Кишиневте 2002 жылғы 7 қазанда жасалған Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымының құқықтық мәртебесі туралы келісім бекітілсін.
Қазақстан Республикасының
Президенті
Ұжымдық қауiпсiздiк туралы шарт Ұйымының
құқықтық мәртебесi туралы
КЕЛIСIМ
Ұжымдық қауіпсiздiк туралы шартқа қатысушы мемлекеттер,
1992 жылғы 15 мамырдағы Ұжымдық қауiпсiздiк туралы
Шартты
(бұдан әрi - Шарт) негізге ала отырып,
халықаралық құқықтың жалпыға танылған принциптерiн басшылыққа ала отырып,
Ұжымдық қауiпсiздiк туралы шарт Ұйымының (бұдан әрi - Ұйым) мақсаттары мен принциптерiн тиiмдi iске асыру үшiн қажеттi жағдайлармен қамтамасыз етуге ниет білдiре отырып,
төмендегілер туралы келiстi:
Осы Келiсiмнің мақсаттары үшiн келтiрiлген төмендегi терминдер мынаны білдiредi:
"Тараптар" - осы Келiсiмге қатысушы мемлекеттер;
"мүше-мемлекеттер" - Ұйымға мүше-мемлекеттер;
"Кеңес" - Ұйым Жарғысының IV-тарауына сәйкес құрылған Ұжымдық қауiпсiздiк кеңесi;
"болу мемлекетi" - аумағында Ұйым Хатшылығы орналасатын немесе оның iс-шарасы өткiзiлетiн мүше-мемлекет;
"Ұйым органдары" - Ұжымдық қауiпсiздiк кеңесi, Сыртқы iстер министрлерiнiң кеңесi, Қорғаныс министрлерiнiң кеңесi, Ұйымға мүше-мемлекеттер Қауiпсiздiк кеңесi хатшыларының комитетi;
"мүше-мемлекеттердің өкiлдерi" - Ұйым шеңберiнде өткiзiлетiн iс-шараларға қатысатын делегациялардың басшылары мен мүшелерiн қоса алғанда, Ұйымға мүше-мемлекеттердiң өкiлдерi;
"Хатшылық" - Ұйымның тұрақты әрекет ететiн жұмыс органы;
"Бас хатшы" - Кеңес тағайындайтын, Хатшылықты басқаратын Ұйымның жоғары әкiмшiлік лауазымды тұлғасы;
"лауазымды тұлғалар" - тiзбесiн Кеңес анықтайтын, әрбiр мүше-мемлекетке бекiтiліп берiлген лауазымдар квотасына сәйкес Ұйымға мүше-мемлекеттердің ұсынымы бойынша Ұйым шеңберiнде белгiленген тәртiппен бекiтiлетін тұлғалар;
"қызметкерлер" - Ұйым шеңберiнде мамандар ретiнде өздерімен жасалған шарттар негiзiнде жұмыс iстейтiн тұлғалар;
"Ұйым үй-жайлары" - Ұйымның ресми мақсаттары үшiн пайдаланылатын және Ұйымға болу мемлекетi ұсынған барлық үй-жайлар, ғимараттар немесе ғимараттардың бөлiгi;
"отбасы мүшелерi" - Ұйымның Бас хатшысының, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерінің күйеуi (зайыбы), кәмелетке толмаған балалары және асырауындағы адамдар.
I. Ұйымның құқықтық қабiлеттiлiгi, артықшылықтары
мен иммунитеттерi
Ұйым әрбiр мүше-мемлекеттiң аумағында Ұйым Жарғысына сәйкес өз мақсаттарын iске асыру үшiн қажеттi құқықтық қабiлеттiлiктi пайдаланады.
Ұйымның мүлiгi мен активтерiне қол сұғылмайды. Олар Ұйымның өзi иммунитеттен бас тартқан жағдайларды қоспағанда, әкiмшiлiк немесе соттық қол сұғудың кез келген түрiнен иммунитеттi пайдаланады.
