұмыс кенті;
- т.ж.ст.                        - теміржол стансасы;
- разъезд                        - қыстартусыз жазылады;
- ауыл                           - қысқартусыз жазылады.

     Қалалар атауы сөзіндегі "қала" қысқартылып "қ. " немесе қысқартылып жазылмайды.
     Көше атауындағы "көше" сөзі "к. " деп жазылуына болмайды.
     Даңғыл, тұйық, алаң т.б. келесі қысқартулар қолданылады:

- д                              - даңғыл;
- т                              - тұйық;
- ша                             - шағын аудан;
- проез                          - қысқартусыз;
- шоссе                          - қысқартусыз;
- буль.                          - бульвар;
- қалашық                        - қысқартусыз;
- алаң                           - алаң;
- пос.                           - кент (қала құрамына енгізілген);
- разъезд                        - қысқартусыз;
- жол                            - жол;
- тракт                          - қысқартусыз;
- парк                           - қысқартусыз;
- жм                             - жилой массив;
- сквер                          - қысқартусыз.

     Тізімге енгізілмегендер қысқартусыз жазылады.

                  ЕЛДЕР АНЫҚТАМАЛЫҒЫ
                     (азаматтығының)

                 ҰЛТТАР АНЫҚТАМАЛЫҒЫ

          ОБЛЫСТАР АУДАНДАРЫНЫҢ АНЫҚТАМАЛЫҒЫ