Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы

      "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 5-1-бабының 7) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Мыналар:

      1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс және қауіпсіздік" техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтар тобы бойынша;

      2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс" жоғары білім беруді даярлау бағыты бойынша үлгілік оқу бағдарламалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Әскери білім және ғылым департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

      3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің әскери білім беру мәселелеріне жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

      4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

      5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс және қауіпсіздік" техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтар тобы бойынша үлгілік оқу бағдарламалары

      1-бөлім. Қазақ тілі.

      Пән атауы.

      "Қазақ тілі" пәні "Рухани жаңғыру" жалпыұлттық идеясын іске асыру шеңберінде әлеуметтік-гуманитарлық көзқарасты қалыптастыру мақсатында қазақ тілін оқытуға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазақ тілін оқыту мақсаты кадеттердің қазақ тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, практикалық қолдану мақсатында кадеттерді әскери терминдермен таныстыру, болашақ сержанттарды оқыған мәтінді талдай білуге, кәсіптік лексикаға, оларды өз қызметі саласында пайдаланумен байланысты қазақ тілінде дұрыс сөйлеудің қалыптасуын қамтамасыз ететін лексикалық-грамматикалық материалдарды пысықтауға, қазақ тілінің грамматикалық материалын салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды құруға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін тиісті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) өтілген тақырыптар шегінде қазақ тілінде әңгімелесу;

      5) екі жақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) кадеттердің қазақ тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) қазақ тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер.

      "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымы шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимылға қабілеттілік;

      2) қазақ тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді құрастыру қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтық және монологтық сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі баяндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу. Баянат. Баяндама.

      Таныстыру. Танысу. Кезекшінің баянаты.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      2-тақырып. Саптық командалар. Грамматикалық минимум.

      Саптық қабылдауларды қарусыз және қарумен орындау кезінде, қарауыл таралымы, ауысым кезінде, күнделікті қызметте, ішкі қызметті атқару кезінде командаларды дұрыс қолдану. Тақырыпқа сәйкес мәтінмен жұмыс кезінде дағдыларды меңгеру.

      Саптан шығу кезіндегі, бастыққа жақындаған кездегі командаларды үйрену. Грамматикаға сәйкес саптық командаларды қолдану жөніндегі екінші тақырыпқа сәйкес бақылау жұмыстарын қабылдау.

      3-тақырып. Әскери мамандық. Менің гарнизоным.

      Менің мамандығым. Мамандық. Әскери мамандық. Әртүрлі стильдегі мамандықтарға сәйкес мәтіндерді оқу, негізгі мағынасын түсіну.

      4-тақырып. Мемлекеттік тіл – қазақ тілі.

      Тақырыптарға сәйкес мемлекеттік тіл туралы заңдар, бұйрықтар, жарғылармен танысу. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі мемлекеттік тілдің деңгейі. Жазу тіліндегі афоризмдер, мақалдар мен мәтелдерді айту.

      5-тақырып. Бүркемелеу.

      "Бүркемелеу" тақырыбы бойынша әскери терминдермен жұмыс. Бүркемелеу талаптары мен ережелері.

      Сөздерді таңдау жолымен сөйлемдер құрастыру, сөйлемдердің мағынасын айта білу.

      6-тақырып. Әскери киім нысаны. Әскери мақалдар.

      Әскери киім нысанының түрлері және әскери атақтар тізімі. Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмыстарды жазуға бақылау.

      Сәйкес әскери мақалдарды пайдалана білу.

      7-тақырып. Спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Спорт. Спорттық ойын түрлері. Дене шынықтыру. Атақты спортшылар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, спорттық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      8-тақырып. Инженерлік даярлық.

      Инженерлік бөгеттердің түрлері. Әскери пәндермен байланыс, миналардың, гранаталардың тактикалық-техникалық сипаттамалары.

      Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыруда кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмыстарды жазуға бақылау.

      9-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстанның Мемлекеттік Рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның астанасы. Қазақстан Республикасы астанасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      10-тақырып. Барлау.

      Барлауға қойылатын талаптар, әскери пәндермен байланыс.

      Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Аударма.

      11-тақырып. Қазақстан тарихындағы көрнекті адамдар.

      Н.Ә. Назарбаев, Қ. Қайсенов, С. Нұрмағамбетов, Ш. Уәлиханов, Б. Момышұлы, Ә. Молдағұлова және М. Мәметова.

      Кәсіптік әскери тақырыптарда сөйлесу, әңгімелесу, диалогтар құрастыру, пікірталас жүргізу.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Қарулы Күштердің құрылысы және міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері. Әскер тектері және қызметі. Әскери мамандықтардың тактикалық белгілері. Құрлық әскерлерінің құрылымдық бөлімшелері. Құрлық әскерлерінің бөлімдері мен құрамалары. Әскери атақтар мен лауазымдар. Әскери бөлімше. Әскери қызметшілердің назар аударту нысандары. Құрлық әскерлері. Тактикалық белгілер. Ротаны ұйымдастыру. Құрлық әскерлері әскерлерінің тектері мен қызметі.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      13-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Тактика әскери өнердің құрамдас бөлігі ретінде. Бөлімшелерді басқару. Жергілікті соғыстардағы және әскери жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Ұрысты қамтамасыз ету түрлері.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      14-тақырып. Қару-жарақ және әскери техника.

      Мотоатқыштар бөлімшелері: міндеттері мен қару-жарағы. Атыс қаруының, жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Қару-жарақтың жаңа түрлері. Взводтың, ротаның қару-жарағы. Артиллериялық бөлімшелердің құрылысы, міндеттері мен қару-жарағы.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      Әскерлерді жауынгерлік пайдалану (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      15-тақырып. "Қорғаныс" жалпы тактикасы.

      Қорғаныс. Мақсаты. Қорғаныс түрлері. Қорғаныс терминдері. Қорғаныс құрылысын айта білу. Таңдаған сөздердің көмегімен мәтіндер құрастыру.

      16-тақырып. "Шабуыл" жалпы тактикасы.

      Шабуыл. Шабуыл түрлері. Шабуылды дайындау.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      17-тақырып. Әскери топография.

      Топографиялық карта. Әскери топография. Жергілікті жердің бедері және оның картада бейнеленуі. Карталар мазмұнының негізгі элементтері. Картадағы өлшем.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      Топография (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      18-тақырып. Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлері.

      Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлерін қолдану. Қазіргі заманғы қару-жарақ пен техниканың түрлерімен салыстыру.

      Тақырып бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      Террорға қарсы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      19-тақырып. Жауынгерлік әзірлік.

      Жауынгерлік әзірлік. Тактикалық даярлық. Оқ ату даярлығы.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      Оқытылатын мамандықтың ерекшелігі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      20-тақырып. Оқ ату даярлығы.

      Оқ ату түрлері. Оқ ату даярлығында пайдаланылатын терминдермен жұмыс.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      Жалпыәскери терминдер (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      21-тақырып. Әскери қызметшілерді жаппай қырып-жоятын қарудан қорғау.

      Әскери қызметшілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Жеке қорғау құралдары. Тақырып бойынша әскери терминдермен жұмыс.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      Радиохимиялық және биологиялық қорғау (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      22-тақырып. Бөлімшелер арасындағы байланысты ұйымдастыру.

      Әскерлерді басқарудағы байланыстың рөлі және орны. Қағидаттары мен тәсілдері.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері" аббревиатурасы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      2-бөлім. Орыс тілі.

      Пән атауы.

      Пән кәсіптік лексикамен, оларды өзінің қызмет саласында қолданумен байланысты дұрыс сөйлеуді қалыптастыруды қамтамасыз етуге, орыс тілі мен қазақ тіліндегі грамматикалық материалдарды салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды құруға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Орыс тілін оқыту мақсаты кадеттердің орыс тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, практикалық қолдану мақсатында кадеттерді әскери терминдермен таныстыру, болашақ сержанттарды оқыған мәтінді талдай білуге, лексикалық-грамматикалық материалды пысықтауға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін тиісті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) өтілген тақырыптар шегінде орыс тілінде әңгімелесу;

      5) екі жақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) кадеттердің орыс тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) орыс тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыларда қалыптасатын құзыреттіліктер.

      "Орыс тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымы шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимылға қабілеттілік;

      2) орыс тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді құрастыру қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтық және монологтық сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі баяндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу.

      Таныстыру. Танысу. Кезекші баянаты.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      2-тақырып. Сапты басқаруға арналған командалар.

      Саптық қабылдауларды қарусыз және қарумен орындау кезінде, қарауыл таралымы, ауысым кезінде, күнделікті қызметте, ішкі қызметті атқару кезінде командаларды дұрыс қолдану. Саптан шығу кезіндегі, бастыққа жақындаған кездегі командаларды меңгеру.

      3-тақырып. Әскери мамандық. Менің гарнизоным.

      Менің мамандығым. Мамандық. Әскери мамандық. Өткен және бүгінгі күн: өткен заман оқиғалары, өткен заманның батырлары, данышпандары, талантты жасөспірімдер. Атақты ұшқыш-сынақшылар. Атақты адамдардың өмірбаяндары. Ұлы өнертабыстар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      4-тақырып. Орыс тілі – ұлтаралық қарым-қатынас тілі.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      5-тақырып. Бүркемелеу.

      "Бүркемелеу" тақырыбы бойынша әскери терминдермен жұмыс. Бүркемелеу талаптары мен ережелері.

      Сөздерді таңдау жолымен сөйлемдер құрастыру, сөйлемдердің мағынасын айта білу.

      6-тақырып. Әскери киім нысаны. Әскери мақалдар.

      Әскери киім нысанының түрлері және әскери атақтар тізімі. Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмыстарды жазуға бақылау.

      Сәйкес әскери мақалдарды пайдалана білу.

      7-тақырып. Спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Спорт. Спорттық ойын түрлері. Дене шынықтыру. Атақты спортшылар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, спорттық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      8-тақырып. Инженерлік даярлық.

      Инженерлік бөгеттердің түрлері. Әскери пәндермен байланыс, миналардың, гранаталардың тактикалық-техникалық сипаттамалары.

      Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыруда кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмыстарды жазуға бақылау.

      9-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстанның Мемлекеттік Рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның астанасы. Қазақстан Республикасы астанасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту. Пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      10-тақырып. Барлау.

      Барлауға қойылатын талаптар, әскери пәндермен байланыс.

      Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Аударма.

      11-тақырып. Қазақстан тарихындағы көрнекті адамдар.

      Жәнібек пен Керей – қазақ хандығының негізін қалаушылар. Ұлы қазақ хандары. Көрнекті батырлар. Қазақстанның көрнекті әдебиет, ғылым, өнер қайраткерлері. Н.Ә. Назарбаев – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті. С. Нұрмағамбетов – Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министрі.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Қарулы Күштердің құрылысы және міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері. Әскер тектері және қызметі. Әскери мамандықтардың тактикалық белгілері. Құрлық әскерлері бөлімшелерінің құрылысы. Құрлық әскерлерінің бөлімдері мен құрамалары. Әскери атақтар мен лауазымдар. Әскери бөлімше. Әскери қызметшілердің назар аударту нысандары. Құрлық әскерлері. Тактикалық белгілер. Ротаны ұйымдастыру. Құрлық әскерлері әскерлерінің тектері мен қызметі.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      13-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Тактика әскери өнердің құрамдас бөлігі ретінде. Бөлімшелерді басқару. Жергілікті соғыстардағы және әскери жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Ұрысты қамтамасыз ету түрлері.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      14-тақырып. Қару-жарақ және әскери техника.

      Мотоатқыштар бөлімшелері: міндеттері мен қару-жарағы. Атыс қаруының, жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Қару-жарақтың жаңа түрлері. Взводтың, ротаның қару-жарағы. Артиллериялық бөлімшелердің құрылысы, міндеттері мен қару-жарағы.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту. Пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      15-тақырып. "Қорғаныс" жалпы тактикасы.

      Қорғаныс. Қорғаныс түрлері. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      16-тақырып. "Шабуыл" жалпы тактикасы.

      Шабуыл. Шабуыл түрлері. Шабуылды дайындау.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      17-тақырып. Әскери топография.

      Топографиялық карта. Әскери топография. Жергілікті жердің бедері және оның картада бейнеленуі. Карталар мазмұнының негізгі элементтері. Картадағы өлшем.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      Топография (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      18-тақырып. Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлері.

      Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлерін қолдану. Қазіргі заманғы қару-жарақ пен техниканың түрлерімен салыстыру.

      Тақырып бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      19-тақырып. Жауынгерлік әзірлік.

      Жауынгерлік әзірлік. Тактикалық даярлық. Оқ ату даярлығы.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      20-тақырып. Оқ ату даярлығы. Оқ ату түрлері.

      Оқ ату даярлығында пайдаланылатын терминдермен жұмыс.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      21-тақырып. Әскери қызметшілерді жаппай қырып-жоятын қарудан қорғау.

      Әскери қызметшілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Жеке қорғау құралдары. Тақырып бойынша әскери терминдермен жұмыс.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      22-тақырып. Бөлімшелер арасындағы байланысты ұйымдастыру.

      Әскерлерді басқарудағы байланыстың рөлі және орны. Қағидаттары мен тәсілдері.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      3-бөлім. Ағылшын тілі.

      Пән атауы.

      "Ағылшын тілі" пәні кәсіби білім беру шеңберінде Қазақстан Республикасының аумағында бірыңғай білім беру кеңістігін қамтамасыз етуге, білім берудің алдыңғы сатысында қол жеткізген ағылшын тілін меңгерудің бастапқы деңгейін арттыруға және кадеттердің тұрмыстық, мәдени-кәсіби және ғылыми қызметтің әртүрлі салаларында әлеуметтік-коммуникативтік міндеттерді шешу үшін коммуникативтік құзыреттердің қажет және жеткілікті деңгейін меңгеруіне, сондай-ақ одан әрі өздігінен білім алуына арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты кәсіптік қызметте одан әрі қолдану үшін қажет ағылшын тілі саласындағы тиісті даярлық пен білім деңгейімен және дағдылармен қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) сөйлеуде, тыңдалымда, оқылымда және жазуда коммуникативтік дағдыларды дамыту мен жетілдіру;

      2) ұсынылған тақырыптарға сәйкес жаңа тілдік құралдарды жүйелеу мен меңгеру;

      3) ағылшын тілін меңгеру бойынша оқу қызметін жетілдіруге ықпал ететін жалпы және арнайы оқу дағдыларын дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер:

      1) тілдік, сөйлеу, лингвистикалық елтанымдық және әлеуметтік-лингвистикалық құзыреттерді қамтитын коммуникативтік құзырет. Осы құзыреттер оқу, күнделікті, кәсіптік салаларда өзге тілде қарым-қатынас үшін қажет және кадеттердің өзге тілді саладағы әлеуметтік-кәсіби ұтқырлығын айқындайды;

      2) жалпымәдени құзырет кадеттердің шетелдің және жалпы адамзат мәдениетінің ерекшеліктеріне қатысты мәселелерді зерделеуін болжайды және кадеттерге мәдениеттер диалогына қосылуға мүмкіндік береді;

      3) оқу-танымдық құзырет кадеттерде өзге тілдік қарым-қатынас жағдайларындағы әртүрлі кәсіптік салаларда бейімделу және тиімді қызмет үшін қажет білім, машық, қабілеттердің бар болуын болжайды;

      4) теңгермелік құзырет кадеттерге өзінің өзге тілдік білімінің, дағдылары мен машықтарының тапшылығын жеңу қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді;

      5) зияткерлік-жеке құзырет – кадеттердің ағылшын тілін өздігінен және үзбей үйренуге қабілеттерін дамыту және тәрбиелеу, одан әрі өздігінен білім алуы және оны басқа білім салаларында пайдалануы, кадеттердің олардың болашақ мамандығына қатысты жеке өз тағдырын өзі шешуі.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Амандасу. Танысу. Кезекші баянаты.

      Әліпби. Оқылым ережесі (оқудың 1, 2, 3, 4-үлгілері), жіктеу және өздік есімдіктері. Грамматика: "to be" етістігі; зат есім, сан есімдердің тәуелденіп септелуі, көпше түрдің жасалуы.

      2-тақырып. Менің отбасым.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Отбасы. Туысқандар. Достар. "to be" етістігін жіктеу, сан есім;

      Апта күндерін жүргізу және бекіту; әріптер мен дыбыстар (транскрипциямен жұмыс); орфография.

      3-тақырып. Мамандық. Жұмыс.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Кәсіп. Мамандықтар. Сұрау сөздері.

      Грамматика: "Present Simple Tense". Бекіту нысаны.

      4-тақырып. Бос уақыт.

      Уақыт. Күн тәртібі. Сан есім.

      Грамматика: "Present Simple Tense". Сұрау және болымсыз түрлері.

      5-тақырып. Менің үйім.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Менің үйім, пәтерді, бөлмелерді сипаттау.

      "There is/there are" оралымы; "some/any" қолдану; "on, in, at" предлогтарын қолдану. Үйді/пәтерді сипаттауға арналған мекен предлогтары.

      6-тақырып. Сүйікті іс. Хобби.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Әуежайда.

      Грамматика: "can/cannot" модаль етістігінің, "was/were" етістіктерінің қолданылуы.

      7-тақырып. Ұлыбритания және тілін үйренетін басқа да елдер.

      Тақырып бойынша жаңа лексикалық материалды енгізу. Ұлыбританияның географиялық орналасуы. Лондон.

      Грамматика: "Past Simple Tense" – 1. Растау түрі.

      Грамматика: "Past Simple Tense" – 2. Сұрау және болымсыз түрлері. Дұрыс және бұрыс етістіктер.

      8-тақырып. Ұлттық тағамдар. Тамақ пен сусындар.

      Тақырып бойынша жаңа лексикалық материалды енгізу.

      Грамматика: санды анықтау: саналатын және саналмайтын зат есімдер: "How much/how many".

      9-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Менің Отаным – Қазақстан. Географиялық орналасуы, климаты, мемлекеттің халқы. Тұңғыш Президент және мемлекеттік құрылым. Көрнекті орындары және елдің мәдени мұрасы.

      10-тақырып. Нұр-Сұлтан – болашақ қаласы.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қалалары және оның көрнекті орындары.

      Грамматика: бір күрделі және көп күрделі сын есімдер және оның салыстырмалы шырайлары.

      11-тақырып. Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі.

      Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылысы және құрылымы. Ұйымның қызметі.

      Грамматика: "shall/will" келер шағы. "be+going+ to" грамматикалық оралымы.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қарулы Күштердің түрлері. Әскердің тектері мен қызметі. Нысаны мен киім-кешегі.

      Мотоатқыштар бөлімшесінің керек-жарақтары және жабдықталуы.

      Грамматика: жіктеу және өздік есімдіктері, оларды қолдану.

      13-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Әскери жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Барлау.

      Мотоатқыштар бөлімшелерінің құрылысы, міндеттері мен қару-жарағы.

      Грамматика: Ауыспалы осы шақ. "Present Continuous Tense" және оның қолданылуы.

      14-тақырып. Бөлімшенің оқу-жаттығулар өткізу жағдайларындағы іс-қимылдары.

      Бөлімшенің жаттығулар өткізу жағдайларындағы іс-қимылдары. Жаттығудағы бригада.

      Грамматика: мекен предлогтары және олардың қолданылуы.

      15-тақырып. Полигон және оны қамтамасыз ету.

      Бөлімшелердің далалық шығуларды өткізу жағдайларындағы міндеттері мен іс-қимылдары.

      Бөлімшенің полигондағы күн тәртібі.

      Грамматика: мезгіл предлогы: "at, on, until, from" және олардың қолданылуы.

      16-тақырып. Атыс қаруы мен оны пайдаланудағы қауіпсіздік шаралары.

      Атыс қаруының тактикалық-техникалық сипаттамалары және оны пайдаланудағы қауіпсіздік шаралары.

      17-тақырып. Армиядағы спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Армиядағы спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Шығармашылық жұмыс.

      Грамматика: қимыл предлогтары және олардың қолданылуы.

      18-тақырып. Шетел армияларының қару-жарағы мен әскери техникасы.

      Жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Қару-жарақтың жаңа түрлері. Броньды транспортер. Жаяу әскер жауынгерлік машинасы.

      Шетел армияларының қару-жарағы мен әскери техникасы.

      Грамматика: білімді өзектендіру "What has it got? or What does it have?".

      "It has got a 120 mil gun. What can it do? It can travel across country. A modern tank is more powerful than an older one".

      19-тақырып. Далалық жағдайлардағы өміршеңдік.

      Бөлімшелердің жауынгерлікке жақындатылған жағдайлардағы міндеттері мен іс-қимылдары.

      Шығармашылық жұмыс.

      Грамматика: білімді өзектендіру "He is using his poncho to make a shelter".

      "He is covering the injury with a dressing. Move quietly".

      20-тақырып. Уақытты бөлу мен күнделікті тәртіп. Күн тәртібі.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Күн тәртібі.

      Грамматика: білімді өзектендіру "Did you prepare your room? He did not straighten out the mat".

      21-тақырып. Әскери топография.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Топографиялық карта. Әскери топография. Жергілікті жер бедері және оның картада бейнеленуі.

      Оқу-жаттығуларды өткізу кезінде компаспен жұмыс.

      Грамматика: білімді өзектендіру "You will move by day and by night. You are to draw combat rations from the stories".

      22-тақырып. Әскери тұтқындар және оларды қарау.

      Жаңа лексиканы енгізу. Әскери тұтқындарға қарау.

      Әскери тұтқынды тергеу.

      Грамматика: "can, may, must" модаль етістіктері, олардың бастапқы қалпы және қолданылуы.

      23-тақырып. Армиядағы мансап.

      Армиядағы мансап. Әскери қызметшілердің бос уақыты және тұрмысы.

      Шығармашылық жұмыс.

      Грамматика: "Present Perfect Tense" (1) және оның қолданылуы.

      24-тақырып. Жалпы тактика. Қорғаныстағы взвод.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қорғаныс.

      Қорғаныс түрлері. Қорғаныстағы бөлімшенің іс-қимылы.

      Грамматика: "Present Perfect Tense" (2) және оның қолданылуы.

      25-тақырып. Жалпы тактика. Оқ ату және маневрлер жүргізу.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Ұрыс жүргізудің тактикалық тәсілдері.

      Маневрлер жүргізу кезінде жеке құрамның жеке жауынгерлік дағдылары.

      Грамматика: білімді өзектендіру "This is what have to do. You must know what to do".

      26-тақырып. Жалпы тактика. Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылын бағалау.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылы.

      Бөлімшенің қойылған міндеттерді орындауы және оларды бағалау.

      Грамматика: ағылшын тіліндегі арнайы сұрақтар. "What do you plan to do? What is your aim? What will the gun group do?".

      27-тақырып. Жалпы тактика. Шабуылдағы бөлімше.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Шабуыл. Шабуыл түрлері.

      Шабуылды дайындау. Тактикалық тәсілдер.

      Грамматика: білімді өзектендіру "What did the rifle group do? They crawled along the ditch".

      28-тақырып. Жалпы тактика. Бөлімшенің ұрыстағы міндеттері мен оларды орындауы. Қорытындылар шығару.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыстағы қимылы.

      Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылын талдау және қорытындылар шығару.

      Грамматика: төл және төлеу сөз. "I told you to move quickly. You were told not to make a lot of noise".

      29-тақырып. Жалпы тактика. Ұрыстағы іс-қимыл. Қарсыласпен байланыс.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыстағы қимылы.

      Ұрысты жүргізу. Қарсыласпен байланыс. Ұрыс жүргізудің тактикалық тәсілдері.

      Грамматика: "The sections were advancing down the forward slope when they came under MG fire".

      4. Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы.

      Пән атауы.

