1950 жылғы шiлдеде Флоренцияда қол қойылған Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелу туралы келiсiм және 1976 жылғы қарашада Найробиде қол қойылған оған Хаттама бекiтiлсiн.
Қазақстан Республикасының
Президентi
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты
материалдарды әкелу туралы
КЕЛIСIМ
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты
материалдарды әкелу туралы келiсiмге
келiсушi мемлекеттердiң тiзiмi
1. Австрия
2. Ауғанстан
3. Барбадос
4. Бельгия
5. Боливия
6. Буркина-Фасо
7. Ватикан
8. Венгрия
9. Вьетнам
10. Габон
11. Гаити
12. Гана
13. Гватемала
14. Греция
15. Дания
16. Демократиялық Кампучия
17. Египет
18. Заир
19. Замбия
20. Израиль
21. Иордания
22. Ирак
23. Иран /Ислам Республикасы/
24. Ирландия
25. Испания
26. Италия
27. Камерун
28. Кения
29. Кипр
30. Конго
31. Кот-д Ивуар
32. Куба
33. Лаос Халық-Демократиялық Республикасы
34. Ливия Араб Жамахариясы
35. Лихтенштейн
36. Люксембург
37. Маврикий
38. Мадагаскар
39. Малави
40. Малайзия
41. Мальта
42. Марокко
43. Монако
44. Нигер
45. Нигерия
46. Нидерланды
47. Никарагуа
48. Жаңа Зеландия
49. Норвегия
50. Танзания Бiрiккен Республикасы
51. Оман
52. Пәкiстан
53. Польша
54. Португалия
55. Руанда
56. Румыния
57. Сальвадор
58. Сан-Марино
59. Сингапур
60. Сирия Араб Республикасы
61. Ұлыбритания және Солтүстiк Ирландия
Бiрiккен Корольдiгi
62. Америка Құрама Штаттары
63. Сүлеймен аралдары
64. Сьерра-Леоне
65. Таиланд
66. Тонга
67. Тринидад және Тобаго
68. Тунис
69. Уганда
70. Германия Федеративтi Республикасы
71. Фиджи
72. Филиппины
73. Финляндия
74. Франция
75. Югославия
76. Жапония
Келiсушi Мемлекеттер,
Өркениеттердiң пайдаланып отырған идеялары мен бiлiмдерiн еркiн алмасу, өзiн-өзi бiлдiрудiң түрлi формаларын жалпы ең көп көлемде тарату интеллектiк дамуға қандай қажет болса, халықаралық өзара түсiнiстiкке демек, бүкiл дүниежүзiнде бейбiтшiлiктi сақтауға сондай өмiрлiк маңызы бар дей келе:
Мұндай алмасулар бәрiнен бұрын бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты кiтаптар, басылымдар және материалдар арқылы өтетiнiн ескере келiп;
Бiрiккен Ұлттар Ұйымының бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Жарғысы халықтар арасындағы барлық ой қызметi салаларында, оның iшiнде "көркемдiк және ғылыми мүдде көздейтiн басылымдар және басқа да ақпараттық материалдар ынтымақтастыққа үндейдi, әрi қарай ұйым "халықтардың бiр бiрiмен өзара жақынырақ танысуына және өзара бiлiсуiне көмектесетiн, және осы мақсатта идеяның барлық бұқаралық ақпарат құралдары, сөз және бейнелеу жолдары арқылы еркiн таралуына ықпал етуге қажеттi бола алатын халықаралық келiсiмдер жасауды ұсынады" дей келiп;
Мұндай мақсатқа жетуге бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты кiтаптар, басылымдар мен материалдарды еркiн таратуға көмектесетiн халықаралық келiсiмдер тиiмдi ықпал ететiнiн мойындайды, және
Сондықтан мына төмендегi қағидалармен келiседi:
1. Келiсушi Мемлекеттер әкелгенде немесе әкелуге байланысты баж салығын және басқа да алымдарды алмауға мiндеттенедi:
а/ Осы Келiсiмнiң А қосымшасында көрсетiлген кiтаптар, басылымдар және құжаттардан;
в/ Осы Келiсiмнiң В, С, D және Е Қосымшаларында көрсетiлген және осы қосымшаларда белгiленген шарттарды орындаған жағдайда, екiншi Келiсушi Мемлекеттiң мүлкi болып табылатын бiлiмге, ғылымға және мәдениетке қатысты материалдардан.
2. Осы баптың 1 пунктiнiң қағидалары кез келген Келiсушi Мемлекеттерге әкелiнетiн материалдарға:
а/ Әкелiнген кезде немесе одан кейiн салынатын, ұқсас отандық мүлiктерден тура немесе жанама алынатын салықтар мен алымдардан аспайтын кез келген iшкi салықтарға немесе басқа да iшкi алымдарға;
в/ Әкелiнген уақытта немесе соған байланысты көрсетiлген қызмет құнымен шектелген және отандық мүлiктi жанама қорғайтын емес, пайда алу мақсатында импорттық салық емес үкiмет алатын кеден бажынан басқа салықтар мен алымдарға кедергi жасамайды.
1. Келiсушi Мемлекеттер мына заттарды әкелу үшiн қажет лицензияны және/немесе шетел валютасын беруге мiндеттенедi:
а/ Көпшiлiк кiтапханалары мен коллекторларға және қоғамдық мекемелердiң, сондай-ақ бiлiм немесе мәдениет мәселелерiмен айналысатын мекемелердiң кiтапханалары мен коллекторлары үшiн арналған кiтаптар мен басылымдарға;
в/ Ресми үкiметтiк басылымдарға, яғни олар шыққан елде басылған ресми, үкiметтiк және әкiмшiлiк құжаттарға;
с/ Бiрiккен Ұлттар Ұйымының және оның кез келген мамандандырылған мекемесiнiң кiтаптары мен басылымдарына;
d/ Бiрiккен Ұлттар Ұйымы бiлiм, ғылым және мәдениет мәселелерi бойынша алған және ол ақысыз өзi немесе өз бақылауында тарататын кiтаптар мен басылымдарға;
е/ Әкелiнетiн елден тыс жерлердегi туризмдi дамытуға арналған ақысыз жiберiлетiн және таратылатын басылымдарға;
f/ Соқырларға арналған;
I/ дөңес қарiппен соқырларға арналып шыққан барлық кiтаптар, басылымдар және құжаттарға;
II/ Соқырларға қамқорлықпен айналысатын мекемелер мен ұйымдар тiкелей әкелетiн, әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi салықсыз енгiзуге бекiткен, соқырлардың бiлiм, ғылыми және мәдени дамуына арнайы арналған басқа да заттарға.
1. Келiсушi Мемлекеттер бiлiмге, ғылымға және мәдениетке қатысты, тек қана көпшiлiк көрмеде көрсету үшiн әкелiнетiн, әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi бекiткен, соңынан қайта әкетiлетiн материалдарға барлық мүмкiн болатын жеңiлдiктер беруге мiндеттенедi. Бұл жеңiлдiктер көрсетiлген қызмет құнына жақын сәйкесетiн қажеттi лицензияларды және кеден бажынан, iшкi салықтар мен алымдардан босатуды қамтиды.
2. Осы баптың ешбiр қағидасы әкелiнген елдiң үкiметтерiне көрсетiлген материалдарды көрме жабылғаннан кейiн қайта алып шығуды қамтамасыз етуге қажет болатын шараларды қолдануына кедергi жасамайды.
Келiсушi Мемлекеттер мүмкiндiгiне қарай мiндеттенедi:
а/ Бiлiмге, ғылымға және мәдениетке қатысты материалдарды еркiн таратуға, және осы Келiсiмде көрсетiлмеген еркiн таратуға қойылатын шектеулердi алып тастауға немесе қысқартуға жан-жақты бiрiккен күш жұмсай беруге;
в/ Бiлiмге, ғылымға және мәдениетке қатысты материалдарды әкелудiң әкiмшiлiк iс жосығын оңайлатуға;
с/ Бiлiмге, ғылымға және мәдениетке байланысты материалдардың кеденнен кiдiрiссiз аман-сау өтуiне көмектесуге.
Осы Келiсiмнiң ешбiр қағидасы Келiсушi Мемлекеттердiң өз заңдарына сәйкес ұлттық қауiпсiздiгiне, қоғамдық тәртiбiне немесе қоғамдық ар-ожданға тiкелей қатысты деген негiзде заттарды әкелуге тыйым салу немесе шектеу, немесе әкелгеннен кейiн тарату шараларын қолдану құқығын қозғамайды.
Осы Келiсiм кез келген Келiсушi Мемлекеттердiң заңдары мен кесiмдi актiлерiн немесе оның авторлық құқыққа, сауда маркасы мен патентiне қатысты кез келген халықаралық шарттарын, конвенцияларын, келiсiмдерiн немесе мәлiмдемелерiн өзгертпейдi және қозғамайды.
Келiсушi Мемлекеттер таластарды реттеу мақсатында қосылғысы келетiн бұдан бұрынғы кез келген конвенциялардың қағидаларын есепке ала отырып, Келiсушi Мемлекеттер осы Келiсiмнiң түсiнiгiне немесе қолданылуына қатысты кез келген таласты реттеу мақсатында келiссөздер немесе мәмлеге келу жосығын жасауға мiндеттенедi.
Келiсушi Мемлекеттер арасында әкелiнетiн материалдардың ағартушылық, ғылыми немесе мәдени сипаты жөнiнде талас туа қалса, мүдделi жақтар өзара келiсiп, ақыл-кеңес алу үшiн Бiрiккен Ұлттар Ұйымының бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бас директорына жүгiне алады.
1. Ағылшын және француз тiлдерiндегi мәтiннiң түпнұсқасы бiрдей осы Келiсiм бүгiнгi күнмен белгiленген және бiлiм, ғылым және мәдениет мәселелерi жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымына мүше барлық мемлекеттер, Бiрiккен Ұлттар Ұйымына мүше барлық мемлекеттер және бiлiм, ғылым және мәдениет мәселелерi бойынша Бiрiккен Ұлттар ұйымы Атқарушы кеңесiнiң шақыруы жiберiлуi мүмкiн мүше емес кез келген мемлекет қол қоюы үшiн ашық.
2. Келiсiм олардың конституциялық жосығына сәйкес оған қол қойған мемлекеттердiң атынан қабыл алынады.
3. Қабыл алу грамоталары сақтау үшiн Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына тапсырылады.
IХ баптың 1 пунктiнде көрсетiлген мемлекеттер осы Келiсiмге 1950 жылдың 22 қарашасынан бастап қосыла алады. Қосылу рәсiмi ресми актiнi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырған кезден күшiне енедi.
Осы Келiсiм 10 мемлекеттiң бекiткендiгi немесе қосылғандығы туралы актiлерiн Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы алған күнi күшiне енедi.
1. Мемлекеттер - осы Келiсiмнiң жақтары оның күшiне енген күнi әрқайсысы осы күннен бастап алты ай iшiнде оны толық және тиiмдi пайдалану үшiн мүмкiн болған шаралардың бәрiн қолданады.
2. Келiсiмнiң күшi енгеннен кейiн өздерiнiң бекiтетiнi немесе қосылатындығы туралы актiлерiн сақтауға тапсыра алатын мемлекеттер бұл шараларды актiнi тапсырғаннан кейiн үш ай iшiнде қабылдайды.
3. Осы баптың 1 және 2 пункттерiнде көрсетiлген мерзiмнен кейiнгi бiр ай iшiнде Келiсушi Мемлекеттер - осы Келiсiмнiң жақтары бiлiм, ғылым және мәдениет мәселелерi жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымына Келiсiмдi толық және тиiмдi пайдалану үшiн қолданған шаралары туралы баяндама тапсырады.
4. Бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымы бұл баяндаманы осы Келiсiмге қол қойылған барлық мемлекеттерге және халықаралық сауда ұйымына /алдын ала оның Уақытша комиссиясына/ жiбередi.
Кез келген Келiсушi Мемлекет бекiту немесе қосылу туралы өз актiсiн сақтауға беру кезiнде немесе бұдан кейiн кез келген уақытта Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жолдаған нота арқылы осы Келiсiм сыртқы қатынастарын жүргiзудi Келiсушi Мемлекет жауапкершiлiгiнде алған барлық немесе iшiнара аумаққа таралатындығы туралы хабарлай алады.
1. Осы Келiсiм күшiне енгеннен кейiн екi жыл өткесiн кез келген Келiсушi Мемлекет өз атынан немесе сыртқы қатынастарын жүргiзудi осы Келiсушi Мемлекет жауапкершiлiгiне алған кез келген аумақ атынан Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жазбаша мәлiмдеу арқылы осы Келiсiмнiң қимылын тоқтата алады.
2. Қимылын тоқтату ол туралы актiнi алғаннан кейiн бiр жылдан соң күшiне енедi.
Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы IХ баптың 1 пунктiнде көрсетiлген мемлекеттердi, сондай-ақ бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымын және Халықаралық сауда ұйымын /алдынала Уақытша комиссиясын/ IХ және Х баптарда белгiленген барлық бекiту және қосылу туралы актiлердi, сондай-ақ ХIII және ХIV баптарда белгiленген нота және күшiн жою үрдiстерi туралы хабарландырады.
Келiсушi Мемлекеттердiң - осы Келiсiм жақтарының үштен бiрiнiң өтiнiшi бойынша бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас директоры осы Ұйымның кезектi Бас конференциясының күн тәртiбiне осы Келiсiмдi қайта қарау жөнiнде конференция шақыру туралы мәселе енгiзедi.
А, В, С, D, Е Қосымшалары, сондай-ақ осы Келiсiмге қоса тiркелетiн Хаттама осы Келiсiмнiң бөлiнбес бөлiгi болып табылады.
1. Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының 102 бабына сәйкес осы Келiсiмдi күшiне енген күнi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы тiркеуден өткiзедi.
2. Осыларды растау үшiн тиiстi дәрежеде өкiлеттiлiк берiлген төмендегiлер өз үкiметтерi атынан осы Келiсiмге қол қойды.
Нью-Йорк, Лейк-Саксессте бiр мың тоғыз жүз елуiншi жылы жиырма екiншi қарашада түпнұсқасы Бiрiккен Ұлттар Ұйымының архивiнде сақталатын бiр дана болып жасалды, ал оның расталған нақты көшiрмесi IХ баптың 1 пунктiнде көрсетiлген барлық мемлекеттерге, сондай-ақ бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымына және Халықаралық сауда ұйымына /алдын-ала оның Уақытша комиссиясына/ жiберiледi.
А қосымшасы
Кiтаптар, басылымдар және құжаттар
I. Баспадан шыққан кiтаптар.
II. Газеттер мен мерзiмдi басылымдар.
III. Баспалық әдiспен басылмай көбейтiлген кiтаптар мен құжаттар.
IV. Ресми үкiметтiк басылымдар, яғни шыққан елiнде басылған ресми, парламенттiк және әкiмшiлiк құжаттар.
V. Туризм жөнiндегi плакаттар мен әдебиеттер /брошюралар, анықтамалар, кестелер, буклеттер және осы сияқты басылымдар/, суреттi және суретсiз, бұларға әкелiнетiн елден тыс жерлерде туризмдi ынталандыруды мақсат тұтқан жеке коммерциялық мекемелер бастырғандар да жатады.
VI. Әкелiнетiн елден тыс жерлерде бiлiм алу iсiн ынталандыруды мақсат тұтқан басылымдар.
VII. Машинкаға басылғандарын қоса қолжазбалар.
VIII. Әкелiнетiн елден тыс жерде фирмалары орналасқан баспагерлер немесе кiтап сатушылар ұсынған кiтаптардың каталогi мен басылымдар.
IХ. Бiрiккен Ұлттар Ұйымы немесе оның атынан немесе оның кез келген мамандандырылған мекемесi шығарған оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы фильмдердiң, дыбыс жазбаларының немесе басқа аудиовизуальдық материалдардың каталогi.
Х. Қолжазба немесе баспа түрiнде немесе басқа әдiспен көбейтiлген музыкалық шығармалардың ноталары.
ХI. Географиялық, гидрографиялық немесе астрономиялық карталар мен сызбалар.
ХII. Әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi алымсыз әкелуге бекiткен, ғылыми мекемелерде немесе оқу орындарында зерттеуге арналған сәулеттiк, өндiрiстiк немесе инженерлiк жоспарлар мен сызбалар, сондай-ақ олардың көшiрмелерi.
