Ескерту. Күші жойылды – ҚР Қорғаныс министрінің 04.07.2023 № 668 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 5-1-бабының 7) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Мыналар:

      1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес жалпы орта білім беру базасында Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс және қауіпсіздік" техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтар тобы бойынша;

      2) осы бұйрыққа 1-1-қосымшаға сәйкес негізгі орта білім беру базасында Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс және қауіпсіздік" техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтар тобы бойынша;

      3) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс" жоғары білім беруді даярлау бағыты бойынша үлгілік оқу бағдарламалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Әскери білім және ғылым департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

      3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің әскери білім беру мәселелеріне жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

      4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

      5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Жалпы орта білім беру базасында Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс және қауіпсіздік" техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтар тобы бойынша үлгілік оқу бағдарламалары

      Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 07.10.2021 № 688 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1-бөлім. Қазақ тілі.

      Пән мақсаты.

      "Қазақ тілі" пәні "Рухани жаңғыру" жалпыұлттық идеясын іске асыру шеңберінде әлеуметтік-гуманитарлық көзқарасты қалыптастыру мақсатында қазақ тілін оқытуға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазақ тілін оқыту мақсаты кадеттердің қазақ тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, әскери терминдерді іс жүзінде қолдану мақсатында кадеттерді олармен таныстыру, болашақ сержанттарды оқыған мәтінді талдай білуге, кәсіптік лексикаға, оларды өз қызметі саласында пайдалануға байланысты қазақ тілінде дұрыс сөйлеудің қалыптасуын қамтамасыз ететін лексикалық-грамматикалық материалды пысықтауға, қазақ тілінің грамматикалық материалын салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды жасауға оқытып-үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін қажетті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) зерделенген тақырыптар шегінде қазақ тілінде әңгімелесу;

      5) екіжақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) кадеттердің қазақ тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) қазақ тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын біліктілігі.

      "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіби дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымы шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимыл жасауға қабілеттілік;

      2) қазақ тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді тұжырымдау қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтік және монологтік сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі мазмұндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу. Баянат. Баяндау.

      Таныстыру. Танысу. Кезекшінің баянаты.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      2-тақырып. Саптық командалар. Грамматикалық минимум.

      Саптық тәсілдерді қарусыз және қарумен орындау кезінде, қарауыл таралымы, ауысым кезінде, күнделікті қызметте, ішкі қызметті атқару кезінде командаларды дұрыс қолдану. Тақырыпқа сәйкес мәтінмен жұмыс істеу кезінде дағдыларды меңгеру.

      Саптан шығу кезінде, бастыққа жақындаған кезде командаларды меңгеру. Грамматикаға сәйкес саптық командаларды қолдану жөніндегі екінші тақырыпқа сәйкес бақылау жұмыстарын қабылдау.

      3-тақырып. Әскери мамандық. Менің гарнизоным.

      Менің мамандығым. Мамандық. Әскери мамандық. Әртүрлі стильдегі мамандықтарға сәйкес мәтіндерді оқу, негізгі мағынасын түсіну.

      4-тақырып. Мемлекеттік тіл – қазақ тілі.

      Тақырыпқа сәйкес мемлекеттік тіл туралы заңдар, бұйрықтар, жарғылармен танысу. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі мемлекеттік тілдің деңгейі. Жазу тілі туралы афоризмдер, мақалдар мен мәтелдерді айту.

      5-тақырып. Бүркемелеу.

      "Бүркемелеу" тақырыбы бойынша әскери терминдермен жұмыс. Бүркемелеу талаптары мен қағидалары.

      Сөздерді таңдау жолымен сөйлемдер құрастыру, сөйлемдердің мағынасын айта білу.

      6-тақырып. Әскери киім нысаны. Әскери мақалдар.

      Әскери киім нысанының түрлері және әскери атақтар тізбесі. Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмысты жазуды бақылау.

      Тиісті әскери мақалдарды қолдана білу.

      7-тақырып. Спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Спорт. Спорттық ойын түрлері. Дене шынықтыру. Атақты спортшылар.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлері: айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, спорттық және кәсіби салалар үшін өзекті тақырыптарға ауызша және жазбаша түрдегі диалогтік және монологтік пікірлерді өндіру.

      8-тақырып. Инженерлік даярлық.

      Инженерлік бөгеттердің түрлері. Әскери пәндермен байланыс, миналардың, гранаталардың тактикалық-техникалық сипаттамалары.

      Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмысты жазуды бақылау.

      9-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстанның Мемлекеттік рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның астанасы. Қазақстан Республикасы астанасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлеріне: сипаттау монологына, мазмұндау монологына, пайымдау монологына, әңгімелесу диалогына, пікірталас диалогына қарқынды оқытып-үйрету.

      10-тақырып. Барлау.

      Барлауға қойылатын талаптар, әскери пәндермен байланыс.

      Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Аударма.

      11-тақырып. Қазақстан тарихындағы көрнекті адамдар.

      Н.Ә. Назарбаев, Қ. Қайсенов, С. Нұрмағамбетов, Ш. Уәлиханов, Б. Момышұлы, Ә. Молдағұлова және М. Мәметова.

      Кәсіптік әскери тақырыптарда сөйлесу, әңгімелесу, диалогтар құрастыру, пікірталас жүргізу.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Қарулы Күштердің құрылысы және міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері. Әскер тектері және қызметі. Әскери мамандықтардың тактикалық белгілері. Құрлық әскерлері бөлімшелерінің құрылымы. Құрлық әскерлерінің бөлімдері мен құрамалары. Әскери атақтар мен лауазымдар. Әскери бөлімше. Әскери қызметшілердің назар аударту нысандары. Құрлық әскерлері. Тактикалық белгілер. Ротаны ұйымдастыру. Құрлық әскерлері әскерлерінің тектері мен қызметі.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      13-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Тактика әскери өнердің құрамдас бөлігі ретінде. Бөлімшелерді басқару. Жергілікті соғыстардағы және қарулы жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Ұрысты қамтамасыз ету түрлері.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      14-тақырып. Қару-жарақ пен әскери техника.

      Мотоатқыштар бөлімшелері: міндеттері мен қару-жарағы. Атыс қаруының, жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Қару-жарақтың жаңа түрлері. Взводтың, ротаның қару-жарағы. Артиллериялық бөлімшелердің құрылымы, міндеттері мен қару-жарағы.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлеріне: сипаттау монологына, мазмұндау монологына, пайымдау монологына, әңгімелесу диалогына, пікірталас диалогына қарқынды оқытып-үйрету.

      Әскерлерді жауынгерлік қолдану (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      15-тақырып. "Қорғаныс" жалпы тактикасы.

      Қорғаныс. Мақсаттары. Қорғаныс түрлері. Қорғаныс терминдері. Қорғаныс құрылысын айта білу. Таңдаған сөздердің көмегімен мәтіндер құрастыру.

      16-тақырып. "Шабуыл" жалпы тактикасы.

      Шабуыл. Шабуыл түрлері. Шабуылды дайындау.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлері: айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптарға ауызша және жазбаша түрдегі диалогтік және монологтік пікірлерді өндіру.

      17-тақырып. Әскери топография.

      Топографиялық карта. Әскери топография. Жергілікті жердің бедері және оның картада бейнеленуі. Карталар мазмұнының негізгі элементтері. Картадағы өлшем.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      Топография (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      18-тақырып. Қарудың тарихи түрлері.

      Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлерін пайдалану. Қару-жарақ пен техниканың қазіргі заманғы түрлерімен салыстыру.

      Тақырып бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      Терроризмге қарсы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      19-тақырып. Жауынгерлік әзірлік.

      Жауынгерлік әзірлік. Тактикалық даярлық. Оқ ату даярлығы.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      Оқытылатын мамандықтың ерекшелігі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      20-тақырып. Оқ ату даярлығы.

      Оқ ату түрлері. Оқ ату даярлығында қолданылатын терминдермен жұмыс.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту, пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлеріне: сипаттау монологына, мазмұндау монологына, пайымдау монологына, әңгімелесу диалогына, пікірталас диалогына қарқынды оқытып-үйрету.

      Жалпыәскери терминдер (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      21-тақырып. Әскери қызметшілерді жаппай қырып-жоятын қарудан қорғау.

      Әскери қызметшілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Жеке қорғану құралдары. Тақырып бойынша әскери терминдермен жұмыс.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      Радиохимиялық және биологиялық қорғау (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      22-тақырып. Бөлімшелер арасындағы байланысты ұйымдастыру.

      Әскерлерді басқарудағы байланыстың ролі және орны. Қағидаттары мен тәсілдері.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері" аббревиатурасы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      2-бөлім. Орыс тілі.

      Пән мақсаты.

      Пәннің мақсаты кәсіптік лексикаға, оларды өз қызметі саласында қолдануға, орыс тілі мен қазақ тіліндегі грамматикалық материалды салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды жасауға байланысты дұрыс сөйлеуді қалыптастыруды қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Орыс тілін оқыту мақсаты кадеттердің орыс тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, әскери терминдерді іс жүзінде қолдану мақсатында кадеттерді олармен таныстыру, болашақ сержанттарды оқыған мәтінді талдай білуге, лексикалық-грамматикалық материалды пысықтауға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін қажетті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) зерделенген тақырыптар шегінде орыс тілінде әңгімелесу;

      5) екіжақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) кадеттердің орыс тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) орыс тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыларда қалыптасатын біліктілігі.

      "Орыс тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіби дағдылар қалыптасады:

      1) БҰҰ шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимыл жасауға қабілеттілік;

      2) орыс тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді тұжырымдау қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтік және монологтік сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі мазмұндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу.

      Таныстыру. Танысу. Кезекшінің баянаты.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      2-тақырып. Сапты басқаруға арналған командалар.

      Саптық тәсілдерді қарусыз және қарумен орындау кезінде, қарауыл таралымы, ауысым кезінде, күнделікті қызметте, ішкі қызметті атқару кезінде командаларды дұрыс қолдану. Саптан шығу кезінде, бастыққа жақындаған кезде командаларды меңгеру.

      3-тақырып. Әскери мамандық. Менің гарнизоным.

      Менің мамандығым. Мамандық. Әскери мамандық. Өткен және бүгінгі күн: өткен заман оқиғалары, өткен заманның батырлары, данышпандары, дарынды жасөспірімдер. Атақты ұшқыш-сынаушылар. Атақты адамдардың өмірбаяндары. Ұлы өнертабыстар.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлері: айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптарға ауызша және жазбаша түрдегі диалогтік және монологтік пікірлерді өндіру.

      4-тақырып. Орыс тілі – ұлтаралық қарым-қатынас тілі.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      5-тақырып. Бүркемелеу.

      "Бүркемелеу" тақырыбы бойынша әскери терминдермен жұмыс. Бүркемелеу талаптары мен қағидалары.

      Сөздерді таңдау жолымен сөйлемдер құрастыру, сөйлемдердің мағынасын айта білу.

      6-тақырып. Әскери киім нысаны. Әскери мақалдар.

      Әскери киім нысанының түрлері және әскери атақтар тізбесі. Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмысты жазуды бақылау.

      Тиісті әскери мақалдарды қолдана білу.

      7-тақырып. Спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Спорт. Спорттың ойын түрлері. Дене шынықтыру. Атақты спортшылар.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлері: айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, спорттық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптарға ауызша және жазбаша түрдегі диалогтік және монологтік пікірлерді өндіру.

      8-тақырып. Инженерлік даярлық.

      Инженерлік бөгеттердің түрлері. Әскери пәндермен байланыс, миналардың, гранаталардың тактикалық-техникалық сипаттамалары.

      Әңгімелесулер мен диалогтар құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмысты жазуды бақылау.

      9-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстанның Мемлекеттік рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның астанасы. Қазақстан Республикасы астанасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту. Пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлеріне: сипаттау монологына, мазмұндау монологына, пайымдау монологына, әңгімелесу диалогына, пікірталас диалогына қарқынды оқытып-үйрету.

      10-тақырып. Барлау.

      Барлауға қойылатын талаптар, әскери пәндермен байланыс.

      Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Аударма.

      11-тақырып. Қазақстан тарихындағы көрнекті адамдар.

      Жәнібек пен Керей – қазақ хандығының негізін қалаушылар. Ұлы қазақ хандары. Көрнекті батырлар. Қазақстанның көрнекті әдебиет, ғылым, өнер қайраткерлері. Н.Ә. Назарбаев – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті. С. Нұрмағамбетов – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Қорғаныс министрі.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлеріне: сипаттау монологына, мазмұндау монологына, пайымдау монологына, әңгімелесу диалогына, пікірталас диалогына қарқынды оқытып-үйрету.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Қарулы Күштердің құрылымы және міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері. Әскер тектері және қызметі. Әскери мамандықтардың тактикалық белгілері. Құрлық әскерлері бөлімшелерінің құрылымы. Құрлық әскерлерінің бөлімдері мен құрамалары. Әскери атақтар мен лауазымдар. Әскери бөлімше. Әскери қызметшілердің назар аударту нысандары. Құрлық әскерлері. Тактикалық белгілер. Ротаны ұйымдастыру. Құрлық әскерлері әскерлерінің тектері мен қызметі.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      13-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Тактика әскери өнердің құрамдас бөлігі ретінде. Бөлімшелерді басқару. Жергілікті соғыстардағы және қарулы жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Ұрысты қамтамасыз ету түрлері.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      14-тақырып. Қару-жарақ пен әскери техника.

      Мотоатқыштар бөлімшелері: міндеттері мен қару-жарағы. Атыс қаруының, жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Қару-жарақтың жаңа түрлері. Взводтың, ротаның қару-жарағы. Артиллериялық бөлімшелердің құрылымы, міндеттері мен қару-жарағы.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту. Пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлеріне: сипаттау монологына, мазмұндау монологына, пайымдау монологына, әңгімелесу диалогына, пікірталас диалогына қарқынды оқытып-үйрету.

      15-тақырып. "Қорғаныс" жалпы тактикасы.

      Қорғаныс. Қорғаныс түрлері. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      16-тақырып. "Шабуыл" жалпы тактикасы.

      Шабуыл. Шабуыл түрлері. Шабуылды дайындау.

      Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлері: айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптарға ауызша және жазбаша түрдегі диалогтік және монологтік пікірлерді өндіру.

      17-тақырып. Әскери топография.

      Топографиялық карта. Әскери топография. Жергілікті жердің бедері және оның картада бейнеленуі. Карталар мазмұнының негізгі элементтері. Картадағы өлшем.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      18-тақырып. Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлері.

      Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлерін қолдану. Қару-жарақ пен техниканың қазіргі заманғы түрлерімен салыстыру.

      Тақырып бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      19-тақырып. Жауынгерлік әзірлік.

      Жауынгерлік әзірлік. Тактикалық даярлық. Оқ ату даярлығы.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      20-тақырып. Оқ ату даярлығы. Оқ ату түрлері.

      Оқ ату даярлығында қолданылатын терминдермен жұмыс.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: пікірлердің негізгі функционалдық-мағыналық түрлеріне: сипаттау монологына, мазмұндау монологына, пайымдау монологына, әңгімелесу диалогына, пікірталас диалогына қарқынды оқытып-үйрету.

      21-тақырып. Әскери қызметшілерді жаппай қырып-жоятын қарудан қорғау.

      Әскери қызметшілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Жеке қорғану құралдары. Тақырып бойынша әскери терминдермен жұмыс.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрлерін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      22-тақырып. Бөлімшелер арасындағы байланысты ұйымдастыру.

      Әскерлерді басқарудағы байланыстың ролі және орны. Қағидаттары мен тәсілдері.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      3-бөлім. Ағылшын тілі.

      Пән мақсаты.

      "Ағылшын тілі" пәні кәсіптік білім беру шеңберінде Қазақстан Республикасының аумағында бірыңғай білім беру кеңістігін қамтамасыз етуге, білім берудің алдыңғы сатысында қол жеткізген ағылшын тілін меңгерудің бастапқы деңгейін арттыруға және кадеттердің тұрмыстық, мәдени-кәсіби және ғылыми қызметтің әртүрлі салаларында әлеуметтік-коммуникативтік міндеттерді шешу үшін коммуникативтік біліктіліктің қажетті және жеткілікті деңгейін меңгеруіне, сондай-ақ одан әрі өздігінен білім алуына арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқытудың мақсаты кәсіби қызметте одан әрі қолдану үшін қажетті тиісті даярлықты және ағылшын тілі саласындағы білім мен шеберлік деңгейін қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) айтылымда, тыңдалымда, оқылымда және жазылымда коммуникативтік шеберлікті дамыту және жетілдіру;

      2) ұсынылған тақырыптарға сәйкес жаңа тілдік құралдарды жүйелендіру және меңгеру;

      3) ағылшын тілін меңгеру бойынша оқу қызметін жетілдіруге мүмкіндік беретін жалпы және арнайы оқу дағдыларын дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын біліктілігі:

      1) тілдік, сөйлеу, лингвистикалық-елтанымдық және әлеуметтік-лингвистикалық біліктілікті қамтитын коммуникативтік біліктілік. Осы біліктілік оқу, күнделікті, кәсіби салаларда өзге тілде қарым-қатынас жасау үшін қажет және кадеттердің өзге тілді саладағы әлеуметтік-кәсіби ұтқырлығын айқындайды;

      2) жалпымәдени біліктілік, ол кадетердің шетелдік және жалпыадами мәдениет ерекшеліктеріне қатысты мәселелер аясын зерделеуін болжайды және кадеттерге мәдениет диалогына қосылуға мүмкіндік береді;

      3) оқу-танымдық біліктілік, ол кадеттердің өзге тілде қарым-қатынас жасау жағдайларында әртүрлі кәсіби салаларда бейімделу және тиімді қызмет үшін қажетті білімнің, шеберліктің, қабілеттердің бар болуын болжайды;

      4) теңгермелік біліктілік, ол кадеттерге өзінің өзге тілдік білімінің, дағдылары мен шеберлігінің тапшылығын жеңу қабілетін дамытуға мүмкіндік береді;

      5) зияткерлік-жеке біліктілік – кадеттердің ағылшын тілін өздігінен және үзбей үйренуге қабілеттерін дамыту және тәрбиелеу, одан әрі өздігінен білім алуы және оны басқа білім салаларында пайдалануы, кадеттердің олардың болашақ мамандығына қатысты жеке өз тағдырын өзі шешуі.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Амандасу. Танысу. Кезекшінің баянаты.

      Әліпби. Оқылым қағидалары (оқылымның 1, 2, 3, 4-түрлері), жіктеу және тәуелдік есімдіктері. Грамматика: "to be" етістігі; зат есімнің тәуелдік септігі, сан есім, көпше түрдің жасалуы.

