Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында, жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақ бөлiмшелерiнде авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк санитария жөнiндегi ережесiн бекiту туралы

     "Қауiпсiздiк және еңбек қорғау туралы" Қазақстан Республикасының  Заңына, "Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылық туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 11 қарашадағы N 1182 қаулысымен бекiтiлген Мемлекеттiк органдардың еңбек қауiпсiздiгi және оны қорғау жөнiндегi нормативтiк құқықтық кесiмдердi әзiрлеу мен бекiту ережесi және Мемлекеттiк органдардың еңбек қауiпсiздiгi және оны қорғау жөнiндегi салалық нормативтердi әзiрлеу мен бекiту ережесiне сәйкес, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының, ұшақтар мен тiкұшақтарға техникалық қызмет көрсету жөнiндегi қолданыстағы салалық стандарттарды ескере отырып, пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында, жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақ бөлiмшелерiнде авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк санитария жөнiндегi және қауiпсiз пайдалануды көтеру мақсатында БҰЙЫРАМЫН: Қараңыз.K070000251, P070000721
     1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында, жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақ бөлiмшелерiнде авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк санитария жөнiндегi ережесi бекiтiлсiн.
     2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникациялар министрлігінiң Азаматтық авиация комитетi Ұшулардың қауiпсiздiгiн мемлекеттiк қадағалау басқармасының бастығы А.Б.Жолдыбаевқа жүктелсiн.
     3. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркелген сәттен бастап күшіне енеді, танысуға және жiберуге жатады.

      Төраға

      "Келісілген"
     Қазақстан Республикасының
     Еңбек және халықты әлеуметтік
     қорғау вице-министрі
     _____________________________
     2004 жылғы 17 қараша

     "Келісілген"
     Қазақстан Республикасының
     Денсаулық сақтау министрлiгi
     Мемлекеттік санитарлық-
     эпидемиологиялық қадағалау
     комитетінің төрағасы
     _____________________________
     2004 жылғы 16 қараша

Қазақстан Республикасының   
Көлiк және коммуникациялар  
министрлiгi Азаматтық авиация 
комитетi төрағасының      
2004 жылғы 16 қарашадағы    
N 222 бұйрығымен бекiтiлген  

  Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының
пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында,
жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақтар бөлiмшелерiнде
авиация техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi
еңбек қауiпсiздiгi мен оны қорғау және өндiрiстiк
санитария жөнiндегi ереже

     Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының пайдалану кәсiпорындарында, жөндеу зауыттарында, жаттығу-ұшу ұйымдарында, ұшу-сынақ бөлiмшелерiнде авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк санитария жөнiндегi осы ереже (бұдан әрi - Ереже) Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының (бұдан әрi - АА) ұйымдары мен кәсiпорындарының (бұдан әрi - кәсiпорындар) пайдалану кәсiпорындары, жөндеу зауыттары, жаттығу-ұшу ұйымдары, ұшу-сынақ бөлiмшелерi әуе кемелерінің аңғарларындағы, аңғарлық тұрақтарындағы, төбесi жабық доктарындағы және басқа тұрақ орындарындағы (бұдан әрi - тұрақ орны) техникалық қызмет көрсету регламентiне, осы регламенттердi орындау жөнiндегi технологиялық нұсқамаларға және белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн (ұшақтар мен тікұшақтарға техникалық қызмет көрсету жөніндегі қолданыстағы салалық стандарттарды ескере отырып) басқа да нормативтiк-техникалық құжаттамаға сәйкес еңбектi қорғау мен оның қауiпсiздiгi, сондай-ақ азаматтық авиацияның ұшақтары мен тікұшақтарына (бұдан әрi - әуе кемелері) техникалық қызмет көрсетудi жүзеге асыру кезiндегi өндiрiстiк санитария бойынша негiзгi талаптарды белгiлейдi және жұмыс орындарында еңбек қауiпсiздiгi мен салауатты жағдайларын сақтауға бағытталған.

  1-бөлiм. Әуе кемелерiн техникалық пайдалану және оларды
жөндеу кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi мен оны қорғау 1-тарау. Жалпы ережелер

     1. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету процестерін әзірлеу, ұйымдастыру, орындау және жетілдіру мемлекеттік стандарттың (бұдан әрі - МемСТ) талаптарына, осы Ережеге, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету регламенттеріне, осы регламенттерді орындау жөніндегі технологиялық нұсқамаларға және белгіленген тәртіппен бекітілетін басқа нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес жүргізілуі тиіс.

     2. Әуе кемелеріне техникалық қызметті орындау кезінде жұмыс істейтіндерге мынадай қауіпті және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуі мүмкін:
     1) жылжып бара жатқан әуе кемелері, арнайы автокөлiк және өздiгiнен қозғалатын механизмдер;
     2) қозғалыстағы бұйымдар, дайындамалар мен материалдар;
     3) әуе кемелерінің (элерондары, қалқандары, интерцепторлары, триммерлерi, шассилерi, айналып тұрған винттері, турбиналары, төмен түсетiн траптары және т.б.), арнайы автокөлiктiң (көтерiлетiн және төмен түсетiн кабиналары, люлкалары, кузовтары, сатылары, бұрылатын платформалары), механизмдердiң (ұшақтардың жүк тиеуге және түсiруге арналған шығырлары, крандар) және өндiрiстiк жабдықтың қорғалмаған қозғалмалы элементтерi;
     4) өндiрiстiк жабдықтың жан-жаққа шашыраған жарықшақтары, элементтерi, детальдары;
     5) авиациялық техниканың төмен құлаған бұйымдары, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету бойынша жазықтықта, тұрақтандырғышта, фюзеляжда жұмыстар жүргiзу кезiнде және механикаландырылған көтергiштердi қолдану арқылы биiктiкте жұмыс iстеу кезiнде қолданылатын құрал-саймандар мен материалдар;
     6) ауа толқыны (қысыммен жұмыс iстейтiн жанар-жағармай булары ыдыстарының жарылуы);
     7) авиақозғалтқыштың пайдаланылған газдарының ағыстары мен оларға түскен заттар;
     8) қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстардан және құбырлардан аққан газдар мен сұйықтықтардың ағыстары;
     9) қозғалыс жылдамдығы үлкен, өзiне қарай соратын ауа ағындары (авиақозғалтқыш соплосының маңы);
     10) төмен құлаған әуе кемесі (көтергiштен немесе қателесiп шассидi жинаған кезде);
     11) бұзылатын конструкциялар (борт сатылары, жиналмалы сатылар, және басқа өндiрiстiк жабдық);
     12) жан-жағы қоршалмаған биiктiгi 1,3 метр және одан да жоғары жерден кем дегенде 2 метр қашықтықта жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының орналасуы;
     13) сырғанап құлаудың аса жоғары қаупi (жұмыс iстеушiлер жүретін әуе кемесінiң үстiңгi бетiнiң, траптардың, жылжымалы сатылардың, қойылмалы сатылардың және тұрақ орындары төсемдерiне мұз қатуының, ылғалдануы мен майлануының салдарынан);
     14) әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету аймағындағы ауада шаңның және газдың аса жоғары болуы;
     15) авиациялық техниканың жабдықтары мен материалдарының үстiңгi бетiндегi аса жоғары немесе төмен температура;
     16) әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету аймағындағы ауа ылғалдығының және оның қозғалысының аса жоғары немесе төмен температурасы;
     17) шу, тербелiс, ультра және инфрадыбыстар деңгейiнің аса жоғары болуы;
     18) электр тiзбегiндегi кернеудiң аса жоғарылығы, оның тұйықталуынан адамның денесiне электр тоғының өтуi мүмкiн;
     19) статикалық электр тоғы деңгейінің аса жоғарылығы;
     20) жұмыс аймағындағы лазерлiк сәуле шығарғыш деңгейiнің аса жоғарлығы;
     21) электр магниттiк сәуле шығарғыш деңгейiнiң аса жоғарылығы;
     22) жұмыс аймағындағы иондандырғыш сәуле шығарғыш деңгейінің аса жоғарылығы;
     23) жұмыс орнының жер бетiмен (еденмен) салыстырғанда әлдеқайда биiкте орналасуы;
     24) әуе кемесінің, жабдық пен құрал-сайманның үстiңгi бетiндегi үшкiр жиектер, жырықтар мен кедiр-бұдырлар;
     25) табиғи жарықтың болмауы немесе оның жетiспеушілігі;
     26) жұмыс аймағының жеткілікті түрде жарықпен қамтылмауы;
     27) фон мен объектiлердi ажыратудағы айырмашылықтың аса төмен болуы;
     28) жарықтың аса жоғарылығы;
     29) жарықтың көзге тіке түсуі (тұрақ орындардағы прожектормен жарығы, әуе кемелері мен арнайы автокөлiк фарларының жарығы) және тұрақ орындары мен перрондар төсемдерiне төгiлген суға және басқа сұйықтықтарға түскен сәуледен көздің шағылысуы;
     30) жарық ағынының аса жоғары толықсуы;
     31) ультракүлгiн және инфрақызыл сәулелерiнің ағыс деңгейінің аса жоғарлығы;
     32) қолданылатын материалдардың құрамына кiретiн химиялық заттар (токсиндiк, қоздырғыш, сенсибикалық, канцерогендiк, мутагендiк), организмге тыныс алу жолдары, асқазан, терi және бет-ауыз арқылы енетiн жанар-жағармай материалдары, арнайы сұйықтықтар және улы химикаттар;
     33) физикалық ауыртпалықтар (статикалық және динамикалық) және психикалық ауыртпалықтар (эмоционалдық, қатты күш салу).

     3. Ұшақтарға техникалық қызмет көрсету кезінде осы Ереженің 2-тармағында аталған қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың деңгейі МемСТ-пен, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі белгіленген тәртіппен бекіткен электр қондырғыларын орнату ережесімен, санитарлық ережелермен және нормалармен, белгілеген тәртіппен бекітілетін басқа нормативтік-техникалық құжаттамамен белгіленген рұқсат берілген мәндердің шегінен аспауға тиіс.

     4. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету тиiстi МемСТ-тiң талаптарын, белгілеген тәртіппен бекітілетін өндiрiстiк кәсiпорындарға арналған өрт қауiпсiздiгi жөнiндегi ережелерді (нұсқаулықтарды), Қазақстан Республикасының Азаматтық авиациясындағы өрттен қорғау жөнiндегi ережелерді (нұсқаулықтарды) сақтай отырып жүргiзiлуi қажет.

     5. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын өндiрiстiк жабдықтар МемСТ талаптарына сәйкес болуы тиiс.

     6. Жұмыс жүргiзу барысында қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн құрал-жабдықтар МемСТ талаптарына сәйкес болуы тиiс.

     7. Техникалық қызмет көрсету процесiн қоршаған ортаның жанар-жағар маймен, арнайы сұйықтықтармен ластануын, сондай-ақ шу мен электр магниттiк сәуле шығарғышты болдырмайтындай етiп ұйымдастыру керек.
     Әуе кемелерінің тұрақ орындарындағы сарқынды суды кәрiзге ағызардың алдында оны тазартып залалсыздандыру қажет.

  2-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

     8. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету процестерiн жобалау, ұйымдастыру және жүргiзу, технологиялық процестердi механикаландыру және автоматтандыру жұмыс iстеушiлерге қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың әсерiн болдырмауды немесе белгiленген нормаларға дейiн азайтуды қамтамасыз етуi тиiс.

     9. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетудiң жекелеген технологиялық амалдарын әзiрлеу барысында жабдықтың мынадай:
     1) технологиялық амалдарды орындаудың үйлесiмi мен қауiпсiздiгiн;
     2) қызмет көрсету процестерiнiң бiр қалыптылығын;
     3) апатты жағдайлар, от, от ұшқыны, жарылыс немесе өрт туындамас үшін олардың алдын алуын;
     4) жолаушыларға және қоршаған ортаға қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың әсерiн болдырмауды;
     5) нормативтiк-техникалық құжаттармен белгiленген мерзiм iшiнде технологиялық жабдықтың және техникалық қызметкерлерге арналған қорғау құралдарының дұрыс жұмысын;
     6) майдың құйылуы мен төгiп тасталуын немесе бастапқы материалдардың, жүктердiң, қалдықтардың дер кезінде тиелуін және түсiрiлуiн қамтамасыз ететiн оңтайлы жұмыс режимдерiн алдын-ала қарастыру қажет.

     10. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiнде жұмыс iстеушiлерге қорғауды қамтамасыз ететiн басқару және бақылау жүйелерi немесе өндiрiстiк жабдықтың апатты ажыратылуы не мынадай:
     1) жерде қозғалтқыштарды iске қосу және оларды байқау, Әуе кемелерін сүйреу;
     2) әуе кемелерін көтергiштер арқылы көтеру;
     3) шассилердi, қалқандарды, жаппаларды тексеру үшiн шығарғыш және жинау;
     4) фюзеляждың герметикалығын тексеру;
     5) әуе кемесіне авиаотын құю;
     6) арнайы автокөлiктiң кабинасын, люлкасын және кузовын көтерiп-түсіру;
     7) әуе кемелерінің техникалық қызмет көрсету аймағында механикаландырылған өзi жылжитын құралдардың кiруi, шығуы және қозғалуы;
     8) әуе кемесінің үстiнен мұздақтарды алып тастау;
     9) жердегi көздер арқылы кабинаны жылыту;
     10) қозғалтқыштарды және басқа ауыр агрегаттарды, басқару рульдерiн ауыстыру сияқты технологиялық амалдарды орындау барысында оның тоқтатылуын алдын ала қарастыру керек.
     Жұмыс істеушілерді қауіпті және зиянды өндірістік факторлардан қорғаудың техникалық шешімі мүмкін болмаған жағдайда тиісті шаралар қолданылуы қажет.
     Апатты жағдайлар туындаған кезде әуе кемелеріне технологиялық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарды тоқтатып, апатты жағдайдан шығу үшiн шаралар қолдану қажет. Жұмысты тек, апатты жағдайды туындатқан себептер мен осыған әкелген жағдайларды толық жойғаннан кейiн ғана жалғастыру керек.

     11. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге:
     1) тұрақ орнындағы әуе кемесі толық тоқтағаннан кейiн;
     2) винттер мен турбина айналысы толық тоқтағаннан кейiн;
     3) шасси арбашықтарының доңғалақтарына орнатылған бекiту колодкалары болғанда;
     4) ұшақты, тiк ұшақты алып жүрушi және рульдiк винттердің қалақтары тоқтағаннан кейiн (eгep бұл аталған үлгiдегi әуе кемесі үшiн әуеайлақтардағы метеорологиялық жағдайларға байланысты орнату қажет болса);
     5) әуе кемесі тұрақ орнының жерге қосылған құрылғыға әуе кемесінің фюзеляжы қосылып тұрған жағдайда;
     6) әуе кемесінің ыстық бөлiктерi техникалық қызмет көрсетудiң технологиясымен белгiленген температураға дейiн өздiгiнен немесе жасанды жолмен суығаннан кейiн кiрiсуге болады.

     12. Әуе кемесінің қозғалтқыштары тоқтағаннан кейiн кем дегенде 20 минут өткен соң әуе кемесінің багындағы майды ағызуға, аккумуляторларын ажыратып барып аңғарға немесе ұшақ жөндейтiн корпусқа (бұдан әрi - ҰЖК) кiргiзуге болады. Сонымен қатар, әуе кемесін ҰЖК-ға кiргiзер кезде оттегi баллондары жеке бөлiктерге ажыратылып, ал оттегi жүйесiндегi оттегi шығарылуы қажет.

     13. Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге, әуе кемесінің конструкциясына, әуе кемесі тұрағының орнына жанар-жағар май материалдарының, арнайы сұйықтықтардың және жуынды-шайындылардың төгіліп-шашылуын болдырмау үшін шаралар көзделуі қажет.

     14. Иiсi шыққан не зиянды заттарды (пестицидтердi, гербицидтердi, арнайы сұйықтықтарды) тасымалдауға және оларды қолдануға байланысты, сондай-ақ мемлекеттік санитарлық қадағалау органдары белгіленген эпидемиологиялық көрсеткіштер бой көрсеткен жағдайда қолданыстағы нормативтiк-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес әуе кемелерін тазартып залалсыздандырғаннан кейiн ғана әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге кiрiсуге болады.

     15. Әуе кемесінің биiкте орналасқан бөлiктерiне техникалық қызмет көрсету бойынша жұмыстарды жылжымалы сатыларды, траптарды, қойылмалы, жиналмалы және ұзартылатын сатыларды, сондай-ақ белгiлi бiр үлгiдегi әуе кемелеріне арналған, құлап кетуден сақтайтын құрылғыларды қолдану арқылы орындау қажет.
     Әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын сатылар кейбiр үлгiдегi әуе кемелеріне жекелеген жұмыс түрлерiн жүргiзу барысында биiктiгi 1 метр қоршауды қолдануға мүмкiн болмайтын сатыларды есептемегенде, жұмыс алаңындағы қоршаудың биiктiгi 1 метр болуы тиiс. Қоршауының биiктiгi 1 метрден аз сатыларды қолдану кезiнде жұмыс iстеушiлердiң құлап кетуiн болдырмайтын сақтандыру шараларын жүзеге асыру қажет.

     16. Жұмыс iстеп тұрған қозғалтқыштардан шығатын және ауа мен газ сорғыларынан шығатын шу деңгейiнiң персоналдарға тигiзетiн әсерiн азайту үшiн айналмалы винттер мен турбиналардың әсерiнiң қауiптiлiгiн болдырмау, қозғалтқыштарды сынау үшiн қосу барысындағы шаң басуды азайту үшiн құрылғылармен, шу бәсеңдеткiштермен және сорғыларды қабылдамайтын қалқаншалармен орнынан қозғалудың алдын алу және тежейтiн жүйелермен жабдықталған арнайы тұрақ орнында жүргiзiлуге тиiс.

     17. ӘК қозғалтқыштарын iске қосу мен сынауды, көтерудi және шассидi орнына қоюды, ӘК фюзеляждарының нығыздығын тексерудi, ӘК-ке көрсетiлетiн басқа жұмыстар тоқтатылған жағдайда ғана орындаған жөн. ӘК жанындағы жұмыс орындарында аталған жұмыстарды орындауға рұқсат етілген және осы операциялардың бiреуiмен тiкелей айналысатын адам ғана болуға тиiс.

     18. Электр тоғымен немесе электр доғасымен зақымдану қаупiн болдырмау үшiн әуеайлақ көздерiнде электр энергиясының болу-болмауын вольтметрмен ғана тексерген жөн.
     Аса қауiптi жағдайларда әуе кемелеріне электр тоғымен техникалық қызмет көрсету кезiнде III класты электр машинасын пайдаланған жөн. І және II класты электр машиналарын пайдалануға тоқ өткiзбейтiн электр қолғаптар мен кiлемшелердi, галош немесе тұтқалары изоляцияланған құралдарды қолданған жағдайда рұқсат етiледi.

     19. Қызмет көрсетушi персонал жұмыс iстеп жатқан ӘК жабдығына қателесiп кернеу берудi болдырмау, электр энергиясының көздерiн ӘК желiсiне қосу үшiн жұмыстың осы түрiн жүргiзуге жауапты лауазымды тұлғаның рұқсатымен рұқсат берiледi.

     20. ӘК агрегаттары мен тораптарын монтаждау және демонтаждау кернеу мен олардың қоректерiн алдын-ала сөндiрiп және іске қосылатын құрылғыларға тиiстi МемСТ талаптарына сәйкес орындалған "Қоспаңыз, адамдар жұмыс iстеп жатыр!" деген тыйым салу белгiсiн iлiп қойып жүргiзген жөн.
     Басқару жүйелерiнiң және гидрожүйелердiң элементтерiне техникалық қызмет көрсету мен демонтаждау кезiнде оларды қателесiп қосып қалуды болдырмау үшiн тиiсiнше ӘК-нiң рульдiк колонкалары мен гидрожүйенi басқару крандарына тыйым салатын жазбаларды iлiп қойған жөн.

     21. Тiкелей ӘК-те пiсiру жұмыстарының кезiнде ӘК-тің әрбiр үлгiсiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес қауiпсiздiк талаптарын қатаң орындаған жөн. Пiсiру жұмыстары жүргiзiлiп отырған ӘК аңғардан және басқа ӘК-терден кем дегенде 50 метр қашықтықта болуға тиiс.
     ӘК-тегi пiсiру жұмыстары авиациялық-техникалық базаның (бұдан әрi - АТБ) цех бастығының жеке басшылығымен наряд-рұқсат болған жағдайда және өрттен қорғау кәсiпорнының рұқсатымен жүргiзiледi. Пiсiру жұмыстары МемСТ-тiң, белгіленген тәртіппен бекітіліген пiсiру және басқа отпен iстелетiн жұмыстар жүргiзген кезде өрт қауіпсiздiгi ережесінің (нұсқаулығының), азаматтық авиация кәсiпорындарын өрттен қорғау жөнiнде нұсқаулықтың (ереженің) талаптарына сәйкес орындалуға тиiс.
     ӘК-тегi пiсiру жұмыстары кезiнде аралас бөлшектер асбестпен немесе ылғал брезентпен оқшауландырылуға, ал пiсiру орны ұшқын мен жалыннан асбест қалқандарымен қоршалуға тиiс.

  3-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

     22. ӘК тұрақтарына стационарлық жабдықты орналастыру перронда және тұрақ орындарында әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге арналған ғимараттарды, стационарлық құрылғыларды жобалау жөнiндегi белгіленген тәртіппен бекітілген ережелердің (нұсқаулықтардың) талаптарына сәйкес болғаны жөн.

     23. ӘК тұрақ орындарындағы станционарлық жабдық әуежайлардағы белгiленген тәртiппен бекiтiлген авиациялық-техникалық баздарды технологиялық жобалау нормаларының талаптарына сәйкес келуге тиiс.

     24. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын жылжымалы жабдық қызмет көрсетушi персоналдың қауiпсiздiгiн және авиация техникасы мен жабдығының сақталуын қамтамасыз ететiн жерлерде және қашықтықтарда орнатылуға тиiс.

     25. Механикаландырудың арнаулы автокөлiктерi мен өздiгiнен жүретiн құралдар белгiленген тәртiппен бекiтiлген азаматтық авиация әуежайларындағы әуе кемелері мен механикаландыру құралдарының қозғалысын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулықтарда (ережелерде) келтiрiлген ережелерге және сызбаларға сәйкес айдап әкелуге және ӘК-те орнатылуға тиiс.

     26. Су-май құюшылар суды, майды жылытқан және моторды қыздырған уақытта пеш жаққан кезде оларды пайдалану жөнiндегi нұсқаулықтарға сәйкес белгiлегенi жөн, бiрақ ол ӘК-тің соңғы нүктесiнен 3 метрге дейiн жақын болмауға тиiс.

     27. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету үшiн пайдаланылатын жұмыс орны биiк платформалар мен баспалдақтар, салмағы жүктердi көтеру және орнын ауыстыру кезiндегi ерлерге де, әйелдерге де түсетiн шектi ауыртпалық нормаларынан асатын жабдықтарды, агрегаттарды биiкке көтеруге арналған жүк көтеретiн құрылғы болуға тиiс.

     28. Құралдар арнаулы аспаптық түржиындарға салынуға тиiс.

  4-тарау. Авиация техникасының бастапқы материалдарын,
бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және тасымалдауға
қойылатын талаптар

     29. Тұрақ орындарында және перрон арқылы арнаулы автокөлiктер мен өздiгiнен жүретiн механика құралдарының қозғалыс жылдамдығы 20 км/сағаттан аспауға тиiс. Қызмет көрсетiлiп жатқан ұшаққа жақындау кезiнде, жүргiзушi оған 10 метр жер қалғанда машинасын (механикасын) тоқтатуға және ӘК-ке осы уақытта жауапты адамның рұқсатымен арнаулы автокөлiктiң 5 км/сағаттан аспайтын жылдамдықпен келу-кетуiне басшылық жасауға рұқсат берiлген адамның басшылығымен жақындауға мiндеттi.

     30. ӘК-ке құюға арналған авиаотынды, майды, арнаулы сұйықтықты тасымалдау арнайыландырылған және толық жарамды арнаулы көлiкпен ғана жүзеге асырылады.

     31. Тұрып қалған отынды ӘК бактарынан ӘК-тен 25 метрден астам қашықтықта сақталуға тиiстi стационарлық құрылғыларға немесе арнаулы ыдысқа құйып алу қажет.

     32. Жүктер мен жабдықтарды (материалдарды, бұйымдарды және т.б.) жанама қойылған баспалдақтар арқылы көтеруге тыйым салынады.

     33. ӘК-ке зиянды және агрессиялық заттарды нормативтiк-техникалық құжаттама талаптарына жауап беретiн оралған және олардың ағуын, булануын болдырмайтын және ӘК-тің кабиналары мен жүк салондарын былғамайтын күйде тиеуге-түсiруге рұқсат етiледi.

     34. ӘК-ке авиациялық қызмет көрсету арнайы жабдықталған арбалармен, электр карларымен және автомашиналармен жеткiзiлуге тиiс.

     35. Авиациялық жабдыққа радиоактивтi изотоппен техникалық қызмет көрсету кезiнде белгіленген тәртіппен бекітілген радиоактивтi қауiпсiздiк нормаларының талаптары орындалуға тиiс. Радиоактивтi изотопы бар және жарамсыздыққа тап болған авиациялық жабдық жасаушы заводқа жiберiлуге немесе көмуге мамандандырылған ұйымға акт бойынша берiлуге тиiс. Радиоактивтi көздерi бар құралдарды көмуге, жоюға немесе басқа ұйымдарға беруге тыйым салынады.

     36. ӘК-ке техникалық қызмет көрсетумен бірге сығымдалған газы бар баллондарды тасымалдау, сақтау және қолдану Қазақстан Республикасының тиісті мемлекеттік органдары (ведомстволары) белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.

     37. Пайдаланылған ескi және кiр сүртетiн материалдар қақпағы бар металл жәшiктерге салынуға және жұмыс ауысымы аяқталғаннан кейiн ӘК аңғарынан немесе тұрақ орындарынан ӘК тұрақ орындарынан 25 метрден астам қашықтыққа арнайы бөлiнген орынға шығарып тасталуы қажет.

  2-бөлiм. Әуе кемелерінің планерi мен жоғарғы жүйесiне
техникалық қызмет көрсету 5-тарау. Қауiпсiздiктің жалпы талаптары

     38. Осы бөлiмнiң талаптары ӘК-тің планерi мен тұрақ орындарының жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсетудiң өндiрiстiк процестерiне қолданылады және техникалық қызмет көрсетудiң регламенттерiне сәйкес ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiндегi қауiпсiздiк талабын белгiлейдi.
     ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiнде тиiстi МемСТ сақталуға тиiс.