А қосымшасында салықтан босатылғандардың қатарына мыналар жатпайды:
а/ Кеңсе керек-жарағы;
в/ Жеке коммерциялық мекемелер немесе олар үшiн басқалар негiзiнен жарнамалық мақсатта шығарған кiтаптар, басылымдар және құжаттар /жоғарыда аталған туризм туралы каталог, плакат және әдебиеттен басқа/;
с/ 70% астамын жарнама алатын газеттер мен мерзiмдi баспасөз;
d/ Жарнама көлемiнiң 25% астамын алатын барлық басқа заттар /жоғарыда аталған каталогтардан басқа/. Туризм жөнiндегi плакаттар мен әдебиетке қатысты бұл проценттiк өлшем тек және коммерциялық жарнамалық материалдарға қолданылады.
В қосымшасы
Оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы
өнер туындылары мен коллекциялық заттар
I. Толық қолдан жасалған картиналар мен суреттер, олардың көшiрмелерi, бiрақ өндiрiстiк әдiспен жасалғандар бұған жатпайды.
II. Қолдан ойылған литографиялық тастардан, тақтайлардан немесе басқа материалдан қайта көшiрiлiп, қолдан таңбаланған және суретшi қол қойып, нөмiрлеген таңбалар.
III. Мүсiндеу өнерiнiң бiрегей туындылары немесе мүсiндер, дөңгелек, рельефтi немесе инталиялар, бұларға көптеп шығарылған көшiрмелер мен коммерциялық сипаттағы дәстүрлi қолөнер туындылары жатпайды.
IV. Көпшiлiк галереяларға, мұражайларға және басқа да қоғамдық мекемелерге арналып, әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi заттардың бұл түрлерiн салықсыз әкелуге, бiрақ қайта сатуға арналмаған коллекциялық заттар және өнер заттары.
V. Қайта сатуға арналмаған, ғылымның анатомия, зоология, ботаника, минералогия, палеонтология, археология және этнография салаларындағы коллекциялар мен коллекциялық заттар.
VI. Антиквариат, яғни 100 жылдан асқан заттар.
С қосымшасы
Оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени
сипаттағы аудиовизуальдық материалдар
I. Ұйымдар әкелетiн, әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi ұйымдардың немесе жоғарыда айтылған өкiметтер бекiткен жеке оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени мекемелер немесе қоғамдар тек қана көрсету үшiн әкелуге, және заттардың бұл түрлерiн салықсыз әкелуге бекiткен оқу-ағарту немесе мәдени сипаттағы фильмдер, диафильмдер, микрофильмдер мен слайдтар /әкелетiн елдiң радио хабарларын тарату ниетiн қоса/.
II. Әкелiнетiн мерзiмде маңызға ие және не сәуле түсiрiлген, бейне айқындалған негатив түрiнде, не қағазға түсiрiлiп, бейнеленген түрде, егер оны заттардың бұл түрлерiн салықсыз әкелуге құзырлы өкiметтер бекiткен ұйымдар /оның iшiнде әкелетiн елдiң радио хабарларын ұйымдастыру ниетi болса/ еркiн әкелу құқы әр сюжеттiң екi көшiрмесiмен шектелiп, одан әрi көшiру мақсатында әкелiнетiн, өтiп жатқан оқиғаларды бейнелейтiн кинохроника /дыбысты немесе сақау/.
III. Тек қана қоғамдық немесе жеке оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени мекемелерде немесе қоғамдарда /әкелетiн елдiң радио хабарларын ұйымдастыру ниетiн қоса/ пайдалануға әкелiнетiн елдiң құзырлi өкiметтерi заттардың бұл түрлерiн салықсыз әкелуге бекiткен оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы дыбыс жазбалары.
IV. Бiрiккен Ұлттар Ұйымы немесе оның кез келген мамандандырылған мекемесi шығаратын оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы фильмдер, диафильмдер, микрофильмдер және дыбыс жазбалары.
V. Әкелетiн елдiң құзырлы өкiметтерi салықсыз әкелу мақсатында бекiткен қоғамдық немесе жеке оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени мекемелерiнде көрсету және сабақ беру мақсатында пайдаланатын үлгiлер, нұсқалар және қабырғаға iлетiн таблицалар.
D қосымшасы
Ғылыми аспаптар мен құралдар
Тек қана оқулық мақсатқа немесе таза ғылыми зерттеулерге арналған ғылыми аспаптар мен құралдар мына шарттар орындалса:
/а/ егер мұндай ғылыми аспаптар мен құралдар әкелетiн елдiң құзырлы өкiметтерi салықсыз әкелу мақсатында бекiткен қоғамдық немесе жеке ғылыми мекемелерге немесе оқу орындарына арналған болса;
/в/ егер осыған тең ғылыми құндылығы бар аспаптар мен құралдар қазiргi кезде әкелетiн елде жасалмайтын болса.
Е қосымшасы
Соқырларға арналған заттар
I. Соқырларға арналған шығыңқы қарiптермен басылған кiтаптардың, басылымдардың және құжаттардың барлық түрлерi.
II. Әкелетiн елдiң құзырлы өкiметтерi заттардың мұндай түрлерiн салықсыз әкелу мақсатында бекiткен, соқырларды қамқорлығына алған мекемелер мен ұйымдар тiке әкелетiн, соқырлардың оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени дамуына арналған басқа да заттар.
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды
әкелу туралы келiсiмге қосымша тiркелетiн хаттама
Келiсушi Мемлекеттер
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелу туралы Келiсiмге Америка Құрама Штаттарының қатысуына көмектесу мүддесiнде төмендегiлерге келiстi:
1. Америка Құрама Штаттары IХ Бапқа сәйкес осы Келiсiмдi бекiту мен Х Бапқа сәйкес оған қосылу арасын төменде көрсетiлген ескертпенi қоса таңдап алады.
2. Егер Америка Құрама Штаттары алдыңғы 1 пунктте көрсетiлгендей осы Келiсiмге ескертпемен қатысатын болған жағдайда осы ескертпенiң қағидаларын Америка Құрама Штаттары Келiсушi Мемлекеттердiң - осы Келiсiмге қатысушылардың кез келген бiреуiне немесе кез келген Келiсушi Мемлекет Америка Құрама Штаттарына, егер мұндай ескертпеге сәйкес қабылданған кез келген шара құқық шектеу негiзiнде iске асырылмайтын болса, қолдана алады.
(Ескертпенiң мәтiнi)
(а) Осы Келiсiмге сәйкес Келiсушi Мемлекеттерге жүктелетiн мiндеттемелердiң нәтижесiнде осы Келiсiм қарастырған қандай бiр бұйым Келiсушi Мемлекеттiң аумағына осыған ұқсас немесе тiкелей бәсекеге түсетiн өнiм өндiрушi осы аумақтың өз өнеркәсiбiне айтарлықтай зиян тигiзетiндей немесе сондай қауiп төндiретiндей салыстырмалы үдемелi мөлшерде әкелiнетiн болса, Келiсушi Мемлекет жоғарыдағы 2 пунктте ескертiлген шарттарға сәйкес мұндай өнiмге қатысты келтiретiн зиянын болдырмауға немесе орнын толтыруға қандай ауқымда, қандай уақыт мерзiмiнде қажет болғанынша айтылған өнiмге қатысты осы Келiсiм жүктейтiн мiндеттеменi толық немесе шектеп тоқтата тұрады.
(в) Жоғарыда келтiрiлген пункттiң (а) қағидаларына сәйкес кез келген Келiсушi Мемлекет шара қолданбай тұрып, бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымын жазбаша түрде iс жүзiнде мүмкiн болғанша ертерек хабарландырады және Ұйым мен Келiсушi Мемлекеттерге - осы Келiсiмге қатысушыларға қолданылатын шараға қатысты ақылдасуға мүмкiндiк бередi.
(с) Кешiктiретiн болса орнын толтыруы қиын зиян шегуi мүмкiн қиын жағдайда жоғарыда айтылған пунктке (а) сәйкес алдын ала ақылдаспай-ақ уақытша шара қолдануға болады, бiрақ қажеттi пiкiр алысу мұндай шара қолданғаннан кейiн шұғыл өткiзiлуi тиiс.
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты
материалдарды әкелу
"Флоренция келiсiмi
мен оның Хаттамасын
қолдануға басшылық
1950 ж. Флоренцияда және
1976 ж. Найробиде ЮНЕСКО-ның
Бас конференциясында қабылдаған
ЮНЕСКО
Бұл кiтапшаның мақсаты - бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелу туралы Келiсiмнiң - 1950 ж. "Флоренция келiсiмi" және оның 1976 ж. Хаттамасы дейтiндердiң мазмұнын ашу.
Кiтапшада осы екi өзара байланысты құжаттардың пәрменi туралы қарапайым, нақты пайдалы ақпарат беруге ұмтылу қарастырылады. Ол мүдделi ұйымдар мен жеке адамдарға олардың механизмдерiмен танысып, оның қағидаларынан барынша мол пайда алуға көмектесуi қажет.
Кiтапшаның бұл басылымы 1969 ж. жарық көрген және тек қана Келiсiмге қатысты болған басылымның қайта қаралған және толықтырылған нұсқасы болып табылады.
Екi құжаттың мәтiндерi кiтапшаның соңында берiлген. Келiсушi Мемлекеттердiң тiзiмi кiтапшаның iшiне салынған жеке бетте.
I. Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты
материалдарды әкелу туралы Келiсiм.
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды
әкелу туралы Келiсiмнiң Хаттамасы
Келiсiмнiң және оның Хаттамасының мақсаты
Келiсiм мен оның Хаттамасының негiзгi мақсаты - олардың аты көрсетiп тұрғандай - бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелудi оңайлату. Соның нәтижесiнде бұл материалдардың әлемде айналуына кедергi болатын кейбiр тарифтiк, салықтық, валюталық және сауда кедергiлердi iшiнара жойылады, өйткенi олар ұйымдар мен жеке адамдарға оларды шетелден болмашы қиындықтармен және аздаған шығындармен алуға мүмкiндiк бередi.
Хаттама бiрқатар материалдарға жаңа жеңiлдiктер берiп, ұсынылған жеңiлдiктердi қосымша объектiлерге таратады.
Келiсiм мен хаттаманы бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi БҰҰ ұсынады. Ол ЮНЕСКО Жарғысында белгiленген және "көркемдiк, ғылыми мүдделiлiктi бiлдiретiн заттармен, басылымдармен, басқа да ақпараттық материалдармен алмасуды ынталандыру", сондай-ақ "идеялардың еркiн тарауына" көмектесетiн халықаралық келiсiмдер жасауды ұсыну деп анықталған ЮНЕСКО-ның негiзгi мақсаттарының бiрiне сәйкес Келiсiм жасаудың ұйтқысы болды.
Келiсiм негiзделген осы үрдiстердi қуаттай отырып, Хаттама 1950 ж. кейiн көптеген дамушы елдер ұлттық дербестiк алғандығын және оларға бiлiм алудың, ғылым мен техниканы меңгерудiң, мәдениетке жетудiң анағұрлым жеңiл де арзан жолын қамтамасыз ету мақсатымен олардың мұң-мұқтаждарын еске алу қажеттiгiн көрсетедi.
1948 жылы Бейрутта өткен ЮНЕСКО-ның үшiншi сессиясында бiр мезгiлде ЮНЕСКО-ның бiрiншi "Бейрут Келiсiмi"* деген атпен белгiлi халықаралық конвенциясын қабылдаумен бiрге Бас конференция - Ұйымның жоғарғы органы - идея тарату жолында тұрған экономикалық сипаттағы үдей түскен кедергiлердi алу мақсатында кең көлемдi келiсiмге қол жеткiзуге қаулы еттi. Ертеректе, 1933 ж. Ұлттар Лигасы қабылдаған оқу-ағарту сипатындағы фильмдердi әлемде таратуға көмектесу туралы Конвенцияны ауыстыруға арналған Бейрут келiсiмi аудиовизуальдық материалдарды таратуға көмектесумен шектелдi. Ауқымы жағынан алғанда ұсынылған жаңа келiсiм әлдеқайда кең едi. Ол бiлiм, ғылым және мәдениетке көмектесудi мақсат тұтса да, шын мәнiнде ол тарифтер мен сауда туралы келiсiм едi.
Ескерту: Қара. A Guide to tne Operation of the Agreement for Facilitating the Internation of Visual and Auditory Materials of an Еduсаtiоnаl, Soientificand Cultural Сhаrсtеr, "Beirut Аgrеемеnt", Unеsсо, 1954, 2nd., 1969.
/Оқу-ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы аудиовизуальдық материалдардың дүние жүзiнде айналуына көмектесу туралы Келiсiмдi қолдануға басшылық, "Бейрут келiсiмi", ЮНЕСКО, 1954 ж., екiншi басылымы, 1969 ж./
Осының нәтижесiнде ЮНЕСКО-ның секретариаты дайындаған бiрiншi жоба тариф пен сауда жөнiндегi Бас келiсiмнiң /ГАТТ/ келiсушi жақтарының жиналысына берiлдi, ол қайта қаралған мәтiндi құптап, техникалық дұрыс, жалпыға бiрдей қабылдауға лайық деп тапты. Келесi қадам 1950 ж. сарапшылар мәжiлiсiн шақыру болды. Оған жиырма бес мемлекеттiң өкiлдерi - ЮНЕСКО мүшелерi қатысты. Үкiметтерден алған түсiнiктемелер ауқымында жаңа жоба дайындалды. Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелу келiсiмi болған бұл мәтiн Бас конференцияға ұсынылып, 1950 ж. шiлдеде Флоренцияда өткен бесiншi сессияда бiрауыздан мақұлданды.
1950 ж. 22 қарашада Нью-Йоркте Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Орталық мекемелерiнде Келiсiм қол қою үшiн ашылды. Ол 1952 ж. 21 мамырда, оны он мемлекет бекiткеннен немесе қабылдағаннан кейiн күшiне ендi.
Одан кейiнгi кезеңде жаңа материалдардың пайда болуымен ғана емес, коммуникацияның жаңа түрлерi мен әдiстерi пайда болуымен ерекшеленген ғылыми-техникалық прогресс бiлiм беру құралдарында нағыз төңкерiс жасады. Ал техниканың өзгеруiмен бiрге сауда ережесi де өзгерiп отырды. Келiсiм жасалған кезде бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды тарату жолында экономикалық сипаттағы бөгеттердiң тұтас бiр шырғалаңы тұрды. Кеденнiң жоғары салығы, әкелуге лицензия беру жүйесi, тыйым салулар мен валюталық шектемелер кең қолданылады. Одан әрi сауданы бейтараптандыру тарифтiк және басқа да кедергiлердi анағұрлым азайтуға әкелдi. Осындай жаңа жағдай Келiсiмдi, оның таралу ауқымын кеңiту мақсатында қайта қарауға мәжбүр ете алмай тұра алмады. Оның үстiне, осының нәтижесiнде қаржы түсiмi азаятындығы онша көрiне қоймас делiндi. Өйткенi бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарға салынатын салық әдетте төмен болатын. Мiне, сол себептi, ақыр соңында әлеуметтiк прогресс пен халықаралық өзара түсiнiстiкке деген мүмкiндiктердiң ұлғая түскенiн ескерiп, аталған материалдардың әлемде таралуына бөгет болып отырған кедергiлердi жою үшiн тағы бiр қадам iлгерi басу дұрыс болар едi делiндi.
Сондықтан ЮНЕСКО Женевада Келiсiмнiң қолданылуын қарастыру және оған жаңа елдердiң қосылуын ынталандыру үшiн үкiмет сарапшыларының екi мәжiлiсiн шақырды - бiрiншiсi 1957 ж. қазанда, екiншiсi 1967 ж. қарашада, 1957 ж. мәжiлiске елу екi мемлекет қатысса, 1967 ж. мәжiлiске алпыс алты мемлекет өз өкiлдерiн жiбердi. Сондай-ақ үкiметаралық ұйымдардан бақылаушылар қатысқан Келiсiмнiң қолданылуын қарастыру туралы екi мәжiлiс те жан жақты және пайдалы пiкiр алысуға әкелдi.
Келiсiм қолданылып жүрген мемлекеттердiң сарапшылары өздерiнiң елдерiнде Келiсiм қалай қолданылып жүргендерiн сипаттап, салыстырулар жасады. Келiсiмдi қолданбай жүрген мемлекеттердiң өкiлдерi оған қосылуға кедергi болып отырған мәселелерге қатысты көздерiн ашты. Үкiметтiк емес ұйымдар Келiсiмдi қолданушылар ретiндегi өз ескертпелерiн бiлдiрдi. Мәжiлiстерге Келiсiм бұрын қолданылып келгенiндей бұдан былай да пайдаланыла беруiне болады, сонымен бiрге бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдардың айналымы жолында кедендiк салықтармен, басқа да экономикалық сипаттағы шектеулермен қойылатын кедергiлердi болдырмаудың тиiмдi құралы да бола алады деген қорытындыға келдi. Келiсiм ЮНЕСКО-ның жалпы мақсаттарына сәйкес ең бастысы әлеуметтiк және мәдени прогресске көмектесу мақсатын көздеген едi және бұған ЮНЕСКО-ның 1966 ж. Бас конференциясында қабылданған халықаралық мәдени ынтымақтастық Декларациясы да қосылды.
