"Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 5 т. қараңыз

      "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2020 жылғы 7 шілдедегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 95-бабының және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 132-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған "Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.

      2. ""Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2017 жылғы 8 қыркүйектегі № 684 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15990 болып тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

      3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

      3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министріне жүктелсін.

      5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Индустрия және инфрақұрылымдық

      даму министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикаcының

      Ауыл шаруашылығы министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Ұлттық экономика министрлігі

"Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы "Ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" 2020 жылғы 7 шілдедегі Қазақстан Республикасы Кодексінің 95-бабының және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 132-1) тармақшасына сәйкес әзірленді және объекті құрылысына жер учаскесін таңдауға, жобалауға, пайдалануға, реконструкциялауға, жөндеуге, сумен жабдықтауға, суды бұруға, жылумен жабдықтауға, жарықтандыруға, желдетуге, ауа баптауға және микробиологиялық, санитариялық-гигиеналық, радиологиялық зертханаларда жұмыс істеу жағдайларына, материалдарды (микроорганизмдерді) сақтауға және тасымалдауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.

      2. Санитариялық қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:

      1) авариялық жағдай (бұдан әрі – авария) – ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттармен жұмыс істеу кезінде зертханада пайда болатын, өндірістік аймақтың ауасына, қоршаған ортаға химиялық және патогенді биологиялық агенттің бөлінуінің немесе персоналға жұқтырудың нақты немесе ықтимал мүмкіндігін тудыратын жағдай;

      2) автоклав бөлмесі – жоғары қысымдағы сауытпен жұмыс істеуге арналған үй-жай;

      3) бактериологиялық зертхана – биологиялық материалдан және қоршаған орта объектілерінен бактерияларды бөлу, антигендерді және антиденелерді анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;

      4) биологиялық агенттер немесе уыттар (бұдан әрі – БА немесе уыттар) – адамның немесе жануарлардың организміне түскен кезде немесе олармен, сондай-ақ өсімдіктермен жанасқан кезде олардың сырқаттануын немесе өлім-жітімін тудыруға қабілетті микроорганизмдер және бактериялық, өсімдіктен немесе жануардан шығатын белоктық күрделі қосындылар;

      5) биологиялық қауіпсіздік – жұмыс істейтін персоналды, тұрғындарды және қоршаған ортаны биологиялық агенттердің әсерінен қорғауға бағытталған медициналық-биологиялық, ұйымдастыру және инженерлік-техникалық іс-шаралар жүйесі (бұдан әрі – БҚ);

      6) биологиялық қауіпсіздік боксы (бұдан әрі – БҚБ) – персоналдың жұқтыруын және жұмыс аймағы мен қоршаған орта ауасының ластану мүмкіндігін болдырмау мақсатында микроорганизмдерді физикалық оқшаулау үшін (жұмыс аймағына енгізбеу және оны бақыланатын шығару) пайдаланылатын конструкция;

      7) боксталған үй-жай (бұдан әрі – бокс) – тамбуры (боксқа кіреберісі) бар оқшауланған үй-жай;

      8) виварий – эксперименттер үшін пайдаланылатын зертханалық жануарлардың алуан түрлері ұсталатын ұйымның бөлімшесі;

      9) вирусологиялық зертхана – биологиялық материалдан және қоршаған орта объектілерінен вирустарды бөлу, антигендерді және антиденелерді анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;

      10) дезактивация – қандай да бір беттен немесе қандай да бір ортадан радиоактивті ластануды жою немесе азайту;

      11) дезарлар – ультракүлгін бактерицидті сәулелегіш, үй-жайлардағы ауаны дезинфекциялау үшін қолданылады;

      12) демеркуризация – сынапты төгіп алған жағдайда оны жинау бойынша іс-шаралар кешені;

      13) диагностикалық зерттеулер – қоздырғышты, оның антигенін немесе оған антиденелерді анықтау және сәйкестендіру мақсатында өткізілетін шығу тегі биотикалық және абиотикалық объектілерді зерттеу;

      14) жұқпалы аймақ – патогенді биологиялық агенттермен немесе ықтимал жұқтырған патогенді биологиялық агентпен, материалмен әрекеттер және оларды сақтау жүзеге асырылатын зертхананың үй-жайы немесе зертхананың үй-жайлар тобы;

      15) зертхана – органолептикалық, санитариялық-гигиеналық, микробиологиялық, вирусологиялық, паразитологиялық, биохимиялық, токсикологиялық, радиологиялық зерттеулерді, физикалық факторларды дизиметриялық өлшеулерді орындайтын заңды тұлға немесе оның құрылымдық бөлімшесі;

      16) иммундық-ферментті талдау (бұдан әрі – ИФТ) – ферментті белгіні пайдалана отырып, антигеннің антиденемен өзара әрекеттесуіне негізделген әртүрлі биологиялық молекулаларды анықтау әдісі;

      17) инсектарий – эксперименттік мақсатта қолданылатын жәндіктерді ұстауға, шығаруға немесе көбейтуге арналған объектінің бөлімшесі;

      18) инфекциялық материал – құрамында инфекциялық аурулардың қоздырғыштары бар екені белгілі немесе негізді болжанатын материал;

      19) микробиологиялық зертхана – биологиялық материалда және қоршаған орта объектілерінде микроорганизмдерді анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;

      20) микроорганизмдер – бұл белгілі бір жағдайларда және белгілі бір шоғырлануда адамның денсаулығына әсер етуі мүмкін шығу тегі белоктық күрделі қосындылар бактериялар, вирустар, микоплазмалар, риккетсийлер, хламидийлер және грибоктар;

      21) от қауіпті заттар – тұтанудың сыртқы көзінен жанатын, тез тұтанатын заттар мен жанғыш сұйықтықтар;

      22) паразитологиялық зертхана – биологиялық материалда және қоршаған орта объектілерінде гельминттерді және қарапайымдыларды анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;

      23) патогенді биологиялық агент (бұдан әрі – ПБА) – адам үшін патогенді микроорганизмдер (бактериялар, вирустар, риккетсийлер, хламидийлер, қарапайымдылар, грибоктар, микоплазмалар, эндо және эктопаразиттер), гендік-инженерлік түрлендірілген микроорганизмдер, биологиялық және өсімдік тектес улар (уыттар), гельминттер, сондай-ақ құрамында санамаланған агенттердің болуы ықтимал материал (қанды, биологиялық сұйықтықтарды және организмнің нәжістерін қоса алғанда);

      24) периметр – қоршайтын құрылыс конструкцияларымен (тосқауылдармен) және бақылау-өткізу пункттерімен жабдықталған күзетілетін аумақтың (аймақтың) шекарасы;

      25) полимеразды тізбекті реакция (бұдан әрі – ПТР) – зерттелетін микроорганизм геномының ерекше учаскесін анықтауға мүмкіндік беретін, дезоксирибонуклеин қышқылы (бұдан әрі – ДНҚ) – рибонуклеин қышқылы (бұдан әрі – РНҚ) (амплификация) фрагменті көшірмелерінің санын көп есе арттыруға негізделген реакция;

      26) санитариялық-гигиеналық зертхана – санитариялық-гигиеналық, токсикологиялық, химиялық зерттеулер, физикалық факторларды өлшеу, басқа да зерттеулер мен сынақтар жүргізетін зертхана;

      27) таза аймақ – зертхананың БА-мен әрекеттер жүргізілмейтін үй-жайы немесе үй-жайлар тобы;

      28) уақытша зертханалар (эпидемиологиялық жасақтар, экспедициялар) – эпидемиялық өршулер пайда болғанда ұйымдастырылатын мерзімдік жұмыс істейтін зертханалар;

      29) штамм – микроорганизмнің таза өсіріндісі;

      30) эксперименттік зерттеулер – шығу тегі биологиялық микроорганизмдерді, гельминттерді, уыттар мен уларды пайдаланатын жұмыстардың барлық түрлері;

      31) эпидемиологиялық мәні бар объектілер – өндірілетін өнімі және (немесе) қызметі халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарын бұзған жағдайда тұрғындар арасында тамақтан уланудың және (немесе) инфекциялық, паразиттік аурулардың пайда болуына алып келуі және (немесе) физикалық факторлардан, өнеркәсіптік және радиоактивті ластанулардан халықтың денсаулығына зиян келтіруі мүмкін объектілер;

      32) электрохемилюминисценция – хемилюминисценция өлшеу қағидатына негізделген иммундық талдаудың жаңа прогрессивті әдісі.

2-тарау. Объектінің құрылысына жер учаскесін таңдауға, зертханаларды жобалауға, пайдалануға, реконструкциялауға, жөндеуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      3. Объектілер құрылысына жер учаскесін таңдау кезінде:

      1) бұрын мал қорымына және уытты қалдықтарды көму орындарына пайдаланылған;

      2) күйдіргі бойынша сатационарлық қолайсыз елді мекендердің жер учаскелерін пайдалануға жол берілмейді.

      4. Объектілердің құрылысына жер учаскесін таңдау кезінде "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабының 23-16) тармақшаларына сәйкес сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарымен (бұдан әрі – сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер) айқындалады.

      5. Зертханалардың ғимаратын жобалау кезінде дербес жер учаскелерінде немесе құрамына кіретін ұйымның жер учаскесінде орналасады.

      6. Жобалау кезінде зертханаларды дербес ғимаратта, жеке кіретін есігі бар жапсарлас салынған өндірістік үй-жайларда, өндірістік ғимараттардың, жеке кіретін есігі бар бейінді ұйымдардың жеке қабаттарында, клиникалық-диагностикалық зертханаларды емдеу-профилактикалық ұйымдарда пайдалануға жол беріледі.

      7. Объектілерді жобалау кезінде үй-жайлардың жиынтығы мен ауданы сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің талаптарына және осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес жобалауға тапсырмамен анықталады.

      8. Микробиологиялық зерттеулерді орындайтын зертханалардың: қызметкерлер үшін санитариялық өткізгіші бар және материалды зерттеуге жеткізуге арналған кемінде екі кіретін есігі болады.

      Зерттеуге арналған материалды беретін терезе арқылы алуға жол беріледі.

      9. Сыртқы қоршауда жабылмайтын есіктің, қақпаның, қақпалы есіктің, сондай-ақ ойылған жерлердің және басқа да бұзылулардың болуына жол берілмейді.

      10. Аумақ қоршауының периметрі бойынша жарық орнатылады.

      11. Зертханалардың бірінші қабатындағы терезе ойықтарының, витриналарының беріктігі мынадай параметрлерге балама болады:

      1) қарапайым әйнектелген, қалыңдығы кемінде 1 мм болат табақтан жасалған рольставнялармен қосымша қорғалған терезелер;

      2) қарапайым әйнектелген, металл торлармен (жылжымалы, айқара ашылатын) немесе тиісінше берік жалюздермен қосымша қорғалған терезелер;

      3) қорғаныш әйнектелген, бір соққыға шыдамды, 9,5 м және одан да жоғары биіктіктен лақтырылған салмағы 4 кг болат шардың 3 соққысына төзімді, арнайы конструкциядағы терезелер.

      12. Зертханалар үй-жайларында конструкциялық сәулет-жоспарлау орындалуы және кіруден қорғауды бірігіп қамтамасыз ететін техникалық қауіпсіздік жүйелерімен жарақтау болады.

      13. Эксперименттік, диагностикалық және өндірістік жұмыстар жүргізумен, сондай-ақ патогендігі I-II топтағы ПБА-ны сақтаумен айналысатын объектілерде рұқсат беру режимі орнатылады.

      14. Улы заттармен жұмыстар бөлек үй-жайларда (бөлмелерде) немесе бөлек сору шкафында жүргізіледі.

      15. Бокстардың және бөлмелердің есіктері, терезелері саңылаусыз тығыз жабылады. Желдеткіштер жәндіктерден тормен қорғалады. Бокста және бокс алды бөлменің есігі әйнекті, көрінетін болады.

      16. Микробиологиялық зертханалардың үй-жайларын жоспарлау таза және жұқпалы ағындардың қиылысуын болдырмайды. Кіретін есікте зертхананың атауы және "Биологиялық қауіптілік" белгісі болады. Үй-жайлардың есіктерінде олардың мақсаты көрсетілген тақта ілінеді.

      17. Тіркеу орны мен сынамаларды қабылдауға арналған үй-жай зертханаға кіреберісте орналасады. Зертханада материал алуға арналған пункт болған жағдайда персонал және тексерілетін адамдар үшін бөлек дәретханалар көзделеді.

      18. ПБА-мен жұмыс істеу үшін қауіптілігі 2-сыныптағы БҚБ қолданылады. ПБА-мен жұмыс жүргізілетін үй-жайлар бактерицидті сәулелегіштермен жабдықталады.

      19. Зертханалық үй-жайлардың едені, қабырғасы, төбесінің беті тегіс, саңылаусыз, жеңіл өңделетін, дезинфекциялау және жуу құралдарының әсеріне төзімді болуы тиіс, еденінің тайғанақ болуына жол берілмейді.

      20. 2 БҚБ-да патогендігі I-IV топтардағы ПБА-мен ғылыми-зерттеу жұмыстары ғана жүргізілетін зертханалар үшін аспалы төбелерді пайдалануға жол беріледі.

      21. Патогендігі I-IV топтармен жұмыс жүргізуге арналған "жұқпалы" үй-жайларда еден жабынының жиектері көтеріледі. Траптар болған жағдайда еден еңіс болады.

      22. Санитариялық-гигиеналық зертханада еден қышқылға төзімді материалмен жабылады.

      23. Радиологиялық зертхананың едені, төбесі және қабырғасы жуу құралдарына төзімді, нашар сіңіретін материалмен жабылады.

      24. От және жарылыс қаупі бар заттармен жұмыс жүргізілетін үй-жайларда екі шығатын есік көзделеді.

      Жұмыс үстелдері тотығуға төзімді, жанбайтын материалмен қапталады, қышқылдармен және сілтілермен жұмыс істеу үшін ернеу құрылғысы болады.

      25. Зертханаларды реконструкциялау және жөндеу кезінде жоғарыда көрсетілген талаптар сақталады.

3-тарау. Зертханалардағы сумен жабдықтауға, суды бұруға, жылумен жабдықтауға, жарықтандыруға, желдетуге, ауасын баптауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      26. Зертханаларда ауыз сумен және (немесе) шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау жарамды күйде көзделеді.