     39. ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiнде мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкін:
     1) жылжымалы өздiгiнен жүретiн және қолмен жүретiн машиналар, механизмдер, сынақ және бақылаушы құрылғылар, жұмыс өндiрiсiн қамтамасыз ету жөнiндегi бейiмдегiштер, сондай-ақ олардың жылжымалы қорғалмаған бөлiктерi;
     2) ӘК планерi мен оның жабдығының шығып тұратын бөлiктерi;
     3) шарнирлiк аспасы бар ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiнiң жылжымалы бөлiктерi;
     4) арнаулы құлыптармен ұсталатын аспа баулығы бар ӘК-тің алмалы-салмалы бөлiктерi;
     5) ауалық атмосфералық ағыстар (жел);
     6) фюзеляжды нығыздылыққа сынау кезiнде ӘК планерiнiң ұшпа бөлiктерi немесе қысыммен жұмыс iстейтiн кемелердiң ұшпа бөлiктерi;
     7) отын бактарынан отынды құйып алу кезiнде, сондай-ақ ӘК-тi гидрокөтергiштерге арналған ұшу желiсiне орнату кезiнде аударылатын ӘК;
     8) құлайтын авиациялық техника бұйымдары, құралдар, бейiмдегiштер мен материалдар;
     9) жұмыс орнының немесе жұмыс алаңының биiктiгi 1,3 метр және одан көп қоршалмаған өтпелерiне жақын орналасуы;
     10) ӘК планерiнiң салондарындағы, жүкке арналған, қызметтiк және техникалық бөлiктерiндегi жұмыс орындары мен жұмыс аймақтарын авиациялық техника бұйымдарымен, бейiмдегiштермен, материалдармен, құралдарды және құрылғыларды сығымдалған ауамен және электр энергиясымен жабдықтайтын уақытша коммуникациялармен үйiп тастау;
     11) қызмет көрсетушi персоналдар жүрiп-тұратын жерлердегi жұмыс жүргiзудiң (траптардың, баспалдақтардың, басқыштардың және басқалардың) қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi планер мен бейiмдегiштердiң тiрек беттерiнiң (мұз қатудың, ылғалдықтың, майланудың салдарынан) аса сырғымалылығы;
     12) жұмыс жасайтын қуатты қондырғы кезiнде олардың жалғанбаларының нығыздығын тексеру кезiнде жоғарғы жабдықтардың агрегаттары мен труба құбырларының үстiңгi бетiнiң жоғары температурасы;
     13) планердiң қаптарынан, дренаждық құрылғылардан қатқан мұз бен қарды алу үшiн, сондай-ақ планердiң жекелеген конструкцияларын кептiру үшiн әуеайлақтық жылытқыштарды қолданған кезде ауаның жоғары температурасы;
     14) сыртқы ауаның жоғары температурасы мен күн радиациясының әсерi жағдайындағы планердiң үстiңгi бетiнiң жоғары температурасы;
     15) қоршаған ортаның жағымсыз температурасының жағдайындағы планердiң және конструкцияның басқа бөлшектерiнiң үстiңгi бетiнiң, сондай-ақ ӘК-тің жоғарғы жүйесiнiң үстiңгi бетiнiң төмен температурасы;
     16) ӘК планерiнiң қаптары мен қуатты жиынтықтарын жөндеу жөнiндегi жұмыстарды орындау кезiнде өңделетін материалдардың ұшпа жоңқалары;
     17) ӘК-тің планерiн және жоғарғы жүйесiн жөндеу жөнiндегi жұмыстарды орындау кезiнде планер қаптарының үстiңгi беттерiндегi және конструкция бөлшектерiндегi, сондай-ақ құралдардағы өткiр жиектер, қабыршықтар, кедiр-бұдырлар;
     18) әуеайлақтық жылытқыштарды, сондай-ақ ерiткiштердi, эпоксидтiк құрамдарды, лакпен сырлау материалдарын және басқа заттарды пайдаланған кезде ӘК планерiнiң салондарындағы, жүкке арналған, қызметтiк және техникалық бөлiктерiндегi газдың жоғары болуы;
     19) электр энергиясының сыртқы көздерiнен қоректенетiн электрмен жылытатын құрылғылар мен электржетектi бейiмдегiштердi қолданған кезде, сондай-ақ планер мен жоғары жүйе агрегаттарының жұмысқа қабiлеттiлiгiн бақылайтын дабылдың электр жүйелерiн реттеу кезiнде адамның денесi арқылы өтуi мүмкiн оқшауланған электр шынжырының жоғары кернеуi;
     20) отын бактарынан отынды құйып алу кезiнде статикалық электрлендiрудiң жоғары деңгейi;
     21) ӘК-тің қызметтiк, техникалық, жүк қою бөлiмдерiнде, астыңғы кеңiстiкте, ӘК-тің тiрек қуыстарында және планердiң басқа көлемдерiнде жарықтың болмауы немесе жеткiлiксiз болуы;
     22) үстiңгi жағын қарау және жөндеу кезiнде планер көлемдерiнде тасымалданатын шамдалы мен айнаны қолданған кезде жарықтың өте жарықтылығы, тiкелей және шағылыспалы жалтырауықтығы;
     23) киiмдер мен аяқкиiмдердiң аса ылғалдылығы;
     24) ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын лакпен боялғандардың, эпоксидтiк, жанар-жағар майдың, жуу және басқа материалдардың құрамына кiретiн зиянды заттар, сондай-ақ пестицидтердiң қалдықтары;
     25) ӘК-тің қуатты қондырғыларының жұмыс iстеп тұрған, сондай-ақ ӘК басқарылатын және ұшатын кездегi шудың жоғары деңгейi;
     26) ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiнiң демонтаждалатын және монтаждалатын бөлiктерiн көтерген және орнынан ауыстырған кезде, сондай-ақ планердiң астыңғы кеңiстiктерiнде, қызметтiк, техникалық бөлiмдерiнде, ӘК-тің тiрек қуыстарында және планердiң басқа көлемдерiнде тар жерде ыңғайсыз жағдайда жұмыс орындау кезiндегi iс жүзiндегi ауыртпалықтар.

     40. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың рұқсат етілген деңгейі, сондай-ақ олардың жұмыс істеушілерге тигізетін әсерін жоюға немесе төмендетуге бағытталған талаптар тиісті МемСТ пен санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға сәйкес жүргізіледі.

     41. Өрт және жарылғыш қауiпсiздiгiнiң шаралары нормативтiк-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес сақталуға тиiс.

     42. Өндiрiстiк жабдық пен жұмыс өндiрiсiнiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi бейiмдегiштер МемСТ-тың талаптарына сәйкес келуге тиiс.

     43. ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсетудi орындау кезiндегi желдiң жылдамдығын ӘК-тің әрбiр түрi бойынша кәсiпорынның басшысы белгiлейдi.

     44. Планердi және ӘК-тің жоғарғы жүйесiн тазалау мен жуу, лак сырымен боялған сырларды кетiру және жағу, үстiңгi бетiнiң үйкелген май жағындыларын ауыстыру, жанар-жағар материалдарды құйып алу және майды толтырып құю, ӘК планерiнiң қаптамасын жөндеу үшiн шпатлевкалар дайындау, сондай-ақ қолданылған зиянды заттарды ұқсату барысында айналадағы ортаны былғамау қажет.

  6-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

     45. ӘК планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсетудiң процестерiн әзiрлеу, ұйымдастыру, жүргiзу және бақылау MемCT-тың талаптарын қанағаттандыруға тиiс.

     46. ӘК планерiнiң қаптамасын және оның конструктивтiк элементтерiн қарау үшiн аралау бағыты қызмет көрсететiн персоналдың ӘК планерi мен оның жабдығының шығып тұратын бөлiктерiмен соқтығысып қалуын болдырмауы қажет.

     47. Жоғары орналасқан қуатты қондырғыларға техникалық қызмет көрсету осы мақсаттар үшiн баспалдақтарды, басқыштарды, траптарды және ӘК-тің осы түрiне арнайы тағайындалған көтергiш құрылғыларды пайдалана отырып орындалуға тиiс. Техникалық қызмет көрсету кезiнде пайдаланылған баспалдақтардың биiктiгi 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбiр түрлерiнiң қуатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерiн орындау кезiнде мүмкiн еместiгiн қоспағанда, биiктiгi 1 метр қоршауы болуға тиiс. Биiктiгi 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмыс iстеушiлердiң құлап кетуiн болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиiс.

     48. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде пайдаланылатын баспалдақтардың биiктiгi 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбiр түрлерiнiң қуатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерiн орындау кезiнде мүмкiн еместiгiн қоспағанда, биiктiгi 1 метр қоршауы болуға тиiс. Биiктiгi 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмыс iстеушiлердiң құлап кетуiн болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиiс.

     49. Жұмыстарды орындау кезiндегi бейiмдегiштердiң (баспалдақтар, тұғырықтар, басқыштар, люлькiлер, траптар) жұмыс iстеп тұрған ауыртпалық орталығын бейiмдегiштiк жұмыс алаңынан тыс жерге ауыстыру қажеттiгi болмайтындай етiп орнатылғаны жөн.

     50. Өздiгiнен жүретiн механика құралдарының жоғарғы тiрек алаңдары ӘК планерiнiң кiретiн ойық табалдырығының биiктiгiне 0,02 метрлiк саңылаумен дәл орнатылуға тиiс. Қызмет көрсететiн  персоналдың өздiгiнен жүретiн құралдардың баспалдақтары арқылы жүрiп-тұруына олардың жылжуын болдырмайтын шаралар қолданылғаннан кейiн ғана рұқсат етiледi.

     51. Кiрер есiктi ашар алдында және ашық ойықтарда траптар мен баспалдақтар жоқ кезде шектеу белдiктерiн, оларды тағу көзделген жерге орнату қажет.

     52. Электрлiк механикалық немесе гидравликалық жетектермен басқарылатын жылжымалы қақпақтар, баулықтар, жармалар мен аталған бұйымдардың жылжымалы бөлiктерi механикалық құрылғылармен бекiтiлуге тиiс.

     53. ӘК фюзеляждың iшiндегi жұмыстар уақытша тоқтаған кезде едендердегi, есiктердегi, авариялы люктердегi, қабырғалық және төбелiк қуыстардағы, жүк қоятын, қызметтiк және техникалық бөлiктердегi барлық ашық ойықтарға технологиялық қақпақтар, бiтеуiштер орнатылуға тиiс.

     54. ӘК-тің экипаж кабиналарындағы силикатты алдыңғы шынылардың бетiн өңдеуге арналған гидрофобизирлейтiн сұйықтық бар шыны құтыларды ашу шыны сынықтарының ұшуын және гидрофобизирлейтiн сұйықтықтың қызмет көрсететiн персоналдың ашық денесiне және ӘК конструкциясының бөлшегiне төгiлiп кетуiн болдырмау мақсатында арнаулы ыдыстардағы iскектермен жүргiзiлуге тиiс.

     55. ӘК планерi мен жоғарғы жүйесi бөлiктерiнiң iшкi жағының бетiн тазалауға арналған тез тұтанатын және жанар сұйықтықтарды қолдануға, қолданылатын заттардың төгiлiп кетуi мен шашырауын болдырмайтын тәсiлдермен шомылғыны, қаңылтабаны, қылдан жасалған жаққыш қаламдар мен мақта-қағаз матадан жасалған салфеткаларды пайдаланғанда ғана рұқсат етiледi.
     Осы жұмыстарды өрт және жарылыс қауiптiлiгiнiң талаптарын қанағаттандырмайтын анық жылу көздерiн пайдаланумен, ӘК-ке тiкелей жақын тұрған ӘК электр энергиясының көздерi мен тұтынушыларын қосумен және ажыратумен, сондай-ақ тұтану көздерi болуға қабілеттi
жалын пайда болуы мүмкiн жұмыстармен қатар істеуге тыйым салынады.
     Планердiң iшкi жағында тез тұтанатын және жанар сұйықтықтарды қолданғаннан кейiн ӘК планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарды жаңғыртуға барынша желдетiлгеннен және пайдаланылған сұйықтықтардың буларынан арылғаннан соң ғана рұқсат етiледi.

     56. ӘК-тің жұмыс iстеп тұрған қуатты қондырғысы жанындағы ыстық ауа арналардың және олардың жоғарғы жүйе агрегаттарымен (қол жетiмдi орындардағы) қосылыстарының нығызсыздығын қолмен сезiнудi тексеру кезiнде мақта-мата қолғаптарды пайдалану қажет.

     57. Нығызсыздықты болдырмау мақсатында iшкi отын бактары-кессондарының жұмыстары кезiнде iшкi отын резервуарларының жұмыс жағдайының қауiпсiздiк ережелерiн оқыған кем дегенде екi адамнан тұратын бригада тағайындаған жөн. Бригада бiр бакта және карта-наряд бойынша ғана жұмыс орындай алады. Бригада мүшелерiнiң бiреуi бактың iшiнде жұмыс iстеушiге қажет болған жағдайда көмек пен эвакуация көрсету үшiн бактың сыртында тұрады.

     58. ӘК-тің отын бактарынан отынды құйып алу бактардан отынды құйып алу жөнiндегi ӘК-тің осы түрiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзiлуге тиiс. ӘК-тің отын бактарынан отынды алдыңғы тiрекпен құйып алу кезiнде фюзеляждың артқы бөлiгiндегi ӘК-тің артқы орталығында болуы мүмкiн қиын-қыстау өзгерiс жағдайында белгiлi бiр орынға көтергiш орнатылуға тиiс.

     59. ӘК-тi қанаттың орталық бөлiгiмен қанаттың алмалы-салмалы бөлiгiн ажырату арқылы түйiсетiн болттарды тарту үшiн көкжиек желiсiндегi көтергiштерге орнату кезiнде:
     1) ӘК-тің алды мен артына "Абайлаңыз! Ұшақтың аударылуы мүмкiн" деген жазуы бар қауiпсiздiк ескерту белгiлерiн орнату;
     2) көтергiштердi топыраққа орнату орны жасанды төсенiштен, егер қажет болған жағдайда, тазартқан және кептiрген жөн. Көтергiштердi топыраққа орнатуға 15 тоннаға дейiн салмағы бар ӘК үшiн ғана рұқсат етiледi, сонымен бiрге көтергiштердiң негiзiнiң астына осы мақсат үшiн және ӘК-тің тиiстi түрi үшiн арнайы тағайындалған ағаш қалқандар төсеген жөн;
     3) ӘК-тi көтеру мен түсiрудi ӘК-тің осы түрiне арналған жұмыстарды орындау жөнiндегi технологиялық нұсқауларға сәйкес көтергiштермен жүргiзген жөн;
     4) отын бактарынан отынды толық құйып алу қажет.

     60. ӘК фюзеляжының нығыздылығын тексеру кезiнде:
     1) ӘК айналасындағы аймақты 2-3 метр қашықтықта құрал-сайман қоршаулармен қоршау;
     2) "Абайлаңыз! Планер бөлiктерiнiң ұшуы мүмкiн" деген жазуы бар ескерту белгiлерiн орнату;
     3) адамдарды ӘК-тің осы түрiне арналған тұрақтан тыс қауiптi аймақтан әкету;
     4) фюзеляждағы ауаның қысымын авариялық төмендетуге арналған құрылғының жұмысын тексеру қажет.
     Фюзеляждағы ауа қысымының өсу жылдамдығы ӘК-тің осы түрiне арналған регламенттелген жұмыстарды орындау жөнiндегi технологиялық нұсқауларда белгiленген мәндерден жоғары болмауға тиiс.

     61. Тиiсiнше жоғары немесе төмен температуралы үстiңгi беттерiне жанасу кезiнде күйiктi немесе үсiктi болдырмау үшiн ӘК-тің планерi мен жоғарғы жүйесiне техникалық қызмет көрсету ашық денемен үстiңгi бетке жанасуды болдырмайтын арнаулы киiммен орындалуға тиiс.

     62. Планердiң қаптамасы мен қуатты жиынтығын жөндеу жөнiндегi жұмыстарды орындау кезiнде үстiңгi беттерге металл жаңқаларының тастандысын, өткiр жиектердiң, қабыршықтар мен кедiр-бұдырлардың пайда болуын болдырмайтын шаралар қарастырған жөн.

     63. Планердiң қаптамасындағы мұз бен қарды кетipу үшiн әуеайлақтық жылытқыштарды пайдалану кезiнде және планердiң жекелеген конструкцияларын кептiру кезiнде ыстық ауа ағысының адамның ашық денесiне түсуiнен қашу керек.

  7-тарау. Өндiрiстiк жабдықтарды орналастыруға және
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

     64. ӘК фюзеляжының iшкi жұмыстарын орындау үшiн қолданылатын жабдық, бейiмдегiш пен құралдар қызмет көрсетушi персоналдың жүрiп-тұру бағытын үймемен бөгемеуге тиiс, олармен абайсызда соқтығысқан немесе планер қозғалған жағдайда құлауды болдырмау мақсатында ұқыпты орнатылуға немесе бекiтiлуге тиiс.

     65. Құралдар арнаулы құралдық сұрыптауға салынуға тиiс. Құралдар мен бейiмдегiштердi планердiң қаптамасына салуға тыйым салынады.

     66. Өрт болдырмау мақсатында жылу энергиясын (дәнекерлеуiш, жеке шамдалдар және т.б.) шығарғыш құралдар мен құрылғылар, олардың  ӘК-тің iшкi құралдарының үстiңгi бетiмен тiкелей байланысын болдырмайтын жерлерде орналастырылуға тиiс.

     67. Фюзеляждың iшiндегi уақытша энергетикалық коммуникацияларды орналастыру олардың механикалық және термикалық бүлiнуiн болдырмауға, сондай-ақ жұмыс iстеушiлердiң жүрiп-тұру бағыттарын бөгемеуге тиiс.

  8-тарау. Авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы
материалдарды сақтауға және тасымалдауға
қойылатын талаптар

     68. Жұмыстарды орындауға қажеттi авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдарды ӘК планерiнiң iшiне және оның бөлiктерiнде сақтауға тыйым салынады.

     69. Авиация техникасының бұйымдары монтаж басталғанға дейiн және бастапқы материалдарды оларды қолдану басталғанға дейiн фюзеляжда нақты жұмыстарды орындауға қажеттi мөлшерде техникалық бөлiктерде немесе контейнерлерде ғана сақтауға рұқсат берiледi.

     70. Арнаулы сұйықтықтар мен жанар-жағар материалдар жабық ыдыста сақталуға тиiс. Пайдаланылған арнаулы сұйықтық пен қоқыс осы мақсатқа арнайы бөлiнген орында, ӘК-тен кем дегенде 25 метр қашықтықта ұқсатылуға тиiс.

     71. Авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдарды ӘК планерi кеңiстiгiнiң iшiнде және фюзеляждың iшiнде олардың әрқайсысының салмағы 10 кг-ден аспайтын болса бiр жұмысшының, әрқайсысының салмағы 10-20 кг болса - екi жұмысшының қолмен тасымалдауына рұқсат етiледi. Авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдардың әрқайсысының салмағы 20 кг болған жағдайда планер кеңiстiгiнiң iшiнде және фюзеляждың iшiнде оларды тасымалдау механика құралдарын пайдаланып орындалуға тиiс.

     72. Салмағы 10 кг-ден асатын авиация техникасының бұйымдары мен бастапқы материалдарды планер кеңiстiгiнiң iшiнде жанаспалы және борт басқыштарымен тасымалдауға тыйым салынады.

  3-бөлiм. Қуатты қондырғыларға техникалық
қызмет көрсету 9-тарау. Жалпы ережелер

     73. ӘК-тің қуатты қондырғыларына техникалық қызмет көрсетудi әзiрлеу, ұйымдастыру, орындау және жетiлдiру процестерiн белгiленген тәртiппен бекiтiлген МемСТ-тiң, осы Ереженiң, ӘК-ке техникалық қызмет көрсету регламенттерiнiң, осы регламенттердi және басқа нормативтiк-техникалық құжаттаманы орындау жөнiндегi технологиялық нұсқаулардың талаптарына сәйкес келтiрген жөн.

     74. ӘК-тің қуатты қондырғыларына техникалық қызмет көрсетудi орындау кезiнде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкiн:
     1) ӘК-тің қорғалмаған жылжымалы элементтерi мен қуатты қондырғы (айналмалы әуе және тасығыш винттер, қозғалтқыштар мен агрегаттардың роторлары, трансмиссиялардың бiлiктерi, қозғалтқыштар капоттарының жармалары, керi қимылдайтын құрылғылар), көтергiш механизмдер мен өндiрiстiк жабдық;
     2) ӘК-ке және ӘК-тен қозғалтқыштарды, агрегаттарды, жабдықтарды жеткiзуге арналған көлiк құралдары (өздiгiнен жүретiн және өздiгiнен жүрмейтiн арбалар);
     3) ұшатын сынықтар, элементтер, қуатты қондырғы мен өндiрiстiк жабдықтың бөлшектерi;
     4) авиация техникасының құлайтын қозғалтқыштары мен басқа бұйымдары; жоғары орналасқан қуатты қондырғылар мен олардың агрегаттарына техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстар кезiндегi құралдар мен материалдар;
     5) қозғалтқыштарды iске қосқан және сынақ кезiнде аса жылдамдықпен ағатын жұмысын тамамдаған газдардың ағысы және осы ағысқа түскен заттар, топырақ бөлiктерi, тастар, құм;
     6) жоғары жылдамдықпен қозғалатын (қозғалтқыштардың ауа жинайтын аймағы) ауа жұтқыш ағындар;
     7) ауалық атмосфералық ағындар (жел);
     8) қуатты қондырғылардың қозғалтқыштарын iске қосу мен сынақ кезiнде және бөлшектерiн ультрадыбыстық бақылау кезiнде тербелiстiң, ультра-инфрадыбыс шуының жоғары деңгейi;
     9) қол жетуi қиын жерлерде орналасқан қуатты агрегаттарға техникалық қызмет көрсету кезiндегi iс жүзiндегi ауыр салмақтар;
     10) жұмыс орнының немесе жұмыс алаңының биiктiгi 1,3 метрге дейiн және одан көп қоршалмаған өтпелерiне жақын орналасуы;
     11) авиациялық қозғалтқыштардың қыздырылған бөлiктерiнен алынған инфрақызыл сәулелер ағысының жоғары деңгейi;
     12) қуатты қондырғыда дәнекер жұмыстарын орындау кезiнде ультракүлгiн және жылу сәулелерiн шығарғыштың жоғары деңгейi;
     13) қолданылатын материалдардың құрамына кiретiн (топырақтық, герметикалық, ерiткiш желiмдер, спирттер, лактар, бояулар) химиялық заттар;
     14) жанар-майлау материалдары (бензин, керосин, минералдық және синтетикалық майлар, майлау), отынның, арнаулы сұйықтықтардың жануынан пайда болған, демалу органдары, асқазан-iшек жолдары, терi жабындылары мен шырышты қабықтар арқылы организмге өтетiн зиянды өнiмдер (AMГ-10, НЖ-4, "И" сұйықтығы, бензинге қосынды, мұз қатуға қарсы және жуғыш сұйықтықтар).

     75. Қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың қол жетiмдi деңгейi, сондай-ақ жұмыс iстеушiлерге олардың тигiзетiн әсерiн болдырмау мен азайтуға бағытталған талаптар тиiстi МемСТ пен осы Ережеге сәйкес келеді.

  10-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

     76. ӘК-тің қуатты қондырғыларына тиiстi МемСТ-тың талаптарын орындаған жағдайда және қозғалтқыштың ыстық бөлiктерi мен оның жүйелерi техникалық қызмет көрсетудiң технологиясы белгiлеген температураға дейiн суытылғаннан кейiн техникалық қызмет көрсетуге кiрiсуге рұқсат етiледi.

     77. ӘК-тің қуатты қондырғыларына техникалық қызмет көрсету процестерiн, технологиялық операцияларды механикаландыру мен автоматтандыруды ұйымдастыру мен жүргiзу жұмыс iстеушiлерге қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың тигiзетiн әсерін болдырмауды немесе азайтуды қамтамасыз етуге тиiс.

     78. Жоғарғы орналасқан қуатты қондырғыларға техникалық қызмет көрсету осы мақсаттар үшін баспалдақтарды, басқыштарды, траптарды және ӘК-тің осы түріне арнайы тағайындалған көтергіш құрылғыларды пайдалана отырып орындалуға тиіс. Техникалық қызмет көрсету кезінде пайдаланылған баспалдақтардың биіктігі 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбір түрлерінің қауатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерін орындау кезінде мүмкін еместігін қоспағанда, биіктігі 1 метр қоршауы болуға тиіс. Биіктігі 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмыс істеушілердің құлап кетуін болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиіс.

     79. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезінде пайдаланылатын баспалдақтардың биіктігі 1 метр қоршауы бар баспалдақты пайдалану ӘК-тің кейбір түрлерінің қуатты қондырғыларына арналған жұмыстардың жекелеген түрлерін орындау кезінде мүмкін еместігін қоспағанда, биіктігі 1 метр қоршауы болуға тиіс. Биіктігі 1 метрден кем қоршауы бар баспалдақтарды пайдаланған кезде жұмысшылардың құлап кетуін болдырмайтын қосымша шаралар қолданылуға тиіс.

     80. Қуатты қондырғылардың салмағы 10 кг-ден асатын агрегаттары мен бөлшектерiн жанаспалы және борт басқыштарымен тасымалдауға тыйым салынады.

     81. Қозғалтқыш роторы немесе iлме винт айналған кезде жұмыс iстеушiлер ротордың айналма аймағынан немесе iлме винт айналмасы жазықтығынан тыс жерде болуға тиіс.

     82. Тiкұшақтың тасымалдайтын винтiнiң қалақтарын қолмен бұрау алдында осы тiкұшақтың тасымалдайтын және артқы винттерінің айналу аймағында адамдардың және жабдықтың жоқтығына көз жеткiзу қажет.

     83. ӘК-тің қозғалтқышында жұмыс iстеу алдында капоттардың қақпақтары олардың өзi өзiнен жылжуын және персоналды жарақаттануын болдырмау үшiн сенiмдi тiркелгенiне көз жеткiзген жөн.

     84. Қуатты қондырғылардың биiкте орналасқан бөлiктерiнде жұмыс iстеген кезде құралдар мен жабдықтарды олардың құлап кетуi мен персоналдың жарақаттануын болдырмау үшiн түржиындардағы баспалдақтарда орналастырған жөн.

     85. Қуатты қондырғылардың биiкте орналасқан бөлiктерiнде жөндеу жұмыстарын орындаған кезде (бұрғылау, тазалау, тойтару) жұмыс iстеушiлер сақтандырғыш белдiктерiн пайдалануға тиіс. Қозғалтқыштың ағызбалы арналарында жұмыстар істеген кезде жұмыс істеуші қажет болған жағдайда арнадан эвакуациялау үшін сақтандырғыш фалмен жабдықталуға тиіс.

     86. Қозғалтқыштың роторын бұрауға байланысты компрессордың және турбинаның қалақтарындағы ақауларды бақылау мен жою жөнiндегi жұмыстарды iстеген кезде персоналдың iс-қимылы келiсiмдi болуға тиiс. Операцияларды орындаған кезде қозғалтқыштың роторы осы үлгiдегi қозғалтқышқа техникалық қызмет көрсету технологиясында көзделген бекiткiштермен сенiмдi бекiтiлуге тиiс.

     87. Қозғалтқыштарды iске қосу мен сынауды ӘК-де өзге жұмыстар тоқтатылған жағдайда ғана жүргiзген жөн. Осы орайда iске қосуды өткiзуге және жүргiзуге тiкелей қатысатын персоналға ғана ӘК-де болуға рұқсат берiледi. Инженерлiк-техникалық персонал қозғалтқыштар iске қосылған кезде винттердің айналатын жазықтығында болмауға тиіс.

     88. Қозғалтқыш жұмыс iстеп тұрған кезде газ ағысының ағу аймағында адамдар, жабдықтар және құрылыстар болмауға тиiс. Қозғалтқыштан газдардың шығу бағытында 50 метрден аз және қозғалтқыштың ауа жинағышының алдында 10 метрден кем қашықтықтар қауiптi болып табылады.

     89. Жерде iске қосуды бақылаушы тұлға экипаждың кабинасымен байланыс жасайтын құралдарымен және есту органдарын жеке қорғау құралдарымен жабдықталуға тиіс.

     90. Қозғалтқышты айдау немесе қозғалтқыштардың реверсивтiк құрылғыларын сынау алдында жазғы уақытта қатты шаңдануын болдырмау үшiн алаңға су себудi жүргiзу қажет.

     91. Қозғалтқыштарды iске қосу мен сынауды iске қосу орнында МемСТ талаптарына сәйкес келетiн өрт сөндiрушi құралдары болған жағдайда ғана жүргiзген жөн.
     Қозғалтқышты ӘК-ке орнатқаннан кейiн оны бiрiншi iске қосуға ӘК-тің жанында өрт сөндiрушi автомобиль болған жағдайда жүргiзуге рұқсат берiледi.

     92. Жұмыс iстеп тұрған қозғалтқышта реттеу жұмыстарын iстеуге тыйым салынады. Қозғалтқышта орналасқан агрегаттардың, труба құбырларының және отын, май труба құбырлары мен сораптарының және гидравликалық жүйелердiң ағу орнын анықтау персоналдың сору немесе шығу ағысының аймағына түсуiнен сақтық шараларын сақтай отырып, сондай-ақ есту органдарының жеке қорғау құралдарын қолдана отырып қозғалтқыш жұмыс iстеген кезде жүргiзiледi.

