Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

      "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес және қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есебін жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:

      1. Қоса беріліп отырған Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

      2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      3. Осы қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есебін жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2008 жылғы 28 қарашадағы № 98 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5433 тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық
1-тарау. Жалпы ережелер

      Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       1. Осы Нұсқаулық "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы және "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының заңдарына, Қазақстан Республикасының өзге нормативтік құқықтық актілеріне және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес әзірленді.

      2. Осы Нұсқаулық (бұдан әрі – осы Нұсқаулық) бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының (бұдан әрі – жинақтаушы зейнетақы қорлары), банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың (бұдан бұрын еншілес банк болған заңды тұлғаны қоспағанда), сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының, сақтандыру брокерлерiнiң, бағалы қағаздар нарығының кәсiби қатысушыларының, арнайы қаржы компанияларының және микроқаржы ұйымдарының (бұдан әрi – ұйым) меншiктi ақшаны салымдарға, заемдарға, бағалы қағаздарға, туынды құралдарға, тазартылған қымбат металдарға, шетел валютасына орналастыру операцияларының, хеджирлеу операцияларының, сондай-ақ РЕПО және керi РЕПО операцияларының бухгалтерлiк есебін жүргiзуді нақтылайды.

      Осы Нұсқаулықтың 4, 7, 9, 10 және 11-тараулары исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына қолданылмайды.

       3. Осы Нұсқаулықта халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес мәміле жасау күнгі және мәміле бойынша есеп айырысу күнгі қаржы активтерін сатып алу және сату мәмілелерін есепке алу әдісі қолданылады. Осы тармақта көрсетілген қаржы активтерін сатып алу және сату мәмілелерін есепке алу әдістерінің бірін таңдау ұйымның есеп саясатында айқындалады.

      4. Осы Нұсқаулыққа және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасына қайшы келмейтін қосымша бухгалтерлік жазбалар жасауға жол беріледі.

      Шетел валютасын, қаржы құралдарын, тазартылған қымбат металдарды, туынды қаржы құралдарын және басқа да активтерді валюталарды айырбастаудың нарықтың бағамының өзгеруімен немесе олардың әділ құнының ұйымдардың жүргізілетін операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізуді реттейтін ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен іске асырылған және іске асырылмаған кірістер мен шығыстар деп бөлмей өзгеруімен байланысты қайта бағалаудан болған кірістер мен шығыстар сомаларын көрсетуге жол беріледі.

2-тарау. Осы Нұсқаулықта пайдаланылатын негізгі ұғымдар

      Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       5. Осы Нұсқаулықта мынадай ұғымдар пайдаланылады:

      1) борыштық бағалы қағаздар - бағалы қағаздар иесінің эмитенттен шығару талаптарымен белгіленген мөлшерде және мерзімдерде негізгі борыш сомасын алу құқығын куәландыратын бағалы қағаздар;

      2) дисконт (жеңілдік) - борыштық бағалы қағазды сатып алу құны (есептелген сыйақыны қоспағанда) және оның номиналдық құны арасында пайда болған, инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің кірістерін құрайтын теріс айырмашылық сомасы;

      3) есептік құн - актив немесе міндеттеме бухгалтерлік баланста сыйақыны шегеріле отырып көрсетілген құн;

      4) Лондон қымбат металдар нарығы қауымдастығының фиксингі-тазартылған қымбат металдардың Лондон қымбат металдар нарығының қауымдастығы белгілеген құны. Лондон қымбат металдар нарығы қауымдастығының фиксингі 1 (бір) троя унциясы үшін АҚШ долларымен көрсетіледі;

      5) мәміле бойынша шығындар - бұл қаржы активін немесе қаржылық міндеттемені сатып алумен, шығарумен немесе шығынға жазумен тікелей байланысты, оларды сатып алу, шығару немесе сату үшін міндетті талап болып табылатын қосымша шығыстар;

      6) сыйлықақы - борыштық бағалы қағазды сатып алу құны (есептелген сыйақыны қоспағанда) және оның номиналдық құны арасында пайда болған, инвестор (сатып алушы) үшін болашақтағы кезеңдердің шығыстарын құрайтын оң айырмашылық сомасы;

      7) сыйлықақының немесе дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясы - бұл есепте тұрған сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) сомасын ұйымның кірісіне немесе шығысына біртіндеп жатқызу;

      8) үлестік бағалы қағаздар - ұйымның таза активтеріндегі (міндеттемелер шегерілген активтер) үлеске құқығын растайтын бағалы қағаздар. Осы Нұсқаулықтың мақсаттары үшін үлестік бағалы қағаздарға акциялар, акцияларға депозитарлық қолхаттар, инвестициялық пай қорлардың пайлары және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес үлестік бағалы қағаздар анықтамасына жататын басқа бағалы қағаздар жатады.

3-тарау. Бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу

      6. "Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар "және" сату үшін қолда бар бағалы қағаздар" санатына жіктелген борыштық бағалы қағаздарды сатып алған кезде (мәміле бойынша шығындардан тұратын сатып алу құнына) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) брокерге авансты аударған кезде:

      Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) мәміле бойынша шығындарды есепке ала отырып сатып алынған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда да бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       3) борыштық бағалы қағазды сатып алумен байланысты шығындардан

      тұратын сыйлықақы сомасына:

       Дт 1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржылық

       активтер бойынша сыйлықақы

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты:

       4) дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша дисконт

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт;

       5) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:

       Дт 2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       6) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

       Дт 747010 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

       шығыстар

       Кт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       7) борыштық бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

       Дт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы

       Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер.

       7. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйақы есептеген кезде есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       Кт 6110 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алумен

       байланысты кірістер.

       8. Борыштық бағалы қағаздар эмитентінің төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 7710 Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

       Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

       9. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ күн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен амортизациялаған кезде есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       1) сыйлықақы амортизациясының сомасына:

       Дт 7310 02 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының

       амортизациясымен байланысты шығыстар

       Кт 1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ күн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       2) дисконт (жеңілдік) амортизациясының сомасына:

       Дт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 6110 03 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконттың

       амортизациясымен байланысты кірістер.

       10. Осы Нұсқаулықтың 7 және 9-тармақтарына сәйкес сыйақы және сыйлықақы мен дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясын есептегеннен кейін өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағаланады және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын борыштық бағалы қағаздар бойынша:

       егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

       Дт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету

       Кт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер;

       егер борыштық бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

       Дт 7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар

       Кт 1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің

       әділ құнын теріс түзету;

       борыштық бағалы қағаздардың әділ құнының есепте тұрған оң немесе теріс түзету сомасына:

       Дт 1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету

       Кт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету;

       2) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша:

       егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

       Дт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв;

       егер борыштық бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету;

       борыштық бағалы қағаздар әділ құнының есепте тұрған оң немесе теріс түзету сомасына:

       Дт 1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету

       Кт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету.

       11. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сауда үшін қолда бар, құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын борыштық бағалы қағаздар бойынша:

       валюталардың айырбастау бағамы оң бағамдық айырма сомасына ұлғайған кезде:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ күн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құның оң түзету

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       және бір мезгілде, теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету;

       валюталардың айырбастау бағамы теріс бағамдық айырма сомасына азайған кезде:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       және бір мезгілде, оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ күн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       2) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша:

       валюталардың айырбастау бағамы оң бағамдық айырма сомасына ұлғайған кезде:

       Дт 1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       және бір мезгілде, теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт;

       борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын түзету бойынша оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв;

       валюталардың айырбастау бағамы теріс бағамдық айырма сомасына

       азайған кезде:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       және бір мезгілде, оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын түзету бойынша теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету.

       12. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша эмитенттен есептелген сыйақы алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) алынған сыйақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

       Дт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы.