      27. Орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесі болмаған жағдайда ішкі су құбыры және суды бұру құрылғысы бар ауыз су мақсатындағы жергілікті көздердің суын пайдалануға жол беріледі.

      28. Барлық бокстарда боксқа кіреберіс болады, онда айна, қол жууға арналған раковина (қол жуғыштар) орналастырылады, ол болмаған жағдайда тері антисептиктерін, айна және дезинфекциялық ерітінділері бар сыйымдылықтарды пайдалануға жол беріледі.

      29. Зертханада персоналдың қолын жууға арналған раковина және араластырғыш арқылы ыстық және салқын су келтірілген ыдыстар мен инвентарды жууға арналған раковиналар немесе ванналар жабдықталады.

      30. Зертханаларды кәрізденбеген және ішінара кәрізденген жерлерде орналастыру кезінде жергілікті кәріз құрылғысы (шұңқырлар, септиктер) көзделеді. Ағынды суларды қабылдау уақытылы тазаланып отыратын объекті аумағының шаруашылық аймағында орналасқан қақпақтармен, гидравликалық бекітпелермен (сифондармен) жабдықталған ортақ немесе бөлек жерасты су өткізбейтін сыйымдылықта жүзеге асырылады.

      31. Жылу берудің орталықтандырылған көзі болмаған жағдайда сұйық, қатты, газ тәрізді отындармен жұмыс істейтін дербес қазандық көзделеді.

      32.Үй-жайларды табиғи және жасанды жарықтандыру сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік стандарттарға сәйкес анықталады.

      Жұмыс үй-жайлары дезинфекциялаушы заттарға төзімді материалдан жасалған жарық қорғау құрылғыларын пайдалану арқылы тікелей күн сәулесінің түсуінен жұмыс үстелдерін және оптиканы қорғау қамтамасыз етіледі.

      33. Люминесцентті микроскоппен жұмыс жүргізілетін үй-жайда, фото бөлмеде, себезгі бөлмелерінде, санитариялық тораптарда және қойма үй-жайларында табиғи жарық көзделмейді.

      34. Зертхана ішке жасанды іске қосылатын ішке сору-сыртқа тарту желдеткішімен және ішке сору шкафтарынан ауаны соруға арналған бөлек (дербес) желдету құрылғыларымен жабдықталады. Зертхананың жұқпалы аймағының үй-жайлары жасанды іске қосылатын ішке сору-сыртқа тарту желдеткішімен және шығыста жұқа тазарту сүзгілерімен жабдықталады. Аудандық деңгейдегі зертханалар үшін механикалық іске қосылатын желдеткішке жол беріледі.

      35. Зиянды және жанғыш булар мен газдар бөлетін заттармен жұмыстар жүргізілетін ішке сору шкафтары жоғарғы және төменгі сорғыштармен және сұйықтықтың еденге ағып кетуін болдырмайтын ернеулермен жабдықталады.

      36. Ішке сору құрылғылары ішке сору шкафының ашық қайырма жақтауларында (есіктерінде) ауаны сору жылдамдығын қамтамасыз етеді.

      37. Ішке сору шкафтарының және БҚБ желдетуінің ажыратқыштары оларға жақын орналасады, ішке сору шкафтарында және БҚБ-да орнатылған аспаптарды қосатын розеткалар сыртқы панелінде; газ шүмектері алдыңғы ернеуінде; штепсельдік розеткалары ішке сору шкафынан немесе БҚБ-дан тыс жұмыс үстелінің бүйірінде орналасады.

      38. Ішке сору шкафтарының жақтаулары (есіктері) жұмыс кезінде төменгі жағында кішігірім саңылаумен жабылады. Көтеріңкі жақтаулары олардың құлап кетуін болдырмайтындай құрылғылармен мықтап бекітіледі.

      39. Зертханаларда Кодекстің 94-бабының 2-тармағына және 95-бабына сәйкес гигиеналық нормативтерге, санитариялық қағидалардың белгіленген талаптарына (бұдан әрі – нормалау құжаттар) сәйкес оңтайлы микроклиматтық жағдайлар (температура, ауаның жылдамдығы және ауаның салыстырмалы ылғалдылығы) жасалады.

      40. Ғимараттарда жазғы кезеңде ауа баптағыштар, микробиологиялық зертханаларда қосымша дезарлар орнатылады. Жұқтырылған материалмен жұмыс істеген кезде ауа баптағыш ажыратылады. Ауа баптағыштардың сүзгілеуші элементтері механикалық бөлшектерден тазартылып тұрады (үш айда 1 реттен сиретпей) және дезинфекцияланады.

4-тарау. Микробиологиялық зертханалардағы жұмыс жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      41. Микробиологиялық (бактериологиялық, вирусологиялық, паразитологиялық) зертханаларда меншік нысанына қарамастан, осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдермен және гельминттермен жұмыс істеуге рұқсаты болады.

      42. Адамдардың қанында антигендерді (қоздырғышты жинақтамай), оларға антиденелерді анықтау бойынша зерттеулерді және клиникалық материалда бруцеллез, адамның иммун тапшылығы вирусын (АИТВ инфекциясы), парентералды В және С вирусты гепатиттерінің қоздырғыштарын детекциялау бойынша молекулярлық-генетикалық әдістермен (қоздырғышты жинақтамай) диагностикалауды патогендігі III-IV топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге жағдайлары бар зертханаларда жүргізуге жол беріледі.

      43. Жұмыстың басында Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 25 желтоқсандағы № 1019 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12665 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген "Жұмыскерлерді, басшылар мен еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдарды еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқытудан, нұсқау беруден және білімін тексеруден өткізу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы" сәйкес қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқама жүргізіледі.

      44. Зертханаларда нормалау құжаттарында көрсетілген зерттеулердің сапасын бақылау жүйесінің талаптары орындалады.

      45. Зертхана үй-жайларында:

      1) арнайы киімсіз жұмыс істеуге;

      2) желдеткіш бұзылған кезінде жұмыс жүргізуге;

      3) реактивтерді заттаңбасыз сақтауға және қолдануға;

      4) улы, от-жарылыс қаупі бар заттар мен ерітінділер қорын жұмыс орындарында және стеллаждарда сақтауға жол берілмейді.

      46. Баллондарда қысыммен тұрған газ тәрізді заттармен жұмыс істеу кезінде:

      1) баллонның вентилін тез ашуға;

      2) оттегі бар баллон үшін "Оттегі" деген жазуы жоқ редукторды қолдануға;

      3) оларды жұмыс үй-жайында сақтауға жол берілмейді.

      47. Жұмыс уақытында ішке сору шкафтарының жақтаулары (есіктері) жабық болады, көтеріңкі жақтаулары құрылғылармен мықтап бекітіледі.

      48. Тез тұтанатын сұйықтықтарды 100^оС-қа дейін жылыту сулы моншаларда, 100оС-тан жоғары - майлы моншаларда жүргізіледі. Тез тұтанатын сұйықтығы бар колбаны алдын ала біртіндеп жылытусыз ыстық суға салуға жол берілмейді.

      49. Шыны аспаптармен жұмыс істеу кезінде:

      1) қыздырылған түтікшені салқындатылғаннан кейін берік кептелген тығынмен жабу;

      2) шыны түтіктерді немесе термометрді тесілген тығынға қойған кезде соңғысын алақанмен тіремей, бүйір жақтарынан ұстау керек;

      3) шыны аспаптарды жинау немесе оның жекелеген бөліктерін каучуктың көмегімен қосу кезінде – қолды сүлгімен қорғау, шыны түтіктер сынған кезде түтікшені кесілген жердің маңында ұстау керек.

      50. Шыны аспаптар қызып кететін немесе сынатын жұмыстарды жүргізген кезде ішке соратын шкафтарда көзілдірік, қолғап және резеңке алжапқыш киіп орындайды.

      51. Спирт, бензол, ацетон, бром, йод құйылған түтікшелер берік кептелген шыны тығындармен, сілті құйылғандары бұрандалы қақпақтармен жабылады.

      52. Сұйықтықтарды ауыстырып құю кезінде (құрамында инфекциялық аурулардың қоздырғыштары бар сұйықтықтардан басқа) құйғышты қолдану қажет.

      53. Қолды жуу диспенсордан сұйық сабын берілуімен жүзеге асырылады және бір рет қолданылатын сүлгімен кептіру арқылы жүргізіледі.

      54. Зертханалар шұғыл көмек жағдайына және авария жағдайына дәрі қобдишасымен қамтамасыз етіледі. Ботулиндік уытпен жұмыс жүргізу кезінде зертханада уытқа қарсы сарысулар болады.

      55. Зертхана қызметкерлері арнайы киіммен және жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      56. Патогендігі І-ІV топтардағы микроорганизмдермен орындалатын жұмысқа байланысты қорғаныш костюмдерінің мынадай типтері пайдаланылады:

      1) I тип – пижама немесе комбинезон, медициналық аяқ киім, медициналық қалпақ, үшкіл орамал (капюшон), обаға қарсы халат, оң қысымды респиратор-капюшон, мақта-дәке маскасы (шаңға қарсы респиратор, сүзетін немесе оттегі-оқшаулаушы газтұтқыш), көзілдірік, резеңке қолғаптар, сүлгі, шұлықтар, аяқ киімдер, резеңке етіктер;

      2) II тип – пижама немесе комбинезон, медициналық аяқ киім, медициналық қалпақ, үлкен үшкіл орамал (капюшон), обаға қарсы халат, мақта-дәке маскасы, резеңке қолғаптар, сүлгі, шұлықтар, аяқ киімдер, резеңке етіктер;

      3) III тип – пижама, медициналық қалпақ, үлкен үшкіл орамал, обаға қарсы халат, резеңке қолғаптар, сүлгі, шұлықтар, аяқ киімдер, галоштар;

      4) IV тип – пижама, қалпақ (кішкентай үшкіл орамал), обаға қарсы халат (хирургиялық), шұлықтар, аяқ киімдер.

      57. Комбинезондар мен пижамалар алдыңғы жағынан тұмшаланып түймеленеді.

      58. Хирургиялық типтегі, бірақ одан айтарлықтай ұзындау (балтырдың төменгі үштен біріне дейін) обаға қарсы халат пайдаланылады, бұл ретте оның етегі біріне бірі тереңірек кіріп қабысады, белдігі және жағасындағы байламдары әрқайсысы бөлек етекке тігілген екі бөліктен тұрады, жеңін байлау үшін бір ұзын таспа көзделеді.

      59. Өлшемі 90х90х125 см болатын обаға қарсы үшкіл орамал қолданылады.

      60. Ұзындығы 25 см, ені 17 см тегіс мақта қабаты салынған ұзындығы 125 см және ені 50 см дәкенің кесіндісінен жасалған мақта-дәке маскасы қолданылады. Дәке кесіндісінің жиектері айқастырылып қайырылады. Беткі бөлігі оқшаулайтын, тыныс алу ағзаларын жеке қорғау (оның ішінде аэрозольге қарсы) сүзгілеу құралдарын қолдануға жол беріледі.

      61. Жалпақ, жиектері тығыз жанасатын, олардың тұмшалануын қамтамасыз ететін иілген шыны немесе конструкциядағы "ұшқыш" көзілдірігі қолданылады. Беткі бөлігі оқшаулайтын, көзді химиялық және биологиялық факторлардан жеке қорғау құралдарын (қорғаныш көзілдірігін) пайдалануға жол беріледі.

      62. Обаға қарсы костюмді жұқпалы материалмен жұмыс істейтін үй-жайға кіргенге дейін мынадай тәртіппен киеді: пижама (комбинезон), шұлық, аяқ киім, медициналық қалпақ, үшкіл орамал (капюшон), обаға қарсы халат және етік. Халаттың жағасындағы таспаны және халаттың белдігін алдыңғы жағынан сол жақ бүйірінде міндетті түрде ілмектеп байлайды, содан кейін жеңіндегі таспаларды байлап бекітеді. Респиратор (маска) ауызды және мұрынды жабады, масканың жоғарғы таспаларын желке тұсында ілмектеп байлайды, төменгісін төбеге байлайды, мұрынның қанаты жақтарына мақта тампондарын қояды. Көзілдірік жақсылап орнықтырылуы және ауаны сүзгілеудің болмауына тексеріледі.

      63. Костюмді зарарсыздандыру үшін өңдеуге арналған дезинфекциялық ерітіндісі бар бөлек сыйымдылық көзделеді: етікті немесе галошты, костюмді шешу процесінде қолғаптағы қолды, мақта-дәке масканы, халатты, үшкіл орамалды (капюшонды), сүлгіні, қолғапты, көзілдірікті 70^о спиртке батырады.

      64. Автоклавтау, қайнату арқылы немесе дезинфекциялау камерасында зарарсыздандыру кезінде костюмді тиісінше бикске, қабатталған қапқа салады.

      65. Қолғап киілген қолды костюмнің әрбір бөлігін шешкеннен кейін дезинфекциялық ерітіндіге батыра отырып, костюмді мынадай тәртіппен шешеді:

      1) етік немесе галошты жоғарыдан төмен қарай дезинфекциялық ерітіндіге молынан батырылған мақта тампонмен сүртеді, сүлгіні шығарады;

      2) егер олар жұмыс барысында қажет болса, жеңқаптарды және қолғаптың екінші жұбын шешеді;

      3) етікті шешеді;

      4) дезинфекциялық ерітіндіге батырылған мақта тампонмен костюмде болған жағдайда алжапқышты сүртеді, сыртқы бетін ішіне қаратып бүктеп шешеді;

      5) көзілдірікті екі қолмен алға, жоғарыға қарай және басының артына тартып шешеді;

      6) мақта-дәке масканы оның сыртқы жағын бетке тигізбей шешеді;

      7) қолғапты шешеді (қолғаптың тұтастығы сақталмағанына күдік болған кезде оларды дезинфекциялық ерітіндіде тексереді (бірақ ауамен емес);

      8) қорғаныш костюмді шешкеннен кейін қолды 70 ^о спиртпен өңдейді, содан кейін сабынды сумен мұқият жуады;

      9) халаттың жағасындағы байламды, белдікті шешеді және қолғаптың жиегін төмен жіберіп жеңнің байламдарын ағытады, халатты сыртқы бетін ішіне қаратып орап шешеді;

      10) үшкіл орамалдың жиектерін бір қолмен желкеге жинап, абайлап шешеді. 66. Микробиологиялық зертханада патогендігі ІІІ-ІV топтағы микроорганизмдерді жұқтырған немесе жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс жүргізу үшін "жұқпалы" және "таза" аймақтар болады. "Таза" және "жұқалы" аймақтар шекарасында, жаңадан салынып жатқан немесе реконструкцияланып жатқан зертханаларда санитариялық өткізгіштерді орнату көзделеді.

