Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2012.04.19 № 498 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" 1998 жылғы 17 желтоқсандағы Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
1. Қоса беріліп отырған:
1) Қазақстан Республикасында азаматтық хал актілері жазбаларын өзгерту, қалпына келтіру және жою туралы ереже;
2) азаматтық хал актілерін тіркеу кітаптарының нысандары:
туу туралы;
туу туралы актіні қалпына келтіру жазбасы;
некеге тұру туралы;
әкелікті белгілеу туралы;
бала асырап (қыз асырап) алу туралы;
тегін, атын, әкесінің атын өзгерту туралы;
некені бұзу туралы;
қайтыс болу туралы;
3) осы кітаптардағы жазбалардың негізінде берілетін
куәліктердің нысандары:
туу туралы;
некеге тұру туралы;
некені бұзу туралы
әкелікті белгілеу туралы;
бала асырап (қыз асырап) алу туралы;
тегін, атын, әкесінің атын өзгерту туралы;
некені бұзу туралы;
қайтыс болу туралы;
4) Қазақстан Республикасында азаматтық хал актілерін тіркеу тәртібі туралы ережелер.
2. Қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп танылсын.
3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді және жариялауға жатады.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен
Бекітілген
Қазақстан Республикасында азаматтық хал актілері
жазбаларын өзгерту, қалпына келтіру және жою туралы
Ереже
1-Бөлім
Азаматтық хал актілері жазбаларын өзгерту,
қалпына келтіру және жою туралы
1-Тарау. Азаматтық хал актілері жазбаларына өзгерістер, толықтырулар және түзетулер енгізу тәртібі
1. Жеткілікті негіздер болғанда азаматтық хал актілері жазбаларына өзгерістер, толықтырулар мен түзетулер енгізу:
1) ұл (қыз) асырап алуға байланысты оның тегі, аты, әкесінің аты, туған жері мен күні өзгертілгенде, сондай-ақ бала (қыз) асырап алушыларды асырап алынған баланың (қыздың) ата-анасы ретінде жазғанда;
2) некені бұзуға немесе некенің жарамсыз деп тануға байланысты ерінің (зайыбының) тегі өзгертілгенде;
3) ата-анасының арасындағы некенің тоқтатылуына немесе некенің жарамсыз танылуына байланысты кәмелетке толмаған баланың тегін өзгерткенде;
4) әке болуды тіркегенде;
5) некеге тұрмаған анадан баланың туылу туралы акт жазбасына баланың әкесі туралы мәліметтерді енгізу туралы өтініш түскенде;
6) ұл (қыз) асырап алудың күшін жою немесе оның күші жоқ деп тану, сондай-ақ некенің күші жоқ деп тану туралы сот шешіміне байланысты;
7) баланың туу туралы акт жазбасынан баланың әкесі немесе шешесі туралы мәліметтерді алып тастау туралы сот шешіміне байланысты;
8) тегін және атын, әкесінің атын өзгерткенде;
9) ата-анасының тегі мен әкесінің аттарының өзгеруіне байланысты кәмелетке толмаған баланың тегі мен әкесінің аты өзгергенде;
10) азаматтық хал актiлерi жазбаларындағы қателер сот тәртiбiмен анықталғанда;
11) әке болу туралы сот шешiмiнiң күшi жойылғанда;
12) егер азаматтық хал актiсi жазбасында қосарланған аты немесе әкесiнiң аты көрсетiлген болса;
13) егер азаматтық хал актiсi жазбасында ата-анасының тегi, аты, әкесiнiң аты немесе ұлты көрсетiлмесе;
14) егер азаматтық хал актiсi жазбасында қате мәлiметтер
көрсетiлсе;
15) егер баланың туғанын тiркеу кезiнде оған тегi немесе аты ата-анасының тiлегi ескерілмей берiлсе;
16) егер баланың оның туу туралы акт жазбасында көрсетiлгеннен өзге аты болса, мұны оның мүддесi қажет етсе;
17) егер туу туралы акт жазбасында баланың аты толық көрсетiлмесе (кiшiрейтiлiп, еркелетiп, қысқартылып көрсетiлсе);
18) егер азаматтық хал актiсiн тiркеу кезiнде қателер (бұрмалаулар, мәлiметтердi немесе жекелеген сөздердi тастап кету)
жiберiлген болса;
19) жынысын өзгертуге байланысты тегi, аты және әкесiнiң
атын түзету қажет болса;
20) ұлттық дәстүрлерге байланысты тегiн, әкесiнiң немесе атасының атынан туындайтын тектi өзгерткенде;
21) ұлты өзгерген жағдайда жүргiзiледi.
2. Азаматтық хал актiлерiнiң жазбаларына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзу:
1) ұл (қыз) асырап алу туралы заңды күшiне енген сот шешiмiнiң;
2) кәмелетке толмаған баланың тегiн өзгерту туралы заңды
күшiне енген сот шешiмiнiң;
3) әке болуды анықтау туралы акт жазбасының;
4) азаматтық хал актiсi жазбасындағы қателердiң анықталғаны
туралы сот шешiмiнiң;
5) некенi бұзу туралы, туу туралы акт жазбасынан баланың әкесi немесе шешесi жөнiндегi мәлiметтердi алып тастау туралы, әке болудың анықталғандығы туралы бұрын шығарылған сот шешiмiн жою туралы, ұл (қыз) асырап алудың күшi жоқ деп немесе жарамсыз деп тану; сондай-ақ некенiң күшi жоқ деп тану туралы сот шешiмiнiң;
6) тегiн, атын, әкесiнiң атын өзгерту туралы акт жазбасының;
7) некеде тұрмаған ананың туу туралы актiлердi тiркеу кiтабына баланың әкесi туралы мәлiметтер енгiзу жөнiндегi өтiнiшiнiң;
8) тегін ұлттық дәстүрлер бойынша әкесiнiң немесе атасының атынан туындайтын текке өзгерту туралы өтiнiштiң;
9) өтiнiш берушiнiң тұрғылықты жерiндегi аумақтық әдiлет органы бекiткен аудандық (қалалық) АХАЖ бөлiмiнiң қорытындысының;
10) ұлтын өзгерту туралы ішкі істер органдары анықтамаларының негізінде жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлеген нысандағы қорытындыларды АХАЖ органдары 1-тармақтың 12, 13, 14, 17, 18, 19-тармақшаларында көзделген жағдайларда жасайды.
Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2001.06.25 N 857, 2005.02.14 N 140, 2011.06.30 N 736 Қаулыларымен.
3. Азаматтық хал актiсi жазбаларына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзу туралы арыздар берушiнiң тұрғылықты жерiндегi АХАЖ органына берiледi. Арыз АХАЖ органына түскен күннен бастап бiр ай мерзiмде қаралуға жатады. Дәлелдi себептер болған жағдайда аумақтық әдiлет органы АХАЖ бөлiмiнiң бастығы көрсетiлген мерзiмдi әрi кеткенде бiр айдан аспайтын уақытқа ұзартуы мүмкiн.
4. Баланың тууын тiркегенде балаға ата-аналарының тiлектерi ескерiлмей тегi немесе аты берiлуiне байланысты, сондай-ақ егер баланың оның тууы туралы акт жазбасында көрсетiлген нақты атынан басқа аты болса, ата-аналардың баланың тегiн не атын өзгерту туралы өтiнiштерiн АХАЖ органдары бала он алты жасқа толғанға дейiн қабылдайды.
5. Қайтыс болған адамдарға қатысты азаматтық хал актiлерi жазбаларына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзу осы Ереженiң 8-бөлiмiнде белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
6. Азаматтық хал актiлерi жазбаларына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзгенде не осы бөлiмнiң Ереженiң 1-тармағының 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19-тармақшаларында көзделген жағдайларда оларды енгiзуден бас тартылғанда, АХАЖ органдары аумақтық әдiлет органдары бекiтетiн қорытындылар жасайды.
Азаматтық хал актiлерi жазбаларына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзуден бас тартылуға сот тәртiбiмен шағым беруге болады.
7. Қорытындылар мен азаматтық хал актiлерi жазбаларына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзу үшiн негiз болып табылатын осы Ереженiң 2-тармағында көрсетiлген құжаттар тиiстi азаматтық хал актiсiнiң жазба жасалған жердегі АХАЖ органдарына орындалуға жiберiледi.
Тиiстi жазбалар жасалған жердегi АХАЖ органдары азаматтық хал актiлерi жазбасына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзудi құжаттар түскен күннен бастап он бес күн мерзiмде жүргiзедi. Сонымен бiрге өтiнiш берушiге берiлетiн немесе арыз берушiнiң тұрғылықты жерiндегi АХАЖ органына жiберiлетiн азаматтық хал актiсiн тiркеу туралы жаңа куәлiк жазылады.
8. Әскери міндетті және әскер қатарына шақырылатындардың азаматтық хал актілері жазбаларына енгізілген тегі, аты, әкесінің аты, туған күні мен жері туралы өзгертулер туралы АХАЖ органы жеті күн мерзімде өзгертулер, толықтырулар мен түзетулер енгізілген жердегі жергілікті әскери басқару органдарына хабарлайды.
Азаматтық хал актiлерiне енгiзiлген өзгертулер, толықтырулар мен түзетулер жөнiнде АХАЖ органы Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлеген нысан бойынша аумақтық әдiлет органының АХАЖ бөлiмiнiң мұрағатына хабарлама жiбередi.
Ескерту. 8-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
9. Шетелде тұрғылықты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай-ақ азаматтық хал актiлерiн Қазақстан Республикасының АХАЖ органдарында тiркеген және шетелде тұрақты тұратын шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар азаматтық хал актiлерi жазбасына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзу туралы арыздарына Қазақстан Республикасының шетелдегi елшiлiктерiне немесе консулдық мекемелерiне бередi.
Азаматтық хал актiлерiне өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзудi Қазақстан Республикасының шетелдегi елшiлiгiнiң немесе консулдық мекемесiнiң арызы бойынша тиiстi актi тiркелген жердегi АХАЖ органы жүргiзедi.
10. Қазақстан Республикасының аумағында тұратын және азаматтық хал актiлерiн Қазақстан Республикасының АХАЖ органдарында тiркеген шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың азаматтық хал актiлерi жазбасына өзгерiстер, толықтырулар мен түзетулер енгiзу осы Ережедегi Бөлiмде белгiленген тәртiпте жүргiзiледi.
2-Тарау. Азаматтық хал актілерінің жоғалған жазбасын қалпына келтіру тәртібі
11. Азаматтық хал актiлерiнiң жоғалған жазбасын қалпына келтiру туралы арыз берушiнiң тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органына берiледi.
Арыз бiр айға дейiнгi мерзiмде қаралуға жатады. Дәлелдi себептер болған кезде аумақтық әдiлет органы АХАЖ бөлiмiнiң бастығы көрсетiлген мерзiмдi бiр айдан аспайтын уақытқа ұзартуы мүмкiн.
12. Азаматтық хал актiлерi жазбаларының жоғалуын сол жоғалған жазба жасалған жердегi АХАЖ органының облыстық (қалалық) мұрағаты растауға тиiс.
АХАЖ органдарының жоғалған жазбаларды қалпына келтiруi мүмкiн болмаған кезде азаматтық хал актiсiн тiркеу фактiсi Қазақстан Республикасының азаматтық iс жүргiзу заңдарында белгiленген ережелер бойынша сот тәртiбiмен белгiленедi.
13. Азаматтық хал актiлерiнiң жазбаларын қалпына келтiру тиiстi жазбаның бұрын болғандығын растайтын құжаттар болғанда немесе сот шешiмi негiзiнде жүргiзiледi (2 қосымшаға сәйкес).
14. Ұсынылған құжаттар мен тексерулердiң нәтижелерi негiзiнде арыз берушiнiң тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органы Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлеген нысан бойынша азаматтық хал актiсiнiң жоғалған жазбасын қалпына келтiру немесе одан бас тарту туралы қорытынды жасайды, оны аумақтық әдiлет органы бекiтедi.
15. Азаматтық хал актiсiнiң жазбасын қалпына келтiру туралы АХАЖ органының қорытындысы қалпына келтiрiлген жазбаны тiркеу үшiн жоғалған жазба жасалған жердегi АХАЖ органына жiберiледi.
16. Азаматтық хал актiсiнiң тiркелу фактiсi сот тәртiбiмен анықталған кезде АХАЖ органы сот шешiмiнiң негiзiнде азаматтық хал актiсiнiң жазбасын қорытынды жасамай-ақ тiркейдi.
17. Қалпына келтiрiлген азаматтық хал актiсiнің жазбасын тiркеудi жазба жоғалған жер бойынша АХАЖ органдары жүргiзедi. Жоғалған жазба сот тәртiбiмен қалпына келтiрiлген жағдайда, актiнiң қалпына келтiрілген жазбасын тiркеу сот шешiмi шығарылған жер бойынша жүргiзiледi.
Азаматтық хал актiсiн қалпына келтiру туралы жазба күнделiктi тiркеу кiтабында, ал туу туралы қалпына келтiрiлген жазбаны тiркеу туу туралы қалпына келтiрiлген актiлердi тiркеу кiтабында жүргiзiледi.
ЕСКЕРТУ. 17-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2001.06.25. N 857 қаулысымен , 17-тармақ жаңа редакцияда - 2003.06.03. N 520 қаулысымен.
18. Шетелде тұрғылықты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай-ақ азаматтық хал актiлерiн Қазақстан Республикасының АХАЖ органдарында тiркеген және шетелде тұрақты тұратын шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар жоғалған азаматтық хал актiлерiнiң жазбаларын қалпына келтiру туралы арыздарын Қазақстан Республикасының шетелдегi елшiлiктерiне немесе консулдық мекемелерiне бередi.
Азаматтық хал актiлерiнiң жазбаларын қалпына келтiрудi жоғалған жазба болған жердегi АХАЖ органы Қазақстан Республикасының шетелдегi елшiлiктерiнiң немесе консулдық мекемелерiнiң арызы бойынша жүргiзедi.
19. Қазақстан Республикасының аумағында тұратын және азаматтық хал актiлерiн Қазақстан Республикасының АХАЖ органдарында тiркелген шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың азаматтық хал актiлерi жазбаларын қалпына келтiру осы Ереженiң 2-тарауында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
3-Тарау. Азаматтық хал актілері жазбаларының күшін жою
20. Азаматтық хал актiсi жазбаларының күшi мынадай жағдайларда жойылуы мүмкiн:
1) сот шешiмiнiң негiзiнде;
2) мүдделi адамдардың берген арызы бойынша;
3) бастапқы, қалпына келтiрiлген немесе қайта жасалған күшi жойылуға жататын жазбаны тапқан АХАЖ органының бастамасы бойынша.
21. Қалпына келтiрiлген немесе қайта жасалған жазбаны тапқан немесе мүдделi азаматтық хал актiлері жазуларының күшін жою туралы адамдардың, арызын алған АХАЖ органы акт жазбасының тиiстi көшiрмелерiн жинайды және азаматтық хал актiлерi жазбасының күшiн жою жөнінде Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлеген нысан бойынша қорытынды жасау үшiн материалдарды аумақтық әдiлет органының АХАЖ бөлiмiне жiбередi.
22. Азаматтық хал актiлерi жазбаларының күшiн жою туралы арыздар арыз берушiнiң тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органына арыз берiледi. Азаматтық хал актiлерi жазбаларының күшiн жою туралы арыздары АХАЖ органдары бiр айға дейiнгi мерзiмде қарауға тиiс.
23. Азаматтық хал актiлерi жазбаларының күшiн жоюды сот шешiмiнiң негiзiнде жоюды АХАЖ органы қорытынды жасамай-ақ жүргiзедi. Қалған жағдайларда қорытынды жасау мiндеттi.
24. Азаматтық хал актiлерi жазбаларының күшi жойылғаны туралы азаматтық хал актiсi арыз берушi бойынша тiркелген адамдарға және тиiстi аумақтық әдiлет органы АХАЖ бөлiмiне хабарланады.
25. Азаматтық хал актiсi жазуын арызы бойынша жою туралы азаматтық хал актiсi тiркелген адамдарға және тиiстi аумақтық әдiлет органының АХАЖ бөлiмiнiң мұрағатына хабарланады.
26. Шетелде тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай-ақ азаматтық хал актiлерiн Қазақстан Республикасының АХАЖ органдарында тiркеген және шетелде тұрғылықты тұратын шетел азаматтары және азаматтығы жоқ адамдар қалпына келтiрiлген немесе қайта жасалған азаматтық хал актiлерi жазбаларының күшiн жою жөнiндегi арыздарын Қазақстан Республикасының шетелдегi елшiлiктерiне немесе консулдық мекемелерiне бередi.
Азаматтық хал актiлерi жазбаларының күшiн жоюды, күшi жойылуға жататын жазба сақталған жердегi АХАЖ органы жалпы тәртiппен шетелдегi Қазақстан Республикасы елшiлiгiнiң немесе консулдық мекемесiнiң тиiстi аумақтық әдiлет басқармасындағы АХАЖ органына жiберетiн арызы бойынша жүргiзедi.
27. Қазақстан Республикасының аумағында тұратын және азаматтық хал актiлерiн Қазақстан Республикасының АХАЖ органдарында тiркеген шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың азаматтық хал актiлерi жазбаларының күшiн жою осы Ереженiң осы бөлiмiнде белгiленген тәртiпте жүргiзiледi.
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен
Бекiтiлген
Қазақстан Республикасында азаматтық хал
актiлерiн тiркеу тәртiбi туралы
Ережелер
1-Бөлім
1-Тарау. Жалпы ережелер
1. Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 163-бабына сәйкес, туу, қайтыс болу, неке қию, некенi бұзу, бала асырап алу, әке (ана) болуды анықтау, атын, әкесiнiң атын және тегiн өзгерту азаматтық хал актiлерiн жазатын мемлекеттiк органдарда (бұдан әрi - АХАЖ органдары) тiркеуге жатады.
Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 164-бабына сәйкес, азаматтық хал актiлерiн тiркеудi АХАЖ бөлiмдерi, ал мұндай бөлiмдер жоқ жерлерде - жергiлiктi атқарушы органдар жүргiзедi.
2. АХАЖ бөлiмдерi мынадай iс - әрекеттердi жүргiзедi:
1) тууды, қайтыс болуды, неке қиюды, некенi бұзуды, бала (қыз) асырап алуды, әке (ана) болуды анықтауды, атын, әкесiнiң аты мен тегiн анықтауды тiркеудi;
2) азаматтық хал актiлерiнiң жазуын заңмен белгiленген тәртiппен түзетедi, өзгертедi, толықтырады және жояды;
3) жойылған жазбаларды қалпына келтiредi, атын, тегiн, әкесiнiң атын өзгертудi ресiмдейдi;
4) бастапқы және қайтадан куәлiктер, анықтамалар, азаматтық хал актiлерiнiң көшiрмелерiн бередi;
5) азаматтық хал актілерін тіркеу кітаптарын сақтауды қамтамасыз етеді.
3. Кенттiк, ауылдық (селолық) округтердiң лауазымды адамдары тууды, қайтыс болуды, неке қию мен әке болуды тiркеудi жүргiзедi.
4. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұратын Қазақстан Республикасы азаматтарының азаматтық хал актiлерiн тiркеу Қазақстан Республикасының консулдық және елшiлiк мекемелерiнде жүргiзiледi.
Қазақстан Республикасының аумағында тұратын шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың азаматтық хал актiлерiн тiркеу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының АХАЖ органдарында жүргiзiледi.
5. Қазақстан Республикасы азаматтарының азаматтық хал актiлерiн Қазақстан Республикасының консулдық немесе елшiлiк мекемелерiнде тiркеу кезiнде Қазақстан Республикасының заңдары қолданылады.
Егер Қазақстан Республикасының елшiлiк және консулдық мекемелерінде азаматтық хал актілерiн тiркеу кезiнде мүдделi адамның бiрi басқа мемлекеттiң азаматы немесе азаматтығы жоқ адам болса, онда Қазақстан Республикасының Заңы қолданылады.
6. Азаматтық хал актiлерiн тiркеу үшiн арыз берушiнiң жеке басын куәландыратын мынадай құжаттар ұсынылуға тиiс:
1) Қазақстан Республикасы азаматының жеке бас куәлiгi не ұлттық паспорты;
2) мерзiмдi әскери қызметшiлер үшiн - әскери билет;
3) Қазақстан Республикасының аумағында уақытша тұратын шетел азаматтары үшiн - шетел азаматтарының тұруына арналған ықтиярхат; Қазақстан Республикасына уақытша келген адамдарға - уақытша тұруы туралы тұруға рұқсаты бар құжат;
4) азаматтығы жоқ адамдар үшiн - азаматтығы жоқ адамның тұруына арналған ықтиярхат.
7. Азаматтық хал актiлерiн тiркеу кiтабына енгiзiлетiн әрбiр жазба арыз берушiге оқылып беруге, олардың және жазуды жүргiзетiн лауазымды адамның қолдары қойылуға әрi азаматтық хал актiсiн тiркейтiн органның мөрiмен бекiтiлуге тиiс.
Өтiнiш берушiлерге азаматтық хал актiсiнiң жазбасы жүргiзiлгенi туралы тиiстi куәлiк берiледi.
8. Тууды тiркеу, әке болуды анықтау, бала (қыз) асырап алу, неке қию, некенi бұзу, атын, әкесiнiң атын және тегiн, ұлтын және жынысын өзгерту үшiн, сондай-ақ туу, неке қию, некенi бұзу, қайтыс болу туралы актiлердiң жазбаларын өзгертуге, толықтыруға, түзетуге және қалпына келтiруге байланысты куәлiктер және азаматтық хал актiлерiн тiркеу туралы қайталап берiлетiн куәлiктер үшiн Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексiнде (Салық кодексi) белгiленген мөлшерде мемлекеттiк баж алынады.
Қайтыс болуды тiркеу, сондай-ақ азаматтық хал актiлерiн тiркеу кезiнде жiберiлген қателерге байланысты куәлiктер беру Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексiне (Салық кодексi) сәйкес мемлекеттiк баж алусыз жүргiзiледi.
Ескерту. 8-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.02.14. N 140 қаулысымен.
9. Тууды және қайтыс болудың уақытында әрi дұрыс тiркелуiн қамтамасыз ету үшiн жауапкершiлiк (халықты тiркеу мерзiмдерi мен тәртiбi туралы хабардар ету тiркелуден жалтару жағдайларын анықтау, актiлiк кiтаптарды дұрыс жүргiзу және тағы басқалар) АХАЖ органдары бастықтарының жеке өздерiне; ал селолық елдi мекендерде - жергiлiктi атқарушы органдардың лауазымды адамдарына; шекарадан тысқары жерлерде - консулдық лауазымды адамдарға жүктеледi.
10. Халықтың табиғи қозғалысын тiркеудiң толықтығы мен уақытылылығын қамтамасыз ету мақсатында медициналық мекемелер келесi айдың үшiншi күнiнен кешiктiрмей ай сайын АХАЖ органдарына туғандар мен қайтыс болғандардың тiзiмдерiн жiберiп тұруға мiндеттi.
Азаматтық хал актiлерiн тiркеуге уәкiлеттi лауазымды адамдар осы тiзiмдердi жүйелi түрде актiлер жазуларымен салыстырып тұруға және тiркелмеген адамдар анықталған жағдайда оларды тiркеуге шаралар қолдануға тиiс.
11. Азаматтық хал актiлерiн тiркеуден негiзсiз бас тартқаны, халықтың табиғи қозғалысына есеп жүргiзу жөнiндегi мәлiметтердi белгiленген мерзiмде бермегенi, бала (қыз) асырап алудың құпиясын ашқаны үшiн лауазымды адамдар заңмен белгiленген тәртiпте (Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 91-бабына сәйкес) әкiмшiлiк жауапкершiлiкке тартылады.
2-Бөлім. Тууды тіркеу.
2-Тарау. Тууды тіркеу тәртібі мен мерзімдері
12. Балалардың тууын тiркеудi АХАЖ органдары баланың туған жерiнде немесе ата-аналарының не олардың бiреуiнiң тұрғылықты жерiнде жүргiзедi (N 1 қосымшаға сәйкес).
13. Ата-аналардың қалауы бойынша АХАЖ органы баланың тууын салтанатты түрде, АХАЖ органының үй-жайында не АХАЖ органдары мен жаңа туған баланың ата-аналарының келiсiмі бойынша әйелдер босанатын үйде және кез келген үй-жайда тiркеудi қамтамасыз етедi.
14. Егер ата-анасы өзара некеде тұрмаса, тууды тiркеу өзiн баланың әкесiмiн деп танитын адамның тұратын жерiнде тiркелуi мүмкiн, онда тууды тiркеу туралы өтiнiшпен қоса әке болуды анықтау туралы өтiнiш берiледi.
15. Егер баланың тууы оның нақты туған жерiнде емес, ата-анасының немесе олардың бiреуiнiң тұратын жерi бойынша тiркелетiн болса, туу туралы актi жазуында "Туған жерi" деген 6-бағанада баланың тууын тiркелген жер көрсетiледi.
16. Экспедицияларда және АХАЖ органдары жоқ шалғай жерлерде, сондай-ақ анасының теңiз, өзен, әуе кемесiнде немесе поезда болған кезiнде туған балалардың тууын тiркеу ата-анасы тұратын жерiне қайтып келгеннен кейiн ата-аналарының немесе олардың бiрінің тұрғылықты жерiндегi АХАЖ органдарында жүргiзiледi.
17. Баланың тууын тiркеу туралы арызды ата-анасы немесе олардың бiреуi, ал ата-анасы науқас немесе қайтыс болған кезде немесе өзге себептермен олар үшiн мұндай өтiнiш беру мүмкiн болмаған жағдайда - мүдделi адамдар көршiлерiнiң, бала туған кезде анасы жатқан медициналық мекеменiң әкiмшiлiгi жазбаша немесе ауызша түрде бередi.
18. Баланың тууын тiркеу туралы АХАЖ органына өтiнiш оның туған күнiнен бастап екi ай мерзiмнен кешiктiрiлмей жасалуға тиiс.
Екі айлық мерзім өткеннен кейін тууын тіркеу Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі бекіткен нысан бойынша, аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімі жасаған қорытындының негізінде жүргізіледі.
ЕСКЕРТУ. 18-тармақ өзгерді - ҚР Үкіметінің 2001.06.25. N 857 қаулысымен.