Ұйымның үй-жайы, сондай-ақ оның мұрағаттары мен құжаттары, соның iшiнде қызметтiк хат-хабарлар орналасқан орнына қарамастан тiнтуге, реквизициялауға, тәркілеуге немесе қол сұғудың кез келген басқа түрiне жатпайды.
Болу мемлекетiнiң тиiстi билiк және басқару органдарының өкiлдерi Бас хатшының немесе оны алмастыратын адамның келiсiмiнсiз Ұйымның үй-жайына кiре алмайды.
Болу мемлекетінің тиiстi билiк және басқару органдарының шешiмi бойынша кез келген iс-қимылдарды орындау Ұйымның үй-жайларында тек Бас хатшының немесе оны алмастыратын адамның келiсiмiмен ғана орын алуы мүмкiн.
Ұйымның үй-жайы Тараптардың бiрiнiң заңы бойынша iздестiруде жүрген немесе мүше-мемлекетке не үшiншi тарапқа ұстап беруге жататын адамдарға баспана бола алмайды.
Ұйым үй-жайларының қол сұғылмаушылығы оларды Ұйымның функцияларымен сәйкес келмейтiн немесе Тараптардың қауiпсiздiгiне, жеке немесе заңды тұлғалардың мүдделерiне залал келтiретiн мақсаттарға пайдалануға құқық бермейдi.
Болу мемлекетi Ұйымның үй-жайларын барлық басып кiрулерден және залал келтiруден қорғау үшiн тиiстi шаралар қабылдайды.
Ұйым мүше-мемлекеттерде қызмет көрсетудiң (қызметтiң) нақты түрлерiне төлеудi қоспағанда, тiкелей салықтар мен алымдардан, баждар мен басқа да төлемдерден босатылады.
Ұйымның ресми пайдалануына арналған заттар мен өзге де мүлiктер мүше-мемлекеттерде бұл үшiн белгiленген жерлерден тыс немесе тиiстi кедендiк органның және осыған ұқсас қызмет көрсету түрiнiң жұмыс уақытынан тыс тасымалдау, сақтау, кедендiк ресiмдеу үшiн алымдарды қоспағанда, өзге халықаралық ұйымдар үшiн көзделген тәртiпте кедендiк баж, салықтар салудан және осымен байланысты алымдардан босатылады. Оларды басқа мақсаттарда пайдалану, соның iшiнде оларды сату немесе пайдалануға беру болу мемлекетінің заңнамасына сәйкес кедендік төлемдердi төлеуге және басқа да талаптарды орындауға әкелiп соғады.
Ұйым өзінің ресми байланыс құралдарына қатысты болу мемлекетi дипломатиялық миссияларға ұсынатын жағдайдан қолайлырақ жағдайларды пайдаланады.
Ұйым Ұйымның жалауын, эмблемасын немесе басқа да рәмiздерiн ол орналасқан үй-жайларда iлiп қоюына және оларды қызметтiк автокөлiк құралдарында пайдалануына болады. Ұйымның рәміздерін басқа жерлерде орналастыру болу мемлекетімен келісуге жатады.
Ұйым мүше-мемлекеттердiң заңнамаларын сақтай отырып, өзiнiң мақсаттары мен функцияларына сәйкес жариялануы оның органдарының шешiмдерiмен көзделген баспа өнiмдерiн шығарады және таратады.
Болу мемлекетi шаруашылық шарттардың негiзiнде Ұйым бюджетiнiң қаражаттары есебiнен оның функцияларын жүзеге асыру үшiн қажеттi үй-жайлармен қамтамасыз етуде Ұйымға көмек көрсетедi.
Ұйым осы Келiсiмде көзделген артықшылықтар мен иммунитеттерге байланысты кез келген терiс пайдаланудың алдын алу мақсатында мүше-мемлекеттердiң билiк және басқару органдарымен тұрақты ынтымақтастықты жүзеге асырады.
II. Ұйым Бас хатшысының, лауазымды тұлғалары мен
қызметкерлерiнiң артықшылықтары мен иммунитеттерi
Ұйымның Бас хатшысы, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi халықаралық қызметкерлер болып табылады және Тараптардың билiк органдарынан немесе ресми тұлғаларынан нұсқаулар сұрауға немесе алуға тиiс емес.
