Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi одан арғы шаралар туралы" 2002 жылғы 28 наурыздағы N 827 Жарлығына және Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2002 жылғы 24 сәуiрдегi N 470 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002-2004 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 6.1.1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:

      1. Қоса беріліп отырған Елдiң минералдық-шикізаттық кешенi ресурстық базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

      2. Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлiгi жыл сайын қаңтарда және шiлдеде жарты жылдық қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

      3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Ө.Е. Шөкеевке жүктелсін.
      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.

      4. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасының
Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Геология және жер қойнауын қорғау комитеті

Елдiң минералдық-шикiзаттық кешенi ресурстық базасын
дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасы 1. Бағдарлама паспорты

Әзiрлеу үшiн          Қазақстан Республикасы Президентiнiң
негіздеме             "Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму
                      стратегиясын iске асыру жөнiндегі одан арғы
                      шаралар туралы" 2002 жылғы 28 наурыздағы N
                      827 Жарлығы . "Қазақстан Республикасы
                      Үкiметiнiң 2002-2004 жылдарға арналған
                      Бағдарламасын iске асыру жөнiндегі іс-шаралар
                      жоспары туралы" Қазақстан Республикасы
                      Үкiметiнiң 2002 жылғы 24 сәуiрдегi N 470
                     қаулысы .

Бағдарламаның         Пайдалы қазбалардың қосымша қорларын табуға,
мақсаты мен           жер қойнауын ұтымды әрi кешендi пайдалануды
мiндеттерi            қамтамасыз етуге, бағытталған геологиялық
                      зерттеулердің тиiмдi жүйесiн құру әрi
                      жетілдiру оларға мынадай мiндеттердi орындау
                      жолымен қол жеткізіледi:
                      тереңдiкте геохимиялық iздеу жүргiзiп,
                      1:200000 масштабтағы алаңдарды жете
                      геологиялық зерттеу;
                      кен аудандарын геологиялық-минерагендiк
                      картаға түсiру;
                      аймақтық гидрогеологиялық және инженерлiк-
                      геологиялық зерттеулер;
                      iздеу және iздеу-бағалау және iздеу-барлау
                      жұмыстары;
                      минералдық-шикiзаттық база мен жер қойнауын
                      пайдалану мониторингi;
                      жер асты сулары мен қауiп геологиялық
                      процестер мониторингі;
                      геологиялық ақпаратты қалыптастыру;
                      геологиялық зерттеулердi ақпараттық
                      қамтамасыз ету мен ғылыми-техникалық қолдау;
                      мұнай және өздiгiнен ағып жатқан
                      гидрогеологиялық ұңғымаларды жою мен тоқтатып
                      қою.

Күтiлетiн нәтижелер   Мынадай әскери сынақ полигондары мен маңызды
                      тау-кен және мұнай-газ өндiретiн аудандардың
                      аумақтары бойынша жер қыртысының құрылымы
                      туралы қазiргi түсiнiктер негiзiнде 1:200000
                      масштабының геологиялық картографиялық негiзi
                      жасалатын болады:

                      2006 жылы - Көкшетау, Бенқала тау-кен
                      аудандары мен солтүстiк Тянь-Шань;

                      2007 жылы - Семей полигонының шығыс жиектеуі,
                      Ресеймен шекаралас Кенді Алтай аудандары,
                      солтүстік Жоңғар (Текелі), Орталық Қаратау,
                      Жәйрем-Үшқатын, Жетіқара тау-кен аудандары;

                      2008 жылы - Мұғаджар, Көкшетау, Жезқазған,
                      Қарағанды, солтүстік Жоңғар, Батыс Қалба,
                      Қаратау тау-кен аудандары;

                      2009 жылы - Кенді Алтай тау-кен ауданы;

                      кенденудiң әр түрлi типтерiнiң минерагендiк
                      карталары, iздеу жұмыстарының одан арғы
                      бағыты бойынша болжам мен ұсынымдар карталары
                      жасалатын болады;

                      жаңа перспективалы мұнай-газ құрылымдары мен
                      кен объектілерi анықталады, көмiрсутектi
                      шикiзаттар, қатты пайдалы қазбалар мен жер
                      асты суларының орналасу заңдылықтары
                      әзiрленедi;
 
                       минералдық шикiзат әлемдiк рыногының қазiргi
                      заманғы талаптары ескеріле отырып, пайдалы
                      қазбалардың мемлекеттік теңгерiмдегi
                      қорларын қайта бағалау жүргiзiледi;
 
                       ел үшiн стратегиялық маңызы бар объектiлердi
                      қосымша минералдық ресурстармен қамтамасыз
                      ету үшiн iздеу-бағалау жұмыстары жүргiзiледi;
 
                       iздеу-бағалау жұмыстарын жүргiзу нәтижесiнде
                      қорлардың күтiлетiн өсiмi:

                      2006 жылы - алтын - 7 тоннаны, мыс - 15 мың
                      тоннаны, қорғасын - 30 мың тоннаны, мырыш - 130
                      мың тоннаны;

                      2007 жылы - алтын - 3 тоннаны, мыс - 200 мың
                      тоннаны, полиметалл - 100 мың тоннаны;

                      2008 жылы - алтын - 10-12 тоннаны, мыс - 50-80
                      мың тоннаны, полиметалл - 100-120 мың тоннаны;

                      2009 жылы - алтын - 12-15 тоннаны, мыс - 50-80
                      мың тоннаны, полиметалл - 100-120 мың тоннаны;

                      жер асты суларына iздеу-барлау жұмыстарын
                      жүргiзудiң нәтижесiнде:                      

                      2006 жылы - 34 ауылдық елдi мекен;

                      2007 жылы - 197 ауылдық елді мекен;

                      2008 жылы - 108 ауылдық елді мекен;

                      2009 жылы - 256 ауылдық елді мекен;
 
                       жер асты сулары мониторингі бойынша
                      мемлекеттік қадағалау желiсi пункттерi
                      қалпына келтiрiледi;
 
                       геологиялық зерттеулердiң басым бағыттары
                      бойынша қолданбалы ғылыми зерттеулерi
                      кеңейтiледi, Жер қойнауы және жер қойнауын
                      пайдалану туралы деректердiң мемлекеттiк
                      компьютерлiк банкiнiң бiрiншi кезегiн жасау
                      жөнiндегi жұмыс аяқталады;
 
                       геологиялық барлау өндiрiсiн әлемдiк
                      стандарттарға сай техникалық құралдармен және
                      технологиялармен қамтамасыз ету, қазiргi
                      заманғы зертханалық-талдау базасын жасау
                      жөнiнде жұмыстар жүргiзiледi.

Қаржыландыру          Бағдарламаны iске асыруға арналған қаржылық
көлемi мен көздерi    шығындар республикалық бюджет есебiнен
                      көзделедi, жыл сайынғы көлемдерi тиiстi қаржы
                      жылына арналған республикалық бюджеттi
                      қалыптастыру кезiнде нақтыланады:
                      - 2003 ж. - 1175,9 млн. теңге;
                      - 2004 ж. - 2346,1 млн.теңге;
                      - 2006 ж. - 4959,5 млн. теңге;
                      - 2007 ж. - 5713,5 млн. теңге;
                      - 2008 ж. - 5827,9 млн. теңге;
                      - 2009 ж. - 7770,2 млн. теңге;

Iске асыру            1-кезең 2003-2005 жылдар;
мерзiмдерi            2-кезең 2006-2010 жылдар
      Ескерту. 1-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің
2004.04.19 N 433 , 2005.07.11 N 716 , 2006.08.22 N 799 , 2007.12.29
N 1402 , 2008.08.20 N 761 , 2009.04.30. N 619 Қаулыларымен.

2. Кiрiспе

      Республиканың стратегиялық маңызы бар маңызды түрлерi бойынша минералдық-шикiзаттық базасының қазiргi жай-күйi, тұтас алғанда, қанағаттанғысыз деп бағалануда, мұның өзi Елдiң минералдық-шикізаттық кешенi ресурстық базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасын дайындау үшiн алғышарт болып табылды. Мыналар Бағдарламаны әзiрлеу үшiн негiз болып табылды: 1. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi одан арғы шаралар туралы" 2002 жылғы 28 наурыздағы N 827 Жарлығы . 2. "Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002-2004 жылдарға арналған Бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 24 сәуiрдегi N 470 қаулысы .
      Бағдарлама екi кезеңде iске асырылатын болады: 1-кезең - 2003 - 2005 жылдар; 2-кезең - 2006-2010 жылдар.

3. Елдiң минералдық-шикiзаттық базасының қазiргi жай-күйiн талдау

      3.1. Әлемдiк минералдық-шикiзаттық кешендегi жағдайды талдау.