      "Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы" пәні тарихи тәжірибені жеткізуге, тарихи танымды, мәдениетті, салт-дәстүрлерді, ұрпақтар сабақтастығын қалыптастыруға; тарихи процестердің жалпы мазмұнын зерделеуге және Қазақстан аумағында ежелгі уақыттан бастап осы күнге дейін болып жатқан тарихи оқиғалардың негізгі үрдістерін бөлуге; мемлекеттік тәуелсіздікті алу, қоғамдық және әлеуметтік қатынастардың мемлекеттік-құқықтық жүйесінің пайда болуы мен даму кезеңдерін, сыртқы саясат мазмұнын және бейбітшілікті сақтаудағы Қарулы Күштердің рөлін зерделеуге арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазіргі заманғы Қазақстан тарихының басты және жалпы тарихи процестерін зерделеу; Қазақ хандығының құрылған сәтінен бастап осы уақытқа дейін Қазақстан аумағында болған тарихи оқиғаларды оның басқа мемлекеттермен өзара әрекеттестігінде көрсету.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) білім алушыларға тәуелсіздікті алудың негізгі кезеңдерін бірізділікпен, Қазақстанның елдегі және басқа мемлекеттердегі, Қарулы Күштердегі өзара байланысы мен негізділігін көрсете отырып білім беру;

      2) білім алушыларда қазіргі заманғы процестерге ортақтастық сезімін және кәсіби қызметін одан әрі табысты іске асыру үшін тарихи ойлау маңыздылығы түсінігін қалыптастыру;

      3) Қазақстанның сыртқы саясатының қазіргі заманғы кезеңдегі мағынасын және мазмұнын түсіну;

      4) өздігінен білім алу қажеттілігін, Қазақстанның ерлік оқиғаларының, көп ғасырлық ұлттық бастаулар мен салт-дәстүрлердің үздік үлгілері негізінде күрделі және әртүрлі тарихи құбылыстарға өздігінен талдау және бағалау қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижелерінде қалыптасатын білім алушының құзыреттіліктері:

      1) қазіргі заманғы қоғам мен әскери саладағы мәселелерді объективті түсінуді пысықтау үшін қажет болатын өткен тарихтың нақты фактілерін, құбылыстарын синтездеу және жалпылау саласындағы білімнің жоғары деңгейі;

      2) тәуелсіз егемен мемлекеттің құрылуының, қазіргі заманғы мемлекеттің әлеуметтік құрылысы мен саяси жүйесінің негізгі кезеңдерін білу;

      3) жалпы әлемдік ортақтықта, қазіргі заманғы өркениет жүйесіндегі, Қазақстан халқының тарихи-мәдени ортақтығын дамытуда қазақ халқының рөлін және алатын орнын түсіну;

      4) тарихи оқиғалар мен қазіргі заманғы фактілер аясында дүниетанымы мен ділін қалыптастыру;

      5) Қазақстан армиясының қоғамдағы, мемлекет қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі рөлін түсіну.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Қазақстан ХХ ғасыр басында – 1905 жылғы бірінші орыс төңкерісінен бастап Жаңа экономикалық саясатқа дейін.

      Қазақстан ХХ ғасырдың басында. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс. Ақпан төңкерісі. Қос өкімет. Алаш. Қазан төңкерісі. Кеңес өкіметінің орнауы. Қазақстандағы азаматтық соғыс. "Әскери коммунизм" жылдары Қазақстанда Қырғыз (Қазақ) Кеңестік Социалистік Автономды Республикасының құрылуы.

      1921 жылғы жер-су реформасы. Қазақстандағы Жаңа экономикалық саясат. 1921-1922 жылдардағы ашаршылық.

      2-тақырып. Қазақстандағы кеңестік режим: индустрияландырудан бастап жеке басқа табынушылықты әшкерелеуге дейін.

      Қазақстан индустрияландыру кезеңінде. Қазақстандағы ұжымдастыру.

      Қазақстандағы 1930-1932 жылдардағы ашаршылық. 1930 жылы Қазақстандағы қоғамдық-саяси өмір. ҚКАСР-ның Одақтық Республика болып қайта құрылуы.

      Қазақстандағы білім беру. Сауатсыздықты жою, жоғары білімнің дамуы. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан. Қазақстандықтар – Ұлы Отан Соғысының қатысушылары. Қазақстанның бауырлас Республикаларға көмектесуі. 1946 – 1950 жылдары төртінші бесжылдық жылдарындағы өнеркәсіптің және ауыл шаруашылығының дамуы.

      3-тақырып. 1955-1989 жылдары кеңестік Қазақстан дамуындағы қарама-қайшылықтар: тыңнан бастап "қайта құру" бағдарламасының дағдарысына дейін.

      Тыңды көтеру. 1950 – 1960 жылдардағы өнеркәсіптік даму. 1940 жылдың екінші жартысынан 1960 жылдың ортасына дейін Қазақстанның қоғамдық-саяси өмірі. 1970 – 1980 жылдардағы әлеуметтік-экономикалық даму. 1960 – 1980 жылдар ортасындағы қоғамдық-саяси өмір. Қайта құру кезеңіндегі Қазақстан. 1986 жылғы желтоқсан оқиғасы және оларды саяси бағалау. 1991 жылғы тамыз бүлігі. КСРО-ның құлауы. Мемлекеттік тәуелсіздікті алу. Қазақстан – ядролық қарудан бос аймақ.

      4-тақырып. Қазіргі заманғы кезеңде Қазақстанның қоғамдық-саяси және экономикалық дамуы.

      1990 жыл басындағы Қазақстанның экономикалық дамуы. Қазақстан Конституциясы. Президент. Қазақстан Респуликасының Парламенті, Үкіметі. Н.Ә. Назарбаевтың тәуелсіздіктің қалыптасуына қосқан үлесі. Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясаты. Қазіргі заманғы кезеңде Қазақстан Республикасының дамуы. "Қазақстан – 2030" стратегиялық даму бағдарламасы. Қазақстан Республикасының жаңа даму кезеңі – Қазақстанның анағұрлым бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Жоғарғы Бас қолбасшысының Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін қалыптастырудағы рөлі. Қазақстан Республикасындағы ғылым мен білім. Қазақстан Республикасындағы әскери білімнің дамуы. Қазақстандағы ұлттық-демографиялық процестер. Қазақстан халқының ассамблеясы. Мәдени саладағы мемлекет қызметінің негізгі басымдықтары.

      "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының мазмұны мен мағынасы. "Мәңгілік ел" – ежелгі түріктер мұрасы. "Мәңгілік ел" – ата-бабалар мұрасына айналған қазақ халқының тарих арқылы жеткен арманы. "Мәңгілік ел" идеясының негіздері: тарихи сабақтастық, қазақ мәдениеті, бостандықты сүюшілік, бірлік, мықты мемлекет, биік мақсаттар, ұлы болашақ. "Мәңгілік елдің" негізгі кезеңдері: мемлекеттің жаңаруы және халықтың бірігуі. Ұлттық мемлекеттің қалыптасуы үшін күрес, ұлт жанашырларының ауыртпалықтары. "Мәңгілік елдің" жеті негізгі құндылығы:

      1. Қазақстанның тәуелсіздігі және Нұр-Сұлтан.

      2. Ұлттық бірлік, біздің қоғамдағы бейбітшілік пен келісім.

      3. Зайырлы қоғам және биік руханилық.

      4. Индустрияландыру мен инновациялар негізінде экономикалық өсу.

      5. Жалпыға ортақ Еңбек Қоғамы.

      6. Тарих, мәдениет және тілдің ортақтығы.

      7. Ұлттық қауіпсіздік және Қазақстан Республикасының жалпы әлемдік және өңірлік мәселелерді шешуге ғаламдық қатысуы.

      "Рухани жаңғыру" бағдарламасы және оның кіші бағдарламалары: "Тәрбие және білім", "Атамекен", "Рухани қазына", "Ақпарат толқыны". Таяу жылдарға арналған міндеттер: латын әліпбиіне көшу қисыны. "Жаңа гуманитарлық білім". "Қазақ тіліндегі 100 оқулық" жобасының маңызы. "Туған жер" бағдарламасын іске асыру. "Қазақстандағы 100 жаңа есім" жобасын іске асырудың маңызы.

      5. Дене шынықтыру дайындығы.

      Пән атауы.

      Денені шынықтыруды дамыту және қазіргі заманғы ұрыс жағдайларында ұзақ дене жүктемелеріне төзе білу қабілетіне ие болу.

      Батылдыққа, табандылыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу, дұрыс дене мүсіні мен саптық жинақылықты қалыптастыру, бағынысты жеке құраммен сабақтар мен таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуын, спорттық жұмысты өткізуде дағдыларға ие болу.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      "Дене шынықтыру дайындығы" пәнін оқыту мақсаты әскери қызметшілердің жоғары деңгейдегі дене шынықтыру дайындығын қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) дене шынықтыру қасиеттерін (төзімділік, күш, жылдамдық, ептілік) дамыту және жетілдіру;

      2) қиылысқан жергілікті жердегі табиғи және жасанды кедергілерді жаяу тәртіппен және шаңғымен өтуде, жекпе-жек күрес және әскери-қолданбалы жүзуде әскери-қолданбалы дағдыларды қалыптастыру;

      3) бұлшық еттің сезімталдығын және қозғалыс үйлесімділігін, негізгі жұмыспен бірге қосымша жұмысты орындау қабілетін дамыту, қызмет құрылысын жылдам өзгерту қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының құзыреттіліктері.

      Пәнді оқыту нәтижесінде кадеттер:

      1) дене шынықтыру дайындығының мазмұнын, нысаны мен әдістерін;

      2) сабақтар өткізу кезінде жарақаттан сақтанудың шараларын;

      3) дене шынықтыру дайындығының мақсаты мен міндеттерін;

      4) дене шынықтыру дайындығының және жаппай спорттық жұмыстардың жүйесін;

      5) Әскери-спорттық кешен мазмұнын, дене шынықтыру дайындығы бойынша бағдарламалық жаттығулардың нормативтік талаптарын;

      6) жеке дене шынықтыру дайындығының мазмұны мен әдістемесін;

      7) әскери-спорттық жарыстар ережелерінің мазмұнын;

      8) дене шынықтыру дайындығы бойынша басшылық құжаттардың талаптарын;

      9) Әскери-спорттық кешен бойынша бөлімшемен, есептоппен, экипажбен жұмыстың мазмұнын және ұйымдастырылуын және Әскери-спорттық кешеннің нормативтерін орындауды;

      10) әскери қызметшілердің жауынгерлік әзірлігін арттыруға дене шынықтыру дайындығының ықпалын білуге тиіс.

      Мыналарды:

      1) Дене шынықтыру дайындығы бойынша жаттығулар мен нормативтерді, Әскери-спорттық кешеннің талаптары мен нормаларын орындай алуға;

      2) ұзақ дене және психологиялық жүктемелерді көтере алуға;

      3) төзімділікті, күшті, жылдамдық пен ептілікті дамыта және ұдайы жетілдіре алуға, осыған басқаларды үйрете алуға;

      4) оқу орындарында дене шынықтыру дайындығы бойынша оқу сабақтарын және нұсқалар бойынша таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізе алуға, Әскери-спорттық кешен жаттығулары бойынша бөлімшеде жарыстар өткізе алуға;

      5) дене шынықтыру дайындығының барлық нысандарын өткізу үшін сабақтарға орындар дайындай алуға;

      6) бағынысты әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексере және бағалай алуға тиіс.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1. Теориялық даярлық.

      1-тақырып. Дене шынықтыру дайындығы және оның әскери қызметшілердің жауынгерлік әзірлігін арттыруға ықпалы.

      Дене шынықтыру дайындығының жүйесі. Дене шынықтыру дайындығының мақсаты, міндеттері және мазмұны. Дене шынықтыру дайындығы әдістемесінің жалпы негіздерінің сипаттамасы. Әскери қызметшілердің дене шынықтыру қасиеттері және олардың дамуы мен жетілдірілуі. Қателерді жою және жарақаттанудан сақтандыру шаралары.

      2-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі дене шынықтыру дайындығы пәні мен міндеттері.

      Дене шынықтыру дайындығы пәні және міндеттері.

      Дене шынықтыру дайындығын өткізудің негізгі нысандары мен әдістемесі.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери қызметшілері барлық санаттарының дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлеріндегі дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері.

      3-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру.

      Дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру жөніндегі негізгі іс-шаралар. Әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау. Әдістемелік дайындықты тексеру және бағалау. Дене шынықтыру дайындығына басшылық жасау, ұйымдастыру, қамтамасыз ету, өткізу, сапасын тексеру және бағалау. Бөлімшенің, әскери бөлімнің (мекеменің) дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау.

      2. Практикалық даярлық.

      4-тақырып. Кедергілерден өту.

      Жүру, жүгіру және іс-қимылдағы жаттығулар. Тірекпен және тірексіз секіру, тереңге секіру, секіріп түсу, биікте және тар өтетін жерлерде тар тірек бойымен қозғалу, граната лақтыру, арнайы тәсілдер мен іс-қимылдар. Кедергілерден өтуге жаттығу және техникасын жетілдіру.

      5-тақырып. Шапшаңдатылған қозғалыс.

      Қысқа, орташа және ұзақ қашықтықтарға жүгіру техникасы. Граната лақтыру техникасы. Қиылысқан жергілікті жерде жүгіру техникасы. Қашықтыққа жүгіру. Қысқа және ұзақ қашықтықтарға жүгіруді жетілдіру. Бөлімше құрамында қашықтыққа жүгіру.

      6-тақырып. Гимнастика.

      Ептілікті, қуатты, күштік төзімділікті, икемділікті, тербеліс пен артық жүктемелерге төзімділікті, кеңістікке бейімділікті дамыту, батылдық пен табандылықты тәрбиелеу, мүсінді, саптық жинақылықты және ықшамдылықты жетілдіру. Саптық тәсілдер. Жүру, жүгіру және іс-қимылдағы жаттығулар, жалпы дамытатын жаттығулар, еркін жаттығулар кешендері. Гимнастикалық снарядтардағы жаттығулар. Гимнастикалық снарядтарда жаттығуларды орындау техникасын жетілдіру.

      7-тақырып. Спорттық және іс-қимыл ойындары.

      Жарыс ережелерін, доппен ойнау техникасын, футбол, волейбол және баскетбол ойындарының тактикасын үйрену. Практикалық жаттығулар мен жеңілдетілген қағидалар бойынша екі жақты ойындар.

      8-тақырып. Жекпе-жек күрес.

      Ұрысқа әзірлену. Әртүрлі тәсілдер арқылы қозғалу, өзін-өзі сақтандыру тәсілдері. Автоматпен, пышақпен және жаяу әскерлік күрекпен ұрысу тәсілдері. Қолмен, аяқпен соққы беру және олардан қорғану. Ауырту тәсілдері. Лақтырып тастаулар. Тұншықтыру. Қарусыздандыру және қапсыра ұстаудан босану тәсілдері.

      Топтық, тізбекті әдіспен және оқу айқасулары түріндегі тәсілдерді орындаудағы жаттығу және дағдыларды жетілдіру.

      9-тақырып. Шаңғы даярлығы.

      Шаңғымен және шаңғыда жүру дағдыларын қалыптастыру және жетілдіру, төзімділікті дамыту, жігерлілік қасиеттерін тәрбиелеу, ағзаны шынықтыру. Шаңғымен және шаңғыда жүрудің саптық тәсілдерін зерделеу, шаңғыда қозғалу тәсілдерін зерделеу. Тауға шығу және түсу тәсілдерін зерделеу және жетілдіру. Шаңғымен және шаңғыда жүрудің жауынгерлік тәсілдерінің дағдыларын жетілдіру, тіркеуге алу тәсілдері. Жаттығу орындау техникасын жетілдіру – 5 шақырымға шаңғы жарыстары.

      10-тақырып. Кешенді сабақтар.

      Кешенді сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Жалпы және арнайы дене шынықтыру дайындығын дамытуға бағытталған көпсалалы снарядтарда, күштік тренажерларда, жекпе-жек күрес алаңында және кедергілер жолағында жаттығуларды, тәсілдер мен іс-қимылдарды орындаудағы жаттығу.

      Дене, психологиялық қасиеттерді және әскери-қолданбалы дағдыларды дамытуға бағытталған жаттығуларды орындаудағы жаттығу.

      11-тақырып. Жүзу.

      Әскери-қолданбалы жүзуді тағайындау, сабақтар өткізу тәртібі. Қауіпсіздік шаралары. Гигиена негіздері. Әртүрлі тәсілдермен жүзу техникасы, старт, бұрылыстар, қол, аяқ қозғалыстарын және тыныс алуды байланыстыру (жағада және суда). Әскери-қолданбалы: бөренемен, тақтамен, автомат макетімен жүзу.

      3. Әдістемелік даярлық.

      12-тақырып. Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларының міндеттері, мақсаты, мазмұны, киім нысаны.

      Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізу әдістемесі.

      13-тақырып. Оқу орнында кедергілерден өту бойынша сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Жетекшінің және білім алушылардың сабақтар өткізуге даярлығы. Командалар және олардың сабақтарда кедергілерден өту бойынша беруі. Жарақаттанудан сақтандыру.

      Кедергілерден өту бойынша сабақтың даярлық бөлімін өткізу әдістемесі.

      Кедергілерден өту бойынша сабақтарды өткізу әдістемесі.

      14-тақырып. Оқу орнында жекпе-жек күрестен сабақ өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Жетекшінің және білім алушылардың сабақтар өткізуге даярлығы. Командалар және олардың сабақтарда жекпе-жек күрестен беруі. Жарақаттанудан сақтандыру..

      Жекпе-жек күрестен сабақтың даярлық бөлімін өткізу әдістемесі.

      Жекпе-жек күрестен тәсілдердің бастапқы кешенін өткізу әдістемесі.

      15-тақырып. Оқу орнында гимнастика бойынша сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Жетекшінің сабақты дайындауы, командалардың беруі, көмек көрсету және сақтандыру, оқу орнында сабақ өту кезінде жарақаттанудан сақтандыру.

      Сабақтың даярлық бөлімін өткізу әдістемесі және практикасы.

      Көпсалалы снарядтарда жаттығулар өткізу әдістемесі.

      16-тақырып. Бөлімше, взвод сержанты рөлінде бөлімше құрамында сабақтар өткізу практикасы.

      Көпсалалы гимнастикалық снарядтарда, күштік тренажерларда (ауырлық көтеру жаттығулары) взвод бөлімшесінің құрамында сабақтар өткізу практикасы, 3000 м қашықтыққа жүгіру.

      17-тақырып. Бөлімшеде жаппай спорттық жұмысты ұйымдастыру және өткізу.

      Бөлімше құрамында Әскери-спорт кешені және әскери-спорттық біліктіліктің жаттығулары бойынша әскери қызметшілердің жаттығуларын өткізу. Әскери-спорт кешені және спорт түрлері, әскери-спорттық біліктіліктің жаттығулары бойынша бөлімшелердің біріншілігіне жарыстарға дайындалу және өткізу. Әскери-спорт кешенінің жаттығулары мен талаптарын есепке алу және орындау ведомосын және жарыстар хаттамаларын толтыру тәртібі.

      18-тақырып. Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау.

      Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру үшін жаттығуларды анықтау. Әскери қызметші мен бөлімшені бағалау тәртібі.

      Тексеру өткізу үшін орынды, бұйымды және жабдықты дайындау. Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру қорытындыларын шығару.

      Бөлімшенің дене шынықтыру дайындығын текеру нәтижелері бойынша құжаттарды ресімдеу.

      19-тақырып. Кешенді сабақ өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Даярлық бөлімі, сабақты ұйымдастыру, мақсаты мен міндеттерін қою. Жаттығуларды іріктеу, оларды көрсету және орындау. Жаттығуларды орындаудың реттілігі. Командалар, орны және жетекшінің іс-әрекеті.

      Негізгі бөлім. Жаттығу өткізу жоспары, жаттығуларға арналған міндеттерді қою. Көмек көрсетуді және сақтандыруды ұйымдастыру. Орны және жетекшінің іс-әркеті.

      Қорытынды бөлім, командалар, жаттығуларды іріктеу, оларды орындау.

      Сабақты қорытындылау.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс" жоғары білім беруді даярлау бағыты бойынша үлгілік оқу бағдарламалары

      1-бөлім. Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы.

      Пән атауы.

      "Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы" пәні тарихи тәжірибені жеткізуге, тарихи таным, мәдениет, салт-дәстүрлер, ұрпақтар сабақтастығын қалыптастыруға; тарихи процестердің жалпы мазмұнын зерделеуге және Қазақстан аумағында ежелгі уақыттан бастап қазіргі күнге дейін болып жатқан тарихи оқиғалардың негізгі үрдістерін бөліп көрсетуге; мемлекеттік тәуелсіздікті алу, қоғамдық және әлеуметтік қарым-қатынастардың мемлекеттік-құқықтық жүйесінің пайда болуы мен даму кезеңдерін, сыртқы саясат мазмұнын және бейбітшілікті сақтаудағы Қарулы Күштердің рөлін зерделеуге арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазіргі заманғы Қазақстан тарихының басты және жалпы тарихи процестерін зерделеу; Қазақ хандығының құрылған сәтінен бастап осы уақытқа дейін Қазақстан аумағында болған тарихи оқиғаларды оның басқа мемлекеттермен өзара әрекеттестігінде көрсету.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) білім алушыларға тәуелсіздікті алудың негізгі кезеңдерін бірізділікпен, елдегі және басқа мемлекеттердегі, Қарулы Күштердегі өзара байланысы мен негізділігін көрсете отырып білім беру;

      2) білім алушыларда қазіргі заманғы процестерге ортақтастық сезімін және кәсіби қызметін одан әрі табысты іске асыру үшін тарихи ойлау маңыздылығы түсінігін қалыптастыру;

      3) Қазақстанның сыртқы саясатының қазіргі заманғы кезеңдегі мағынасын және мазмұнын түсіну;

      4) өздігінен білім алу қажеттілігін, Қазақстанның ерлік оқиғаларының, көп ғасырлық ұлттық бастаулар мен салт-дәстүрлердің үздік үлгілері негізінде күрделі және әртүрлі тарихи құбылыстарға өздігінен талдау жасау және бағалау қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижелерінде қалыптасатын білім алушының құзыреттіліктері:

      1) қазіргі заманғы қоғам мен әскери саладағы мәселелерді объективті түсінуді пысықтау үшін қажет болатын өткен тарихтың нақты фактілерін, құбылыстарын синтездеу мен жалпылау саласындағы білімнің жоғары деңгейі;

      2) тәуелсіз егемен мемлекеттің құрылуының, қазіргі заманғы мемлекеттің әлеуметтік құрылысы мен саяси жүйесінің негізгі кезеңдерін білу;

      3) жалпы әлемдік ортақтықта, қазіргі заманғы өркениет жүйесіндегі, Қазақстан халқының тарихи-мәдени ортақтығын дамытуда қазақ халқының рөлін және алатын орнын түсіну;

      4) тарихи оқиғалар мен қазіргі заманғы фактілер аясында дүниетанымы мен ділін қалыптастыру;

      5) Қазақстан армиясының қоғамдағы, мемлекет қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі рөлін түсіну.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1. Отандық тарихты оқудың тұжырымдамалық негіздері.

      Кіріспе. Қазіргі заманғы Қазақстан тарихын гуманитарлық ғылымдар блогының құрамдас бөлігі ретінде оқыту мақсаттары, міндеттері. Пәнді оқыту объектісі. Пәнді оқыту әдістері. Пәннің әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар блогы арасындағы рөлі мен орны. Қазақстан тарихы дамуының негізгі кезеңдерін көрсететін қысқаша тарихи очерк. Қайнар көздері және оның сыныптауышы.

      1-тақырып. Қазақ мемлекетінің бастауы және мирасқорлығы.

      Қазақ мемлекеттігінің бастауы және мирасқорлығы: көнелік, ортағасырлылық және жаңа дәуір. Мемлекеттің саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуы.

      Қазақ халқының және оның құрамына кіретін этникалық компоненттерінің құрылуының негізгі тарихи кезеңдері. Қазақ хандығындағы әскери басқару және әскери қызмет. ХVII – ХVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының экономикалық орналасуы. "Ақтабан шұбырынды". Қазақстанның және Ресейдің Жаңа Кезең жағдайларындағы саясаты. Қазақстанның қосылу дәуіріндегі жаңа патшалық саясат. Нығайтылған желілер мен қалалар құрылысы. Кіші және Орта жүз арасындағы феодалдық өзара тартыстардың күшеюі. Қазақстанның Ресейге қосылуының аяқталуы.

      2. Қазақстан тәуелсіздік жолында: ұлттық құрылудың даму кезеңі және идеясы.

      2-тақырып. Қазақстан тәуелсіздігі қалыптасуының алғышарттары: Ұлт-азаттық көтерілістер және ұлттық мемлекет идеясын қалыптастыру.