Әрбiр Тарап Ұйымның Бас хатшысы, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi функцияларының халықаралық сипатын мүлтiксiз құрметтеуге және оларға ықпал етпеуге мiндеттенедi.
Бас хатшы, онымен бiрге тұратын оның отбасы мүшелерi, егер болу мемлекетiнiң азаматтары болып табылмаса, 1961 жылғы 18 сәуiрдегi Дипломатиялық қатынастар туралы Вена конвенциясымен көзделген көлемде артықшылықтар мен иммунитеттердi пайдаланады.
Ұйымның лауазымды тұлғалары және болу мемлекетiнде олармен бiрге тұратын отбасы мүшелерi:
а) айтылған немесе жазылған және лауазымды тұлғалар ретiнде жасалған iстерi үшiн қылмыстық, азаматтық және әкiмшiлiк жауапқа тартылмайды;
б) жалақысына және Ұйым төлейтiн өзге де сыйлық ақыларына салық салудан босатылады;
в) барлық мiндеттi мемлекеттiк борыштылықтан босатылады;
г) көші-қон жөнiндегi шектеуден және шетел азаматтары ретiнде тiркеуден босатылады;
д) бастапқы шұғылдануға арналған заттар мен өзге де мүлiктер үшiн белгiленген жерлерден тыс немесе тиiстi кедендiк органның және осыған ұқсас қызмет көрсету түрiнiң жұмыс уақытынан тыс тасымалдау, сақтау, кедендiк ресiмдеу үшiн алымдарды қоспағанда, кедендік баж, салықтар салудан және осымен байланысты алымдардан босатылады. Айтылған заттар мен мүлiктердi өзге мақсаттарға пайдалану, соның iшiнде сату, пайдалануға беру кедендiк төлемдердi төлеуге және болу мемлекетiнiң заңнамасына сәйкес басқа да талаптарды орындауға әкелiп соғады;
e) халықаралық дағдарыс кезiнде дипломатиялық өкiлдер пайдаланатын оралу жөнiндегi жеңiлдiктердi пайдаланады.
"Б", "г", "д", "e" тармақтары болу мемлекеттерiнің азаматтары болып табылатын немесе онда тұрақты тұратын лауазымды тұлғалар мен олардың отбасы мүшелерiне қолданылмайды.
Ұйымның лауазымды тұлғалары мен олардың болу мемлекетiнiң азаматтары болып табылатын отбасы мүшелерi, егер Ұйымның өтiнiшi бойынша болу мемлекетiнiң құзыреттi органдары аталған тұлғаларға қажеттi уақытша кейiнге қалдыруды ұсынған жағдайда әскери борыштылықтан босатылады.
Ұйымның Бас хатшысы, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi ғылыми, шығармашылық және оқытушылық қызметтердi қоспағанда, жеке басының немесе өзге адамдардың мүддесi үшiн коммерциялық немесе кез келген басқа қызметпен айналысуға құқылы eмec.
Осы Келiсiмнің 11 және 12-баптарына сәйкес болу мемлекетiнде салық салудан босатылған адамдар, егер олар осы бапта аталған қызметтерден табыс алатын болса, ондай қызметтерден алатын жиынтық табысын декларацияда көрсетедi және болу мемлекетiнiң заңнамасына сәйкес оған салық төлейдi.
Ұйымның Бас хатшысы, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi кез келген көлiк құралдарын пайдаланумен байланысты үшiншi адамның денсаулығы мен мүлкiне келтiрiлуi мүмкiн залалдан сақтандыруға қатысты болу мемлекетiнiң заңнамасында көзделген талаптарды сақтауы тиiс.
