Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына өзгеріс енгізу және Қазақстан Республикасының бейрезидент-ислам сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және ислам сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

      Ескерту. Тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 52-3-бабына, "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 1) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. "Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7121 тіркелген, 2011 жылғы 5 қазанда "Заң газеті" газетінде № 144 (1960) жарияланған) мынадай өзгеріс енгізілсін:

      көрсетілген қаулымен бекітілген Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықта:

      2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "2. Осы Нұсқаулық бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының, ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының (бұдан әрі – жинақтаушы зейнетақы қорлары), банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының, сақтандыру брокерлерiнiң, бағалы қағаздар нарығының кәсiби қатысушыларының, арнайы қаржы компанияларының, акционерлік инвестициялық қорлардың және микроқаржы ұйымдарының (бұдан әрi – ұйым) меншiктi ақшаны салымдарға, заемдарға, бағалы қағаздарға, туынды құралдарға, тазартылған қымбат металдарға, шетел валютасына орналастыру операцияларының, хеджирлеу операцияларының, сондай-ақ РЕПО және керi РЕПО операцияларының бухгалтерлiк есебін жүргiзуді нақтылайды.

      Осы Нұсқаулықтың 4, 7, 9, 10 және 11-тараулары исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына қолданылмайды.".

      2. Қазақстан Республикасының бейрезидент-исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының сақтандыру және қайта сақтандыру жөніндегі операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі қоса беріліп отырған нұсқаулық бекітілсін.

      3. Бухгалтерлік есеп департаменті (Рахметова С.К.) заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) Құқықтық қамтамасыз ету департаментімен (Досмұхамбетов Н.М.) бірлесіп, осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

      3) осы қаулы ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды қамтамасыз етсін.

      4. Халықаралық қатынастар және жұртшылықпен байланыс департаменті (Қазыбаев А.Қ.) осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

      5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары Д.Т. Ғалиеваға жүктелсін.

      6. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының бейрезидент-исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық

      Ескерту. Тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.11.2021 № 100 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру және қайта сақтандыру операциялары бойынша бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 52-3-бабына (бұдан әрі – Сақтандыру қызметі туралы заң), "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 1) тармақшасына, халықаралық қаржылық есептiлiк стандарттарына сәйкес әзiрлендi және исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент-исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары (бұдан әрі – исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары) филиалдарының сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізуін нақтылайды.

      2. Нұсқаулыққа, Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасына, Сақтандыру қызметі туралы Заңға және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына қайшы келмейтiн қосымша бухгалтерлiк жазбалар жасауға жол берiледi.

2. Жалпы сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша
операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары
бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша операциялардың
бухгалтерлік есебі

      3. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша тиесілі сақтандыру сыйлықақысының сомасы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты күшіне енген күннен бастап кіріс ретінде танылады. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты күшіне енген күннен бастап исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартында көрсетілген сақтандыру сыйлықақысының сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      4. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы есептелген сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

2-параграф. Резервтер бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      5. Еңбек сіңірілмеген сыйлықақылар резервін, болған, бірақ мәлімделмеген залалдар резервін, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар резервін, көзделмеген тәуекелдер резервін және тұрақтандыру резервін қалыптастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қалыптастырылатын еңбек сіңірілмеген сыйлықақылар резервінің сомасына:

      2) болған, бірақ мәлімделмеген залалдардың қалыптастырылатын резервінің сомасына:

      3) мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдардың қалыптастырылатын резервінің сомасына:

      4) көзделмеген тәуекелдердің қалыптастырылатын резервінің сомасына:

      5) қалыптастырылатын тұрақтандыру резервінің сомасына:

      6. Еңбек сіңірілмеген сыйлықақылар резерві, болған, бірақ мәлімделмеген залалдар резерві, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар резерві, көзделмеген тәуекелдер резерві және тұрақтандыру резерві азайған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) еңбек сіңірілмеген сыйлықақылар резервінің азаю сомасына:

      2) болған, бірақ мәлімделмеген залалдар резервінің азаю сомасына:

      3) мәлімделген, бірақ реттелмеген зиян резервінің азаю сомасына:

      4) көзделмеген тәуекелдер резервінің азаю сомасына:

      5) тұрақтандыру резервінің азаю сомасына:

3-параграф. Сақтандыру төлемдері бойынша операциялардың
бухгалтерлік есебі

      7. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтандырушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) исламдық сақтандыру ұйымы:

      исламдық сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемінің сомасын есептеу кезінде:

      бір мезгілде осы сомаға:

      сақтандырушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде төлем сомасына:

      2) исламдық қайта сақтандыру ұйымы:

      исламдық қайта сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемінің сомасын есептеу кезінде:

      бір мезгілде осы сомаға:

      қайта сақтандырушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде төлем сомасына:

3. Өмірді сақтандыру (қайта сақтандыру) жөніндегі
операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Өмірді жинақтаушы және жинақтаушы емес исламдық
сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сақтандыру (қайта
сақтандыру) жөніндегі операциялардың бухгалтерлік есебі

      8. Сақтанушы (қайта сақтанушы) өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартын жасау кезінде өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша бүкіл сақтандыру сыйлықақыларының сомасы өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартының бүкіл қолданылу мерзімі ішінде тиісті үлестермен кіріс ретінде танылады.