Сарапшылардың тағы бiр жалпы қорытындысы - 1950 ж. Келiсiмдi қабылдағаннан кейiн болған және олар қамтитын материалдардың барлық категорияларына дерлiк ықпалын тигiзген орасан зор техникалық прогресске қатысты болды. Бұл өндiрiстiң орасан зор өсуiне және осыған байланысты сауданың ұлғаюына әкеп соқты. Ол ол ма, бiлiм, ғылым және мәдениет салаларындағы айтарлықтай өзгерiстер материалдарды қолданудың жаңа салаларын тудырды. Екi мәжiлiсте де Келiсiмнiң қағидаларын ең либералды түсiндiру мен қолдану пайдасына ұсыныстар жасалды.
Алайда бұл ұсыныстар тек шектеулi әсерге ие болады. Сол себептi де 1973 ж. үкiмет сарапшыларының үшiншi сессиясы бұрынғысындай тек қана Келiсiмнiң қолданылуын қарастыру үшiн емес, сонымен бiрге оны материалдардың жаңа категорияларына, әсiресе жиырма бес жыл бұрын қабылданған келiсiмнен кейiн техникалық прогресстiң нәтижесiнде пайда болғандарына тарату мүмкiндiгiн қарастыру үшiн шақырылды. Бұл жолы да Женевада өткен мәжiлiс 1973 ж. қараша-желтоқсан айларында болды. Оған алпыс төрт мемлекеттiң сарапшылары мен халықаралық үкiмет және үкiметтiк емес ұйымдарының бақылаушылары қатысты. Бұл мәжiлiс Келiсiмге қосымша жеңiлдiктердi қамтамасыз ететiн бiр немесе бiрнеше хаттамалар дайындауды ұсынды.
Бас конференция бұл ұсынысты бекiттi және техникалық және заңгерлер сарапшыларының арнайы үкiметаралық комитетiн құруға рұқсат бердi, оған ЮНЕСКО секретариаты дайындаған Хаттаманың бiрiншi жобасын тапсырды. Комитет ЮНЕСКО-ның Париждегi штаб-пәтерiнде 1976 ж. наурызда отырысын өткiздi. Оған алпыс төрт мемлекеттiң өкiлдерi және халықаралық, негiзiнен үкiметаралық, ұйымдардан көптеген бақылаушылар қатысты. Үкiметтерден алынған ескертпелердiң аясында арнайы комитет Хаттаманың жаңа жобасын дайындады. Бұл мәтiн 1976 ж. қарашада Найробиде Бас конференцияның он тоғызыншы сессиясында қабылданды. Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелу туралы Келiсiмнiң қабылданған жаңа Хаттамасы 1977 ж. 1 наурызда БҰҰ Нью-Йорктегi Орталық мекемелерiнде қол қоюға ашылды. Ол БҰҰ Бас хатшысы оны бекiту, қабылдау немесе оған қосылу туралы бесiншi актiнi сақтауға қабылдап алған күннен алты айдан соң күшiне енедi.
Женева мәжiлiсi мен арнайы комитеттiң қорытындылары Келiсiм мен Хаттама мiндеттерiн түсiндiру мен ұғындырудың негiзiне алынды.
Келiсiм мен Хаттаманың арасындағы байланыс
Хаттама - негiзгi Келiсiммен тығыз байланысқан құжат екенiн атап көрсету маңызды. Оның үстiне Хаттама тек келiсiмге қатысушы мемлекеттер үшiн ғана ашық. Бұдан Хаттамаға қатысты болу үшiн мемлекет алдымен Келiсiмге қосылуы қажет деген ұғым туады. Алайда мемлекеттер тек қана келiсiмге қатысушы болып қала беруi мүмкiн, бұл Келiсiмге қатысушы, бiрақ Хаттамаға қосылмаған келiсушi жақтар үшiн Келiсiмнен туатын құқықтар мен мiндеттердi өзгертпейдi және азайтпайды.
Келiсушi жақтарға келсек, хаттамада, егер оларға енетiн барлық мүше мемлекеттер сондай-ақ Хаттаманың да жақтары болып табылса, онда ол кедендiк немесе экономикалық одақтар үшiн ашық. Мұндай жағдайда Хаттама мен Келiсiм осы одақтарға енетiн мүше мемлекеттердiң тұтас аумақтарына қолданылады, әр мемлекеттiң жеке алғандағы аумақтарында қолданылмайды.
Құжаттарда ұсынылған негiзгi жеңiлдiктер
Келiсiм мен хаттамада олар қамтитын материалдарды әкелгенде айтарлықтай жеңiлдiктер қарастырылған. Олардың басты сипаты - кедендiк салықтардан босату.
Келiсiмнiң келiсушi жақтары Келiсiмнiң бес қосымшасында көрсетiлген көптеген материалдардың кез келгенiне кедендiк салық салмауға мiндеттенедi. Олар мына тақырыптарда көрсетiлген: Кiтаптар, басылымдар, құжаттар /А қосымшасы/; оқу-ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы өнер туындылары мен коллекциялық заттар /В қосымшасы/; Оқу-ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы аудиовизуальдық материалдар /С қосымшасы/; Ғылыми аспаптар мен құралдар /D қосымшасы/; Соқырларға арналған заттар /Е қосымшасы/.
Хаттама кеден салығынан босатуды тоғыз қосымшада көрсетiлген материалдарға қосымша таратады. Бұл қосымшалардың тiзiмi Келiсiм қосымшаларының тiзiмiн мына толықтырулармен және өзгертулермен қайта тiзедi; Аудиовизуальдық материалдар /С.I қосымшасы/; Оқу-ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы аудиовизуальдық материалдар; /С.2 қосымшасы/; Соқырларға және дене мүшесi немесе ақыл-есi кемiс адамдарға арналған заттар /Е қосымшасы/; Спорттық құрал-жабдықтар /Ғ қосымшасы/; музыка аспаптары және музыкалық басқа құрал-жабдықтар /G қосымшасы/; Кiтап, басылым және құжаттар өндiрiсiне арналған материалдар мен машиналар /Н қосымшасы/; Хаттаманың қосымшалары хақында мынаны ескерте кеткен жөн: Хаттамаға қосылар кезде мемлекеттер С.1 қосымшасынан, Ғ қосымшасынан, G қосымшасынан, Н қосымшасынан немесе осы қосымшалардың кез келген бiрiнен туындайтын мiндеттемелерге өзiн тәуелдi деп санамайтындықтарын мәлiмдеуiне болады. Бұл - Хаттаманың негiзгi ерекшелiктерiнiң бiрi, ол Келiсiмнен гөрi әлдеқайда либералды және қамту жағынан көлемдi бола тұрып, мемлекеттерге олар қолданғысы келген шарттарды таңдап алуына мүмкiндiк бередi. Қолданбайтындықтары туралы мәлiмдеменi мемлекеттер Хаттаманың басқа екi шартына /II бөлiм және IҮ бөлiм/ қатысты да жасай алады. Бұл төменде көрсетiлген.
Кеден салығынан босату туралы шартқа қосымша Келiсiм де, Хаттама да кейбiр материалдарды әкелуге лицензия және/немесе шетел валютасын берудi қарастырады. Келiсiм бойынша бұл жеңiлдiк сөзсiз заттардың шектелген санына және мүмкiн болғанынша басқалардың көп санына берiледi. Хаттама бойынша мұндай жеңiлдiктi сөзсiз беру қосымша басқа материалдарға таралады, бiрақ бұл жоғарыда келтiрiлген екi шарттың бiрi - мемлекеттер хаттамаға қосылар кезде оларға қатысты қабылдау, қабылдамау туралы мәлiмдей алады.
Осындай мәлiмдеменiң екiншi және соңғы шарты iшкi салықтар салмауға қатысты. Бұл жеңiлдiктер Келiсiмде көзделмеген, Хаттамада ғана бар және заттардың шектеулi санына ғана қатысты қолданылады.
Келiсiмнiң Келiсушi Мемлекеттерi Келiсiмнiң барлық қосымшаларында көрсетiлген материалдардың кез келгенiне, егер ондай материалдар екiншi бiр Келiсушi Мемлекеттiң өнiмi болса, кеден салығын салмауға мiндеттенедi. Бұл екi жаққа бiрдейлiк мiндет қатаң орындалмайды, өйткенi келiсушi Мемлекеттердiң көпшiлiгi Келiсiмде қарастырылған жеңiлдiктердi iс жүзiнде шыққан немесе әкелген елiне қарамастан барлық көрсетiлген заттарға қолданады. Женева мәжiлiстерiнде мұндай iске Келiсiмдi қолданатын басқа мемлекеттер оның жеңiлдiктерiн кеңiрек тарату құралы ретiнде қосылар деген үмiт бiлдiрiлдi.
Хаттама бойынша оның барлық қосымшаларында, С.1, Ғ және Н қосымшаларынан басқа, жоғарыда айтылғандай олар қолданбайтындықтары туралы мәлiмдеменiң негiзi болатындықтан, қарастырылған материалдарға кеден салығынан босату ережесi таратылады. Хаттама екi жаққа бiрдейлiк мiндеттi сақтайды, алайда Женева мәжiлiстерiнiң артықшылықтарды тек басқа келiсушi мемлекеттердiң өнiмiмен шектемеу туралы ұсынысын орындайды деп сенуге болады.
Келiсiмге сәйкес әкелген кезде кеден салығынан басқа алымдар алынбайды және бұл жеңiлдiк Хаттама қамтитын материалдарға қатысты. Алайда не ана, не мына акт келiсушi мемлекеттерге әкелiнетiн материалдардан төмендегiдей алымдар алуға бөгет бола алмайды: /а/ мәселен, сату салығы сияқты алым осыған ұқсас отандық өнiмнен алынатын алымнан асырылмауы тиiс; /в/ жүктi түсiру-тиеуге төленетiн ақы сияқты алымдар көрсетiлген қызмет құнынан аспауы тиiс. Хаттамада бұл ережеден ауытқу қарастырылған, оған кейiнiрек тоқталамыз.
Шетел валютасы мен лицензияға қатысты Ережелер
Келiсiмде қамтылған материалдарды кеден салығынан және кейбiр басқа алымдардан босатудан басқа, келiсушi мемлекеттер ешқандай ескертпесiз мына заттарды әкелу үшiн лицензия және/немесе шетел валютасын беруге мiндеттенедi:
/а/ Жалпыға бiрдей кiтапханалар мен коллекторлар, бiлiмге, ғылыми зерттеуге және мәдениетке байланысты қоғамдық мекемелердiң кiтапханалары мен коллекторлары үшiн кiтаптар мен басылымдар;
/в/ Ресми үкiмет басылымдары;
/с/ БҰҰ және оның кез келген мамандандырылған мекемесiнiң кiтаптары мен басылымдары;
/d/ ЮНЕСКО алған және ол өзi немесе бақылауымен тегiн тарататын кiтаптар мен басылымдар;
/е/ әкелiнетiн елден тыс жерлерде туризмдi дамытуға арналған, тегiн жiберiлiп, таратылатын басылымдар;
/f/ Соқырларға арналған дөңес қарiптермен басылған кiтаптар, басылымдар және құжаттардың барлық түрлерi және соқырлардың бiлiмiн, ғылымын және мәдениетiн дамытуға арнайы арналған басқа да заттар.
Лицензия сондай-ақ рұқсат етiлген көпшiлiк көрмеде көрсетуге, соңынан қайта әкетуге жататын материалдарды әкелуге де берілуге тиiстi.
Келiсiмде келiсушi мемлекеттер мүмкiн болғанынша бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдардың басқа категорияларын әкелуге де лицензия және шетел валютасын бередi деп қарастырылған. Келiсiмнiң қолданылуын талқылаған мәжiлiс көптеген елдердегi төлем балансының нашар жағдайы үкiметтердiң бұл бағытта алысты меңзейтiн қандай бiр мiндеттеме алуын мүмкiн болдырмай отырғанын атап өтiп, мұндай материалдарды және әсiресе кiтаптарды әкелуге лицензия мен шетел валютасын беруi Келiсiмнiң рухына сай келетiндiгiн қуаттады. Көптеген елдер iс жүзiнде өз шектеулерiн азайтып, Келiсiмде қамтылған материалдарды алуға шетел валютасын бөлуге басым артықшылықтар бере бастады.
Хаттама мына кiтаптар мен аудиовидео материалдарға лицензия және/немесе шетел валютасы сөзсiз берiлуiн қарастырады /бұл қағиданы осындай мiндеттемелермен өзiн байланысты деп санағысы келмейтiн мемлекеттер қаперлерiне алмауы мүмкiн деген мағынада/:
/а/ Қоғам мүддесiне қызмет ететiн кiтапханаларға мыналарды қоса арналған кiтаптар мен басылымдар;
/I/ ұлттық кiтапханалар және iрi ғылыми-зерттеу кiтапханалары;
/II/ университеттердiң, колледждердiң, институттардың кiтапханаларын қоса жалпы және мамандандырылған ғылыми кiтапханалар және университеттерден тыс орналасқан университет кiтапханалары;
/III/ көпшiлiк кiтапханалар;
/IV/ мектеп кiтапханалары;
/V/ мүдделерi ерекше және анық көрiнген қандай бiр қоғамдастық құрған оқушылар тобына қызмет ететiн арнайы кiтапханалар, мысалы, үкiмет кiтапханалары, өкiмет органдарының кiтапханалары, өндiрiстiк кiтапханалар және кәсiби ұйымдардың кiтапханалары;
/VI/ ақыл-есi және дене мүшесi кемiс адамдарға арналған және еркiн жүре алмайтын оқушыларға арналған кiтапханалар, мысалы, соқырларға арналған кiтапханалар, аурухана кiтапханалары және түрме кiтапханалары;
/VII/ музыкалық кiтапханалар, фонотекаларды қоса;
/в/ Жоғары оқу орындары үшiн оқулық ретiнде қабылданған немесе ұсынылған және осы орындар әкелетiн кiтаптар;
/с/ Шетел тiлдерiндегi кiтаптар, негiзгi жергiлiктi тiлдегi немесе әкелетiн елдiң тiлiндегi кiтаптардан басқа;
/d/ Әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi мұндай заттарды салықсыз әкелу мақсатында бекiткен ұйымдар әкелетiн оқу-ағарты, ғылыми және мәдени сипаттағы фильмдер, слайдтар, видеотаспалар мен дыбыс жазбалары.
Хаттамада келтiрiлген бұл тiзiм жөнiнде бәрiнен бұрын мынаны айту керек - тiзiмнiң /а/ пунктiнде қолданылған "қоғам мүдделерiне қызмет ететiн кiтапханалар" деген сөз келiсiмде келтiрiлген осының алдындағы тiзiмнiң /а/ пунктiнде қолданылған "бiлiм беру, ғылыми зерттеу және мәдениетпен байланысты қоғамдық ұйымдардың кiтапханалары" деген тар ұғымнан әлдеқайда кең мағынаны бiлдiредi. "Көпшiлiк кiтапхана" деген ұғым тар ұғымда қолданылуы мүмкiн екендiгiн ескере келiп, бұл ауыстыру Хаттаманың қолдану аясын кеңiтедi, лицензия және/немесе шетел валютасын алу құқығы бар кiтапханалар түрiн көбейтедi. Ол мұндай кiтапханаларды анықтаудағы қиындықтарды жояды, өйткенi, мысалмен түсiндiру ретiнде "қоғам мүддесiне қызмет ету" жаңа талабына жауап беретiн кiтапханалардың тiзiмiн ұсынады.
Бұдан әрi қарай Хаттама кiтапханаларға арналған кiтаптардан тыс Келiсiм қамтитын материалдарға кiтаптың жаңа екi категориясын қосады: жоғары оқу орындары үшiн оқу құралы ретiнде қабылдануы немесе ұсынылуы мүмкiн кiтаптар және әкелушi елдiң негiзгi жергiлiктi тiлiндегi кiтаптардан басқа әкелiнетiн шетел тiлдерiндегi кiтаптар. Хаттамада қарастырылған тiзiмнiң қолданылуын кiтаптардың осы категорияларына тарату әсiресе кейбiр әкелушi елдерде жоқ болуы мүмкiн, бiрақ даму үшiн маңызды ең үздiк ғылыми, техникалық және кәсiптiк кiтаптарды әкелудi оңайлатуға бағытталған.