      Қазақ халқының ұлттық қозғалыс қайнары. ХХ ғасырдың басында Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық жағдай. Орыс крестьяндарының қазақ жеріне үдере көшуінің белсенділігі. Қазақ халқын отырықшылық өмір деңгейіне жаппай көшіру бойынша қоныс аудару әкімшілігінің қызметі, осы міндеттерді іске асыру әдістері. Қазақ жерінде өндіріс ошақтарын қалыптастыру ерекшеліктері және оның отаршылдық сипаты.

      ХVІІІ – ХІХ ғасырлар басында Қазақстандағы отарлауға қарсы ұлттық көтерілістердің мақсаты, ерекшеліктері және тарихи сабақтастығы.

      3-тақырып. ХХ ғасырдың басындағы Қазақстандағы ұлттық қозғалыс.

      Қазақ зиялыларының қалыптасуы: әлеуметтік құрамы, құрылуы, қызметі.

      Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы қазақ даласы. "Бұратана халықты тыл жұмыстарына реквизициялау" туралы 1916 жылғы 25 маусымдағы Жарлық, оның халыққа қарсы мәні. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс: себептері, қозғаушы күші, барысы және негізгі кезеңдері. Қозғалыс басшылары: А. Иманов, Т. Бокин, Б. Әшекеев, А. Жанбосынов, У. Саурықов және басқалары.

      Ресейдегі Ақпан буржуазиялық-демократиялық төңкерісі және оның Қазақстанға әсер етуінің ерекшеліктері. Қазақстандағы саяси басқарудың өзгеруі. Уақытша Үкіметтің жергілікті басқару органдарын құру. Облыстық қазақ съездері және онда көтерілген мәселелер. Уақытша Үкімет органдарындағы ұлттық зиялы қауым өкілдерінің қызметі. 1917 жылғы жазғы саяси дағдарыс. Жалпы қазақтық шілде съезі және Алаш партиясын құру туралы шешімнің қабылдануы. Партия бағдарламасы. Жалпыресейлік құрылтай жиналысының депутаттарын сайлау, Алаш партиясының жеңіске жетуі.

      3. Ұлттық-мемлекеттің құрылуының кеңестік үлгісін іске асыру.

      4-тақырып. Кеңестік Қазақстанның қалыптасуының тарихи көздері: жергіліктендірудің қиындығы.

      Кеңес өкіметінің орнауы. Қазан төңкерісі және Қазақстанның саяси өмірі. Алашорда (Халық кеңесі) үкіметінің Ә. Бөкейхановтың төрағалық етуімен құрылуы. Алаш автономиясын құру жөніндегі шешімнің қабылдануы. Түркістан автономиясы үкіметінің (Қоқан автономиясы) құрылуы. Қазақ жері – "ақтар" мен "қызылдар" күресі. Алашорда үкіметі қазақ ұлттық әскерінің іс-қимылы. "Әскери коммунизм" саясаты. Қырғыз (Қазақ) Кеңестік Социалистік Автономды Республикасының құрылуы – ұлттық мемлекет құру идеясын кластық тәсіл негізіндегі мемлекет құру идеясына ауыстыру. Қазақстандағы жер-су реформасы. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясат (ЖЭС). ЖЭС мазмұны және оны жүргізудің ерекшеліктері. 1921 – 1922 жылдардағы Қазақстандағы ашаршылық. Қазақ Кеңестік Социалистік Автономды Республикасының құрамында қазақ жерін біріктіру.

      5-тақырып. Кеңестік тоталитарлық Қазақстанның құрылуы: сипаты, шаралары мен салдары.

      Биліктің күшеюі және Коммунистік партияның қоғамдық өмірге ықпалы. Ф.И. Голощекиннің "Кіші Қазан" идеясы: мағынасы және салдары. Қазақстандағы индустрияландырудың ерекшеліктері.

      Қазақ ауылын кеңестендіру саясаты: қазақтардың дәстүрлі қоғамын бұзу. Бай шаруашылықтарын тәркілеу және оның саяси-экономикалық салдары. Көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруаларын отырықшылыққа күштеп көшіру. Ұжымдастырудың әдістері мен қарқыны. "Бесеудің хаты". Ашаршылықтың демографиялық салдары. 1930 жылдың екінші жартысындағы Қазақстан ауыл шаруашылығының ауыр жағдайы. Қазақ зиялыларының сталиндік репрессиялары, оның ауқымы мен зардаптары. Білім жүйесінің құрылуы. Сауатсыздықпен күрес. Ұлттық және мәдени құндылықтардың бұзылуы. Ғылым мен ғылыми мекемелердің дамуы. КСРО Ғылым Академиясының Қазақстандық филиалының құрылуы.

      6-тақырып. Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында.

      Ұлы Отан соғысының басталуы. Қазақстанға эвакуациялау және эвакуацияланған мекемелерді орналастыру. Қазақстандықтардың майдан іс-қимылдарына, партизандық қозғалыстарға қатысуы. Қазақстандықтар – Кеңес Одағының Батырлары – өздерінің ата-бабаларының ерліктерін жалғастырушылар. Отан соғысы жылдарында тыл жұмыскерлерінің көрсеткен жанқиярлығы.

      Ұлы Отан соғысының Қазақстан халқының соғыстан кейінгі тарихы үішн мәні. Халықты Қазақстанға күштеп жер аудару. Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижелері мен сабақ алу. Соғыс жылдарындағы ғылым, мәдениет және халықтық білім.

      7-тақырып. ХХ ғасырдың екінші жартысында Қазақстандағы кеңестік реформалардың қайшылықтары және салдары.

      Қазақстан соғыстан кейінгі жылдары. Бейбіт құрылысқа көшудің қиындығы. Қазақстан аумағында ядролық сынақтар және олардың салдары. Білім мен ғылымдағы оң өзгерістер. Жоғары және орта арнаулы оқу орындарының ашылуы. Кәсіптік-техникалық білім жүйесінің қалыптасуы. Қазақ Ғылым Академиясының құрылуы. И. Сталиннің "жеке басқа табыну" кезеңін сынау. Мемлекеттік және қоғамдық қайраткерлердің саяси оңалуы және оны "шалалық" сипатында бағалау. Н.С. Хрущевтің партиялық-мемлекеттік басқару жүйесіндегі реформасы және оның үстірт сипаты. Тыл және көп тұрған жерлерді игерудің кесірі: Теміртаудағы оқиға. 1965 – 1966 жылдардағы экономикалық реформалардың аяқталмауы. Экономиканың экстенсивті даму жолы. Қазақстанның КСРО өнеркәсібін дамытуға қосқан үлесі. Экологиялық дағдарыс. Арал қасіреті. Қорғаныс өнеркәсібі кешенін салуға байланысты кеңестік режиммен қазақ халқына тигізілген қасірет: Семей ядролық сынақ полигоны (1949 – 1991 жж.). Мәдениет және ғылым. Командалық-әкімшілік басқарудың күшею салдары ретінде мәдени және рухани өмірде қайшылықтардың тереңдеуі.

      8-тақырып. Қазақстандағы "қайта құру" саясаты.

      Идеологияда, экономикалық және саяси өмірде ауқымды өзгерістер. М.С. Горбачевтің реформалары. Жариялылық пен демократия аясында кеңестік республикалардағы ұлттық шиеленістер. Экономикалық дағдарыс. КСРО командалық-әкімшілік жүйесін демократиялық әдістермен қайта құру әрекеттері. "Қайта құру" мен "жариялылықтың" елдің экономикасына әсері. Кеңестік басқару жүйесінде жекелеген мемлекеттік кәсіпорындарды ұлттық республикаларға қайтару. Д.А. Қонаевтың Қазақстан ОК Компартиясының Бірінші хатшысы лауазымындағы қызметі. Алма-Ата қ. және басқа да республика қалаларында 1986 жылғы желтоқсан оқиғасы және оның шынайы себептері. Алаш қозғалысы қайраткерлерінің ресми оңалуы. Жаңа қоғамдық ұйымдар мен партиялардың құрылуы. Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің сайлауы. "Тіл туралы Заңның" қабылдануы және оның мағынасы. Қазақ КСР-і мемлекеттік егемендігі туралы декларациясы. 1991 жылғы тамыз бүлігі. КОКП қызметінің тоқтауы. КСРО-ның құлауы және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының (ТМД) құрылуы.

      4. Тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік стратегиясы және әлеуметтік-экономикалық дамуы.

      9-тақырып. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылымының қалыптасуы.

      "Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы" Конституциялық Заң. Қазақстан Президентінің бірінші жалпыхалықтық сайлауы. Қазақ КСР-і атауын Қазақстан Республикасына өзгерту. Тәуелсіздік ұлттық және мемлекеттік құрылыс факторы ретінде. Тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік стратегиясының дамуын анықтау. Қоғамның демократиялану процесінің күшеюі. Дамудың өзіндік жолын анықтау.

      Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын қалыптастыру. Қоғамның конституциялық қатар негіздерін құру. Қазақстан Республикасының рәміздерін бекіту – ту, елтаңба, әнұран. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы туралы Заң. Егемендікті, қорғанысты, елдің бірлігін және азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ұлттық армияны құру. "Ұлттық валютаны енгізу туралы" Президент Н.Ә. Назарбаевтың Жарлығы және оның мазмұны. Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын белгілеу. Ұлттық қауіпсіздікті нығайту. Мемлекеттік бірегейлікті дамыту, азаматтық бейбітшілікті және саяси тұрақтылықты нығайту.

      Жалпыхалықтық референдум, қолданыстағы Қазақстан Республикасының Конституциясын қабылдау. Қазақстандағы парламентаризмді дамыту. Басқарудың негізгі үш саласы: Президент, Парламент және Үкімет – елдің саяси жүйесі қызметін реттейтін негізгі бөлімдер.

      Президенттің Қазақстан халқына бірінші Жолдауы: "Қазақстан – 2030. Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы" (1997 жылғы 16 қазан), Қазақстан Республикасы дамуының ұзақ мерзімді басым бағыттары. Елорданың Алматыдан Астанаға көшірілуі. "Қазақстан – 2050" Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жолдауы (2012 жылғы 14 желтоқсан). "Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ" атты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жолдауы (2014 жылғы 17 қаңтар).

      10-тақырып. Экономикалық дамудың Қазақстандық үлгісі.

      Ауыспалы кезеңнің қиындығы: экономикалық дағдарыс, әлеуметтік қауырттылық, өмір сапасының төмендеуі, жұмыссыздық, қылмыстың көп болуы. Оларды жою шаралары: экономиканы қайта құрылымдау, әлеуметтік бағытталған нарықты құру, жекешелендіру және бағаны ырықтандыру, инвестициялық саясат. Экономиканың жоспарлыдан нарықтыққа көшуі. Қазақстан экономикасының реформалау бағыты – экономиканың даму қағидаттары, еңбек өнімділігі деңгейін арттыру, қазіргі заманғы технологияларды енгізу, инвестициялық, салықтық, аграрлық-индустриалды саясат, инфрақұрылымның дамуы, әсіресе, көлік пен байланыс. Қазақстан экономикасын дамыту үшін шетел инвестицияларын тарту.

      "Бәсекеге қабілетті Қазақстан, бәсекеге қабілетті экономика, бәсекеге қабілетті ұлт" атты Президенттің мемлекет халқына Жолдауы және оның мазмұны. Әлемдік экономикалық дағдарыс және оны сәтті игеру шаралары. Экономиканың дамуы және дағдарысқа қарсы кезеңдегі қаржы секторы. Индустриалды-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы, оны іске асырудың бірінші жетістіктері.

      2011 жылғы 28 ақпандағы "Жеделдетілген экономикалық жаңару – Үдемелі инновациялық индустрияландыру бағдарламасының жалғасы" атты Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. "Қазақстан – 2020" стратегиялық жоспарының басымдықтары. ХХІ ғасырдағы экономиканың қазақстандық үлгісі. ЭКСПО – 2017 өткізудің Қазақстан үшін маңызы. "Нұрлы Жол – болашаққа жол" жаңа экономикалық саясаты – Қазақстанның жаһандануға берген жауабы.

      11-тақырып. Этнодемографиялық процестер мен ұлтаралық келісімнің нығаюы.

      Республикадағы азаматтық бейбітшілік пен ұлтаралық келісімді бекіту. Қазақстандағы көші-қон, демографиялық процестер, халықтың этникалық құрылымындағы өзгерістер. "Нұрлы көш" бағдарламасы және отандастардың қайтып оралуы. 2009 жылғы Қазақстандағы халық санағы, халықтың этникалық және әлеуметтік құрылымындағы өзгерістер.

      Біртұтас ұлт болашағының қалыптасу мәселелері. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Қазақстан Республикасының заңдары: "Қазақстан халқы ассамблеясы туралы", "Білім туралы", "Тілдер туралы", "Мәдениет туралы". "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік бірегейлікті қалыптастыру тұжырымдамасы". Қазақстан ұлттық бірлігінің доктринасы. "Қазақстандық халықтың бірлігі мен тұтастығының нығаюы мен дамуы тұжырымдамасының" мақсаттары мен қағидаттары. Жаһанданудың қазіргі заман адамының санасына әсері.

      Ұлтаралық татулық – Қазақстан Республикасында тәуелсіздік пен демократияны нығайтудың негізі. Президент жанындағы консультативтік және кеңесші орган Қазақстан халқы келісімі мен бірлігінің қоғамдық институты – Қазақстан халқы Ассамблеясының (ҚХА) құрылуы. ҚХА-ның бірінші сессиясы, оның шешімдері. "Ортамерзімді кезеңге арналған Қазақстан халқы Ассамблеясының стратегиясы". Ұлтаралық келісімнің қазақстандық моделінің ерекшелігі, Қазақстан ұлттық бірлігінің доктринасы.

      12-тақырып. Қоғамдық-саяси өмір және Қазақстан Республикасының ішкі саясаты.

      Әлеуметтік реформалар және әлеуметтік жаңару. Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 6 ақпандағы "Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты" атты Қазақстан халқына Жолдауы.

      Денсаулық сақтауды, спорт және дене шынықтыруды дамыту. Олимпиада ойындарындағы, Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында өткен қысқы 7-ші Азия ойындарындағы қазақстандық спортшылардың жетістіктері.

      Білім беру жүйесінің мазмұнын жаңарту. 2010 жылы Қазақстанның Болон процесіне қосылуы және Болон декларациясына қол қою. Президенттің "Интеллектуалды ұлт – 2020" бағдарламасы және оның маңызы.

      Қазақстан Республикасының қоғамдық-саяси өмірін демократияландыру. Саяси партиялардың және саяси жүйелердің дамуы. Саяси партиялар және оның маңызы туралы Қазақстан Республикасының Заңы. "Нұр Отан" – әлеуметтік-саяси жетекші күш. 2005 жылғы 18 ақпандағы "Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында" атты Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы.

      13-тақырып. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құрудағы Жоғарғы Бас қолбасшының рөлі.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылу тарихы. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құрудағы Жоғарғы Бас қолбасшының рөлі. Тұңғыш Қорғаныс министрі С. Нұрмағамбетов. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру және жаңарту. Қазіргі заманғы және тиімді армияны, әскери-әуе және әскери-теңіз күштерін құру жөніндегі шаралар. Әскери саладағы халықаралық ынтымақтастық: "Центрзбат", "Авиадартс" батальондардың бірлескен оқу-жаттығуларына қатысу. НАТО басшылығымен терроризмге қарсы операциялар және бейбітшілікті сақтау операциялары саласында тәжірибемен алмасу. "Бейбітшілік жолындағы серіктестік" бағдарламасы шеңберінде өңірлік орталықтарды құру. Қазақстанда әскери білімді дамыту.

      14-тақырып. Ұлы дала халқының жаңа тарихи санасын және дүниетанымын қалыптастыру саясаты.

      Отандық тарихты зерделеудегі жаңа тәсілдер. Ұлт тарихындағы "ақтаңдақтарды" жою. 1997 жыл – ұлт бірлігі және жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы. "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы, оның мақсаты және жүзеге асырудың негізгі бағыттары, рухани және білім беру жүйесін дамыту, мәдени мұраның сақталуын және тиімді пайдаланылуын қамтамасыз ету. Тарихи және сәулет ескерткіштерін жаңғырту; мәдени мұраны зерделеудің біртұтас жүйесін құру – фольклор, салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар; мемлекеттік тілде гуманитарлық білімнің толық бағалы қорын құру. Президенттің "Халық тарих толқынында" тарихи зерттеулер бағдарламасы, қазақтардың ұлттық тарихының шеңберін кеңейту, ұлттың жаңа тарихи дүниетанымын қалыптастыру. Тарихи сана негізінде патриотизмді қалыптастыру. Жаңа Қазақстан – өзгерген ұлы даланың "Ұлы Дала елінің" мұрагері. Көне түріктердің мемлекеті. Тәуелсіздік жылдары көне түркі жазуының және түркі мәдени ескерткіштерінің жан-жақты зерттеле басталуы. Әбу Насыр әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмұд Қашқари, Қожа Ахмет Яссауи еңбектерінің аударылып, қайта басылуы. Қазақстан Республикасы Президентінің ежелгі ұлыстар мен ордалардағы этносаяси процестерге көзқарасы.

      Жаңа қоғамдық сананы қалыптастыруда Қазақ хандығының 550 жылдығын мерекелеудің маңызы. Н.Ә. Назарбаевтың еңбектеріндегі қазақ халықтығы мен Қазақ хандығы қалыптасуының тарихи алғышарттарын байланыстыру мәселелерінің өзектілігі. Қазақ хандары мемлекеттік қызметінің тарихы жөніндегі жаңа зерттеулер. Қазақ қоғамындағы қазақтың дәстүрлі көшпелілер мәдениетін және батырлар мен билер институтын зерделеудегі үрдістер.

      15-тақырып. Қазақстан – қазіргі әлем мойындаған ел.

      Әлемдік қауымдастықтың егемен Қазақстанды тануы, БҰҰ-ға қабылдануы. Қазақстанның сыртқы саясатының қалыптасуы. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мақсаттар: халықаралық және аймақтық қауіпсіздік, мемлекеттің аумақтық тұтастығы және егемендігі. Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясатының көпбағыттылығы.

      Сыртқы экономикалық ынтымақтастық және инвестициялық қызмет. Қазақстан Республикасының бітімгершілік миссиясы. Қазақстан Республикасының Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңесті (АӨСШК, 1992 ж.) ұйымдастыру жөніндегі бастамасы. Қазақстанның Батыс-Шығыс мәдениаралық және өркениетаралық диалогті дамытуға қосқан үлесі. Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалығы және оның нәтижелері. 2010 жылғы 1 – 2 желтоқсандағы Нұр-Сұлтан қ. Саммит – дүниежүзілік маңызы бар оқиға.

      Қазақстан, Ресей, Белоруссия кедендік одағының құрылуы және жұмыс істей бастауы, оның маңызы. Әлемнің және ЕурАзЭҚ-тың ғаламдық энергетикалық және экологиялық қауіпсіз дамуын құру мәселелері. Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығы. "Әлем. ХХІ ғасыр". Соғысқа, ядролық қаруға және терроризмге қарсы күрес шаралары.

      16-тақырып. Н.Ә. Назарбаев – тарихтағы тұлға.

      Тұңғыш Президенттің мемлекеттің жаңғыру жолындағы бастамалары. Қазақстандық мемлекеттілік үлгісінің жасампаздық негізі. "Тарих толқынында" еңбегіндегі ұлттық тарихты және тарихи тұлғалардың рөлін стратегиялық тұрғыдан көру. "Тәуелсіздік толғауы" атты Елбасының 2014 жылғы 15 желтоқсандағы сөйлеген сөзінің маңызы. Жаңа Қазақстан – ол ұлы істердің ұйытқысы болған Ұлы Дала мұрагері. Н.Ә. Назарбаевтың "Нұрлы жол – Қазақстандық даму жолы" бағдарламасының тарихи маңыздылығы. Тәуелсіздік негізі – "Қазақстан жолы – 2050", түпкі мақсат – Мәңгілік ел болу. Н.Ә. Назарбаевтың өмір жолы мен қызметі.

      17-тақырып. Ортақ болашағы бар ұлттың қалыптасуы.

      "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының мәні мен маңызы. "Мәңгілік ел" – ежелгі түркілер мұрағаты. "Мәңгілік ел" – бабалардан мұраға қалған, тарих арқылы жеткен қазақ халқының арманы. "Мәңгілік ел" идеясының негіздері: тарихи сабақтастық; қазақ мәдениеті; еркіндік; бірлік; күшті мемлекет; биік мақсаттар, Ұлы болашақ. "Мәңгілік елдің" негізгі кезеңдері: мемлекеттің құрылуы және халықты біріктіру. Ұлттық мемлекетті құру үшін күрес, ұлт жанашырларының ауыртпалықтары. Мәңгілік елдің жеті негізгі құндылығы:

      1. Қазақстанның тәуелсіздігі және Нұр-Сұлтан.

      2. Ұлттық бірлік, бейбітшілік және біздің қоғамдағы ынтымақтастық.

      3. Зайырлы қоғам және жоғары руханилық.

      4. Индустрияландыру және инновация негізінде экономикалық өрлеу.

      5. Жалпыға ортақ Еңбек Қоғамы.

      6. Тарихтың, мәдениеттің және тілдің ортақтығы.

      7. Ұлттық қауіпсіздік және біздің еліміздің жалпы дүниежүзілік және аймақтық мәселелерді шешуге жаһандық қатысуы.

      "Рухани жаңғыру" бағдарламасы және оның кіші бағдарламалары: "Тәрбие және білім", "Атамекен", "Рухани қазына", "Ақпарат толқыны". Таяу жылдағы міндеттер: латын әліпбиіне көшудің логикасы. "Жаңа гуманитарлық білім". "Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық" жобасының мәні. "Туған жер" бағдарламасын іске асыру. "Қазақстандағы 100 жаңа есім" жобасын іске асырудың маңыздылығы.

      2-бөлім. Философия.

      Пән атауы.

      "Философия" пәні табиғатта, қоғамда және танымда орны бар дамудың жалпы заңдарын зерделеуге, адамның әлемдегі орнын, адамның әлемге қарым-қатынасын және адам өмірінің мәнін түсінуге арналған. Пән курсанттардың табиғи және қоғамдық ғылымдардың, әскери теория мен практиканың, оқыту және тәрбиелеудің дүниетанымдық әдіснамалық негіздері ретінде философия мәнін және мағынасын түсінуін қамтамасыз етеді.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты негізгі философиялық мәселелерді және философия тілін, оның қоғамдағы дүниетанымдық және әдіснамалық рөлін, өмірде болып жатқан құбылыстар мен процестерді философиялық талдаудың маңызды құралдары мен әдістерін зерделеу болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) курсанттарға философиялық ойлаудың маңызды бағыттарының ғылымы ретінде ретінде философияның негізгі қағидаттары, заңдары мен санаттарынан білім беру;

      2) қоғамдағы әлеуметтік және саяси процестерді талдау және бағалау кезінде философиядан алған білімдерін қолдана білуге үйрету;

      3) курсанттарда әртүрлі философиялық теорияларға және білімге негізделген қоғамдағы құбылыстарға философиялық-әдіснамалық талдау практикасы жөніндегі түсінікті қалыптастыру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының құзыреттіліктері.

      "Философия" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) қазіргі заманғы қоғам мен әскери саладағы мәселелерді объективті түсінуді пысықтау үшін қажет болатын әртүрлі философиялық ағымдарды, философиялық ойлар тарихындағы бағыттар мен мектептерді талдау және синтездеу саласында білімнің қалыптасқан жоғары деңгейі;

      2) табиғи және қоғамдық ғылымдардың, әскери теория мен практиканың, оқыту мен тәрбиелеу процесінің дүниетанымдық әдіснамалық негіздері ретінде философия мәнін және мазмұнын түсіну;

      3) философияның негізгі мәселелерін ой елегінен өткізу қажеттілігін түсіну: тұрмыс, таным процесі, таным, шындық;

      4) философия тарихында бар көп мөлшердегі философиялық бағыттардағы, ағымдардағы, мектептер мен оқулардағы әртүрлі тәсілдерді, ұстанымдарды салыстыра білу қабілеті;

      5) әртүрлі әлеуметтік құбылыстар мен процестер, әлеуметтік дамудың пайда болу бастаулары туралы нақты білім;

      6) қоғамның және тұтас алғанда табиғаттың дамуының құбылыстары мен процестеріне диалектикалық талдау жасау машықтары мен дағдыларын қалыптастыру.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Философия, оның пәні және қоғамдағы рөлі.