       13. Сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан және осы Нұсқаулықтың 7, 9 және 10-тармақтарына сәйкес борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ күн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       2) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       3) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       4) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер;

       5) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және caту үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:

       Дт 7470 10 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

       шығыстар

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       6) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер

       Кт 6150 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда

       бар бағалы қағаздар құнының өзгеруінен түскен іске

       асырылған кірістер

       7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар

       құнының өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар;

       7) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар

       құнының өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер

       7470 06 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар

       құнының өзгеруінен болған іске асырылған шығыстар

       Кт 7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар

       құнының өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар;

       8) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 6150 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда

       бар бағалы қағаздар құнының өзгеруінен түскен іске

       асырылған кірістер;

       9) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 7470 06 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылған шығыстар

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв;

       10) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша оң бағам айырмасынан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       Кт 6250 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылған кірістер

       7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар;

       11) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша теріс бағамдық айырмадан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       7430 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылған шығыстар

       Кт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар.

       14. Сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны немесе дисконтты (женілдікті) амортизациялағаннан және осы Нұсқаулықтың 7, 9 және 10-тармақтарына сәйкес борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін сату үшін қолда бар және өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын борыштық бағалы қағаздарды эмитент өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

       Дт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       3) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер

       Кт 6150 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда

       бар бағалы қағаздар құнының өзгеруінен түскен іске

       асырылған кірістер

       7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар;

       4) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер

       7470 06 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылған шығыстар

       Кт 7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар;

       5) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 6150 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда

       бар бағалы қағаздар құнының өзгеруінен түскен іске

       асырылған кірістер;

       6) сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 7470 06 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылған шығыстар

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв;

       7) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн

      бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар

      бойынша оң бағамдық айырмадан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       Кт 6250 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылған кірістер

       7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар;

       8) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша теріс бағамдық айырмадан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       7430 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар.

2-параграф. Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу

      15. Өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сатып алған кезде (мәміле бойынша шығындардан тұратын сатып алу құнына) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) брокерге авансты аударған кезде:

      Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) мәміле бойынша шығындарды есепке ала отырып сатып алынған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

       Дт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       1610 02 Брокерлермен есеп айырысу;

       3) борыштық бағалы қағазды сатып алумен байланысты шығындардан тұратын сыйлықақы сомасына:

       Дт 1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       4) дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       Кт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт;

       5) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:

       Дт 1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша

       қаражаты;

       6) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

       Дт 7470 10 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

       шығыстар

       Кт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       7) борыштық бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

       Дт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер.

       16. Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйақы есептеген кезде есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       Кт 6110 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алумен

       байланысты кірістер.

       17. Борыштық бағалы қағаздар эмитентінің төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 7710 Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

       Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

       18. Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен амортизациялаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сыйлықақы амортизациясының сомасына:

       Дт 7310 02 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының

       амортизациясымен байланысты шығыстар

       Кт 1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       2) дисконт (жеңілдік) амортизациясының сомасына:

       Дт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 6110 03 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконттың

       амортизациясымен байланысты кірістер.

       19. Өтеуге дейін ұсталатын құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       және бір мезгілде, теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт;

       2) теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       және бір мезгілде, оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер.

       20. Өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздар бойынша эмитент есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) төленген сыйақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

       Дт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы.

       21. Осы Нұсқаулықтың 16 және 18-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен және сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

       Дт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       Кт 1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар;

       3) өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       4) өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы оның есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер;

       5) өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 747010 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

       шығыстар

       Кт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       22. Осы Нұсқаулықтың 16 және 18-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен және сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін эмитент өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) борыштық бағалы қағаздардың эмитентінен түскен ақша сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       2) ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

       Дт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы;

       3) құны шетел валютасымен көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды бағамдық қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       Кт 6250 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылған кірістер

       7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар;

       4) құны шетел валютасымен көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды бағамдық қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       7430 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылған шығыстар

       Кт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар.

3-параграф. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы
қағаздарды есепке алу

      23. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды орналастырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) орналастырылған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар;

       2) борыштық бағалы қағаздарды сатып алумен байланысты шығындардан тұратын сыйлықақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

       сыйлықақы;

       3) дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт

       Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар.

       24. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезенділікпен сыйақы есептеген кезде, сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 7310 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       төлеумен байланысты шығыстар

       Кт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар.

       25. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизацияланған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сыйлықақыны амортизациялау сомасына:

       Дт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

       сыйлықақы

       Кт 6110 02 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

       сыйлықақының амортизациясымен байланысты кірістер;

       2) дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау сомасына:

       Дт 7310 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       төлеумен байланысты шығыстар

       Кт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

       дисконт.

       26. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) төленген сыйақы сомасына:

       Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) мемлекеттік бюджетке аударылуы тиіс ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

       Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

       27. Осы Нұсқаулықтың 24 және 25-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны және дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) төленген ақша сомасына:

       Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар

       4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) мемлекеттік бюджетке аударылуы тиіс ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

       Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

       28. Осы Нұсқаулықтың 24 және 25-тармақтарына сәйкес сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны және дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін ұйым бұрын айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар сатып алынған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

       Дт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

       сыйлықақы

       Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар;

       2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар

       Кт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт;

       3) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасына:

       Дт 3380 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       4030 10 Сатып алынған бағалы қағаздар

       4160 01 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түрінде есептелген шығыстар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       4) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 7470 10 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

       шығыстар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       5) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасынан есептік күн асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 4030 10 Сатып алынған бағалы қағаздар

       Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер.

       29. Ұйым айналысқа шығарған, бұрын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды сатқан жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сатылған борыштық бағалы қағаздардың сомасына (олардың номиналдық құнынан аспайтын сомаға):

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 4030 10 Сатып алынған бағалы қағаздар;

       2) сыйлықақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 4030 09 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша

       сыйлықақы;

       3) дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 4030 08 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт

       Кт 4030 07 Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар.

4-параграф. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды есепке алу

      30. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) брокерге авансты аударған кезде:

      Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) сатып алынған үлестік бағалы қағаздың мәміле бойынша шығындарды есепке алғандағы таза құнына:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       1610 02 Брокерлермен есеп айырысу;

       3) үлестік бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:

       Дт 7470 10 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

       шығыстар

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       4) үлестік бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ күн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер.

       31. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша тиесілі дивидендерді есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       Кт 6120 Дивидендтер бойынша кірістер.

       32. Үлестік бағалы қағаздар эмитентінің төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 7710 Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

       Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

       33. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздар бойынша:

       егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

       Дт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету

       Кт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер;

       егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

       Дт 7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар

       Кт 1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету;

       үлестік бағалы қағаздардың әділ құнының есепте тұрған он немесе теріс түзету сомасына:

       Дт 1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету

       Кт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету;

       2) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша:

       егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

       Дт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв;

       егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету;

       үлестік бағалы қағаздардың әділ құнының есепте тұрған оң немесе теріс түзету сомасына:

       Дт 1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету

       Кт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету.

       34. Құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген, өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздар бойынша:

       оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету

       1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету

       1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету;

       2) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша:

       он бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв;

       теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету.

       35. Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ күн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша дивидендтерді эмитент төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер;

       ұсталған корпоративтік табыс салығы сомасына:

       Дт 3110 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер.