     93. Қозғалтқыштың үстiңгi бетiнiң жай-күйi персоналдың күюiн болдырмайтын жағдайда және ӘК тұрағының орнына, персоналға, резина бұйымдарына, электр тартылымына және арнайы жабдықтың агрегаттарына жуу сұйықтығының түсуiн болдырмайтын шараларды қабылдаған жағдайда технологияда көзделген жуу сұйықтығымен қоғалтқышына жуу жүргізген жөн.
     Қозғалтқышты жуу аяқталған соң 30 минут өткен соң iске қосуды  жүргізу керек.
     ӘК-нің электр қоректендiргiш көздерiн қозғалтқышты жуғаннан кейiн одан әрi қозғалтқышты желдете және сығымдалған ауамен үрлей отырып 15 минут өткен соң қосуға рұқсат берiледi.

     94. Қуатты қондырғының бөлшектерiнен майды, отынды, кiрдi кетipу кезiнде осы қуатты қондырғының үлгiсiне техникалық қызмет көрсету технологиясында көрсетiлген жуу және сүрту материалдарын ғана пайдалану қажет.

     95. Қуатты қондырғылардың түзiлiмдерi мен бөлшектерiне майды жаққан (кетiрген) кезде персоналдың денелерiнiң ашық жерлерiне майлау материалдарының түсуiн болдырмау қажет.

     96. Қуатты қондырғыда герметиктарды дайындаумен және қолданумен, лакпен бояу жамылғыларын жағумен және алумен байланысты жөндеу жұмыстары осы жұмыстардың түрiне сәйкес келетiн есту, дем алу органдарының және терiнiң тұтастығын жеке қорғау құралдарын пайдалана отырып жүргiзу қажет.

     97. Қуатты қондырғылар агрегаттарының отын мен май сүзгiштерiн жуу тек қана жууға арналған жерлерде жүргiзiлуге тиiс. ӘК тұратын орындарда сүзгiштердi жууға тыйым салынады.

     98. Қуатты қондырғының сүзгiштерiн және басқа бөлшектерiн сығымдалған ауамен үрлеудi белгiленген қысымнан асырмай және ауаның ағысын жұмыс iстеушiлерден басқа жаққа бағыттай отырып, қозғалтқыштың әрбiр түрiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзген жөн.

     99. Қозғалтқыштардың отын мен май жүйелерiнен аққан жағдайда қысымдағы сұйықтық ағыстарының жұмыс iстеушiлерге әсерiн алып тастау, қозғалтқыштың бөлiктерiне және ӘК тұрағының орнына отын мен майдың төгiлуiн болдырмау қажет.

     100. Керi қимылдау құрылғылары бар қозғалтқыштардың шүмектерi мен турбиналарын қарауды керi қимыл тартқышының басқару гидрожүйесiнде қысымды толық бәсеңдету кезiнде жүргiзу қажет.

     101. Қуатты қондырғының агрегаттарын жылытқан кезде электр тартылымының оқшауламасына, отын мен май жүйелерінің агрегаттарына және адамдарға ыстық ауаның бағытталуына жол бермей, қозғалтқыштың әрбiр түрiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес температуралық режимдi сақтаған жөн. Ұшақта жылытқыш ӘК-нiң осы үлгiсiне бекiтiлген сұлбаға сәйкес кем дегенде 3 метр жақындықта орнатылады.

     102. АТБ учаскелерiнде қуатты қондырғының отын мен май жүйелерiнiң сүзгiштерiн ультрадыбыстық тазалау МемСТ-қа сәйкес қауiпсiздiк талаптарын сақтай отырып жүргiзiлуге тиiс.

     103. ӘК-де ауалық винттерінің қозғалтқыштарына құралдық ультрадыбысты бақылау бойынша жұмыстар ӘК жерлендiрiлген, ақаутапқыш және бақылау жүргiзiлетiн баспалдақпен жүргiзiлуге тиiс. Ақаутапқышты қосу алдында электрмен қоректендiру кабельдерiнiң оқшауламасының сенiмдiлiгiне көз жеткiзу қажет.

     104. Қозғалтқыштың сынақтан өткiзген кезде ӘК-ке электрмен қоректендiрудiң көзiн iске қосуға қуатты қондырғыда барлық жұмыстар аяқталғаннан кейiн iске қосуды жүргiзетiн тұлғаның командасы бойынша рұқсат берiледi.

     105. Жарықтандыруды қолдана отырып, қуатты қондырғыдағы жұмыстарды айнымалы тоқтың 12 В, тұрақты токтың 24 В кернеуiмен тасымалданатын шамдар арқылы жүргiзген жөн. Қозғалтқыштардың ыстық бөлiктерiне электр сымдарының тиюiне және электр ажыратқыштың ұшқындауға жол берiлмеуге тиіс.

     106. Қолмен жүретiн I кластағы электр машиналарымен жұмыс iстеген кезде аспаптың корпусы қуатты қондырғылардың металл бөлiктерiнде және металл құрылымдарын ӘК-тiң корпусын кейiннен жерлендiре отырып өзара қосу қажет. Қолмен жүретiн II және III класты электр машиналары MeмCТ-қа сәйкес жерлендiрiлмейдi.

     107. Электр аспабымен қуатты қондырғыларда жұмыстар жүргiзiлетiн жанама қойылған басқыштар, баспалдақтар, траптар мен мiнбелер MeмCТ-тың талаптарына сәйкес оқшаулаушы жапқыштарға ие болуға тиiс.

     108. ӘК-де қуатты қондырғының тораптарында да, бөлшектерiнде де балқытып бiрiктiру жұмыстары кезiнде ӘК-нiң әрбiр үлгiсiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес қауiпсiздiк талаптары қатаң орындалуға тиiс. Балқытып бiрiктiру жұмыстары жүргiзiлiп жатқан ӘК аңғардан және басқа ӘК-тен 50 метр қашықтықта болуға тиiс.
     ӘК-тегi балқытып бiрiктiру жұмыстары рұқсат беру наряды болған жағдайда АТБ цехы бастығының тiкелей басшылығымен және кәсiпорнының өрт күзетiнiң рұқсат беруiмен жүргiзiледi. Балқытып бiрiктiру жұмыстары MeмCT-тың және белгiленген тәртiппен бекiтiлген балқытып бiрiктiру мен басқа отынмен iстелетiн жұмыстарды жүргiзген кезде өрт қауiпсiздiгi ережелерiнiң (нұсқаманың) талаптарына сәйкес орындалуға тиiс.
     Қозғалтқышта балқытып бiрiктiру жұмыстарын жүргiзген кезде аралас бөлшектер асбестпен немесе дымқыл брезентпен оқшаулануға тиiс. Ал балқытып бiрiктiрiлген орын ұшқындар мен жалыннан асбест қалқандарымен қоршалуға тиiс.

     109. Қуатты қондырғының қол жетуi қиын орындарында жұмыстар iстеген кезде қуатты қондырғының өткiр және шығып тұратын бөлiктерiне жарақаттанудың алдын алу мақсатында жұмыс iстеушiнiң ең тиiмдi жағдайын қамтамасыз етуге тиiс. Шектелген кеңiстiкте жұмыс iстеген кезде iс жүзiнде ауыртпалықты болдырмау үшiн жұмыс iстеушiнiң жүктемесiн және дем алуын тиiмдi ауыстырып отыру қажет.

     110. ӘК-тiң әрбiр үлгiсi үшiн қозғалтқыштарды алмастыруды жүргiзуге рұқсат берiлетiн желдiң жылдамдығын нақты кәсіпорнының басшысы белгiлейдi.

  11-тарау. Бастапқы материалдарды, авиациялық
техниканың бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға және
тасымалдауға қойылатын талаптар

     111. Қуатты қондырғыларға техникалық қызмет көрсету кезiнде жабдықты жылжыту жолдары мен тәсiлдерi ӘК-тiң басқа жүйелерi мен агрегаттарында жұмыстармен айналысып жатқан персоналдың жарақаттануын болдырмауға тиiс.

     112. Қуатты қондырғылардың салмағы 10 кг. дейiнгi агрегаттар мен бөлшектердi бiр жұмыс iстеушiге, 10-нан - 20 кг. дейiнгi - екi жұмыс iстеушiге тасымалдауға және биiктiкке көтеруге рұқсат берiледi.

     113. Авиация қозғалтқыштарының, қосалқы қуатты қондырғылардың және жоғары салмақты басқа авиациялық техника бұйымдарының монтажын (демонтажын) белгiленген тәртiппен бекiтiлген жүк көтеретiн крандар құрылғысының және қауiпсiз пайдалану ережесiне (нұсқамаға) сәйкес жүк көтеретiн машиналар мен бейiмдегiштердi пайдалана отырып жүргізген жөн.

     114. Қуатты қондырғылардың монтажын (демонтажын) осы мақсатқа жабдықталған алаңдарда, аңғарларда және АТБ доктарында персонал iс-қимылының келiсiмдiлiгiн қамтамасыз ететiн бригадирдiң басшылығымен жүргiзген жөн.

     115. Авиацияның қозғалтқыштары мен олардың агрегаттарын консервациялау мен консервациядан шығарғыш жұмыс iстеушiлерге жанар-жағар майлардың түсу мүмкiндiгiн болдырмайтын технологиялық талаптарға сәйкес жүргiзу қажет.

     116. Қуатты қондырғыларда жұмыстарды орындағаннан кейiн тұрақ орнын қозғалтқыштың ауалық трактсына олардың түсуiн болдырмау мақсатында жұмсалған материалдардың, жанар-жағар майлардың қалдықтарынан тазалаған жөн.

  4-бөлiм. Автоматика, радио, электр және аспап
жабдықтарының жүйелерiне техникалық
қызмет көрсету 12-тарау. Жалпы ережелер

     117. Автоматика, радио, электр және аспап жабдықтарының жүйелерiне (АжРЭЖ) техникалық қызмет көрсету процестерiн әзiрлеудi, ұйымдастыруды, орындау мен жетiлдiрудi белгiленген тәртiппен бекiтiлген MeмCT-тың, осы Ереженiң, ӘК-ке техникалық қызмет көрсету регламенттерiнiң, осы регламенттердi орындау жөнiнде технологиялық нұсқаулардың және басқа нормативтiк-құқықтық құжаттамаларының талаптарына сәйкес жүргiзген жөн.

     118. ӘК-тiң АжРЭЖ-не техникалық қызмет көрсетудi орындаған кезде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар:
     1) жұмыстарды жүргiзуге арналған өздiгiнен жүретiн және қолмен жүретiн машиналар, механизмдер және бейiмдегiштер - ӘК жабдығының және қазғалтқыштардың iске қосуының әуеайлақтық электрмен коректендiру көздерi, әуеайлақтық оттектi-зарядтау станциялары (бұдан әрi - ӘОЗС), АжРЭЖ жұмыс қабілеттiлiгiн тексеру үшiн бақылау-тексеру аппаратурасының жинақтамалары, сондай-ақ олардың қорғалмаған жылжымалы бөлiктерi;
     2) ӘК-тiң қозғалмалы қорғалмаған элементтерi - шасси бөлiктерiнiң жармалары, есiктер мен люктер, жапқыштар, рульдiң үстiңгi беттерi, қанаттың алдындағы бөлшектер, спойлерлер, тежеуiш қалқаншалар, ауалық винттер;
     3) әуеайлақтық қоректендiрудiң, авиақозғалтқыштарды iске қосуға арналған стационарлық әуеайлақтық қоректендiрудiң көзiн электр сымдарын және штепсельдiк ажырату бойынша жылжытуға арналған жылжымалы штангалар мен кронштейндер;
     4) АжРЭЖ жылжымалы қорғалмайтын элементтерi - ұшақты және авиқозғалтқыштардың жұмысын басқару жүйесiнде қолданылатын электр механизмдердiң иiнтiректерi, тартқыштары және айналмалы бiлiктерi, АжРЭЖ-нi желдететiн желдеткiштiң айналмалы қанатшалары, радиолокациялық станциялардың сканерлейтiн антенналары (бұдан әрi - РЛС);
     5) бекiткiш тiрек штангаларымен және арнайы құлпылармен ұсталған планердiң жылжымалы элементтерi - РЛС антенналарының, доплерлiк өлшеуiштердiң, радио биiктiк өлшемдерi мен радио компастардың, техникалық бөлiктерi люктарының қақпақтары мен электр механизмдерi орындарының, электр қозғалтқыштарының, өрт баллондарының диэлектерлiк ағызбалары;
     6) бөлушi құрылғылардың, бөлушi қорабтардың және басқа АжРЭЖ жылжымалы және ашылмалы қақпақтар мен панельдар, сондай-ақ тораптың қорғау автоматтарының жылжымалы панельдерi (бұдан әрi - ТҚА) және аспап тақтайлары;
     7) ӘК-тiң АжРЭЖ шығып тұратын элементтерi - антенналар, датчиктер, ауалық қысымның және сыртқы ауа температурасының қабылдағыштары;
     8) сығымдалған газдардың және сұйықтықтардың, сығымдалған ауа мен өттегi бар баллондардың қысымымен жұмыс iстейтiн ыдыстар мен аспаптар, манометрлер, стационарлық және қолмен жасалатын өрт сөндiргiштер қираған кезде ұшатын жоңқалары;
     9) пиротехникалық құрылғылар, қысыммен жұмыс iстейтiн өттегi баллондарының және ыдыстарының жарылыс кезiндегi, сондай-ақ гермокабинада ол оттегiмен толған жағдайдағы жарылыс кезiндегi толқын соққысы;
     10) АжРЭЖ-дың биiкте орналасқан жабдығына және агрегаттарына техникалық қызмет көрсету бойынша биiкте, оның iшiнде механикаландырылған көтергiштердi қолдана отырып жұмыс iстеген кезде құлап жатқан бұйымдар, аспаптар және материалдар;
     11) жабдықтың өткiр жиектерi және АжРЭЖ агрегаттарын демонтаждау кезiнде контровойлық сымның ұштары;
     12) жабдықтарда бар немесе АжРЭЖ-ға техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын химиялық заттар (репродуктивтiк функциясына ықпал етушi улы, тiтiркендiргiш, сенсибилизациялаушы, концарагендiк, мутагендiк) авиахимиялық жұмыстардан кейiн планер мен АжРЭЖ-дi тазалаған және жуған кезде, дем алу органдары, асқазан-шек жолдары, терi жабындылары мен шырышты қабығы арқылы организмге өтетiн - спирт, ЭАФ, канифоль, желiмдер, лактар, бояулар, ерiтiндiлер, улы химикаттар;
     13) жұмыс аймағында, оның iшiнде техникалық бөлiктерде жұмыстар iстеген кезде ауаның жоғары температурасы;
     14) жабдықтың - электр аспабының, орындаушы электр механизмдерiнiң және электр машиналарының үстiңгi беттерiнiң жоғарғы температурасы;
     15) ауаның және керi температура жағдайларында АжРЭЖ-ға техникалық қызмет көрсетудi орындау кезiнде жабдықтың төменгi температурасы;
     16) ӘК-тiң қуатты қондырғылары мен АжРЭЖ-нiң агрегаттары жұмыс iстеген кезде тербелiс, ультра және инфрадыбыстың жоғарғы деңгейi;
     17) тұйықталуы адамның денесiнен өтуi мүмкiн АжРЭЖ-нiң электр тiзбектерiнiң тұрақты және айнымалы тогы кернеулерiнiң жоғарғы мәнi, қысқа оқшалану кезiндегi электр доғасы;
     18) ӘК-тiң радио жабдығына техникалық қызмет көрсеткен және жұмыс қабілеттiлiгiн тексерген кезде электромагниттiк сәуле шығарғыштың жоғары деңгейi;
     19) ӘК-тiң аспап жабдығына қызмет көрсеткен кезде жұмыс аймағындағы иондалған сәуле шығарғыштың жоғары деңгейi;
     20) жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының 1,3 метр және одан астам биiктiк бойынша қоршалмаған құламаларда (антенналық құрылғыларға, импульстық пен жалтырауық шамшырақтарға, аэронавигациялық оттарға, статикалық электрiне және басқа жабдыққа техникалық қызмет көрсету кезiнде) орналасуы;
     21) ӘК-тiң техникалық және жүк бөлiктерiнде, еден астындағы кеңiстiкте және шасси гондолдарында табиғи және жасанды жарықтандырудың жоқтығы немесе жеткiлiксiздiгі;
     22) бөлуші құрылғылардың электр сымдарының ширатпаларындағы, өттегi мен түтiнге қарсы маскалардағы патогендi микроорганизмдер (бактериялар, вирустар және т.б.) және олардың тыныс-тiршiлiгiнiң өнiмдерi;
     23) ӘК бөлiктерiнiң биiкте орналасқан АжРЭЖ-ға және техникалық бөлiктерiнiң қол жеткiзу қиын орындарға техникалық қызмет көрсету кезiндегi, АжРЭЖ-нiң агрегаттары мен блоктарын алған, орнатқан және қолмен тасымалдаған кездегi нақты ауыртпалықтар әсер етуi мүмкiн.

     119. Қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың рұқсат етiлетiн деңгейлер, сондай-ақ жұмыс iстеушiлерге олардың әсерiн жоюға және төмендетуге бағытталған талаптар белгiленген стандарттар мен нормалардың тiзбесi тиiстi MeмCT-та келтiрiлген.

     120. ӘК-нiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсету тиiстi MeмCT-тың талаптарын, сондай-ақ белгiленген тәртiппен бекiтiлген өнеркәсiптiк кәсiпорындар үшiн өрт қауiпсiздiгi бойынша ереженiң (нұсқаулықтың), Қазақстан Республикасының Азаматтық авиациясында өрттен қорғау жөнiндегi ереженiң (нұсқаулықтың) талаптарын сақтай отырып орындалуға тиiс.

     121. АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде өндiрiстiк жабдық ретiнде қолданылатын электротехникалық бұйымдар MeмCT-тың талаптарына сәйкес келуге тиiс.

     122. ӘК-тiң әрбiр үлгiсi үшiн ӘК-тiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетуге рұқсат етiлетiн желдiң жылдамдығын (желдiң қозғалмалылығын) кәсiпорнының басшысы белгiлейдi.

  13-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

     123. АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiнің ұйымдастырылуы, орындалуы және жетiлдiрiлуi жұмыс iстеушiлерге қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторларды жоюды немесе азайтуды қамтамасыз етуге тиiс.

     124. MeмCT-тың талаптарын орындаған жағдайда және ӘК-тiң корпусын ӘК-тiң тұрағында стационарлық жерлендiргiш құрылғыға қосқаннан кейiн ӘК-тiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетуге кiрiскен жөн.
     Желiнi қорғаудың барлық автоматтары, тұтынушыларды және электр энергиясының көздерiн ажыратулар технологиялық нұсқаулармен немесе ӘК-тiң нақты үлгiлерiн пайдалану жөнiндегi басшылықпен анықталған бастапқы жағдайға орнатылуға тиiс.

     125. АжРЭЖ-ны жерден қараған кезде ӘК тексеру бағыты инженерлiк-техникалық персоналдың ӘК-тiң шығып тұратын немесе жылжымалы бөлiктерiмен және элементтерiнiң жабдықтарымен соғысу мүмкiндiгiн болдырмауға тиiс.

     126. Биiкте орналасқан антенналық құрылғыларды, импульстық және жалтырауық шамшырақтарды, электр агрегаттарын, штепсельдiк ажыратқыштарды және электр тартылымдарын қарау мен оларға техникалық қызмет көрсету, сондай-ақ ӘК планерiнiң қаптамасына техникалық қызмет көрсету сақтандырғыш белдiктердi қолдана отырып орындалуға тиiс, олардың карабиндерiн арнайы сақтандырғыш түйiндерге немесе осы түйiндерге бекiтiлген арнайы арқандарға бекiткен жөн.
     Егер жұмыстар көтерушi құрылғылармен орындалса, онда сақтандырғыш белдiктер көтергiш құрылғыларда осы мақсатқа арнайы бөлiнген сақтандырғыш түйiндерге бекiтiледi.

     127. ӘК-тiң электр энергиясының көздерi техникалық қызмет көрсету кезiнде Әк-тiң АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсетуге жауап беретiн лауазымды тұлғаның келiсiмiмен ғана iске қосылады. ӘК-тiң борттық жүйесiне электр энергиясының жергiлiктi көздерiн қосу, сондай-ақ оларды ажырату MeмCT-тың талаптарына сәйкес жүргiзiледi.

     128. Баспалдақтарды қолдана отырып АжРЭЖ-ға техникалық қызмет көрсету кезiнде аспаптар, материалдар мен жабдықтар түржиындарға орналастырылуы қажет.

     129. Техникалық қызмет көрсету кезiнде электр механизмдерге және үлестiрушi құрылғыларға қол жеткiзетiн капоттардың жармаларын, қақпақтарды және люктарды, аспаптық тақтайларды, ТКА қалқандарын, РЛС антенналарының диэлектрлiк ағызбаларын және доплерлiк өлшемдердi олардың өздiгiнен қозғалуын болдырмау үшiн тiркеген, ал шасси бөлiктерiнiң жармаларына тiркеушi қысқышқтарды кигiзген жөн.

     130. АжРЭЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлердiң электр тогымен жарақаттануының аса қауiптi жағдайларында III кластағы электр машиналарын пайдаланған жөн.
     I және II кластағы электр машиналарын диэлектрлiк қолғаптарды және төсенiштердi, резина аяқ киiмдерiн (галоштарды) немесе оқшауламаланған қолсаптары бар аспаптарды қолдана отырып пайдалануға рұқсат берiледi.

     131. Электр доғасымен жарақаттануды болдырмау үшiн сақтандырғыштарды, қорғау автоматтарын, қайта жасаушыларды, аккумуляторларды айырбастау жөнiндегi барлық операцияларды iс жүзiндегi ӘК үлгiлерiн техникалық пайдалану жөнiнде техникалық нұсқауларда немесе басшылыққа алатын материалдарда баяндалған талаптарға сәйкес жүргiзген жөн.

     132. Кернеуде тұрған ӘК басқару жүйесi электр механизмдерiнiң және датчиктерiнiң жұмыс қабілеттiлiгiн тексерудi рульдық жазықтың, тартқыштардың және тербеткiштердiң ауытқу аймағынан персоналды шығарғаннан кейiн жүргiзген жөн.

     133. Ерiтiндiлердi, бояуларды және лактарды пайдалануға байланысты жұмыстарды iстеген кезде МемСТ-тың талаптарына сәйкес келетiн жеке қорғау құралдарын пайдалану қажет.

     134. Ауалық қысым қабылдағыштардың, әйнектердiң, датчиктердiң, ауалық винттердiң және олардың ағызбаларын жылытқыш элементтердiң ақаусыздығын, қолдың күюiн болдырмайтын, мысалы қолдарға алдын ала мақта-матаны салу немесе қолғаптарды жұмыс iстеу жолымен, сақтық шараларын сақтай отырып, тексерген жөн.

     135. АжРЭЖ блоктарын және агрегаттарын демонтаждау кезiнде қысқа оқшауламаларды болдырмау үшiн штепсельдiк ажыратқыштарға технологиялық тығындарды орнату қажет, ал электр сымдарының бос шеттерiн оқшаулаған жөн.

     136. ӘК-ке май құйған немесе отын мен майды ағызған, жуған кезде және жанғыш сұйықтықтардың ағуын жою жөнiндегi жұмыстар кезiнде АжРЭЖ қосуға және жұмыс қабілеттiлiгiн тексеруге тыйым салынады.

     137. АжРЭЖ үрлеу үшiн пайдаланылатын сығымдалған ауаның қысымы 0,4 МПа-дан (4 атмосфера) (технологиялық талаптарға сәйкес) аспауға тиiс. Ауаның ағысы инженерлiк-техникалық персоналдың жұмыс орнынан басқа жаққа бағытталуға тиiс.

     138. Шассидi жинаумен, ӘК-тiң жылжымалы элементтерiнiң ауытқуымен немесе бұрылуымен байланысты шеткi ажыратқыштарды тексеру мен реттеу жөнiндегi жұмыстарды орындаған кезде жұмыстарды iстеген барлық кезеңiнiң iшiнде жылжымалы элементтердiң жылжу аймағында адамдардың болмауын қамтамасыз ету қажет.

     139. Персоналға ионды сәуле шығарғыштың әсерiн болдырмау үшiн ұшақта жұмыс iстеген кезде мұз қатудың дабыл берушi датчигiнің iстiгiн қорғау қаптамасымен жапқан жөн.
     Датчикке жөндеу кәсiпорындарының немесе шығарғышшы-зауыттың жағдайларында ғана бөлшектеу және жөндеу жұмыстары жүргiзiледi.

     140. Оттектi жабдыққа техникалық қызмет көрсетудiң алдында персонал қолдарын сабынмен жууға, ал аспаптың үстiңгi бетiнен май мен қою майдың iздерi жойылуға тиiс.
     Оттектi жабдықтың демонтажын оттегiн жүйеден алдын ала шығарып барып жүргiзген жөн. Жүйенi оттегiмен зарядтауды екi тұлға жүргiзуге тиiс. АКЗС-ке жұмыс iстеп тұрған жылытқыштар, жанар-жағар майлар мен қосылған электр энергиясының көздерi тiкелей жақын болмауға тиiс.
     Метрологиялық зертханаларда оларды түгендеу мақсатында өттегi манометрлерiнiң қосылған штуцерлерi тұмшалануға және пломбалануға тиiс.

     141. АКЗС зарядтау сораптары консервациядан шығарылуға, майсыздандыруға және ерекше таңбасы болуға тиiс. ӘК-тiң зарядтау штуцерiне қосу алдында оларды газдың ағысымен үрлеу, ал ажырату алдында қысымды түсiретiн арнайы шұра арқылы олардан қысымды шығару керек.

     142. АКЗС-тен өттегi жүйесiн зарядтау белгiленген мәннен аспайтын және осы үлгiдегi ӘК-ке технологиялық нұсқауларда немесе техникалық пайдалану жөнiнде басшылыққа алынатын материалдарда айқындалған тәртiппен, сондай-ақ АКЗС техникалық пайдалану жөнiнде нұсқаулықтың талаптарына сәйкес қысыммен жүргiзiлуге тиiс.

     143. Оттегi жүйесiнен оттектi шығарғыш ӘК кабинасының есiктерi мен желкөздерi ашық болған кезде жүргiзiледi.
     Осы операцияны орындайтын персонал майдың таңбалары жоқ таза киiм киюге және таза аспапқа ие болуға тиiс.

     144. Оттегi шұраларының шпинделдерiн майлау тек қана арнайы майлармен жүргiзiлуге тиiс.

     145. Оттегiне және түтiнге қарсы маскаларын дезинфекциялаған кезде тек қана бейтарап сабынды, үш проценттiк сутегi қышқылын және спирт-ректификатты пайдаланған жөн.

     146. ӘК-те және жабдық орындарында орнатылған пиротехникалық құрылғылардың электрлiк тiзбектерiнiң жарамдылығын тексеру жөнiндегi жұмыс пиротехникалық құрылғылардан штепсельдiк ажыратқыштар алдын ала ағытылған кезде орындалуға тиiс.

     147. АиРЭО шассилердiң қуыстарына, жапқыштарына, интерцепторларда және элерондарда техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарды алдын ала жылжымалы үстiңгi беттерiне және шассидiң басқару органдарында "Iске косылмасын, адамдар жұмыс iстеп жатыр!" деген тыйым салушы белгiнi iлiп қойып жүргiзген жөн.

     148. Өрт сөндiрушiлерге техникалық қызмет көрсету белгiленген тәртiппен бекiтiлген қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстардың құрылғысы және қауiпсiз пайдалану ережесiне (нұсқаулыққа) сәйкес орындалуға тиiс.

     149. Пиробастиектерiнiң бекiтпесi кенеттен өзiнен өзi ашылып кеткен жағдайда пайда болатын реактивтi күштiң әрекетiн болдырмау үшiн ӘК-те стационарлық өрт сөндiргiштердi орнатқан кезде олардың штуцерлерi технологиялық тығындармен жабылуға, ал бекiтпенiң сақтандырғыш құлпы iске қосушы рычакпен қосылуға тиiс. Тығындар мен бекiтпенiң сақтандырғыш құлпын өрт сөндiргiш сенiмдi бекiтiлген және оған барлық труба құбырлары және электр тартылымдар қосылған кезде ғана алған жөн.