      Философия пәні. Философия пәні туралы тарихи және қазіргі заманғы түсініктер; философиялық мәселелер аясы; философиялық білім құрылысы; философия пәні туралы тарихи және қазіргі заманғы түсініктер. Философия мен дүниетанымның ара қатынасы; философияның ғылымға, дінге және өнерге қатынастағы ерекшелігі. Философия функциялары. Философияның адам өмірі мен қоғамдағы мәні, оның адамның әлемді танудағы рөлі. Философияның ерекшелігі. Философиялық дүниетанымның ерекшеліктері: мифологиядан, діннен, ғылымнан айырмашылығы. Философиялық мәселелер аясы және философиялық білімнің оларға сәйкес бөлімдері. Философия генезисі. Философияның шығу тарихы, оның дамуының негізгі кезеңдері, оның негізгі сипаты. Философиялық білім және әскери іс; әскери құрылыстағы негізгі мәселелерді талдаудағы философияның алатын орны мен рөлі; философиялық әскери ойлау тарихы.

      2-тақырып. Ежелгі Шығыс және көне заман философиясы.

      Ежелгі шығыс философиясының құрылуы. Ежелгі Қытай және ежелгі Үнді философиясы. Ведалық философия және ертедегі буддизм. Даосизм және конфуцизм. Ежелгі Шығыстың әскери-философиялық идеялары.

      Антикалық философия. Ежелгі Грекия философиясының қалыптасуы. Ежелгі Грекия философиясының негізгі бағыттары және мектептері. Демокрит атомизмі. Антикалық философия, Ежелгі Грекиядағы философияның тұрмыс туралы ілімі; антикалық философиядағы адам мәселесі.

      Ежелгі Грекия ойшылдарының әскери-философиялық идеялары.

      3-тақырып. Орта ғасыр, Қайта өрлеу дәуірі мен Жаңа дәуірдегі философия.

      Орта ғасыр философиясының негізгі сипаты; екі дәстүрді: христиандық ағарту мен антикалық философияны синтездеу. Августиннің діни философиясы. Схоластика. Фома Аквинский философиясы.

      Қайта өрлеу дәуірі философиясындағы гуманизм мен даралық мәселелері. Орта ғасырдағы және Қайта өрлеу дәуіріндегі әскери-философиялық идеялар. Жаңа дәуір кезеңінің ғылыми төңкерісі, философиядағы таным әдісінің мәселелері (Ф. Бэкон, Р. Декарт), рационализмнің және эмпиризмнің қарама-қайшылығы.

      Жаңа дәуірдегі әскери-философиялық идеялар.

      4-тақырып. Неміс классикалық философиясы.

      Неміс классикалық философиясының әлеуметтік және идеялық-теориялық тамыры. Канттың өмірі мен шығармашылығы. Кант философиясы, оның ғылыми білімнің жалпыға ортақтығы мен қажеттілігін дәлелдеуі; танымның субъективтілігі және шекарасы. Философиялық жүйе және Гегель әдісі. Гегель идеализмінің сыны. Гегель диалектикасына қатынасы. Л. Фейербахтың антропологиялық материализмі; табиғат пен адам, дін мен адам, әлемді тану.

      Неміс классикалық философиясындағы әскери-философиялық идеялар.

      5-тақырып. ХХ ғасыр философиясының негізгі бағыттары.

      ХХ ғасыр философиясының қалыптасуы және дамуы; позитивті және позитивті емес ілімдегі ғылыми білімнің шоғырлануы; "өмір философиясы", экзистенциализм, неотомизм Х ғасыр философиясының негізгі бағыттары ретінде.

      Адам әлемде және адамның жан-дүниесі: экзистенциализм, персонализм, философиялық антропология. Адам шеттету, әлеуметтік дағдарыстар және "шекаралық оқиғалар" жағдайларында. Адамның өмір сүруі және оның болмысы.

      ХХ ғасыр философиясындағы соғыс пен бейбітшілік мәселелері.

      6-тақырып. Қазақ философиясының бастаулары.

      Тенгрианстволық. Көшпелі тайпалардың философиясы: оның ерекшелігінің салт-дәстүрлерде, әдет-ғұрыптарда, материалдық мәдениет заттарында және діннің қарапайым түрлерінде көрініс табуы. Қазақ эпосында көрініс тапқан философия.

      Орта ғасырдың көрнекті философтары. М. Хорезмидің философиясы. Әл-Фараби – екінші ұстаз. Әли-Ибн Синаның, Әл Бирунидің, Ж. Баласағұнның, М. Қашқаридің философиялық көзқарастары. Қожа Ахмед Яссауи философиясы.

      Ақын – жыраулар философиясы: (Асан Қайғы, Досмағамбет, Қазтуған, Бұхар жырау). Ш. Уәлихановтың, Ы. Алтынсариннің, А. Құнанбаевтың философиялық көзқарастары. Шәкәрім Құдайбердиевтің "Үш ақиқаты".

      XIX ғасырдың аяғы – XX ғасырдың басындағы қоғамдық және философиялық ойлаудың негізгі бағыттары (А. Байтұрсынов, М. Дулатұлы, Ә. Бөкейханов, М. Шоқай, С. Торайғыров).

      7-тақырып. Онтология. Болмыс мәселелері.

      Болмыс – философиялық ұғым ретінде. Материя – философиялық ұғым ретінде. Материяның объективті шындық екені туралы диалектикалық-материалистік философия. Болмыстың негізгі түрлері. Болмыстың монистикалық және плюралистік тұжырымдамасы. Болмыстың өздігінен ұйымдастырылуы. Материалдық және идеалдылық түсінігі.

      Кеңістік және уақыт. Қозғалыс пен даму. Детерминизм және индетерминизм. Динамикалық және статистикалық заңдылықтар. Әлемнің ғылыми, философиялық және діни көрінісі. Қазіргі заманғы соғыстағы кеңістік-уақыттық фактордың рөлі.

      8-тақырып. Сана, оның пайда болуы және қалыптасуы.

      Сана философиялық санат ретінде. Сананың мәні және пайда болуы; философия тарихындағы сана мәселесі; сананың құрылымы; сана, саналылық және тұлға; шындық, ойлау, логика және тіл. Жеке және қоғамдық сана.

      Әскери істегі сананың рөлі; әскери қызметшілердің моральдық-психологиялық жай-күйінің негізі ретіндегі сана; қоғамдық сананың ерекшеленіп көрініс табуы ретіндегі рухани фактор; соғыстағы рухани фактордың рөлі.

      9-тақырып. Таным мүмкіндіктері мен шекаралары.

      Философия мәселесі ретіндегі таным. Әртүрлі философиялық тұжырымдамалардағы білім мәнін анықтау. Таным субъектісі мен объектісі. Танымның мүмкіндіктері мен шекаралары. Дүниенің түбегейлі танылуының мәселесі: танымдық оптимизм, скептицизм және агностицизм. Философиялық ұғым ретіндегі ақиқат. Ақиқат процесс ретінде. Ақиқаттың әртүрлі тұжырымдамалары. Ақиқат және оның өлшемшарттары. Сезімдік және рационалдық таным. Философиядағы рационалдық және эмпирикалық дәстүр. Таным және шығармашылық. Шығармашылық және интуиция.

      10-тақырып. Білім, ғылым, техника және технологиялар.

      Ғылыми және ғылыми емес білім. Ғылым өлшемшарты. Қазіргі ғылымның жетістіктері және оның себептері. Әдіс мәселесі. Танымның негізгі әдістері. Ғылыми таным әдістері және ғылыми ақиқат ерекшелігі. Ғылыми және ғылыми емес білімнің демаркациясы мәселесі. Ғылым құндылықтары. Ғылым білім ретінде, қызмет және әлеуметтік институт.

      Ғылыми білімнің дамуы; ғылыми төңкерістер және рационалдылық түрлерінің ауысуы; ғылым және техника; қазіргі заманғы қоғамда білім қызметінің ерекшеліктері; өркениет дамуындағы ғылымның рөлі; қоғамдық өмірге ғылым мен техниканың жетістіктерін енгізуге байланысты әлеуметтік және әдеп мәселелері.

      Сциентизм және антисциентизм. Ғылым және техника. Білім философиясы. Ғылым және әскери іс.

      11-тақырып. Адам философиясы.

      Адамның пайда болуы мен оның мәні. Адам мәселесін шешудегі негізгі тәсілдер, оның пайда болуы мен мәні. Адам мен табиғат; адамның рухани және тәндік, биологиялық және әлеуметтік бастаулары өзара қарым-қатынасының мәні; адамның табиғатқа қарым-қатынасы және онда адам өмір сүруінің қазіргі заманғы қарама-қайшылықтары.

      Адам әлеуметтік байланыстар жүйесінде. Адам тұрмысының мәні, арналуы, мағынасы.

      Адам және тарихи процесс. Тұлға және көпшілік, еркіндік пен қажеттілік. Тұлға қалыптасуының шарттары, оның еркіндігі, өмірді, табиғатты, мәдениетті сақтауға жауапкершілік; адамның өзгеге және өзіне деген адамгершілік міндеттері. Әскери қызметшінің жеке басы.

      12-тақырып. Әдеп. Құндылықтар философиясы.

      Аксиология және адамгершілік. Әдеп ілімдерінің тарихи типтері. Құндылықтар теориясының негіздері. Құндылық ұғымы. Бар болып отырған және болуы тиіс. Әдеп нормалары және құқық нормалары. Әдеп санаттары (парыз, игілік, мән және қажеттілік, ар-ұят, еркіндік). Адами адамгершіліктің бастауларын түсінудің тәсілдері.

      Кәсіби әдеп. Әскери әдеп. Әскери қызметті моральдық реттеу.

      Адамның құндылықтар бағдары. Адам болмысының мәні. Құндылықтар және адамның өмірінің мәні. Құндылықтар ұғымы және табиғаты, оның адам өміріндегі және қоғамдағы рөлі, адам өмірінің құндылықтарын бағалаудағы дүниетанымдық бағдарлар, зайырлы және діни құндылықтардың дүниетанымдық негіздері. Зорлық-зомбылық және жәбірлеу емес. Еркіндік және жауапкершілік. Мораль, әділеттілік, құқық. Фатализм и волюнтаризм.

      Рухани өмір және әлеуметтік құндылықтар. Материалдық және рухани құндылықтар. Рухани өмір саласы. Адамгершілік, эстетикалық және діни құндылықтар және олардың адам өміріндегі рөлі. Ар-намыс еркіндігі. Соғыс аксиологиясы.

      13-тақырып. Эстетика. Өнер философиясы.

      Эстетиканың философиялық негіздері. Әлемді танудың эстетикалық негіздері. Антикалық эстетика, орта ғасырлық эстетика, Қайта өрлеу дәуірінің эстетикасы, классикалық эстетика, Ағарту дәуірінің эстетикалық теориялары. Эстетикалық таным және оның құрылымы. Эстетикалық қызметтің түрлері. Әлеуметтік өнер болмысы. Эстетикалық қажеттіліктер және сезімдер. Идеал және эстетикалық жетілгендік. Эстетикалық талғам мәселелері. Эстетикалық көзқарастар мен теориялардың қалыптасу қағидаттары. Философия және өнер. Өнер – мәдениет феномені, оның тұлғалық және әлеуметтік функциялары. Көркем шығармашылық субъектісі. Өнер әлеміндегі адам.

      Қазіргі заманғы философияда өнерді зерттеудің стратегиясы. Өнер философиясының негізгі санаттары: әлемді эстетикалық сезіну, еліктеу және елігу; сұлулық, көркем бейне, көркем стиль, көркем талғам, символ, мимезис, катарсис және симулякр және т.б. Қазақ халқының өнер философиясы.

      14-тақырып. Әлеуметтік философия.

      Қоғам жүйе ретінде. Қоғам және оның құрылысы. Әскери сала қоғамның кіші жүйесі ретінде. Әлеуметтік процестерді талдау ерекшеліктері.

      Табиғи және антропогенді орта және әскери іс. Соғыстағы және әскери қызметтегі социосфера, техносфера, ноосфера.

      Қоғамды зерделеудегі жүйелілік тәсілі. Қоғамның пайда болу теориясы. Әлеуметтік таным ерекшелігі. Әлеуметтік философия пәні және оның функциялары. Әлеуметтік философияның тарихи дамуы.

      Тарих дамуының мәні мен бағыты. Тарихты философиялық пайымдау. Тарих философиясы. Қоғам дамуының тарихи процесі және үлгісі.

      15-тақырып. Армия және қоғам. Әскери қызмет философиясы.

      Армия философиясы; армияның мәні, арналуы, функциясы; Қарулы Күштер құрылысының заңдылығы; армия мен қоғамның өзара қарым-қатынасының диалектикасы.

      Философиялық мәселе ретіндегі қауіпсіздік.

      Мемлекеттің ұлттық қауіпсіздік жүйесі: мәні, құрылысы, функциялары. Мемлекеттің әскери қауіпсіздігі. Қоғамның әскери ұйымдастырылуы. Қоғамның қару-жарақ ұйымы.

      Әскери қызмет философиясы; әскери қызмет, оның ерекшелігі, негізгі түрлері және ұйымдастыру түрлері.

      Әскери қызмет жағдайындағы еркіндік мәселесі; адамгершілік және әскери қызмет.

      16-тақырып. Дін философиясы.

      Дін анықтамасы. Дін және философиялық білім. Дін қоғамдық сананың бір түрі ретінде, оның ерекшелігі, адам өміріндегі функциясы мен рөлі. Дін философиясы.

      Діннің пайда болуының алғышарттары. Діннің ертедегі түрлері: Әлемдік діндердің пайда болу өңірлері, олардың бастаулары, оларға тән сипаттар, ерекшеліктері.

      Армия және дін; діннің тәрбиелік әлеуеті мен оның сенушілермен жұмыстағы рөлі және Отанды қорғау.

      17-тақырып. Қазіргі заман ғаламдық мәселелерінің философиясы.

      Қазіргі заманғы ғаламдық жағдай, оның объективті және субъективті себептері. Қоғамдық даму үрдісі және адамзаттың болашағы. Экологиялық мәселелердің пайда болу себептері, мәні және шешу жолдары. Жердің шикізат және энергетикалық ресурстарының жеткілікті болуы. Адамға қоршаған орта ластануынан төнетін қауіптің және биосфераның экологиялық тепе-теңдігі бұзылуының мәселелері. Демографиялық мәселе. Әлемдік өркениеттің ғаламдық қарама-қайшылықтары, оларды талдаудың және шешу жолдарын іздеудің қажеттілігі. Өркениеттің өзара байланысы мен болашақ сценарийі.

      "Рим клубы" және ғаламдық мәселелерді зерттеу. "Өсу шегінің" тұжырымдамасы. Әскери ғылымның қазіргі заманғы философиялық мәселелері. Үшінші дүниежүзілік соғысты ашу қаупі – қазіргі заманның негізгі мәселесі. Ғаламдық мәселе ретіндегі әскери қауіп. Әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы діни эстремизм және терроризм, инвент-талдау. Философиялық ойлаудың жаңа дүниетанымын қалыптастырудағы әлеуметтік желілердің рөлі.

      3-бөлім. Шет тілі.

      Пән атауы.

      "Шет тілі" пәні кәсіптік жоғары білім берудің бірінші сатысы шеңберінде Қазақстан Республикасы аумағында білім берудің бірыңғай кеңістігін қамтамасыз етуге, білім берудің алдыңғы сатысында қол жеткізген шет тілін меңгерудің бастапқы деңгейін арттыруға және курсанттарға тұрмыстық, мәдени-кәсіби және ғылыми қызметтің әртүрлі салаларында әлеуметтік-коммуникативтік міндеттерді шешу үшін коммуникативтік құзыреттердің қажет және жеткілікті деңгейін меңгеруге, сондай-ақ одан әрі өздігінен білім алуға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты – курсанттарға кәсіптік қызметте кейіннен пайдалану үшін қажет болатын шет тілі саласындағы тиісті білім мөлшерін және дағдыларын беру болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) айтылымда, тыңдалымда, оқылымда және жазуда коммуникативтік дағдыларды дамыту және жетілдіру;

      2) ұсынылған тақырыптарға сәйкес жаңа тілдік құралдарды жүйелеу және меңгеру;

      3) шет тілін меңгеру бойынша оқу қызметін жетілдіруге ықпал ететін жалпы және арнайы оқу дағдыларын дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер:

      1) тілдік, сөйлеу, лингвистикалық елтанымдық және әлеуметтік-лингвистикалық құзыреттерден тұратын коммуникативтік құзырет. Бұл құзыреттер оқу, күнделікті, кәсіптік салаларда өзге тілде қарым-қатынас үшін қажет және курсанттардың өзге тілді ортада әлеуметтік-кәсіби ұтқырлығын айқындайды;

      2) курсанттардың шетелдік және жалпы адами мәдениеттің ерекшеліктеріне қатысты мәселелер ауқымын зерделейтінін болжайтын және курсанттарға мәдени диалогқа қосылуға мүмкіндік беретін жалпымәдени құзырет;

      3) курсанттарда өзге тілде қарым-қатынас жасау жағдайларына бейімделу үшін және әртүрлі кәсіби салаларда нәтижелі қызмет үшін қажет болатын білімнің, дағдылардың, қабілеттердің болуын болжайтын оқу-танымдық құзырет;

      4) курсанттарға өздерінің өзге тілді меңгерудегі, білімдеріндегі, дағдыларындағы мен машықтарындағы тапшылықтан арылу қабілетін дамытуға мүмкіндік беретін теңгермелі құзырет;

      5) зияткерлік-тұлғалық құзырет – курсанттардың шет тілін өздігінен және үздіксіз үйрену қабілеттерін дамыту және трбиелеу, одан әрі өздігінен білім алу және оны білімнің басқа салаларында қолдану, курсанттардың өздерінің болашақ мамандығына қатысты жеке өзі таңдауы.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу.

      Танысу кезінде қолданылатын сөздер мен сөйлемдер. Жіктеу есімдіктері: "I, You, He, She, It, We, They". Елдер мен ұлттар. Жай осы шақ: "to be" көмекші етістігі, жалпы сұрақтар. Буын. Екпін. Тұрмыстық заттар. Кеденде. Ағылшын алфавиті. Зат есімнің жеке және көпше түрі. Артикль: "a/an, the". Байланыс деректерімен алмасу. әскери алфавит. сандық атаулар: 1-10. Сілтеу есімдіктер: "this/these". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым мен жазу.

      2-тақырып. Адам және қоғам.

      Жеке заттар. Өздік есімдігі: "my, your, his/her/its, our, their". Бастапқы әскери дайындық. Сандық атаулар: 11-99. Маман. Артикль: "a/an". Мамандыққа байланысты арнайы сұрақтар, жеке деректер. Сәлемдесу және танысу. Адамды суреттеуге байланысты арнайы сұрақтар. Елдер мен ұлттар. Жай осы шақтағы "to be" көмекші етістігінің болымсыз түрі: "am not, aren’t, isn’t". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазуды.

      3-тақырып. Менің туыстарым мен жақындарым. Отбасылық шежіре.

      Отбасы. Тәуелді септеу (‘s/s’). Адамның психологиялық портреті. Отбасы мүшелерін сипаттауға байланысты арнайы сұрақтар. Отбасылық құндылықтар. Жай осы шақ. Өмір салты. Менің туысқандарым. Жауынгерлік даярлық. Жай осы шақ: "don’t/doesn’t". Отбасылық шежіре. Сан есім: 11-999. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      4-тақырып. Апта күндері. Күн тәртібі.

      Күн тәртібі. Уақытты айту және санау. Апта күндері. Демалыс күннің жоспары. Сөз тіркестері: "have a good time, have breakfast, go home, go out". Әскерилердің күн тәртібі. Билетті сатып алу және тапсырыс беру. "have"-пен сөз тіркесі. Мейрамханада. "go"-мен сөз тіркесі. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      5-тақырып. Жұмыс және демалыс күндері.

      Өмір салты. "make" және "do" етістіктерімен сөз тіркесі. Жұмыс күндері. Әскерилердің мерекелері. Жиілік үстеуі (hardly ever, usually, ever, always, never). Реттік сандар: "the 1st – the 10th". Жыл мезгілдері және айлар. Күндер. Уақыт предлогтары: "in, on, at". Бүкіләлемдік фестивальдар. Жіктеу және объектілік есімдіктер. "go"-мен сөз тіркестерін қолдану. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      6-тақырып. Спорт. Спорт түрлері.

      Спорт түрлері. Жай өткен шақ: дұрыс етістіктер. Спорттық киім. Жай өткен шақ: бұрыс етістіктер. Экстремалды спорт түрлері. Уақыт сөздері: "on, in, last, ago". Ауа райы жағдайы. Өткен жай шақ: дұрыс және бұрыс етістіктер. Спортпен шұғылдануға арналған киімдер мен жабдықтар. Кедергілер жолағы. "make" және "do"-мен сөз тіркестері. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      7-тақырып. Менің өмірлік жолым.

      Жеке тұлғаның дамуы. Ым және бет әлпеті. Сын есім. Уәждеме. Предлогтармен сөз тіркестері: "worried about, angry with, frightened of". Белгілі адамдардың өмірлік тәжірибесі. Ұлы әскери көшбасшылар. Жай өткен шақ: "did/didin’t". Жазғы демалыс. Жай өткен шақ: жалпы және арнайы сұрақтар. Сын есімдермен сөз тіркестері. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      8-тақырып. Өмір сүру жағдайы.

      Қонақүй: бөлмелер мен жиһаз. Грамматикалық құрылым: "there is/ there are, there isn’t/there aren’t". Әлемдік қонақүйлер. Мекен предлогтары (inside). Үй мен маңайды сипаттау. Анықтағыштар: "some/any". Жұлдыз жорамал. Предлогтар (outside). Қонақүйді броньдау, кіру және орналасу кезіндегі жағдайлар. Қосымша лексика: жиһаз. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      9-тақырып. Тағам және сусындар.

      Тамақ және сусындар. Зат есім: саналатын. Сүйікті тағам. Грамматикалық құрылым: "Is there/Are there". Дұрыс тамақтану. Әскери рацион. Грамматикалық құрылым: "How much…is there?/How many….are there?". Дәмді ас. Зат есім: саналмайтын. Тағамды сатып алу. Тағамға қатысты арнайы сұрақтар. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      10-тақырып. Дарынды адамдар.

      Атақты адамдар. Дарынды адамдар. Модаль етістіктер: "can/can’t". Қимыл-сын үстеуі. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі. Әскери мансап. Сын есімнің салыстырмалы шырайлары. Адамның мінез-құлқы. Жеке адамды сипаттау. Жай осы шақ: іс-қимылдың жиі орындалуын білдіру. "be: be +a/ an + job, be + age/height, be + feelings/ physical states" етістіктерімен сөз тіркестері. Дағдылар мен қабілеттер. Үстеу: "carefully, easily, happily, loudly, slowly, fast". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      11-тақырып. Армандар мен жоспарлар. Теледидар.

      Менің жоспарларым. Болашаққа жоспарлар және ниеттер: "to be going to". Болашаққа жоспарлар. Болашаққа жоспарлар мен ниеттер: арнайы сұрақтар. Жай осы шақ: арнайы сұрақтар. Армандар. Үміттер мен тілектерді білдіретін сөздер мен сөз тіркестері: "I hope to, I want to, I’d like to". Телебағдарламалар. Сүйікті телебағдарламалар. Сөйлемдер мен болжамдар; Сүйікті фильм. Мақұлдау мен келіспеуді білдіретін сөздер. Сарбаздан бастап генералға дейін. Грамматикалық құрылымдар: "what+noun/verb phrase, how+verb phrase/ adjective/adverb". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      12-тақырып. Өмірлік тәжірибе.

      Өмір сүру ортасы. Аяқталған осы шақ. Кездесу орындары. Осы: "аяқталған+ever". Дүниежүзілік саяхат. Жай өткен шақ; өткен оқиғалар. Аяқталған осы шақ және жай өткен шақ. Ескі дос. Аяқталған өткен шақ: "when"-мен сұрақтар; Мейрамханада. Мейрамханада тамаққа тапсырыс беру: "I…?, could you…?". Түскі ас мәзірі. Шетелдік әскери базаға бару. Фразалық етістіктер: "verb+about, verb+at, verb+for, verb+to…". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      13-тақырып. Саяхат.