       36. Осы Нұсқаулықтың 33-тармағына сәйкес үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды эмитент сатқан немесе сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын он түзету

       1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету;

       2) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:

       Дт 1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету

       1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       3) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       4) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6280 09 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер;

       5) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 7470 10 Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан болған

       шығыстар

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       6) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар

       құнының өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер

       Кт 6150 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда

       бар бағалы қағаздар құнының өзгеруінен түскен іске

       асырылған кірістер

       7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар;

       7) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6150 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған кірістер

       7470 06 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылған шығыстар

       Кт 7470 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылмаған шығыстар;

       8) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 6150 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшін қолда

       бар бағалы қағаздар құнының өзгеруінен түскен іске

       асырылған кірістер;

       9) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 7470 06 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар құнының

       өзгеруінен болған іске асырылған шығыстар

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв;

       10) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздар бойынша он бағамдық айырмадан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       Кт 6250 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылған кірістер

       7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар;

       11) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздар бойынша теріс бағамдық айырмадан болған іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       7430 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылған шығыстар

       Кт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар.

5-параграф. Сатып алынған борыштық және үлестік бағалы қағаздарды санаттар бойынша қайта жіктеуді есепке алу

      37. Сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан, осы Нұсқаулықтың 7, 9 және 10-тармақтарына сәйкес қайта жіктелетін борыштық бағалы қағаздар әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін борыштық бағалы қағаздарды "сату үшін қолда бар бағалы қағаздар және өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар" санаттарынан "өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар" санатына қайта жіктелген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) борыштық бағалы қағаздардың номиналдық құнына:

      Дт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       2) борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:

       Дт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (өтеуге дейін

       ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (өтеуге дейін ұсталатын борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (өтеуге дейін

       ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (өтеуге дейін ұсталатын борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты)

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (өзгеруі пайда немесе

       зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша

       бағаланатын борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (сату үшін қолда бар

       борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (өзгеруі пайда немесе зиянның

       құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын

       борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (сату үшін қолда бар борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (сату үшін қолда бар

       борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (сату үшін қолда бар борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты);

       3) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

       Дт 1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       Кт 1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       4) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт;

       5) борыштық және үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша оң қайта бағалау сомасына:

       Дт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын оң түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       Кт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын оң түзету;

       6) борыштық және үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша теріс қайта бағалау сомасына:

       Дт 1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету

       Кт 1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету.

       38. Борыштық бағалы қағаздарды иелену мерзімі ішінде 5440 "Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв" баланстық шотында бұрын көрсетілген кірістер немесе шығыстар сомаларын амортизациялаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) оң айырма болған кезде:

       Дт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв

       Кт 6110 03 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконттың

       амортизациясымен байланысты кірістер;

       2) теріс айырма болған кезде:

       Дт 7310 02 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының

       амортизациясымен байланысты шығыстар

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв.

       39. Сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан, осы Нұсқаулықтың 7, 9, 10 және 33-тармақтарына сәйкес өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын, қайта жіктелетін бағалы қағаздар әділ құны бойынша қайта бағалағаннан және (немесе) сыйақыны есептегеннен, осы Нұсқаулықтың 16 және 18-тармақтарына сәйкес өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан кейін борыштық және үлестік бағалы қағаздарды "өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын бағалы қағаздар" санатынан және үлестік бағалы қағаздарды "өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар" санатынан "сату үшін қолда бар бағалы қағаздар" санатына қайта жіктелген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) борыштық бағалы қағаздардың номиналдық құнына және үлестік бағалы қағаздардың есептік құнына:

       Дт 1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар;

       2) борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:

       Дт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (сату үшін қолда бар

       борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (сату үшін қолда бар борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (сату үшін қолда бар

       борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (сату үшін қолда бар борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты)

       Кт 1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (өтеуге дейін

       ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (өтеуге дейін ұсталатын борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (өзгеруі пайда немесе

       зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша

       бағаланатын борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       1270 04 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (өзгеруі пайда немесе зиянның

       құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын

       борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 01 Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы

       түріндегі есептелген кірістер (өтеуге дейін

       ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)

       2170 03 Алдыңғы ұстаушылардың бағалы қағаздар бойынша

       есептеген сыйақысы (өтеуге дейін ұсталатын борыштық

       бағалы қағаздардың жеке шоты);

       3) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:

       Дт 1140 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 03 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша сыйлықақы

       Кт 1120 03 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша сыйлықақы

       1130 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2020 03 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша сыйлықақы;

       4) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1120 02 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын сатып алынған қаржы

       активтері бойынша дисконт

       1130 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған қысқа мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       2020 02 Өтеуге дейін ұсталатын сатып алынған ұзақ мерзімді

       инвестициялар бойынша дисконт

       Кт 1140 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған қаржылық

       инвестициялар бойынша сыйлықақы

       2030 02 Сату үшін қолда бар сатып алынған ұзақ мерзімді

       қаржылық инвестициялар бойынша дисконт;

       5) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша оң қайта бағалау сомасына:

       Дт 1140 04 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын он түзету

       2030 04 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын оң түзету

       Кт 1120 04 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын он түзету;

       6) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша теріс қайта бағалау сомасына:

       Дт 1120 05 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтерінің әділ

       құнын теріс түзету

       Кт 1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

       құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету.

6-параграф. Сату үшін қолда бар сатып алынған бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар құнсызданған кездегі есепке алу

      40. Әрбір есепті күнге сату үшін қолда бар сатып алынған бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар құнсыздануының объективті белгілерінің бар болуы бағаланады. Олар құнсызданған жағдайда құнсыздану зиянының сомасы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес есептеледі және құнсыздану зияндарын жабуға резервтер (провизиялар) құрған (ұлғайған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 7440 01 Сату үшін қолда бар және өтеуге дейін ұсталатын

       бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды)

      қалыптастыру жөніндегі шығыстар

      Кт 1290 23 Сату үшін қолда бар және өтеуге дейін ұсталатын

       бағалы қағаздар бойынша зияндарды жабуға арналған

      резервтер (провизиялар);

       сату үшін қолда бар бағалы қағаздар бойынша капитал шотында теріс қайта бағалау сомасы болған кезде бір мезгілде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1140 05 Сату үшін қолда бар қаржылық инвестициялардың әділ

      құнын теріс түзету

       2030 05 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялардың әділ құнын теріс түзету

       Кт 5440 Сатуға арналған қаржы активтерін қайта бағалауға

       арналған резерв.

       41. Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарында көзделген жағдайларда сату үшін қолда бар бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар бойынша құнсыздану зияндарын жабуға арналған резервтер (провизиялар) азайған (жойылған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1290 23 Сату үшін қолда бар және өтеуге дейін ұсталатын

       бағалы қағаздар бойынша зияндарды жабуға арналған

       резервтер (провизиялар)

       Кт 6240 01 Сату үшін қолда бар және өтеуге дейін ұсталатын

       бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді

       (провизияларды) қалпына келтіруден (күшін жоюдан)

       түскен кірістер.

       42. Сату үшін қолда бар бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар құрылған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан есептен шығарылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1290 23 Сату үшін қолда бар және өтеуге дейін ұсталатын

       бағалы қағаздар бойынша зияндарды жабуға арналған

       резервтер (провизиялар)

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар.

       43. Резервтер (провизиялар) есебінен баланстан тыс есептен шығарылған, сату үшін қолда бар бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды эмитент өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6240 01 Сату үшін қолда бар және өтеуге дейін ұсталатын

       бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді

       (провизияларды) қалпына келтіруден (күшін жоюдан)

       түскен кірістер.

       44. Өткен кезеңдерде құрылған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан тыс есептен шығарылған, сату үшін қолда бар бағалы қағаздарды және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды эмитент өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6240 01 Сату үшін қолда бар және өтеуге дейін ұсталатын

       бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді

       (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан)

       кірістер.

4-тарау. РЕПО және кері РЕПО операцияларының бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       45. РЕПО операциясын жасаған кезде (бағалы қағаздарды сатқан кезде) мәмiле сомасына мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 3050 03 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары.