Ұйымның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi мыналарды ұсыну жағдайларынан басқа, олардың қызметтік мiндеттерiн тiкелей орындау кезiнде жасайтын iс-қимылдарына қатысты болу мемлекетiнiң юрисдикциясына жатпайды:
а) Ұйымға, лауазымды тұлғаға немесе қызметкерге, оны басқаратын адамға тиесiлі көлiк құралдарынан туындаған жол-көлiк оқиғасына байланысты залалдың орнын толтыру талап арыздарын;
б) қайтыс болуына немесе дене жарақатына, лауазымды тұлға немесе қызметкер тарапынан туындаған iс-қимылдарға байланысты талап арыздарды.
Болу мемлекетiнің азаматтары болып табылмайтын Ұйым қызметкерлерi көші-қон жөнiндегi шектеулерден және шетелдiктер ретiнде тiркеуден босатылады.
Ұйымның лауазымды тұлғаларының немесе қызметкерлерiнiң құжаттары болу мемлекетінде кез келген уақытта және ақпарат таратушыларға қарамастан қол сұғылмайды.
Болу мемлекетінің азаматтары болып табылмайтын Ұйымның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi орналасқан тұрғын үйлер болу мемлекетiнде қол сұғылмайды және олар тiнтуден, реквизициядан, тұтқындаудан және атқарушылық iс-әрекеттерден иммунитеттi пайдаланады.
Ұйымның Бас хатшысы, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi пайдаланатын артықшылықтар мен иммунитеттер олардың жеке пайдасы үшiн емес, Ұйымның мүддесiнде өздерiнiң ресми функцияларын тиiмдi, тәуелсiз орындау үшiн ұсынылады.
Бас Хатшы, лауазымды тұлғалар мен олардың отбасы мүшелерi тағайындалған жерге жүру кезiнде болу мемлекетiнің аумағына кiрген сәттен бастап немесе, егер олар осы аумақта болса, Бас хатшы немесе лауазымды тұлға өз мiндеттерiн орындауға кiрiскен сәттен бастап осы Келiсiмде көзделген артықшылықтар мен иммунитеттердi пайдаланады.
Бас хатшының немесе лауазымды тұлғаның функциялары аяқталған жағдайда оның артықшылықтары мен иммунитеттерi, сондай-ақ онымен бiрге тұратын оның отбасы мүшелерiнiң артықшылықтары мен иммунитеттерi, әдетте, осы адамның болу мемлекетiн тастап кеткен сәтiнен немесе осы сәттердiң қайсысы бiрiншi түсетiндiгiне байланысты жасау үшiн орынды мерзiмнiң аяқталуы бойынша тоқтатылады.
Бас хатшының немесе лауазымды тұлғаның отбасы мүшелерiнің артықшылықтары мен иммунитеттерi олар отбасы мүшелерi болудан қалған жағдайда тоқтатылады. Егер осындай адамдар орынды мерзiм iшiнде болу мемлекетiн тастап кету ниетiнде болса, онда олардың артықшылықтары мен иммунитеттерi олар кеткен уақытқа дейiн сақталады.
Ұйымның Бас хатшысы немесе лауазымды тұлғасы қайтыс болған жағдайда оның бiрге тұратын отбасы мүшелерi олар болу мемлекетін тастап кеткен сәтке дейін немесе осы сәттердің қайсысы бiрiншi түсетiндiгiне байланысты болу мемлекетiн тастап кетудiң орынды мерзiмi аяқталғанға дейiн оларға ұсынылған артықшылықтар мен иммунитеттердi пайдалануды жалғастырады.
Осы Келiсiмге сәйкес артықшылықтар мен иммунитеттердi пайдаланатын барлық тұлғалар олардың артықшылықтары мен иммунитеттерi үшiн залалсыз түрде болу мемлекетiнiң заңнамасын құрметтеуге мiндеттi. Олар сондай-ақ осы мемлекеттің iшкi iстерiне араласпауға мiндетті.
Ұйымның пiкiрi бойынша иммунитет әдiлдiктi жүзеге асыруға кедергi жасаған жағдайда және иммунитеттен бас тарту ол ұсынған мақсаттарға залал келтiрмесе, Ұйым оның лауазымды тұлғасының иммунитетiнен бас тарта алады. Бас хатшыға қатысты иммунитеттен бас тарту құқығы Кеңеске тиесiлі.