      Бару. Грамматикалық құрылым: "it takes". Ең жақсы әрі нашар саяхат. Қозғалыс предлогтары. Баруды жоспарлау. Сілтеу предлогтары. Предлогтармен сұрақтар. Бүкіл әлем. Жай осы шақ және созылыңқы осы шақ. Туған елдің көрікті орындары.Ұмытылмас саяхат. Аяқталған осы шақ, бағытты нұсқауға арналған арнайы сұрақтар, оралымдар. Бұйрық рай. Белгіленген орынға дейін жету. Армиялық ойындар. Қазақстандағы халықаралық әскери оқу-жаттығулар. Предлогтармен оралымдар: "across, along, down, out off, through, past". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      14-тақырып. Еске сақтауды жақсарту техникасы.

      Өз есіміңнің шығу тарихы. Жай және аяқталған осы шақ. Жай осы шақ және созылыңқы осы шақ. Еске сақтауды жақсарту техникасы. Жай өткен шақ және аяқталған өткен шақ. Адамдар мен тұлғалар. Бітімгершілерге арналған тілдік талаптар. "look (s)"-пен, "look (s), like"-пен грамматикалық құрылымдар. Шет тілін үйренудің тәсілдері. Жай осы шақ, аяқталған осы шақ, созылыңқы осы шақ: жалпы сұрақтар. Сен үшін маңызды адам. Жай осы шақ, аяқталған осы шақ, созылыңқы осы шақ: арнайы сұрақтар. Демалыс күндеріне арналған жоспар. Қызығушылық пен таң қалуды білдіретін сөздер мен сөз тіркестері. Отбасылық өзара қарым-қатынас. Құрама зат есімдер. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      15-тақырып. Қалалар мен елдер.

      Көрнекті жерлер. Орынды сипаттайтын сын есімдер; жергілікті жерді сипаттау. "so/such"-мен сын есімдерді қолдану. Елдер мен ұлттар. Менің Қазақстаным. Қазақстандағы мерекелер. Зат есім: саналатын, саналмайтын. Демалыс. Күшейтпелі эмоциялық реңкі бар сын есімдер. Тұратын елін сипаттау. Саналатын зат есімдермен оралымдар. Туған қаланың көрнекті жерлері. "Like"-пен сөйлемдер: "What + be + somebody / something + like, verb + like, like (+ this/that), like + ing, would like + noun". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      16-тақырып. Адамдармен өзара қарым-қатынас. Өмірдегі оқиғалар.

      Қарым-қатынастар. Етістікті сөз тіркестері: "get married, get divorced, lose touch". Қарым-қатынастар сатысы. Қазақстанның атақты әскери адамдары. Жай өткен шақ. Сенің ең жақын досың. Созылыңқы өткен шақ және жай өткен шақ. Қызық оқиғалар. Созылыңқы өткен және осы шақ. Оқиғаның құрылысы. Баяндау желісі: "one day, then, after that, next, finally". Ғибратты оқиғалар. Қимыл-сын үстеуі. Поезда болған оқиға. Келісу мен келіспеу оралымдары. "Get"-пен сөйлемдер: "get +" сын есім, "get +" зат есім, "get +" өткен шақ есімшесі. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      17-тақырып. Дүкен аралау.

      Әйелдерге арналған сыйлықтар. Ерлерге арналған сыйлықтар. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі. Талғаулы сөздер: "A bunch of, a box of, a pair of, a piece of". Сыйлық таңдау. База аумағындағы дүкенге бару. Екі толықтауыш бар етістіктер (ауыспалы, ауыспалы емес); Менің сатып алғандарым. "+ ing"-түріндегі етістіктер. Сән және стиль. + инфинитив етістіктері. Киім мен әшекейлер. Осы шақты қайталау. Киімді екінші қайтара өңдеу. Жиілілік үстеуі. Киім дүкені. Киім сатып алуда қолданылатын сөз тіркестері: "what size...? what colors...?, how would you like to pay?". Дүкенді сипаттау. Киім мен әшекейлерді сипаттайтын сын есімдер. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      18-тақырып. Спорт және денсаулық.

      Спорт түрлері. Жай осы шақ: Жалпы және арнайы сұрақтар. Өткен спорттық өмірі. Спорттық жабдықтар. Жай өткен шақ: арнайы және жалпы сұрақтар. Спорттағы атақты жұлдыздар. Сын есім: жай және салыстырмалы шырай. Тұрақты тіркестер. Сын есім: күшейтпелі шырай. Күйзелісті жою тәсілдері. Бұйрық рай. Терапия ретіндегі күлкі. Фразалық етістіктер: ауыспалы, ауыспалы емес. Спортпен шұғылдануға арналған орындар мен жабдықтар. Спортқа қатысты етістіктер: "do, play, go". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      19-тақырып. Жұмыс және мамандық.

      Мансап. Модаль етістіктер: "can/can’t". Менің жұмысым. Модаль етістіктер: "have to/ don’t have to". Ұнамайтын жұмыс. Жай өткен шақ. Жұмыс тәжірибесі. Әскердегі өмір. Әскери нысан. Созылыңқы осы шақ: жалпы сұрақтар. Армандағы жұмыс. Кеңес пен нұсқаулар үшін "should" модаль етістігі. Өзін басқа адамдарға таныстырған кезде қолданылатын лексика. Жұмысқа орналасу жөнінде өтініш жазу. Кеңселік жабдық. Жай өткен шақ және жай осы шақ. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      20-тақырып. Экология және қоршаған орта.

      Ғаламдық жылыну. Жай өткен шақ және созылыңқы өткен шақ. Климаттың өзгеруі. Бастауышқа және объектіге сұрақтар. Қоршаған ортаны қорғау. Қимыл мен іс-қимыл етістіктері. Қоршаған орта мәселелері. Біріккен ұлттар бітімгершілері. Сан ұғымын білдіру үшін қолданылатын сөздер мен сөз тіркестері: "most, a large number of, several, a small number of, a few". Еріктілер. Болашаққа жоспарлар және ниеттер: "be going to". Саяхатқа дайындық. Болашаққа жоспар: етістіктің созылыңқы осы шағы. Қоршаған орта мәселелерін шешу. "have\have got" етістігін қолдану. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      21-тақырып. Өскелең ұрпақты тәрбиелеу мен білімі.

      Бұрынғы және бүгінгі оқыту мен тәрбиелеу. Рұқсат пен міндеттеме "can\have to" осы шағында. Сүйікті мектеп пәндері. Зат есім: жалқы және жалпы есімдер. Бір отбасының тарихы. Француз легионындағы тұрмыс. Жай өткен шақ және жай осы шақ/ созылыңқы осы шақ/ аяқталған осы шақ. Қоғам талаптары. Модаль етістіктер: "can/could, have to/had to". Танысу. Модаль етістіктер: "should/shouldn’t". Қалай мінсіз болуға болады? Модаль етістіктер: "should/must". Қазақстандағы білім беру жүйесі. Өз ойын білдіру. "I think\I don’t think". Англиядағы білім беру жүйесі. Сын есімнің салыстырмалы шырайы. Білім беру кезеңдері. Келісу мен келіспеуді білдіретін фразалар: "I am sure/I am not sure, absolutely, it depends, I agree/ I disagree". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      22-тақырып. Көшбасшылық.

      Жеке қасиеттер (жеке қасиеттерді сипаттайтын сөз тіркестері). Көшбасшылық қасиеттер. Жеке басты сипаттайтын сын есім. Оптимист және пессимист. Әскери мансаптағы көшбасшылық. Герундий және инфинитив. Саяхат. "been/gone" аяқталған осы шақ. Аралдағы өмір. "for/since" аяқталған осы шақ. Көрнекті орындар. Аяқталған осы шақ және аяқталған созылыңқы осы шақ. Герундий және инфинитив. Тест: грамматиканы, лексиканы, аудиолауды, оқылымды қайталау және жазу.

      23-тақырып. Денсаулық және ұзақ өмір сүру.

      Әлемнің көп өмір сүрушілері. "Go for a brisk work, lead a healthy life, have a strong network of friend" сөз тіркестері. Қазақстан халқының орташа өмір сүру жасы. Төтенше жағдайлар. Алғашқы медициналық жәрдем. Іздеу операциялары. Келер шақ. Пайдалы ас. "If, when, as soon as" келер шақ жалғаулары. Ең дені сау адам. Ас дайындауға байланысты етістіктер. Салауатты өміт салты. Модаль етістіктер: "had better, ought to, need to". Өмір сүрудің салауатты ортасы. Жай өткен шақ және "used to + infinitive" айналымы. Тамаққа қатысты сөз тіркестері. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      24-тақырып. Қызық оқиғалар.

      Өмірдегі ақылға сыймайтын оқиғалар. Осы шақты қайталау. Қазақстандықтар екінші дүниежүзілік соғыс кезінде. Аяқталған осы шақ және жай өткен шақ. Жетістікке жету жолы. "Have to go, make money, take risks" сөз тіркестері. Ең ақылға сыймайтын заттар. Өткен шақ пен осы шақтағы ырықсыз етіс. Отбасылық аңыз. Өткен шақтағы оқиғалар. Ауа райы. "Will" және "might" келер шағы. Табиғатта нашар ауа райы болмайды. "Very, absolutely + adjective" сын есімі. Ауа райы болжамы. Келер шақтағы жалпы және арнайы сұрақтар. Болашақты болжау. "I will definitely/ I definitely won’t, I will probably/I probably won’t, I hope I will/I hope I won’t" келер шағы. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      4-бөлім. Қазақ тілі.

      Пән атауы.

      "Қазақ тілі" пәні "Рухани жаңғыру" жалпыұлттық идеясын іске асыру шеңберінде әлеуметтік-гуманитарлық көзқарасты қалыптастыру мақсатында қазақ тілін оқытуға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазақ тілін оқыту мақсаты курсанттардың қазақ тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, курсанттарды оларды практикалық қолдану мақсатында әскери терминдермен таныстыру, болашақ офицерлерді оқыған мәтінді талдай білуге, кәсіптік лексикаға, оларды өз қызметі саласында пайдаланумен байланысты қазақ тілінде дұрыс сөйлеудің қалыптасуын қамтамасыз ететін лексикалық-грамматикалық материалдарды пысықтауға, қазақ тілінің грамматикалық материалын салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды құруға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін тиісті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) өтілген тақырыптар шегінде қазақ тілінде әңгімелесу;

      5) екі жақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) курсанттардың қазақ тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) қазақ тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер.

      "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымы шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимылға қабілеттілік;

      2) қазақ тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді құрастыру қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтық және монологтық сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі баяндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл.

      Қазақ тілі туралы жалпы ұғым. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл. Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Қазақ тілінің фонетикалық ерекшеліктері. Мемлекеттік тілдің даму тұжырымдамасы. Мемлекеттік тілдің мәртебесі. Үштілділік – уақыт талабы. Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде. Мақал-мәтелдер. Латын әліпбиі.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      2-тақырып. Латын әліпбиін енгізу. Мамандық тілі.

      Латын әліпбиі. Ауызша іскерлік коммуникация. Жазбаша іскерлік коммуникация. Мамандық тілі және кәсіби сөйлеу мәдениеті.

      Байланысты орнатушы ұмтылыстар: коммуникацияға түсу, басқа адамды таныстыру, амандасу, қоштасу, алғыс айту, кешірім сұрау, кешірім сұрауға жауап беру, назар аудару, қайта сұрау, әңгімелесуді аяқтау, ниет, тілегін. өтінішін білдіру. Реттеуші ұмтылыстар: өтініш, ұсыныс, тілек білдіру, келісуді, қарсы болуды, растауды, кепілдік беруді білдіру. Ақпараттық ұмтылыстар: фактілер, мүмкіндіктер, ықтималдық, қажеттілік туралы сұрату, анықтау, нақтылау, сұрастыру.

      3-тақырып. Әскери қызметші және оның функционалдық міндеттері.

      Менің кәсібім. Мамандық. Әскери әдептілік. Әскери ант. Офицер – армия намысы. Бұрын және бүгін: өткен заманның оқиғалары, өткен заманның батырлары, даналары. Атақты ұшқыш-сынақшылар. Атақты адамдардың өмірбаяны. Ұлы өнертабыстар. Синонимдер. Антонимдер. Омонимдер. Дауысты және дауыссыз дыбыстардың жіктелуі.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      Өзі туралы ақпарат (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      4-тақырып. Патриотизм.

      Патриоттық рух – адамгершіліктің жоғары сезімі. Патриотизм – бұл ең жоғары сезім. Бейне сабақ: "Көшпенділер" фильмі.

      Халық қаһармандары. Ерлік тек ерлерге ғана тән емес. Өмірбаян. Хиуаз Доспанова – қазақтың тұңғыш ұшқыш қызы. Ә. Молдағұлованың, М. Мәметованың өмірбаяны. Жаңа буын армиясы. Патриоттық және саптық әндер. Патриоттық әннің тәрбиелік рөлі.

      Орфография. Орфоэпия. Туынды сын есімдер.

      Адамның мінез-құлқы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      5-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстанның Мемлекеттік Рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның астанасы. Қазақстан Республикасы астанасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары. Бейне сабақ: "Елбасының жолы" атты Президент туралы фильм.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: сөйлеудің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту. Зат есім.

      Отан (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      6-тақырып. Елтану.

      Қазақстанның Тұңғыш Президенті. Қазақстанның экологиясы. Алматы – жастар қаласы. Шымбұлақ – Қазақстанның мақтанышы. Мемлекеттің пайдалы қазбалары. Нұр-Сұлтан қаласындағы Президенттік мәдениет орталығы– Еуразия кіндігі. Неологизмдер.

      Сөздер мен сөздердің мағынасы. Сын есім.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: оқылым, тыңдалым, мамандық бойынша әдебиетті конспектілеу машықтары мен дағдыларын қалыптастыру, оқулықтар мен лекциялардағы мәтіндерге жақын әртүрлі ғылыми-оқу мәтіндерін, оқу-кәсіптік тақырыптарға диалогтарды, монологтарды құрастыру.

      Жастар (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      7-тақырып. Саяхат және бос уақыт.

      Көкшетау – көрікті жер. Шарын шатқалы. Сарыағаш санаторийі. Медеу мен Шымбұлақ кешені. Қатонқарағай – мемлекеттік ұлттық саябақ. Қарқаралы саябағы.

      Лексикалық және грамматикалық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар. Суффикстер. Сан есім.

      Адам мен уақыт (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      8-тақырып. Спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Спорт. Спорттық ойын түрлері. Дене шынықтыру. Ұлттық спорттық ойын түрлері. Танымал спортшылар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, спорттық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      Спорт және денсаулық (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      9-тақырып. Қазақ батырлары.

      Көрнекті батырлар. Халық батырлары мен қазақ батырларының өмірбаяндары. Қабанбай батыр. Бөгенбай батыр. Наурызбай батыр. Райымбек батыр. Қарасай батыр. Есет батыр. Бейне сабақ: "Көшпенділер" фильмі. Фильмнің басты кейіпкерлеріне шолу. Етістік.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту:

      1) оқылым, тыңдалым, мамандық бойынша әдебиетті конспектілеу машықтары мен дағдыларын қалыптастыру;

      2) оқулықтар мен лекциялардағы мәтіндерге жақын әртүрлі ғылыми-оқу мәтіндерін, оқу-кәсіптік тақырыптарға диалогтарды, монологтарды құрастыру.

      Экология (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      10-тақырып. Қару-жарақ және әскери техника.

      Әскери жабдық. ҚР ҚК жарағында тұрған қару-жарақ пен әскери техника түрлері және олардың қажеттілігі. Мамандықтар бойынша қазіргі заманғы және перспективалық атыс қаруы, жауынгерлік машиналар мен өзге де әскери техника. А. Айымбетов - Халық Қаһарманы.

      Есімдік. Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту. Сөйлеудің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      Логикалық сөйлемдер, мағыналық байланыстар. Реттік сан есім және зат есіммен тіркесуі. Күрделі санды зат есім (жиырма бірінші ғасыр; бір мың тоғыз жүз тоқсан бірінші жыл).

      Мамандық бойынша қару-жарақ (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      11-тақырып. Қазақстанның көрнекті жерлері. Саяхат және туризм.

      Мемлекеттік қорықтар. Ақсу жабағылы. Марқакөл. Жұмбақтас. Түркістан. ЭКСПО – 2017. Туған жерге саяхат; туған өлке, оның байлығы, пейзажы; елдің туризмі.

      Үстеу. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар.

      Менің демалысым, туризм (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      12-тақырып. Қазақстанның мәдениеті және өнері.

      Қазақтың тұңғыш драма театры мен киносы. Алғашқы кино және пьесалар. Қазақтың атақты өнер қайраткерлері. Оған театрға бару қалай ұнайтынын әңгімелеу.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Жалпыға мәлім есімдіктер.

      Мәдениет және өнер (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      13-тақырып. Білім және ғылым.

      Білім, ғылым және жастар саясаты. Білім беру жүйесіндегі жаңашылдық. Қазіргі заманғы білім беруді дамыту, білімді ұрпақ тәрбиелеу туралы ақпарат.

      Заттың анықтамасы, салыстыру құрылымдарының берілуі, іс-қимыл мекені (елімізде, оқу орындарында).

      Білім және ғылым (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      14-тақырып. Қазақстанның генералдары.

      Мұхтар Алтынбаев, Сағадат Нұрмағамбетов, Бақытжан Ертаев, Қайырбек Сүлейменов, Қалмұханбет Қасымов, Қайрат Сатыбалды, Самат Әбіш, Әнуар Садықұлов, Павел Новиков.

      Жалпы, жалқы зат есімдер. Жалғаудың түрлері. Себеп-салдар, ыңғайлас (бастап, сондықтан, кейін, сонымен, себебі, өйткені, сол себепті, алайда, салыстырғанда).

      Патриотизм (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      15-тақырып. Тарихи ескерткіштер. Ұлы қазақ хандары.

      Арыстан баб. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі. Айша бибі. Күлтегін ескерткіші. Алтын Адам. Тайқазан. Архаизмдер. Одағай.

      Ұлы қазақ хандары. Жәнібек пен Керей – қазақ хандығының негізін қалаушылар.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: сөйлеудің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      Хандар мен батырлар (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      16-тақырып. Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі.

      Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі. Қазақстан және Біріккен Ұлттар Ұйымы. Біріккен Ұлттар Ұйымының тарихы. Қазақстан және дипломатиялық ынтымақтастық. "Қазақстанның көрші елдермен бейбіт қатынастары" Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы. Терроризммен күрес.

      Күрделі сөйлем. Күрделі сөйлемдердің жасалу жолдары. Жалғаулықты салалас құрмалас сөйлемдер.

      Жабдық элементтері (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      17-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Қарулы Күштердің құрылысы және міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері. Құрлық әскерлері бөлімшелерінің құрылысы. Әскери атақтар мен лауазымдар. Әскер тектері мен қызметі.

      Көп құрамды салалас құрмалас сөйлем түрлері. Салалас құрмалас сөйлемдердің жасалуын қайталау. Лексикалық-грамматикалық тақырыптар бойынша жағдаяттық жаттығулар. Лексикалық тақырыптар бойынша коммуникативтік жаттығулар. Грамматикалық жаттығулар.

      Әскер тектері мен түрлері (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      18-тақырып. Жалпыәскери жарғылар.

      Жалпыәскери жарғылар. Ішкі қызмет жарғысы. Қарауылдық және гарнизондық қызмет жарғысы. Саптық жарғы. Тәртіптік жарғы.

      Грамматикалық жаттығулар. Қарсылықты салалас құрмалас сөйлем. Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем. Талғаулықты салалас құрмалас сөйлем. Кезектес салалас құрмалас сөйлем.

      Командирдің шешімі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      19-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Тактика әскери өнердің құрамдас бөлігі ретінде. Бөлімшелерді басқару. Жергілікті соғыстардағы және әскери жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Ұрысты қамтамасыз ету түрлері. Басты кейіпкердің ерлік қасиеттерін сипаттау. Әскери өнердің басқа өнерлерден ерекшеліктері. Әскери өнер тарихы.

      Сабақтас құрмалас сөйлем. Сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары. Грамматикалық жаттығу. Негізгі сөздер.

      Тактика (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      20-тақырып. Шетел армиясының қару-жарағы мен әскери техникасы.

      Шетел армияларының бөлімшелері. Шетел армияларының қару-жарағы мен міндеттері. Шетел армияларының қару-жарағы мен әскери техникасының тактикалық-техникалық сипаттамалары. Взвод, рота құрылысы, міндеттері және қару-жарағы.

      Себеп-салдар бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары. Өткен грамматикалық материалдар бойынша жаттығулар.

      Броньды танк техникасы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      21-тақырып. Жалпы тактика. Шабуыл.

      Тактика – ұрыс өнері. Шабуыл. Шабуылдың негізгі түрлері. Шабуыл – жалпыәскери ұрыс тактикасы. Шабуыл жасаудағы іс-қимыл. Шабуылды ұйымдастыру.

      Етістіктер жіктемесі. -ма-й-ын-ша, -ме-й-ін-ше, па-й-ын-ша, пе-й-ін-ше, ба-й-ын-ша, -бе-й-ін-ше етістіктерін қолдану.

      Байланыс (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      22-тақырып. Жалпы тактика. Қорғаныс.

      Қорғаныс, оның мақсаты және түрлері. Қорғаныстағы бөлімшелердің рөлі. Қорғаныс – жалпыәскери ұрыс тактикасы. Қорғаныс – ұрыс түрі. Елді мекендегі қорғаныс. Қорғаныс түрлері: бекіністік қорғаныс, маневрлік қорғаныс.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар. Мәтін бойынша лексикалық және грамматикалық жаттығулар. Лексикалық-грамматикалық жаттығулар.

      Командирдің шешімі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      23-тақырып. Әскери топография.

      Әскери топография. Топографиялық карта. Жергілікті жер бедері және оның картада бейнеленуі. Карталар мазмұнының негізгі элементтері. Карта бойынша өлшем. Жауынгерлік графикалық құжат.

      Пунктуация. Ресми-іскерлік стиль және оның түрлері. Әскери құжаттама және оның түрлері. Мінездеме. Өмірбаян. Резюме. Шарт. Жеке парақ.

      Топография (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      24-тақырып. Соғыс батырлары.

      Б. Момышұлының ұрыс тактикасы. Б. Момышұлының өнегелі сөздері. С. Нұрмағамбетов, Т. Бигелдинов – Ұлы Отан соғысының батырлары. Б. Ертаев, Б. Керімбаев – Ауған соғысының батырлары

      Сөйлеу стилі және оның түрлері. Көпшілік алдында сөз сөйлеу өнер ретінде. Сөйлеу стилінің ерекшеліктері. Лексикалық-грамматикалық жаттығулар.

      Радиохимиялық және биологиялық қорғау (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      25-тақырып. Жауынгерлік әзірлік.

      Жауынгерлік әзірлік. Тактикалық даярлық. Оқ ату даярлығы. Жауынгерлік әзірлік туралы ұғым. Бөлімшелер мен бөлімдердің жауынгерлік әзірлігі.

      Жауынгерлік әзірліктің дәрежелері.

      Мәтіндегі негізгі сөздермен жағдаяттық жаттығулар. Публицистикалық стиль және оның ерекшеліктері.

      Терроризмге қарсы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      26-тақырып. Гуманитарлық көмек.

      Гуманитарлық көмек. Лектердің қозғалу бағыты. Жол жүру ережелері және белгілер. Автомобильге техникалық қызмет көрсету. Гуманитарлық көмек және оның түрлері. Гуманитарлық интервенция. БҰҰ-ның гуманитарлық көмегі.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      Сыбайлас жемқорлық (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      27-тақырып. Әскери жанжалдар құқығы.

      НАТО-ның жанжалдарды жоюға қатысуы. Дағдарыс жағдайларындағы армия. НАТО-ның құрылу тарихы. Ұйымның құрылысы. НАТО-ға мүше мемлекеттер. Әскери жанжалдардың халықаралық құқығы. Әскери жанжалдар құқығының жалпы сипаттамасы. Әскери жанжалдар және халықаралық құқық.

      Шешендік өнер. Шешендік өнердің ерекшеліктері. Шешендік өнердің негізін салушылар.

      Оқытылатын мамандықтың ерекшелігі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      28-тақырып. Іздеу-құтқару операциялары.

      Құтқару операциялары. Апатты эвакуациялау. Ауру және оның белгілері. Жарақат және алғашқы медициналық жәрдем. Ормандағы іздеу-құтқару жұмыстары. Іздеу жұмыстары. Өз өмірі үшін жауапкершілік.