Сайып келгенде, Хаттама шетел валютасы мен лицензия жөнiндегi жеңiлдiктердi кейбiр аудиовидео материалдарға таратады, бiрақ екi шарт қояды: олар ағарту, ғылыми және мәдени сипатта болуы керек және олар әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi алдын ала құптаған мекемелер үшiн арналған болуы қажет. Бұл жеңiлдiк аудиовизуальдық материалдардың бiлiм тарату iсiнде анағұрлым артықшылыққа ие және бiлiм беру құралы ретiнде өсе түскен рөл ойнайтын түрлерiмен шектелген.
Iшкi салықтарды тоқтату Келiсiмнiң бiрде бiр ережелерiнде көрiнбейдi. Керiсiнше бiз кеден салығынан босату кез келген келiсушi мемлекетке әкелiнетiн материалдарды сатудан алатын т.с.с. iшкi салықтар алуына кедергi болмайды және бұл туралы Келiсiмнiң мәтiнiнде анық мәлiмделген. Женева мәжiлiсi үстiнде iшкi салықтар сондай жергiлiктi өнiмге салынатындығы, демек, неге шетелдiң өнiмi салықтан босатылуы керектiгiн түсiну қиын екендiгi атап көрсетiлдi. Алайда мәжiлiстерде елдер заттардың кейбiр түрлерiне, әсiресе кiтаптарға, iшкi салық салу құқығынан бас тартуға дайын болуы мүмкiн екендiгiн еске сақтау қажет деген қорытынды жасалды. Сондықтан iшкi салыққа қатысты Келiсiмдi кеңiрек қолдану мүмкiндiгiн қарастыру жөнiнде ұсыныс енгiзiлдi.
Хаттама Келiсiмнiң iшкi салықтар жөнiндегi ережелерiн қайталайды, бұл - келiсушi мемлекеттер осы актiлер қамтыған барлық материалдарға сондай салықтар салу құқығын сақтап қалады деген сөз. Сөйте тұра Хаттама оны қабылдауға дайын емес, сондықтан оның ережелерiмен өзiн байлағысы келмейтiн кез келген мемлекет қабылдамауы мүмкiн деген бөлiмiнде келiсушi мемлекеттер мына заттарды әкелген кезде немесе соңынан кез келген iшкi салық немесе iшкi алымның басқа кез келген түрiн салмауға мiндеттенедi деп қарастырады:
/а/ қоғам мүддесiне қызмет ететiн кiтапханаларға арналған кiтаптар мен басылымдар /кiтапханалардың тiзiмiн жоғарыдан қара/;
/в/ Үкiметтiң ресми басылымдары;
/с/ БҰҰ немесе оның кез келген мамандандырылған мекемесiнiң кiтаптары мен басылымдары;
/d/ ЮНЕСКО алдырған және өзi немесе өз бақылауында тегiн тарататын кiтаптер мен басылымдар;
/е/ Әкелiнетiн елден тыс жерлердегi туризмдi дамыту үшiн арналған және тегiн жiберiлiп, таратылатын басылымдар;
/f/ Соқырларға арналған дөңес қарiптi кiтаптар, басылымдар мен құжаттардың барлық түрi және соқырлардың және дене мүшесi немесе ақыл-есi кемiс адамдардың бiлiмiн, ғылыми және мәдени дамуына арнайы арналған басқа заттар.
Iшкi салықтар салмау бұл жерде Келiсiмде шетел валютасын беру үшiн тiзiмделген, заттардың дәл сондай түрлерiне қатысты қолданылады, бұған Келiсiмнiң қоғамның мүддесiне қызмет ететiн кiтапханаларға арналған кiтаптар мен басылымдарға қатысты /а/ пунктi мен соқырларға арналған заттарға, дене мүшесi немесе ақыл-есi кемiс басқа адамдарға арналған заттар қосылған /f/ пунктi жатпайды.
Импорт жөнiндегi шектеулер
Келiсiмдi жасаған кезде кеден салығын жою және шетел валютасы мен лицензияға бақылауды әлсiрету бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдардың әлемдегi айналымы жолындағы барлық кедергiлердi алып тастамайтындығы мойындалды. Осыған сәйкес Келiсiмге арнайы Бап /IV/ қосылды, онда Келiсушi Мемлекеттерге мүмкiндiгiнше мiндет жүктелдi:
/а/ бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдардың еркiн таралуына, сондай-ақ Келiсiмде ескерiлмеген кез келген шектеулердi алып тастауға немесе қысқартуға жан-жақты көмектесу жөнiнде өздерiнiң бiрiккен күш-қимылдарын жалғастыру беруге;
/в/ бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелудiң әкiмшiлiк жосығын оңайлатуға;
/с/ бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдардың кеденнен тез де сенiмдi өтуiне көмектесуге.
Келiсiмнiң қолданылуын қараған кезде үкiмет сарапшылары осы баптың iргелi маңызын атап өтiп, ол ең либералды рухта орындалатын болады деген сенiм бiлдiрдi. Олардың бұған маңыз бергенi сонша, Келiсiмдi қолданушы мемлекеттерден олар осы бапты орындау үшiн қолдана алулары мүмкiн шараларды үнемi назарда ұстап, ондай шаралар туралы ЮНЕСКО-ға хабарлап тұруды өтiндi.
Хаттаманың ережелерi бойынша Келiсушi Мемлекеттер жоғарыда айтылған Келiсiмнiң IV Бабының ережелерiн Хаттамада қамтылған материалдарды әкелгенде қолдануға мiндеттендi. Одан басқа олар қатысты шаралар арқылы дамушы елдерде өндiрiлетiн бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдар мен заттардың еркiн ағылуына және таралуына қолдау көрсетуге мiндеттенедi. Бұл жаңа ереже Хаттама ЮНЕСКО тек ақпараттың еркiн ағылуы үшiн ғана емес, дамыған және дамушi елдердiң арасында ақпараттың екiжақты тең ағылуы үшiн қабылдаған шараларының бiрi ретiнде енгiзiлдi.
Келiсiмнiң де, Хаттаманың да орындалуы келiсушi мемлекеттерге ұлттық қауiпсiздiкпен, қоғамдық тәртiппен немесе қоғамдық моральмен тiкелей байланысты себептермен әкелуге тыйым салуына немесе шек қоюына кедергi жасамайды. Ол авторлық құқық, сауда таңбасы немесе патентке қатысты қолданудағы ережелердi де өзгертпейдi.
Хаттаманың тағы бiр ережесi Келiсiмде жазылып қойған мiндеттемелердi кеңейтпесе де, мүлде жаңа экспорт жөнiндегi шектеулерге қатысты. Бұл ереже Хаттаманың қосымшаларында көрсетiлген материалдарды қамтиды. Ол айтылған материалдар басқа келiсушi мемлекеттерге арналған болса, онда келiсушi мемлекеттер қандай бiр кеден салығын, экспорт салығын немесе қандай бiр iшкi салық салмайтындығын белгiлейдi.
Құжаттарда қамтылған материалдар
Ендi Келiсiмнiң салық салынбайтын артықшылықтарын пайдаланатын және Хаттама бұл артықшылықтарды тарататын материалдардың әртүрлi категорияларына бiршама нақтырақ тоқталайық.
Кiтаптар, басылымдар және құжаттар /Келiсiмнiң
А қосымшасы және Хаттаманың А қосымшасы/
Келiсiм бойынша кiтап, газет, мерзiмдi баспасөз және баспа материалдарының көптеген басқа категорияларын салықсыз әкелуге рұқсат етiлген. Осындай жолмен ноталар, карталар, тiптi туристiк плакаттар да салықтар босатылады. Келiсiмнiң бұл қосымшасында келтiрiлген барлық заттар, архитектуралық жобалар мен сызбалардан басқа, баратын жерiне қарамай кеден алымынан босатылады. Ең маңызды категория - кiтаптар. Кiтаптарға берiлген салықтан босату жеңiлдiгi олардың ағартушылық, ғылыми және мәдени сипатына қатысты ешқандай шектеулерге жатпайды.
Хаттама бойынша кiтаптарды салықсыз әкелу олар басылған тiлге де, иллюстрацияға бөлiнген орынның көлемiне де қарамастан қолданылады. Бұл ұлғайтылған жеңiлдiк мына заттарды, сондай-ақ олардың микроформаларын қамтиды:
/а/ Көркем безендiрiлген басылымдар /сыйлыққа лайық түрi/;
/в/ Импортшы елде тұратын автордың қолжазбасынан шетелде басылып шыққан кiтаптар;
/с/ Сурет салу мен бояу үшiн шығарылған балалар альбомы;
/d/ Басылған мәтiнi және оқушылар толтыратын ашық жерi бар мектепке арналған жаттығулар жинағы;
/е/ Мәтiнi баспадан терiлген кроссвордтар жинағы;
/f/ Кiтап басып шығару үшiн пайдалануға арналған iшiне салатын иллюстрациялар және жеке немесе түптелген беттер түрiндегi баспада терiлген беттер және қайта көшiрiп басуға арналған таңбалы бет немесе пленкалар.
Келiсiмде көрсетiлген "баспадан шыққан кiтап" ұғымын осылай кеңейтуге қоса Хаттама салықсыз жүйенi тектес материалдардың басқа түрлерiне таратады. Ендi Келiсiмде әдейiлеп емес ескерiлмеген баспадан шыққан құжаттар немесе баяндамалар, сондай-ақ егер коммерциялық сипаты болмаса, олардың микроформалары да қамтылады. Сондай-ақ мұнда Келiсiмде көрсетiлген кейбiр заттардың, атап айтқанда, баспадан шыққан кiтаптардың, газет және мерзiмдi басылымдардың микроформалары да қамтылған. Келiсiм бойынша ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы фильмдердiң, дыбыс жазбаларының және басқа аудиовизуальдық материалдардың каталогына алымдардан босату таратылады, бiрақ оларды Бiрiккен Ұлттар ұйымы немесе қандай бiр оның мамандандырылған мекемесi шығарған немесе олардың атынан шығарылған болса; Хаттама мұндай шартты алып тастап, мұндай каталогтардың барлығын салықтан босатады. Оның үстiне Хаттама Келiсiмде қамтылған географиялық, гидрографиялық және астрономиялық карталар мен сызбаларға ғылымның көптеген геология, зоология, ботаника, т.с.с. салалары бойынша ақпаратқа ие карталар мен сызбаларды қосады Ақыр соңында, ол Келiсiмде ескерiлген заттарға тегiн тарату үшiн қарастырылған библиографиялық ақпараттық материалды қосады.
Келiсiм де, Хаттама да бұл материалдардың барар жерiне қатысты қандай бiр шектеме қоймайды. Келiсiмде келтiрiлген жалғыз шектеме архитектуралық, өндiрiстiк немесе инженерлiк жобалар мен сызбалар импортшы ел қолдаған қандай бiр мекеме үшiн арналған болуы қажет деген шарт, бiрақ бұл шарт Хаттамада жоқ.
Келiсiмнiң А қосымшасының соңында келтiрiлген, мысалы, кеңсе құралдары, заттардың белгiлi бiр категорияларына кеден салығынан босату ережесi қолданылмайтынын атап өткен жөн.
Ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы өнер
туындылары мен коллекциялық заттар /Келiсiмнiң В
қосымшасы және Хаттаманың В қосымшасы/
Бұл екi қосымшаның басты қамтыған заттары - картиналар мен суреттер. Оларға, баратын жерiне қарамастан, салықсыз әкелу құқығы берiлген. Алайда картиналар мен суреттердiң көшiрмелерi алымнан босату құқығына ие болу үшiн олар қолдан салынған болуы тиiс. Хаттамада бұл заттарға алымдардан босату құқығы олар орындалған материалдардың сипатына орай қандай бiр шектеусiз берiлетiндiгiн анықтай түседi.
Келiсiмнiң қолданылуын қарау жөнiндегi мәжiлiс өнер туындыларының жоғары сапалы түрлi түстi көшiрмесiн басып шығару iсiнде үлкен прогресске қол жеткенiн мойындады. Сондықтан мүше мемлекеттер бiлiм немесе мәдениет тұрғысынан ынта тудыратын бұл көшiрмелердi таратуға көмектесудiң әдiстерiн таба алады деген сенiм бiлдiрiлдi. Сарапшылар сондай-ақ суреттi миниатюралар "картиналар" категориясына жатқызылады деп есептеуге болатынын атап көрсеттi.
Келiсiмнiң В қосымшасына енген категориялардың арасында 100 жылдан астам бұрын жасалған заттар деп анықталатын скульптура, коллекциялық заттар және антиквариат бар. Кеден басқармалары антикварлық заттың жасы жөнiнде жеткiлiктi сендiрерлiктей дәлелдемелер талап етедi, сонда дәлелдеменiң сипаты /сертификат немесе сарапшының бағасы/ әр елге байланысты өзгерiп отырады. Женевада сарапшылар мүмкiн болғанынша мемлекеттер бұл заттардың ағартушылық, ғылыми және мәдени сипаты болу керек деген талап қоймаулары тиiс екендiгi туралы келiстi. Кiлемдер, егер оларға 100 жылдан астам болса, антиквариат заты ретiнде алымнан босатуға жатады.
Хаттама бұл заттарға қыш пен ағашқа ойылған мозаиканы, егер олар бiрегей өнер туындылары болса, қосады. Ол сондай-ақ коллекциялық заттар жiберiлуге тиiстi галереялар, мұражайлар және импортшы мақұлдаған мекемелер қоғамдық сипатта болуы қажет деген келiсiмде келтiрiлген шартты алып тастайды.
Ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы
аудиовизуальдық материалдар /Келiсiмнiң С қосымшасы
және Хаттаманың С.2 қосымшасы/
Келiсiмнiң С қосымшасында тiзiмделген аудиовидео материалдар кинофильмдердi, диафильмдердi, микрофильмдердi, слайдтарды, дыбыс жазбаларын, модельдер мен үлгiлердi және қабырғаға iлетiн таблицаларды қамтиды. Бұл материалдар ағарту, ғылыми және мәдени сипатта болуы қажет және импортшы ел тағайындаған мекемеге немесе ұйымға арналуы тиiс. Фильмдер мен жазбаларды телевизия және радио станциялары пайдалану үшiн олардың әлемдiгi айналымын қолдау құралы ретiнде Келiсiмде ондай мекемелердiң қатарына радио хабарлары органдары енгiзiлуi мүмкiн деп арнайы еске салынады.
Женевада сарапшылар ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы дыбыс жазбаларын әкелу құқығына ие ұйымдарды анықтағанда Келiсiмдi қолданатын мемлекеттер ондайлардың қатарына музыка жөнiндегi Халықаралық кеңеске мүше ұлттық комитеттер мен халықаралық ұйымдарды да жатқызуды ұсынды.
Келiсiм жасалған кезден кейiнгi уақытта осы қосымшаның басты категориясы болып табылатын фильмдер маңызды рөл атқара бастады. Теледидардың дамуы фильмдердi, әсiресе, бiлiм беру мақсатында қолдануда революциялық өзгерiстер енгiздi, мұның өзi оларды өндiру мен тарату техникасына жаңа әдiстер қосуымен көрiндi. Сол себептi де сарапшылар барлық мүше мемлекеттерге фильмдер мен басқа аудиовизуальдық материалдарды әкелу саясатын қарауларына ұсыныс енгiздi. Анағұрлым нақты әспетте олар Келiсiм көрiнiс қатарының бейнелерiн жазатын жаңа түрлердi /кинескоптар, видеотаспалар, т.с.с./ қамтуы жөнiндегi мәселенi қарастыруды ұсынды. Олар сондай-ақ Келiсiм беретiн артықшылықтар бұған таспаларды, дискаларды, т.с.с., сондай-ақ кәдуiлгi грампластинкаларды енгiзу үшiн олардың физикалық негiзiне қарамай-ақ дыбыс жазбаларына берiлуiн ұсынды.
Кеден органдары Келiсiм берген артықшылықтарды пайдалану кезiнде фильмдерге байланысты қандай бiр қиыншылықтарға кезiккен ұйымдарға ықылас және сезiмталдық бiлдiруге мiндеттендi. Келiсiмде берiлген рұқсаттан басқа кейбiр елдердiң үкiметтерi мәдени сипаттағы фильмдердi ресми өкiмет жолымен және коммерциялық мақсат көздемей шетелге уақытша алып баруды көздейтiн рәсiм бар екендiгiн айта кету керек.