     150. ӘК-те АиРЭО және салмағы 10 кг аспайтын бақылау-тексерушi аспапты орнату және алу жөнiндегi жұмыстарды ӘК-тiң осы үлгiсiн пайдаланған кезде қолданылатын баспалдақтардан жүргiзуге рұқсат берiледi. Аспаптың салмағы 10 кг асатын кезде механика құралдарын қолданған жөн.

     151. Электр энергиясының заряды ұзақ уақытқа дейiн сақталатын конденсаторлары бар жабдықтың демонтажын оны тоқтатқаннан кейiн 10 минуттан соң жүргiзген жөн.

     152. Iшкi монтажды қараған немесе бөлушi құрылғыларда, панельдерде, электр қалқандарында және пульттарды жұмыстар iстеген, коммутациялық аспаптарды айырбастаған, электр желісiндегi ақауларды iздеген және жойған, сақтандырғыштарды ауыстырған, өрт сөндiрушi сұйықтықтарды қолдануға байланысты жұмыстарды атқарған, оттегi жүйесiндегi ақауларды жойған кезде электр доғасының туындауын және адамды жарақаттандырмау үшiн ӘК-тiң борттық желiсi мен ажырату және аккумуляторлардың ажыратқыштары мен экипаж кабинасының әуеайлақтық қоректендiруiнiң ажыратқышына MeмCT талаптарына сәйкес орындалған "Қосуға болмайды!" деген ескертушi жалауша орнату қажет.

     153. РЛС борттық таратқыштардың жұмыс қабілеттiлiгi мен олардың асқын жоғары жиiлiк (бұдан әрi - АЖЖ) энергияны кеңiстiкте сәуле шығарғыш доплерлiк өлшеуiштердi тексеру осы Ереженiң 155-тармағында көрсетiлген жағдайларды қоспағанда, сәуле шығарғыш аймағында адамдар болмаған кезде ғана жүргiзiлуге тиiс.
     АЖЖ-сәуле шығарғыш көздерiнiң жұмысы туралы персоналды ескерту үшiн MeмCT-тың талаптарына сәйкес қауiпсiз белгiлерi орнатылады.

     154. Электромагнит өрiсiнiң энергиясы ағынының тығыздылығы (бұдан әрi - ЭМӨ) тиiстi МемСТ-те белгiленген мәндерден артық болмауға тиiс.

     155. Антенналардың сәуле шығарғыш аймағында бақылаулық өлшемдер өткiзу қажеттiлiгi жағдайында персонал жеке қорғау құралдарын (қорғаушы көзiлдiрiктер мен АЖЖ комбинезоны немесе басқалар) қолдануға тиiс.

  14-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және жұмыс
орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

     156. ӘК-тiң фюзеляжiнiң iшiнде бақылау-тексеру аспабын, бейімдегiштердi және уақытша энергетикалық коммуникацияларды орналастыру нормативтiк-құқықтық құжаттаманың талаптарына сәйкес орындалуға және жұмыстардың ыңғайлығы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге тиiс.

     157. Қызмет көрсету жөнiнде жұмыстар дұрыс таңбаланған аспаптармен және бейiмдегiштермен орындалуға тиiс.

     158. Бақылау-тексеру аспабы белгiленген тәртiппен метрологиялық қызмет көрсетуден уақтылы өтуге тиiс.

     159. ӘК-ке бақылау сынақтары мен тексерудiң жылжымалы құралдарымен техникалық қызмет көрсету персоналдың жанасуы мен жарақаттануын болдырмау үшiн ӘК-тiң осы үлгiсiне арналған әрбiр жеке жағдайда оның бағыттары таңдалуға тиiс.

     160. Жылжымалы электрмен қоректендiру көздерiнiң және бақылау-тексеру зертханаларының металл тоқ жүргiзбейтiн бөлiктерi ӘК-тiң тұрағындағы стационарлық жерлендiрушi құрылғыға электрлi қосылуға тиiс, оның белсендi кедергiсi 4 Ом-нан аспауға тиiс.

     161. Фюзеляждiң iшiнде жұмыстар iстеген кезде бақылау-тексеру аспаптарының корпусын қорғаушы жерлендiргiшке қосады.

     162. Жабдықты жуу мен кептiрудi осы мақсаттар үшiн арнайы жабдықталған АТБ үй-жайларында жүргiзген жөн.

  15-тарау. Бастапқы материалдарды, авиация
техникасының бұйымдары мен қалдықтарын
сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

     163. АиРЭО тасымалдау осы мақсаттар үшiн арнайы жабдықталған штепсельдiк ажыратқыштарда, жалғастырғыштарда және толқынжолдарда орнатылған технологиялық тығындармен контейнерлерде және арбаларда жүргiзiлуге тиiс.

     164. Зарядталған өрт сөндiргiштердi тасымалдау осы Ереженiң 149-тармағында баяндалған талаптарды есепке ала отырып, бекiтпелерiн үстiне қаратып, деңгейлес жағдайда арнайы тұғырықтарда жүргiзiлуге тиiс.

     165. ӘК-ке борттық авиациялық аккумуляторлар тығындары мен қақпақтары орнатылған штаттық контейнерлермен тасымалдануға тиiс.

     166. АиРЭО тексеруге арналған бақылау-тексеру аспабын, бiрыңғайланған стендiлердi және қондырғыларды штаттық орамдардың қаптамасымен тасымалдаған жөн.

     167. Радиоактивтi изотоптары бар жарамсыз болған аспаптарды шығарғышшы-зауыттарға немесе жерлендiру үшiн арнайы ұйымға тапсырған жөн.

     168. Қалдықтар мен пайдаланылған материалдар ұқсату мен қайта өңделуге тиiс. Бағалы металдар бар жарамсыз болған аспаптар мен жабдықтар тиiстi қайта өндiру орындарына қайталама металдарды тапсыруды ескере отырып ұқсатылуға тиiс.

     169. Радиоизотоптық материалдары бар жабдықтарды сақтау мен тасымалдау Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, сондай-ақ өзге нормативтiк-құқықтық құжаттамалардың талаптарына сәйкес жүргiзiлуге тиiс.

  5-бөлiм. Әуе кемелерiнiң радиотехникалық құрылғыларына
қызмет көрсету және оларды жөндеу жөнiнде
қойылатын санитарлық талаптар мен нормалар 16-тарау. Өндiрiстiк процестер мен жабдыққа
қойылатын талаптар

     170. ӘК-тiң радиотехникалық құрылғыларын жөндеу және қызмет көрсету кезiнде пайдаланылатын өндiрiстiк процестер мен жабдықтар белгiленген тәртiппен бекiтiлген технологиялық процестердi ұйымдастырудың санитарлық-эпидемиологиялық ережелерi мен нормаларына және өндiрiстiк жабдыққа қойылатын талаптарға, сондай-ақ өндiрiстiк процестер мен жабдықтардың жекелеген түрлерi үшiн белгiленген еңбек қауiпсiздiгiнiң стандарттарына сәйкес келуге тиiс.

     171. ӘК-тiң радиотехникалық құрылғыларына қызмет көрсету және жөндеу кезiнде пайдаланылатын өндiрiстiк процестерiн жетiлдiру және жабдықтарды жаңғырту мынадай iс-шараларды жүргiзудi:
     1) электромагниттiк өрiстер мен жұмыс орнының арасындағы қашықтықты ұлғайтуды;
     2) сәуле шығарғыш көздерi мен жұмыс орнының арасындағы электромагниттiк сәуле шығарғыштан жұтушы жамылғылары бар қорғаушы экрандарын жабдықтауды;
     3) электромагниттiк өрiстердiң сәуле шығарғышшы көздер болып табылатын радиотехникалық құрылғылардың блоктарымен жұмыс iстеу уақытын қысқартуды көздейтiн технологиялық процестердi ұйымдастыруды;
     4) сәулелену аймақтарында қызметкерлердiң болу уақытын қысқартуды;
     5) сәулелену аймақтарында радиотехникалық құрылғыларына қызмет көрсетумен және жөндеумен тiкелей байланысы жоқ қызметкерлердiң болу мүмкiндiгiн болдырмауды;
     6) жұмыстарды орындау үшiн ең аз шығатын жеткiлiктi қуаттылығы жағдайда кеңiстiкке электромагниттiк сәуле шығарғышпен байланысты жұмыстарды ұйымдастыруды;
     7) зертханалық стендiлерден антенналық құрылғыларға дейiн толқынжолдардың және антенналық-фидерлiк құрылғыларының ұзындығын азайтуды;
     8) толқынжолдардың және антенналық-фидерлiк құрылғылардың ажыратқыштар мен қосымша мүшелерiнiң санын қысқартуды;
     9) өндiрiстiк операцияларды жұмысшы "отырып" iстеу жабдықтың барлық элементтерiне қызмет көрсету мүмкiндiгiмен орындауды қамтамасыз етушi зертханалық стендiлердiң жұмыстарын ұйымдастыру мен құрастыруды көздеуге тиiс.

     172. ӘК-ке орнатылған радиотехникалық құрылғыларды тексеру, жетiлдiру және сынау кәсiпорны аумақтарының арнайы тағайындалған алаңдарында жүзеге асырылуға тиiс.
     Радиотехникалық құрылғыларына осы бөлiмнiң талаптарын сақтаған жағдайда ӘК тұрақтарының орындарында, аңғар алдындағы алаңда, аңғарларда, цехтарда тексеру, жетiлдiру және сынау жүргiзуге рұқсат берiледi.

     173. Перронда сәуле шығарғыш антенналық жүйелерде барлық радиотехникалық құрылғыларды тексерудiң, жетiлдiрудiң және сынаудың технологиялық операцияларын өткiзуге тыйым салынады.

     174. Орналастыру бөлiгiнде арнайы тағайындалған алаңдар, тұрақтардың орындары, аңғар алдындағы алаңдар белгіленген тәртiппен бекiтiлген ATБ кәсiпорындарына арналған санитарлық ереженiң талаптарына, СНиП және технологиялық жобалаудың ведомстволық нормаларына сай келуге тиiс.

     175. Кәсiпорнының аумағында ӘК-тiң оның iшiнде қосымша сәуле шығарғыш көздерiн қолдана отырып (ұшақтық жылжымалы зертханалардың сәуле шығарғыш жүйелерi, "сұраныс" имитаторлары және т.с.с.) радиотехникалық құрылғыларға мынадай талаптарды:
     1) ӘК-тен өндiрiстiк және қызметтiк ғимараттарға дейiн қашықтық осы ғимараттардың үй-жайларында нормалардың рұқсат етiлетiн шектерiнде электромагниттi өрiстерiнiң деңгейлерiн қамтамасыз етудi;
     2) тексерiлетiн ӘК-те радиотехникалық құрылғыларды тексеруге және сынауға тiкелей байланысы жоқ, көршiлес тұрақтарда, сондай-ақ сәуле шығарғыш антенналық жүйелер бағыттылығының негiзгi диаграммаларын бағдарлау аймағында жұмыстардың барлық түрлерiн тоқтатуды сақтай отырып, тексеру, жетiлдiру және сынау жүргiзген жөн.

     176. Борттық метеонавигациялық радиолоктарларды тексеру, жетiлдiру және сынау ("Гроза", POЗ-1, "Градиент", "Контур" және басқа үлгiдегi) ұшу алаңына сәуле шығарғыш антенналық жүйелер бағыттылығының негiзгi диаграммаларын бағдарлау кезiнде жүзеге асырылуға тиiс.
     Өндiрiстiк және қызметтiк ғимараттарға қарай сәуле шығарғыш бағыттылығының диаграммасын бағдарлауға жол берiлмейдi.

     177. Анғарда (цехта) ӘК орналастырған кезде сәуле шығарғыш антенналық жүйелерге радиотехникалық құрылғыларды мынадай талаптарды:
     1) тексерiлетiн ӘК-те радиотехникалық құрылғыларды тексеруге және сынауға тiкелей байланысы жоқ барлық жұмыстардың тоқтатуын;
     2) тексерiлетiн ӘК-те радиотехникалық құрылғыларды сынауға тiкелей байланысы жоқ барлық қызметкерлердiң сынақтар өткiзу кезеңiнде аңғардан (цехтан) шығарылуын;
     3) сынақтарды өткiзу кезеңiнде ескертуші жарық дабыл берушiнiң және сынақтардың басталғаны мен аяқталғаны туралы дыбыс дабыл берушiнiң болуын сақтаған жағдайда тексеруге, жетiлдiруге және сынауға рұқсат етiледi.

     178. Электр тогымен қызметкерлердiң жарақаттануы мүмкiн жағдайларда радиотехника құрылғыларымен атқарылатын жұмыстардың барлық түрлерi осы құрылғылардың электрмен қоректендiру ажыратылған кезде жүргiзiлуге тиiс.

     179. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде антенналық жүйелердiң белсендi кернеуiнiң кенеттен iске қосылуын болдырмау үшiн экипаж кабинасының радиотехникалық құрылғыларының электрмен қоректендiру ажыратқыштарына "Қосуға болмайды!" деген ескерту белгiлерiн орнату керек.

     180. Сәуле шығарғыш антенналық жүйелердi пайдалана отырып радиотехникалық құрылғыларды тексерген, жетiлдiрген және сынақтан өткiзген кезде сәулелену болуы мүмкiн аймақтарды "Абайла. Электромагниттiк сәуле шығады" деген белгiмен көрсету керек.

     181. ӘК-тен алынған радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету мен жөндеудi осы мақсаттар үшiн арнайы тағайындалған үй-жайларда жүргiзген жөн.

     182. Радиотехникалық құрылғыларды тексеру, сынау, ақауларын табу және жөндеу үй-жайларында зертханалық стендiлердiң үй-жайдың периметрi бойынша орналастырылғаны жөн.
     Көршiлес жұмыс орындарынан электрмагниттi өрiстер көздерiн экранға шығарғыш жағдайында зертханалық стендiлердi бiрiнiң артына бiрiн орналастыруға рұқсат берiледi.

     183. Зертханалық стендтердегi метеонавигациялық радио локаторлардың блоктарын тексеру және сынау үшiн пайдаланылатын сәуле шығарғыш антенналарды ұшу алаңына бағыттаудың негiзгi диаграммасын бағдарлай отырып, ғимараттың маңайындағы аумақтың кем дегенде 10 метр қашықта сәлеленуiн қоспағанда, өндiрiстiк үй-жайлардан тыс орналастырған жөн.
     Өндiрiстiк және қызметтiк ғимараттарға қарай сәуле шығарғыш диаграмманың бағыттылығын бағдарлауға рұқсат етiлмейдi.

     184. Терезе ойықтарында метеонавигациялық локаторлардың сәуле шығарғыш антенналарын орналастырған жағдайда соңғыларды радиоқорғаушы әйнектермен (техникалық талаптарға сәйкес) немесе 3х3 миллиметр (арман қарай миллиметр - мм қолданылады) мөлшердегi ұяшықтарының жерлендiрiлген металл торларымен экранға шығарған жөн.

     185. Радиотехникалық құрылғыларды сынаған және тексерген кезде зертханалық стендiлерде сәуле шығарғыш антенналардың орнына жүктеменiң баламаларын қолданған, сондай-ақ басқа құрылғыларды электромагниттiк өрiстiң деңгейiн төмендететiн толқынжолдарының тармақтарын, бәсеңдеткiштердi және қуаттылықты жұтушыларды пайдаланған жөн.

     186. Антенналық-фидерлiк жолдары және толқынжолдары ажыратқыштар мен қосымша мүшелерiнiң құрылғылары электромагниттiк сәуле шығарғышшылардың ағуын болдырмауға тиiс, ол үшiн "дросельдiк фланецтердi", төсенiштер арқылы толқынжолдардың қосымша мүшелерiнiң тығыздылығын (фосфорлы қола, мыс, алюминий, қорғасын), қосымша экрандарды қолданған жөн.

     187. Зертханалық стендiлерде радиотехникалық құрылғылар блоктарына тексеру мен сынақты тiкелей жүргiзетiн қызметкерлердiң организмiне электромагниттiк өрiстердiң әсерiн болдырмау үшiн қорғау экрандарын қолданған жөн:
     1) жұмыс орнын толқын жолдарынан қорғайтын жақын навигациялық радиожүйелердiң (ЖНРЖ, А-312 үлгiдегi және басқалар), радиобиiктiк өлшеуiштердiң (БР, А-031, А-037 үлгiдегi және басқалар), метеонавигациялық радиолокаторларды тексеру стендтерiнде;
     2) жұмыс орнын электромагниттiк алқаптың сәуле шығарғыш блоктарынан қорғайтын жылдамдық пен ығу бұрышының (ЖБДӨ, ШО үлгiдегi және басқалар), ұшақтық жауапдатчиктердiң (ҰЖ-64, ҰЖ-69 үлгiдегi және басқа, сондай-ақ 020-бұйым) доплерлiк өлшегiштерiн тексеру стендiлерiнде;
     3) жұмыс орнын датчик блоктардан қорғайтын бiр-бiрiмен байланысты және командалық радиостанцияларды тексеру стендiлерiнде;
     4) жұмыс орнын сәуле шығарғыш қадалық антеннадан қорғайтын авариялық радиостанцияларды (P-851, Р-855УМ үлгiдегi және басқалар) тексеру стендтерiнде қорғаныш экрандарын қолдану керек.

     188. Қорғаныш (стационарлық және тасымалдық) экрандар мынадай материалдардан:
     1) қалыңдығы кем дегенде 0,5 мм. жалпақ электрөткiзушi жалпақ материалдардан (болат, мыс және басқа);
     2) қалыңдығы 0,3-1,3 мм. және ұяшығы 4 х 4 мм. мөлшермен металл торлы (МемСТ-қа сәйкес) матадан;
     3) алюминдi фольга (МемСТ-қа сәйкес) орамынан;
     4) магниттiдиэлектрлiк (ХВ-0,8; ХВ-2,0; ХВ-3,2 маркалы және басқалар) пластиктерден;
     5) жалпақ (ВКФ-1, В2Ф2, В2Ф3 маркалы және басқа) резиналардан жасалуы керек.

     189. Жоғары жиiлiктi трактарды бөлшектеу, монтаждау және өзгерiстер енгiзудi тек электромагниттi сәуле шығарғыш генераторды өшiрген кезде ғана жүргiзген жөн.

     190. Радиотехникалық құрылғыларды ашық шығып тұратын жоғары жиiлiктi ажыратқыштармен тексеруге және сынауға жол берiлмейдi.

     191. Радиотехникалық құрылғыларды бөлшектеуге (құрастыруға), ақауын табуға және жөндеуге арналған жұмыс үстелдерi диэлектрлiк материалдардан (винипластан, гетинакстен, линолеум мен басқа да ұқсас материалдардан) жасалған, бетi тегiс әрi берiк болуы керек.

     192. Радиотехникалық құрылғылардың блоктарын (панелдердi, бөлшектер мен т.б.) тазалауға және жууға арналған жұмыс орны жергiлiктi желдеткiш сорғышпен (борттық сору, зонт) және арнаулы үстелмен жабдықталуға тиiс, оның бiр жартысының бетi тегiс әрi берiк және винипластпен, гетинакспен, линолеуммен, ал екiншi жағы - жуғыш сұйықтықтың жеңiл алмастырылатын ыдысқа (поддонға) ағуын қамтамасыз ететiн қалың металл тормен жабылған болуы керек.

     193. Құрамына электрваккумдық құралдар кiретiн радионавигациялық және радиолокациялық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде корпустары алынып тасталған және жоғары (10 кB-дан астам) кернеудi қосқан, иондалған (рентгендiк) сәуле шығарғыштан радиостанциялық қорғаныс жағдайында пайдаланылмаған рентгендiк сәуле шығарғыш көздерiмен және белгiленген тәртiппен бекiтiлген басқа да нормативтiк құжаттармен жұмыс жасаудың санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалардың талаптарына сәйкес жүзеге асыру қажет.

     194. Радиотехникалық құрылғыларды тексеру және сынау кезiнде учаскелердiң үй-жайларына және зертханаларға осы жұмыстармен тiкелей айналыспайтын қызметкерлердiң келуiне тыйым салынады.

     195. Ұшақтық жауап датчиктердi "сауал" имитаторларын пайдаланып тексеру мен сынауды, радиотехникалық құрылғыларға ӘК-тен 5 метрге дейiнгi қашықтықтағы борттық метеонавигациялық радиолокаторлардың антенналық жүйелердiң сәуле шығарғыш аймағында, сондай-ақ электр кернеуiнiң қалыпты деңгейiнiң және энергия ағысы тығыздылығының шегiнен асып түсетiн электрмагниттi сәуле шығарғыш аймақтарындағы жұмыстың барлық түрлерiне техникалық қызмет көрсету мен жөндеудi жеке қорғаныш құралдарын пайдаланып жүргiзу қажет.

  17-тарау. Негiзгi жұмыс орындарына қойылатын талаптар

     196. Радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету мен жөндеу кезiнде жұмыс орындары:
     1) арнайы тағайындалған алаңдардағы, ӘК тұрақтарының орындарындағы, аңғар алдындағы алаңдағы және аңғарлардағы (цехтардағы) ӘК-тiң жанында және iшiнде осы жұмыстарды орындаудың барлық жұмыс аймағы;
     2) зертханалар мен учаскелердегi - зертханалық стендiлерде осы жұмыс жүргiзiлетiн барлық үй-жайлар жұмыс орындары деп саналады.

     197. Жұмыс орны өндiрiстiк ортаның (электрмагниттiк алаң, иондалған (рентгендiк) сәуле шығарғыш, шу, зиянды химиялық заттар және басқа) зиянды өндiрiстiк факторлардың әсерiнен аса жоғары қорғалуға және жабдықтардың жұмыс органдары мен қызмет көрсетудiң бақыланатын аймағын жеткiлiктi шолуды қамтамасыз етуге тиiс.

     198. Негiзгi және қосалқы жабдықтарды құрамына пайдаланылмаған рентгендiк сәуле шығарғыш көздер болып табылатын жоғары вольтты электровакуумдық құралдар кiретiн радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу үшiн жұмыс орындарына орналастыру зертханалық стендтердегi кем дегенде 1 метр бос кеңiстiкке келуiн қамтамасыз етуге тиiс.

     199. ӘК-тен алынған радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу үшiн зертханалық стендтердi құрылымдау, жабдықтау мен жарақтандыру жұмыстарын тиiстi мотор алаңы аймағындағы шектерде отырып орындау мүмкiндiгi қамтамасыз етiлуге тиiс.

     200. Радиотехникалық құрылғыларды жұмыс отырып орындалатын үй-жайларда жөндеу және техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс орындығы (кресло) операцияларды қолайлы жағдайда орындауды қамтамасыз ететiн көтерiлетiн-айналатын болуға тиiс. Жұмыс орындығының (креслоның) отыратын жерi, арқалығы мен басқа да элементтерi жартылай жұмсақ, кiрi тез кететiн болуға тиiс.

  6-бөлiм. Әуе кемелерiне техникалық қызмет
көрсету кезiнде электр қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету 18-тарау. Жалпы ережелер

     201. ӘК техникалық қызмет көрсету процестерiн электр қондырғыларын пайдалана отырып ұйымдастыру кезiнде өндiрiстiк процестiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде мынадай iс-шаралар орындалуға тиiс:
     1) жұмыстарды ұйымдастыруға жауапты тұлғаларды тағайындау;
     2) жұмыстарды жөнелтпе құжатпен немесе өкiммен ресiмдеу;
     3) жұмыстар жүргiзуге жiберудi жүзеге асыру;
     4) жұмыстар жүргiзу үшiн қадағалау ұйымдастыру;
     5) жұмыстағы үзiлiстi, басқа жұмыс орнына ауыстыруды, жұмыстың аяқталуын ресiмдеу;
     6) техникалық қызмет көрсетудi, ғылым мен техниканың жетiстiктерiн, өнертапқыштар мен өнертапқыштық ұсыныстарды жетiлдiру жөнiндегi жұмыстарды пайдалану;
     7) бұзылған электр жабдығында жұмыстарды тоқтату және пайда болған ақауларды уақтылы жою әдiстерiн қолдану.

     202. Электр қондырғыларын пайдалана отырып ӘК-кe техникалық қызмет көрсету жөнiнде нақты жұмыстардың қауiпсiз өндiрiсi үшiн жауапкершiлiк осы жұмыстардың өндiрiсiне басшылық жасайтын инженер-техникалық қызметкерлерге жүктеледi.

     203. Техникалық қызмет көрсету кезiнде электр қауiпсiздiгi талаптарының сақталуын күнделiктi бақылауды еңбек қорғау бөлiмi (бюро, инженер) және жұмыстардың тiкелей басшылары жүзеге асыруға тиiс.

  19-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

     204. ӘК-ке техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiн жобалау, ұйымдастыру және өткiзу мыналарды:
     1) электр тоғының жұмыс iстеушiге қауiптi және зиянды әсерiн болдырмауды;
     2) электр қондырғыларына қызмет көрсетумен айналысатын жұмысшылар орындайтын ауыр жұмыстарды кешендi механикаландыру мен автоматтандыруды;
     3) аз кернеудi және жұмыс iстеушiлердi электр тоғымен зақымданудан кешендi түрде қорғау құралдарын қолдануды;
     4) жанасу кернеуiнiң деңгейi туралы ақпаратты уақтылы алу MeмCТ-қа сәйкес келетiн шектен жоғары болуы мүмкiн екендiгiн қарастыруға тиiс.

     205. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде оның қатты қызып кетуiн болдырмайтын электр жабдығының жұмыс режимi мен статикалық электрдiң разрядын пайдалану қажет.

     206. ӘК жерде қызмет көрсету құралдарының электр жабдығына қызмет көрсету кезiнде мынадай тәртiп сақталуға тиiс:
     1) ӘК-тiң тұрақ орны және жерде қызмет көрсету құралдары мен тасымал лампаларын қосу үшiн тағайындалған электр колонкалары түнгi уақытта жарық болуға тиiс;
     2) қуатты шынжырларға қызмет көрсету мен жөндеу кернеу алынысымен орындалуға тиiс;
     3) жұмысты бастар алдында жерде қызмет көрсететiн құралдардың электр жабдығын сырттай қарап шығу және механикалық зақымдардың болмауына және қоректенушi кабельдiң сыртқы қабығының тұтастығына көз жеткiзу қажет;
     4) электр энергиясының жердегi көзiн борт электр желiсiне қосқанға дейiн борттың электр желiсiне қосатын қайта қосқыш (ажыратқыш) электр энергиясының жердегi көзi тиiсiнше қосу жағдайында еместiгiне және осы көздi қосуға тыйым салынатын плакат iлiнбегендiгiне көз жеткiзу қажет;
     5) электр энергиясының жердегi көзiн ӘК-тiң борт электр желiсiне қосу және оларды ажырату осы жұмысты орындауға рұқсат берiлген адам ӘК-ке қызмет көрсететiн бригаданың электршi-бригадирдiң рұқсатымен жүзеге асыруға тиiс;
     6) электр энергиясының жердегi көзiн ӘК-тiң борт электр желiсiне әрбiр қосу алдында оның кернеуi мен жиiлiгiн тексеру қажет. Кернеу мен жиiлiктiң шамасы жеткiлiксiз немесе шамадан тыс болған жағдайда электр энергиясының көзi ажыратып тасталғаны жөн. Қалыпсыз жұмыстың себебiн белгiлеудi және электр энергиясының жердегi көзiнiң ақауын жоюды осы көздi ақаусыз күйде ұстауға жауапты техникалық персонал жүзеге асыруға тиiс;
     7) электр энергиясының электр колонкасына қосуды талап ететiн жердегi көзiн борт электр желiсiне қосу кезiнде оны ӘК борт электр желiсiне жалғау, содан кейiн электр колонкасына қосу, жұмысқа қосу және кернеу мен жиiлiктi тексеру қажет;
     8) электр энергиясының жердегi көзiн ӘК-тiң борт электр желiсiне авиақозғалтқыштарды iске қосу және сынау барысында қосу мен ажыратуды осы жұмысты орындауға рұқсат берiлген iске қосатын адамның командасы бойынша авиатехник жүргiзуге тиiс;
     9) қажет болған жағдайда кернеулi электр жабдығын III төмен емес техника қауiпсiздiгi жөнiндегi бiлiктi топтан қызмет көрсететiн персоналдың iшiнен жұмыс iстеушiлердiң қауiпсiз орналастырылуын қамтамасыз ететiн бiр адам үздiксiз қадағалай отырып қарап шыққаны жөн;
     10) электр шынжырында кернеудiң бар-жоғын диэлектрлiк қолғаптармен және жаңа ғана тексеруден өткен өлшеу құралымен, оны сүңгiштермен тұйықталатын иiлмелi сымдардың көмегiмен шынжырмен жалғай отырып, анықтау қажет;
     11) жаңбырлы, қарлы, тұманды және шық түскен жағдайларда қорғаныш оқшаулама құралдарды қолдануды талап ететiн жұмыстарға тыйым салынады. Сонымен бiрге кез келген жағдайларда оқшаулама құралдарды пайдалануды талап етпейтiн қосу (ажырату), жедел қайта қосу және басқа жұмыстарды жүргiзуге рұқсат етiледi;
     12) электр жабдығының авариясы (iстен шыққан немесе елеулi зақымданған) кезiнде қызмет көрсетушi персонал ӘК-ке жерде қызмет көрсететiн құралды дереу өшiруi, аварияның туындау себебi мен зардабын анықтауы және жоюы қажет және содан кейiн ғана ӘК-ке техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмысты жалғастыру керек.