      Сөйлеу практикумы. Көркем стиль. Көркем стильдің ерекшеліктері.

      Жалпыәскери терминдер (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      29-тақырып. Бітімгершілік операциялар.

      Бітімгершілік операциялар. Бітімгершілік ұйымдардың пайда болу тарихы. Халықаралық әскери ынтымақтастықтың құқығы. Басқа мемлекеттердің өкілдерімен ынтымақтастық. БҰҰ бітімгершілік операцияларының ерекшеліктері. БҰҰ-ның табысты бітімгершілік операциялары.

      Өңірлік ұйымдардың бітімгершілік операциялары.

      Ауызша және жазбаша түрде тақырыптарға диалогтық және монологтық пікірлер. Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазу әртүрлі түрлері бойынша.

      Әскерлерді жауынгерлік қолдану (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      30-тақырып. Әскери бөлімшелердегі іс жүргізу.

      Мемлекеттік тілдегі іс жүргізу. Ресми-іскерлік стильдің ерекшеліктері. Ғылыми стильдің ерекшеліктері. Көркем стильдің ерекшеліктері. Ақпараттық-анықтамалық құжаттар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері" аббревиатурасы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      5-бөлім. Орыс тілі.

      Пән атауы.

      Пән кәсіптік лексикамен, оларды өзінің қызмет саласында қолданумен байланысты дұрыс сөйлеуді қалыптастыруды қамтамасыз етуге, орыс тілі мен қазақ тіліндегі грамматикалық материалды салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды құруға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Орыс тілін оқыту мақсаты курсанттардың орыс тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, курсанттарды оларды практикалық қолдану мақсатында әскери терминдермен таныстыру, болашақ офицерлерді оқыған мәтінді талдай білуге, лексикалық-грамматикалық материалды пысықтауға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін тиісті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) өтілген тақырыптар шегінде орыс тілінде әңгімелесу;

      5) екі жақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) курсанттардың орыс тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) орыс тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер.

      "Орыс тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымының шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимылға қабілеттілік;

      2) орыс тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді құрастыру қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтық және монологтық сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі баяндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Қазіргі заманғы орыс тілі.

      Орыс тілі әлемде, Қазақстанда. Орыс тілі және менің мамандығым.

      Орыс тілін үйренудегі мақсат туралы хабарлау, орыс тілін үйренудегі қиындықтар, тілді үйренудегі теледидардың, Интернеттің, газеттердің рөлі. Орыс тілінің көмектес-септік жүйесі. Толық сын есімдердің тек, түр, септік бойынша зат есімдермен толық қиысуы. Сын есімдердің септік жүйесі.

      2-тақырып. Тіл және оның негізгі функциялары.

      Тіл және оның негізгі функциялары. Қазақстанда орыс тілін қолданудың нормативтік-құқықтық базасы.

      Тіл және оның негізгі функциялары. Тіл коммуникация құралы ретінде және оның қоғам өміріндегі орны. Орыс тілі әлемдік тілдердің бірі ретінде және оның қазіргі заманғы әлемдегі рөлі. Қазақстанда орыс тілін қолданудың нормативтік-құқықтық базасы (Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасындағы тіл туралы Заң, Қазақстан Республикасындағы тілдерді дамыту мен қолданудың мемлекеттік бағдарламалары).

      3-тақырып. Мәтін коммуникацияның негізгі бірлігі ретінде.

      Мәтін коммуникацияның негізгі бірлігі ретінде. Тілдің ауызша және жазбаша түрі.

      Тақырыптар мен тілдесу жағдайлары шеңберінде жағдаяттық және нақты ақпаратты сұрату және хабарлау: жағдайлар, мақсаттар, себептер, салдар, мүмкіндіктер, ықтималдылық, фактілер, оқиғалар, құбылыстардың қажеттілігі туралы. Мәтін коммуникацияның негізгі бірлігі ретінде. Сөйлеу қызметінің түрлері мен нысандары. Сөйлеудің функционалдық-мағыналық түрлері. Тілдің ауызша және жазбаша түрі. Мәтін түрлері және олардың функционалдық-стильдік түрлілігі.

      4-тақырып. Отбасы және тәрбие мәселелері. Тәрбие берудегі ұлттық дәстүрлер.

      Отбасы және тәрбие мәселелері. Тәрбие берудегі ұлттық дәстүрлер.

      Ақпараттық ұмтылыстар: фактілер, себептер, мақсаттар, салдар туралы сұрату; түсіндіру, анықтау. Бағалау ұмтылыстары: пікірін, болжамын айту, мақұлдау, кінәлау, ақтау, қорғау, басқа халықтардың тәрбие берудегі дәстүрлерімен салыстыру. Мәтіннен нақты ақпаратты алу, автордың эксплицитті білдірілген қарым-қатынасын түсіну, тақырыбы мен идеясын анықтау.

      5-тақырып. Адам тұлға ретінде. Қазіргі заманғы жастардың мәселелері.

      Қазіргі заманғы жастардың мәселелері. Ақпараттық ұмтылыстар: фактілер мен оқиғалар, мақсаттар, себептер, салдар, мүмкіндіктер, ықтималдылық туралы сұрату; толықтыру, түсіндіру, анықтау. Қазіргі заманғы жастардың мәселелері. Бағалау ұмтылыстары: пікірін айту, моральдық-этикалық бағалауын білдіру: мақұлдау, кінәлау; әлеуметтік-құқықтық бағалау: ақтау, қорғау және т.б., эмоционалдық бағалауын білдіру: күдіктену, мазасыздану, үміт. Мәтіннен нақты ақпаратты алу, автордың эксплицитті білдіруін түсіну, тақырыбы мен идеясын анықтау.

      6-тақырып. Әскери мамандық.

      Менің мамандығым. Мамандық. Әскери мамандық. Бұрын және бүгін: өткен заманның оқиғалары, батырлар, өткен заманның дарындары, талантты жастар. Танымал ұшқыш-сынақшылар. Атақты адамдардың өмірбаяндары. Ұлы өнертабыстар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      7-тақырып. Менің гарнизоным.

      Менің гарнизоным. Әскери бөлім. Менің үйім. Әскери бөлімнің тұрмыстық жағдайы қалай құрылған.

      Оқу-кәсіптік сөз сөйлеуді дамыту:

      1) оқылым, тыңдалым машықтары мен дағдыларын қалыптастыру мамандық бойынша әдебиетті конспектілеу;

      2) оқулықтар мен лекциялардың тақырыптарына жақын әртүрлі тектегі ғылыми-оқу мәтіндерін, оқу-кәсіптік тақырыптарға диалогтарды, монологтарды құрастыру. Сөйлеуді дамыту.

      8-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстанның Мемлекеттік Рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның астанасы. Қазақстан Республикасы астанасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары.

      Оқиға, уақыты мен орын алған жері туралы айту, өзінің ойын білдіру. Зат есімнің септіктері, етістіктің аяқталған және аяқталмаған түрі, сын есімнің зат есіммен қиысуы.

      9-тақырып. Қаланың географиялық орналасуы. Қоршаған табиғат: өзендер, таулар, көлдер. Қаланың экологиясы.

      Қаланың географиялық орналасуы. Қоршаған табиғат: көлдер, таулар, өзендер. Қаланың экологиясы.

      Әңгімелесу тақырыбына бастамашылық ету, қолдау, назар аударту, қайталауды сұрау, ескерту, әңгімелесуді аяқтау, факті, оқиға, зат туралы сұрату және хабарлау, өзінің ойын білдіру. Орыс тілінің көмектес-септік жүйесі. Етістіктің аяқталған және аяқталмаған түрі. Мекен, сын-қимыл үстеуі. Сөйлемдегі кеңістік, себеп-салдар, объектілік қарым-қатынастар.

      10-тақырып. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және діни мерекелері.

      Қазақстан Республикасының мемлекеттік және діни мерекелері. Құттықтау, тілек білдіру, келісу немесе келіспеу, бас тарту, күмән, алғыс айту, құттықтауға, алғысқа жауап беру, әңгімелесу тақырыбын қолдау, қайта сұрау, еске салу. Өзінің ойын білдіру. Орыс тілінің көмектес-септік жүйесі. Етістіктің аяқталған және аяқталмаған түрлерін қолдану. Сөйлемдегі объектілік, атрибуттық, мезгілдік қарым-қатынастар.

      11-тақырып. Мемлекеттік тіл – қазақ тілі.

      Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі.

      Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Мемлекеттік тілдің даму тұжырымдамасы. Мемлекеттік тілдің мәртебесі. Аударудың ерекшеліктері. Әскери терминология.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар.

      12-тақырып. Мамандық тілі.

      Мамандық тілі және кәсіби сөйлеу мәдениеті.

      Ғылыми коммуникацияға түсу, факті, оқиғалар, зат туралы, заттың бар болуы немесе жоқ болуы, іс-қимылы, уақыты, себебі, оқиға мақсаты туралы хабарлау. Ғылыми терминология (арнайы, жалпы ғылыми), абстрактілік лексикасы, етістікті зат есімдер, көсемшелік және есімшелік орамдар, салалас және түрлі бағыныңқылы сабақтас сөйлемдер. Сөйлемдегі объектілік, мезгілдік, шарттык, себептік қатынастар.

      13-тақырып. Кәсіби сөйлеу мәдениеті.

      Кәсіби сөз сөйлеу мәдениеті.

      Кәсіби саладағы әңгімелесуде коммуникацияға түсу, факті, уақыты мен іс-әрекет орны туралы хабарлау, кәсіби сөйлеу мәдениетінің талаптарына сәйкес өзінің ойын білдіру: терминологияны қолдану, әріптеспен және маман емес адаммен кәсіби тақырыптарды талқылау, мақсатын айқындау, әдепті болу. Әңгімелесу тақырыбын қолдау, өзгерту. Өзінің ойын білдіру: фактіге, затқа, оқиғаға баға беру. Ғылыми терминология, кітаби сөздер, тікелей сөз тәртібі, хабарлы сөйлемдер.

      14-тақырып. Тілдің функционалдық стильдері.

      Тілдің функционалдық стильдері. Тілдік норма ұғымы.

      Қойылған коммуникативтік мақсатқа жету үшін тілдік қарым-қатынастың әртүрлі тактикаларын пайдалана отырып функционалдық стильге сәйкес сөйлеуді ұйымдастыру. Орыс тілінің функционалдық стильдерінің ерекшелігі. Функционалдық стильдер сыныптауышының негіздері. Функционалдық стильдердің дифференциациясы және оның негізгі белгілерінің сипаттамасы. Стильдік түде боямаланған тілдік бірліктер. Тілдік норма ұғымы. Орыс тілінің сөздіктері. Сөздіктердегі стилистикалық және грамматикалық белгілер.

      15-тақырып. Әлемдік тілдер.

      Орыс тілі әлемдік тілдердің бірі ретінде.

      Орыс тілін үйренудің мақсаты, орыс тілін үйренудегі қиындықтар туралы хабарлау, тілді үйренудегі теледидардың, интернеттің, газеттердің рөлі. Қазақстандағы орыс тілін қолданудың шарттары, ықтиамдығы мен қажеттілігі туралы хабарлау. Рационалды бағалауды білдіру: ережені стандартпен, нормамен салыстыру. Орыс тілін білу дағдыларын болашақ кәсіптік қызметінде пайдалану мүмкіндігі туралы хабарлау.

      16-тақырып. Спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Спорт. Спорттық ойын түрлері. Дене шынықтыру. Атақты спортшылар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, спорттық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      17-тақырып. Дені саудың – жаны сау. Жаппай және дәстүрлі мәдениет.

      Дені саудың – жаны сау. Жаппай және дәстүрлі мәдениет.

      Ақпараттық ұмтылыстар: фактілер мен оқиғалар, себептер, салдары туралы сұрату; толықтыру, анықтау, түсіндіру, нақтылау. Бағалау ұмтылыстары: моральдық-әдеп бағалауын білдіру: мақұлдау, кінәлау; әлеуметтік-құқықтық бағалау: ақтау, қорғау; рационалды себептерін анықтау: жаппай мәдениетті дәстүрлі мәдениетпен салыстыру, тиімділігін бағалау. Мәтіннен нақты ақпаратты алу, автордың эксплицитті түрде білдірілген қарым-қатынасын түсіну.

      18-тақырып. Қазақстан тарихындағы атақты адамдар.

      Жәнібек пен Керей – қазақ хандығының негізін қалаушылар. Ұлы қазақ хандары. Көрнекті батырлар. Қазақстанның көрнекті әдебиет, ғылым, өнер қайраткерлері. Н.Ә. Назарбаев – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті. С. Нұрмағамбетов – Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министрі.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттауды монологті, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      19-тақырып. Қазақ халқының ағартушылары және әдебиеті.

      Қазақ әдебиетінің ағартушылық бағыты. Ы. Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы. Ы. Алтынсариннің шығармалары. Ш. Уәлихановтың өмірі мен шығармашылығы. Ш. Уәлихановтың шығармалары. А. Құнанбаевтың өмірі мен шығармашылығы. А. Құнанбаевтың шығармалары.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар.

      20-тақырып. Қазақ поэзиясының шыңы.

      Абай – қазақ халқының ұлы ақыны. Абай лирикасы. Абай аудармалары. Абай және Пушкин – екі халықтың даналары. Абайдың қара сөздері.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      21-тақырып. Жауынгер жазушылар.

      Әскери тақырыптардағы шығармалар. Қ. Қайсеновтің өмірі мен шығармашылығы. Б. Бұлқышевтың өмірі мен шығармашылығы. Ә. Нұршайықовтың өмірі мен шығармашылығы. "Ақиқат пен аңыз" романы. Ә. Нұршайықовтың "Ақиқат пен аңыз" романындағы Б. Момышұлының бейнесі.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      22-тақырып. Б. Момышұлының әскери тақырыптағы шығармалары.

      Б. Момышұлы – жауынгер жазушы. Б. Момышұлының афоризмдері. Б. Момышұлының шығармалары.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық нысандар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      23-тақырып. Әскер түрлері мен тектерінің даму тарихынан.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері мен әскер тектерінің құрылуы мен даму тарихы.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      24-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің негізгі мақсаттары мен міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Әскери доктрина. Әскери атақтар мен лауазымдар. Алғашқы қазақ офицерлері.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар.

      25-тақырып. Қазақстан армиясының әскери техникасы және қару-жарағы.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарақтануында тұрған қару-жарақ пен әскери техника.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      26-тақырып. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің атақты адамдары.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің атақты адамдары. Атақты адамдардың өмірбаяндары.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      27-тақырып. Әскер түрлері мен тектерінің терминологиясы.

      Тақырыптық орысша-қазақша сөздік. Тақырыптық сөздік. Әскер түрлері мен тектері.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар.

      28-тақырып. Әскери бөлімшелердегі іс жүргізу.

      Мемлекеттік тілде іс жүргізу. Ресми-іскерлік стилінің ерекшеліктері. Ғылыми стильдің ерекшеліктері. Көркем стильдің ерекшеліктері. Ақпараттық-анықтамалық құжаттар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      29-тақырып. Жазбаша іскерлік коммуникация.

      Жазбаша іскерлік коммуникация.

      Іскерлік құжаттарын: резюмені, өтінішті, мінездемені, есепті, хаттаманы, келісімшартты ресімдеу және талдау. Іскерлік сөйлеудің тілдік ерекшеліктері: іскерлік терминология, стандарттық тілдік формулалар (клише). Сөйлемдегі еркін сөз тәртібі.

      30-тақырып. Ауызша іскерлік коммуникация.

      Ауызша іскерлік коммуникация.

      Байланыс орнатушы ұмтылыстар: коммуникацияға түсу, басқа адамды таныстыру, амандасу, қоштасу, алғыс айту, кешірім сұрау, кешірім сұрауға жауап беру, назар аудару, қайта сұрау, әңгімелесуді аяқтау, ниет, тілегін, өтінішін білдіру. Реттеуші ұмтылыстар: өтініш, ұсыныс, тілек білдіру, келісуді, қарсылық білдіру, растау, кепілдік беру. Ақпараттық ұмтылыстар: фактілер, мүмкіндіктер, ықтималдық, қажеттілік туралы сұрату, толықтыру, анықтау, нақтылау, сұрастыру.

      6-бөлім. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.

      Пән атауы.

      "Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар" пәні (бұдан әрі – АКТ) болашақ мамандардың кәсіптік қызметінде, ғылыми және практикалық жұмыста өздігінен білім алу үшін және басқа да мақсаттарда ақпараттық және коммуникациялық технологиялар құралдарын пайдалану саласында білім жүйесін, біліктіліктері мен құзыреттерін қалыптастыруға арналады.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      "Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар" пәнін оқыту мақсаты білім алушыларда қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар, ақпаратты компьютерлік техника мен арнайы бағдарламалық қамтамасыз етуді қолдана отырып жинау, өңдеу, сақтау және пайдалану мүмкіндіктері туралы түсініктерін, сондай-ақ қазіргі заманғы кеңсе құжаттамасын өңдеу және функционалдық міндеттерді әзірлеу кезінде компьютерлік технологияларды пайдалануға бейімделуді қалыптастыру болып табылады.

      Курс практикалық мақсатымен бірге білім алушылардың дүниетанымын кеңейтуге, олардың жалпы мәдениеті мен білімділігін арттыруға ықпал ете отырып, білім және тәрбие беру мақсаттарын іске асырады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) курсантты құрылымдық сызбамен және есептеу техникасының ерекшеліктерімен және ғылыми-техникалық ілгерілеудің жетістіктерімен таныстыру;

      2) білім алушының есептеу техникасының аппараттық қамтамасыз етілуі туралы жалпы түсінігін қалыптастыру;

      3) бағдарламалық қамтамасыз ету жүйесі, қолданбалы "Microsoft Office" бағдарламалық пакеттері, графикалық редакторлар, бағдарламалау тілдері мен автоматтандырылған жобалау жүйелері туралы шолу жасату;

      4) "Киберқауіпсіздік", компьютерлік желілер мен телекоммуникациялар туралы түсінігін қалыптастыру;

      5) ЭҚАБЖ-де жұмыс істеу қағидаттарын, "www.egov.kz" электрондық үкіметінің міндеттері мен мақсаттарын зерделеу;

      6) "Microsoft Word" мәтіндік процессорымен, "Microsoft Excel" кестелік процессорымен жұмыс істеу біліктіліктерін арттыру;

      7) презентациялар, дерекқор құруды және олармен жұмыс істеуді үйрету.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер.

      "АКТ" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) ақпараттың құрылысын, ұсынылу нысандарын және берілу жолдарын білуі;

      2) ақпаратты жинау, беру, өңдеу және сақтау процестерінің жалпы сипаттамалары, ақпаратты өлшеу шаралары мен бірліктері туралы білуі;

      3) құрылымдық сызба мен компьютердің жұмыс істеуі туралы білуі;

      4) дербес компьютердің аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз етілуі, "Windows" операциялық жүйесі туралы білуі;

      5) ақпаратты ұсыну түрлері мен тәсілдерін білуі;

      6) "Internet" іздеу жүйелерін қолдана білу және электрондық үкімет порталында бағдар таба білу қабілеті;

      7) қызметтік құжаттаманы дұрыс әрі тез ресімдей білу, электрондық кестелер көмегімен ақпаратты өңдей білу, дерекқор құру және онымен жұмыс істей білу қабілеті;

      8) автоматты тізімдерді, гиперсілтемелерді, форматтау стильдерін және басқа да мәтіндік редактордың арнайы функцияларын құрумен мәтіндік ақпараттың үлкен көлемдерін өңдей алу қабілеті.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Есептеу техникасы және ғылыми-техникалық ілгерілеу.

      "АКТ" анықтамасы. "АКТ" пәні және оның мақсаты. Қоғам дамуының негізгі секторындағы "АКТ" рөлі. "АКТ" саласындағы стандарттар. "АКТ" мен Мыңжылдық декларацияның тұрақты дамуы мақсатына қол жеткізу арасындағы байланыс. Ақпарат, ақпараттық процестер және ақпараттық технологиялар ұғымы. Ақпараттың түрлері және оған тән қасиеттер. ЭЕМ арифметикалық және логикалық негіздері. Санау жүйелері. Санау жүйелеріндегі арифметикалық іс-қимыл. Компьютердің алгебралық логикасы және логикалық негіздері. Логикалық операциялар. Дизъюнкция, конъюнкция және теріске шығару. Ақиқат кестесі.

      2-тақырып. Есептеу техникасының аппараттық қамтамасыз етілуі.

      Компьютерлік техниканың даму тарихы. Дербес компьютердің сәулеті. Нейман реңдерінің қағидаттары. Компьютер және оның құрамдас бөліктері. Негізгі жады: ішкі және сыртқы. Сыртқы есте сақтау құрылғылары. Периферийлік қондырғылар: деректерді енгізу және шығару құрылғылары, дыбыс ойнатқыш құрылғылары, модем, ойын манипуляторлары, "жарықтық қаламұш", дигитайзер.

      3-тақырып. Жүйелік бағдарламалық қамтамасыз етілу.

      Операциялық жүйе. Даму эволюциясы. "ОЖ" негізгі ұғымдары, тұжырымдамасы. "ОЖ" сыныптауышы. Дербес компьютерлердің операциялық жүйелерінің функциялары. Операциялық жүйе объектісі туралы мәліметтерді алу.

      Қосымша бағдарламалық қамтамасыз ету (бағдарламалар-архиваторлар, вирусқа қарсы бағдарламалар). Сығылған деректермен жұмыс. Сығылған деректердің теориялық негіздері. Архив диспетчерлеріне базалық талаптар. Вирустар және оның түрлері. Бүлдірілген және жұқтырылған файлдар. Компьютерлік вирустардың сыныптауышы. Компьютерлік вирустардан қорғаудың негізгі әдістері.

      4-тақырып. "Microsoft Office" қолданбалы бағдарламалық пакеттері.

      "Microsoft Office" пакеттері. Мәтіндік процессорлар. Мәтіндік және кестелік құжаттарды жасау және редакциялау бойынша практикалық дағдыларды алу.

      "MS Excel" кестелік процессоры. "MS Excel" кестелерін құру. Кестелерді редакциялау және форматтау. Функцияларды қолдану мен формулаларды пайдалану. "MS Excel" кестелік процессорындағы диаграммаларды құру мен редакциялау. Диаграммалар мен графикаларды құру. Абсолюттік, қатысты және аралас сілтемелер. Деректерді іріктеу және сүзгіден өткізу. Шартты форматтау. Жұмыс дәптерінің бірнеше парақтарын пайдалану, бір жұмыс кітабының парақтарымен байланыс және файлдар арасындағы байланыс. Ақпаратты қорғау, "MS Excel"-де басып шығару.

      Дерекқор және дерекқорды басқару жүйелері (ДҚБЖ). Деректер базасын жобалау. Қарапайым деректер базасы – Деректер типінің құрылысы. Жолақтар құрылысы. Кестеаралық байланыс орнату. Сұратулар. Қорытынды кестедегі жазбаларды реттеу. Іріктеу шарттарын пайдалану. Жазбаларды сүзгіден өткізу. Нысандарды құру. Нысандар шебері арқылы нысандарды құру. Дерекқордың Конструкторлар мен Диспетчерлер нысандары. "MS Access" дерекқорында есептерді, жинақтау кестелері мен диаграммаларын жасау.

      Мультимедиялық қосымшалар. "Power Point" презентациялар бағдарламасы. Презентация құру. Презентацияны рәсімдеу. Мәтіндік және графикалық объектілер. Power Point диаграммасының шебері. Презентацияны көрсету шебері.

      5-тақырып. Графикалық редакторлар.

      Графикалық редакторлардың түрлері. Растрлық және векторлық кескіндер. Графикалық редактордағы сызбалар құрылысының қағидаты. Жұмыс үстелінің графикалық редактор компоненті. Графикалық режимдегі экранды ұйымдастыру. Сызбаны сызу, форматтау және сақтау. Графикалық қарапайымдылық. Сурет панелі. Фигуралардың кескіндері. Лекальді қисықтарды кескіндеу. Геометриялық денелер проекциясының құрылысы. Графикалық объектілермен жұмыс. Қарапайымдылық. Абрис пен құю. Қабаттар. Желілік базалық қарапайымдылықтың құрылысы. Еркін форма. Үш нүктеден кейінгі қисық сызық. Жай және күрделі суреттердің құрылысы.