      67. Жұмыс басталғанға дейін зертхананың үй-жайларын ылғалды тәсілмен, "таза" аймақты жуу құралдарын, "жұқпалы" аймақты жуу құралы мен дезинфектанттарды қолдану арқылы жинайды, бактерицидті сәулелегіштермен қуаты 1 текше метрге (бұдан әрі – м³) 2,5 ваттпен 30-60 минут бойы сәулелейді. Жұмыс аяқталғаннан кейін үстелдерді, аспаптарды, жабдықты, еденді, БҚБ-ны дезинфекциялық ерітіндіні қолдана отырып сүртеді. Жинау мүкәммалы "таза" және "жұқпалы" аймақтар үшін жеке таңбаланады.

      68. Инфекциялық материалды жеткізу және оны бір зертханадан ұйымның (зертхананың) аумағындағы екіншісіне тасымалдау тұмшаланған жабық металл ыдыста (биксте, бакта, тоңазытқыш сөмкеде, контейнерде) жүзеге асырылады. Сұйық материалдар бар сыйымдылықтар тасымалдау кезінде ішіндегісінің төгілуін болдырмайтын тығындармен жабылады. Материалды ашқан кезде бикстерді, контейнерлерді және түтіктерді дезинфекциялық ерітіндімен сүртеді және металл табаққа қояды.

      69. Инфекциялық материалды бокстан боксқа немесе автоклавқа ауыстыру металл бикстерде немесе бактарда, контейнерлерде жүргізіледі.

      70. Инфекциялық материалды түтіктерде, тостағандарда, құтыларда себу кезінде материалдың атауы, талдау нөмірі, себу күні және тіркеу нөмірі көрсетіле отырып жазылады.

      71. Құрамында инфекциялық аурулардың қоздырғыштары бар сұйық орталар автоматты тамшуырдың (дозаторлар) немесе бір рет қолданылатын стерильді тамшуырдың көмегімен сорып алынады. Сұйық орталарды түтіктен екінші түтікке жиегінен асырып құюға жол берілмейді. Пайдалану алдында ыдыстың, тамшуырлардың, жабдықтардың, шприцтердің тұтастығы және жарамдылығы тексеріледі.

      72. Кептірілген микроорганизмдер бар ампулаларды ашу кювет үстінде үстел үстіндегі бокстарда дезинфекциялық ерітіндімен жүргізіледі. Кесілген ампуланың ұшы дезинфекциялық ерітіндіге батырылған үш қабатты дәке сулықпен жабылады және пинцетпен сындырып алынады. Ашылған ампула бір-екі минут бойы сол сулықпен жабылған күйінде қалдырылады, одан әрі сулық дезинфекциялық ерітіндіге батырылады, содан кейін ампула стерильді тампонмен жабылады.

      73. Зертханаларда:

      1) инфекциялық материалмен зерттеу жүргізілетін үй-жайда тірі вакцинамен жұмыс істеуге;

      2) микробиологиялық зертханада зерттелетін микроорганизмдер сезімтал болатын дәрілік препараттар болмаған кезде вирулентті антибиотикке төзімді микроорганизмдермен эксперименттік жұмыстарды жүргізуге;

      3) жағылған оттықтарды және басқа да қыздыратын аспаптарды бақылаусыз қалдыруға, шүмектері жарамсыз оттықтармен жұмыс істеуге, олардың жанында тез тұтанатын заттарды ұстауға;

      4) жанып тұрған оттықтар және қосылып тұрған электрлі қыздырғыш аспаптардың жанында төгілген өртке қауіпті заттарды жинауға;

      5) жұмыс уақытында бокстың есігін ашуға жол берілмейді.

      74. Істен шыққан материал (жұмысшы себінділері, науқастардың биологиялық материал, кеміргіштердің, зертханалық жануарлардың өлекселері, індік материал) зарарсыздандырылады. Жұмыс аяқталғаннан кейін есепке алынбаған жағындыларды, инфекциялық материалы бар зертханалық ыдысты жұмыс үстелдерінде қалдыруға жол берілмейді.

      75. Жұқпалы материалды сақтағаннан кейін тоңазытқыштарды еріту оларды дезинфекциялаумен бірге жүргізіледі. Конденсациялық су зарасыздандыруға жатады.

      76. БҚБ-да жұмысты бастау алдында ішке сору желдеткіші қосылады. Материалды салу теріс қысымда жүргізіледі. БҚБ өтетін жолдардан және әртүрлі ауа ағындарынан алыс орында орнатылады.

      77. Қысыммен жұмыс істейтін түтікшлер таңбаланады.

      78. Автоклавтар мен термостаттарды пайдалану кезінде мынадай талаптар орындалады:

      1) егер онымен екі және одан көп жұмыскер айналысатын болса, қысыммен жұмыс істейтін жабдықпен жұмыс істеуге рұқсаты бар автоклавта жұмыс істейтін адамға пломбаланған бактар мен басқа да жұқпалы материалы бар ыдысты қолхат арқылы тапсыру;

      2) автоклав жұмысын бақылау журналын жүргізу (еркін үлгіде);

      3) термостатқа тез жанатын заттарды қоймау;

      4) реттелетін құрылғылардан сақтандырғыш қалпақтарды алмау.

      79. БҚБ-дағы жұмыс таза аймақтан жұқпалы аймаққа қарай бағытта ұйымдастырылады. БҚБ-ның ішкі беттері Қазақстан Республикасының және Еуразиялық экономикалық одақтың аумағында тіркелген және қолдануға рұқсат етілген және Еуразиялық экономикалық одақ елдерінің Мемлекеттік тіркеу туралы куәліктердің бірыңғай тізіліміне енгізілген тотығуға қарсы дезинфекциялау құралдарымен өңделеді. БҚБ-дағы сүзгілер жұмысының тиімділігіне жыл сайын бақылау жүргізу қажет.

      80. ИФТ жүргізілетін бөлмелерде үстелдерді, аспаптарды, жабдықтарды өңдеу 70⁰этил спиртімен жүргізіледі, ИФТ зерттеулер, ПТР жүргізген кезде 70⁰ этил спиртін (жұмысқа дейін және одан кейін) және өндірушінің нұсқаулығына сәйкес дезинфекциялау құралдарын пайдалана отырып жүргізіледі.

      81. Вирустарды индикациялау бойынша жануарларда зерттеу жүргізу кезінде мынадай шарттар сақталады:

      1) зертханалық жануарларға жұқтыру және оларды сою, жұқтырылған жануарларды күтіп-ұстау, центрифугалау, кептіру, аэрозоль түзуі мүмкін басқа да операциялар, жасушалардың өсірінділерін және тауықтың эмбриондарына жұқтыру, суспензиялар дайындау, лиофилизацияланған ПБА-мен жұмыс, коллекциялық штаммдарды жүргізу бойынша жұмыс БҚБ-дағы зертхананың жұқпалы аймағындағы боксталған үй-жайларда жүргізіледі;

      2) ПБА бар сыйымдылықтар дезинфекциялық ерітіндісіне батырылған көп қабатты сулық жабылған табаққа немесе астауға орналастырылады;

      3) тірі вирустармен серологиялық зерттеулер, тін өсіріндісінің әртүрлі алғашқы және қайта себілетін желілерін дайындау, клиникалық материалдарды алғашқы өңдеу БҚБ-да жүргізіледі.

      82. Микробиологиялық зертханада патогендігі І-ІІ топтағы микроорганизмдерді жұқтырған немесе жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс жүргізу үшін жұқпалы, шартты таза және таза аймақтары болады. "Жұқпалы" және "таза" аймақтардың шекарасында, жаңадан салынып жатқан немесе реконструкцияланып жатқан зертханаларда санитариялық өткізгіштерді орнату көзделеді.

      83. Жұмыс күнінің соңында І-ІІ топтардың патогендері сақталатын термостаттар, тоңазытқыштар, шкафтар пломбаланады, өндірістік үй-жайлардың есіктері құлыппен жабылады.

      84. Патогендігі I-II топтағы қоздырғыштармен жұмыс жүргізген кезде мынаны сақтау қажет:

      1) буын аяқтылармен жұмыс істеу кезінде қолданылған ыдыс қайнату арқылы дезинфекцияланады, қалдықтарға дезинфекциялық ерітінді құйылады немесе өртеледі. Құрал-саймандар қайнатылады немесе отқа қақталады. Бөзден жасалған қаптар сулы-сабынды ерітіндіде 30 минут бойы қайнату арқылы дезинфекцияланады;

      2) жыртқыш құстардың және аңдардың нәжістерін бөлшектеу оларды 1 % формалин ерітіндісінде 12-18 сағат ұстағаннан кейін жүргізіледі;

      3) жәндіктер және кенелер, олардың тарап кетуін болдырмайтын арнайы үй-жайларда (инсектарийде) шарбақтарда немесе банкілерде ұсталады. Инсектарийді толықтыру үшін ауланған бүргелер қан сормаған жастары пайда болғанға дейін жеке банкілерде ұсталады;

      4) жұмыс аяқталғаннан кейін жұмыс үстелдері дезинфекциялық ерітіндімен, қол - 70⁰ этил спиртпен өңделеді;

      5) жұқтырылған жануарлармен жұмыс жүргізілетін үй-жайларға кіретін жерде биіктігі 30 см болатын табалдырық орнатылады, бактериологиялық бокстардың, серологиялық және жедел зерттеулер жүргізілетін үй-жайлардың есіктері алдында дезинфекциялық ерітіндіге батырылған кілемшелер төселеді;

      6) зертханалық үй-жайлар тұмшаланған болады;

      7) патогендігі І топтағы қоздырғыштарды жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс істейтін адамдарға жұмыс күнінің соңында дене температурасының термометриясы жүргізіледі;

      8) патогендігі І-ІІ топтағы микроорганизмдерді жұқтыруы ықтимал материалды жұқтырған жануарлар басқа жануарлардан бөлек ұсталады;

      9) адамдардың, кеміргіштердің, эктопаразиттердің биологиялық материалын, сыртқы ортаның, жұқтырылған жануарлардың сынамаларын алуға және бастапқы өңдеуге байланысты барлық жұмыстар және оларды патогендігі І-ІІ топтағы қоздырғыштарға зерттеу жұқпалы блокта I-II типті қорғаныш костюмдерін пайдалана отырып жүргізіледі;

      10) сап және мелиоидоз қоздырғыштарымен зерттеулер II типті қорғаныш костюмінде, резеңке қолғаппен, мақта-дәке маскасымен және қорғаныш көзілдірігімен жүргізіледі. Жұқпалы бөлімшелердің боксқа кіреберістерінде жұмыс аяқталған соң қорғаныш костюмдері шешіледі және зарарсыздандырылады;

      11) зертхананың үй-жайынан қызметкердің қорғаныш киімімен шығуына және қызметкер жұқпалы материалмен немесе жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс істеп жатқан кезде оны үй-жайдан шақыруға жол берілмейді;

      12) күйдіргі қоздырғыштарымен жұмыс кезінде зерттеу аяқталғаннан кейін зертхана үй-жайлары мен жабдықтарға осы қоздырғыштың себілуіне тексеру жүргізіледі.

      85. Патогендігі I топтағы қоздырғыштармен жұмыс жүргізетін микробиологиялық зертхана жанынан қызметкерлерде ауруға ықтимал симптомдар анықталған жағдайда олар үшін және аварияға жол берген адамдар үшін изолятор көзделеді.

      Изолятор негізгі және резервтік ерекше дәрілік препараттар қорымен, шокқа қарсы дәрі-дәрмектермен және дезинфекциялау құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      86. Виварийлер мен инсектарийлерде омыртқалылар мен буынаяқтылар қозғалысы, орны мен ауланған жері, зерттеу және карантин нәтижелері көрсетіле отырып, арнайы нөмірленген және тігілген журналдарда (ерікті үлгідегі) тіркеледі.

      87. Виварий және инсектарий үй-жайларына жұмыс күні аяқталғаннан кейін сүргі салынады.

      88. Адамдар қанындағы сарысулардың антигенін анықтауға немесе патогендігі I-II топтағы қоздырғыштардың антиденелерін анықтауға зерттеулер жеке бокстарда немесе БҚБ-да құрамында тірі микроорганизмдер жоқ диагностикумдарды қолдана отырып жүргізіледі.

      Қан сарысуын центрифугалау арқылы бөлу бокста немесе БҚБ-да жүргізіледі.

      89. Патогендігі I топтағы микроорганизмдермен жұмыс бокстарды өзара жалғастыратын жүйемен жарақталған арнайы тағайындалған зертханаларда жүргізіледі. Жұқпалы аймақтағы үй-жайларда есіктері автоматты түрде блокталатын өткізгіш автоклав орнатылады.

      90. Жұқтырылған немесе патогендігі I-II топтағы вирустарды жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс кезінде персонал обаға қарсы ІІ типті костюмді пайдаланады, жануарларды, эктопаразиттерді жұқтыруды, биологиялық материалды центрифугалау мен вакуумдық кептіруді І типті қорғаныш костюмінде жүргізеді.

      Кептірілген риккетсий өсіріндісі бар ампуланы ашу, риккетсий биомассасын гомогендеу ІІ типті қорғаныш костюмінде БҚБ-да жүзеге асырылады.

      91. ПТР зерттеулер жүргізуге арналған үй-жайларда ПТР талдауының кезеңдеріне сәйкес келетін 3 аймақ болады:

      1) материалды қабылдау, тіркеу және оны бастапқы өңдеу бөлмесі;

      2) ДНҚ (РНҚ) бөлуге арналған боксқа кіреберісі бар бокс;

      3) амплификация жүргізуге арналған боксқа кіреберісі бар бокс.

      92. Барлық бокстарда боксқа кіреберіс болады, онда айна, қолды жууға арналған раковиналар (қолжуғыштар) орнатылады, болмаған жағдайда тері антисептиктерін және дезинфекциялық ерітіндісі бар сыйымдылықты пайдалануға жол беріледі.

