Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ішкі істер министрінің 13.08.2014 № 508 (2015.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексіне сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу қағидасы бекітілсін.
      2. Бұйрыққа қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Әділет министрінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп танылсын.
      3. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті (Б.М. Бердалин):
      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
      2) осы бұйрықты бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялауды;
      3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.
      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің орынбасары генерал-майор А.Ж. Күреңбековке және Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Қылмыстық-атқару жүйесі комитетіне (Б.М. Бердалин) жүктелсін.
      5. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Министр
полиция генерал-лейтенанты                       Қ. Қасымов

Қазақстан Республикасы 
Ішкі істер министрінің
2012 жылғы 30 наурыздағы
№ 184 бұйрығына   
қосымша       

Қазақстан Республикасы Әділет министрінің күші жойылған
кейбір шешімдерінің тізбесі

      1. «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі түзеу мекемелерiндегi сотталғандармен тәрбие жұмысын ұйымдастыру жөнiндегi Нұсқаулықты бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2004 жылғы 21 қазандағы № 305 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3228 санымен тіркелген).
      2. «Қазақстан Республикасы Әділет министрінің кейбір бұйрықтарына қылмыстық-атқару жүйесі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Әділет Министрінің 2007 жылғы 21 маусымдағы № 185 бұйрығының 3-тармағы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4794 санымен тіркелген).
      3. «Қазақстан Республикасы Әділет министрінің кейбір бұйрықтарына толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің 2007 жылғы 5 желтоқсандағы № 327 бұйрығының 3-тармағы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5064 санымен тіркелген, Қазақстан Республикасының Орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының актілер жинағы, № 1, 2008 жылғы 27 наурыз; 2008 жылғы 25 қаңтар № 12 (1238) «Заң газеті» газетінде жарияланған).
      4. «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі түзеу мекемелерiндегi сотталғандармен тәрбие жұмысын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2004 жылғы 21 қазандағы № 305 бұйрығына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2009 жылғы 17 қыркүйектегі № 125 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5835 санымен тіркелген).
      5. «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі түзеу мекемелерiндегi сотталғандармен тәрбие жұмысын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2004 жылғы 21 қазандағы № 305 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2010 жылғы 25 ақпандағы № 67 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6125 санымен тіркелген, 2010 жылғы 7 сәуірдегі № 48 (1670) «Заң газеті», 2010 жылғы 7 сәуірдегі № 48 (1845) «Юридическая газета» газеттерінде жарияланған).
      6. «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі түзеу мекемелерiндегi сотталғандармен тәрбие жұмысын ұйымдастыру жөнiндегi Нұсқаулықты бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2004 жылғы 21 қазандағы № 305 бұйрығына өзгеріс енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2011 жылғы 29 шілдедегі № 274 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7117 санымен тіркелген).
      7. «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің м.а. 2010 жылғы 27 қыркүйектегі № 268 бұйрығы 1-тармағының 6) тармақшасы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6582 санымен тіркелген).
      8. «Қазақстан Республикасы Әділет министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2010 жылғы 22 желтоқсандағы № 341 бұйрығы 1-тармағының 10) тармақшасы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6745 санымен тіркелген, 2011 жылғы 15 ақпандағы № 46-47 (26449) «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған, Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының актілер жинағы, 2011 жылғы, № 7 (16.09.2011 ж.)). 

Қазақстан Республикасы
Ішкі істер министрінің
2012 жылғы 30 наурыздағы
№ 184 бұйрығымен  
бекітілген    

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу
қағидасы

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу қағидасы (бұдан әрі – Қағида) бас бостандығынан айыруға сотталғандармен психологиялық-педагогикалық әдiстер негiзiнде тәрбие жұмысын жүргізу тәртібін реттейдi.
      2. Түзеу мекемелеріндегі (бұдан әрі – ТМ) сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексіне, сондай-ақ осы Қағидаға сәйкес жүзеге асырылады.
      3. Тәрбие жұмысты бастықтың тәрбие жұмысы жөнiндегi орынбасары бақылайды және үйлестiредi. Тәрбие жұмысын тiкелей жүргiзілуiн сотталғандар арасындағы тәрбие жұмысы жөніндегі бөлiмнiң бастығы мен қызметкерлерi, сондай-ақ осы Қағидада белгіленген шекте ТМ-нің басқа да қызметкерлері қамтамасыз етедi.
      4. ТМ-де және тәрбие колонияларында (бұдан әрi – ТК) өздігінен қызмет ету ұйымдары құрылады.

2. ТМ-де тәрбие жұмысын жоспарлау

      5. Тәрбие жұмысын жоспарлау осы Қағидаға сәйкес жүзеге асырылады.
      6. Сотталғандармен тәрбие жұмысын ұйымдастырудың негiзi жоспар болып табылады. ТМ-де:
      1) сотталғандар арасындағы тәрбие жұмысы жеке бөлiм болып жоспарланатын ТМ-нің тоқсанға арналған жұмыс жоспары;
      2) жасақта тәрбие жұмысын жүргізудің тоқсанға арналған жоспары жасалады.
      7. Сотталғандармен тәрбие жұмысын жоспарлау ТМ-де ұсталатын сотталғандарды түзеу және қайта әлеуметтендіру бойынша мiндеттердi шешуде ТМ-нің барлық қызметтерiнің күш-жiгерiн үйлестіруді қамтамасыз етеді.
      8. Жоспарларда тәрбие жұмысының негiзгi бағыттары, сотталғандармен жеке-тәрбие жұмысы, оларды жалпы және кәсiптiк оқыту, сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдарына басшылық ету, мәдени-бұқаралық iс-шаралар өткiзу, дiни және қоғамдық ұйымдармен өзара iс-қимыл жасасу мәселелер көрсетіледі.
      9. Тәрбие жұмысын жоспарлау жоғары тұрған органдардың бұйрықтары және нұсқаулары, сотталғандар құрамындағы өзгерiстер ескеріле отырып, өткен кезеңдегi тәрбие жұмысының барлық бағыттарындағы ТМ-нің және жасақтың қызметiн, тәртiптiң жай-күйiн, ТМ-дегі жедел жағдайды талдау негiзiнде жүзеге асырылады.
      10. ТМ-нің тоқсандық жұмыс жоспарында сотталғандар арасындағы тәрбие жұмысы бөлiмiн сотталғандар арасындағы тәрбие жұмысы жөніндегі бөлiмнің бастығы жасайды, оны бастықтың тәрбие жұмысы жөнiндегi орынбасары келiсiп, ТМ бастығы бекiтедi.
      11. Жасақтағы тәрбие жұмысының тоқсандық жоспарларын сотталғандар арасындағы тәрбие жұмысы жөніндегі бөлiмнiң бастығы келiсiп, ТМ бастығының тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасары бекiтедi.

3. Бас бостандығынан айыруға сотталғандарға тәрбиелiк ықпал ету

      12. Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу сотталғандардың түзелуіне, олардың қоғамдық пайдалы қызметпен айналысуға ұмтылысын, еңбекке адал көзқарасын қалыптастыруға, сотталғандардың бiлiмi мен мәдени деңгейiн арттыруға және одан әрi дамытуға бағытталған.
      13. Сотталғандармен тәрбие жұмысы түзеу мекемесiнiң түрiн, жаза мерзiмiн, ұстау жағдайларын, олардың жеке басының ерекшелiктерiн және олар жасаған қылмыстардың мән-жайларын ескере отырып жүргiзіледi.
      14. ТМ-де тәрбие жұмысын жүргiзудiң негiзгi бағыттары адамгершiлiк, әлеуметтiк-құқықтық, эстетикалық, еңбек, дене шынықтыру, психологиялық тәрбие, сондай-ақ сотталғандарды түзеу мақсатына қол жеткізуге ықпал етудің басқа да түрлерi болып табылады.
      Адамгершiлiк тәрбиесі сотталғандарда моральдық-этикалық түсінікті қалыптастыруға, әрбір сотталған адамның қоғамда өз тәртiбiн күнделiктi сыртқы бақылаусыз реттеу қабiлеттiгін қалыптастыруға бағытталған. Адамгершiлiк тәрбиеге өзгелердiң құқығын және жеке намысын құрметтеу, адамның өмiрiне қол сұғылмаушылықты сезіну, адалдық пен шынайылыққа тәрбиелеу кіреді;
      Әлеуметтiк-құқықтық тәрбиесі сотталған адамның мемлекет пен азамат арасындағы өзара қарым-қатынасы, сотталғандардың бас бостандығынан айыру орындарында жұмысқа орналасу, бiлiм алу, отбасылық қарым-қатынас саласында құқықтары мен мiндеттерi туралы бiлулерi, құқықтық нормаларды сақтау қажеттiлiгiне көз жеткiзуi, жасаған қылмысының қоғамдық қауiптілігінің мәні туралы түсінік алуына бағытталған. Әлеуметтiк-құқықтық тәрбиеде жүргiзiлiп жатқан реформаның, елдегi қоғамдық-саяси жағдайдың, қылмыстық жазаны орындау шегінде нормативтiк құқықтық актiлердiң мәнi түсiндiрілуi тиiс;
      Эстетикалық тәрбиесі сотталғандардың эстетикалық талғамының және қоршаған ортаға адал қатынастың қалыптасуына ықпал ететін табиғат, өнер, әдебиет, сурет сұлулығының түсінігін дамытуға бағытталған;
      Еңбек тәрбиесі сотталғанның еңбек деген қабiлетін дамытуға, оған босатылғаннан кейiн жұмысқа орналасу үшiн қажетті мамандық алуына мақсатталған;
      Дене тәрбиесі бас бостандығынан айыру орындарында сотталғанның денсаулығын бiрқалыпты ұстауға және бос уақытын ұйымдастыруға бағытталған. Бұл үшін спорттық алаңдар, имараттар, жабдықтар мен керек-жарақтар жабдықталады;
      Психологиялық тәрбиесі жазасын өтеп жатқан адамның психологиялық іс-әрекетінің заңдылығын зерттеуге, оның қылмыстық көзқарасын бұзу, сотталғанның жеке басының динамикасын, оның түзелу процесінде ықпал ететін негiзгi факторды зерттеуге, сотталғанды қайта әлеуметтендіруге бағытталған.
      15. Сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу психологиялық-педагогикалық әдістер негізінде жеке, топтық және бұқаралық нысандарда ұйымдастырылады.
      Сотталғандармен топтық және бұқаралық тәрбие жұмыстары (сабақтар; дәрiстер; жиындар; диспуттар; конкурстар; көркем өнерпаздық қараулар; спорттық-ойын-сауық iс-шаралары; өздігінен қызмет ету ұйымдарына қатысу; психодиагностикалық, психокоррекциялық, психопрофилактикалық) әртүрлi көлемдегі топтарда тәрбие жұмысын өткiзудi көздейді.
      Жеке тәрбие жұмысы сотталғанның жеке ерекшелiктерiн ескере отырып, оның бостандықтағы өмiрге ойдағыдай бейiмделуіне және сотталғандармен жұмыс жасау бағдарламасына сәйкес жүргiзiледi.
      16. Сотталғандармен жұмыс жасау бағдарламасы психологтың ұсыныстары негізінде оның мекемеде болған барлық кезеңіне құрылады және төрт негiзгi кезеңге:
      1) бейімделу кезеңіне ТМ-гі өмiрдiң жаңа жағдайларына үйрену;
      2) даму кезеңiне, өмiрдiң жаңа жағдайларына қызығушылықты дамыту;
      3) сыртқы ықпалдың өзi-өзiн тәрбиелеумен үйлесу кезеңiне;
      4) сотталғанның босатылуына дейінгі кезеңге бөлiнедi.
      17. Сотталғанмен жұмыс жасау бағдарламасының негiзiнде ТМ-да болған әрбiр кезеңге жасақ бастығы жеке тәрбие жұмысының жоспарын құрады.
      18. Сотталғанды зерттеу нәтижелерi және онымен тәрбие жұмысын жүргiзу қорытындылары ай сайын осы Қағиданың 1-қосымшасына сәйкес жеке тәрбие жұмысын жүргiзу күнделiгiне жазылады.

4. Карантин бөлiмшесiне жаңадан келген сотталғандармен тәрбие жұмысы

      19. Карантин бөлiмшесінде болған кезі сотталғанды алдын-ала зерттеу, мінез-құлқының негізгі ерекшелiктерiн, психологиялық ерекшеліктерін зерттеу, жалпы бiлiм деңгейiн анықтау, сондай-ақ денсаулық жағдайын тексеру және санитарлық-гигиеналық шараларды өткiзу үшiн пайдаланылады.
      20. Карантин бөлiмшесінде сотталғандармен сабақтар өткiзiледi, оның мақсаты олардың құқықтары мен мiндеттерiн, режим, iшкi тәртiп қағидалар талаптарын, ТМ әкiмшiлiгiмен және басқа да сотталғандармен өзара қарым-қатынастарын түсiндiру болып табылады.
      21. Сотталғандардың әрқайсысына ТМ түрiнiң өзгеруі, шартты түрде мерзiмiнен бұрын босатуға (бұдан әрі – ШТМБ) ұсыну, жазаның өтелмеген бөлiгiн неғұрлым жеңiл жаза түрiмен ауыстыру (бұдан әрі – НЖЖА) және жазаны өтеудiң бiр жағдайынан басқасына ауыстыру тәртiбi түсіндіріледі, сондай-ақ TM түрiнiң өзгеру мүмкiндiгi, шартты түрде мерзiмiнен бұрын босатуға ұсыну, жазаның өтелмеген бөлiгiн неғұрлым жеңiл жаза түрiне ауыстыру және жазаны өтеудiң бiр жағдайынан басқасына ауыстыру мерзiмдерi жөнінде хабарланады.
      22. Карантин бөлiмшесінде сотталғандармен тәрбие жұмыстары сабақ, әңгiмелесу және ТМ қызметкерлерiмен кездесу түрiнде жүргiзiледi, сотталғандарға газеттер, журналдар, кiтаптар оқу, орталық және жергiлiктi радио хабарларын тыңдау, теледидардан хабарлар көру мүмкiндiгi берiледi.
      23. Жаңадан келген сотталғандармен жұмыс осы Қағиданың      2-қосымшасына сәйкес сотталғандардың кешендi үлгі оқу жоспары бойынша карантин бөлiмшесiнде жүзеге асырылады.
      24. Карантин бөлiмшесінде сотталғандардың кешендi оқу жоспарының тармақтарын орындау осы Қағиданың 3-қосымшасына сәйкес түзеу мекемесi қызметтерi мен бөлiмдерiнiң карантин бөлiмшесiне кіру журналында көрсетiледi.
      25. Психолог жаңадан келген сотталғандарға психодиагностикалық тексеру жүргiзедi және олардың әрқайсысына осы Қағиданың 4-қосымшасына сәйкес жеке зерттеу сызбасын толтырады.
      26. Өткiзiлген жұмысты талдау нәтижелері бойынша психолог психологиялық мiнездеме жасап, тиісті қызметтерге жаңадан келген сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізудің негiзгi бағыттары бойынша ұсыныс бередi, олар сотталғандардың жеке-тәрбие жұмыстары күнделiгiне енгізіледi.
      27. Карантин бөлiмшесiне жаңадан келген сотталғандармен жұмыс жүргiзу үшiн ТМ бастығының бұйрығымен бар жасақ бастығы бекітіледі, оған тәрбие жұмыстарын жүргізу, жеке-тәрбие жұмысының күнделiгiн бастапқы толтыру және сотталғандарды жасаққа бөлудi дайындау жөнiндегi мiндеттер жүктеледi.
      28. Сотталғандардың карантин бөлiмшесiнде болу қорытындысы бойынша сотталғандарды жасақтарға бөлу жасалады.

5. Жасақтарда сотталғандармен тәрбие жұмысы

      29. Сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізудің негiзгi ұйымдастырушылық нысандары жасақта iске асырылады.
      30. ТМ, түрменің және тергеу изолятордың (бұдан әрі – ТИ) сотталғандар жасағы тәрбие процесін басқару және сотталғандармен қылмыстық жазаны өтеудің оңтайлы жағдайларын құруды қамтамасыз ететін түзеу мекемесі құрылымындағы негізгі ұйымдастырушылық буын болып табылады. Жасақты жасақ бастығы басқарады.
      31. Сотталғандармен тәрбие жұмысын ұйымдастыру және жүргiзу жасақ бастығына жүктеледi. Жасақ бастығы өзiнiң қызметiнде қылмыстық-атқару заңнаманы және қылмыстық жазаны орындау тәртiбiн реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердi басшылыққа алады.
      32. Жасақ бастығы өз қызметiн ТМ-нің жұмыс жоспары негiзiнде жасақтың ерекшеліктерін, сотталғандардың жеке қасиеттерiн, сондай-ақ ТМ-нiң басқа қызметтерiнің ұсыныстарын және психологтың ұсынымын ескере отырып тоқсан сайын жоспарлайды және ұйымдастырады.
      33. Жасақ бастығы сотталғандарға олардың құқықтары мен мiндеттерiн, еңбек және демалыс шарттарын түсiндiредi, заңнамалық актiлерге қол жетімділігін қамтамасыз етедi және олармен осы Қағиданың 5-қосымшасына сәйкес тақырыптық жоспар бойынша әлеуметтiк-құқықтық мәселелер бойынша сабақтар өткiзудi ұйымдастырады.
      34. Сотталғандардың заңмен белгiленген жаза мерзімінің бір бөлiгi аяқталған кезде жасақ бастығы сотталғандардың әрқайсысына осы Қағиданың 6-қосымшасына сәйкес мiнездеме дайындайды, оны жеке іске тігеді және ол жазаны өтеу шарттары, ТМ түрiн өзгерту, жазаны өтеуден ШТМББ, НЖЖА туралы мәселелерді шешкен кезде ескерiледі.
      35. Жасақ бастығы сотталғандармен тәрбие жұмысын ұйымдастырады және сол жұмысты жүргiзуге жауап бередi, осы мақсатта басқа қызметтердiң қызметкерлерiн қатыстырады, олардың есебiнен жасақтың тәрбиешiлер кеңесi (бұдан әрi – ЖТК) құрылады.
      36. ЖТК сотталғандармен жасақ буынында тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда жасақ бастығына көмек береді. ЖТК отырыстары кемiнде айына бiр рет өткiзiледi.
      37. ТМ бастығының бұйрығымен ЖТК бiр жыл мерзiмге, бес адамнан кем болмайтын құрамда құрылады. Оның құрамына жасақ бастығы, сотталғандармен жұмыс жасау дағдысы мен қабiлетi бар ТМ-нiң басқа қызметкерлері, жалпы бiлiм беретiн және кәсiби мектептердiң, оқу кеңестік пунктердің, лицейлердің оқытушылары кiредi. Жасақ бастығы ЖТК төрағасы болып табылады.
      38. ЖТК мүшелерi сотталғандармен тәрбиелiк әңгiмелесу жазбасын сотталғанның жеке-тәрбие жұмыстарының күнделiгiне енгiзедi.
      39. ЖТК мүшелерi сотталғандарды ШТМББ немесе НЖЖА, ТМ түрiн өзгерту және жазаны өтеудiң басқа жағдайларына ауыстыру, сондай-ақ ТМ-нен тыс жерге шығу жөніндегі сипаттамалық материалдарды дайындау кезінде мінездемелерді талқылауға қатысады, сотталғандардың өздiгiнен қызмет ету ұйымдарының жұмыстарына көмек көрсетеді.
      40. Сотталғандардың мінездемесі – бұл ЖТК мүшелерiнiң жаза өтеудің белгілі мерзiмiндегі сотталғандардың тәртiбiн ұжымдық бағалау, сондай-ақ оларды түзеу дәрежесiн анықтау.
      41. ЖТК отырыстарында сотталғандармен одан әрi жеке-тәрбие жұмысы бойынша ұсынымдар ұжымдық түрде жүзеге асырылады, ол жеке-тәрбие жұмысының күнделiгiне жазылады.
      42. ЖТК сотталғанның әр қайсысына қатысты төмендегідей түзелу дәрежелерiн анықтайды:
      оң мiнезделетіндер үшін:
      1) өзiнiң түзелгенiн дәлелдедi;
      2) нақты түзеу жолына түстi;
      3) түзеу жолына түстi.
      терiс мiнезделетіндер үшін:
      түзеу жолына түспедi.
      43. Түзелу дәрежесi туралы мiнездеме сотталғанның жеке iсiне тiгiледi.
      44. Түзелу дәрежесi туралы ЖТК қорытындылары ЖТК отырыстарында сотталғанның (сотталушының) назарына жеткiзiледi.
      45. Жазаны өткерудің белгіленген тәртібін қасақана бұзған оң түзелу дәрежесi бар сотталған бұл дәрежеден айырылады. ЖТК отырысында қайта қарау тек жазалауды өтегеннен (алынғаннан) кейiн бiрақ кем дегенде үш ай өткеннен кейін ғана өткізіледі.
      46. ЖТК жұмысының нәтижелерi қажет болған жағдайда ТМ қызметкерлерiнiң жалпы жиналысында қаралады, алайда бір жылда бiр реттен сирек болмауы тиіс.
      47. Жасақта сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізуге психолог қатысады, ол:
      1) сотталғанның жеке басын барынша терең зерделейдi;
      2) сотталғандар арасында жеке тұлғалық қарым-қатынасты айқындайды;
      3) жеке тұлғалық және топаралық жанжалды жағдайлардың туындау себептері мен салдарын зерделейдi;
      4) жазаны өтеудiң белгiленген тәртiбiн бұзудың алдын-алу бойынша ұсыныс әзiрлейдi және ТМ басшылығымен және қызметкерлерiмен консультативтік жұмыстар жүргiзедi;
      5) осы Қағиданың 7-қосымшасына сәйкес ТМ қызметкерлерiнiң өтiнiмi бойынша сотталғандарға психологиялық зерделеу жүргiзедi.

6. Жазаны өтеудiң дағдылы жағдайларында тәрбие жұмысын
жүргізудің ерекшелiктерi

      48. Жазаны өтеудiң дағдылы түрiндегi тәрбие жұмысын жүргізудің мақсаты сотталғандарды ТМ-де жаза өтеу жағдайларына бейiмделу болып табылады.
      49. Жазаны өтеудiң дағдылы жағдайында тәрбие жұмысын жүргізудің мiндеттерi:
      1) сотталғандарға олардың құқықтары мен мiндеттерiн, еңбек және демалыс шарттарын түсiндiру;
      2) ТМ жұмысын регламенттейтiн және жазаның орындалуын реттейтiн заңнамалық актiлерге қол жетімділікті қамтамасыз ету;
      3) сотталғандарға заңға бағыну тәртібінің негiзiн;
      4) сотталғанның жеке басын жан-жақты зерделеу;
      5) сотталғанға тәрбиелiк ықпал етудің дұрыс қабылдануын және қоршаған ортаның жағымсыз әсер етуіне қарсылық білдіруіне психологиялық дайындығын анықтау болып табылады.
      50. Дағдылы жағдайда белгіленген жаза мерзiмiн өткергеннен кейін Жасақ бастығы сотталғанды ТМ Комиссиясына жолдау үшін мынадай құжаттарды:
      1) түзелу дәрежесi туралы қорытындылары бар мiнездеме;
      2) ЖТК отырысы хаттамасынан үзінді;
      3) сотталғанның жеке-тәрбие жұмыстарының күнделiгiн даярлайды.
      51. Жеңiлдетiлген жағдайға ауыстыру немесе жеңілдікті жағдайда қалдыру туралы ТМ Комиссияның шешiмi хаттамаланады, үзіндісі жеке iске тiгіледі, ал сотталғанның жеке-тәрбие жұмыстарының күнделiгiне тиістi жазбалар жазылады.

7. Жазаны өтеудiң жеңiлдетiлген жағдайларында
тәрбие жұмысын жүргізудің ерекшелiктерi

      52. Жазаны өтеудiң жеңiлдетiлген жағдайында тәрбие жұмысын жүргізудің мақсаты:
      1) бейiмделу процесінің аяқталуы;
      2) дағдылы жағдайларда қалыптасқан оң дағдыларды одан әрi дамыту және бекiту болып табылады.
      53. Жеңiлдетiлген жағдайларда тәрбие жұмысының негiзгi мiндеттерi:
      1) сотталғандарды ТМ-нiң қоғамдық қызметiне тарту;
      2) оң қабiлеттерi мен құлшыныстарын көрсету үшiн жағдай жасау;
      3) өзiн-өзi тәрбиелеуге ниеттеу;
      4) бiлiм, мамандық алудағы пайдалы бастамаларды ынталандыру;
      5) отбасылық байланысты нығайту;
      6) өз кiнәсiн түсіну, құқықты мойндайтын мінез-құлыққа талпыну болып табылады.
      54. Жеңiлдетiлген жағдайларда жазасын өтеу кезiнде сотталған жылына бiр рет оң мінез-құлқының тұрақтылығын бекiту және оны одан әрi түзеу дәрежесі анықтауына тартылады.

8. Жазаны өтеудiң қатаң жағдайларында тәрбие жұмысын
жүргізудің ерекшелiктерi

      55. Жазаны өтеудiң қатаң жағдайларында тәрбие жұмысын жүргізудің мақсаты:
      1) сотталғанның заңсыз әрекеттерінің салдарын зерделеу және жою;
      2) сотталғанға тәрбиелiк ықпал етудің дұрыс түсiнігін қалыптастыру, өз кiнәсiн түсінуі болып табылады.
      56. Жазаны өтеудiң қатаң жағдайлардағы тәрбие жұмысын жүргізудің мiндеттерi:
      1) сотталғанды қасақана тәртiп бұзушы деп тануға себеп болған салдар мен жағдайларды жан-жақты талдау;
      2) психологтық-педагогикалық ықпал етудің ұтымды нысандарын, құралдары мен себептерін іздестіру және тәжірибеге енгізу;
      3) сотталғанға онымен тәрбие жұмысын жүргізуге оң қатынасын қалыптастыру;
      4) заңға бағынушылық мiнез-құлықты, қоршаған орта болмысын дұрыс түсiнуді қалыптастыру;
      5) ТМ-нiң қоғамдық қызметіне одан әрі қатысуға алғышарттар жасау болып табылады.
      57. Сотталған қатаң ұстау жағдайындағы жасаққа келген соң жасақ бастығы оның жеке iсiн, сотталғанның жеке-тәрбие жұмысы күнделiгiндегiн, психологтың ұсынысын мұқият зерделейді.
      58. Жасақ бастығы сотталғанның жеке басын зерттеу мақсатында жеке-тәрбиелiк әңгiмелер жүргізеді, сотталғанның одан әрi жазаны өтеу ниетiн анықтайды. Алынған мәлiметтердi сотталғанның жеке-тәрбие жұмысы күнделiгiне жазады.
      59. Қатаң жағдайларда жазаны өтеудiң белгiленген мерзiмi аяқталғаннан кейін жасақ бастығы ТМ Комиссиясына ұсыну үшiн мынадай материалдарды:
      1) жазаның одан әрi мерзiмiн дағдылы жағдайларда өтеу дайындығы дәрежесi туралы қорытындылары бар мiнездеме;
      2) ЖТК отырысы хаттамасынан үзінді;
      3) сотталғанның жеке-тәрбие жұмысы күнделiгiн дайындайды.
      60. Сотталғандарды дағдылы жағдайларға ауыстыру немесе жазаны өткерудің қатаң жағдайында қалдыру туралы ТМ Комиссияның шешiмi хаттамаланып, үзіндісі жеке iске тiгіледі, ал сотталғанның жеке-тәрбие жұмыстары күнделiгiне қабылданған шешім жөнінде жазба жазылады.

9. Жазаны өтеудiң жеңiлдікті жағдайларында тәрбие жұмысын
жүргізудің ерекшелiктерi

      61. Жазаны өтеудiң жеңiлдікті жағдайларында тәрбие жұмысын жүргізудің мақсаты:
      1) сотталғанның әлеуметтiк бейiмделуiне көмек көрсету;
      2) сотталғанның бостандықтағы өмiрге дайындық дәрежесiн тексеру болып табылады.
      62. Жеңiлдікті жағдайларда тәрбие жұмысын ұйымдастыру мiндеттерi:
      1) түзелу нәтижелерін бекiту;
      2) босатылғаннан кейiн жұмысқа орналасу мүмкiндiгi;
      3) отбасымен байланысты орнату және нығайту;
      4) өзiн-өзi тәрбиелеу, өзінің мінез-құлқын дербес реттеу қабiлетiн, бостандықтағы өмiрге психологиялық даярлық нәтижелерiн бекiту болып табылады.

10. Сотталғандарды босатылуға дайындау кезiнде олармен тәрбие жұмысын жүргізу

      63. ТМ-де жазасын өтеп жатқан адамдарды босатуға дайындау ТМ-ге келген алғашқы күннен басталады.
      64. Сотталғандарды босатуға дайындау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру сотталғандарды еңбекке және тұрмыстық орналастыру жөнiндегi аға инспекторға жүктеледi. Босатылуға дайындау сабақтарын өткiзуге ТМ-нің барлық қызметкерлерi қатыстырылады.
      65. Сотталғандарды ТМ-нен босатуға дайындау бойынша сабақтар сотталғандар арасындағы тәрбие жұмысы жөніндегі бөлiмнің бастығы әзiрлеген және ТМ бастығының тәрбие жұмысы жөнiндегi орынбасары бекiткен арнайы бағдарлама бойынша өткiзiледi.
      66. Бағдарламада құқықтық және ұйымдастырушылық мәселелері, босатылатындарға төлқұжаттар (жеке куәлiк) беру тәртiбiмен таныстыру және тұрақты мекенжайы бойынша тiркелу, соттылығын алу және есептен шығару шарттары бар тұрмыстық, жұмысқа орналастыру, әкiмшiлiк бақылау және сотталғанның босатылғаннан кейiнгi өмiрiн жайғастыруға байланысты басқа да бiрқатар мәселелерін қамтиды.
      67. Бағдарламада сотталғанның босатылуға психологиялық дайындығын көздейді.
      68. Психолог:
      1) сотталғандарды жазаны өтеу орындарынан босатуға және жаңа жағдайларда одан әрі өмір сүруге арнайы психологиялық дайындық жүргiзіледi, оларға қайта әлеуметтену, өз мінез-құлқын жеке реттеуіне көмек көрсетеді;
      2) сотталғанға әрқашан дайын бола бермейтін ерекше қиындықтар туралы әңгiмелесулер жүргізеді (босатылу болашағымен, еңбек және тұрмыстық орналасу белгісіздігімен, туысқандармен, достармен, көршілермен, қылмыстан жәбірленушілермен, олардың туысқандарымен және т.б. қарым-қатынастағы проблеманың болуымен негізделген алаңдаушылық деңгейін төмендету бойынша іс-шаралар өткізеді);
      3) сотталғандардың ой-өрiсiн, олардың сезiмiн, әдеттерiн, жаңа жағдайларда тиісті мінез-құлықты қалыптастыруда психологиялық жағдайдың икемін белсендетуге көмектеседi;
      4) жаңа әлеуметтiк ортада өмір сүруге және онда қосымша қуат жұмсамай iшкi қарсылық пен ауыртпалықты жеңуде іс-әрекетті жүзеге асыруда психологиялық дайындығын қалыптастырады;
      5) сотталғандарға кәсіптік бағдар беру мәселелері бойынша психологиялық көмек көрсетеді.
      69. Босатылғанға дейiн 6 айдан кешiктiрмей, осы Қағиданың 8-қосымшасына сәйкес әрбiр сотталған мекеме бастығының атына өтiнiш жазады, онда болжамды баратын мекен-жайы, жұмыс орыны, тұрмыстық және жұмысқа орналасу бойынша оған қандай көмек керектiгi көрсетiледi.
      70. Бас бостандығынан айыру мерзімі аяқталғанға дейін алты айдан кешіктірмей сотталған таңдаған тұрғылықты жерінің жергілікті атқарушы органдарына оның алдағы уақытта босатылуы, үй-жайының бар-жоғы, оның еңбекке жарамдылығы және мамандықтары туралы осы Қағиданың 9-қосымшасына сәйкес хабарлама жіберіледі.
      71. Осы Қағиданың 10-қосымшасына сәйкес тұрмыстық және жұмысқа орналасу көмегiне мұқтаж барлық сотталғандар тұрмыстық және жұмысқа орналасуға мұқтаж адамдарды есепке алудың арнайы журналында ескеріледі.
      72. Жаза мерзімін өтеп болғанынан кейін бас бостандығынан айыру орындарынан босатылуына 20 күннен кешiктiрмей, ал өзге де негіздер бойынша босатылған кезде босатылғаннан кейін бір жұмыс күні ішінде олардың таңдаған тұрғылықты жері бойынша Астана және Алматы қалалары, облыстық ішкі істер департаменттеріне осы Қағиданың 11-қосымшасына сәйкес хабарлама жолданады.
      73. Сотталғандарды босатылуға дайындау бойынша жұмыстардың нәтижелерi сотталғанның жеке-тәрбие жұмысы күнделiгiнде көрсетiледi, материалдар сотталғанның жеке iсiне тiркеледi.

11. Жасақ бастығының, психологтың құжаттамасы

      74. Жасақ бастығы осы Қағиданың 12-қосымшасына сәйкес мынадай құжаттаманы:
      1) жасақ бастығының журналын, онда: жасақтағы сотталғандардың тiзiмдiк құрамы; сотталғандарды көтермелеу және жазалауды есепке алу; тәртiптiк практиканы талдау; жаза өтеудiң белгiленген тәртiбiн бұзуға бейiм адамдардың және профилактикалық есепте тұрған сотталғандардың тiзiмi; жасақта тәрбие жұмыстарының тоқсанға арналған бiрыңғай кешендік жоспарлары көрсетiледi;
      2) осы Қағиданың 1-қосымшасына сәйкес сотталғанның жеке-тәрбие жұмысы күнделiгiн;
      3) сотталғандардың жасақта өткiзiлетiн сабақтар мен iс-шараларға қатысуын есепке алу журналын;
      4) ЖТК хаттамаларының журналын;
      5) сотталғандарды жеке мәселелерi бойынша қабылдау журналын жүргізеді.
      75. осы Қағиданың 13-қосымшасына сәйкес психолог мынадай құжаттаманы:
      1) карантиндегі сотталғандарды қабылдау журналын;
      2) жеке мәселелер, психологиялық кеңес, психокоррекциялық және психопрофилактикалық шаралар жөнінде қабылдау журналын;
      3) сотталғандарды (оның ішінде қызметкерлердің өтініштері бойынша) психодиагностикалық тексеру хаттамаларының журналын;
      4) сотталғандардың туысқандарына арналған кеңес беру журналын;
      5) профилактикалық есепте тұрған адамдарды есепке алу журналын;
      6) сотталғандарға арналған психологиялық босаңсу бөлмесінде өткізілетін шараларды есепке алу журналын;
      7) профилактикалық есепте тұрған адамдардың картотекасын жүргізеді.
      Қажет болған жағдайда, журналдардағы бағаналар саны көбейтілуі мүмкін.
      Психолог жеке тұлғаны зерттеу нәтижелерін кәртішкелерге немесе электрондық тасымалдағыштарға енгізеді, олардан алфавиттік картотека (ақпараттық деректер базасы) қалыптасады.

12. ТМ-дегi сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдары

      76. Сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдары құрылады және өз жұмысында Қазақстан Республикасы қылмыстық-атқару заңнамасын, сондай-ақ осы Қағиданы басшылыққа алады.
      77. Сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдарының жұмысына қатысуы азаматтық белсендiлiк және түсінік еркiндiгiнiң айқындығы болып табылады. Өздігінен қызмет ету ұйымдардың құрамына кiретiн сотталғандар, бастапқы қоғамдық жұмыстарды iстейдi және негiзгi жұмыстардан босатылмайды, қосымша жеңiлдiктер мен ерекше жеңiлдiктердi қолданбайды.
      78. ТМ-гі сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдардың қалыптасуын бақылау ТМ бастығының тәрбие жұмыстары жөніндегі орынбасарына жүктеледi.
      79. Өздігінен қызмет ету ұйымдарының негiзгi міндеттері қоғам үшiн пайдалы бастамаларды көтермелеу және сотталғандардың түзелуiне әсер ету; жұмысын, тұрмысы мен бос уақытын ұйымдастыру мәселелерiн шешуге қатысу болып табылады.
      80. Сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдары:
      1) тәртiп және реттiлiктi ұстануда;
      2) сотталғандар арасында сауатты өзара қарым-қатынасты қалыптастыруда;
      3) сотталғандарға және олардың туыстарына әлеуметтiк көмек көрсетуде мекеме әкiмшiлiгiне көмектеседi.
      81. Сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдары құрылымдық секциялардан тұрады.
      82. Өздігінен қызмет ету ұйымдарына:
      1) бос уақыт және өзі-өзін тәрбиелеу;
      2) өндiрiстiк;
      3) санитарлық-гигиеналық секциялар кiредi.
      Егер сотталғандардың өздігінен қызмет ету ұйымдарының қызметі жазаларды орындау шарттары және мақсаттарына қайшылық тудырмаса, басқа да өздігінен қызмет ету ұйымдарын құруға тыйым салынбайды.
      83. Бос уақыт және өзі-өзін тәрбиелеу секциясы (бұдан әрi - БУжӨТС) сотталғандардың бос уақытын ұйымдастыруға, спорттық, мәдени-бұқаралық, үйірме, ағартушылық, насихаттау және басқа да шараларды өткізуіне қатысады.
      Секцияның құрамына:
      1) кiтапхана жұмысшысы;
      2) клуб жұмысшысы;
      3) көркемөнерпаздар үйiрмелерiнiң мүшелері;
      4) спорттық iс-шараларды ұйымдастырушылар;
      5) көрнекі ақпаратты безендірушілер.
      БУжӨТС жұмыстарына тiкелей бақылауды ТМ бастығының тәрбие жұмыстары жөніндегі орынбасары жүзеге асырады.
      84. Өндірістік секция:
      1) сотталғандарды еңбек қызметiне, орындалатын жұмыстардың және шығарылатын өнiмдердiң сапасын арттыруға қатыстырады;
      2) ТМ қызметкерлерiмен бiрлесіп техникалық қауiпсiздiктi сақтау жөнiнде рейдтердi жүргiзедi;
      3) озық тәжірибелерді, өнертапқыштық және жаңашылдықты таратуға жәрдемдеседі;
      4) ТМ әкiмшiлiгiне сотталғандарды еңбекте пайдалану туралы ұсыныс енгiзедi.
      Секция жұмысына тiкелей жетекшiлiк жасау және бақылау ТМ бастығының жалпы мәселелер жөніндегі орынбасарына жүктеледі.
      85. Санитарлық-гигиеналық секция:
      1) сотталғандар арасында санитарлық ағартушылық жұмысын өткiзу;
      2) сотталғандардың жеке гигиена және өндiрiстiк санитарияны сақтау;
      3) жасақтардың тұрғын, коммуналдық-тұрмыстық үй-жайларының және ТМ аумағының санитарлық жағдайын тексеру бойынша медицина қызметкерлерiмен бiрлесіп рейдтер жүргізу;
      4) санитарлық бюллетеньдер, қабырға газеттерi мен радио бағдарламаларын шығару бойынша жұмыстарға қатысады.
      ТМ бастығының емдеу-профилактикалық жұмыс жөніндегі орынбасары секцияның жұмысына тiкелей басшылықты жүзеге асырады.
      86. Өздігінен қызмет ету ұйымдардың отырысы кем дегенде тоқсанына бiр рет өткізіліп, хаттамамен ресiмделедi. Талқыланатын мәселелердiң сипатына қарамастан отырыста ТМ әкiмшiлiгiнiң өкiлi қатысады.

13. Кәмелетке толмаған сотталғандармен тәрбие жұмысын
жүргізудің ерекшелiктерi

      87. ТК-гі тәрбие жұмысы бірыңғай оқу-тәрбие процесінің құрамдас бөлігі болып табылады және сотталғандарды түзеу мақсатында оларға жоспарлы және мақсатты ықпал етумен айқындалады. Кәмелетке толмаған сотталғандармен тәрбие жұмысы кәмелетке толмаған сотталғандарға ықпал етудiң психо-педогогикалық әдiстердiң озық тәжірибелерін қолдану арқылы жеткiншектердiң жеке басының психологиялық ерекшелiктерi мен жеткiншектiң ерекшелiк жасына, психофизиологиялық ерекшелiктерiн ескере отырып дифференциалды түрде жүргiзiледi.
      88. Тәрбие колониясында сотталғандар ұжымының негiзгi құрылымдық бөлiнісі психологиялық біртұтас прицип бойынша қалыптасқан 20-30 адамнан тұратын бөлiмше болып табылады. Жасақты 4-5 бөлiмше бiрiктiредi. Бөлiмшенi тәрбиешi, жасақты жасақ бастығы (аға тәрбиешi) басқарады. Сотталғандардың жасағы ТК құрылымындағы буынмен ұйымдастырылған, қылмыстық жазаны өтеп жатқан сотталғандардың оңтайлы шарттарын құру және түзеу-тәрбие басқармасының процесін қамтамасыз ету болып табылады.
      89. Тәрбие аппаратының қызметкерлерi сотталғандарға ерекше жеке жағдайына байланысты қысқа мерзiмдi шығуды ұсынуға, колония қызметкерлерiнiң тәрбие колониясынан тыс спорттық iс-шараларға және мәдени ойын-сауық орындарына шығару немесе сотталғандардың ата-аналары немесе олардың жақын туыстарын, сондай-ақ тәрбие колониясында жазаны өтеу шарттарының өзгеруiне байланысты мәселелердi шешуге қатысады.
      90. Кәмелетке толмаған сотталғандарды тәрбие жұмысына мемлекеттiк ұйымдардың, азаматтық және қоғамдық бiрлестiктердің өкiлдерiнен құрылған Қамқорлық кеңес қатысады. Тәрбиелік ықпал ету тиімділігін арттыру және әкiмшiлiкке көмек көрсету үшiн жасақтарда сотталғандардың ата-аналарынан және басқа да жақын туыстарынан ата-аналар комитетi құрылады. Ата-аналар комитеттерiнiң қызметi ТК бастығы бекiткен ережемен реттеледi.
      91. ТЖК құрамына жасақ бастығы (аға тәрбиешi), бөлiмше тәрбиешiлерi, мұғалiмдер, өндiрiс және шаруашылық мектеп шеберлерi, сондай-ақ кәмелетке толмаған сотталғандармен жұмыс iстей бiлу дағдылары мен біліктері бар тәрбие колониясының басқа да қызметкерлері, ата-аналар комитетiнiң өкiлдерi кiредi. ТЖК отырысына сотталғандардың туыстарына, қоғамдық ұйымдардың мүшелерiне және басқа да мүдделi адамдардың қатысуына рұқсат етіледі.
      92. Сотталғандарды тәрбиелеу, оқыту және еңбекте пайдалану барлық қызметтерінің іс-әрекеттерін үйлестіруде мәселелерді қарастыру үшін ТК-да Оқу-тәрбие кеңесi (бұдан әрi – ОТК) құрылады.
      ОТК кеңесші орган болып табылады. ОТК төрағасы колония бастығы, хатшысы арнайы есепке алу бөлімінің (бөлімше, топ) бастығы болып табылады. ОТК құрамына колония бастығының орынбасарлары, қызмет бастықтары, жалпы және кәсiби бiлiм беретiн мектеп директорлары, жасақтардың бастықтары (аға тәрбиешiлер), цехтардың бастықтары, аға шеберлер, әдiскер, психолог, кiтапханашы, клуб меңгерушiсi, дене шынықтыру - спорт жұмыстары бойынша нұсқаушы, тұрмыстық және жұмыстық орналастыру бойынша аға инспекторы, ата-аналар комитетiнiң және Қамқорлық кеңесiнің төрағалары кiредi.
      ОТК құрамы колония бастығының бұйрығымен бiр жылға жарияланады.
      93. ОТК мынадай мәселелер бойынша:
      1) тәрбие жұмыстарының кешенді жоспарын және оның келесі тоқсанға арналған жобасын орындау;
      2) жедел жағдайды, тәртiп жағдайын;
      3) өздігінен қызмет ету ұйымдарының қызметiн;
      4) тәрбие жұмыстарына режим, өндірістік қызметтердің және жұртшылықтың қатысуын;
      5) сотталғандарға мектеп және кәсiби бiлiм беруді ұйымдастыруды;
      6) шаруашылық және коммуналдық қамтамасыз ету, тәрбие колониясының тұрғын, спорттық және оқу объектiлерiн сәулеттендiру;
      7) босатылған адамдарды тұрмыстық және еңбекке орналастыру бойынша мемлекеттік органдармен өзара әрекеттесуін;
      8) жазаны өткерудің жеңілдік, қатаң жағдайларға ауыстыруды;
      9) ТК тiршiлiк тынысын талқылайды, ұсыныстар әзірлейді және шешімдер қабылдайды.
      94. Колонияның ОТК-сы сотталған кешірім жасау туралы өтініш білдірген кезінде өзінің осы өтініштің мәні бойынша пікірін білдіреді.
      95. OTK отырысы айына бiр реттен көп өткiзiлмейдi. Шешiмдер отырыста комиссия мүшелерінің жартысынан көбi қатысқан кезде көп дауыс беруімен қабылданады және ТМ бастығы бекiткеннен кейiн ТМ қызметкерлерiнiң барлығы орындауға мiндеттi.

14. Өмiр бойы бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жатқан
сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізудің ерекшелiктерi

      96. Өмiр бойы бас бостандығынан айырылған (бұдан әрi – ӨББА) сотталған адамдармен жұмыс ұйымдастыруда психологиялық-педагогикалық iс-шаралардың бағыты ТМ әкiмшiлiгiнiң өкiлдерiне, басқа да сотталғандарға және өздерiне қатысты басқыншылықты ескерту және алдын алумен, өз кiнәсiн түсінуге, өзiндiк рухани және адамгершiлiк мәселелерiне көз жеткiзуiне байланысты.
      97. ӨББА-ға сотталғандар ТМ келгеннен кейін карантин бөлiмшелерінің камераларына бiр адамнан орналасады.
      98. Сотталғандарға карантин бөлiмшесінде болған кезеңінде әр сотталғанның жеке психологиялық ерекшелiктерiн белгiлеу және оларды одан әрi ұстау үшiн ұсыныстар дайындауға психологтың жеке бақылауы белгiленедi.
      99. ӨББА-ға сотталғандармен тәрбие жұмысы жеке нысанда жүргiзiледi. Мәдени-бұқаралық және спорттық iс-шаралар өткiзiлмейдi. Спорттық жабдықтарды және құрал-саймандарды пайдаланбай жеке дене-шынықтыру жаттығулары өткiзiледi.
      100. ӨББА-ға сотталғандар орта бiлiм алуға тартылмайды. Оларға дербес бiлiм алу жағдайы жасалады.
      101. Әлеуметтiк-құқықтық оқыту дәріс түрiнде жергiлiктi радио байланыс арқылы жүргiзiледi.
      102. Әрбiр ӨББА-ға сотталғанға жасақ бастығы жаза өтеудiң бір жылдық жоспарын жасайды.
      103. Жоспарды ТМ бастығының тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасары, тәрбие жұмысы бөлiмінiң бастығы, психолог, психиатр келiсіп, ТМ бастығы бекiтедi.
      104. Жоспарда тәрбие жұмысының барлық бағыттары, сондай-ақ қосымша, жеке бағдарламалар:
      1) өз бетiнше бiлiм алу;
      2) маскүнемдіктен және нашақорлықтан емделу;
      3) отбасылық байланысты ұстану;
      4) дiни салттарды жүзеге асыру;
      5) әдеби iс-әрекет көрсетiледi.

15. Сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізуде психологтардың қатысуы

      105. Сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу кезінде психологтардың негізгі міндеттері:
      1) қылмыстық-атқару жүйесінің ТМ және ТИ-да қылмыстық жазасын өтеп жатқан сотталғандардың жеке тұлғасының жеке-психологиялық ерекшеліктерінің психодагностикасы, олардың жеке және топтық мінез-құлқын зерделеу және түзеу, сотталғандар ортасында әлеуметтік-психологиялық процестерді зерттеу, бас бостандығынан айыру орындарында жағымсыз жағдайларды болжау және ескерту;
      2) сотталғандарға оқшаулау жағдайларына, әлеуметтік ортаға, ұстау режиміне бейімделуде, дағдарыс және күйзеліс жағдайларды жеңуде, жеке тұлғалық қарым-қатынасты оңтайландыруда, босатуға дайындау және қайта әлеуметтендіруде психологиялық көмек көрсету болып табылады.
      106. Сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу кезінде психологтардың негізгі функциялары:
      1) диагностикалық функция - сотталғандардың жеке басын зертеуге бағытталған;
      2) консультациялық функция - сотталғандарға жеке психологиялық проблемаларын шешуде психологиялық, сондай-ақ психологиялық факторларды ескере отырып, мекеме қызметкерлеріне қызметтік міндеттерді шешуде кеңестік көмек көрсетуге бағытталған;
      3) психокоррекциялық - сотталғандардың жеке тұлғасының әлеуметтік-психологиялық белгілерін және құндылық бағыттарын мақсатты түрде өзгертуден тұрады;
      4) болжамдық және психопрофилактикалық - мінез-құлықты болжау, сотталғандарды қоғамнан оқшаулаумен негізделген жеке тұлғалық жанжалдарды, психоэмоционалдық бұзылуларды, невротикалық үзіктерді уақытылы ескертуден тұрады;
      5) ағартушылық - сотталғандар арасында қажетті психологиялық білімді тарату және олардың психологқа деген сенімін және оның қызметіне жағымды қарым-қатынасты қалыптастыру, қызметкерлердің психологиялық мәдениеті мен құзыреттілік деңгейін арттыру;
      6) зерттеушілік - ғылыми-зерттеу мекемелеріне пенитанциарлық психология саласында зерттеулер мен тәжірибелер жүргізуде жәрдемдесу, бас бостандығынан айыру орындарында түрлі әлеуметтік-психологиялық құбылыстар мен процестерді зерделеуге бағытталған.
      107. Сотталғандарды жасақтар бойынша бөліп-тарату мәселелерін шешуде, сотталғандарды ШТМББ-ға ұсыну, ТМ түрін өзгерту, айдауылсыз ілестіріп жүру немесе жүріп-тұру құқығын беру, жазаны өтеу жағдайларын өзгеру, ТМ-нен тыс шығуға рұқсат беру мәселелерін шешуде психологтардың қатысуы міндетті.
      108. Сотталғандармен тәрбие жұмысында психологиялық-педагогикалық әдістерді тиімді қолдану мақсатында, ТМ және ТИ психологтары:
      1) ТМ және ТИ-дың лауазымды адамдарынан кәсіби қызметті жүзеге асыру үшін сотталғандардың мінез-құлқын сипаттайтын қажетті (құпиялықтан басқа) ақпаратты алуға және сұратады;
      2) сотталғандармен психодиагностикалық жұмыстар негізінде ұсынылған ұсынымның орындалу барысын бақылайды;
      3) қызметкерлерді, лауазымды және өзге де адамдарды таныстыруға арналған өз жұмысының нәтижесінде алынған ақпараттың сипатын, мазмұнын, оның көлемін дербес анықтайды;
      4) диагностикалық тексеру нәтижесінде немесе өзге де тәсілмен алынған келеңсіз психологиялық ақпаратты көмек сұрап келген адамнан құпия сақтайды (егер ол қылмыс жасаумен немесе қылмыс жасауға дайындықпен байланысты болмаса), сондай-ақ тұлғаның психикалық жай-күйіне теріс әсерін тигізуі мүмкін болған жағдайда берілген ақпаратты түзетеді;
      5) сотталғандарға олардың тарапынан ТМ, ТИ психологтарының, қызметкерлерінің қызметіне жағымсыз қарым-қатынастың болуы жағдайларында, ТМ және ТИ-дың қалыпты жұмыс істеуіне немесе әлеуметтік жағдайды шиеленісуге әкеп соқтыратын психологиялық рәсімді өткізуде негізгі мақсатын көрсетпейді;
      6) ТМ, ТИ басшылығының келісімі бойынша ерекше бірізділікті талап ететін кеңестік, әдістемелік, практикалық жұмыстар мен іс-шараларды өткізу үшін штатта тұрмаған мамандарды тартады;
      7) ТМ, ТИ бастығына ұсынымдар енгізуге, психологтарды материалдық-техникалық жарақтандыру және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету мәселелері бойынша белгіленген тәртіппен өтінімдер береді;
      8) психологтың кәсіптік мәртебесіне нұқсан келтіретін немесе одан көмек сұраған адамға зиян келтіруі мүмкін іс-шараларды өткізуге және іс-әрекетті жүзеге асырудан бас тартады.
      109. Сотталғандармен тәрбие жұмысын жүргізу кезінде ТМ, ТИ психологтары:
      1) жоғары тұрған органдар мен лауазымды адамдардың бұйрықтарын, нұсқауларын және тапсырмаларын орындауды қамтамасыз етеді;
      2) заңдылықты, қызметтік тәртіпті сақтайды;
      3) кәсіби құпияны қатаң сақтайды: нұсқаулық материалдарын бермейді, психологиялық әдістердің негіздерін, психодиагностикалық немесе психокоррекциялық практиканы жүргізуге уәкілетті емес адамдардың сол немесе өзге де психологиялық әдістерін жариялайды;
      4) практикалық іс-әрекетте кәсіби құзыретті жұмыстың нысандарын және әдістерін қолданады;
      5) өз жұмысында жеткілікті түрде қазіргі заманғы психологиялық ғылым шеңберіндегі апробациядан өткен және адамның психологиялық физиологиялық денсаулығына қауіпсіз болып табылатын диагностика әдістемесін пайдаланады. Ықпал етудің қолданылатын әдіс-тәсілдері тексерілушінің өмір сүру жағдайын, мінез-құлқын, олардың әлеуметтік демографиялық және криминалистік сипаттамасын ескеруі тиіс;
      6) психодиагностикалық және психокоррекциялық әдістерін іріктеу кезінде субъективті көзқарастар мен ғылыми қызығушылықтарды басшылыққа алмай, алынған деректердің сенімділігі мен ықпал ету тиімділігі, сондай-ақ нақты адамның жеке тұлғасын ескерту тұрғысынан қарау керектігін негізге алады;
      7) алынған жасырын ақпаратты бөгде адамдарға таратпайды (жазбаша, аудиовизуалдық және жұмсақ магнитті тасымалдағыштарға жазылған психологиялық материалдарды, сондай-ақ арнайы әдістемелік әдебиеттерді жабылатын сейфтерде сақтайды, тиісті жағдайлар болмаған кезде – алынған мәліметтерді шифрлайды, жұмыста компьютерлік техниканы пайдаланған жағдайда – қатты дискіге салынған ақпаратқа психологтың қол жетімді кодын белгілейді);
      8) ТМ, ТИ қызметкерлерінен келіп түскен тапсырыс-сұранымды орындау кезінде тапсырыс берушілерге берілетін психологиялық ақпараттың қасақана немесе кездейсоқ таралуының мүмкін болатын салдары туралы түсінік береді, оларды өз қызметінің этикалық принциптерімен таныстырады.

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
1-қосымша                

Сотталғанның жеке тәрбие жұмысын жүргiзу
КҮНДЕЛІГІ

Тегi __________________________________________________________
Аты ___________________________________________________________
Әкесiнiң аты __________________________________________________ 

                  1. Сотталған туралы жалпы мәліметтер

(жеке iс материалдарын талдау, тұтқынға алынған адам туралы
тергеушiнiң анықтамасы, карантиндегi адамды зерделеу және т.б. негiзiнде толтырылады)

1. Туған жылы, күнi, айы, және туған жерi ________________________
2. Ұлты __________________________________________________________
3. Азаматтығы ____________________________________________________
4. Сотталғанға дейiнгi тұрғылықты жерi ___________________________
5. Отбасы жағдайы ________________________________________________
6. Сотталғанға дейiнгi бiлiмi ____________________________________
7. Сотталғанға дейiнгi кәсiбi (мамандығы) ________________________
8. Қашан, қандай сотпен Қазақстан Республикасы ҚК қандай бабы бойынша
және қанша мерзiмге сотталды _______________________________________
9. Қылмыстың қысқаша мазмұны және оған қатысы (егер материалдық
шығын келтiрiлсе, көлемi және т.б. көрсетiлсiн) _________________
10. Жазалау мерзiмiнiң басталуы _________________________________
11. Жазалау мерзiмiнiң аяқталуы _________________________________
12. Жазаны өтеуден шартты түрде-мерзiмiнен бұрын босату және
жазаның өтелмеген бөлiгiн жазалаудың жеңiл түрiне ауыстыру және қоныс
колонияға ауыстыру күні ___________________________________________
13. Сотталғанды жазаны өтеудiң бiр жағдайынан басқасына ауыстыру
күнi_______________________________________________________
14. Соттылығы болғандығы туралы және босатылу негiздерi туралы
мәлімет __________________________________________________________
__________________________________________________________________
15. Денсаулық жағдайы және еңбекке жарамдылығы туралы медициналық
қорытынды _______________________________________________________
_________________________________________________________________
    (ТМ медициналық-санитарлық бөлiмнiң бастығы толтырады)
16. Сотталған адамды сипаттайтын және онымен тәрбие-профилактикалық
жұмысты жүргізуде ескерілуі тиіс өзге де жағдайлар (тергеушi
анықтамасының, сотталғанға дейiнгi жұмыс орны берген мiнездеме
негiзiнде) _______________________________________________________
17. Туысқандары туралы мәлiметтер (аты-жөнi, туысқандық дәрежесi,
тұрғылықты мекен-жайы және т.б.) _________________________________
__________________________________________________________________
18. Сотталған адамның жеке психологиялық ерекшелiктерi, жұмыс
істеуіне ұсыныстар _______________________________________________
_________________________________________________________________
                       (психолог толтырады)
19. Сотталғанның мекемеде болуы кезеңіне арналған жұмыс жасау
бағдарламасы ____________________________________________________
_________________________________________________________________
  (жасақ бастығы, психологтың ұсыныстары негізінде құрастырылады)
20. Сотталғанның мiнез-құлқын түзеу және түзету процесін ұйымдастыру
жөнiндегі тәрбие жұмысының бір жылға арналған жеке жоспары
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
21. Марапаттау шаралары

22. Жазалау шаралары 

23. Берiлетiн демалыстарды есепке алу

24. ЖТК, ТМ Комиссиясының шешiмдерi және ұсыныстары ______________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

25. Жеке-тәрбие әңгiмелерін жүргiзу жазбасы 

26. Босатылуға дайындау бойынша жұмыс нәтижелері
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

                КҮНДЕЛIКТI ЖҮРГIЗУ БОЙЫНША НҰСҚАУЛАР 

      1) күнделiк жасақ бастығында сақталады, оған күнделiктi жүргiзу жауапкершiлiгi жүктеледi;
      2) 18-тармақты карантин бөлiмшесінің аға нұсқаушы-психолог  толтырады;
      3) сотталғандармен жеке-тәрбие жұмысын жүргізу күнделiгiне ТМ бастығымен, оның орынбасарларымен және ЖТК мүшелерiмен жүргізілген әңгiмелер жазылады;
      4) 25-тармақты айына кемiнде бiр рет жасақ бастығы толтырады;
      5) сотталғанды басқа ТМ-ге ауыстырғанда (босатқанда) күнделiк жеке iсiне тiркеледi, басқа жасаққа ауысқанда жасақ бастығына берiледi.

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
2-қосымша                

    Карантин бөлiмшесіндегi сотталғандармен сабақ жүргізудің
                          КЕШЕНДІ ҮЛГІ ЖОСПАРЫ 

      Ескертпе:
      Жоспарға карантинде күн тәртібі аясында күнделікті өткiзiлетін дене-шынықтыру, бөлмелерді жинастыру, гигиеналық iс-шаралар және мәдени-бұқаралық жұмыстар (телехабарларды көру, әдебиет оқу, спорттық іс-шаралар өткізу және т.б.) сияқты тәрбиелік сипаттағы іс-шаралар енгізілмеген.
      Сотталғандармен жеке-тәрбие жұмысы әңгiмелесу, жеке психологиялық көмек көрсету, кеңес беру және т.б. түрiнде өткiзiледi.
      Психологтардың карантиндегi сотталғандармен жұмысы оның жұмыс
жоспарына сәйкес ұйымдастырылады.

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
3-қосымша                

Түзеу мекемесi қызметтерінің және бөлiмдерiнiң карантин
бөлiмшесіне келу
ЖУРНАЛЫ

      Ескертпе: Журнал карантин бөлiмшесінде сақталады.
      Карантинде жұмыс жүргізудің кешендi жоспарына сәйкес қызметтер, бөлiмдер журналда жаңадан келген сотталғандармен әңгіме, сабақ жүргізу туралы белгi жасайды.
      ТМ бастығының тәрбие жұмысы жөнiндегi орынбасары кешендi
жоспарға сәйкес мекеменiң қызметтерi жүргiзген iс-шараларға ай
сайын бақылауды жүзеге асырады.

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
4-қосымша                

Жеке тұлғаны зерделеу сызбасы

Жалпы мәліметтер

1. Т.А.Ә.___________________________________________________________
____________________________________________________________________
2. Туған күні және жері ____________________________________________
3. Ұлты ____________________________________________________________
4. Білімі (оқу орнын көрсету) ______________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5. Сотталғанға дейінгі кәсібі (мамандығы), жұмыс (оқу) орны ________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
6. Қамауға алынғанға дейінгі тұрғылықты жері  ______________________
7. Бұрын соттылығының бар-жоғы (сотталу саны), қандай баптар бойынша
сотталған: _____________________________________________________________________
___________________________ Бас бостандығынан айыру мерзімі _________
8. Қылмыс фабуласы __________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

9. ТМ-ге (ТИ) келу күні, қайдан келді _______________________________
10. Сот мәжбүрлеп емдеуді тағайындады ма -иә, -жоқ (нашақорлықтан,
уытқұмарлықтан, маскүнемдіктен) (керегінің астын сызу керек)

11. Мерзімінің басталуы_________мерзімінің аяқталуы _______(сотты
болса)
12. Мерзімі: ШТМББ _________________ ҚК ____________________
13. Қылмысқа көзқарасы:
      cот үкімін (керегінің астын сызу керек): әділетті; әділетсіз;
өте қатаң; жұмсақ деп санайды; осы қылмысты жасамадым деп санайды;
өзге _________________
____________________________________________________________________
 қылмысты жасау себебі (керегінің астын сызу керек): спирттік ішімдіктерге әуестік; есірткілерді қабылдау; қатты жан толқынысы (жан күйзелісі, түңілу жағдайында); байқаусыздықтан; өз өміріне және адамдарға жиналған ашу-ыза; материалдық жағдайды дұрыстауға ұмтылу (пайдакүнемдік); өзінің достарынан кем, қорқақ болып көрінгісі келмеді; ортасынан ерекшеленгісі келді, батылдығын, оңтайлылығын, жолы болғыштығын көрсеткісі келді; өшін алу; өткір сезімдер үшін тәуекел ету; саналы түрде; салдары туралы ойлаған жоқ; өзін-өзі қорғау мақсатында (өзінің жақындарын қорғау);
өзге _______________________________________________________________
____________________________________________________________________
қылмысты (керегінің астын сызу керек): алкогольдік масаңдық; нашақорлық масаңдық; сау күйінде жасады;
      қылмысты жасағанына (керегінің астын сызу керек): өкінеді; ішінара өкінеді; өкінбейді; өзін кінәлі деп санамайды; өзге ________
____________________________________________________________________
      жасаған қылмысына байланысты қандай сезімдері бар (керегінің астын сызу керек): қанағаттану (бәрін дұрыс жасады); көңілі қалу; өзіне аяушылық; құрбанына аяушылық; кінә сезімі; өзіне ашу-ызғасы, өшпенділігі бар; өзге ____________________________________
____________________________________________________________________
14. Марапаттау ____________жазалау саны ____________________
15. Қандай ұстау жағдайында: _______________________________
16. ТИ, ТМ психологында профилактикалық есепте тұрған. Есепке алу
күні және санаты __________________________________________________
___________________________________________________________________
17. Бұрынғы уақытта аутоагрессиялық іс-әрекеттер жасаған ба: иә, жоқ
(астын сызу керек).
18. Иә болса: қандай іс-әрекет (өзіне-өзі қол жұмсауға әрекеттену;
денеге зақым келтіру; аштық жариялау; өзгеше заттарды жұту), қашан,
неге байланысты?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

19. Отбасы туралы мәлімет (керегінің астын сызу керек):
      үйленген (күйеуге шыққан); үйленбеген (күйеуге шықпаған); азаматтық неке; жесір; ажырасқан;
      отбасымен байланысы: қатынасады; қатынаспайды; отбасымен байланысын үзген;
      балалары(саны, жасы, жынысы) ________________________________
___________________________________________________________________
20. Әке-шешесі, ағалары, апалары туралы мәліметтер: денсаулық жағдайы (егер қайтыс болса, онда қандай аурудан, неше жаста); отбасыда қандай
қатынастар болды: __________________________________________________
____________________________________________________________________
21. Әке-шешесіз өсті (керегінің астын сызу керек): балалар үйінде; отбасылы балалар үйінде; интернатта; қорғаншы тәрбиешілер;
туысқандар. Неше жасынан әке-шешесіз? ______________________________
22. Отбасында (керегінің астын сызу керек, туысқандық деңгейін
көрсетіңіз): шешесі; әкесі; ағасы; апасы; әжесі; атасы;
басқалар арасында
____________________________________________________________________
бұрын сотталғандар; психикалық ауруға шалдыққандар (диагнозы); спирттік ішімдіктерді пайдаланатындар; есірткі заттарды пайдаланатындар; діни сектада тұратындар; өзі-өзіне қол жұмсаушылар
болды ма ____________________________________________________________
23. Бас жарақаты (жылы, саны)   _____________________________________
____________________________________________________________________
24. Диспансерлік есепте тұрды ма (керегінің астын сызу керек): наркологиялық; туберкулез; психоневрологиялық; тері-венерологиялық.
Диагнозы: __________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
25. Психикалық аурудың болуы: (астын сызу керек) иә, жоқ. Диагнозы:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
26. Бүгінгі күнде соматикалық ауруы бар ма: (астын сызу керек) иә,
жоқ. Диагнозы: _____________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
27. Зорлық жыныстық актіге мәжбүрленген бе/сексуалдық артықшылық
бұзылуы бар ма (гомосексуализм) ____________________________________
28. ТМ, ТИ-да болуы қатты эмоционалдық уайымдаумен қатар келеді ме (керегінің астын сызу керек): жалғыздық; мұң; депрессия; қорқыныш; үрей; қорқу; тұйықтық; дұшпандық; агрессия; ашу; өшпенділік; ызалану; қанағатсыздық сезімі; шаршау және үмітсіздік сезімі (өмір сүргісі келмейді); уайымдамы жоқ.
29. ТМ, ТИ жағдайларына бейімделуі (керегінің астын сызу керек): қиындықсыз тез үйренді; бір ай; екі-үш ай; жарты жыл және одан көп; осы күнге дейін үйрене алмай жүр; өзге ____________________________

                            Мінез-құлық ерекшеліктері

30. Темпераменті (керегінің астын сызу керек): экстраверт; интраверт; холерик; флегматик; сангвиник; меланхолик; темпераменттің аралас типі
___________________________________________________________________
31. Мінез құлқының акцентуациясы: __________________________________
____________________________________________________________________
32. Мінез-құлқының ерекшеліктері (керегінің астын сызу керек): тілтабысқыш; әдептілік; шешімділік; табандылық; ұстамдылық; батылдық; қуаттылық; қапалансыздық; салмақтылық; еңбек сүйгіштік; адалдық; қайтымдылық; ашықтық; ақиқаттық; шынайылық; сыпайылық; сенiмдiлiк; қарапайымдылық; тұйықтық; әдепсіздік; ынжықтық; көнгіштік; қозғыштық; жасқаншақтық; сылбырлық; қызбалық; пессимизм; тұрпайылылық; бақылдық; жабырқылық; тәуекел; жылдамдылық; пайым; жалқаулық; дербестілік; тәртіптілік; ренжеушілік; қорқақтық; қисындылық; пайымдылық; абайлық; мақтаныш; тітіркенушілік; қайтпас салақтық; талаптық; менмендік;
даңғойлық; атаққұмарлық; өзін-өзі сүюшілік; өзге ___________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

33. Сотталған не жасауы мүмкін (керегінің астын сызу керек): былапыт сөйлеу; ұсқынсыз сыртқы көрінісі; тексеріске (жұмысқа) кешігу; өсек; жанжалдарда өзін-өзі ұстамаушылық (оларды аландату); ұсақ бұзақылық; тұрпайылылық, арсыздық; спирттік ішімдіктерді пайдалану; өтірік; физикалық күшін қолдану; өзге ______________________________________
____________________________________________________________________
34. Психогеометриялық фигура (керегінің астын сызу керек): дөңгелек; төртбұрыш; зигзаг; үшбұрыш; тікбұрыш.
35. Жанжалды жағдайда мінез-құлқының стилі ________________________
___________________________________________________________________
36. Жанжалдар қандай жағдайда пайда болуы мүмкін (керегінің астын сызу керек): жаман көңіл-күй; ауыр жағдайы; стрестік жағдай; үйдегі жайсыздық (күйеуімен, әйелімен, баласымен, сүйіктісімен); оған жағымсыз қатынасы, өсек (қызғаныш, сатқындық); материалдық қиындықтар; бәрі зеріктірді (бәрі тітіркендіреді); жалпы күйгеліктік жағдай; басқа біреудің заттарын ұрлау; өзге _______________________
___________________________________________________________________
37. Өзін жайлы сезінеді: жалғыздықта; адамдардың арасында.
38. Мінез-құлқының мотивациясы, басым қажеттіліктері (керегінің астын сызу керек): физиологиялық қажеттіліктер; өзін-өзі сақтау қажеттіліктері; әлеуметтік топ құрамында болу қажеттіліктері; тұлғасын өзгелердің сыйлауына қажеттілік; өз ойын білдіруге
қажеттілік; өзге ___________________________________
___________________________________________________________________
39. Құндылықтар және бағдарлары:
      жеке бағалау: өзін-өзі жетілдіруге бағдарлау; басқа адамдарға көмектесу; белгілі бір іске; өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыруға
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
      әлеуметтік құндылықтар: қоғамда орнатылған моральдық нормаларға, салттарға, өнегеге бағдарлау; құқықтық тәртіпті сыйлау; нормалар мен құндылықтарды ескермеу; құндылықтарды өз пайдасына таңдау; құндылықтарды менсінбеу; __________________________________
____________________________________________________________________
      материалдық құндылықтар: ақша, заттар, жеке меншік; маңызы жоқ;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
      идеялық құндылықтар: дүниеге көзқарасы; құдайға сенуі; басқа
дінге және сенушілерге қатынасы; ___________________________________
____________________________________________________________________
     қызығушылықтары: әуестігі және хоббиі; қызығушылықтарының
кеңдігі; қызығушылықтары тұрақтылығының дәрежесі; __________________
____________________________________________________________________
      идеалдары: идеалдың болуы; адам, идея, адамның іс-әрекеті,
әдеби қаһарманы; ___________________________________________________
____________________________________________________________________
40. Әлеуметтік бейімделу:
      әлеуметтік ортасы: таныстары және достарымен өзара
қарым-қатынасы; айналасындағылардың оны мойындау дәрежесі; _________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
      әлеуметтік жағдайды қабылдауы: нақты жағдайға сүйенді; өз әлемінде өмір сүреді; істерінде қисынды-қисынсыз әрекеттері басым болады, жағдайға жылдам баяу бейімделеді; __________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
41. Ескертпе: ______________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

Психолог (Мекеме; атағы; Т.А.Ә.) ___________________________________
____________________________________________________________________

20___ жылғы «_____» ___________

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
5-қосымша                

Түзеу мекемелерiнде жазасын өтеп жатқан сотталғандар арасында
әлеуметтiк-құқықтық оқыту бойынша сабақ өткiзудiң 
ТАҚЫРЫПТЫҚ ҮЛГI ЖОСПАРЫ

 
Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
6-қосымша                

Сотталғанға берілетін үлгi мiнездеме

БЕКIТЕМIН       
_____________ бойынша
ҚАЖД мекемесiнiң бастығы
________________________
      қолы         
20__ж. «___» ___________

МIНЕЗДЕМЕ

Сотталған __________________________________________________________
                              (Тегi, аты, әкесiнiң аты)
Туған күнi, айы, жылы және жерi ____________________________________
ҚР ҚК ______ бабы бойынша, ___________________ мерзімге сотталған
Бұрын сотталған ______________________________
Мерзiмінiң басталуы _____________________________
Мерзiмінiң аяқталуы _____________________________
____________________________ мекемеге келдi
____________________________ жағдайы бойынша кеттi
(өтелген мерзімі күніне дейін көрсетілсін)
Қамауға алынғанға дейiнгi бiлiмi ____________________________ оқиды.

Мiнездемеде көрсетiлетiн негiзгi мәселелер 

      1. Тергеу изоляторында немесе басқа түзеу мекемесiнде қалай мiнезделетін.
      2. Жазаны өтеу мерзiмiндегi денсаулығының жай-күйi. Егер науқастанса, онда емделуге қалай қарайды.
      3. Еңбекке қатынасы. Қамауға алынғанға дейiн қайда және кiм болып жұмыс iстедi. ТМ-да жұмыс iстейдi. Қаншалықты еңбекқор, адал ұқыпты, еңбекте бастамашылық таныта ма немесе жалқау. Жабдықтарға, құрал-саймандарға, шиқуатқа және т.б. ұқыпты немесе ұқыпсыз, немқұрайлы қарайды. Техника қауiпсiздiгi ережелерін орындайды ма, жоқ па. Егер жаман жұмыс iстесе немесе жұмыстан бас тартса немесе жалтарса, онда қаншалықты жиi және қандай себептермен жасады.
      4. Жасалған қылмысқа және сол үшiн берілген жазаға көзқарасы. Мойындайды, жасаған қылмысы үшiн өзiн айыптайды немесе айыптамайды, немесе кешірім алу мақсатында жасайды. Талап арыздың болуы және оны өтеу.
      5. Жазаны өтеудің белгiленген тәртібіне қарым-қатынасы. Режим талаптарын, ТМ iшкi тәртiп қағидаларын, жеке гигиена ережелерiн орындау. ТМ әкiмшiлiгiне және оның талаптарына қарым-қатынасы, типтi теріс қылықтар немесе іс-әрекеттер. Құқық бұзушылықтары, марапаттаулары мен жазалауларының болуы. Басқа сотталғандардың теріс қылықтарына қалай қарайды. Кiмдермен байланыс жасайды, кiммен достасады, басқа сотталғандарға немесе олар оған қандай ықпал жасайды.
      6. Жалпы бiлiм беретiн және кәсiби мектеп оқуға қатысы.
      Оқиды ма, жоқ па, нешінші сыныпта немесе қандай курстарда, қалай оқиды. Егер оқуға тиіс болып оқымай жүрсе, онда неге оқымайды.
      7. Тәрбие іс-шараларына қатынасы. Қоғамдағы әлеуметтiк өзгерiстерге қатысы. Өмiр туралы, адам және оның қызметі туралы пайымдаулары. Әлеуметтiк-құқықтық оқуы жүйесiнiң сабақтарына қатынас, материалды меңгеру дәрежесi, семинар сабақтарындағы белсендiлiгi. Мәдени-бұқаралық, спорттық iс-шараларға қатысуы. Міндетті тәрбие iс-шараларына қатысуы.
      8. Сотталғандар ұжымындағы жағдай және оған қатынасы. Қандай өздігінен қызмет ету ұйымдарының жұмысына қатысады және оларға қатынасы.
      9. Тұлғаның психикалық келбетiнiң негiзгi ерекшелiктерi, қажеттіліктері, қызығушылықтары.
      10. Эмоциялар мен сезiмдер: оң немесе терiс, белсендi немесе енжар, көңiл-күйi, алаңдауы, құмарлығы.
      11. Моральдық, эстетикалық, интелектуалдық сезімдерінің даму деңгейі, қабілеттері, білімі, іскерлігі, бейімділіктері, дағдылары, әдеттері (теріс және оң).
      12. Мiнез-құлқының ерекшелiктерi: сабырлы, салмақты, баяу, қатты қозғыш, еліктегіш, ашуланшақ, іскер, жалқау және т.б.
      13. Отбасына қарым-қатынасы: кiмге қамқорлық жасайды, хат алмасу, сәлем-сауқат, бандерольдерді және т.б. кiм жiбередi.
      14. Өзі-өзiне қарым-қатынасы: тұйық, сыншыл, талап қойғыш, өзiн-өзі тәрбиелеумен айналысады ма, жоқ па және оның нәтижелерi.
      15. Еркiндiк қасиеттерi: мақсаткерлік, дербестік, иланғыштық, ерік жігері (еркiн, нашар), батылдық, табандылық (табанды немесе тiк, табанды емес).
      16. Мiнездеме бойынша қорытынды: жазасын өтеу барысында сотталғанның психологиялық келбетiнде қандай өзгерiстер пайда болды, түзелу деңгейі қандай.

Жасақ бастығы ____________________________________________________
                                  (тегi, атағы, қолы)
20_____ ж. «___» ______________ 

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
7-қосымша                

Сотталғанға психологиялық тексерiс жүргізуге
ӨТIНIМ

Күні __________________________________
Психологтың Т.А.Ә., атағы, лауазымы _______________________________
___________________________________________________________________
Сотталғанның белгiленген деректерi:
Т.А.Ә., туған жылы  _______________________________________________
Бап, мерзiмi, мерзiмiнiң басталуы _________________________________
Ұстау шарты _______________________________________________________
Қай уақыттан бастап ТИ, ТМ-да _____________________________________
Бұрын тексерiлген бе ______________________________________________

                       ТАПСЫРМАНЫҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Қызметкердiң Т.А.Ә., атағы, лауазымы  _____________________________
                                                   (қолы)
тексерiстiң нәтижесі және тексерiлiп жатқан адаммен одан әрi жұмыс
жасауға ұсыныстар _________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Тексерiстi жүргiзген: ____________________________________________

 Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
8-қосымша                

      _____________________ бастығына
(ТМ атауы)              
      19__ ж. _________________ туылған
      (туған жері)          
      20__ ж. ҚК _________ бабы бойынша
      ________ жылға бас бостандығынан
      айыруға сотталған               
      ________________________________
(сотталғанның Т.А.Ә.)    
      Cотталғанға дейін _______________
      _________________________ тұрдым
(индекс) (мекен-жайы)       
________________________________
      (кәсіпорынның, мекеменiң аты, қызметi)
__________________ жұмыс жасадым.

АРЫЗ 

Босатылған кезде маған ______________________________________________
                                (жол құжаттарын ресiмдеудi,
_____________________________________________________________________
мекен-жай бойынша кету талонын беруiңiздi; таңдаған тұрғылықты
_____________________________________________________________________
жеріңіз нақты мекен-жайы, бұрынғы тұрғылықты жерiне оралмауының
_____________________________________________________________________
себептерi көрсетiлуiн) өтiнемiн
Жұмысқа және тұрмыстық орналастыру үшiн көмек _______________________
_____________________________________________________________________
(көмек қажет пе әлде жоқ па, егер қажет болса, қандай көмек керек
_____________________________________________________________________
екенi нақты көрсетiлсiн, қайда жұмыс iстейтiн ойы бар) сұраймын.

20___ жылғы _________________________
              (сотталғанның қолы)

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
9-қосымша                

Мекеменің мөртабаны                               __________________
                                                        (кімге)

                         ХАБАРЛАМА
20___ ж.____________________________________________________________
                             (мекеме атауы)
________________________________________________ жазасын өтеп жатқан
(ҚК қандай бабы (баптары) бойынша, жазалау шарасы)
____________________________________________________________________
тұрғылықты жерге шығуға
____________________________________________________________________
      (таңдаған тұрғылықты мекен-жайы көрсетілсін)
және _________________________________________ жұмыс істеуге ойы бар
(босатылатынның таңдаған жұмыс орны көрсетілсін)
_________________________________________________________ босатылады.
      (Т.А.Ә., туған жылы және жері) 

      Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексінің 176-бабының
1-тармағына сәйкес оның тұрғылықты жерінің бар екені _______________
оның еңбекке жарамдылығы____________________________________________
және мамандығы _________________________________туралы хабарлаймыз.

Мекеме бастығы______________________________________________________
                                       (Т.А.Ә. қолы)
20___ж. ______________

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
10-қосымша               

 Еңбекке және тұрмыстық орналастыруды
қажет ететiн адамдарды есепке алу
ЖУРНАЛЫ

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
11-қосымша               

 Мекеменің мөртабаны

Iшкi iстер департаментінің бастығына
____________________________________
____________________________________

Түзеу мекемесiнен босатылатын (босатылған) адам туралы
ХАБАРЛАМА

20__ ж. ____________________________________________________________
                            (ТМ атауы)
____________________________________________________________________
                       (босатуға негiздеме)
____________________________________________________________________
                          (босатылу күнi)
____________________________________________________________________
                     (тегi, аты, әкесiнiң аты)
босатылады, босатылды.
1. Туған жылы, айы, күнi, жерi _____________________________________
2. Босатылған кезде таңдап алған тұрғылықты жерi ___________________
3. Сотталғанға дейiн мына мекен-жай бойынша: ата-анасымен бiрге;
туысқандарымен бiрге; балалар үйiнде; мектеп-интернатта; оқу
орнының, кәсiпорынның жатақханасында, жеке меншiк пәтерiнде, бөтен
адамдардың пәтерiнде тұрды, ________________________________________
____________________________________________________________________
                     (керегiнiң астын сызыңыз)
нақты тұрғылықты жері жоқ 
4. Сотталғанға дейiн жұмыс iстедi, оқыды ___________________________
____________________________________________________________________
      (оқу орнының атауы, сыныбы, курсы, лауазымы, жұмыс орны)
5. Мамандығы _______________________________________________________
____________________________________________________________________
6. ТМ-да мына мамандық бойынша жұмыс iстедi ________________________
7. Бiлiмi __________________________________________________________
8. ТМ-де оқыды _____________________________________________________
9. Сотты болуы _____________________________________________________
10. Соңғы қылмысы: жалғыз, топпен және _____________________________
адаммен; ересектермен бiрлесiп (астын сызыңыз) жасалған;
11. Жасалған қылмысқа қатысу дәрежесi ______________________________
____________________________________________________________________
(ұйымдастырушы, арандатушы; орындаушы, ортақ қатысушы; жасырушы және т.б.)
12. Байланыстары:
      1) бiр iс бойынша соңғы рет бiрге сотталған адамдар:
___________________________________________________________________
      (тегi, аты, әкесiнiң аты, жасы, лақап аты, тұрғылықты жерi)
      2) жақын жағымсыз байланыстары болған және алдағы уақытта байланыста болуы мүмкiн адамдар: __________________________________
___________________________________________________________________
(тегi, аты, әкесiнiң аты, жасы, лақап аты, тұрғылықты жерi қайда және қашан кету ойы бар)
      3) бостандықта қалған немесе ТМ-дан босатылуға жататын адамдар ішінен оң ықпал көрсетуi мүмкiн адамдар: ___________________________
____________________________________________________________________
           (тегi, аты, әкесiнiң аты, тұрғылықты жерi)
13. Туысқандары туралы мәлiмет: ____________________________________
                                      (Т.А.Ә., тұрғылықты жерi)
____________________________________________________________________
14. ТМ-да болған мерзiм бойынша мiнездеме __________________________
бұрын жасалған қылмысқа және өтелген жазаға қарым қатынасы; жасаған
қылмысын айыптайды, жазаны әдiл емес деп санайды, бұрын жасалған
қылмыстарын айтып мақтанады, қылмыс мемлекеттiк органдарға белгiлi
болғанына өкiнедi;
ТМ әкiмшiлiгiнiң талаптарына қарым-қатынасы: _______________________
      1) еңбекке, оқуға деген көзқарасы ____________________________
      2) мiнез-құлық стилі _________________________________________
      3) туысқандарымен қарым-қатынасы______________________________
      4) ұжыммен қарым-қатынасы ____________________________________
      5) марапаттаулары бар ________________________________________
      6) жазалаулары бар ___________________________________________
      7) өзiне деген көзқарасы _____________________________________
      8) мiнез-құлқының бағыты _____________________________________
      9) жағымсыз қызығушылықтары мен бейiмдiлiктерi _______________
      10) жазасын өтегеннен кейiнгi ойы ____________________________
      11) босатылғаннан кейiнгi ескерту шаралары туралы ұсынымдар
____________________________________________________________________
      12) физиологиялық ерекшелiктерi мен бұрын ауырған аурулары ___
____________________________________________________________________
      13) ауызша келбетiнiң ерекшеліктері, татуировкалары __________

      Мекеменiң бастығы ____________________________________________
                                   (қолы, Т.А.Ә.)

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
12-қосымша                 

Жасақ бастығының құжаттамасы 

Жасақ бастығының журналы 

Жасақтағы сотталғандардың тiзiмдiк құрамы 

Сотталғандарды көтермелеу және жазалау

Тәртiптiк практиканы талдау

      1. Өткен жылдың ұқсас мерзімімен салыстырғанда тоқсан бойы жасақта жаза өтеудің белгіленген тәртібін бұзу саны;
      2. Жаза өтеудің белгіленген тәртібін бұзуды алдын алу жөнінде жасақта жүргізілген шаралар;
      3. Келесі есеп беретін мерзімге жасақтың мақсаттары мен міндеттері.

Жаза өтеудiң белгiленген тәртiбiн бұзуға бейiм адамдардың және
профилактикалық есепте тұрған сотталғандардың тiзiмi

Жасақта тәрбие жұмыстарының кешендік жоспары

Сотталғандардың жасақта өткiзiлетiн сабақтар мен iс-шараларға қатысуын есепке алу журналы 

Жасақ тәрбиешілер кеңес хаттамаларының журналы

      1. Төрағалық етуші;
      2. Қатысушылар;
      3. Күн тәртібі;
      4. Бандаушылар;
      5. Шешім.

Сотталғандарды жеке мәселелерi бойынша қабылдау журналы

Бас бостандығынан айыруға сотталғандармен
тәрбие жұмысын жүргізу қағидасына   
13-қосымша               

Психологтың құжаттамасы

Карантинде сотталғандарды қабылдау журналы

Жеке мәселелер бойынша қабылдау психоконсультациялар, психокоррекциялық және психопрофилактикалық іс-шаралар журналы

Сотталғандарды психодиагностикалық тексеру хаттамаларының журналы
(соның ішінде қызметкерлердің өтінімдері бойынша)

журналға өтінімдердің қарастырылған бланкілері бар папка қоса беріледі

Сотталғандардың туысқандары үшін консультациялар өткізу журналы

Профилактикалық есепте тұрған адамдарды есепке алу журналы

Сотталғандарға арналған психологиялық босаңсу бөлмесінде өткізілетін
іс-шараларды есепке алу журналы

Профилактикалық есепте тұрған адамдардың картотекасы

Есепте тұрған сотталғанның психологиялық картасы

Фото

1. Т.А.Ә.____________________________________________________________
2. Туған жылы  ______________________________________________________
3. Ұлты _____________________________________________________________
4. Бабы, мерзімі, мерзімінің басталуы, мерзімінің аяқталуы __________
5. Профилактикалық есептің тобы _____________________________________

2-парақ

Алғашқы зерделеудің деректері

Зерделеу күні  ______________________________________________________
1. Әлеуметтік жағдай ________________________________________________
1.1. Білімі _________________________________________________________
1.2. Кәсібі _________________________________________________________
1.3. Қарулы күштерде қызмет _________________________________________
1.4. Сотталу саны, жазаны қайда өтеген ______________________________
_____________________________________________________________________
1.5. Отбас жағдайы __________________________________________________
2. Психиатрда, наркологта есепте тұрған ба __________________________
3. Бас миының зақымданулар болды ма _________________________________
4. Жақын туысқандарында психикалық аурулар және өзі-өзіне қол жұмсау
_____________________________________________________________________
5. Сыртқы тексеру ___________________________________________________

3-парақ

Психологиялық мінездеме

1. Интеллект (жоғары, төмен, орташа) _______________________________
2. Өзін-өзі бағалау (төмен, жоғары) ________________________________
3. Эмоционалдық және мінезтану ерекшеліктері _______________________
4. Қоршаған ортаға қатынасы:
достық ниетте (иә, жоқ)_______, ақылмен жол береді (иә, жоқ)________
өзінің микроорта мүшелерімен шиеленіске дайындығы (бар, жоқ)________
қазымырдықтың, иронияның, мысқылдықтың, маңызы жоқ себептер бойынша
қатынасты үзу бар немесе жоқтығы ___________________________________
жаңа байланыстарға бейім ___________________________________________
жаңа байланыстардан қашқындайды, жалғыздық проблемалар, қатынастың
жетіспеушілігі _____________________________________________________
ортаға бейімделу (тез, жай) ________________________________________
5. Еңбекке қатынасы (еңбек процессіне немесе пайдалы жұмысты
іздестіруге бағдарланған) __________________________________________

4-парақ

Психокоррекциялық жұмыстың жеке жоспары
 

5-парақ

Психодиагностика 

6-парақ

Зерделеулердің қорытындысы