      2-тақырып. Менің отбасым.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Отбасы. Туысқандар. Достар. "to be" етістігін жіктеу, сан есім;

      Апта күндерін енгізу және бекіту; әріптер мен дыбыстар (транскрипциямен жұмыс); орфография.

      3-тақырып. Мамандық. Жұмыс.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Кәсіп. Мамандықтар. Сұрау сөздері.

      Грамматика: "Present Simple Tense". Болымды форма.

      4-тақырып. Бос уақыт.

      Уақыт. Күн тәртібі. Сан есім.

      Грамматика: "Present Simple Tense". Сұрау және болымсыз түрлері.

      5-тақырып. Менің үйім.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Менің үйім, пәтерді, бөлмелерді сипаттау.

      "There is/there are" орамы; "some/any" қолдану; "on, in, at" предлогтарын қолдану. Үйді/пәтерді сипаттауға арналған мекен предлогтары.

      6-тақырып. Ұнататын ісім. Хобби.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Әуежайда.

      Грамматика: "can/cannot" модальды етістігін және "was/were" етістіктерін қолдану.

      7-тақырып. Ұлыбритания және тілін үйренетін басқа да елдер.

      Тақырып бойынша жаңа лексикалық материалды енгізу. Ұлыбританияның географиялық орналасуы. Лондон.

      Грамматика: "Past Simple Tense" – 1. Болымды түрі.

      Грамматика: "Past Simple Tense" – 2. Сұраулы және болымсыз түрлері. Дұрыс және бұрыс етістіктер.

      8-тақырып. Ұлттық тағамдар. Тамақ пен сусындар.

      Тақырып бойынша жаңа лексикалық материалды енгізу.

      Грамматика: санды айқындау: саналатын және саналмайтын зат есімдер: "How much/how many".

      9-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Менің Отаным – Қазақстан. Географиялық орналасуы, климаты, ел тұрғындары. Тұңғыш Президент және мемлекеттік құрылым. Көрнекі жерлері және елдің мәдени мұрасы.

      10-тақырып. Нұр-Сұлтан – болашақ қаласы.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қалалары және оның көрнекі жерлері.

      Грамматика: бір буынды және көп буынды сын есім және оның салыстырмалы шырайлары.

      11-тақырып. Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі.

      Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылысы және құрылымы. Ұйымның қызметі.

      Грамматика: "shall/will" келер шағы. "be+going+ to" грамматикалық орамы.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қарулы Күштердің түрлері. Әскер тектері мен қызметі. Нысаны мен киім-кешегі.

      Мотоатқыштар бөлімшесінің керек-жарағы және жабдықталуы.

      Грамматика: жіктеу және тәуелдік есімдіктері, оларды қолдану.

      13-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Қарулы жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Барлау.

      Мотоатқыштар бөлімшелерінің құрылымы, міндеттері мен қару-жарағы.

      Грамматика: Ауыспалы осы шақ. "Present Continuous Tense" және оның қолданылуы.

      14-тақырып. Бөлімшенің оқу-жаттығулар өткізу жағдайларындағы іс-қимылдары.

      Бөлімшелердің оқу-жаттығулар өткізу жағдайларындағы іс-қимылдары. Оқу-жаттығудағы бригада.

      Грамматика: мекен предлогтары және олардың қолданылуы.

      15-тақырып. Полигон және оны қамтамасыз ету.

      Бөлімшелердің далалық шығуларды өткізу жағдайларындағы міндеттері мен іс-қимылдары.

      Бөлімшенің полигондағы күн тәртібі.

      Грамматика: мезгіл предлогтары: "at, on, until, from" және олардың қолданылуы.

      16-тақырып. Атыс қаруы және оны қолдану кезіндегі қауіпсіздік шаралары.

      Атыс қаруының тактикалық-техникалық сипаттамалары және оны қолдану кезіндегі қауіпсіздік шаралары.

      17-тақырып. Армиядағы спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Армиядағы спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Шығармашылық жұмыс.

      Грамматика: қимыл предлогтары және олардың қолданылуы.

      18-тақырып. Шетел армияларының қару-жарағы мен әскери техникасы.

      Жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Қару-жарақтың жаңа түрлері. Броньды транспортер. Жаяу әскер жауынгерлік машинасы.

      Шетел армияларының қару-жарағы мен әскери техникасы.

      Грамматика: білімді өзектілендіру "What has it got? or What does it have?".

      "It has got a 120 mil gun. What can it do? It can travel across country. A modern tank is more powerful than an older one".

      19-тақырып. Далалық жағдайларда төзімділік.

      Бөлімшелердің жауынгерлікке жақындатылған жағдайлардағы міндеттері мен іс-қимылдары.

      Шығармашылық жұмыс.

      Грамматика: білімді өзектілендіру "He is using his poncho to make a shelter".

      "He is covering the injury with a dressing. Move quietly".

      20-тақырып. Уақытты бөлу және күнделікті тәртіп. Күн тәртібі.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Күн тәртібі.

      Грамматика: білімді өзектілендіру "Did you prepare your room? He did not straighten out the mat".

      21-тақырып. Әскери топография

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Топографиялық карта. Әскери топография. Жергілікті жердің бедері және оның картада бейнеленуі.

      Оқу-жаттығуларды өткізу кезінде құбылнамамен жұмыс.

      Грамматика: білімді өзектілендіру "You will move by day and by night. You are to draw combat rations from the stories".

      22-тақырып. Әскери тұтқындар және олармен сөйлесу

      Жаңа лексиканы енгізу. Әскери тұтқындармен сөйлесу.

      Әскери тұтқыннан жауап алу.

      Грамматика: "can, may, must" модальды етістіктері, олардың негізгілері және қолданылуы.

      23-тақырып. Армиядағы мансап

      Армиядағы мансап. Әскери қызметшілердің бос уақыты және тұрмысы.

      Шығармашылық жұмыс.

      Грамматика: "Present Perfect Tense" (1) және оның қолданылуы.

      24-тақырып. Жалпы тактика. Қорғаныстағы взвод.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қорғаныс.

      Қорғаныс түрлері. Қорғаныстағы бөлімшенің іс-қимылы.

      Грамматика: "Present Perfect Tense" (2) және оның қолданылуы.

      25-тақырып. Жалпы тактика. Оқ ату және маневрлер жүргізу.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Ұрыс жүргізудің тактикалық тәсілдері.

      Маневр жүргізу кезінде жеке құрамның жеке жауынгерлік дағдылары.

      Грамматика: білімді өзектілендіру "This is what have to do. You must know what to do".

      26-тақырып. Жалпы тактика. Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылын бағалау.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылы.

      Бөлімшенің қойылған міндеттерді орындауы және оларды бағалау.

      Грамматика: ағылшын тіліндегі арнайы сұрақтар. "What do you plan to do? What is your aim? What will the gun group do?".

      27-тақырып. Жалпы тактика. Шабуылдағы бөлімше.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Шабуыл. Шабуыл түрлері.

      Шабуылды дайындау. Тактикалық тәсілдер.

      Грамматика: білімді өзектілендіру "What did the rifle group do? They crawled along the ditch".

      28-тақырып. Жалпы тактика. Бөлімшенің ұрыстағы міндеттері және оларды орындау. Қорытынды шығару.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылы.

      Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылын талдау және қорытынды шығару.

      Грамматика: төл және төлеу сөз. "I told you to move quickly. You were told not to make a lot of noise".

      29-тақырып. Жалпы тактика. Ұрыстағы іс-қимылдар. Қарсыласпен байланыс.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылы.

      Ұрысты жүргізу. Қарсыласпен байланыс. Ұрыс жүргізудің тактикалық тәсілдері.

      Грамматика: "The sections were advancing down the forward slope when they came under MG fire".

      4-бөлім. Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы

      Пән мақсаты.

      "Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы" пәні тарихи тәжірибені жеткізуге, тарихи сананы, мәдениетті, салт-дәстүрлерді, ұрпақтар сабақтастығын қалыптастыруға; тарихи процестердің жалпы мазмұнын зерделеуге және Қазақстан аумағында ежелгі уақыттан бастап осы күнге дейін болып жатқан тарихи оқиғалардың негізгі үрдістерін бөлуге; мемлекеттік тәуелсіздікті алу, қоғамдық және әлеуметтік қатынастардың мемлекеттік-құқықтық жүйесінің пайда болуы мен даму кезеңдерін, сыртқы саясат мазмұнын және Қарулы Күштердің бейбітшілікті сақтаудағы ролін зерделеуге арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазіргі заманғы Қазақстан тарихының басты және жалпы тарихи процестерін зерделеу; басқа мемлекеттермен өзара іс-қимылда Қазақ хандығы құрылған сәттен бастап осы уақытқа дейін Қазақстан аумағында болған тарихи оқиғаларды көрсету.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) білім алушыларға тәуелсіздікті оның жүйелілігі, елдегі және басқа мемлекеттердегі, Қарулы Күштердегі өзара байланысы мен негізділігі бойынша алудың негізгі кезеңдері бойынша білім беру;

      2) білім алушыларда қазіргі заманғы процестерге қатыстылығын және кәсіби қызметін одан әрі табысты іске асыру үшін тарихи ойлау маңыздылығын түсінуді қалыптастыру;

      3) Қазақстанның сыртқы саясатының қазіргі заманғы кезеңдегі мәнін және мазмұнын түсіну;

      4) өздігінен білім алуға қажеттілікті, Қазақстанның батырлық тарихының үздік үлгілері, көп ғасырлық ұлттық қағидалар мен салт-дәстүрлер негізінде күрделі және әртүрлі тарихи құбылыстарды дербес талдау және бағалау қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының біліктілігі:

      1) қазіргі заманғы қоғам мен әскери саладағы проблемаларды объективті түсінуді пысықтау үшін қажетті өткен тарихтың нақты фактілерін, құбылыстарын синтездеу және жинақтау саласындағы білімнің жоғары деңгейі;

      2) тәуелсіз егеменді мемлекеттің қалыптасуының, қазіргі заманғы мемлекеттің әлеуметтік құрылысы мен саяси жүйесінің негізгі кезеңдерін білу;

      3) жалпыәлемдік қоғамдастықта, қазіргі заманғы өркениет жүйесінде, Қазақстан халықтарының тарихи-мәдени қоғамдастығын дамытуда қазақ халқының ролін және орнын түсіну;

      4) тарихи оқиғалар мен қазіргі заманғы фактілер аясында дүниетаным мен ділді қалыптастыру;

      5) Қазақстан армиясының қоғамдағы, мемлекет қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі ролін түсіну.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пән мазмұны

      1-тақырып. Қазақстан ХХ ғасырдың басында – 1905 жылғы бірінші орыс революциясынан бастап Жаңа экономикалық саясатқа дейін

      Қазақстан ХХ ғасырдың басында. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс. Ақпан революциясы. Қос өкімет. Алаш. Қазан революциясы. Кеңес өкіметінің орнатылуы. Қазақстандағы азаматтық соғыс. "Әскери коммунизм" жылдары Қазақстан Қырғыз (Қазақ) Автономды Кеңестік Социалистік Республикасының құрылуы.

      1921 жылғы жер-су реформасы. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясат. 1921 – 1922 жылдардағы ашаршылық.

      2-тақырып. Қазақстандағы кеңестік режим: индустрияландырудан бастап жеке басқа табынушылықты әшкерлеуге дейін

      Қазақстан индустрияландыру кезеңінде. Қазақстандағы ұжымдастыру.

      Қазақстандағы 1930 – 1932 жылдардағы ашаршылық. 1930 жылы Қазақстандағы қоғамдық-саяси өмір. ҚазАКСР-ның Одақтық Республика болып қайта құрылуы.

      Қазақстандағы білім беру. Сауатсыздықты жою, жоғары білімнің дамуы. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан. Қазақстандықтар – Ұлы Отан соғысына қатысушылар. Қазақстанның бауырлас Республикаларға көмек көрсетуі. 1946 – 1950 жылдары төртінші бесжылдық жылдарындағы өнеркәсіптің және ауыл шаруашылығының дамуы.

      3-тақырып. 1955 – 1989 жылдары кеңестік Қазақстанның дамуындағы қайшылықтар: тыңнан бастап "қайта құру" бағдарламасының дағдарысына дейін

      Тыңды көтеру. 1950 – 1960 жылдардағы өнеркәсіптік даму. 1940 жылдың екінші жартысынан бастап 1960 жылдың ортасына дейін Қазақстанның қоғамдық-саяси өмірі. 1970 – 1980 жылдардағы әлеуметтік-экономикалық даму. 1960 – 1980 жылдар ортасындағы қоғамдық-саяси өмір. Қайта құру кезеңіндегі Қазақстан. 1986 жылғы желтоқсан оқиғалары және оларды саяси бағалау. 1991 жылғы тамыз төңкерісі. КСРО-ның ыдырауы. Мемлекеттік тәуелсіздікті алу. Қазақстан – ядролық қарудан бос аймақ.

      4-тақырып. Қазақстанның қазіргі заманғы кезеңдегі қоғамдық-саяси және экономикалық дамуы

      1990 жыл басындағы Қазақстанның экономикалық дамуы. Қазақстан Конституциясы. Президент. Қазақстан Респуликасының Парламенті, Үкіметі. Н.Ә. Назарбаевтың тәуелсіздіктің қалыптасуына қосқан үлесі. Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясаты. Қазіргі заманғы кезеңде Қазақстан Республикасының дамуы. "Қазақстан – 2030" стратегиялық даму бағдарламасы. Қазақстан Республикасының жаңа даму кезеңі – Қазақстанның анағұрлым бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Жоғарғы Бас қолбасшының Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің қалыптасуындағы ролі. Қазақстан Республикасындағы ғылым мен білім. Қазақстан Республикасындағы әскери білімнің дамуы. Қазақстандағы ұлттық-демографиялық процестер. Қазақстан халықтарының ассамблеясы. Мәдени саладағы мемлекет қызметінің негізгі басымдықтары.

      "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының мазмұны мен маңызы. "Мәңгілік ел" – ежелгі түріктер мұрасы. "Мәңгілік ел" – ата-бабалар мұрасына айналған қазақ халқының тарих арқылы жеткен арманы. "Мәңгілік ел" идеясының негіздері: тарихи сабақтастық, қазақ мәдениеті, бостандықты сүюшілік, бірлік, мықты мемлекет, биік мақсаттар, ұлы болашақ. "Мәңгілік елдің" негізгі кезеңдері: мемлекеттің жаңаруы және халықтың бірігуі. Ұлттық мемлекеттің қалыптасуы үшін күрес, ұлт жанашырларының ауыртпалықтары. "Мәңгілік елдің" жеті негізгі құндылығы:

      1. Қазақстанның тәуелсіздігі және Нұр-Сұлтан.

      2. Ұлттық бірлік, біздің қоғамдағы бейбітшілік пен келісім.

      3. Зайырлы қоғам және биік руханилық.

      4. Индустрияландыру мен инновациялар негізінде экономикалық арту.

      5. Жалпыға ортақ Еңбек Қоғамы.

      6. Тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.

      7. Ұлттық қауіпсіздік және Қазақстан Республикасының жалпыәлемдік және өңірлік проблемаларды шешуге жаһандық қатысуы.

      "Рухани жаңғыру" бағдарламасы және оның кіші бағдарламалары: "Тәрбие және білім", "Атамекен", "Рухани қазына", "Ақпарат толқыны". Таяу жылдарға арналған міндеттер: латын әліпбиіне көшу қисыны. "Жаңа гуманитарлық білім". "Қазақ тіліндегі 100 оқулық" жобасының маңызы. "Туған жер" бағдарламасын іске асыру. "Қазақстандағы 100 жаңа есім" жобасын іске асырудың маңызы.

      5-бөлім. Дене шынықтыру дайындығы

      Пән мақсаты.

      Денені шынықтыруды дамыту және қазіргі заманғы ұрыс жағдайларында ұзақ дене жүктемелеріне төзе білу қабілетіне ие болу.

      Батылдыққа, табандылыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу, кеудені дұрыс ұстау мен саптық жинақылықты қалыптастыру, бағынысты жеке құраммен сабақтар мен таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуын, спорттық жұмысты жүргізуде дағдыларға ие болу.

      Пәнді оқыту мақсаттары мен міндеттері.

      "Дене шынықтыру дайындығы" пәнін оқыту мақсаты әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығының жоғары деңгейін қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) дене бітімінің қасиеттерін (төзімділік, күш, жылдамдық, ептілік) дамыту және жетілдіру;

      2) қиылысқан жергілікті жерде жүруде, табиғи және жасанды кедергілерден жаяу тәртіппен және шаңғымен өтуде, жекпе-жек күресте және әскери-қолданбалы жүзуде әскери-қолданбалы дағдыларды қалыптастыру;

      3) бұлшықеттің сезімталдығын және қозғалыс үйлесімділігін, негізгі жұмыспен бірге қосымша жұмысты орындау қабілетін дамыту, қызмет құрылымын жылдам өзгерту қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының біліктілігі.

      Пәнді оқыту нәтижесінде кадеттер:

      1) дене шынықтыру дайындығының мазмұнын, нысандары мен әдістерін;

      2) сабақ өткізу кезінде жарақаттанудың алдын алу шараларын;

      3) дене шынықтыру дайындығының мақсаты мен міндеттерін;

      4) дене шынықтыру дайындығы және бұқаралық спорттық жұмыс жүйесін;

      5) әскери-спорт кешенін күтіп-ұстауды, дене шынықтыру дайындығы бойынша бағдарламалық жаттығулардың нормативтік талаптарын;

      6) жеке дене шынықтыру дайындығының мазмұны мен әдістемесін;

      7) әскери-спорттық жарыстар қағидаларының мазмұнын;

      8) дене шынықтыру дайындығы жөніндегі басшылық құжаттардың талаптарын;

      9) Әскери-спорт кешені және Әскери-спорт кешенінің нормативтерін орындау бойынша бөлімшемен, есептоппен, экипажбен жұмыстың мазмұнын және ұйымдастырылуын;

      10) дене шынықтыру дайындығының әскери қызметшілердің жауынгерлік әзірлігін арттыруға ықпал етуін білуге тиіс.

      Мыналарды:

      1) дене шынықтыру дайындығы бойынша жаттығулар мен нормативтерді, Әскери-спорт кешенінің талаптары мен нормаларын орындай білуге;

      2) ұзақ дене және психологиялық жүктемелерді көтере білуге;

      3) төзімділікті, күшті, жылдамдық пен ептілікті дамыта және ұдайы жетілдіре алуға, осыған басқаларды үйрете білуге;

      4) оқу орындарында дене шынықтыру дайындығы бойынша оқу сабақтарын және нұсқалар бойынша таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізе білуге, Әскери-спорт кешенінің жаттығулары бойынша бөлімшеде жарыстар өткізе білуге;

      5) бөлімшеде дене шынықтыру дайындығының барлық нысандарын өткізу үшін сабақтарға орындар дайындай білуге;

      6) бағынысты әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексере және бағалай білуге тиіс.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пән мазмұны

      1. Теориялық дайындық

      1-тақырып. Дене шынықтыру дайындығы және оның әскери қызметшілердің жауынгерлік қабілетін арттыруға ықпал етуі

      Дене шынықтыру дайындығы жүйесі. Дене шынықтыру дайындығының мақсаты, міндеттері және мазмұны. Дене шынықтыру дайындығы әдістемесінің жалпы негіздерін сипаттау. Әскери қызметшілердің дене бітімінің қасиеттері, оларды дамыту және жетілдіру. Қателерді жою және жарақаттанудан сақтандыру шаралары.