      Әлемдiк минералдық-шикiзаттық рыноктың қазiргi уақыттағы жалпы жай-күйi мынадай факторлармен сипатталады:
      рынок жеткiлiктi қанықтырылған әрi ұзақ мерзiмдi жеткізілiмдерге бағдарланған;
      минералдық-шикiзаттық секторда капитал ресурстарының 20-дан 40%-ғa дейiн және еңбек ресурстарының 20%-ға дейiн шоғырландырылған;
      халықаралық картельдер сату бағалары мен көлемдерi қатаң бақылауға алынған;
      рынокқа дамушы елдердiң шығуына байланысты бәсеке күшеюде;
      рынок әлемдiк стандарттарға сай жоғары технологиялы материалдық-шикiзаттық өнiмдерге бағдарланған.

      3.2. Елдiң минералдық-шикiзаттық базасының жай-күйі.

      Республика қорғасынның, мырыштың, мыстың, мұнайдың, хромның, темiрдiң, марганецтің, қалайының, алтынның, фосфориттердiң, бор мен калий тұздарының қорлары бойынша әлемдегi жетекшi елдердiң ондығына кiредi. Алайда, нарық жағдайында минералдық шикiзат қорларының едәуiр бөлiгi бәсекеге төтеп бере алмады. Алтын бойынша кен қорының 39%, мыс пен мырыш бойынша 38%, қалайы бойынша тек қана 31% бәсекеге қабiлеттi. Қара металлургияның шикiзаттық базасы бәсекеге неғұрлым қабiлеттi. Республика минералдық-шикiзаттық кешенi жай-күйiнiң серпiнiнде өтелмейтiн қорлардың орны толмау үрдiсi сақталуда. Пайдалы қазбалар стратегиялық түрлерiнiң көпшiлiгi бойынша өндiру көлемi олардың өсiмiнен әлдеқайда асуда.
      Iс жүзiнде, пайдалы қазбалардың барлық аса маңызды түрлерi бойынша орны толмағандықтан, барланған қорлар жыл сайын 0,5-тен 1,7%-ға дейiн, ал өндiрушi кен орындары бойынша 7-8%-ға дейiн кемуде. Hәтижесiнде, Республика мысының активтiк қорлары 20-25 жыл iшiнде, қорғасын мен мырыштың қорлары 15-17 жыл iшiнде, алтынның қорлары 25-30 жыл iшiнде толық сарқылуы мүмкiн.
      Жер бетiне жуық тереңдiкте жаңадан iрi және аса iрi кен орындарының ашылу ықтималдығы, iс жүзінде жоққа шығарылуда, өйткенi соңғы 50 жылда жүргiзiлген алаңдық геологиялық түсiру, геофизикалық, геохимиялық және iздеу жұмыстарының нәтижесiнде қатты пайдалы қазбалардың жер бетiне жуық кен орындарының барлығы дерлiк ашылды. Ал, iздеу кезеңiнен бастап кен орнын игеруге дайындауға дейiн кемiнде 15 жыл уақыт талап етiлетiнiн ескерсек, таяу уақытта Республика мыс, қорғасын-мырыш және алтын салалары дағдарысқа ұшырауы және минералдық-шикiзаттық кешенiнде елеулi теңгерiмсiздiк орын алуы әбден ықтимал. Сонымен қатар, өндiрiс көлемiнiң азаюы немесе оның қысқартылуы, қазiрдiң өзiнде одан туындайтын барлық әлеуметтiк және экономикалық салдарларымен бiрге қалалар мен кенттердiң азып-тозуына әкеп соғады. Тек 10-15 жылдан кейiн ғана материалдық-шикiзаттық базаны пайдалы қазбалар қорларымен озыңқы дамытуды қамтамасыз ету үшiн жағдай жасалуы мүмкiн, мұның өзi Қазақстанға ұдайы артып отырған бәсеке жағдайында әлемдiк минералдық-шикізаттық рынокта орнығуға мүмкiндiк бередi.
      Жер асты суларының мониторингi бойынша мемлекеттік қадағалау желiсiндегi 7323 пунктiнен сейсмомониторингтің 9 пунктiн қоса алғанда, 3088 тоқтатылды және таратылды, мұның өзi елдегi санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды нашарлатты. Республиканың 3900-дан астам елдi мекенi ауыз сумен жабдықтау көздерi болмағандықтан, тұщы жер асты сулар қорларымен қамтамасыз етілмеген. Иесiз қалған мұнай, газ және өзiнен өзi ағып жатқан гидрогеологиялық ұңғымалар, мұнай мен шлак қамбалары экономикаға орасан зор нұқсан келтiруде, оларды жою үшiн 32 млрд. теңге қажет.
      Геофизикалық және геохимиялық зерттеулермен қатар жүрген 1:200000 және 1:500000 масштабтарындағы мемлекеттiк геологиялық түсірулер жер бетiне жуық орналасқан пайдалы қазбалар кен орындарының 60-70%-ға жуығын ашуға әкелдi. Алайда, 1:200000 масштабындағы және 1:500000 масштабындағы түсірулердің едәуір бөлiгi, көбінесе ескiрдi, өйткенi олар сезiмталдығы төмен талдау аппаратурасы пайдаланылып әрi металлогения, тектоника, петрология туралы ескiрген ұғымдар негiзiнде жүргiзiлдi. Бұл ретте осы себептерге байланысты гидрогеологиялық деректердiң де ақпаратының құндылығы жойылады. Сонымен қатар, аталған зерттеулер жүргiзу кезiнде мезо-кайнозойлық құралымдармен астасқан алаңдар зерттелген жоқ. Палеозой iргетасының бетiн тереңдiк литохимиялық түсiру, iс жүзiнде жүргiзiлген жоқ, ал кен орналасатын аймақтар мен қабаттары қалың жиектерiнiң бетiн картирлеп тереңдік түсiру мүлде орындалған жоқ. Қыртысы желмен мүжілуіне байланысты пайдалы қазбалар кен орындарын мақсатты әрi жүйелi iздеу болған жоқ. Сонымен бір мезгiлде, соңғы жылдары табылған қалайы мен мырыштың ірі кен орындары, сондай-ақ алтынның көптеген көрiнiстерi кең ауқымдағы пайдалы қазбалар өнеркәсiптiк объектілерiн анықтауда желмен мүжілген қыртыстардың перспективасы бар екенін көрсетедi. Қазақстан аумағында зергерлiк алмастың, платина тобындағы металдардың, сирек кездесетін металдардың стратиформалық кен орындарының перспективасы айқын емес. Қатпарлы-жылжымалы құрылымдардың, көне шөгінділер сусымалы қабаттарын, сондай-ақ траппо- және шарья құралымдарымен байланысты кен орындары қалыптасуының мұнай iздеу мәнiстерiне қатысты мәселе қазiргi таңда қойылған жоқ. Сонымен бір мезгiлде, Ресейде осы проблемаларды зерттеу нәтижесiнде көмiрсутектi шикiзат кен орындары ашылды.
      Жер қойнауының терең құрылымдарын зерттеу жөнiндегi жұмыстар тоқтатылды, мұның өзi әлемдік геология ғылымынан едәуір артта қалуға әкеп соқты. Қазiргi заманғы ғылыми тұжырымдамалар негізiнде жаңа кен орындары мен перспективалы алаңдарды анықтау проблемасы көкейкестi болып табылады, өйткенi дәстүрлі әдiстерге негізделген соңғы кезеңдегi металлогениялық зерттеулер болжамдары оң нәтиже берген жоқ.
      Көптеген жылдар бойы жинақталған геологиялық ақпараттың негiзгi бөлiгi аумақтық басқармалар мен Республикалық геологиялық қордың қорлары мен қоймаларында қағаз күйiнде сақталуда әрi бiрте-бiрте тоза бастауда, мұның өзi жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы осы заманғы компьютерлiк ақпарат жүйесiн жасау қажеттiгiн айғақтайды.
      Ескерту. 3-2-кіші бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.07.11. N 716 , 2007.12.29. N 1402 Қаулыларымен.

4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

      Ескерту. 4-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.07.11. N 716 қаулысымен .