       46. РЕПО операциясы бойынша сыйақы түріндегі шығыстар есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 7310 04 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы төлеумен байланысты шығыстар

      Кт 3380 02 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түріндегі есептелген шығыстар.

      47. РЕПО операциясы бойынша бұрын берiлген бағалы қағаздарды алған кезде РЕПО мәмілесі бойынша сыйақы түрiнде есептелген шығыстар сомасына және РЕПО мәмiлесiн жабу сомасына (осы мәмiлені жасау сәтiнде белгiленген мәмiленi жабу сомасы) мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

       Дт 3050 03 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары

      3380 02 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы түрінде есептелген шығыстар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       48. Керi РЕПО операциясын жасаған кезде (бағалы қағаздарды сатып алған кезде) мәмiле сомасына мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1150 01 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       49. Кері РЕПО операциясы кезеңінде сыйақы есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1270 02 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы түрінде есептелген кірістер

      Кт 6110 04 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша

      сыйақы алумен байланысты кірістер.

      50. Керi РЕПО операциясы бойынша бұрын алынған бағалы қағаздарды берген кезде керi РЕПО мәмiлесi бойынша есептелген сыйақы сомасына және керi РЕПО мәмiлесiн жабу сомасына (осы мәмiленi жасау сәтiнде белгiленген мәмiлені жабу сомасы) мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1150 01 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары

      1270 02 Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары

       бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер.

5-тарау. Тазартылған қымбат металдарды сатып алу-сату операцияларының бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       51. Тазартылған қымбат металдарды сатып алған кезде мәміле бойынша шығындарды есепке ала отырып сатып алу құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       Қосалқы бухгалтерлік есепте тазартылған бағалы металдар унциялармен, сондай-ақ қолда бар тазартылған бағалы металдар санын бухгалтерлік есепте көрсету күні белгіленген Лондон бағалы металдар нарығы қауымдастығының таңертеңгілік немесе кешкі фиксингін және теңгенің АҚШ долларына бағамын (ұйымның есеп саясатына қарай) көбейту арқылы теңгемен көрсетіледі.

       52. Сатып алынған тазартылған қымбат металдарды әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) егер тазартылған қымбат металдардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

       Дт 1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       Кт 6280 03 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       түскен іске асырылмаған кірістер;

       2) егер тазартылған қымбат металдардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болғанда:

       Дт 7470 04 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       болған іске асырылмаған шығыстар

       Кт 1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар.

       53. Осы Нұсқаулықтың 52-тармағына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін тазартылған қымбат металдарды сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) тазартылған қымбат металдарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар;

       2) мәміле сомасы мен тазартылған қымбат металдардың есептік құны арасында оң айырма туындаған кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6280 01 Тазартылған қымбат металдарды сатып алудан-сатудан

       түскен кіріс;

       3) мәміле сомасы мен тазартылған қымбат металдардың есептік құны арасында теріс айырма туындаған кезде:

       Дт 7470 01 Тазартылған қымбат металдарды сатып алудан-сатудан

       болған шығыстар

       Кт 1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар;

       4) іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6280 03 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       түскен іске асырылмаған кірістер

       Кт 6280 05 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       түскен іске асырылған кірістер

       7470 04 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       болған іске асырылмаған шығыстар;

       5) іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6280 03 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       түскен іске асырылмаған кірістер

       7470 07 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       болған іске асырылған шығыстар

       Кт 7470 04 Тазартылған қымбат металдарды қайта бағалаудан

       болған іске асырылмаған шығыстар.

6-тарау. Шетел валютасымен операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 6-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау жөніндегі операцияларды есепке алу

      54. Ұйым шетел валютасын сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

      егер сатып алу бағамы валюталарды айырбастау бағамынан жоғары болса:

      Дт 7470 02 Шетел валютасын сатып алу-сату жөніндегі шығыстар

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; егер сатып алу

       бағамы валюталарды айырбастау бағамынан төмен болса:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6280 02 Шетел валютасын сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер.

       55. Ұйым шетел валютасын сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сатылатын шетел валютасының сомасына:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) егер сату бағамы валюталарды айырбастау бағамынан жоғары болса:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6280 02 Шетел валютасын сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер;

       3) егер сату бағамы валюталарды айырбастау бағамынан төмен болса:

       Дт 7470 02 Шетел валютасын сатып алу-сату жөніндегі

       шығыстар

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       56. Ұйым шетел валютасын айырбастаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) айырбасталатын шетел валюталарының сомасына:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты (жеке шот)

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты (жеке шот)

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты (жеке шот)

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты (жеке шот);

       2) оң айырма сомасына:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6280 02 Шетел валютасын сатып алудан-сатудан түскен

       кірістер;

       3) теріс айырма сомасына:

       Дт 7470 02 Шетел валютасын сатып алу-сату жөніндегі шығыстар

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

2-параграф. Шетел валютасын қайта бағалау жөніндегі
операцияларды есепке алу

      57. Айырбастау бағамының өзгеруіне байланысты шетел валютасын қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       2) теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       58. Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған кірістер, шығыстар сомасына шетел валютасын сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       Кт 6250 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылған кірістер

       7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар;

       2) іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       7430 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылған шығыстар

       Кт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар.

7-тарау. Берілген қарыздардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 7-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       59. Заем шартын жасағаннан (теңгемен және шетел валютасымен берілген) және заемды ресімдеу бойынша барлық қажетті рәсімдерді орындағаннан кейін (оның ішінде заемды қайтаруды қамтамасыз ету бойынша) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) берілген заем сомасы өтелуі тиіс заемның сомасына тең болған жағдайда:

      нақты берілген ақша сомасына:

      Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; қарсы агенттің

       заем алуға арналған комиссиялық шығыстары сомасына

       (жеңілдік сомасына):

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1110 23 Берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша дисконт

       2010 22 Берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша дисконт;

       2) берілген заем сомасы өтелуі тиіс заем сомасынан аз болған жағдайда:

       нақты берілген ақша сомасына:

       Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

       Кт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

       Кт 1110 23 Берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша дисконт

       2010 22 Берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша дисконт.

       Бір мезгілде, кепіл туралы шарт негізінде заемды қамтамасыз етуге қабылданған мүлік құнының сомасына (теңгедегі және сол сияқты шетел валютасындағы) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Кіріс 8830 Клиенттің міндеттемесін қамтамасыз етуге (кепілге)

       қабылданған мүлік.

       60. Егер заемшының міндеттемелерін қамтамасыз ету ретінде кепілдік қабылданса, қабылданған кепілдік сомасын баланстан тыс шоттарда көрсеткен кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 8120 Қабылданған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар

       Кт 8420 Қабылданған кепілдіктер бойынша талаптарды ықтимал

       азайту.

       61. Берілген заемдар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйақы есептеген және дисконтты (жеңілдікті) амортизациялаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сыйақы сомасына:

       Дт 1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер

       2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер

       Кт 6110 32 Заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер;

       2) тиісті кезеңге тиесілі теңгедегі дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:

       Дт 1110 23 Берілген қысқа мерзімді заемдар бойынша дисконт

       2010 22 Берілген ұзақ мерзімді заемдар бойынша дисконт

       Кт 6110 07 Берілген заемдар бойынша дисконт амортизациясы

       бойынша кірістер.

       62. Берілген заем бойынша клиент есептелген сыйақыны төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер

       2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер.

       63. Берілген заем бойынша есептелген сыйақы сомасын заемшы алдын ала төлеген жағдайда, кірістер шотына сыйақыны есептеу осы Нұсқаулықтың 61-тармағында көзделген сыйақы есептеу тәртібіне ұқсас жүргізіледі.

       64. "Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын" және "сату үшін қолда бар" санаттарына жатқызылған және әділ құны бойынша есепке алынған берілген заемдарды ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) заемның әділ құны оның есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

       Кт 6280 04 Басқа да қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кірістер;

       2) заемның есептік құны оның әділ құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:

       Дт 7470 05 Басқа да қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыстар

       Кт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар.