      2-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі дене шынықтыру дайындығы пәні және міндеттері

      Дене шынықтыру дайындығы пәні және міндеттері

      Дене шынықтыру дайындығын жүргізудің негізгі нысандары мен әдістемесі

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің барлық санаттағы әскери қызметшілерінің дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері түрлеріндегі дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері

      3-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру

      Дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру жөніндегі негізгі іс-шаралар. Әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау. Әдістемелік дайындықты тексеру және бағалау. Дене шынықтыру дайындығына басшылық жасау, оны ұйымдастыру, қамтамасыз ету және жүргізу сапасын тексеру және бағалау. Бөлімшенің, әскери бөлімнің (мекеменің) дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау.

      2. Практикалық даярлық

      4-тақырып. Кедергілерден өту

      Жүру, жүгіру және іс-қимылдағы жаттығулар. Тірекпен және тірексіз секіру, тереңдікке секіру, секіріп түсу, биіктікте және тар өтетін жерлерде тар тірек бойымен қозғалу, граната лақтыру, арнайы тәсілдер мен іс-қимылдар. Кедергілерден өтуге жаттығу және техникасын жетілдіру.

      5-тақырып. Жеделдетілген қозғалыс

      Қысқа, орташа және ұзақ қашықтыққа жүгіру техникасы. Граната лақтыру техникасы. Қиылысқан жергілікті жерде жүгіру техникасы. Қашықтыққа жүгіру. Қысқа және ұзақ қашықтыққа жүгіруді жетілдіру. Бөлімше құрамында қашықтыққа жүгіру.

      6-тақырып. Гимнастика

      Ептілікті, күшті, күштік төзімділікті, икемділікті, тербеліс пен артық жүктемелерге төзімділікті, кеңістікке бейімділікті дамыту, батылдық пен табандылыққа тәрбиелеу, кеудені дұрыс ұстауды, саптық жинақылықты және ықшамдылықты жетілдіру. Саптық тәсілдер. Жүру, жүгіру және қозғалыстағы жаттығулар, жалпы дамытатын жаттығулар, еркін жаттығулар кешендері. Гимнастикалық снарядтардағы жаттығулар. Гимнастикалық снарядтарда жаттығуларды орындау техникасын жетілдіру.

      7-тақырып. Спорттық және іс-қимыл ойындары

      Жарыс қағидаларын, доппен ойнау техникасын, футбол, волейбол және баскетбол ойнау тактикасын зерделеу. Практикалық жаттықтырулар мен жеңілдетілген қағидалар бойынша екіжақты ойындар.

      8-тақырып. Жекпе-жек күрес

      Ұрысқа дайындық. Әртүрлі тәсілдер арқылы қозғалу, өзін-өзі сақтандыру тәсілдері. Автоматпен, пышақпен және жаяу әскер күрегімен ұрыс тәсілдері. Қолмен, аяқпен соққы беру және олардан қорғану. Ауырту тәсілдері. Лақтырып тастау. Тұншықтыру. Қарусыздандыру және қапсыра ұстаудан босатылу тәсілдері.

      Топтық, тізбекті әдіспен және оқу айқасулары түріндегі тәсілдерді орындауға жаттығу және дағдыларын жетілдіру.

      9-тақырып. Шаңғы даярлығы

      Шаңғымен жүру дағдыларын қалыптастыру және жетілдіру, төзімділікті дамыту, жігерлілік қасиеттерін тәрбиелеу, организмді шынықтыру. Шаңғымен жүрудің саптық тәсілдеріне үйрену, шаңғымен қозғалу тәсілдерін зерделеу. Тауға шығу және түсу тәсілдерін зерделеу және жетілдіру. Шаңғымен жүру жауынгерлік тәсілдерінің дағдыларын жетілдіру, тіркеп сүйреу тәсілдері. Жаттығуды орындау техникасын жетілдіру – 5 км шаңғы жарысы.

      10-тақырып. Кешенді сабақтар

      Кешенді сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі

      Жалпы және арнайы дене шынықтыру дайындығын дамытуға бағытталған көп салалы снарядтарда, күштік тренажерларда, жекпе-жек күрес алаңында және кедергілер жолағында жаттығуларды, тәсілдер мен іс-қимылдарды орындаудағы жаттықтыру.

      Дене, психологиялық қасиеттерді және әскери-қолданбалы дағдыларды дамытуға бағытталған жаттығуларды орындаудағы жаттықтыру.

      11-тақырып. Жүзу

      Әскери-қолданбалы жүзудің мақсаты, сабақ өткізу тәртібі. Қауіпсіздік шаралары. Гигиена негіздері. Әртүрлі тәсілдермен жүзу техникасы, старт, бұрылыстар, қол, аяқ қозғалысын және тыныс алуды байланыстыру (жағада және суда). Әскери-қолданбалы: бөренемен, тақтамен, автомат макетімен жүзу.

      3. Әдістемелік даярлық

      12-тақырып. Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі

      Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларының міндеттері, мақсаты, мазмұны, киім нысаны

      Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізу әдістемесі

      13-тақырып. Оқу орнында кедергілерден өту бойынша сабақтар өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі

      Жетекшінің және білім алушылардың сабақ өткізуге даярлығы. Командалар және оларды кедергілерден өту бойынша сабақтарда беру. Жарақаттанудан сақтандыру.

      Кедергілерден өту бойынша сабақтың дайындық бөлігін өткізу әдістемесі

      Кедергілерден өту бойынша сабақтарды өткізу әдістемесі

      14-тақырып. Оқу орнында жекпе-жек күрестен сабақ өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі

      Жетекшінің және білім алушылардың сабақ өткізуге даярлығы. Командалар және оларды жекпе-жек күрестен сабақтарда беру. Жарақаттанудан сақтандыру.

      Жекпе-жек күрестен сабақтың дайындық бөлігін өткізу әдістемесі

      Жекпе-жек күрес тәсілдерінің бастапқы кешенін өткізу әдістемесі

      15-тақырып. Оқу орнында гимнастикадан сабақ өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі

      Сабақ жетекшісінің дайындалуы, командаларды беру, көмек көрсету және сақтандыру, оқу орнында сабақ өткізу кезінде жарақаттанудан сақтандыру

      Сабақтың дайындық бөлігін өткізу әдістемесі және практикасы

      Көп салалы снарядтарда жаттықтыру өткізу әдістемесі

      16-тақырып. Бөлімше, взвод сержанты ролінде бөлімше құрамында сабақ өткізу практикасы

      Көп салалы гимнастикалық снарядтарда, күштік тренажерларда (ауырлық жаттығулары) взвод бөлімшесі құрамында сабақ өткізу практикасы, 3000 м жүгіру

      17-тақырып. Бөлімшеде бұқаралық спорттық жұмысты ұйымдастыру және жүргізу

      Бөлімше құрамында әскери-спорт кешенінің және әскери-спорттық біліктіліктің жаттығулары бойынша әскери қызметшілердің жаттықтыруын өткізу. Әскери-спорт кешенінің жаттығулары және спорт түрлері, әскери-спорттық біліктіліктің жаттығулары бойынша бөлімшелердің біріншілігіне жарыстарға дайындалу және өткізу. Әскери-спорт кешенінің жаттығулары мен талаптарын есепке алу және орындау ведомосын және жарыстар хаттамаларын толтыру тәртібі.

      18-тақырып. Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау

      Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру үшін жаттығуларды айқындау. Әскери қызметші мен бөлімшені бағалау тәртібі.

      Тексеру жүргізу үшін орын, мүкәммал мен жабдық дайындау. Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру қорытындыларын шығару.

      Бөлімшенің дене шынықтыру дайындығын тексеру нәтижелері бойынша құжаттарды ресімдеу.

      19-тақырып. Кешенді сабақ өткізуді ұйымдастыру және оның әдістемесі

      Дайындық бөлім, сабақты ұйымдастыру, мақсаты мен міндеттерін қою. Жаттығуларды іріктеу, оларды көрсету және орындау. Жаттығуларды орындау жүйелілігі. Командалар, жетекшінің орны және іс-әрекеті.

      Негізгі бөлім. Жаттықтыру өткізу жоспары, жаттықтыруға арналған міндеттерді қою. Көмек көрсетуді және сақтандыруды ұйымдастыру. Жетекшінің орны және іс-әрекеттері.

      Қорытынды бөлім, командалар, жаттығуларды іріктеу, оларды орындау.

      Сабақты қорытындылау.

Негізгі орта білім беру базасында Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс және қауіпсіздік" техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтар тобы бойынша үлгілік оқу бағдарламалары

      Ескерту. Бұйрық 1-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 07.10.2021 № 688 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1-бөлім. Қазақ тілі мен әдебиеті

      Пән мақсаты.

      "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні "Рухани жаңғыру" жалпыұлттық идеясын іске асыру шеңберінде әлеуметтік-гуманитарлық көзқарасты қалыптастыру мақсатында қазақ тілін оқытуға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазақ тілі мен әдебиетін оқыту мақсаты қазақ тілі мен әдебиетін кіріктіріп оқыту негізінде білім алушылардың тілдік дағдыларын қалыптастыру, тілдік нормаларды меңгеру, еркін сөйлеу және сауатты жазу дағдыларын дамыту, мемлекеттік тілге құрметпен қарауды қалыптастыру болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) қазақ тілі мен әдебиеті пәніне құндылық қатынасын қалыптастыру;

      2) коммуникативтік оқыту негізінде әлеуметтік ортада сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін қолдану дағдыларын дамыту;

      3) қазақ әдебиетінің стилистикалық және жанрлық ерекшеліктерін тану негізінде шығармашылық жұмыс, сыни ойлау дағдыларын дамыту;

      4) жоғары білімді, көп мәдениетті, ойлау қабілеті дамыған тұлғаны қалыптастыру.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пән мазмұны.

      1. Еңбек және сұраныс нарығы

      1-тақырып. Еңбек нарығы

      Экономиканы ынталандырудағы еңбек нарығының тиімділігі. Еңбек нарығының артықшылықтары, кемшіліктері және олардың ерекшеліктері.

      Жалғау. Жалғаудың жекелеген түрлері

      2-тақырып. Кәсіпкерлік – табыс көзі. Кәсіпкерлік – бұл шеберлік.

      Кәсіпкер – бизнес маманы. Кәсіпкерліктің негізгі мақсаты. Қазақстанда кәсіпкерлікті дамыту. Кәсіпкерлік және мамандық: айырмашылықтар мен ұқсастықтар. Кәсіпкерге қойылатын талаптар. Бизнес-жоспар.

      Зат есім туралы түсінік. Зат есімнің сұрақтары. Зат есімнің түрлері.

      3-тақырып. Әлеуметтік сұраныс және отандық өнім

      Экологиялық таза тамақ. Қазақстандық тауарларды брендке айналдыру. Сөз тіркесі туралы түсінік. Сөздердің тіркесу тәсілдері. Сөздердің қосылу түрлері. Сөз тіркестерін құрастыру жолдары.

      4-тақырып. Балғабек Қыдырбекұлы – белгілі жазушы

      Индустрия саласына байланысты шығарма. Тарихи оқиға туындысы. Стиль түрлері. Көркем-әдеби стиль. Публицистік стильге сәйкес келетін тіркестер. Стильдерді жазу ерекшеліктері.

      5-тақырып. Теміржолшы – тарихи оқиға шежіресі.

      Қазақстандағы теміржол құрылысының тарихы. Теміржол магистральдары. Тарихи оқиға шежіресі. Мен тұратын аудандағы теміржол. Кәсіби дәстүр. "Фонетика" сөзінің мағынасы. Фонетиканы зерттеу саласы. Фонетикалық талдау.

      2. Отандық өнеркәсіп өнімі.

      6-тақырып. Біз отандық өнімді пайдаланамыз.

      Отандық тауарлар. Отандық өнім экспорты. Отандық өнімнің сапасы мен бағасы. Жарнама туралы түсінік. Жарнамалық көрсетілетін қызметтер. Жарнамалық реквизиттер. Отандық өнім жарнамасы.

      7-тақырып. Орталық Қазақстан – руда өңірі.

      Орталық Қазақстан кәсіпорындары. Жезқазған ауданы – түсті металлургия орталығы. Көптік жалғаулар, орыс тіліндегі көптік жалғаудың айырмашылығы.

      8-тақырып. Қарағанды – кеншілер қаласы. Ғабиден Мұстафин. "Қарағанды" романынан үзінді.

      Қарағанды – көмірдің отаны. Қарағандыдан шыққан отандық тауарлар. Мәтіндегі әлеуметтік проблемалар. "Қарағанды" романының кейіпкерлері. Қарағанды: кеше және бүгін. Сөз құрамы. Түбір сөз. Жұрнақтар, жұрнақтардың түрлері. Жалғаулар.

      9-тақырып. Дәуірмен үйлесімді дауыс.

      Публицистикалық жазу стилінің ерекшеліктері. Оның басқа стильдерден айырмашылығы.

      3. Қазақ киносы мен театрының қазіргі заманғы келбеті.

      10-тақырып. Қазақ киносының атасы.

      Отандық кино өнері. "Қазақфильм" киностудиясы. Шәкен Айманов. Кино кейіпкерінің қасиеттері мен шығармашылығы, оның ролі. Хабарламалар. Жазбаның ерекшеліктері.

      11-тақырып. Қазақстанның мәдени өмірі.

      Қазақстанның мәдени өмірі. ХХ ғасырда труппаның басталуы. Қазақстан театрлары. М. Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театры. Сөйлемнің түрлері. Сөйлемдерді құру, тыныс белгілері.

      12-тақырып. Театр фестивалі.

      Театр фестивальдері. Театр өнері. Театр таланттары. Театр фестивальдерінің мақсаты. Синонимдер. Синонимдердің қалыптасуы. Бірқатар синонимдердің қалыптасуы. Синонимдер мен көп мағыналы сөздер арасындағы айырмашылықтар.

      13-тақырып. Тарихи шығарманы сахналау.

      Қазақ тарихындағы ұлы тұлғалар. Ұлы тұлғалардың ойыны. Драмалық шығармалар. Қазақ театрының режиссерлері. Сұраулы сөйлемдерді құру. Сұрақтар қоя білу, тыныс белгілері.

      14-тақырып. Дулат Исабековтің "Әпке" драмасы.

      Драматург – Дулат Исабеков. Дулат Исабековтің "Әпке" драмасы. Шығарма кейіпкерлері. Адамзат проблемалары. Мінездемелер, мінездеменің түрлері. Жақсы және жаман қасиеттер. Сипатты деректемелер.

      4. Ұлттық экологиялық мәдениет.

      15-тақырып. Ұлттық экологияның қайнар көздері.

      Қазақстан экологиясы. Экология және табиғат құбылыстары. "Табиғат – Ана". Экожүйені қорғау. Сан есімнің түрлері. Сан есімдерінің қалыптасуы. Сөйлемдегі сандардың функциясы.

      16-тақырып. Экологиялық мәдениет және тыйым салу.

      "Экология" сөзінің этимологиясы. Қазақ халқының нанымдары. Табиғатқа қатысты мақал-мәтелдер. Тыйым салынған сөздер мен ырымдар. Жас ұрпақты тәрбиелеудегі тыйым салынған сөздердің мағынасы.

      17-тақырып. Экология және кәсіби маманның мәдениеті.

      Экология және мәдениет мамандықтары. Адам мен табиғаттың байланысы. Экология проблемалары. Жаһандық экологиялық проблемалар. Экология салдары. Сөз тіркестері. Сөз тіркестерін құрастыру. Сөз тіркестерінің түрлері.

      18-тақырып. "Жасыл ел" бағдарламасы және экология.

      "Жасыл ел" бағдарламасының мақсаты. "Жасыл белдеу" жобасы. Қазақстандық экологиялық проблемалар. Стиль түрлері. Сөйлесу стилі. Басқа стильдердің ерекшеліктері.

      19-тақырып. Қадір Мырза Әлі – ақын-философ. "Аралым...".

      Ақынның өмірі мен шығармашылығы. Қадір Мырза Әлінің тұжырымдары. Ақын шығармаларының тақырыбы. "Қазақ аруы" поэмасы. Тұжырымдар. Қорытынды деректемелері. Қорытындылар мазмұны.

      5. Мұхит – тіршілік ету ортасы.

      20-тақырып. Мұхиттағы жануарлар әлемі. Мұхиттағы өсімдіктер әлемі.

      Мұхит – тіршілік ету ортасы. Мұхиттар – жерүсті теңіздері мен мұхиттардың жиынтығы. Мұхит экологиясы. Есімдік ұғымы, оның түрлері. Жеке есімдіктің ерекшеліктері. Сөз термині. Ғылымның әр саласындағы терминдер. Терминдер сөздігі.

      21-тақырып. Әбдіжәміл Нұрпейісовтің "Қан мен тер" романы.

      Көрнекті жазушы – Әбдіжәміл Нұрпейісов. "Қан мен тер" трилогиясы. "Қан мен тер" шығармасының басты тақырыбы. Романның басты кейіпкерлері. Әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық проблема. Романдағы экологиялық проблеманың көтерілуі. Жалқы және жалпы атаулар. Жалқы есімдердің жазылуы. "Қан мен тер" романындағы жалқы есімдер. Сын есім. Сын есімнің сөйлемдегі қызметі. Адам сипаттамасы, оның бейнесі.

      6. Ұлттық таным және мерекелер.

      22-тақырып. Ұлттық мерекелер. Айт қабыл болсын!

      Біздің еліміздегі діни мерекелер. Діни мерекелердің айырмашылықтары мен ұқсастықтары. Жаңа жыл мерекесі. Рамазан айы. Айт мерекесі. Айтта айтылатын тілектер. Сурет салудың көркемдік құралдары мен әдістері.

      23-тақырып. Жүсіпбек Аймауытов. "Әнші" әңгімесі.

      "Халық жауы" деп аталған қазақ қайраткерлері. Жүсіпбек Аймауытов – көрнекті жазушы, драматург. "Әнші" әңгімесі. "Әнші" әңгімесінің сюжеті. Шығармада көтерілген жалпы адамзаттық мәселе.