     207. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету кезiнде МемСТ-ке сәйкес келетiн қауiпсiздiк белгiлерi қолданылуға тиiс.

     208. Техникалық қызмет көрсету жүргiзiлмеген ӘК-тi ұшуға дайындау МемСТ-ке сәйкес өшiрiлген және жерлендiрiлген болуға тиiс.

     209. 24 В-дан аспайтын тұрақты тоқ кернеулi және 12 В-дан аспайтын ауыспалы тоқ кернеулi тасымал электр шамдалыны қолдануға рұқсат етiледi.

     210. Тасымал электр шамдалыны қолданған кезде электр қауiпсiздiгiнiң талабы белгiленген тәртiппен бекiтiлген тұтынушылардың электр қондырғыларын техникалық пайдалану ережелерiне және тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезiнде техникалық қауiпсiздiк ережелерiне сай орындалуға тиiс.

     211. Қолмен жүретiн электр машиналарына, дәнекерлеуiштерге, тасымал электр шамдалыға техникалық қызмет көрсетудi және оларды тексерудi техника қауiпсiздiгi жөнiндегi III төмен емес бiлiктiлiк тобы бар жұмысшылар жүргiзуге тиiс.

     212. ӘК-ке техникалық қызмет көрсетудiң технологиялық процестерiн басқару мен бақылау жүйесi электр тоғының қауiптi және зиянды әсерлерiнен жұмыс iстеушiлердi қорғауды, сондай-ақ өндiрiстiк жабдықты пайдаланудың қарапайым жағдайларында немесе авариялық оқиғада өшiрудi немесе оны тоқтатуды қамтамасыз етуге тиiс.

     213. ӘК-ке техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге электр тоғының қауiптi және зиянды әсерлердiң көздерi:
     1) бiр фазалық жанасу;
     2) бiр жолақты жанасу;
     3) екi фазалық жанасу;
     4) екi жолақты жанасу;
     5) тоқ ағысының аймаққа өтуi;
     6) қауiпсiздiгi аз қашықтықтағы кернеу астында орналасқан оқшауланбаған бөлшектерге жақындау;
     7) оқшауламаның зақымдануының салдарынан кернеудiң астында болған тоқ жүрмейтiн металл бөлшектерге жанасу;
     8) кернеу астында болған адамға жанасу;
     9) электр доғасының әрекетi;
     10) газбен зарядталған кезде атмосфералық электрдiң әрекетi болуы мүмкiн.

  20-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға
және жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

     214. ӘК-ке қызмет көрсету аймағындағы тарқатылған электр өткiзгiштердiң, кабельдердiң және металл баспалдақтардың, арнаулы автокөлiк машиналарының арасындағы қашықтық 1,5 метрден кем болмауға тиiс.

     215. Жерде қызмет көрсету құралдарының корпусынан электр қондығыларының корпусына дейiнгi жарықтағы қашықтығы кем дегенде 1 метр, ал оның басқару пультiне дейiн 2 метрден кем болмауға тиiс.

     216. ВС-қа жерде қызмет көрсететiн құралдарға арналған жұмыс орны ақау пайда болған жағдайда электр жабдығының осы құралдарында орналастырылған кернеудi алып тастау үшiн қызыл түске боялған қосу құрылғысымен жарақтандырылуға тиiс. Электр энергиясының жердегi көздерiне арналған жұмыс орны әуеайлақтық қоректiң борт электр қосқышының әрбiр розеткасына арналған жарықтандырылған вольтметрмен және амперметрмен қосымша жарақтандырылуға тиiс.

  7-бөлiм. Статикалық электрдiң әуе кемелерiне қызмет
көрсетуi мен жөндеудiң технологиялық процестерiне
тигiзер әсерiн төмендетудi қамтамасыз ету 21-тарау. Жалпы ережелер

     217. Осы бөлiм статикалық электрдiң (бұдан әрi - СЭ) әсерiн төмендету жөнiндегi талапты қамтиды және ӘК-ке қызмет көрсету мен жөндеудiң мынадай технологиялық процестерiне қолданылады:
     1) ӘК-ке қонғаннан кейiн қызмет көрсету;
     2) авиация техникасын (бұдан әрi - AT) тез тұтанатын сұйықтықтармен (бұдан әрi - ТТС) және арнаулы сұйықтықтармен консервациялау және жуу;
     3) АТ үстiңгi бетiн кiрден және жеңiл бояу жабындылардан органикалық жуғыштармен және ерiткiштермен, сондай-ақ құммен ысқылау тәсiлiмен тазарту;
     4) АТ-тың бет жағына лакты бояуды бояу жаққышпен және бүрку әдiсiмен жағу;
     5) радиоэлектр жабдығын жөндеу (бұдан әрi - РЭЖ); электрлендiрiлген тоқыма, полимер, композициялық және оқшаулама материалдардан тұратын бұйымдарды өндiру және пайдалану.

     218. ӘК-кe қызмет көрсетумен және жөндеумен айналысатын қызметкерлер мыналарды бiлулерi керек:
     1) ӘК-тiң қаптамасында ұшу кезiнде бұлттар мен жауын-шашында, сондай-ақ қозғалтқыштар жұмыс iстеп тұрған кезде пайда болған СЭ заряды қонғаннан кейiн, егер зарядтардың жерге тиiмдi сiңуi, мысалы, токалушылар немесе ұшу-қону жолақтарын (бұдан әрi - ҰҚЖ), жол рулеждерiн (бұдан әрi - ЖР) және ӘК тұрақ орнын жабуға аса жоғары (10 ⁹ Ом-нан астам) электрлiк қарсылық сыпыртқыларының ақаулығынан қамтамасыз етiлмесе, ұзақ уақыт сақталуы мүмкiн;
     2) ӘК жерде электрлендiрiлгенде электр индукциясының салдарынан әуеайлақ аймағында найзағай жағдайындағы қызметi қадағалануы мүмкiн, ал ӘК-кe май құю, жуу, сырлау кезiнде, егер соңғысы жерлендiрiлмесе, тұрақ орындарын немесе учаскедегi едендi жабу жақсы оқшаулама ерекшелiгiне (электрлiк қарсылық 10 ⁹ Ом-нан астам) ие болады;
     3) қатты дене әлеуеттердiң (орамдарды тарқатқан және полимерлiк, композициялық және басқа материалдарды өзара ауыстырған кезде, тасымалдағыш таспалар мен басқа да тасымалдағыш құралдардың қозғалысы кезiнде, өндiрiстiк үй-жайлардың жабдықтарының үстiңгi беттерiмен адам киiмiнiң үйкелуi кезiнде, бұйымдарды орау, орауын ашу кезiнде және т.б.) байланыс айырымы шарттастық зарядтар алмасудың нәтижесiнде олардың үстiңгi бетiне жанасу және кейiннен ажырату кезiнде заряд алады;
     4) статикалық электр заряды диэлектрлi материалдарда және жерлендiрiлмеген металл объектiлерде басымдықпен пайда болады және жинақталады;
     5) қатты металдисперстiк материалдар қысым кезiнде, труба құбырының қабырғасымен өзара қоса соғу кезiнде, газдың тубуленттiк ағысындағы қозғалыс кезiнде; таңдаулы адсорбица (пневмоабразивтiк өңдеу, лак бояумен сырлау және т.б.) салдарынан қоршаған ортадан иондарды қармап алу нәтижесiнде электрлендiрiледi;
     6) сұйықтықтардағы электр зарядтары шашырау және еркiн түсу кезiнде, iшкi трубалар мен жабық ыдыстардың (ӘК-ке май құю, ыдыстарды толтыру және олардан сұйықтықтарды құйып алу, АТ-тың үстiңгi бетiн жуу, бүрку тәсiлiмен сырлау және т.б.) қозғалған кезiнде пайда болады. Диэлектрлiк сұйықтардың электрленуiнiң күшеюi диэлектрлiк сұйықтармен толтырған кезде ыдыстың түбiнде қалған суды шашыратуға, газдың сұйықтықтың немесе сусымалы материалдың жiгi арқылы өтуiне жәрдемдеседi;
     7) Газ тасқынындағы және булардағы электр зарядтары негiзiнен қатты және сұйық фазалардың ұсақ бөлiктерiндегi ағысында болуынан, сондай-ақ газ тасқынындағы сұйық және қатты бөлiктердi ұсату кезiнде пайда болады.

     219. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету мен жөндеу кезiнде статикалық электрдiң пайда болуының қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлары:
     1) статикалық электрдiң коронды, стримерлiк және ұшқын разрядтары;
     2) электрстатикалық өрiстiң технологиялық процестердiң шығу сипатына әсерi;
     3) адам электрстатикалық өрiс аймағында ұзақ болған жағдайда организмде функционалдық физиологиялық өзгерiс болып табылады.

     220. ӘК-кe техникалық қызмет көрсету мен жөндеу кезiнде статикалық электрдiң қауiптi зардаптары:
     1) статикалық электрдiң адам арқылы разрядталуы кезiнде қызмет көрсететiн персоналдың электр тоғымен зақымдануы;
     2) шаң-, отын-, газ шығарғыш қоспалар бар аймақтардағы статикалық электр разряды кезiнде жарылыс пен өрт;
     3) статикалық электр разряды кезiнде әсершiл есеңгiреудiң (қорқыныш сезiмi) салдарынан персоналдың жарақат алуы;
     4) персоналдың электрстатикалық өрiсте ұзақ уақыт болуы кезiндегi науқастануы;
     5) радиоэлектрлiк жабдық пен басқа авиация техникасының элементтерiнде статикалық электр разряды кезiнде электр сипатының өзгеруi мүмкiн.

     221. СЭ зарядының жинақталуын болдырмау үшiн технологиялық жабдық конструкциясының металл және электр өткiзетiн металл емес элементтер MeмCT-тың талаптарына сәйкес жерлендiрiлуге тиiс.

     222. Жерлендiрiлген құрылғының электрлiк қарсыласу шамасы, егер оған арнайы талаптар қойылмаса, (тиiстi МемСТ-қа сәйкес) 100 Ом-нан аспауға тиiс.

     223. АТ-қа қызмет көрсету және жөндеу технологиялық процестерiнде статикалық электр деңгейiн төмендету:
     1) электрлендiрiлген материалдарды (сұйықтықтарды, аэрозолдарды, қатты беттердi) ауыстыру жылдамдығын азайтуды;
     2) сұйық және қатты материалдардың электр өткiзгiштiгiн арттыруды;
     3) электрлендiру аймағында ауаның салыстырмалы ылғалдығын арттыруды;
     4) қосымдар мен толтырғыштарды өткiзетiн материал енгiзудi;
     5) диэлектрлiктiң үстiңгi бетiне антистатикалық және өткiзгiш жабындыларды немесе өткiзгiш торларды салуды;
     6) индукциялық, жоғары вольтты, радиоактивтi үлгiлердегi статикалық электрлiк бейтараптандырғыштарды, иондық және аэрозолдық электргаздинамикалық бейтараптандырғыштарды қолдануды;
     7) зарядтар (сұйықтықтарды шашу, көпiрту, шаңдату және т.б. кезiнде) пайда болатын қосалқы көздердi жоюды қамтамасыз етедi.

  22-тарау. Әуе кемелерiне қонғаннан кейiн қызмет
көрсету кезiндегi статикалық электр қауiпсiздiгiнiң
талаптары

     224. Әуе кемелерiне қонғаннан кейiнгi кезеңде электр статикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету үшiн:
     1) ӘК-те борттық жерлендiрiлетiн құрылғының болуына қарамастан ӘК-тiң тұрақ орнын тасымалданатын ток бөлетiн құрылғылармен жарақтандыру қажет;
     2) төк бөлетiн құрылғы жерлендiру қадалары бар төк бөлетiн арқансымнан тұруға тиiс;
     3) төк бөлетiн арқансым ретiнде диаметрi 2,5-3 мм. иiлгiш металл арқансымын қолданған жөн.

     225. Инженерлiк-авиациялық қызмет (инженер, техник) ӘК қонғаннан кейiн кездесу және тұрақ орнына қабылдау кезiнде:
     1) ӘК-тi жерге қосардың алдында борттық жерге қосу құрылғысы арқылы ӘК-тен статикалық электр қуаты зарядын мынадай ретпен шығарып алады:
     жылжымалы төк бөлетiн құрылғының жерге қосатын қадасын әуеайлақтың жерлендiру қосқышына жалғайды;
     ӘК-тiң төк бөлетiн арқансымын жалғау арқылы әуе кемесiнiң қалған зарядының шығуын қамтамасыз етедi;
     2) ӘК қонғаннан кейiн РЭЖ-ге қызмет көрсету және жөндеу бойынша жұмыстарды жүргiзердiң алдында аталған РЭЖ ағынының диэлектрлi бетiнiң үстiмен жылжымалы тоқты бөлетiн құрылғының жылжуы арқылы статикалық электр қуатының зарядтарын алдын-ала шығарып тастайды.

     226. ӘК конструкциясының металл және диэлектрлi элементтерiнен қалдық зарядты шығарып тастағанға дейiн, дененiң қорғалмаған ашық жерлерiмен оларға жанасуға тыйым салынады.

  23-тарау. Әуе кемесiнiң үстiңгi бетiн тазалау мен
сырлау барысында тез тұтанатын сұйықтықтар арқылы
майын кетiру және жуу кезiнде электрстатикалық
қауiпсiздiк талаптары

     227. TTC арқылы АТ бөлшектерiнiң майын кетiру және оларды жуу кезiнде сұйықтыққа антистатикалық қосымды енгiзу немесе жанбайтын сұйықтықтарды (мысалы - перхлорэтилендi) қолдану мiндеттi болып табылады.

     228. TTC немесе пневматикалық түрпiлi әдiс арқылы үстiңгi беттiң майын кетiру, оны сырлау және тазалау кезiнде технологиялық жабдық, құрал-саймандар, пневмо-гидросораптардың ұштары, аталған жұмыстарды орындау барысындағы бұйымдар осы Ереженiң талаптарына сәйкес жерлендiрiлуi қажет.

     229. Үстiңгi беттiң майын кетiру оны сырлау және тазалау кезiнде құрал-саймандар мен технологиялық құрал-жабдықтар ұшқын шығармайтын металдардан жасалуы керек.

     230. Бөлшектердiң үстiңгi бетiне ТТС және лакпен бояу өнiмдерiн (бұдан әрi - ЛБӨ) жағу үшiн тек табиғи қылдан жасалған бояу жаққыштар ғана қолданылуға тиiс.

     231. Бөлшектердiң үстiңгi бетiне ТТС-ты сүрту және кетiру үшiн тек мақта-матадан жасалған шүберектердi қолдануға рұқсат етiледi.

     232. Өндiрiстiк үй-жайлардағы еденнiң бетi тиiстi МемСТ-қа сай үлестi көлем кедергiсi 10 ⁸ Ом-нан аспайтын материалдармен жабылуға тиiс.
     Басқа жағдайларда антистатикалық төсенiштер қолданылады немесе еден бетiн ұшқын шығармайтын металдар арқылы шегендейдi.

     233. Техникалық паспорттарында немесе техникалық талаптарында материалдың үлестi көлем кедергiсiнiң шамасын МемСТ-қа сәйкес кәсiпорынның энергетика қызметi анықтайды.

     234. АТ-тың үстiңгi бетiнiң майын кетiру, оны тазалау және сырлау операцияларын орындау кезiнде мақта-маталардан тоқылған арнайы киiмдi тегiс түймелеп киiп барып жұмыс iстеу қажет.
     CЭ-нiң қалыптасуына жәрдемдесу үстiңгi беттiң үлестi электр кедергiсi 10 ⁷ ОМ-нан (Мем-қа сәйкес) асатын материалдардан жасалған киiммен жұмыс iстеуге жол берiлмейдi.

     235. Тазалау, сырлау және майды кетiру бойынша операцияларды орындап жатқан жұмысшылардың ойына статикалық электр қуаты зарядтарының жиналуын болдырмау үшiн:
     1) жерлендiру құрылғысы бар көп тарамды сыммен қосылған жерлендiру кедергiсiнiң тiзбегi Ом болатын антистатикалық бiлезiктердi;
     2) ұлтанның өкшесi мен жұлығының арасында электр кедергiсi (10 ⁶ + 10 ⁸ Ом) бар антистатикалық аяқкиiмдi қолдану қажет.

  24-тарау. Радиоэлектр жабдығын жөндеу кезiндегi
электрстатикалық қауіпсiздiк талаптары

     236. РЭЖ-дi монтаждау мен оны жөндеу технологиялық операциялар өтiп жатқан өндiрiстiк үй-жайлар еденiнiң бетiн жабу үшiн үлестi көлемiнiң электр кедергiсi 10 ⁸  Ом-нан аспайтын материалдарды (мысалы, АСН маркалы төсенiштi) қолдану қажет.

     237. РЭЖ-дi монтаждау мен оны жөндеу операцияларын меншiктi көлем кедергiсi 10 ⁸ Ом-нан аспайтын материал (мысалы, антистатикалық резина) төселген үстелде орындау керек.

     238. Үстелдердiң төсенiштерi ретiнде кедергiсi 10 м резистор арқылы жерге қосылған металл табақтарын қолдануға рұқсат берiледi.

     239. Жұмыс орынындағы технологиялық, сынау және өлшеу жабдықтарының барлық металл және электр өткiзгiш металл емес бөлiктерi CЭ-ден қорғанудың басқа әдiстерiнiң қолданылуына қарамастан осы Ереженiң, тиiстi MeмCT-тың талаптарына сай жерге қосылуы қажет.

     240. РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу операцияларын жүргiзуге арналған әрбiр жұмыс орнына антистатикалық бiлезiктердi қосу үшiн жерге қосу жүргiзiлген болуға тиiс.

     241. РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу бойынша операцияларды мақта-матасынан тоқылған арнайы киiмдермен жүргiзу қажет.

     242. РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу операцияларын жүргiзу кезiнде антистатикалық бiлезiктердi қолдану мiндеттi болып табылады.

     243. Антистатикалық бiлезiктер РЭЖ-дi монтаждау немесе оны жөндеу операцияларын орындау кезiнде қызметкерлердiң еркiн қозғалуын қамтамасыз ететiн икемдi оқшауланған өткiзгiшпен 10 м болатын кедергi арқылы жерге қосу шинасына қосылуы қажет.

     244. Өткiзгiштiң бiлезiкпен қосылысы алмалы-салмалы болуы шарт және олардың кездейсоқ ажырап қалуын болдырмау тиiс.

     245. Тасымалдау және сақтау процесi барысында құрылғылар жартылай өткiзгiш приборлар мен микросхемалардың электрмен қосылатын сыртқы шығарғыштары мiндеттi түрде антистатикалық бiлезiктердi қолдана отырып, тiкелей кiрiс бақылауының немесе монтаждаудың алдында алынуы қажет.

  25-тарау. Электрленетiн тоқыма, полимер, композициялық
және оқшаулау материалдарымен технологиялық операцияларды
орындау кезiндегi электрстатикалық қауiпсiздiк талаптары

     246. Технологиялық жабдықтың барлық металл элементтерi осы Ереженiң талаптарына сәйкес жерге қосылып, ЛБӨ сырланған болуы керек.

     247. Электрленетiн материалдармен технологиялық операциялар орындалып жатқан өндiрiстiк үй-жайлардың жұмыс аймағындағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 65 + 5 % болуы тиiс салыстырмалы ылғалдылық шамасын бақылау үшiн өндiрiстiк үй-жайлар тиiстi приборлармен жарақтанған болуы қажет.

     248. Материалдарды кесiп-пiшуге арналған үстелдердiң бетiн антистатикалық материалдардан орындау қажет немесе металмен шегендеу керек.

     249. Электрленетiн тоқыма материалдардан СЭ зарядтарын тиiмдiрек шығару мақсатында орамдарды жазатын технологиялық операциялар орындалып жатқан жұмыс орындарын бүрку әдiсi арқылы сұйықтықты шашуға арналған құрылғылармен немесе материалдың бетiн ылғалдап тұруға арналған қондырғылармен жабдықтау қажет.

     250. Полимерлi үлпек материалдардың орамдарын жазу бойынша технологиялық операциялар орындалып жатқан жұмыс орындарын MeмCT-қа сәйкес келетiн индукциялық үлгiдегi статикалық электр қуатының бейтараптандырғыштармен жабдықтау қажет.

     251. Бiр өндiрiстiк үй-жайдың iшiнде материалдармен технологиялық операциялар орындау кезiнде, индукциялық бейтараптандырғыштармен материалдардың бетiн ылғалдау арқылы зарядтың шығарылуын қамтамасыз ететiн қондырғыны бiр блок етiп қосу қажет.

  26-тарау. Кәсiпорындардың өндiрiстiк үй-жайларындағы
электрлену деңгейiн төмен түcipу бойынша талаптар

     252. Электрленетiн декоративтi - әрлеу материалдары, төсенiштер, үлпектер және т.б. қолданылатын үй-жайлардағы салыстырмалы ауа ылғалдылығының шамасын 50 %-дан астам деңгейде ұстап отыру қажет.

     253. Электрленетiн еден бетiн, декоративтi - әрлеу плиталарын, панелдердi, үстелдердiң, тiреулердiң және пульттардың бетiн металмен шегендеу қажет, электр өткiзгiш төсенiштi жерлендiре отырып қолдану немесе электрленетiн үстiңгi беттi антистатикалық препараттармен сүртудi жүзеге асыру керек.

  8-бөлiм. Әуе кемелерiне қызмет көрсету және
оларды жөндеу технологиялық процестерiнде
жолаушылар, тұрмыстық және авариялық-құтқару
жабдығына техникалық қызмет көрсету кезiндегi
еңбек қауiпсiздiгi мен оны қорғау талаптары 27-тарау. Жалпы ережелер

     254. ӘК-нiң жолаушылар, тұрмыстық және авариялық-құтқару жабдығына (ЖТ және АҚЖ) техникалық қызмет көрсету процестерiн әзiрлеу, ұйымдастыру, орындау мен жетiлдiрудi MeмCT-тың, осы Ереженiң, ұшақтарға техникалық қызмет көрсету регламенттердi орындау бойынша технологиялық нұсқаулардың және белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн басқа нормативтiк-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес жүргiзу қажет.

     255. ӘК-нiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкiн:
     1) қолмен жылжытылатын механизмдер, траптар, баспалдақтар, сатылар, тұғырықтар, жабдықтар;
     2) қолданыстағы өзi жүретiн машиналар мен жабдықтардың қорғалмаған жылжымалы элементтерi (қақпақтың жармасы, штанглар, жебелер, алаңдар), құю-төгу шлангiлерi, шлангтер, арқансым, энергиямен жабдықтау коммуникациялары және т.б.;
     3) ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-сының жылжымалы бөлшектерi - есiктер, кiру траптары, люктардың қақпақтары, экипаж кабинасының желкөздерi, жармалар, лотоктар, панелдер, сөрелер, үстелшелер, контейнерлер, лифтiлер, экипаж мүшелерiнiң шалқаймалы орындықтары және басқалар;
     4) арнайы құрылғылармен (құлыптармен, фиксаторлармен, ысырмалармен, белбеулермен) ұсталынып тұратын ЖТ және АҚЖ-ның құлайтын ажырамалы бұйымдары;
     5) ӘК-тiң фюзеляжының iшiндегi бұйымдар мен конструктивтiк элементтердiң шығып тұрған элементтерi - тұтқалар, кронштейндер, әуе кемесi бөлiктерiнiң тiреулерi және т.б.;
     6) үрлемелi авариялық борттық авиация науалары мен борттық құтқару авиация салдарын лақтыру кезiнде және әуе кемесi фюзеляжының iшi газға толғанда;
     7) ӘК-тiң көлемдерiн дезинфекциялау кезiндегi газ бен су ағындарының, сондай-ақ аэрозоль ағындарының серпiндi әсерi;
     8) жабдықтардың, электр су қайнатқыштарының, электр плиталарының, электр духовкасы шкафтарының үстiңгi бетiндегi жоғарғы температура;
     9) жұмыс аймағындағы ауа ылғалдылығының, қозғалысының және температураның жоғары немесе төмен болуы;
     10) радиоактивтi сәуле шығарғыш деңгейiнiң жоғары болуы;
     11) жуу ерiтiндiлерiнiң, бұйымдарды кептiруге, арналған ыстық ауа ағындарының жоғары температурасы;
     12) ӘК фюзеляжының iшкi көлемiндегi жұмыс орындары мен жұмыс аймақтарында авиация техникасы бұйымдарының, материалдардың, құрал-саймандардың, энергиямен жабдықтау коммуникацияларының бей-берекет үйiлiп жатуы;
     13) авариялық сатылардың, авариялық борттың авиация науаларының, авиациялық арқандардың жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн тексеру кезiнде олардың қирау қаупi бар конструкциялар, сондай-ақ қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстар;
     14) жинап-тазалау жұмыстарын орындау, әуе кемесiнiң тиiстi бактарына су және химиялық сұйықтықтарды құю барысында суды, жуу ерiтiндiлерiн және химиялық сұйықтықтарды төгiп алуға байланысты киiмнiң, аяқ киiмнiң қатты ылғалдануы;
     15) аяқ төсенiштердiң бетiндегi кедiр-бұдырлар, олардың жиырылып қалуы;
     16) қоқысты жинау кезiнде сынған ыдыстардың өткiр шеттерi;
     17) электрлендiрiлген құрал-сайман мен жабдықты қолдану кезiнде электр тiзбегiндегi жоғары шамадағы кернеу тұйықталып, адам денесiнен өтуi мүмкiн;
     18) жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының қоршалмаған биiктiгi 1,3 метр және одан жоғары болатын құламалардан кем дегенде 2 метрден қашықтықта орналасуы;
     19) ӘК-тiң техникалық бөлшектерiндегi ЖТ және АҚЖ-ға техникалық қызмет көрсету кезiнде жарықтың жеткiлiксiздiгi;
     20) организмге тыныс алу жолдары арқылы енiп, шырышты қабыққа түсетiн ЖТ және АҚЖ-ды жуып-тазалау кезiнде қолданылатын химиялық заттар;
     21) ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-сының жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексеру кезiнде шығып жатқан газ қоспаларының ағындары.

     256. Осы Ереженiң 255-тармағында аталған қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың деңгейi тиiстi MeмCT-пен белгiленген рұқсат берiлген шамалар шегiнен аспауға тиiс.

     257. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын өндiрiстiк жабдық MeмCT талаптарына сәйкес болуы керек.

     258. Белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн әуе кемелерiн дезинфекциялау жөнiндегi нұсқаулыққа (ережеге) сәйкес, қоршаған ортаны ластаудың алдын-алу мақсатында зиянды жуу ерiтiндiлерiн, қоқыстарды, жұмыс сұйықтықтарын кәдеге жарату газсыздандыру және тазарту қажет.

  28-тарау. Технологиялық процестерге
қойылатын талаптар

     259. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсетуге фюзеляждың iшкi көлемдерiндегi ауаның қалпы MeмCT талаптарына сәйкес келетiн жағдайда кiрiскен жөн.
     Төгу бактарына жуындыларды төгудi олардың ағып кетпеуiне (шашырауына) жол бермейтiн арнайы жабдықталған жерде жүргiзу қажет.