      Елдiң минералдық-шикiзаттық кешенi ресурстық базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасының мақсаты -  пайдалы қазбалардың қосымша қорларын табуға, жер қойнауын ұтымды пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған геологиялық зерттеулердiң тиiмдi жүйесiн құру әрi жетiлдiру, оларға мынадай мiндеттердi орындау жолымен қол жеткiзіледi:
      1:200000 масштабтағы алаңдарды жете геологиялық зерттеу;
      кендi аудандарды геологиялық-минерагендiк картаға түсiру;
      аймақтық гидрогеологиялық және инженерлiк-геологиялық зерттеулер;
      iздеу және iздеу-бағалау жұмыстары;
      минералдық-шикiзаттық база мен жер қойнауын пайдалану мониторингi;
      жер асты сулары мен геологиялық процестер мониторингi;
      мемлекеттік қадағалау желiсiндегi жойылған және тоқтатылған пункттердi қалпына келтiру;
      геологиялық ақпаратты қалыптастыру;
      геологиялық зерттеулер мен жер қойнауын пайдалануды ақпараттық қамтамасыз ету;
      геологиялық зерттеулердiң басым бағыттарын ғылыми-техникалық қолдау;
      жер қойнауының тереңдегi құрылымын зерттеу жөнiндегі геофизикалық зерттеулер жүргiзу;
      мұнай және өздiгiнен асып төгілетiн гидрогеологиялық ұңғымаларды жою және консервациялау.
      Төменде аталған жұмыстар бағыттарының сипаттамасы берiледi.

5. Бағдарламаның негiзгі бағыттары мен iске асыру тетігі

      Ескерту. 5-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2004.04.19 N 433 , 2005.07.11 N 716 Қаулыларымен.

      5.1. 1:200000 масштабтағы алаңдарды жете геологиялық зерттеу.
      Жете геологиялық зерттеудiң негiзгi мiндетi - неғұрлым маңызды мұнай-газ бен тау-кен аудандарындағы кенге бай әрi жылдам байытылатын кендерi бар кен орындарын анықтау үшiн базалық материал ретiнде жаңа буындағы картографиялық негiз жасау болады.
      Жете геологиялық зерттеудiң бiрiншi кезеңiнде қазiргi заманғы компьютерлiк технологияны қолданып, қолда бар өткен жылдардағы геологиялық-геофизикалық материалдарды талдау мен қайта түсiндiру жүргiзiледi, нәтижесiнде: бұрын жасалған карталарды пайдалану мүмкiндiгiнiң дәрежесi, қайта түсiрiлуi немесе жете зерттелуi тиiс алаңдар көлемдерi дәл белгіленiп, геологиялық зерттеулер жүргiзудiң бiрыңғай технологиясы әзiрленедi, бәсекеге қабiлеттi жаңа кен орындарын анықтау үшiн алғышарт жасалады, орындалуы тиiс геологиялық барлау жұмыстарының түрлерi мен көлемдерi анықталады.
      Жете геологиялық зерттеу геофизикалық, геохимиялық әдiстермен, ұңғымаларды бұрғылаумен қатар жүредi, мұның өзi кен орындарының геологиясы, стратиграфиясы, тектоникасы, металлогениясы мен қалыптасуы мәселелерiн ашып көрсету үшiн жаңа материал бередi. Үстiңгi бетiне шығатын жыныстарды эндогендiк геохимиялық картирлеу және мақсаты - желмен мүжiлген қыртыстары мен мезо-кайнозойлық кеуек шөгінділер астынан жаңа кен объектілерiн табу болып табылатын тереңдегі геохимиялық картирлеу геологиялық зерттеулердiң маңызды бағыты болып табылады. Бұл әдiстер кешенiн қолдану нәтижесiнде перспективалы объектiлердiң көп саны анықталады деп болжануда. Тереңдегi геохимиялық картирлеу, бiрiншi кезекте қазiргi заманғы шөгiндiлермен жабылған белгiлi кендi құрылымдар жалғасында және желмен мүжiген қыртыстары дамыған телiмдерде жүргiзiледi. Жұмыстар қазiргi заманғы бұрғылау техникасы қолданылып, 500x1000 м дейiн тәптiштелiп, 2000х200 м желiсi бойынша перспективалы алаңдар мен телiмдердi бұрғылау жолымен орындалады. Ұңғымаларды бұрғылау геохимиялық сынамалар iрiктелiп орындалады.
      5.1-1. Кендi аудандарды геологиялық-минерагендік картаға түсiру.     
      Геологиялық-минерагендiк картаға түсiрудiң мақсаты берiлген түрдегi минералдық шикiзат кен орындарын табуға қатысты перспективалы алаңдарды жедел табу, контурлау және болжамды ресурстарын бағалау болып табылады. Кен алаңдары немесе телімдер болжау объектiлерi болады. Болжамды ресурстар қоса алғанда Р ₁ санатына дейiн анықталатын болады. Геологиялық-минерагендiк картаға түсiру минералдық шикiзат экономикасында негiзгi мәнi бар кен орындарының геологиялық-өнеркәсiптiк типтерiн құрайтын белгiлі бір кен формациялар шегiнде жүргiзiлетiн болады. Геологиялық-минерагендiк картаға түсiрудi жүргiзу нәтижесiнде кенденудiң әр түрлi типтерінің минерагендік карталары, iздеу жұмыстарының одан арғы бағыты бойынша болжам мен ұсынымдар карталары жасалады.
      2006 жылы - Темiрлiк-Тұйық алаңы (Оңтүстiк Қазақстан) мен Ақбастау-Қосмұрын металлогендік аймағы (Орталық және Шығыс Қазақстан шекарасы) шегiнде геологиялық-минерагендiк картаға түсiрудi жүргiзу.
      2007 жылы - Темірлік-Тұйық алаңы мен Ақбастау-Қосмұрын металлогендік аймағының шегінде геологиялық-минерагендік картаға түсіруді аяқтау, Кетмен қайталама-рифтілік құрылымының шегіндегі жұмыстарды бастау.
      2008 жылы - Темірлік-Тұйық алаңы мен Ақбастау-Қосмұрын металлогендік аймағының шегінде геологиялық-минерагендік картаға түсіруді аяқтау, Кетмен қайталама-рифтілік құрылымының шегіндегі жұмыстарды жалғастыру; Текелі және Биже-Көксай тау-кен аудандарында, Бозшакөл құрылымдық-металлогендік аймағында жұмыс жүргізуді бастау.
      2009 жылы - Кетмен қайталама-рифтілік құрылымының шегінде; Текелі және Биже-Көксай тау-кен аудандарында, Бозшакөл құрылымдық-металлогендік аймағында, геологиялық-минерагендік картаға түсіруді жалғастыру, Батыс Тарбағатай алаңында жұмыс жүргізуді бастау.
      Ескерту. 5-1-1-бөлімшемен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2005.07.11. N 716 , өзгерту енгізілді - 2006.08.22. N 799 , 2007.12.29. N 1402 Қаулыларымен.

      5.2. 1:200000 масштабында жер қойнауын жете геологиялық зерттеу және мемлекеттiк аймақтық гидрогеологиялық және инженерлiк-геологиялық зерттеулер
      Зерттеулердiң негiзгі мiндетi - жер асты суларының (тұщы, жылу энергетикалық, минералдық және құрамында бағалы компоненттерi бар өнеркәсiптiк және т.б.) таралуы мен қалыптасуының заңдылықтарын анықтау, iздеу-бағалау жұмыстарын жүргiзiп, перспективалы алаңдарды анықтау мен бағалау, ластанған жер асты суларының, су басқан, сортаңданған және басқа да қауiптi геологиялық процестер құбылыстарына ұшыраған алаңдар мен телiмдердi анықтау әрi картирлеу, өндiрiстiк күштердi орналастырып, ел халқын қоныстандыру схемаларын, сондай-ақ облыстарды аудандық жоспарлау схемаларын негiздеу.

      5.3. Iздеу, iздеу-бағалау және iздеу-барлау-жұмыстары
      Бұрыннан белгiлi объектiлер, сондай-ақ жете геологиялық зерттеу және геологиялық-минерагендiк картаға түсiру кезiнде анықталған перспективалы кендi аймақтар, тораптар мен телімдер геофизикалық, геохимиялық, тау-кен және бұрғылау жұмыстарымен бағаланады. Пайдалы қазбалар үлгiсiне, физикалық қасиеттерiне, кен объектiлерiнiң орналасу тереңдiгi мен параметрлеріне қарай геологиялық барлау жұмыстарының неғұрлым тиiмдi кешендерi мен әдiстерi таңдалып алынады. Бастапқы жұмыстар перспективалы телiмдерде 100x20м желiсi бойынша кейiн перспективалы телімдерде тәптiштелiп 200х40м желiсi бойынша литогеохимиялық және жеңiл геофизикалық әдiстермен жүргiзiледi. Гравибарлау мен электрлі барлау объектiлердi бұрғылық iздеуге дайындау кезеңінде шағын көлемде жүргiзiледi. Анықталған геофизикалық және геохимиялық ауытқулар тереңдігі 200-300 метрге дейiнгi ұңғымаларда бұрғылық iздеудiң бiрнеше бейінімен бағаланады. Зерттеудiң сейсмикалық әдiстерiмен және ұңғымалар бұрғылау арқылы перспективалы мұнай-газ құрылымдарын бағалау көзделедi.
      Ескерту. 5.3-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.07.11. N 716 қаулысымен .

