Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларын бекіту туралы

      Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 365-бабының 2-тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Қалдықтарды басқаруда мемлекеттік саясат департаменті заңнамасында белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

      2) осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күніне кейін оның Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын.

      3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап он күні ішінде Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтердің Заң қызметі департаментіне ұсынылуын қамтамасыз етсін.

      3. осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидалары 1. Жалпы ережелер.

      1. Осы Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы Экология кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 365-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес әзірленді және коммуналдық қалдықтарды басқару тәртібін айқындайды.

      2. Осы Қағидаларда мынадай анықтамалар қолданылады:

      1) келесі тұтыну қалдықтары коммуналдық қалдықтар болып табылады:

      үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары, соның ішінде қағаз бен картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма, орамалар, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумуляторлар;

      аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар, егер мұндай қалдықтар өзінің сипаты мен құрамы бойынша үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса.

      Коммуналдық қалдықтарға өндіріс, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық аулау, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ сарқынды сулардың тұнбасын, пайдаланудан шыққан көлік құралдарын немесе құрылыс қалдықтарын қоса алғанда, тазарту құрылыстарынан қалған қалдықтар кірмейді;

      2) қатты тұрмыстық қалдықтар-қатты түрдегі коммуналдық қалдықтар;

      3) тұтыну қалдықтары-адамның тыныс-тіршілігі нәтижесінде пайда болған, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан, жарамдылық не пайдалану мерзімі агрегаттық жай-күйіне қарамастан өткен, сондай-ақ меншік иесі оларды жеке-дара құтқарған не тұтыну қалдықтары разрядына құжатпен ауыстырған өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың орамасы және өзге де заттар немесе олардың қалдықтары;

      4) контейнерлік алаңдар-коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер орналастырылатын, коммуналдық қалдықтарды тасымалдауды жүзеге асыратын мамандандырылған көлікке арналған кірме жолдары бар коммуналдық қалдықтарды жинақтауға арналған арнайы алаңдар;

      5) мамандандырылған ұйымдар – коммуналдық қалдықтарды жинау, сұрыптау, тасымалдау, қалпына келтіру және (немесе) жою жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер немесе заңды тұлғалар жатады.

2 Коммуналдық қалдықтарды басқарудың жалпы қағидалары.

      3. Кодекстің 327-бабына сәйкес мамандандырылған ұйымдар тиісті операцияларды адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіру, экологиялық залал келтіру қауіпін тудырмайтындай етіп, атап айтқанда:

      1) су, оның ішінде жерасты, атмосфералық ауа, топырақ, жануарлар мен өсімдіктер дүниесі үшін қатер төндіретін жағдайларда жүргізіледі;

      2) ландшафттарға және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға теріс әсер ету жолымен жүзеге асырылады.

      4. Жергілікті атқарушы органдар Кодекстің 367-бабының 2-тармағына және 4-тармағына сәйкес, "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 4-тарауына және осы Қағидаларға сәйкес тұрмыстық қатты қалдықтарды (бұдан әрі –ТҚҚ) жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын ТҚҚ нарығына қатысушыларды айқындау жөнінде конкурс (тендер) өткізу арқылы қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесін ұйымдастырады.

      5. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығымен бекітілген Қалдықтарды бөлек жинау, оның ішінде техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығы ескеріле отырып, міндетті бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын (нормативтік құқықтық тізілімінде № 25595) талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.

      6. Бөлек жинау мынадай фракциялар бойынша жүзеге асырылады:

      1) "құрғақ" (қағаз, картон, металл, пластик және шыны);

      2) "ылғалды" (тамақ қалдықтары, органикалық заттар және өзге де).

      7. Қалдықтардың "құрғақ" фракциясын жинау стационарлық және жылжымалы қалдықтарды қабылдау пункттерін ұйымдастыру арқылы, оның ішінде қалдықтарды қабылдауға арналған автоматты құрылғылар арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

      8. Коммуналдық қалдықтарды шығару кесте бойынша жүзеге асырылады.

      Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау шығындарын азайту үшін белгіленген санитарлық және табиғатты қорғау талаптарына сәйкес келетін қалдықтарды шығарудың ең аз жиілігі қабылданады.

      Әкету жиілігін белгілеу кезінде коммуналдық қалдықтардың пайда болу көлемін, олардың морфологиялық құрамын, жинау үшін қолданылатын контейнерлердің түрі мен санын (контейнерлер арқылы жинау кезінде) назарға алған жөн.

      Коммуналдық қалдықтарды шығару жүйесі мыналарды қоса алғанда, отын тұтынуды барынша азайту мақсатында сапқа тұрғызылады, бірақ мұнымен шектелмейді:

      1) көлік құралдары қозғалысының маршруттары жолдағы қашықтықтар мен кідірістерді барынша азайту ескеріле отырып әзірленеді;

      2) көлік құралдары үнемі техникалық қызмет көрсетуден өтеді, шиналардағы қысым ұсынылған деңгейде сақталады және қалдықтарды басуға арналған жабдыққа үнемі қызмет көрсетіледі.