      Зертхана ПТР жабдығымен, тест-жүйелермен, шығыс материалдарымен, жеке қорғаныш құралдарымен және бактерицидті шамдармен қамтамасыз етіледі.

      93. ПТР әдісімен зерттеулер жүргізу үшін мыналар сақталады:

      1) әр аймақтың өзінің жиһаз, тоңазытқыштары/мұздатқыштары, зертханалық жабдықтары, реагенттері, автоматты тамшуырлар (дозаторлар), ұштықтар, пластикалық және шыны ыдыстар, қорғаныш киімі, аяқ киім, ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаптар, жинау мүкәммалының және тек осы бөлмеде ғана пайдаланылатын басқа да шығыс материалдарының жиыны болады;

      2) жабдықтарды, шығыс материалдарын, реактивтерді, қолғаптарды, халаттарды бір үй-жайдан екінші үй-жайға тасымалдауға жол берілмейді;

      3) ПТР бойынша барлық жұмыстар жұмыстың әрбір кезеңі қамтамасыз етілетін ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаппен жүргізіледі;

      4) ПТР жүргізуге арналған барлық үй-жайларды әрлеу жуу және дезинфекциялау құралдарының әсеріне төзімді материалмен жүргізіледі;

      5) барлық үй-жайларда бактерицидті сәулелегіштер орнатылады;

      6) детекция жүргізген кезде бұл кезеңге электрофорез әдісімен жеке персонал қызмет көрсетеді;

      7) ПТР-дің барлық кезеңдерін өткізуге арналған реагенттерді сақтау шарттары реагенттерді қолдану бойынша нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келеді. Клиникалық үлгілер реагенттерден бөлек сақталады;

      8) сынама дайындау және реакциялық қоспаларды дайындау кезеңдері БҚБ-да жүргізіледі;

      9) терезелер тығыз жабылады;

      10) ПТР арналған үй-жайдың оңтайлы температурасы плюс 18⁰С - 22⁰С-ты, салыстырмалы ылғалдылығы 40%-дан 70%-ға дейінгіні құрайды, егер зерттеу әдісінде басқа көрсеткіштер көзделмеген болса, температуралық режим мен ылғалдылық белгіленетін құжаттаманы жүргізу қажет.

      94. ИФТ зерттеулер жүргізуге арналған үй-жайларда:

      1) материалды қабылдау, тіркеу және оны бастапқы өңдеу бөлмесі;

      2) боксқа кіреберісі бар бокс болады.

      95. Барлық бокстарда боксқа кіреберіс болады, онда айна, қолды жууға арналған раковиналар (қолжуғыштар) орнатылады, болмаған жағдайда тері антисептиктерін және дезинфекциялық ерітіндісі бар сыйымдылықты пайдалануға жол беріледі.

      Жабық типтегі автоматтандырылған талдағыштарды қолдана отырып электрохемилюминисценция әдісімен зертханалық зерттеулер жүргізетін зертханаларда боксқа кіреберісі бар бокс үй-жайлары болмағанда биохимиялық және иммунологиялық зерттеулер жүргізу үшін ортақ зертханалық залды пайдалануға жол беріледі.

      96. Зертхана ИФТ жабдығымен, тест-жүйелермен, шығыс материалдарымен, жеке қорғаныш құралдарымен және бактерицидті шамдармен қамтамасыз етіледі.

      97. ИФТ әдісімен зерттеулер жүргізу үшін мыналар сақталады:

      1) бір рет қолданылатын ұштықтарды және ыдыстарды қайта пайдалануға, жабдықтарды, шығыс материалдарын, реактивтерді, қолғаптарды, халаттарды бір үй-жайдан екінші үй-жайға тасымалдауға жол берілмейді;

      2) жууға арналған ерітіндінің ұсақ тамшыларын кетіру үшін бір рет қолданылатын сүзгіш қағаз пайдаланылады;

      3) ИФТ арналған үй-жайдың оңтайлы температурасы плюс 18⁰С - 22⁰С-ты, салыстырмалы ылғалдылығы 40%-дан 70%-ға дейінгіні құрайды, егер зерттеу әдісінде басқа көрсеткіштер көзделмеген болса, температуралық режим мен ылғалдылық белгіленетін құжаттаманы жүргізу қажет;

      4) күн сайын, жұмыстан кейін жабдықтарды, дозаторларды, штативтерді өңдеу 70о этил спиртімен жүргізіледі, автоматты жуғыш планшеттер дистиллденген сумен және аптасына бір рет 70⁰ этил спиртімен жуылады;

      5) планшеттерді қыздырғыш аспаптардың жанында инкубациялауға жол берілмейді;

      6) термостаттың температурасы күн сайын бақыланады.

      98. Жұмысты бастау алдында 15 минут бұрын бокста бактерицидті сәулелегіштерді және сору желдеткіш жүйесі қосылады. Боксты жүктеген кезде желдеткіш ажыратылады. Егер бокстағы жұмыс кезінде ауаны сору тоқтатылса, жұмыс жедел тоқтатылады. Бокстың ауасына бактериологиялық зерттеу тоқсанына бір реттен сиретпей, сүзгінің жұмысын бақылау айына бір рет жүргізіледі.

      99. Мицелиалды фазадағы өсірінділермен әрекет жасау, барлық фазалардағы грибоктардың өміршеңдігін зерделеу БҚБ-да жүргізіледі.

      100. Мицелиалды өсірінділерді себуді бокстарда физиологиялық ерітіндімен немесе сорпамен түтіктерге және матрастарға алдын ала енгізгеннен кейін жүргізеді. Өсірінділер шайындысы барысында сұйықтықты матрасқа ұзын инесі бар шприцпен түтік арқылы енгізеді. Өсірінділерді металл сыйымдылықтарда инкубациялайды.

      101. Грибоктардың мицелиалды фазаларымен жұмыс істеу кезінде матрастар, бокстан тыс себінділері бар түтіктер ашылмайды. Себінділерді қарау мақта-дәке маскасымен ІV типтегі костюммен бокстарда жүргізіледі. Грибоктардың ашытқы фазаларымен жұмыс маскада ІV типтегі костюммен боксте, серологиялық зерттеулер - ІV типтегі костюммен жүргізіледі.

      102. Грибок суспензияларының жасушалық элементтерін санау алдында автоклавтайды немесе 10 % дейінгі формалинді қосады және термостатта 37⁰ С температурада 2 сағат ұстайды.

      103. Антигендерді, вакциналарды алу мақсатында өсірілген грибоктарды 30 минут бойы 0,5 атмосфера жағдайында немесе 0,5 % соңғы шоғырлануына дейін формалинді қоса отырып, автоклавтау арқылы зарарсыздандырады.

      104. БҚБ-да жұмыс істеген кезде мақта-матадан тігілген пижамалар, стерильді халаттар, үшкіл орамалдар, маскалар киіледі. Жасушалық желілерді өсіру және инфекциялық материалмен жұмыс бір рет қолданылатын стерильді қолғаппен орындалады. Қолғапты жеңнің бүкпесінің астында қалдырмай, оның үстіне тартып кию керек. Зерттеуші киімінің жеңдерін қорғау үшін резеңкеленген жеңқаптар киеді.

      105. АИТВ инфекциясын зерделеу жөніндегі зертханаларда қан сарысуларының үлгілерін сақтауға арналған жеке төмен температуралы (минус 40оС) тоңазытқыш жабдығы көзделеді. Тоңазытқыш жабдығы құлыппен жабылады және сүргі салынады.

      106. ПБА бар сыйымдылықтар дезинфекциялық ерітіндіге батырылған көп қабатты сулықпен жабылған табаққа немесе астауға қойылады.

      107. Адамдардың қан сарысуларын антигендердің болуын зерттеу немесе патогендігі ІІ топтағы қоздырғыштарға антиденелерді анықтау кезінде мынадай шарттар сақталады:

      1) жұмыс жеке үй-жайларда (бөлмеде, бокста) жүргізіледі;

      2) инфекциялық емес (құрамында тірі қоздырғыштар жоқ) антигендер (диагностикумдарды) пайдаланылады;

      3) центрифугалау арқылы қанның сарысуын бөлу бокста немесе БҚБ-да жүргізіледі. Қан алудың вакуумдық жүйелерін пайдалану кезінде қан сарысуын центрифугалау арқылы бокстарды немесе БҚБ-ны пайдаланбай, тұмшаланған қақпақтары бар центрифугалық стакандарды пайдалана отырып жүзеге асырылады.

      108. Патогендігі І-ІІ топтағы вирустармен жұмыс барлық зерттеулер БҚБ-да жүргізілетін, арнайы тағайындалған зертханаларда жүргізіледі. Жұқпалы аймақтың үй-жайларында есіктері автоматты түрде бұғатталатын өткізгіш автоклав орнатылады.

      109. Жұқпалы аймаққа кіру қорғаныш киімі киілетін, себезгісі немесе шлюзі бар санитариялық өткізгіш арқылы жүзеге асырылады. Шлюзде жұмыс істеген уақытта бактерицидті сәулелегіш қосылады.

      110. Шлюздерге кіретін есіктер өздігінен жабылады және құлыптармен қамтамасыз етіледі. Жұмыс уақытында жұқпалы аймақтағы үй-жайлардың есіктері жабық болады.

      111. Биологиялық материалды сақтау төмен температуралы шкафтарға немесе сұйық азот бар түтікшелерге орналастырылатын тұмшаланған, төменгі температураға төзімді, сынбайтын контейнерлерде жүзеге асырылады.

      112. Биологиялық материалды технологиялық желілер арасында, қоймаға тасымалдау зарарсыздандырылатын, тұмшаланып жабылатын, ылғал өтпейтін контейнерлерде жүргізіледі.

      113. Жұмыс кезінде персонал ІІ типтегі обаға қарсы костюмді пайдаланады, тауық эмбриондарына, жануарларға, экопаразиттерге жұқтыру, биологиялық материалды центрифугалау және вакуумдық кептіру І типтегі қорғаныш костюмімен жүргізіледі.

      114. Бактериологиялық зертханалар ашық түсті жиһазбен жабдықталады, химиялық реагенттердің, жуу және дезинфеккциялау құралдарының әсеріне төзімсіз жиһазбен жабдықтауға жол берілмейді. Жиһаздың ішкі және сыртқы беттерінде өңдеуді қиындататын саңылаулар мен ойықтарға жол берілмейді.

      115. Вирусологтялық зертханаларда зертхананың жұқпалы аймағы бокстарында (немесе БҚБ-да):

      1) жануарларға жұқтыру және оларды ашу;

      2) жасушалар және тауық эмбриондары өсірінділеріне жұқтыру;

      3) суспензиялар дайындау;

      4) инфекция жұқтырған жануарларды ұстау;

      5) коллекциялық штаммдарды жүргізу бойынша жұмыс;

      6) лиофилизацияланған ПБА-мен жұмыс істеу;

      7) центрифугалау, кептіру, аэрозол түзуі ықтимал басқа да операциялар жүргізіледі.

      116. Паразитологиялық зертханаларда құрамында стробила, онкосфера, жұмыртқалар, құрттар, ересек гельминттер мен ішек қарапайымдыларының дарақтары болуы ықтимал материал тығыз жабылатын қақпағы бар шыны немесе пластикалық ыдыста жеткізіледі.

      117. Копроовоскопиялық, байыту және перианалдық қырынды әдістерімен гельминттер, ішек қарапайымдыларын анықтауға дайындау және зерттеу сору шкафында жүргізіледі. Байыту әдістерін қолдану арқылы зерттеулерге арналған зертханалық ыдыстар кюветтерде орнатылады. Зерттеулер үшін дайындалған препараттар арнайы жайпақ табақтарға салынады, сүртіндісі бар әйнектер астына үлкен көлемдегі әйнектерді салады.

      118. Зерттелетін материалмен, ыдыспен, жабдықпен жасалатын барлық әрекеттер резеңке қолғаппен жүргізіледі.

      119. Пайдаланылған тамшуырлар, түтіктер, капиллярлар, заттық және жабынды шынылар дезинфекцияланады.

      120. Гельминттерді жұқтыруы ықтимал материал жұмыс күнінің соңында сүргіленетін бөлек тоңазытқышта сақталады.

      121. Тірі вирустармен серологиялық зерттеу, бастапқы және қайта егілетін тіндер өсірінділерінің әртүрлі желілерін дайындау, клиникалық материалдарды бастапқы өңдеу БҚБ-да жүргізіледі.

      122. Патогендігі I топтағы қоздырғыштармен жұмыс жүргізетін әрбір ұйым жанында қызметкерлерде ауруға ықтимал симптомдар анықталған жағдайда олар үшін және аварияға жол берген қызметкерлер үшін изолятор жабдықталады.

      123. Изоляторда өмірлік көрсеткіштері (кардиологиялық, шокқа қарсы, антидоттар) бойынша көмек көрсету үшін негізгі және резервтегі ерекше дәрілік препараттардың, дәрі-дәрмектің және дезинфекциялау құралдарының қоры көзделеді.

      124. Инфекциялық материалмен жұмыс уақытында авария болған жағдайда оны тез арада тоқтатады және авариялық дабылды қосады.

      125. Инфекциялық материалдың шашырауынан авария пайда болған жағдайда бөлмеде жүргізілетін барлық жұмыстар тоқтатылады. Қорғаныш киімдерін (үшкіл орамал немесе шлемнен бастап) дезинфекциялық ерітіндіге батырады немесе бикске (бакқа) автоклавтау үшін орналастырады. Көзге, мұрынға қоздырғыш сезімтал болатын антибиотик ертінділерін тамызады. Терең микоздар қоздырғыштарымен жұмыс кезінде авария болған жағдайда көзге және мұрынға 1% бор қышқылын тамызады, ауыз бен тамақты 70о этил спиртімен шаяды.

      126. Ботулиндік уытпен авария кезінде көзді және ауызды сумен және 1 миллилитрде 10 халықаралық бірлікке дейін ерітілген уытқа қарсы сарысумен жуады. Ботулиндік уыт терінің ашық учаскелеріне түскен жағдайда оны көп мөлшердегі сумен сабындап жуады.

      127. Белгісіз қоздырғышпен жұмыс кезінде болған авария кезінде кең спектрлік әсері бар антибиотиктермен профилактикалық емдеу жүргізіледі.

      128. Биологиялық материалдың шашырауынсыз болған авария кезінде биологиялық материалмен жанасқан жабдықтың бетіне дезинфекциялық ерітіндімен тампон (сулық) қойылады.