19. Медициналық мекеменiң баланың тууы туралы анықтамасында баланың анасы туралы барлық қажеттi мәлiметтер (тегi, аты, әкесiнiң аты), сондай-ақ баланың туған күнi мен жынысы, анықтаманың берiлген күнi болуға тиiс. Анықтама лауазымды адамның қолымен және емдеу мекемесiнiң мөрiмен куәландырылуға тиiс.
Егер баланың тууы туралы медициналық анықтамада анасының некеге дейiнгi тегi (әрi қарай - некеге дейiнгi тек) көрсетiлсе, ал тууды тiркеу сәтiнде ол паспортын, жеке бас куәлiгiн (жеке басын куәландыратын басқа құжатын) некенiң тiркелуi кезiнде берiлген тек бойынша алса, арыз берушi мiндеттi түрде емдеу мекемесi берген анықтаманың (осы паспортын (жеке басын куәландыратын басқа құжатын) АХАЖ органына ұсынған анаға берiлгенiн растайтын неке қию туралы куәлiктi тапсыруға тиiс. Егер некенi тiркеу кезiнде әйелге жұбайының тегi берiлсе, алайда ол паспортын жаңа текке ауыстырмаған және баланың тууы туралы медициналық анықтамада да анасының некеге дейiнгi тегi көрсетiлген болса, арыз берушi мiндеттi түрде неке қию туралы куәлiктi тапсыруға тиiс. Ата-ананың некесiн қию туралы жазба осы АХАЖ органында болған жағдайда неке қию туралы куәлiктi тапсыру мiндеттi емес.
Осы тармақтың екiншi абзацында көзделген жағдайларда баланың тууы туралы актiнiң жазуында анасының тегi неке қию туралы куәлiк (неке қию туралы актiнiң жазуы) бойынша көрсетiледi, бұл ретте "Белгiлерге арналған" 24-бағанада "Ұсынылған медициналық анықтамада анасының некеге дейiнгi тегi көрсетiлген" немесе "Ұсынылған медициналық анықтама мен анасының паспортында оның некеге дейiнгi тегi көрсетiлген" деген тиiстi жазу жазылады және анасының некеге дейiнгi тегi көрсетiледi.
Баланы үйде туған жағдайда туу емдеу мекемесi дәрiгерiнiң, басқа медициналық қызметкердiң анықтамаларының негiзiнде, олар болмаған жағдайда, кемiнде екi куәнiң арызының негiзiнде тiркеледi.
Туу туралы актiнi жазудың "Баланың туу фактiсiн растайтын құжаттар" атты 10-бағанасында туу фактiсi куәлардың тегiн, атын, әкесiнiң аты мен тұратын жерi көрсетiле отырып расталады. Бұл мәлiметтер куәлардың жеке бастарын куәландыратын құжаттардың негiзiнде көрсетiледi.
20. Куәнiң (куәлардың) келуі мүмкiн болмаған жағдайда баланың осы әйелден туу фактiсiн жазбаша растаудың астына қойған қолдардың нақтылығы нотариаттық тәртiппен куәландырылуға тиiс. Бұған қоса, куәнiң қолын АХАЖ органының бастығы немесе тұрғылықты жерi бойынша жергiлiктi атқарушы органның лауазымды адамы; шетелде жүрген (ұзаққа созылған iссапар және тағы басқа) Қазақстан Республикасы азаматтарының қолдарын - Қазақстан Республикасының консулдық мекемелерiнiң лауазымды адамы; әскери қызметшiлердiң қолдарын - тиiстi әскери бөлiмнiң командирi; Қазақстан Республикасының жалауымен жүзiп жүрген теңiз кемелерiнде немесе iшкi сулар кемелерiндегi Қазақстан Республикасы азаматтарының қолдарын - осы кемелердiң капитандары; барлау және сол сияқты басқа да экспедицияларда жүрген азаматтардың қолдарын - осы экспедициялардың бастықтары; стационарлық емдеу-сауықтыру мекемелерiнде емделуде жатқан азаматтардың қолдарын - осы мекемелердiң әкiмшiлiгi куәландыра алады.
21. Ата-анасының бiреуiнiң немесе екеуiнiң де жеке басын куәландыратын құжатты тапсыруы мүмкін емес ерекше жағдайларда (оның жүрген жерi белгiсiз, ұзақ iссапар және тағы басқа) АХАЖ органы тууды тiркеуден бас тартуға тиiс емес. Егер ата-анасының жеке басын куәландыратын құжат тапсырылмаса, ол жайлы мәлiметтер неке қию туралы куәлiктiң немесе осы АХАЖ органында ата-анасының неке қию туралы акт жазуы болған кезде осы актiлiк жазудың негiзiнде жазылады. Егер ата-аналары туралы мәлiметтер неке қию туралы куәлiктiң негiзiнде жазылған жағдайда, "Ұлты" атты 15-бағана толтырылмайды. Бұл ретте берушiге келмей қалған ата-анасы жеке басын куәландыратын құжатты тапсырған кезде жазу белгiленген тәртiпте әкесiнiң (анасының) ұлты туралы мәлiметтермен толықтырылуы мүмкiн екендiгi түсiндiрiледi. Ата-анасының тұрақты тұратын жерi туралы, олардың қайда және кiм болып жұмыс iстейтiндiгi, сондай-ақ бiлiмi туралы мәлiметтер арыз берушiнiң айтуымен жазылады. Мұндай жағдайларда туу туралы актiнiң жазбасындағы "Белгiлерге арналған" 24-бағанада: "Әкесiнiң (анасының) жеке басын куәландыратын құжат тапсырылған жоқ, әкесi (анасы) туралы мәлiметтер неке қию туралы куәлiктiң (неке қию туралы актiлiк жазудың) негiзiнде енгiзiлдi" деп көрсетiледi.
22. Өзара некеде тұратын әкесi мен анасы олардың бiреуiнiң өтiнiшi бойынша тууды тiркеу кiтабында баланың ата-анасы болып жазылады. Неке қию туралы куәлiк мұндай жазуға негiз болып табылады.
Жасанды түрде ұрықтандыру тәсiлiн қолдануға немесе эмбрионды имплантациялауға өздерiнiң жазбаша келiсiмдерiн берген некеде тұратын адамдар осы тәсiлдердi қолданудың нәтижесiнде оларда бала туған жағдайда тууды жазу кiтабында оның ата-аналары болып жазылады.
Некеде тұратын және бала көтерту мақсатында басқа әйелге эмбрионды имплантациялауға жазбаша түрде өз келiсiмдерiн берген адамдар тек баланы туған әйелдiң (суррогат ананың) келiсiмiмен ғана баланың ата-анасы болып жазыла алады.
Егер ата-анасының арасындағы неке бұзылған, сотпен жарамсыз деп танылған немесе жұбайы қайтыс болса, бiрақ некенiң бұзылуы, оның жарамсыз деп танылуы немесе жұбайының қайтыс болуы сәтiнен бастап екi жүз жетпiс күннен аспайтын уақыт өтсе, ата-анасы туралы мәлiметтер тура осындай тәртiпте жазылады. Арыз берушi осыған сәйкес некенi бұзу туралы куәлiктi немесе сот шешiмiн, некенi жарамсыз деп тану туралы заңды күшiне енген сот шешiмiнен үзiндіні (көшiрменi) немесе жұбайының қайтыс болуы туралы куәлiктi тапсыруға тиiс. Тууы туралы актiнiң "Белгiлерге арналған" 24-бағанасында некенiң бұзылуы немесе қайтыс болу күнi мен орны және актiлiк жазудың нөмiрi не соттың атауы және некені жарамсыз деп тану туралы шешiмнiң заңды күшiне енген күнi көрсетiледi.
Егер бала некенiң бұзылу немесе оның жарамсыз деп танылу күнiнен бастап екi жүз жетпiс күн өткеннен кейiн туса, бұрынғы жұбай тек әке болуды анықтау туралы актiлiк жазудың негiзiнде ғана баланың әкесi болып жазылуы мүмкiн.
23. Егер баланың тууын тiркеудi ата-анасы емес, басқа адам жүргiзсе, онда арыз берушiнiң жеке басын куәландыратын құжат тапсырылуға тиiс. Бұл жағдайда "Белгiлерге арналған" 24-бағанада арыз берушінің жеке басын куәландыратын құжаттың нөмiрi, күнi және кiмнiң бергенi көрсетiледi.
24. Егер тiркелген некеде тұратын баланың анасы тууды тiркеу кезiнде оның жұбайы бұрынғы жұбайы баланың әкесi болып табылмайды деп мәлiмдесе және баланың тууы әкесi болу мынадай тәртiппен анықталады:
баланың анасымен некеде тұрмайтын адамның әке болуы баланың әкесi мен анасының АХАЖ органына бiрлесiп арыз беру жолымен анықталады;
анасы қайтыс болған, ол әрекет қабiлетi жоқ деп танылған, ананың тұрған жерiн анықтау мүмкiн болмаған жағдайларда немесе ол ата-аналық құқығынан айырылған жағдайда - қамқоршы және қорғаншы органдардың келiсiмiмен баланың әкесiнiң арызы бойынша, осындай келiсiм болмаған жағдайда - сот шешiмiмен анықталады;
бала туғаннан кейiн әке болуды анықтау туралы бiрлесе арыз беру мүмкiн болмайды немесе қиын болады деп тұспалдауға негiз болатын мән-жайлар болған жағдайда, болашақ баланың өзара некеде тұрмайтын ата-анасы осындай арызды ананың жүктi кезiнде АХАЖ органына бере алады. Баланың ата-анасы туралы жазба бала туғаннан кейiн жасалады.
25. Егер ата-анасы өзара некеде тұрмаса, баланың анасы туралы жазба анасының өтiнiшi бойынша, ал әкесi туралы жазу - әке болуды баланың әкесi мен анасының бiрлесiп берген арызы бойынша немесе баланың әкесiнiң арызы бойынша жасалады немесе әкесi соттың шешiмi бойынша жазылады.
Бала некеде тұрмайтын анадан туған кезде, ата-ананың бiрлесiп берген арызы болмаған кезде соттың әке болуды анықтау туралы шешiм болмаған жағдайда, тууды жазу кiтабында баланың әкесi туралы жазба анасының тегi бойынша, баланың әкесiнiң өз аты мен оның әкесiнiң ата-анасының айтуы бойынша жазылады.
Баланың тууы анасының емес, басқа адамның өтiнiшi бойынша тiркеген жағдайда әкесi туралы мәлiметтер осы тармақтың екiншi абзацымен көзделген тәртiпте осы адамның айтуы бойынша жазылады.
Мұнда туу туралы актiнiң жазуындағы "Белгiлерге арналған" 24-бағанада: "Әкесi туралы мәлiметтер арыз берушiнiң айтуы бойынша енгiзiлдi" деген жазба жасалады да арыз берушi осы бағанаға қол қояды. Кейiннен баланың анасы туу туралы актiнiң жазуына енгiзiлген баланың әкесi туралы мәлiметтермен келiспеген жағдайда түзетулер белгiленген тәртiпте жасалады.
26. Егер ата-анасы (немесе олардың бiреуi) он сегiз жасқа толмаған болса, баланың тууы әдеттегiдей тәртiпте тiркеледi. Кәмелетке толмаған әкесiнiң немесе анасының ата-аналарының (қамқоршыларының) баланың тууын тiркеуге келiсiмi мұнда талап етiлмейдi.
Некеде тұрмайтын және он алты жасқа немесе кәмелетке толмаған ата-анадан туған баланы тiркеу заңды өкiлдiң қатысуымен жүргiзiледi.
Мұнда "Белгiлерге арналған" 24-бағанада: "Туудың тiркелуi заңды өкiлдiң қатысуымен жүргiзiлдi" деген жазу жазылады, оның тегi, аты, әкесiнiң аты, жеке куәлiгiнiң нөмiрi көрсетiледi, содан кейiн өкiл осы бағанаға қол қояды. Кейiннен кәмелетке толмаған ата-аналар он алты жасқа толғанға дейiн кәмелетке толмаған ата-анасымен қатар тәрбиелеудi жүзеге асыратын қамқоршы тағайындалады.
Жасанды түрде ұрықтандыру тәсiлiмен немесе эмбрионды имплантациялау жолымен туған балалардың тууын тiркеу жалпы белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.
27. Тууды тiркеу кезiнде баланың тегi ата-анасының тегiмен белгiленедi. Ата-анасының тектерi әртүрлi болған жағдайда балаға ата-анасының келiсiмi бойынша әкесiнiң немесе анасының тегi берiледi. Ата-анасының қалауы бойынша баланың тегiн ұлттық дәстүрлердi ескерiле отырып, әкесiнiң немесе атасының атына жазылуы мүмкiн. Баланың тегiне қатысты ата-анасының арасындағы келiспеушiлiктер сот тәртiбiмен шешiледi.
28. Тууды тiркеу кезiнде ұлты қазақ адамдардың аттарын, әкелерiнiң аттарын және тектерiн мына төмендегі үш мүшелiк антропонимдiк белгiлеу жүйесi: аты, әкесiнiң аты, тегi бойынша дұрыс жазуға және айтуға назар аудару керек.
Мұнымен қатар азаматтардың қалауы бойынша қазақтардың тектерi мен әкелерiнiң аттарын жазу кезiнде қазақ тiлiне жат -ов, -ев, -ова, -ева, -ин, -и -ины, -на, -овна, -евна, -ович, -евич жұрнақтары алып тасталып, олардың орнына "ұлы", "қызы" жалғаулары бiрге қосып жазылады. Мысалы Байкенов Оспан Омарович Байкен Оспан Омарұлы"; Кадырова Рысты Мадиевна .
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң 15-бабына сәйкес ұлты қазақ адамдардың аты-жөнiн былайша жазуға болады;
Қадырова Рысты Мадиевна - Мадиқызы Рысты; Байкенов Оспан Омарович - Омарұлы Оспан.
Әкесiнiң аты шын мәнiсiнде тегiн ауыстыратын болса және тегi мiндеттi түрде бiрiншi орында, одан кейiн аты тұрса, онда әкесiнiң аты жазылмайды.
Тегiнiң айтылуы қолайсыз естiлетiн жағдайларда сондай-ақ қазақтардың тұрмысында кездесетiн шығыс антропонимi дәстүрлерiн құрметтей отырып, тегiн белгiлеу кезiнде өз еркi бойынша "и" әрпiн қосып жазуға жол берiледi. Мысалы:
Кошкарова Сара Акимовна - Қошқари Сара Әкiмқызы.
Ұлты қазақ адамдардың тектерiн, өз аттары мен әкелерiнiң аттарын жазу кезiнде атындағы сөздiң мөлшерiне қарамастан бөлек жазуға жол берiлмейдi.
Мысалы:
Әбiлқасым (Әбiл - Қасым емес), Гүлсара (Гүл - Сара емес), Сейдахмет (Сейд - Ахмет емес).
Атын, тегiн, әкесiнiң атын өзгертудi тiркеу кезiнде де осындай принциптер қолданылады.
Текке "тегi", "ұрпағы", "немересi", "шөбересi" сөздерiн және тағы басқа сөздердi қосып жазуға жол берiлмейдi.
29. Балаға қосарланған тек беруге рұқсат етiлмейдi. Алайда, егер ата-анасының (немесе олардың бiреуiнiң) қосарланған тегi болса, АХАЖ органы балаға осы тектi беруден бас тартуға құқылы емес. Балаға ұлттық-тарихи дәстүрлерге сәйкес әкесiнiң немесе атасының атына жазылған тек берiлуi мүмкiн.
30. Баланың аты ата-анасының келiсiмi бойынша қойылады, ата-анасының арасында келiсiм болмаған жағдайда баланың атын қою мәселесi сот арқылы шешiледi.
АХАЖ органы берiлген аттың жеке аттар анықтамасында көрсетiлмеуi немесе қысқартылған, еркелететiн ат болып табылуы негiзiнде балаға ата-анасы таңдаған атты қоюдан бас тартуға құқылы емес.
31. Балаға әкесiнiң аты әкесiнiң атымен не әкесi ретiнде жазылған адамның атымен берiледi. Егер жеке басын куәландыратын құжатқа сәйкес әкесінің бiрнеше аты болса, баланың әкесiнiң аты ата-анасының таңдауымен солардың бiреуi бойынша жазылады.
Басқа ұлт адамдарының тектерi, аттары және әкесiнiң аттары өздерiнiң қалауы бойынша олардың ұлттық ерекшеліктерiне сәйкес жазылуы мүмкiн.
32. Тууды тiркеу туралы жазылған жазудың негiзiнде тууы туралы куәлiк жазылып, ол тууды тiркеу туралы өтiнiш берген адамға берiледi.
Тууы туралы куәлiкпен бiрге мiндеттi түрде жұмыс орнына тапсыру үшiн баланың туу жағдайы бойынша тиiстi жәрдемақы алуға анықтама берiледi.
33. Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың балаларының тууын тiркеу кезiнде ата-анасының екеуiнiң де жеке бастарын куәландыратын құжаттарын, сондай-ақ олардың мемлекеттiк және орыс тiлiндегi мәтiннiң нотариалдық куәландырылған аудармасын тапсыру талап етiледi.
34. Екi және одан да көп бала туған кезде олардың әрқайсысына туу туралы медициналық анықтама тапсырылуға тиiс, соның негiзiнде бiрiнен кейiн бiрi жазылатын тууы туралы жеке жазбалар жазылады және балаларға туу туралы жеке куәлiктер берiледi.
35. Тауып алған баланың тууын тiркеу, егер ол бұрын тiркелмеген болса, оны тауып алған адамның, балалар мекемесi әкiмшiлiгiнiң немесе iшкi iстер органының арызы бойынша тауып алу күнiнен бастап үш күннен кешiктiрiлмей жүргiзiледi. Тауып алған баланың тууын тiркеу кезiнде АХАЖ органы бұл жайлы дереу қамқоршылық және қорғаншылық органына хабарлауға тиiс.
Тууды тiркеу кезiнде арызға барлық жағдайларда, баланың табылған уақытын, орнын және тауып алу жағдайларын көрсетiп iшкі iстер органы немесе жергiлiктi атқарушы орган әзiрлеген хаттама, сондай-ақ баланың жасы туралы медициналық мекеме берген анықтама қоса тапсырылады.
Тауып алынған, ата-анасы белгiсiз баланың тегi, аты, әкесінің аты, сондай-ақ оның ата-анасының тегi, аты, әкесiнiң аты мен ұлты қамқоршылық және қорғаншылық органының, бала тапсырылған балалар мекемесi әкiмшiлiгiнiң, баланы тауып алған iшкi iстер органының немесе баланы тауып алған адамның айтуы бойынша жазылады (баланың ата-анасы туралы басқа мағлұматтар жазылмайды). "Белгiлерге арналған" 24-бағанада: "Бала табылған" деген жазу жазылады, сондай-ақ ата-анасы туралы мәлiметтердiң кiмнiң айтуы бойынша енгiзiлгендiгi жазылады.
36. Өлi туған балалар мен өмiрiнiң бiрiншi аптасында өлген балалар баланы тудырған немесе бала өлген емдеу мекемесiнiң арызы бойынша туу сәтiнен бастап бес тәулiктен кешiктiрiлмей АХАЖ органдарында тiркелуге тиiс. Алайда, егер мұндай арызбен ата-анасы немесе қажеттi құжаттарды ұсынған басқа адам жүгiнсе, АХАЖ органы тiркеуден бас тартуға тиiс емес.
Өлi баланың тууын тiркеу өлi туу туралы медициналық куәлiктiң (перинаталдық өлiм туралы куәлiктiң) негiзiнде тек тууы туралы актiлердi тiркеу кiтабында ғана тiркеледi.
Егер бала туғаннан кейiн өлсе (егер ол бiрнеше минут қана өмiр сүрсе де), екi актiлiк жазу: тууы туралы - тууы туралы медициналық анықтаманың негiзiнде және қайтыс болу туралы - перинаталдық өлiм туралы куәлiктiң негiзiнде жазылуға тиiс.
Мұнда туу туралы актiнiң жазуында актiлiк жазудың нысанымен көзделген ата-анасы туралы барлық мәлiметтер көрсетiлуге тиiс, ал осы тармақтың үшiншi абзацымен көзделген жағдайларда - баланың қайтыс болуы туралы да белгi қойылуға тиiс ("Белгiлерге арналған" 24-бағанада).
Егер бала өмiрiнiң бiрiншi аптасында қайтыс болса, өтiнiш берушiге тек қайтыс болу туралы куәлiк берiледi. Кейiннен тек қайтыс болу туралы қайтадан куәлiк берiледi.
Егер ата-анасына баланың (өлi немесе тiрi, бiрақ өмiрiнiң бiрiншi аптасында қайтыс болған) тууын растайтын құжат алу қажет болса, АХАЖ органы өлi туу туралы немесе баланың қайтыс болуы туралы көрсетiп, тууы туралы анықтама бередi.
37. Баланың әкесiмен некеде тұрмайтын анасы қайтыс болғанда баланы толық мемлекеттiң есебiнен ұстауға және тәрбиелеуге берсе, яғни баланы әйелдер босанатын үйден алып кетуден бас тартса не оның тұратын жерi белгiсiз болса, ал әке болу анықталмаса, баланың тууын тiркеу баланы туу кезiнде анасы жатқан медициналық мекеме әкiмшiлiгiнiң арызы бойынша не балалар мекемесi әкiмшiлiгiнiң немесе бала үш күн аралығында соның қамқоршылығында болған адамның арызы бойынша жүргiзiледi. Анасы туралы мәлiметтер туу туралы медициналық анықтамаға сәйкес, бала мен әкесiнiң тегi - анасының тегi бойынша, бала мен әкесiнiң аттары әкелерiнiң аттарымен, сондай-ақ ата-анасының ұлты - арыз берушiнiң айтуы бойынша көрсетiледi. Мұндай жағдайда баланың әкесiнiң аты әкесiнiң өз атына сәйкес келуге тиiс (баланың ата-анасы туралы басқа мәлiметтер жазылмайды).
38. Егер кейiннен сот әкесi (анасы) туралы мәлiметтердi туу туралы актінің жазуынан алып тастау туралы шешім шығарса, АХАЖ органы соттың заңды күшiне енген шешiмiнiң негiзiнде туу туралы актінің жазуы бойынша өзгерiстер енгiзедi - әкесi (анасы) туралы мәлiметтер сызылып тасталады да "Белгiлерге арналған" 24-бағанада: ____________ __ ________жылғы "___ " 199___ N____ шешiмiнiң негiзiнде әкесi (соттың атауы) (анасы) туралы мәлiметтер алынып тасталды" деп көрсетiледi. Бұл жағдайда анасының арызы бойынша туу туралы актiнiң жазуына әкесi анасының тегi бойынша жазылуы мүмкiн. Баланың әкесiнiң өз аты әкесiнің аты мен тегі анасының айтуы бойынша жазылады. Әкесi туралы басқа мәлiметтер енгiзiлмейдi.
Туу туралы актiнiң жазуына енгiзiлген барлық өзгерiстер лауазымды адамның мөрiмен және қолымен куәландырылады.
39. Ата-аналық құқықтардан айыру туралы заңды күшiне енген сот шешiмiнiң негiзiнде туу туралы актiнiң жазуында "Белгiлерге арналған" 24-бағанада: "Ата-анасы(әкесi,анасы) ____________"__"199__ жылғы N__ шешiмiнiң (соттың атауы) негiзiнде ата-аналық құқықтан айырылды" деп көрсетiледi.
Жазылған жазу лауазымды адамның мөрiмен және қолымен куәландырылады (ата-анасы туралы мәлiметтер актiлiк жазудан алынып тасталмайды). Ата-аналық құқықтарынан айырылған ата-анаға тууы туралы куәлiктер қайтадан берiлмейдi. Олар баланың қамқоршысына (қорғаншысына) берiлуi мүмкiн.
Соттың заңды күшiне енген шешiмiнiң негiзiнде ата-аналық құқықтарын қалпына келтiру кезiнде туу туралы актiнiң жазбасына:
"_____________199___ жылғы "___" N____ шешiмiнiң негiзiнде (соттың
атауы)
ата-ананың (әкесiнiң, анасының) ата-аналық құқықтары қалпына
келтiрiлдi" деген белгi жасалады.
Жазылған жазу лауазымды адамның мөрiмен және қолымен куәландырылады.
3-Бөлім. Әке болуды анықтауды тіркеу
3-Тарау. Жалпы ережелер
40. Әке болуды анықтауды тiркеу АХАЖ органдарында жүргiзiледi.
Баланың өзара некеде тұратын ата-анадан тууы ата-анасының некесi туралы жазумен куәландырылады.
Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 46-бабына сәйкес, баланың анасымен некеде тұрмайтын адамның әке болуын анықтау АХАЖ органына баланың әкесi мен анасының бiрлесе арыз беру жолымен; анасы қайтыс болған, ол әрекет қабiлетi жоқ деп танылған, оның тұратын жерiн анықтау мүмкiн болмаған немесе анасы ата-аналық құқықтан айырылған жағдайларда - қамқоршылық және қорғаншылық органының келiсiмiмен баланың әкесінің арызы бойынша ал келiсiм болмаған кезде - соттың шешiмi бойынша белгiленедi.
Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 47-бабына сәйкес бала некеде тұрмайтын ата-анадан туған жағдайда, ата-анасының бiрлесiп берген арызы болмаған кезде, әке болуды анықтау баланың ата-анасының бiреуiнiң немесе қамқоршысының (қорғаншысының), сондай-ақ бала кәмелетке толғаннан кейiн оның өзiнiң арызы бойынша сот тәртiбiмен белгiленедi.
41. Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 178-бабына сәйкес әке болуды анықтауды тiркеу туралы арыз берушiлердiң таңдауы бойынша баланың ата-анасының бiрiнiң тұрған жерi бойынша АХАЖ органына, ал әке болу сот шешiмiмен анықталған жағдайда - әке болуды анықтау туралы сот шешiмi шығарылған жерге берiледi.
Кәмелетке толған адамға қатысты әке болуды анықтауды тiркеу туралы арызға тек оның келiсiмiмен ғана, ал егер ол әрекет қабiлетi жоқ болып танылса - оның қамқоршысының немесе қамқоршылық және қорғаншылық органының келiсiмiмен жол берiледi. Мұндай жағдайларда ата-анасының арызына кәмелетке толған адамның (оның қамқоршысының) әке болуды анықтауға жазбаша түрдегi келiсiмi мiндеттi түрде қоса берiледi. Мұндай келiсiм осы адамның (оның қамқоршысының) жеке арызында немесе ата-анасының бiрлесiп берген арызына (әкесiнiң арызына) оның қол қоюы (қамқоршысының қол қоюы) арқылы бiлдiрiлуi мүмкiн. Мұнымен қатар кәмелетке толған адам (оның қамқоршысы) әкесiнiң тегiн алуды қалайтындығын немесе анасының тегiнде қалғысы келетiндiгiн көрсетедi. Бұл туралы әке болуды анықтау туралы акт жазуының 21-бағанасында тиiстi белгi қойылады.