       65. Егер заем шетел валютасымен берілсе, шетел валютасындағы берешек қалдығын және заем бойынша есептелген сыйақыны ұйымның есеп саясатында белгіленген мерзімде қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) валюталардың айырбастау бағамы ұлғайған кезде:

       Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       2) валюталардың айырбастау бағамы азайған кезде:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар.

       66. Егер заем шартының талаптарында теңгемен берілген заем бойынша төлемдерді индекстеу көзделсе, егер заем шартында өзге мерзімдер белгіленбесе, ұйымның есеп саясатында белгіленген мерзімде заем бойынша берешек қалдығын қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) оң индекстеу кезінде:

       Дт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

       2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер

       Кт 6280 04 Басқа да қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кірістер;

       2) теріс индекстеу кезінде:

       Дт 7470 05 Басқа да қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыстар

       Кт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар

       2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер.

       67. Кіріске алынған кепіл мүлкінің шетел валютасындағы құны валюталардың айырбастау бағамының және кепіл мүлкінің әділ құнының өзгеруіне қарай ұйымның есеп саясатында белгіленген мерзімде қайта бағаланады.

       68. Берілген заем бойынша негізгі борышты өтеген кезде (теңгедегі және сол сияқты шетел валютасындағы) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдагы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар.

       69. Заемды және ол бойынша сыйақыны толық өтеген, сондай-ақ заем шарты бойынша барлық, оның ішінде клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз ету болып табылатын қабылданған кепіл немесе қабылданған кепілдік сомасын қайтару жөніндегі міндеттемелерді орындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) кепіл мәнінің құнын есептен шығарған кезде:

       Шығыс 8830 Клиенттің міндеттемесін қамтамасыз етуге (кепілге)

       қабылданған мүлік;

       2) қабылданған кепілдік сомасын есептен шығарған кезде:

       Дт 8420 Қабылданған кепілдіктер бойынша талаптарды ықтимал

       азайту

       Кт 8120 Қабылданған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар.

       70. Егер заем шартының талаптарында белгіленген мерзім басталған кезде заемшы есептелген сыйақыны төлемесе, есептелген, бірақ төленбеген сыйақы сомасы мерзімі өткен активтер шотына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1270 29 Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер

      Кт 1270 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

      есептелген кірістер

       2170 25 Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде

       есептелген кірістер.

       71. Егер заем шартында белгіленген мерзім басталған кезде заемшы негізгі борышты өтемесе, өтелмеген негізгі борыш сомасы мерзімі өткен активтер шотына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1110 22 Клиенттердің берілген заемдар бойынша мерзімі өткен

       берешегі

       Кт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар.

       72. Егер заем шартының талаптарында мерзімі өткен сыйақыға тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) есептеу көзделсе, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1280 09 Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл)

       Кт 6280 08 Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл).

       73. Берілген заем бойынша мерзімі өткен сыйақыны және тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1270 29 Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер

      1280 09 Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл).

       74. Берілген заем бойынша мерзімі өткен сыйақыны және негізгі борышты төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1110 22 Клиенттердің берілген заемдар бойынша мерзімі өткен

       берешегі

       1270 29 Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер.

       75. Резервтер (провизиялар) құрған және кейіннен берілген заем бойынша төленбеген мерзімі өткен сыйақыны баланстан шығарған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) есептелген сыйақының құнсыздануынан болған зиян сомасына:

       Дт 7440 21 Берілген заемдар бойынша резервтерді (провизияларды)

       қалыптастыру бойынша шығыстар

       Кт 1290 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар);

       2) баланстан есептен шығарылатын сыйақы сомасына:

       Дт 1290 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар)

       Кт 1270 29 Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер.

       76. Заемшы бұрын баланстан есептен шығарылған сыйақыны резервтер (провизиялар) есебінен өтеген жағдайда мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 6240 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша құрылған

       резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден

       (жоюдан) түскен кірістер.

       77. Заемдардың құнсыздануынан болған зияндарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) құрған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 7440 21 Берілген заемдар бойынша резервтерді (провизияларды)

       қалыптастыру бойынша шығыстар

       Кт 1290 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар).

       78. Заемдардың құнсыздануынан болған зияндарды жабуға арналып қалыптастырылған резервтерді (провизиялар) түзеткен кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1290 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар)

       Кт 6240 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша құрылған

       резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден

       (жоюдан) түскен кірістер.

       79. Заемдарды есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1290 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар)

       Кт 1110 21 Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар

       2010 21 Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар.

       80. Борышкер сол кезеңде құрылған резервтер (провизиялар) есебінен балансқа есептен шығарылған заем бойынша берешекті өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1010 Кассадағы ақша қаражаты

       1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 6240 21 Клиенттерге берілген заемдар бойынша құрылған

       резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден

      (жоюдан) түскен кірістер.

8-тарау. Салымдардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 8-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       81. Екінші деңгейдегі банктердегі және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы салымдарға ақша орналастырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) салым сомасына:

      Дт 1150 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       қысқа мерзімді салымдар

       1150 04 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 05 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 06 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да қысқа мерзімді

       салымдар

       2040 01 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар

       2040 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да ұзақ мерзімді

       салымдар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) пайда болған жағдайда: дисконт (жеңілдік) сомасына:

       Дт 1150 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       қысқа мерзімді салымдар

       1150 04 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 05 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 06 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да қысқа мерзімді

       салымдар

       2040 01 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар

       2040 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да ұзақ мерзімді

       салымдар

       Кт 115011 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       дисконт

       2040 08 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       дисконт;

       сыйлықақы сомасына:

       Дт 1150 12 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы

       2040 09 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       82. Салымдар бойынша сыйақы есептеген және құны ұйымның есеп саясатына сәйкес валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасымен көрсетілген салымдарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сыйақыны есептеген кезде:

       Дт 1270 22 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       Кт 6110 29 Талап өткенге дейінгі салымдар бойынша сыйақы алумен

       байланысты кірістер

       6110 30 Мерзімді салымдар бойынша сыйақы алумен байланысты

       кірістер

       6110 31 Шартты салымдар бойынша сыйақы алумен байланысты

       кірістер;

       2) оң бағамдық айырма сомасына:

       Дт 1150 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       қысқа мерзімді салымдар

       1150 04 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 05 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 06 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 11 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       дисконт

       115012 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы

       1270 22 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2040 01 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар

       2040 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 08 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       дисконт

       2040 09 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы

       2170 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       Кт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер;

       3) теріс бағамдық айырма сомасына:

       Дт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар

       Кт 1150 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       қысқа мерзімді салымдар

       1150 04 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 05 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 06 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да қысқа мерзімді

       салымдар

       115011 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       дисконт

       115012 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы

       1270 22 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының, жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2040 01 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар

       2040 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 08 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       дисконт

       2040 09 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы

       2170 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер.

       83. Шығыстарды салымдар бойынша төлем көзінен ұсталуы тиіс корпоративтік табыс салығы түрінде есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 7710 Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар

       Кт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы.

       84. Егер банктік салым шартында есептелген (жинақталған) сыйақы сомасын есептелген (жинақталған) сыйақы сомасына капиталдандыру көзделсе, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 1150 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       қысқа мерзімді салымдар

       1150 04 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 05 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 06 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да қысқа мерзімді

       салымдар

       2040 01 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар

       2040 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да ұзақ мерзімді

       салымдар

       Кт 1270 22 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер.