      129. Бокста (немесе БҚБ-да) болған авария кезінде жұмыс тоқтатылады, материал түскен жерге дезинфекциялық ерітіндіге молынан батырылған сулықты жабады. Бокста 30 минутқа бактерицидті сәулелегіштерді қосады, авариялық дабылды қосады, содан кейін дезинфекциялау жүргізеді. Сору желдеткіші авария және дезинфекциялау кезінде қосылып тұрады.

      130. Жарақат алумен немесе тері жабыны тұтастығының бұзылуымен болған авария кезінде:

      1) АИТВ инфекциясымен жұмыс кезінде зардап шегушіге 72 сағаттан кешіктірмей профилактикалық антиретровирустық терапия (АРВТ) тағайындалады және "авариялық жағдайдан" кейін 3 ай бойы бақылау қойылады. Зардап шегушіге оның инфекцияны тарату мүмкіндігі туралы ескертіледі. "Авариялық жағдайдан" 1 айдан, 3 айдан кейін АИТВ-ға теріс талдау болған жағдайда бақылау тоқтатылады;

      2) қолғапты немесе жеке қорғаныш құралдарын шешкеннен кейін тез арада қолды сабындап сумен жуады. Қан немесе басқа да ықтимал инфекцияланған материал теріге түскен кезде тез арада қолды және ластанған учаскелерді сабындап жуады, сілемейлі қабықшаларға түскенде – тез арада оларды сумен жуады. Қолды сабындап ағынды сумен жуу керек. Егер ағынды су болмаса, 70о-дық спирті бар қолға арналған антисептикалық ерітіндіні пайдаланады;

      3) күйдіргі қоздырғышымен жұмыс кезінде жарақат орнын сумен сабындап мұқият жуады және дезинфекциялық ерітіндіні қолданбастан, йод жағады;

      4) терең микоз қоздырғыштарымен авария кезінде жарақат орнын тиісті дезинфекциялық ерітіндімен өңдейді, сумен сабындап жуады, йод жағады;

      5) патогендігі I-II топтағы вирустармен жұмыс кезінде қанды құрғақ стерильді сулыққа қысып ағызады және жарақатты дезинфекциялық ерітіндіні қолданбастан, йодпен өңдейді.

5-тарау. Санитариялық-гигиеналық зертхананың жұмыс жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      131. Зертханаларда арнайы (зақымдалмаған) химиялық ыдыс пайдаланылады. Химиялық ыдыс таза және құрғақ күйінде пайдаланылады. Суда ерімейтін органикалық заттар ыдыстан органикалық еріткіштермен тазартылады.

      Ыдыстарды химиялық әдістермен тазарту үшін хромдық қоспа, күкірт қышқылы және сілтілердің ерітінділері қолданылады. Ыдыстар мұқият тазартылғаннан және жуылғаннан кейін кептіргіш шкафта кептіріледі.

      132. Шыны материалдардан жасалған аспаптарды жинау бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде мыналар сақталады:

      1) диаметрі үлкен емес шыны түтіктер шыны кесуге арналған арамен кескеннен кейін сындырылады;

      2) жинауды жеңілдету үшін шыны түтіктердің ұштары балқытылады және сумен немесе глицеринмен ылғалдандырылады;

      3) шыны ыдыстармен жұмыс істеу барысында жарақат алғанда (кесіп алғанда) жарадан шыны сынықтары алынады, түскен химиялық зат бейтараптандырылады немесе теріден тиісті ертіндімен немесе суға батырылған тампонмен алынады.

      133. Жабдықта жұмыс істеген кезде мынадай талаптар сақталады:

      1) түбі жайпақ колбаларды вакуум астындағы жұмыс үшін, сондай-ақ плюс 100^оС-тан жоғары температурада пайдалануға жол берілмейді;

      2) вакуум астында сорып алу үшін қалың шыныдан жасалған колбаларпайдаланылады. Шар түріндегі емес, жұқа қабырғалы түтікшелерді вакуумның астына қоюға жол берілмейді. Вакуумның астында жұмыс істеуге арналған түтікшелер алдын ала ең көп сұйылтылуға сыналады. Сынақ жүргізу алдында түтікшені темір тормен орайды;

      3) жинақталған аспапты оның жарамдылығын алдын ала тексермей пайдалануға және жұмыс істеп тұрған аспапты қараусыз қалдыруға жол берілмейді;

      4) жұқа қабырғалы түтікшені тығынмен жапқан кезде тығынға жақын болатын мойнының жоғарғы бөлігінен ұстайды. Ысыған түтікшені кептелген тығынмен салқындағанға дейін жабуға жол берілмейді;

      5) қайнау температурасы плюс 150⁰ С-тан жоғары заттарды айдау барысында ауамен салқындатылатын тоңазытқыш қолданылады;

      6) көгерткіш қышқылмен және оның тұздарымен, диметилсульфатпен, алмаспен, фосгенмен, хлормен, броммен, азот тотығымен, диазометанмен, күкірт сутегімен жүргізілетін жұмыс резеңке қолғапты және қажет болған жағдайда шаңтұтқышты (газтұтқыш) пайдалана отырып, ішке сору шкафында орындалады;

      7) натрий азидімен, металлды калиймен және натриймен жұмыс кезінде сумен жанасуға жол берілмейді;

      8) металлды натриймен немесе калиймен реакциялар ауа немесе майлы моншаларды пайдалана отырып жүргізіледі. Ерітілмеген майлы қатардағы галоидті қосылыстарды диметилсульфоксидпен, металлды натриймен және металлды калиймен қосуға жол берілмейді;

      9) реакциялық қоспаны қайнатуға дейін қыздырған кезде түбі дөңгелек термотұрақты колбалар, сұйықтықтарды айдау үшін арнайы түбі дөңгелек колбалар қолданылады;

      10) сұйықтықты түтікте немесе колбада қыздыру кезінде түтікшені арнайы ұстағышпен, оның саңылауы жұмыс істейтін адамнан басқа жаққа бағытталатындай етіп ұстайды;

      11) сумен салқындатылатын тоңазытқышпен жұмыс кезінде судағы токтың үздіксіздігі бақыланады;

      12) тотықтарды кетіру темір сульфатының сулы ерітіндісімен сілкілеу арқылы жүргізіледі;

      13) эфирді, эфирлі ерітінділерді және басқа тез тұтанатын заттарды төгу ішке сору шкафында арнайы шыны сауытта жүргізіледі, одан әрі бөлек ыдысқа құйылады.

      Оларды су құбыры раковиналарына немесе су ағызатын құйғыштарға құюға жол берілмейді.

      134. Еріткіштерді айыру (эфир, спирт, бензол, толуол) кейіннен майлы вакуум-сорғыны пайдалана отырып, алдын ала су ағысы бар сорғыда жүргізіледі. Вакуум-сорғыны қосу алдында колбаның ішіндегі салқындатылады. Айырғыш колбаны вакуум-қондырғыда қыздыру аспапта сұйылтуға қол жеткізілгеннен кейін жүргізіледі.

      135. Газды оттықтың ашық жалынында айыру кезінде колба түбінің бетін қыздыру біркелкі жүргізіледі.

      Вакуум-қондырғыда айырудан және колбаны салқындатудан кейін манометрдің шүмегі жабылады, сорғы жүйеден ажыратылады және мотор сөндіріледі.

      136. Улы заттармен (органикалық және минералды қышқылдар, оттегі, азот, құрамында галоид бар қосындылар, күшән, фосфор және улы металлдар мен металл еместер қосындылары) жұмысты сақтық шараларын сақтай отырып, оқытылған персонал жүргізеді.

      137. Зертханада пайдаланылатын улы заттарды зертханада шкафтағы арнайы бөлінген орында немесе құлпы мен пломба салынатын темір жәшікте сақтайды. Ішінде улы заттар бар түтікшелердің "У" деген және заттың атауы жазылған айқын және ашық түсті затбелгісі болады.

      138. Ішінде от және жарылыс қауіпті заттар және улы заттар бар сыйымдылықтар жұмыс үй-жайларында жұмыс күні ішінде жұмысқа қажетті дозаларда сақталады.

      139. Улы заттармен жұмыс істеу кезінде сифон немесе резеңке үрімшесі бар арнайы тамшуырлар пайдаланылады.

      Қатты улы заттар жабық үккіште ұнтақталады және тартумен ыдыста өлшенеді. Жұмыс шаңтұтқышпен жүргізіледі.

      140. Улы заттарды түбі дөңгелек колбаларда майлы, құмды, сулы моншаларда спиралы жабық электрлі пештерде қыздыруға жол беріледі. Ашық отты пайдалануға жол берілмейді.

      141. Еденге немесе үстелге төгілген улы сұйықтық дезактивацияланады.

      Улы заттармен жұмыс кезінде пайдаланылған сүзгілер және қағаз бөлек ыдысқа жиналады және газ пештерінде немесе камераларында өртеледі.

      142. Улы газдармен жұмыс аяқталғаннан кейін аспаптар инертті газбен үрлеу немесе сумен толтыру арқылы зарарсыздандырылады.

      143. Тез тұтанатын жанғыш сұйықтықтар (қайнау температурасы төмендерді қоспағанда) сыйымдылығы 2 литрден аспайтын қабырғасы қалың шыны сауыттарда немесе берік кептелген тығындары бар банкілерде сақталады. Сыйымдылығы үлкен болған кезде ыдыс тұмшаланған металл сауыттармен жабдықталады.

      144. Ішінде тез тұтанатын жанғыш заттар бар банкілер қақпағы тығыз жабылатын қақпағы бар, қабырғасы мен түбіне асбест салынған арнайы металл жәшікке салынады. Түбіне қалыңдығы 10 мм құм төселеді. Жәшік қақпағының ішкі жағына заттың атауы анық жазылады.

      Жәшік өтетін жерлерден және қыздыру құралдарынан алыс, оған баратын жол ыңғайлы болатындай еденде орнатылады.

      145. Диэтильді (күкіртті) эфир заттардан оқшау салқын және қараңғы үй-жайда сақталады. Дайындалған мерзімінен бір жыл өткен эфир периоксидтерге тексеріледі. Құрамында периоксидтер бар ерітінді жойылады немесе қайта айдаудан өткізіледі. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды қоймадан зертханаға жеткізу жабық сынбайтын ыдыста немесе сауытқа салынған шыны ыдыста жүргізіледі.

      146. Сығылған газды пайдаланатын жабдық (газды хроматографтар, хроматомассалар, сұйықтықты хроматографтар, атомдық-адсорбциялық спектрометрлер, вольтамперометрлік талдағыштар) (бұдан әрі – жабдық) бірінші қабатта немесе қабаттарда газы бар баллонға бөлінген орындар сақталған жағдайда орнатылады. Жабдықта жұмыс істеуге жабдықпен жұмыс істеу бойынша маманданудан (қайта даярлықтан) өткен адамдар жіберіледі.

      Газ баллондарының таңбалануы және тану бояуы болады.

      147. От және жарылыс қауіпті заттармен жұмыс істеуге арналған үй-жайлар көмірқышқылды өрт сөндіргіштермен және өрт сөндірудің құралдарымен жабдықталады.

      Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтармен жүргізілетін барлық жұмыстар ішке сору шкафында желдеткіш жұмыс істеп тұрғанда және электр құралдары мен газды оттықтар өшірілген жағдайда жүргізіледі. Ішке сору шкафтарын және жұмыс үстелдерін ыстық және салқын суды келтіруге арналған коммуникациялармен, сығылған ауамен, тұрмыстық газбен, электр қуатымен қамтамасыз етеді, суды ағызуға арналған раковина орнатылады.

      148. Қайнау температурасы төмен от қауіпті заттар қиын балқитын шынылардан жасалған түбі дөңгелек колбаларда, сулы және майлы моншаларда айдалады және қыздырылады,

      149. Қайнау температурасы төмен тез тұтанатын сұйықтықтар бар түтікшелерді ашық отта және электрлі қыздыратын аспаптарда қыздыруға жол берілмейді.

      Қайнау температурасы анағұрлым жоғары сұйықтықтар колба қыздырғыштарда қыздырылады.

      0,5 л көлемдегі тез тұтанатын сұйықтықтарды қыздыру кезінде аспаптың астына авария жағдайында сұйықтықтың үстелге төгілуін болдырмау үшін сыйымдылығы жеткілікті кювет қойылады.

      150. Тез тұтанатын сұйықтықтарды қыздыруға қолданылатын барлық аппаратура жарамсыздықтарды уақтылы анықтау үшін мерзімдік қарап-тексеріледі.

      151. Жарылысты болдырмау үшін диэтильді эфирді кепкенге дейін булауға жол берілмейді.

      152. Жанғыш сұйықтықтармен жұмыстар жүргізілген түтікшелер зерттеу аяқталған соң жуылады.

      Қауіптілігі 1-4-сыныптағы пайдаланылған жанғыш сұйықтықтарды жою Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушы 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21934 болып тіркелген бұйрығымен бекітілген "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

      153. От қауіпті заттарды кездейсоқ төгіп алған жағдайда барлық оттықтар және қыздыратын асапаптар сөндіріледі, сұйықтық төгілген жерге құм себіледі. Ластанған құм ағаш немесе пластмасса күрекшемен жинап алынады. Тұтанатын заттарды сумен сөндіруге жол берілмейді.

      154. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды ішке сору шкафында (ауа сорғышта) өртенген жағдайда желдеткіш сөндіріледі.

      155. Қышқылдармен және сілтілермен кез келген жұмыс істеу кезінде күйіп қалудың алдын алу үшін зертханада жұмыс істеушілер сақтандырғыш көзілдіріктерін (тері немесе резеңке жиектемесі бар) және резеңке қолғапты, жекелеген жағдайларда резеңке (резеңке қосылған) алжапқышты пайдаланады. Қышқылдармен және сілтілермен жұмыстарды сақтандырғыш көзілдіріксіз орындауға жол берілмейді.

      Шоғырландырылған қышқылдармен және ұшқыш сілтілермен жұмыс ішке сору шкафында орындалады.

      156. Қышқылдар бар шөлмектер себетте немесе торламада сақталады, екі адам көтереді немесе тұмшаланған ыдыста арнайы арбада тасымалданады.

      Шөлмектен шағын ыдыстарға қышқылдар мен сілтілер сифон немесе әртүрлі конструкциядағы қол сорғылары арқылы құйылады.