42. Әке болуды анықтауды тiркеу туралы арыз Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлеген нысандағы бланкiде әзiрленуге тиiс. Мұндай бланкi болмаған жағдайда еркiн түрде жазылған арыздың мәтiнiнде бланкiде көзделген барлық мәлiметтер болуға тиiс. Арыздың Бланкiсiндегi барлық сұраққа толық және дәл жауап берiлуге тиiс. Арыздар АХАЖ органы қызметкерiнiң көзiнше толтырылады және қол қойылады, ол осы Ереженің 24-тармақшасының бiрiншi абзацында келтiрiлген арыз берушiлердiң жеке басын куәландыратын құжаттармен ондағы мәлiметтердi салыстырады.
Арыздар түскен күнi арыздарды есепке алудың арнайы журналында тiркелуi тиiс.
43. Әке болуды анықтауды тiркеу баланың әкесiнiң некеде тұрған-тұрмағанына қарамастан жүргiзiледi, сондықтан жұбайдың әке болуды анықтауды тiркеуге келiсiмi талап етiлмейдi.
44. Егер баланың тууы туралы акт жазбасында баланың әкесi ретiнде белгiлi бiр адам көрсетiлсе, АХАЖ органының әке болуды анықтау туралы арызды қабылдауға құқығы жоқ. Бұл жағдайда әке болуды анықтау туралы арыз түскен кезде АХАЖ органы баланың тууы туралы жазбасы бойынша әкесi туралы бұрын енгiзiлген мәлiметтердiң негiздемесiн тексеруге тиiс.
Мұндай тексеру:
1) егер әкесi анықталатын баланың анасы тiркелген некеде тұрса;
2) егер баланың анасы тiркелген некеде тұрмаса, ал тууы туралы куәлiкте баланың әкесiнiң тегi анасының тегiмен сәйкес келмесе, мұндай тексерулер мiндеттi түрде жүргiзiледi.
Егер тууы туралы жазба басқа АХАЖ органында болса, АХАЖ органы оның көшiрмесiн көрсетiлген мәлiметтердi анықтау және арызға қосып тiгу үшiн бiр айдың iшiнде алдыруға тиiс. Бұл жағдайда арыз әдеттегi тәртiппен түскен күнi журналда тiркеледi, ал әке болуды анықтау арыз берушiлердiң (арыз берушiнiң) қатысуымен тууы туралы актiлiк жазудың көшiрмесiн алғаннан кейiн кiдiртiлместен жүргiзiледi. Туу туралы актiлiк жазудың көшiрмесiнiң сұратылғаны туралы арыз берушiлерге (арыз берушiге) хабарланады және оның нақты алыну мүмкiндiгi ескерiле отырып әке болуды анықтауды тiркеу күнi белгiленедi.
Баланың тууы туралы актiлiк жазбада арыз берушi әйелдiң күйеуi немесе басқа адам көрсетiлген жағдайда (Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 49-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда) баланың тууы туралы актiлiк жазудан әке болу туралы мәлiметтердi алып тастау туралы мәселенi сот шешкенге дейiн әке болуды анықтауды тiркеуден бас тартылуы тиiс.
45. Жүйке ауруы немесе ақыл-есiнiң кемдiгi салдарынан сот тәртiбiмен әрекет қабiлеттiлiгi жоқ деп танылған адамның арызы бойынша, сондай-ақ осы әрекет қабiлеттiлiгi жоқ адамның қамқоршысының арызы бойынша әке болуды анықтауға жол берiлмейдi.
46. Баланың тууы туралы акт жазба жоғалып кетсе, онда әке болуды анықтау ол белгiленген тәртiппен қалпына келтiрiлгеннен кейiн тiркелуi мүмкiн.
47. Тууды және әке болуды анықтауды бiр мезгiлде тiркеу кезiнде мiндеттi түрде туу туралы және әке болуды анықтау туралы актiлер жасалады. Бұл ретте тууы туралы акт жазуларындағы баланың тегi анасының тегi бойынша көрсетiледi, ал оның әкесiнiң аты және әкесi туралы мәлiметтер - ата-аналарының әке болуды анықтау туралы бiрлесiп берген арызына (әкесiнiң арызына) сәйкес көрсетiледi. Егер ата-аналары (әкесi) балаға өзiнiң тегiн берудi қаласа, ол әке болуды анықтау туралы акт негiзiнде түзетiледi.
48. Ата-аналардың бiрлесiп берген арызы бойынша әке болуды анықтауды тiркеу кезiнде баланың тегi ата-аналардың келiсiмi бойынша, ал келiсiм болмаған жағдайда - сот тәртiбiмен анықталады.
Баланың қандай тектi иеленетiнi жөнiнде әке болуды анықтау туралы арызда көрсетiлуi тиiс.
Сот шешiмi негiзiнде әке болуды анықтауды тiркеу кезiнде балаға шешiмде көрсетiлген тек берiледi, мұндай жазу жоқ болған жағдайда - арыз берушiнiң көрсетуi бойынша берiледi. Осы мәселе бойынша дау туған жағдайда ол сот тәртiбiмен шешiледi.
Баланың әкесiнiң аты әкесiнiң аты бойынша өзгередi, оның iшiнде егер кәмелетке жасы толған балалардың тарапынан қарсылық болмаған жағдайда да олардың тегi осылай өзгередi.
Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 49-бабының 3-тармағына сәйкес баланың тууы туралы бұрынғы акт жазуында көрсетiлген баланың әкесiнiң аты (анасының көрсетуi бойынша) баланың әкесi ретiнде танылған адамның атымен сәйкес келмеген жағдайларда, АХАЖ органының әке болуды анықтауды тiркеуден және балаға әкесiнiң атын әкесiнiң аты бойынша беруден бас тартуға құқы жоқ және бұл мәселе жөнiнде ата-аналардан түсiнiктеме талап етуге тиiс емес.
49. Әке болуды анықтауды тiркеу кезiнде әке болуды анықтау жөнiндегi акт жазуы бекiтiлген нысан бойынша екi данада жасалады (4 қосымшаға сәйкес).
Әке болуды анықтау туралы куәлiктi АХАЖ органы (12 қосымшаға сәйкес) ата-аналардың қалауы бойынша және олардың арызы бойынша әрқайсысына жеке бередi.
50. Әке болуды анықтау жөнiндегi акт жазуында анасы туралы мәлiметтер акт жазуының немесе баланың тууы туралы куәлiгiнiң негiзiнде, оның iшiнде анасы әке болуды анықтауды тiркеуге дейiн некеге отырған және жұбайының тегiн қабылдаған жағдайда да көрсетiледi. Мұндай жағдайда 21-бағанада некенi тiркеу орны, акт жазбасының нөмiрi мен күнi, сондай-ақ анасының оның некеге тұруына байланысты берiлген тегi көрсетiледi.
Әке болуды анықтау туралы ата-аналардың бiрлесiп берген арызында, егер анасы неке қиюдан кейiн жұбайының тегiн қабылдаса, оның тегi жеке басын куәландыратын құжатқа сәйкес көрсетiледi, ал тырнақшаның iшiнде: "анасының некеге дейiнгi тегi" деп жазылады.
51. Егер баланың ата-аналары әке болуды анықтауға дейiн немесе одан кейiн некеге тұрса және некеге тұру кезiнде анасы жұбайының тегiн қабылдаған жағдайда, баланың тууы туралы акт жазуында баланың тегiн түзету қорытынды жасалмастан жүргiзiледi. Некенi қию туралы актiдегi жазу өзгерту енгiзуге негiз болып табылады.
52. Егер баланың ата-аналары некеге ол туғаннан кейiн тұрса, әке болуды анықтауды тiркемей тұрып, баланың тууы туралы акт жазуына әкесi туралы мәлiметтердi енгiзуге жол берiлмейдi.
53. Әке болуды анықтау туралы акт жазуы негiзiнде АХАЖ органы сол күнi әкесi туралы мәлiметтi және осыған байланысты өзгерiстердi баланың тууы туралы акт жазуына енгiзедi және тууы туралы жаңа куәлiк бередi. Бұрынғы куәлiк белгiленген тәртiп бойынша жойылады.
Егер баланың тууы туралы акт жазуы басқа жерде болса, онда он күндiк мерзiмнiң iшiнде жазудың бiрiншi данасының жазбасы тұрған жердегi АХАЖ органына әке болуды анықтауды тiркеуге байланысты жазуға қажеттi өзгерiстер енгiзу және тууы туралы жаңа куәлiктi жiберу туралы хабарлама жiберiледi.
Алынған хабарламаның негiзiнде АХАЖ органы тууы туралы акт жазбасына қажеттi өзгертулер енгiзедi және тууы туралы жаңа куәлiк жiбередi. Сонымен бiрге ол тиiстi аумақтық әдiлет органындағы АХАЖ мұрағатына тууы туралы акт жазбасының екiншi данасына дәл осындай өзгерiстер енгiзу үшiн хабарлама жiбередi.
54. Әке болуды анықтауды тіркеуге байланысты әскерге міндеттінің немесе шақырылушының тегі немесе әкесінің аты өзгерген жағдайда АХАЖ органы «Әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бұл туралы жеті күн мерзімде әскери міндетті немесе шақырылушы әскери есепте тұратын жергілікті әскери басқару органдарына хабарлауы тиіс.
Ескерту. 54-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
55. Кәмелетке жасы толмаған балаларға қатысты әке болуды анықтауды тiркеу туралы баланың анасының тұрғылықты жерi бойынша еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау басқармасына хабарланады.
56. Әке болуды анықтау туралы сот шешiмi бұзылған жағдайда АХАЖ органы әке болуды анықтау туралы акт жазбасының күшiн жояды.
Әке болуды анықтау туралы бұрын шығарылған сот шешiмiн бұзу жөнiндегi сот ұйғарымының (қаулысының) көшiрмесiн, сондай-ақ әке болуды анықтау жөнiндегi акт жазбасының күшiн жою туралы жазбаны жарамсыз деп тану туралы заңды күшiне енген сот шешiмiн алған жағдайда АХАЖ органы жазбаның сыртқы бетiнiң жоғарғы жағына: "Жазбаның күшi жойылған" деп көрсетедi және 21-бағанада қашан және қай соттың шешiм шығарғандығы туралы көрсетiп, белгi соғады.
Акт жазбасының күшi жойылғандығы туралы аумақтық әдiлет органындағы тиiстi АХАЖ мұрағатына хабарланады, ол осы тәртiппен жазбаның екiншi данасының күшiн жояды.
Әке болуды анықтау туралы акт жазбасының күшi жойылғаны туралы тууы туралы акт жазбасы тұрған жердегi АХАЖ органына хабарланады, ол акт жазбасындағы бастапқы өзгерiстердi (егер әке болуды анықтауға байланысты баланың тегi өзгерсе, сондай-ақ оның әкесiнiң аты мен әкесi туралы мәлiметтер өзгередi), қайта қалпына келтiрiп, тиiстi белгi соғуға тиiс. Соғылған белгi бойынша туу туралы акт жазбасының екiншi данасы тұрған аумақтық әдiлет органының АХАЖ мұрағатына хабарланады.
Әке болуды анықтау туралы акт жазбасының күшi жойылған кезде АХАЖ органы баланың анасына тиiстi жәрдемақы алуға еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау басқармасына ұсыну үшiн анықтама бередi.
Аталған жағдайларда бұрын баланың әкесi болып жазылған адамға баланың тууы туралы куәлiк қайтадан берiлмейдi.
4-Тарау. Баланың әкесі мен анасының бірлесіп берген арызының
негізінде әке болуды анықтауды тіркеу
57. Әке болуды анықтау туралы ата-аналардың бiрлесiп жазған арызы олардың бiреуiнiң тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органына берiледi. Бiрлесiп арыз беру қиын болған жағдайда АХАЖ органына баланың әкесi мен анасы арызды бөлек беруi мүмкiн.
58. Егер ата-аналардың біреуі әке болуды анықтауды тіркеу үшiн дәлелдi себеппен АХАЖ органына өзi келе алмаса, оның арызға қойған қолы осы Ереженiң 22-тарауында белгiленген тәртiппен куәландырылуы тиiс. Мұндай жағдайларда әке болуды анықтау жөнiндегi акт жазбасының "Белгiлер үшiн" деп аталатын 21-бағанасында қолды кiмнiң, қашан куәландырғаны көрсетiледi.
59. Бала туғаннан кейiн әке болуды анықтау туралы ата-аналардың арыз беруi мүмкiн болмаған немесе қиын болған жағдайда (ата-аналардың бiреуiнiң қатты науқастануы, ұзақ iссапарда немесе экспедицияда болуы, басқа жерге тұрақты түру үшiн көшiп кетуi және тағы басқа), анасы екiқабат кезiнде медициналық анықтамамен растала отырып, әлi тумаған балаға қатысты тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органына бiрлесiп (немесе бөлек) алдын ала арыз беруге жол берiледi. Мұндай арыз оларды есепке алу журналында тiркеледi және жалпы негiздерде сақталады. Бала туғаннан кейiн әке болуды анықтауды тiркеу үшiн ата-аналардан жаңадан арыз беру талап етiлмейдi; бұл жағдайда әке болуды анықтауды тiркеудi АХАЖ органы, егер алдын ала берiлген арызды ата-аналар не олардың бiреуi керi қайтарып алмаса тууды тiркеумен бiр мезгiлде жүргiзедi. Керi қайтарып алынған арыз АХАЖ органында қалдырылады, оған АХАЖ органы "Арыз жарамсыз деп есептелiндi" деген белгi соғады. Бұл осы арызды керi қайтарып алған ата-ананың (ата-аналардың) қолымен не осы Ереженiң 22-тармағында бекiтiлген тәртiппен оның (олардың) қолы куәландырылып, жазбаша арызбен расталады.
Егер баланың анасының немесе әкесiнiң тұрған жерiн өзгертуiне байланысты тууды тiркеу және әке болуды анықтауды тiркеу басқа АХАЖ органында жүргiзiлсе, онда алдын ала берiлген арызды сақтаушы АХАЖ органы сұрау салу бойынша оны тиiстi жерiне жолдайды.
60. Әке болуды анықтау туралы ата-аналардың арызына баланың тууы туралы куәлiгi қоса берiлуге тиiс. Егер әке болуды анықтауды тiркеу тууды тiркеумен бiр мезгiлде жүргiзiлсе, тууы туралы куәлiк ұсынылмайды.
61. Осы Ереженiң 60 және 61-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда АХАЖ органы әке болуды анықтауды арыз берген күнi екi ата-ананың қатысуымен жүргiзедi.
5-Тарау. Бала әкесінің арызы негізінде әке болуды анықтауды тіркеу
62. Бала әкесiнiң арызы негiзiнде әке болуды анықтау:
1) анасы қайтыс болған, анасы қайтыс болды деп жарияланған;
2) анасының жүйке ауруы немесе ақыл-есiнiң кемiстiгi салдарынан әрекет қабiлеттiлігi жоқ деп танылған;
3) анасы ата-аналық құқықтан айырылған;
4) баланың анасының тұрғылықты орнын анықтау мүмкiн болмаған жағдайларда жүргiзiледi.
63. Әке болуды анықтауды тiркеу қорғаншы және қамқоршы органның келiсiмiмен өзiн баланың әкесiмiн деп танитын адамның жазбаша арызы бойынша, мұндай келiсiм болмаған жағдайда - сот шешiмi бойынша жүргiзiледi.
Егер балаға қорғаншы (қамқоршы) тағайындалса, онда арызда оның тегi, аты, әкесiнiң аты және тұрғылықты жерi көрсетiледi.
6-Тарау. Сот шешімінің негізінде әке болуды анықтауды тіркеу
64. Әке болуды анықтауды тiркеу соттың әке болуды анықтау туралы, сондай-ақ әке болу және әке болуды тану фактiсiн анықтау туралы шешiмiнiң негiзiнде жүргiзiледi.
65. Заңды күшiне енген сот шешiмi және баланың тууы туралы куәлiгiнiң көшiрмесi арызға қоса берiледi.
66. Әке болуды анықтау туралы шешiм шығарған сот осы шешiм заңды күшіне енгеннен кейін оның көшiрмесiн арыз берушінің тұрғылықты орны бойынша тiкелей АХАЖ органына жiберген жағдайда, сот шешiмiнiң көшiрмесiн алған АХАЖ органы талап-арыз бойынша сот әке болуды анықтаған адамның қатысуымен әке болуды анықтау туралы жазбаны одан әрi дайындау үшiн шешiмдi соттың есепке алу журналында тiркеуге міндеттi.
Әке болуды анықтау туралы акт жазбасын жазу кезiнде әкесi туралы деректер сот шешiмiне сәйкес көрсетiледi.
Сот шешiмiнде әкесiнiң ұлты туралы деректер жоқ болған жағдайда әке болуды анықтау туралы акт жазуының 13 "Ұлты" бағанасы баланың тууы туралы акт жазуындағы 15-бағанаға сәйкес толтырылып, бұл туралы 21-бағанада әке болуды анықтау туралы белгi соғылады. Әкесiнiң тұрақты тұрғылықты жерi, қайда және кiм болып жұмыс iстейтiндiгi арыз берушiнiң айтуымен жазылуы мүмкiн.
7-Тарау. Қазақстан Республикасында әке болуды анықтау,
Қазақстан Республикасынан тыс жерде анықталған әке болуды мойындау
67. Қазақстан Республикасында әке болуды анықтау ата-аналары мен баланың ұлтына және олардың тұрғылықты орнына қарамастан Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүргiзiледi.
Қазақстан Республикасының заңдары бойынша АХАЖ органдарында әке болуды анықтауға жол берiлген жағдайда, Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұратын баланың ата-аналары, ең болмағанда олардың бiреуi Қазақстан Республикасының азаматы болып табылса, Қазақстан Республикасының консулдық және елшiлiк мекемелерiне әке болуды анықтау туралы арызбен жүгiнуге құқылы.
4-Бөлім. Некені тіркеу
8-Тарау. Жалпы ережелер
68. Некенi тiркеуге ниет бiлдiрушi адамдар немесе арыз берушiнiң бiреуi өздерiнiң тұрғылықты жерiнде не ата-аналарының тұрғылықты жерiндегi АХАЖ органына арыз бередi.
Ата-аналарының немесе олардың бiреуiнiң тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органына некеге тұруға арыз берген жағдайда осы жерге тiркелгендiгi туралы құжаттар ұсынылуы тиiс.
Некеге тұру жөнiндегi арызда, сондай-ақ акт жазуының "Белгiлер үшiн" бағанасында: ата-анасының тегi, аты, әкесiнiң аты, оның жеке басын куәландыратын құжаттың сериясы, нөмiрi, кiм және қашан бергендiгi, сондай-ақ оның тұрғылықты жерi бойынша тiркелуi жөнiндегi мәлiметтер көрсетiледi.
Ескерту. 68-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.02.14. N 140 қаулысымен.
69. Некеге тұру жөнiндегi арыз белгiленген үлгiдегi бланкiде жазылуға тиiс. Мұндай бланкi болмаған жағдайда еркiн нысандағы арыз мәтiнiнде бланкiде көрсетiлген барлық мәлiметтер көрсетiлуi тиiс.
Арыз бланкiсiнде көрсетiлген барлық сұрақтарға толық және дәл жауаптар қайтарылуы тиiс.
70. Арызды қабылдау кезiнде АХАЖ органы неке қиюға ниет бiлдiрушi адамдарды некенi тiркеу тәртiбiмен және шарттарымен таныстыруға, оларға болашақтағы жұбайлар және ата-аналар ретiндегi мiндеттерi мен құқықтары туралы түсiндiруге, екеуiнiң өзара келiсiмi бойынша дәрiгерлiк тексеруден, сондай-ақ некеге тұрушылардың неке кезiндегi және некенiң бұзылуы жағдайындағы мүлiктiк құқықтары мен жұбайлық мiндеттерiн анықтайтын некелiк шарт жасасу құқығы туралы хабардар екендiгiне көз жеткiзуге тиiс.
Некеге тұрушылар некеге тұруға кедергi келтiретiн мән-жайларды жасырып қалудың жауапкершiлiгi туралы мiндеттi түрде ескертiледi.
Некелесушiлердiң ортақ балалары болса, АХАЖ органдары оларға сондай-ақ әке болуды анықтау туралы түсiнiктеме беруі тиiс.
Некеге тұрушы адамдар мыналарды ұсынуға тиiс:
1) жеке басын куәландыратын құжаттарды;
2) некеге тұруға кедергiлердiң жоқтығы туралы қолхат;
3) денсаулықтары туралы өзара хабарлығы туралы қолхат;
4) балалары бар екендiгi туралы мәлiметтер.
Бұрын тiркелген некеде тұрған адамдар (сонымен бiрге шетел азаматтары, азаматтығы жоқ адамдар) АХАЖ органына бұрынғы некенiң тоқтатылғандығын растайтын құжаттар: некенiң бұзылуы туралы куәлiктi, жұбайының қайтыс болғандығы жөнiнде куәлiктi не некенi жарамсыз деп тану туралы Қазақстан Республикасының елшiлiктерiнде және консулдық мекемелерiнде немесе Сыртқы iстер министрлiгiнiң консулдық қызмет көрсету Департаментiнде заңдастырылған сот шешiмiн ұсынуға тиiс.
Анықтамада шетел азаматының тегi, аты, әкесiнiң аты толық көрсетiледi (егер шетел азаматының паспортында әкесiнiң аты көрсетiлмесе, ол некелесуге арналған құжаттарда да көрсетiлмейдi).
Анықтама мәтiнінің мемлекеттiк тiлде және орыс тiлiнде жасалған аудармасы нотариалды куәландырылуға тиiс. Аударманы бұл адам азаматы болып табылатын мемлекеттiң (азаматтығы жоқ адамның тұрақты тұратын елiнiң) консулдығы (елшiлiгi) немесе осы мемлекеттiң Сыртқы iстер министрлiгi де куәландыруы мүмкiн.
Некенiң тоқтатылғанын айғақтайтын шетел сотының шешiмi не басқа құжат Қазақстан Республикасының шекарасынан тыс жердегi консулдық мекеме, шетел азаматы болып табылатын мемлекеттердiң (азаматтығы жоқ адамдар тұрақты тұратын елдiң) консулдығы (елшiлiгi) не осы мемлекеттiң Iшкi iстер министрлiгi куәландырған не нотариат арқылы куәландырылған мемлекеттiк тiлдегi немесе орыс тiлiндегi аудармасымен бiрге ұсынылуға тиiс.
71. Бiр атадан және бiр анадан тараған туыстар арасында (ата-аналары және балалары, атасы, әжесi және немерелерi), толыққанды және толық емес (ортақ әкесi немесе анасы бар) ағалы-iнiлiлер және апалы-сiңлiлер, сондай-ақ бала (қыз) асырап алушылар мен бала (қыз) асырап алынушылар арасындағы некеге тыйым салынады.
Сонымен қатар, сот ең болмаса бiреуiн жүйке ауруының немесе ақыл-есi кемiстiгi салдарынан әрекет қабілеттiгi жоқ деп таныған адамдар арасындағы некеге жол берiлмейдi.
72. Егер некеге тұру жөнiндегi арыз әскери қызметшiлердiң қызмет атқару орны бойынша берiлсе, онда әскери немесе мекеме орналасқан мекен әскери қызметшiнiң тұрғылықты орны болып есептеледi.
73. Егер қандай да бiр себептермен АХАЖ органына арыз беру кезiнде некеге тұрушылардың екеуiнiң қатысуы мүмкiн болмаса немесе өте қиын болса (бiр-бiрiнен алыста тұруы, ауыр науқасты болуы, әскери қызмет атқару және тағы басқа), некеге тұратын екеуінiң қолы қойылған арызды бiреуiнiң тапсыруына болады. Бұл жағдайда қатынаспайтын адамның қолы бiрлескен арыз беру кезiнде нотариалды куәландырылуы тиiс. Бұған қоса, қойылған қолды АХАЖ бөлiмiнiң бастығы немесе тiркеудi жүргiзетiн селолық әкiмшiлiктiң лауазымды адамы куәландыра алады; шетелде жүрген Қазақстан Республикасы азаматтарының қолын - Қазақстан Республикасы консулдығының лауазымды адамы; әскери қызметшiлердiң қолдарын - тиiстi әскери бөлiмнiң командирi; Қазақстан Республикасының жалауымен жүзiп жүрген теңiз кемелерiнде немесе iшкi сулардағы кемелердегi Қазақстан Республикасы азаматтарының қолдарын - сол кемелердiң капитандары; барлау, арктикалық және басқа осы секiлдi экспедицияларда жүрген азаматтардың қолдарын - сол экспедициялардың бастықтары; тұрақты емдеу-сауықтыру мекемелерiнде емделушi азаматтардың қолдарын - сол мекемелердiң әкiмшiлiгi куәландырады.
Куәландырылған арыз оның иесiне қайтарылады, ол оны неке тiркелген жердегi АХАЖ органына беру үшiн некелесушi екiншi адамға жiбередi.
74. Некеге тұрғысы келетiн адамдардың келiсiмi бойынша АХАЖ органы некенi тiркеудiң уақытын (күнiн және сағатын) тағайындайды, ол туралы арызда, сондай-ақ арыздарды есепке алу журналында және "Неке отбасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабында белгiленгенiндей, арыз берген күннен бастап бiр ай мерзiм сақтала отырып белгi соғылады.
75. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң 173-175-баптарына сәйкес ағымды мерзiм арыз берiлгеннен кейiнгi келесi күннен басталады және келесi айдың тиiстi күнi бiтедi. Егер бұл жұмыс емес күнге тура келсе, онда мерзiмнiң бiту күнi келесi жұмыс күнiнен бастап есептелiнедi.
Тiркеу уақыты бiр үй-жайдың iшiнде қайтыс болуды және некенi бұзуды тiркеу уақытымен сәйкес келмейтiндей етiп жүргiзiлуi керек.