      9. Егер өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартында өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартының қолданылу мерзімі немесе өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартында белгіленген басқа мерзім аяқталғанға дейін сақтанушының (қайта сақтанушының) жыл сайын (тоқсан сайын, ай сайын) сақтандыру сыйлықақыларын төлеуі көзделсе, кіріс бір жыл (тоқсан, ай) ішінде алуға тиесілі мөлшерде танылады және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) сақтанушыдан (қайта сақтанушыдан) алуға тиесілі мөлшердегі есептелген кірістер сомасына:

      2) нақты келіп түскен сақтандыру сыйлықақыларының сомасына:

      10. Егер өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартында сақтанушының (қайта сақтанушының) сақтандыру сыйлықақыларын біржолғы төлеуі көзделсе, сақтандыру сыйлықақыларының бүкіл сомасы толық көлемде өмірді жинақтаушы исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша кіріс ретінде танылады және Нұсқаулықтың 3 және 4-тармақтарында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.

      11. Сақтанушы (қайта сақтанушы) өмірді жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартын жасау кезінде өмірді жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша төленуге тиесілі сақтандыру сыйлықақысының сомасы кіріс ретінде танылады.

      12. Егер өмірді жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартында сақтанушының (қайта сақтанушының) сақтандыру сыйлықақыларын біржолғы төлеуі көзделсе, сақтандыру сыйлықақыларының бүкіл сомасы толық көлемде өмірді жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша кіріс ретінде танылады және Нұсқаулықтың 3 және 4-тармақтарында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.

      13. Егер өмірді жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартында сақтандыру сыйлықақыларының бөліп төленуі көзделсе, кіріс өмірді жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартының қолданылу мерзімінің соңына дейін онда белгіленген тиісті үлестермен танылады және Нұсқаулықтың 9-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.

      14. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтандыру төлемін сақтанушыға (қайта сақтанушыға) немесе өмірді жинақтаушы және (немесе) жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шартына сәйкес сақтандыру сомасын алуға уәкілетті тұлғаға төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) өмірді жинақтаушы және (немесе) жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сақтандыру төлемінің сомасын есептеген кезде:

      бір мезгілде осы сомаға:

      2) сақтандыру сомасын және жинақталған кірісті нақты төлеу сомасына:

2-параграф. Исламдық аннуитеттік сақтандыру шарттары бойынша
операциялардың бухгалтерлік есебі

      15. Сақтанушы сақтанушының сақтандыру сыйлықақысын біржолғы (бір реттік) төлеуі шартымен сақтандыру сыйлықақылары түріндегі кірістер сомасына исламдық аннуитеттік сақтандыру шартын жасаған кезде, сақтандыру сыйлықақылары түріндегі кірістер сомасына исламдық сақтандыру ұйымы Нұсқаулықтың 3 және 4-тармақтарында көзделген бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады.

      16. Сақтанушы сақтанушының исламдық аннуитеттік сақтандыру шартында белгіленген мерзімнің аяғына дейін кезеңдік негізде сақтандыру сыйлықақыларын төлеуі шартымен исламдық аннуитеттік сақтандыру шартын жасаған кезде, исламдық сақтандыру ұйымы Нұсқаулықтың 9-тармағында көзделген бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады.

      17. Сақтанушы исламдық аннуитеттік сақтандыру шартында белгіленген кезеңділікпен сақтандыру сыйлықақыларын төлеу мерзімі аяқталғаннан кейін сақтандыру төлемдерінің сомаларын есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) есептелген кезеңдік төлемдер сомасына:

      2) нақты төлеу кезінде:

      18. Өмірді жинақтаушы және жинақтаушы емес сақтандыру шарттарының қайта сақтандыру бойынша операцияларының бухгалтерлік есебі Нұсқаулықтың 4-тарауына сәйкес жүзеге асырылады.

3-параграф. Сақтандыру резервтері бойынша операциялардың
бухгалтерлік есебі

      19. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша болмаған залалдар резервін қалыптастыру кезінде қалыптастырылатын сақтандыру резервінің сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      20. Өмірді исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша болмаған залалдар резервін азайту (түзету) кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      21. Өмірді исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар резервінің бухгалтерлік есебі Нұсқаулықтың 5-тармағының 3) тармақшасына және 6-тармағының 3) тармақшасына сәйкес жүзеге асырылады.