       85. Салымдар бойынша дисконтты (жеңілдікті) немесе сыйлықақыны амортизациялаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) теңгемен дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау сомасына:

       Дт 115011 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       дисконт

       2040 08 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       дисконт

       Кт 6110 05 Орналастырылған салымдар бойынша дисконтты

       амортизациялау бойынша кірістер;

       2) сыйлықақы сомасына:

       Дт 731010 Орналастырылған салымдар бойынша сыйлықақыны

       амортизациялау бойынша шығыстар

       Кт 115012 Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы

       2040 09 Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша

       сыйлықақы.

       86. Салым бойынша сыйақыны нақты алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) есептелген сыйақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1270 22 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер;

       2) ұсталған корпоратвитік табыс салығы сомасына:

       Дт 3110 01 Төленуі тиіс корпоративтік табыс салығы

       Кт 1270 22 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       1270 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 23 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер

       2170 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша

       сыйақы түрінде есептелген кірістер.

       87. Орналастырылған салым бойынша борыштың негізгі сомасын қайтарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1150 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       қысқа мерзімді салымдар

       1150 04 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 05 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 06 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да қысқа мерзімді

       салымдар

       2040 01 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар

       2040 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да ұзақ мерзімді

       салымдар; іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6250 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кірістер

       Кт 6250 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен іске

       асырылған кірістер; іске асырылған шығыстар

       сомасына:

       Дт 7430 02 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылған шығыстар

       Кт 7430 01 Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыстар.

       88. Ұйым әрбір есепті күнге салымдар құнсыздануының объективті белгілерінің болуын бағалайды. Олар құнсызданған жағдайда халықаралық қаржылық есептілік стандарттарға сәйкес құнсызданудан болған зиян сомасы есептеледі және салымдардың құнсызданудан болған зияндарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) құрған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) салымдардың құнсыздануынан болған зияндарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) сомасына:

       Дт 7440 02 Орналастырылған салымдар бойынша резервтерді

       (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыстар

       Кт 1290 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар);

       2) салымдардың құнсыздануынан болған зияндарды жабуға қалыптастырылған резервтерді (провизиялар) түзеткен кезде:

       Дт 1290 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар)

       Кт 6240 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша құрылған

       резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден

       (жоюдан) түскен кірістер;

       3) салымдарды құрылған резервтердің (провизиялардың) есебінен баланстан есептен шығарған кезде:

       Дт 1290 24 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша зияндарды

       жабуға арналған резервтер (провизиялар)

       Кт 1150 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған талап өткенге дейінгі

       қысқа мерзімді салымдар

       1150 04 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар

       1150 05 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты қысқа мерзімді

       салымдар

       1150 06 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да қысқа мерзімді

       салымдар

       2040 01 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар

       2040 02 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған шартты ұзақ мерзімді

       салымдар

       2040 03 Екінші деңгейдегі банктерде және банк

       операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын

       ұйымдарда орналастырылған басқа да ұзақ мерзімді

       салымдар.

9-тарау. Туынды құралдармен операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 9-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Форвардпен операцияларды есепке алу

      89. Туынды құралмен сатушы (сатып алушы) белгілі бір мерзім аяқталғаннан кейін базалық активті келісілген талаптармен болашақта сатып алу (сату) (бұдан - форвард) міндеттемесін қабылдайтын операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 8300 01 Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты талаптар

      Кт 8600 01 Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер.

      90. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен форвардты қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) форвардтың әділ құнының оң өзгеру сомасына:

      Дт 1280 03 Форвард мәмілесі бойынша талаптар

       2180 02 Форвард мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 6280 04 Басқа да қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кірістер

       6290 02 Бағалы қағаздар бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан түскен іске асырылмаған кіріс

       6290 03 Шетел валютасы бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан түскен іске асырылмаған кіріс

       6290 04 Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард

       мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кіріс;

       2) форвардтың әділ құнының теріс өзгеру сомасына:

       Дт 7470 05 Басқа да қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыстар

       7480 02 Бағалы қағаздар бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан болған іске асырылмаған шығыс

       7480 03 Шетел валютасы бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан болған іске асырылмаған шығыс

       7480 04 Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард

       мәмілесін қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыс

       Кт 3390 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер;

       3) форвардтың әділ құнының есепте тұрған оң және (немесе) теріс түзету сомасына:

       Дт 3390 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1280 03 Форвард мәмілесі бойынша талаптар

       2180 02 Форвард мәмілесі бойынша талаптар.

       91. Форвардтың орындалу күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) нетто негізде есеп айырысқан жағдайда ұйым ақша аударған кезде:

       Дт 3390 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) нетто негізде есеп айырысқан жағдайда қарсы әріптестен ақша алған кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1280 03 Форвард мәмілесі бойынша талаптар

       2180 02 Форвард мәмілесі бойынша талаптар;

       3) форвард шартына сәйкес базалық актив сатып алған кезде сатып алынған базалық актив құнына:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       3390 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       1280 03 Форвард мәмілесі бойынша талаптар

       2180 02 Форвард мәмілесі бойынша талаптар;

       4) форвард талаптарына сәйкес базалық активті сатқан кезде сатылатын базалық актив құнына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       3390 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 02 Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       1280 03 Форвард мәмілесі бойынша талаптар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2180 02 Форвард мәмілесі бойынша талаптар;

       5) базалық активтерді сатып алу (сатуға) арналған форвардты қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6280 04 Басқа да қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кірістер

       6290 02 Бағалы қағаздар бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан түскен іске асырылмаған кіріс

       6290 03 Шетел валютасы бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан түскен іске асырылмаған кіріс

       6290 04 Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард

       мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кіріс

       Кт 6290 10 Форвардтар бойынша кірістер

       7480 02 Бағалы қағаздар бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан болған іске асырылмаған шығыс

       7480 03 Шетел валютасы бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан болған іске асырылмаған шығыс

       7480 04 Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард

       мәмілесін қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыс

       7470 05 Басқа да қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыстар;

       6) бағалы қағаздарды сатып алуға (сатуға) арналған форвардты қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6280 04 Басқа да қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кірістер

       6290 02 Бағалы қағаздар бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан түскен іске асырылмаған кіріс

       6290 03 Шетел валютасы бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан түскен іске асырылмаған кіріс

       6290 04 Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард

       мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске асырылмаған

       кіріс

       7480 10 Форвард мәмілелері бойынша шығыстар

       Кт 7470 05 Басқа да қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыстар

       7480 02 Бағалы қағаздар бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан болған іске асырылмаған шығыс

       7480 03 Шетел валютасы бойынша форвард мәмілесін қайта

       бағалаудан болған іске асырылмаған шығыс

       7480 04 Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард

       мәмілесін қайта бағалаудан болған іске асырылмаған

       шығыс;

       7) шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:

       Дт 8600 01 Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер

       Кт 8300 01 Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты талаптар.

      2-параграф. Фьючерспен операцияларды есепке алу

      92. Туынды құралмен сатушы (сатып алушы) белгілі бір мерзім аяқталғаннан кейін базалық активті ұйымдасқан нарықта белгіленген стандартты талаптарға сәйкес сатып алу (сату) (бұдан - фьючерс) міндеттемесін қабылдайтын операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) фьючерсті сатып алу бойынша шартты талаптар және міндеттемелер сомасына:

      Дт 8300 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты талаптар

      Кт 8600 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты

      міндеттемелер;

       2) фьючерсті сату бойынша шартты талаптар және міндеттемелер сомасына:

      Дт 8300 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты талаптар

      Кт 8600 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты

      міндеттемелер.

      93. Фьючерс бойынша маржа төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       94. Фьючерс жасағаны үшін брокерге комиссия төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 7470 82 Брокерлік және дилерлік қызмет бойынша қызмет

       көрсету үшін комиссиялық шығыстар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       95. Фьючерс бойынша қосымша маржа төлеген немесе фьючерс бойынша есепте тұрған маржаның рұқсат етілген сомасын есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) ұйым қосымша төлеген маржа сомасына:

       Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       2) есепте тұрған маржаның рұқсат етілген сомасын есептен шығарған кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу.