БҰҰ немесе қандай бiр оның мамандандырылған мекемесi шығарған, ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы кинофильм, диафильм, микрофильм, дыбыс жазбаларын Келiсiмге сәйкес алымдардан босату туралы бiрер сөздi ерекше қоса кету керек. Бұл - апарылатын нақты жерiн көрсетудi талап етпейтiн аудиовизуальдық материалдардың бiрден бiр категориясы. Бұл материалдарды сондай-ақ БҰҰ жүйесiнде шығарылатын кiтаптар мен басылымдарды кеденде танып-бiлудi жеңiлдетудiң құралы ретiнде 1957 ж. мәжiлiсте арнайы жапсырма белгiленiп, бiрауыздан мақұлданды.
БҰҰ және мамандандырылған мекемелер
қолданатын жапсырма
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелу туралы Келiсiмнiң шарттарына сәйкес жөнелтiлдi. /ЮНЕСКО/
Заттың аты
Алушы
Жiберушi
Ұйымның мөрi
/Жапсырманы жағалау БҰҰ бес жұмыс тiлiнде, араб тiлi жоқ, "Бiрiккен Ұлттар" деген жазу орналасқан. Жапсырманың мәтiнi үш тiлде - француз, ағылшын, испан тiлдерiнде. - Аудармашының ескертпесi/.
Хаттаманың С.2 қосымшасына сәйкес кеден салығынан босату әсiресе техникалық прогресс нәтижесiнде пайда болған аудиовизуальдық материалдардың жаңа түрлерiн қамтиды. Ол материалдарға мыналар жатады:
/а/ Видеотаспалар, кинескоптар, видеоскоптар, видеограммалар және бейне мен дыбыс жазудың басқа формалары;
/в/ Микрокарталар, микроафишалар, сондай-ақ ақпарат пен құжаттаудың компьютерленген қызметтерiнде пайдаланылатын ақпарат сақтаудың басқа құралдары;
/с/ Видеокассеталар мен аудиокассеталарды қоса қатысты баспадан шыққан материалдары бар жиынтық түрлерiнде болуы мүмкiн бағдарлы оқытуға арналған материалдар;
/d/ Төте көрсетуге немесе оптикалық құралдың көмегiмен көруге арналғандарын қоса диапозитивтер;
/е/ лазерлiк сәулемен көруге арналған голограммалар;
/f/ Молекулярлық құрылым немесе математикалық формула сияқты абстрактiлiк идеяның макеттерi немесе кең көлемдi үлгiлерi;
/g/ Ақпарат құралдарының әртүрлi жиынтығы.
Бұл тiзiм шектеулi болып табылмайды. Хаттамада ол болашақта табылуы мүмкiн жаңа материалдарды, технология мен қосымша құралдарды қамту үшiн ойластырылған.
Бұл материалдардан басқа Хаттама кейбiр дәстүрлi аудиовизуальдық материалдарды салықтан босатуды көздейдi. Бүгiнгi күн оқиғасын көрсетуге байланысты пайдалануға арналған архивтiк киноматериалдар, және балалар мен жастарға арналған көңiл көтеру фильмдерi осыған жатады.
Хаттаманың осы қосымшасында тiзiмделген материалдардың барлығы туралы Келiсiмнiң С қосымшасында баяндалған шарттағыдай тәртiппен салықтан босатылады. Бұл көрсетiлген материалдар ағарту, ғылыми немесе мәдени сипатта болуы қажет және не импортшы бекiткен мекемелерге арналған болуы, не БҰҰ немесе оның мамандандырылған мекемелерi шығарған болуы тиiс деген сөз.
Аудиовизуальдық материалдар /Хаттаманың С.1 қосымшасы/
Жаңа ғана қарастырған Хаттаманың С.2 қосымшасынан ерекшелiгi бұл қосымшаның Келiсiмде өзiне қатысты қосымшасы жоқ. Ең басынан бастап мемлекеттер, егер қаласа, қатысты мәлiмдеме жасап, Хаттамаға қосылар кезде оны қабылдамаулары мүмкiн. Мұндай мәлiмдеме жасаған мемлекеттер, яғни өздерiн С.1 қосымшасымен байланысты емеспiз дегендер, С.2 қосымшасымен мiндеттi түрде байланысты болады. Бұл түсiндiрудi қажет етедi.
Хаттаманың С.1 және С.2 қосымшалары балама ұсыныстар түрiнде жасалған. Мемлекеттер екеуiнiң қайсысын қабылдауға дайын болса, сонысын таңдап алу мүмкiндiгi туады. Бұдан С.1 қосымшаны қолданғысы келген мемлекеттер көздеулi мәлiмдеме жасамайды, ондай жағдайда С.1 қосымшасы мiндеттi болады да, Келiсiмнiң С қосымшасы мен Хаттаманың С.2 қосымшасы шығарылып тасталады. С.1 қосымшаны қабылдауға дайын емес мемлекеттер көздеулi мәлiмдеме жасайды, сол кезде олар Келiсiмнiң С қосымшасын толықтыратын С.2 қосымшасына байланысты болып шығады. Басқаша айтқанда, С.2 қосымшасы шамалы ғана мiндеттеме жүктейдi, алайда мемлекеттер С.1 қосымшасын қолданып, Келiсiмнiң қамту аумағын кеңiткiсi келуi мүмкiн.
Шынында да, С.1 қосымшасы өзi қамтитын материалдардың бәрiн кiтапқа ұқсатады да, оларға бiрдей мәртебе бередi, яғни оларды қосарланған талапқа - ағарту, ғылыми және мәдени сипатта болуы керек және импортшы ел бекiткен мекемелерге жiберiлуi қажет дегендерге бағындырмай, салықсыз әкелу жеңiлдiгiн бередi. Бұл қосымшада келтiрiлген материалдар Келiсiмнiң С қосымшасында келтiрiлгендермен бiрдей: кинофильмдер, диафильмдер, микроформалар, слайдтар, дыбыс жазбалары, модельдер, үлгiлер және қабырғаға iлетiн таблицалар, бұған жоғарыда С.2 қосымшасында келтiрiлген материалдардың жаңа түрлерiн: видеотаспаларды, видеодискаларды, т.с.с. шектелмеген негiзде қосады. Бiрақ салықтан босату кейбiр С.1 қосымшасының аяғында келтiрiлген, дыбыс жазудың пайдаланылмаған құралдары және олардың қабы, мысалы, кассеталар, патрондар және бобиналар сияқты заттарға таратылмайды.
Ғылыми аспаптар мен аппаратура /Келiсiмнiң D қосымшасы
және Хаттаманың D қосымшасы/
Келiсiм бойынша алымдардан тек қана оқулық мақсатқа немесе таза ғылыми зерттеулерге арналған ғылыми аспаптар мен аппаратура босатылады. Олар импортшы ел бекiткен мекемелерге арналуы және осы мекемелердiң бақылауында пайдаланылуы тиiс деп анықталады.
Үкiмет сарапшылары ғылыми құрал-жабдықтардың, әсiресе дамушы елдер үшiн, еркiн таралуына үлкен маңыз бередi. Олар Келiсiм жасалғаннан берi ғылым мен техникада қол жеткен орасан зор прогресске сәйкес келiсiмнiң бұл қосымшасы ең либералды түрде орындалуы қажет екенiн атап көрсеттi. Сол себептi де олар "таза ғылыми зерттеулер" ұғымын коммерциялық мақсатқа арналған аспаптар мен аппаратураны ғана шығарып тастау ұғымында түсiну керек деп ұсынады.
Сарапшылар оған қоса аспаптар мен аппаратураға берiлетiн жеңiлдiктер ондай аспаптарды немесе аппаратураны жөндеуге, ретке келтiруге, сынақтан өткiзуге, күтiмге алуға арнайы жасап шығарылған құрал-саймандарға, керек-жарақтар мен қосалқы бөлшектерге де белгiлi бiр жағдайларда берiлуi қажет деп есептедi.
Ал ғылыми аспаптар мен аппаратура арнайы мақұлданған мекемелерге берiлiп, солар пайдалануы керек деген талапқа келсек, оны әр ел iс жүзiнде әртүрлi қолданады. Келiсушi мемлекеттердiң бiрқатары аспаптардың арналуы жөнiндегi талаптарды орындамайды. Сарапшылар мемлекеттер бiр нәрсенi әкелген сайын мекеменi бекiтiп отыруы керек деп зорлауға әсте болмайды, мұндай бекiту тұрақтылық негiзде немесе ұзартылуы мүмкiн белгiлi бiр кезеңге жасалуы қажет деп бiлдi. Оның үстiне осылай бекiткен мекеме мiндеттi түрде болмаса да, өзi импортшы болуы керек, өйткенi бұл оның атынан белгiлi бiр шартпен жасалады. Оның үстiне кеден өкiметтерi мүмкiн болғанда қандай бiр мекеме әкелген құрал-жабдықтарды салықсыз әкелуге рұқсат ете алар едi, өйткенi ондай мекеме өкiметтiң қолдауына ие болуына барлық негiз бар.
Келiсiм бойынша импортшы елде балама ғылыми құнды зат өндiрiлмейтiн болса ғана алымнан босатылады. Iс жүзiнде кейбiр елдер бұл шартты орындамайды. Екiншi бiр елдерде баламалы заттың шығарылатынын құзырлы министрлiк шешедi дейтiн жүйенi қолданады. Сарапшылар мұндай шешiм қабылдағанда қатысты зат осы кезде қолда бар ма және олар орынды уақыт iшiнде жасап шығарыла ма, сондай-ақ олар баламалы тиiмдiлiк бере ала ма деген мәселе қаралуы қажет деген ұсыныс бердi. Сарапшылар ғылыми зерттеу және оқыту мүддесi үшiн тез де либералды шешiм қабылдаудың маңызды екенiн, мұндай шешiмдi құпталған мекеме директорының құзырына қалдыруға болатынын атап көрсеттi.
Сарапшылар сондай-ақ дамушы елдерде ЮНЕСКО құрған орталықтарда және ЮНЕСКО-ның және басқа халықаралық ұйымдардың ынтасымен қолға алынған халықаралық ғылыми бағдарламаларда пайдалануға арналған ғылыми жабдықтардың халықаралық көлемдегi айналымын жеңiлдету үшiн бар мүмкiндiктерiн пайдалануды ұсынды. Олардың арасында Үндi мұхиты мен басқа аудандарды океанографиялық зерттеу, "Құрғақ жерлер" Жобасы, гидрогеологиялық зерттеулердiң Халықаралық он жылдығы, жүйке клеткасын зерттеу жөнiндегi Халықаралық ұйым, Халықаралық сейсмология және сейсмикаға қарсы құрылыс институты және Тыныш күн көзi жылы сияқтылар бар.
Мемлекеттердiң Келiсiмнiң D қосымшасына сәйкес артықшылықтар берiлуге тиiстi ғылыми аспаптар мен аппаратураның категориясын анықтау дағдысында айтарлықтай ала-құлалық байқалады. Ғылыми зерттеулер қажетiнiң өзгерулерiне байланысты кез келген тiзiм жиi-жиi қайта қаралуға тиiс. Оның үстiне жергiлiктi жағдайлар, мәселен, климат, басқа жерлерде қажет емес белгiлi бiр жабдықтарды пайдалануды қажет етедi, мысалы, тропикада орналасқан мекемелер үшiн тоңазытқыш жабдықтар сияқты. Алайда D қосымшасына сәйкес бiрқатар елдер артықшылық беретiн ғылыми аспаптар мен аппаратура категорияларынан мысал ретiнде мыналарды келтiруге болады/ бұл тiзiм таза көрнекiлiк болып табылатынын, қандай бiр шектеулер қоюды мақсат етпейтiнiн еске ұстау керек/.
Астрономиялық аспаптар, мысалы, целостат, спектрогелиограф, спектрогелиоскоп, телескоп, теодолит/.
Таразылар, аналитикалық, химиялық және басқалары.
Суретке түсiру немесе сәуле көрсету құралдарымен жарақтанған немесе жарақтанбаған күрделi оптикалық микроскоптар.
Электрлi өлшеуiш, бақылау және аналитикалық аспаптар мен аппаратура /мысалы, амперметр, омметр, вольтметр, жиiлiк өлшеуiш, өлшеу көпiршелерi, осциллоскоптар мен сейсмометрлер/.
Геофизикалық аспаптар /мысалы, ағысты өлшейтiн ожаулы айналмалар, жаңбыр өлшеуiш және жаңбыр индикаторлары, деңгей өлшеуiштерi, өзi жазатын толқын өлшеуiштер мен мареографтар/.
Жылудың, жарықтың және дыбыстың сандық параметрлерiн бақылауға немесе өлшеуге арналған аспаптар мен аппаратура /мысалы, колориметр, люксометр, фотометр/.
Альфа, бета, гамма, рентген, космостық немесе осыларға ұқсас сәулелердi өлшеуге немесе iздеп табуға арналған аспаптар мен аппаратура /мысалы, дозиметр, Гейгер счетчиктерi, сцинтилляциондық счетчиктер/.
Физикалық немесе химиялық анализ жасауға немесе зерттеу үшiн арналған аспаптар мен аппаратура /мысалы, колориметр, поляриметр, рефрактометр, сахариметр, спектрофотометр, спектрометр, спектроскоптар/.
Өндiрiс материалдарының /мысалы, металдың, ағаштың, матаның, қағаздың және пластиктiң/ қаттылық, берiктiк, қысылу, серiппелiк, т.б. қасиеттерiн механикалық сынақтан өткiзуге арналған қондырғылар мен құралдар.
Метеорологиялық аспаптар /мысалы, актинометр, анемометр, нефескоп, өзi жазатын гелиограф/.
Электронды және протонды микроскоптар мен дифракцион аппараттары.
Ядролық физика саласын зерттеуге арналған жабдықтар.
Ендi Келiсiмнiң Хаттамасына келсек, оның D қосымшасы барлық ғылыми аспаптар мен аппаратураны, олардың оқулық мақсатқа немесе таза ғылыми зерттеуге, болмаса басқаға арналғанына қарамастан, салықсыз әкелудi көздейдi. Хаттама алайда, коммерциялық мақсатқа арналған аспаптар мен аппаратураны бұдан шығарып тастайды, өйткенi, ол олардың бекiтiлген ғылыми мекемелерге немесе оқу орнына бағытталу және осы мекемелердiң бақылауында пайдаланылуы шартын сақтайды. Хаттамада, сондай-ақ, салықсыз әкелу сонда ғана рұқсат етiледi, егер импортшы елде баламалы ғылыми құндылығы бар аспаптар мен аппаратура өндiрiлмейтiн болса деген шарт сақталады.
Хаттама бойынша кеден салығынан босату ғылыми аспаптар мен аппаратураға арналған қосалқы жабдықтарға және ондай аспаптар мен аппаратураны күтiмге алу, бақылау, ретке келтiру және жөндеуге қажеттi саймандарға таратылады. Келiсiмде айтылмаған бұл заттар ғылыми аспаптармен бiрге әкелiнуi тиiс. Оларды кейiн де әкелуге болады, бiрақ ондай жағдайда оларды салықсыз әкелiнген аспаптар үшiн арналған деп тану қажет. Импортшы елде балама құндылықтағы саймандар өндiрiлмеуi керек.
Соқырларға арналған заттар /Келiсiмнiң Е қосымшасы/
Соқырларға және дене мүшесi немесе ақыл-есi кемiс
адамдарға арналған заттар /Хаттаманың Е қосымшасы/
Келiсiм бойынша соқырларға арналып дөңес қарiптермен басылған материалдар салықсыз әкелiнедi. Соқырлардың дамуына қажеттi басқа материалдар, егер оларды Келiсiм шеңберiнде осы мақсатын үшiн бекiтiлген мекемелер мен ұйымдар әкелетiн болса, салықтан босатылады.
Соқырларды қамқорлығына алған Дүниежүзiлiк ұйымның ұсынысы бойынша сарапшылар Женевада Келiсiмге қатысатын келiсушi мемлекеттердi оның Е қосымшасын мүмкiндiгiнше соқырларға арналған басқа заттарға қолдануға шақырды.
Хаттама мұндай жеңiлдiк берудi Хаттамаға қатысушы - келiсушi мемлекеттер үшiн мiндеттi етедi.
Онда соқырлардың дамуына арналған барлық заттар, егер оларды бекiтiлген мекемелер мен ұйымдар әкелсе және айтылған ұйымның ұсынысы бойынша дайындалған ондай заттардың ұсыныс тiзiмi келтiрiлсе, онда салықсыз өткiзiлуi керек деп ескертiлген. Бұл тiзiмге "дыбысты кiтап", фонограф пен кассетi ойнатқыш, оқуға арналған электронды машиналар, Брайль қағазы, ақ таяқтар, бағдар беретiн электронды аспаптар, Брайль сағаты, оқу құралдары, ойындар, компьютерлiк терминалдар мен Брайль дисплейлерi, т.с.с. енгiзілген.