76. Некені тiркеу уақытын белгiлеу кезiнде АХАЖ органы некеге тұрушылардан олардың некенi салтанатты жағдайда тiркеудi қалайтынын немесе қаламайтынын анықтауы тиiс. Некенi салтанатты жағдайда тiркеу тек некеге тұрушы адамдардың келiсімi болғанда ғана Неке сарайының, АХАЖ органының үй-жайында, сондай-ақ АХАЖ органы мен некеге тұрушылардың келiсiмi бойынша басқа орында неке қию рәсiмi сақтала отырып жүргiзiледi.
Некенi тiркеу некеге тұрушылардың тiлегi бойынша туыстарының және куәлардың қатысуымен жүргiзiледi. Некенi қию туралы акт жазуына қол қоюшы куәлардың саны екi адамнан аспауы тиiс.
77. Некеге тұру туралы арыз АХАЖ органдарында арыздарды есепке алудың арнайы журналында тiркелуге тиiс. Онда некеге тұрушылардың тегi, аты және әкесiнiң аты, арызды қабылдау күн және некенi тiркеу үшiн белгiленген күн, соңынан некенi қию туралы акт жазуының нөмiрi көрсетiлуi тиiс.
АХАЖ органы некеге тұру туралы арызды қабылдағанда арыз берушiлердiң жеке басын анықтайтын құжаттарды, арызға қоса ұсынылған құжаттардың толықтығын және дұрыстығын тексередi.
78. Некенi қию АХАЖ органына арыз бергеннен кейiн бiр ай мерзiм өткен соң жүргiзiледi.
Дәлелдi себептер болған жағдайда АХАЖ органы некенi бiр ай мерзiм өткенге дейiн қиюға, сондай-ақ бұл мерзiмдi әрi кеткенде бiр айға дейiн ұзартуға рұқсат бере алады.
Мерзiмдi қысқартудың уақыты әрбiр жеке жағдайда нақты мән-жайларға байланысты анықталады.
Ерекше мән-жайлар (жүктiлiк, баланың тууы, тараптардың бiрiнiң өмiрiне тiкелей қауiп төнуi және басқа ерекше мән-жайлар) болған кезде неке арыз берiлген күнi қиылуы мүмкін.
79. Жекелеген жағдайларда некенi тiркеудi күту мерзiмi тек некенi тiркеу үшiн кедергi жолаушының болғанда ғана АХАЖ органының бастамашылығымен ұзартылуы мүмкiн. Неке туралы жазу жазылғанға дейiн некенi тiркеу үшiн кедергiнiң барлығы туралы арыз болмаған жағдайда лауазымды адам жазуды тоқтата тұруға және арыз берушiден бiр айдан аспайтын белгiленген мерзiмде тиiстi құжаттық дәлелдемелердi ұсынуды талап етуге міндеттi. АХАЖ органы мүдделi адамдардың арызы бойынша немесе өз бастамашылығы бойынша қажеттi тексеру жүргiзе алады. Некенi тiркеудi кейінге қалдыру туралы некеге тұруға арыз берген адамдарға хабарланады. Некені қиюға заңды кедергiлер болған жағдайда АХАЖ органы оны тiркеуден бас тартады.
Егер мұндай кедергiлер туралы мәлiметтер расталмаса, некенi тiркеу жалпы негiздерде жүргiзiледi. Аталған мән-жайларды тексеру бiр ай мерзiмде аяқталуға тиiс.
80. Некені тiркеудi күтудiң айлық мерзiмiн қысқарту немесе ұзарту туралы арыздарды есепке алу журналында себебi көрсетiлiп, тиiстi белгi соғылады.
81. Айлық мерзiмді қысқарту немесе ұзарту туралы рұқсат некеге тұру туралы арызға АХАЖ органының бастығының, ал ол болмаған жағдайда - оның мiндетiн атқарушы адамның бұрыштамасы түрiнде берiледi.
82. Некеге тұруға ниет бiлдiрушiлер белгiленген күнi АХАЖ органына дәлелдi себеппен келе алмаса, некенi тiркеу мерзiмi олардың арызы бойынша басқа уақытқа ауыстырылады. Бұл жөнiнде арызда және арыздарды тiркеу журналында белгi соғылады. Келмей қалудың себебiн дәлелсiз деп табуды АХАЖ органының бастығы шешедi.
83. Неке жасын азайту туралы арызды некеге тұруға ниет бiлдiрушiлер немесе олардың ата-аналары, не қорғаншылары (қамқоршылары) белгiленген неке жасын азайтуға қажеттi тиiстi құжаттармен расталған себептердi көрсете отырып бередi.
Барлық жағдайда неке жасын азайтуға тек некеге тұрушылардың келiсiмiмен ғана жол берiледi, сондай-ақ неке жасына толмаған адамдар арасында некеге тек ата-аналарының немесе оларды алмастыратын адамдардың келiсiмiмен рұқсат етiледi.
Қорытындыда нақты қандай адаммен некеге отыру үшiн, кiмге және қандай мерзiмге неке жасы азайтылғаны көрсетiледi. Неке қию туралы акт жазбасындағы "Белгiлер үшiн" бағанасында: кiмге және қандай мерзiмге неке жасы азайтылды, неке жасын азайту туралы қорытындыны кiм, қашан және қандай АХАЖ органы қарап бекiткенi көрсетiледi.
84. Некенi тiркеу тек некеге тұрушы адамдардың қатысуымен ғана жүргiзiледi (3 қосымшаға сәйкес), бұдан кейiн АХАЖ органы неке қию туралы куәлiк бередi (10 қосымшаға сәйкес). Өкiл арқылы неке қиюға рұқсат етiлмейдi.
Некеге тұрушылардың бiреуi АХАЖ органына ауыр науқастың салдарынан келе алмайтын ерекше жағдайда некенi тiркеу ауруханада, үйде немесе басқа тиiстi орында, некеге тұруға ниет бiлдiрушi екi адамның қатысуымен, "Неке және отбасы туралы" Заңда көрсетiлген шарттар сақтала отырып жүргiзiлуі мүмкiн.
Некеге тұрушының ауыр науқасының барлығы, оның АХАЖ органына келуiне кедергi келтiретiндiгi медициналық анықтамамен расталып, ол арызға қоса тiгiлуге тиiс. АХАЖ органы үй-жайынан тыс жерде некенi тiркеу туралы, сондай-ақ анықтаманы кiмнiң, қашан берген, оның нөмiрi некенi қию туралы акт жазуының "Белгiлер үшiн" бағанасында көрсетiледi.
85. Егер АХАЖ органына некенi қиюға заңды кедергiлердiң барлығы туралы арыз түссе, оны тiркеу тоқтатыла тұрады. Бұл жағдайда арыз берушiге белгiленген мерзiмде тиiстi дәлелдемелердi әкелу ұсынылады. АХАЖ органы мүдделi адамдардың арызы бойынша немесе өз бастамашылығымен қажеттi тексеру жүргiзе алады. Некенi тiркеудi кейiнге қалдыру туралы некеге тұру туралы арыз берушi адамдарға хабарланады. Некенi қиюға заңды кедергiлер болған жағдайда АХАЖ органы оны тiркеуден бас тартады. Егер мұндай кедергiлер туралы мәлiметтер дәлелденбесе, некенi тiркеу жалпы негiздерде жүргiзiледi. Бұл мерзiм бiр айдан аса алмайды.
86. Некенi қию кезiнде жұбайлар өздерiнiң бiреуінiң тегiн ортақ тек ретiнде өз қалаулары бойынша таңдайды не әр жұбай өзiнiң некеге дейiнгi тегiн сақтайды не өзiнiң тегiне жұбайының тегiн қосады. Егер жұбайлардың ең болмаса бiреуiнiң некеге дейiнгi тегi қосарланған болса, тектердi қосуға жол берiлмейдi.
Некенi тiркеушi лауазымды адам некеге тұрушыларға олардың кез келген нысандағы тектi таңдап алу құқығын түсiндiруге тиiс және оларды некенi қию туралы акт жазылғаннан кейiн олардың таңдап алған тектi жаңадан өзгертуiне тек осы Ереженiң 7-бөлiмiнде белгiленген тәртiппен рұқсат етiлуi мүмкiн.
Егер некеге тұрушылардың бiреуi тегiн өзгертсе, онда оған Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгiнiң немесе ұлттық паспортының ауыстыруға жататыны түсiндiрiледi.
Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың некеге тұруға байланысты тегiн өзгерткенi туралы iшкi iстер органдарына хабарланады.
Әскерге міндетті немесе шақырылушы адам неке қиюға байланысты тегін өзгерткен жағдайда АХАЖ органы бұл туралы неке тіркелген жердегі жергілікті әскери басқару органдарына жеті күн мерзімде хабарлауға тиіс.
Ескерту. 86-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
87. Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 9,10,11-баптарында белгiленген неке қию шарттары бұзылғанда, сондаЙ-ақ жалған неке қиылған жағдайда, яғни, егер жұбайлар немесе олардың бiреуi отбасын құру ниетiнсiз некеге тiркелсе, мәжбүрлеу бойынша неке қию жағдайында (қалыңмал, алып қашу, әмеңгерлiк және сол сияқты), неке сот тәртiбiмен жарамсыз деп танылуы мүмкiн.
АХАЖ органына некенi жарамсыз деп тану туралы заңды күшiне енген сот шешiмi келiп түскен жағдайда АХАЖ органы некенi қию туралы акт жазуын жоюы (оны қиғаштап сызып тастауы ) тиiс. Бiр мезгiлде жазудың бет жағына "_________бастап некенi жарамсыз деп тану туралы
(жылы,күнi) ________________соттың шешiмi негiзiнде жазу (соттың атауы) жойылды" деп көрсетiледi. Бұл туралы тиiстi АХАЖ мұрағатына хабарланады, онда осы тәртiппен жазудың екiншi данасын жою жүргiзiледi.
Некенi жарамсыз деп танылған жағдайда некенi қию туралы куәлiк қайтадан берiлмейдi. Қазақстан Республикасының заңдарымен анықталған органдардың сұрау салуы бойынша қажет болған жағдайда некенiң жарамсыз деп танылғаны көрсетiлiп, некенi қию туралы жазуды жою жөнiндегi жазудың көшiрмесi жiберiледi.
9-Тарау. Еңбекпен түзеу мекемелерінде жазасын өтеп жүрген сотталған адамдармен некені тіркеу
88. Сотталып, еңбекпен түзеу мекемелерiнде жазасын өтеп жүрген адамдармен некелесудi тiркеу еңбекпен түзеу мекемесі орналасқан жердегi АХАЖ органдарында Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңымен көзделген некеге түру шарттарын сақтай отырып жүргiзiледi.
89. Сотталған адам арыздың тек өзiне қатысты бөлiгiн ғана толтырады. Көрсетiлген мәлiметтер мен оның қойған қолын сотталушы жазасын өтеп жүрген еңбекпен түзеу мекемесiнiң бастығы тексередi және куәландырады.
90. Егер сотталған адаммен некеге тұруды қалаған адам арыз беру кезiнде өзi бола алмайтын болса, оны поштамен жолдауға болады, алайда арыз бланкiсiндегi ол туралы барлық мәлiметтерді оның тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органдары тексерiп, куәландыруы тиiс.
91. Сотталған адаммен некелесудi тiркеу некеге тұратын адамдардың қатысуымен еңбекпен түзеу мекемесiнiң әкiмшiлiгi АХАЖ органымен келiсе отырып белгiлеген үй-жайда жүргiзiледi.
Сотқа дейiн бұлтартпау шарасы ретiнде қамауға алынған адамдармен некелесудi тiркеу АХАЖ органдарында, осы iс өндiрiсiнде тұрған адамды немесе органды ескерткеннен кейiн тергеу изоляторларында жүргiзiледi.
10-Тарау. Қазақстан Республикасы азаматтарының шетел азаматтарымен және азаматтығы жоқ адамдармен некелерін тіркеу тәртібі туралы
92. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Шетел азаматтарының Қазақстан Республикасындағы құқықтық жағдайы туралы" заң күшi бар Жарлығының 14-бабына сәйкес, шетел азаматтары Қазақстан Республикасының азаматтарымен некеге тұра алады немесе некенi бұза алады, неке және отбасы қатынастарында Қазақстан Республикасының заңдарына және халықаралық шарттарына сәйкес, Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей құқықтарды пайдаланады және мiндеттер көтередi.
93. Арызды АХАЖ органдарына беру кезiнде жеке басты куәландыратын мынадай құжаттар берiлуi тиiс:
1) Қазақстанда тұрақты тұратын, немесе шетелде уақытша тұрып жатқан Қазақстан Республикасының азаматы тиiстi жеке бас куәлiгiн немесе ұлттық паспортын көрсетедi;
2) Қазақстаннан тыс жерде тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматы - оның шетелде тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматы ретiнде есепке алынғаны туралы шетелдегi консулдық мекеменiң белгiсi бар Қазақстан Республикасы азаматының ұлттық паспортын көрсетедi;
3) Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматы шетел азаматының Қазақстан Республикасында тұруға арналған ықтиярхатты ұсынады.
Қазақстан Республикасында уақытша тұратын шетел азаматы Қазақстан Республикасының iшкi iстер органы белгiлеген тәртiппен Қазақстан Республикасында уақытша тұруға рұқсат беретiн құжатты ұсынады.
4) Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адам тұратын жерi бойынша тiркелгендiгi туралы Қазақстан Республикасы iшкi iстер органдарының белгiсi бар азаматтығы жоқ адамның куәлiгiн ұсынады.
Қазақстан Республикасында уақытша болатын азаматтығы жоқ адам оның жеке басын куәландыратын, ол тұратын елдiң құзыреттi органдары берген және Қазақстан Республикасының iшкi iстер органдарында белгiленген тәртiппен тiркелген жарамды құжатты ұсынады.
94. Шетел азаматының паспортын (жеке басын куәландыратын құжатты) ұсынуымен қатар оның мәтiнiнiң нотариалды куәландырылған мемлекеттiк немесе орыс тiлдерiнде жасалған аудармасын беруге тиiстi.
Аударма бұл адам азаматы болып табылатын мемлекеттiң (азаматтығы жоқ адамның тұрақты тұратын елiнiң) консулдығында (елшiлiгiнде) немесе осы мемлекеттiң Сыртқы iстер министрлiгiмен де куәландырылуы мүмкiн.
95. Бiрқатар мемлекеттер заңдарының өз мемлекеттерi азаматтарының шетел азаматтарымен некелерiн тек некелесетiн адамдар бұған осы мемлекеттiң құзыреттi органының рұқсатын алған кезде ғана жарамды деп тануына байланысты, АХАЖ органы арызды қабылдау кезiнде шетел азаматы соның азаматы болып табылатын мемлекеттiң құзыреттi органынан мұндай рұқсат алудың талап етiлетiн-етiлмейтiндiгiн арыз берушiлерден анықтап алуға тиiс.
Шет мемлекеттiң заңдары шетел азаматымен некеге отыру үшiн құзыреттi органнан арнайы рұқсат алуды талап еткен, ал шетел азаматында мұндай рұқсат болмаған жағдайда, АХАЖ органы арызды қабылдау кезiнде некелесушiлерге, және ең алдымен Қазақстан Республикасының азаматы(шасы)на, олардың некесi ол некелесетiн адам азаматы болып табылатын елде жарамсыз болып танылуы мүмкiн екендiгiн түсiндiруге тиiс.
Егер, мұндай түсiндiрулерге қарамастан, арыз берушiлер некенiң тiркелуiн талап етсе, бұл неке тiркеледi, ал некенi қию туралы актiнiң жазбасында некелесушi адамдар Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген шетел азаматымен некелесудiң тәртiбi және шарттарымен таныс екендiгi туралы белгi қойылады.
96. Егер Қазақстан Республикасының азаматы некелесу кезiнде зайыбының тегiн алса, некенi тiркеген АХАЖ органы оған жеке куәлiгiн немесе ұлттық паспортты, ал шетел азаматына ықтиярхатты айырбастауды ұсынады.
97. Тарихи Отанына қайтып келушiлер (оралмандар) Қазақстан Республикасының азаматтығын қабылдамаған жағдайда ол адамдардың некелерiн тiркеу жалпы тәртiппен жүргiзiледi.
98. Қазақстан Республикасының "Мемлекеттiк баж салығы туралы" Заңына сәйкес некенi тiркегенi үшiн АХАЖ органы баж салығын алады.
99. АХАЖ органдары Қазақстан Республикасы азаматтарының шетел азаматтарымен некелерiн тiркеу туралы хабарламаны, белгiленген нысан бойынша мағлұматтар банкiне мәлiметтердi енгiзу үшiн Қазақстан Республикасының Әдiлет және Iшкi iстер министрлiгiне жібередi.
5-Бөлім. Некенің бұзылуын тіркеу
11-Тарау. Кәмелетке толмаған балалары жоқ ерлі-зайыптылардың некесін өзара келісім бойынша АХАЖ органдарында бұзу
100. АХАЖ органдарында некенi бұзу кәмелетке толмаған ортақ балалары жоқ ерлi-зайыптылардың өзара келiсiмi бойынша ерлi-зайыпты екеуiнiң немесе бiреуiнiң тұрғылықты орны бойынша АХАЖ органына берiлген ерлi-зайыптылардың некенi бұзу туралы бiрлескен арызының негiзiнде жүргiзiледi.
Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 187-бабына сәйкес, некенi бұзуды тiркеу ерлi-зайыптылардың АХАЖ органына бiрлесiп берген арызының негiзiнде екеуiнің немесе бiреуінiң тұрғылықты жерiнде жүргiзiледi.
101. Некенi бұзу туралы арызда ерлi-зайыптылар өздерінің некенi бұзуға өзара келiсiмiн және он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толған балаларының жоқтығын растауы тиiс. Сондай-ақ бұл деректер жұбайлардың некенi бұзу туралы акт жазуында қойған қолдарымен расталады.
Егер арыз берген сәтте олардың он сегiз жасқа кәмелетке толмаған туған не олар асырап алған ортақ балалары бар болса, АХАЖ органдары жұбайлардың арызын қабылдауға құқылы емес. Бұл ретте бала асырап алушы жұбайлардың сол балалардың ата-анасы ретiнде жазылған-жазылмағаны да маңызды емес. Мұндай жағдайларда некенi бұзу сот тәртiбiмен жүргiзiледi. Жұбайлар арасындағы некенi бұзу, егер олардың бiреуiнiң бұрынғы некеден жұбайы асырап алған кәмелетке толмаған балалары бар болса да, сот тәртiбiмен жүргiзiледi.
102. Егер некенi бұзуға келiскен жұбайлар арасында олардың ортақ меншiгi болып табылатын мүлiктi бөлiсу туралы еңбекке жарамсыз, мұқтаж жұбайды асырау үшiн төлем төлеу туралы дау болса, некенi бұзу туралы мәселе сотта қаралады.
103. Егер жұбайлардың бiрi өзiнiң ажырасуға қарсылығы жоқтығына қарамастан некенi АХАЖ органдарында бұзудан бұлтарса (тиісті арызды беруден бас тартса немесе оны бергенiмен ажырасуды тiркеу үшiн келгiсi келмесе, ол жоқ кезде ажырасуды тiркеуге арыз бiлдiрмесе) немесе екiншi бiр жұбайдың тұратын жерi белгiсiз болса, онда некенi бұзу сот тәртiбiмен жүргiзiледi.
104. Некенi бұзу туралы арызға некеге тұру туралы куәлiк қоса беруге тиiс. Егер бұл куәлiк жұбайларда жоқ болып, АХАЖ органында некеге тұру туралы акт көшiрмесi сақталмаған болса, акт жазуын қайта қалпына келтiру талап етiледi.
105. Некенi бұзуды тiркеу (7 қосымшаға сәйкес) мен жұбайларға некенiң бұзылуы туралы куәлiктер берудi (11 қосымшаға сәйкес) АХАЖ органдары жұбайлар ажырасу туралы арызды берген күннен бастап бiр ай өткеннен кейiн жүргiзедi. Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 187-бабымен белгiленген бұл мерзiм қысқартылуы мүмкiн. Қолданылып жүрген заңдарға сәйкес мерзiмдi есептеген кезде мына ережелердi басшылыққа алу қажет: айлық мерзiм ағымы АХАЖ органына арыз берiлгеннен кейiнгi келесi күннен басталып, екiншi айдың тиiстi күнi аяқталады. Егер бұл күн демалыс күнiмен тұспа-тұс келсе, одан кейінгi келесi жұмыс күнi мерзiмнiң аяқталған күнi болып есептеледi.
106. Егер жұбайлар өздерiне белгiленген күнi некенi бұзуды тiркеу үшiн АХАЖ органына келе алмайтын болса, олар некенi бұзу туралы арызды АХАЖ органына қайтадан бере алады. АХАЖ органы ажырасуды тiркеу үшiн қайтадан бiр айлық мерзiм белгiлейдi.
107. Жаңа айлық мерзiмдi тағайындау туралы мәселенi арыз берiлген жердегi азаматтық хал актiлерiн тiркейтiн АХАЖ органының бастығы, (консулдықтың лауазымды адамы) шешедi.
108. Некенi бұзу тiркелгеннен кейiн тараптардың әрқайсысына некенi бұзу туралы куәлiк берiледi.
12-Тарау. Жұбайлардың бірінің арызы бойынша некені бұзу
109. АХАЖ органына жұбайлардың бiрiнiң берген арызы бойынша мынадай жағдайларда неке бұзылады, егер екiншi жұбай:
1) сот арқылы хабарсыз кеткен деп танылса;
2) сот жүйке ауруынан немесе ақыл-есiнiң кемдiгiнен әрекет қабiлетi жоқ деп таныса;
3) қылмыс жасағаны үшiн кемiнде үш жыл мерзiмге бас еркiнен айыруға сотталса.
Некенi жоғарыда аталған жағдайларда бұзу жұбайлардың кәмелетке толмаған балаларының бар жоғына қарамастан жүргізіледі.
110. Некенi бұзуды тiркеу сәтiнде бас бостандығынан айыру орындарында отырған адаммен некенi бұзу егер ол некенi бұзу туралы арыз берiлген сәтте де бас бостандығынан айыру орындарында отырса, некенi бұзу Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 16-бабымен көзделген ережелер бойынша жүргiзiледi.
111. Әрекет қабiлетi жоқ жұбайдың қамқоршысы егер екiншi бiр жұбай заңмен белгiленген тәртiппен хабарсыз кеткен деп не әрекет қабiлетi жоқ деп танылса, немесе қылмыс жасағаны үшiн кемiнде үш жыл мерзiмге бас еркiнен айыруға сотталған болса, АХАЖ органына некенi бұзу туралы арыз беруге құқылы.
112. Қылмыс жасағаны үшiн үш жылға дейiнгi мерзiмге бас еркiнен айыруға сотталған адамдармен некенi бұзу егер сотталған адам жазасын бас бостандығынан айыру орындарында өтеп жатқан жағдайда ғана АХАЖ органдарында жүргiзiледi.
113. Некенi бұзу туралы арызға екiншi жұбайды хабарсыз кеткен немесе жүйке ауруынан немесе ақыл-есiнiң кемдiгінен әрекет қабiлетi жоқ деп тану туралы заңды күшiне енген сот шешiмiнiң көшiрмесi немесе үзiндiсi, екiншi жұбайдың үш жылдан кем емес мерзiмге сотталғандығы туралы заңды күшiне енген сот үкiмiнiң көшiрмесi немесе үзiндiсi, некенi қию туралы куәлiк қоса берiледi. Мұндай куәлiк болмаған жағдайда осы Ереженiң 120-тармағымен көзделген ережелер қолданылады. Соттың адамды әрекет қабiлетi жоқ деп танығандығы туралы шешiмiнiң орнына медициналық анықтамалар берiлген арыздарды қабылдауға жол берiлмейдi.
Арызданушы арызында сотталған жұбайының, әрекет қабiлеттiлiгi жоқ жұбайдың қамқоршысының, сондай-ақ хабарсыз кеткен жұбайдың мүлкiне бас-көз болатын қамқоршының пошталық мекен-жайын хабарлауы тиiс.
114. Арызды қабылдаған АХАЖ органы бас бостандығынан айыру орындарында отырған жұбайды не әрекет қабiлетi жоқ жұбайдың қамқоршысын, не хабарсыз кеткен жұбайдың мүлкiне қамқорлық етушi қамқоршыны алғаннан кейiн он бес күндiк мерзiмдi белгiлей отырып келiп түскен арыз туралы бiр апта мерзiм iшiнде хабардар етуге мiндеттi.
Хабарламада оны алушы АХАЖ органына он бес күндiк мерзiмнен кешiктiрмей оның балалары туралы, ортақ бiрлескен меншiгi болып табылатын мүлiктi бөлiсу туралы, еңбекке жарамсыз мұқтаж жұбайды асырауға қаражат төлеу туралы даудың бар-жоғы туралы, оның некенi бұзғаннан кейiн қандай текпен (өзiнiң некеге дейiнгi немесе жұбайының тегiн қалдырғысы келетiндiгi) аталғысы келетiндiгiн көрсетуi тиiс.
АХАЖ органы арыз берушiге тиiстi хабарламаның жiберiлгендiгi туралы, сондай-ақ хабарламаға жауап алудың белгiленген мерзiмi туралы хабарлайды. Жауап алу үшiн белгiленген мерзiм есепке алына отырып, арыз берушiге некенi бұзуды тiркеу үшiн АХАЖ органына келу ұсынылады.
Даудың жоқтығы туралы хабар алынған кезде, сондай-ақ сотталған адамнан немесе әрекет қабiлетi жоқ жұбайдың қамқоршысынан, хабарсыз кеткен жұбайдың мүлкiне бас-көз болатын қамқоршыдан он бес күндiк мерзiмде жауап алынбаған кезде, АХАЖ органы арыз берушiнiң қатысуымен некенi бұзуды тiркеуi тиiс.
115. Егер АХАЖ органына бас бостандығынан үш жылға дейiнгi мерзiмге сотталған жұбаймен некенi бұзу туралы арыз келiп түссе, онда келiп түскен арыз туралы сотталған адамға жiберiлетiн хабарламамен қатар АХАЖ органы еңбекпен түзеу мекемесiнiң әкiмшiлiгiнен сотталған адамның хабарламаны алған сәтте бас бостандығынан айыру орындарында отырғандығын, сондай-ақ оған некенi бұзу туралы арыздың келiп түскендiгi туралы АХАЖ органының хабарламасының табыс етiлгенiн белгiленген мерзiмде растауын өтiнуге тиiс.