      7. Сауда және көмек көрсету: екі жақты сауда келісімі.

      24-тақырып. Сауда тарихы. Ұлы Жібек жолы – сауда мәдениетінің өркендеу шыңы. Екі жақты сауда келісімі. Сауда саясаты. Екі жақты сауда келісімі. Билатеризм. Тараптардың екі жақты келісімі. Үстеу. Үстеудің жасалу жолы мен сөйлемдегі қызметі. Туынды үстеу.

      25-тақырып. Сауда мәдениеті және тұтынушы құқығы.

      Сауда мәдениетін сақтау – басты талап. Тұтынушының талғамы мен талаптары. Тұтынушылардың құқықтары. Екі жақты келісім: саудагер мен тұтынушының мәдениеті. Синтаксистік зерттеу аймағы. Саралау. Аргументті эссе.

      26-тақырып. Ыбырай Алтынсарин. "Дүние қалай етсең табылады?".

      Қазақ балалар әдебиетінің атасы – Ыбырай Алтынсарин. Ыбырай Алтынсариннің Н. Ильминскийге жазған хаты. Бай болудың пайдасы мен зияны. Бай болу шарттары. Ғылыми-көпшілік және публицистикалық стильдер. Жанрлық және тілдік ерекшеліктер.

      8. Бұқаралық ақпарат құралдарындағы гендерлік бейне.

      27-тақырып. Радиоарналарды тыңдаймын.

      Қазіргі заманғы бұқаралық ақпарат құралдары. Қазақстандағы радиоарналар. Радионың басқа ақпарат тасымалдаушылардан артықшылығы. Радионың ерекшеліктері. Қазақ радиосы. Сөз тіркестерінің байланысу жолдары.

      28-тақырып. Алғашқы қазақ журналист қыздары.

      Алғашқы қазақ журналисі – Назипа Құлжанова. Баспасөз – өмірдің айнасы. Мерзімді басылымдар – бұқаралық ақпарат құралдары. "Айқап" журналы. Монолог және диалог. Сөйлеу әдебі.

      29-тақырып. Отбасы және гендерлік саясат.

      Әйелдер мен ерлер арасындағы теңдік. Қазақстандағы іскер әйелдер. "Қазақстан Республикасындағы отбасылық және гендерлік саясаттың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы". Қазақстандағы әйелдердің құқықтары. Мақал-мәтелдер.

      30-тақырып. Телефон – байланыс құралы.

      Коммуникация – ақпарат алмасу, байланыс құралы. Өнертапқыштар. Ұялы телефонның пайдасы мен зияны. Септік жалғаулары.

      31-тақырып. Алғашқы қазақ дикторы.

      Ләзиза Аймашева – қазақ теледидарының алғашқы дикторы. Тележүргізушінің сөйлеу мәнері.

      9. Жер планетасындағы қауіпті қалдықтар.

      32-тақырып. Тұрмыстық қалдықтар.

      Жер планетасындағы қауіпті тұрмыстық қалдықтар. Тұрмыстық қалдықтармен қоршаған ортаға және адам денсаулығына келтірілген залал. Тұрмыстық қалдықтар – әлемдегі үлкен проблема. Қалдықтарды кәдеге жарату мерзімдері. Сөз тіркесіндегі сөздердің байланысу түрлері. Сөзжасам әдістері.

      33-тақырып. Өндірістік қалдықтар. Қауіпті қалдықтар.

      Қалдықтар – табиғи шикізатты қайта өңдеу нәтижесінде пайда болатын жарамсыз заттар. Өндірістік қалдықтар. Қалдықтардың пайда болуы. Қауіпті қалдықтарды залалсыздандыру. Қоқысты өңдеу. Семей полигоны. Радиоактивті, биологиялық қалдықтар. Атом электр станциялары. Біріккен Ұлттар ұйымының деректері. Тұрмыстық қалдықтарды қысқарту жолдары. Сөз тіркесіндегі сөздердің байланыс түрлері.

      34-тақырып. Қайнар Олжай. "Жер мен аспан арасындағы дастан".

      Полиэтиленнің, целлофанның, пакеттердің, пластикалық бұйымдардың зияны.

      35-тақырып. Думан Рамазанның "Соңғы дем" әңгімесі.

      Қазақстандағы экологиялық аймақтар. Қазақстандағы полигондар. Семей ядролық полигонының салдары.

      10. Әлеуметтік теңсіздік: адам құқығы және көмек.

      36-тақырып. Қоғамдағы әлеуметтік теңсіздіктің жіктелуі. Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік топтар.

      Адамдардың әлеуметтік теңсіздігі. Ерлер мен әйелдер арасындағы теңсіздік. Әлеуметтік жіктеу – кез-келген қоғамға тән құбылыс. Жоғары қоғам. Орта сынып. Жұмысшы табы. Антонимдер. Фразеологиялық антонимдер.

      37-тақырып. Жұмыссыздық және әлеуметтік теңсіздік.

      Жұмыссыздық және әлеуметтік теңсіздік. Еңбек нарығындағы жұмыссыздық. Жұмыссыздық түрлері. Жұмыссыздық мәселесін шешу жолдары. Әлеуметтік лингвистика терминдерінің сөздігі.

      38-тақырып. Ұлықбек Есдәулет – ақын, қайраткер. "Қара пима" поэмасы.

      Ұлықбек Есдәулеттің өмірбаяны. "Қара пима" – бұл қайғылы шығарма.

      11. Жастар денсаулығы – қоғам байлығы.

      39-тақырып. Нашақорлық – қоғамдық ауру.

      Жастардың денсаулығы – бұл қоғам байлығы. Салауатты өмір салтын ұстану. 26 маусым – Халықаралық нашақорлыққа қарсы күрес күні. "Біз есірткіге қарсымыз". Құрмалас сөйлем. Құрмалас сөйлемнің түрлері. Құрмалас сөйлем құрау тәсілдері.

      40-тақырып. Темекі шегу – жаман әдет.

      Темекі шегу өкпе мен көмейдің қатерлі ісігін тудырады. Темекінің ас қорыту жүйесіне зияны бар. Жай сөйлемдер. Құрмалас сөйлемдер.

      41-тақырып. Мен салауатты өмір салтын ұстанамын. Денсаулық біздің қолымызда.

      Гигиена – аурулар профилактикасы. Жеке гигиена. Денсаулықты нығайту шарттары. Дұрыс тамақтанудың пайдасы. Денсаулық – сіздің қолыңызда! 7 сәуір – Дүниежүзілік денсаулық күні.

      42-тақырып. Бердібек Соқпақбаев. "Он алты жасар чемпион" (әңгіме).

      Б.А. Соқпақбаев – қазақ балалар жазушысы. Құрмалас сөйлемдердің (аралас) жасалу тәсілдері, оларды сөйлесуде қолдану.

      12. Цифрлық технологияларды пайдаланудағы теңсіздік.

      43-тақырып. Сандық технологиялар. Сандық теңсіздік. Электрондық үкімет.

      Ақпараттық технологиялар. Ақпараттық технологиялардың түрлері. Цифрлық технологиялардың жетістіктері. Электрондық үкімет. Қолжетімді көрсетілетін қызметтер. XXI ғасыр – ақпараттық-коммуникациялық технологиялар ғасыры.

      44-тақырып. Мұхтар Шахановтың "Компьютер басты жарты адамдар" тұжырымдамасы.

      Цифрлық технологиялардың ролі. Интернет желісі. Интернет желісіндегі компьютерлік қызметтер. Компьютерлік, телекоммуникациялық технологияларды дамыту. Ақпараттық теңсіздікті шешу. Әлеуметтік желілер. Өлеңде көтерілген адамзат проблемасы. Компьютердің, Интернеттің пайдасы мен зияны. Компьютерлік ойындардың қаупі.

      45-тақырып. "Өркениеттің адасуы" (романнан үзінді).

      Әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық проблема. Ұлттық рух – ұлттың тірегі. "Жарты адам", "толық адам" тұжырымдамасы. Риторика. Сөйлемдегі сөздердің байланыс түрлері.

      13. Қоғам және Заң.

      46-тақырып. "Тәртіпке бағынған ел құл болмайды".

      Қоғам және құқық. Тәртіп – тәрбиенің бастауы. Заңды білу – уақыт талабы. Орфографиялық норма. Тыныс белгілері. Тыныс белгілерін дұрыс қоя білу. Сөздерді келісу.

      47-тақырып. Тәртіпсіздік неден басталады?

      Бауыржан Момышұлы және оның шығармалары. Олжас Сүлейменов: "Адам тағдырын тәрбие анықтайды". Жастар тәрбиесі.

      48-тақырып. Құқық бұзушылық, қылмыс жақсылыққа әкелмейді.

      Қылмыс. ҚР Конституциясы. ҚР-ның Қылмыстық Кодексі. Қылмыстық құқық функциялары. Орфографиялық нормалар. Тыныс белгілерін қою.

      49-тақырып. ҚР Конституциясы туралы Заң.

      Ақын Ермек Өтетілеуұлының өмірі мен шығармашылық жолы. Балалар журналдары. Ақын Ермек Өтетілеуұлының еңбек жолы. "Ата Заң" өлеңі. 30 тамыз – Қазақстан Республикасының Конституциясы күні. Заң – адам құқығын қорғайды. Шығармада көтерілген жалпыадамзаттық мәселе. Сипаттамасы. Танымал ғылыми және публицистикалық стильдердің мәтіндерінде күрделі сөздерді құру тәсілін анықтау.

      14. Қазіргі заманғы қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік.

      50-тақырып. Әлеуметтік проблема туралы не білесіз? Лексикалық-грамматикалық омонимдер.

      Әлеуметтану – ғылымның жаңа саласы. Әлеуметтік проблема түсінігі. Қазақстандағы әлеуметтік проблемалар. Қазақ тіліндегі омонимдердің мәндер және формалар бойынша жіктелуі. Лексикалық-грамматикалық омонимдер туралы түсінік.

      51-тақырып. Отбасы – құндылық.

      Отбасы – адамды әлеуметтендірудің маңызды тетігі. Балаларды отбасында тәрбиелеудің маңызы. Бала тәрбиесіндегі қоғамдық және ұлттық құндылықтардың маңызы.

      52-тақырып. Қоғамның әлеуметтік құрылымы.

      Қазіргі заманғы нарықтық экономика жағдайындағы Қазақстанның әлеуметтік құрылымы. Қоғамдағы әлеуметтік жағдай. Қоғамда топтарға бөлінуге әсер ететін факторлар.

      53-тақырып. Еролат Әбікенұлы. "Пәтер іздеп жүр едік" әңгімесі.

      Әңгіменің негізгі идеясы. Әлеуметтік теңсіздік. Жастар арасындағы тұрғын үй мәселесі.

      54-тақырып. "Жігіт үшін ар-намыс өмірден жоғары...".

      Бүгінгі күнге пәтер жалдау мәселесі. Отбасы құндылығы.

      15. Экология. Мұнай және атом индустриясы.

      55-тақырып. Табиғатты аяла.

      Табиғи байлық. Адамзаттың табиғатқа ықпал етуі. Экологиялық ластану. Әрбір адамның табиғат алдындағы борышы.

      56-тақырып. "Жасыл ел" бағдарламасына қатысамын.

      "Жасыл ел" бағдарламасы туралы түсінік. "Жасыл ел" бағдарламасының мақсаты.

      57-тақырып. Мұнай – елдің шикізат байлығы.

      Мұнайлы жер – Қазақстанда бірінші орында. Мұнайдан жасалған шикізаттар.

      58-тақырып. Туған өлкенің экологиясы.

      Қазақстанның бай табиғаты. Қазақ халқының асыл мұраларының бірі – табиғатқа деген сүйіспеншілік. Қоршаған ортаны қорғау проблемасы.

      59-тақырып. Атом индустриясының болашағы.

      Қазіргі заманғы озық медицина. Ядролық медицина. Молекулалық медицина дәуірі.

      60-тақырып. Гүлжаухар Сейітжан. "Халқымның қара алтыны...".

      Гүлжауһар Сейітжанның "Маңғыстауым – ғұмырымның арнасы" жинағы. "Халқымның қара алтыны" өлеңі....

      16. Тіл. Өнер. Әдебиет.

      61-тақырып. Екі тілді білетін екі адам.

      Екі тілділік – адам үшін үлкен мүмкіндік. Билингвистер – бұл екі тілде еркін сөйлейтін адамдар.

      62-тақырып. Қазақ тілі – ол қандай тіл?

      Қазақ тілі – ең таза, әуезді, стильдік тармақтары бар, әлеуеті өте жоғары тіл.

      63-тақырып. Шешендік өнер.

      Поэзия және шешендік. Шешендік өнердің ерекшеліктері. Абайдың шешендік өнері.

      64-тақырып. Қазақ поэзиясының сұлулық сарайы. Ілияс Жансүгіров.

      Ілияс Жансүгіровтің өмірі мен шығармашылығы. Ілияс Жансүгіровтің Абай шығармашылығымен алғашқы танысуы.

      65-тақырып. Ілияс Жансүгіров. "Күй" поэмасы (үзінді).

      Ілияс Жансүгіровтің өнер тақырыбындағы алғашқы шығармасы – "Күй" поэмасы. Поэма сюжеті. Поэманың кейіпкері – Молықбай шал.

      17. Қоғамдағы жұмыссыздық мәселесі.

      66-тақырып. Жұмыс және табыс. Жұмыссыздық проблемасы. Сан есім.

      Жұмыс және табыс. Жұмыс – негізгі табыс көзі. Ерлер мен әйелдердің кәсібіндегі айырмашылықтардың негізгі себептері. Қоғамдағы жұмыссыздық проблемасы.

      Сан есім. Сан есімнің түрлері.

      67-тақырып. Қоғамның әлеуметтік құрылымы.

      Қазақстан қазіргі нарықтық экономика жағдайында. Қоғамдағы өмір сүру деңгейінің жағдайы. Кәсіпкерлер мен менеджерлердің қоғамдағы жетістігі.

      68-тақырып. Кедейлік қайдан пайда болады?

      Қоғамдағы кедейлік мәселесі. Кедейлік шегінен төмен өмір сүретін топтар. Әлеуметтік проблемаларды шешу жолдары.

      69-тақырып. Ыбырай Алтынсарин "Атымтай Жомарт" әңгімесі. Қазіргі заманғы Атымтайлар.

      Ыбырай Алтынсариннің әдеби мұрасы. Ыбырай Алтынсариннің "Атымтай Жомарт" әңгімесінің тақырыбы мен идеясы. Қазіргі заманның есімдері. Меценанттық дәстүрлер мен қайырымдылық.

      18. Тәуелсіз елдің өткені мен болашағы.

      70-тақырып. Ұлы даланың жеті қыры.

      Н.Ә. Назарбаевтың "Ұлы даланың жеті қыры" мақаласы. Кеңістік пен уақыт. "Ұлы даланың жеті қыры" мақаласы туралы пікірлер.

      71-тақырып. Атқа міну мәдениеті. Қазіргі ат спорты.

      Әлемдік және қазақстандық кинематографияда жарық көрген жылқылар туралы үздік фильмдер. Ат спортының түрлері. Олимпиадалық ат ойындары. Ұлттық ат спорты ойындары.

      72-тақырып. Құс шаруашылығы – ұлттық өнер.

      Құсбегілік – ұлттық өнер. Аңшылық-саятшылық өнері. Бүркітші мектебі. Құстар конкурсы. Дүкенбай Досжан "Біз төрт патшаны көрген кейуана" (повесть).

      19. Ұлттық театр – өнер ордасы.

      73-тақырып. Қазақ театрының бастауы. Көсемше.

      Қазақ театрының тарихы. Мұхтар Әуезовтің "Еңлік-Кебек" пьесасы.

      Көсемше. Көсемшенің жасалу жолдары.

      74-тақырып. Сахна – өмір айнасы.

      Театр – өмір айнасы. Театр қойылымының міндеті. Режиссер мамандығы. Театрдың басты тірегі.

      75-тақырып. Ұлттық өнер шебері.

      Қазақ театры мен кино өнерінің шеберлері. "Қыз Жібек" көркем фильмі.

      76-тақырып. Сәбит Оразбай "Өмірдің өзі – театр" (үзінді).

      Өнер шеберлері – Сәбит Оразбайдың шығармашылығы. Өнер адамдарының өмір жолы.

      20. Экотуризм.

      77-тақырып. Сіз туризм тарихын білесіз бе? Туризмнің бірнеше түрлері бар.

      Адамзат тарихындағы туризмнің бастауы. Ертедегі туристік саяхат. Туризм түрлері.

      78-тақырып. Қазақстанда экотуризмді дамыту. Ой-сана.

      Қазақстанда экотуризм саласын дамыту. Экотуризм ерекшелігі. Экотуризм нысандары. Диспут.

      79-тақырып. Сені экстремалды туризм қызықтырады ма?

      Экстремалды (белсенді) туризм ерекшелігі. Белсенді туризм түрлері. Белсенді туризм маңызы.

      80-тақырып. Сәкен Сейфуллин "Көкшетау" поэмасы.

      Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылығы. "Көкшетау" поэмасы. Поэмадағы табиғатты суреттеу.

      81-тақырып. Ілияс Жансүгіров "Жетісу суреттері".

      Ілияс Жансүгіровтің өмірі мен шығармашылығы. "Жетісу суреттері" шығармасы туралы пікірлер.

      21. Әлемдегі ерлер мен әйелдер құқықтары мен теңдігі.

      82-тақырып. Ұлы әкесіне теңқарап өседі... Сөздің мағыналық түрлері.

      Қазақ халқында ұлды тәрбиелеу. Ұлдарды тәрбиелеу туралы мақал-мәтелдер. Үстеу. Үстеудің мағыналық түрлері.

      83-тақырып. Асыл аналар.

      Қазақ халқында қыздарды тәрбиелеу ерекшеліктері. Джонна Кимблвудтың зерттеуі.

      84-тақырып. Тіл және гендер.

      Гендер және тіл. Гендерлік лингвистика. Гендерлік зерттеулер.

      85-тақырып. Қазақ отбасындағы гендерлік ерекшеліктер.

      Гендерлік мінез-құлық. Отбасы мүшелерінің өзіндік әлеуметтік, қоғамдық орны.

      86-тақырып. Мұхтар Әуезов "Абай жолы" роман-эпопеясы, 1-кітап. Қайтқанда. 2-кітап. Тайғақта.

      "Абай жолы" роман-эпопеясында көтерілген сұрақтар. Ақынның туған ортасы мен алған тәрбиесі, әдеби мектеп. Абай және талантты жастар. "Абай жолы" роман-эпопеясы туралы пікірлер. Абай және талантты жастар.

      22. Жастар проблемасы.

      87-тақырып. Ел болашағы. Шылаулар мен мағыналық түрлері.