Иммунитеттен бас тарту айқын көрсетiлуi керек.
III. Мүше-мемлекеттер өкiлдерінің
артықшылықтары мен иммунитеттерi
Мүше-мемлекеттердiң өкiлдерi ресми функцияларды орындау кезiнде және мүше-мемлекеттерде Ұйым ұйымдастыратын iс-шараларды өткiзу орнына жүру уақытында мынадай артықшылықтар мен иммунитеттердi пайдаланады:
а) жеке тұтқындаудан немесе ұстаудан, сондай-ақ олардың осы ретте жасалуы мүмкiн барлық iс-қимылдарына қатысты болу мемлекетінің юрисдикциясынан иммунитеттi;
б) тұрғын үйiнiң қол сұғылмаушылығы;
в) алып жүрiлетiн жүгiн және қол жүгiн, егер олардың құрамында ресми немесе жеке пайдалануына арналмаған заттар мен өзге де мүлiктер, немесе әкелуi мен әкетуiне тыйым салынған немесе мүше-мемлекеттiң заңнамасымен реттелетiн заттар мен өзге де мүлiктер жоқ деп болжауға елеулi негiздер болмаса кедендiк тексерiлуден босатылуы. Тексеру қажет болған жағдайда мұндай тексеру мүше-мемлекеттің аталған өкілінің немесе оның уәкiлеттi өкiлiнiң қатысуымен ғана жүргiзiлуi тиiс;
г) көші-қон бойынша шектеулерден және шетелдiктер ретiнде тіркеуден босатылуы.
Мүше-мемлекеттердің өкiлдерi пайдаланатын артықшылықтар мен иммунитеттер оларға жеке пайдасы үшiн емес, Ұйымның мүддесiнде өз функцияларын тиiмдi, тәуелсiз орындау үшiн ұсынылады.
Мүше-мемлекеттердің өкiлдерi болу мемлекетiнде ғылыми, шығармашылық және оқытушылық қызметтердi қоспағанда, жеке пайдасы немесе басқа тұлғалардың пайдасы мүддесiнде коммерциялық немесе кез келген басқа қызметпен айналысуға тиiс емес.
Мүше-мемлекеттердің өкiлдерi орналасқан үй-жайлар, олардың қызметтiк қажеттiлiк үшiн пайдаланып жүрген жабдықтары мен басқа да мүлiгi, сондай-ақ көлiк құралдары тiнтуден, реквизициядан, тұтқындаудан және атқарушылық iс-әрекеттерден иммунитеттi пайдаланады.
Мүше-мемлекеттер өкiлдерiнің құжаттарына кез келген уақытта және ақпарат таратушыға қарамастан қол сұғылмайды.
Бағыттаушы мүше-мемлекет оның пiкiрi бойынша иммунитет әдiл сотты жүзеге асыруға кедергi келтiрген жағдайда және иммунитеттен бас тарту ол ұсынылған мақсаттарға залал келтiрмесе өз өкiлiнiң иммунитетiнен бас тарта алады.
Бас тарту айқын көрсетiлуi керек.
Бағыттаушы мүше-мемлекет азаматтық талапқа қатысты өз өкiлiнiң иммунитетiнен бас тартпаса, онда ол барлық күштi iстiң әділетті шешілуіне салады.
Мүше-мемлекеттiң өкiлiмен iс қозғауы оны негiзгi талаппен тікелей байланысты кез келген қарсы талапқа қатысты юрисдикцияның иммунитетiне сiлтеме жасау құқығынан айырады.
IV. Еңбек қарым-қатынастары және әлеуметтiк
қамтамасыз ету
Ұйым Бас хатшысының, лауазымды тұлғаларының және қызметкерлерiнiң еңбек қарым-қатынастарын Ұйым реттейдi.
Ұйымның техникалық және қызмет көрсету қызметкерлерінің еңбек қарым-қатынастары болу мемлекетiнiң ұлттық заңнамасымен реттеледi.