Соқырларға арналған материалдардың тiзiмiн осылай ұлғайтудан басқа өзiнiң Е қосымшасында тек соқырларға арналған заттарды қозғаған Келiсiмде айтылмаған, дене мүшесi немесе ақыл-есi кемiс басқа адамдарға арналған заттарды Хаттама кеден салығынан босатады.
Егер бекiтiлген мекемелерге немесе ұйымдарға арналған және импортшы елде баламасы жоқ болса, ондай заттар салықсыз тәртiптi пайдаланатыны жөнiнде Хаттамада арнайы қарастырылған.
Дене мүшесi немесе ақыл-есi кемiс адамдарға көмек көрсету жөнiндегi халықаралық ұйымдар Кеңесiнiң ЮНЕСКО үшiн жүргiзген зерттеуiнде жоғарыда айтылған заттардың iшiне ортопедтiң немесе неврологтың тұрақты көмегiн қажет ететiн адамдар, ақыл-есi кем немесе науқас, керең және созылмалы аурумен ауыратын адамдар үшiн арнайы арналған заттар да кiрсе деген ұсыныс жасалды және ондай заттар мыналар болуы мүмкiн:
/а/ Протездер және ортопедиялық құралдар мен олардың құрамдары;
/в/ Күнделiктi өмiрге қажет техникалық құралдар;
/с/ Мүгедек арбалары және жүруге қажеттi басқа құралдар;
/d/ Кереңдер үшiн және сөйлеу мүмкiндiгi бұзылған адам үшiн арнайы байланыс құралдары;
/е/ Мүгедектердi қатарға қосу үшiн, жалпы бiлiм беру мен арнайы мамандыққа даярлау iстерiн қоса, қажеттi арнайы жабдықтар;
/f/ Жоғарыда айтылғандардың бәрiн жасауға қажеттi шикiзат.
Спорт құрал-жабдықтары /Хаттаманың F қосымшасы/
Әкелiнетiн жерi мен әкелушi елде баламалы материалдардың өндiрiлмейтiндiгiне қатысты қосарланған шартты сақтай отырып, Хаттаманың бұл қосымшасы салықтан босатылатын материалдардың қатарына спорттық жабдықтарды қосады. Мұндай жабдықтар тек қана бекiтiлген әуесқой спорттық ассоциациялар мен топтарға арналуы қажет.
Мемлекеттер Хаттаманың қатысушысы бола қалған күнде бұл қосымшаны қабылдамауға құқықты екенiн еске саламыз.
Музыкалық аспаптар және басқа музыкалық жабдықтар
/Хаттаманың G қосымшасы/
Бұлар да спорттық жабдықтар әкелiнетiн шарттағы сияқты салықсыз әкелiне алады. Әкелушiлер бекiтiлген мекемелер немесе музыкалық оқу орындары болулары қажет.
Бұл қосымша да факультативтiк сипатқа ие.
Кiтап, басылым және құжаттарды өндiруге арналған
материалдар мен машиналар
/Хаттаманың Н қосымшасы/
Хаттаманың осы соңғы қосымшасында салықсыз әкелiнетiн заттарға кiтап басып шығаруға пайдаланылатын целлюлоза, қағаз макулатурасын өңдеу арқылы алынған қағаз, типографиялық бояу, желiм, т.с.с. материалдар, сондай-ақ қағаз өңдеуге арналған машиналар, баспа және түптеу машиналары қосылады. Сөйте тұра кiтап өндiрiсiне арналған материалдарға салықтар сөзсiз босату құқығы берiлсе, машиналар салықтан босату құқығын егер әкелушi елде осындай техникалық сападағы машиналар өндiрiлмейтiн болса ғана алады.
Бұл қосымша да өзiн онда көрсетiлген шарттарымен байланыстырғысы келмеген мемлекеттердiң назар аудармауына болатындығын ескертедi.
Көпшiлiк көрмелерге арналған материалдар
/Келiсiмнiң III бабы және Хаттаманың Ү бөлiмi/
Келiсiм бiлiмге, ғылымға және мәдениетке қатысты және бекiтiлген көпшiлiк көрмелерде көрсету үшiн, соңынан қайта әкетiлетiн материалдарды әкелгенде бар мүмкiн болатын жеңiлдiктердi беру жағын қарастырады. Бұл жеңiлдiктер кеден салығынан және кейбiр басқа алымдардан босатуды, сондай-ақ әкелуге қажеттi лицензия берудi көздейдi. Одан басқа әкелетiн кезде де, әкетiлетiн кезде де кедендiк байқау мұражайда немесе көрменiң сол ғимаратында мұражайдың өкiлi мен оның штатындағы мамандардың қатыстырылуымен өткiзiлсiн деген ұсыныс айтылады.
Сарапшылар бұл жеңiлдiктердi алу құқығы бар көрмелер Халықаралық мұражай кеңесiнiң қамқорлығымен өтетiнiн атай келiп, осы ұйым бекiткен көрмелерге III Бапқа сәйкес артықшылықтар берудi ұсынды. Мұражайлардың Халықаралық кеңесi, 1957 ж. мәжiлiстiң қолдауымен осы мақсат үшiн төмендегiдей жапсырманы бекiттi:
Мұражайлардың Халықаралық кеңесi пайдаланатын жапсырма
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды
әкелу туралы келiсiм - ЮНЕСКО
Қорғау куәлiгi Кеден пайдалануы үшiн
МХК
Сақ болыңыз: өнер Iшiндегiлерi ..... көрме
туындысы Орталығында тексерiлдi
Мұражайлар Халықаралық Орам /белгiсi мен нөмiрi/:
кеңесi ұйымдастырған
немесе бекiткен көрмелер Оралып, мөрлендi:
Датасы Кеден органының
штампы
Көрменiң аты...
Осы орамды Келiсiмге сәйкес /3/... апару үшiн тексерусiз өткiзудi өтiнемiн.
Жiберушi:
Қолы... Дата....
/1/ Айлақ немесе шыққан жерi
/2/ Айлақ немесе әкелiнетiн жерi
/3/ Көрме орталығының аты
/Жапсырманың мәтiнi екi тiлде - ағылшын және француз тiлдерiнде жазылған - Ауд. ескерт./
Келiсiмде көрсетiлген жеңiлдiктердi хаттама материалдармен жиhазға таратады - мысалы, кiтапхана материалдары. Ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы заттарды әкелгенде қажеттi шарттардағыдай шартпен уақытша әкелiнетiн кiтапхана жиhазы.
Жеке адамдар үшiн Келiсiм бойынша да, Хаттама бойынша да қандай бiр ерекше формальдықтар талап етiлмейдi. Мысалы, олар кiтаптар мен картиналарды бұрын қалай әкелсе, солай ете берулерiне болады, бiрақ бұрын қолданылған кеден салығын немесе қандай бiр басқа алымдарды бұдан былай төлеуге мiндеттi емес.
Алайда оқулық фильм немесе ғылыми құралдар сияқты материалдардың кейбiр басқа категориялары Келiсiм бойынша немесе Хаттама бойынша осы мақсат үшiн елдiң құзырлы өкiметтерi бекiткен мекемелер немесе ұйымдар әкелсе ғана артықшылықпен пайдаланады. Әрбiр келiсушi мемлекет бекiтудiң қандай әдiстерiн таңдап алғысы келетiнiн өзi бiледi, яғни мекеменi немесе ұйымды бекiткенде пайдаланатын шарттар, бекiту үшiн жаймайтын мерзiм және т.с.с. Келiсiмге сәйкес бекiтiлген мекемелер мен ұйымдардың мысалы: /а/ мектептер мен университеттер; /б/ радиохабары ұйымдары; /в/ ғылыми лабораториялар; /г/ көпшiлiк кiтапханалар; /д/ көпшiлiк галереялар мен мұражайлар; /е/ соқырларды қамқорлығына алған мекемелер мен ұйымдар.
Әрбiр Үкiмет бекiту мақсаты үшiн құзырлы органды тағайындайтын ұйымды өзi анықтайды, мысалы, бiлiм министрлiгi немесе қаржы министрлiгi. Бекiту алғысы келген мекемелер мен ұйымдар осындай жолмен тағайындалған органға немесе өз елiнiң ЮНЕСКО iстерi жөнiндегi Ұлттық комиссиясына баруы керек.
Келiсiмдi түсiну мен iс жүзiнде қолдануда көп қиыншылықтар туған жоқ, ендi жуырда қабылданған Хаттама да солай болады деп сенуге болады. Егер қандай бiр қиындық туа қалса, оны былай жоюға болады.
Егер Келiсiмде немесе оның Хаттамасында қамтылған қандай бiр материалды әкелуге ниет еткен жеке адамға немесе бекiтiлген ұйымға осы iспен айналысатын өкiмет органының нақты өкiлi /кеден қызметкерi, инвалюта басқармасы, т.с.с./ көзделген жеңiлдiктердi беруден бас тартқан жағдайда, импортер болғысы келген адам бұл оқиғаны өз елiнiң құзырлы өкiметiне жеткiзiп, шешiмдi қайта қарауын өтiнуi керек. Егер ол қанағаттанарлық нәтижеге жете алмаса, онда материалдарды экспорттаушыны пайда болған қиындықтармен таныстыруы қажет. Сонда экспортер бұл туралы өз елiнiң құзырлы өкiметтерiне хабарлай алады, ал олар егер дұрыс деп тапса, импортшы елдiң өкiметтерi алдында осы мәселенi көтере алады.
Өзара келiсу арқылы мемлекеттер импортталушы материалдардың ағарту, ғылыми немесе мәдени сипатына қатысты ЭНЕСКО-ның бас директорының кеңесшi шешiмiн сұрай алады.
ЮНЕСКО-ның секретариаты келiсушi мемлекеттер арасында ақпарат алмасу арнасы қызметiн атқара алады. Келiсiм де, Хаттама да әр келiсушi мемлекет ЮНЕСКО-ға оларды орындау шаралары туралы баяндама тапсыруды қарастырады; бұл баяндамалар барлық мүше мемлекеттерге жiберiледi. Келiсiмнiң қолданылуын талқылаған Женевада өткен мәжiлiстер ЮНЕСКО-ның секретариаты ресми емес кеңес беру арқылы мемлекеттерге олардың Келiсiмнiң қатысушы болуына жасалып отырған кедергiлердi жоюына көмектесе алатындығын атап көрсеттi.
Аудиовизуальдық материалдар туралы Келiсiммен байланыс
Келiсiм мен Хаттаманың ЮНЕСКО бұрынырақ дайындаған Келiсiмнен: 1948 жылы Бас конференция қабылдаған Ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы аудиовизуальдық материалдардың әлемдегi айналымына көмектесу туралы Келiсiмнен /"Бейрут келiсiмi"/ бiрқатар айырмасы бар.
Осы брошюраны құраған құжаттар аудиовиузальдық материалдарға қатысты ғана қолданылмай, материалдардың көптеген басқа түрлерiн де қамтитын болса, Бейрут келiсiмi тек ғана аудиовизуальдық материалдарға арналған және олардан екi жағдайда айырмасы бар.
1. Ол - әкелуге салынатын кеден салығы мен басқа да арнайы салықтар мен алымдардан босатуға қосымша - саны жағынан шектеу мен әкелуге лицензия алу қажеттiлiгiнен босатады.
2. Ол бұл жеңiлдiктердi әкелiнетiн материалдардың бекiтiлген мекемелер немесе ұйымдарға арналуы негiзiнде емес, материалдардың бекiтiлген ағарту, ғылыми немесе мәдени сипатының негiзiнде бередi.
Флоренция және Бейрут келiсiмдерi жеке құқықтық субъектiлер болып табылады. Әрқайсысы өздерiнiң жеке жосықтарын қарастырады және үкiметтер олардың бiрiне немесе екеуiне де қосыла алады.
1967 ж. Женевада екi келiсiмнiң де қолданылуын талқылаған мәжiлiс олар бiрiн бiрi толықтырады деп тапты және көптеген мемлекеттер олардың екеуiне де қосылуы мүмкiн деп санайды деген сенiм бiлдiрдi.
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдар көбiне уақытша пайдалануға әкелiнедi де, соңынан шыққан елiне қайта әкетiледi. Осы уақытша әкелу ерекше жосықтарды талап еттi. Осыған сәйкес, үкiметаралық ұйым кеден ынтымақтастығы Кеңесi ЮНЕСКО-мен ақылдасып, бес кеден конвенциясын дайындады, олар ЮНЕСКО тарапынан жасалған келiсiмдi толықтырып, уақытша әкелудiң ережелерiн қамтамасыз еттi.
Келiсiмнiң қолданылуын қарастырған 1967 ж. Женева мәжiлiсi Келiсiмге қосылмаған мемлекеттер уақытша әкелу туралы конвенцияның қатысушылары болу мүмкiндiктерiн қарастыруды ұсынды. Бұл бес конвенция мыналар:
1. Көрсету үшiн немесе көрмелерде, жәрмеңкелерде, мәжiлiстерде, тағы сол сияқты шараларда пайдалануға арналған тауарларды әкелуге жеңiлдiктер туралы кеден конвенциясы /1961 ж./
Бұл конвенция бiлiмнiң, өнердiң, қол өнерiнiң, спорттың кез келген саласына қатысты немесе ғылыми, ағарту немесе мәдени қызметке қатысты көрмелер немесе мәжiлiстердi қамтиды. Ол көрсетуге немесе қандай бiр шарада пайдалануға арналған заттарды әкелу алымынсыз немесе салығынсыз уақытша әкелудi көздейдi. Ол сондай-ақ жоғарыда айтылған жағдайларда көрмеге қойылған шетел тауарларына қатысты жарнамалық материалдардың тегiн әкелiнетiн шектеулi мөлшерiнен әкелу алымы мен салықтар алынбауын және импортқа қойылған шектеу мен экономикалық сипаттағы шектеулерiнiң алынып тасталуын қарастырады. Қамтитын материалдарына баспа материалдары, каталогтар, сауда туралы хабарландырулар, жарнамалық плакаттар, күнтiзбелер мен фотосуреттер жатады. Кедендiк тексерiс, тәртiп ретiнде, шара өткiзiлiп жатқан жерде өтуi тиiс.
2. Мамандандырылған жабдықтарды уақытша әкелу туралы кеден конвенциясы /1961 ж./ Бұл конвенция, басқаларымен қатар, әкелетiн елде уақытша қызмет ететiн журналистерге, радио мен теледидар ұйымдарына, кинорежиссерлерге, ғалымдарға, театр ұжымдарына және оркестрлерге жататын жарақтарға қолданылады. Онда бұл сияқты керек-жарақтар әкелу алымынан және салықтардан, сонымен бiрге шектеулерден босатылады.
3. Тауарларды уақытша өткiзуге арналған кiтапша туралы кеден конвенциясы /1961 ж/. Уақытша әкелудi қамтамасыз ету үшiн импортердi әкелу мерзiмiне депозит қалдыру талабын орындау қажеттiгiнен босататын, сондай-ақ кедендiк декларация болып табылатын кiтапша /саrnеt/ енгiзiлдi. Кiтапша қайсы бiр бекiтiлген ассоциация берген кепiлдiк болып табылады. Ол бiр елге немесе бiрнеше елге уақытша әкелуге және уақытша әкетуге, сондай-ақ транзит мақсатында пайдалануға жарайды.
4. Ғылыми құрал-жабдықтарды уақытша әкелу туралы кеден конвенциясы /1968 ж./ ғылыми зерттеулер немесе оқулар үшiн әкелiнiп, соңынан қайта әкетiлетiн ғылыми аспаптар мен аппаратураға, сондай-ақ қосалқы бөлшектерге, қажеттi қосымша жабдықтар мен саймандарға белгiлi бiр жағдайларда әкелу алымынсыз, салықсыз және шектеусiз уақытша рұқсат беріледi.
5. Педагогикалық материалдарды уақытша әкелу туралы кеден конвенциясы /1970 ж./ Бұл конвенция оқу немесе мамандық беру мақсатында қолданылатын слайдтар мен диафильмдердi көрсету аппараттарын, iшкi жүйеге /тұйықталған/ қажеттi телевизиялық жабдықтарды, аудиовизуальдық материалдарды, жылжымалы кiтапханаларды, лингафон кабинеттерiн, дене мүшесi немесе ақыл-есi кемiс адамдарға арналған материалды, мамандыққа немесе қол өнерiне үйрету үшiн қажеттi станоктарды, т.с.с. қамтиды. Белгiлi бiр жағдайларда Конвенция бұл материалдарға, сондай-ақ қосалқы бөлшектер мен саймандарға, егер олар соңынан қайта әкетiлетiн болса, әкелу алымынсыз және салықсыз, шектеусiз және тыйым салмай уақытша әкелуге жеңiлдiктер бередi.