      Жастар – ел болашағы. Қоғам қайраткері Ғани Мұратбаевтың жастар туралы ойлары. Жалғаулықтар. Жалғаулықтар мен оның разрядтары.

      88-тақырып. Наноспутникті жасаған жас ғалымдар. Демеуліктер.

      "Қазақстанның 100 жаңа есімі" жобасына енген жастар. "Al-Farabi-1" наноспутникті ғарыш аппараты. Қарсылықты жалғаулық. Қарсылықты жалғау мен тәуелді жалғаулық.

      89-тақырып. Жастар проблемасы. Шылау.

      Еліміздің болашағы – салауатты жастар. Жастар денсаулығына теріс әсер ететін факторлар.

      90-тақырып. Мұхтар Әуезов "Абай жолы" (романнан үзінді), 3-кітап.

      Әке мен ұлының кездесуі. Абай мен Әбдірахман бейнесі, ұқсастықтары мен ерекшеліктері.

      23. Жаһандық проблемалар: көші-қон саясаты.

      91-тақырып. "Жаһандық көші-қон дегеніміз не?"

      Жаһандық көші-қон ұғымы. Көші-қон қозғалысы. Көші-қон түрлері. Демография. Жалғаулық. Жалғаулық түрлері.

      92-тақырып. Көші-қон – үздіксіз процесс.

      Америка Құрама Штаттары (АҚШ) – имигранттар елі.

      93-тақырып. Көші-қон тарихы.

      1917 – 1926 және 1926 – 1939 жылдардағы көші-қон саясаты – Қазан революциясынан кейінгі көші-қон кезеңі. 1939 – 1945 жылдардағы Қазақстандағы көші-қонға әсер еткен факторлар. 1970 – 1991 жылдардағы көші-қон ерекшеліктері. 1991 жылдан бастап көші-қон процестері.

      94-тақырып. Қабдеш Жұмаділов – жазушы. "Қаздар қайтып барады" повесі.

      Жазушы Қабдеш Жұмәділовтың әдеби қызметі. Жазушының тарихи тақырыптағы прозалық шығармалары. Байтас шалдың туған жеріне деген сағынышы. Туған жер – бұл қасиетті және киелі орын.

      24. Толеранттық – бірлігі.

      95-тақырып. Толеранттық – бейбітшілік кепілі.

      Қазіргі әлемде болып жатқан өзгерістер. Толеранттық – бұл рухани құндылық. Оқшау сөздер.

      96-тақырып. Молшылық бастау – бірлік. Халық бірлігін сақтау – ата-баба өсиеті.

      Қазақстан – көпұлтты мемлекет. Қазақстан халықтары Ассамблеясының құрылуы. "Қазақ еліне мың алғыс" монументі.

      97-тақырып. Сайын Мұратбеков – шығармашыл тұлға. "Тел өскен ұл" повесі.

      Ұлы Отан соғысы тақырыбындағы шығармалар. Сайын Мұратбековтің "Тел өскен ұл" повесінің тақырыбы. Шығармадағы Евдокия, Сергей, Сапар бейнесі.

      25. Ұлт беделі – ұлттық қауіпсіздік.

      98-тақырып. Ұлттық қауіпсіздік қызметкері болғым келеді.

      Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздігі. Ұлттық қауіпсіздік негізі – ұлттық мүдделер.

      99-тақырып. Отанды қорғау – менің борышым.

      Қазақстан – Мәңгілік ел.

      100-тақырып. Сағадат Нұрмағамбетов – Халық Қаһарманы.

      Халық Қаһарманы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетовтің еңбек жолы.

      101-тақырып. Білім – мемлекет қауіпсіздігі.

      Білімді жастар – ел болашағы.

      102-тақырып. Отан елдің тыныштығына жауап береді.

      Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жолдары.

      103-тақырып. Несіпбек Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы.

      Несіпбек Айтұлының шығармашылығы. "Бәйтерек" поэмасы.

      26. Бос уақыт – қоғам дамуының көрсеткіші.

      104-тақырып. Бос уақытты жоспарлау. Уақыт – сыншы. Айқындаушы. Тайм-менеджмент – бұл өз уақытын дұрыс жоспарлау өнері. Айқындаушы. Айқындауыш түрлері.

      105-тақырып. Демалыс мәдениеті.

      Уақытты тиімді жоспарлау – сәттілік кепілі. Демалудың халықтық әдет-ғұрыптары.

      106-тақырып. Мұқағали Мақатаев "Сағатым қайда, сағатым?" өлеңі.

      Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы.

      2-бөлім. Орыс тілі мен әдебиеті.

      Пәннің мақсаты.

      "Орыс тілі мен әдебиеті" пәні білім алушылардың негізгі дүниетанымын қалыптастыруға ықпал етеді, олардың коммуникативтік біліктілігін қалыптастырады және дамытады, ғылыми-техникалық, көркем-эстетикалық, әлеуметтік салалардағы ақпаратты қолдануға мүмкіндік береді, жалпы әлемдік білім беру кеңістігінде бағдарлануға көмектеседі.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Орыс тілі мен әдебиетін оқу мақсаты өзін-өзі дамытуға және өзін-өзі жетілдіруге дайын адамның рухани құндылықтарын қалыптастыру, шығарманың әлеуметтік-тарихи және рухани-эстетикалық аспектілерін ескере отырып, идеялық-көркемдік мазмұнын талдай алатын сауатты, сыни тұрғыдан ойлайтын оқырманды тәрбиелеу болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) өмірдің әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіби салаларында қарым-қатынас жасау үшін қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;

      2) орыс тілінің нормалары мен қағидаларына сәйкес тіл жүйесінің бірліктері, оларды ұштастыру қағидалары, қолданысы, синтаксистік құрылымды құрастыру дағдылары мен іскерлігі туралы білімді жетілдіру, сондай-ақ теориялық-әдеби ұғымды білу;

      3) көркемдік мәтінді талдай, әдеби шығарманың түрі мен жанрын айқындай, бейнелеу-мазмұндау құралдарының рөлін сипаттай, шығарманың идеясы мен проблемаларын тұжырымдай алуды дамыту;

      4) оқырманға өз көзқарасын білдіре, авторлық ұстанымды айқындай алуды дамыту;

      5) орыс әдеби тілінің нормаларын ескере отырып, тиісті тақырыпқа байланысты мәтін (ауызша және жазбаша) құрай алу дағдыларын жетілдіру;

      6) ақпарат іздеумен, өңдеумен және бекітумен байланысты шеберлігі мен дағдыларын жетілдіру;

      7) білім алушыларда оқу және жазу негізінде дағдыларды, зерттеу дағдыларын, басқа да пәндерден алынған ақпаратты талдау, синтездеу, бағалау, түсіндіру дағдыларын қалыптастыруға бағытталған сыни ойлау дағдыларын жетілдіру;

      8) коммуникативті тапсырмаларға сәйкес әртүрлі оқу түрлерін қолдану;

      9) білім алушылардың сөздік қорын орыс тілінің жоғары мамандандырылған лексикасымен және фразеологиясы байыту;

      10) ақпараттық-коммуникациялық және компьютерлік технологияларды қолдану дағдыларын жетілдіру;

      11) Қазақстанда және шетелде тұратын әртүрлі этностардың тілі мен мәдениетіне толерантты көзқарасты қалыптастыру.

      "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіби дағдылар қалыптасады:

      1) әлемнің тез өзгеріп отыратын жағдайларына бейімделеді;

      2) оқу, сонымен қатар болашақ кәсіби қызметте ситуациялық-сөйлеу мінез-құлқын сәтті реттейді;

      3)өз пікірін білдіру және негіздеу үшін әртүрлі ақпарат көздері мен қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды пайдаланады.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1.Туризм. Экотуризм.

      1-тақырып. А.С. Пушкин "Монастырь на Казбеке". Қазақстандық компонент: Алматы – қазақстандық туристік орталық. Тірі табиғат әлемі.

      Аралас, әртүрлі жанрдағы, стильдегі және ішкі стильдегі мәтін (мақала, баспасыз релизі, репортаж, аннотация). Сан есім. Қатыстық зат есім.

      2-тақырып. В.С. Высоцкий "Гимн морю и горам".

      Қазақстандық компонент. Шетелдіктер Нұр-Сұлтан қаласы туралы не айтады? ЭКСПО-2017. Жақсыз құрылым, қарапайым, оқшау мүшелермен күрделендірілген сөйлем, күрделі синтаксистік құрылым.

      3-тақырып. А.К. Толстой "Растянулся на просторе". Қазақстандық компонент: KITF-2019.

      Мәтін – пайымдау. Күрделі сын есім, қысқа түрдегі сын есім, есімше. Әртүрлі сөйлеу бөлігіндегі Н және НН дыбыстары.

      2. Адам және Отан.

      4-тақырып. М.Ю. Лермонтов "Родина". Қазақстандық компонент. Қазақстан халықтарының Ассамблеясы.

      Күрделі синтаксистік құрылым. Қарапайым және күрделі сөйлемдегі тыныс белгілері.

      5-тақырып. Ш. Айтматов "Буранный полустанок". Естелік және мәңгүрттік тақырыбы.

      Әр түрдегі сөйленімнің атаулы бөлігі. Хронотоп ерекшеліктері. Аннотация. Ь және Ъ емлесі.

      6-тақырып. Г. Бельгер "Дедушка Сергали".

      Г.К. Бельгер. "Для меня казахское слово ел священно". Публицистік стиль.

      7-тақырып. М. Семашко "Емшан".

      А. Майков пен М. Семашко шығармаларын салыстырмалы талдау.

      8-тақырып. К. Паустовский "Бескорыстие". Қазақстандық компонент. "Мәңгілік ел" патриоттық актісі.

      Сөйлемнің біріңғай мүшелер.

      3. Ғылым және этика.

      9-тақырып. М.А. Булгаков "Собачье сердце".

      ХХІ ғасырдың ғылыми жаңалықтары. Н және НН жұрнақтарының сын есімінде, үстеу мен есімшеде жазылуы.

      10-тақырып. А. Беляев "Голова профессора Доуэля".

      "Голова профессора Доуэля" шығармасын талдау. Сөйлеу стилі.

      4. Планета. Жер. Мұхиттар.

      11-тақырып. В.В. Маяковский "Атлантический океан".

      Қазақстандық компонент. "Казахстан-2030" стратегиясы. "Нурлы жол" мемлекеттік бағдарламасы.

      Сан есімнің жіктелуі. Сөйлемнің бірыңғай мүшелері.

      12-тақырып. А. Сент-Экзюпери "Маленький принц" философиялық аңыз-ертегісі.

      "Маленький принц" туындысының көркемдік ерекшеліктері.

      5. Әдебиет және өнер.

      13-тақырып. А.С. Пушкин "Моцарт и Сальери". "Моцарт и Сальери" шығармасын талдау. Қазақстандық компонент. Халық ауыз әдебиеті.

      "Моцарт и Сальери" шығармасын талдау. Толымды және толымсыз сөйлем.

      14-тақырып. А.И. Куприн "Гранатовый браслет".

      Толық және қысқа есімшелер.

      15-тақырып. В.М. Гаршин "Художники".

      Қазақстандық компонент. О. Сүлейменов "Махамбету" және А. Вознесенский.

      Есімдік . Есімдік түрлері.

      6. БАҚ пен әдебиеттегі әлеуметтік теңсіздік тақырыбы.

      16-тақырып. А.П. Чехов "Толстый и тонкий". Қазақстандық компонент. Қазақстан Республикасының тілдері туралы Заң.

      Сын есімнің салыстырмалы шырайлары.

      17-тақырып. Н.А. Островский "Бесприданница".

      Лариса Огудалованың бейнесі. Сауда-саттық және ақша күші тақырыбы. Пьеса композициясы және көрнекілігі. "НЕ" етістікпен және үстеумен.

      18-тақырып. Н.В. Гоголь "Шинель".

      Башмачкиннің дәйексөз бейнесі.

      19-тақырып. И.С. Тургенев "Два богача".

      Шығарманың негізгі идеясы.

      7. Сауда-саттық және көмек. Әділ сауда.

      20-тақырып. О. Бальзак "Гобсек". Қазақстандық компонент. Сауда байланысы және көшпенділердің ақша айналымы. Н.Ә. Назарбаевтың "В потоке истории".

      Есім сөзден жасалатын баяндауыш.

      8. Адам мен қоғам өміріндегі еңбек маңызы.

      21-тақырып. А.П. Платонов "Песчаная учительница".

      Етістік.

      22-тақырып. М.Е. Салтыков-Щедрин "Повесть о том, как один мужик двух генералов прокормил". Қазақстандық компонент. Ежелгі қолөнері.

      Әдеби ертегі жанры. Жалқы есім.

      9. Қоғамның даму көрсеткіші: экология, биоресурс.

      23-тақырып. Р. Сейсенбаев "День, когда рухнул мир".

      Роллан Сейсенбаевтың адамгершілік сабақтары. Үстеу емлесі. Негізгі және ырықсыз етіс.

      24-тақырып. М.А. Дудин "Берегите землю!" өлеңі.

      Үстеу емлесі. Экологияны қорғау – әр адамның міндеті.

      10. Бос уақыт қоғам дамуының көрсеткіші ретінде.

      25-тақырып. И.А. Гончаров "Обломов".

      Жазушының өмірі мен шығармашылығы. Шығарманың туындау тарихы. Романның жанрлық және сюжеттік-композициялық ерекшелігі. "Как" жалғаулығы қолданылған құрылым.

      26-тақырып. "Обломов" романындағы символика.

      Көркемдік стиль. Романдағы образдар.

      11. Адам және тарих.

      27-тақырып. А.С. Пушкин "Евгений Онегин".

      Пушкин романындағы адам және тарих.

      28-тақырып. "Евгений Онегин" сюжеті тарихи дәуір көрінісі ретінде.

      Роман композициясы. Құрмалас сөйлем.

      29-тақырып. О. Сүлейменов "Одна война закончилась другой…".

      О. Сүлейменов – ақын, азамат, саясаткер. О. Сүлейменовтің Еуразия кеңістігінің халықтары арасындағы ынтымақтастықты нығайтудағы рөлі.

      30-тақырып. А. Ахматова "Реквием".

      Ақынның өмірі мен шығармашылық жолы.

      31-тақырып. "Реквием" поэмасы – сталиндік режимнің алапат дәуірінің ескерткіші.

      Демеулік.

      12. Болашақ энергиясы. Сөз энергиясы.

      32-тақырып. К. Алтай "Казахские мотивы".

      Сөйлемнің бірыңғай мүшелері. Қазақстанға арналған өлеңдер.

      33-тақырып. С. Назарова "Мой зеленоглазый аруах".

      Жалғаулықсыз күрделі сөйлем.

      34-тақырып. Тәрбие сөзінің қуаты.

      Халық дәстүрлері. Предлогтар емлесі.

      35-тақырып. В.С. Высоцкий "Баллада о времени".

      "Баллада о времени" өлеңіндегі адамгершілік құндылықтары. Лирикалық батыр. Философиялық проблемалар. Құрмалас сөйлем. Морфема.

      36-тақырып. О. Сабинина. "Что такое ЭКСПО?".

      Астанадағы ЭКСПО-2017 көрмесіндегі ең қызықты нәрселер туралы. Ғылыми стиль.

      13. Бейбітшілік пен қауіпсіздік.

      37-тақырып. Л.Н. Толстой "Война и мир".

      Бородино шайқасы туралы тарауларды оқи отырып шолу. Үстеу сөзі емлесі.

      38-тақырып. Л.Н. Толстой "Война и мир" романының басты кейіпкерлері.

      Автордың кейіпкерлерге деген көзқарасы. Роман жанры мен композициясы. Бородино шайқасы.

      39-тақырып. Кутузов пен Наполеонның образы.

      Антитез қабылдау. "Мысль народная". Демеулік емлесі.

      40-тақырып. А.А. Сурков, К.М. Симонов, М.В. Исаков, Ю.В. Друниннің өлеңдері.

      Соғыс тақырыбындағы поэзия. Соғыс жылдарындағы поэзия, майдандағы және тылдағы адамдар өміріндегі оның ролі.

      41-тақырып. Ж. Жабаев.

      Қазақстан көркем әдебиет әлемінде.

      42-тақырып. А. Сурков.

      Майдангер, ақын, журналист.

      43-тақырып. К. Симонов.

      Әскери лирика.

      44-тақырып. М.В. Исаков.

      Талантты ақын, нәзік лирик. Сөйлемнің көмекші есімі.

      14. Қазіргі әлемдегі театр мен кино.

      45-тақырып. А.П. Чехов "ВишнҰвый сад". "ВишнҰвый сад" пьесасындағы символика. "ВишнҰвый сад" театр сахнасында.

      Жанр және композиция. Жанжал ерекшеліктері. Құрмалас сөйлем.

      15. Адам құқығы – ең жоғарғы құндылық.

      46-тақырып. О. Сүлейменов "Дикое поле".

      "Дикое поле" ұғымының анықтамасы. Автор көзқарасы, өлеңнің жанрлық және стилистикалық ерекшеліктері. Үстеу емлесі.

      47-тақырып. Ю.О. Домбровский "Хранитель древностей".

      Роман жанры. Образдар символикасы. Повесттің негізгі идеясы.

      48-тақырып. Ю. Домбровский "Алматинская повесть".

      Аннотация.

      49-тақырып. Ш. Айтматов "И дольше века длится день".

      Тарихи естелік тақырыбы. Монолог.

      50-тақырып. Ш. Айтматов "Легенда о Манкурте".

      Аңыздың негізгі идеясы және әртүрлі сюжеттік оқиға желісінің өзара байланысы.

      16. Қазіргі қоғам: көші-қон.

      51-тақырып. В.В. Набоков "Родина".

      Жазушының өмірі мен шығармашылығы.

      52-тақырып. Н.А. Тэффи "Ностальгия".

      Өмірі мен шығармашылығы. Сын есім.

      53-тақырып. М.И. Цветаева "Родина".

      ХХ ғасырдың алғашқы ақыны. М. Цветаеваның поэзиясындағы Отан бейнесі.

      54-тақырып. П. Васильев "Переселенцы".

      Құрмалас сөйлем.

      55-тақырып. Н.Ә. Назарбаев "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания" (мақала).

      Эссе.

      3-бөлім. Шет тілі (ағылшын тілі).

      Пән мақсаты.