      157. Ерітінді дайындау үшін қышқылдар суға жіңішке ағынмен үздіксіз араластырыла отырып баяу құйылады. Қышқылға су құюға жол берілмейді. Күкірт қышқылын вакуум-эксикаторларда су сіңіретін зат ретінде қолдануға жол берілмейді.

      Шоғырландырылған азот, күкірт және тұз қышқылдарын зертханалық үй-жайларда қабырғасы қалың сыйымдылығы 2 л аспайтын шыны ыдыста ішке сору шкафында шыны немесе фарфор тұғырықтарда сақтайды. Түтіндейтін азот қышқылы бар шыны сауыттарды тотықпайтын болаттан жасалған арнайы жәшіктерде сақтау керек.

      158. Ерітінділерді дайындау кезінде сілті суға шағын кесектермен үздіксіз араластыра отырып баяу қосылады, сілтінің кесектері тек қысқышпен ғана алынады. Алдын ала тығыз матамен жабылған күйдіргіш сілтінің ірі кесектері арнайы бөлінген орында ұсақ кесектерге бөлінеді.

      159. Сынапты төгіп алған жағдайда оны демеркуризациялау бойынша іс-шаралар жүргізіледі. Төгілген сынапты аулағышы бар вакуум-тамшуырмен жинайды немесе вакуумдық сорғыға қосылған Тищенко шыны сауыттарын, мыстан жасалған қылқаламдарды немесе пластиналарды пайдаланады. Сынаппен ластанған беттер тұз қышқылымен қышқылданған перманганат калийінің 1%-дық ерітіндісімен өңделеді.

      160. Қышқылмен күйген кезде зақымдалған орын судың мол көлемімен, содан кейін натрий гидрокарбонаты ерітіндісімен жуылады және күйікке қолданылатын жақпамай жағылады, сілтімен күйген кезде мол көлемдегі сумен, содан кейін сірке қышқылының 1%-дық ерітіндісімен өңделеді және күйікке қолданылатын жақпамай жағылады.

      161. Уланудың аздаған белгілері болған кезде зардап шегуші ластанған үй-жайдан таза ауаға шығарылады, жазық бетке жатқызылады, қысып тұрған киімдерінен босатылады, жылы жабылады.

      Фосформен уланған кезде асқазанды сумен молынан шаяды. Сүт ішуге жол берілмейді.

      162. От және жарылыс қауіпті заттармен жұмыстан кейін жұмыс орнын жинау, асапаптар мен аппараттарды су, электр қуаты, тұрмыстық және сығылған газ көздерінен ажырату жүргізіледі.

      163. Жұмыс аяқталғаннан кейін қолдарды сабындап жуады, ауыз сумен шайылады, қорғаныш көзілдіріктер дезактивацияланады.

      164. Улы заттармен ластанған арнайы киімдер және сүлгі жуу алдында дезактивацияланады.

      165. Электрлі қондырғыларды және электрлі жабдықтарды пайдалану бойынша жұмыстарға маманданудан (қайта даярлаудан) өткен қызметкерлер жіберіледі.

      166. Зертханалық жануарларды орналастыруға арналған үй-жайлар желдету жүйесіне қосылған торларға арналған шкафтармен жабдықталады.

      167. Виварийде дені сау жануарлар мен тәжірибеде қолданылған жануарларды бірге ұстауға жол берілмейді.

      168. Улау камерасының үй-жайы қалған үй-жайлардан бөлек орналастырылады және ішке сору-сыртқа тарту желдеткішімен және камераларда арнайы желдеткішпен жабдықталады.

      169. Камераларда жануарларға улау жүргізген кезде зерделенетін затты беру жануарларды камераға кіргізгеннен кейін және камераны мұқият тұмшалаудан соң басталады.

      170. Жануарлардың әрбір өлген немесе союға мәжбүр болған жағдайы арнайы журналда (еркін түрдегі) тіркеледі.

      171. Жануарларды виварийден зертханаға жеткізу және кері апару арнайы дезинфекцияланған торларда жүзеге асырылады. Егеуқұйрықтар мен тышқандар виварийде ұсталатын торларында тасымалданады. Жарақаттанудың (тырнау және тістеудің) алдын алу мақсатында зертханалық жануарлармен барлық әрекеттер арнайы станоктарда және қолғаппен жүргізіледі.

      172. Ауру жұқтырған жануарларды күту кезінде әрбір торды тазалағаннан кейін резеңке қолғапты қолдан шешпей, дезинфекциялық ерітіндіге батыра отырып зарарсыздандырады.

      173. Виварий қызметкерлері арнайы киіммен (халаттар, алжапқыш, қалпақ, резеңке қолғап) қамтамасыз етіледі.

      174. Уытты заттармен жұмыс жүргізілетін токсикологиялық зертхананың үй-жайларында тамақ ішуге және темекі шегуге жол берілмейді.

6-тарау. Радиологиялық зертханадағы жұмыс жағдайларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      175. Сәуле көздерімен жұмыс істеуге (А тобының персоналы) нұсқамадан және қауіпсіздік қағидаларын білуі тексерілгеннен кейін 18 жастан жас емес, медициналық қарсы көрсетілімдері жоқ адамдар жіберіледі.

      176. Радиологиялық зертханалар үй-жайлардан оқшауланып, ғимараттың жеке бөлігінде немесе бөлек қабатта орналасуы тиіс. Сынамаларды қабылдау, дозиметрлік бақылау және бөлу үшін ортақ үй-жайлар бөлінеді. Белсенділігі жоғары сынамалармен жұмыс жүргізу кезінде зертханалар үй-жайлары "лас" және "таза" аймақтарға бөлінеді.

      177. Лас аймақта:

      1) радиохимиялық зерттеу үй-жайы;

      2) сынамаларды дайындауға, сақтауға және күлдеуге арналған үй-жай;

      3) ыдыстарды, контейнерлерді, жабдықтарды, киім-кешекті және арнайы киімдерді дезактивациялауға арналған үй-жайлар орналасады.

      178. Таза аймақта:

      1) сынамаларды дайындауға, сақтауға және күлдеуге арналған үй-жайы;

      2) радиохимиялық зерттеу үй-жайы орналасады.

      179. Ауаның радиоактивті ластану мүмкіндігіне байланысты (ұнтақтармен операциялар, ерітінділерді булау, эманациялаушы және ұшпа заттармен жұмыс) жұмыстар ішке сору шкафтарында және жеке жұмыс үстелдерінде жүргізіледі.

      180. Радионуклидтердің жұмыс үй-жайларына және қоршаған ортаға түсуін шектеу статикалық (жабдықтар, үй-жайдың қабырғалары және жабындары) және динамикалық (желдету және газ тазарту) тосқауылдары жүйесін пайдалана отырып қамтамасыз етіледі.

      181. Жабдық, аспаптар және жиһаз әр аймақтың үй-жайларына бекітіледі және таңбаланады. Оларды бір аймақтың үй-жайынан екіншісіне таңбалауын ауыстыра отырып радиациялық бақылаудан кейін беруге жол беріледі.

      182. Құрамына калибрлейтін жабық сәуле көздері кіретін аспаптарға және иондаушы сәуле шығаратын құрылғыларға бөтен адамдардың кіруіне жол берілмейді. Зертханаларда иондаушы сәуле көздерінің сақталуы қамтамасыз етіледі.

      183. Зертханаға түсетін көздер, радиоактивті заттар, шыны ампулаларға балқытып жабылған радий тұздарының сұйық ерітінділері, альфа және бета эталондар сейфте сақталады.

      184. Радиологиялық зертханада мынадай шарттар сақталады:

      1) барлық үй-жайларда күн сайын ылғалды жинау жүргізіледі;

      2) радиоактивті препараттармен және ластанған сынамалармен жұмыс істеу кезінде манипуляторлар қолданылады, оларға қолмен жанасуға жол берілмейді;

      3) радиоактивті заттармен, ластанған сынамалармен әрекеттер жеңіл дезактивацияланатын беттерде жүргізіледі;

      4) радиоактивті ластанған сынамалармен жүргізілетін барлық жұмыстар қолғаппен, бахилада және арнайы киіммен орындалады;

      5) радиоактивті заттармен жұмыс істеу кезінде пластикалық немесе полиэтиленді үлдірлермен, сүзгіш қағаздармен және бір рет қолданылатын материалдармен жабылған, нашар сорғытатын материалдан жасалған астаушалар және тұғырықтар пайдаланылады;

      6) радиоактивті заттарды, ластанған сынамаларды ауыстырып құю, булау, ауыстырып салу, сондай-ақ радиоактивті заттар ауаға түсетін операциялар ішке сору шкафтарында жүргізіледі. Шкафтағы желдету жұмыс басталғанға дейін қосылады;

      7) радиоактивті заттармен жұмыс аяқталғаннан кейін қызметкерлер қолдарын жылы сумен сабындап мұқият жуады, содан кейін қолдарының тазалығына дозиметрлік тексеру жүргізеді. Зертханадан шығатын кезде шешілген қолғаптар, бахилалар, арнайы киімдер арнайы кір жуатын орынға жіберіледі.

      185. Радиоактивті ластанған сынамаларды зерттегеннен кейін барлық сұйық немесе қатты қалдықтар арнайы ыдыстарға жиналады. Пайдаланылған зертханалық ыдыс ағынды судың астында мұқият жуылады және дезактивациялық ерітіндімен (5% лимон қышқылы ертіндісімен, 10% тұз немесе азот қышқылы, этиль спирті ертіндісімен) өңделеді, содан кейін қайтадан ағынды сумен жуылады. Мұқият тазартудан және жуудан кейін ыдыстар кептіргіш шкафтарда кептіріледі. Ыдыстарды дезактивациялау радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

      186. Радиоактивті заттар, сақтау барысында радиоактивті газдар, булар немесе аэрозолдар бөлуі мүмкін, құрамында көп мөлшерде радиоактивті заттар бар сынамалар ішке сору шкафтарында, бокстарда, камераларда жанбайтын материалдан жасалған жабық түтікшелерде сақталады.

      187. Радиоактивті сұйықтық құйылған шыны сыйымдылықтар металл немесе пластмасса түтікшелерге орналастырылады.

      188. Контейнерлерді, аспаптарды, ыдыстарды, жабдықтарды дезактивациялау үшін арнайы үй-жай бөлінеді. Дезактивация радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

      189. Радиоактивтік қалдықтарды ұстау және уақытша сақтау үшін арнайы үй-жай бөлінеді.

      190. Лас және таза аймақтарда жұмыс орнына нәтижелері журналда тіркелетін (ерікті түрде) дозиметрлік бақылау және персоналға жеке дозиметрлік бақылау жүргізіледі.

      Радиоактивтік заттармен жұмысты жалғастыруға кедергі болатын денсаулық жағдайында ауытқу анықталған кезде бұл адамдар иондаушы сәуле көздерімен жанаспайтын жұмысқа уақытша немесе тұрақты ауыстырылады.

      191. Зертханада дезактивациялаушы заттардың авариялық қоры болады.

7- тарау. Материалдарды (микроорганизмдерді) сақтауға және тасымалдауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      192. Биологиялық материалды сақтау төмен температуралы шкафтарға немесе сұйық азот бар түтікшелерге орналастырылатын тұмшаланған, төменгі температураға төзімді, сынбайтын контейнерлерде жүзеге асырылады.

      Биологиялық материалды технологиялық желілер арасында, қоймаға тасымалдау зарарсыздандырылатын, тұмшаланып жабылатын, ылғал өтпейтін контейнерлерде жүргізіледі.

      193. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге режимдік комиссияның рұқсаты бар ұйымдарда, зертханаларда режимдік комиссияның берген рұқсатына сәйкес мұражайлық өсірінділер коллекциясы болады.

      194. Коллекциялық штаммға берілген белгі (нөмір, код) оны берген кезде өзгермейді. Штамм өлген (жойылған) жағдайда оның белгісін жаңадан келіп түскен штаммдарға беруге жол берілмейді.

      195. Патогендігі I-II топтағы микроорганизмдердің штаммдарын жою осы Санитариялық қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес актімен ресімделеді.

      196. Ішінде микроорганизмдер бар сыйымдылықтарда микрорганизмнің атауы, штаммның нөмірі мен қайта себілген (лиофилизацияланған) күні белгіленген айқын, өшпейтін жазуы немесе берік желімделген затбелгісі болады. Уыттар бар сыйымдылықтардағы затбелгінің төменгі оң жақ бұрышы қызыл түспен қосымша таңбаланады.

      197. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдер коллекцияларда лиофилизацияланған немесе тоңазытылған күйінде, тығыз немесе сұйық қоректік орталарда, сондай-ақ органдардың суспензиясы және консерванттағы тіндер түрінде сақталады.

      198. Патогендігі I-IV топтағы құрғақ патогенді микроорганизмдері бар ампулаларды себу немесе жою мақсатында ашу осы Санитариялық қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес актімен ресімделеді.

      199. Микроорганизмдердің штаммдары тоңазытқышта немесе жанбайтын шкафта (сейфте) топтары бойынша бөлек сақталады. Әртүрлі топтағы микрорганизмдерді жабылатын қақпағы бар бөлек сынбайтын сыйымдылықтарда сақтаған жағдайда бірге ұстауға жол беріледі. Сыйымдылықтарға сүргі салады, олардың сыртқы немесе ішкі жағына сақталатын микрорганизмдердің тізбесі мен саны бар тізім орналастырылады.

      200. Патогендігі І-ІІ топтағы патогенді биологиялық агенттерді және патогендігі ІІІ-IV топтағы коллекциялық микроорганизмдерді зертхана (ұйым) ішінде беруді осы Санитариялық қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес табыстау актісін жасағаннан кейін жүзеге асырады.

      201. Патогендігі І-ІІ топтағы микроорганизмдерді уақытша сақтауға беруді осы Санитариялық қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес актімен ресімдеу қажет.

      202. Микроорганизмдерді беру осы Санитариялық қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес микроорганизмдерді беру туралы акті жасалғаннан кейін жүргізіледі. Патогендігі І-ІV топтағы микроорганизмдерді елдің шекарасынан тыс беру "Экспорттық бақылау саласында рұқсат беру құжаттарын берудің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1083 қаулысына сәйкес жүзеге асырылады.