Бұл конвенциялар туралы толығырақ ақпаратты кеден ынтымақтастығы Кеңесiнен... мына адрес бойынша алуға болады: 40, рю Вашингтон, Брюссель 5 /Бельгия/.
ЮНЕСКО-ның Келiсiмдерi туралы қосымша мәлiмет алғысы келген жеке адамдар, мекемелер мен ұйымдар өз елiнiң құзырлы өкiметтерiне, мысалы, Оқу министрлiгiне немесе Қаржы министрлiгiне баруы керек. Сондай-ақ мына адреске сұрау салуға болады: Коммуникация саласындағы саясат пен ақпаратты еркiн тарату бөлiмi, ЮНЕСКО 7 Плас де Фонтенуа, 75700 Париж /Франция/. - Division of Free Flow of Fоntеnоу, 75700 Paris /Frаnsе/.
Бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды
әкелу туралы келiсiмге Хаттама
/ЮНЕСКО-ның Бас конференциясы Найробиде 1976 жылы қабылдаған/
Келiсушi Мемлекеттер - бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды әкелу туралы Келiсiмге қатысушылар, бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының 1950 жылы Флоренцияда өткен оның бесiншi сессиясында Бас конференциясы мақұлдаған.
Келiсiм, бұдан әрi "Келiсiм" деп аталатын, негiзделетiн принциптердi қайта қуаттап.
Бұл Келiсiм кеден кедергiлерiн азайтудың және идея мен бiлiм алмасуға бөгет болатын экономикалық сипаттағы басқа да шектеулердi босаңсытудың тиiмдi құралы болғанын ескере келiп,
Осы Келiсiмнiң басты мақсаты болып табылатын техникалық прогресс Келiсiм қабылданған ширек ғасыр iшiнде ақпарат алмасу жолдары мен құралдарын өзгерткенiн ескере келiп,
Халықаралық сауда саласында осы мерзiм iшiнде болған өзгерiстер жалпы алмасу еркiндiгiнiң ұлғайтындығынан көрiнiп отырғанын ескере келiп,
Халықаралық қауымдастықтың, әсiресе көптеген мемлекеттердiң тәуелсiздiк алуы нәтижесiнде, дамуының арқасында Келiсiм қабылданған кезден берi әлемдегi жағдай түбегейлi өзгергенiн ескере келiп,
Дамушы елдердiң мұқтаждықтары мен ой-армандарын ескеру, оларға бiлiм, ғылым, техника және мәдениет салаларында анағұрлым жеңiл, неғұрлым арзан жол ашу қажеттiгiн ескере келiп.
ЮНЕСКО-ның Бас конференциясы 1970 жылы мақұлдаған Мәдениет байлықтарын заңсыз әкелу, шығару және оған иелiк құқығын басқаға беру сияқтыларға тыйым салуға және алдын алуға бағытталған шаралар туралы Конвенцияның шарттарын және бас конференция 1972 жылы мақұлдаған дүниежүзiлiк мәдени және табиғи мұраны қорғау туралы Конвенцияның шарттарын еске сала.
Бұдан басқа Кедендiк серiктестiк Кеңесiнiң көмегiмен және бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымымен бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты материалдарды уақытша әкелу жөнiнде Кеңесiп жасалған кеден конвенциясын еске сала,
Келiсушiлiктiң қажеттiгiн және мұндай келiсушiлiктер экономикалық және әлеуметтiк прогресстiң өмiрлiк маңызды негiзiн құрайтын бiлiм, ғылым және мәдениеттi дамытуға одан әрi тиiмдi көмектесетiнiне көз жеткiзiп,
ЮНЕСКО-ның Бас конференциясының он сегiзiншi сессиясында қабылданған 4.112 резолюцияны еске сала,
Төмендегiлерге келiстiк:
1. Келiсушi Мемлекеттер А, В, D және Е қосымшаларында көрсетiлген, егер төменде аталатын қосымшалар төменде көрсетiлген 16 /а/ пунктiне сәйкес мәлiмдеу тақырыбы болмаса, және осы хаттамаға қосылған С, I, F, G және Н қосымшаларында көрсетiлген заттарға, оларды әкелгенде не әкелуге байланысты кеден салығы мен басқа да алымдардан босату туралы осы Келiсiмнiң I бап, I пунктiнде белгiленген материалдарға, егер ондай материалдар осы қосымшаларда айтылған талаптарға сай болса, және басқа Келiсушi Мемлекеттiң мүлкi болатын болса салықтан босатуға мiндеттенедi.
2. Осы хаттаманың i пунктiнiң қағидалары кез келген Келiсушi Мемлекеттiң сырттан әкелiнетiн мына материалдарға салық салуына кедергi болмайды:
/а/ әкелген кезде немесе кейiн отандық ұқсас бұйымнан тура немесе жанама түрде алынатын алымнан немесе салықтан аспайтын мөлшердегi iшкi салықтар немесе кез келген iшкi алымның кез келген түрi.
/в/ кеден салығынан басқа үкiмет немесе әкiмшiлiк өкiметтер материалды әкелген кезде немесе әкелуге байланысты салатын, мөлшерi жағынан көрсетiлген қызмет құнынан аспайтын және отандық бұйымдарды не жанама қорғауға жатпайтын, не пайда алу мақсатында импортқа салынатын салық болып табылмайтын салықтар мен алымдар.
3. Осы Хаттаманың 2/а/ пунктiнiң шарттарына қарамастан Келiсушi Мемлекеттер төменде көрсетiлген материалдарға оларды әкелген кезде немесе кейiн салынатын ешқандай iшкi салық немесе кез келген түрдегi iшкi алымдар салмауға мiндеттенедi:
/а/ осы хаттаманың 5 пунктiнде көрсетiлген, кiтапханаларға арналған кiтаптар мен басылымдар;
/в/ өз елiнде шыққан ресми, парламенттiк және әкiмшiлiк құжаттар;
/с/ Бiрiккен Ұлттар Ұйымының немесе оның кез келген мамандандырылған мекемесiнiң кiтаптары мен басылымдары;
/d/ бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi бiрiккен Ұлттар ұйымы алған және ол өзi немесе өз бақылауымен ақысыз тарататын кiтаптар мен басылымдар;
/е/ әкелiнетiн елден тыс жерлердегi туризмдi дамытуға арналған, ақысыз жiберiлетiн және таратылатын басылымдар;
/f/ соқырларға және дене мүшесi мен ақыл-ойы кемiс адамдарға арналған заттар;
/I/ дөңес қарiппен соқырларға арналып басылған кiтаптар, басылымдар және құжаттар;
/II/ соқырлар мен дене мүшесi, ақыл-ойы кемiс адамдардың бiлiм, ғылыми және мәдени дамуына әдейi арналған, әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi бекiткен, соқырлар мен дене мүшесi және ақыл-ойы кемiс адамдардың бiлiмiн көтеру және көмек көрсету мәселелерiмен айналысым жүрген мекемелер мен ұйымдар тiкелей әкелетiн басқа да заттар.
4. Келiсушi Мемлекеттер осы Хаттамаға қосымшаларда көрсетiлген заттар мен материалдарға егер олар басқа Келiсушi Мемлекеттерге экспортқа шығаруға арналған болса ешқандай кеден салықтарын, экспорт салықтарын немесе елден шығарылатын тауарларға салынатын салықтарды немесе осындай заттар мен материалдардан алынатын кез келген басқа iшкi салық түрлерiн қолданбауға мiндеттенедi.
5. Келiсушi Мемлекеттер Келiсiмнiң II Бабы, I пунктiнде қарастырылған қажеттi лицензия және/немесе шетел валютасын берудi мына әкелiнетiн материалдарға қолдануға мiндеттенедi:
/а/ кiтапханаларға арналған, қоғам мүддесiне қызмет ететiн кiтаптар мен басылымдар;
/I/ ұлттық кiтапханалар және iрi ғылыми-зерттеу кiтапханалары;
/II/ жалпы және мамандандырылған, университеттердiң, колледждердiң, институттардың және университеттен тыс жерлерде орналасқан университет кiтапханаларын қоса ғылыми кiтапханалар;
/III/ көпшiлiк кiтапханалар;
/IV/ мектеп кiтапханалары;
/V/ үкiмет кiтапханасы, өкiмет органдарының кiтапханасы, өндiрiстiк кiтапханалар және кәсiптiк ұйымдар кiтапханалары сияқты мүдделерi айқын белгiленген, қандай бiр қауымдастық құрайтын оқушылар тобына қызмет ететiн арнайы кiтапханалар;
/VI/ соқырларға арналған кiтапханалар, аурухана кiтапханалары және түрме кiтапханалары сияқты еркiн жүре алмайтын оқушылар мен дене мүшесi мен ақыл-ой қабiлетi кемiс адамдарға арналған кiтапханалар;
/VII/ фонотекасын қоса музыкалық кiтапханалар;
/в/ жоғары оқу орындарына арналған және осындай орындар әкелетiн оқулық ретiнде қабылданған немесе ұсынылған кiтаптар;
/с/ жергiлiктi негiзгi тiлдегi немесе әкелiнетiн елдегi тiлден басқа шет тiлдердегi кiтаптар;
/d/ заттардың осы түрiн салықсыз әкелу мақсатында әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi бекiткен ұйымдар әкелетiн оқу-ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы фильмдер, слайдтар, видеотаспалар және дыбыс жазбалары.
6. Келiсушi Мемлекеттер әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi бекiткен және соңынан шыққан елiне қайтаруға жататын, тек қана оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы заттардың көпшiлiк көрмесiне әкелiнетiн материалдар мен жабдықтарға Келiсiмнiң III бабында қарастырылған жеңiлдiктердi беруге мiндеттенедi.
7. Әкелген елдiң өкiметтерiне көрменi жапқаннан кейiн айтылған материалдар мен жабдықтарды әкелiнген елiне қайтару үшiн қажет болатын шараларды қолдауына жоғарыдағы пункттегi ешнәрсе бөгет бола алмайды.
8. Келiсушi Мемлекеттер мiндеттеме алады:
/а/ осы хаттамада қамтылған заттарды әкелуге Келiсiмнiң IV бабының қағидаларын таратады;
/в/ дамушы елдерде өндiрiлетiн, бiлiм, ғылым және мәдениетке қатысты заттар мен материалдардың еркiн әкелiнiп, таралуын қатысты шаралар арқылы қолдайды.
9. Келiсушi Мемлекеттердiң өздерiнiң заңдарына сәйкес Ұлттық қауiпсiздiкке, қоғамдық тәртiпке немесе қоғамдық моральға тiкелей байланысты себептермен заттарды әкелуге тыйым салу немесе шектеу немесе әкелiнгеннен кейiн таратуға қатысты шаралар қолдану құқығына осы хаттамадағы ешнәрсе тиiспейдi.
10. Осы хаттаманың басқа шарттарына қарамастан Бiрiккен Ұлттар Ұйымының бас Ассамблеясы iс жүзiнде сондай ел деп анықтаған, осы хаттаманың қатысушысы болып табылатын дамушы ел осы дамушы елдiң жаңа пайда болған өнеркәсiбiне айтарлықтай зиян тигiзсе немесе тигiзу қаупiн төндiрсе, осы хаттама бойынша кез келген зат немесе материалды әкелуге қатысты мiндеттемелерiн тоқтата тұруына немесе шектеу тұруына болады. Мұндай ел өз шараларын құқық шектеу жолдарымен жүзеге асырмайды. Ол ел бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас директорына шара қолданудан бұрын iс жүзiнде мүмкiн болғанынша ертерек хабарлайды және бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас директоры бұл туралы хаттаманың қатысушыларына хабарлайды.
11. Осы Хаттама кез келген Келiсушi Мемлекеттiң заңдары мен реттелушi актiлерiн немесе оның авторлық құқық, сауда маркасы немесе патентiне қатысты кез келген халықаралық келiсiмдерiн, конвенцияларын, немесе мәлiмдемелерiн өзгертпейдi және қозғамайды.
12. Талас-тартыстарды реттеу мақсатында олар қол қоюы мүмкiн бұдан бұрынғы кез келген конвенцияның қағидаларын ескере отырып, Келiсушi Мемлекеттер осы хаттаманың түсiнiгi немесе қолдануы жөнiндегi кез келген таластарды реттеу үшiн келiссөздердi немесе мәмлеге келу жосығын пайдаланады.
13. Әкелiнетiн материалдардың ағартушылық, ғылыми немесе мәдени сипатына қатысты Келiсушi Мемлекеттер арасында талас туа қалған жағдайда мүдделi жақтар өзара келiсiп, кеңесшi тұжырым алу үшiн бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi бiрiккен Ұлттар Ұйымы Бас директорына жүгiне алады.
14. /а/ Осы хаттаманың ағылшын және француз тiлдерiндегi мәтiндерi тең дәрежеде бiрдей, бүгiнгi күнмен белгiленген және барлық мемлекеттердiң - Келiсiмге қатысушылардың, сондай-ақ кедендiк және экономикалық одақтардың егер оларға кiретiн барлық мемлекеттердiң-мүшелердiң барлығы хаттаманың қатысушысы болып табылса, қол қоюларына ашық.
Осы хаттамада, сондай-ақ 13 пунктте айтылатын хаттамада қолданылатын "мемлекет" және "ел" терминдерi, егер контексте қажет болса, кедендiк және экономикалық одақтарға да және осы хаттаманың таралу ауқымы жөнiндегi олардың құзырына жататын мәселелерге, оларға енетiн мемлекеттер-мүшелердiң бiртұтас алғандағы аумағына қатысты, ал осы мемлекеттердiң жеке аумақтарына қатысты емес.
Бұдан осы хаттамада Келiсушi жақ болып ондай кеден және экономикалық одақтар Келiсiмнiң қағидаларын хаттамаға қатысты алдыңғы пунктте қарастырылғанында негiзде пайдалана алады деген түсiнiк туады.
/в/ Осы хаттама оған қол қойған мемлекеттердiң өз конституциялық iс жосықтарына сәйкес бекiтуiне немесе қабылдауына жатады.
/с/ Бекiту немесе қабылдау туралы актiлер Бiрiккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысына сақтауға тапсырылады.
15. /а/ Осы хаттамаға қол қоймаған, 14/а/ пунктiнде айтылған мемлекеттер осы хаттамаға қосыла алады.
/в/ Қосылу Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына ресми актiнi сақтауға беру жолымен жүзеге асырылады.
16. /а/ Осы хаттаманың 14/а/ пунктiнде айтылған мемлекеттер қол қою, бекiту, қабылдау немесе қосылу кезiнде II Бөлiмде, IV Бөлiмде, С.1 Қосымшасында F Қосымшасында, G қосымшасында және Н Қосымшасында немесе осы Бөлiмдердiң бiрiнде немесе осы Қосымшалардың бiрiнде қарастырылған мiндеттемелермен байланып қалған есептемейтiндiктерi туралы мәлiмдеулерiне болады. Олар сондай-ақ осы Қосымшаны қабылдаған Келiсушi Мемлекеттерге ғана қатысты мiндеттемелерге байланып қалатындықтары туралы мәлiмдеулерiне болады.
/в/ Мұндай мәлiмдеме жасаған кез келген Келiсушi Мемлекеттер оны толықтай немесе бiр бөлiгiн кез келген уақытта Бiрiккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысына мәлiмдеме жолдау арқылы бұл шешiм қашан күшiне енетiн күнiн көрсетiп қайтып алуына болады.
/с/ Осы пункттiң /а/ подпунктiне сәйкес С.I қосымшасында көзделген мiндеттемелердi мойнымызға алмаймыз деген мемлекеттер мiндеттi түрде С.2 Қосымшасындағы мiндеттемелердi өзiне жүктейдi. С.I Қосымшасындағы тек қана Келiсушi Мемлекеттерге қатысты мiндеттемелермен байланыстымыз деп мәлiмдегенде және осы Қосымшаны өздерi қабылдағандар С.I Қосымшасын қабылдамаған Келiсушi Мемлекеттерге қатысты мiндеттi түрде С.2 Қосымшасымен байланысты болады.
17. /а/ Осы хаттама Бiрiккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысы бекiту, қабылдау немесе қосылу туралы бесiншi актiнi сақтауға қабылдаған күннен кейiн алты ай өткесiн күшiне енедi.