      5.3.1. Қатты пайдалы қазбаларды іздеу-бағалау жұмыстары
      2007 жылы 1:200000 масштабтағы алаңдарға жете геологиялық зерделеу жүргізудің және геологиялық материалдарды қорытудың нәтижесінде анықталған Қазақстанның Шығыс өңіріндегі перспективалық телімдердегі іздеу-бағалау жұмыстарын аяқтау күтіледі. Жұмыстардың нәтижесі мыстың, никельдің, полиметалдардың, сирек металдардың, алтын мен көмірдің болжамды ресурстарын бағалау болмақ. Таулы Маңғыстаудың Орталық Орск ауданында және Қаратау мегантиклинорийінің шегінде (Батыс Қазақстан), Глебовский және Баталы телімдерінде (Солтүстік Қазақстан), Снегирихин-Сакмар-Черноубинск алаңында, Тақыр-Қалжыр және Жаңа Снегирев телімдерінде (Шығыс Қазақстан), Ырғайты телімінде және Таспол кені алаңында (Оңтүстік Қазақстан) алтын, мыс, мырыш, қорғасын қорларының өсімін алу мақсатындағы іздеу-бағалау жұмыстары жалғастырылады. Мыс пен алтын қорларының өсімін алу мақсатында Бай кен алаңының шегінде (Орталық Қазақстан), Красноармейский (Солтүстік Қазақстан), Құлантөбе және Попутный (Оңтүстік Қазақстан) телімдерінде жұмыстарды жалғастыру жоспарлануда.
      Төменде іздеу-бағалау жұмыстарына неғұрлым тән объектілердің сипаттамалары келтіріледі.
      Глебовский телімі Жітіқара қаласынан солтүстік шығысқа қарай 30 км жерде орналасқан. Телімде ұзындығы 3-5 км, ені 300 - 500 м үш алтынды аймақ белгіленді. Олардың шегінде алтынның орташа құрамы 2,1-6,6г/т12 кен денелері айқындалды. Кен денелерінің қалыңдығы 1,5 м болған кездегі жайылу ұзындығы 500 м дейін, еңістенуі - 110 м дейінгі жерді алып жатыр. Кен денелері үстіңгі бетпен астасып жатыр. Телім алаңы 20 шаршы км. Жұмыстың мақсаты Жітіқара тау-кен ауданының минералдық-шикізаттық базасын нығайту болып табылады.
      Баталы телімі Қостанай облысының Денисов ауданында, Баталы темір жол станциясынан оңтүстік батысқа қарай 10 км жерде орналасқан. Кендену тастарамысты-сеппелі сипатқа ие және мысты порфир типінде берілген. Мыстың орташа құрамы 0,6 % шегінде. Кеннің жату тереңдігі 2,5 - 4,0 м, кенді алқаптың орташа қалыңдығы 36,2 м. Жұмыстардың мақсаты Батыс Қазақстанның мыс кенді өнеркәсібінің минералдық-шикізаттық базасын нығайту болып табылады.
      Ырғайты телімі Солтүстік Жоңғар ауданында Сарқант қаласынан солтүстік шығысқа қарай 150 км жерде орналасқан және Тентек, Жаманты, Ырғайты өзендерінің және перспективалық аллювийлік-проллювийлік шашылымдарын қамтиды. Құрамында кемінде 0,3 г/т алтыны бар 28 алтын көздерін табу болжамы жасалып отыр. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты инвесторлар тарту үшін экономикалық рентабельді алтын кені объектілерін анықтау болып табылады.
      Тақыр Қалжыр телімі Оңтүстік Алтай ауданында Зайсан қаласынан солтүстікке қарай 100 км жерде орналасқан. Алтынкенді тау жыныстарын табудың перспективасы Тақыр, Бала Қалжыр және Қалжыр өзендерінің бассейіндеріндегі су қойнауларында көп кездесетін аллювийлік-проллювийлік шөгінділермен байланысты. Жұмыс телімінің шегіндегі алтыны бар қабаттың қалыңдығы 5 м, алтынның орташа құрамы 300 мг/м ³ . Жұмыстардың мақсаты Кенді Алтайдың тау-кен ауданының минералдық-шикізаттық базасын нығайту болып табылады.
      Таспол кенді алқабы Ағалатас өзенінің сол жағалауында, Алматы қаласынан оңтүстік батысқа қарай 165 км жерде орналасқан. Кенді алқаптың шегінде қабаттасқан шор тасты алтынсульфидті метасоматикалық денелермен байланысты бірқатар алтын білінулері анықталды. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты инвесторлар тарту үшін экономикалық рентабельді алтын кені объектісін анықтау болып табылады.
      Красноармейский телімі Қостанай облысының Денисов ауданында, Баталы темір жол станциясының шегінде орналасқан. Кендену тастарамысты-сеппелі сипатқа ие және мысты порфир типінде берілген. Мыстың өнеркәсіптік құрамымен бірге минералдану аймақтарының қабаты 4-тен 20 м дейін ауытқиды. Ұңғымалар бойынша мыстың орташа құрамы 0,25 %-дан 1,22 %-ға дейін. Серіктес пайдалы компоненттері молибден (0,02 %), алтын 0,2 г/т. Жұмыстардың мақсаты Батыс Қазақстанның мыс кенді өнеркәсібінің минералдық-шикізаттық базасын нығайту болып табылады.
      Құлантөбе кен білінуі Алматы қаласынан солтүстік батысқа қарай 120 км жерде орналасқан. Кендену диоритті порфириттердің кіші интрузияларына орайластырылған, пропилиттелген порфириттердегі пиритизациялау және карбонаттау аймақтарымен байланысқан. Екі ұңғымадан құрамында 0,05-тен 5,6 г/т дейін бар, қалыңдығы 1-ден 12 м дейінгі 6 кен денесі табылды. Созылымы бойынша байқалған жоқ. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты - кейіннен тендерлік ұсыныстар жасап, әрі инвесторлар тарта отырып, экономикалық рентабельді алтын кені объектісін анықтау.
      Бай кен алаңы Қарағанды қаласынан оңтүстік шығысқа қарай 230 км жерде орналасқан. Кендену тастарамысты-сеппелі сипатқа ие және мысты порфир типінде берілген. Кенді бөліктің көлемі 500 х 850 м, 500 м дейінгі тереңдікте тексерілген. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты - кейіннен тендерлік ұсыныстар жасап, әрі инвесторлар тарта отырып, экономикалық рентабельді алтын кені объектісін анықтау.
