Екінші деңгейдегі банктердің қызметін реттейтін нормативтік құқықтық базаны жетілдіру және Қазақстан Республикасы банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:
1. Екінші деңгейдегі банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереже (бұдан әрі - Ереже) бекітілсін.
2. Осы қаулының 2003 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енгізілетін Ереженің 12-тармағының 2) тармақшасын қоспағанда, 2002 жылғы 1 тамыздан бастап күшіне енеді.
2-1. Банктердiң 2002 жылғы 1 тамызға дейiн тартылған, бастапқы өтеу мерзiмi 5 жылдан кем емес және аталған қаулымен бекiтiлген Екiншi деңгейдегi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженiң 6-тармағында белгiленген, реттелген борыштарға қойылатын талаптарға жауап бермейтiн реттелген борыштары мынадай тәртiппен банктiң меншiктi капиталының есебiне кiредi:
2003 жылғы 1 қаңтарға дейiн:
борышты өтеу басталғанға дейiн бес жылдан артық мерзiм iшiнде - борыштың толық сомасында;
борышты өтеу басталғанға дейiн қалған бес жылдың iшiнде:
1-шi жыл - реттелген борыш сомасының 80%-i;
2-шi жыл - реттелген борыш сомасының 60%-i;
3-шi жыл - реттелген борыш сомасының 40%-i;
4-шi жыл - реттелген борыш сомасының 20%-i;
5-шi жыл - реттелген борыш сомасының 0%-i;
2003 жылғы 1 қаңтардан бастап:
борышты өтеу басталғанға дейiн бес жылдан артық мерзiм iшiнде - реттелген борыш сомасынан 80% мөлшерiнде;
борышты өтеу басталғанға дейiн қалған бес жылдың iшiнде:
1-шi жыл - реттелген борыш сомасының 60%-i;
2-шi жыл - реттелген борыш сомасының 40%-i;
3-шi жыл - реттелген борыш сомасының 20%-i;
4-шi және 5-шi жылдар - реттелген борыш сомасының 0%-i.
Ескерту: 2-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2002 жылғы 26 қарашадағы N 467
қаулысымен
.
3. Осы қаулы күшіне енгізілген күннен бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Пруденциалдық нормативтер туралы ереже жөнінде" 1997 жылғы 23 мамырдағы N 219
қаулысының
күші жойылды деп танылсын.
4. Банктерді және сақтандыруды қадағалау департаменті (Мекішев А.А.):
1) Заң департаментімен (Шәріпов С.Б.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қолдансын;
2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап он күн ішінде осы қаулыны Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің аумақтық филиалдарына және екінші деңгейдегі банктерге жіберсін.
5. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы Г.А.Марченкоға жүктелсін.
Ұлттық Банк
Төрағасы
Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
"Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық
нормативтер туралы ережені
бекіту жөнінде" 2002 жылғы
3 маусымдағы N 213
қаулысымен бекітілген
Екінші деңгейдегі банктерге арналған пруденциалдық
нормативтер туралы ереже
Осы Ереже " Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы " және " Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы " Қазақстан Республикасының Заңдарына сәйкес әзірленді және екінші деңгейдегі банктер (бұдан әрі - банктер) үшін сақталуы міндетті пруденциалдық нормативтерді белгілейді.
1-тарау. Банктің жарғылық капиталының ең аз мөлшері
1. Банктің жарғылық капиталының ең аз мөлшерін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы (бұдан әрі - Ұлттық Банк) белгілейді.
2. Банк, мұндай сатып алу Ұлттық Банк белгілеген пруденциалдық нормативтердің және сақталуы міндетті басқа да нормалар мен лимиттердің кез келгенін бұзуға әкеліп соқтырмайтын жағдайда, акционерлердің меншік акцияларын сатып ала алады.
2-тарау. Меншікті капиталдың жеткіліктілік
коэффициенті
3. Меншікті капитал банк инвестицияларын шығарып тастағандағы бірінші деңгейдегі капитал мен екінші деңгейдегі капиталдың жиынтығы ретінде есептеледі (сонымен қатар екінші деңгейдегі капитал бірінші деңгейдегі капиталдан аспайтын мөлшерде қосылады).
Банктің инвестициялары ұйымдардың акцияларына (жарғылық капиталға қатысу үлестеріне) және реттелген борышқа салымдарына қатысты, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 15 қазандағы N 399
қаулысымен
бекітілген "Банктердің қаржылық есебі" 21 Бухгалтерлік есеп беру стандартында көрсетілген әділ құны бойынша есепке алынатын инвестицияларды қоспағанда еншілес ұйымдардың, сондай-ақ басқа заңды тұлғалардың акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) және реттелген борышқа салымдарының сомасын білдіреді, олар мынадай талаптардың біріне сәйкес келеді:
банкте жоғарыда аталған заңды тұлғалардың шынайылығы халықаралық аудиторлық ұйымдар ретінде танылған аудиторлық ұйымдардың бірінің халықаралық аудит және қаржылық есеп стандарттарына сәйкес жасалған және аудиторлық ұйымның шүбәсіз пікірі бар қорытындысымен расталған, соңғы аяқталған қаржылық жылғы қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы қаржылық есептің халықаралық стандарттарына сәйкес жасалған соңғы аяқталған жылғы қаржылық есептері бар болғанда;
жоғарыда аталған заңды тұлғалардың акциялары "Қазақстанның қор биржасы" жабық акционерлік қоғамының "А" санатындағы ресми тізіміне енгізілгенде;
жоғарыда аталған заңды тұлғалардың Standard & Poor's агенттігінің "А" деңгейінен төмен емес борыштық рейтингі немесе халықаралық рейтингтік агенттіктер (бұдан әрі - рейтингтік агенттіктер) ретінде танылған басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осындай деңгейдегі рейтингі болғанда.
4. Бірінші деңгейдегі капитал:
төленген жарғылық капитал;
қосымша капитал;
өткен жылдардағы бөлінбеген таза кіріс (оның ішінде өткен жылдарда таза кіріс есебінен қалыптастырылған қорлар, резервтер) сомасы сияқты есептеледі;
мыналар есептелмейді:
банктің негізгі қызметі мақсаттары үшін сатып алынған және Қаржылық есептің халықаралық стандарттары жөніндегі комитеттің Басқармасы 1998 жылғы шілдеде бекіткен, 1999 жылғы 1 шілдеден басталатын немесе одан кейінгі кезеңдерді қамтитын қаржылық есеп үшін күшіне енген N 38 "Материалдық емес активтер" Қаржылық есептің халықаралық стандартына сәйкес (бұдан әрі - N 38 Қаржылық есептің халықаралық стандарты) лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз етуді қоспағанда, материалдық емес активтер;
өткен жылдардағы шығындар;
ағымдағы жылдың шығысы ағымдағы жылғы кірістен асып кету.
5. Екінші деңгейдегі капитал:
ағымдағы жылдың кірісі ағымдағы жылғы шығыстан асып кету мөлшері;
негізгі құрал-жабдықтарды және бағалы қағаздарды қайта бағалау мөлшері;
жалпы резервтер (провизиялар) мөлшері, тәуекелді ескере отырып салыстырылған активтер сомасының 1,25%-нен аспайтын сомада;
меншікті капиталға қосып есептелген, бірінші деңгейдегі капитал сомасының елу процентінен аспайтын реттелген борыш сомасы сияқты есептеледі.