/в/ Ол әрбiр басқа мемлекет үшiн ол бекiту, қабылдау немесе қосылу туралы өз актiсiн тапсырған күннен алты ай өткесiн күшiне енедi.
/с/ Осы пункттiң /а/ және /в/ подпункттерiнде көрсетiлген мерзiм өткеннен кейiн бiр ай iшiнде Келiсушi Мемлекеттер - осы хаттамаға қатысушылар бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымына хаттаманы толық орындау үшiн қабылдаған шаралары туралы баяндайды.
/d/ Бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар ұйымы бұл баяндамаларды осы хаттамаға қатысушы барлық мемлекеттерге жiбередi.
18. Келiсiмге қосылған және оның ажырамас бөлiгi болып табылатын хаттама, Келiсiмнiң ХVII Бабында қарастырылғанындай, осы хаттаманың ажырамас бөлiгi деп жарияланды және осы хаттама жүктейтiн мiндеттемелер мен осы хаттама қамтитын бұйымдарға қатысты қолданылады.
19. /а/ Осы хаттама күшiне енгеннен кейiн екi жыл өткесiн кез келген Келiсушi Мемлекет бiрiккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысына жазбаша мәлiмдеме тапсыру жолымен осы хаттаманың күшiн жоя алады.
/в/ Күшiн жою бұл туралы актiнi алғаннан кейiн бiр жылдасын күшiне енедi.
/с/ Келiсiмнiң күшiн жою оның XIV Бабына сәйкес осы хаттаманың да автоматты түрде күшiн жойғаны болып табылады.
20. Бiрiккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысы 14 /а/ пунктiнде айтылған мемлекеттердi, сондай-ақ бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi Бiрiккен Ұлттар Ұйымын 14 және 15 пункттерде айтылған бекiту, қабылдау немесе қосылу туралы актiнi алғандығын; 16 пунктке сәйкес жасалған және қайтарып алынған мәлiмдемелер туралы; 17/а/ және /в/ пункттерiне сәйкес осы хаттаманың күшiне енген күнi туралы; және 19 пунктте қарастырылған күшiн жою туралы хабарландырады.
21. /а/ Осы хаттама бiлiм, ғылым және мәдениет жөнiндегi бiрiккен Ұлттар ұйымының Бас конференциясында қайта қаралуы мүмкiн. Бiрақ мұндай кез келген қайта қарау тек қайта қаралған хаттамаға қатысушы болған мемлекеттер үшiн ғана мiндеттi күшке ие болады.
/в/ Егер Бас конференция осы хаттаманы тұтас немесе iшiнара қайта қараған жаңа хаттаманы қуаттаса және егер жаңа хаттамада басқаша белгiленбесе, осы хаттама қол қою, бекiту қабылдау немесе қосылу үшiн жаңа қайта қаралған хаттаманың күшiне енген күнiнен бастап ашық.
22. Осы хаттама Келiсiмдi ауыстырмайды және жаңартпайды.
23. F, D, С.I, С.2, D, Е, F, G және Н қосымшалары осы хаттаманың ажырамас бөлiгi болып табылады.
24. Бiрiккен Ұлттар Ұйымы жарғысының 102 Бабына сәйкес осы хаттаманы күшiне енген күнi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы тiркейдi.
ОСЫНЫ РАСТАУ ретiнде төменде қол қоюшы, қажеттi мөлшерде өкiлеттi бiздер, өз үкiметтерiмiздiң атынан осы хаттамаға қол қойдық.
А қосымшасы
Кiтаптар, басылымдар және құжаттар
/I/ Басылған кiтаптар, қай тiлде басылғанына және безендiруге берiлген орынның көлемiне қарамастан, мыналарды қоса:
/а/ бай безендiрiлген басылымдар;
/в/ әкелiнетiн елде тұратын автордың қолжазбасынан шетелде басылған кiтаптар;
/с/ сурет салуға және бояуға арналған балалар альбомы;
/d/ мектептердiң басылған мәтiндерi және оқушылар толтыратын бос орындары бар жаттығулар жинағы /жұмыс дәптерi/;
/е/ мәтiнi баспа әрпiмен терген кроссвордтар жинағы;
/f/ жеке немесе беттерi брошюроланған баспа беттерi мен қосымша суреттер және кiтап өндiру үшiн пайдаланылатын репродукциялық оттискiлер немесе репродукциялық пленкалар.
/II/ коммерциялық сипаттағы емес басылған құжаттар мен баяндамалар.
/III/ Осы Қосымшаның /I/ және /II/ пункттерiнде аталған, сондай-ақ Келiсiмнiң А Қосымшасындағы /I/ ден /VI/ дейiнгi пункттерде аталған заттардың микроформалары.
/IV/ Оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы фильмдердiң, дыбыс жазбаларының және басқа аудиовизуальдық материалдардың каталогi.
/v/ Геология, зоология, ботаника, минералогия, палеонтология, археология, этнология, метеорология, климатология және геофизика сияқты ғылыми салаларда қажеттi карталар мен сызбалар, сондай-ақ метеорологиялық және географиялық диаграммалар.
/VI/ Архитектуралық, өндiрiстiк немесе инженерлiк жоспарлар мен сызбалар және олардың көшiрмесi.
/VII/ Ақысыз таратуға арналған библиографиялық ақпарат материалдары.
В қосымшасы
Өнер туындылары және оқу-ағарту, ғылыми немесе
мәдени сипаттағы коллекциялық заттар
/I/ Қандай материалға салынғанына қарамастан толық қолдан салынған картинкалар мен суреттер және олардың қолдан салынған көшiрмелерi, бiрақ бұған өндiрiстiк тәсiлмен орындалған осындай бұйымдар кiрмейдi.
/II/ Өнердiң бiрегей туындылары болып табылатын керамика мен ағашқа ойылған мозаика.
/III/ Әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi салықсыз әкелуге бекiткен, бiрақ олар сату үшiн әкелiнбесе, галереялар, мұражайлар және басқа мекемелер үшiн арналған коллекциялық заттар және өнер бұйымдары.
С.I қосымшасы
Аудиовизуальдық материалдар
/I/ Фильмдер, диапозитивтер, микроформалар мен слайдтар.
/II/ Дыбыс жазбалары.
/III/ Оқу-ағарту, ғылыми және мәдени сипаттағы, ойыншық модельдердi қоспағанда, модельдер, макеттер және қабырғаға iлетiн таблицалар.
/IV/ басқа аудиовизуальдық материалдар;
/а/ видеотаспалар, кинескоптар, видеодискалар, видеограммалар және бейне мен дыбыс жазудың басқа формалары;
/в/ микрокарталар, микроафишалар, сондай-ақ ақпарат пен құжаттың компьютерленген қызметiнде пайдаланылатын ақпарат сақтаудың магниттi және басқа құралдары;
/с/ видеокассеталар мен аудиокассеталарды қоса қатысты баспа материалдарының жиынтығы түрiнде болып келуi мүмкiн бағдарлық оқытуға арналған материалдар;
/d/ тура сәуле түсiру арқылы немесе оптикалық аспап арқылы қарауға арналған диапозитивтер;
/е/ Лазерлiк сәуле түсiру арқылы көрiнетiн голограммалар;
/f/ молекулярлық құрылым немесе математикалық формула сияқты абстрактiлi идеялардың көлемдi үлгiлерi мен макеттерi;
/g/ ақпараттық құралдардың әртүрлi жиынтығы;
/h/ туризмге қолқабыс материалдары, әкелiнетiн елден тыс жерлерге халықтан шығуын ынталандыруға арналған, жеке фирмалар шығарған материалдар.
1. Көпшiлiкке коммерциялық көрсетуге немесе сатуға арналған сәуле түсiрiлген және сәулесi бекiтiлген кинофильмдердiң тек негативi ғана рұқсат етiлген делiнген ұғым осы хаттаманың С.2 Қосымшасының қағидаларына сәйкес салықсыз әкелiнетiн фильмдерге /кинохрониканы қоса/ жатпайды.
Осы С.1 Қосымшасында қарастырылмаған салықтан босату мыналарға таратылмайды:
/а/ қолда бар пайдаланылмаған микрофильмдер және пайдаланылмаған аудиовизуальдық жазылымдардың құралдары және олардың арнайы қаптары - кассеталар, патрондар, бобиналар;
/в/ жеке коммерциялық мекемелер жарнама мақсатында немесе олар үшiн шығарылған, /IV/, /h/ пункттерiнде көрсетiлгендерден басқа аудиовизуальдық жазылымдар;
/с/ жарнама уақытының 25% көбiн алатын аудиовизуальдық жазылымдар, туризмдi қолдауға арналған материалдарға келсек, проценттiк өлшем тек қана жеке коммерциялық жарнамаға қолданылады.
С.2 ҚОСЫМШАСЫ
Оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы
аудиовизуальдық материалдар
Оқу-ағарту, ғылыми немесе мәдени сипаттағы аудиовизуальдық материалдар, егер оларды ұйымдар /әкелетiн елдiң ұйғарымы бойынша радио және теледидар хабарларын тарату ұйымдарын қоса/ немесе басқа бiр қоғамдық немесе жеке мекеме немесе бiрлестiк әкелсе және егер әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi материалдардың бұл түрiн салықсыз әкелу мақсатында бекiткен болса немесе оларды Бiрiккен Ұлттар Ұйымы немесе оның кез келген мамандандырылған мекемесi өндiрсе:
/I/ фильмдер, диафильмдер, микрофильмдер және слайдтар;
/II/ бүгiнгi күн оқиғаларын бейнелейтiн кинохроника /дыбысталған немесе дыбысталмаған/ егер ол әкелу кезiнде қажеттi болса және сәулеленген және сәулесi бекiтiлген негатив формасында немесе басып шығарылған позитив формасында болса, салықсыз әкелу әр сюжеттiң екi көшiрмесiмен шектеледi;
/III/ кинохроникамен бiрге пайдаланылатын архив киноматериалы /дыбысталған немесе дыбысталмаған/;
/IV/ әсiресе балалар мен жастарға арналған көңiл көтеру фильмдерi;
/V/ дыбыс жазбалары;
/VI/ видеотаспалар, кинескоптар, видеодискалар, видеограммалар және бейне мен дыбыс жазудың басқа да формалары;
/VII/ микрокарталар, микроафишалар, сондай-ақ ақпаратпен құжаттарды компьютерлеген қызметтен қолданатын басқа да ақпарат сақтау құралдары;
/VIII/ видеокассеталар мен аудиокассеталарды қоса есептегенде баспа материалдарына қатысты жиынтықтар түрiндегi бағдарламаны оқытуға керек материалдар;
/IХ/ тура көруге немесе оптикалық аспап арқылы көруге арналғандарын қоса диапозитивтер;
/Х/ лазерлiк сәулемен көру үшiн голограммалар;
/ХI/ молекулярлық құрылым немесе математикалық формулалар сияқты абстрактi идеялардың макетi немесе көлемдi үлгiсi;
/ХII/ әртүрлi ақпарат құралдарының жиынтығы.
D қосымшасы
Ғылыми аспаптар немесе аппаратура
/I/ Ғылыми аспаптар мен аппаратура, мына жағдайда:
/а/ қоғамдық немесе жеке ғылыми немесе оқу-ағарту мекемелерiне арналса және әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi салықсыз әкелу мақсатында бекiткен заттардың осы түрлерi, егер олар осы мекемелердiң бақылауында және жауапкершiлiгiнде коммерциялық мақсатқа пайдаланылмаса;
/в/ егер ғылыми құндылығы барабар аспаптар мен аппаратуралар әкелiнетiн елде әзiрге шығарылмаса.
/II/ Ғылыми аспаптарға немесе аппаратураларға арнайы таңдалып алынған запас бөлшектер, детальдар немесе қосалқы жарақтар, егер олар сол аспаптармен, аппаратурамен бiрге әкелiнсе, немесе олар кейiннен әкелiнсе, онда оларды бұдан бұрын салықсыз әкелiнген немесе салықсыз әкелуге құқығы бар аспаптар мен аппаратураларға арналған деп есептеуге болады.
/III/ Ғылыми аспаптарды тексеруге, күтiмге алуға, үйлестiруге арналған саймандар, егер бұл саймандар сондай аспаптармен және аппаратулармен бiрге әкелiнсе немесе соңынан әкелiнсе, онда оларды бұдан бұрын салықсыз әкелiнген немесе салықсыз әкелуге құқығы бар аспаптар мен аппаратураларға арналған деп есептеуге болады және одан әрi егер ғылыми құндылығы барабар саймандар осы кезде әкелiнетiн елде шығарылмаса.
Е қосымшасы
Соқырларға және дене мүшесi немесе
ақыл-ойы кемiс адамдарға арналған заттар
/I/ Соқырларға бiлiм беру немесе көмек көрсету мәселелерiмен айналысатын мекемелер мен ұйымдар әкелетiн соқырлардың арнайы бiлiмiн, ғылыми немесе мәдени дамуына арналған барлық заттар, заттардың осы түрлерiн салықсыз әкелу мақсатымен әкелетiн елдiң құзырлы үкiметтерi бекiткен:
/а/ "дыбысты кiтаптар" /грампластинкалар, кассеталар және басқа дыбыс шығару құралдары және үлкейтiлген қарiптi кiтаптар/;
/в/ соқырлар мен дене мүшесi мен ақыл-ой кемiстiгi бар адамдарға арналған немесе ыңғайландырылған және "дыбысты кiтаптарды" сөйлетуге қажеттi фонографтар мен кассеттi ойнатқыштар;
/с/ соқырлардың немесе көзi нашар көретiн адамдардың кәдуiлгi қарiптi оқуына арналған құрал-жабдықтар, мәселен, оқу үшiн электронды машиналар, теледидар үлкейткiштерi және оптикалық құралдар;
/d/ Брайль материалдарын немесе жазбаларды механикалық немесе компьютерлiк өндiру құралдары, мәселен, стереотиптен басатын машиналар, Брайль қарпiне аударатын және осы қарiппен басатын электронды машиналар; Брайльдiң компьютерлiк терминалдары мен дисплейлерi;
/е/ Брайль қағазы, Брайль кiтаптарын және "дыбысты кiтаптарды" шығаратын магниттiк таспалар мен кассеталар;
/f/ соқырлардың жүруiн жеңiлдететiн аспаптар, мәселен, кедергiлердi көрiп, бағдарды анықтайтын электронды аспаптар және ақ таяқтар;
/g/ Брайль сағаты, Брайль жазу машинкалары, оқу құралдары және оқыту құралдары, ойындар және соқырлардың қолдануына арнайы икемделген аспаптар соқырларды оқытуға, мамандандыруға, еңбек қызметiне тартуға арналған техникалық құралдар.
/II/ Дене мүшесi немесе ақыл-ойы кемiс адамдарды оқыту мәселелерiмен немесе оларға көмек көрсетумен айналысып жүрген мекемелер немесе ұйымдар төте әкелетiн барлық бұйымдар, заттардың бұл түрлерiн салықсыз әкелуге елдiң құзырлы өкiметтерi бекiткен заттар, егер бұл заттар осы кезде бұл елде өндiрiлмейтiн болса.
F ҚОСЫМШАСЫ
Спорт құрал-жабдықтары
Әуесқой спорттық бiрлестiктер мен топтарға арналған, әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi салықсыз әкелу мақсатында бекiткен спорттық құрал-жабдықтар, егер осыған ұқсас материалдар осы кезде бұл елде өндiрiлмейтiн болса.
G ҚОСЫМШАСЫ
Музыкалық аспаптар және
басқа музыкалық құрал-жабдықтар
Мәдениет мекемелерiне немесе музыкалық оқу орындарына арналған, әкелiнетiн елдiң құзырлы өкiметтерi заттардың бұл түрлерiн салықсыз әкелу мақсатында бекiткен музыкалық аспаптар және басқа музыкалық құрал-жабдықтар, егер олар осы кезде бұл елде өндiрiлмейтiн болса.
Н ҚОСЫМШАСЫ
Кiтап, басылым және құжаттар
өндiруге арналған материалдар мен машиналар
/I/ Кiтап, басылым және құжаттар өндiрiсiне қолданылатын материалдар /қағаз макулатурасын қайта өңдеу жолымен алынған целлюлоза, қағаз, типография қағазының газеттiң және басқа сорттары, типография бояулары, желiм, т.б./
/II/ Целлюлоза мен қағаз өңдеуге арналған машиналар, сондай-ақ баспа және түптеу машиналары, егер техникалық сапасы жағынан осылармен бiрдей машиналар осы кезде бұл елде өндiрiлмейтiн болса.