      6-тақырып. Бағдарламалау тілдері.

      Алгоритм және оның құрылысы. Алгоритмдер құрылысы: желілік, басқарушылық және циклді. Алгоритмді ұсыну нысандары: блок-кесте және псевдокод. Бағдарламалау тілдеріне шолу. Бағдарламалаудың негізгі құрылысы. Бағдарламалау тілінің әліпбиі, қордағы сөздер, идентификаторлар, константалар, ауыспалы және ауыспалы типтері, сөз мәнері, деректер және олардың типтері. Бағдарлама құрылысы. Ақпаратты беру, енгізу және шығару операторы. Желілік, басқарушы және циклді алгоритмдер бағдарламаларын ұйымдастыру. Массивтер: масивтің анықтамасы және жариялау, бір таңбалы массивтерді өңдеу.

      7-тақырып. Автоматтандырылған жобалау жүйелері.

      Компьютерлік математика жүйесі. Математикалық редакторлар ("MathCad" немесе соған ұқсас) туралы жалпы мәліметтер. Математикалық редакторлар терезесінің құрылысы. Формулаларды енгізу және редакциялау. Есептеу. Деректер типтері. Арифметикалық есептеу. Берілген өзгертулер шегіндегі өзгерістер. Қолданушы функциялары және орнатылған функциялар. Матрицалар. Матрицалармен жай операциялар. Тасымалдау. Матрицаларға алгебралық есептеулер. Матрицалық функциялар. Графикалар. Екі таңбалы графикалар. Үш таңбалы графикалар. Үстіңгі графикалар, "3D" нүктелі графикалары. Дифференциалды теңдеу. Интегралдар. Математикалық редакторлардағы бағдарламалау элементтері. Объектілі-бағдарлау бағдарламалауы. Деректер легі және графикалық бағдарламалау тілі.

      "LabVIEW" (соған ұқсас) ортасы: жұмыс орнын құру. Инструментті құралдар. Виртуалды құрылғыны жасау. "Panel" сыртқы панелі. Сыртқы панельге басқару элементін қосу. "Diagram" құрылымдық сызбасы. Объектілерді блок-диаграммада құру. Блок-диаграмма кодын редакциялау. Виртуалды құрылғыларды жасау. Арифметикалық операциялар. Дыбысты сүзгіден өткізу. Дыбыс амплитудасын талдау. Циклдер құрылымдарының екі типі. Массивті деректер генерациясы. "Case" құрылысын пайдалану. Бағдарламалауды ұйымдастыру. Логикалық операциялар. Басқарудың және индикаторлардың негізгі элементтері. Қосу. Қозғалмалы тіркеуіштер. "Бірізділік" құрылысы, Формула түйіні. Генераторлар және осциллографтар. Виртуалды құрылғылар кітапханалары. Бағдарламаларды дұрыстау әдістемесі.

      8-тақырып. Киберқауіпсіздік кіріспесі.

      Киберқауіпсіздіктегі қажеттілік. Дербес деректер. Корпоративтік деректер. Қауіпсіздік бұзылуының салдары. Киберқылмыскер профилі. Киберсоғыс ұғымы. Қауіпсіздік жүйесі мен эксплойттер осалдығы. Қауіпсіздік осалдығының типтері. Зиянкес БҚ типтері мен белгілері. Шабуыл тәсілдері. Қызмет көрсетуден бас тарту. Аралас шабуыл. Құрылғылар мен желілерді қорғау. Желідегі дербес деректерді қорғау. Сенімді аутентификация. Желіаралық экрандар. Желіаралық экрандар типтері. Қазіргі кездегі шабуылдауды анықтау. Зиянкес БҚ-ні анықтау. Ақпарат қауіпсіздігі жөніндегі практикалық әдістемелер. Мінез-құлық негізіндегі киберқауіпсіздікке жақындау. Ботнет. Мінез-құлық негізіндегі қауіпсіздік. "NetFlow" және кибершабуыл. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі іс-қимылдар алгоритмі. Инциденттерді болдырмау және анықтауға арналған құралдар. Басып кіруді анықтау және болдырмау жүйелері.

      9-тақырып. Компьютерлік желілер және телекоммуникациялар.

      Компьютерлік желі туралы түсінік және сәулет. Сыныптауыш. Локальді есептеу желілері. Ғаламдық есептеу желілері. Корпоративтік есептеу желісі, оның арналуы және сипаттамасы. Интернетке адресациялау жүйесі. Электрондық поштамен жұмыс. "Outlook Express" пошталық бағдарламасы. Пошталық жүйені үйде жөндеу. Іздеу технологиялары. Локальді желідегі кіруді құру және құжаттармен жұмыс істеу. Браузерлер түрлері. Электрондық құжат айналымының даму тарихы. Электрондық үкімет. БЭҚАЖ-де жұмыс істеу қағидаттары. "www.egov.kz." электрондық үкіметінің міндеттері мен мақсаттары. "www.egov.kz." мемлекеттік қызмет көрсетудің бірыңғай порталындағы негізгі функциялар. "www.egov.kz." порталындағы тіркеу қағидалары және жұмыс істеу. Электрондық өтініштерді мемлекеттік органдарға беру сызбасы. "Электронды-цифрлық қол қою" құқығы мен мүмкіндіктері.

      7-бөлім. Әскери психология және педагогика.

      Пән атауы.

      "Психология және педагогика" пәні жас әскери қызметшілердің әскери қызметке кәсіби бейімделуін психологиялық қамтамасыз ету мәселелерін практикалық шешуге мүмкіндік береді, ол армияның қорғаныс қабілетін және әскери қызметшінің сенімділігін арттыруға ықпал етеді.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты адами фактордың рөлін, әскери қызметшілердің қазіргі заманғы соғыс жағдайларында әскери-кәсіптік бейімделуі жетістігін зерделеу; адамның психикалық қызметінің заңдылығын үйрету және оларды әскерлерді психологиялық даярлауда іске асыру болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әскери қызметшілер және әскери ұжым қызметінің психологиялық аспектілерін анықтау;

      2) әскери ұжымның шоғырлану жолдарын іздеу және жауынгерлік белсенділігін арттыру;

      3) әскери қызметшінің психикасына жауынгерлік жағдайлардың, ұзақ эмоционалдық және физикалық ықпал етуін үйрету;

      4) жеке тұлғаны дамыту және кадрлық іріктеу ресурстарының психологиялық мүмкіндіктерін бағалау;

      5) әскери қызметшілерді оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық негіздерін әзірлеу;

      6) әскери тәртіпті арттыру үшін офицердің басқарушылық педагогтық мәдениетін дамыту;

      7) кәсіби құзыретті дамыту және өздігінен білім алу дағдыларын дамыту үшін оқытудың әртүрлі нысандарын пайдаланудың, оқыту әдістеріне үйрету.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер:

      1) әскери ұжымдарды басқарудағы практикалық психология туралы тұтастай ұғымды аша білу қабілеті;

      2) қарсыласының психологиялық қысымына қарсы әрекет ете білу;

      3) бөлімшедегі әскери маманның кәсіби түрде маңызды қасиеттерін қалыптастыру, құру және дамыту дағдылары;

      4) күйзеліс жағдайларына психологиялық тұрақты болу;

      5) ақпараттық лектерді талдай алу және ақпараттық-психологиялық қауіпсіздік жөніндегі жұмысты қамтамасыз ету қабілеті;

      6) көшбасшылық қасиеттері;

      7) педагогикалық шеберлік, әскери ұжымдағы әлеуметтік-психологиялық құбылыстарды талдай білу, әскери тәртіпті нығайту әдістері мен құралдарын ала білу қабілеті;

      8) командир қызметінің әскери кәсіби шеберлігін айқындайтын барлық білімді ықпалдастырудың белсенді әлеуеті;

      9) әскери бөлімшелерді басқарудағы және басшылық жасаудағы дағдылар;

      10) бөлімше командирінің бағынысындағылармен тиімді іскерлік қарым-қатынасы;

      11) әскери ұжымдардағы жеке тұлға аралық қарым-қатынастарды объективті бағалау.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Әскери психологияның жалпы мәселелері.

      Кіріспе. Психологияның ғылым ретінде пайда болу тарихы. Психологияның адам туралы ғылым жүйесіндегі міндеттері мен алатын орны. Қазіргі заманғы тұлғаның қалыптасуы мен қоғамдық сананың жаңғыруындағы психологияның және психологиялық білімнің мәні. Әскери психологияның объектісі, мәні мен әдістері. Психология тиімді өмір сүруге көмектесетін ғылым мен практика ретінде. Қазіргі заманғы қолданбалы (әскери) психология, оның ерекшеліктері.

      2-тақырып. Отандық ғылым мен практикадағы кәсіптік-психологиялық іріктеу.

      Маңызды кәсіптік қабілеттер (МКҚ), олардың құрылысы. Қабілеттер мәселесі. Қабілеттерді қалыптастырудағы ортаның және тұқым қуалаушылықтың рөлі. Арнайы ерекшеліктер. Кәсіби жарамдылық ұғымы.

      Әскери қызметшілерді кәсіптік-психологиялық іріктеудің (КПІ) өзекті мәселелері. АҚШ пен басқа да елдердегі кәсіптік іріктеу. Кәсіптік іріктеудің экономикалық және идеологиялық негіздері. Әскери-кәсіптік бейімделу жетістігін болжау. Қазақстан Қарулы Күштерін жасақтау практикасындағы кәсіптік іріктеу.

      3-тақырып. Танымдық психикалық процестер мен оларды есепке алу және оны жауынгерлерде дамыту.

      Психиканың құрылысы: танымдық процестер (назар, жады, ойлау) және эмоционалдық-еркін процестер. Жеке тұлғаны зерттеу әдістері. Кәсіби графикалық зерттеу. Әскери авиациядағы кадрлық іріктеу. Жалпы танымдық қабілеттерді диагностикалау: назар, жады, ойлау. Танымдық қабілеттерді жаттықтыру және дамыту тәсілдері.

      4-тақырып. Әскери қызметшіні тұлға ретінде қалыптастыру.

      Жеке тұлғаның жалпы сипаттамасы. Жеке тұлға құрылысы. Жеке тұлғаны қалыптастырудағы ортаның рөлі. Жеке тұлға және әскери қызмет. Жеке тұлға бағыттылығының жалпы сипаттамасы және жауынгердің өзін ұстау уәждемесі. Адамның қажеттілігі және уәждемесі, оның иерархиясы. Уәждеме түрлері, уәждемелер күресі. Жетістікке жету уәждемесі немесе сәтсіздіктерден қашу. Өздігінен даму, оның бағыттылығы. Жеке тұлға теориясы.

      Жеке тұлғаның адамгершілік негізі, құндылықтар жүйесі. Мамандық және қызмет жеке тұлға дамуының негізі ретінде. Кәсіби шеберлік және оның өлшемшарттары, кәсіптік өзін анықтау. Кәсіптік және жеке жетістік, олардың байланысы. Өмірдің мәні, адамның жеке миссиясы мен рухани әлеуметтенуі.

      5-тақырып. Жеке тұлғаның жеке-типологиялық ерекшеліктері.

      Жеке тұлғаның жеке қасиеттері: темперамент, мінез және қабілеттер. Жүйке жүйесінің құрылысы темпераменттің негізі ретінде. Темпераменттің түрлері (холерик, сангвиник, флегматик, меланхолик). Темперамент пен мінездің өзара байланысы. "Ұлттық мінез" ұғымы, мінез екпін белгілерінің көрінуіндегі отбасының рөлі. Жеке қасиеттерді және тұлғалық сапаларды зерттеу әдістері. Әскери қызмет процесіндегі жеке тұлғаның дамуы.

      6-тақырып. Әскери қызметшілердің эмоционалдық-еркін процестері.

      Эмоцияның адам өміріндегі рөлі. Эмоциялар мен сезімдердің жалпы сипаттамасы. Эмпатия бола алу қабілеті. Еркін қабілеттер. Жеке тұлғаның эмоционалдық-еркін қабілеттерін диагностикалау.

      Эмоцияларды реттеу әдістері мен тетіктері (денелік, зияткерлік, менталды және рухани деңгейлер). Эмоционалдық зияткерлік ұғымы, оның диагностикасы мен дамуы.

      Эмоционалдық-еркін процестерді өздігінен реттеудің негізгі тәсілдері. Эмоционалдық құзыреттілікті қалыптастыру.

      Запасқа шығарылғандардың психологиялық мәселелері.

      7-тақырып. Адамның қысылтаяң жағдайларда өзін ұстауы.

      Психикалық жағдай, жеке бейімделу әлеуеті. Эмоционалдық күйзеліс және эмоционалдық жағдайларды реттеу. Жауынгерлердің ұрыстағы эмоциясы және сезімдері, жауынгерлік қимылдар процесіндегі тұлғалық динамикасының ерекшеліктері. Жауынгерлік қызметтегі психологиялық факторлар. Жауынгерлік психикалық жарақат. Жарақаттан кейінгі күйзелістік бұзылу (ЖККБ). Жауынгерлік қимылдар (вьетнам, ауған, шешен синдромдары) процесіндегі әскери қызметшілердің жағдайы мен өзін ұстау ерекшеліктері. Қарулы Күштер жеке құрамының моральдық-психологиялық әзірлігі мен тұрақтылығы.

      Табиғат апаттары мен зілзалалар (Чернобыль апаты, Уфа қасіреті, Спитактағы, Фукусимадағы жер сілкінісі және т.б.) ошағындағы адамдардың жағдайы, мінез-құлқы мен қызметтерінің ерекшеліктері. Адамдардың жаппай апаттық мінез-құлқы..

      8-тақырып. Ақпараттық-психологиялық тайталас.

      Жаппай танымды басқарудағы қазіргі заманғы тәсілдер. Терроризм психологиясы. Жаппай танымға психологиялық ықпал ету түрлері. Интернеттің психологиялық феномені: ақпараттық терроризм, ақпараттың "улылық уыттылығы", діни фанатизм, деструктивті интернет-ұйым. Ақпараттық- психологиялық қауіпсіздік және БАҚ хабарламаларын талдау. Теріс ақпараттық қысымға қарсы тұру әдістері.

      9-тақырып. Қазіргі кезеңдегі әскери педагогика.

      Отандық әскери педагогиканың дамуы және әскери педагогиканың басқа ғылымдармен өзара байланысы. Әскери педагогиканың міндеттері мен әдістері. Қазақстандағы білім берудің жаңа парадигмасы, кәсіби даму траекториясын өздігінен салуға бағытталу. Болондық декларация (1999 ж.) және жаңа жоғары білім жүйесі, Қазақстандағы әскери кадрларды даярлаудың көп деңгейлі жүйесі. Академиялық ұтқырлықтың дамуы. Жоғары білімнің Орталық Азия аймағын құру.

      10-тақырып. Әскери дидактика (әскери қызметшілерді оқыту теориясы).

      Қазіргі заманғы оқу процесі қарқындылығының себептері. Әскери педагогиканың әдіснамалық негіздері. Әскери оқу процесінің маңызы. Әскери оқудың қағидаттары мен мазмұны.

      "Педагогикалық технология" ұғымы және оның сыныптауышы. Оқу процесінің технологиялық құрылысының сызбасы (М. Кларин).

      Интерактивті оқыту. Оқудың әдіснамалық негізі (әдістері, сабақтардың түрлері). Инновациялық білім беру технологиялары. Оқу мақсаттарының таксономиясы (Б. Блум бойынша).

      Қашықтықтан білім беру және қашықтықтан оқыту. Әскери-кәсіптік құзыреттілікті дамытудағы өздігінен білім алудың рөлі. Жеке даму траекториясын құру.

      11-тақырып. Әскери бөлімшелердегі тәрбие жұмыстары.

      Әскери қызметшілерді тәрбиелеу міндеттері мен қағидаттары. Жас ұрпақ дүниетанымының ерекшеліктері, цифрлық технологиялардың ықпал етуі. Қазақстандағы тәрбие жұмысы және жастар саясаты. Әскери қызметшілерді тәрбиелеу процесінің маңызы. Әскери ұжым тәрбие беру субъектісі ретінде.

      Оқу-тәрбие жұмыстарының негізгі нысандары және олардың ерекшеліктері: нұсқаулар беру, мемлекеттік құқықтық даярлық, ақпараттандыру, жаппай мәдени жұмыстар, "жауынгерлік парақ".

      12-тақырып. Әскери қызметшілерді тәрбиелеу әдістері.

      Әскери қызметшілерді тәрбиелеу әдістері және оның ерекшеліктері. Офицер бөлімшедегі тәрбие беру процесінің жетекшісі ретінде, оның педагогтік мәдениеті. Әскери тәртіпке тәрбиелеу және тәртіптік практиканы талдау. Тәрбие процесінің құрылысы және логикалық бірізділігі. Бөлімшелерде тәрбие әдістерін үлгілендіру: сендіру, мысал, жарыс, көтермелеу, күштеу және т.б.

      Офицерлік жиналыстың тәрбие беру нысаны ретінде. Сарбаздарды, әскери қызметші әйелдерді тәрбиелеу ерекшеліктері. Дінге сенушілермен тәрбие жұмыстары.

      8-бөлім. Әскери әдеп.

      Пән атауы.

      "Әскери әдеп" пәні кәсіптік әдептің әскери саладағы мәні мен ерекшеліктерін; адамгершіліктің қалыптасуына және әскери кәсібиліктің дамуына қажет этикалық білім жүйелерін үйренуге; офицер элитасының адамгершілік мәдениеті туралы түсінік қалыптастыруға арналған. Пәннің негізгі векторы – әскери моральдың нормалары мен қағидаттары, оның әскери қызметшілердің моральдық-психологиялық және жауынгерлік қабілеттерін қалыптастыруға әсер етуі. Офицерлер корпусының кәсіптік әдебінің мазмұны және оның қоғам өміріндегі рөлі армияның даму деңгейін және оның моральдық қасиеттерін тарихи жағынан көрсетеді. Қазіргі заманғы әскери әдептің негізгі нормалары мен қағидаларын сақтау армияның атағын сақтауды қолдайды және әлеуетті құрылымдар имиджін қалыптастырады.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты болашақ офицерлердің психологиялық және әдеп мәдениетін қалыптастыру, іскерлік қарым-қатынас саласындағы және әскери-кәсіптік қызмет практикасындағы идеялармен танысу, әскери ұжымдардағы өзара сыйластық пен сенім атмосферасын қалыптастыру болып табылады. Әдеп кодексі офицерлерге тән жеке қасиеттерді және адамгершілік нормаларын белгілейді, оларды армиядағы қызметінде лауазымдық нұсқауларын (міндеттерін) орындауда басшылыққа алу қажет.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) адамға және оның өмір сүруге құнды қарым-қатысының мәнін түсінуді қалыптастыру;

      2) офицер еңбегінің адамгершілік мазмұнын меңгеру;

      3) әскери қызметшілердің өзін адамгершілік тұрғыдан тәрбиелеу дағдыларын алу;

      4) әскери серіктестікті, патриоттықты, еркін қасиеттерді, парыз сезімін дамыту және нығайту;

      5) әдептің қызметтік қарым-қатынастар мен қызметтік әдеп негізгі талаптарын үйрену;

      6) кәсіптік-әдептік білімін пайдалана білуді дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер:

      1) офицерлер корпусының көп жақты кәсіби мәдениеті;

      2) бөлімше командирінің бағынысындағылармен тиімді іскерлік қарым-қатынасы;

      3) әскери ұжымдардағы жеке тұлғааралық қарым-қатынастарды объективті бағалау;

      4) күнделікті қызметте және әскери қызмет жағдайларында зайырлы әдеп қағидаларын сақтайтын офицердің оң имиджі;

      5) офицердің парыз және патриоттық сезімі, өзін-өзі адамгершілік тұрғыдан тәрбиелеуі және эмоционалдық тұрақтылығы.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Әдеп ұғымы. Әдептің әскери саладағы ерекшеліктері.

      Әдеп ғылым ретінде: оның пәні, мәселелер шеңбері және арналуы. Әдеп танымының негізгі санаттары. Әдептің негізгі құрамдастарының сипаттамасы. Әдеп рухани мәдениет құбылысы ретінде. Қоғам және мораль. Моральдің әлемді рухани меңгерудің басқа нысандарымен (құқық, экономика, саясат, өнер, дін) өзара байланысы.

      Әскери әдептегі бағыттар: әскери әдеп және әскери-кәсіптік әдеп.

      2-тақырып. Әскери әдеп пәні.

      Армияның қазіргі заманғы мемлекет өміріндегі орны. Әскери (кәсіптік) әдептің пайда болуы және тарихи даму кезеңдері. Әскери әдептің қазіргі заманғы армия мен қоғамдағы адамгершілік қарым-қатынастардың жалпы жүйесіндегі орны.

      Әскери әдептің санаттары: патриотизм, парыз, намыс, ерлік, ар-ұят, әскери әріптестік, жанқиярлық.

      3-тақырып. Офицердің ар-намыс кодексі.

      Әскери қызметшілердің ар-намыс кодексін жасау тарихы: бусидо (жауынгердің жолы) жапон кодексі, серінің ар-намыс кодексі, Ресей империясы офицерінің ар-намыс кодексі. Офицер ар-намыс кодексінің тәрбиелік рөлі.

      Кәсіптік моральдің қалыптасу кезеңдері және дамуы. Қазіргі заманғы кәсіптік әдеп кодекстері. Әскери элитаға тәрбиелеу және білім беру. Болашақты ұйымдастыру (Ф. Лалу теориясы). Жаңа типті көшбасшылар. ҚР ҚК офицерінің ар-намыс кодексі. Кәсіби шеберлік – жеке тұлғаның жоғары рухани-практикалық қызметінің көрініс табуы.

      4-тақырып. Офицердің сөйлеу мәдениеті.

      Жеке тұлға мен топтың қарым-қатынасы. Қарым-қатынас ұғымы. Қолданбалы әдеп: іскерлік қарым-қатынас. Қарым-қатынас әлеуметтік-психологиялық санат және қызметтік істегі іскерлік қарым-қатынастар әдебінің құралы ретінде. Қарым-қатынастың түрлері, нысандары және функциялары. Әскери-кәсіптік саладағы перспективті, коммуникативті және интерактивті қарым-қатынас аспектісі. Офицердің сөйлеу мәдениеті және оның іскерлік қарым-қатынастың әдептілігін қамтамасыз етудегі рөлі.

      5-тақырып. Шешендік өнер.

      Сөйлеу техникасы, сөйлеу әдебі. Іскерлік сөйлеудің психологиялық мәдениеті. Ұлттық қарым-қатынас стилінің кросс-мәдени өзгешеліктері мен ерекшеліктері. Бағынысындағылармен қарым-қатынас жасау мәдениеті, тәлімгерлік жүйесі, әртүрлі жастағы әскери қызметшілердің өзара қарым-қатынасы. Әскери ұжымдағы көпшілік алдында сөз сөйлеу мәдениеті.

      6-тақырып. Әскери басшының басқарушылық әдебі.

      Қызметтік қарым-қатынастар саласындағы адамгершілік қағидаттары мен талаптары. Офицерлер құрамы мен бағыныстылар арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық қағидаларын кодификациялау. Әскери ұжымның моральдық-психологиялық климаты. Әлеуметтік-психологиялық шиеленіс ұғымы және құрылысы. Шиеленістер түрлері. Шиеленістер кезеңдері. Шиеленістегі мінез-құлық стратегиясы.

      Командирдің әдеп мінез-құлқының нормалары. Әскери қызметшілер арасындағы қарым-қатынас және олардың ұрыстағы мінез-құлқы. Әскери парыз, әскери серіктестік, әскери ар-намыс, ерлік, жанқиярлық, патриотизм. Еркіндік мәселесі. Әскери элитаны тәрбиелеу.

      7-тақырып. Тиімді коммуникацияның техникасы және тәсілдері.

      Әлеуметтік интеллект. Басшының имиджі және оның құрамдастары. Әдеп әлеуметтік құбылыс ретінде. Әлемдік әдеп тарихы. Әдеп түрлері (сарай маңы, жалпы азаматтық, дипломатиялық, әскери, діни). Әдеп міндеттері. Әскери әдеп. Әскери-қызметтік істегі әдеп. Іскер адамның әдебі.

      Жұмыс орнына және қызметтік үй-жайға әдеп талаптары. Іскерлік кеңесті жүргізу. Келіссөздер жүргізу. Телефон арқылы сөйлесу ережелері. Іскерлік хат алмасу қағидалары. Қоғамдық орындардағы мінез-құлық. Әскери жоралғылар және олардың тәрбиелік рөлі. Әскери киім нысанын кию мәдениеті. Қазақстандағы әскери дәстүрлер.