6. Банктің реттелген борышы - банктің мынадай талаптарға сәйкес келетін қамтамасыз етілмеген міндеттемесі:
1) депозит не ұсынушыға міндеттеме болып табылмайды;
2) банктің немесе онымен аффилиирленген тұлғаның талап етуі бойынша кепілдік қамтамасыз ету болып табылмайды;
3) мерзімінен бұрын (толық немесе ішінара) өтеуге жатпайды;
4) банкті тарату кезінде соңғы кезекте қанағаттандырылады (қалған мүлікті акционерлер арасында бөлудің алдында).
Банктің меншікті капиталға кіретін реттелген борышы - өтелу басталғанға дейін тарту мерзімі бес жылдан астам реттелген борыш.
Облигациялар бағалы қағаздар рыногын реттеуді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен уәкілетті орган бекіткен облигациялар шығарылымын орналастыру қорытындылары туралы есептің негізінде ғана банктің реттелген борышы болып танылады және банктің меншікті капиталына кіреді.
Банктің реттелген борышы мынадай тәртіппен банктің меншікті капиталының есебіне кіреді:
борышты өтеу басталғанға дейін бес жылдан артық мерзім ішінде - борыштың толық сомасында,
борышты өтеу басталғанға дейін қалған бес жылдың ішінде:
1-ші жыл - реттелген борыш сомасының 80%-і,
2-ші жыл - реттелген борыш сомасының 60%-і,
3-ші жыл - реттелген борыш сомасының 40%-і,
4-ші жыл - реттелген борыш сомасының 20%-і,
5-ші жыл - реттелген борыш сомасының 0%-і.
7. Банктің меншікті капиталының жеткілікті болуы екі коэффициентпен сипатталады:
бірінші деңгейдегі капиталдың жалпы сомасындағы және екінші деңгейдегі капитал бөлігіндегі меншікті капиталдың есебіне кіретін бірінші деңгейдегі капиталдың үлес шегінде алынған банк инвестицияларын шығарып тастағандағы бірінші деңгейдегі капиталдың жалпы сомасындағы бірінші деңгейдегі капитал үлесі шегінде алынған және екінші деңгейдегі капитал бөлігіндегі меншікті капиталдың есебіне кіретін банктің инвестициялар сомасына азайтылған банк активтерінің мөлшеріне қатысы (к1);
меншікті капиталдың тәуекел дәрежесі бойынша салыстырылған, арнайы резервтер (провизиялар) сомасына азайтылған активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің сомасына, сондай-ақ екінші деңгейдегі капитал есебіне кіргізілмеген қалыптастырылған жалпы резервтерге (провизияларға) және банктің меншікті капиталының есебіне кіргізілмеген екінші деңгейдегі капитал бөлігіне қатысы (к2).
8. Банктің меншікті капиталының жеткілікті болу коэффициентінің мәні k1 0,06-дан кем болмауы тиіс.
9. Банктің меншікті капиталының жеткілікті болу коэффициентінің мәні k2 0,12-ден кем болмауы тиіс.
Тәуекел дәрежесі бойынша салыстырылған активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің есебі осы Ереженің N1 және N2 қосымшаларына сәйкес жүргізіледі.
Меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициентін (к1, k2) есептеу кезінде активтердің және салымдар тәуекелінің дәрежелері бойынша салыстырылған активтердің мөлшерінен банк кастодиандық шарт негізінде сақтауға қабылдаған қаражаттың инвестицияланбаған қалдығы алынып тасталады.
3-тарау. Бір заемшыға арналған ең көп тәуекел мөлшері
10. "Бір заемшы" деген терминді банк қойған талабы бар немесе банк заемшы үшін үшінші тұлғаның пайдасына немесе заемшы алдында өзіне міндеттеме қабылдаған ағымдағы және соңғы екі ай ішінде не белгісіз мерзімде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген өзге де негіздер немесе жасалған шарттар бойынша кредиттік тәуекелі бар талаптар пайда болуы ықтимал әрбір жеке немесе заңды тұлға деп түсіну қажет.
Мынадай жағдайлардың бірі болған кезде екі немесе одан көп борышкерлерден тұратын топтар үшін тәуекел мөлшері:
1) борышкерлердің біреуі басқа борышкердің ірі қатысушысы (акционерлік қоғамда, жауапкершілігі шектеулі серіктестікте немесе қосымша жауапкершілігі бар серіктестікте ірі қатысушы; коммандиттік серіктестікте толық серіктес; толық серіктестікте қатысушы), аффилиирленген тұлғасы, жақын туысы (ата-анасы, баласы, асырап алушысы, асырап алынғаны, бірге туған немесе бірге тумаған аға-інісі немесе апа-сіңлісі, қарындасы, атасы, әжесі, немересі), жұбайы/зайыбы, жұбайының/зайыбының жақын туысы, бірінші басшысы, не басқа борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлға болып табылса;
2) бір борышкердің ірі қатысушысы, аффилиирленген тұлғасы, жақын туысы, жұбайы/зайыбы, жұбайының/зайыбының жақын туысы немесе бірінші басшысы не бір борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасы басқа борышкердің ірі қатысушысы, аффилиирленген тұлғасы, жақын туысы, жұбайы/зайыбы, жұбайының/зайыбының жақын туысы немесе бірінші басшысы не бір борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасы болып табылса;
3) бір борышкердің ірі қатысушысы, аффилиирленген тұлғасы, жақын туысы, жұбайы/зайыбы, жұбайының/зайыбының жақын туысы немесе бірінші басшысы не бір борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасы ірі қатысушының, аффилиирленген тұлғаның, жақын туысының, жұбайының/зайыбының, жұбайының/зайыбының жақын туысының немесе бірінші басшысының не бір борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасының ірі қатысушысы, аффилиирленген тұлғасы, жақын туысы, жұбайы/зайыбы, жұбайының/зайыбының жақын туысы немесе бірінші басшысы не бір борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасы болып табылса;
4) ірі қатысушының, аффилиирленген тұлғаның, жақын туысының, жұбайының/зайыбының, жұбайының/зайыбының жақын туысының немесе бірінші басшысының не бір борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасының ірі қатысушысы, аффилиирленген тұлғасы, жақын туысы, жұбайы/зайыбы, жұбайының/зайыбының жақын туысы немесе бірінші басшысы не бір борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасы басқа борышкердің ірі қатысушысы, аффилиирленген тұлғасы, жақын туысы, жұбайы/зайыбы, жұбайының/зайыбының жақын туысы немесе бірінші басшысы не басқа борышкермен мәміле жасауға мүдделі тұлғасы болып табылса;
5) борышкерлердің біреуі берген борышкердің меншікті капиталынан асатын мөлшердегі, банктен өзі қарызға алған ақшаны басқа біреудің пайдалануына бергенін растайтын жеткілікті негіз болса;
6) егер банктің осы борышкерлерінің жиынтық меншікті капиталынан асатын мөлшердегі банктен алған қаражатты борышкерлер бірігіп немесе жеке-жеке банктің борышкері болып табылмайтын сол бір үшінші тұлғаға пайдалануға бергенін растайтын жеткілікті негіздеме болғанда;
7) борышкерлер борышкерлердің біреуі (Қазақстан Республикасының банктерін қоспағанда) басқа борышкердің міндеттемелері бойынша оның активтерінің он процентінен асатын сомада бірлескен не субсидиарлық жауапкершілік атқаратындай түрде байланысты болса;
8) бір борышкердің лауазымды тұлғасы банктің басқа борышкерлерінің қызметінде қаржылық мүдделілігі болса;
9) борышкерлер бірлескен қызмет туралы шартпен не бірлескен қызмет туралы шарттың белгілері бар өзге де құжаттармен өзара байланысты болса;
10) борышкерлер Ұлттық Банк Басқармасы белгілеген оффшорлық аймақ тізбесіне кіргізілмеген не Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы оффшорлық аймақ тізбесіне жатқызбаған аумақтарда тіркелген немесе тұрақты тұратын, ақпарат алмасу бойынша міндеттемелер қабылдамаған немесе аталған оффшорлық аймақтардың аумағында тіркелген заңды тұлғалардың еншілес ұйымдары болып табылса не аталған оффшорлық аймақтарда тіркелген не тұрақты тұратын ірі қатысушылары, аффилиирленген тұлғалары, жақын туыстары, бірінші басшылары не осы борышкерлермен мәміле жасауға мүдделі тұлғалары бар болғанда;
11) борышкерлер Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген басқа негіздер бойынша өзара байланысты болса, бір заемшыға есептелгендей жиынтық есептеледі.
11. Егер мемлекет (уәкілетті орган арқылы) екі және одан көп заңды тұлғалардың ірі қатысушысы болып табылса, егер басқа ірі қатысушылары болмаса, сондай-ақ осы Ереженің 10-тармағында белгіленген заемшылардың осы тобына қатысты тәуекел мөлшері бір заемшыға арналған тәуекел мөлшері сияқты жиынтығында есептеу қажет болатын жағдайлар болғанда, мұндай топқа қатысты тәуекел мөлшері бір заемшыға арналған тәуекел мөлшері сияқты есептелмейді.
12. Бір заемшының (Р), оның ішінде банктің тәуекел мөлшері:
1) банктің заемшыға банк балансында есептелетін талаптары;
2) ағымдағы жылдың алдындағы соңғы бес жыл ішінде банктің балансынан есептен шығарылған банктің заемшыға талаптары;
3) ағымдағы және соңғы екі ай ішінде не белгісіз мерзімде пайда болуы мүмкін, осы міндеттемелер бойынша банк заемшы үшін үшінші тұлғаның пайдасына немесе заемшы алдында өзіне міндеттеме қабылдаған, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген өзге де негіздер немесе жасалған шарттар бойынша талаптар сомасы ретінде есептеледі;
4) заемшының мыналар түріндегі міндеттемелері бойынша қамтамасыз ету сомасын шығарып тастағанда:
осы міндеттемелерді қамтамасыз ету ретінде банктің басқаруына берілген депозиттегі ақша;
Қазақстан Республикасының Үкіметі және Ұлттық Банк шығарған Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздары;
аффинирленген қымбат металдар;
Қазақстан Республикасы Үкіметінің кепілдіктері;
Standard & Poor's агенттігінің "А" деңгейінен төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар басқа банктердің кепілдіктері.
Standart&Poor`s" агенттігінің "ВВВ" рейтингінен төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі бар бас банктердің кепілдіктері немесе Қазақстан Республикасының резидент емес банктерінің еншілес банктері үшін - халықаралық рейтинг агенттіктері ретінде танылған басқа да рейтинг ұйымдарының біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі.
Қазақстан Республикасының Үкіметіне, Ұлттық Банкке талаптар және Standard & Poor's агенттігінің "ВВВ" деңгейінен төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар банктерге ашылған корреспонденттік есепшоттар және "овернайт" заемдары бойынша талаптар есеп айырысуға кіргізілмейді.
Ескерту: 12-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 21 наурыздағы N 97
қаулысымен
.
13. Оның міндеттемелері бойынша бір заемшыға банк тәуекелі мөлшерінің банктің меншікті капиталына қатысы:
банкпен ерекше қарым-қатынастағы байланысты тұлғалар болып табылатын заемшылар үшін (к3.1), - 0,10. Банкпен ерекше қарым-қатынастағы байланысты заемшылар бойынша тәуекелдердің жиынтық сомасы банктің меншікті капиталының мөлшерінен аспауы тиіс;
басқа заемшылар үшін (k3) - 0,25 (оның ішінде заемшы алдындағы шартты міндеттемелермен қамтамасыз етілмеген не заемшыға ағымдағы және соңғы екі ай ішінде банктің талабы пайда болуы мүмкін үшінші тұлғаның пайдасына заемшы үшін банктік заемдар бойынша, сондай-ақ Standard & Poor's агенттігінің рейтингі немесе Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингінен кемінде бір тармақ төмен басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің осындай деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттеріне және Standard & Poor's агенттігінің "А" деңгейінен төмен емес рейтингі бар немесе басқа рейтингтік агенттіктердің бірінің тиісті деңгейдегі рейтингі бар резидент еместерге талаптарды қоспағанда оффшорлық аймақтың аумағында тіркелген немесе тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының резидент еместерінің міндеттемелері бойынша).
14. Банктің заемшыға талаптары пайда болған күнгі жалпы көлемі осы Ережеде белгіленген шектеулер шегінде болған жағдайларда, бірақ кейіннен соңғы үш айдың ішінде банктің меншікті капиталының деңгейі бес проценттен аспайтын мөлшерде төмендеуіне байланысты не соңғы үш айдың ішінде заемшыға талап көрсетілген шетелдік валютаға теңгенің орташа алынған биржалық бағамы он проценттен астам өсуінен банктің заемшыға талабының өсуіне байланысты көрсетілген шектеулерден асып кетсе, бір заемшыға арналған ең көп мөлшердегі тәуекел нормативі орындалған болып есептеледі.
Сонымен қатар банк шектеулерден асып кету фактісі туралы дереу Ұлттық Банкке хабарлауы және асып кетуді ағымдағы және кейінгі айларда жою жөнінде міндеттемелер қабылдауы тиіс. Егер осындай асып кету көрсетілген мерзімде жойылмаса, бір заемшыға арналған ең көп мөлшердегі тәуекел нормативінен асып кету көрсетілген асып кету анықталған күннен бастап осы норматив бұзылған болып қаралады.
4-тарау. Өтімділік коэффициенті
15. Өтімділік екі коэффициентпен сипатталады:
банктің ағымдағы өтімділік коэффициентімен (к4);
банктің қысқа мерзімді өтімділік коэффициентімен (к5).
Банктің ағымдағы өтімділік коэффициентінің және қысқа мерзімді өтімділік коэффициентінің ең аз мәнін Ұлттық Банктің Басқармасы белгілейді.
16. Банктердің ағымдағы өтімділік коэффициенті өтімділігі жоғары активтердің орташа айлық мөлшерінің талап ету бойынша міндеттемелердің орташа айлық мөлшеріне қатынасы ретінде есептеледі.
17. Өтімділігі жоғары активтердің есебіне:
1) қолма-қол ақша;
2) аффинирленген қымбат металдар;
3) кері сатып алу шарттарымен банк сатқан бағалы қағаздарды қоспағанда, Қазақстан Республикасының Үкіметі және Ұлттық Банк шығарған Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздары, "Қазақстан ипотекалық компаниясы" жабық акционерлік қоғамы шығарған борыштық бағалы қағаздар;
4) Ұлттық Банктегі, Қазақстан Республикасының банктеріндегі және Standard & Poor's агенттігінің "ВВВ"-ден төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің тиісті деңгейдегі рейтингі бар резидент емес банктердегі талап ету бойынша депозиттері;
5) Қазақстан Республикасының банктеріне және Standard & Poor's агенттігінің "А"-дан төмен емес ұзақ мерзімді борыштық рейтингі немесе басқа рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар резидент емес банктерге "овернайт" заемдары кіреді.
18. Талап ету бойынша міндеттемелердің есебіне:
1) клиенттердің және корреспондент банктердің талап ету бойынша депозиттері;
2) банкаралық "овернайт" депозиттері;
3) талап ету бойынша басқа да міндеттемелер, оның ішінде есеп айырысуды жүзеге асыру мерзімі белгіленбеген міндеттемелер кіреді.
19. Банктердің қысқа мерзімді өтімділік коэффициенті өтімділігі жоғары активтерді қоса алғанда, бастапқы өтеу мерзімі үш айдан аспайтын активтердің орташа айлық мөлшерінің талап ету бойынша міндеттемелерді қоса алғанда тарту мерзімі үш айдан аспайтын міндеттемелердің орташа айлық мөлшеріне қатынасы ретінде есептеледі.
20. Өтімділік коэффициенттерін есептеу кезінде:
1) субстандарттық активтерден басқа жіктелген активтерді;
2) кастодиандық шарттар негізінде банк сақтауға қабылдаған және сенімгерлік басқару туралы шарттардың негізінде сенімгерлік басқаруға қабылданған қаражаттардың инвестицияланбаған қалдықтарын;
3) Ұлттық Банк Басқармасы белгілеген оффшорлық аймақ тізбесіне кіргізілмеген оффшорлық аймақтың не Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы анықтаған тізбеге жатқызылған аумақтарда тіркелген немесе тұрақты тұратын, ақпарат алмасу бойынша міндеттемелер қабылдамаған немесе көрсетілген оффшорлық аймақтардың аумағында тіркелген заңды тұлғаларға қатысты еншілес болып табылатын Қазақстан Республикасының резидент еместеріне талаптарды қоспайды.
21. Есепті кезең ішінде банктің кредиторлар және депозиторлар алдындағы мерзімі өткен міндеттемелері не Қазақстан Республикасының ақша төлемдері мен аударымдары туралы заңдарының нормаларын бұзу фактілері болған кезде орташа айлық негізде анықталатын өтімділік коэффициентінің есептік мәніне қарамастан, өтімділік нормативтері орындалмаған болып есептеледі.
22. Ағымдағы өтімділік коэффициентінің және қысқа мерзімді өтімділік коэффициентінің есебімен қатар банктер осы Ереженің N 3 қосымшасына сәйкес нысан бойынша активтердің және міндеттемелердің мерзімдерін салыстыру кестесін ұсынуға міндетті.
5-тарау. Ашық валюталық позицияның лимиттері
23. Standard & Poor's агенттігінің "А"-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің бірінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің шетелдік валюталары бойынша ашық валюталық позициясының (ұзақ не қысқа), жоғарыда аталған рейтингтен төмен тәуелсіз рейтингі бар не тиісті рейтинг бағасы жоқ елдердің шетелдік валютасы бойынша ұзақ не қысқа валюталық позициясының және валюталық нетто-позицияның лимиттерін Ұлттық Банктің Басқармасы белгілейді.
24. Ашық валюта позициясы - банктің жекелеген шетелдік мемлекеттің (шетелдік мемлекеттер топтарының) валютасындағы талаптарының (міндеттемелерінің) сол шетелдік валютадағы банк міндеттемелерінен (талаптарынан) асып кетуі.
Ұзақ валюталық позиция - банктің талаптары (активтердің және шартты талаптардың жиынтық сомасы) осы шетелдік валютадағы міндеттемелерден (міндеттемелердің және шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы) асатын жекелеген шетелдік мемлекеттің (шетелдік мемлекеттер топтарының) валютасындағы ашық валюталық позиция.
Қысқа валюталық позиция - банктің міндеттемелері (міндеттемелердің және шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы) осы шетелдік мемлекеттің (шетелдік мемлекеттер топтарының) валютасындағы талаптардан (активтердің және шартты талаптардың жиынтық сомасы) асатын жекелеген шетелдік валютадағы ашық валюталық позиция.
Әр шетелдік валюта бойынша ашық валюталық позиция жеке есептеледі.
Жекелеген шетелдік мемлекеттің (шетелдік мемлекеттер топтарының) валюталары бойынша ашық валюталық позицияларды есептеу кезінде бірінші кезекте олар бойынша қалыптастырылған арнайы провизияларды шегеріп тастағандағы банк активтерінің есепшоттарында және міндеттемелердің есепшоттарында ашылған әрбір шетелдік валюта бойынша есепшоттар сальдосы есептеледі. Содан кейін шартты талаптар есепшоттарында және шартты міндеттемелер есепшоттарында ашылған осы шетелдік валюта бойынша есепшоттар сальдосы олар бойынша арнайы қалыптастырылған провизияларды шегере отырып белгіленеді. Шетелдік валютадағы талаптардың (міндеттемелердің) міндеттемелерден (талаптардан) асып кетуін көрсететін сальдо өзара жинақталады, ал алынған нәтиже банктің шетелдік валюта бойынша ашық позициясының мөлшерін және түрін анықтайды.
Банктің валюталық нетто-позициясы банктің барлық шетелдік валюталар бойынша ұзақ позицияларының жиынтық сомасы мен барлық шетелдік валюталар бойынша қысқа позициялардың жиынтық сомасы арасындағы айырмашылық ретінде есептеледі.
Шетелдік валютамен көрсетілген талаптар мен міндеттемелер осы талаптар мен міндеттемелер көрсетілген (белгіленген) шетелдік валютаға қатысты валюталық позицияның есебіне кіргізіледі.
Валютаға айналдырылатын, мәміле жасалатын күн болып табылмайтын болашақтағы күн қойылған валюталық операцияларды жүргізу кезінде мұндай валюталық операциялар осындай мәміле жасалған күннен бастап валюталық позиция есебіне кіргізіледі.
25. Әрбір шетелдік валюта және аптаның әр жұмыс күні үшін валюталық нетто-позиция бойынша валюталық позициялар туралы есеп осы Ереженің N 4 қосымшасына сәйкес нысанмен есептіден кейінгі аптаның үшінші жұмыс күні ұсынылады.
26. Есепті аптаның ішінде кез келген шетелдік валюта бойынша Ұлттық Банктің Басқармасы белгілеген ашық валюталық позициялар лимитінен асып кеткен кезде лимитті бұзған банк үшін бұзылған валюта бойынша ашық валюталық позиция лимиті содан кейінгі үш аптаның ішінде Ұлттық Банктің Басқармасы белгілегеннен 5%-ке азайтып белгіленеді.
Банк жеке алынған шетелдік валюта бойынша ашық валюталық позиция лимиттерін белгіленген лимиттен 0,09% шегінде асырғанда лимитті бұзғандық болып есептелмейді.
6-тарау. Банктің негізгі құрал-жабдықтарға және басқа қаржылық емес активтерге инвестицияларының
ең көп мөлшерінің коэффициенті
27. Банктің негізгі құрал-жабдықтарға және басқа қаржылық емес активтерге инвестиция мөлшерінің меншікті капиталға қатынасы (k6) 0,5-тен аспауы тиіс.
28. Негізгі құрал-жабдықтарға және басқа қаржылық емес активтерге мыналар кіреді:
1) жер, үйлер және ғимараттар;
2) салынып жатқан (орнатылып жатқан) негізгі құрал-жабдықтар;
3) банк жалдаған үйлер бойынша күрделі шығындар;
4) компьютер жабдықтары;
5) көлік құралдары;
6) жалға беруге арналған негізгі құрал-жабдықтар;
7) қаржы лизингіне қабылданған негізгі құрал-жабдықтар;
8) басқа негізгі құрал-жабдықтар;
9) банктің негізгі қызметі мақсаттарына арналып сатып алынған және N 38 Қаржылық есептің халықаралық стандартына сәйкес лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз ету;
10) басқа материалдық қорлар;
11) күрделі салымдар бойынша дебиторлық берешек.
29. Банктердің пруденциалдық нормативтерді сақтауына бақылауды Ұлттық Банк жүзеге асырады.
30. Банктер ай сайын, есептіден кейінгі айдың алтыншы жұмыс күнінен кешіктірмей пруденциалдық нормативтерді есептеу үшін қажетті мәліметтерді, осы Ережеде белгіленген коэффициенттердің есебі бар анықтаманы, сондай-ақ есептіден кейінгі айдың бірі күнгі жағдай бойынша дайындалған активтер мен міндеттемелердің мерзімдерін салыстыру кестесін Ұлттық Банкке ұсынады.
31. Банк осы Ереженің талаптарын бұзғаны үшін Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жауап береді.
Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2002 жылғы 3 маусымдағы
N 213 қаулысымен бекітілген
Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық
нормативтер туралы ережеге
N 1 қосымша
Банктің салымдар тәуекелінің дәрежелері
бойынша активтерінің кестесі
____________________________________________________________________
р/с Баптардың атауы Тәуекел
N дәрежесі ____________________________________________________________________
І топ
____________________________________________________________________
1 Қолма-қол ақша 0%
2 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
қолма-қол шетел валютасы
3 Тазартылған қымбат металдар 0%
4 Қазақстан Республикасының Үкіметіне берілген заемдар 0%
5 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 0%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық үкіметтеріне берілген заемдар 6
Ұлттық Банкке берілген заемдар
7 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 0%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық банктеріне берілген заемдар
8 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 0%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарына берілген заемдар
9 Ұлттық Банктегі депозиттер 0%
10 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 0%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық банктерінің депозиттері
11 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 0%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарының депозиттері
12 Қазақстан Республикасы Үкіметінің дебиторлық берешегі 0%
13 Қазақстан Республикасының жергілікті өкімет органдарының 0%
салық және бюджетке басқа да төлемдер бойынша дебиторлық
берешегі
14 Қазақстан Республикасының Үкіметі және Ұлттық Банк 0%
шығарған Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы
қағаздары
15 Мемлекеттік мәртебесі, Standard & Рооr`s агенттігінің 0%
"АА-"-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі немесе басқа
рейтинг агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі
рейтингі бар шетелдік мемлекеттердің орталық үкіметтері
шығарған бағалы қағаздар
16 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 0%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдары шығарған бағалы қағаздар
17 Тәуекелдің І тобына енгізілген активтер бойынша 0%
есептелген сыйақы
____________________________________________________________________
ІІ топ
____________________________________________________________________
18 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен 20%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
және осындай деңгейдегі рейтингтік бағасы жоқ
елдердің қолма-қол шетел валютасы
19 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 20%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық үкіметтеріне берілген заемдар
20 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 20%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық банктеріне берілген заемдар
21 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 20%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарына берілген заемдар
22 Қазақстан Республикасының жергілікті өкімет органдарына 20%
берілген заемдар
23 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 20%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
жергілікті өкімет органдарына берілген заемдар
24 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 20%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар не "АА-"-дан
төмен емес борыштық рейтингі ұйымдардың
міндеттемелерінің толық сомасына кепілдік берген
ұйымдарға берілген заемдар
25 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 20%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық банктеріне депозиттер
26 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 20%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарына депозиттер
27 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 20%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар не "АА-"-дан
төмен емес борыштық рейтингі бар ұйымдардың
міндеттемелерінің толық сомасына кепілдік берген
ұйымдарға берілген заемдар
28 Қазақстан Республикасы жергілікті өкімет органдарының 20%
тәуекелдің І тобына жатқызылған дебиторлық берешегін
қоспағандағы дебиторлық берешегі
29 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 20%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар не "АА-"-дан
төмен емес борыштық рейтингі бар ұйымдардың
міндеттемелерінің толық сомасына кепілдік берген
ұйымдардың дебиторлық берешегі
30 Мемлекеттік мәртебесі, Standard & Рооr`s агенттігінің 20%
"А+"-ден "А-"-ге дейінгі тәуелсіз рейтингі немесе
басқа рейтинг агенттіктерінің біреуінің осындай
деңгейдегі рейтингі бар шетелдік мемлекеттердің
орталық үкіметтері шығарған бағалы қағаздар
31 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 20%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдары шығарған бағалы қағаздар
32 Қазақстан Республикасының жергілікті өкімет органдары 20%
шығарған бағалы қағаздар
33 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 20%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
жергілікті өкімет органдары шығарған бағалы қағаздар
34 Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-дан төмен емес 20%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар ұйымдар шығарған бағалы қағаздар
35 "Қазақстан ипотекалық компаниясы" жабық акционерлік 20%
қоғамы шығарған борыштық бағалы қағаздар
36 Тәуекелдің ІІ тобына енгізілген активтер бойынша 20%
есептелген сыйақы
____________________________________________________________________ ІІІ топ
____________________________________________________________________
37 Тазартылмаған қымбат металдар 50%
38 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "ВВВ-"-ге
дейінгі тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар елдердің орталық үкіметтеріне берілген заемдар
39 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "ВВВ-"-ге 50%
дейінгі тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар елдердің орталық банктеріне берілген заемдар
40 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "ВВВ-"-ге 50%
дейінгі борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар халықаралық қаржы ұйымдарына берілген заемдар
41 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 50%
тәуелсіз рейтингінен төмен емес немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар елдердің жергілікті өкімет органдарына заемдар
42 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 50%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар не "А+"-ден
"А-"-ге дейінгі борыштық рейтингі бар тұлғалардың
міндеттемелерінің толық сомасына кепілдік берген
ұйымдарға берілген заемдар
43 "Қазақстан ипотекалық компаниясы" жабық акционерлік 50%
қоғамы ұсынған сипаттамаларға және талаптарға жауап
беретін ипотекалық тұрғын үй заемдары
44 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "ВВВ-"-ге 50%
дейінгі тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар елдердің орталық банктерінің депозиттері
45 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "ВВВ-"-ге 50%
дейінгі борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар халықаралық қаржы ұйымдарының депозиттері
46 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 50%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар не "А+"-ден
"А-"-ге дейінгі борыштық рейтингі бар тұлғалардың
міндеттемелерінің толық сомасына кепілдік берген
ұйымдарының заемдары
47 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 50%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар не "А+"-ден
"А-"-ге дейінгі борыштық рейтингі бар тұлғалардың
міндеттемелерінің толық сомасына кепілдік берген
ұйымдарының дебиторлық берешегі
48 Мемлекеттік мәртебесі бар, Standard & Рооr`s агенттігінің 50%
"ВВВ+"-ден "ВВВ-"-ге дейінгі тәуелсіз рейтингі немесе
басқа рейтинг агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі
рейтингі бар елдердің орталық үкіметтері шығарған бағалы
қағаздар
49 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "ВВВ-"-ге 50%
дейінгі борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар халықаралық қаржы ұйымдары шығарған бағалы қағаздар
50 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 50%
тәуелсіз рейтингінен төмен емес немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар елдердің жергілікті өкімет органдары шығарған
бағалы қағаздар
51 Standard & Рооr`s агенттігінің "А+"-ден "А-"-ге дейінгі 50%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымдар
шығарған бағалы қағаздар
52 Тәуекелдің ІІІ тобына енгізілген активтер бойынша 50%
есептелген сыйақы
____________________________________________________________________
ІV топ
____________________________________________________________________
53 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ+"-ден "В-"-ге 100%
дейінгі тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг
агенттіктерінің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар елдердің және осындай деңгейдегі рейтингтік бағасы
жоқ елдердің орталық үкіметтеріне берілген заемдар
54 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ+"-ден "В-"-ге дейінгі 100%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің және
осындай деңгейдегі рейтингтік бағасы жоқ елдердің орталық
банктеріне берілген заемдар
55 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ+"-ден "В-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарына және осындай деңгейдегі рейтингтік
бағасы жоқ халықаралық қаржы ұйымдарына берілген заемдар
56 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "ВВ-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің және
осындай деңгейдегі рейтингтік бағасы жоқ елдердің
жергілікті өкімет органдарына берілген заемдар
57 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "В-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымдарға және
осындай деңгейдегі рейтингтік бағасы жоқ ұйымдарға берілген
заемдар
58 Тәуекелдің ІІІ тобына жатқызылғандарды қоспағанда, жеке 100%
тұлғаларға берілген заемдар
59 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ+"-ден "В-"-ге дейінгі 100%
тәуелсіз рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің және
осындай деңгейдегі рейтингтік бағасы жоқ елдердің орталық
банктерінің депозиттері
60 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ+"-ден "В-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарының және осындай деңгейдегі рейтингтік
бағасы жоқ халықаралық қаржы ұйымдарының депозиттері
61 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-ден "В-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингі немесе басқа рейтинг агенттіктерінің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымдардың және
осындай деңгейдегі рейтингтік бағасы жоқ ұйымдардың
депозиттері
62 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-тен "В-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингіне немесе басқа да рейтингтік
агенттіктердің біреуінің және тиісті рейтинг бағасы жоқ
ұйымның осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымның
дебиторлық берешегі
63 Жеке тұлғалардың дебиторлық берешегі 100%
64 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ+"-тен "В-"-ге дейінгі 100%
тәуелсіз рейтингіне немесе басқа да рейтингтік
агенттіктердің біреуінің және тиісті рейтингтік бағасы
жоқ елдердің осындай деңгейдегі рейтингіне ие елдердің
орталық үкіметтері шығарған мемлекеттік мәртебесі бар
бағалы қағаздар
65 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-тен "В-"-ге 100%
дейінгі тәуелсіз рейтингіне немесе басқа да рейтингтік
агенттіктердің біреуінің және тиісті рейтингтік
бағасы жоқ елдердің осындай деңгейдегі рейтингі бар
елдердің жергілікті өкімет органдары шығарған бағалы
қағаздары
66 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ+"-тен "В-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингі немесе басқа да рейтингтік
агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар
халықаралық қаржы ұйымдары және тиісті рейтингтік
бағасы жоқ халықаралық қаржы ұйымдары шығарған бағалы
қағаздар
67 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ+"-тен "В-"-ге дейінгі 100%
борыштық рейтингіне немесе басқа да рейтингтік
агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар
ұйымдар және тиісті рейтингтік бағасы жоқ ұйымдар
шығарған бағалы қағаздар
68 Тәуекелдің IV тобына кіретін активтер бойынша есептелген 100%
сыйақы
69 Төлемдер бойынша есеп айырысулар 100%
70 Негізгі құрал-жабдықтар 100%
71 Материалдық қорлар 100%
72 Сыйақы және шығыстар сомасын алдын ала төлеу 100%
____________________________________________________________________ V топ
____________________________________________________________________
73 Банк инвестицияларын қоспағанда заңды тұлғалардың 100%
акциялары (жарғылық капиталға қатысу үлесі) және
бағынышты борышына салымдар бөлігінде әділ құны
бойынша есептелетін инвестициялар
74 Банктің негізгі қызметінің мақсатына сатып алынған және 100%
N 38 Қаржылық есептің халықаралық стандарттарына сәйкес
келетін лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз ету
75 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен тәуелсіз 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық үкіметтеріне ұсынылған заемдар
76 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен тәуелсіз 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің орталық
банктеріне ұсынылған заемдар
77 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен тәуелсіз 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарына ұсынылған заемдар
78 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ-"-ден төмен тәуелсіз 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
жергілікті билік органдарына ұсынылған заемдар
79 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен борыштық 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымдарға
ұсынылған заемдар
80 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен тәуелсіз 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық банктеріндегі депозиттер
81 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен борыштық 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдарындағы депозиттер
82 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен борыштық 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымдарындағы
депозиттер
83 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен борыштық 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымның
дебиторлық берешегі
84 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен тәуелсіз 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
орталық үкіметтері шығарған бағалы қағаздар
85 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВ-"-ден төмен тәуелсіз 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар елдердің
жергілікті билік органдары шығарған бағалы қағаздар
86 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен борыштық 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар халықаралық
қаржы ұйымдары шығарған бағалы қағаздар
87 Standard & Рооr`s агенттігінің "В-"-ден төмен борыштық 100%
рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар ұйымдар
шығарған бағалы қағаздар
88 Тәуекелдің V тобына кіретін активтер бойынша есептелген 100%
сыйақы
____________________________________________________________________
Салым тәуекелінің дәрежесі бойынша өлшенген банк активтерінің есебіне түсініктемелер
1. Мұндай міндеттемені, Қазақстан Республикасының Үкіметі шығарған мемлекеттік бағалы қағаздарды және Қазақстан Республикасы Үкіметінің өзге де өтімділігі жоғары бағалы қағаздарын, тазартылған қымбат металдарды немесе кепілдерді қамтамасыз ету ретінде банк иелігіне ақша түрінде ұсынылған, кепілмен қамтамасыз етілген (талаптардың толық көлемінде) депозиттер, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар және заемдар тәуекелдің нольдік дәрежесі бойынша өлшенеді.
2. Қазақстан Республикасының резидент еместеріне ұсынылған, осы Түсініктеменің 1-тармағында көрсетілген депозиттер, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар және заемдар:
1) оффшорлық аймақтардың аумағында заңды тұлға ретінде тіркелген;
2) заңды тұлғалардан тәуелді болып табылатын, оффшорлық аймақтардың аумағында тіркелген, жеке-жеке жарғылық капиталдың 5%-нен астам иелік етуші немесе оффшорлық аймақтың аумағында тіркелген заңды тұлғаға қатысты еншілес болып табылатын;
3) оффшорлық аймақтың аумақтарында тұрақты тұратын жеке тұлға болып табылатын;
осы Түсініктеменің 1-тармағында көрсетілген қамтамасыз етудің барына қарамастан, салым тәуекелінің дәрежесі бойынша өлшенген банк активтерінің Кестесіне сай тәуекел дәрежесі бойынша өлшенеді.