      9. Егер коммуналдық қалдықтар бөлек жиналса, қалдықтардың әрбір санаты (фракциясы, түрі) үшін шығарудың өз кезеңділігі анықталады.

      10. Кодекстің 365-бабының 6-тармағына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (электрондық және электр жабдығы, құрамында сынабы бар қалдықтар, батарейкалар, аккумуляторлар және өзге де қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, қалпына келтіруге мамандандырылған ұйымдарға берілуі тиіс.

      Кодекстің 336-бабының 1-тармағына сәйкес қауіпті қалдықтарды қайта өңдеу, залалсыздандыру, кәдеге жарату және (немесе) жою жөніндегі жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) үшін мамандандырылған ұйымдар тиісті кіші қызмет түрі бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауға және қызметтер көрсетуге лицензия алады.

      11. Коммуналдық қалдықтарды жинауға тартылған Персонал контейнерлермен және коммуналдық қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған жабдықты дұрыс пайдалану бойынша нұсқаулықтан және оқытудан өтеді.

      Сондай-ақ персонал еңбекті қорғау жөніндегі талаптарға сәйкес жеке қорғаныш құралдарымен (қолғап, мамандандырылған киім, қорғаныш көзілдірік, аяқ киім және қажет болған кезде респираторлар) қамтамасыз етіледі.

      12. Кодекстің 368-бабының 4-тармағына сәйкес ҚТҚ тасымалдау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері тиісті қызметтер көрсету кезінде мыналарды сақтайды:

      1) ҚТҚ тасымалдауға арналған арнайы жабдықталған көлік құралдарын пайдалануға;

      2) Осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген көлік құралдарын "Қазақстан Республикасының қоршаған ортасы мен табиғи ресурстарының жай-күйі туралы Ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесіне қосылған спутниктік навигациялық жүйелермен жабдықтауға және осы жүйелерді тұрақты жұмыс жағдайында ұстауға;

      3) ҚТҚ иелерімен шарттар жасасуға;

      4) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының талаптарын сақтауға міндетті.

      13. ҚТҚ шығаруды жүзеге асыратын көлік құралдарының қозғалысын қадағалау жөніндегі спутниктік навигациялық жүйелердің деректері Кодекстің 368-бабының 3-тармағына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастыратын "Қазақстан Республикасының қоршаған ортасы мен табиғи ресурстарының жай-күйі туралы Ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесінің кіші бөліміне енгізіледі.

      14. ҚТҚ тасымалдауға, бояуға, Көлік құралдарын арнайы айырым белгілерімен жабдықтауға және жабдықтауға, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарына қойылатын талаптар Кодекстің 368-бабының 5-тармағына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген Қазақстан Республикасының Ұлттық стандарттарында белгіленеді.

      15. Кодекстің 367-бабының 6-тармағына сәйкес коммуналдық қалдықтарды өз бетінше әкету кезінде заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер Кодекстің талаптарын сақтауға, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеуді және (немесе) көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерімен шарттар жасасуға міндетті.

      16. Кодекстің 367-бабының 7-тармағына сәйкес ҚТҚ жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері немесе ҚТҚ-ны өз бетінше әкетуді жүзеге асыратын қалдықтардың меншік иесі мұндай қалдықтарды ҚТҚ-ны қалпына келтіруді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне жеткізуді қамтамасыз етеді.

      17. Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау кезінде оларды коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жөніндегі қызметтерді көрсетуге арналған шартта белгіленген тығыздаудың шекті рұқсат етілген мәнінен тыс тығыздауға жол берілмейді.

      18. Жылжымайтын объектілерді салуды және (немесе) жөндеуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар Құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды арнайы бөлінген орындарға өз бетінше шығаруды жүргізуі қажет.

      19. Аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдары қайталама ресурстарды (шикізатты) бөлек жинауды қоса алғанда, коммуналдық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы хабардар ету, коммуналдық қалдықтар құрауыштарын (қағаз, пластик, органикалық қалдықтар және басқалары) санкциясыз жағудың алдын алу және жеке тұрғын үй құрылысы секторында (жеке сектор) органикалық қалдықтарды компосттауды енгізу бойынша халыққа хабарлау бойынша ақпараттық науқандар жүргізеді.

      20. Аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі объектілерді салуға және (немесе) орналастыруға, оның ішінде контейнер алаңдарын және қайталама шикізатты қабылдау пункттерін жайластыру үшін жер учаскелерін бөледі және жер учаскелерінің шекараларын ресімдеуді қамтамасыз етеді.

      21. Аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары тиісті аумақ шегінде коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы жеке және заңды тұлғалардың қызметіне бақылауды жүзеге асырады.

      22. Коммуналдық қалдықтарды басқару технологияларын таңдау кезінде технологиялық процестерде бастапқы шикізат немесе негізгі шикізатқа қоспа ретінде қолдану үшін қолжетімді қайталама шикізаттың түпкілікті өнімін алуды қамтамасыз ететін технологиялар басым болып табылады.