Егер белгiленген мерзiмге сотталған адамның бас бостандығынан айыру орындарында отырғандығын растайтын жауап келiп түспесе, некенi бұзуды тiркеу кейiнге қалдырылады, ал еңбекпен түзеу мекемесiне ескертпе жiберiледi.
116. АХАЖ органы жұбайдың бас бостандығынан айыру орындарынан босатылғаны туралы хабарды алған жағдайда, АХАЖ органы бұл туралы арыз берушiге хабарлап, арызға белгi соғады. Бұл жағдайда некенi бұзу жалпы тәртiпте жүргiзiледi. Ол туралы арыз берушiге түсіндіріледі.
117. Егер бас бостандығынан айыру орындарында отырған жұбай немесе әрекет қабiлетi жоқ жұбайдың қамқоршысы балалар туралы, жұбайлардың ортақ бiрлескен меншiгi болып табылатын мүлiктi бөлiсу туралы дау қозғаса немесе еңбекке жарамсыз мұқтаж жұбайды асырауға қаражат төлеу туралы дауласса, онда некенi бұзу сот тәртiбiмен жүргiзiледi.
118. Некенi бұзуды тiркеу үшiн арызданған жұбайдан мемлекеттiк баж өндіріліп алынады.
119. Сотталған адамдармен некенi бұзуды тiркеудiң заңмен белгiленген ерекше тәртiбi сотталғандардың өзiне некенi осындай тәртiппен бұзу туралы мәселенi қоюға құқық бермейдi. Сотталған адамдардың арыздары бойынша некенi бұзу жалпы негiздерде жүргiзiледi.
120. Егер АХАЖ органы хабарсыз кеткен деп танылған жұбаймен неке бұзуды тiркеген, ол келген және оны хабарсыз кеткен деп тану туралы сот шешiмi бұзылған жағдайларда, АХАЖ органы осы жұбайдың арызы бойынша оған және басқа жұбайға некенi бұзудың сол күнi көрсетiлген некенi бұзу туралы куәлiк беруге тиiс.
13-тарау. Некені бұзу кезіндегі оның тоқтатылу сәті
121. АХАЖ органдарында бұзылатын неке азаматтық хал актiлерiн жазу кiтабында некенiң бұзылғандығы мемлекеттiк тiркеуге алынған күннен бастап, ал неке сотта бұзылған жағдайда - соттың шешiмi заңды күшiне енген күннен бастап тоқтатылады.
122. Некенiң бұзылуын тiркеу соттың некенi бұзу туралы шешiмiнен кейiн өткен мерзiмге қарамастан жүргiзiле алады.
123. Заңды күшiне енген сот шешiмiнiң негiзiнде некенi бұзуды тiркеу сот шешiм шығарған жердегi АХАЖ органында заңды күшiне енген некенi бұзу туралы сот шешiмiнiң көшiрмесiнiң және сот шешiмi бойынша өндiрiп алуға жататын соманың төленгенi туралы түбiртектiң негiзiнде жүргiзiледi.
Соттың некенi бұзу туралы шешiмi заңды күшiне енген күннен бастап үш күннiң iшiнде сот шешiмiнiң көшiрмесi некенi бұзуды тiркеу үшiн шешiм шығарылған жердегi АХАЖ органына, сондай-ақ оның бұзылғаны туралы белгi соғу үшiн некенi қиюды тiркеу орны бойынша жiберiледi.
124. Соттың некенi бұзу туралы шешiмiн алған АХАЖ органы оны соттың некенi бұзу туралы шешiмiн тiркейтiн журналға тiркеуге мiндеттi, ал тiркеу азамат арыз бiлдiрген және ол мемлекеттiк бажды төлегенi туралы түбiршектi ұсынған кезде жүргiзiлуге тиiс. Бұл туралы некенi бұзу туралы сот шешiмiн есепке алу журналында белгi соғылады.
Соттың шешiмдерiнiң көшiрмесiн есепке алу журналы алфавит тәртiбiмен жасалып, онда жұбайлардың екеуiнiң де аты, тегi, әкесiнiң аты, сот шешімінің күшіне енген және оның АХАЖ органында тіркелген мерзімі көрсетіледі.
125. Егер АХАЖ органында басқа жұбайдың неке бұзуды тіркеп қойғаны белгілі болса, онда келіп түскен арызды АХАЖ органы шешім көшірмесімен (үзіндімен) және мемлекеттік бажды төлегендігі туралы түбіршекпен қоса некені бұзу туралы акт жазбасы тұрған орын бойынша оны жетіспей жатқан мәліметтер мен толықтыру үшін акт жазбасы жазылған АХАЖ органына жібереді.
Мұндай материалдарды алған АХАЖ органы ажырасу туралы акт жазбасын толықтырып, арызданушы тұратын жердегі АХАЖ органына оған басқа жұбайдікіндей неке бұзу күні көрсетілген некені бұзу туралы куәлікті табыс ету үшін жіберуге міндетті.
Акт жазбасын толықтырғаннан кейін бұл туралы АХАЖ органы некені бұзу туралы акт жазбасының екінші данасы тұрған мұрағатқа хабарлауы тиіс.
126. Егер некені бұзуды бір жұбай тіркейтін болса, онда акт жазбасын жасаған кезде оған осы жұбайға қатысты барлық қажетті мәліметтер енгізіледі. Екінші бір жұбайға қатысты тек некені бұзғанға дейінгі тегі, аты, әкесінің аты, туған уақыты және соттың шешімі бойынша осы жұбай төлеуге тиіс мемлекеттік баж сомасы ғана көрсетіледі.
Бұл жағдайда некені бұзу туралы куәлікте тек ажырасуды тіркеген жұбайға некені бұзғаннан кейін берілген тегі көрсетіледі.
127. Ерлі-зайыптылар мемлекеттік бажды сот шешіміне сәйкес төлеуге тиіс. Егер сот мемлекеттік бажды төлеу міндетін ерлі-зайыптылардың екеуіне жүктесе, онда некені бұзуды тіркеу жұбайлардың кез-келгенінің арызы бойынша жүргізіледі, бірақ некені бұзу туралы куәлік тек оған тиесілі бажды төлеген жұбайға беріледі. Екінші жұбайға некені бұзу туралы куәлік ол мемлекеттік бажды төлеп, түбіршегін көрсеткеннен кейін беріледі.
Жұбайлардың бірі сотпен белгіленген мемлекеттік баж сомасын төлеген немесе бұл соманы төлеуден босатылған жағдайда некені бұзуды тіркеу басқа жұбайдың мемлекеттік бажды төлемегеніне қарамастан жүргізіледі.
128. АХАЖ органы некені бұзу туралы арызды алған соң, арызданушының жеке басын куәландыратын құжатты, арызбен қоса тапсырылған құжаттардың толықтығы мен дұрыстығын тексереді және осы арызды тіркейді.
Егер некені бұзу туралы арыз әскери қызметшінің қызметін өтеу орны бойынша АХАЖ органына берілетін болса, онда әскери қызметшінің тұратын орны тиісті әскери бөлім немесе мекеме орналасқан пункт болып табылады.
129. Некенi бұзуды тiркеу бiр ғана АХАЖ органында жүргiзiлуi тиiс. Әрбiр некенi бұзуға бiр акт жазуы жазылады. Акт жазуы арызданушының құжаттарына толық сәйкестiкте жазылады. 12-бағанада (он сегiз жасқа дейiнгi балалардың жалпы саны) сот шешiмiнiң (сот шешiмiнен үзiндi) негiзiнде толтырылады.
130. Арызданушының құжаттарында аталған жерде тұрақты тұрған уақыты туралы мәлiметтер болмаған кезде, бұл мәлiметтер арызданушының айтуы бойынша жазып алынады. Бiлiмi, жұмыс орны және қызметi туралы деректер арызданушының айтуымен көрсетiледi.
131. Некенi бұзуға байланысты шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың тектерiнiң өзгертiлгендiгi туралы Қазақстан Республикасының Iшкi iстер министрлiгiне хабарланады.
132. Некені бұзуға байланысты әскерге міндетті немесе шақырылушы адамның тегі өзгертілген кезде АХАЖ органы «Әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» Заңға сәйкес бұл туралы некенің бұзылғаны тіркелген жердегі жергілікті әскери басқару органдарына жеті күн мерзімде хабарлауы тиіс.
Ескерту. 132-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
133. Ажырасуды тiркеу кезiнде жұбайға оның қалауы бойынша (әрекетке қабiлетi жоқ жұбайға қатысты - қамқоршының қалауы бойынша) тiркеу кезiнде некеге дейiнгi тегi берiледi.
134. Некенiң бұзылуын тiркеген АХАЖ органы, некенi қию туралы акт жазбасы орналасқан жердегi АХАЖ органына ажырасу туралы хабарлама жолдауы тиiс.
Осындай хабарлама алған соң, АХАЖ органы некенi қию туралы акт жазуының "Белгiлер үшiн" деген бағанасында некенi бұзу қашан және қай АХАЖ органында тiркелгендiгiн, ажырасу туралы акт жазуының нөмiрiн көрсетiп, некенiң бұзылғандығы туралы белгi соғады. Сонымен бiр мезгiлде жазудың бiрiншi бетiнiң жоғарғы жағында "Неке бұзылды" деп көрсетілуi тиiс.
Осындай белгi соғылғаннан кейiн АХАЖ органы некені қию туралы акт жазуының екiншi данасы жатқан АХАЖ мұрағатына некенiң бұзылуы туралы хабарлама жолдайды. Ол АХАЖ органы сияқты осындай тәртiппен жазбаның екiншi данасына белгi соғады.
135. Егер АХАЖ органы некенi бұзуды тiркесе, бұл туралы неке туралы акт жазуының белгiсi болса, онда АХАЖ органы некенi қию туралы куәлiктi қайтадан беруге құқылы емес. Қажет болған жағдайда, мәселен, бұрынғы жұбайларға некеге дейiнгi тектерiн растау үшiн арызданушының сұрауы бойынша АХАЖ органы аталған адамның некеде тұрғанын, содан соң оның бұзылғанын растайтын анықтама жолдайды. Анықтамада екi жұбайдың да тегi, аты, әкесiнiң аты, туған күнi, оларға неке қиылғаннан кейiн берiлген тек, некенiң тiркелген күнi, некенi тiркеген АХАЖ органы, некенi қию туралы акт жазуының нөмiрi, сондай-ақ неке бұзуды тiркеген күн, ажырасуды тiркеген АХАЖ органы, некенi бұзу туралы акт жазуының нөмiрi және жұбайлардың некенi бұзғаннан кейiнгi тегi көрсетiлуi тиiс.
136. Некенi бұзу туралы сот шешiмiн жоғары тұрған сот өзгерткен жағдайда, егер ол АХАЖ органында тiркелiп қойған болса, некенi бұзу туралы акт жазуы сот шешiмiмен жойылуы мүмкiн. Акт жазуының күшi жойылғандығы туралы "Белгiлер үшiн" деген бағанада шешiмдi қашан және қай соттың шығарғандығы көрсетiлiп, белгi соғылады.
Сонымен бiрге акт жазуының бiрiншi бетiнiң жоғарғы жағында "Жазудың күшi жойылды" деп көрсетiлiп, жазу қиғашынан сызылып тасталады.
Басқа жағдайлардағы сот шешiмi бойынша акт жазуларының күшiн жою осындай тәртiпте жүргiзiледi.
Некенi бұзу туралы акт жазуының күшi жойылғандығы туралы жазудың екiншi данасына осындай тәртiпте белгi соғуға тиiстi АХАЖ мұрағатына хабарланады.
Некенi қию туралы акт жазуының бiрiншi данасына да екiншi данасына да некенi бұзу туралы акт жазуы күшiн жойған жағдайда ажырасу туралы акт жазуының күшi жойылғандығы туралы ("Белгiлер үшiн" деген бағанада) және жазуының бiрiншi бетiнiң жоғарғы жағына белгi соғылады.
137. Қазақстан Республикасы азаматтарының шетел азаматтарымен некелерiн және Қазақстан Республикасындағы шетел азаматтарының өз араларындағы некелердi бұзу сондай-ақ Қазақстан Республикасынан тыс жерде жасалған ажырасуларды тану Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 204-бабымен реттеледi.
6-Бөлім. Бала асырап алуды тіркеу
15-тарау. Жалпы ережелер
138. Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 77,190,191-баптарына сәйкес бала (қыз) асырап алу бала (қыз) асырап алу туралы соттың шешiмi шығарылған жердегi АХАЖ органдарында мiндеттi түрде тiркеуге жатады.
Бала (қыз) асырап алу туралы заңды күшiне енген шешiмдi сот үш күндiк мерзiмде шешiм шығарылған жердегi АХАЖ органына жiбередi. Бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасының мазмұнын сот шешiмi анықтайды, онда сондай-ақ асырап алынған баланың (қыздың) тууы туралы акт жазбасына нақты қандай өзгерiстер енгiзiлгенi көрсетiледi.
139. Бала (қыз) асырап алуды тiркеу бала (қыз) асырап алушылардың немесе солардың бiрiнiң арызы бойынша, ал мұндай арыз болмаған жағдайда бала (қыз) асырап алу туралы соттан алынған шешiмнiң көшiрмесiнiң негiзiнде жүргiзiледi. Бала (қыз) асырап алу туралы сот шешiмiнiң көшiрмесiн алғаннан кейiн (соттың жолдама хатымен қоса немесе онсыз) АХАЖ органы соттың күшiне енген шешiмiнiң көшiрмесiн алған сәттен бастап үш күндiк мерзiмнен кешiктiрмей бала (қыз) асырап алуды тiркейдi.
Жазбаның 19-бағанасында "Тiркеу соттың шешiмi бойынша жүргiзiлдi" деген белгi соғылады, ал егер бала (қыз) асырап алу туралы шешiм жолдама хатпен бiрге келiп түссе, онда сондай-ақ осы хаттың нөмiрi және күнi көрсетiледi.
Егер акт жазбасы (5 қосымшаға сәйкес) сот шешiмiнiң негiзiнде жасалса, онда бала асырап алуды тiркеу туралы арыз келiп түскен кезде ол жетiспей жатқан мәлiметтермен толықтырылады, ал бала асырап алушыға бала асырап алу туралы куәлік (13 қосымшаға сәйкес) және қажет болған жағдайда баланың тууы туралы жаңа куәлiк берiледi.
140. Бала (қыз) асырап алуды тiркеу туралы арыздар жазбаша нысанда жазылуы тиiс.
Бала (қыз) асырап алуды тiркеу кезiнде арыз берушiлер лауазымды адамның қолымен және сот мөрiмен куәландырылған бала (қыз) асырап алу туралы сот шешiмiнiң көшiрмесiн, сондай-ақ асырап алынған баланың (қыздың) тууы туралы куәлiгiн ұсынуы тиiс. Егер бала (қыз) асырап алу туралы сот шешiмi алынып қойған болса, оны арызданушыдан талап етудiң қажетi жоқ.
141. Асырап алынған баланың (қыздың) тууы туралы акт жазбасы жоғалған жағдайда, бала (қыз) асырап алуды тiркеу осы Ереженiң 9-бөлiмiндегі тәртiпте қайта қалпына келтiрiлгеннен кейiн ғана жүргiзiледi.
Жоғалған жазуды қайта қалпына келтiру туралы арызды АХАЖ органына бала (қыз) асырап алған адамдар, ата-ана (егер сот шешiмi бойынша оның балаға қатысты құқықтары мен мiндеттерi сақталатын болса), қорғаншылық және қамқоршылық органы, он алты жасқа толған асырап алынған баланың (қыздың) өзi, сондай-ақ баланы тәрбиелеп жатқан адамдар мен мекемелер бере алады.
142. АХАЖ органы бала (қыз) асырап алу туралы сот шешiмi шығарылғаннан кейiн өткен мерзiмге, асырап алынған баланың (қыздың) тiркеу сәтiндегi жасына қарамастан бала асырап алуды тiркеуге мiндеттi.
Бала (қыз) асырап алушылар тұратын орнын өзгерткен немесе басқа елдi мекенде тұрып, ол жерден бала (қыз) асырап алу шешiмi шығарылғаннан кейiн оны АХАЖ органында тiркеместен шығып кеткен жағдайларда, бала асырап алуды тiркеу баланы (қызды) асырап алушылардың тұратын жерiндегi АХАЖ органы арқылы жүргiзiледi. Бұл жағдайда бала (қыз) асырап алу туралы сот шешiмi және жазба түсiру үшiн қажеттi бала (қыз) асырап алушылар туралы мәлiметтер бала (қыз) асырап алу туралы шешiм шығарылған жердегi АХАЖ органына қайта жiберiледi.
АХАЖ органы бала (қыз) асырап алуды тiркеу үшiн материалдарды алғаннан кейiн, бала (қыз) асырап алу туралы жазба түсiрiп, табыс ету үшiн бала (қыз) асырап алушылардың тұратын жерiндегi АХАЖ органына бала асырап алу туралы куәлiк жiбередi.
Акт жазбасының 22-бағанасында "Тiркеу ____________АХАЖ
(АХАЖ органы атауы) бөлiмiне келiп түскен материалдар бойынша жүргiзiлдi" деген белгi соғылады.
143. Бала (қыз) асырап алуды тiркеу кезiнде бекiтiлген нысан бойынша екi дана етiлiп бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасы жасалады.
Бала (қыз) асырап алу туралы куәлiктi баланы (қызды) асырап алушылардың қалауы бойынша АХАЖ органы бередi. Егер олар куәлiктi алудан бас тартса, онда 21-бағанаға тиiстi белгi соғылады.
144. Бала (қыз) асырап алу туралы акт жазуы былайша жасалуы тиiс:
1-6-бағаналарында асырап алынған бала (қыз) туралы мәлiметтер "Бала (қыз) асырап алғанға дейiн" деген бөлiмде баланың тууы туралы куәлігі бойынша, ал "Бала (қыз) асырап алғаннан кейін" деген бөлiмде соттың бала (қыз) асырап алу туралы шешiмiмен толық сәйкестiкте көрсетiледi;
әкесi мен анасы туралы мәлiметтер (7-11-бағаналар) баланың тууы туралы куәлiгi бойынша жазылады, егер баланың анасы бала (қыз) асырап алғанға дейiн бала (қыз) асырап алушымен некеге тұрып, оның тегiн қабылдаса, онда 7-бағанада ананың некеге дейiнгi тегi, ал 22-бағанада некенiң тiркелген орны және күнi, акт жазбасының нөмiрi, сондай-ақ анасының некеден кейiнгi тегi көрсетiледi;
бала (қыз) асырап алушылар туралы мәлiметтер (12-17-бағаналар) бала (қыз) асырап алу туралы сот шешiмiнiң, бала (қыз) асырап алушылардың жеке басын куәландыратын құжаттар негiзiнде жазылады; бала (қыз) асырап алу туралы шешiмде бала (қыз) асырап алушылардың ұлты мен жеке басын куәландыратын құжаттар көрсетiлмеген жағдайларда, 15-бағана толтырылмайды. Кейiннен бұл бағананы азаматтық хал актiлерi жазбаларын өзгерту, қалпына келтiру және күшiн жою тәртiбiн белгiлейтiн осы Ережеде көзделген тәртiп бойынша жеке басын куәландыратын құжаттарды көрсеткен кезде АХАЖ органы толтыра алады.
Бала (қыз) асырап алушылар 20-бағанада, әрқайсысы өз бөлiмiнде қолдарын қояды.
145. Егер асырап алу туралы соттың шешiмiнде көрсетiлген асырап алынған бала (қыз) туралы мәліметтер тууы туралы куәлiкте бар осындай мәлiметтерге сәйкес келмесе немесе асырап алушылардың жеке бастарын куәландыратын құжаттардағы мәлiметтер соттың асырап алу туралы шешiмiндегi жазылған жазбамен сәйкес келмесе асырап алуды тiркеу кейiнге қалдырылады.
Асырап алушыларға шешiмдегi осы мәлiметтердi анықтап алу үшiн тиiстi сотқа арыздану ұсынылады.
146. Тек ер адам (әйел адам) бала (қыз) асырап алушы болып табылатын болса, осыған сәйкес акт жазбасының бiр ғана бетi (12-17-бағаналар) толтырылып, екiншi бетi толтырылмастан ашық қалдырылады.
147. 18-бағанада ("Бала (қыз) асырап алушылар баланың ата-анасы болып жазыла ма"?) сот шешiмiне сәйкес "Иә" немесе "Жоқ" деп көрсетiледi.
148. Бала (қыз) асырап алу туралы жазбаның негiзiнде АХАЖ органы сол күні баланың тууы Туралы актінің жазбасына қажетті өзгертулерді енгiзу үшiн, ал асырап алынған баланың (қыздың) тууы туралы актi жазбасының екiншi данасына осындай өзгерiстердi енгiзу үшiн аумақтық әдiлет органдарындағы АХАЖ мұрағатына хабарлама жiберiледi. Хабарламада туу туралы акт жазбасына қандай нақтылы өзгертулер (соттың бала (қыз) асырап алу туралы шешiмiне сәйкес) енгiзiлуге тиiстi екені туралы анық көрсетiледi.
Бала (қыз) асырап алушыларға асырап алынған баланың (қыздың) тууы туралы жаңа куәлiгi заңға сәйкес берiледi, ал бұрынғы куәлiк заңмен белгiленген тәртіпте жойылады.
149. Егер туу туралы акт жазбасы басқа жерде болса, осы жазбаның бiрiншi данасы жатқан жерiндегi АХАЖ органына бала (қыз) асырап алуды тiркеуге байланысты оған өзгертулер енгiзу қажеттiлiгi және бала (қыз) асырап алушыға туу туралы жаңа куәлiк жiберiлуi керектiгi туралы хабарлама жiберiледi.
Хабарламаны алғаннан кейiн АХАЖ органы, туу туралы акт жазбасына барлық қажеттi өзгертулердi енгiзiп, бала (қыз) асырап алушыға табыс ету үшiн тууы туралы жаңа куәлiк жiберуi тиiс.
Сонымен қатар, осы АХАЖ органы туу туралы акт жазбасының екiншi данасына өзгертулер енгiзу үшiн аумақтық әдiлет органындағы АХАЖ мұрағатына хабарлама жолдайды.
150. Бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасына сәйкес баланың тууы туралы акт жазбасына өзгерту енгiзiлген кезде (яғни, тегi, аты, әкесiнiң аты, туған күнi мен туған жерi, ата-анасы туралы мәлiметтер өзгертiлген кезде) мұндай өзгертуге негiздеме үшiн 24-бағанада бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасы көрсетiледi (бала (қыз) асырап алуды тiркеген АХАЖ органының, акт жазбасының нөмiрi мен күнi).
Өзгертуге жататын мәлiметтер ұқыптап сызылып тасталады да жоғарғы жағынан жаңа мәлiметтер жазылады. Бұл қажет болған жағдайда сызылып тасталған сөздердi оқуға болатындай етiп жасалады.
151. Асырап алу туралы шешiммен асырап алынған баланың (қыздың) туған жерi өзгертiлген жағдайда асырап алу туралы шешiмде көрсетiлген туған жерi бойынша АХАЖ органында баланың тууы туралы жаңа акт жазбасы жасалады.
Бұл жағдайда бала (қыз) асырап алуды тiркеген АХАЖ органы сот шешiмiне сәйкес туу туралы жаңа акт жазбасын жасауға тиiс АХАЖ органына хабарлама жолдайды. Бұл жазба ағымдағы жылда қайта қалпына келтiрiлген туу туралы актiлердi тiркеу кiтабында жасалады, ал 15-бағанада оны жасауға негiздеме үшiн бала (қыз) асырап алу туралы сот шешімі (соттың атауы мен шешiмiнiң күнi), сондай-ақ бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасы (бала (қыз) асырап алуды тiркеген АХАЖ органы, акт жазбасының нөмiрi және күнi) көрсетiледi.
24-бағанада жаңадан жазылған туу туралы акт жазбасында, жазылған туу туралы бастапқы акт жазбасының орны, жазбаның нөмiрi мен уақыты көрсетiледi.
Асырап алынған баланың (қыздың) тегi, аты, әкесiнiң аты, сондай-ақ оның ата-анасы туралы деректер бала (қыз) асырап алу туралы сот шешiмiне сәйкес жазып алынады.
Туу туралы жаңа акт жазбасы жасалған жағдайда, арызданушыға оның өтiнiшi бойынша асырап алған баланың (қыздың) тууы туралы куәлiгi берiледi.
152. Асырап алынған балаға (қызға) тууы туралы жаңа акт жазбасы жасалғаннан кейiн АХАЖ органы бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасының бiрiншi данасы жатқан АХАЖ органына да, туу туралы актiнiң бастапқы жазбасының тұрған орны бойынша АХАЖ органына да хабарлама жолдауы тиiс.
Мұндай хабарламаны алған соң, АХАЖ органы жоғарыда аталған акт жазуларына қажеттi өзгертулердi енгiзедi, ал "Белгiлер үшiн" деген бағаналарда тууы туралы жасалған жаңа акт жазбасының орнын, оның нөмiрi мен күнiн көрсетуі тиiс. Бұдан басқа, туу туралы бастапқы акт жазбасының "Белгiлер үшiн" деген бағанасында бала (қыз) асырап алу туралы шешiм шығарған соттың атауы және шешiмнiң күнi көрсетiледi.
Осы жазбалардың екiншi даналары жатқан аумақтық әдiлет органындағы АХАЖ мұрағатына туу туралы жаңа акт жазбасын жасаған АХАЖ органы оларға да дәл осындай өзгертулер енгiзу үшiн хабарлама жолдайды.
153. Бала (қыз) асырап алу туралы шешiммен асырап алынған баланың (қыздың) туған күнiн өзгерткен кезде АХАЖ органы тууы туралы актiлер жазуында туған күнiн өзгерте отырып, тууы туралы актiнi тiркеу күнiн де өзгертедi - бiрақ ол алты айдан аспауы керек.
Бала (қыз) боп алынушының туған күнiн өзгертуге бала (қыз) боп алынушы үш жасқа толғанға дейiн жол берiледi.
24-бағанада тууы туралы күндi өзгерту үшiн негiздеме болып бала (қыз) асырап алу туралы соттың шешiмi (соттың атауы мен соттың шешiмiнiң күнi) мен бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасы (бала (қыз) асырап алу тiркелген АХАЖ органы акт жазбасының нөмiрi мен күнi) көрсетiледi.
154. Бала (қыз) асырап алу туралы бұрын шығарылған шешімге толықтыру ретiнде сот жаңа шешiм шығарған жағдайда соған байланысты заңға сәйкес бала (қыз) асырап алушылар асырап алынған баланың (қыздың) ата-аналары ретiнде жазылуға тиiстi не баланың тегi, аты және әкесiнiң аты, оның туған күнi мен жерi өзгертiледi, АХАЖ органының асырап алған баланың (қыздың) тууы туралы актiлердiң бұрынғы жазбасына өзгертулер енгiзуден бас тартуға құқығы жоқ.
Тек бала (қыз) асырап алу туралы шешiм шығарған сот қана осындай қосымша шешiм шығаруға құқылы.
Бұл ереже бала (қыз) асырап алу туралы қосымша шешiм шығарылғаннан кейiн тiркелген жағдайда да қолданылады.
155. Егер бала (қыз) асырап алу туралы шешiмде асырап алынған баланың (қыздың) тегiн, атын), әкесiнiң атын, туған жерi мен күнiн өзгертуі туралы не ата-аналары туралы деректер айтылмаса АХАЖ органы тек бала (қыз) асырап алу туралы акт жасауға және бала (қыз) асырап алушыға бала (қыз) асырап алу туралы куәлiк беруге тиiс. Сонымен қатар асырап алынған баланың (қыздың) тууы туралы акт жазбасында бала (қыз) асырап алуды тiркеу туралы белгi соғылады.
156. Бұл жағдайда, бала (қыз) асырап алу туралы шешiмде бала (қыз) асырап алушылар туу туралы актiлердi тiркеу кiтабында асырап алынған баланың (қыздың) ата-аналары ретiнде жазылуға тиiс екендiгi айтылмаса, АХАЖ органы асырап алынған баланың (қыздың) тууы туралы куәлiгiн қайта беру кезiнде анық нақты ата-аналарын көрсетедi. Бұл ретте баланың тегiнiң бала (қыз) асырап алушының тегiне және баланың әкесiнiң атының да бала (қыз) асырап алушының атына өзгертiлуiнiң мән-маңызы болмайды.
157. Егер асырап алынған баланың (қыздың) ата-анасы ретiнде сот шешiмi бойынша бала (қыз) асырап алушылар жазылса, алайда асырап алынған баланың (қыздың) тегi мен оның әкесiнiң аты өзгертiлмесе, онда баланың тууы туралы куәлiктi қайта беру кезiнде (баланың тегi мен ата-аналарының тектерiнiң алшақтығына және оның әкесiнiң атының асырап алынған атымен сәйкес келмеуiне қарамастан) ата-аналары ретiнде бала (қыз) асырап алушылар көрсетiледi.
158. Бала (қыз) асырап алушы тек әйел (еркек) болып табылған жағдайда және Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының бала (қыз) асырап алу туралы 89-бабына сәйкес баланың әкесiнде (анасында) осы балаға қатысты құқықтар мен мiндеттердiң сақталатыны көрсетiлсе тууы туралы, акт жазбасындағы әкесi (анасы) туралы тууы туралы деректер өзгертуге жатпайды.
Егер баланың әкесiнде оның құқықтары мен мiндеттерi сақталмаса не тууы туралы акт жазбасында әкесi туралы мәлiмет болмаса, онда асырап алушы әйелдiң жазбаша арызында әкесi туралы мәлiметтердi АХАЖ органы заңдарда көрсетiлген тәртiппен көрсетуi мүмкiн.
Баланың тууы туралы акт жазбасында әкесi туралы деректер көзделген тәртiппен жазылған жағдайда, соттың шешiмiне сәйкес баланың анасы болып жазылатын бала (қыз) асырап алушы әйелдiң арызы бойынша АХАЖ органы бұл деректердi соттың шешiмiне сәйкес баланың әкесi болып жазылатын бала (қыз) асырап алушының жазбаша арызы бойынша өзгерте алады. Әкесiнiң тегi бала (қыз) асырап алушы әйелдiң тегi бойынша, ал баланың аты, әкесiнiң аты мен ұлты оның көрсетуi бойынша жазылады. Осыған байланысты баланың әкесiнiң аты да өзгередi.
Баланың (қыздың) анасында оның құқықтары мен мiндеттерi сақталмаса, немесе анасы туралы деректер баланың (қыздың) тууы туралы жазба актiсiнде Ережеде көзделген тәртiппен (табылған бала) енгiзiлген болса, АХАЖ органы бұл деректердi соттың шешiмiне сәйкес баланың әкесi болып жазылатын бала (қыз) асырап алушының жазбаша өтiнiшi бойынша өзгерте алады. Мұндай жағдайларда анасының тегi бала (қыз) асырап алушының тегi бойынша, ал аты, әкесiнiң аты мен ұлты - оның көрсетуi бойынша жазылады. Өзгертулер қорытынды жасалынбай енгiзiледi. АХАЖ органы баланың анасы болып жазылатын жалғызiлiктi әйелдiң бала (қыз) асырап алуын тiркеу кезiнде оған тиістi жәрдемақы алуға әлеуметтiк қамтамасыз ету органына ұсынуы үшiн анықтама бередi.
159. Бала (қыз) асырап алуды тіркеуге байланысты әскерге шақырылушының тегі, аты, әкесінің аты, сондай-ақ туған жері мен күні өзгертілген кезде «Әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бұл туралы АХАЖ органы әскерге шақырылушы есепте тұратын жергілікті әскери басқару органдарына жеті күн мерзімде хабарлауға тиіс.
Ескерту. 159-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
160. Бала (қыз) асырап алуды жарамсыз деп тану, сондай-ақ бала асырап алуды бұзу тек сот тәртiбiмен жүзеге асырылады.
161. Бала (қыз) асырап алудың күшi жоқ деп тану туралы соттың шешiмi АХАЖ органына келiп түскен жағдайда бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасы оны қиғашынан сызу жолымен жойылады.
Сонымен бір мезгілде жазбаның бет жағында жоғарыдан "Жазба жойылды" деп көрсетіледі.
21-бағанада. "Бала (қыз) асырап алу соттың 199___ жылғы шешімiмен күшi жойылған деп танылды" деп көрсетiледi.
Бұл жазба АХАЖ органының лауазымды адамының қолымен және мөрімен расталады.
162. Бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасын жою туралы хабарлама баланың тууы туралы акт жазбасының бiрiнші данасы тұрған жердегi АХАЖ органына жiберiледi, ол сол мерзiмде баланың тууы туралы, сондай-ақ баланың өзi (тегi, аты, әкесiнiң аты, туған жерi мен күнi) туралы бұрынғы бар деректердi қалпына келтiредi, егер олар бала асырап алуға байланысты өзгертiлген болса, онда 24-бағанада белгi соғылады.
Одан басқа бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасын жою жөнiндегi хабарлама бала (қыз) асырап алу және баланың тууы туралы актілер жазбасының екiнші даналарының тұрған жерi бойынша АХАЖ мұрағатына жолданады, ол бала (қыз) асырап алу туралы актiлер жазбасының екiншi данасын жояды, сонымен бірге нақ сондай өзгертулер енгізеді және тууы туралы актілер жазбаның екінші данасына белгі соғады.
163. Егер бала (қыз) асырап алу туралы шешiмге сәйкес асырап алынған баланың (қыздың) туған жерi өзгертiлiп, осыған байланысты баланың тууы туралы жаңа акт жазбасы жасалынған болса, бала (қыз) асырап алу туралы актi жазбасын жойған АХАЖ органы бұл жазуды қажеттiгi туралы хабарламаны жаңадан әзiрленген тууы туралы актiлер жазбасының алғашқы данасы тұрған жердегi АХАЖ органына жібередi.
Ол жойылғаннан кейiн осы АХАЖ органы тууы туралы алғашында жазылған жазбаға қажеттi өзгертулер енгiзу және ондағы бұрынғы деректердi қалпына келтiру туралы хабарлама, сондай-ақ тууы туралы қайта жазылған акт жазбасының тұрған жерi бойынша аумақтық әдiлет органының АХАЖ мұрағатына осы актiлер жазбасын жою туралы хабарлама жiбередi.
164. Сот бала (қыз) асырап алуды бұзған кезде сот шешiмiнiң көшірмесi түскен күннен бастап АХАЖ органы бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасының 22-бағанасында "_____ соттың ____ жылғы "___"N____ шешiмiмен бала (қыз) асырап алудың күшi жойылды" деген белгi соғылады.
Бұл жазба АХАЖ органының лауазымды адамының қолымен және мөрімен расталады.
Акт жазбасының бет жағында жоғарыдан "Бала (қыз) асырап алу жойылды" деп көрсетіледі.
165. Бала (қыз) асырап алудан бас тарту туралы баланың тууы туралы акт жазбасының алғашқы данасының тұрған жерi бойынша АХАЖ органына хабарлама жiберіледi. Мұнда баланың тууы туралы акт жазбасында баланың тууы туралы, сондай-ақ баланың өзі туралы бұрыннан бар деректер, егер олар бала (қыз) асырап алуға байланысты өзгертiлген болса, қалпына келтiрiлуге тиіс.
Бала (қыз) асырап алуға байланысты, берілген атының, әкесінің атының, тегiнiң балада сақталатыны сот шешiмiнде көрсетілген жағдайда, бұл деректер өзгертуге жатпайды, бұл жөнінде 24-бағанада белгi қойылады.
Бұған қоса бала (қыз) асырап алуды бұзу туралы бала асырап алу және тууы туралы актiлер жазбаларының екінші даналарының тұрған жерi бойынша аумақтық әділет органының АХАЖ мұрағатына хабарланады.
Нақ сол мерзімде АХАЖ мұрағатындағы акт жазбасының екінші даналарына қажеттi белгiлер соғылуға тиiс.
166. Егер бала (қыз) асырап алу туралы шешімге сәйкес асырап алынған баланың (қыздың) туған жерi өзгертілiп, осыған байланысты баланың тууы туралы жаңа акт жазбасы жазылған болса, бұл туралы хабарламаны асырап алуды бұзу туралы хабарлама келiп түскен АХАЖ органы тууы туралы жаңадан жазылған акт жазбасының бiрiншi данасы тұрған жердегi АХАЖ органына жiбередi.
Осындай хабарламаны алып, АХАЖ органы бала (қыз) асырап алуды бұзу туралы белгi соғады. Сол мерзiмде бала (қыз) асырап алуды бұзу туралы жоғарыда көрсетiлген тәртiппен бала (қыз) асырап алуды бұзу жөнiнде белгi түсiру үшiн тууы туралы осы акт жазбасының екінші даналарының тұрған жерi бойынша АХАЖ мұрағатына, сондай-ақ жоғарыда көрсетілген ережелер бойынша баланың ата-аналары туралы бастапқы акт жазбасының орналасқан жерi бойынша АХАЖ органына хабарланады.
167. Егер бала (қыз) асырап алуды бұзу туралы соттың шешімi АХАЖ органына асырап алынған бала (қыз) кәмелетке толғаннан кейін келіп түссе, АХАЖ органы барлық қажеттi белгiлерді түсiруге мiндеттi.
168. Соттың бала (қыз) асырап алуды бұзуы кезiнде бұрынғы бала (қыз) асырап алушыны баланы ұстауға кететін қаражатты төлеп тұруға міндеттеуге құқылы екеніне байланысты қажетті жағдайларда ата-аналардың біріне, қамқоршыға (қорғаншыға), бала орналастырылған балалар мекемесіне бала (қыз) асырап алу туралы қайта куәлiк берiлуi мүмкiн, онда бала (қыз) асырап алудың бұзылғаны туралы белгi болуға тиіс. Бұл белгi АХАЖ органы лауазымды адамының қолымен және мөрiмен расталады.
169. Сот (Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" Заңының 92-94-баптарына сәйкес) бала (қыз) асырап алудың күші жойылған деп таныған кезде және осыған байланысты, егер олар көзделген тәртiппен көрсетiлген болса, баланың әкесi туралы бастапқы деректерді қалпына келтіру қажет деп табылған жағдайларда АХАЖ органы қайтадан баланың анасына тиiстi жәрдемақы алу үшiн әлеуметтік қамтамасыз ету бөлiмiне ұсынуға арналған анықтама береді. Егер соттың шешімінде бұрынғы бала (қыз) асырап алушының баланы ұстауға қаражатты төлеп тұруға мiндеттi екенi көрсетiлмесе, бала (қыз) асырап алудан бас тарту кезiнде де осындай анықтамалар беріледi.
170. Бала (қыз) асырап алу туралы материалдар мен анықтамалар тек бала (қыз) асырап алушыларға берiлуi мүмкiн, ал басқа адамдарға - тек қамқоршы және қорғаншы органдардың келiсiмiмен не сот пен тергеу органдарының талап етуi бойынша берiледi.
7-Бөлім. Тегін, атын және әкесінің атын өзгертуді тіркеу
16-тарау. Жалпы ережелер
171. Қазақстан Республикасы азаматтарының атын, әкесiнiң аты мен тегiн өзгертуге олар он алты жасқа толған кезде жол берiледi.
Тегiн, атын, әкесiнiң атын, жынысын өзгерту және оны тiркеу арызданушының тұрғылықты жерi бойынша АХАЖ органында (6 қосымшаға сәйкес) жүргізіледі, бұдан кейiн атын, тегін, әкесінiң атын өзгерту куәлiгi (14 қосымшаға сәйкес) берiледi.
Тегін, атын, әкесінің атын өзгерту мынадай дәлелді себептер болған кезде жүргізіледі:
1) тегінің, атының, әкесінің атының қолайсыз айтылуы;
2) тегінің, атының, әкесінің атының айтылу қиындығы;
3) егер некені тіркеу кезінде некеге дейінгі тегінде қалса, зайыбының ерімен ортақ тегін алғысы келуі;
4) егер некені бұзу кезінде бұл туралы өтініш берілмесе, некеге дейінгі тегін алғысы келуі;
5) кейінгі неке бұзылмайтын жағдайларда, бұрынғы некеден туған балаларымен ортақ тегін алғысы келуі;
6) егер ері қайтыс болса, некеге дейінгі тегін алғысы келуі;
7) егер ері қайтыс болса, ал өтініш беруші некеге дейінгі тегінде болса, балаларымен ортақ тегін алғысы келуі;
8) өтініш беруші таңдаған ұлтқа сәйкес келетін немесе ата-аналарының бірінің (ата-аналарының ұлттары әр түрлі болған кезде) тегін және/немесе атын алғысы келуі;
9) өмірде шын мәнісінде қалыптасқан, құжаттағы атынан өзгеше атты алғысы келуі;
10) егер некеге тұрған кезде ерінің тегі қабылданған болса, некеге дейінгі тегін алғысы келуі;
11) ұлттық дәстүр бойынша әкесінің немесе атасының аты бойынша тегін алғысы келуі.
12) өтiнiш берушiнi шын мәнiсiнде тәрбиелеген адамның тегi және аты бойынша тегі мен әкесінің атын алғысы келуі.
ЕСКЕРТУ. 171-тармақ өзгерді - ҚР Үкіметінің 2001.06.25. N 857 қаулысымен.
ЕСКЕРТУ. 171-тармақ толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2003.06.03. N 520 қаулысымен.
172. Тегін, атын, әкесінің атын өзгерту жөніндегі өтініште мынадай мәлiметтер көрсетілуі тиіс:
1) өтініш берушінің тегі, аты, әкесiнiң аты;
2) қалаған атын, тегiн, әкесiнiң атын;
3) атын, тегiн, әкесiнiң атын өзгерту себептерi.
173. Атын, тегін, әкесінің атын өзгерту туралы арызға арызданушының тегін, әкесінің атын өзгертуді сұрауына байланысты растайтын құжаттар қоса ұсынылады. Осындай құжаттар:
1) өтініш берушінің туу туралы куәлігі;
2) егер өтініш беруші некеде тұрса, неке қию туралы куәлігі;
3) жасы кәмелетке толмаған балалардың тууы туралы куәлiгi (егер өтініш берушiнiң кәмелетке толмаған балалары болса);
4) бала (қыз) асырап алу туралы куәлiк немесе әке болуды анықтау туралы куәлiк (егер АХАЖ органдарында бұлар тіркелген болса);
5) некенiң бұзылуы туралы куәлiк (егер өтініш беруші некенің бұзылуына байланысты өзіне некеге дейінгі тегін беру туралы өтініш жасаса);
6) өтiнiш берушінің 2 фотосуретi.
7) өтініш берушінің тегін, атын, әкесінің атын өзгерту себептерін түсіндіре отырып, өз қолымен жазылған егжей-тегжейлі өмірбаяны.
ЕСКЕРТУ. 173-тармақ өзгерді - ҚР Үкіметінің 2001.06.25. N 857 қаулысымен.
174. Атын, тегiн, әкесінің атын өзгерту туралы арыз берушi жеке бас куәлiгiн немесе Қазақстан Республикасы азаматының паспортын (әскери қызметшіден - оның жеке басын куәландыратын құжат, ал он алты жасқа толған және паспорт алмаған адамнан - туу туралы куәлік) ұсынады.
175. АХАЖ органдары арыз берушінің өтінішінде көрсетілген мәлiметтердi құжаттармен салыстырып, оған атын, тегiн, әкесінiң атын өзгертуге байланысты туындайтын салдар (паспорты және кейбiр басқа құжаттарды ауыстыру қажеттiлiгiн, мемлекеттік баж төлеудi, сондай-ақ құжаттарда көрсетiлген мәлiметтерде үйлеспеушiлiк болса, құқық белгiлеушi құжаттардың кiмдiкi екендiгi фактісi сот тәртібімен белгiленетiндiгiн) түсiндіруге міндеттi.
176. Арыз АХАЖ мұрағаттарында тегін, атын, әкесінің атын өзгерткісі келген адамның туу туралы және неке қию туралы актiлерінің жазбалары болса (егер өтiнiш беруші некеде тұрса) ғана қаралады.
Туу туралы немесе неке қию туралы актiлердiң (егер өтiнiш берушi некеде тұрған болса) жазбалары жоғалған жағдайларда, осы арыз Ереженiң 9-бөлiмiне сәйкес жазба қалпына келтiрiлгеннен кейiн ғана қаралады.
177. Атын, тегін, әкесінің атын өзгерту туралы мәселені дұрыс шешу үшiн АХАЖ органдары оның кәмелетке толмаған балаларының туу туралы акт жазбаларының көшірмелерін, ал тиісті жағдайларда - бала асырап алу және әке болуды анықтау, неке бұзу туралы акт жазбаларының көшірмелерін талап етеді.
178. Қажет болған кезде АХАЖ органы өтініш берушіден және тиісті мекемелерден қосымша мәліметтер немесе құжаттарды талап етеді және алынған материалдар негізінде өтініштің мазмұны, тегін, атын, әкесінің атын өзгертудің негізділігі айтылатын қорытынды жасайды. Қорытынды екі данада жасалады және барлық материалдармен бірге аумақтық әділет органына бекіту үшін жіберіледі.
ЕСКЕРТУ. 178-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2001.06.25. N 857 қаулысымен.
179. Тегін, атын, әкесiнiң атын өзгертуге рұқсат берiлуi немесе бұдан бас тартуы.
Тегін, атын, әкесiнiң атын өзгертуге рұқсат берiлгендiгi туралы немесе рұқсат берiлмегендiгi туралы өтiнiш берушiге және материал жiберген АХАЖ органына хабарланады.
Өтiнiш қанағаттандырылған жағдайда арыз берушiге оның тегiн, атын, әкесiнің атын өзгертудi бір айлық мерзiмде тiркеуге тиiс екендiгi түсiндiрiледi. Бұл мерзiмдi дәлелдi себептерсiз өткiзiп алған жағдайда тегiн, атын әкесiнiң атын өзгертуге берiлген рұқсат күшін жояды.
Атын, тегін, әкесінің атын өзгертуден бас тартқанда арыз иесіне одан алынған құжаттар қайтарылады.
ЕСКЕРТУ. 179-тармақ толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2003.06.03. N 520 қаулысымен.
180. Атын, тегін, әкесiнiң атын өзгертуден бас тартылғанда сотқа белгiленген мерзiмде шағым жасалуы мүмкін.
181. Мемлекеттік баждың төленгенi туралы түбiршек көрсетілген кезде арызды қабылдаған АХАЖ органы атын, тегін, әкесiнің атын өзгерту туралы рұқсатқа сәйкес атының, тегінің, әкесінің атының өзгертілуін тіркейді.
Тегiнiң, атының, әкесiнің атының өзгертiлуiне байланысты арыз берушінiң жеке куәлiгi немесе Қазақстан Республикасы азаматының паспорты заңмен белгiленген мерзiмде ауыстыруға жатады.
182. Тегiн, атын және әкесiнiң атын өзгертудi тiркеу тәртiбi "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 194-бабымен реттеледi.
183. Тегiн, атын, әкесiнiң атын өзгертудi тiркеген АХАЖ органы, осы азаматтық хал актiсi жазбасына қажеттi өзгертулердi енгiзу үшiн және арызданушының аты, тегі, әкесінің аты өзгергендіктен жаңа куәлік беру жөнінде АХАЖ органына хабарлама жібереді.
Өзгерiстер азаматтық хал актiлерiнiң мынадай жазбаларына енгізіледі:
некеде тұрмайтын адам тегін ауыстырған кезде - тууы туралы актi жазбасына;
некеде тұрған адам тегін өзгертудi тiркеу сәтiнде неке бұзылған жағдайларда:
1) егер жұбайы айырылысқаннан кейiн некеге тұрғанға дейінгі тегiн сақтап қалса - балалардың тууы туралы актiлер жазбасына және некенi бұзу туралы актi жазбасына;
2) егер жұбайы айырылысқаннан кейін басқа жұбайының тегінде не бұрын некеде болған жұбайының тегінде қалса - некенi бұзу туралы акті жазбасына;
3) некенi бұзуға байланысты тегiн некеге дейiнгі тегіне өзгерту кезiнде - некенi бұзу туралы актi жазбасына;
4) некеде тұрған адам егер ол басқа жұбайдың тегiн, оның iшінде некеге дейiнгi тегiн иеленсе, тегiн өзгерту кезiнде - некеге тұру туралы актi жазбасына;
5) некеде тұрған адам тегін өзгерткен кезде, егер осы адам неке тiркелгеннен кейiн некеге дейiнгi тегiнде қалған болса - тууы туралы актi жазуына және неке қию туралы актi жазбасына;
6) некеде тұрған адам тегiн өзгерткен кезде, егер бұл адам неке тiркелгеннен кейiн бұрынғы неке бойынша жұбайының тегiнде қалса - неке қию туралы актi жазуына;
7) некеде тұрған адам некеге дейiнгi тегiн жұбайының тегіне ауыстырған кезде - некеге тұру туралы актi жазбасына;
8) атын, әкесiнiң атын өзгерткен кезде - тууы туралы, акт жазуына, ал некеде тұрған адамдарға қатысты - сондай-ақ неке қию туралы актi жазбасына;
9) тегi әкесiнiң атына немесе ұлттық дәстүр бойынша атасының атына жазылып өзгертілген кезде - тууы туралы акті жазбасына, ал қажет болған жағдайларда және басқа жазбаға өзгертулер енгізу жүргiзiледi.
Егер арыз берушiнiң некесi оның алғашқы некесi болмаса, онда неке қию туралы бұрынғы актi жазбаларына сондай-ақ некенi бұзу туралы жазбаға өзгертулер енгiзiлмейдi.
Ата-аналары тегiн өзгерткен кезде он алты жасқа толмаған балаларының да туу туралы актiлер жазбаларындағы тектерi мiндетті түрде өзгертiледi.
Егер ата-аналарының бiрi тегін өзгерткен болса, онда он алты жасқа толмаған балалардың тегiн өзгерту туралы мәселе ата-ананың келiсiмi бойынша, ал келiсiм болмаған жағдайда - сот тәртiбiмен шешiледi.
Әкесi атын өзгерткен жағдайда он алты жасқа толмаған балалардың туу туралы акт жазбаларында, олардың әкесiнiң аттары түзетіледі.
Асырап алынған баланың (қыздың) ата-анасы ретінде жазылған бала (қыз) асырап алушылар тектерін немесе баланың әкесi болып жазылған бала (қыз) асырап алушы атын, сондай-ақ әке болу туралы АХАЖ органдарында тiркелген адам тегі мен атын өзгерткен кезде жоғарыда көрсетiлген тәртiппен он алты жасқа толмаған балалардың тууы туралы актiлер жазбасына, сондай-ақ бала (қыз) асырап алу туралы актiлер жазбасына және әке болуды анықтау туралы актiлер жазбасына өзгертулер енгізіледі.
Ата-ананың ең болмағанда біреуі атын, тегін, әкесінің атын өзгерткен кезде балалардың тууы туралы актілер жазбасында ата-аналары туралы мәлiметтер өзгертiледi. Осындай өзгерiстер, егер бала (қыз), асырап алушылар асырап алынған балалардың туу туралы акт жазбаларына, сондай-ақ бала (қыз) асырап алу және әке болуды анықтау туралы акт жазбаларында да осындай өзгерiстер енгiзiледi.
Асырап алынған баланың ата-анасы ретiнде жазылмаған бала (қыз) асырап алушылар атын, тегiн, әкесiнiң атын өзгерткен кезде тек бала (қыз) асырап алу туралы акт жазбасына ғана өзгеріс енгізіледі.
Егер балалардың тууы туралы актiлер жазбасы сақталмаса, жазбаға қажетті өзгерiстер енгiзу туралы АХАЖ органына келiп түскен хабарламаға тиістi белгі қойылып, осы хабарламаны жiберген АХАЖ органына қайтарылады.
184. Әскерге міндеттілер мен әскерге шақырылушылардың азаматтық хал актілері жазбасына енгізілген атын, тегін, әкесінің атын өзгерту туралы АХАЖ органы жеті күн мерзімде тегінің, атының, әкесінің атының өзгертілгені тіркелеген жердегі жергілікті әскери басқару органдарына хабарлайды.
Ескерту. 184-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
185. АХАЖ органы акт жазбаларының жасалған жерi бойынша оларға қажетті өзгертулер енгізедi және жазбалардың екiншi даналарына өзгертулер енгізу үшiн хабарламаны аумақтық әдiлет органындағы АХАЖ мұрағатына жiбередi.
186. Кәмелетке толған балалардың тегі мен әкесінің аты тек олардың арызы бойынша жалпы тәртіппен жүргізіледі.