     260. Жолаушылар салонының жоғары палубасына орнатылған тiк саты бойынша инженер-техник қызметкерлерге жүксiз жүруге рұқсат берiледi. Жабдықтар мен аспаптарды құлап қалмау және тайып кетпеу сақтық шараларын сақтай отырып, кiру есiктерi арқылы траптар арқылы тасымалдау қажет.

     261. Жүк-жолаушы лифтiлерi мен олардың элементтерiне техникалық қызмет көрсету кезiнде лифтiлердiң өздiгiнен қозғалып кетуiн болдырмайтын шаралар қолдану қажет.

     262. Жүк-жолаушы лифтiлерi оқшауландырғыш құрылғыларының жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн тексерудi кабина немесе оның элементтерi шеткi қалыптарына дейiн қозғала алатын болған жағдайда, лифтiнi электр қуатынан дер кезiнде ажырату бойынша шараларды алдын-ала қолданып жүргiзу қажет.

     263. Жүк-жолаушы лифтiлерiнiң жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексерудi лифтiнiң паспортында массасы көрсетiлген балласты қолдану арқылы жүргiзу керек.

     264. Жолаушылар түсу үшiн кiру траптарын, рампаны және бөлiктердiң бүйiр тiреулерiн шығарған кезде, осы жүйеге қызмет жасап жерде жүрген адаммен көздi шола отырып немесе арнайы байланыс құрылғысы (рация) арқылы байланыс орнату қажет. Жолаушылар түсу үшiн кiру траптарын, рампаны және жүк бөлiктердiң бүйiр тiреулерiнiң жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексеру кезiнде олардың қозғалысы аймағынан адамдарды әкету қажет.

     265. Люктерге және жүк бөлiктерiнiң бүйiр тiреулерiне, рампаларға техникалық қызмет көрсетудi алдын-ала оқшаулама құрылғысын қосып, қысымды нөлге дейiн түсiрiп электр қуатын өшiрiп немесе струбциналар және олардың қозғалысын шектегiштердi орнатып жүргiзу қажет. Басқару құрылғыларына: "Қосуға болмайды! Адамдар жұмыс iстеп жатыр" - деген ескертпе жазбалар орнату керек.

     266. Қызмет көрсететiн адамдар жабдықтың айналып тұратын элементтерiнде қимылды болдырмайтын сақтық шараларын сақтай отырып жүк бөлiктерi арқылы жылжулары қажет.

     267. Қыздыруға арналған буфет-ас үй жабдығының жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексерудi және қорғау құралдарын, қолғаптарды, биялайды, сондай-ақ техникалық пайдалану бойынша басшылықта аталған құралдарды қолдану арқылы орындау керек.

     268. Кәрiз жүйесi деңгейiнiң датчиктерi арқылы жұмыстар орындауды белгiленген тәртiппен бекiтiлген нормативтiк-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес жүргiзу қажет.

     269. ӘК-тiң iшкi үй-жайларын белгiленген тәртiппен бекiтiлген, көзделген тиiстi нормативтiк-техникалық құжаттамаға сай жинастыру қажет.

     270. ӘК-тiң үй-жайларын, жолаушылар мен тұрмыстық жабдығын жинастыру процесiнде жуу және тазарту құралдарын қолданған кезде осы заттарды қолдануға байланысты нұсқаулықта баяндалған сақтық шараларын қолдану қажет.

     271. Қысым астында тұрған газ бен су коммуникацияларындағы және жабдықтардағы ақауларды түзетердiң алдында қысымды нөлге түсiрiп барып, жұмысқа кiрiсу керек.

     272. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-ның су мен газ жүйелерiн зарядтау, зарядсыздандыру алдында құю агрегаттары мен машиналарынан бұл жұмыспен шұғылданбағандарды әрменiрек жiберiп, тарапты жеткiзу крандарының дұрыс орнатылғанына және құю, төгу шлангiлерi мен шлангтердiң ӘК фюзеляжының панелдерiндегi тиiстi штуцерлермен сенiмдi қосылысына көз жеткiзу қажет.

     273. ӘК-тiң су құятын бактарына су құяр алдында дренаждық құбырлардың бiтелiп қалмағанына көз жеткiзу керек.

     274. Үрлемелi авариялық борттың авиация науаларының және үрлемелi борттың құтқару авиация салдарының контейнерлерiн қарау барысында, тексергенде, демонтаж және монтаж жасағанда жолаушылар салонында немесе авариялық науа немесе үрлемелi құтқару салы орналасқан науаның немесе салдың автоматты түрде лақтырып тасталатын қоспамен толуына мүмкiндiк болмайтынына алдын-ала көз жеткiзiп барып, қызмет көрсетуге болады.
     Салдар мен үрлемелi науаларға демонтаж жасауға ауаның берiлуi тоқтап, iшкi көлемдерден ауа шығарылғаннан кейiн кiрiсуге болады.

     275. Авариялық борттың авиация науасының жұмыс iстеу мүмкiндiгiн тексеру кезiнде, науаны қосу үшiн есiктiң авариялық ашылу тұтқасын қозғалысқа келтiрердiң алдында есiктiң тесiгiне сақтандыру белбеуiн қойып, авариялық науаның мүмкiн болатын қозғалыс аймағынан тексерушiнi әкету қажет.

     276. Салмақ түсiру арқылы авариялық борттың авиация науаларының, сатылардың, арқандардың жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн тексеру кезiнде осы жабдықтың ӘК конструкциясына бекiтiлгенiн көзбен шолып тексеру қажет.

     277. ӘК-тiң салонымен қызметкерлер тек бекiтiлген төсенiштердiң бетiнде кедiр-бұдыр мен жиырылған жерлер болмаған жағдайда ғана жүре алады.

     278. Қоқыстарды, қалдықтарды және сынған шыны ыдыстарды жинастыру мақта-матадан жасалған қолғаптармен жүргiзiлуi тиiс.

  29-тарау. Авиациялық техниканың бастапқы
материалдары мен бұйымдарына қойылатын талаптар

     279. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-на техникалық қызмет көрсету, кезiнде жұмыстарды немесе белгiленген тәртiппен бекiтiлген басқа құжаттаманы карталарда ғана аталған ерiткiштер мен жуу құрамдары қолданылуы керек.

     280. ӘК-тiң ЖТ және АҚЖ-ын жууға және ылғалды жинастыруға судың және су ерiтiндiлерiнiң температурасы 18-50 ^о С шамасында болуы керек.
     Судың сапасы MeмCТ пен санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалардың талаптарына сәйкес келуге тиiс.

     281. Әуе кемесiнiң ЖТ және АҚЖ-сының бұйымдарын кептiруге арналған ыстық ауа ағынының температурасы 70 ^о С-тан аспауға тиiс.

  30-тарау. Авиациялық техниканың бастапқы
материалдарын, бұйымдары мен қалдықтарын сақтауға
және тасымалдауға қойылатын талаптар

     282. ӘК ПБ және АСО-ға техникалық қызмет көрсетуге арналған бастапқы материалдарды, сондай-ақ авиациялық техника бұйымдары мен қалдықтарды сақтау, орнын ауыстыру МемСТ-қа сәйкес орындалуға тиiс.

     283. Кәрiз жүйесi деңгейiнiң датчиктерi олардың қызмет өткеру мерзiмi аяқталғаннан кейiн немесе олардан ақаулар табылған жағдайда белгiленген тәртiппен жасаған зауытқа немесе арнаулы ұйымға жiберiлуге тиiс.

  9-бөлiм. Әуе кемелерiнiң шассиiне техникалық
қызмет көрсету кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi және
оны қорғау талабы 31-тарау. Жалпы ережелер

     284. ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсетудi әзiрлеу, ұйымдастыру, орындау және жетiлдiру процестерi МемСТ-тiң, осы Ереженiң, ұшақтарға техникалық қызмет көрсету регламенттерiнiң талаптарына, белгiленген тәртiппен бекiтiлген осы регламенттердi және басқа нормативтiк-техникалық құжаттамаларды орындау жөнiндегi технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзiлуi қажет.

     285. ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсету кезiнде жұмыс iстеушiлерге мынадай қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлар әсер етуi мүмкін:
     1) ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсету үшiн бейiмделген өздiгiнен жүретiн жылжымалы және қолмен жылжытылатын машиналар, тетiктер мен жылжымалы электр қондырғылар, гидрокөтергiштер, әмбебап жылжымалы гидроагрегаттар мен басқалар, газбен сығымдалған баллонды арбалар (сығымдалған газбен және гидароқоспалармен және т.б. толтыруға арналған машиналар), сондай-ақ шасси доңғалағы;
     2) бұзылған ӘК, оның iшiнде оны шассиiн жинауды немесе шығарғышты тексеру үшiн көтергiштерге iлу кезiнде, алдыңғы тiрегiнiң бұрылысын басқару;
     3) жүк көтергiш құрылғыларды пайдалану кезiнде авиация техникасының құлайтын бұйымдары, монтаждау-демонтаждық жұмыстар кезiнде шассидiң құлайтын аспаптары мен агрегаттары;
     4) ӘК жылжымалы элементтерi (гондол жармасы мен шасси нишi, шассидiң, доңғалағының тағанын жинау, шығарғыш және бүру және олардың тежегiш құрылғысы тетiктерiнiң детальдары), жердегi көтергiш тетiктер мен өндiрiстiк жабдықтардың жылжымалы элементтерi;
     5) сығымдалған газы бар баллондардың қысымымен, сондай-ақ шасси доңғалақтарының пневматиктерiмен жұмыс iстейтiн ұшатын сынықтар, элементтер, шасси агрегаттарының бөлшектерi;
     6) қысыммен жұмыс iстейтiн шассидiң тамырларынан, труба құбырларынан және агрегаттарынан газ бен сұйықтықтардың ағатын ағыстары;
     7) жұмыс аймағы ауасының жоғары немесе төмен температурасының салдарынан шассидiң құрылымдары мен агрегаттары элементтерiнiң жоғары немесе төмен температурасы;
     8) әуе атмосфералық ағыстарының жоғары жылдамдығы;
     9) шасси агрегаттары мен өндiрiстiк жабдықтықтың (қырықтықтар, құлыптар, кронштейндер, жармалар) шығып тұратын бөлiктерi мен өткiр жиектерi;
     10) жұмыс орнының немесе жұмыс аймағының 1,3 метр және одан көп биiктiк бойынша қоршалмаған аспалардан кем дегенде 2 метрлiк қашықтыққа орналасуы;
     11) ӘК-тiң қонғаннан кейiнгi шассидiң тежегiш қондырғылары мен басқа бөлшектерiнiң жоғары температурасы;
     12) жерге қосқыштардың жермен байланысы болмаған кезде ӘК қонғаннан кейiнгi шассидiң тiректерiндегi статикалық электрлендiрудiң жоғары деңгейi;
     13) электр шынжыры қысымының жоғары мәнi, адамның денесi арқылы өтуi мүмкiн оқшауламалар;
     14) шасси қуыстарының, бөлiктерi мен гондолдарының жеткiлiксiз жарықтандырылуы;
     15) ӘК-тiң жұмыс iстеп тұрған қуатты қондырғыларынан, арнаулы автокөлiктен және механикаландырылған аспаптардан шығатын шудың жоғары деңгейi;
     16) ӘК-ке техникалық қызмет көрсету аймағындағы ауаның жоғары шаңдылығы мен газдылығы;
     17) сөндiрiлмеген ӘК техникалық қызмет көрсету кезiнде ЖЖМ-ды пайдалануға, сондай-ақ шасси агрегаттарының жоғары температурасының болуына байланысты өрттiң болу қаупi;
     18) пайдаланылатын жуғыштардың, тегiстегiштердiң және сырлардың, сондай-ақ ЖЖМ-нiң (бензин, керосин, минералдық және синтетикалық май мен майлау) мен арнаулы сұйықтардың (СМГ-10, НГЖ-4, "Арктика" және басқа) құрамына кiретiн, дем алу органдары, асқазан-үшек трактiлерi, адам терiлерi мен шырыш қабықтары арқылы организмге өтетiн химиялық заттар;
     19) шассидiң қуыстарында, бөлiктерi мен гондолдарындағы агрегаттарға техникалық қызмет көрсету кезiнде статикалық нақты артық салмақтар;
     20) жабдықтардың, гидрокөтергiштер мен гидродомкраттардың, шасси доңғалақтарының сығымдалған газы бар баллондардың орнын ауыстыру кезiндегi динамикалық нақты артық салмақтар;
     21) шасси жұмысын тексеру кезiнде ӘК-тi көтергiштерге орнатуға байланысты туындайтын жүйке-психикалық салмақ.

     286. Қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың жұмысшыларға тигiзетiн әсерiн болдырмаудың және төмендетудiң қол жетiмдi деңгейiн тиiстi MeмCT белгiлейдi.

     287. ӘК шассиiне техникалық қызмет көрсетуге тиiстi MeмCT-тың талаптарын орындау жағдайы кезiнде кiрiскен жөн.

     288. ӘК-тiң шассиiне техникалық қызмет көрсетудi ұйымдастыру және орындау қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардың жұмысшыларға тигiзетiн әсерiн болдырмауға немесе қол жетiмдi нормалары мен деңгейлерiне дейiн азайтуға тиiс.

     289. Шасси доңғалақтарына техникалық қызмет көрсетуге олар суығаннан кейiн ғана кiрiскен жөн.

     290. ӘК-тi көтергiштерге орнату ӘК-тiң осы үлгiсiне арналған технологиялық нұсқауларға сәйкес жүргiзiлуге тиiс. ӘК-тi көтеру шассиге техникалық қызмет көрсетуге жауапты (бригадир, ауысым инженерi) адамның нұсқауы бойынша бiрыңғай жүргiзген жөн.

     291. Көтергiш қондырғылардың тiрек тораптары ӘК iлiнген кезде өздiгiнен жинауды және орнын ауыстыруды болдырмау үшiн сенiмдi түрде тоқтатылуға тиiс.

     292. Көтергiштерге iлiнген ӘК шассиiн шығарғыш пен жинау кезiнде техникалық қызмет көрсетудiң басқа түрлерi жүргiзуге және адамдардың ӘК iшiнде (экипаж кабинасынан шассидi жинау мен шығарғышты басқаруды жүргiзетiн адамнан басқа), оның сыртқы жағында болуына жол берiлмейдi.
     Сонымен бiрге экипаж кабинасындағы және жердегi техникалық персонал арасындағы: ашық алаңдарда - жалғанбалы радиостансаларының көмегiмен; аңғарларда - жалғанбалы радиостансалары және дауыс арқылы екiжақты байланыс тұрақты түрде қамтамасыз етілуге тиiс.

     293. Жауапты лауазымды адам (бригадир, ауысым инженерi) шассиге техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыс басталар алдында барлық операцияларды орындаудың қауiпсiздiк дәрежесiн зерделеуге, және бағалауға, әрбiр операцияның қауiпсiздiгiне қажеттi шаралар қабылдауға және тұрақты түрде бақылауға тиiс.

     294. Шассидiң қуысында жұмыстар орындау кезiнде 1 метрден биiк баспалдақтар қолдану мүмкiн болмаған жағдайда қорғаныс белдiгiн пайдаланған жөн.

     295. Шассиге, шассиге қатысы жоқ ӘК жүйелерiне және ӘК-дегi басқа жұмыстарға техникалық қызмет көрсеткен кезде, шассидi жинау немесе оның жылжымалы элементтерiнiң (шасси жармаларының, подкостарының, цлиндрлерiнiң) өздiгiнен қозғалып кету қауiпi туындаған жағдайда, қауiпсiздiк шаралары, мысалы, сақтандырғыш көтергiштер қондырғысы, күпшектер, қадаларды, қысымды бәсеңдетудi, электр қорегiн ажыратып тастау және т.б. қолданылуға тиiс.
     Шасси қуыстарындағы жұмыстар кезiнде шассидi жинау мен шығарғышты басқару тұтқаларына "Қосуға болмайды! Адамдар жұмыс iстеп жатыр" деген трафарет iлiп қойған жөн.

     296. Көтергiштерге ӘК-тi iлуге қатысушы адам апат болған жағдайдағы iс-әрекеттер туралы нұсқаулықты бiлуге тиiс. Ілулi тұрған ӘК шассиiн жинау мен шығарғышты экипаждың кабинасынан басқаруды ӘК осы үлгiсiне техникалық қызмет көрсетуде жеткiлiктi тәжiрибесi бар адам жүзеге асыруға тиiс.

     297. Амортизаторларды бөлшектеу алдында сұйықтық пен газдың қысымын толық басып тастау қажет, ал зарядтау және амортизациялық тағандардан сұйықтық пен газдар, баллондардан пневматиктер мен газдардың қысымын бәсеңдету кезiнде сенiмдi гидравликалық сұйықтықтың, ауаның, азоттың тасталуын және олардың қызмет көрсетушi персоналдарға түсiп кетуiн болдырмайтын зарядтау қақпағын мықтап бекiту қажет.

     298. Доңғалақ жапқышын демонтаждау доңғалақтарды монтаждау және демонтаждауға арнап пайдаланылатын стендтердi техникалық пайдалану жөнiндегi нұсқаулықтардың талаптарына сәйкес пневматикаларда ауа қысымы жоқ кезде жүргiзiлуге тиiс.

     299. Монтаждалғаннан кейiн доңғалақтардың пневматиктерiн зарядтауды қорғаныш қоршауларын қолдана отырып орындаған жөн.

     300. Шассиге қызмет көрсетуге арналған жылжымалы электр қондырғыларын желiге қосар алдында олардың жерге берiк орналасуын қамтамасыз ету қажет.

     301. Шассиге жарық астын пайдаланып техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстар ауыспалы токтың 12 В тұрақты токтың 24 В кернеуiмен тасымалданатын лампаның көмегiмен ғана жүргiзiлгенi жөн.

     302. Шассидiң мұзын кетiру үшiн әуеайлақтық жылытқыштарды пайдаланған кезде мотор жылытқыштарымен жұмыс iстеген кездегi нұсқаулықтарға және технологиялық нұсқауларға сәйкес жылытқыштың температуралық және технологиялық жұмыс режимiн сақтау қажет. Жылытқыштың қызып тұрған элементтерiне соқтықпау және ыстық ауаның электр сымдарының оқшауламасына, шасси доңғалағына және сығымдалған газы бар баллондарға, сондай-ақ адам денесiнiң ашық жерлерiне тимеу шараларын көздеген жөн.

     303. Шассидiң элементтерi мен тораптарын жөндеу және коррозиндi жою металл жоңқаларын тастауды және өткiр жиектер мен қабыршықтардың пайда болуын болдырмайтын шаралар қолдана отырып, технологиялық нұсқауларға қатаң сәйкес орындалуға тиiс.

     304. Шасси детальдарын тазалау үшiн TTC пен жанар сұйықтықтарды қолдануға сұйықтықтардың денеге және резина бұйымдарына төгiлуiн, шашырауын және түсуiн болдырмайтын тәсiлдермен шомылғыны, қаңылтабаны, қылдан жасалған жаққыш қаламдар мен мақта-қағаз матадан жасалған салфеткаларды пайдаланғанда ғана рұқсат берiледi. Осы жұмыстарды электр энергиясын тұтынушылардың ӘК-не және жұмыс жасап жатқан жерден, сондай-ақ жалын пайда болуы мүмкiн басқа жұмыстарға тiкелей жақын жерде қосып (ажыратып) жылу көздерiн пайдалана отырып, бiр мезгiлде орындауға жол берiлмейдi.
     Шассиге техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмысты жаңғыртуға желдетiлгеннен және пайдаланылған сұйықтықтардың буларынан тазартылғаннан кейiн ғана жол берiледi. Шассидi Б-70 бензинiмен AКOP-1 присадкасыз жуу үшiн пайдалануға жол берiлмейдi.

     305. Шассидiң ЛКП шығарып алуға немесе салуға байланысты жұмысы, сондай-ақ шассидiң тораптары мен бөлшектерiндегi майларды ауыстыру және гидросұйықтықтар құю жөнiндегi жұмыстар персоналдың көздерiн, тыныс органдарын және дене терiлерiн қорғау құралдарын пайдалана отырып жүргiзiлгенi жөн.

     306. Шассидiң әр данасының салмағы 20 кг-ден астам тораптарын, доңғалақтарды, табандарын және қалтқыларды монтаждау мен демонтаждаудың механика құралдарын пайдаланып жүргiзiлгенi жөн.

     307. Шассидiң қол жетуi қиын жерлерiндегi қырықтықтарындағы жұмыстарды орындау кезiнде оның жарақаттанып қалмауын ескерту мақсатында жұмысшының өткiр және шығып тұратын бөлiгi мен деталi жөнiнде барынша ұтымды жағдайын таңдауы қажет. Ыңғайсыз жағдайдағы және шектеулi кеңiстiктегi жұмыстар кезiнде нақты ауырыртпалықтардан қашу үшiн ауыртпалық пен демалысты оңтайлы түрде ауыстырып отыру қажет.

     308. Есептен шығарылған ӘК-тi басқа ұйымдардың жерде пайдалануына берген кезде шассидiң басқару органдары жұмыс iстеп тұрған кезде оларды жинау мен қозғалысына жол бермейтiн шассидiң тiректерiн тұйық бекiтудiң конструктивтiк шараларын қолдану қажет.
     Беруге арналған құжаттарда ӘК-кe басқа ұйымдар жүргiзуге тиiстi демонтаждау жұмысы авиация мамандарының қатысуымен жүргiзiлгенi жөн екендiгi көрсетiлуге тиiс.

  32-тарау. Авиация техникасының бастапқы
материалдарына және бұйымдарына қойылатын талаптар

     309. Шассидiң автоматтандырылған тiректерi мен цилиндрлi-демпферлердi зарядтау МемСТ-қа сәйкес азоттың бiрiншi және екiншi сортымен жүргiзiлуге тиiс.

     310. Гидросұйықтықты осы мақсаттарға арнайы арналған герметикалық ыдыста сақтаған жөн. Оны кәрiзге төгуге тыйым салынады. Алынған сұйықтықты ұқсату негiзгi отынмен пештерде жағу жолымен жүзеге асырылады.

     311. Шассидiң доңғалақтары мен шарнирлерi мен подшипниктерi мен басқа да майланатын тораптарын майлау технологиялық нұсқаулар мен ӘК-тiң осы үлгiсiне арналған майлау карталарына сәйкес жүргiзiлуге тиiс.

     312. Шассидiң пайдалану кезiнде ауыстыруды талап ететiн (авиациялық машиналар, тежегiш құрылғылар және басқа) паспортталған агрегаттары мен бұйымдарының техникалық паспорты болуға тиiс.

     313. Гидравликалық көтергiштер мен басқа да жүк көтеретiн құрылғылар кезектi куәландырылған күнiн көрсете отырып, куәландырылуға және трафареттермен жабдықталуға тиiс.

     314. Шассиге техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу кезiнде ӘК-тiң нақты үлгiсiнiң жердегi жабдығының жиынтығынан ғана арнаулы кiлттер мен бейiмдегiштердi қолдануға жол берiледi.

  33-тарау. Өндiрiстiк жабдықты орналастыруға және
жұмыс орындарын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

     315. Шассиге техникалық қызмет көрсету кезiнде қолданылатын технологиялық жердегi жабдықтың шығып тұратын бөлiктерiмен соқтығысуды болдырмау мақсатында қызмет көрсететiн персоналды ауыстыру бағыттарынан тыс жерге орнатылуға тиiс.

     316. Жабдықты (көтергiштердi, сақтандыру ложементтердi және жылжымалы гидроагрегаттар мен басқалардың тiректерiн) орнату оларға абайсызда тиiп кеткен немесе ӘК қозғалтып жiберген жағдайда ауыстыру кезiнде оның құлап кету мүмкiндiгiн болдырмауға тиiс.

     317. Аспап таңбалануға және арнайы сорттармен ғана орналастырылуға тиiс.
     Аспапты шасси бөлшектерi мен тораптарына, сондай-ақ тұрақ орнында немесе жердегi жасанды түрде жабылған жерге орналастыруға тыйым салынады.

     318. Шассидiң жоғары орналастырылған бөлшектерi мен тораптарына техникалық қызмет көрсету жұмыс алаңында биiктiгi 1 метр қоршауы бар баспалдақтарды қолдана отырып орындалуға тиiс. Мұндай баспалдақтарды пайдалану мүмкiндiгi болмаған жағдайда ұшақтардың кейбiр үлгiлерiндегi жекелеген жұмыс түрлерiне биiктiгi 1 метрден кем баспалдақтарды пайдалануға рұқсат етiледi, бiрақ мұндай жағдайда жұмысшылардың құлап кетуiн болдырмайтын сақтандыру бойынша шаралар қолданылуға тиiс.

     319. Шассиге қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстар кезiндегi бейiмдегiштердi (баспалдақтарды, тепкiшектердi, технологиялық жабдықты) жұмыс iстеп жатқан адамның салмақ орталығынан жұмыс алаңынан тыс жылжып кету, сондай-ақ ӘК шассиiнiң жылжымалы бөлiктерiмен жердегi жабдықтың қирау немесе қопарылу мүмкiндiгiн болдырмайтындай етiп орнатқан жөн.

     320. ӘК-тiң оны көтеру рұқсат етiлген жағдайдағы ең жоғары салмағы ӘК-тiң әрқайсысының түрi бойынша көтергiштер орнатылатын орынның үстiңгi жағының жай-күйiн ескере отырып технологиялық нұсқаулармен белгiленедi.

     321. ӘК-тi көтергiштерге орнату кезiнде алды мен артына "Абайлаңыз! Ұшақтың аударылуы мүмкiн" деген жазуы бар қауiпсiздiк ескерту белгiлерiн орнатқан жөн.

     322. Тұрақтың ашық орындарында көтергiштермен ӘК-тi көтеруге ӘК-тiң нақты түрiне техникалық қызмет көрсету технологиясына сәйкес белгiленген желдiң жылдамдығы кезiнде жүргiзуге рұқсат етiледi.

  10-бөлiм. Әуе кемелерiне техникалық қызмет көрсету
кезiнде өрт қауiпсiздiгiмен қамтамасыз ету 34-тарау. Планерге, қозғалтқыштарға, жүйелерге және
арнаулы жабдықтарға техникалық қызмет көрсету кезiнде
өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету

     323. Жанар және өрт қауiптi заттар пайдаланылған (май құю, отындық, май, кислородты және гидравликалық жүйелердi жуу және сынау; қозғалтқыштарды жуу; органикалық ерiтiндiлер қолданылатын жұмыстар, желiмдер, герметиктер мен тағы басқалар) ӘК-де орындалатын барлық жұмыстар осы жұмыстардың өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге жауапты адамның басшылығымен жүргiзiлуге тиiс.
     Жанар заттарды пайдаланып жұмыс жүргiзiлiп жатқан аймақтарда онымен басқа жұмыстарды қатар жүргiзуге рұқсат етiлмейдi. ӘК осы кезеңде өшiрiлген болуға тиiс. ӘК-ке анғарларда техникалық қызмет көрсету кезiнде олар, тәртiп бойынша, өрт сөндiру қондырғыларымен қорғалуға тиiс.

     324. Жанар заттарды пайдалана отырып ӘК-де жұмыс бастардың алдында:
     1) ӘК-тi өшiру;
     2) ӘК-тi жердегi контурға қосу, жерде орнатылған штырдың контурмен мықтап түйiсуiне көз жеткiзу, ӘК-ке сүйрейтiн жетектегiштi жалғау;
     3) өрт шыққан жағдайда желдету үшiн және адамдарды жедел эвакуациялау мақсатында ӘК-тегi барлық есiктердi, желкөздер мен люктердi ашу.

     325. ӘК-тегi жұмыстарға қажеттi жанар заттар жұмыс орнына арнаулы қондырғылармен, сыйымдылықпен немесе ыдыспен шектеулi, технологиядағы шартты сандар дайын күйiнде жеткiзiлуге тиiс.
     Жанар заттарға арналған ыдыс ұшқын шығармайтын металдан жасалуға тиiс, ыдыстың конструкциялық орындалуы сұйықтықтың төгiлуiне кедергi жасалуға тиiс.
     Жанар заттарды жұмыс орнында әзiрлеуге немесе сұйылтуға тыйым салынады.