      2008 жылы Орталық Орск ауданында және Таулы Маңғыстау, Қаратау мегантиклинорийі шегінде (Батыс Қазақстан), Глебовский және Баталы телімдерінде (Солтүстік Қазақстан), Снегирихинск-Сакмаринск-Черноубинск алаңында, Тақыр-Қалжыр және Жаңа Снегирев телімдерінде (Шығыс Қазақстан), Ырғайты телімінде және Таспол кен алаңында (Оңтүстік Қазақстан) алтын, мыс, мырыш, қорғасын қорларының өсімін алу мақсатындағы іздеу-бағалау жұмыстары аяқталады. Бай кен алаңының шегіндегі (Орталық Қазақстан), Красноармейский (Солтүстік Қазақстан), Құлантөбе және Попутный (Оңтүстік Қазақстан) телімдеріндегі жұмыстар жалғастырылады. Мыс, полиметалл және алтын қорларының өсімін алу мақсатында Селекциялық кен аймағының қанаттарында, Тұран, Қарғаоба (Шығыс Қазақстан) және Солтүстік Леонидовский (Солтүстік Қазақстан), Заречный (Орталық Қазақстан) телімдерінде және Қастек кен алаңында (Оңтүстік Қазақстан) іздеу-бағалау жұмыстарын орындау жоспарланып отыр.
      Төменде іздеу-бағалау жұмыстарына неғұрлым тән объектілердің сипаттамалары келтіріледі.
      Тұран телімі Ақмола облысында Васильковский кен алаңынан солтүстік батысқа қарай 25 км жерде орналасқан. Телім шегінде: Орталық және Оңтүстік деп аталатын 2 кен аймағы анықталған. ұзындығы 2 км, қалыңдығы 10-70 м болатын Орталық аймағы көбірек зерттелген. Аймақтың еңісіне қарай 270 м терендікке тексерілген. Кен аралықтарындағы алтынның құрамы 19 г/т жетеді. Жұмыстардың мақсаты Васильковский тау-кен ауданының минералдық-шикізаттық базасын нығайту болып табылады.
      Қарғаоба телімі Өскемен қаласынан оңтүстікке қарай 280 км жерде орналасқан. Кендену тастарамысты-сеппелі сипатқа ие және бөлінісі жағынан мысты порфир типінде берілген. Алғашқы жүздеген метр қалыңдықтағы минералдандырылған аймақтар 1000 м қашықтыққа тексерілген. Кен қиылыстарындағы мыстың құрамы 0,1-ден 1,5%-ға дейін. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты - кейіннен тендерлік ұсыныстар жасап, әрі инвесторлар тарта отырып, экономикалық рентабельді мыс кені объектісін анықтау.
      Солтүстік Леонидовский телімі Қостанай қаласынан оңтүстік батысқа қарай 180 км жерде орналасқан. Телім шегінде орташа қалыңдығы 50 - 70 м алтынды желілік кебу қыртысы кеңінен дамыған. Олардың шегінде алтынның құрамы 0,5-тен 20 г/т дейінгі созылып жатқан бастапқы және қайталама шашырау ореолдары анықталған. Жұмыстардың мақсаты Жітіқара тау-кен ауданының минералдық-шикізаттық базасын нығайту болып табылады.
      Заречный телімі Қарағанды облысында Баршын аудан орталығынан оңтүстік батысқа қарай 35 км жерде орналасқан. Іздеу жұмыстарының нәтижелері бойынша телімнің шегінде қалыңдығы 4-тен 29 м дейінгі құрамында 0,5 %-дан 1,13 %-ға дейін мыс бар кен денелері анықталды. Кен 0,4 - 5 г/т шегіндегі алтынды қамтиды. Жұмыстардың мақсаты Жезқазған тау-кен ауданының минералдық-шикізат базасын нығайту болып табылады.
      2009 жылы Бай кен алаңының шегіндегі (Орталық Қазақстан), Красноармейский (Солтүстік Қазақстан), Құлантөбе және Попутный (Оңтүстік Қазақстан) телімдеріндегі жұмыстарды аяқтау көзделіп отыр. Селекциялық кен аймақтарының қанаттарында, Тұран, Қарғаоба (Шығыс Қазақстан) және Солтүстік Леонидовский (Солтүстік Қазақстан), Заречный Орталық Қазақстан) телімдерінде және Қастек кен алаңында (Оңтүстік Қазақстан) іздеу-бағалау жұмыстары жалғастырылады. Солтүстік Қазақстанда - Константинов алаңында, Клочков телімінде, Володар кен аймағының шегінде; Оңтүстік Қазақстанда - Қушоқы, Аюсай және Адыр кен білінулерінде, Карстовый және Мыңшұқыр-Күмісті телімдерінде; Шығыс Қазақстанда - Тұз кен орнында, Вавилон кен алабында, Мырзағұл телімінде; Орталық Қазақстанда - Жангелдин кен алабында алтынды, мысты, полиметалды және басқа да сирек металдарды іздеу-бағалау жұмыстарын орындау жоспарланып отыр.
      Төменде іздеу-бағалау жұмыстарына неғұрлым тән объектілердің сипаттамалары келтіріледі.
      Тұз кен орны Шығыс Қазақстан облысында Саяқ қаласынан шығысқа қарай 180 км жерде орналасқан. Кен орнының шығыс қапталында ұзындығы 4 км орлармен құрамында 4-тен 38 г/т дейін алтыны бар кен аршылған. Кендену магмалық брекчияларға орайластырылған. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты - кейіннен тендерлік ұсыныстар жасап, әрі инвесторлар тарта отырып, экономикалық рентабельді алтын кені объектілерін анықтау.
      Қушоқы кен білінуі Алматы қаласынан солтүстік батысқа қарай 150 км жерде орналасқан. Алтын және алтын-сульфидті кендену гранодиориттер штогының экзоконтактысына орайластырылған. Штоктың шегінде және оның перифериясы бойынша мыстың, қорғасын мен мырыштың қайталама ореолдары анықталды. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты - кейіннен тендерлік ұсыныстар жасап, әрі инвесторларды тарта отырып, экономикалық рентабельді алтын кені объектісін анықтау.
      Мыңшұқыр-Күмісті телімі Оңтүстік Қазақстан облысындағы Үлкен Қаратаудың солтүстік шығыс жақ баурайында Шымкент қаласынан батысқа қарай 25 км жерде орналасқан. Үлкен көлемдегі шашылымдарды анықтау перспективалары мұнда Шобан, Күмісті, Ранг және Алтынтаусай өзендерінің шығарынды конустарымен байланысты. Шығарынды конустардың алтынға қанықтығы 10 км дейінгі қашықтыққа тексерілген. Алтынның бөлінуі сорғаламалы. Байытылған сорғаламадағы алтынның құрамы 0,4-0,5 г/м. Жүргізілетін жұмыстардың мақсаты - кейіннен тендерлік ұсыныстар жасай, әрі инвесторларды тарта отырып экономикалық рентабельді алтын кені объектісін анықтау.
      Вавилон кен алабы Семей қаласынан шығысқа қарай 70 - 80 км жерде орналасқан. Кен алаңының көлемі 49 шаршы км құрайды және Вавилон мыс кен орнын, бірқатар мыс-пирротинді кен білінулері мен минералдандыру нүктелерін қамтиды. Вавилон кен орны, тұтас кен алаңы ретінде, полиметалдарға, алтынға, күміске, платина тобының металдарына бағаланған жоқ. Жұмыстардың мақсаты Кенді Алтайдың мыс кенді өнеркәсібінің минералдық-шикізаттық базасын нығайту болып табылады.
      Ескерту. 5.3.1.-тарау жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29 N 1402 , өзгерту енгізілді - 2008.06.28 N 640 Қаулыларымен.