187. Өзгертулер енгiзiлген соң, ("Белгiлеу үшiн" бағанасындағы) акт жазбасына жазбаны жасаған адамның қойған қолымен және АХАЖ органының мөрiмен куәландырылып, өзгертудiң күнi мен негiзi көрсетiле отырып белгi қойылады. Сонымен бiрге АХАЖ органы жаңа куәлiк жазып, оны арыз берушiге тапсырады немесе оның тұрғылықты жерi бойынша тапсыру үшiн АХАЖ органына жiбередi. Бұрын берілген куәлiктер белгіленген тәртіппен жойылады.
Егер осы негiздер бойынша өзгертулер енгізiлуге тиiстi азаматтық хал актiлерiнiң жазбалары басқа АХАЖ органдарында болса, онда жазбаға өзгертулер енгізу туралы хабарлама осы жазбаның бірінші даналары тұрған жердегi АХАЖ органына, сондай-ақ атын, әкесiнiң атын, тегiн, өзгертуге рұқсат берген АХАЖ органына жiберiледi.
188. Тегін, атын, әкесінің атын, тегін өзгертуді тіркеу туралы АХАЖ органы атын, тегін және әкесінің атын өзгерту тіркелетін жердегі ішкі істер органына хабарлайды.
Ескерту. 188-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
189. Қазақстан Республикасында туған немесе некесiн қидырған және шетелде тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматы атын, тегiн, әкесінiң атын өзгерту туралы арызы елшілiкке немесе Қазақстан Республикасының консулдық мекемесiне бередi.
Елшiлiк немесе Қазақстан Республикасының шетелдегі консулдық мекемесi қажеттi тексеруден өткiзгеннен кейiн барлық материалдарды өз қорытындысымен бiрге Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлiгi арқылы, мәселенi шешу үшiн атын, тегiн, әкесінің атын өзгерту туралы өтініш етіп жүрген Қазақстан Республикасы азаматының туу туралы акт жазбасын (ал тиiстi жағдайларда некенi қию туралы акт жазбасын) жасалған жерi бойынша АХАЖ органына жiбередi.
Аумақтық әдiлет органының АХАЖ бөлiмінің рұқсаты негiзінде тегiн, атын, әкесiнің атын өзгертудi тiркеу өтiнiштi қабылдаған Қазақстан Республикасының елшiлiк және консулдық мекемесiнде жүргізiледi.
190. Шетелде туған немесе некесi қиылған және Қазақстан Республикасының аумағында тұратын Қазақстан Республикасы азаматтарының аттарын, тектерін, әкелерiнiң аттарын өзгерту туралы өтiнiштерiн қарау осы Ережемен белгiленген тәртіппен, шет мемлекеттердiң құзыреттi органдарында атын, тегiн, әкесiнiң атын өзгертудi қалайтын адамның туу туралы акт жазбасы және неке қию туралы (өтiнiш иесi некеде тұрса) акт жазбасы бар не, жоқ екендiгiн анықтағаннан кейін ғана жүргiзiледi. Мәлiметтердi анықтау шетелдегi елшiлiктер немесе консулдық мекемелер арқылы жүргiзiледi.
Атын, тегiн, әкесінің атын өзгерту жүргiзiлгендігi туралы Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлiгi арқылы Қазақстан Республикасы азаматының туу немесе неке қию (егер өтініш иесi некеде тұрса) туралы актiлер жазбасы жасалған жердегi шет мемлекеттердiң құзыреттi органдарына хабарланады.
191. Атын, тегiн, әкесiнің атын өзгерту туралы өтiніштi қарау оны берген күннен бастап бір ай мерзімнен кешіктірілмей аяқталуға тиіс. Жекелеген жағдайларда бұл мерзім әрі кеткенде бір айға дейін ұзартылуы мүмкін.
Жоғалған туу туралы немесе неке қию туралы акт жазбасын қалпына келтіру қажеттілігі анықталғанда аталған мерзім үзіледі.
192. Атын, тегін, әкесiнiң атын өзгерту туралы қорытындының бiрiншi данасы материалдарымен қоса аумақтық әдiлет органындағы АХАЖ мұрағатында 75 жыл бойы сақталады.
Қорытындының екінші данасы, атын, тегiн, әкесінің атын өзгертуге рұқсат беру немесе қабыл алмау туралы хабарламаның көшiрмесi және мемлекеттiк баж төлегенi туралы түбiршек қорытынды, жасаған АХАЖ органында сақталады.
8-Бөлім. Қайтыс болуды тіркеу
17-Тарау. Жалпы ережелер
193. Қайтыс болу оқиғалары сондай-ақ азаматты қайтыс болды деп жариялау және қайтыс болу фактiсiн анықтау туралы соттың шешiмi АХАЖ органдарында тiркеледi (8 қосымшаға сәйкес).
194. Қайтыс болуды тiркеу оның тұрған немесе қайтыс болған жерiндегі АХАЖ органдарында қайтыс болу туралы дәрiгерлiк куәлiк негiзiнде, ал оны беру мүмкiн болмаған жағдайда - қайтыс болу фактiсi екi куәгермен куәландырылуы тиiс.
Қайтыс болды деп жариялау туралы және қайтыс болу фактiсiн анықтау туралы соттың шешiмiн тiркеу шешiм шығарылған жерде жүргiзiледi.
195. Қайтыс болу туралы мәлiмдеменi жазбаша немесе ауызша нысанда қайтыс болған адаммен бiрге тұрған адамдар, ал олар жоқ болған жағдайда - көршiлерi адам қайтыс болған жердегi тұрғын үй-пайдалану ұйымдарының немесе әкiмшiлiк мекемелерiнiң қызметкерлерi немесе өлiктi тапқан iшкi iстер органы бередi.
Өліктiң табылғаны туралы мәлiмдемеге тиiстi мемлекеттiк органдар жасаған хаттама қоса берiледi.
Қайтыс болу туралы мәлiмдемеде қайтыс болған адам туралы мына деректер қайтыс болған адамның, аты, әкесiнiң аты, тегi, туған жылы, соңғы тұрған жерi және оның отбасылық жағдайы, қайтыс болған жылы, айы және күнi, сондай-ақ қайтыс болу туралы мәлімдеме жасаған адамның тегі, аты, әкесiнің аты және тұрған жері көрсетіледі.
196. Қайтыс болу туралы мәлiмдеме жетi тәулiктен кешiктiрiлмей, ал адам зорлықпен өлтірілсе, өзін-өзі өлтірсе, жазатайым оқиға салдарынан өлсе, сондай-ақ өлік табылған кезде - қайтыс болған немесе өлік табылған уақыттан бастап бес тәуліктен кешіктірілмей жасалады.
197. Белгiсiз (танылмаған) адамдардың қайтыс болғандығын тіркеу кезінде қайтыс болу туралы акт жазбасына тек қайтыс болу туралы дәрігерлік куәлікте көрсетілген тіркеу үшін қажетті деректер ғана енгізіледі.
Егер кейiн қайтыс болған адам танылатын болса, ол туралы жетiспеген деректер азаматтық хал актiлерінің жазбаларын толықтыру үшін белгіленген тәртіппен алдын-ала тергеу органдарының қорытындыларының негізінде, қайтыс болу туралы акт жазбасына енгізіледі.
198. Заңда белгiленген тәртiппен қайтыс болды деп танылған адамдардың, сондай-ақ бiр жылдан аса уақыт бұрын қайтыс болған адамдарды тiркеудi АХАЖ органдары қайтыс болу туралы актілер жазбасын тiркеудiң жеке кiтабында жүргiзедi.
Заңда белгiленген тәртiппен қайтыс болды деп танылған адамдарды тiркеу кезiнде қайтыс болу туралы акт жазбасына қайтыс болған уақыт ретiнде сот шешiмiнiң заңды күшіне енген уақыты көрсетiледі. Егер сот шешімімен адамның белгілі бір уақытта қайтыс болу фактiсi белгiленсе, онда қайтыс болу туралы акт жазбасында сот шешiмiнде көрсетiлген мезгiл жазылады.
Әскери қызметшiлердiң бейбiт уақытта қайтыс болуын тiркеу АХАЖ органдарында жалпы негiздерде жүргiзiледi.
199. Жол жүру кезiнде (поездарда, кемелерде, ұшақтарда және тағы сол сияқты) адамдардың қайтыс болғандығы жақын орналасқан АХАЖ органдарында тiркелуi мүмкiн.
200. Экспедицияларда, поляр станциялары мен АХАЖ органдары жоқ шалғайдағы жерлерде адамдардың қайтыс болғандығын әкiмшiлiктердiң хабарламалары бойынша осы адамдардың соңғы тұрақты тұрған жері бойынша тіркеледі.
201. Бас еркiнен айыру орындарында қайтыс болған адамдардың қайтыс болғандығын тiркеудi бас еркінен айырылған қайтыс болған адам тұрған жеріндегі АХАЖ органы бас еркінен айыру орындар әкімшілігінің хабарламасы негізінде жүргізеді.
Егер аталған адамдардың қайтыс болғандығы АХАЖ органдарында уақытылы тiркелмеген болса, онда қайтыс болғандықты тіркеу осыдан бір жылдан астам уақыт бұрын қайтыс болған немесе заңда белгіленген тәртіппен қайтыс болды деп танылған адамдардың қайтыс болғандығын тіркеу кітабында жүргізіледі.
Қайтыс болу туралы куәлікті (15 қосымшаға сәйкес) қайтыс болуды тіркеген жердегі АХАЖ органы береді.
202. Шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың қайтыс болғанын тіркеу кезінде шетел азаматтарының паспорттары мен қоныстануға арналған ықтиярхаттары, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдардың қоныстануға арналған ықтиярхаттары алынады және қайтыс болу туралы акт жазбасының көшірмесімен бірге аудандық, қалалық және қаладағы аудандық ішкі істер бөліміне беріледі.
Шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың қайтыс болғандығы туралы куәліктер тек қайтыс болған адамдардың мұрагерлер тізіміне енетін туыстарына (ата-аналарына, аға-інілеріне, апа-сіңлілеріне, балаларына және жұбайына (зайыбына) беріледі.
203. Қайтыс болу туралы дәрігерлік куәлік немесе қайтыс болу туралы фельдшерлік анықтама куәлікте немесе анықтама акт жазбасының нөмірі мен қайтыс болуды тіркеу күндері көрсетіле отырып қайтыс болу туралы акт жазбасының екінші данасына қосылып беріледі.
204. Қайтыс болған адамдардың жеке куәліктері мен әскери билеттері қайтыс болуды тіркеу кезінде алынады және кемінде айына бір рет тізімдемемен қайтыс болуды тіркеген АХАЖ органдары тұрған жердегі ішкі істер органдары мен жергілікті әскери басқару органдарына беріледі. Әскери билеттің бірінші бетінде:
«Әскери билеттің иесі 20___ жылғы «____»________қайтыс болды. Қаза болғандығы актісінің 20___ жылғы «___»______ №_____жазбасы» деген белгі соғылады. Бұл жазба АХАЖ органы қызметкерінің қолымен және осы органның мөрімен куәландырылады.
Жеке куәлікті немесе әскери билетті тапсырмау қайтыс болуды тіркеу үшін бөгет бола алмайды. Жеке куәліктің немесе әскери билеттің тапсырылмағаны туралы ішкі істер органына және тиісті жергілікті әскери басқару органдарына хабарланады.
Ескерту. 204-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2011.06.30 N 736 Қаулысымен.
205. Егер қайтыс болуды тіркеу кезінде қайтыс адамның кәмелетке толмаған балаларының қорғансыз қалғаны белгілі болса, онда АХАЖ органы сол күні бұл туралы балалар тұратын жердегі қорғаншылық және қамқоршылық органдарына хабарлауға міндетті.
Қайтыс болу туралы акт жазуы негізінде АХАЖ органы жерлеуге жәрдемақы алу үшін қайтыс болу туралы анықтама береді, бұл туралы қайтыс болғандығы туралы акт жазбасының "Белгілер үшін" деген бағанасында белгі соғылады.
9-Бөлім. Акт кітаптарын сақтау тәртібі және мерзімдері
206. Азаматтық хал актілерін жазу бланкілері азаматтық хал актілерін тіркеудің жеке кітаптарына топтастырылады. Кітаптың соңында парақтардың саны жазумен көрсетіледі. Кітаптар бауланады және АХАЖ органының мөрімен бекітіледі.
207. Азаматтық хал актілерін тіркеу кітаптары акт жазуы бланкілерінің бірінші және екінші жыртылып алынатын даналарынан тұрады.
Акт жазуы бланкілерінің бірінші және екінші даналары бір мезгілде толтырылады және сол реттік нөмірлермен нөмірленеді.
Азаматтық хал актілерін тіркеу кітаптарында акт жазуын нөмірлеу бірінші нөмірден басталады және реттілікпен жыл бойы - бірінші қаңтардан отыз бірінші желтоқсанға (қоса есептегенде) дейін жүйелі түрде жүргізіледі.
Әр түрі бойынша жеке нөмірлеу жүргізіледі.
Акт жазбасының бүлінген бланкісі (бірінші және екінші даналары) сызылады және актілерді тіркеу кітабында қалдырылады. Бүлінген бланкіде қойылған акт жазуының нөмірі акт жазуы жүргізілетін келесі бланкіге көшіріледі.
208. Бланкілердегі барлық бағаналар тиянақты жауаптармен, қысқартуларсыз (жалпы қолданылатын қысқартуларды қоспағанда), сиямен, мұқият, анық жазумен толтырылады. Жекелеген сөздерді қалдыруға немесе қысқартуға, сондай-ақ түзетулерге және өшірулерге жол берілмейді.
Сұрақтарға теріс жауаптар берілетін бағаналар "жоқ" деген сөздермен толтырылады.
Тектері, аттары, және әкелерінің аттары ұсынылған құжаттарға сәйкес толық жазылады.
209. Адамның ұлты паспорты, жеке куәлігі бойынша көрсетіледі.
Шетел азаматының азаматтық хал актілерін тіркеу кезінде ұлтынан басқа ол азаматы болып табылатын (азаматтығын алған) мемлекеттің аты, сондай-ақ оның азаматтығы көрсетіледі.
Азаматтығы жоқ адамдардың ұлты "азаматтығы жоқ адам" деген сөздермен қоса жазылып көрсетіледі.
210. Азаматтық хал актілерін жазудың тиісті бағаналарында туған, тұрған және қайтыс болған жері туралы мәліметтер қазіргі әкімшілік-аумақтық бөлініс бойынша, ал егер оны белгілеу мүмкін болмағанда бұрын болған әкімшілік-аумақтық бөлініс бойынша берiледi.
211. "Қайда және кiм болып істейді" бағанасында кәсіпорынның, мекеменің, ұйымның және тағы басқалардың атауы, қызметі немесе орындайтын жұмысы; әскери қызметшiлерге қатысты - әскери қызметшiлердiң жеке басын куәландыратын құжаттарға сәйкес әскери бөлiмiнiң немесе мекеменiң атауы көрсетiледi.
Зейнеткерлердiң қайтыс болуы туралы актiлердi тiркеу кезінде "қайда және кiм болып iстедi" бағанасында қайтыс болған зейнеткердiң бұрынғы негiзгi кәсiбi көрсетiледi.
212. "Бiлiмi" бағанасында бiлiмi туралы деректер арызданушының айтуы арқылы көрсетiледі.
213. "Жеке басын куәландыратын құжаттар" бағанасында құжаттың атауы мен нөмiрi, кiмнiң бергенi және қашан бергенi көрсетiледi.
214. Азаматтық хал актiлерiнiң жазуы толтырылатын тiлдi бiлмейтiн азаматқа азаматтық хал актілерін тіркеу кезінде акт жазуының мәтiнi аударылып берiлуге тиiс. Акт жазуы жасалатын тiлдi білмейтiн азаматқа азаматтық хал актiлерi актiсіндегi жазудың аударылып берiлгенi туралы азаматтық хал актiлерін жазудың "Белгiлер үшiн" бағанасында белгi түсiрiледi.
Азаматтық хал актiлерi жасалған тiлде қол қоя бiлмейтiн азамат акт жазуы аударылғаннан кейін өзі білетін тілде қол қояды.
Саңыраудың, мылқаудың немесе саңырау-мылқаудың сауатсыздығы жағдайында акт жазуы жазылған кезде акт жазуы жазылатын азаматпен түсiнісіп сөйлесе алатын адам қатысуға және жазудың мазмұны саңыраудың, мылқаудың немесе саңырау-мылқаудың еркiне сәйкес келетiнiн өзінің қолымен куәландыруға тиiс.
Зағип азаматтың азаматтық хал актiлерiн жазу кезінде акт жазуын жазған АХАЖ органының қызметкерi оған акт жазуының мәтiнiн оқып бередi, бұл жөнінде азаматтық хал актілерін жазудың "Белгілер үшiн" бағанасында белгi соғылады. Бұл ретте, егер зағип азамат сауатты болса, ол акт жазбасына өзi қол қолды, ал егер ол сауатсыз болса, онда ол үшiн оның тапсыруы бойынша басқа азамат қол қояды.
215. Азаматтық хал актiлерiн тiркеу туралы куәлiкте көрсетiлген мәлiметтер азаматтық хал актілеріндегі жазуда көрсетілген деректермен дәлме-дәл сәйкес келуі тиіс.
216. Актілердің және метрикалық кітаптардың негізінде АХАЖ органдары мен аумақтық әділет органдарының АХАЖ бөлімдерінің мұрағаттары азаматтарға олардың арыздары бойынша азаматтық хал актілерін тіркеу туралы қайтадан куәліктер бере алады.
Азаматтық хал актілерін тіркеу туралы жазу кімдерге қатысты жасалса, сол адамдарға қайтадан куәліктер беріледі.
Он алты жасқа дейінгі балалардың тууы туралы қайта берілген куәліктері қайтадан ата-аналарына, қорғаншыларына, бала (қыз) асырап алушыларға, қамқоршыларына және сол балаларды тәрбиелеп отырған балалар мекемелерінің әкімшіліктеріне беріледі.
Қайтыс болу туралы қайтадан берілетін куәліктер қайтыс болған адамның мұрагерлері болып саналатын туыстарына беріледі, ерекше жағдайларда, жеке басын куәландыратын құжат алмаған 16 жастан асқан, бiрақ 18 жасқа толмаған балаларға ата-аналарының бiреуiнiң не қорғаншысының қатысуымен олар жеке басын куәландыратын құжатты ұсынған кезде қайтадан куәлiктер берiледi.
ЕСКЕРТУ. 216-тармақ толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2003.06.03. N 520 қаулысымен.
217. Жеке арыз жасаған азаматтарға қайтадан куәліктер беру паспорт немесе жеке куәлік көрсетуіне сәйкес сол күнде берілуге тиіс. Азаматтардың куәліктерді қайтадан беру туралы арыз-тілектері он бес күннен кешіктірілмей орындалады.
Қаладан тыс жерден келген арыз-тілектер бойынша қайтадан берілетін куәліктер арыз берушінің тұрған жеріне жолдама хаттармен жіберіледі. Арыз берушілердің қайтадан берілген куәлікті қашан, қай АХАЖ жібергені, оның сериясы мен нөмірі хабарланады.
Ауданда шалғайдағы елді мекендерде болған кезде қайтадан берілетін куәліктер азаматтарға селолық, кенттік округтер арқылы жіберілуі мүмкін.
218. Әскери қызметшілерге қайтадан берілген куәліктер - әскери бөлімнің командирінің атын, бас еркінен айыру орындарында отырған адамдарға - еңбекпен түзету колониясының бастығының атына жіберіледі.
219. Куәліктер тапсырыс хаттармен жіберіледі, куәліктерді тігуге және бүгуге жол берілмейді.
Қайтадан берілетін куәліктердің алғашқы бетінде жоғары жағынан "Қайтадан берілген" деген мөртаңба қойылады.
220. Куәліктерді қайтадан беру туралы арыздарда мыналар көрсетілуге тиіс:
1) арыз берушінің тегі, аты, әкесінің аты мен мекен-жайы;
2) куәлікті сұратып отырған адамның тегі, аты мен әкесінің аты;
3) қандай куәліктің сұралатыны;
4) акт жазуының қашан және қай АХАЖ бөлімінде немесе селолық, кенттік округте (қаласы, селосы, ауданы, облысы, өлкесі, республикасы көрсетіле отырып) жүргізілгені;
5) қайтадан берілетін куәліктің қандай мақсат үшін сұралғаны;
6) арызданушының жеке басын анықтайтын құжаттың мәліметтері.
Егер тууы туралы куәлік сұратылса, онда аталған мәліметтерден басқа әкесі мен анасының тегі, аты мен әкесінің аты көрсетіледі.
Некені қию және бұзу туралы куәліктер сұратылғанда некенің кіммен тіркегені немесе кіммен бұзылғаны көрсетіледі.
221. Қайтадан берілетін куәліктер акт (тууы туралы) жазуларына сәйкес жазылып беріледі.
Жер атаулары бұрынғы әкімшілік бөліністерге сәйкес, ал тіркеу орындары болып осы жерге қызмет көрсететін АХАЖ органы көрсетіледі.
Егер акт (тууы туралы) жазуында ұлты туралы мәліметтер болмаса, қайтадан берілетін куәліктердің тиісті бағаналары толтырылмайды сызық қойылады.
222. Куәліктері басқа елді мекендерге жолданатын азаматтардың арыздарында куәліктің сериясы мен нөмірі, куәлік жіберілген АХАЖ органының немесе әскери бөлімнің атауы және жіберілген күні көрсетіледі.
223. Қайтадан куәліктер беру туралы арыздарды тексеру арызда көрсетілген жылдағы акт (тууы туралы) кітаптары бойынша, сондай-ақ арызда көрсетілген азаматтық хал актілері тіркелген жылдан бұрынғы екі және кейінгі екі жыл аралығында жүргізіледі.
224. Егер АХАЖ органында акт жазуы болмаса, жеке арыз берушіге арызды аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімінің мұрағатына акт жазуының екінші даналары бойынша тексеру үшін жолдау ұсынылады. Қаладан тыс жерлерден келген арыздарды аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімінің мұрағатына АХАЖ органы өзі жібереді. Екі жағдайда да қайтадан куәлік беру туралы арыздың арғы бетінде "... АХАЖ органында акт жазуы жоқ деген белгі түсіріледі, оны АХАЖ органының қызметкері растайды.
Егер акт жазуы аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімі мұрағатында да болмаса, арызданушыға акт жазуының болмағандығы туралы анықтама беріледі (салып жіберіледі).
225. Азаматтық хал актілері жазуларының көшірмелері тек басқа да мемлекеттерді қоса отырып, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің, Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі органдарының, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің, прокуратураның, соттың, нотариат және адвокатура органдарының сұрау салулары бойынша, сондай-ақ басқа мемлекеттердің АХАЖ органдарының сұрау салулары бойынша беріледі.
Акт жазбасының көшірмелері азаматтарға берілмейді.
226. Кенттік, ауылдық (селолық) округтердің лауазымды адамдары тууы туралы, әке болуды анықтау, неке қию және қайтыс болу (қайтыс болу туралы дәрігерлік куәліктерді анықтамалармен қоса) туралы акт жазуының екінші даналарын жолдама тізімдемемен АХАЖ органдарына тапсырады. Қайтыс болу туралы дәрігерлік куәліктер мен анықтамаларды акт жазбасына желімдеуге жол берілмейді.
Толық ресімделмеген азаматтық хал актілерінің жазбасы (қолдардың, мөр немесе мөртаңба бедерлемелерінің қойылмауы, жекелеген бағаналардың толтырылмауы және тағы басқалар) толық ресімдеу үшін кейін қайтарылады. Тиісінше ресімделген акт жазбалары АХАЖ органдарына жіберілуге жатады.
227. Салтанатты тіркеу сарайлары мен үйлері, АХАЖ органдары ай сайын тұтастай алғанда аудан бойынша және әрбір қалалық (аудандық бағыныстағы қала), кенттік, ауылдық (селолық) округ бойынша N 97 нысанда азаматтық хал актілерін тіркеу туралы есептік тізімді үш данада жасайды және туу, неке қию неке бұзу және қайтыс болу туралы дәрігерлік куәліктермен (бір жылдан астам уақыт бұрын қайтыс болды деп танылған адамдардан басқа) бірге АХАЖ органдарына жолдайды.
Есеп беру ведомосының екінші данасы мемлекеттік статистика органына жолданады, үшінші данасы АХАЖ органында қалады.
Сонымен бірге бала (қыз) асырап алу, әке болуды анықтау, атын, әкесінің аты мен тегін, қайтыс болды деп танылған және бір жылдан астам уақыт бұрын қайтыс болды деп танылған адамдардың қайтыс болуы туралы акт жазуының және азаматтық хал актілерін қалпына келтірілген жазбаның екінші даналары АХАЖ органдарына жіберіледі.
228. Аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімі АХАЖ органдарынан келіп түскен азаматтық хал актілерінің жазуы мен қалпына келтірілген актілері жазбаларының екінші даналарының дұрыс толтырылуын тексереді. Толық ресімделмеген азаматтық хал актілерінің жазбаларды толық ресімдеу үшін АХАЖ органына қайтарылады. Тиісінше ресімделген актілер жазбалары қайтарып беруге жатады.
229. Туу, некені қию, некені бұзу және қайтыс болу туралы (қайтыс болу туралы дәрігерлік куәліктермен бірге) азаматтық хал актілері жазбаларының екінші даналарын АХАЖ органдары ай сайын тиісті статистикалық органдарға жібереді. Ұл (қыз) асырап алу, әке болуды анықтау, тегін, атын, әкесінің атын өзгерту, қайтыс болды деп танылған және бір жылдан астам уақыт бұрын қайтыс болған адамдардың қайтыс болуы туралы актілердің екінші даналары қалпына келтірілген азаматтық хал актілерінің жазбалары аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімі мұрағатына сақтауға беріледі.
Статистикалық органдар туу, некені қию, некені бұзу және қайтыс болу туралы актілер жазуының екінші даналарымен жұмыс істеп болғаннан кейін келесі жылдың бірінші желтоқсанынан кешіктірілмей, сондай-ақ азаматтық хал актілерін тіркеу түрлері мен реттік нөмірлері бойынша оларды тиісті аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімі мұрағатына тапсырады.
230. Аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімі азаматтық хал актілерін тіркеудің жыл сайынғы ведомостарын алғаннан кейін тұтастай облыс (қала) бойынша статистикалық есеп жасайды, ол Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне кезекті есепті жылдың бесінші қаңтарынан кешіктірілмей ұсынылады, оған ақпарат қоса беріледі.
231. Азаматтық хал актілерін тіркеу туралы куәліктердің бланкілері қатаң есепке алынатын құжаттар болып табылады және күймейтін шкафтарда және темір жәшіктерде сақталады.