      22. Өмірді жинақтаушы емес исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша болған, бірақ мәлімделмеген залалдар резервінің бухгалтерлік есебі Нұсқаулықтың 5-тармағының 2) тармақшасына және 6-тармағының 2) тармақшасына сәйкес жүзеге асырылады.

      23. Исламдық аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша болмаған залалдардың резервін қалыптастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      24. Исламдық аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша болмаған залалдар резервін азайту (түзету) кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

4. Қайта сақтандыру бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      25. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы исламдық қайта сақтандыру шартын жасау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) есептелген сақтандыру сыйлықақысының сомасына:

      2) төленген сақтандыру сыйлықақысының сомасына:

      26. Еңбек сіңірілмеген сыйлықақылардың, болған, бірақ мәлімделмеген залалдардың, өмірді исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша болмаған залалдардың, исламдық аннуитеттік сақтандыру шарттары бойынша болмаған залалдардың, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдардың резервтері бойынша қайта сақтандыру активтерін қалыптастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) еңбек сіңірілмеген сыйлықақылар бойынша қайта сақтандыру активін қалыптастыру кезінде:

      2) болған, бірақ мәлімделмеген залалдар бойынша қайта сақтандыру активін қалыптастыру кезінде:

      3) өмірді исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша болмаған залалдар резерві бойынша қайта сақтандыру активін қалыптастыру кезінде:

      4) мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар резерві бойынша қайта сақтандыру активін қалыптастыру кезінде:

      27. Еңбек сіңірілмеген сыйлықақылардың, болған, бірақ мәлімделмеген залалдардың, өмірді исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша болмаған залалдардың, исламдық аннуитеттік сақтандыру шарттары бойынша болмаған залалдардың, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдардың резервтері бойынша қайта сақтандыру активтерін азайту (түзету) кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) еңбек сіңірілмеген сыйлықақылар бойынша қайта сақтандыру активін азайту (түзету) сомасына:

      2) болған, бірақ мәлімделмеген залалдар резерві бойынша қайта сақтандыру активін азайту (түзету) сомасына:

      3) өмірді исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша болмаған залалдар резерві бойынша қайта сақтандыру активін азайту (түзету) сомасына:

      4) мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар резерві бойынша қайта сақтандыру активінің азаю (түзету) сомасына:

      28. Қайта сақтандыру активтерінің құнсыздануынан болған залалдарды жабуға арналған резервтерді (провизияларды) құрған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      29. Қайта сақтандыру активтерінің құнсыздануынан болған залалдарды жабуға арналған резервтер (провизиялар) азайған (жойылған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      30. Құрылған резервтердің (провизиялардың) есебінен қайта сақтандыру активтерін есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      31. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы исламдық қайта сақтандыру шартын мерзімнен бұрын бұзғанда исламдық қайта сақтандыру ұйымына талаптар туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) туындайтын талап сомасына:

      2) нақты алынған ақша сомасына:

      32. Исламдық қайта сақтандыру шартына сәйкес исламдық қайта сақтандыру ұйымынан комиссиялық сыйақы түрінде кірісті есептеген және (немесе) алған кезде қайта сақтанушы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      1) исламдық қайта сақтандыру шарты күшіне енген кезде:

      исламдық қайта сақтандыру шартының қолданылу мерзімі ішінде есептік кезеңдегі кірістерге амортизациялауға жататын комиссиялық кірістер сомасына:

      2) ақшаны нақты алған кезде:

      33. Егер исламдық қайта сақтандыру шартының талаптарында қайта сақтанушыға комиссиялық сыйақы төлеу бойынша исламдық қайта сақтандыру ұйымының берешегі және исламдық қайта сақтандыру ұйымына сақтандыру сыйлықақысын төлеу бойынша қайта сақтанушының берешегі сомасын есепке алу мүмкіндігі көзделген болса, есепке алынатын сомаға мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) қайта сақтанушы:

      2) исламдық қайта сақтандыру ұйымы:

      34. Исламдық қайта сақтандыру ұйымы сақтандыру жағдайы туындаған кезде қайта сақтанушы шеккен шығыстарды исламдық қайта сақтандыру шартына сәйкес өтеген кезде, қайта сақтанушы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:

      нақты ақша алған кезде:

      бір мезгілде исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша болмаған залалдар, исламдық аннуитеттік сақтандыру шарттары бойынша болмаған залалдар, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар резервтері бойынша бұрын есептелген қайта сақтандыру активтерінің сомасы қайта сақтандыру ұйымынан нақты алынған ақша сомасынан асып кеткен жағдайда қайта сақтандыру активтерін азайту (түзету) сомасына:

5. Сақтандыру жарналарын бағалы қағаздарға орналастыру
бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      35. Өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) брокерге авансты аударған кезде:

      2) комиссиялық шығыстар сомасына:

      3) бұрын есептелген комиссиялық шығыстарды төлеген кезде:

      4) мәміле бойынша шығындарды есепке ала отырып, сатып алынған үлестік бағалы қағаздың таза құнына:

      5) үлестік бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміленің сомасы олардың әділ құнынан асқан жағдайда:

      6) үлестік бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу бойынша мәміле сомасынан асқан жағдайда:

      36. Өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша тиесілі дивидендтерді есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      37. Өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын және сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының есептік саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздар бойынша:

      егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

      егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

      бір мезгілде үлестік бағалы қағаздардың әдiл құнының есепте тұрған оң немесе терiс түзету сомасына:

      2) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша:

      егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:

      егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:

      бір мезгілде үлестік бағалы қағаздардың әдiл құнының есепте тұрған оң немесе терiс түзету сомасына:

      38. Құны шетел валютасымен берiлген, өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша бағаланатын немесе сату үшiн қолда бар үлестiк бағалы қағаздарды валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлiк жазбалар жүзеге асырылады:

      1) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын үлестiк бағалы қағаздар бойынша:

      оң бағамдық айырма сомасына:

      теріс бағамдық айырма сомасына:

      2) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша:

      оң бағамдық айырма сомасына:

      теріс бағамдық айырма сомасына:

      39. Өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша дивидендтерді эмитент төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

      40. Өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды эмитент сатқан немесе сатып алған кезде, үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

      1) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:

      2) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:

      3) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшiн қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәмiле сомасына:

      4) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын немесе сату үшiн қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәмiле сомасы олардың есептiк құнынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:

      5) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын және сату үшiн қолда бар үлестік бағалы қағаздардың есептiк құны оларды сату бойынша жасалған мәмiле сомасынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:

      6) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздарды әдiл құны бойынша қайта бағалаудан түскен iске асырылған кiрiстер сомасына:

      7) өзгеруі пайда немесе зиянның құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестес бағалы қағаздарды әдiл құны бойынша қайта бағалаудан түскен iске асырылған шығыстар сомасына:

      8) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әдiл құны бойынша қайта бағалаудан түскен iске асырылған кiрiстер сомасына:

      9) сату үшін қолда бар үлестік бағалы қағаздарды әдiл құны бойынша қайта бағалаудан түскен iске асырылған шығыстар сомасына:

      10) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестік бағалы қағаздар бойынша оң бағам айырмасынан түскен iске асырылған кiрiстер сомасына:

      11) өзгерістері пайда немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын үлестiк бағалы қағаздар бойынша теріс бағамдық айырмадан болған iске асырылған кiрiстер сомасына:

6. Сақтандыру жарналарын тазартылған қымбат металдарға
орналастыру бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі

      41. Тазартылған қымбат металдарды сатып алған кезде мәмiле бойынша шығындарды есепке ала отырып, сатып алу құнына мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

      42. Сатып алынған тазартылған қымбат металдарды әдiл құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлiк жазбалар жүзеге асырылады:

      1) егер тазартылған қымбат металдардың әдiл құны олардың есептiк құнынан жоғары болса:

      2) егер тазартылған қымбат металдардың есептiк құны олардың әдiл құнынан жоғары болғанда:

      43. Әдiл құны бойынша қайта бағалағаннан кейiн тазартылған қымбат металдарды сатқан кезде мынадай бухгалтерлiк жазбалар жүзеге асырылады:

      1) тазартылған қымбат металдарды сату бойынша жасалған мәмiле сомасына:

      2) мәмiле сомасы мен тазартылған қымбат металдардың есептiк құны арасында оң айырма туындаған кезде:

      3) мәмiле сомасы мен тазартылған қымбат металдардың есептiк құны арасында терiс айырма туындаған кезде:

7. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының
қызметімен байланысты операциялардың бухгалтерлік есебі

      44. Исламдық сақтандыру қорының қаражатын инвестициялаудан алынған сақтандыру сыйлықақысы бөлігі және (немесе) кірістер бөлігі түрінде ислам сақтандыру қорын басқару сыйақысының сомасына мынадай бухгалтерлiк жазбалар жүзеге асырылады:

      1) есептелген сыйақы сомасына:

      2) нақты төленген ақшаның сомасына:

8. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымынан алынған
ақшаның бухгалтерлік есебі

      45. Исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша міндеттемелерді орындау үшін исламдық сақтандыру қоры қаражатының жеткіліксіздігіне байланысты болашақта қайтару шартымен берілген ақшаны исламдық сақтандыру қоры исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымынан алған кезде мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады:

      46. Исламдық сақтандыру қоры исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымына ақшаны қайтарған кезде мынадай бухгалтерлiк жазба жүзеге асырылады: