Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 29.12.2016 № 901 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледi) қаулысымен.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2015 жылғы 24 ақпандағы № 162 бұйрығы.
      "Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 17 қаңтардағы Заңының 4-бабы 2-тармағының 20) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасының теңiз порттарында және оларға кiреберiстерде кемелердiң жүзу және тұрақта тұру қағидасы бекiтiлсiн.
      2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнiнен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.
 

Қазақстан Республикасының теңiз порттарында және оларға кiреберiстерде кемелердiң жүзу және тұрақта тұру қағидасы
1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасының теңiз порттарында және оларға кiреберiстерде кемелердiң жүзу және тұрақта тұру қағидасы (бұдан әрi – Қағида) "Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 17 қаңтардағы Заңының 4-бабы 2-тармағының 20) тармақшасына сәйкес әзірленген және Қазақстан Республикасының теңiз порттарында және оларға кiреберiстерде және кеме қозғалысын басқару қызметтерiнiң (бұдан әрi – КҚБҚ) iс-қимылдары аймақтарында кемелердiң жүзу және тұрақта тұру тәртiбiн айқындайды.
      2. Осы Қағида:
      1) порт акваториясы шегінде және оған кіреберістерде жүзуді;
      2) кемелердің портқа кіруін және олардың порттан шығуын;
      3) кемелердің портта тұруын;
      4) порт акваториясында кемелердің жүзуі және тұрақта тұруы кезінде құрылыстардың қауіпсіздігін және сақталуын қамтиды.
      3. Кемелер теңiз порттары акваториясында және оларға кiреберiстерде жүзген және тұрақта тұрған кезде осы Қағиданың ережелері және Кемелердiң теңiзде соқтығысуының алдын алу халықаралық ережесiн (бұдан әрi – КҚАХЕ-72) ескере отырып, порт бойынша мiндеттi қаулылар сақталады.
      4. Осы Қағидада пайдаланылатын негiзгi ұғымдар:
      1) арнайы жұмыстармен айналысатын кеме – мина қаупін жоюмен айналысатын кемелердi қоспағанда, теңiзде мұнайдың төгiлуiн жоюмен, су асты кабельдерiн жүргiзумен немесе көтерумен, навигациялық белгiлердi қоюмен немесе алумен, гидрографиялық, су асты немесе басқа да арнайы жұмыстармен айналысатын кеме;
      2) кемелік рөл - кеме келген және кеткен кездегі экипаждың саны мен құрамы туралы мәлiметтерден тұратын кеме құжаты.
      3) порт бойынша мiндеттi қаулы - Порттың теңiз әкiмшiлiгi портта қозғалыс қауiпсiздiгi, меншiктi, қоғамдық тәртiптi қорғау, санитарлық және өртке қарсы іс-шараларды өткізу мәселелерi бойынша шығаратын бұйрықтары, өкiмдері;
      4) теңiзде жүзушiлерге жіберелетін хабарлама - навигациялық карталарды, теңiзде жүзу үшiн әдiстемелер мен нұсқауларды түзету жөнiндегi гидрографиялық деректердiң өзгерiсiн қамтитын құжат;
      5) сыртқы рейд – теңіз портына кіреберістерде арнайы бөлінген және кемелердің тұрақта тұруына, қызмет көрсетуге және оларды ресімдеуге арналған су кеңістігі.
      Осы Қағидада сауда мақсатында теңiзде жүзу саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де ұғымдар пайдаланылады.
      Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 29.05.2013 № 534 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
 

2. Порт акваториясы шегiнде және оған кiреберiстерде жүзу тәртібі

      5. Порт акваториясы шегiнде және оған кiреберiстерде жүзу кезiнде белгiленген қозғалыс жолдарын ұстану, әскери корабльдермен және су түбiн тереңдету кемелерiмен айырылысатын жер ерекшелiктерiн ескеру және жүзу режимi туралы кемелерді хабардар ету жүзеге асырылатын корабльдердiң, брандвахталардың және жағалау посттарының ерекшелік сигналдарын бiлу керек. Кемелердiң портқа кiруi мен порттан шығуын реттейтiн сигналдар Қағидаға 2-қосымшада көрсетiлген.
      6. Қазақстан Республикасының аумақтық суларында болған және шетел кемесi Қазақстан Республикасының мемлекеттiк туын көтерген кезде Қазақстан Республикасының мемлекеттiк туы фок мұнарасы (сигнал беру мұнарасы) реясының оң жақ нокiнде көтерiледi.
      7. Қазақстан Республикасының заңнамасында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда белгiленген құжаттар болған кезде шетел кемесiне Қазақстан Республикасының аумақтық суларына кiру және оларда жүзу мүмкiндiгi берiледi.
      8. Егер порт бойынша мiндеттi қаулылармен өзгеше көзделмесе, онда портқа кiретiн немесе өзен фарватері бойынша ағысқа қарсы жүзетін кеме ағыс бойынша жүзген немесе порттан шығатын кемеге жол бередi. Ағысқа қарсы жүзген немесе портқа кiретiн кеме:
      1) басқару және маневрлеу мүмкiндiгi шектеулi болған және КҚАХЕ-72 27 ережесiне сәйкес шамдар мен белгiлердi алып жүрген;
      2) өз шөгуiмен ығыстырылған және КҚАХЕ-72 28 ережесiне сәйкес сигналдар берген жағдайлар ерекшелiктi құрайды.
      9. Қарсы бағыттардан екi кеме тар орынға, бұрылысқа немесе бiр тұстамадан екiншi тұстамаға өткен орынға жақындаған кезде осындай жерден екi кеменің бiр мезгiлде өтуі мүмкiн болмағанда немесе қауiптi болғанда, онда басқа кемеге жол беруге мiндеттi кеме алдыңғысының одан қауiпсiз қашықтықта тұрып, бұрылуды аяқтауына мүмкiндiк беруi тиiс.
      10. Тар жерлерде арнайы және су түбiн тереңдету жұмыстарымен айналысатын кемелерден алшақтау олардан еркiн өту мүмкiндiгi туралы растау алғаннан кейiн жүзеге асырылады.
      11. Арнайы жұмыстармен айналысқан кемеге жақындаған кезде онымен алдын ала УҚТ бойынша байланыс орнатылады және бұдан әрі КҚАХЕ-72 27 ережеге сәйкес әрекет ете отырып, бұл ретте КҚАХЕ-72 6 ережеге сәйкес қауіпсіз қашықтық пен жылдамдықты сақтай отырып, қауіпсіз өту келісіледі.
      12. Порт жөнiндегi мiндеттi қаулылармен белгiленген жылдамдық шегiне қарамастан, қауiптi толқын көтерілуін болдырмау үшiн капитан алдын ала кеменің жылдамдығын:
      1) тiркеп сүйреу керуендерi мен шағын өлшемдi кемелерден алшақтағанда;
      2) жүзу крандарының, дебаркадерлердiң, жүзу доктарының, қайта тиеу және басқа да арнайы жұмыспен айналысқан құю кемелердiң жанынан өткенде;
      3) зәкiрде немесе қайраңда тұрған кемелердi айналып өткенде;
      4) су асты, гидротехникалық және басқа арнайы жұмыс орындалатын жерден өткенде;
      5) су түбiн тереңдету кемелерiн айналып өткенде;
      6) айлақта, кеме бортында жұмыс iстейтiн адамдары бар салдар мен шлюпкалардың маңынан өткенде азайтады.
      13. Су асты қанаттары бар кемелерге көрінім 5 кабельт және одан төмен болған кезде фарватерлер мен каналдар бойынша тек су ығыстырғыштық жағдайларында қозғалуға рұқсат етiледi.
      14. Каналда немесе фарватерде кеменi зәкiрге қою мынадай:
      1) одан әрi қозғалу анық қауiп төндiргенде;
      2) техникалық бұзылу салдарынан кеме тоқтауға мәжбүр болғанда;
      3) өту жолын басқа кемелер жауып тұрған жағдайда жүзеге асырылады.
      15. Фарватерде және каналда зәкiрге тұруға (немесе айлақтық бағаналарға арқандап байлануға) мәжбүр болған кеменiң капитаны кемелер қозғалысын басқару орталығына (пост) бұл туралы қолда бар байланыс құралдарымен жедел хабарлауға мiндеттi.
      Хабарламада кеменiң атауы, кеменiң зәкiрге (арқандап байлау) қойылған уақыты, орны мен себептерi, сондай-ақ тұру ауданында қозғалыстың қаншалықты дәрежеде қиындағаны туралы мәлiметтер көрсетiледi.
      16. Порт суларында кемелердi тiркеп сүйреуге басшылық етудi порт капитаны қызметi жүзеге асырады және порт жөнiндегi мiндеттi қаулылармен регламенттеледі.
      17. Тiркеп сүйрету басталғанға дейiн оның басшысы тiркеп сүйреу операциясына қатысатын кемелер капитандарымен бiрлесiп, оны жүргiзу тәртiбiн келiседi. Егер тiркеп сүйреу лоцмандық алып өтумен жүзеге асырылса, онда оны жүргiзу тәртiбiн келiсуге лоцман да қатысады. Барлық туындаған мәселелер мен келiспеушiлiктердi порт капитаны шешедi.
      18. Тiркеп сүйрейтін кемелер қозғалтқыштарының қуаты мен икемдiлiк сапасы сүйретін жүзу керуенiнiң сенiмдi басқарылуын қамтамасыз етпесе (жел мен ағысты ескергенде) тіркеп сүйреу жүргiзiлмейдi.
      19. Кемелер тез тұтанатын мұнай өнiмдерiмен құйылмалы жүктелген жағдайда лагпен сүйретіп жүзу жүргiзiлмейдi, сондай-ақ бiр тiркеп сүйрегiшпен бiр уақытта мұнай өнiмдерiмен құйылмалы жүктелген бiрнеше кемелер тiркеп сүйретiлген болса, тiркеп сүйреу жүргiзiлмейдi.
      20. Порт акваториясы бойынша жүзіп сынауға кеме жатқан келе жүзіп сынау ауданына осы кеменің қауіпсіз өтуін қамтамасыз ететін тіркеп сүйрегіштермен алып жүріледі.
      21. Өздігінен жүретiн кеменi оның бортынан арқандап байлаудан босатылған жүзу құралдарымен тiркеп сүйреу жүргiзiлмейдi.
      22. Тiркеп сүйрейтiн кеме тiркеп сүйретілетін кемедегi жұмыстан тiркеп сүйреу басшылығының командасы бойынша ғана босатылады.
      Тiркеп сүйрететiн кеменiң төңкерiлiп кету қаупi тiкелей төнген жағдайда ғана тiркеп сүйретілетін кемеден команда берілместен тiркеп сүйреу арқаны тасталады.
 

§ 1. Кемелердi мұзжарғыштармен алып өту тәртібі

      23. Қысқы уақытта теңізде мұз жататын порттарда навигацияның басталуы мен аяқталуын Порттың теңiз әкiмшiлiгi жариялайды.
      24. Мұздардан кемелердi алын өтудi, сондай-ақ мұзжарғыштар мен тiркеп сүйреу кемелерiнiң барлық басқа жұмыстарына басшылық етудi Порттың теңiз әкiмшiлiгi жүзеге асырады. Порттың теңiз әкiмшiлiгi портқа кiреберiстегi мұз жағдайы туралы кемелер капитандарына хабарлайды, ал мұздан алып өтуге өтiнiм болғанда - мұзжарғышпен кездесу орнын және алып өту кезегiн хабарлайды.
      25. Портта мұз арқылы кеменi мұздан алып өтуге өтiнiм портта порт бастығына, ал теңiзде мұзжарғыш капитанына жолданады.
      26. Порт бойынша мiндеттi қаулыларда өзгеше мерзiмдер белгiленбесе, кеме мұз шетiне жақындағанға дейiн 48, 24, 12 және 4 сағат бұрын барлық мұзжарғышпен қамтамасыз етудiң түрлерiне өтiнiмдер берiледi.
      27. Мұзжарғышпен алып өтуге бiлiктiлiк қоғамының мұздық сыныбы, мұздан өту үшiн жеткiлiктi отын мен тағам қоры, ағаш білеулер, тез қататын цемент, пластырь маттар және басқалары бар кемелер жатады. Кеменің су төгу құралдары мен кеменің қабылдағыш радиоқондырғылар кемеде жарамды жай-күйде болуы қажет.
      Осы шарттар орындалмаған кезде, сондай-ақ кемеде уәкiлеттi орган немесе бiлiктiлiк қоғамы белгiленген тәртiппен берген жүзуге жарамдылығы туралы куәлiгi және басқа да кеме құжаттары болмаса, порт капитаны, ал мұзжарғыш порт шегiнен тысқары өткен кезде мұзжарғыш капитаны кеменi теңiзге шығарудан немесе оны портқа кiргiзуден бас тартады.
      28. Мұзжарғышпен алып өткен кезде бiрiн-бiрi басып озбай, бiрiнен соң бiрi мұзжарғышқа iлеседi және дереу артқа толық шегiнiс жасауға дайын, бұл ретте руль "Тiке" жағдайында болады.
      29. Мұзда мұзжарғыштың тiркеп сүйреуiнде келе жатқан кеме өз қозғалтқышын мұзжарғыш капитанының айрықша бұйрығынсыз қоспайды. Кеме мұзжарғыш капитанының алғашқы талап етуi бойынша тiркеп сүйрегiштi беруге, сондай-ақ толық керi шегiнiс жасауға дайын болуы тиiс.
      30. Кемелердiң мұз арқылы жүзу уақыты мен тәртiбiн, сондай-ақ бiр мезгiлде өткiзiлетiн кемелер санын портта порт капитаны, ал теңiзде - мұзжарғыш капитаны белгiлейдi.
      31. Бiрiншi кезекте әскери кемелер, почта-жолаушылар кемелерi және жеделдiгi туралы айрықша нұсқаулар жасалған жүктерi бар кемелер, ал сонан соң мұз шетiне келу кезегiне қарай немесе порттан шығу дайындығына байланысты барлық басқа кемелер өткiзiледi.
      32. Мұзжарғышқа iлесiп мұзда жүзiп келе жатқан кеменiң капитаны мұзжарғыш капитанының мұзда қозғалуға қатысты бұйрығына бағынады және соған байланысты iс-қимыл жасайды. Кеме капитаны мұз аймағынан бiрлесiп тезiрек және авариясыз өту үшiн мұзжарғыш капитанына жәрдем көрсету үшiн барлық өз iс-қимылын бағыттайды.
      33. Мұзжарғыш капитанының өкiмдерiн осы мұзжарғыштың алып өтуiмен келе жатқан кеме капитаны орындамаған жағдайда мұзжарғыштың капитаны кеменi алып өткiзуден бас тартады.
      34. Мұзжарғышқа iлесiп мұзда жүзiп келе жатқан кемелер мұзжарғыштар мен алып өтетiн кемелер арасындағы байланыс үшiн қолданылатын Халықаралық сигналдарды осы Қағидаға 4-қосымшаға сәйкес, сондай-ақ осы Қағидаға 5-қосымшаға сәйкес мұз операциялары процесінде пайдаланылуы мүмкiн дыбыстық және өзге құралдармен, соның iшiнде радио бойынша берiлетiн Қосымша сигналдарды басшылыққа алады. Мұзжарғыш немесе басқа кеме беретiн кез келген сигналды мұзжарғышқа немесе сигнал берген кемеге жақын келген кемеден бастап жүйелi түрде соңында келе жатқан әрбiр кеме қайталайды.
      Осы сигналдар көмегiмен берiлетiн мұзжарғыштың талаптарын кемелер жедел орындайды.
      Авариялық жағдайда, керуенде келе жатқан кемелердiң қозғалыс режимiн жедел өзгерту қажеттiлiгi туындағанда, радиомен берiлген "Жүрiстi азайтыңдар", "Дереу кеменi тоқтатыңдар" және "Менiң машинам керi шегiнiске жұмыс iстейдi" деген командалар тиiстi дыбыс сигналдарымен мiндеттi түрде қайталанады.
 

§ 2. Кемелер қозғалысын басқаруды ұйымдастыру

      35. Портқа кiреберiсте және порт акваториясында кемелер қозғалысын басқару жүзеге асырылады. Кемелер қозғалысын басқаруды КҚБҚ немесе сәйкес порт капитанының қызметi жүзеге асырады.
      Кемелерге қызмет көрсету мынадай кезекпен жүргiзiледi:
      1) авариялық кемелер, көмек көрсету үшiн iлескен кемелер және бортында ауыр науқастары бар кемелер;
      2) Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі теңiз бөлiмшелерiнiң корабльдерi (катерлері) мен кемелерi;
      3) кесте бойынша келе жатқан паромдар мен жолаушы кемелер;
      4) тез бұзылатын жүктері бар кемелер;
      5) сүйретілетін объектілері бар тіркеп сүйрететін кемелер;
      6) қауiптi жүктерi бар кемелер, соның ішінде газ-тасушы, химия-тасушы және мұнайқұю кемелері;
      7) желiлiк кемелер;
      8) өтiнiмдер түсу уақытына сәйкес басқа да кемелер.
      36. КҚБҚ iс-қимылы аймағында жүзу ережелерiн мүдделi ұйымдармен келiсу хаттамасы ресiмделгеннен кейiн КҚБҚ-ға ие-ұйым басып шығарады. КҚБҚ iс-қимылы аймағында жүзу ережелерi Порт жөнiндегi мiндеттi қаулылардың құрамдас бөлiгi болып табылады (оларға қосымшаларда берiлген). Егер КҚБҚ iс-қимылы бірнеше порттардың акваториясын қамтыған болса, жүзу ережелерi барлық осы порттардың мiндеттi қаулыларына кiредi.
      37. КҚБҚ iс-қимылы аймағындағы кемелер қозғалысын кемелер қозғалысын басқару (бұдан әрi - КҚБ) орталығы және бекеттерi реттейдi.
      38. КҚБ орталығы (посты):
      1) КҚБ орталығы (посты) iс-қимылы аймағындағы кіреберістерде кемелерді табуды, кемелермен байланысты орнату, әрбір кеме туралы қажетті деректер тізбесін алуды;
      2) кемелердің қозғалысына тұрақты радиолокациялық бақылауды, жағдайдың шиеленісуі немесе кемелердің ережелердi бұзған кезде кемелерге нұсқаулар берудi;
      3) КҚБ орталығы (посты) iс-қимылы аймағындағы қозғалысты реттеуді, кемелердің арасындағы белгіленген жолдардың, жылдамдық пен қашықтықтардың сақталуын бақылауды;
      4) зәкiрге қоятын жерлерде кеме жағдайына радиолокациялық бақылауды;
      5) кемелерге навигациялық жабдықтар құралдарының жұмысындағы өзгерістер туралы деректерді, гидрометеоақпарат, навигациялы-гидрографиялық ақпарат берудi (қажеттiлiк туындаған кезде, сондай-ақ сұрау салу бойынша);
      6) авариялық жағдайға әкелуi мүмкiн iс-қимылдар немесе жағдайлар байқалған кезде кемелерге ақпараттар мен нұсқаулар берудi;
      7) кемелерді радиолокациялық алып өтуді, онда КҚБ орталығының (посттың) лоцман-операторы алып өтетін кемені қабылданған координаттар жүйесіндегі оның орналасқан орны туралы тұрақты түрде хабарлайды;
      8) кемелер, жағалаулық ұйымдар мен қызметтер арасында байланыс орнатуға жәрдемдесудi;
      9) КҚБ орталығының (посттың) iс-қимылы аймағында авариялық-құтқару, су түбiн тереңдету, тiркеп сүйреу және басқа арнайы жұмыстарда жәрдемдесудi жүзеге асырады.
      39. Кемелердi радиолокациялық алып өту кез келген көрінім жағдайында кеменiң өтiнiмi бойынша жүзеге асырылады.
      Жағалаудағы радиолокациялық станциялармен (ЖРСЖ) жабдықталған барлық порттар мен каналдар, егер КҚБҚ iс-қимылы аймағында жүзу ережелерiнде өзге талаптар қойылмаса, 2 миль және одан төмен көзбен шолып көру кезiнде мiндеттi радиолокациялық алып өту белгiленедi.
      40. Радиолокациялық алып өту тәртiбiн КҚБ орталығының (посттың) операторы порт капитанымен алып өту басталғанға дейiн келiседi.
      Радиолокациялық алып өту процесiнде кемелер КҚБ орталығынан (посттан) ақпарат алады және оған қолданылатын iс-қимылдар туралы хабарлайды.
      Радиолокациялық алып өтудiң басталуы мен аяқталуын КҚБ орталығы (посты) жариялайды.
      41. КҚБ орталығының (посттың) iс-қимылы аймағында кемелер қозғалысы (аймаққа кiру, зәкiрге қою, зәкiрдi көтерiп алу, айлаққа жақын келу және арқандап байлану және қашықтау, қайта арқандап байлану және басқалары) КҚБ орталығының (посттың) рұқсатымен жүзеге асырылады. Егер кеме КҚБ iс-қимылы аймағында жүзу ережелерiмен белгiленген кезең iшiнде рұқсат етiлген iс-қимылдарды бастамаса, рұқсат жойылады және қайтадан сұратылады.
      42. Орындау үшін:
      1) қозғалыс кезегiне;
      2) қозғалыс бағыты мен жылдамдығына;
      3) зәкiрге қою орнына;
      4) тiкелей қауiптiң алдын алу iс-қимылдарына қатысты КҚБ орталығының (посттың) нұсқаулары болып табылады.
      Кеме КҚБ орталығының (посттың) нұсқауларын орындау мүмкiн болмайтын барлық жағдайлар туралы, себептерi мен өзiнiң одан арғы ниетi туралы хабарлайды.
      43. КҚБҚ iс-қимылдары аймағына жеткенге дейiн теңiзден келетiн кемелер осы аймақтың қозғалысын реттейтiн КҚБ орталығымен (постпен) ультроқысқа толқында радиобайланыс жасайды.
      Кемелердiң КҚБ орталығымен (постпен) байланысқа шығу үшiн арналар мен шақыру белгiлерi КҚБҚ iс-қимылдары аймағында жүзу ережелерiнде көрсетiледi.
      44. Кеме КҚБ орталығымен (постпен) бiрiншi байланыс сеансы кезiнде мыналарды:
      1) кеменiң түрi мен атауын;
      2) аймаққа кiру уақытын;
      3) маневр жасау режиміндегі жылдамдығын;
      4) мемлекеттiк тиесілігін (туын), ал Қазақстан Республикасының кемесiн - иесiнiң атауын;
      5) баратын портын;
      6) жалпы сыйымдылығы мен Өлшеу куәлігі бойынша негiзгi өлшемдерiн;
      7) нақты шөгуiн;
      8) жүк түрi мен санын;
      9) кеме радиолокациялық станциясының (бұдан әрi – РЛС) жай-күйi туралы мәлiметтердi;
      10) жүзу және маневр жасау қауiпсiздiгiне әсер ететiн шектеулер мен РЛС жарамсыздығы туралы ақпаратты хабарлайды.
      45. КҚБ орталығының (посттың) сұратуы кезiнде кеме өзiн таныту мақсатында қандайда бiр белгiнiң қасында өзiнiң орнын көрсетуге (әрбiр жеке жағдайда нақты көрсетiледi) немесе таныту маневрлерiн жасауға мiндеттi.
      46. КҚБ орталығы (посты) кемеге өзiнiң iс-қимылы аймағына кiруге рұқсат бередi, қозғалыс бағытын, зәкiрге тұру орнын көрсетедi, сондай-ақ басқа қажеттi мәлiметтердi хабарлайды.
      47. Бағыты бiрнеше КҚБ орталығының (посттың) аймағы арқылы өтетiн кеме әрбiр аймаққа кiрерде тиiстi КҚБ орталығынан (посттан) оның аймаққа кiру үшiн рұқсат сұрайды.
      48. Айлақта немесе зәкiрде тұрған кеме қозғалу басталғанға дейiн ол аймақта орналасқан КҚБ орталығымен (постпен) радио немесе телефон байланысын құрады.
      49. КҚБҚ іс-қимыл аймағында жүзу ережелерi кемелердiң белгiлi бiр түрлеріндегi, өлшемдердегi немесе тек белгiленген қозғалыс бағытпен келе жатқан және қосымша шарттарды орындайтын белгiлерi бар кемелерге жеке талаптар белгiлеуi мүмкiн. КҚБ орталығы (бекетi) осындай кемелердiң белгiленген бағыттан тыс қозғалуына ерекше жағдайда ғана рұқсат етедi.
      50. Кемелер басқа арна көрсетiлмесе, аймағында болатын КҚБ орталығының (посттың) жұмыс арнасында тұрақты радиовахтаны (кезекшілікті) атқарады.
      51. КҚБ орталығының (посттың) кемелермен радиобайланысы, сондай-ақ ағымдағы радиолокациялық ақпарат құжатталады. Жазбалар үш күн бойы сақталады. Егер авариялық оқиға мен авариялық жағдайлар орын алса, жазбалар тергеу жүргiзу аяқталғанға дейiн сақталады.
      52. КҚБҚ іс-қимыл аймағында жүзу ережелерiне мыналар қосымшалар ретiнде кiредi:
      1) КҚБ орталығы (посты) iс-қимылдары аймағының схемасы;
      2) жұмыс арналары мен шақыру белгiлерiн қоса алғанда КҚБ орталығымен (постпен) кемелердiң байланысын ұйымдастыру схемасы;
      3) КҚБҚ техникалық мүмкiндiктерi туралы капитанға ақпараты.
 

3. Кемелердiң портқа кiруi және порттан шығу тәртібі
§ 1. Жақындау туралы ақпарат

      53. Кеменiң баратын портына жақындауы туралы ақпаратты мынадай жағдайда: кеме капитаны Қазақстан Республикасының теңiз портына келе жатқан кезде - порт диспетчерiне, порт капитанына және қажет болған кезде басқа мекенжайларға бередi.
      54. Жақындау туралы ақпарат 48 сағат бұрын, екiншi рет 24 сағат бұрын беріледі және жақындап келгенге дейiн 4 сағат бұрын нақтыланады. Өту ұзақтығы кемiнде 48 сағат болғанда - жөнелту портынан шыққаннан кейiн 2 сағат шегiнде белгiленедi.
      Балық аулау кәсiпшiлiк флоты кемелерiнiң капитандары кәсiптi бiтiру уақытын, сондай-ақ портқа жақындау уақытын 48 сағаттан кешiктiрмей хабарлайды.
      55. Кеме порт акваториясында телеграфтық және телефондық радиостанциялардан басқа, ультрақысқа толқынды радиостанциялар мен спутниктік байланысы құралдарын пайдаланады.
      56. Кеме капитаны (кеме иесi) жақындау туралы ақпаратта мынадай деректердi хабарлайды:
      1) кеменiң атауын, оның туын, агент және иесiнiң атын;
      2) жөнелту портын (соңғы кiрген порты, кәсiп жасау ауданы, бұрғылау қондырғысы және басқалары);
      3) кеменiң ең үлкен ұзындығы;
      4) кеменiң басымен және артымен шөгуiн;
      5) экипаж мүшелері мен жолаушылар санын, егер болса, аурулардың санын;
      6) жүк атауын, оның ерекше қасиеттерiн, фумиганттың атауын (егер жүк кемеде фумигацияға ұшыраса), жүктiң санын (массасын), жүктiң кемеде: палубада, твиндекте, трюмде (толассыз трюмдер бар болғанда - әрбiр люк бойынша) орналасуын, ұзын өлшемдi жүктердiң бiр орнының ұзындығы мен ауыр салмақта жүктердiң массасын (3 т жоғары), ал жүк тиеуге бара жатқан танкер үшiн - айлақ алдындағы балласт массасы мен балластан босату уақытын, бұрын әкелiнген жүктiң атауын;
      7) жүк алушының атауын;
      8) бункерге, тұщы суға, жабдықтарға қажеттiлiгiн;
      9) қосымша техникалық және жөндеу операцияларын орындау қажеттiлiгiн, сондай-ақ мыналарға:
      льялды, балластық, шаруашылық-фекальды ағынды суларды және қатты қоқысты тапсыру үшiн жинаушы кемеге;
      тiркеп сүйрететiн кемелер мен тiркеп сүйреу қызметiне;
      мұз жаруды қамтамасыз етуге;
      лоцманға өтiнiм бередi.
      57. Кеменiң барар мекенжайы өзгергенде капитан алғашқы баратын портқа берiлген өтiнiмдердi радиограммамен жояды.
      58. Кеме капитаны өзiнiң жақындау туралы ақпаратында кеменiң жүк қондырғыларының (механизмдерiнiң) ақаулары туралы хабарлайды.
      59. Порттың диспетчерлік қызметі кеменiң зәкiрде тұрған, арқандап байланатын орны мен тиеу-түсiру немесе басқа жұмыстардың орындау тәсiлi туралы кеменiң портқа келуiне дейiн 4 сағаттан кешiктiрмей кемеге хабарлайды.
      60. Мұз жаруды қамтамасыз ету өтiнiмiнде кiру туралы ақпаратқа қосымша мыналар:
      1) су сыйымдылығы;
      2) бас қозғалтқыштың үлгiсi мен қуаты;
      3) мұздық сыныпталуы (мұздық бекiтулердiң бар болуы мен санаты);
      4) кеменiң мұздан алып өтуiне әсер ететiн техникалық жай-күй ерекшелiктерi;
      5) есу винтiнiң материалы;
      6) отын, су, азық-түлiктiң бар болуы және тәулiктiк шығысы хабарланады.
      61. Кемелердің ең болмаса біреуі газ-тасушы, химия-тасушы, мұнай құю кемесі немесе өзінің шөгуімен ығысып қалған, жарылу қаупі бар жүкті таситын кеме, сондай-ақ сүйреткіш керуен болып табылса, олардың портқа/порттан бір мезгілдегі кіруге және шығуға тыйым салынады.
 

§ 2. Келудi рәсiмдеу

      62. Кеменiң портқа келуi Порттың теңiз әкiмшiлiгiнде шекаралық, кедендiк, санитарлық және карантин талаптарын сақтай отырып келген сәтiнен бастап 24 сағат iшiнде ресiмделедi.
      Кеменiң келуi жалпы декларация, кеме рөлi мен жолаушылар тiзiмi ұсынылуы бойынша ресiмделедi.
      63. Шетел кемесiнiң капитаны портқа келген кезде қосымша мынадай құжаттарды:
      1) ту көтерiп жүзу құқығы туралы куәлiктi (кеме патенті);
      2) өлшем куәлiгiн;
      3) жүк маркасы туралы халықаралық куәлiктi;
      4) жолаушылар кемесiнiң қауiпсiздiгi туралы куәлiктi;
      5) жүк кемесiнiң конструкциясы бойынша қауiпсiздiгi туралы куәлiктi;
      6) жүк кемесiнiң жабдықталуы мен жарақтандыруы жөнiндегi қауiпсiздiк туралы куәлiктi;
      7) жүк кемелерiнiң телеграф радиобайланысы жөнiндегi қауiпсiздiгi туралы куәлiктi;
      8) жүк кемесiнiң телефон байланысы жөнiндегi қауiпсiздiгi туралы куәлiкті;
      9) мұнаймен ластанудан келген залал үшiн азаматтық жауапкершiлiктi қамтамасыз ету жөнiндегi куәлiктi (2000 т артық мұнай таситын кемелер үшiн);
      10) теңiздiң мұнаймен ластануын болдырмау туралы халықаралық куәлiгiн;
      11) мұнай операцияларының журналын;
      12) кеме қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн ең аз экипаж құрамы туралы куәлiктi;
      13) алып қою туралы куәлiктi;
      14) 1978 жылғы Теңiзшiлердi даярлау мен диплом беру және вахта жүргiзу туралы халықаралық конвенция талап ететін экипаж мүшелерiнде болатын дипломдар мен басқа бiлiктiлiк куәлiктерiн;
      15) кеменің санитарлық куәлiгiн;
      16) дератизация туралы куәлiктi;
      17) дәрi егу туралы халықаралық куәлiктi;
      18) теңiз санитарлық декларациясын;
      19) жалпы декларацияны;
      20) жүк декларациясын;
      21) экипаждың жеке заттары туралы декларацияны ұсынады.
      Капитан кеден мекемесiне тасылатын жүктерге бар коносаменттi және басқа құжаттарды ұсынады.
      64. Егер уәкiлеттi орган немесе басқа бiлiктiлiк қоғамы олардың техникалық жай-күйiн бақылауға жауап беретiн қондырғылар немесе жабдықтар мен механизмдер сынып, бүлiнсе кеме капитаны портқа келген бойда осы жөнiнде жазбаша хабарлайды.
      64-1. Порт құрылыстарының техникалық бейімсіздігіне және қауіпсіздік талаптарына байланысты кеменің портқа кіру мүмкіндігі болмаған кезде, порт капитанының жазбаша рұқсаты және шекаралық, кедендік бақылау және санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының келісімі бойынша кеменің келуін ресімдеу порттың сыртқы рейдінде жүзеге асырылады.
      Ескерту. Қағида 64-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 29.05.2013 № 534 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
 

§ 3. Шығуды ресiмдеу

      65. Кеменiң рейске шығуын ресiмдеуді Порттың теңiз әкiмшiлiгi жүзеге асырады. Ресiмдеу кемеде уәкiлеттi орган немесе басқа бiлiктiлiк қоғамы берген кеменiң жарамды техникалық және теңiзде жүзу жай-күйiн растайтын құжаттары бар болған, сондай-ақ өрттен қорғау және санитарлық-карантиндiк бақылау тарапынан кедергi болмаған кезде ғана жүргiзiледi.
      66. Кеменiң теңiзге шығу дайындығын Порттың теңiз әкiмшiлiгi тексередi.
      67. Порттың капитаны кеменiң теңiз портынан шығуына мына жағдайларда:
      1) кеме техникалық регламенттерде белгіленген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмесе;
      2) тиеуге, жабдықтауға, экипажды жасақтауға қойылған талаптар бұзылғанда немесе кеменiң жүзу қауiпсiздiгiн, ондағы адамдардың өмiрi мен денсаулығына қатер төндiретiн басқа да кемшiлiктер, сондай-ақ теңiз ортасына залал келтiру қаупi болғанда;
      3) кеме құжаттарына қойылатын талаптар бұзылғанда;
      4) тиiстi мемлекеттiк органдар (кедендiк, шекаралық, санитарлық-карантиндiк, фитосанитариялық және өзге) ұйғарым бергенде;
      5) Теңіз портының міндетті қызмет көрсеткені үшін ақы, төленбегенде рұқсат беруден бас тартады.
      68. Кемелердi порттан шығуға дайындағанда тексеру кезiнде айқындалған барлық бұзушылықтар мен кемшiлiктер туралы Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң өкiлi инспекциялаушы адамдардың ескертулері және өкiмдері журналына жазба жазады және актi жасайды. Кеменiң шығуын ресiмдеу кезiнде Порттың теңiз әкiмшiлiгi өкiлiне ескертулер жойылғаны туралы белгiлер соғылған актiнің данасы ұсынылады.
      69. Кеме капитаны теңiз портынан шығуды ресiмдеу үшiн Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң өкiлiне:
      1) жалпы декларацияны немесе шығу құқығына өтiнiштi;
      2) кемелiк рөлді;
      3) экипаж мүшелерiнiң дипломдары мен бiлiктiлiк куәлiктерiн;
      4) жолаушылар тiзiмiн;
      5) теңiзге шығу туралы санитарлық-карантиндік қызметiнiң рұқсатын;
      6) кеменiң порттан шығу құқығына өрттен қорғау куәлiгiн;
      7) ауытқымаушылық есебiн;
      8) жүзуге жарамдылығы туралы куәлiктi;
      9) өлшем куәлiгiн;
      10) жолаушы кемесiнiң қауiпсiздiгi туралы куәлiктi немесе жолаушы куәлігін;
      11) жүк кемесiнiң конструкция бойынша қауiпсiздiгi туралы куәлiгiн, оның қосымшасын, ал танкер үшiн - оған толықтыруды;
      12) жүк кемесiнiң жабдықтау мен жарақтандыру бойынша қауiпсiздiгi туралы куәлiгiн, ал танкер үшiн - оған толықтыруды;
      13) жүк кемесiнiң телеграфтық радиобайланысы бойынша қауiпсiздiгi туралы куәлiгiн;
      14) жүк кемесiнiң телефон радиобайланысы бойынша қауiпсiздiгi туралы куәлiгiн;
      15) мұнаймен ластанудан келетiн залал үшiн азаматтық жауапкершiлiктi қамтамасыз ету жөнiндегi куәлiктi (2000 т артық мұнай тасымалдайтын кемелердің);
      16) теңiздiң мұнаймен ластануын болдырмау туралы халықаралық куәлiгiн;
      17) кеменiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн ең аз экипаж құрамы туралы куәлiгiн;
      18) палубалық ауыр салмақты жүктердi қабылдау кезiнде - олардың кемесінде бекiтiлу есебiн немесе теңiз кемесiнде ауыр салмақты және iрi көлемдi жүктердi бекiтуде қолданылып жүрген техникалық шарттардың (ережелердiң) қолданыстағы үлгi схемаларына сәйкес бекiту туралы актiнi;
      19) сусымалы жүктердi қабылдау кезiнде - технологиялық режимдер карталары (бұдан әрi - ТРК) және Үлгiлiк тиеу жоспары (бұдан әрi – ҮТЖ) немесе дымқылдығы мен табиғи еңiс бұрышы көрсетiлген жүк сертификатын;
      20) жүк маркасы туралы халықаралық куәлiктi;
      21) бiлiктiлiк куәлiгiн;
      22) кеменiң конструкциясы мен жабдықтарының 1974 жылғы Теңiзде адам өмiрiн қорғау жөнiндегi халықаралық конвенция ережелерiнiң (СОЛАС - 74) 1981 жылғы 54-тарауының 11-2-түзетулерiнiң талаптарына сәйкестiгi туралы уәкiлеттi органның немесе өзге бiлiктiлiк қоғамының куәлiгiн;
      23) шетел кемесiнiң капитаны шығуды ресiмдеу кезiнде Порттың теңiз әкiмшiлiгiне жалпы декларация мен конвенциялық құжатты ұсынады.
      70. Тiркеп сүйретiлетiн кеменiң шығуы онда капитан басқаратын экипаж болған кезде осы Қағиданың 69-тармағына сәйкес ресiмделедi. Тiркеп сүйретiлетiн керуеннiң шығуын тiркеп сүйрететiн кеме капитаны ресiмдейдi.
      Тiркеп сүйретiлетiн әскери емес кеменiң шығуын ресiмдеу кезiнде Порттың теңiз әкiмшiлiгiне мыналар:
      1) теңiз тiркеп сүйреулерiнiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi нұсқаулық;
      2) өту жоспары;
      3) тiркеп сүйреу желiсiнiң сызбасы мен есебi ұсынылады.
      Шектеулi жүзудегi кемелер мен объектiлердi теңiзде тiркеп сүйреу кезiнде конструкторлық бюро әзiрлеген және уәкiлеттi орган немесе өзге бiлiктi қоғам мақұлдаған конверттеу, әртүрлi конструкцияларды, тiркеп сүйреу қондырғысының бекiтпелерiн, корпусты нығайту жүйесiн және басқаларын ұсынады.
      Тiркеп сүйреудi ресiмдеу кезiнде, сондай-ақ тiркеп сүйреушiнiң де тiркеп сүйретiлетiн кеменiң де теңiзде жүзу жай-күйiн тексеру актiсi тiркеп сүйретуге рұқсат етiлетiн жазбамен бiрге ұсынылады.
      71. Егер кеме табиғи құбылыстар немесе авариялық-құтқару жұмыстарына қатысуға порт капитанының бұйрығы бойынша порттан шыққан болса, шығуды ресiмдеу талап етiлмейдi. Осындай кеменiң капитаны, егер мүмкiн болған жағдайда Порттың теңiз әкiмшiлiгiне өзiнiң қолында бар барлық құралдармен шығатыны туралы хабардар етедi.
      72. Шығуға арналған рұқсат 24 сағат iшiнде күшiнде болады, ол телефон бойынша немесе ультрақысқа толқынды радиобайланыста берiледi.
      73. Портта кеменi белгiленген мерзiмнен артық кiдiрген жағдайда кеме капитаны бұл туралы Порттың теңiз әкiмшiлiгiне хабарлайды және шығуды қайтадан ресiмдейдi.
      74. Шығуды ресiмдеуден кейiн экипаж құрамында немесе кеменiң техникалық жай-күйiнде өзгерiстер болған жағдайда капитан бұл жөнiнде Порттың теңiз әкiмшiлiгiне хабарлайды және шығуды қайтадан ресiмдейдi.
      74-1. Осы Қағиданың 64-1-тармағында көзделген жағдайларда, кеменің портқа кіру мүмкіндігі болмаған кезде кеменің шығуын ресімдеу порттың сыртқы рейдінде жүзеге асырылады.
      Ескерту. Қағида 74-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 29.05.2013 № 534 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
 

4. Кемелердiң портта тұру тәртібі
§ 1. Кемелердiң рейдте тұруы

      75. Егер портта КҚБҚ болмаса, кемелердi зәкiрге қою немесе тұру орнын өзгерту әрбiр жағдайда Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң рұқсатымен (нұсқауымен) орындалады, ол жөнiнде капитан порттың кезекшi диспетчерiне хабарлап отырады.
      76. Кемелерде және өзге де жүзу құралдарында КҚАХЕ-72 ережесінде көзделгендерден басқа навигациялық белгi болып көрiнуi мүмкiн оттарды көтеруге рұқсат етiлмейдi.
      77. Зәкiрде тұрған кемелер ультрақысқа толқынды радиобайланыста радиовахтаны атқарады, арнасы 16 (156,8 МГц).
      78. Тәулiктiң қараңғы мезгiлiнде зәкiрде тұрған кемеде штаттық сыртқы жарықтандыру қосылады.
      79. КҚАХЕ-72 көзделген оттар мен белгiлерден басқа артқы жағында зәкiрмен (верптермен) бекiтiлiп, рейдте тұрған кеме тәулiктiң қараңғы мезгiлiнде ақ от, ал күндiз кеменiң артқы жағында борт биiктiгiнiң жарымына дейiн зәкiр шынжырының қасында төмен түсiрiлген қызыл ту бекiтiледi.
      80. Катерлер мен шлюпкаларды суға түсiру Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң рұқсатымен ғана жүргiзiледi.
      Осы талап суға батқандарға көмек көрсету және авариялық-құтқару жұмыстарын орындау үшiн кемедегi жүзу құралдарын жедел пайдалану қажет болған жағдайға жатпайды.
 

§ 2. Айлақтарды кемелердi арқандап байлауға дайындау

      81. Айлақ иесi кемелердiң кiруi мен шығуына айлақ дайындығын қамтамасыз етедi.
      82. Айлақтарды дайындаған кезде:
      1) кiретiн кеменi арқандап байлау үшiн айлақтың жеткiлiктi бос ұзындығы қамтамасыз етiледi;
      2) қалыпты арқандап байлауға (арқаннан босатуға) кедергi болатын жүктер мен басқа заттардан айлақ кордоны босатылады;
      3) арқандау (арқаннан босатуға) бойынша жұмыстар жүргiзiлетiн айлақтың кордон маңының бөлiгi мұз бен қардан тазартылады және барлық ұзындығы бойына құм шашылады;
      4) Порт бастығы бекiткен сызба бойынша кордон маңының крандары шығарылады;
      5) арқандап байлау айлағында барлық көлiк түрлерiнiң жұмыстары мен қозғалысы тоқтатылады;
      6) тәулiктiң қараңғы уақытында айлақтың толық жарықтандыру жүйесi қосылады. Кеменiң арқандап байланатын орны, яғни форштевтiң тұрған жерiн айлақ иесiнiң өкiлi былай көрсетедi: күндiз - қызыл тумен, түнде - қызыл отпен.
      83. Кеме капитаны арқандап байлауға дейiн порт диспетчерiнен немесе лоцманнан айлақтың жай-күйi, бос кiреберiс өлшемi туралы, айлаққа кiреберiстегi және оның бойындағы тереңдiк туралы ақпарат алады.
 

§ 3. Кемелердi арқандап байлау

      84. Кеменi айлаққа арқандап байлау үшiн айлақ иесi осы Қағидаға 6-қосымшада көрсетілген есепті негізге алып саны кеменiң жалпы сыйымдылығына байланысты болатын арқандап байлаушыларды бөледi.
      Кеменi айлақта тұрған кеме бортына арқандап байлау кезiнде соңғысы өз экипажының күшiмен өз бортының кранцты қорғалуын қамтамасыз етедi және кемеге лақтыратын арқан ұштарын қағып алады. Жағалаудағы арқан ұштарын қағып алуды айлақ иесi қамтамасыз етедi.
      85. Шағын көлемді кеме айлаққа Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң және диспетчерiнiң рұқсатымен ғана арқандап байланады.
 

§ 4. Кемелердiң айлақта тұруы

      86. Кемелердi айлақ жанында орналастыру порт диспетчерлері Порттың теңiз әкiмшiлiгi кезекші инспекторының келiсiмi бойынша, ал бортта жарылу қаупi бар немесе жеңiл тұтанатын жүктер болса порттың өртті қадағалау кезекші инспекторының келiсiмi бойынша жүзеге асырылады. Кемелер арасындағы қашықтық кемiнде 10 метр болады.
      87. Кемелер мен порттық жүзбелi құралдарды өрт пирстерiне қоюға рұқсат етiлмейдi.
      88. Айлақ жанында борты бортына тiрелiп (лагымен) тұратын кемелердiң жеткiлiктi саны әрбiр нақты жағдайда порт бойынша мiндеттi қаулылармен белгiленедi.
      Осындай тұруға екі кеменің капитандары келіскен кезде өндірістік қажеттілік жағдайларында порт капитаны рұқсат береді.
      89. Бункерден бункерге тiркеп сүйрейтiн кемелердi жіберу операцияларын қоспағанда, бiреуiнiң бортында жарылыс қаупі немесе жеңiл тұтанатын жүктерi бар, бiр-бiрiне лагымен арқандап байланған екi кеменiң тұруына рұқсат етiлмейдi.
      90. Айлақ жанында арқандап байланған кеменiң капитаны су бетiнiң, айлақ пен су түбiнiң ластануы мен қоқыстануын болдырмау, сондай-ақ траптар ауданындағы жерлердi қар мен кiрден тұрақты тазалауды ұйымдастыру үшiн барлық шараларды қабылдайды.
      91. Порт кемеде жиналған ластанған сулардың және тұрмыстық қалдықтардың кез келген түрін қабылдауды қамтамасыз етедi.
      92. Қатты ажыратылған мұнай өнiмдерiнiң қалдықтары, майланған шүберектер, қоқыс, ұсақ ыдыстар, техникалық, тағам және басқа тұрмыстық қалдықтар өтiнiм бойынша кемеден порт ұсынған арнайы ыдыспен шығарылады.
      93. Портта айлақ маңында тұрған кемеде салқындату суының құю шпигаттарын арнайы қалқандарымен жабу, ал борт сыртына шығарылатын пайдаланылған буларды қосымша құбырлармен суға жiберу қажет. Қалқандар кеме айлаққа келгенге дейiн орнатылады.
      94. Айлаққа кемеден берiлетiн түскiштер мен траптар берік бекітіледі және тұтқалармен немесе леерлермен, басқыштар ауданында жiбi кемiнде 30 м болатын құтқару шеңберiмен жабдықталады.
      Траптар мен басқыштар алаңшаларында адамдардың суға құлауын болдырмайтын қоршағыш торлар тартылады. Тәулiктiң қараңғы уақытында траптар (басқыштар) жарықтандырылады.
      95. Кеме жөндеу зауытының капитаны жөнделетiн кемелер мен жүзу құралдарының қауiпсiз тұруын ұйымдастырады.
      96. Айлақта тұрған кемеде тәулiктiң қараңғы уақытында сыртқы жарықтандыру, сондай-ақ КҚАХЕ-72 30-ережесіне сәйкес оттар қосылады.
      Сұйық отыны бар танкер мен бункерлеушi, егер оның жүк танкерi жүк қалдығы мен газдан тазаланбаса, жоғарыда аталған оттардан басқа, бүкiл көкжиектен көрiнетiн, кемiнде 2 миль көрiну ұзақтығымен, неғұрлым көрiнетiн жердi бiр қызыл от, ал осы Қағиданың 4-қосымшасына сәйкес күндiз - Халықаралық сигналдар жинағы бойынша В (Браво) туын көтередi.
      97. Айлақта тұрған кемеде оның мөлшерi мен ведомстволық тиесiлiгiне қарамастан басқыш алдында вахта (кезекшi) қойылады.
      Вахталық қызмет Порттың теңiз әкiмшiлiгi телефондарының нөмiрлерiмен қамтамасыз етiледi.
      98. Айлақта арқандалған кеме, егер абонентпен жағалаулық телефон желiсiмен байланысу мүмкiн болмаса, спутниктiк немесе ультрақысқа толқын радиобайланысын пайдаланады.
      99. Бас қозғалтқыштардың, руль, зәкiр және арқанды қондырғылардың iстен шығуына байланысты кеме жұмыстары, сондай-ақ борт сыртында шлюпкадан немесе басқа жүзу құралдарынан iстелетiн жұмыстар тек порт капитанының жазбаша рұқсатымен орындалады.
      100. Авариялық кемеге жақын тұрған немесе оның жанынан өтетiн кемелер адамдарды, кеменi, жүк және басқа мүлiктердi құтқару жөнiнде шаралар қабылдайды. Бұл іс-қимылдарды құтқару үйлестіруші орталығы, ал ондай болмаған жағдайда Порт теңiз әкiмшiлiгiнің кезекші инспекторы үйлестіреді.
      101. Экипаждың оларда тұрақты болуы үшiн бейiмделмеген шағын көлемді кемелердiң иелерi кемелердiң тәулiк бойғы күзетi мен олардың тұрағын қадағалауды қамтамасыз етедi.
      102. Жүк операциялары кезiнде кеменiң 5 ⁰ аспайтын бір жағына қисаюына рұқсат етіледі. Жүк жұмыстары әрбiр қайта тиеу тетіктері үшiн паспорт деректерiне сәйкес жел жылдамдығы артық болған кезде жүргiзiледi.
      Айлақтың жанында тұратын кемелерге борттан тыс жүк крандарын, жебелерді, траптарды, шлюпбалкаларды және кемеде немесе айлақта жүк операцияларына кедергі жасайтын басқа да заттарды ұстауға тыйым салынады.
 

§ 5. Тұру орнын ауыстыру

      103. Тұру орнын алдағы ауыстыру туралы кезекшi диспетчер кеме капитанына жұмыс уақытында, егер порттағы мiндеттi қаулыларда өзге мерзiмдер белгiленбесе 2 сағаттан кешiктiрмей хабарлайды.
      104. Кеме орнын ауыстырған және басқа кеменiң бортына үстiнен арқандап байланған жағдайда, онда соңғы кеме бұл жөнiнде ауысу басталарға дейiн кемiнде 1 сағат бұрын ескертiледi.
      105. Кеменi бiр айлақтан басқасына ауыстыру немесе оны айлақтан рейдтке апару кемеде капитан немесе кеме капитанының аға көмекшiсi болған кезде жүргiзiледi.
      106. Айлақ бойы кеменi алдағы қайта тарту жағдайында, оған басқа кемеден әкелiнген арқандар, бұл жөнiнде басқа кеме капитанының вахта көмекшiсiне хабарланғаннан кейiн берiледi. Егер арқандарды беру кезiнде олар басқа кеме арқандарымен қыстырылып қалса, басқа кеменiң вахта қызметi өзiнiң байлау арқандарын осы уақытқа босатады.
 

§ 6. Дауыл кезiндегi iс-қимылдар

      107. Порттың теңiз әкiмшiлiгi ауа райының күрт бұзылатыны туралы деректер алысымен порт акваториясындағы кеме иелерiнiң диспетчерлiк қызметiне және порт айлақтарында тұрған барлық кемелердiң капитандарына жедел хабарлайды.
      108. Кеме капитаны дауыл туралы ескерту алған кезде немесе ауа райы нашарлауының анық белгiлерi болған кезде кеме қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қабылдайды.
      109. Порт капитаны дауыл туралы ескерту алысымен порттың диспетчерлiк қызметiне дауыл кезiнде порттан шығуы тиiс кемелердiң тiзiмiн, сондай-ақ портта қалатын кемелердiң қолайлы жабық жерлерде орналасуын ескере отырып, тұруға көшуiн хабарлайды. Бiр мезгiлде кеме капитандарына, Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң тиiстi құрылымдық бөлiмшелерiне және диспетчерлiк қызметке портта қалған кемелер мен жүзу құралдарының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде қажеттi iс-шаралар жүргiзу туралы нұсқаулар бередi.
 

§ 7. Қыстау және портта қазықта тұру

      110. Кеме иесiнiң немесе кеме капитанының өтiнiшi бойынша кеменiң қысқы тұру, жөндеуге немесе қазықта тұру мүмкiндiгi туралы шешiмдi әрбiр жағдайда порт басшысы қабылдайды, онда әрбiр кеме бойынша мыналар көрсетiледi:
      1) үлгiсi, атауы, тiркеу нөмiрi, ұзындығы, енi және шөгуi;
      2) тiркелген порты;
      3) портта қалаған тұру орны;
      4) капитанның немесе жауапты адамның тегi;
      5) кемеде қыстап қалатын экипаж мүшелерiнiң немесе кемеде тұратын күзетшiнiң тектерi;
      6) команданың (күзетшiлердiң) вахта қызметiн жүргiзу тәртiбi мен кезекшiлiк кестесi;
      7) кеме иесi мен капитанның мекенжайлары;
      8) кемелердi орналастыру сызбасы.
      Өтiнiшке кемеде өртке қарсы iс-шаралар жүргiзiлгенi туралы порттың өрт сөндiру күзетiнiң қорытындысы қоса берiледi.
      Бiрнеше кемелер қыстаған кезде кеме иесi керуен қалыптастырады, керуеннiң барлық кемелерiнiң тұру қауiпсiздiгiне жауапты керуен капитанын тағайындайды.
      111. Кеме капитаны қыстау портынан шыққан жағдайда, ол жоқ кезеңде кемеге және экипажға жауапты адам туралы порт капитанын хабардар етедi.
      112. Қыстауға қойылған кемелерде кеме иесi әзiрлеген, бекiткен және Порттың теңiз әкiмшiлiгiмен келiсiлген кеменiң тұрақта тұруы кезеңiнде кеме қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету бойынша iс-шаралар жоспары болады.
      113. Құйылма кемелерiн тұраққа қою алдында танкiлер мен сорғы бөлiмшелерiн толық тазалау және газдарынан желдету орындалады.
      114. Қыстайтын кемеде сұйық отын қоры порттың өрттен сақтандыру күзетiнің рұқсатымен ғана қалдырылады.
      115. Тұру кезiнде кемелер порттың өрттен сақтандыру күзетiмен және Порттың теңiз әкiмшiлiгiмен байланыспен қамтамасыз етiледi.
 

5. Кемелер жүзген және тұрған кезде порт акваториясындағы құрылыстардың қауiпсiздiгi және сақталуы

      116. Порт айлағында бұрмалармен жұмыс iстеуге рұқсат етiлмейдi. Теңiзге шығар алдында қозғалтқышты дайындау кезiнде сақтық шараларын сақтай отырып, бұрманы қысқа уақытқа бұруға рұқсат етiледi.
      117. Катерлерден, шлюпкалардан және салдардан:
      1) кеме қатынасы фарватерлерiнде және арналарда;
      2) кемелер жүзуi мен тұруына арналған рейдтер мен плестерде;
      3) өнеркәсiп кәсiпорындарының айдыны шегiнде, порттың жүк аудандары мен күзет айлақтарында балық аулауға рұқсат етiлмейдi.
      Сонымен қатар кемелер тұруға арналған айлақтардан, пристандардан және басқа құрылыстардан балық аулау жүргiзiлмейдi.
      118. Өнеркәсiптiк балық аулауға арналған балық аулау жарақтарын қою орны және оларды қалқымалы ескерту белгiлерiмен қоршау порт капитанымен келiсiледi.
      119. Навигациялық жабдықтардың жағалаудағы және жүзбелi құралдары навигация кезiнде оларды ауыстырған кезде алынады (сөндiрiледi).
      120. Порт капитанының және навигациялық жабдық құралдары иелiгiндегi ұйымының рұқсатынсыз портқа (арнаға) кiреберiстерде және портта:
      1) қандай да бiр навигациялық жабдық құралдарын орнатуға;
      2) жарық шығару жағалаулық және жүзбелi навигациялық жабдық құралдарының iс-қимылы аймағында қандай да бiр оттарды орнатуға;
      3) тарту және порт навигациялық белгiлерiнiң iс-қимылы аймағында жүк жинап қоюға;
      4) навигациялық жабдық құралдарының көрiнуiн нашарлатуы мүмкiн кез келген құрылыстар салуға рұқсат етiлмейдi.
      121. Навигациялық жабдық құралдарының көрiнуiн жабатын өсiп тұрған ағаштар мен бұтақтар мерзімділікпен шабылуға жатады.
      122. Портта көпiр, әуе кабельдерi өткелдерiн, байланыс және электр беру желiлерiн орнату және салу, құбырларды салу және басқа жұмыстар, сондай-ақ радиожүйе салу Порттың теңiз әкiмшiлiгiмен келiсiм бойынша жүргiзiледi.
      123. Жүзбелi маяктарға, буйларға және басқа жүзбелi навигациялық жабдық құралдарына жақындауға және арқанмен байлануға рұқсат етiлмейдi.
      124. Навигациялық жабдық құралдарының бүлiнгенiн немесе штаттық орнынан ауысқанын байқаған адамдар бұл жөнiнде Порттың теңiз әкiмшiлiгiне хабарлайды.
      125. Электр желiсiне, телефон жүйесiне, сондай-ақ порттың су немесе жылу беру жүйесiне қосу Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң рұқсатымен жүзеге асырылады.
      126. Жөндеу үшiн және басқа қажеттiлiктер бойынша айлақтарға немесе жағалауға кез келген жүзбелi құралдарын шығару және орнату Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң рұқсатымен жүргiзiледi.
      127. Порттың және порт маңының аймағы аумағында ғимараттарға, қоймаларға, құрылыстар мен қондырғыларға иелiк ететiн немесе оларды өзге де заңды негiзде пайдалатын ұйымдар оларды және оларға жапсарлас аумақты Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң, порттың өрт сөндiру өрт күзетiнiң және санитарлық-карантин қызметiнiң талаптарына сәйкес жай-күйде ұстауды қамтамасыз етедi.
      128. Порттағы кемелерде сырлау жұмыстарын жүргiзу Порттың теңiз әкiмшiлiгiнiң келiсiмi бойынша орындалады.
      129. Портта өрт қауiпсiздiгi арнайы ережелермен реттеледi.
      130. Портта өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi өрт-техникалық қызметi (инспекциясы) өкiлдерiнiң талаптарын барлық кемелер мен жағалаудағы ұйымдар орындайды.
      131. Басқа кемеден немесе порттан өрттi байқаған кеме дабыл сигналын бередi, ол туралы порттың өрт сөндiру қызметiне және Порттың теңiз әкiмшiлiгiне жедел хабарлайды және өрт сөндiрудi басқаруды жүзеге асыратын адамның нұсқауы бойынша өрт сөндiруге қатысады.
      132. Портта немесе кемеде шыққан өрттi сөндiру үшiн Порттың теңiз әкiмшiлiгi порттағы адамдарды немесе кез келген ұйымдар мен кемелердiң өрт сөндiру құралдарын қатыстырады.
      133. Портта қандай да бiр объектiде шыққан өрттi сөндiруге порттың (қаланың) өрт сөндiру командасы келгенге дейiн адамдарды және материалдық құндылықтарды эвакуациялауға басшылық етудi авариялық объектiнiң бастығы жүзеге асырады.
      134. Өрт болған жерге өрт сөндiру күзеті өкiлдерi келгенде өрт сөндiрудi басқаруды аға өрт сөндiру бастығы өзiне алады. Өрт сөндiрудi басқарған авариялық объектiнiң бастығы оған өрт көзi, оны жою жөнiнде қабылданған шаралар, сондай-ақ үй-жайлардағы өрт сөндiрумен айналысқан адамдардың саны туралы барлық қажеттi мәлiметтердi хабарлайды.
      135. Кемеде өрт шыққан кезде өрт сөндiру кеме экипаждары мен жағалаудағы өрт сөндiру күзетi бөлiмшелерiнiң өзара әрекетiмен ұйымдастырылады.
      136. Порттың барлық ғимараттарына, құрылыстарына және объектiлерiне еркiн кiру қамтамасыз етiледi. Кiрме жолдардың қоқыстануына және оны қоймалау мақсаты үшін пайдалануға жол берілмейді.
      137. Кемелер тұрған жерлердегi пристер мен айлақтар халықаралық үлгiдегi "жағалау" жарамды өтпелi жалғағыштармен жабдықталады, олар оған өрт туындаған жағдайда су беру үшiн халықаралық үлгiдегi "кеме" кемелiк өтпелi жалғағышты қосуға мүмкiндiк бередi.
      138. Кемелер мұнай айлақтары ауданында және танкерлер тұратын жерлерде тұрған кезде ұшқын сөндiргiш қорғанышпен қамтамасыз етiледi.
      139. Өрт қаупi бар жүктермен операциялар орындайтын кемелер тұрағына 100 метрден жақын жерде от қолдануға және ашық от жағуға байланысты жұмыстар жүргiзуге рұқсат етiлмейдi.
      140. Бункерлейтiн немесе бункерленетiн кемеде өртке қарсы iс-шаралары жүргiзiлмеген жағдайда, сұйық отыны бар кеменi бункерлеуге рұқсат етiлмейдi.
      141. Найзағай болған кезде құйылма және ыдыстағы мұнай өнiмдерiн тиеп-түсiру жүргiзiлмейдi. Найзағай болған кезде танкерлер мен газ өткiзу құбырлары жабылады.
      142. Танкердi тiркеп сүйреген кезде тiркеп сүйрететiн кемедегi өртке қарсы сақтық режимi тiркеп сүйретiлетiн кемедегiдей сақталады.
      143. Өздiгiнен жүрмейтiн мұнай құю баржасынан мұнай базасына немесе кемеге мұнай өнiмдерiн құйған кезде осы баржаға жақын жерде оны (кеме) мұнай базасынан дереу әкетуге дайын тiркеп сүйрейтiн кеме тұрады.
      144. Портта құрылыс және өзге жұмыстарды жүргiзген, олар туралы мәлiметтер басшылық құжаттар мен карталарда көрсетiлетін қажет ұйымдар мен адамдар порт капитанына навигациялық әдiстемелердi кейіннен түзету үшiн қажеттi материалдар ұсынады.
      145. Жұмыс ауданындағы навигациялық қоршауды осы жұмыстарды жүргiзуге мүдделi, тапсырыс берушi ұйымның есебiнен портта навигациялық жағдайды қамтамасыз ететiн ұйым жүргiзедi.
      146. Порт капитаны теңiзде жүзушiлердi уақтылы хабардар ету үшiн навигациялық жағдайдың өзгергенi туралы Қазақстан Республиканың Гидрографиялық қызметiнiң жергiлiктi органдарына хабарлайды.
      147. Гидротехникалық құрылысқа зақым келтірген кеме капитаны бұл тұрақ туралы Порттың теңiз әкiмшiлiгiне жедел хабарлайды.
      148. Портта сүңгуiр жұмыстары тәуліктің күндізгі уақытында және капитанның рұқсатымен ғана жүргiзiледi.
      149. Сүңгуiр жұмыстарын жүргiзетiн орыннан өткен кезде барлық кемелер, катерлер мен шлюпкалар күнi алдын ала рұқсат етілетін шекке дейін жылдамдықты азайтады және аса сақтықты сақтайды.
      Сүңгуiр жұмыстары жүргiзiлетiн жерде зәкiр тастауға рұқсат етiлмейдi.
      150. Порттағы сүңгуiр жұмыстары жүргiзiлетiн ауданда кемелердi қайта орналастыру жағдайында кезекшi диспетчер сүңгуiр жұмыстарымен айналысқан кемені ол туралы 1 сағаттан кешiктiрмей ескертедi.
 

Түзетулердi есепке алу парағы

Портқа кемелердiң кiруi мен порттан шығуын реттейтiн сигналдар

Брандвахталық посттар мен корабльдердiң сигналдары

      Корабльдердiң, брандвахталардың немесе жағалаудағы постылардың кемелерге жүзу режимi туралы хабарлау жүзеге асырылатын айырмашылық белгiлерi мыналар болып табылады:
      күндiз - үшбұрышты көк ту;
      түнде - гафельде көтерiлетiн, тiгiнен орналасқан үш көк от.
      Егер осы ауданға кiру немесе онда жүзу тоқтатылған жағдайда, корабль, брандвахта немесе жағалаудағы пост жоғарыда аталған айырмашылық белгiлерiне қосымша мыналар көтерiледi:
      күндiз - тiгiнен орналасқан үш қара шар;
      түнде - тiгiнен орналасқан үш қызыл от.
 

Мұзжарғыштар мен алып өткiзiлетiн кемелер арасындағы байланыс үшiн қолданылатын халықаралық сигналдар

            Ескертпе:
      4. Дыбыстық немесе жарықтық құралдармен К (Кило) (- . -) сигналын кемелерге радиосигналдарға үздiксiз бақылау жүргiзу мiндетiн еске алу үшiн мұзжарғыш пайдалануы мүмкiн.
      2. Егер бiр кемеден көп алып өтiлетiн болса, онда кемелер арасындағы қашықтық мүмкіндігінше тұрақты ұсталады: ол үшiн өз кемеңнiң және алда келе жатқан кеменiң жылдамдығын бақылау қажет. Егер өз кемеңнiң жылдамдығы азайған болса, онда артта келе жатқан кемеге назар аудару сигналын беру қажет.
      3. Осы сигналдарды пайдалану Кемелердiң теңiзде соқтығысуының алдын алу халықаралық ережелерiн орындаудан ешқандай кеменi босатпайды.
      4. Мұзжарғыштан берiлген (.. -..) сигналы "Алға жылжуды тоқтатыңыз" дегендi бiлдiредi және мұзжарғыштың алдындағы және оған жақындаған немесе алыстаған мұздық арнадағы кемеге ғана берiледi. Кемеден мұзжарғышқа берiлген осы бiр (.. -..) сигнал "Мен алға жүрудi тоқтаттым" дегендi бiлдiредi. Көрсетiлген сигнал радио арқылы берiлмейдi.
 

Мұз операциялары үдерiсiне пайдаланылуы мүмкiн қосымша сигналдар

            Ескертпе: Жұлдызшамен (*) белгiленген сигналдар, оларды дыбыс ретiнде бергенде Кемелердiң теңiзде соқтығысуының алдын алу халықаралық ережелерiне сәйкес қана қолданылуы мүмкiн.
      Мұзжарғыш пен өткiзiлетiн кемелер алмасатын бiр әрiптi сигналдар осы кестеде аталған мәндi бiлдiредi және тек дыбыс пен көру сигналдары арқылы немесе радио арқылы берiлуi тиiс. Мұздан өткiзу кезiнде жоғарыдағы бiр әрiптi сигналдардан басқа қосымша екi әрiптi сигналдар да қолданылуы мүмкiн:
      (Уиски Майк) - Мұздан өткiзу қазiр басталды. Мұзжарғыштар мен өткiзiлетiн кемелер арасындағы байланыс үшiн арнайы сигналдарды пайдаланыңыздар және дыбыс, көру және радиосигналдарды бақылауды үздiксiз жүргiзiңiздер.
      (Уиски Оска) жүрiңiз - Мұздан өткiзу аяқталды. Алған бағытыңызға жүрiңiз.
 

Кеменi айлаққа арқандап байлау үшiн арқандап байлаушылардың қажетті саны