Жұмыстан тыс уақыттарда куәліктердің бланкілері бар күймейтін шкафтар мен темір жәшіктер сүргіштеледі. Бланкілерді сақтау үшін жауапты адамдарға бланкілермен жұмыс істеуге рұқсат беріледі.
Куәліктер бланкілері жоғалған немесе ұрланған жағдайда, олардың сақталуы үшін жауапты адамдар бланкілердің жоғалғанын немесе ұрланғанын анықтасымен сол күні бұл туралы жоғалған немесе ұрланған бланкілерді іздестіру шараларын қолдану үшін жоғарғы АХАЖ органына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің органдарына хабарлауға міндетті.
АХАЖ органдары азаматтық хал актілерін тіркеу бланкілерін жоғалтудың немесе ұрлатудың әрбір жағдайы туралы олардың түрлерін, сериялары мен нөмірлерін көрсете отырып Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне шұғыл хабарлауға міндетті.
Куәліктер бланкілерін жоғалтудың немесе ұрлатудың әрбір жағдайы бойынша жоғары тұрған АХАЖ органы жоғалуға ықпал еткен себептерді жою және бұған кінәлі адамдарға қатысты тиісті шаралар қолдану үшін қызметтік тексеру жүргізуге тиіс.
232. Азаматтық хал актілерін тіркеу туралы куәліктер бланкілерінің есебі үшін мынадай тиісті кітаптар жүргізіледі:
1) Аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімдерінде - куәліктер бланкілерінің кіріс және шығыс есебі жөніндегі кітап және сондай-ақ салтанатты тіркеу сарайлары мен үйлерінің де куәліктер бланкілерінің берілуі мен жұмсалуын есепке алу жөніндегі жеке шоттар кітабы;
2) азаматтық хал актілерін тіркеумен айналысатын АХАЖ органдарында - куәліктер бланкілерінің кіріс және шығыс есебі жөніндегі кітап және куәліктер бланкілерін беру және жұмсау есебі жөніндегі жеке шоттар кітабы;
3) азаматтық хал актілерін тіркеумен айналысатын селолық, кенттік, ауылдық (селолық) әкімшіліктерде - куәліктер - бланкілерінің кіріс және шығыс есебі жөніндегі кітап.
233. Азаматтық хал актілерін тіркеу туралы куәліктер бланкілерін аумақтық әділет органының АХАЖ бөлімі оларды дайындаған органының құжаты бойынша қабылдап алады.
Ақаулы бланкілер (қорғағыш тор сызықтарының, басылған мәтіннің жоқтығы немесе бүлінуі, қайталанған нөмірлердің болуы және тағы басқа), бумалардағы куәліктер бланкілері жетіспеген немесе сериялары мен нөмірлері Мемлекеттік Белгі жапсырмасымен сәйкес келмеген жағдайларда екі данада акт жасалады.
234. Кенттік, ауылдық (селолық) әкімшіліктердің лауазымды адамдары әр тоқсан сайын АХАЖ органдарына, ал АХАЖ органдары әр тоқсан сайын аумақтық әділет органының АХАЖ органдарына өткен тоқсанда куәліктер бланкілерінің жұмсалуы туралы есеп береді.
235. Аумақтық әділет органының АХАЖ органы жыл сайын есепті жылдан кейінгі бесінші қаңтардан кешіктірмей, Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне барлық түрдегі куәліктер бланкілерінің жұмсалуы туралы N 23 нысанда есеп береді.
236. Мыналар жоюға жатады:
1) азаматтық хал актілеріне түзетулер мен толықтырулар енгізуге байланысты, сондай-ақ жазулардың күші жоюға байланысты тапсырылған куәліктер;
2) орнына қайтадан куәліктер берілген, жарамсыз болған куәліктер;
3) тауып алынған куәліктер;
4) басқа АХАЖ органдары жіберген және азаматтар бір жыл бойы алмаған қайтадан берілген куәліктер;
5) толтыру кезінде бүлінген куәліктердің бланкілері.
Аталған куәліктерді жою АХАЖ органының немесе аумақтық әділет органының АХАЖ мұрағаттарының жұмысын тексеру кезінде акт жасап жағып жіберу жолымен жүргізіледі.
Кенттік, ауылдық (селолық) округтердің лауазымды адамдары жоюға жататын куәліктерді жазбалардың екінші даналарымен бірге АХАЖ органдарына жібереді.
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы N 620
қаулысына қосымша
Қазақстан Республикасы Үкіметінің
күші жойылған кейбір шешімдерінің
Тізбесі
1. "Қазақ ССР-інде азаматтық хал актілерін тіркеу тәртібі туралы нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақ ССР-і Министрлер Советінің 1985 жылғы 12 қыркүйектегі N 331 Қаулысы (Қазақ ССР-і ҚЖ, 1985 ж., N 21-22, 69-құжат).
2. "Қазақ ССР-і Министрлер Советінің 1985 жылғы 12 қыркүйектегі N 331 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің 1994 жылғы 16 мамырдағы N 522 Қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 1994 ж., N 22, 228-құжат).
3. Қазақстан Республикасы азаматтарының тегін, атын және әкесінің атын өзгерту туралы өтініштерді қарау тәртібі туралы ережені және Азаматтық хал актілері жазбаларын өзгерту, қалпына келтіру және жою тәртібі мен азаматтық хал актілерін тіркеу кітаптарын сақтаудың мерзімдері туралы ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1996 жылғы 26 қыркүйектегі N 1175 Қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 1996 ж., N 39, 369-құжат).
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Тегін, атын, әкесінің атын өзгерту туралы
Куәлік
Азамат(ша)_________________________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
19_____жылы _____________________айының______________________
күні туған _____________________________________________________
Туған жері________________________________________________________
тегін, атын, әкесінің атын былай өзгертті:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________бұл туралы тегін, атын, әкесінің атын өзгерту туралы актілерді тіркеу кітабында
19______ жылы _________________ айының ____________________ күні
N _______________ жазу жазылды
Тіркелген жері _____________________________________________________
(АХАЖ органының аты мен орналасқан жері)
Берілген мерзімі 19_______жылы_____________айының______________күні
Азаматтық хал актілерін жазатын
бөлімнің бастығы
М.О.
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Некені бұзу туралы
Куәлік
Азамат ___________________________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты-
және азаматша
_________________________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
арасында неке бұзылған, бұл жөнінде некені бұзу туралы актілерді тіркеу кітабында
19_____ жылы __________________ айының ____________________ күні
N№ __________ жазу жазылды
Некені бұзудың негізі
__________________________________________________
Неке бұзылғаннан кейін оларға мына тектер берілді:
азаматқа
_______________________________________________________________
азаматшаға_________________________________________________________
Тіркелген жері_____________________________________________________
(АХАЖ органының аты мен орналасқан жері)
Куәлік азаматқа
(шаға)____________________________________________берілді.
(тегі, аты, әкесінің аты)
Берілген мерзімі 19_________жылы ______________айының __________күні
М.О. Азаматтық хал актілерін жазатын
бөлімінің бастығы
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің 1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Қайтыс болу туралы
Куәлік
Азамат(ша) _______________________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
____________________________________________________________________ (жылы, айы, күні, (цифрмен және жазумен)
_____________________________________ жасында қайтыс болды
бұл жөнінде қайтыс болу туралы актілерді тіркеу кітабында
19_________ жылы ____________________ айының _________________күні
N № _____________ жазба жасалды
Қайтыс болу себебі
________________________________________________________
____________________________________________________________________Қайтыс болған жері:_________________________________________________________
(қаласы, село (ауылы), ауданы, облысы)
Тіркелген жері ____________________________________________________
(АХАЖ органының атауы мен орналасқан жері)
Берілген күні ___________ жылы ______________ айының __________күні
М.О. Азаматтық хал актілерін жазатын
бөлімінің бастығы
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Неке қию туралы куәлік
Азамат ____________________________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
___________________________________________________________ туған
(жылы, айы, күні)
Туған жері _______________________________________________________
және азаматша
__________________________________________________________
туған ___________________________________________________________
(жылы, айы, күні)
Туған жері _______________________________________________________
____________________________________________________________________ (жылы, айы, күні (цифрмен және жазумен)
_________________________________________________ неке қидырды
бұл жөнінде неке қию туралы актілерді тіркеу кітабында
19____ жылы _________________ айының _____________________ күні
N ___________ жазу жазылды №____________
Неке қиюдан кейін мына тектер берілді:
еріне
_________________________________________________________________
әйеліне
_________________________________________________________________
Тіркелген жері_____________________________________________________
(АХАЖ органының атауы мен орналасқан жері)
Берілген мерзімі 19____________ жылы ____________ айының________күні
М.О. Азаматтық хал актілерін жазатын
бөлімінің бастығы
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Ескерту. Нысанға өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.04.30. N 352 (2010 жылғы 13 тамыздан бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
Тууы туралы куәлік
Азамат(ша)________________________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
тұған ________________________________________________________
(жылы, айы, күні (цифрамен және жазумен)
Тұған жері: қала, село_____________________________________
аудан_______________________________________________________________облысы______________________________________________________________республика_________________________________________________________,
бұл жөніндегі туу туралы актілерді тіркеу кітабында
19______ жылы ________________ айының _________________ күні
N №____________ жазу жазылды
N __________ ЖСН (жеке сәйкестендіру нөмірі) берілді.
Ата-анасы:
Әкесі
_________________________________________________________________ (тегі, есімі, әкесінің есімі)
ұлты ________________________________________________________
азаматтығы_______________
Шешесі
_________________________________________________________________
(тегі, есімі, әкесінің есімі)
ұлты _______________________________________________________
Тіркелген жері ____________________________________________________
___________________________________________________________________ (АХАЖ органының атауы мен орналасқан жері)
Берілген мерзімі 19_______жылы ___________ айының___________ күні
М.О. Азаматтық хал актілерін жазатын
бөлімінің бастығы
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
АХАЖ органының мөртаңбасы
Қайтыс болу туралы актіні жазу N ______
"_____"______________19___ж.
1 Тегі ____________________________________________________________
2 Аты __________________________3 Әкесінің аты______________________
4 Жынысы_______________________ 5 Ұлты_________________
6 Қайтыс болған күні "_____"_____________________ 19_____ж.
7 Қайтыс болған жері қаласы (селосы)_____________
аудан________________
облысы (өлкесі, республикасы)_____________________
8 Қайтыс болудың себебі
_______________________________________________
9 Туған күні "_____" _____________ 19____ж. қала (село)________
және жері ________________аудан____облысы (өлкесі,
республикасы)_____
жасы жасы толды Бір жасқа толмаған балаларға
көрсетілген_________айы және күні_______ сонымен бірге
шешесінің нешінші баласы ______ шешесінің жасы ____толды
10 Тұрақты мекені көше____________үй _______ пәтері______
Жылдан тұрақты жері ________
11 Отбасы жағдайы некеде болған - 1 (асты сызылсын)
бұрын некеде болмаған - 2, бойдақ
(жесір) - 3, ажырасқан - 4
12 Кім болып жұмыс істеген (Егер жұмыс істемеген
болса. немен күн көргенін көрсету керек.
Пенсионер болса, бұрынғы негізгі кәсібін
көрсету керек)
13 Білімі (асты сызылсын) арнаулы орта - 3
жоғары - 1 жалпы орта - 4
аяқталмаған жоғары - 2 толық емес орта - 5
бастауыш және төмен - 6
14 Қайтыс болуды дәлелдейтін құжат
а) қайтыс болу туралы белгіленген құжаттың N____________ 199__ж.
__________________________________________________________________
медициналық мекеменің атауы немесе жеке практикамен айналысатын дәрігердің
А.Т.Ә.А.
б)_________________________________N№_____ "___"_______199___ж.
(соттың атауы)
қайтыс болуды фактілеу немесе қайтыс болды деп жариялау туралы
сот шешімі
(астын сызу керек)
в) басқа құжаттар ______________________N "__"_________199___ж.
(құжат берген органның атауы)
15 Өтінушінің тегі, аты, әкесінің және оның қолы
16 Берілген куәлік ___________________ сериясы_______________N_____
17 Белгілер үшін
Бір жасқа толмаған баланың қайтыс болу туралы
актідегі 5, 10, 12, 13 бағаналар шешесіне қатысты
мәліметтер дәрігерлік куәліктің негізінде толтырылады
М.О. АХАЖ бөлімінің бастығы
Іс жүргізуші
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Некені бұзуды тіркеу туралы актіні жазу N ___
АХАЖ органының мөртаңбасы "____"________________199___ж.
(бірінші данасы)
Неке бұзушылар туралы мәліметтер
Ері Әйелі
1 Тегі _________________________
некені бұзғанға дейінгі
некені бұзғаннан кейінгі
2 Аты
3 Әкесінің аты
4 Туған күні "___"_________19___ж. "___"____________19___ж.
Жасы________ толды _____________толды
5 Ұлты________________________________________________________
6 Азаматтық __________________________________________________
қала(село) қала (село)
7 Тұрақты мекені ауданы аудан
облыс (өлке, республика) облыс (өлке,республика)
көше үй пәтер көше үй пәтер
Тұрақты тұрады _______жыл Тұрақты тұрады _____жыл
8 Қайда, кім болып жұмыс істейді(егер жұмыс істемесе,
онда немен күн көретінін көрсету керек)
9 Білімі(асты сызылсын) арнаулы орта - 3 жоғары- 1 арнаулы орта-3
жалпы орта - 4 аяқталмаған аяқталмаған орта- 4
аяқталмаған орта-5 жоғары-2 бастауыш
және төмен-5
бастауыш және төмен-6 жалпы төмен-6
10 Бірінші некеде болды ма - 1
екінші некеде болды ма - 2
11 Бұзылатын неке бекітілді № "___"____________19__ж.
12 Некені бұзудың мемлекеттік тіркеу негізі:
а) жұбайлардың бірлесіп берген өтініші
"____"______________19___ж. №_____
б) некені бұзу туралы сот билігі _________________аудан (қала)
________________облыс(өлке, республика) "___"___________19__ж.
18 жасқа дейінгі ортақ балалар саны
в) сот билігі ___________ ауданы (қала) _________ облысы (өлке)
республикасы "____"_____________ 19 ____ ж. хабар ошарсыз кетті, не әрекет қабілеттігі жоқ деп тану туралы
___________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
г) сот үкімі________ ауданы (қаласы)______________облысы (өлке)
республикасы "____"__________19___ж. сотталғаны туралы________
тегі, аты_________________
____________________________________ бас бостандығынан айыруға
______жыл.
13 А.Т.Ә.А. арызданушының тұратын жері
14 өндірілетін мемлекеттік
баж сомасын ____________19___ж. ____________19__ж.
төлегені туралы
және белгі
Банк бөлімшесінің аты Банк бөлімшесінің
сақтық кассасы - сберкасса сақтық кассасы- сберкасса ________________________________ __________________________________
15 Жеке басын куәландыратын құжаттар
16 Неке бұзушылардың қолы (некедегі тектері)
17 Куәлік берілді серия________ №N _______ серия_______
18 Белгілер үшін
М.О. АХАЖ бөлімінің бастығы
Іс жүргізуші
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
АХАЖ органының мөртаңбасы
Тегін, атын, әкесінің атын өзгерту туралы актіні жазу N_______
"____"_______________19_____ж.
__________________________________________________________________
өзгерткенге дейін өзгерткеннен кейін
1 Тегі
2 Аты
3 Әкесінің аты
4 Туған күні "____"_____________ 19____ж.
5 Туған жері, туу туралы Қаласы
(селосы)______________________
актіні жазу номері мен Облысы (өлке,республикасы) ___________
датасы Актіні жазу
N№____"____"________19___ж.
6 Ұлты
7 Азаматтық
8 Кім болып, қайда жұмыс істейді (егер жұмыс
істемесе немен күн көретінін көрсету керек)
9 Тұрақты Қаласы (селосы)_____________ауданы ___________
Облысы (өлке, республикасы)___________________
көше_______ үй_______ пәтер_______
10 Тегін, атын, әкесінің атын өзгерту
туралы жазуға негіз
11 Мемлекеттік пошлинаны төлегені туралы белгі квитанция N___
"___"______19___ж.
___________________________________________________________________
Банк бөлімшесінің аты, сақтық кассасы
12 Жеке басын куәландыратын
документтер
13 Өтініш берушінің қолы
14 Берілген куәлік серия ________ № N ___________
15 Белгілер үшін
М.О. АХАЖ бөлімінің бастығы
Іс жүргізуші
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
ХАЖ органының мөртаңбасы
Бала асырап (қыз асырап) алу туралы актіні жазу N ____
"____"______________ 19____ж.
____________________________________________________________________
Асырап алынған бала туралы мәліметтер
Бала боп алынғанға дейін Бала боп алынғаннан кейін
1 Тегі
2 Аты
3 Әкесінің аты
4 Азаматтық
5 Туған жері
6 Туған жері, туғаны қала (село)____________________________
туралы актіні жазылған аудан _________________________________
нөмері және датасы облысы (өлке, республика)______________
акты жазылды N№_____________
"____"_______________19____ж.
Әкесі туралы мәліметтер Шешесі туралы мәліметтер
7 Тегі
8 Аты
9 Әкесінің аты
10 Ұлты
11 Азаматтық
Баланы асырап алушы туралы мәліметтер Баланы асырап алушы туралы
мәліметтер
12 Тегі
13 Аты
14 Әкесінің аты
15 Ұлты
16 Азаматтық
17 Тұрақты мекені қала (село)_________________ қала
село)_________
аудан ______________________
аудан____________________
облысы (өлке, республикасы) облысы (өлке,
республикасы)
көше________үй ______пәтер____ көше_______үй
пәтер____
18 Бала асырап алушылар баланың ата-анасы болып жазыла ма
19 Бала асырап алу туралы ________аудандық (қалалық) сотының шешімі
"____"__________________19___ж.
20 Арыз берушінің тұрақты мекені мен Т.А.Ә.А
21 Бала асырап алушылардың қолы
22 Берілген куәлік серия ________ № N ________
23 Белгілер үшін
М.О. АХАЖ бөлімінің бастығы
Іс жүргізуші
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
АХАЖ органының мөртаңбасы
Әке болуды анықтау туралы актіні жазу N №___
"___"_____________19___ж.
Баласы туралы мәліметтер
1 Тегі 2 Аты
3 Әкесінің аты 4 Жынысы
5 Туған күні "____"______________19____ж.
6 Азаматтық
7 Туған жері қаласы (селосы)_______________аудан
__________
нөмірі уақыты облысы (өлкесі,
республикасы)_____________
туу туралы актісіне жазу N _____________
"______"_____________19___ж.
8 Әке болуды анықталғаннан кейінгі тегі, аты, әкесінің аты
Шешесі туралы мәліметтер Әкесі туралы мәліметтер
9 Тегі
10 Аты
11 Әкесінің аты
12 Туған күні "___"___________ 19 ___ж. "____"____________ 19 ___ж.
13 Ұлты
14 Азаматтық
15 Тұрақты мекені қаласы (селосы)____________ қаласы
(селосы)_________
аудан_____________________
аудан___________________
облысы (өлкесі, республика) облысы (өлке,
республикасы)
__________________________________
__________________________
көше_______ үй _______ пәтер_____ көше_______үй ___ пәтер____
Шешесі туралы мәліметтер Әкесі туралы мәліметтер
16 Қайда, кім болып жұмыс істейді
(егер, жұмыс істемесе немен
күн көретінін көрсету керек)
17 Ата-ананың жеке басын куәландыратын документтер
18 Әке болу туралы тіркеудің негізі:
а) ата-ананың бірлесіп берген өтініші
"____"______________19___ж.
________________________
________________________
(шешесінің қолы)
(әкесінің қолы)
б) Әкесінің арызы
Сот шешімі_____________ ауданы (қаласы)____________ облысы (өлке)
республикасы ________________ "____"________________19___ж.
19 Өтініш берушінің тегі, аты,
әкесінің аты және оның қолы
20 Куәлік берілді серия ________ № N ___________
21 Белгілер үшін
М.О. АХАЖ бөлімінің бастығы
Іс жүргізуші
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Неке қию туралы актіні жазу N _____
"___"_______________ ж.
АХАЖ органының мөртаңбасы
Некеленушілер туралы мәліметтер
Ері Әйелі
1 Некеленуге дейінгі тегі
2 Некеден кейінгі тегі
3 Аты
4 Әкесінің аты
5 Туған жері "___"____________ж. "____"_______________ж.
Жасы __________толды Жасы_________ толды
Туған жері қаласы (селосы) қаласы (селосы)
ауданы __________________________ ауданы___________________
облысы (өлкесі, республикасы) облысы (өлкесі, республикасы)
________________________________
__________________________
7 Ұлты
8 Азаматтық
9 Қайда кім болып жұмыс істейді(егер жұмыс істемейтін
болса, немен күн көретінін көрсету керек)
10 Білімі
(асты сызылған)
Жоғары - 1 жоғары - 1
аяқталмаған жоғары - 2 аяқталмаған жоғары - 2
арнаулы орта - 3 арнаулы орта - 3
жалпы орта - 4 жалпы орта - 4
аяқталмаған орта - 5 аяқталмаған орта - 5
бастауыш және төмен - 6 бастауыш және төмен - 6
11 Отбасы жағдайы
(асты сызылған)
Бұрын некеде болмаған Бұрын некеде болмаған,
түр, ажырасқан түр, ажырасқан
12 Ортақ балалары туралы 19 ж.
мәліметтер (аты, туған жылы) 19 ж.
13 Тұрақты мекені қаласы(селосы) Тұрақты мекені
қаласы(селосы)
ауданы ________ ауданы____________
облысы (өлкесі, республикасы) облысы (өлкесі,республикасы)
көше____үй____ пәтер____ көше ____ үй_______пәтер___
Тұрақты тұрады жыл Тұрақты тұрады жыл
14 Жеке басын куәландыратын документтері
15 Некеленушілердің қолы (некеленуден
бұрынғы тектері)
16 Неке қиюды куәландырушылардың тегі,
аты, әкесінің аты және олардың қолы
17 Берілген куәлік сериясы N
18 Белгілер үшін
19 "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 11
бабына сәйкес, некені қиюға бөгет болатын жағдайлардың жоқтығын
растаймыз
___________________________________________________________________
некеге тұрушылардың қолдары
М.О. АХАЖ бөлімінің бастығы
Іс жүргізуші
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Ескерту. Нысанға өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.04.30. N 352 (2010 жылғы 13 тамыздан бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
АХАЖ органының мөртабаны
Туу туралы актіні қалпына келтіруді жазу N№___
"____"_____________19___ж.
ЖСН (жеке сәйкестендіру нөмірі) N__________________
Жазу қалпына келтірілетін адам туралы мәліметтер
1 Тегі
2 Аты
3 Әкесінің аты
4 Жынысы
5 Туған уақыты "___"______________ 19____ж.
6 Азаматтық
7 туған жері қаласы(село)_______________аудан
__________________
облысы (өлке, республика)______________________
8 Тұрақты мекені және заңды мекен-жайы қаласы (село)________
аудан________________________
облысы (өлке, республика)______________________
көшесі___________ үй ________ пәтер
9 Қайда кім болып істейді (егер жұмыс істемесе,
немен күн көретінін көрсету керек)
Әкесі туралы мәліметтер Шешесі туралы мәліметтер
10 Тегі
11 Аты
12 Әкесінің аты
13 Ұлты
14 Азаматтық
15 Жазуды қалпына келтіруге негіз
16 Өтініш берушінің қолы
17 Берілген куәлік серия _______ №N _________
18 Белгілер үшін
М.О. АХАЖ бөлімінің бастығы
Іс жүргізуші
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 22 мамырдағы
N 620 қаулысымен бекітілген
Ескерту. Нысанға өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.04.30. N 352 (2010 жылғы 13 тамыздан бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
АХАЖ органының мөртабаны
Туу туралы актіні жазу N ____
"___"___________ 19____ж.
ЖСН (жеке сәйкестендіру нөмірі) N__________
Бала туралы мәліметтер
1 Тегі 2 Аты
3 Әкесінің аты 4 Жынысы
5 Туған уақыты "____"______________ 19___ж.
6 Туған жері қала (село)_______________ауданы
облысы (өлке,республикасы)________
6-1 Заңды мекен-жайы қала (ауыл)____________________
аудан ____________________
облыс (өлке, республика)_______________
7 Неше бала туды: біреу, егіз, үшеу
8 Тірі туды ма, немесе өлі туды ма
9 Жаңа туған баланы қосқанда нешінші баласы (өлі туған
есептемей өлгенін есептегенде) олардың нешеуі тірі
10 Баланың туғанын дәлелдейтін документтер
11 Туу туралы акт жазудың негізі
Әкесі туралы мәліметтер Анасы туралы мәліметтер
12 Тегі
13 Аты
14 Әкесінің аты
15 Туған уақыты "___"________19___ж. Туған уақыты
"___"_________19___ж.
жасы______ толды жасы _______ толды
16 Ұлты
17 Азаматтық
18 Тұрақты мекені және заңды мекен-жайы қала (село)____________
қала(село)_______________
ауданы _________________
ауданы___________________
облысы (өлке, республикасы) облысы (өлке, республикасы)
көше________үй_____пәтер______ көше_______ үй _____пәтер
19 Кім болып қайда істейді (егер жұмыс істемейтін
болса немен күн көретінін көрсету керек)
20 Білімі жоғары - 1
(асты сызылған) жалпы орта - 4 жоғары - 1 жалпы орта - 4
аяқталмаған жоғары - 2 аяқталмаған
орта - 5 аяқталмаған жоғары - 2
аяқталмаған орта - 5 1 бастауыш және
төмен - 6 арнаулы орта - 3 бастауыш
және төмен - 6
21 Әке туралы мәліметтерді жазуға негіз:
а) некеге тұрғаны жөніндегі куәлік
Акт қашан қай жерде тіркелген
№ _______"____"___________________ 19____ж.
тіркелген уақыты
б) әкелікті анықтау туралы куәлік
тіркелген уақыты№N ______ "____"___________________ 19___ж.
в) шешесінің өтініш және қолы
22 Тууды тіркеуде қатынасқандардың тегі, аты, әкесінің аты және
олардың қолы
23 Тууды тіркеуде қатынасқандардың тегі, аты, әкесінің аты және
олардың қолы
24 Берілген куәлік серия ____________ №N _____________
25 Белгілер үшін
М.О. АХАЖ органының бастығы
Іс жүргізуші