3. Қазақстан Республикасының резидент еместеріне ұсынылған, осы Түсініктеменің 1-тармағында көрсетілген депозиттер, дебиторлық берешек, сатып алынған бағалы қағаздар және заемдар:
1) оффшорлық аймақтардың аумағында заңды тұлға ретінде тіркелген, бірақ мұндайда Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-ден төмен борыштық рейтингіне немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингіне немесе борыштық рейтингі міндеттемелердің барлық сомасын қамтамасыз етудің көрсетілген деңгейінен төмен емес бас ұйымның тиісті кепілдігіне ие;
2) заңды тұлғалардан тәуелді болып табылатын, оффшорлық аймақтардың аумағында тіркелген, жеке-жеке жарғылық капиталдың 5%-нен астам иелік етуші немесе оффшорлық аймақтың аумағында тіркелген заңды тұлғаға қатысты еншілес болып табылатын, бірақ мұндайда көрсетілген деңгейден төмен емес борыштық рейтингке немесе борыштық рейтингі міндеттемелердің барлық сомасын қамтамасыз етудің көрсетілген деңгейінен төмен емес бас ұйымның тиісті кепілдігіне ие;
Ұлттық Банк Басқармасы белгілеген оффшорлық аймақтар тізбесіне кірмеген не Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы ақпаратпен алмасу бойынша міндеттемелер қабылдамаған оффшорлық аумақтар тізбесіне жатқызған оффшорлық аймақтың аумағында тіркелген немесе тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының резидент еместеріне немесе заңды тұлғалардан тәуелді, жеке-жеке жарғылық капиталдың 5%-нен астам иелік ететін немесе көрсетілген оффшорлық аймақтың аумағында тіркелген заңды тұлғаға қатысты еншілес болып
табылатын ұйымдарға қойылатын талаптарды қоспағанда.
Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
"Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық нормативтер
туралы ережені бекіту жөнінде"
2002 жылғы 3 маусымдағы N 213
қаулысымен бекітілген
Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық
нормативтер туралы ережеге
N 2 қосымша
Банктің тәуекел дәрежесі бойынша өлшенген шартты және
ықтимал міндеттемелер кестесі
____________________________________________________________________
N Баптардың атауы Тәуекел
р/с дәрежесі
____________________________________________________________________ І топ
____________________________________________________________________
1 Қарсы міндеттемелерге, кепілдемелерге берілген,
Қазақстан Республикасының Үкіметі және Ұлттық Банк 0%
шығарған мемлекеттік бағалы қағаздарының,
Standard & Рооr`s агенттігінің "АА-"-ден төмен емес
тәуелсіз рейтингіне немесе басқа да рейтингтік
агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі
бар шетел мемлекеттерінің орталық үкіметтері шығарған
мемлекеттік мәртебеге ие бағалы қағаздардың кепілімен
қамтамасыз етілген, сондай-ақ банк иелігіне осындай
міндеттемені және тазартылған қымбат металдарды
қамтамасыз ету ретінде ұсынылған ақша түріндегі
кепілмен қамтамасыз етілген банк міндеттемелері және
кепілдемелері
2 Қазақстан Республикасының Үкіметі және Ұлттық Банк 0%
шығарған мемлекеттік бағалы қағаздарды, Standard & Рооr`s
агенттігінің "АА-"-ден төмен емес тәуелсіз рейтингіне
немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай
деңгейдегі рейтингі бар шетел мемлекеттерінің орталық
үкіметтері шығарған мемлекеттік мәртебеге ие бағалы
қағаздарды және басқа да өтімділігі жоғары бағалы
қағаздарды сатып алу не сату бойынша есепшоттар
3 Егер олар міндетті сипатта (құжатпен ресімделсе) болса, 0%
шетел валютасын және тазартылған қымбат металдарды сатып
алу-сату бойынша есепшоттар
4 Қабылданған кепілдемелер бойынша талаптарды азайту 0%
5 Шығарылған өтелген аккредитивтер бойынша міндеттемелер 0%
6 Банктің қаржылық міндеттемелері жоқ экспорт 0%
аккредитивтері, сондай-ақ олар арқылы банктің сыртқы
заемдарын тартқан және борыштық міндеттемелерін
орналастырған кезде банктің еншілес компанияларының
пайдасына берілген банктің міндеттемелері мен
кепілдемелері
____________________________________________________________________
ІІ топ
____________________________________________________________________
7 Standard & Рооr`s агенттігінің "А-"-ден "А+"-қа дейін 20%
тәуелсіз рейтингіне немесе басқа да рейтингтік
агенттіктердің біреуінің, Қазақстан Республикасының
жергілікті билік органдарының осындай деңгейдегі
рейтингі бар елдердің орталық үкіметтерінің мемлекеттік
мәртебеге ие және Standard & Рооr`s агенттігінің
"АА-"-ден төмен емес тәуелсіз рейтингіне немесе басқа да
рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі
рейтингі бар елдердің, Standard & Рооr`s агенттігінің
"АА-"-ден төмен емес борыштық рейтингіне немесе басқа да
рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай деңгейдегі
рейтингі бар банктердің және ұйымдардың қарсы
міндеттемелеріне, кепілдемелеріне және бағалы
қағаздардың кепіліне берілген банктің міндеттемелері және
кепілдемелері
8 Егер олар міндетті сипатта (құжатпен ресімделсе) болса, 20%
болашақта заемдар мен депозиттер бойынша есепшоттар ____________________________________________________________________
ІІІ топ
____________________________________________________________________
9 Standard & Рооr`s агенттігінің "ВВВ-"-ден "ВВВ+"-қа 50%
дейін тәуелсіз рейтингіне ие шетел мемлекеттерінің
орталық үкіметтерінің мемлекеттік мәртебеге ие немесе
басқа да рейтингтік агенттіктердің біреуінің осындай
деңгейдегі рейтингіне және Standard & Рооr`s
агенттігінің "А-"-тен "А+"-қа дейін тәуелсіз рейтингіне
ие елдердің жергілікті билік органдарының, банктер мен
ұйымдардың немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің
біреуінің осындай деңгейдегі рейтингі бар қарсы
міндеттемелеріне, кепілдемелеріне және бағалы
қағаздардың кепіліне берілген банктің міндеттемелері
және кепілдемелері
10 "Қазақстанның ипотекалық компаниясы" жабық акционерлік 50%
қоғамынан ипотекалық тұрғын үй заемдары бойынша талап
ету құқықтарын кері сатып алу бойынша міндеттемелер
____________________________________________________________________ IV топ
____________________________________________________________________
11 Форфейтинг операциялары бойынша міндеттемелер, 50%
кепілдемелер, өтелмеген аккредитивтер және міндеттемелер,
тәуекелдің І, ІІ және ІІІ топтарына жатқызылғандардан
басқа, бағалы қағаздарды, қаржы фьючерстерін сатып алу
не сату бойынша есепшоттар ____________________________________________________________________
Болашақта депозиттер мен заемдарды орналастыру-алу бойынша,
бағалы қағаздар мен қаржы фьючерстерін сатып алу-сату бойынша, және
валюталық құндылықтарды сатып алу-сату бойынша есепшоттар бөлігінде,
баланстан тыс міндеттемелердің тәуекел дәрежесін белгілеген кезде
есепке ағымдағы және одан кейінгі екі ай ішінде туындауы мүмкін
міндеттемелерді қабылдау қажет.
Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
"Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық нормативтер
туралы ережені бекіту жөнінде"
2002 жылғы 3 маусымдағы N 213
қаулысымен бекітілген
Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық
нормативтер туралы ережеге
N 3 қосымша
Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесі
200___ж. "____" ________________
___________________________
(банктің қысқаша атауы)
____________________________________________________________________
р/с| | | | Активтер|Шартты |Активтердің
NN | Баптар |Активтер|Міндет.| минус |міндет.|Міндеттемелер
| | |темелер|міндетте.|темелер|мен Шартты
| | | | мелер | | міндетте.
| | | |(3б.-4б.)| | мелердің
| | | | | | сомасына
| | | | | | қатысы
| | | | | (3б./[4б.+6б.])