      23. Коммуналдық қалдықтарды өңдеу технологияларын таңдау кезінде коммуналдық қалдықтарды автоматтандырылған сұрыптау технологиялары басым болып табылады.

      24. Коммуналдық қалдықтарды өңдеуді жүзеге асыру кезінде олардың жаңа өнімге, коммуналдық қалдықтарды көму және (немесе) жағу объектілеріне түсуін болдырмау мақсатында олардан қауіптілігі I және II сыныпты заттарды (қалдықтарды) алуды қамтамасыз ету қажет.

      25. Коммуналдық қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару:

      1) қағаз және картон қалдықтарын басқару:қағаз бен картон қалдықтарын жинау кезінде оларға пластикалық майлағыштардың, органикалық еріткіштердің, майлардың, лактардың, бояулардың, эмульсиялардың, химиялық заттар мен ластанулардың түсуін болдырмау қажет;

      қағаз бен картон қалдықтарын жинақтауға арналған үй-жайлар ылғал өткізбейтіндігімен және атмосфералық әсерді болдырмаумен қамтамасыз етіледі;

      қағаз бен картонның қалдықтары көліктің барлық түрлерімен тасымалданады;

      қағаз және картон қалдықтарын қалпына келтіру жаңа бұйымдарды (қағаз және картон, эковаттар, құрылыс материалдары) өндіру үшін физикалық, химиялық және басқа да тәсілдермен жүзеге асырылады.

      2) пластик қалдықтарын басқару:

      пластик қалдықтарын жабық үй-жайларда немесе ашық ауада оқшауланған еденде сақтау керек. Ашық аспан астында пластиктің қалдықтары жиналған кезде оқшаулағыш пленканың көмегімен ауа райы жағдайлары салдарынан рұқсатсыз кіруден, ластанудан немесе бүлінуден оларды қорғау қамтамасыз етіледі;

      пластик қалдықтары көліктің барлық түрлерімен тасымалданады;

      пластик қалдықтарын қалпына келтіруді технологиялық процестердің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін технологиялар мен жабдықтарды қолдана отырып, мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады;

      3) шыны ыдысының қалдықтарын басқару:

      жинауға арналған алаңда шыны ыдысының қалдықтарын ластайтын материалдар мен заттар (қышқылдар, сілтілер, тұздар, Органикалық еріткіштер, бояулар, лактар, құрылыс ерітінділері және басқалар) орналастырылмайды.;

      шыны ыдысының қалдықтары зақымдануды болдырмауға бағытталған шараларды қабылдай отырып, көліктің кез келген түрімен тасымалданады;

      шыны ыдыстың қалдықтарын тасымалдау, тиеу және түсіру кезінде олардың сақталуын, механикалық әсерлерден қорғалуын қамтамасыз ететін шаралар қабылдау қажет.

      Шыны ыдыстың қалдықтарын қалпына келтіру қоршаған ортаға арналған қауіпсіздік талаптарын сақтау шартымен жүзеге асырылады:

      шыны ыдысының қалдықтарын қайта пайдалану үшін дайындау (сұрыптау, жуу, өңдеу);

      жаңа өнім өндіретін механикалық және термиялық әдістермен (шыны жүн, шыны ыдыс, шыны талшық, тақтайшалар және басқалар);

      4) құрамында сынап бар қалдықтарды басқару:

      құрамында сынап бар қалдықтармен жұмыс істеу кодекстің 380-бабының 1-тармағына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген Қазақстан Республикасының ұлттық стандарттарына сәйкес регламенттеледі;

      құрамында сынабы бар қалдықтарды жинау және жинақтау кодекстің 380-бабының 1-тармағына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген Қазақстан Республикасының ұлттық стандарттарына сәйкес құрамында сынабы бар қалдықтарды жинауға арналған арнайы жабдықталған контейнерлерде жүргізіледі;

      жеке кәсіпкер немесе заңды тұлға меншік нысанына және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, құрамында сынабы бар қалдықтардың меншік иесі ретінде мамандандырылған кәсіпорынды таңдау кезінде қалдықтарды түзілу көзінен өңдеу орнына дейін ең аз орын ауыстыруды қамтамасыз ету жолымен тасымалдау кезінде санитариялық-эпидемиологиялық және экологиялық қатерлерді болдырмауды қамтамасыз етеді;

      құрамында сынап бар қалдықтарды қайта өңдеу (демеркуризациялау) жөніндегі мамандандырылған ұйымдардың кодекстің 336-бабына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауға және Қызметтерді көрсетуге лицензиясы болуы тиіс;

      құрамында сынап жоқ шамдар Кодекстің 351-бабы 1-тармағының 10), 12), 13) және 14) тармақшаларына сәйкес конструкциясында қауіпті құрамдастардың болуына және қалдықтарды көму полигондарына шыны мен пластикті қабылдауға тыйым салуға байланысты құрамында сынап бар шамдармен тең бөлек жинауға және қайта өңдеуге жатады.