      "Шетел тілі" пәні – коммуникативтік біліктілікті, тілді жетік білетіндермен тұлғааралық және мәдениетаралық байланысты жүзеге асыруға қабілетті және дайындықты қалыптастыру үшін арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      "Шетел тілі" пәнінің мақсаты білім берудің алдыңғы сатысында қол жеткізілген шет тілін меңгерудің бастапқы деңгейін арттыру және ғылыми жұмыстарды дайындау кезінде әртүрлі тұрмыстық, мәдени, кәсіби және ғылыми қызмет салаларындағы әлеуметтік-коммуникативтік міндеттерді шешу үшін, сондай-ақ өзіндігінен білім алуды одан әрі жетілдіру үшін коммуникативтік біліктіліктің қажетті және жеткілікті деңгейін меңгеру болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) түлектердің еңбек нарығында сәтті бейімделуі үшін қажетті әлеуметтік-мәдени құзыреттілік пен мінез-құлық стереотипін қалыптастыру;

      2) білім алушыларда шет тілінде тұрмыстық және кәсіби коммуникацияны жүзеге асыру үшін дербес білім алу біліктілігін дамыту – оқу дербестігі деңгейін, өздігінен білім алуға, Интернет желісінің мультимедиялық бағдарламаларын, электрондық сөздіктерін, шет тілі ресурсын қолдана алу қабілетін арттыру;

      3) білім алушылардің танымдық және зерттеу дағдыларын дамыту, ой-өрісін кеңейту және ақпараттық мәдениетін арттыру;

      4) мәдениетаралық коммуникация негіздері туралы түсінік қалыптастыру, толеранттыққа және әртүрлі ел мен халықтың рухани құндылықтарын құрметтеуге тәрбиелеу;

      5) кәсіби сала шегінде шет тілінде сөздік қорын кеңейту және терминологиялық аппаратты қалыптастыру.

      "Шет тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіби дағдылар қалыптасады:

      1) контекст бойынша көркем әдебиеттегі таныс емес сөздердің мағынасын түсіну;

      2) дұрыс екпін, интонация және формалдықты сақтай отырып, еркін және дұрыс сөйлеу;

      3) ағылшын тілін оқу орнында және одан тысқары жерде қолдануға үміттеніп, құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау, білім алушылар үшін пайдалы болжаммен және пікірмен, түсініктемемен және жауаптармен бөлісу;

      4) бірнеше көркем және ғылыми әдебиеттерді сенімді және сүйіспеншілікпен оқу;

      5) тілді жетік білетіндермен және білмейтіндермен жетісті қарым-қатынас жасау.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1. Ақиқат немесе аңыз?

      1-тақырып. Генетика туралы қызықты фактілер. ДНҚ.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыпты талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы негізгі мағынаны түсіну; бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді контексті талқылауда өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру.

      Оқылым: бірнеше әртүрлі таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудағы негізгі тұстарын түсіну; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу.

      Жазылым: грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазылған тақырыпқа, жанрға сәйкес әртүрлі көлемді лексикалық қорды қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарында аяқталған осы шақ формасын, сондай-ақ нақ осы шақтың сабақты және ырықсыз етістің әртүрлі формасын, оның ішінде so far, lately, all my life шақ үстеуін қолдану; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарында төлеу сөздің және сұрау формасының әртүрлі пайымын қолдану; дұрыс және бұрыс үстеу бар үстеудің салыстырмалы дәрежесі құрылымын қолдану, таныс жалпы және оқу тақырыптарының кең спектрінде сөйлем соңында қолданылатын әртүрлі етістікке дейінгі, етістіктен кейінгі үстеуді қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында болжамдар мен өткен туралы тұжырымдарды білдіру үшін must have, can’t have, might have қоса алғанда, өткен шақ формасындағы туындайтын әртүрлі модальды етістікті қолдану.

      2-тақырып. Мифті жоққа шығарушылар (физика, химия, биология).

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну.

      Айтылым: талқылау барысын анықтау, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылауда сөздердің орнын ауыстыру арқылы лексиканы түзету; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарды талқылау шеңберінде тиісті тән лексика мен синтаксисті қолдану.

      Оқылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына мәтін көлемін құру құрылымын (параграфаралық деңгейде) білу; мағынасын нақтылау және терең түсіну үшін бірнеше таныс және таныс емес қағаздағы және цифрлық ақпараттағы көздерді қолдану.

      3-тақырып. Мақала жазу.

      Жазылым: жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі сөз байламдарын қолданумен мәтін деңгейінде дәйекті жазу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына саналатын және саналмайтын зат есімге арналған әртүрлі квантификаторды және бірнеше зат есімді сөз тіркесін қолдану; бірнеше көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарына тура және төлеу сөздегі әртүрлі көлемді сабақты және ырықсыз етістегі қарапайым нақ осы, өткен және аяқталған өткен шақ формасын тиісті түрде қолдану; әртүрлі жалпы және таныс оқу тақырыптарында сабақты және ырықсыз етістегі созылықңқы нақ осы және созылыңқы өткен шақ формасын қолдану; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарында дұрыс және бұрыс үстеу бар үстеудің салыстырмалы дәрежесіндегі әртүрлі құрылымды қолдану, сөйлем соңында қолданылатын бірнеше етістікке дейінгі, етістіктен кейінгі үстеуді қолдану; әртүрлі таныс жалпы және таныс емес тақырыптарды талқылау барысында әртүрлі жалғаулықты қолдану.

      2. Табиғи апат.

      4-тақырып. Табиғи апат себептері мен салдары (атмосфера, литосфера, гидросфера).

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы негізгі мағынаны түсіну; бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау.

      Оқылым: әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарының және таныс емес тақырыптардың көлемді мәтіні контексінен қорытынды жасау; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазу.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі күрделі сын есімді және сын есімді есімше ретінде, деңгей көрсетуге болатын салыстырмалы құрылымды және күшейткіш сын есімді (intensifying adjectives) қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында әртүрлі детерминативті және детерминативалды құрылымды қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында белгілі бір бірнеше етістіктен және сын есімнен кейін инфинитив формасын қолдану, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі етістік пен демеуліктен кейін герундия формасын қолдану, демеулік және фразалық етістікті қолдану.

      5-тақырып. Қазақстанға назар аудару: табиғи апат себептері мен салдары туралы баяндама.

      Айтылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына ресми және бейресми сөйлеу стилін қолдану; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде тиісті тән лексика мен синтаксисті қолдану.

      Оқылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтін құру құрылымын (параграфаралық деңгейде) білу.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша әртүрлі функцияның көмегімен хат жазысуда жаңалықтар жазу және әсерімен бөлісу.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарында нақ осы шақ формасын, сондай-ақ нақ осы шақтың әртүрлі сабақты және ырықсыз етіс формасын, оның ішінде so far, lately, all my life шағының есімдігін қолдану; таныс жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде зат есім мен сын есім алдында әртүрлі демеулікті қолдану, зат және сын есіммен бірге қолданылатын әртүрлі тәуелді демеулікті және етістікпен бірге қолданылатын әртүрлі демеулікті қолдану; if/if only үшінші түрдегі шартты рай құрылымында қолдану, with, which қоса алғанда, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі қатыстық бағыныңқы сөйлемді қолдану.

      6-тақырып. Табиғи катаклизм болжамы және оларды болдырмау.

      Тыңдалым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында сөйлеуші айтқан сөзінің мағынасын және сөйлесушілер арасындағы келісу дәрежесін түсіну.

      Айтылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау.

      Жазылым: таныс жалпы және оқу тақырыптарына бірнеше жазба жанры үшін қажет болған кезде мысалдар мен себептерді келтірумен логикалық аргументтер әзірлеу.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі күрделі сын есімді және сын есімді есімше ретінде, деңгей көрсетуге болатын салыстырмалы құрылымды және күшейткіш сын есім (intensifying adjectives) қолдану.

      3. Виртуалды болмыс.

      7-тақырып. Мобильді қосымшаларды әзірлеу және бағалау.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы негізгі мағынаны түсіну; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына қатысты болжамды дәлелдеу мақсатында құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексика мен синтаксисті қолдану.

      Оқылым: әртүрлі таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудың негізгі мағынаны түсіну; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен нақты ақпаратты және деталін түсіну.

      Жазылым жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі таныс және кейбір таныс емес жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында әртүрлі абстрактілі құрамалас зат есімді және күрделі сөз тіркесін қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында әртүрлі детерминативті және детерминативалды құрылымды қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында белгілі бір бірнеше етістіктен және сын есімнен кейін инфинитив формасын қолдану, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі етістік пен демеуліктен кейін герундия формасын қолдану, демеулік және фразалық етістікті қолдану.

      8-тақырып. 2D ойындары туралы пікір білдіру және негіздеу.

      Тыңдалым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу.

      Оқылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарына және әртүрлі таныс емес тақырыптарға көлемді мәтін контексінен мағынасын анықтау; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтінді (параграфаралық деңгейде) құру құрылымын білу.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазу; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі сөз байламын пайдаланумен мәтін деңгейінде мағыналы жазу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша әртүрлі функцияның көмегімен хат жазуда жаңалықтар жазу және әсерімен бөлісу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейіндегі жазбаша жұмыста тыныс белгілерін дұрыс қою.

      Ағылшын тілін қолдану: бірқатар таныс жалпы және оқу тақырыптарында саналатын және саналмайтын зат есім үшін әртүрлі кванфикаторларды және бірнеше зат есімді фразаларды қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша тура және төлеу сөзде осы шақ, өткен шақ және өткен нақ осы шақтың әртүрлі қарапайым формаларын кеңінен дұрыс қолдану.

      4. Органикалық және бейорганикалық әлем.

      9-тақырып. Органикалық және бейорганикалық тағам арасындағы айырмашылықты талқылау.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну; бірқатар шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудың болжамды мазмұнын түсіну; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылауда сөйлеушінің (лердің) қарым-қатынасын немесе пікірін білу.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту.

      Оқылым: әртүрлі ауқымды таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудағы негізгі мағынаны түсіну; әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарына және таныс емес тақырыптарға көлемді мәтін контексінен мағынаны анықтау.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында саналатын және саналмайын зат есім үшін әртүрлі кванификаторларды және бірнеше зат есімді қолдану; бірнеше көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптары үшін қатыстық, сілтеу, белгісіз және цифрлық есімдікті және өздік есімдік құрылымын қолдану; көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарына келер шақтағы және ауыспалы келер шақтағы әртүрлі сабақты және ырықсыз етісті қолдану; әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарын өткен туралы болжап айту және қорытындалау үшін must have, can’t have, might have қоса алғанда, өткен шақ формасындағы туындайтын әртүрлі модальды етістікті қолдану.

      10-тақырып. Биоотын артықшылығы мен кемшілігін талдау.

      Тыңдалым: бірқатар шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы болжамды мазмұнды түсіну; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында сөйлеушінің айтқан сөзінің мағынасын және әңгімелесушілер арасындағы келісім дәрежесін түсіну.

      Айтылым: туындайтын бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына туындайтын әртүрлі талқылау контексінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру.

      Оқылым: әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі автор көзқарасын немесе пікірін анықтау.

      Жазылым: грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазылған тақырыпқа, жанрға сәйкес туындайтын әртүрлі лексикалық қорды қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейіндегі жазбаша жұмыста тыныс белгілерін дұрыс қою.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында саналатын және саналмайтын зат есім және бірнеше зат есім фразалары үшін әртүрлі квантификаторларды қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында әртүрлі детерминативті және детерминативалды құрылымды қолдану; көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында келер шақтағы және ауыспалы келер шақтағы әртүрлі сабақты және ырықсыз етісті қолдану; if/if only үшінші түрдегі шартты рай құрылымында қолдану, with, which қоса алғанда, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі қатыстық бағыныңқы сөйлемді қолдану.

      5. Сүйіспеншілікпен оқу.

      11-тақырып. Білім алушылар ғылыми мәтінді оқиды.

      Тыңдалым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында сөйлеушінің айтқан сөзінің мағынасын және әңгімелесушілер арасындағы келісім дәрежесін түсіну; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында ресми және бейресми тіл регистрлерін қолдану; туындайтын бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында өзгенің пікірлерін талдау және түсініктеме беру.

      Оқылым: таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көркем және ғылыми әдебиеттің әртүрлі көлемді ұзақ мәтінін оқу; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Жазылым: грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазылған тақырыпқа, жанрға сәйкес туындайтын әртүрлі лексикалық қорды қолдану; жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылауда әртүрлі сұрақтар қою; әртүрлі таныс жалпы және таныс емес тақырыптарды талқылау барысында әртүрлі көптеген жалғаулықты қолдану.

      6. Адам миының мүмкіндіктері.

      12-тақырып. Мидың қызметін зерттеу және ол туралы баяндама дайындау.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну; бірнеше шектеулі жалпы және оқу тақырыптарын талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді таныс емес жалпы және ғылыми тақырыптарды қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында сөйлеушінің айтқан сөзінің мағынасын және әңгімелесушілер арасындағы келісім дәрежесін түсіну.

      Айтылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына ақпарат жинау мақсатында сұрақтар қою және күрделі сұрақтарға жауап беру.

      Оқылым: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына мен кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіндегі нақты ақпаратты және деталін түсіну; мағынасын және терең түсінуін тексеру үшін әртүрлі таныс және таныс емес қағаздағы және цифрлық ресурсты қолдану.

      Жазылым: бірнеше әртүрлі жалпы және оқу тақырыптары бойынша әртүрлі функцияның көмегімен хат алмасуда жаңалықтар жазу және әсерімен бөлісу.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарына сұрақтар қою.

      13-тақырып. Бірнеше интеллект (тәуелсіз жоба).

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын талқылауды қозғамай еркін талқылау контекстінен мағынаны түсіну.

      Айтылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына ақпарат жинау мақсатында сұрақтар қою және күрделі сұрақтарға жауап беру; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көркем және ғылыми әдебиеттің әртүрлі ауқымды ұзақ мәтін оқу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтін (параграфаралық деңгейде) құру құрылымын білу.

      Жазылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына жазбаша мәтінді дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және оқу; таныс жалпы және оқу тақырыптарына бірнеше жазба жанры үшін қажет болған кезде мысалдар мен себептерді келтірумен логикалық аргументтер әзірлеу.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылауда әртүрлі сұрақтар қою; if/if only үшінші түрдегі шартты рай құрылымында қолдану, with, which қоса алғанда, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі қатыстық бағыныңқы сөйлемді қолдану.

      14-тақырып. Күйзеліс симптомдарының сипаттамасы және күйзелісті азайту бойынша ұсынымдар.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарға талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылауда аргументті түсіну; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарға талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылауда сөйлеушінің (лердің) көзқарасын немесе пікірін білу.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарға өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; туындайтын бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына туындайтын әртүрлі контекстегі өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына қатысты болжамдарды дәлелдеу мақсатында құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде тиісті тән лексикана және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: бірнеше көлемді таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудағы негізгі мағынаны түсіну; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарына және таныс емес тақырыптарға көлемді мәтін контексінен мағынаны анықтау.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазылған тиісті тақырыпқа, жанрға туындайтын әртүрлі лексикалық қорды қолдану; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі таныс және кейбір таныс емес жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында әртүрлі абстрактілі құрмалас зат есімді және күрделі сөз тіркесін қолдану; бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында саналатын және саналмайтын зат есім және бірнеше зат есімді тіркес үшін әртүрлі квантификаторды қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында детерминативті және детерминативалды құрылымды қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша тура және төлеу сөздегі сабақты және ырықсыз етістегі әртүрлі қарапайым осы шақ, өткен шақ және өткен нақ шақ формасын дұрыс қолдану; әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында белгілі бір бірнеше етістіктен және сын есімнен инфинитив формасын қолдану, әртүрлі етістіктен және демеуліктен кейін герундия формасын қолдану, демеулік және фразалық етістікті қолдану; бірнеше әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі жалғаулықтар қолдану.

      7. Серпінді технология.

      15-тақырып. Нанотехнология.

      Тыңдалым: Бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылауда аргументті түсіну; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде ақпарат алу үшін күрделі сұрақтар қою және жауап беру.

      Оқылым: әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарының көлемді мәтіндегі автор көзқарасын немесе пікірін анықтау; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтінді (параграфаралық деңгейде) құру құрылымын білу.

      Жазылым: таныс жалпы және оқу тақырыптарына бірнеше жазба жанры үшін қажет болған кезде мысалдар мен себептерді келтірумен логикалық аргументтер әзірлеу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін дейінде жазбаша жұмыста тыныс белгілерін дұрыс қою.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі таныс және кейбір таныс емес жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында әртүрлі абстрактілі құрмалас зат есімді және күрделі сөз тіркесін қолдану; бірнеше көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі күрделі сын есімді және есімше ретінде сын есімді, оның көмегімен деңгейді көрсетуге болатын салыстырмалы құрылымды және күшейтетін сын есімді (intensifying adjectives) қолдану; әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі тура сөзді және сұрау формасын қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарына тура сөз және сұраулы формадағы әртүрлі сөйлемді қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын шеңберінде зат есім және сын есім алдында әртүрлі демеуліктер қолдану, тәуелді демеулікті, көмекші зат есімді және сын есімді әртүрлі демеулікті, көмекші етістікті қолдану; if/if only үшінші түрдегі шартты рай құрылымында қолдану, with, which қоса алғанда, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі қатыстық бағыныңқы сөйлемді қолдану.

      16-тақырып. Робот-техника.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде ақпарат алу үшін күрделі сұрақтар қою және оларға жауап беру; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: әртүрлі көлемдегі таныс жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі автор көзқарасы мен пікірін анықтау; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Жазылым: таныс жалпы және оқу тақырыптарына бірнеше жазба жанры үшін қажет болған кезде мысалдар мен себептерді келтірумен логикалық аргументтер әзірлеу.

      Ағылшын тілін қолдану: көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі келер шақтағы және ауыспалы келер шақтағы әртүрлі сабақты және ырықсыз етісті қолдану.

      8. Space Х.

      17-тақырып. Ғарыш туралы білмейтініңіз.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылауда сөйлеушінің (лердің) қарым-қатынасын немесе пікірін білу; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылау контекстінен мағынаны түсіну.

      Айтылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтін контексінен мағынаны анықтау.

      Жазылым: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі сөз байламдарын қолданумен мәтін деңгейінде дәйекті жазу.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында саналатын және саналмайтын зат есім және бірнеше зат есім фразалары үшін әртүрлі квантификаторларды қолдану; бірнеше көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында нақ осы шақ формасын, сондай-ақ нақ осы шақтың әртүрлі сабақты және ырықсыз етіс формасын, оның ішінде so far, lately, all my life шағының үстеуін қолдану; көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында келер шақтағы және ауыспалы келер шақтағы сабақты және ырықсыз етісті қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында белгілі бір бірнеше етістіктен және сын есімнен кейін инфинитив формасын қолдану, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі етістік пен демеуліктен кейін герундия формасын қолдану, демеулік және фразалық етістікті қолдану.