____________________________________________________________________
1 2 3 4 5 6 7
____________________________________________________________________
1 Талап еткенге
дейін
2 30 күнге дейін
3 3 айға дейін
4 6 айға дейін
5 1 жылға дейін
6 1 жылдан аса
7 Қорытынды:
____________________________________________________________________
Басшы:_____________________ __________
(фамилиясы мен аты) (қолы)
Бас бухгалтер: _____________________ __________
(фамилиясы мен аты) (қолы)
Орындаушы:_____________________________ __________ ___________
(қызметі, фамилиясы мен аты) (қолы) (телефон номері)
Есепке қол қойылған күн "_____" ______________ 200__ж.
Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру жөніндегі түсіндірме:
Активтер мен міндеттемелер мерзімдерін салыстыру кестесін толтыру кезінде әрбір актив (міндеттемелер) үшін ең аз мерзім қарастырылады, ол мерзім аяқталғаннан кейін банк дебиторлар мен корреспонденттердің міндеттемелерін орындауын талап етуге (клиенттердің талаптарын орындауға міндетті) құқылы. 1-жолға банктің осы Ережеде көрсетілген талап ету бойынша жоғарғы өтімді активтер мен міндеттемелердің көлеміне есепке алынған активтері мен міндеттемелері жазылады. Мұндайда жіктелген активтерді қоспағанда, (қосалқы стандартты активтерден басқа) активтер алынады. Активтер, міндеттемелер және шартты міндеттемелер бағандары бойынша 1-ден 5-жолға дейінгі деректер өсу қорытындысы бойынша толтырылады. 5 және 6-жолдардың сомасы "Қорытынды" бағанда жазылып, банк балансының деректерімен салыстырылады. "Қорытынды" бағаны мен баланстық актив бөлімінің қорытындысы арасындағы айырмашылық банк қалыптастырған резервтер (провизиялар) мен жіктелген активтердің (қосалқы стандартты активтерден басқа) сомасына сәйкес келеді.
Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
"Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық нормативтер
туралы ережені бекіту жөнінде"
2002 жылғы 3 маусымдағы N 213
қаулысымен бекітілген
Екінші деңгейдегі банктерге
арналған пруденциалдық
нормативтер туралы ережеге
N 4 қосымша
Әрбір шетел валютасы бойынша валюталық позиция мен
валюталық нетто-позиция туралы есеп
200___ж. "____" ________________ жағдай бойынша
____________________________________________________________________ (банктің қысқаша атауы)
____________________________________________________________________
| | Апта күндері бойынша операциялық күннің
Талаптар | Міндет. | аяғындағы сальдо
| темелер |____________________________________________
| | 1 2
| |____________________________________________
| | (күні) (күні)
| |___________________________________________
| | Талап.| Міндет.|Пози.|Талап.| Міндет.|Пози.
| | тар | темелер| ция | тар |темелер |ция
| | сомасы| сомасы | |сомасы| сомасы | ____________________________________________________________________
1. ҚОЛМА-ҚОЛ ШЕТЕЛ
ВАЛЮТАСЫНДАҒЫ
ТАЛАПТАР
.....
2. САЛЫНҒАН/ТАРТЫЛҒАН
ДЕПОЗИТТЕР
.....
3. БЕРІЛГЕН/АЛЫНҒАН
ЗАЕМДАР
.....
4. АЛУҒА/ТӨЛЕУГЕ
ЕСЕПТЕЛГЕН СЫЙАҚЫ
.....
5. БОРЫШКЕРЛІК ЖӘНЕ
ҮЛЕСТІК БАҒАЛЫ
ҚАҒАЗДАР
.....
6. ДЕБИТОРЛЫҚ/
КРЕДИТОРЛЫҚ
БЕРЕШЕК
.....
____________________________________________________________________
7. ТУЫНДЫ ҚАРЖЫ ҚҰРАЛДАРЫ
____________________________________________________________________
..... .....
____________________________________________________________________
ТАЛАПТАР МІНДЕТТЕМЕЛЕР
ҚОРЫТЫНДЫСЫ ҚОРЫТЫНДЫСЫ
____________________________________________________________________
..... .....
____________________________________________________________________
БАЛАНСТАН ТЫС БАЛАНСТАН ТЫС
ЕСЕПШОТТАР ЕСЕПШОТТАР
БОЙЫНША БОЙЫНША
ТАЛАПТАР МІНДЕТТЕМЕЛЕР
ҚОРЫТЫНДЫСЫ ҚОРЫТЫНДЫСЫ ____________________________________________________________________
ТАЛАПТАР МІНДЕТТЕМЕЛЕР
ҚОРЫТЫНДЫСЫ ҚОРЫТЫНДЫСЫ *** ***
____________________________________________________________________
таблицаның жалғасы
____________________________________________________________________
Апта күндері бойынша операциялық күннің
аяғындағы сальдо
____________________________________________________________________
3 4 5
____________________________________________________________________
(күні) (күні) (күні)
____________________________________________________________________
Талап. | Міндет. |Пози.| Талап.|Міндет.|Пози.|Талап. |Міндет. |Пози.
тар | темелер |ция | тар |темелер|ция | тар |темелер |ция
сомасы | сомасы | | сомасы|сомасы | |сомасы |сомасы |
____________________________________________________________________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7. *** *** ***
____________________________________________________________________
Банктің нормативтерді есептеудің соңғы есепті
күндегі меншік капиталының көлемі: _________________________
Жекелеген шетелдік мемлекеттердің
(шетелдік мемлекеттер топтарының)
валюталары бойынша ашылған валюталық
позицияның белгіленген ең көп мөлшері: _________________________
Валюталық нетто-позицияның белгіленген
ең көп мөлшері: _________________________
Басшы: _____________________ __________
(фамилиясы мен аты) (қолы)
Бас бухгалтер: _____________________ __________
(фамилиясы мен аты) (қолы)
Орындаушы: _____________________________ __________ ________________
(қызметі, фамилиясы мен аты) (қолы) (телефон номері)
Есепке қол қойылған күн "_____" ______________ 200__ж.
____________________________________________________________________
Әрбір шетел валютасы бойынша валюталық позиция
мен валюталық нетто-позияция туралы есепті толтыру
жөніндегі түсіндірме
1. Тиісті ұяшықтарда қалыптасқан арнайы провизияларды алып тастағандағы баланстық есепшоттарда ескерілген шетел валютасындағы талаптар мен міндеттемелер көрсетіледі.
2. "Баланстан тыс есепшоттар бойынша талаптар қорытындысы" және "Баланстан тыс есепшоттар бойынша міндеттемелер қорытындысы" деген ұяшықтарда банк жүргізген хеджирлік мәмілелердің, оның ішінде жеткізіліксіз мәмілелердің сомасын есепке ала отырып, арнайы провизияларды алып тастағандағы шетел валютасындағы шартты талаптар мен міндеттемелер көрсетіледі.
3. "Позиция" бағандары бойынша "Талаптар қорытындысы" және "Міндеттемелер қорытындысы" деген ұяшықтарда есепті кезеңдегі аптаның әрбір жұмыс күніндегі барлық шетел валютасы бойынша нетто-позиция көрсетіледі.
4. Жекелеген шетелдік мемлекеттердің (шетелдік мемлекеттер топтарының) валюталар және валюталық нетто-позиция бойынша белгіленген ең көп мөлшерден асатын ашылған позициялардың мөлшерлері туралы деректер қызыл түспен берілуі тиіс.