     326. Түскi ас демалысы кезiнде, жұмыс ауысым аяқталған немесе жұмыс бiткен соң жанар заттар мен өрт қауiптi материалдарды (сүрту майлықтары, ескi-құсқылар, тығындар және басқалар) ӘК-тен тыс осыған арнайы бөлiнген орынға әкетiлуге тиiс.

     327. Жарылу қауiпi бар аймақ үшiн, сондай-ақ отын, гидравликалық және оттегi жүйелерiнде жанар заттарды пайдаланып жұмыс орындаған кезде қолданылатын қол құралдары ұшқын шығармайтын металдардан жасалуға тиiс.
     Оттегi жүйелерiнде қолданылатын құралдар майдан таза болуға тиiс және басқа жұмыстарға пайдаланылмауға тиiс.

     328. Жұмысқа қолданылатын 24 В-тан кем тұрақты ток және 12 В-тан кем ауыспалы ток кернеулi тасымалданатын шамдалы мен электр құралдарына ӘК-тегi автотрансформаторларды осы мақсаттарға қолдануға тыйым салынады.

     329. Жарылу қаупi бар аймақ үшiн, отын, гидравликалық және оттегі жүйелерiндегi жұмысқа арналған тасымалданатын шамдалы жарылу қаупi жоқ жерде ғана пайдаланылуға тиiс. Электр құралдарын жарылу қаупi бар аймақтарда пайдалануға тыйым салынады.
     Тасымалданатын шамдалының қорғаныш тор көзi, iлiп қоюға арналған iлгектер, дұрыс изоляцияланған жеткiлiктi ұзын сорапты өткiзгiштерi болуға тиiс.
     Шамдар нәр алатын өткiзгiштер немесе электр құралдары ылғалды немесе ыстық үстiңгi қабаттарға жанаспауға тиiс. Шамдалы, электр құралы немесе өткiзгiш ақаулы болған жағдайда жұмысты дереу тоқтату, ақаулы электр желiсiн тұтынушылар өшiруi қажет.
     Тасымалданатын шамдалылар мен электр құралдарды айына бiр реттен сиретпей, сондай-ақ жұмысқа берер алдында тексеру керек.

     330. ӘК-те отпен жұмыс iстеуге рұқсат етiлмейдi. Дәнекерлеу жұмысын жүргiзу қажет болған жағдайда ӘК-тен бөлшектер немесе тораптар алып тасталуға тиiс және олар дәнекерлеудi арнаулы ғимараттарда жүргiзгенi жөн.
     Ерекше жағдайларда ӘК сырт жағындағы тораптары мен бөлектерiнiң жарықтарын мынадай қосымша талаптарды сақтаған жағдайда дәнекерлеуге рұқсат етiледi:
     1) дәнекерлеу жұмысы АТБ бастығының жазбаша рұқсатымен және цех (ауысым) бастығының жеке байқауымен жүргiзiлуге тиiс;
     2) жұмыс жүргiзiлетiн орын бастапқы өрт сөндiру құралдарымен қамтамасыз етiлуге тиiс;
     3) Жұмыс жүргiзiлiп жатқан ӘК тұрағы АТБ аңғарынан және әуежайдың үй-жайлары мен басқа ғимараттарынан кем дегенде 50 метр қашықтыққа әкетiлуге және кәсiпорын өрт-құтқару есебiнiң (қызметiнiң) әскерилендiрiлген күзетiн шақыру үшiн байланыс құралдарымен жабдықталуға тиiс.

     331. Ажырату орындарының астында демонтаж және қозғалтқыштарды, отын, май немесе гидравликалық жүйелердi жуу кезiнде ағатын сұйықтықтарды жинау үшiн қаңылтаба (ыдыс), сондай-ақ шашыраудан және төгiлуден қорғауға арналған экран орнатылуға тиiс.
     Жүйеден аққан сұйықтық жиналған және түскi ас демалысы кезiнде, ауысым аяқталған немесе жұмыс бiткен бойда мiндеттi түрде жүйелi әкетiлуге тиiс. Жерге төгiлген сұйықтық дереу жиналуға (төгiлген жерге таза құрғақ құм себуге, одан кейiн құмды жинап әкетуге) тиiс.

     332. Жекелеген алмалы-салмалы тораптар мен агрегаттарды өрт қауiптi органикалық ерiткiштермен жууға байланысты барлық жұмыстар осы мақсаттарға арнап жабдықталған арнайы үй-жайларда немесе үй-жайлардан тыс, бiрақ ӘК-кe 25 метр жақын емес жерде жүргiзiлуге тиiс.

     333. Қозғалтқыштарды жуу, тәртiп бойынша, өрт қауiпi жоқ техникалық жуу құралдарымен жүргiзiлуге тиiс. Қозғалтқыштарды өрт қауiптi органикалық ерiткiштермен жуған кезде оларға антистатикалық қоспалар енгiзу қажет.
     Қозғалтқышты жуғаннан кейiн 15 минут iшiнде желдеткен жөн, одан кейiн сығымдалған ауамен үрлеу қажет.

     334. Қозғалтқышты немесе аспалы винтiн айырбастаған кезде қозғалтқышты iске қосуды қамтамасыз ететiн электр қорегiн ажыратып тастау, аккумуляторды шығарып тастау, ажыратылған өткiзгiштi оқшауландыру, штепселдiк бөлгiштер мен труба құбырларына бәсеңдеткiш орнату қажет.

     335. Жөндеу, жуу, герметикалылыққа сынау кезiнде немесе ӘК-те электр энергиясын барлық тұтынушылар отын жүйесiн баламалау, баламалауға қызмет көрсетушiлерден басқа, ажыратып тасталуға тиiс. ӘК-те осы уақытта басқа жұмыс жүргiзуге тыйым салынады.
     Қозғалтқыштармен басқарылатын отын жүйесiнiң тығыздығына тексеру кезiнде "стоп" ережесiнде болуға, ал қозғалтқыштардағы электр магниттiк қақпақтар өшiрiлуге тиiс. Қысымның жылу жүйесiне аққаны байқалған жағдайда төмендеуге, ал жылу iзi алып тасталуға тиiс.

     336. Отын бактарының iшкi жұмыстары үшiн жоспардан тыс өртке қарсы түсiнiктеме жұмыстарынан өткен арнайы дайындалған адамдар жiберiледi.
     Отын бактарының iшiнде жұмыс iстейтiн адамдардың өзiмен бiрге тұтатқыш, сiрiңке, жанар заттар алып жүруге, сондай-ақ ұшқын шығаруға қабылеттi құрал мен аяқкиiм пайдалануына тыйым салынады.
     Жұмысты бастар алдында бактан отынды құйып алу, отынның қалдығын электрлi шаң сорғышпен (соңғысы металл ұшы жоқ резина сорабты болуға тиiс) алынуға және сығымдалған ауамен желдетiлуге тиiс.
     Отын бактарының iшiне жарық беру үшiн тиiстi MeмCT пен осы Ережелердiң талаптарына жауап беретiн тек жарылыс қорғаныспен атқарылатын тасымал шамдалы қолданылуға тиiс.

     337. ӘК-кe май құю, қызмет көрсету, жөндеу және оттегі жүйелерiн сынау отын мен май дақтарынан тазартылған алаңда жүргiзiлуге тиiс. Сонымен бiрге жұмыс iстейтiндердiң құрамында май бар заттармен қосылған кезде оттегiнiң өрт қаупi болатындығын ескергенi жөн.

     338. Оттегi жүйелерiне қызмет көрсету және жөндеу кезiнде жүйеге, оның қосылған жерi мен құралға майдың (майдың, майлаудың) түсуiне жол берiлмейдi.

     339. Зарядтау жүйесiне қосу алдында оттегі зарядтау станциясының қосу шлангiсiндегi барлық заряд жалғамалары майдан арылуға және кептiрiлуге тиiс. Майдан арылту спиртке матырылған таза мақта-мата шүберектермен жүргiзiледi.

     340. Жүйеден оттегiнiң шыққандығы байқалған жағдайда оттегiн құю тоқтатылуға, ал кабина, салон мен электр жабдығының бөлiктерi желдетiлуге тиiс.
     Ақаулар жойылғаннан кейiн оттегiнiң жүйесi құрғақ азотпен үрленуге тиiс.
     Қатып қалған оттегі аппаратурасын жылытуға 70 ^о С-тан жоғары жылытылған ауамен жүргiзуге рұқсат берiледi. Мотор жылытқыштарын қолданған кезде олардың калориферлерiнiң дұрыстығын тексеру қажет.

     341. Оттегi жүйесiмен жұмыс жасаған кезде:
     1) осы уақытта ӘК-те қандай да бiр басқа жұмыс жүргiзуге;
     2) оттегi жабдығынан 25 метрден кем радиуста жалындайтын көздердi пайдалануға;
     3) жүйеде оттегiнiң қысымы бар кезде оттегі жүйесiнiң труба құбырларын ажырату бойынша жұмыс жүргiзуге;
     4) электр өткiзгiш жгуттарды оттегі жүйесiнiң труба құбырларымен жанасуға немесе бекiтуге жол беруге тыйым салынады.

     342. Май құю, жуу және гидрожүйенi тексеру май құюдың борттық жалғастығы арқылы арнайы су стендiнде жабық тәсiлмен жүргiзiлуге тиiс. Жұмыстарды орындау үшiн тек арнайы тағайындалған алмалы-салмалы элементтердi, бейiмдегiштер мен құралдарды пайдалану қажет.

     343. ӘК-ке май құю, жуу және гидрожүйенi тексеру кезiнде қандай да бiр басқа жұмыс жүргiзiлуге тиiс емес.
     Гидросұйықтық бергенде оның шығуы байқалған жағдайда дереу тоқтатқан жөн. Оған май құю, жуу немесе ағызу процесiнде гайкаларын тартуға, бекiту немесе жүйенi басқа да түзету жұмыстарын жүргiзуге тыйым салынады.

     344. Электрлiк-радионавигациялық жабдыққа техникалық қызмет көрсету кезiнде мынадай талаптарды орындау қажет:
     1) 12 В-тан жоғары кернеу желiсiнен қоректенетiн электрдi тұтынушылар жерге көмiлуге тиiс;
     2) электр желiсi аппаратурасын алған кезде ӘК өшiрiлуге, штепселдiк ажыратқыштар технологиялық бәсеңдеткiштермен жабылуға, өтгiзгiштердiң бос жатқан ұштары оқшаулануға тиiс;
     3) электрлiк-радионавигациялық жабдық жүйесiн ӘК-те сынау кезiнде ақаулы болған жағдайда кернеудi ажыратып тастайтын электр желiсiн қорғау автоматтарымен жабдықталуға тиiс;
     4) өшiрiлген тұрмыстық электр желiлерi жағдайында электр құрылғыларын байқап-көрудi жүргiзу; қысқа оқшауламаны болдырмау үшiн, егер байқап-көру кернеумен орындауды талап етсе ерекше абай болу тәртiбiн сақтау;
     5) шынжырда кернеудiң болуын құралмен ғана анықтау, "ұшқынды" тексеруге жол бермеу.

     345. Электрлiк-радионавигациялық жабдыққа техникалық қызмет көрсету кезiнде:
     1) сызбада көрсетiлгеннен көп токқа есептелген сақтандырғыштар мен қорғау автоматтарын қолдануға;
     2) кернеу астында тұрған жабдықтарға монтаж және демонтаж жұмыстарын орындауға;
     3) жабдықты жылу берудi нашарлататын заттармен жабуға;
     4) бөлушi құрылғылардың, бөлушi қораптардың, аппаратураның кернеу астында тұрған клеммдiк панелдерiнiң электр қалқандарын ашық қалдыруға;
     5) электр энергиясының көздерiн қосуға және ажыратып тастауға және отынды құю немесе құйып алу кезiнде, отын ағу кезiнде электр жабдығын тексеруге;
     6) отын бактерi орналасқан бөлiктерде және жағар заттарды қолданып жаңа ғана жұмыс жүргiзiлген орындарда өткiзгiштi дәнекерлеуге;
     7) осы жүйе үшiн көзделмеген үлгiлер мен қуаттардың жарық берушi және дабыл лампаларын, жартылай өткiзгiштер диодтарын және т.б. орнатуға;
     8) желінi қорғау автоматтарын, қосқыштарды, ауыстырып қосқыштар мен ақауларды болдырмау үшiн шеткi ажыратқыштарды пайдалану жағдайында ашуға және бөлшектеуге;
     9) технологияда көзделмеген оқшаулама материалдарды пайдалануға;
     10) монтаждау сызбасында көзделмеген жерлерге сым жалғауға;
     11) бiр байланыс болтқа үш сым, сондай-ақ қима бойынша әжептәуiр ерекшеленетiн сым қосуға;
     12) рұқсат ету шегiне қойылмаған электр энергиясының, кернеудiң (жиiлiктiң) әуеайлақтық көздерiн пайдалануға;
     13) ӘК-ке ақаулы ажыратқыштармен немесе зақымданған кабельдермен электр қорегiнiң әуеайлақтық көздерiн қосуға тыйым салынады.

     346. ӘК кабиналары мен қозғалтқыштарын мотор жылытқыштарымен және ауаның әуеайлақтық кондинционерлерiмен жылытқан кезде белгiленген тәртiппен бекiтiлген ӘК-кe техникалық қызмет көрсету кезiнде мотор жылытқыштары үлгiсiн қолдану жөнiндегi нұсқаулықтың (ереженiң) және жасаушы зауыттың пайдалану жөнiндегi нұсқаулығының талаптары орындалуға тиiс.

     347. Мотор жылытқышы (кондинционерi) авиация техникасына қызмет көрсетуге, егер оның өлшемдерi паспорттық деректерге сәйкес келсе және белгiленген рұқсатта қойылса, рұқсат берiлуi мүмкiн.

     348. Мотор жылытқышы (кондинционерi) ӘК-те стандартты жеңдердiң ұзындығы қашықтығына орнатылуға, бiрақ оның соңғы нүктесiнен 3 метр жақын болмауға тиiс.

     349. Жылыту басталғанға дейiн ӘК-ке ақаусыз өрт сөндiргiштердiң нормативтiк санын орнату қажет.

     350. Жеңдердiң дұрыстығы, механикалық зақымдар мен ЖЖМ-ның ластануының болмауы күн сайынғы қызмет көрсету уақытында жүргiзiлетiн көрiп-байқауда анықталуға тиiс.

     351. Әкелiнетiн жылытқыш жеңi ӘК кабинасына берiлген немесе қозғалтқышқа жылытқыш жұмысының қалыпты режимiн белгiлегеннен кейiн ғана қосылуға тиiс.

     352. Жылыту жөнiндегi жұмыстарды орындайтын жүргiзушi, авиатехник (авиамеханик) және басқа тұлғалар алаңсыз жылытқыштың жанында болуға және оның жұмысына тұрақты түрде бақылау жасауға тиiс.

     353. Жұмыс тоқтатылғаннан кейiн автомобиль қозғалтқышын, жылытқышты желдеткiштен суығанға дейiн қондырғының калориферiн алдын-ала үрлемейiнше тоқтатуға тыйым салынады.

     354. Жылытқыштардың калорифердi ауыстырған кезде калорифер қабының iшкi бетiн, әуе трактi мен желдеткiштiң бетiн күйе мен ыстан тазалау қажет.

     355. Жылытқыштардың (кондинционерлердiң) ӘК-тiң кабинасына ауа әкелетiн жеңдердiң техникалық жай-күйi қызып тұрған (суып тұрған) ауаның қандай да бiр механикалық бөлiктерiне қоспалардың түсу мүмкiндiгiн болдырмау қажет.

     356. Мотор жылытқыштарды пайдаланған кезде:
     1) көзделмеген жерлендiрiлген қондырғымен жұмыс iстеуге;
     2) ӘК-тi қыздыру жөнiндегi жұмысты оны отынмен толтыру немесе ӘК қозғалтқыштарын iске қосу жұмыстарын бiр мезгiлде жүргiзуге;
     3) жарамды от сөндiргiштер болмаған жағдайда жылытқыштарды iске қосуға;
     4) бактардан немесе труба құбырларынан жылу шыққан кезде жылытқыштарды, сондай-ақ ақаулы бәсеңдеткiштi пайдалануға;
     5) жылытқыштарға олар жұмыс iстеп тұрған кезде май құю жұмыстарын жүргiзуге;
     6) жұмыс iстеп тұрған жылытқышты ӘК-тiң бiреуiнен екiншiсiне ауыстыруға;
     7) техникалық пайдалану жөнiндегi нұсқаулықта (басшылықта) көзделген жылытқыштан шығарда ауа температурасының жоғарылауына жол беруге;
     8) кiрленген, май жұққан немесе жыртылған жеңдердi пайдалануға, жеңдi орындық пен креслоның арқалығына қоюға;
     9) жылытқыштарды жасаушы зауыт нұсқаулығында көзделгеннен басқа алаумен тұтатуға;
     10) кабиналар мен қозғалтқыштарды жылытуға арналған жылытқыштар мен кондинционерлердi, олардағы бақылау-өлшеу құралдары мен сақтандырғыш құрылғылар болмаса немесе ақаулы болса, қолдануға тыйым салынады.

     357. Жылыту барысында жылытқыштан келетiн ауаның тазалығын тұрақты түрде бақылау және жеңдердiң орналасуын қадағалау қажет. ӘК кабинасынан жанып жатқан нәрсенiң түтiнi немесе иiсi пайда болған жағдайда жылытқышты дереу өшiру және жылытқыштың жеңiн ӘК-тен шығару керек. Мотор жылытқышын ӘК-тен әкету және ақаулықтың себебiн анықтау қажет.

     358. Қозғалтқышты iске қосуға және сынауға арналған тұрақ оңаша болуға және үй-жайлар мен ғимараттардан кем дегенде 50 метр қашықтықта орналасуға тиiс.

     359. Қозғалтқышты iске қосқанға және сынағанға дейiн алғашқы өрт құралының әзiрлiгiн, сондай-ақ басқа ӘК-тердiң тұраққа қауiпсiз орналасуын тексеру керек.

     360. Жаңадан орнатылған қозғалтқышты алғаш iске қосу және сынау мiндеттi түрде кәсiпорын өрт-құтқару есебiнiң (қызметiнiң) әскерилендiрiлген күзетi өртке арналған автомобильмен (ол болған жағдайда) қатысқан жағдайда жүргiзiледi.

     361. ӘК қозғалтқыштарын iске қосу және сынау кезiнде:
     1) ӘК-те технологияда көзделген ерекше жағдайлардан басқа, қандай да бiр жұмыстар жүргiзуге;
     2) отынның, май мен арнаулы сұйықтықтың бар-жоғын құю өңешi арқылы тексеруге;
     3) ӘК-тiң кабинасын тастап кетуге немесе басқару пультiнен алыстап кетуге;
     4) ӘК-ке тиеу (түсiру) жұмыстарын жүргiзуге, жолаушыларды отырғызуға (шығаруға);
     5) iске қосу (сынау) кезiнде қозғалтқыштарды дереу ажыратып тастау және борттық немесе жерлендiрiлген өрт сөндiру құралдарын пайдалану қажет болған қозғалтқыштар жанған жағдайда тыйым салынады.

  11-бөлiм. Әуе кемелерiне техникалық қызмет
көрсетудi жүзеге асыратын авиациялық-техникалық
базаларға арналған санитарлық нормалар 35-тарау. Өндiрiстiк процестер мен
жабдыққа қойылатын талаптар

     362. ӘК-кe техникалық қызмет көрсетудi жүзеге асыратын АТҚ-нiң өндiрiстiк процестерi мен жабдықтары белгiленген тәртiппен бекiтiлетiн технологиялық процестердi ұйымдастырудың санитарлық-эпидемиологиялық ережелерi мен нормаларына және өндiрiстiк жабдыққа қойылатын талаптарға, өндiрiстiк процестер мен жабдықтың жекелеген түрлерiне арналған еңбек қауiпсiздiгiнiң стандарттарына, сондай-ақ осы Ереженiң талаптарына сәйкес келуге тиiс.

     363. Технологиялық процестердi және жабдықты пайдалануды ұйымдастыру жұмыс iстеушiлердiң организмiне зиянды өндiрiстiк факторларды болдырмауға немесе төмендетiлуiне бағытталуға тиiс. Технологиялық процестердiң өзгерiстерi және жабдықты жаңғыртуы өндiрiстiк ортаның жай-күйiн нашарлатуға тиiс емес.

     364. Шектi рұқсат етiлетiн деңгейден жоғары шуды генерациялайтын механикалық учаскелердегi жабдықтарды учаскенiң жалпы үй-жайынан дыбыс оқшаулаушы және экрандаушы қоршаулармен бөлiнген үй-жайдың бөлек бөлiгiнде топтаған және орнатқан жөн.

     365. АиРЭО зертханалық тексеру және жөндеу цехында жұмыс iстеген кезде шектi рұқсат етiлетiн деңгейлерден жоғары жиiлiк шуды және ультрадыбысты генерациялайтын жабдықты дыбыс оқшаулаушы қаптамаларға орналастырған жөн.

     366. Сүзгiштердiң, бөлшектердiң және агрегаттардың ультрадыбысты тазалау ванналары ванналардың қақпақтарын ашқан кезде ультрадыбысты генераторларды және қайта жасаушыларды автоматты түрде ажырату құрылғыларымен жабдықталуға тиiс.

     367. Дыбыс оқшаулаушысы бар ультрадыбысты генераторлардың және қайта жасаушылардың пульттары мен басқару органдары оларға еркiн қол жеткiзудi қамтамасыз ету үшiн дыбыс жұтқыш материалдарын жаппауға рұқсат берiледi.

     368. Тербелiстi жұмыс орындарына беретiн компресорлар, сораптар, ұста балғалары, тығыздағыштар мен басқа жабдықтар жекелеген iрге тастарға немесе жұмыс орындарын тербелiстен оқшаулаушы (тербелiс өшiрушi төсемдер, алашалар және т.б.) ұстаушы құрылымдарға орнатқан жөн.

     369. Ауаға зиянды химиялық заттарды және ылғал шығарғыштың (бактар, ванналар және т.б.) көзi болып табылатын жабдық ағызғышы болуға тиiс.

     370. Үй-жайларда мамандар зиянды немесе жағымсыз иiсi бар заттарды шығаратын бояулардың, эпоксидтiк шайырлар мен желiмдердiң, герметиктардың және басқа заттардың жұмыс ерiтiндiлерiн дайындау тек қана сорғыш шкафтарда немесе сорғыш шатырдың астында жүргiзген жөн.

     371. Шыны матасын кесу үшiн немесе шыны материалдарынан жасалған бұйымдарды жөндеу үшiн жұмыс үстелдерi (шебер үстелдер) шыны материалдарының қиындылары мен қалдықтары үшiн ернеулi жинаушылармен жабдықталуға, шыны шаңынан жеңiл тазаланатын тегiс мықты бетiне ие болуға тиiс.
     Үстелдердi жинау пневмосорғыштар арқылы алдын ала тазалау дымқыл тәсiлмен жүргiзiлуге тиiс.

     372. Пайдаланған ескi-құсқы нәрсенi және сүрткiш материалдарды жинаған және қақпақтары бар металл жәшiктерге салған және жұмыс кезекшiлiгi аяқталғаннан кейiн жұмыс орындарынан арнайы бөлiнген орынға апарған жөн.

     373. АиРЭО жөндеу және тексеру цехтарында (участоктарында, лабораторияларында) шектi рұқсат берiлетiн шамаларға дейiн радио жиiлiктердiң электромагниттiк өрiстерiн төмендетушi толқынжолдар тармақтаушыларын, қуаттылық бәсеңдеткiштерiн және жұтқыштарын, мақсаттың имитаторларын және басқа құрылғыларды қолданған жөн.

     374. СВЧ сәуле шығарушы радиолокациялық құрылғыларды тексерген кезде антенналық құрылғыларды жұмыс орындарынан металл шiлтерден (торлардан) жасалған экрандармен немесе жұтушы жамылғылары бар басқа материалдардан жасалған экрандармен қоршаған жөн.

     375. АТБ аңғарларында және участоктарында 20 кг. асатын массаларымен күштiк қондырғыларының агрегаттарын және бөлшектерiн тасымалдау мен көтеру (түсiру) үшiн көтергiш механизмдер көзделуге тиiс.

     376. Жұмыс орындарының құрылымы, олардың жабдықтары және жарақтандыруы отырып немесе тұрып қозғалтқыш өрiсiнiң тиiстi аймақтарының шектерiнде не еңбек процесiнiң, қолданылатын технологиялық жабдықтың және жұмыс аймағының мөлшерлерiнiң ерекшелiктерiне байланысты сол және басқа жағдайда жұмыстарды атқару мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге тиiс.

     377. Жұмыс орны өндiрiстiк ортаның зиянды факторларының әсерiнен неғұрлым жiтi қорғалуға және жабдықтың жұмыс органдары мен қызмет көрсетiлетiн бақылаудағы аймақты көзбен шолуды жеткiлiктi қамтамасыз етуге тиiс.

     378. Жұмыс орнын ұйымдық жарақтандыру, технологиялық жабдықтау мен негiзгi және қосалқы жабдықты орналастыру мөлшерлерi бойынша жеткiлiктi өту жолдарын және өндiрiстiк операциялары үшiн еркiн кеңiстiктi және жұмыс орнына қызмет көрсету аймағында жұмыс iстеушiнiң еркiн жүрiп-тұруын қамтамасыз етуге тиiс.

     379. АиРЭО жөндеу және тексеру цехтарында (учаскелерiнде, зертханаларында) пайдалану мен объективтi ақпаратты құралдарын жинау бөлiмшерiнде, ұшу ақпаратын өңдеу мен талдау учаскелерiнде, авиатехниканың техникалық жай-күйiне техникалық диагностика зертханаларында, сондай-ақ жұмыстар көбiнесе отырып орындалатын АТБ-ның басқа бөлiмшелерiнде жұмыс орындықтары (креслолары) еңбек операцияларын тиiмдi қалыпта орындауды қамтамасыз ететiн көтермелi-бұрылмалы болуға тиiс.

     380. Жұмыс орындығының отыратын орнының, арқасының және басқа элементтерiнiң жамылғысы жартылай жұмсақ, бетi сырғанамайтын, ауа өтiмдi, кiрден жеңiл тазаланатындай болуға тиiс.

     381. Жанар-жағар майлармен және арнайы сұйықтықтармен жұмыс iстеушiлер үшiн орындықтарда (креслоларда) алынбалы-салынбалы қаптарды көздеген жөн, олар химиялық тазартуға немесе жууға ұдайы тартылуға тиiс.

  12-бөлiм. Әуе кемелерiне қызмет көрсеткен және оларды
жөндеген кезде иондалған сәуле шығарғыш көздерiмен
жұмыс iстеуге қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық
талаптар 35-тарау. Жалпы ережелер

     382. Осы бөлiм осы Ереженiң 363-тармағында көрсетiлген бұйымдарды қоспағанда, АА пайдаланылатын иондалған сәуле шығарғыш көздерiн пайдалануға, техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды айқындайды.

     383. Осы бөлiмнiң талаптары АА пайдаланылатын рентген мен радиоизотоптық ақау тапқыштардың пайдаланылуына, сондай-ақ авиа жолаушылардың қол жүгi мен жүгiн қарау үшiн рентген интраскоптардың пайдаланылуына және техникалық қызмет көрсетiлуiне қолданылмайды.

     384. Иондалған сәуле шығарғыш көздерi болып табылатын және АА ӘК-де пайдаланылатын бұйымдарға техникалық қызмет көрсету мен жөндеуге қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптарды регламенттеу және қамтамасыз ету бөлiгiндегi нормативтiк құжаттар осы Ережеге сәйкес келтiрiлуге тиiс.

     385. Кәсiпорындарда радиоактивтi көздерi бар бұйымдарға техникалық қызмет көрсету мен жөндеуге арналған жаңадан салынған және жаңартылған үй-жайларды пайдалануға енгiзу Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң санитарлық-эпидемиологиялық қызметiнiң мiндеттi қатысуымен жүзеге асырылуға тиiс.