      5.3.2. Көмірсутекті шикізатты іздеу жұмыстары.
      Бағдарламада мыналар көзделеді:
      2007 жылы - мұнай мен газды одан әрі іздеуге арналған перспективалық телімдерді табу мақсатында Шалқар аймағының шегінде геологиялық-геофизикалық материалдарды кешенді пайымдауды аяқтау және Теңіз ойпатының оңтүстік шығыс бөлігіндегі Мұзбел телімінде іздеу жұмыстарын аяқтау; Каспий маңы ойпатының орталық бөлігіндегі Бекет-Бесоба телімінің шегінде жұмыстарды жүргізу көзделіп отыр;
      2008 жылы - Мұзбел теліміндегі жұмыстарды аяқтау және Бекет-Бесоба теліміндегі жұмыстарды жалғастыру, Үстірт Бұзашы шөгінді бассейнінде іздеу-барлау жұмыстарын бастау;
      2009 жылы - Бекет-Бесоба телімінің шегінде және Үстірт Бұзашы шөгінді бассейнінде іздеу-барлау жұмыстарын аяқтау, Ертіс жағалауы, Іле, Сырдария шөгінді бассейндерінде геологиялық барлау жұмыстарын бастау.
      Ескерту. 5.3.2.-тарау жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.

      5.3.3. Жер асты суларын іздеу-барлау жұмыстары.
      Бағдарламада мыналар көзделеді:
      2007 жылы - 152 ауылдық елді мекенді сумен қамтамасыз етуге арналған іздеу-барлау жұмыстарын аяқтау және 197 ауылдық елді мекенге арналған жұмыстарды жалғастыру;
      Жаркент қаласы телімінің геотермальді суларының пайдалану қорларын анықтау және бағалау үшін іздеу-барлау жұмыстарын бастау;
      2008 жылы - 197 ауылдық елді мекенді сумен қамтамасыз етуге арналған іздеу-барлау жұмыстарын жүргізуді аяқтау және 108 ауылдық елді мекенге арналған жұмыстарды бастау;
      топтық су құбырларды сумен қамтамасыз ету үшін Қызылорда облысындағы Толағай кен орнында (Бердікөл және Құсамансай) Оңтүстік Қазақстан облысындағы Шардара кен орнында жер асты су қорларын толық барлауды және қайта бекітуді бастау;
      Жаркент қаласы телімінің жер асты геотермальді суларының пайдалану қорларын анықтау және бағалау үшін іздеу-барлау жұмыстарын аяқтау;
      2009 жылы - 108 ауылдық елді мекенді сумен қамтамасыз етуге арналған іздеу-барлау жұмыстарын жүргізуді аяқтау және 256 ауылдық елді мекенге арналған жұмыстарды бастау;
      топтық су құбырларды сумен қамтамасыз ету үшін Қызылорда облысындағы Толағай кен орнында (Бердікөл және Құсамансай ) Оңтүстік Қазақстан облысындағы Шардара кен орнында жер асты су қорларын толық барлауды және қайта бекітуді аяқтау;
      топтық су құбырын сумен қамтамасыз ету үшін Қызылорда облысындағы Жиделі кен орнында жер асты су қорларын толық барлауды және қайта бекітуді бастау, Арыс және Түркістан телімдеріндегі жер асты геотермальді сулардың пайдалану қорларына бағалау үшін іздеу-барлауды бастау;
      барланған жер асты су кен орындарын (телімдерін) түгендеу.
      Ескерту. 5.3.3.-тарау жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.
      5.4. Минералдық-шикiзаттық база мен жер қойнауын пайдаланудың мониторингi
      Минералдық-шикiзаттық база мен жер қойнауын пайдаланудың мониторингi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1997 жылғы 27 қаңтардағы N 106 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасындағы жер қойнауының мемлекеттiк мониторингi туралы ережеге сәйкес жүзеге асырылатын жер қойнауының мемлекеттiк мониторингiнiң құрамдас бөлiгi болып табылады.
      1999 жылдан бастан Қазақстан Республикасының минералдық-шикізаттық кешенiн дамытуды болжау және 2030 жылға дейiнгi кезеңге арналған минералдық-шикiзаттық базаның жай-күйiн модельдеу жөнiнде жұмыс жүргiзiлуде. Осы бағыт шеңберiнде қорғасын, мырыш, мыс, алтын, темiр (2000 жылы), барит, фосфор, марганец, бокситтер, көмiр (2001 жылы), мұнай, газ, конденсат (2002 жылы), хром, никель, тантал, ниобий, уран, агрономиялық кендер (2003 жылы), вольфрам, молибден, қалайы, бериллий, литий, кобальт (2004 жылы), алмас, цирконий, талшықтас, бор (2005 жыл), магний, ванадий, күмiс, висмут (2006 жыл) бойынша жұмыстар аяқталды.
      Қазақстан Республикасының минералдық-шикiзат базасының мониторингi Қазақстанның минералдық-шикізат базасын молықтыруды болжау мiндеттерiн шешу үшiн осының алдындағы 20 жылдық кезеңдi шола отырып, анықтамалық-талдамалық жүйе негiзiнде пайдалы қазбалардың 35 түрi бойынша жүзеге асырылады. Анықтамалық-талдамалық жүйенi жаңғырту және оны жаңа деректермен үнемi толықтырып отыру көзделедi. Қатты пайдалы қазбалар мен көмiрсутек шикiзаты бойынша Қазақстан аумағындағы лицензиялық және тендерлiк объектiлер бойынша мониторингiлiк карталарды тоқсан сайын жаңарту, редакциялау мен шығару жүргiзiлуде, Қазақстан Республикасының негiзгi минералдық шикiзат түрлерiнiң жай-күйi туралы анықтамалық-талдамалық материалдарды дайындау жүргiзiледi, жер қойнауын мемлекеттiк сараптауды қамтамасыз ету үшiн нормативтiк-техникалық құжаттарды әзiрлеу жүзеге асырылады.
      2007 жылдан бастап Астана қаласының тұрғын үй құрылысын қамтамасыз ету үшiн құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң шикiзат базасын бағалау, сирек элементтердiң минералдық-шикiзат базасын болжау мақсатында Қазақстанның граниттiк формацияларының кендiлiгiн бағалау, Қазақстан Республикасының аумағын жер қойнауындағы минералдық-шикiзат құны бойынша аудандастыру көзделедi.
      Ескерту. 5.4.-кіші бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2006.08.22. N 799 , өзгерту енгізілді - 2007.12.29. N 1402 Қаулыларымен.
      5.5. Жер асты сулары мен қауіпті геологиялық үдерістердің мониторингі.
      Бағдарламада мыналар көзделеді:
      2007 жылы - 5005 бақылау пунктінде, оның ішінде Алматы, Шалқар және Зайсан полигондарының жер сілкіністерінің хабаршыларын зерттеу пункттерінде, 3 жер асты суларының техногендік ластану полигонында (Елек, Мырғалымсай-Түркістан және Қошқарата) жер асты суларының мониторингін жүргізу, Атырау (Құлсары) және Маңғыстау (Жетібай) облыстарында 2 жер сілкіністерінің хабаршыларын зерттеу бекетін құру, 1 жер асты суларының техногендік ластану мониторингі полигонын құру (Рудный-Қостанай), 15 бекетте қауіпті геологиялық үдерістерге бақылау жүргізу, 35 бекет пен 2 полигонда (Ертіс және Қаскелең-Талғар) бақылаулар құру және жүргізу, "Геолинк", жер асты суларының мемлекеттік су кадастры жүйесінде мониторинг дерекқорын жүргізу, Қазақстан Республикасының Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы мемлекеттік ақпарат банкінің құрамында "Жер асты сулары" ақпараттық-талдамалық шағын жүйені дамытуды жалғастыру, мемлекеттік бақылау пункттеріне бөлінетін жерлерді ресімдеуді аяқтау;
      жер асты суларына және қауіпті геологиялық үдерістерге мониторинг жүргізуді алып жүру (қашықтықтан зерттеу әдістерін пайдалана отырып, мониторингіні бағдарламалық, техникалық, ақпараттық және картографиялық қамтамасыз ету, ластануды қоса алғанда, сумен қамтамасыз етуді, жер асты суларының ресурстары мен жай-күйін бағалау, гидрогеологиялық объектілердің автоматтандырылған тұрақты жұмыс істейтін модельдерін құру, өзендердің бассейндері бойынша гидрогеологиялық карталарды қоса алғанда, тақырыптық карталар жасау және шығару, аумақтарды аудандастыру, нормативтік құжаттарды әзірлеу);
      2008 жылы - 5000 бақылау пунктінде және Алматы мен Шалқар полигондарының жер сілкіністерінің 13 хабаршыларын зерттеу пункттерінде, Зайсан, Құлсары, Жетібай бекеттерінде, 4 жер асты суларының техногендік ластану полигонында (Елек, Мырғалымсай-Түркістан, Қошқарата, Семей) жер асты суларының мониторингін жүргізу, Рудный-Қостанай жер асты суларының техногендік ластану полигонында, 42 бекетте және 2 полигонда (Ертіс және Қаскелең-Талғар) қауіпті геологиялық үрдістерге бақылаулар құру және жүргізу, "Геолинк", жер асты суларының мемлекеттік су кадастры жүйесінде мониторинг дерекқорын жүргізу, Қазақстан Республикасының Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы мемлекеттік ақпарат банкінің құрамында "Жер асты сулары" ақпараттық-талдамалық шағын жүйені дамытуды жалғастыру;
      жер асты суларына және қауіпті геологиялық үдерістерге мониторинг жүргізуді қамтамасыз ету (қашықтықтық зерттеу әдістерін пайдалану арқылы мониторингіні бағдарламалық, техникалық, ақпараттық және картографиялық қамтамасыз ету, ластануды қоса алғанда, сумен қамтамасыз етуді, жер асты суларының ресурстары мен жай-күйін бағалау, гидрогеологиялық объектілердің автоматтандырылған тұрақты жұмыс істейтін модельдерін құру, өзендердің бассейндері бойынша гидрогеологиялық карталарды қоса алғанда, тақырыптық карталар жасау және шығару, аумақтарды аудандастыру, нормативтік құжаттарды әзірлеу);
      2009 жылы - 5000 бақылау пунктінде және Алматы мен Шалқар полигондарының жер сілкіністерінің 13 хабаршыларын зерттеу бекеттерінде, Зайсан, Құлсары, Жетібай бекеттерінде, 4 жер асты суларының техногендік ластану полигонында (Елек, Мырғалымсай-Түркістан, Қошқарата, Семей) жер асты суларының мониторингін жүргізу, Рудный-Қостанай жер асты суларының техногендік ластану полигонында, 42 бекетте және 2 полигонда (Ертіс және Қаскелең-Талғар) қауіпті геологиялық үрдістерге бақылаулар құру және жүргізу, "Геолинк", жер асты суларының мемлекеттік су кадастры жүйесінде мониторинг дерекқорын жүргізу, Қазақстан Республикасының Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы мемлекеттік ақпарат банкінің құрамында Жер асты сулары" ақпараттық-талдамалық шағын жүйені дамытуды жалғастыру;
      жер асты суларына және қауіпті геологиялық үдерістерге мониторинг жүргізуді алып жүру (қашықтықтық зерттеу әдістерін пайдалана отырып, мониторингіні бағдарламалық, техникалық, ақпараттық және картографиялық қамтамасыз ету, ластануды қоса алғанда, сумен қамтамасыз етуді, жер асты суларының ресурстары мен жай-күйін бағалау, гидрогеологиялық объектілердің автоматтандырылған тұрақты жұмыс істейтін модельдерін құру, өзендердің бассейндері бойынша гидрогеологиялық карталарды қоса алғанда, тақырыптық карталар жасау және шығару, аумақтарды аудандастыру, нормативтік құжаттарды әзірлеу).
      Ескерту. 5.5.-кіші бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.