      8-тақырып. Әдеп және әскери қызметшілердің отбасы қарым-қатынастарының психологиясы.

      Жеке тұлғаның рухани негізі. Құндылықтар жеке тұлғаның маңызды ресурсы ретінде. Құндылықтар жүйесі және қоғамның қазіргі заманғы сұраныстары.

      Жас жігіттер мен қыздар арасындағы, ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынас мәдениеті. Отбасылық өмір психологиясы. Әскери қызметшілердің отбасылық өмірінің ерекшеліктері. Әйелдер кеңесі, оның ұжым өміріндегі рөлі. Өмірлік және отбасылық құндылықтар. Өмірдің мәні және оның құндылықтары.

      9-бөлім. Саясаттану.

      Пән атауы.

      "Саясаттану" пәні негізгі саяси заңдылықтарды және саяси сипаттағы құбылыстарды, саяси билік аспектісіндегі мемлекеттер, саяси партиялар арасындағы саяси қарым-қатынастарды үйретуге арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты жаңа буынның болашақ офицерлерінде жетілген дүниетанымын, мемлекеттің саяси жүйесін объективті бағалау қабілетін қалыптастыру, жалпы әлемдік практиканың билігін және Қазақстанның саяси жүйесін іске асыратын барлық құралдарды түсіну болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) қоғам мен оның кіші жүйелерін үйренуде негізгі саяси ұғымдарды, теорияларды және тәсілдерді меңгеру;

      2) курсанттардың саяси ақпаратты қабылдаудағы негізгі көздер мен тәсілдерді меңгеру;

      3) кәсіптік қызметтегі саясаттануды меңгеру процесінде алған білімдерін пайдалану дағдыларын қалыптастыру;

      4) сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын және оны практикада қолдану қабілеттерін қалыптастыру;

      5) қазіргі заманғы әлемде және Қазақстан Республикасында саяси құбылыстарды талдауға негізгі саясаттанушылық санаттар, тәсілдер;

      6) Қазақстан Республикасы саяси жүйесінің қалыптасу ерекшелігі және жұмыс істеуі;

      7) Қазақстан Республикасындағы және қазіргі заманғы әлемдегі саяси процестердің мәні, құрылысы;

      8) қазіргі заманғы халықаралық қатынастар жүйесі, Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты;

      9) қазіргі заманғы қоғамды дамытудағы қазақстандық мемлекет идеологиясының рөлі.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер:

      1) қазіргі заманғы әлемде және Қазақстан Республикасында саяси процестерді талдай білу қабілеті;

      2) қазіргі заманғы саяси процестердің перспективадағы дамуын бағалай білу қабілеті;

      3) қазақстандық қоғамның саяси жүйесінің қалыптасу процестерін түсіне білу қабілеті;

      4) әлеуметтік-кәсіптік мәселелерді шешудегі саяси білімді пайдалана білу, саясаттың қоғамдық өмірдегі басқа салаларға ықпалын ескеру қабілеті;

      5) Қазақстан Республикасында идеологиялық процестерді талдай білу қабілеті;

      6) өзінің өмірлік, азаматтық және қазақстандық мемлекеттің идеологиясын ескере отырып, патриоттық ұстанымын негіздей білу қабілеті;

      7) идеологиялық толеранттылық сапасын көрсете білу қабілеті.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Саясаттану ғылым ретінде.

      Саясаттану пәні. Саясаттанудың заңдылығы, санаттары, әдістері және функциялары. Саясаттанудың объектісі. Саясаттанудың әлеуметтік-гуманитарлық пәндер жүйесіндегі рөлі мен алатын орны. Саясатқа тән белгілер. Саясаттанудың негізгі функциялары. Офицер қызметіндегі саяси білімнің рөлі.

      Саясаттану ғылымының қалыптасуы мен дамуының негізгі кезеңдері. Адамзат өркениеті тарихындағы саяси идеялардың генезисі. Саяси ойдың қалыптасу мен даму тарихының дәуірлік кезеңдері. Қазақ ағартушыларының саяси көзқарастары. Қазақстан Республикасындағы саясаттану ғылымының қазіргі заманғы даму бағыттары. Қазақстан Республикасының қоғам жаңғыруы кезеңіндегі саясаты.

      2-тақырып. Саяси билік: мәні мен жүзеге асыру тетігі.

      Саяси биліктің мәні, оны анықтаудағы түрлі әдістер (бихевиористік, телеологиялық, жүйелік, релятивистік). Биліктің функциялары. Саяси биліктің объектісі мен субъектісі, қайнар көздері, негіздемелері және ресурстары. Биліктің деңгейлері.

      Билікті жүзеге асырудың түрлері мен әдістері. Саяси және мемлекеттік билік. Билікті табыстау және биліктің бөлінуі. Саяси биліктің легитимділігі және оның көздері. Егеменді Қазақстандағы мемлекеттік билік. Билік тиімділігінің негізгі институттары мен өлшемшартары.

      Саяси элиталар және саяси көшбасшылық. Элиталардың негізгі теориялары: Г. Моска мен В. Парето элиталарының классикалық теориялары, демократиялық элитизм (М. Вебер) мен элита плюрализмі (Г. Лейпхарт, Р. Даль) тұжырымдамалары. Қоғамға әсер ету көздері бойынша саяси элиталардың жіктелуі: (мұрагерлік, құндылықтық, биліктік, функционалдық), қалыптасу тәртібі бойынша (ашық және жабық). Саяси элитаның құрылысы (жоғарғы және орта). Саяси элиталарды таңдау жүйелері. Қазақстан Республикасындағы саяси элиталардың қалыптасу ерекшеліктері. Саяси көшбасшылық ұғымы және табиғаты, оның әлеуметтік функциялары. Саяси көшбасшылықтың қазіргі заманғы теориялары. Саяси көшбасшылықтың дамуындағы жаңа үрдістер.

      3-тақырып. Саяси режимдер және саяси жүйе.

      Саяси режим ұғымы мен түрлері. Демократияның негізгі теориялары мен модельдері. Демократияның қазіргі заманғы түрлері. Қазіргі уақыттағы саяси режимдер: батыстағы полиархиялар, жаңа демократиялар, шығыс азиялық режимдер, исламдық режим, әскери режимдер.

      Сайлау демократияның міндетті шарты ретінде. Сайлау жүйесінің мәні мен сайлау жүйелерінің негізгі түрлері. Сайлау жүйелерінің қазіргі заманғы тұжырымдамалары. Көпсатылы сайлау. Сайлау рәсімі мен сайлау кампаниясы.

      Қазақстандағы саяси режим, оның эволюциясы. Қазақстан Республикасының саяси жүйесін демократиялау процесі. Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы заңнама. Қазіргі заманғы Қазақстанның сайлау жүйесі, оны жетілдірудің жолдары мен бағыттары. Қазақстан Республикасындағы электоралдық процестің ерекшеліктері. Қазақстандық қоғамның саяси өміріндегі қоғамдық қозғалыстардың орны мен рөлі.

      4-тақырып. Саяси партиялар және партиялық жүйелер.

      Саяси партиялар, партиялық жүйелер және қоғамдық-саяси қозғалыстар. Саяси партияларұғымы, мәні, белгілері. Саяси партиялардың типологиясы мен функциялары.

      Биліктік қатынастар жүйесіндегі саяси партиялар. Партиялық жүйенің қазақстандық үлгісі. Қоғамның саяси өмірінде қоғамдық-саяси қозғалыстар мен бірлестіктердің пайда болуы және эволюциясы. Лоббизм. Мүдделер топтары: ұғымы, функциялары, типологиясы. Саясаттағы қысым топтары. Партиялар арасындағы бәсекелестіктің ерекшеліктері.

      5-тақырып. Геосаясат туралы жалпы ұғым. Саяси шиеленістер және дағдарыс.

      Геосаясат: негізгі ұғымдары мен санаттары, объектісі, пәні, функциялары мен әдістері. Саясаттағы географиялық факторлардың рөлі. Геосаясаттың негізгі санаттары және ұғымдары. Геосаясаттың негізгі санаттары: кеңістік, геосаяси өріс, кеңістікті бақылау, саяси кеңістік (шекара), күштер балансы, экспансия және т.б. Геосаяси факторлар мен саяси кеңістік туралы қазіргі заманғы ұғымдар. Дағдарыс, геосаясат және мемлекеттің ұлттық мүдделері.

      Шиеленіс әлеуметтік құбылыс ретінде. Саяси шиеленістер, олардың мәні, конструктивті және деструктивті қызметтер. Саяси шиеленістерді шешу түрлері мен жолдары. Этносаяси шиеленістер мен дағдарыстар. Қазақстандағы әлеуметтік-саяси шиленістерді болдырмау технологиялары. Этносаралық келісімнің қазақстандық үлгісі.

      6-тақырып. Ұлттық мүдделер саласындағы мемлекеттің саясаты.

      Мемлекеттің ұлттық мүдделерінің негізгі санаттары және ұғымдары. Ұлттық мүдделердің саясаттағы және геосаясаттағы рөлі. Саяси кеңістіктегі ұлттық мүдделер туралы қазіргі заманғы ұғым. Ұлттық мүдделер және құндылықтар, мемлекеттің мақсаттары. Ұлттық мүдделерді анықтаудың әртүрлі тәсілдері: тұрақты, ауыспалы (Г. Моргентау); объективті, субъективті (М. Каплан); ішкі, сыртқы (П. Аснер). Ұлттық мүдделердің түрлері: әскери емес және әскери.

      Қазақстанның көпвекторлы сыртқы саясаты. Қазақстан және шекаралас елдер. Әскери байланыс және әскери-техникалық ынтымақтастық. Бірыңғай саяси, стратегиялық және экономикалық кеңістікті құру перспективалары. Еуразиялық Кеңеске интеграциялау.

      7-тақырып. Әскери саясат жүйесіндегі ұлттық қауіпсіздік.

      Қоғамдық өмірдің саясаты және әскери саласы. Қоғамдық өмірдің әскери саласының элементтері саясаттың объектілері ретінде. Мемлекеттің әскери саясатының мәні мен мазмұны. Мемлекеттің әскери саясаты: табиғаты мен құрылысы. Саясат пен стратегиялық басқарудың өзара байланысы.

      Мемлекеттің әскери ұйымдастырылуы әскери басқарудың объектісі ретінде. Әскери басқару жүйесіндегі ұлттық мүдделер. Әскери басқару жүйесіндегі әскери ұйымдастыру мен әскери қызметке азаматтық бақылау жасау. Мемлекеттің әскери күшін іске асыру жүйесіндегі әскери саясат. Қазіргі заманғы әлемдік мемлекеттердің әскери саясатының сипаты мен мазмұны.

      Ұлттық қауіпсіздіктің түрлері – саяси, экономикалық, мәдени, демографиялық, әскери, ақпарат қауіпсіздігі және т.б. Ұлттық қауіпсіздік саласындағы мемлекет саясатының мақсаттары. Қазақстанның қазіргі заманғы әскери доктринасы. Ұлттық қауіпсіздік қорғанысын қамтамасыз етудегі әлеуетті құрылымдардың рөлі.

      8-тақырып. Әлемдік саясат және қазіргі заманғы халықаралық қатынастар.

      Әлемдік саясат және әлемдік саяси процесс. Халықаралық қатынастар ұғымы және негізгі субъектілері. Халықаралық қатынастар теориясындағы теориялық тәсілдер мен негізгі дәстүрлі мектептер. Қазіргі заманғы халықаралық тәртіптің тарихи түрлері мен ерекшеліктері. Халықаралық қатынастар жүйелерінің типологиясы мен олардың жұмыс істеуінің құрылымдық заңдылықтары.

      Қазіргі заманғы халықаралық қатынастардың дамуының негізгі үрдістері. Әлемдік саяси процестердің жаһандануы мен қазіргі жаһандық қатерлер. Әлемдік экономикалық кеңістіктің жаһандануы. Әлемдік саяси кеңістіктің жаһандануы. Әлемдік ақпараттық (геоақпараттық) кеңістіктің жаһандануы. Жаһандану және идеология. Қазіргі заманғы әлемдегі жаһандану процестерінің институттары (БҰҰ, ӘСО, Әлемдік банк, Халықаралық валюта қоры және т.б.). Жаһандануға қарсы қозғалыстар.

      Қазіргі заманғы халықаралық қатынастар жүйесіндегі Қазақстан. Қазақстан сыртқы саясатының басым бағыттары – ұлттық мүдделерді ілгерілету мен өңірлік және жаһандық қауіпсіздікті нығайту. Қазақстанның саяси, экономикалық, инновациялық, қаржы, сауда, ақпараттық жаһандану процестеріне қатысуының перспективалары.

      Жалпы халықаралық қауіпсіздік – өркениеттің өмір сүру кепілдігі. Біріккен Ұлттар Ұйымының халықаралық қауіпсіздікті нығайтудағы рөлі.

      10-бөлім. Дене шынықтыру дайындығы.

      Пән атауы.

      "Дене шынықтыру дайындығы" пәні әскери қызметшілердің дене шынықтыруға жетекшілік етуде теориялық білімді, ұйымдастыру-әдістемелік машықтарын меңгеруге, оны ұйымдастыруға және жүргізуге арналған. Болашақ офицерлерде лауазымдық міндеттемелеріне сәйкес өздерінің міндеттерін табысты атқаруға қажет теориялық білімдерін, ұйымдастыру-әдістемелік және әскери-қолданбалы қозғалмалы дағдыларын қалыптастыратын маңызды жалпыәскери пәндердің қатарына жатады.

      Дене шынықтыру дайындығынан алған білімдері әскери қызметтің ерекшеліктерімен және қоршаған ортаның дене факторларының өзгеруін ескере отырып, жауынгерлік міндеттерді орындаумен байланысты әскери қызметшілердің ағзасының әртүрлі жағдайларға тұрақты болуын арттырады.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      "Дене шынықтыру дайындығы" пәнін оқыту мақсаты әскери қызметшілердің жоғары деңгейдегі дене шынықтыру дайындығын қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) дене шынықтыру қасиеттерін (төзімділік, күш, жылдамдық, ептілік) дамыту және жетілдіру;

      2) қиылысқан жергілікті жердегі табиғи және жасанды кедергілерді жаяу тәртіппен және шаңғымен өтуде, жекпе-жек күрес және әскери-қолданбалы жүзуде әскери-қолданбалы дағдыларды қалыптастыру;

      3) бұлшық еттің сезімталдығын және қозғалыс үйлесімділігін, негізгі жұмыспен бірге қосымша жұмысты орындау қабілетін дамыту, қызмет құрылысын жылдам өзгерту қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының құзыреттері.

      1) ұзақ дене және психологиялық жүктемелерді көтере алу мүмкіндігі;

      2) талаптарға және нормаларға сәйкес дене шынықтыру дайындығынан жаттығулар мен нормативтерді орындау;

      3) төзімділікті, күшті, жылдамдық пен ептілікті дамыту және ұдайы жетілдіру, осыған басқаларды үйрете алу;

      4) дене шынықтыру дайындығының барлық түрлерін (оқу сабақтарын, таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын, спорттық жұмыстарды, оқу-жауынгерлік қызмет процесінде дене шынықтыру жаттығуларын) өткізу;

      5) бағынысты әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1. Теориялық дайындық.

      1-тақырып. Дене шынықтыру дайындығы және оның әскери қызметшілердің жауынгерлік қабілетін дамытуға әсері.

      Дене шынықтыру дайындығының жүйесі. Дене шынықтыру дайындығының мақсаты, міндеттері және мазмұны. Дене шынықтыру дайындығы әдістемесінің жалпы негіздерінің сипаттамасы. Әскери қызметшілердің дене қабілеттері және оларды дамыту мен жетілдіру. Қателерді жою шаралары және жарақаттанудан сақтандыру.

      2-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде дене шынықтыру дайындығы бойынша сабақтар өткізу.

      Дене шынықтыру дайындығын өткізудің негізгі түрлері мен әдістемесі.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери қызметшілері барлық санаттарының дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлеріндегі дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері.

      3-тақырып. Әскери-спорттық кешен – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі жаппай спорттық жұмыстың негізі.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің дене шынықтыру дайындығы жүйесіндегі спорттық жұмыс. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріндегі спорттық жұмыстың мазмұны, мақсаттары мен міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің бөлімдерінде спорттық жұмысты ұйымдастыру. Спорттық жұмысты жоспарлау және өткізу.

      Жарыстардың бағдарламасы және оларды дайындау. Жарыстарды өткізу тәртібі және тәсілдері. Әскери-спорттық кешен бойынша жұмысты ұйымдастыру. Әскери-спорттық кешен бойынша жұмыс. Әскери-спорттық кешен бойынша есепке алу.

      4-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру.

      Дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру жөніндегі негізгі іс-шаралар. Әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау. Әдістемелік дайындықты тексеру және бағалау. Дене шынықтыру дайындығына басшылық жасау, ұйымдастыру, қамтамасыз ету және өткізу сапасын тексеру және бағалау. Бөлімшенің, әскери бөлімнің (мекеменің) дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау.

      2. Практикалық дайындық.

      1-тақырып. Кедергілерден өту.

      Жүру, жүгіру және іс-қимылдағы жаттығулар. Тірекпен және тірексіз секіру, тереңге секіру, секіріп түсу, биікте және тар өтетін жерлерде тар тірек бойымен қозғалу, граната лақтыру, арнайы тәсілдер мен іс-қимылдар. Кедергілерден өтуге жаттығу және техникасын жетілдіру.

      2-тақырып. Шапшаңдатылған қозғалыс.

      Қысқа, орташа және ұзақ қашықтықтарға жүгіру техникасы. Граната лақтыру техникасы. Қиылысқан жергілікті жерде жүгіру техникасы. Қашықтыққа жүгіру. Қысқа және ұзақ қашықтықтарға жүгіруді жетілдіру. Бөлімше құрамында қашықтыққа жүгіру.

      3-тақырып. Гимнастика.

      Ептілікті, қуатты, күштік төзімділікті, икемділікті, тербеліс пен артық жүктемелерге төзімділікті, кеңістікке бейімділікті дамыту, батылдық пен табандылықты тәрбиелеу, мүсінді, саптық жинақылықты және ықшамдылықты жетілдіру. Саптық тәсілдер. Жүру, жүгіру және іс-қимылдағы жаттығулар, жалпы дамытатын жаттығулар, еркін жаттығулар кешендері. Гимнастикалық снарядтардағы жаттығулар. Гимнастикалық снарядтарда жаттығуларды орындау техникасын жетілдіру.

      4-тақырып. Спорттық және іс-қимыл ойындары.

      Жарыс ережелерін, доппен ойнау техникасын, футбол, волейбол және баскетбол ойындарының тактикасын үйрену. Практикалық жаттығулар мен жеңілдетілген қағидалар бойынша екі жақты ойындар.

      5-тақырып. Жекпе-жек күрес.

      Ұрысқа әзірлену. Әртүрлі тәсілдер арқылы қозғалу, өзін-өзі сақтандыру тәсілдері. Автоматпен, пышақпен және жаяу әскерлік күрекпен ұрысу тәсілдері. Қолмен, аяқпен соққы беру және олардан қорғану. Ауырту тәсілдері. Лақтырып тастаулар. Тұншықтыру. Қарусыздандыру және қапсыра ұстаудан босану тәсілдері.

      Топтық, тізбекті әдіспен және оқу айқасулары түріндегі тәсілдерді орындаудағы жаттығу және дағдыларды жетілдіру.

      6-тақырып. Шаңғы дайындығы (әскери-қолданбалы жүзу).

      Шаңғымен және шаңғыда жүру дағдыларын қалыптастыру және жетілдіру, төзімділікті дамыту, жігерлілік қасиеттерін тәрбиелеу, ағзаны шынықтыру. Шаңғымен және шаңғыда жүрудің саптық әдістеріне зерделеу, шаңғыда қозғалу тәсілдерін зерделеу. Тауға шығу және түсу тәсілдерін зерделеу және жетілдіру. Шаңғымен және шаңғыда жүрудің жауынгерлік тәсілдерінің дағдыларын жетілдіру, тіркеуге алу тәсілдері. Жаттығу орындау техникасын жетілдіру – 5 шақырымға шаңғы жарыстары.

      7-тақырып. Кешенді сабақтар.

      Жалпы және арнайы дене шынықтыру дайындығын дамытуға бағытталған көпсалалы снарядтарда, күштік тренажерларда, жекпе-жек күрес алаңында және кедергілер жолағында жаттығуларды, тәсілдер мен іс-қимылдарды орындаудағы жаттығу.

      Дене, психологиялық қасиеттерді және әскери-қолданбалы дағдыларды дамытуға бағытталған жаттығуларды орындаудағы жаттығу.

      3. Әдістемелік даярлық.

      1-тақырып. Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларының міндеттері, мақсаты, мазмұны, киім нысаны.

      Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізу әдістемесі.

      2-тақырып. Оқу орнында кедергілерден өту бойынша сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Жетекшінің және білім алушылардың сабақтар өткізуге даярлығы. Командалар және олардың сабақтарда кедергілерден өту бойынша беруі. Жарақаттанудан сақтандыру.

      Кедергілерден өту бойынша сабақтың даярлық бөлімін өткізу әдістемесі.

      Кедергілерден өту бойынша сабақтарды өткізу әдістемесі.

      3-тақырып. Оқу орнында жекпе-жек күрестен сабақ өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Жетекшінің және білім алушылардың сабақтар өткізуге даярлығы. Командалар және олардың сабақтарда жекпе-жек күрестен беруі. Жарақаттанудан сақтандыру.

      Жекпе-жек күрестен сабақтың даярлық бөлімін өткізу әдістемесі.

      Жекпе-жек күрестен тәсілдердің бастапқы кешенін өткізу әдістемесі.

      4-тақырып. Оқу орнында гимнастика бойынша сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Жетекшінің сабақты дайындауы, командалардың беруі, көмек көрсету және сақтандыру, оқу орнында сабақ өту кезінде жарақаттанудан сақтандыру.

      Сабақтың даярлық бөлімін өткізу әдістемесі және практикасы.

      Көпсалалы снарядтарда жаттығулар өткізу әдістемесі.

      5-тақырып. Взвод командирі рөлінде бөлімше құрамында сабақтар өткізу практикасы.

      Көпсалалы гимнастикалық снарядтарда, күштік тренажерларда (ауырлық көтеру жаттығулары) взвод бөлімшесінің құрамында сабақтар өткізу практикасы, 3000 м қашықтыққа жүгіру.

      6-тақырып. Бөлімшеде жаппай спорттық жұмысты ұйымдастыру және өткізу.

      Бөлімше құрамында Әскери-спорт кешені және әскери-спорттық сыныптауыш жаттығулары бойынша әскери қызметшілердің жаттығуларын өткізу.

      Әскери-спорт кешені және спорт түрлері, әскери-спорттық сыныптауыш жаттығулары бойынша бөлімшелердің біріншілігіне жарыстарға дайындалу және өткізу.

      Әскери-спорт кешенінің жаттығулары мен талаптарын есепке алу және орындау ведомосын және жарыстар хаттамаларын толтыру тәртібі.

      7-тақырып. Взводтың, ротаның дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау.

      Взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру үшін жаттығуларды анықтау. Әскери қызметші мен бөлімшені бағалау тәртібі.

      Тексеру өткізу үшін орынды, бұйымды және жабдықты дайындау. Взводтың, ротаның дене шынықтыру дайындығын тексеру қорытындыларын шығару.

      Бөлімшенің дене шынықтыру дайындығын текеру нәтижелері бойынша құжаттарды ресімдеу.

      8-тақырып. Кешенді сабақ өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі.

      Даярлық бөлімі, сабақты ұйымдастыру, мақсаты мен міндеттерін қою. Жаттығуларды іріктеу, оларды көрсету және орындау. Жаттығуларды орындаудың реттілігі. Командалар, орны және жетекшінің іс-әрекеті.

      Негізгі бөлім. Жаттығу өткізу жоспары, жаттығуларға арналған міндеттерді қою. Көмек көрсетуді және сақтандыруды ұйымдастыру. Орны және жетекшінің іс-әрекеті.

      Қорытынды бөлім, командалар, жаттығуларды іріктеу, оларды орындау.

      Сабақты қорытындылау.