     386. АА кәсiпорындарында радиоактивтi көздерi болып табылатын бұйымдарға техникалық қызмет көрсеткен және жөндеген кезде жаңа технология мен жабдықты қолдану Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi санитарлық-эпидемиологиялық қызметiнiң мекемелерiмен келiсiлуге тиiс.

  36-тарау. Азаматтық авиацияда пайдаланылатын
ионды сәуле шығарғыш көздерiне қойылатын талаптар

     387. Радионуклидтiң белсендiлiгiне және радиациялық қауiптiлiктiң дәрежесiне байланысты АК-де пайдаланылатын радиоизотоптық приборларды белгiленген тәртiппен бекiтiлген құрылғының санитарлық-эпидемиологиялық ережелерi мен нормаларына және радиоизотоптық аспаптардың пайдаланылуына сәйкес мынадай топтарға бөлiнедi:
     1) 1-топ: авиақозғалтқыштарды iске қосатын агрегаты (бұдан әрi - АҚА);
     2) 2-топ: мұз қатудың радиоактивтi индикаторы (МРИ-3);
     3) 3-топ: ұшақтардың кәрiз деңгейiнiң дистанциялық нұсқағышы (бұдан әрi - СКДН).

     388. МРИ-дiң экранды қалпақшалары және АҚА мен СКДН-нiң корпустары үстiнде 10 мбэр/ч аспайтын және үстiнен 1,0 метр қашықтықта - 0,3 мбэр/ч (өлшеулер жүйесiнде тиiсiнше - 0,1 м3в/ч) сәуле шығарғыш мөлшерiнiң баламалы қуаттылығы кезiнде жұмыс iстеушiлердi радиациялық қорғалуын қамтамасыз етуге тиiс.

     389. Осы Ереженiң 368-тармағында көрсетiлгеннен артық сәуле шығарғыш баламалы мөлшерлерiнiң қуаттылығы асқан жағдайда ӘК-де радиоизотоптық аспаптарды орнату мен қолдануға тыйым салынады.

     390. Авиация майларының дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың корпусының үстiнен 0,1 метр қашықтыққа сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiн қолдануы 3,0 мбэр/ч және үсуiнен 1,0 метр қашықтықта - 0,3 мбэр/ч (өлшеулер жүйесiнде 0,03 мЗв/ч және 0,003 мЗвч/ч тиiсiнше) аспауға тиiс.

     391. Құрамына жоғары вольттық электровакуумдық приборлар (ГМИ, ГИ және басқалары) кiретiн радиолокациялық және радионавигациялық құрылғыларының блоктарынан (РПСН, РСБН, "Гроза", "РОЗ-1", "Контур" және т.б.) сәуле шығарғыш баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы корпустың үстiнен 0,1 метр қашықтыққа 0,1 мбэр/ч (өлшеулер жүйесiнде - 0,01 мЗв/ч) аспауға тиiс.

     392. Одан әрi қолдануға жарамсыз АҚА, МРИ, СКДН бұйымдары, сондай-ақ радионуклид көздерi радиоактивтi қалдықтар ретiнде қаралуға, уақтылы есептен шығарылуға және белгiленген тәртiппен жерленуге берiлуге тиiс.

     393. АҚА, МРИ, СКДН бұйымдары, авиация майларының рентгендiк талдағыштары, құрамына жоғары вольттық электровакуумдық құрылғылар кiретiн радиолокациялық және радионавигациялық құрылғыларының блоктары корпустарында МемСТ-қа сәйкес келетiн радиациялық қауiптiлiктiң белгiлерiне ие болуға тиiс.

  37-тарау. Өндiрiстiк процестерге және
жабдықтарға қойылатын талаптар

     394. Технологиялық процестердiң ұйымдастырылуы мен жетiлдiрiлуi, сондай-ақ жабдықтардың пайдаланылуы мен жаңғыртылуы жұмыс iстеушiлердiң организмiне иондалған сәуле шығарғыштардың әсерiн болдырмауға немесе төмендетуге бағытталуға тиiс, ол үшiн:
     1) иондалған сәуле шығарғыштардың көздерiмен тiкелей жұмыстың ұзақтылығын қысқартқан;
     2) жоғары кернеу тек қана корпустарында қосылған кезде құрамына жоғары вольттық электровакуумдық аспаптар кiретiн радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүргізген;
     3) стационарлық радиациялық-қорғау экрандарын пайдаланған жөн;
     4) иондалған сәуле шығарғыштардың көздерi болып табылатын бұйымдарды сынақтан өткiзу және тексерулер кезiнде басқарудың дистанциялық құралдарын пайдаланған жөн.

     395. ӘКУ-не жедел техникалық қызмет көрсету кезiнде кәсiпорындардың АТБ цехтары мен учаскелерiнде және АА-ның ұшу-сынау станцияларында ұшу алдында МРИ бұйымдарының датчиктерiнен экранды қалпақшаларын жұмыстардың барлық басқа түрлерiн орындағаннан кейiн авиақозғалтқыштарын тiкелей iске қосу алдында алған жөн, ал ӘК ұшып келгеннен кейiн кез келген жұмыстарды бастардан бұрын МРИ датчиктерiне экранды қалпақшаларын кидiрген жөн.

     396. Кәсiпорындарда мерзiмдi техникалық қызмет көрсету кезiнде және кәсiпорындарда жөндеу кезiнде ӘК-де МРИ бұйымының датчиктерiн монтажын (демонтажын) тек қана экранды қалпақшалары кигiзiлген кезде жүргiзген жөн.
     Осы жұмыстарды MPИ бұйымдарының датчиктерiнен экранды қалпақшаларын алған кезде жүргiзуге тыйым салынады.

     397. Авиақозғалтқыштарды құрастырған (бөлшектеген) кезде АҚА бұйымының монтажын (демонтажын) радионуклидi бар шыны құтының сынуын болдырмайтын сақтық шараларын сақтай отырып жүргiзген жөн.

     398. ӘК-тiң ағызу бақтарына техникалық қызмет көрсету кезiндегi жұмыстардың барлық түрлерiн СКДН бұйымы тығынының "жабық" жағдайы кезiнде ғана жүргiзген жөн.

     399. МРИ, АҚА, СКДН бұйымдарының корпустары зақымданған жағдайда әуе кемелерiне (авиа қозғалтқыштарына) техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарын жүргiзуге тыйым салынады.
     Осы бұйымдардың корпустарының iшiнде радионуклид көздерiнiң қирағаны немесе зақымданғаны туралы күдiктер туындаған жағдайларда, оны көзбен шолып анықтау мүмкiндiгi болмаған кезде жұмыстарды барлық түрлерiн радиометрикалық бақылауды өткiзгеннен кейiн жүргiзген жөн.

     400. Азаматтық авиация кәсiпорындары мен зауыттарының зертханаларында және учаскелерiнде МРПИ, АКА және СКДН бұйымдарына техникалық қызмет көрсетудi және оларды жөндеуде МемСТ-қа сәйкес келетiн арнайы зертханалық үстелдерде жүргiзген жөн.
     Осы жұмыстарды үстелдiң үстiңгi тақтайының жұмыс бетi винипластпен немесе кiрлерден жеңiл тазаланатын және қажеттi жағдайларда дезактивацияны жүргiзуге мүмкiндiк беретiн басқа материалмен жабылған үстелдерде (стендтарда) жүргiзуге рұқсат етiледi.

     401. МРИ бұйымдарының тексеруiн мен сынақтарын, сондай-ақ AҚA бұйымдарының жөндеуiн органикалық шыныдан жасалған стандартты үстелдегi экрандарды және қолдардың жеке қорғау құралдарын пайдалана отырып жүргiзген жөн.
     Осы жұмыстарды 10 мм. кем емес органикалық шынының қалыңдығындай стандартты емес қорғау экрандарын пайдалана отырып немесе осы Ереженiң талаптарына сәйкес жеке қорғау құралдарын мiндеттi пайдалану кезiнде қорғау экрандарын пайдаланбай жүргiзуге жол берiледi.

     402. Зертханалық жағдайларда AКA (осы Ереженiң 381-тармағында айтылған жұмыстарды қоспағанда) және СКДН бұйымдарын тексеру мен сынақтарына, сондай-ақ авиациялық майлардың рентгендiк талдағыштарын пайдалануға радиациялық қорғау жөнiнде арнайы талаптар қойылмайды.

     403. Жоғарғы кернеу қосылған және корпустары алынған кезде құрамына жоғары вольттық электроваккумдық приборлар (ГМИ, ГИ және басқалары) кiретiн радиотехникалық құрылғыларына техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыс iстеушiнiң кеудесiн және басын жауып тұратын қалыңдығы 1,5 метрден кем емес қорғасын қаңылтырынан немесе қалыңдығы 5 мм. кем емес болаттан жасалған қорғау экрандарын пайдалана отырып жүргiзген жөн.

     404. МРИ және АКА бұйымдарымен жұмыстардың барлық түрлерiн жүргiзген кезде жеке қорғау құралдарысыз қолмен радиоактивтi көздерге тиюге тыйым салынады.

  38-тарау. Иондалған сәуле шығарғыштардың көздерiн
алуға, сақтауға және тасымалдауға қойылатын талаптар

     405. Радиоизотоптық аспаптарды (МРИ, АКА, СКДН) оларға бөгде адамдардың қол жеткiзуiн болдырмайтын және олардың сақталуын қамтамасыз ететiн жағдайларда тек қана қоймалардың және жиынтықтардың үй-жайларында сақтаған жөн.
     Осы Ереженiң 386-тармағының талаптарын қамтамасыз еткен жағдайда цехтардың, учаскелерде және зертханалардың үй-жайларында уақытша сақтауына рұқсат берiледi.

     406. Радиоизотоптық аспаптарды (МРИ, АКА, СКДН) қоймалардың және жинақтамалардың үй-жайларында, сондай-ақ цехтардың, учаскелерде және зертханалардың үй-жайларында техникалық талаптарға сәйкес келетiн (МемСТ) стандартты радиациялық қорғау сейфтарында немесе сыртқы қабырғаларының және есiктерiнiң 3,0 мм. кем емес қалыңдығы бар металл шкафтардында сақтаған жөн.

     407. Радиациялық қорғау сейфтарының (шкафтарының) бетiндегi сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы 0,3 мбэр/ч (өлшемдер жүйесiнде - 0,003 м3в/ч) аспауға тиiс.

     408. Авиация майларының рентгендiк талдағыштарын сақтаған және тасымалдаған кезде радиациялық қорғау жөнiнде арнайы талаптар қойылмайды.

     409. Радиоизотоптық аспаптарды белгiленген тәртiппен бекiтiлген радиоактивтi заттарды тасымалдаған кездегi қауiпсiздiк ережелерге сәйкес және бұйымдардың зақымдануын болдырмайтын және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн жағдайлар кезiнде тасымалдаған жөн.

     410. Радиоизотоптық приборларды жайлардың iшiнде және зауыттар iшiнде орындарынан ауыстыруды:
     1) МРИ бұйымдарын қабырғаларының 2,0 мм кем емес қалыңдығы бар металдан жасалған (алюминий, дюралюминий, болат) тасымал жәшiктерде;
     2) АКА бұйымдарын ағаш (фанералық) тасымалы жәшiктерде;
     3) разрядтағыштарды контейнерлерде және ағаштан жасалған (фанералық) тасымал жәшiктерде;
     4) СКДН бұйымдары қалыңдығы 5,0 мм. кем емес вольфрамнан жасалған экрандар түбiнде орнатылуға тиiс металл жәшiктерiмен жүзеге асырған жөн.

     411. Тасымалдаудың барлық түрлерiн тек қана МРИ бұйымдарының датчиктерiне экранды қалпақшаларды кигiзiлген, амортизаторлардың жүйелерiнде разрядтағыштарды орналастырған, СКДН бұйымы тығынының "жабық" жағдайы кезiнде жүргiзген жөн.

     412. Тасымалдау жүргiзiлетiн ыдыстардың барлық түрлерi радиациялық қауiпсiздiгiнiң белгiсiне ие болуға тиiс.

     413. Зақымдалған немесе сынған радиоизотоптық приборларды, сондай-ақ олардың беттерiнде сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы рұқсат етiлетiн деңгейлерден асатын радиоизотоптық аспаптарды тасымалдау және сақтау радиоактивтi қалдықтарды жинауға арналған 6-дан 30 литрге дейiнгi сыйымдылықпен стандартты пластик пакеттерiнде және әрбiр бұйым үшiн осы Ереженiң 390-тармағында айтылған ыдыста жүзеге асырылуға тиiс.

     414. Осы мақсаттар үшiн пластиктен жасалған стандартты емес пакеттердi пайдалануға рұқсат етiледi.

  39-тарау. Авариялық мән-жайларды жойған кезде
радиациялық қорғау жөнiнде қойылатын талаптар

     415. МРИ, АКА, СКДН радиоиозоптық аспаптарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде техникалық талаптарымен, техникалық сипаттамалармен және бұйымдарды пайдалану жөнiндегi нұсқамалармен көзделген радиациялық қорғау шаралары қатаң сақталуға тиiс.

     416. Кәсiпорындарда МРИ, АКА, СКДН - радиоиозоптық аспаптарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезiнде авариялық мән-жайларға:
     1) бұйымдар корпустарының (зақымдануы немесе сынуы) биологиялық қорғау сапасының бұзылуы;
     2) МРИ, АКА, "Фотон - А2" және СКДН бұйымының радиоизотоптық көздерiнiң (капсулалардың, ампулалардың және т.б.) герметизден шығарғыш;
     3) СКДН бұйымының "ашық" жағдайынан "жабық" жағдайына және керi ауыстыру механизмi жұмысының бұзылуы жатады.

     417. Авариялық мән-жайлары жағдайларында негiзгi шаралар өндiрiстiк ортаның, жабдықтың, арнайы киiмнiң, денелердiң және жұмыс iстеушiлер қолдарының радиоактивтi заттарымен ластануын алдын алуға бағытталуға тиiс.

     418. Кәсiпорындарда авариялық мән-жайлар пайда болған кезде:
     1) ӘК-де МРИ бұйымының датчигi, АКА немесе СКДН бұйымдары зақымдалған кезде аумақтағы (тұрақ орнындағы, арнайы бөлiнген алаңшадағы, анғар алдындағы алаңшадағы және т.б.) немесе зақымдалған бұйымнан тiкелей жақын аңғардағы (цехтағы) барлық жұмыстарды тоқтатқан және осы аймақтан барлық жұмыс iстеушiлердi шығарған;
     2) оның шегiнде сәуле шығарғыштың баламалы мөлшерiнiң қуаттылығы 0,3 мбэр/с (өлшемдер жүйесiнде - 0,003 м3в/ч) асатын радиациялық-қауiптi аймақты дозиметрлiк бақылаумен анықтаған және осы аймақтың шекарасында қоршаулар мен радиациялық қауiптiлiктiң белгiлерiн қойған;
     3) цехтардың, участоктардың, лабороториялардың, қоймалардың, жинақтамалардың үй-жайларында МРИ, АКА және СКДН бұйымдары зақымдалған кезде осы үй-жайдан барлық жұмыс iстеушiлердi шығарған және одан авариялық мән-жайды жоюға тiкелей қатысушы тұлғалар кiруiне рұқсат берудi қамтамасыз еткен, желдеткiштi ажыратқан;
     4) кез келген авариялық мән-жай туралы дереу тiкелей бастығына (басшысына), жоғарыда тұрған ұйымға және Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгiнiң әуе көлiгiндегi тиiстi санитарлық-эпидемиологиялық станциясына хабарлаған;
     5) радиоактивтi заттармен жарақаттанғандарға кезек күттiрмейтiн көмек көрсеткен;
     6) жабдық беттерiнiң, еденнiң және қабырғалардың радиоактивтi ластануының дәрежесiн анықтаған;
     7) арнайы киiмнiң, басқа жеке қорғау құралдарының және дененiң ашық жерлерiндегi радиоактивтi ластануының дәрежесiн анықтаған;
     8) аумақтың, ӘК, жабдықтың, аспаптың, үй-жайлардың (анғарлардың, цехтардың) қабырғалары мен еденiнiң ластанған үстiңгi беттерiн дезактивациялауды жүргiзген;
     9) арнайы киiмнiң және басқа жеке қорғау құралдарының (осы Ереженiң талаптарына сәйкес) дезактивациясын жүргiзген жөн.

     419. Авариялық мән-жайларды туындатқан себептердi тергеу және оларды жою үшiн кәсiпорынның әкiмшiлiгi себептердi тергейтiн, авариялық мән-жайды жою жөнiнде iс-шараларды әзiрлейтiн және оларды iске асыратын комиссия құру туралы бұйрық шығарады.

     420. Жойылған авариялық мән-жайлар аймағында (үй-жайда) жұмыстардың қайтадан басталуы, дезактивациядан кейiн арнайы киiмнiң және басқа жеке қорғау құралдарының одан әрi пайдаланылуы, ӘК, жабдықтың, аспаптардың пайдаланылуы Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгiнiң әуе көлiгiнде санитарлық-эпидемиологиялық станцияның (қызметтiң) келiсiмi бойынша ғана жүргiзiледi.

     421. Жұмыстар жүргiзiлетiн немесе МРИ, AKA және СКДН-нiң радиоизотоптық аспаптары сақталатын кәсiпорынның аңғарларында, цехтарында, учаскелерiнде, зертханаларында, қоймаларында және жинақтамаларында Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi пайдалануға рұқсат берген тиiстi арнайы дезактивациялау құралдарының азаймайтын қоры көзделуге тиiс.

     422. Радиоактивтi заттармен ластанған және рұқсат етiлетiн деңгейлерге дейiн дезактивациялауға икемделмейтiн және осы себеп бойынша одан әрi пайдалануға жарамсыз жабдықтар, аспаптар, жамылғылар, арнайы киiм және басқа қорғау құралдары белгiленген тәртiппен ұқсатып радиоактивтi қалдықтар ретiнде қаралуға тиiс.

  40-тарау. Иондалған сәуле шығарғыштар көздерiмен
жұмыс iстеушi персоналға қойылатын талаптар

     423. Кәсiпорнының әкiмшiлiгi иондалған сәуле шығарғыштар көздерiмен тiкелей жұмыс iстеушi қызметкерлердiң тiзбесiн анықтауға, оларды оқытуды және түсiндiруден өтудi қамтамасыз етуге және радиациялық қауiпсiздiгi, сәуле шығарғыштарды есепке алу мен сақтау үшiн, радиациялық қалдықтарды жинау, сақтау және тапсыру үшiн, радиациялық бақылау үшiн жауапты тұлғаны бұйрықпен тағайындауға мiндеттi.
     Бiр мезгiлде персоналдың мiндеттерiн айқындайтын iшкi тәртiптiң ережесi әзiрленуге тиiс.

     424. Кәсiпорындарда иондалған сәуле шығарғыштар көздерiмен 18 жастан жас емес және медициналық қарсы көрсетiмдерi жоқ қызметкерлерге тiкелей жұмыс iстеуге рұқсат берiледi.

     425. Әйелдер жүктiлiгi анықталған сәтiнен бастап және бала емшекте болған барлық кезеңге сәуле шығарғыштар көздерiмен жұмыс iстеуден босатылуға тиiс.

     426. Сәуле шығарғыштар көздерiне техникалық қызмет көрсетумен және жөндеумен тiкелей айналысатын кәсiпорынның барлық қызметкерлерi жұмысқа қабылдану кезiнде мiндеттi және кезеңдi медициналық тексерулерден өтуге тиiс.

     427. Кәсiпорынның қызметкерлерi MeмCT және еңбектi қорғау жөнiнде ведомстволық нормативтiк құжаттардың талаптарына сәйкес еңбектi қорғау жөнiнде түсiндiру мен оқытудан өтуге тиiс.

     428. Кәсiпорнының барлық қызметкерлерi радиациялық қауiпсiздiк жөнiнде нұсқамалардың талаптарын орындауға мiндеттi. Олардың орындалуын бақылау кәсiпорынның әкiмшiлiгiне жүктеледi.

     429. МРИ, AКA және СКДН радиоизотоптық аспаптарымен жұмыс жүргiзiлетiн және сақталатын үй-жайларда тағамды сақтауға, тамақтануға және шылым шегуге тыйым салынады.

     430. МРИ, СКДН және АКА радиозотоптық аспаптарына тiкелей техникалық қызмет көрсетумен, жөндеумен, сақтаумен және тасымалдаумен айналысатын, авиациялық майлардың рентгендiк талдағыштарына қызмет көрсетумен және пайдаланумен айналысатын, сондай-ақ құрамдарына жоғары вольттық электроваккумдық аспаптар (ГМИ, ГИ үлгiлерi және басқалары) кiретiн радиотехникалық құрылғыларға тiкелей техникалық қызмет көрсетумен және жөндеумен айналысатын кәсiпорынның қызметкерлерi үшiн корпустар алынған және жоғары кернеу болған кезде күнтiзбелiк жыл үшiн шектi рұқсат берiлетiн мөлшер 5,0 бэр (өлшемдер жүйесiнде - 0,053в) аспауға тиiс - "А" санаты .
     Осы санатқа жатқызылған қызметкерлердiң мамандығы мен лауазымдарының үлгi тiзбесi осы Ереженiң 1-қосымшасында келтiрiлген.
     Кәсiпорынның әкiмшiлiгi Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң әуе көлiгiндегi мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарының келiсiмi бойынша радиациялық қорғаудың нақты деңгейiн және күнтiзбелiк күн үшiн нақты мөлшерiн есепке ала отырып, мамандығы мен лауазымдары бойынша қызметкерлердi "А" санатына жатқызуды дербес айқындайды.

     431. Кез келген 2 айда жамбас аймағына мөлшерi 1,0 бэр-ден (өлшемдер жүйесiнде - 0,01 3в) аспауға тиiс 40 жасқа дейiнгi әйелдердi қоспағанда күнтiзбелiк жылдың iшiнде сәуле шығарғыштың мөлшерiн бөлу реттелмейдi.

     432. Иондалған сәуле шығарғыштардың көздерiне техникалық қызмет көрсетумен, жөндеумен, пайдаланумен, сақтаумен және тасымалдаумен тiкелей айналыспайтын, бiрақ жұмыс орындау орналастыру жағдайлары бойынша иондалған сәуле шығарғыштардың әсерiне тап болған кәсiпорын қызметкерлерi үшiн күнтiзбелiк жыл үшiн мөлшердiң шегi 0,5 бэр (СИ - 0,005 Зв) аспауға тиiс - "Б" санаты.
     Осы санатқа жатқызылған қызметкерлердiң мамандығы мен лауазымдарының үлгi тiзбесi осы Ереженiң 2-қосымшасында келтiрiлген.

Қазақстан Республикасының     
Көлiк және коммуникациясы     
министрлiгi Азаматтық авиация   
комитетi төрағасының        
2004 жылғы 16 қарашадағы      
N 222 бұйрығымен бекiтiлген    
Қазақстан Республикасы       
Азаматтық авиациясын пайдаланатын 
кәсiпорындарында, жөндеу      
зауыттарында, оқу-жаттығу     
ұйымдарында, жаттығу-сынақ     
бөлiмшелерiнде авиациялық     
техникаға техникалық қызмет    
көрсету кезiндегi еңбек       
қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк    
санитария жөнiндегi ережесiне   
1-қосымша              

"А" санатына жататын, азаматтық авиацияның
кәсiпорындары мен зауыттары қызметкерлерiнiң
кәсiптерi мен лауазымдарының үлгi тiзбесi

     Құралдар мен электр жабдығы жөнiндегi (радиоизотоптық құралдарға қызмет көрсетумен және оларды жөндеумен айналысатын) авиация механигi (технигi).
     Радио жабдығы жөнiндегi (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн борт радиотехникалық құрылғыларға техникалық қызмет көрсетумен және оларды жөндеумен айналысатын) авиация механигi (технигi).
     Жүк тиеушi (радиоизотоптық құралдарды тиеумен-түсiрумен айналысады).
     Авиация техникасының ақаушысы (радиоизотоптық құралдардың ақауын табумен айналысады).
     Авиация техникасына техникалық қызмет көрсету жөнiндегi (АиРЭО бойынша) инженер (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн радиоизотоптық құралдардың және борт радиотехникалық құрылғылардың жұмыстарымен айналысады).
     Қойма меңгерушісі (радиоизотоптық құралдардың сақталуымен айналысады).
     Жинақтаушы (радиоизотоптық құралдарды сақтаумен және тасымалдаумен айналысады).
     Рентгендiк-спектральдық талдау лаборанты.
     Спектральдық талдау лаборанты (авиациялық майды дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың қондырғысындағы жұмыстармен айналысады).
     Химиялық талдау лаборанты (авиациялық майды дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың қондырғысындағы жұмыстармен айналысады).
     Ұшатын аппараттардың радио- және арнаулы жабдығын монтаждаушы (құрамына ГМИ жоғары вольтты құралдар кiретiн радиоизотоптық құралдарды және борт радиотехникалық құрылғыларды жөндеумен айналысады).
     Ұшатын аппараттардың электр жабдығын монтаждаушы (радиоизотоптық құралдарды жөндеумен айналысады).
     Радиоэлектрондық жабдықты жөндеу бойынша радиомеханик (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн борт радиотехникалық құрылғылардың жұмыстарымен айналысады).
     Құралдық жабдықты слесарь-монтажшысы (радиоизотоптық құралдардың жұмыстарымен айналысады).
     Техник-лаборант (авиациялық майды дифракцияланбаған рентгендiк талдағыштың қондырғысындағы жұмыстармен айналысады).
     Радиолокация жөнiндегi техник (құрамына ГМИ, ГИ және басқа жоғары вольтты құралдар кiретiн борт радиотехникалық құрылғылардың жұмыстарымен айналысады).
     Тасымалдаушы (радиоизотоптық құралдарды тасымалдаумен айналысады).

Қазақстан Республикасының     
Көлiк және коммуникациясы     
министрлiгi Азаматтық авиация   
комитетi төрағасының        
2004 жылғы 16 қарашадағы      
N 222 бұйрығымен бекiтiлген    
Қазақстан Республикасы       
Азаматтық авиациясын пайдаланатын 
кәсiпорындарында, жөндеу      
зауыттарында, оқу-жаттығу     
ұйымдарында, жаттығу-сынақ     
бөлiмшелерiнде авиациялық     
техникаға техникалық қызмет    
көрсету кезiндегi еңбек       
қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк    
санитария жөнiндегi ережесiне   
2-қосымша              

"Б" категориясына жататын, азаматтық авиацияның
кәсiпорнындағы және зауыттарындағы қызметкерлердiң
кәсiптерi мен лауазымдарының үлгi тiзбесi

     Планер және қозғалтқыш жөнiндегi авиациялық механик (техник)
     Көлiк жүргiзушiсi (радиоизотоптық құралдарын тасымалдаумен айналысатын)
     Өздiгiнен жүретiн механизмдердiң жүргiзушiсi (радиоизотоптық құралдарын тасымалдаумен айналысатын)
     Авиациялық техникаларға техникалық қызмет көрсету жөнiндегi инженер (планер және қозғалтқыш бойынша)
     Қойма меңгерушiсi (радиоизотоптық құралдарды қоймада сақталған жағдайда)
     Авиақозғалтқыштарды жөндеу жөнiндегi слесарь
     Ұшатын аппараттарды жөндеу жөнiндегi слесарь
     Қозғалтқыштарды жинаушы-слесарь
     Өндiрiстiк үй-жайларды жинаушы

                                    Қазақстан Республикасының
                                    Көлiк және коммуникациясы
                                  министрлiгi Азаматтық авиация
                                       комитетi төрағасының
                                    2004 жылғы 16 қарашадағы
                                   N 222 бұйрығымен бекiтiлген
                                      Қазақстан Республикасы
                                 Азаматтық авиациясын пайдаланатын
                                     кәсiпорындарында, жөндеу
                                    зауыттарында, оқу-жаттығу
                                    ұйымдарында, жаттығу-сынақ
                                     бөлiмшелерiнде авиациялық
                                    техникаға техникалық қызмет
                                     көрсету кезiндегi еңбек
                                    қауiпсiздiгi мен өндiрiстiк
                                   санитария жөнiндегi ережесiне
                                              3-қосымша

   Әуе кемелерiне қызмет көрсету және жөндеу кезiнде
   сәуле шығарғыштың иондайтын көздерiн радиациялық
                         бақылау