       96. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша базалық активті сатып алуға және (немесе) сатуға арналған фьючерсті қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) фьючерстің әділ құнының оң өзгерісі сомасына:

       Дт 1280 02 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

       2180 01 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 6290 01 Фьючерс мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс;

       2) фьючерстің әділ құнының теріс өзгерісі сомасына:

       Дт 7480 01 Фьючерс мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс

       Кт 3390 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер;

       3) фьючерстің әділ құнының есепте тұрған оң және (немесе) теріс түзету сомасына:

       Дт 3390 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1280 02 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

       2180 01 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар.

       97. Фьючерстің ашық позициясын жабу күні фьючерс құнын нетто негізде ақшамен өтеген (ашық позицияны жабу) жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) ұйым фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:

       Дт 3390 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 01 Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу;

       2) қарсы әріптес фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:

       Дт 1610 02 Брокерлермен есеп айырысу

       Кт 1280 02 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

       2180 01 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар;

       3) фьючерсті сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

       Дт 8600 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты

       міндеттемелер

       Кт 8300 02 Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты

       талаптар;

       4) фьючерсті сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

       Дт 8600 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты

       міндеттемелер

       Кт 8300 03 Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты талаптар;

       5) фьючерсті қайта бағалаудан түскен іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6290 01 Фьючерс мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс

       Кт 6290 09 Фьючерс мәмілелері бойынша кірістер

       7480 01 Фьючерс мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс;

       6) фьючерсті қайта бағалаудан болған іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6290 01 Фьючерс мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс

       7480 09 Фьючерс мәмілелері бойынша шығыстар

       Кт 7480 01 Фьючерс мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс.

3-параграф. Опционмен операцияларды есепке алу

      98. Туынды құралмен бір тарап басқа тараптан келісілген талаптармен келісілген баға бойынша болашақта базалық активті сатып алу немесе сату құқығын сатып алатын (бұдан әрі - сатып алынған "колл" немесе "пут" опционы) операцияларды жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) шартты талаптар сомасына:

      Дт 8300 06 Сатып алынған "колл" опционы мәмілелері

       8300 07 Сатып алынған "пут" опционы мәмілелері

       Кт 8600 06 Сатып алынған "колл" опционы мәмілелері - қарсы шот

       8600 07 Сатып алынған "пут" опционы мәмілелері - қарсы шот

       2) сатып алынған "колл" немесе "пут" опционы бойынша төленген сыйлықақы сомасына:

       Дт 1280 04 Опцион мәмілесі бойынша талаптар

       2180 03 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       99. Сатып алынған "колл" немесе "пут" опционын әділ құны бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен, сондай-ақ опционды жабу күні қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сатып алынған опционның әділ құнының оң өзгеріс сомасына:

       Дт 1280 04 Опцион мәмілесі бойынша талаптар

       2180 03 Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 6290 05 Опцион мәмілесі бойынша талаптар;

       2) сатып алынған опционның әділ құнының теріс өзгеріс сомасына:

       Дт 7480 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс

       Кт 1280 04 Опцион мәмілесі бойынша талаптар

       2180 03 Опцион мәмілесі бойынша талаптар.

       100. Ашық позицияны жабу немесе сатып алынған "колл" немесе "пут" опционын орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сатып алынған "колл" немесе "пут" опционының талаптары бойынша шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:

       Дт 8600 06 Сатып алынған "колл" опционы мәмілелері - қарсы шот

       8600 07 Сатып алынған "пут" опционы мәмілелері - қарсы шот

       Кт 8300 06 Сатып алынған "колл" опционы мәмілелері

       8300 07 Сатып алынған "пут" опционы мәмілелері;

       2) қарсы әріптес "колл" немесе "пут" опционының (ашық позицияны жабу) құнын ақшамен өтеген кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1280 04 Опцион мәмілесі бойынша талаптар

       2180 03 Опцион мәмілесі бойынша талаптар;

       3) сатып алынған "колл" опционның шарттарына сәйкес базалық активті сатып алған кезде:

       сатып алынатын активтер құнына:

       Дт 1120 01 Өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін

       әділ құн бойынша бағаланатын қаржы активтері

       1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       1280 04 Опцион мәмілесі бойынша талаптар

       2180 03 Опцион мәмілесі бойынша талаптар;

       4) сатып алынған "пут" опционның шарттарына сәйкес базалық активті сатқан кезде:

       сатылатын активтер құнына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       1280 04 Опцион мәмілесі бойынша талаптар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       2180 03 Опцион мәмілесі бойынша талаптар;

       5) сатып алынған "колл" немесе "пут" опционы бойынша іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6290 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс

       Кт 6290 11 Опцион мәмілелері бойынша кіріс

       7480 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс;

       6) сатып алынған "колл" немесе "пут" опционы бойынша іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6290 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс

       7480 11 Опцион мәмілелері бойынша шығыстар

       Кт 7480 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс.

       101. Туынды құралдармен бір тарап басқа тарапқа келісілген талаптармен келісілген баға бойынша болашақта базалық активті сатып алу немесе сату құқығын сататын (бұдан әрі — сатылған "колл" немесе "пут" опционы) операцияларды жүзеге асыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       Дт 8300 08 Сатылған "пут" опционы мэмілелері - қарсы шот

       8300 09 Сатылған "колл" опционы мәмілелері - қарсы шот

       Кт 8600 08 Сатылған "пут" опционы мәмілелері

       8600 09 Сатылған "колл" опционы мәмілелері;

       алынған сыйлықақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 3390 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер.

       102. Сатылған "колл (немесе "пут" опционын әділ құны бойынша есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен, сондай-ақ опционды жабу күні қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сатылған "колл" немесе "пут" опционының әділ құнының оң өзгерісі сомасына:

       Дт 3390 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 6290 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс;

       2) сатылған "колл" немесе "пут" опционының әділ құнының теріс өзгерісі сомасына:

       Дт 7480 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс

       Кт 3390 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер.

       103. Ашық позицияны жабу немесе сатылған "колл" немесе "пут" опционының орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) сатылған "колл" немесе "пут" опционының талаптарына сәйкес

      шартты талаптар және шартты міндеттемелер сомасына:

       Дт 8300 08 Сатылған "пут" опционы мәмілелері - қарсы шот

       8300 09 Сатылған "колл" опционы мәмілелері - қарсы шот

       Кт 8600 08 Сатылған "пут" опционы мәмілелері

       8600 09 Сатылған "колл" опционы мәмілелері;

       2) қарсы әріптес сатылған "колл" немесе "пут" опционының құнын өтеген кезде (ашық позицияны жабу):

       Дт 3390 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       3) сатылған "колл" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатқан кезде:

       сатылатын активтер құнына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       3390 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар;

       4) сатылған "пут" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатып алған кезде:

       сатып алынатын активтер құнына:

       Дт 1130 01 Өтеуге дейін ұсталатын қысқа мерзімді инвестициялар

       1140 01 Сату үшін қолда бар қысқа мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       1150 07 Тазартылған қымбат металдар

       1150 08 Жолдағы тазартылған қымбат металдар

       1150 09 Металл шоттарға орналастырылған тазартылған қымбат

       металдар

       2020 01 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар

       2030 01 Сату үшін қолда бар ұзақ мерзімді қаржылық

       инвестициялар

       3390 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 03 Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты;

       5) сатылған "колл" немесе "пут" опционы бойынша іске асырылған кірістер сомасына:

       Дт 6290 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс

       Кт 6290 11 Опцион мәмілелері бойынша кірістер

       7480 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс;

       6) сатылған "колл" немесе "пут" опционы бойынша іске асырылған шығыстар сомасына:

       Дт 6290 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс

       7480 11 Опцион мәмілелері бойынша шығыстар

       Кт 7480 05 Опцион мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс.