      5.6. Геологиялық зерттеулерді ақпараттық-техникалық қамтамасыз ету

      Ескерту. 5.6.-бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.

      Геология саласының тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы толық, шынайы және жедел ақпарат қажет. Қазіргi уақытта жинақталған геологиялық-геофизикалық және талдамалық ақпараттың 90%-ға жуығы әлi күнге дейiн қағаз күйiнде сақталуда әрi тозуда, көбiнесе қалпына келтiрiлмейдi. Әлемнің озық елдерi, iс жүзінде ақпараттың түрлерiн, соның iшінде геологиялық та есепке алу, сақтау мен толықтыруды толық автоматтандыруға көштi. Минералдық-шикiзаттық база Қазақстан экономикасының стратегиялық негiзi екенiн ескере отырып, геологиялық ақпаратты қағаздан магниттiк-сандық негiзге көшiру әрi жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы ақпараттың мемлекеттік компьютерлiк банкінің бiрыңғай жүйесiн құру қажеттiгi әлдеқашан пiсiп-жетілдi. Осы жүйенің көмегiмен мынадай міндеттep шешiлетiн болады:
      жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы ақпараттық компьютерлiк банкiн құру әрi серпіндi жүргiзу;
      жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы ақпараттық компьютерлiк банкiн рұқсатсыз енуден қорғауды қамтамасыз ету;
      нәтижесiн мәтiн, кесте және графика нысандарында берiп, ақпаратты автоматтандырылған кешендi өңдеу мен талдау;
      әртүрлi сатылық деңгейде (жергілiктi, аймақтық және республикалық) салалық міндеттер шешу үшiн автоматтандырылған технологиялар әзiрлеу әрi енгiзу;
      жер қойнауы мен жер қойнауын пайдаланудың автоматтандырылған мониторингiн жүзеге асыру, геологиялық ақпарат ағындарын басқару;
      жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы деректер банкін дамыту шеңберiнде қазiргі заманғы компьютер кешендерi мен бағдарламалық құралдарын сатып алу;
      Республикалық геологиялық қорда сақталатын мәтіндік және сызбалық геологиялық материалдардың компьютерлік мұрағаттануын жүргізу және алғашқы геологиялық ақпаратты сандық тасымалдаушыларға ауыстыру;
      жер қойнауы туралы деректер банкінің ақпараттық жүйесін сүйемелдеу;
      Геологиялық ақпаратты қалыптастыруды "Қазгеоақпарат" республикалық геологиялық ақпарат орталығы орындайды, ол Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитетiнiң қарауында әрi Қазақстан Республикасының минералдық-шикiзаттық кешенiнiң жай-күйiн талдау, геологиялық ақпаратпен қамтамасыз ету, жер қойнауын пайдалануды тiркеу, жер қойнауын пайдалану мониторингi, жер қойнауын пайдаланушылар қызметiнiң нәтижелерiн мемлекеттiк статистикалық есепке алу, жер қойнауы туралы ақпаратты жинау, сақтау әрi пайдалануға беру, жер қойнауы туралы деректердің мемлекеттiк компьютерлiк банкiн құру мен жүргізу жөніндегі басты үйлестiру орталығы болып табылады.
      Көрсетілген мiндеттердi "Қазгеоақпарат" республикалық геологиялық ақпарат орталығы тұрақты негізде орындайды және олар осы Бағдарламада 2010 жылға дейiн қоса алғанда жоспарланады.
      Ескерту. 5.6.-бөлімшеге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.07.11. N 716 , 2007.12.29. N 1402 Қаулыларымен.
      5.6.1. Мұнай мен өздігінен асып төгілетін ұңғымаларды жою және консервациялау
      Жұмыстар Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 21 шілдедегі N 1019 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында қатты пайдалы қазбалар, мұнай, газ, жер асты сулары кен орындарын әзірлеу кезінде жер қойнауын қорғаудың бірыңғай ережесінің 139-тармағына сәйкес жүргізіледі.
      2007 жылы - Каспий теңізінің су басып кеткен аймағындағы 8 мұнай ұңғымасын, өздігінен асып төгілетін гидрогеологиялық ұңғыманы жою және консервациялау.
      2008 жылы - Каспий теңізінің су басып кеткен аймағындағы 4 мұнай ұңғымасын, 73 өздігінен асып төгілетін гидрогеологиялық ұңғыманы жою және консервациялау.
      2009 жылы - Каспий теңізінің су басып кеткен аймағындағы 8 мұнай ұңғымасын, 146 өздігінен асып төгілетін гидрогеологиялық ұңғыманы жою және консервациялау.
      Ескерту. 5.6.1.-кіші бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29 N 1402 , өзгерту енгізілді - 2008.08.20 N 761 Қаулыларымен.

      5.7. Геология саласының басым бағыттарын ғылыми-техникалық қолдау
      Саланы ғылыми қамтамасыз ету әлемдiк технологияларды пайдаланылып, ғалымдардың жетiстiктерiне негiзделетiн болады.
      Негізгi назар мыналарға аударылады:
      Пайдалы қазбалар кен орындарын болжау, iздеу және бағалау әдiстерiн ғылыми негiздеуге, жаңа буындағы болжау-iздеу технологияларын жасауға, оларды әлемдiк деңгейдегi тауар өнiмi деңгейіне жеткiзуге;
      Жаңа теориялық ұғымдар мен әдiснамалық көзқарастар тұрғысынан металлогениялық талдауды жетiлдіруге;
      Көмiрсутекті шикiзат, қатты пайдалы қазбалар мен жер асты сулары кен орындарын қалыптастыру процестерiнiң модельдерiн әзiрлеуге;
      қазiргі заманғы компьютерлiк технологияларды қолданып, мұнай, газ және басқа да кендер бар аудандар, тораптар, алаңдарды болжау карталарын жасау және басып шығару;
      геологиялық өндiрiстi әлемдiк стандарттарға сай жаңа жабдықтармен, аппаратурамен және технологиямен қамтамасыз ету.

6. Қажеттi ресурстар мен оларды қаржыландыру көздерi

      Бағдарламаны қаржыландыру республикалық бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады. Бұл ретте қаржыландырудың жыл сайынғы көлемi тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджеттi қалыптастыру кезiнде нақтыланады.
      Бағдарламаны iске асыруға бағытталған жоспарланған жұмыстар мен оларды жылдар бойынша қаржыландырудың көлемдерi қоса берілiп отырған кестеде көрсетiлген.

     Ескерту. 6-бөлімге қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің
2007.12.29 N 1402 , өзгерту енгізілді - 2008.08.20 N 761 , 2009.04.30. N 619 Қаулыларымен.

       2006-2009 жылдарға арналған геологиялық барлау
                    жұмыстарының кестесі

кестенің жалғасы

7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер

      Ескерту. 7-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.07.11. N 716 қаулысымен , 2006.08.22. N 799 қаулысымен .