      18-тақырып. Ғылыми-фантастикалық фильмді әртүрлі тұрғыдан (физика, биология, экономика) талдау.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудың негізгі мазмұнын түсіну; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына сөйлеушілердің көзқарасын және сөйлеушілер арасындағы нақты келісім дәрежесін анықтау.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу.

      Оқылым: мағынасын нақтылау және терең түсіну үшін әртүрлі таныс және таныс емес қағаздағы және цифрлық ақпараттық ресурсты қолдану.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазылған тақырыпқа, жанрға сәйкес туындайтын әртүрлі лексикалық қорды қолдану; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі сөз байламдарын қолданумен мәтін деңгейінде дәйекті жазу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында келер шақтағы және ауыспалы келер шақтағы әртүрлі сабақты және ырықсыз етісті қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және таныс оқу тақырыптарында сабақты және ырықсыз етістегі ауыспалы осы шақ және ауыспалы өткен шақ формасын қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарына тура сөз және сұраулы формадағы әртүрлі сөйлемді қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын шеңберінде зат есім және сын есім алдында әртүрлі демеуліктер қолдану, тәуелді демеулікті, көмекші зат есімді және сын есімді әртүрлі демеулікті, көмекші етістікті қолдану; әртүрлі таныс жалпы және таныс емес тақырыптарды талқылау барысында жалғаулықты және жалғаулық сөзді қолдану.

      19-тақырып. Тәуелсіз жоба.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудың негізгі мазмұнын түсіну; бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: жалпы және оқу тақырыптары бойынша ақпарат алу үшін күрделі сұрақтар қою және оларға жауап беру; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: әртүрлі көлемді таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудың негізгі тұстарын түсіну; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көркем және ғылыми әдебиеттің әртүрлі көлемді ұзақ мәтінін оқу; әртүрлі көлемді таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі автор көзқарасы мен пікірін анықтау; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарының көлемді мәтінді (параграфаралық деңгейде) құру құрылымын білу; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Жазылым: таныс жалпы және оқу тақырыптарына бірнеше жазба жанры үшін қажет болған кезде мысалдар мен себептерді келтірумен логикалық аргументтер әзірлеу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану; таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көркем және ғылыми әдебиеттің әртүрлі көлемді мәтінін оқу; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде жазбаша жұмыста тыныс белгілерін дұрыс қою.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі таныс және кейбір таныс емес жалпы және оқу тақырыптарын талқылау барысында әртүрлі абстрактілі құрмалас зат есімді және күрделі сөз тіркесін қолдану; әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі күрделі сын есімді және деңгейді көрсетуге болатын есімше ретінде сын есімді және күшейткіш сын есімді (intensifying adjectives) қолдану; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарында нақ осы шақтағы және ауыспалы нақ осы шақтағы әртүрлі сабақты және ырықсыз етісті қолдану; әртүрлі көлемді таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі тура сөзді және сұрау формасын қолдану; әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын шеңберінде зат есім және сын есім алдында әртүрлі демеуліктер қолдану, тәуелді демеулікті, көмекші зат есімді және сын есімді әртүрлі демеулікті, көмекші етістікті қолдану; if/if only үшінші түрдегі шартты рай құрылымында қолдану, with, which қоса алғанда, әртүрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі қатыстық бағыныңқы сөйлемді қолдану.

      9. Биологияда байланысты құру.

      20-тақырып. Биологиялық ұғымға саяхат.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылауда сөйлеушінің (лердің) қарым-қатынасын немесе пікірін білу.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына сәйкес синтаксис пен лексиканы қолданумен жоғары деңгейлі ашық сұрақтар қою және жауап беру; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау және балама ұсыныстарды бағалау.

      Оқылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу.

      Жазылым: грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазылған тақырыпқа, жанрға сәйкес туындайтын әртүрлі лексикалық қорды қолдану; таныс жалпы және оқу тақырыптарына бірнеше жазба жанры үшін қажет болған кезде мысалдар мен себептерді келтірумен логикалық аргументтер әзірлеу.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарында that сөзін, инфинитивті және wh-clauses сөзін қолданумен әртүрлі сын есімді қолдану.

      21-тақырып. Ресми және бейресми жазу стилі.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудың негізгі мазмұнын түсіну; бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына тиісті синтаксис пен лексиканы қолданумен жоғары деңгейлі ашық сұрақтар қою және жауап беру; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын, оның ішінде кейбір таныс емес тақырыптарды талқылаудың туындайтын әртүрлі контексі шеңберінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру.

      Оқылым: әртүрлі көлемді таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудың кешенді және абстрактілі негізгі тұстарын түсіну.

      Жазылым: әртүрлі таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтін контексінен мағынаны анықтау; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазу; жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында дейін және кейін өзгеретін зат есімді қолдану; кең және қосымша қолданылатын зат есімге жататын әртүрлі детерминаторды, сондай-ақ әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында мәтіндік сілтемені қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында аз қолданылатын зат есіммен, сын есіммен және етістікпен бірге қолданылатын әртүрлі тәуелді көмекші көздерді қолдану.

      10. Жануарлар әлемін зерттеу және есеп беру: жарқанаттар, бүркіттер, аралар және дельфиндер.

      22-тақырып. Тақырыпқа кіріспе.

      Тыңдалым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау кезінде ресми және бейресми сөйлеу стилін қолдану.

      Айтылым: әртүрлі көлемді таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі тән ақпаратты және деталін түсіну.

      Оқылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтін контексінен мағынаны анықтау; мағынаны нақтылау және терең түсіну үшін қағаздағы және цифрлық ақпараттық ресурсты таңдау және бағалау.

      23-тақырып. Жануарлардың ерекше белгілерін талдау.

      Тыңдалым: әртүрлі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылауда сөйлеушінің (лердің) қарым-қатынасын немесе пікірін білу.

      Айтылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын, оның ішінде кейбір таныс емес тақырыптарды талқылаудың туындайтын әртүрлі контексі шеңберінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау және балама ұсыныстарды бағалау.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және ырықсыз етіс формасындағы әртүрлі етістікті және ауыспалы нақ осы шақ фомасындағы бірнеше етістікті қолдану; әртүрлі көлемдегі жалпы және оқу тақырыптарында ауысып отыратын шамалы айырмашылық санын (өткен шақ және аяқталу аспектісі/қарапайым және ауыспалы шақ аспектісі) қоса алғанда, осы және өткен шақ формасындағы әртүрлі етістікті қолдану.

      24-тақырып. Жануарлардың ерекше белгілерімен таныстыру.

      Тыңдалым: әртүрлі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы уәждемедегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау кезінде ресми және бейресми сөйлеу стилін қолдану; туындайтын бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына туындайтын әртүрлі талқылау контексінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру; әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау және балама ұсыныстарды бағалау; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі жақсыз сөйлемді және cleft құрылымын қолдану; әртүрлі көлемдегі жалпы және оқу тақырыптарында ауысып отыратын шамалы айырмашылық санын (өткен шақ және аяқталу аспектісі/қарапайым және ауыспалы шақ аспектісі) қоса алғанда, осы және өткен шақ формасындағы әртүрлі етістікті қолдану; бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тура сөйлеудің, командалық және сұрақ қою формасының әртүрлі айтылымды қолдану.

      11. Адам миы.

      25-тақырып. Адам миы туралы таңғажайып фактілер (соңғы зерттеулерге негізделген).

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудың негізгі мазмұнын түсіну; бірнеше шектеулі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылау контекстінен мағынаны түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына тиісті синтаксис пен лексиканы қолданумен жоғары деңгейлі ашық сұрақтар қою және жауап беру; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу.

      Оқылым: таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарының алуан түрлілігі аясында еркін талқылаудың күрделі және абстрактілі негізгі тұстарын түсіну; күрделі және абстрактілі, жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен бірнеше ұзақ мәтінді жүгірте оқу; бірнеше анағұрлым күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтінді (параграфаралық деңгейде) құру құрылымын анықтау.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарын дұрыс жазуда тиісті мағынасы бар әртүрлі аффиксті қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында аз қолданылатын зат есіммен, сын есіммен және етістікпен бірге қолданылатын әртүрлі тәуелді көмекші көздерді қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тәуелді және басым фразамен байланысты ауыспалы әртүрлі анағұрлым күрделі көмекші фразаны қолдану, әртүрлі синтаксистік түрдегі әртүрлі құрмалас етістікті қолдану.

      26-тақырып. Нұсқау беру және қолдану (құрылғыны қалай пайдалану керек).

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: жалпы және оқу тақырыптары, оның ішінде кейбір таныс емес тақырыптар бойынша тиісті синтаксис пен лексиканы қолданумен жоғары ретті ашық сұрақтар қою және жауап беру; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын, оның ішінде таныс емес тақырыптарды талқылауға туындайтын әртүрлі контексі шеңберінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру.

      Оқылым: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну.

      Жазылым: жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тиісті мағынасы бар және дұрыс жазылған әртүрлі аффиксті қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тиісті функцияны білдіру үшін өткен шақ формасындағы әртүрлі көлемді модальды етістікті қолдану, supposed to, bound to, due, willing to қоса алғанда, әртүрлі псевдомодальды құрылымды қолдану; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарында келісімді және контрасты білдіру үшін анағұрлым бірнеше күрделі жалғаулықты қолдану.

      27-тақырып. Естеліктер техникасын қолдану.

      Тыңдалым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарының формасына, оның ішінде таныс емес тақырыптардың туындайтын көлеміне қатысты талқылауды қозғамай еркін талқылаудың болжамды мазмұны; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарында сөйлеушілердің көзқарасын және сөйлеушілер арасындағы нақты келісім дәрежесін түсіну.

      Айтылым: бірнеше таныс және кейбір таныс емес жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: анағұрлым күрделі және абстарктілі жалпы және оқу тақырыптарына көркем және ғылыми әдебиеттің әртүрлі ұзақ мәтінді оқу.

      Жазылым: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптары бойынша әртүрлі функцияның көмегімен хат жазысуда жаңалықтар жазу және әсерімен бөлісу.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тиісті мағынасы бар және дұрыс жазылған әртүрлі аффиксті қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тиісті функцияны білдіру үшін өткен шақ формасындағы әртүрлі көлемді модальды етістікті қолдану, supposed to, bound to, due, willing to қоса алғанда, әртүрлі псевдомодальды құрылымды қолдану.

      12. Уақытты өлшеу құралдарын зерттеу және есеп беру.

      28-тақырып. Тақырыпқа кіріспе.

      Тыңдалым: ауыспалы бірнеше таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына өзгенің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары бойынша альтернативалы ұсыныстарды болжау және бағалау үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау.

      Жазылым: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну.

      29-тақырып. Уақытты өлшеу құралдарының тарихы.

      Тыңдалым: ауыспалы бірнеше таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну; ауыспалы бірнеше таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудың болжамды мазмұны.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына өзгенің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; бірнеше таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу мақсатында құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау және баламалы ұсыныстарды бағалау.

      Оқылым: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну; бірнеше күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтінді құру құрылымын (абзацаралық деңгейде) анықтау; мағынасын нақтылау және терең түсіну үшін қағаздағы және цифрлық ақпараттық ресурсты таңдау және бағалау.

      Жазылым: жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтіндік жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында аяталған түрдегі әртүрлі сабақты және ырықсыз етіс формасын және бірнеше аяқталған ауыспалы форманы қолдану.

      30-тақырып. PPT арқылы ақпаратты ұсыну.

      Тыңдалым: ауыспалы бірнеше таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргументті түсіну; ауыспалы бірнеше таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудың контексіндегі мағынаны түсіну; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі уәждемедегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында әртүрлі ауыспалы жақсыз сөйлемді және cleft құрылымын қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында аяталған түрдегі әртүрлі сабақты және ырықсыз етіс формасын және бірнеше аяқталған ауыспалы форманы қолдану.

      13. Жұмыстар мен өнертабыстар.

      31-тақырып. Жұмыс әлемін зерттеу.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудың кешенді және абстрактілі негізгі тұстарын түсіну; бірнеше күрделі және абстрактілі, жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; 11.5.2 – қате жібермей, тақырыпқа, жанрға сәйкес әртүрлі көлемді лексикалық қорды қолдану.

      Жазылым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптары бойынша грамматикалық тұрғыдан дұрыс жазу; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі сөз байламдарын қолданумен мәтін деңгейінде дәйекті жазу;

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында оған дейін және кейін өзгеретін зат есімді қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және салт етістіктің өзара толықтыратын әртүрлі құрылымын қолдану.

      32-тақырып. Бизнестегі табысты қарау.

      Тыңдалым: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарының формасын, оның ішінде таныс емес тақырыптардың туындайтын санына қатысты талқылауды қозғамай еркін талқылаудың болжамды мазмұны.

      Айтылым: талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту.

      Оқылым: таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудың кешенді және абстрактілі негізгі тұстарын түсіну.

      Жазылым: бірнеше күрделі және абстрактілі, жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша әртүрлі функцияның көмегімен хат жазысуда жаңалықтар жазу және әсерімен бөлісу.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және салт етістіктің өзара толықтыратын әртүрлі құрылымын қолдану.

      33-тақырып. Өнертабыстарды салыстыру, талдау және рейтинг. Өз өнертабысыңызды жасу.

      Тыңдалым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына сөйлеушілердің көзқарасын және сөйлеушілер арасындағы нақты келісім дәрежесін анықтау.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; туындайтын бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына, оның ішінде кейбір таныс емес тақырыптарға туындайтын әртүрлі талқылау контексінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру; бірнеше таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау және баламалы ұсыныстарды бағалау; бірнеше таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: мағынаны нақтылау және терең түсіну үшін қағаздағы және цифрлық ақпараттық ресурсты таңдау және бағалау.

      Жазылым: жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында that сөзін, инфинитивті және wh-clauses сөзін қолданумен әртүрлі сын есімді қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және салт етістіктің өзара толықтыратын әртүрлі құрылымын қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тәуелді және басым фразамен байланысты ауыспалы әртүрлі анағұрлым күрделі көмекші фразаны қолдану, әртүрлі синтаксистік түрдегі әртүрлі құрмалас етістікті қолдану.

      14. STEM.

      34-тақырып. Интеллектуалды энергия қоймасы.

      Тыңдалым: шектеулі туындайтын әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудың негізгі мазмұнын; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына сөйлеушілердің көзқарасын және сөйлеушілер арасындағы нақты келісім дәрежесін анықтау; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарындағы аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарында тиісті синтаксис пен лексиканы қолданумен жоғары деңгейдегі ашық сұрақтар қою және жауап беру; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарына туындайтын әртүрлі талқылау контексі шеңберінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру; таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары бойынша альтернативалы ұсыныстарды бағалау және бағалау үшін құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау.

      Оқылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; бірнеше анағұрлым күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтінді құру құрылымын (параграфаралы деңгейде) анықтау.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі сөз байламдарын қолданумен мәтін деңгейінде дәйекті жазу.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарында аяқталған келер шақ формасындағы етістікті қоса алғанда, келер шақ формасындағы әртүрлі көлемді етістікті қолдану; әртүрлі көлемдегі жалпы және оқу тақырыптарында ауысып отыратын шамалы айырмашылық санын (өткен шақ және аяқталу аспектісі/қарапайым және ауыспалы шақ аспектісі) қоса алғанда, осы және өткен шақ формасындағы әртүрлі етістікті қолдану.

      35-тақырып. Даулы мәселелерді талқылау. Академиялық тілді талдау.

      Тыңдалым: туындайтын шектеулі әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудағы негізгі мазмұнын түсіну; туындайтын шектеулі әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау кезінде ресми және бейресми сөйлеу стилін қолдану; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту.

      Оқылым: күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі автор көзқарасын, пікірін немесе ырғағын анықтау.

      Жазылым: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарын дұрыс жазу кезінде тиісті мағынадағы әртүрлі аффиксті қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және салт етістіктің әртүрлі өзара толықтыратын құрылымын қолдану.

      15. Сүйіспеншілікпен оқу.

      36-тақырып. Білім алушылар ғылыми әдебиеттерді оқиды.

      Тыңдалым: туындайтын таныс емес тақырыптар санын талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай қозғамай еркін талқылаудың болжамды мазмұны.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарына туындайтын әртүрлі талқылау контексі шеңберінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру; бірнеше жалпы және оқу тақырыптарын талқылау шеңберінде тиісті тән лексиканы және синтаксисті қолдану.

      Оқылым: әртүрлі таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудың кешенді және абстрактілі негізгі тұстарын түсіну; әртүрлі көлемді таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі тән ақпаратты және деталін түсіну; анағұрлым күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көркем және ғылыми әдебиеттің әртүрлі ұзақ мәтінді оқу; әртүрлі көлемді таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары көлемді мәтіні контексінен мағынасын анықтау; күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі автор көзқарасын, пікірін немесе ырғағын анықтау; анағұрлым күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтінді құру құрылымын (параграфаралық деңгейде) анықтау; мағынаны нақтылау және терең түсіну үшін қағаздағы және цифрлық ақпараттық ресурсты таңдау және бағалау; анағұрлым күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі аргументтегі сәйкес келмеуді анықтау.

      Жазылым: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына мәтін деңгейіндегі жұмысты дербес жоспарлау, жазу, редакциялау және түзету; жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану; таныс жалпы және оқу тақырыптарына бірнеше жазба жанры үшін қажет болған кезде мысалдар мен себептерді келтірумен логикалық аргументтер әзірлеу.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемдегі жалпы және оқу тақырыптарында ауысып отыратын шамалы айырмашылық санын (өткен шақ және аяқталу аспектісі/қарапайым және ауыспалы шақ аспектісі) қоса алғанда, осы және өткен шақ формасындағы әртүрлі етістікті қолдану.

      16. Технология саласындағы соңғы жетістік.

      37-тақырып. Жеке, білім беру және кәсіби тұрғыда қолдану үшін технологиялық, мобильді және қолданбалы құралдар түрлері.

      Тыңдалым: туындайтын шектеулі әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына тиісті синтаксис пен лексиканы қолданумен жоғары деңгейлі ашық сұрақтар қою және жауап беру; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту.

      Оқылым: бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарына және кейбір таныс емес тақырыптарға көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәтін деңгейінде тиісті жоспарды дербес қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және салт етістіктің өзара толықтыратын әртүрлі құрылымын қолдану; бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарында тура сөйлеудің, командалық және сұрақ қою формасының әртүрлі айтылымды қолдану; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында аз қолданылатын зат есіммен, сын есіммен және етістікпен бірге қолданылатын әртүрлі тәуелді көмекші көздерді қолдану.

      38-тақырып. Болашақ қызметтік өсу үшін мүмкіндіктер. Ақпараттық үнпарақтар шығару.