Ұйымның Бас хатшысына, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерiне және олардың отбасы мүшелерiне әлеуметтiк қамтамасыз ету (сақтандыру) жөнiнде жәрдемақы тағайындау және төлеу Ұйым Бас хатшысының, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерiнiң ресми функцияларын орындау кезеңiне болу мемлекетiнiң заңнамасымен белгiленген тәртiпте жүзеге асырылады. Бұл ретте әлеуметтiк және медициналық сақтандыру қорларына аудару болу мемлекетiнiң заңнамасына сәйкес Ұйымның бюджетiнен жүргiзiледi.
Ұйымның Бас хатшысын, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерiн зейнетақымен қамсыздандыру, олар азаматтары болып табылатын мүше-мемлекеттердiң заңнамасы бойынша жүзеге асырылады. Бұл peттe Ұйымның Бас хатшысы, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерi азаматтары болып табылатын мүше-мемлекеттердiң тиiстi қорларына мүше-мемлекеттердiң заңнамасымен белгiленген зейнетақымен қамсыздандыруға аудару Ұйым бюджетiнен жүргiзіледi.
Ұйымның Бас хатшысына, лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерiне зейнетақы төлеу жөнiндегi шығындарды олар азаматтары болып табылатын мүше-мемлекеттер көтередi.
Әлеуметтiк қамтамасыз ету бойынша зейнетақы немесе жәрдемақы тағайындау кезiнде сақтандыру немесе еңбек өтіліне олар азаматтары болып табылатын мүше-мемлекеттердің заңнамасына сәйкес Ұйымның Бас хатшысы, лауазымды тұлғасы немесе қызметкерi ретiндегi жұмыс мерзiмi саналады.
Осы Келiсiмдi қолданумен немесе түсiндiрумен байланысты даулы мәселелер мүдделi Тараптардың кеңес берулер және келiссөздер жолымен шешіледi.
Осы Келiсiм бекiтуге жатады және бекiту туралы соңғы жазбаша хабарламаны Бас хатшы болып табылатын депозитарийге сақтауға тапсырған күннен бастап күшiне енедi.
Осы Келiсiм оған Ұйым Жарғысының 19-бабына сәйкес Ұйым мүшелiгiне кiретiн кез келген мемлекеттiң қосылуы үшiн ашылған. Осы Келiсiмге қосылу туралы құжаттар депозитарийге сақтауға тапсырылады.
Қосылатын мемлекет үшiн осы Келiсiм депозитарийдiң бекiту туралы жазбаша хабарламаны алған күнiнен бастап күшiне енедi.
Кез келген Тарап осы Келiсiмнен депозитарийге жазбаша хабарлама жiберу жолымен шығуы мүмкiн.
Осы Келiсiмнiң күшi осы Тарапқа қатысты депозитарийдiң осындай хабарламаны алған күнiнен бастап 6 айдың аяқталуы бойынша тоқтатылады.
Осы Келiсiмге осы Келiсiмнің ажырамас бөлiгi болып табылатын жекелеген хаттамалармен ресiмделетiн өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлуi мүмкiн. Өзгерiстер мен толықтырулар депозитарийге тиiстi хабарламаны жiберу жолымен кез келген Тараптан ұсынылуы мүмкiн.
Өзгерiстер мен толықтырулар туралы хаттамалар бекiтуге жатады және осы Келiсiмнiң 32-бабымен көзделген тәртiпте күшiне енедi.
2002 жылғы 7 қазанда Кишинев қаласында орыс тiлiнде бiр түпнұсқалық данада жасалды.
Келiсiмнің түпнұсқалық данасы депозитарийде сақталады, ол осы Келiсiмге қол қойған әрбiр мемлекетке оның куәландырылған көшiрмесiн жiбередi.
Армения Республикасы үшiн Қырғыз Республикасы үшiн
(қолы) (қолы)
Беларусь Республикасы үшiн Ресей Федерациясы үшiн
(қолы) (қолы)
Қазақстан Республикасы үшiн Тәжiкстан Республикасы үшiн
(қолы) (қолы)