4-параграф. Валюталық своппен операцияларды есепке алу

      104. Туынды құралмен алдын ала келісілген мерзім ішінде бір валютаны басқа валютаға айырбастау (бұдан әрі - валюталық своп) туралы келісім жасалатын операцияларды жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

      Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер;

      және бір мезгілде, баланстан тыс есепте валюталарды кері айырбастау бойынша талаптар мен міндеттемелер сомалары көрсетіледі:

      Дт 830012 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты

      талаптар

      Кт 8600 12 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты

      міндеттемелер.

      105. Валюталық свопты валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) алатын валюта сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

       2) аударылатын валюта сомасына:

       Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       106. Валюталық свопты әділ құны бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) әділ құнның оң өзгерісі сомасына:

       Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 6290 07 Своп мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс;

       2) әділ құнның теріс өзгерісі сомасына:

       Дт 7480 07 Своп мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс

       Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер.

       Бір мезгілде, есепте тұрған оң және (немесе) теріс қайта бағалау сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар.

       107. Егер валюталық своп талаптарында сыйақы есептеу және төлеу көзделген болса, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) кірістер сомасына:

       Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 6110 34 Сыйақы алумен байланысты басқа да кірістер;

       2) шығыстар сомасына:

       Дт 7310 25 Сыйақы төлеумен байланысты басқа да шығыстар

       Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер.

       108. Валюталық своп бойынша сыйақы төлеген немесе алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) алынатын сыйақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

       2) төленетін сыйақы сомасына:

       Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       109. Валюталық свопты жабу бойынша валюталау күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына;

       Дт 8600 12 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты

       міндеттемелер

       Кт 830012 Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты

       талаптар;

       2) айырбасталатын валюта сомасына:

       валюталық своп құны оң болған кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

       валюталық своп құны теріс болған кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

5-параграф. Пайыздық своппен операцияларды есепке алу

      110. Туынды құралмен тараптар белгіленген және өзгермелі пайыздық ставкаларды қолдана отырып тұрақты пайыздық төлемдер алмасатын (бұдан әрі - пайыздық своп) операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) егер пайыздық своп шарттары бойынша төлемдер өзгермелі пайыздық ставка бойынша көзделсе, бірақ сомалар белгіленген пайыздық ставкамен алынған жағдайда:

      Дт 8300 04 Белгіленген пайыздық своп

      Кт 8600 04 Өзгермелі пайыздық своп;

      2) егер пайыздық своп шарттары бойынша төлемдер белгіленген пайыздық ставкамен көзделсе, бірақ сомалар өзгермелі пайыздық ставка бойынша алынған жағдайда:

      Дт 8300 05 Өзгермелі пайыздық своп

      Кт 8600 05 Белгіленген пайыздық своп.

      111. Пайыздық своп бойынша сыйақы түріндегі кірістер мен шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) кірістер сомасына:

      Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 6110 34 Сыйақы алумен байланысты басқа да кірістер;

       2) шығыстар сомасына:

       Дт 7310 25 Сыйақы төлеумен байланысты басқа да шығыстар

       Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер.

       112. Пайыздық свопты әділ құны бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) оң айырма сомасына:

       Дт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       Кт 6290 07 Своп мәмілесін қайта бағалаудан түскен іске

       асырылмаған кіріс;

       2) теріс айырма сомасына:

       Дт 7480 07 Своп мәмілесін қайта бағалаудан болған іске

       асырылмаған шығыс

       Кт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер.

       Бір мезгілде, есепте тұрған оң және (немесе) теріс қайта бағалау сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

       Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар.

       113. Пайыздық свопты әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мерзімдік төлемдер жүргізу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) алынған сыйақы сомасына:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

       Кт 1280 06 Своп мәмілесі бойынша талаптар

       2180 04 Своп мәмілесі бойынша талаптар;

       2) төленген сыйақы сомасына:

       Дт 3390 05 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       4170 04 Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер

       Кт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты.

       114. Ашық позицияны жабу немесе пайыздық свопты жабу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

       1) пайыздық свопты сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

       Дт 8300 04 Белгіленген пайыздық своп

       Кт 8600 04 Өзгермелі пайыздық своп;

       2) пайыздық свопты сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:

       Дт 8600 05 Белгіленген пайыздық своп

       Кт 8300 05 Өзгермелі пайыздық своп.

10-тарау. Хеджирлеудің бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 10-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       115. Хеджирленетін бап ретінде айқындалған бағалы қағаздардың, тазартылған қымбат металдардың, шетел валютасының, заемдардың, салымдардың бухгалтерлік есебі осы Нұсқаулықтың 3, 5, 6, 7 және 8-тарауларында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

      116. Хеджирлеу құралы ретінде пайдаланылатын туынды құралдардың бухгалтерлік есебі хеджирлеу құралдарын қайта бағалаудан кірістер мен шығыстар 5450 "Басқа да активтерді қайта бағалауға арналған резервтері" баланстық шотына жатқызылатын ақша қаражаты қозғалысын хеджирлеудің және таза инвестицияларды хеджирлеудің бухгалтерлік есебін қоспағанда, осы Нұсқаулықтың 9-тарауында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

11-тарау. Зейнетақы активтерінен және зейнетақы активтері бойынша инвестициялық кірістен комиссиялық сыйақыны есептеу операцияларының бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 11-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 28.11.2016 № 279 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

       117. Зейнетақы активтерінен тиесілі комиссиялық сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      1) комиссиялық сыйақыны есептеген кезде:

      Дт 1270 62 Зейнетақы активтерінен түскен есептелген комиссиялық

      кірістер

      Кт 6110 62 Зейнетақы активтерінен түскен комиссиялық кірістер;

      2) комиссиялық сыйақыны алған кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1270 62 Зейнетақы активтерінен түскен есептелген комиссиялық

      кірістер.

      118. Зейнетақы активтері бойынша инвестициялық кірістен тиесілі комиссиялық сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      1) комиссиялық сыйақыны есептеген кезде:

      инвестициялық кірістен комиссиялық сыйақының бұрын есептелген теріс мәнінің шегіндегі сомаға:

      Дт 3380 61 Инвестициялық кірістен есептелген комиссиялық

      сыйақылар

      Кт 6110 61 Инвестициялық кірістен түскен комиссиялық кірістер;

       инвестициялық кірістен комиссиялық сыйақының бұрын

      есептелген теріс мәнінен асатын сомаға:

      Дт 1270 61 Инвестициялық кірістен түскен есептелген комиссиялық

      кірістер

      Кт 6110 61 Инвестициялық кірістен түскен комиссиялық кірістер;

      2) комиссиялық сыйақыны алған кезде:

       Дт 1030 Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты

      Кт 1270 61 Инвестициялық кірістен түскен есептелген комиссиялық

      кірістер.

      119. Инвестициялық кірістің жинақтаушы зейнетақы қорына тиесілі комиссиялық сыйақының теріс мәніне әкелген теріс мәні туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) бұрын есептелген, бірақ төленбеген комиссиялық сыйақы шегіндегі сомаға:

      Дт 7470 61 Теріс комиссиялық сыйақыны өтеу жөніндегі шығыстар

      Кт 1270 61 Инвестициялық кірістен түскен есептелген комиссиялық

      кірістер;

       2) бұрын есептелген, бірақ төленбеген комиссиялық сыйақыдан асатын сомаға:

      Дт 7470 61 Теріс комиссиялық сыйақыны өтеу жөніндегі шығыстар

      Кт 3380 61 Инвестициялық кірістен есептелген комиссиялық

      сыйақылар.

12. Номиналдық кірістілік коэффициенті мен кірістіліктің
ең төменгі мәні арасындағы теріс айырманы өтеу жөніндегі
операциялардың бухгалтерлік есебі

      Ескерту. 12-тарау алып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 194 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.