      203. Патогендігі ІIІ-IV топтағы микроорганизмдерді тасымалдау почта байланысы немесе курьер арқылы, І-ІІ топтар зертхананың оқытылған персоналымен қолмен жүзеге асырылады. Микроорганизмдерді курьермен алған кезде сенімхат және оның жеке басын куәландыратын құжаттар ұсынылады.

      204. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді тасымалдау барлық тексеру және бақылау түрлерін болдырмау мақсатында курьермен осы Санитариялық қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес жөнелтуші ұйым берген арнайы жүкті тасымалдауға ілеспе құжат бар болғанда жүзеге асырылады. Патогендігі І-IІ топтағы микроорганизмдер үшін екі данада қосымша қаптамалау актісі жасалады. Көрсетілген құжаттардың бірінші даналарын микроорганизмдер бар қаптамаға салады. Құжаттардың көшірмелері жөнелтушіде қалады. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді алған ұйым қаптаманы ашу актісін жасайды және патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді алуды растайтын хатпен бірге оны берген ұйымға жөнелтеді.

      205. Жөнелтуші ұйым алушы ұйымға жедел байланыс (факс, электрондық почта, телефон) бойынша патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдер жөнелтілген күн мен көліктің түрін хабарлайды.

      206. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді тығыз қоректік ортада береді. Құрамында микроорганизмдер бар уыттарды, вирустарды, органдарды, тіндер мен олардың суспензияларын консервіленген сұйықтықта немесе тоңазытылған күйде беруге жол беріледі.

      207. Материалды зертханаға тасымалдау кезінде үш рет қаптамалау қағидасын сақтау қажет, ол мынаны қамтиды:

      1) бастапқы сыйымдылық – қақпақпен берік жабылған, зертханалық үлдірмен тұмшаланған, сынамасы бар таңбаланған контейнер/түтік/құты;

      2) екінші сыйымдылық – ағып кету жағдайында үлгінің барлығын сіңіру үшін жеткілікті көлемде сіңіретін материалы бар су өткізбейтін, ағып кетуді болдырмайтын берік контейнер (полиэтиленді пакет);

      3) сыртқы қаптама – биологиялық материалдарды тасымалдауға арналған берік термооқшаулаушы контейнер. Тасымалдаудың температуралық жағдайларын қамтамасыз ету үшін термоконтейнерге салқындату элементтерін салады. Термоконтейнердің сырт жағында алушының мекенжайы, телефоны, факсі, электрондық почтасы және тасымалдау жағдайлары көрсетілген затбелгі бекітіледі.

      208. Жөнелтілімнің мекенжайы жазылған жағында – "Қауіпті! Тасымалдау кезінде ашуға болмайды" деген белгі болады.

      209. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді жұқтырған тірі жануарлар мен буын аяқтыларды тасымалдауға жол берілмейді.

      210. Жөнелтуші ұйым жіберілетін пунктке дейін қаптамалау және тасымалдау қағидалары талаптарының сақталуына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау саласындағы заңнамасына, сондай-ақ қолданыстағы халықаралық конвенциялар мен қағидаларға сәйкес Халықаралық почтамт арқылы ПБА-ны қаптамалаудың және жөнелтудің дұрыстығына жауапты болып табылады.

      211. Алушы мен жөнелтушінің мекенжайлары көрсетілген жәшіктің беті күлгін түсті жазба белгімен және "Тез бұзылатын биологиялық заттар", "Қауіпті": жөнелту кезінде ашуға болмайды", "Коммерциялық құндылығы жоқ", "Халықаралық почталық қауіпсіздік қағидаларына сәйкес қаптамаланған" деген ерекше белгімен (ағылшын тілінде) жабдықталады.

8- тарау. COVID-19-дың диагностикасына арналған зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      212. COVID-19-дың зертханалық диагностикасы патогендігі ІІ топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге арналған тиісті жағдайларды талап ететін полимеразды-тізбекті реакция (бұдан әрі – ПТР) және иммундық-ферментті талдау (бұдан әрі – ИФТ) әдістерімен жүргізіледі.

1-параграф. ПТР зертханаларына арналған санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      213. Зертханадағы жұмыс патогендігі ІІ топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге арналған шараларды сақтай отырып жүзеге асырылады.

      214. Зертхана ғимаратын жобалау кезінде қауіпсіздік талаптары сақталған, жеткілікті мөлшерде сумен, электр энергиясымен, су бұрумен, желдеткішпен қамтамасыз етілген жағдайда, дербес жер учаскелерінде немесе құрамына кіретін ұйымның жер учаскесінде орналасады.

      215. ПТР зерттеулер жүргізу үшін диагностикалық жұмыстар жүргізумен айналысатын зертханалардың үй-жайларында өткізу режимі белгіленеді.

      216. Зерттеу жүргізу үшін зертхана персоналының инфекция жұқтыруын болдырмау мақсатында зерттеулер 1-типті обаға қарсы костюмдерде жүргізіледі.

      217. ПТР зерттеулерді жүргізуге арналған үй-жайлардың ПТР-талдаудың кезеңдеріне сәйкес келетін 3 аймағы болады:

      1) Материалды қабылдау, тіркеу және оны бастапқы өңдеу бөлмесі.

      2) ДНҚ-ны (РНҚ-ны) бөлуге арналған боксқа кіреберісі бар бокс.

      3) Амплификация жүргізуге арналған боксқа кіреберісі бар бокс. 218. Барлық бокстарда боксқа кіреберіс болады, онда қол жууға арналған раковина (қол жуғыштар) орнатылады, айна ол болмаған жағдайда тері антисептиктерін және дезинфекциялық ерітінділері бар сыйымдылықтарды пайдалануға жол беріледі.

      219. Зертхана ПТР-жабдығымен, тест-жүйелерімен, шығыс материалдарымен, жеке қорғаныш құралдарымен және бактерицидті шамдармен қамтамасыз етіледі.

      220. ПТР әдісімен зерттеулер жүргізу үшін мыналар сақталады:

      1) әр аймақта өзіне тиесілі жиһаздар жиынтығы, тоңазытқыштар және (немесе) мұздатқыштар, зертханалық жабдықтар, реагенттер, автоматты тамшуырлар (дозаторлар), ұштықтар, пластик және шыны ыдыстар, қорғаныш киімі, ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаптар, тек осы бөлмеде ғана пайдаланылатын жинау мүкәммалы және басқа да шығыс материалдары болады;

      2) жабдықтарды, шығыс материалдарын, реактивтерді, қолғаптарды, халаттарды бір үй-жайдан екінші үй-жайға тасымалдауға жол берілмейді;

      3) ПТР бойынша барлық жұмыстар жұмыстың әрбір кезеңі қамтамасыз етілетін ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаппен жүргізіледі;

      4) барлық үй-жайларда бактерицидті сәулелегіштер орнатылады;

      5) электрофорез әдісімен детекция жүргізген кезде бұл кезеңге жеке персонал қызмет көрсетеді;

      6) ПТР-дің барлық кезеңдерін өткізуге арналған реагенттерді сақтау шарттары өндірушінің реагенттерді қолдану жөніндегі нұсқаулығының талаптарына сәйкес келеді. Клиникалық үлгілер реагенттерден бөлек сақталады;

      7) сынама дайындау және реакциялық қоспаларды дайындау кезеңдері биологиялық қауіпсіздік бокстарында жүргізіледі;

      8) терезелер тығыз жабылады.

      221. ПТР жүргізуге арналған барлық үй-жайларды әрлеу жуу және дезинфекциялау құралдарының әсеріне төзімді материалмен жүргізіледі.

      222. Зертхананың жұқпалы аймағының үй-жайлары жасанды іске қосылатын ішке сору-сыртқа тарту желдеткішімен және шығатын жерде жұқа тазарту сүзгілерімен жабдықталады.

      223. Зертхана үй-жайларында:

      1) арнайы киімсіз жұмыс істеуге;

      2) ақаулы желдеткішпен жұмыс жүргізуге;

      3) заттаңбасыз реактивтерді сақтауға және қолдануға;

      4) жұмыс ерітінділерінің қорын жұмыс орындарында және стеллаждарда сақтауға жол берілмейді.

      224. Бокстардағы жұмыс таза аймақтан жұқпалы аймаққа қарай бағытта ұйымдастырылады. Бокстың ішкі беттері Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген тотығуға қарсы дезинфекциялау құралдарымен өңделеді.

      225. Зертханалар шұғыл көмек көрсету жағдайына және авария жағдайына арналған дәрі қобдишаларымен қамтамасыз етіледі.

2-параграф. ИФТ зерттеулер зертханаларына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

      226. Зертханадағы жұмыс патогендігі ІІ топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге арналған шараларды сақтай отырып жүзеге асырылады.

      227. Зертхана ғимаратын жобалау кезінде қауіпсіздік талаптары сақталған, жеткілікті мөлшерде сумен, электр энергиясымен, су бұрумен, желдеткішпен қамтамасыз етілген жағдайда, дербес жер учаскелерінде немесе құрамына кіретін ұйымның жер учаскесінде орналасады.

      228. ИФТ зерттеулерді жүргізу үшін диагностикалық жұмыстарды жүргізумен айналысатын зертханалардың үй-жайларында өткізу режимі белгіленеді.

      229. Зерттеу жүргізу үшін зертхана персоналының инфекция жұқтыруын болдырмау мақсатында зерттеулер 1-типті обаға қарсы костюмдерде жүргізіледі.

      230. ИФТ зерттеулерді жүргізуге арналған үй-жайларда:

      1) Материалды қабылдау, тіркеу және оны бастапқы өңдеу бөлмесі.

      2) Боксқа кіреберісі бар бокс болады.

      231. Барлық бокстарда боксқа кіреберіс болады, онда қол жууға арналған раковина (қол жуғыштар) орнатылады, айна ол болмаған жағдайда тері антисептиктерін және дезинфекциялық ерітінділері бар сыйымдылықтарды пайдалануға жол беріледі.

      232. Зертхана ИФТ-жабдығымен, тест-жүйелерімен, шығыс материалдарымен, жеке қорғаныш құралдарымен және бактерицидті шамдармен қамтамасыз етіледі.

      233. ИФТ әдісімен зерттеулер жүргізу үшін мыналар сақталады:

      1) әр аймақта өзіне тиесілі жиһаздар жиынтығы, тоңазытқыштар және (немесе) мұздатқыштар, зертханалық жабдықтар, реагенттер, автоматты тамшуырлар (дозаторлар), ұштықтар, пластик және шыны ыдыстар, қорғаныш киімі, ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаптар, тек осы бөлмеде ғана пайдаланылатын жинау мүкәммалы және басқа да шығыс материалдары болады;

      2) жабдықтарды, шығыс материалдарын, реактивтерді, қолғаптарды, халаттарды бір үй-жайдан екінші үй-жайға тасымалдауға жол берілмейді;

      3) ИФТ бойынша барлық жұмыстар жұмыстың әрбір кезеңі қамтамасыз етілетін ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаппен жүргізіледі;

      4) барлық үй-жайларда бактерицидті сәулелегіштер орнатылады;

      5) ИФТ-нің барлық кезеңдерін өткізуге арналған реагенттерді сақтау шарттары өндірушінің реагенттерді қолдану жөніндегі нұсқаулығының талаптарына сәйкес келеді. Клиникалық үлгілер реагенттерден бөлек сақталады;

      6) термостаттың температурасы күн сайын бақыланады;

      7) терезелер тығыз жабылады.

      234. ИФТ жүргізуге арналған барлық үй-жайларды әрлеу жуу және дезинфекциялау құралдарының әсеріне төзімді материалмен жүргізіледі.

      235. Зертхананың жұқпалы аймағының үй-жайлары жасанды іске қосылатын ішке сору-сыртқа тарту желдеткішімен шығатын жерде жұқа тазарту сүзгілерімен жабдықталады.

      236. Зертхана үй-жайларында:

      1) арнайы киімсіз жұмыс істеуге;

      2) ақаулы желдеткішпен жұмыс жүргізуге;

      3) заттаңбасыз реактивтерді сақтауға және қолдануға;

      4) жұмыс ерітінділерінің қорын жұмыс орындарында және стеллаждарда сақтауға жол берілмейді.

      237. Бокстардағы жұмыс таза аймақтан жұқпалы аймаққа қарай бағытта ұйымдастырылады. Бокстың ішкі беттері Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген тотығуға қарсы дезинфекциялау құралдармен өңделеді.

      238. Зертханалар шұғыл көмек көрсету жағдайына және авария жағдайына арналған дәрі қобдишаларымен қамтамасыз етіледі.

3-параграф. ПТР мен ИФТ зерттеулерін жүргізуге арналған үй-жайлардағы режимге қойылатын талаптар

      239. Жұмыс күнінің басында және соңында жұмыс бөлмелерінде үстелдерді, аспаптарды, жабдықтарды өңдеу өндірушінің нұсқаулығына сәйкес осы мақсаттар үшін қолдануға рұқсат етілген 70º С этил спиртімен және дезинфекциялау құралдарымен жүргізіледі.

      240. Жұмыс басталғанға дейін үй-жайды ылғалды тәсілмен, "таза" аймақта жуу құралдарын, "жұқпалы" аймақта жуу құралдары мен дезинфектанттарды қолдану арқылы жинайды, бактерицидті сәулелегіштермен 30-60 минут бойы сәулелейді.

      241. Жұмыс аяқталғаннан кейін үстелдерді, аспаптарды, жабдықты, еденді дезинфекциялық ерітіндіні қолдана отырып сүртеді. Жинау мүкәммалы "таза" және "жұқпалы" аймақтар үшін жеке таңбаланады.

      242. Жұмысты бастау алдында 15 минут бұрын үй-жайда және бокста бактерицидті сәулелегіштер және ішке сору желдеткіш жүйесі қосылады. Боксты жүктеген кезде желдеткішті ажыратады. Бокстағы жұмыс кезінде ауаны сору болмаған жағдайда жұмыс жедел тоқтатылады. Бокстың ауасын бактериологиялық зерттеу және сүзгінің жұмысын бақылау аптасына бір рет жүргізіледі.

      243. БҚБ-да жұмысты бастау алдында ішке сору желдеткіші қосылады. Материалды жүктеу теріс қысымда жүргізіледі. БҚБ өтетін жолдардан және әртүрлі ауа ағындарынан алыс орында орнатылады.