      1. 1:200000 масштабтағы алаңдарды жете геологиялық зерттеу нәтижесiнде 2010 жылға қарай Жер туралы ғылымдар саласындағы қазiргi заманғы ғылыми көзқарастар мен жетiстiктерге сәйкес жаңа буынның геологиялық негiзiн жасау көзделедi. Зерттелген алаңдар шегiнде минералдық шикiзаттардың алуан түрлерiнiң болжамды ресурстары анықталатын; әр түрлi геологиялық құрылымдардың металдылық перспективасы белгiленетiн; пайдалы қазбалар кен орындарын анықтауға перспективалы телiмдер бөлiнетiн болады.
      2007 жылы Семей полигонының шығыс жиектеуі, Кенді Алтайдың Ресеймен шектес аудандары, солтүстік Жоңғар (Текелі тау-кен ауданы), Орталық Қаратау, Жәйрем-Үшқатын, Жітіқара тау-кен аудандары шегіндегі 1:200000 масштабтағы алаңдарды жете геологиялық зерттеу аяқталады.
      2008 жылы Мұғаджар, Көкшетау, Жезқазған, Батыс Қалба, Қаратау тау-кен аудандары, Шыңғыс-Тарбағатай металлогендік белдемі шегіндегі 1:200000 масштабтағы алаңдарды жете геологиялық зерттеу аяқталады.
      2009-2010 жылдар кезеңiнде 1:200000 масштабтағы алаңдарды геологиялық жете зерттеу жұмыстары, негiзгi тау-кен-өнеркәсiп аудандарын қамтитын және 1:200000 масштабтағы алаңдарға жете геологиялық зерттеу жұмыстарын жүргiзу үшiн қолайлы Қазақстан аумағының көп бөлiгiнде аяқталатын болады. Нәтижесiнде түрлi аймақтардың геологиялық құрылымы туралы қазiргi ғылыми көзқарасқа жауап беретiн геологиялық негiз жасалатын болады. Барлық зерттелген аумақтарда пайдалы қазбалардың болжамды ресурстары айқындалатын, бәсекеге қабiлеттi минералдық шикiзаттың жаңа кен орындарын табу мақсатында жер қойнауын одан әрi зерттеудiң негiзгi бағыттары қалыптасатын болады.
      Ескерту. 1-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.
      2. Геологиялық-минерагендiк картаға түсiрудi жүргiзу нәтижесiнде кенденудiң түрлi типтерiнiң минерагендiк карталары, iздеу жұмыстарының одан арғы бағыты бойынша болжам мен ұсынымдар карталары жасалатын болады.
      2008 жылы алтын-полиметалдық және сирек металдық кендену объектілерінің анықталуы күтіліп отырған Темірлік-Тұйық алаңының және алтын-полиметалдық және мысты порфирлік кенденуі басым Ақбастау-Қосмұрын металлогендік аймағының геологиялық-минерагендік картаға түсірілуі аяқталады.
      Ескерту. 2-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.
      3. Қазiргi заманғы технологияларды пайдалану негiзiнде минералдық шикiзат әлемдiк рыногының талаптары ескерiле отырып, мемлекеттік теңгерiмдегi пайдалы қазбалар қорын геологиялық-экономикалық қайта бағалау жүргізiледi.
      4. 2007 жылы 1:200000 масштабтағы алаңдарға жете геологиялық зерттеу жүргізудің және геологиялық материалдарды қорытудың нәтижесінде анықталған Қазақстанның Шығыс өңіріндегі перспективалы телімдердегі іздеу-бағалау жұмыстарын аяқтау күтіледі. Жұмыстардың нәтижесі мыстың, никельдің, полиметалдың, сирек металдардың, алтын мен көмірдің болжамды ресурстарын бағалау болмақ.
      2008 жылы Кенді Маңғыстаудың Орталық Орск ауданында және Қаратау мегантиклинорийінің шегінде (Батыс Қазақстан), Глебовский және Баталы телімдерінде (Солтүстік Қазақстан), Снегирихинск-Сакмаринск-Черноубинск алаңында, Тақыр-Қалжыр және Жаңа Снегирев телімдерінде (Шығыс Қазақстан), Ырғайты телімінде және Таспол кен алаңында (Оңтүстік Қазақстан) алтын, мыс, мырыш, қорғасын қорларының өсімін алу мақсатындағы іздеу-бағалау жұмыстары аяқталады.
      2009 жылы Бай кен алаңының шегінде (Орталық Қазақстан), Красноармейский (Солтүстік Қазақстан), Құлантөбе және Попутный (Оңтүстік Қазақстан) телімдерінде мыс пен алтын қорларының өсімін алу мақсатындағы іздеу-бағалау жұмыстары аяқталады.
      Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29. N 1402 Қаулысымен.
      5. Жер қойнауы тереңдегі құрылымын зерттеу жөнiндегi геофизикалық зерттеулер нәтижесiнде кеннiң құралуы мен пайдалы қазбалар кен орындарының орналасуының заңдылықтарын анықтау үшiн ақиқатты материалдар алынады.
      6. "Ауыз су" бағдарламасын iске асыру шеңберiнде жүргiзiлген гидрогеологиялық iздеу-барлау жұмыстары нәтижесiнде (Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 23 қаңтардағы N 93 қаулысымен бекiтiлген) елдi мекендер сапалы жер асты ауыз суының кепілді қорларын алады.
      7. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелерi бойынша көмірсутекті шикiзаттың, мыс, қорғасын, мырыш, алтын, сирек кездесетін металдар орналасуының аймақтық және жергілiктi заңдылықтары анықталады.
      8. Геология саласын компьютерлендiру жөнiндегi жұмыстардың нәтижесiнде Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы мемлекеттiк компьютерлiк деректер банкi әзiрленедi, мұның өзi геологиялық ақпаратты автоматтандырылған есепке алу, сақтау мен толықтыру, пайдалы қазбалар мемлекеттік қорларының мониторингi мен жер қойнауын геологиялық зерттеудi қамтамасыз етедi.
      9. Режимдiк қадағалау жүргiзу нәтижелерi бойынша жер қойнауының жай-күйiне, соның iшiнде ауыз суға арналған кен орындарындағы жер асты суларына баға берiлетiн, кадастр жасалатын және жер асты суларына, жер асты суларының ластануы, құнарсыздануы мен өзге де әсер ету көздерiне есеп жүргiзiлетiн; жер асты сулары мен қауiптi геологиялық процестердiң мемлекеттiк мониторингi ақпараттық компьютерлiк жүйесiнiң дерекқоры жасалатын; жер қойнауының, соның iшiнде бас тоғандар мен кен орындарында жер асты суларының жай-күйiне, ластануы мен құнарсыздануына, олардың ластану көздерiне мемлекеттік бақылау жүргiзу күшейтiлетiн; жер асты суларының жай-күйiне баға берiлетiн болады.
      9-1. Өңiрлiк гидрогеологиялық және инженерлiк-геологиялық зерттеулер нәтижесiнде жер асты суларының таралуы мен қалыптасуының аймақтық заңдылығы анықталатын, iздеу-бағалау жұмыстарын жүргiзуге арналған перспективалы телiмдер контурланатын, жер асты суларының ластану алаңдары мен телiмдерi және басқа да қауiптi геологиялық процестердiң көрiнiсi айқындалатын, Қазақстанның өндiрiстiк күштерiн орналастыра отырып, ел халқының мекендеу схемасын және аудандық жоспарды негiздеу бойынша нақты графикалық және картографиялық материалдар жасалатын болады.
      10. Геологиялық барлау өндiрiсiн әлемдiк стандарттарға сай техникалық құралдармен және технологиялармен қамтамасыз ету, қазiргi заманғы зертханалық-талдау базасын жасау геология саласында импорт алмастыру мемлекеттiк саясатын iске асыруға жәрдемдеседі.

        8. Елдің минералдық-шикізаттық кешенінің ресурстық
          базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған
     бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

      Ескерту. 8-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29
N 1402 , өзгерту енгізілді - 2008.06.28 N 640 , 2008.08.20 N 761 , 2009.04.30. N 619 Қаулыларымен.

Ескертпе : жаңа перспективалық телімдер анықталған жағдайда
          Іс-шаралар жоспарына түзетулер енгізіледі
          аббевиатуралардың толық жазылуы:
      ЭМРМ - Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық
             ресурстар министрлігі;
      ТЖМ  - Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі;
      АШМ  - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі;
      ҚОҚМ - Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау
             министрлігі.

9. Бағдарламаға қосымшалар

      Ескерту. 9-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.12.29.
N 1402 Қаулысымен.

      1. 2003-2009 жылдары 1:200000 масштабтағы жете геологиялық зерттеу алаңдарын орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      2. 2003-2009 жылдары өңірлік гидрогеологиялық және инженерлік геологиялық зерттеулерді орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      3. 2006-2009 жылдары 1:200000 масштабтағы геологиялық-минерагендік картаға түсіру объектілерін орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      4. 2007-2009 жылдары қатты пайдалы қазбалар, көмірсутекті шикізат кен орындарын іздестіруге арналған телімдерді орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      5. Ауылдық елді мекендерді 2007-2009 жылдары сумен қамтамасыз ету үшін іздеу-барлау жұмыстарының телімдерін орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      6. 2003-2007 жылдары жер асты сулары мен қауіпті геологиялық процестер мониторингі мемлекеттік қадағалау желілерінің пункттерін, бекеттерін және полигондарын орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      7. 2008-2009 жылдары жер асты сулары мен қауіпті геологиялық процестер мониторингі мемлекеттік қадағалау желілерінің пункттерін, бекеттерін және полигондарын орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      8. 2007-2009 жылдары өздігінен асып төгілетін, жойылатын гидрогеологиялық ұңғымаларды орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз
      9. 2007-2009 жылдары жойылуға жататын мұнай және газ ұңғымаларын орналастыру схемасы. Қағаз мәтіннен қараңыз