      244. Инфекциялық материалды жеткізу металл, герметикалық жабық ыдыста (биксте, бактарда, тоңазытқыш сөмкеде, контейнерлерде) жүзеге асырылады. Сұйық материалдары бар жеткізілетін сыйымдылықтар тасымалдау кезінде ішіндегісінің төгілуін болдырмайтын тығындармен жабылады. Материалды ашқан кезде бикстерді, контейнерлерді және түтіктерді дезинфекциялық ерітіндімен сүртеді және металл табаққа қояды.

      245. Инфекциялық материалды түтіктерде, тостағандарда, құтыларда себу кезінде материалдың атауы, талдау нөмірі, себу күні және тіркеу нөмірі көрсетіле отырып жазылады.

      246. Барлық қалдықтар "В" сыныбы – төтенше эпидемиологиялық қауіпті медициналық қалдықтар ретінде жіктеледі.

4-параграф. ПТР мен ИФТ зерттеулерін жүзеге асыратын персоналдың жұмысына қойылатын талаптар

      247. Персоналдың қолын жуу диспенсордан сұйық сабын берілуімен жүзеге асырылады және бір рет қолданылатын қағаз сүлгімен кептіру арқылы жүргізіледі.

      248. Жұмыс аяқталғаннан кейін персоналдың қолы дезинфекциялық ерітіндімен немесе 70° спиртпен өңделеді.

      249. Жұқпалы материалмен жұмыс істейтін адамдарға жұмыс күнінің соңында дене температурасының термометриясы жүргізіледі.

      250. Жұқпалы немесе жұқтыруға ықтимал материалмен жұмыс істеу кезінде зертхана үй-жайларынан қорғаныш киімімен шығуға жол берілмейді.

      251. Респираторлық симптомдар пайда болған немесе температура жоғарылаған кезде зертхана қызметкері ұйымның басшысына хабарлайды және жедел жәрдем келгенге дейін дереу оқшауланады.

      252. Жұмыстың басында Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 25 желтоқсандағы №1019 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12665 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген "Жұмыскерлерді, басшылар мен еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдарды еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқытудан, нұсқау беруден және білімін тексеруден өткізу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы" сәйкес қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқама жүргізіледі.

      Ескертпе: осы қосымшаның талаптары Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 21 желтоқсандағы № ҚР ДСМ 293/2020 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15990 болып тіркелген № 21853) бұйрығымен бекітілген "Шектеу іс-шараларын, оның ішінде карантинді жүзеге асыру қағидаларына және пайда болу және таралу қаупі төнген кезде шектеу іс-шаралары, оның ішінде карантин енгізілетін инфекциялық аурулардың тізбесін бекіту туралы" сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында шектеу іс-шараларын, оның ішінде карантин енгізу кезінде қолданылады.

Зертханалар үй-жайларының жиыны 1. Патогендігі III-IV топтағы микроорганизмдермен жұмыс жүргізетін бактериологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны

      1-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады. Боксқа кіреберісі бар бокс орнына БҚБ пайдалануға жол беріледі. Автоматтандырылған ортаны пісіру орны болған жағдайда 8.1 және 8.2. тармақтарын алаңы кемінде 6 м² біріктіруге жол беріледі. 2-тармақты 4.4-тармақпен біріктіруге жол беріледі. Бір үй-жайда тамшылы инфекцияға дәрігерлер мен зертханашыларға арналған үй-жайды орыналастыруға жол беріледі.

      5-тармақ пайдалануға жаңадан енгізілетін объектілерге (зертханалар) арналған.

      Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде кемінде 8 м² жуатын орынды пайдалануға жол беріледі. Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде жұмыс аймағында раковина көзделеді.

      Дайын қоректік орталарды тоңазытқыштер мен шкафтарда сақтау үшін үй-жайлар болған кезде стерильділікке кіріс бақылауы сақталған жағдайда, жұмыста бір рет қолданылатын ыдысқа құйылған дайын қоректік орталарды пайдаланған кезде қоректік орталарды лайындауға арналған үй-жайлардың болмауына жол беріледі.

2. Патогендігі I-II топтағы микроорганизмдермен жұмыс жүргізетін бактериологиялық зертхана үй-жайларының жиыны

      2-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады. Шартты таза аймақтың үй-жайлары таза аймақтың үй-жайларынан санитариялық өткізгішпен бөлінген.

      3-тармақтың 3), 4) тармақшалары мен 5-тармақ пайдалануға жаңадан енгізілетін объектілерге (зертханалар) арналған.

3. Вирусологиялық зертхана үй-жайлары жиыны

      3-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады. Тіндердің өсірінділеріне жұқтыру, санитариялық вирусология бойынша зерттеулер орындау бойынша жұмысты және эталондық штаммдармен жұмысты жеке БҚБ орнатылған жағдайда боксқа кіреберісі бар бір бокста жүргізуге жол беріледі.

      2 және 5-тармақтар пайдалануға жаңадан енгізілетін объектілерге (зертханалар) арналған.

      Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде кемінде 8 м² жуатын орынды пайдалануға жол беріледі. Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде стерилизациялық орынның болмауына жол беріледі.

4. Паразитологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны

      4-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізу үшін көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады. Егер паразитологиялық зертхана бактериологиялық зертхананың құрамына кіретін болса, онда талдау қабылдау, тіркеу және нәтижелерді беруге арналған үй-жайларды, жуатын орын және күту бөлмесін бактериологиялық зертхананың осындай үй-жайларымен біріктіруге болады. Энтомолог бар болғанда энтомологиялық зерттеулер бөлмесі.

      Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде кемінде 8 м² жуатын орынды пайдалануға жол беріледі. Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде стерилизациялық орынның болмауына жол беріледі.

5. ПТР зертханаларына арналған үй-жайлардың жиыны

      5-кесте

      Ескертпе: Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде кемінде 8 м² жуатын орынды пайдалануға жол беріледі. Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде стерилизациялық орынның болмауына жол беріледі.

6. ИФТ зертханаларына арналған үй-жайлардың жиыны

      6-кесте

      Ескертпе: Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде кемінде 8 м² жуатын орынды пайдалануға жол беріледі. Бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдана отырып зертхана жұмысын ұйымдастыру кезінде стерилизациялық орынның болмауына жол беріледі.

7. Санитариялық-химиялық зертханалар және пестицидтер мен нитраттардың қалдық мөлшерін анықтау бойынша зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

      7-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады. № 5 кестенің 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14-тармақтары барлық зертханаларға арналған.

8. Полимерлер және басқа да химиялық заттар токсикологиясы зертханаларының үй-жайлары жиыны мен аудандары

      8-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады.

9. Электромагниттік өрістер мен басқа да физикалық факторлар зертханаларының үй-жайлары жиыны және аудандары

      9-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты боладытәуелді.

10. Радиологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

      10-кесте

      Ескертпе: Зертханалар үшін зерттеулер жүргізуге көзделген үй-жайлар жиыны зерттеулердің түріне және орындалатын номенклатурасына байланысты болады.

      Нысан

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Патогендігі I-IV топтың микроорганизмдерімен және гельминттермен жұмыс істеуге рұқсат

      _____________________________________________________________ зертханасына

      (ұйымның атауы)

      _____________________________________________________________ қоса алғанда,

      (микроорганизмдердің түрлері)

      патогендігі ____________________________________ топтағы микроорганизмдермен

      __________________________________________________________ жүргізуге берілді.

      (жұмыс түрлері: диагностикалық, эксперименттік, өндірістік)

      Мыналар негізінде: ________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      20____ жылғы "_____" _______________________________________

      5 (бес) жыл мерзімге беріледі

      Режимдік комиссия төрағасы

      М.О.

Патогендігі І-ІV топтағы микроорганизмдердің сыныптамасы

      Ескертпе: патогендігі I-II топтағы қоздырғыштардың аттенуирленген штаммдары патогендігі 3-ші топтың микроорганизмдеріне жатады. III - IV топтағы аттенуирленген штаммдар патогендігі 4-ші топқа жатады.

      Нысан

Патогендігі I –II топтағы микроорганизмдердің штаммдарын жою актісі

      20 __ жылғы " __ " _______ № ___

      Біз, төменде қол қойған, _____________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (лауазымы, Т.А.Ә. (бар болса))

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (рұқсатты берген адамның Т.А.Ә. (бар болса) және лауазымы, рұқсаттың нөмірі және уақыты)

      рұқсатқа сәйкес ___________________________________________________________

      патогенді микроорганизмді __________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (түрінің атауы, штаммдардың №№, объектілер саны)

      __________________________________________________________________________

      автоклавтау _________________________________________________________ немесе

      (автоклавтау режимі)

      __________________________________________________________________________

      ____________________________________________________ батыру арқылы жойдық.

      (дезинфекциялық ерітіндінің атауы, оның шоғырлануы, зарарсыздандыру уақыты)

      Патогенді микроорганизмнің жойылған күні ____________________

      Қолдары:

      Нысан

Себу немесе жою мақсатында патогендігі I –IV топтағы патогенді құрғақ микроорганизмдер бар ампуланы(ларды) ашу актісі

      20___жылғы "__"_______ №___

      Біз, төменде қол қойған, _____________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (лауазымы, Т.А.Ә. (бар болса))

      __________________________________________________________________________

      рұқсатқа сәйкес ____________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (рұқсатты берген адамның Т.А.Ә. (бар болса) және лауазымы, рұқсаттың нөмірі және уақыты)

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (микроорганизмді себу немесе оны жою)

      мақсатында _______________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (түрінің атауы, штаммдардың №, объектілер саны)

      құрғақ микроорганизм бар ампуланы(ларды) аштық.

      Патогенді микроорганизмнің қалдықтары бар ампула(лар) _______________________

      ______________________________________________________________ автоклавтау

      (күні) (автоклавтау режимі)

      немесе ____________________________________________________________________

      (дезинфекциялық ерітіндінің атауы, оның шоғырлануы, зарарсыздандыру уақыты)

      ____________________________________________________________ батыру арқылы

      зарарсыздандырылды.

      Ампуланы(ларды) ашу күні ____________________________________

      Қолдары:

      Нысан

Патогендігі I-II топтағы патогенді биологиялық агенттерді және зертхана (ұйым) ішінде III-IV топтағы коллекциялық микроорганизмдерді беру актісі

      20___жылғы "__" _______ №___

      Біз, төменде қол қойған, _____________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (патогенді микроорганизмді беретін адамның лауазымы, Т.А.Ә. (бар болса), беру орны)

      __________________________________________________________________________

      (патогенді микроорганизмді алатын адамның лауазымы, Т.А.Ә. (бар болса))

      зертхана (бөлім) меңгерушісінің ________________________________ өкіміне сәйкес

      __________________________________________________________________________

      (түрінің атауы, штаммдардың № №, объектілер саны)

      патогенді микроорганизмді беру туралы осы актіні жасадық _______________________

      патогенді микроорганизмді беру жүргізілді:

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      Берілген күні ______________________________________________________________

      Берді: ____________________________________________________________________

      (Т.А.Ә. (бар болса), қолы)

      Қабылдады: _______________________________________________________________

                                    (Т.А.Ә. (бар болса), қолы)

      Нысан

Патогендігі I-II топтағы микроорганизмдерді уақытша сақтауға (сақтаудан кейін) беру актісі

      20___жылғы "__"_______№___

      Біз, төменде қол қойған, ____________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (патогенді микроорганизмді беретін адамның лауазымы, Т.А.Ә. (бар болса), беру орны)

      зертхана (бөлім) меңгерушісінің ________________________________ өкіміне сәйкес

      __________________________________________________________________________

      (түрінің атауы, штаммдардың № №, объектілер саны)

      патогенді микроорганизмді беру туралы осы актіні жасадық _______________________

      патогенді микроорганизмді беру жүргізілді:

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      Қаптамаланған ____________________________________________________________

      Мөр басылған _____________________________________________________________

      (мөрдің баспа-таңбасы, мөр иесінің Т.А.Ә. (бар болса))

      Көрсетілген микроорганизмдер ____________________________________ орналасқан.

      (бөлменің, сейфтің және тоңазытқыштың №)

      Бір уақытта берілді _________________________________________________________

      (есеп құжаттамасының атауы, сейфтің кілті)

      Берілген күні ______________________________________________________________

      Берді: ___________________________________________________________________

      (Т.А.Ә. (бар болса), қолы)

      Қабылдады: _______________________________________________________________

                              (Т.А.Ә. (бар болса), қолы)

      Нысан

Патогендігі I- IV топтағы микроорганизмдерді ұйымнан тыс беру актісі

      20___жылғы "__"_______№___

      Біз, төменде қол қойған, _____________________________________________________

      __________________________________________________________________________

      (микроорганизм беретін адамның лауазымы, Т.А.Ә. (бар болса), беру орны)

      __________________________________________________________________________

      (микроорганизмді алатын адамның лауазымы, Т.А.Ә. (бар болса))

      ұйым басшысының ____________________________________________ өкіміне сәйкес

      микроорганизмді беру туралы осы актіні жасадық

      микроорганизмді беру жүргізілді:

      __________________________________________________________________________

      _________________________________________________________________________

      (түрінің атауы, штаммдардың № №, объектілер саны, қаптамалау түрі)

      Берілген күні ______________________________________________________________

      Берді: ___________________________________________________________________

      (Т.А.Ә. (бар болса), қолы)

      Қабылдады: _______________________________________________________________

      (Т.А.Ә. (бар болса), қолы)

      Нысан

Арнайы жүкті тасымалдауға ілеспе құжат

      __________________________________________________________________________

      (ұйымның атауы)

      ___________________________________________________________ өкіліне (деріне)

      (Т.А.Ә. (бар болса), лауазымы)

      ол (олар) _________________________________________________________________

      арнайы жүк-сәлемдемені ____________________________________________________

      (микроорганизмнің атауы)

      тасымалдауына берілді.

      Арнайы жүк қаптамаланған ______________________________________________

      (қаптамалау түрі)

      _____________________________________________ бедері бар сүргімен мөр басылған

      (зертхана атауы)

      №_________________ және ақ матамен тігілген және сондай бедері бар сүргімен мөр

      басылған ағаш сәлемдеме жәшігіне салынған.

      Арнайы жүк жарылыс қауіпті емес, өрт қауіпті емес, қараудың және бақылаудың

      барлық түріне жатпайды!

      Арнайы жүкті тасымалдауға ____________________________________ рұқсат берілді.

      (көліктің түрі)

      Ұйымның басшысы ____________________________

      (қолы)

      Елтаңбасы бар мөр