      Тыңдалым: туындайтын әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын еркін талқылаудың негізгі мазмұнын түсіну; туындайтын шеутеулі әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарын талқылау кезінде ресми және бейресми сөйлеу стилін қолдану; талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту.

      Оқылым: бірнеше анағұрлым күрделі және абстрактілі жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіндегі автор көзқарасын, пікірін немесе ырғағын анықтау.

      Жазылым: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарын дұрыс жазу кезінде тиісті мағынасы бар әртүрлі аффиксті қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және салт етістіктің өзара толықтыратын әртүрлі құрылымын қолдану.

      17. Тәуелсіз жоба.

      39-тақырып. Болашақ қызметтік өсу үшін мүмкіндіктер. Ақпараттық үнпарақтар шығару.

      Тыңдалым: бірнеше шектеулі туындайтын таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы нақты ақпаратты түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына тиісті синтаксис пен лексиканы қолданумен жоғары деңгейлі ашық сұрақтар қою және жауап беру; әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарына, оның ішінде кейбір таныс емес тақырыптарға туындайтын әртүрлі талқылау контексі шеңберінде өзгенің көзқарасын бағалау және түсініктеме беру.

      Оқылым: бірнеше көлемді таныс жән таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіннен тән ақпаратты және деталін түсіну.

      Жазылым: жалпы және оқу тақырыптарына әртүрлі көлемді жанрларда белгілі бір формальдық деңгейіне қол жеткізу үшін тиісті стиль мен регистрді қолдану.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше көлемді жалпы және оқу тақырыптарын дұрыс жазуда тиісті мағынасы бар әртүрлі аффиксті қолдану.

      18. Химия киім-кешегі.

      40-тақырып. Тақырыпқа кіріспе.

      Тыңдалым: туындайтын әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудағы аргумент деталін түсіну.

      Айтылым: кейбір таныс емес тақырыптарды қоса алғанда, бірнеше жалпы және оқу тақырыптарына өзінің және өзгенің көзқарасын түсіндіру және негіздеу; бірнеше таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына гипотезаны дәлелдеу мақсатында құрдастарымен өзара іс-қимыл жасау және альтернативалы ұсыныстарды бағалау.

      Жазылым: әртүрлі көлемді таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптарына көлемді мәтіннен тән ақпаратты пен детальді түсіну.

      41-тақырып. Киім өндірісінің ресурсы мен процесін зерттеу.

      Тыңдалым: туындайтын әртүрлі таныс емес тақырыптарды талқылауды қоса алғанда, әртүрлі көлемді жалпы және оқу тақырыптарын қозғамай еркін талқылаудың болжамды мазмұны.

      Айтылым: талқылау барысын басқару және бірнеше таныс жалпы және оқу тақырыптарын талқылау фразаларының орнын ауыстыру және түзету арқылы тілді өзгерту.

      Оқылым: әртүрлі көлемді таныс және таныс емес жалпы және оқу тақырыптары шеңберінде еркін талқылаудың кешенді және абстрактілі негізгі тұстарын түсіну.

      Жазылым: бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша қосымша оқу талап етілетін олардың мазмұнын анықтау үшін жеткілікті жылдамдықпен ұзын мәтінді жүгірте оқу; бірнеше жалпы және оқу тақырыптары бойынша әртүрлі функцияның көмегімен хат жазуда жаңалықтар жазу және әсерімен бөлісу.

      Ағылшын тілін қолдану: бірнеше әртүрлі жалпы және оқу тақырыптарында сабақты және салт етістік құрылымын қолдану.

      4-бөлім. Математика.

      Пәннің атауы

      "Математика" пәні білім алушыларды математикалық оқу қызметіне тартуды, олардың математикалық материалды түсінуін және интелект дамуын қамтамасыз етуді, ойын пайымдау, дәлелдеу үшін практикалық дағдылар мен біліктілікті меңгеруді көздейді.

      Оқу пәнінің мақсаты мен міндеттері

      Математиканы оқыту мақсаты практикалық қызметте қолдану үшін, сабақтас пәндерді оқу үшін, білімін жалғастыру үшін қажетті математикалық білімді меңгеру; жалпыадамзат құндылықтарының және ұлттық мәдениеттің жақсы дәстүрлері негізінде білім алушыларды интеллектуалды тұрғыдан дамыту болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) математика негіздерін сапалы меңгеру, жеке тұлғаның зияткерлік қасиеттерін дамытуға бағытталған математикалық білімді, біліктіліктер мен дағдыларды қалыптастыру және одан әрі дамыту үшін жағдайлар жасау;

      2) әртүрлі контекстідегі есептерді шешу үшін математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қолдануға, сандық қатынастар мен кеңістіктік нысандарын зерделеуге ықпал ету;

      3) білім алушылардың білімін есептерді шешу мақсатында математикалық модельдерді құруға және керісінше бағыттау және нақты процестерді сипаттайтын математикалық модельдерді түсіндіру;

      4) практикалық есептерді шешу кезінде сәйкес келетін математикалық әдістерді таңдау, қол жеткізілген нәтижелерді бағалау және олардың дұрыстығын анықтау үшін логикалық және сыни тұрғыдан ойлауды, шығармашылық қабілеттерді дамыту;

      5) коммуникативтік дағдыларды, оның ішінде ақпаратты нақты түрде және сауатты беру, сондай-ақ жарияланымдар мен электрондық құралдарды қоса алғанда, әртүрлі көздерден алынған ақпаратты пайдалану қабілетін дамыту;

      6) дербес жұмыс істеумен қатар, командада жұмыс істеу үшін де қажет тәуелсіздік, жауапкершілік, бастамашылдық, табандылық, төзімділік сияқты жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту;

      7) математиканы оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пән мазмұны

      1. Функция, оның қасиеттері мен графигі

      1-тақырып. Функция және оны белгілеу тәсілдері. Функция графигін түрлендіру

      Функцияның түсінігі, түрлері. Функцияны графигін салу және зерттеу.

      2-тақырып. Функция қасиеттері

      Аналитикалық анықтама мен графикалық суреттеу негізінде функция қасиеттері

      3-тақырып. Бөлшеті-сызықты функция

      Өзара кері функция графиктерін салыстыру.

      4-тақырып. Күрделі және кері функция түсініктері

      Күрделі функция f(g(x))

      2. Тригонометриялық функциялар

      5-тақырып. Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері мен графиктері. Түрлендіру арқылы тригонометриялық функция графигін жасау

      Тригонометриялық, кері тригонометриялық функция.

      6-тақырып. Арксинус, арккосинус, арктангенс, арккотангенс

      Кері тиригонометриялық функцияларды қамтитын өрнектің мәні.

      7-тақырып. Кері тригонометриялық функция, оның қасиеттері мен графиктері. Арксинус, арккосинус, арктангенс, арккотангенс бар өрнекті түрлендіру

      Тригонометриялық теңдеу. Тригонометриялық функция бар өрнекті түрлендіру.

      8-тақырып. Кері тригенометриялық функция бар қарапайым теңдеу

      Кері тригонометриялық функция. Арксинусты, арккосинусты, арктангенсті, арккотангенсті есептеу

      9-тақырып. Қарапайым тригонометриялық теңдеу

      Тригонометриялық теңдеу шешуге арналған формулалар. Тригенометриялық теңдеу түрлері.

      10-тақырып. Тригонометриялық теңдеу мен олардың жүйелерін шешу әдістері

      Тригонометриялық теңдеуді шешу әдістері.

      11-тақырып. Тригонометриялық теңсіздікті шешу

      Тригонометриялық теңсіздікті шешу. Қарапайым тригонометриялық теңсіздік пен олардың жүйелері шешімдерінің жиындарын координаттық жазықтықтағы кескіні.

      3. Көпмүше

      12-тақырып. Бірнеге айнымалысы бар көпмүше және оның стандартты түрі. Біртекті және симметриялық көпмүше

      Көпмүшені стандартты түрге келтіру. Стандартты түрдегі көпмүшенің дәрежесін анықтау. Симметриялық және біртекті көпмүше.

      13-тақырып. Бір айнымалысы бар көпмүшенің жалпы түрі. Көпмүшені көпмүшеге "бұрышпен" бөлу

      Көпмүшелермен негізгі амалдар. Көпмүшені "бұрышпен" бөлу қағидасы.

      14-тақырып. Бір айнымалысы бар көпмүшенің түбірін көбейткіштерге жіктеу әдісімен табу. Безу теоремасы. Горнер схемасы.

      Бүтін коэффициенті бар көпмүше түбірі. Безу теоремасы арқылы көпмүше қосмүшеге қалдықсыз бөлінеді. Горнер схемасы бойынша көпмүшені жіктеу.

      15-тақырып. Анықталмаған коэффиценттер әдісі. Бүтін коэффиценттері бар көпмүшенің рационалды түбірі туралы теорема

      Көпмүшенің дәреже бойынша жіктеу. Рационалды түбірлер.

      16-тақырып. Квадрат теңдеу түріне келтірілетін жоғары дәрежелі теңдеу. Үшінші реттегі көпмүшеге арналған жалпыланған Виет теоремасы

      Бір айнымалысы бар стандартты түрдіге n-дәрежесіндегі бүтін рационалды теңдеу. Дискриминант формуласы. Түбірді есептеу формуласы. Виет теоремасы. Толық квадратты бөліп алу.

      4. Математикалық статистика және ықтималдықтар теориясы

      17-тақырып. Комбинаторика элементтері және оларды оқиға ықтималдығын табу үшін қолдану. Жуықтап есептеуге арналған Ньютон биномы

      Комбинаториканың негізгі түсініктері. Орналастырулар, алмастырулар, терулер санын санауға есептер. Нұсқаларды іріктеу есептерін шешу. Ньютон биномы формуласы.

      18-тақырып. Оқиға ықтималдығы және оның қасиеттері. Шартты ықтималдық. Ықтималдықты қосу және көбейту қағидалары

      Оқиға, оқиға ықтималдығы, ықтималдылықты қосу және көбейту.

      19-тақырып. Толық ықтималдық формуласы және Байес формуласы Беррнулли формуласы және оның салдары

      Нақты құбылыстар мен процестердің ықтималдық модельдері.

      20-тақырып. Кездейсоқ шама. Дискрет кездейсоқ шама. Үзіліссіз кездейсоқ шама ұғымы. Дискрет кездейсоқ шаманы үлестірілім заңы.

      Дискрет кездейсоқ шама, оны үлестіру заңы.

      21-тақырып. Дискрет кездейсоқ шаманың сандық сипаттамасы. Дискрет кездейсоқ шаманы үлестіру түрлері. Үлкен сандар заңы.

      Дискрет кездейсоқ шаманың сандық сипаттамалары. Үлкен сандар заңы туралы түсінік.

      22-тақырып. Бас жиынтық және таңдама. Дискрет және интервалды вариациялық қатарлар

      Статистикалық жиынтық. Бас жиынтық және одан таңдама. Дискрет қатар, интервалды вариациялық қатар.

      23-тақырып. Таңдамалық деректер бойынша кездейсоқ шаманың сандық сипаттамаларын бағалау

      Математикалық күту, мода, медиана. Сандық сипаттаманы интервалды бағалау.

      5. Дәреже және түбір. Дәрежелік функция

      24-тақырып. N-дәрежесіндегі түбір және оның қасиеттері

      N-дәрежесіндегі түбірді анықтау, қасиеттері.

      25-тақырып. Рационал көрсеткіші бар дәреже. Рационал көрсеткіші бар дәрежені қамтитын өрнекті түрлендіру.

      Рационал көрсеткіші бар дәреже, оның қасиеттері. Дәрежесі бар сандық және әріптік өрнекті олардың қасиеттерін қолдану арқылы түрлендіру.

      26-тақырып. Иррационал өрнекті түрлендіру

      Түбір асты өрнекті түрлендіру. Радикалдар бар өрнек. Түбір қасиеттері. Көбейткішті түбір белгісінің астына енгізу. Бөлгіштегі иррационалдықтан арылу.

      27-тақырып. Дәрежелік функция, оның қасиеттері және графигі.

      N-дәрежелі индикаторы бар дәрежелік функция. Дәрежелік функцияның қасиеттері мен графигі.

      28-тақырып. Иррационал теңдеу және олардың жүйелері.

      Радикал белгісімен теңдеу, бөлшек дәрежеге көтерілу. Айнымалы мәнінің жол берілген саласы. Бөтен түбір. Айнымалыны ауыстыру әдісі.

      29-тақырып. Иррационал теңсіздік.

      Теңсіздік. Айнымалы мәнінің жол берілген саласы. Дәрежеге көтеру. Иррационал теңсіздіктерді шешу үшін қолданылатын негізгі эквиваленттік қатынастар.

      6. Көрсеткіштік және логарифмдік функция.

      30-тақырып. Көрсеткіштік функция, оның қасиеттері мен графигі.

      у=ах функциясы. Көрсеткіштік функцияның қасиеттері мен графигі. Көрсеткіштік функцияның графиктері координата өзегіне қатысты симметриялы болады.

      31-тақырып. Көрсеткіштік теңдеу және олардың жүйелері.

      Көрсеткіштік теңдігі. Көрсеткіштік теңдігінің жүйесі. Көрсеткіштік теңдігін шешу тәсілдері және олардың жүйелері.

      32-тақырып. Көрсеткіштік теңсіздік.

      Теңсіздік, теңсіздіктің қасиеттері. Көрсеткіштік функцияның монотондық қасиеттері және айнымалының жол берілген мәні.

      33-тақырып. Сан логарифмі және оның қасиеттері.

      Сан логарифмі. Негізгі логарифрим сәйкестілік. Логарифмнің қасиеттері.

      34-тақырып. Логарифм функция және оның қасиеттері.

      у=logax функциясы. Логарифмдік функцияның көрсеткіштік функциямен байланысы. Логарифмдік функцияның графигі мен қасиеттері.

      35-тақырып. Логафримдік теңдеу және оның қасиеттері.

      Логарифмдік функцияның қасиеттері. Логарифмнің қасиеттері. Логарифмдік теңдеу. Логарифмдік теңдеу жүйесі және олардың жүйелері.

      36-тақырып. Логарифмдік теңсіздік.

      Теңсіздік, теңсіздіктің қасиеттері. Логарифмдік функцияның монотондық қасиеттері. Логарифмдік теңсіздікті шешу жолдары.

      7. Функция шегі және үзіліссіздігі.

      37-тақырып. Нүктедегі және шексіздіктегі функция шегі. Сандық тізбек шегі.

      Нақты сандар жиынтығы, функция, функцияны анықтау саласы, мән жиынтығы. Функция шегі.

      38-тақырып. Бірінші керемет шегі.

      Тригонометриялық формулалар және керемет шегі.

      39-тақырып. Нүктедегі және жиынтықтағы функция үзіліссіздігі. Функция графигінің асимптотасы.

      Функция үзіліссіздігі және үзіліс нүктелері, үзіліссіз функция.

      8. Туынды және оны қолданылуы.

      40-тақырып. Туындыны анықтау. Туындыны табу қағидалары. Нақты көрсеткіші бар дәрежелік функция туындысы.

      Функция туындысы туралы түсінік. Туынды сома, айырмашылық, туынды, жеке. Негізгі элементарлық функция туындысы.

      41-тақырып. Туындының физикалық және геометриялық мәні. Функция дифференциалының түсінігі.

      Функция графигіне қатысты туынды функцияның механикалық мәні. Функция дифференциалы.

      42-тақырып. Функция графигіне жанама теңдеуі.

      Жалпы түрдегі жанама теңдеуі. Лагранж формуласы.

      43-тақырып. Тригонометриялық функция туындысы.

      Синус, косинус, тангенс, котангенс туындысы.

      44-тақырып. Күрделі және кері тригонометриялық функция туындысы.

      Күрделі функция туындысы. Арксинус, арккосинус, арктангенс, арккотангенс туындысы.

      45-тақырып. Көрсеткіштік және логарифмдік функция туындысы.

      Табиғи логарифм. Көрсеткіштік және логарифмдік функция туындысы.

      46-тақырып. Функцияның екінші туындысы және оның физикалық мәні.

      Екінші туындының, үдеудің физикалық мәні.

      47-тақырып. Функцияның өсу және кему белгілері. Функцияның күдікті нүктелері мен экстремум нүктелері. Функция графигінің ойыстығы және дөңестігі. Иілу нүктелері.

      Туындыны, интервал әдісін табу және есептеу формуласының функциясы, қағидалары. Функцияның өсу және кему аралықтарын табудың жеткілікті шарттары. Шекті нүктелер және экстремум нүктелері.

      48-тақырып. Функцияны туынды арқылы зерттеу және функция графигін салу.

      Функция, анықтау саласы, мәндер жиынтығы, туындыны табу қағидалары мен есептеу формулалары, функцияның өсу және кему белгілері, экстремумдар. Туынды функцияны зерттеуге және графиктерді құруға қолдану.

      49-тақырып. Кесіндідегі функцияның ең үлкен және ең кіші мәні.

      Туындыны анықтау, есептеу функциясы, саласы, шекті нүктелер. Функцияның ең үлкен және ең кіші мәнін қолдана отырып есептер шығару.

      9. Бастапқы функция және интеграл.

      50-тақырып. Бастапқы функция және анықталмаған интеграл. Анықталмаған интеграл қасиеттері.

      Бастапқы, анықталмаған интегралдың негізгі қасиеттері.

      51-тақырып. Нақты көрсеткіші бар дәрежелік функцияның және көрсеткіштік функция интегралы.

      Дәрежелік функция интегралы.

      52-тақырып. Қисық сызықты трапеция және оның ауданы. Анықталған интеграл.

      Қисық сызықты трапецияның ауданын табу үшін анықталған интегралды қолдану. Ньютон-Лейбниц формуласы.

      53-тақырып. Геометриялық және физикалық есептерді шешу кезінде анықталған интегралды қолдану.

      Физика мен геометрияда интегралды қолдану мысалдары.

      10. Комплекс сан.

      54-тақырып. Жорамал сан. Жоламал санды анықтау.

      Жиынтық санның алгебралық нысаны. Жорамал бірлігі.

      55-тақырып. Алгебралық формадағы комплекс сандармен амалдар.

      Нақты жиынтық санның бөлігі. Комплекс санды қосу және көбейту теңдіктері мен әрекеттері.

      56-тақырып. Квадрат теңдеудің комплекс түбірі. Алгебраның негізгі теоремасы.

      Шаршы теңдеулер шешімі. Шаршы теңдеулер түбірі. Нақты және жорамал түбірлері. Алгебра теоремасы.

      11. Дифференциалдық теңдеу.

      57-тақырып. Дифференциалдық теңдеу туралы негізгі мәліметтер.

      Дифференциалдық теңдеуді анықтау.

      58-тақырып. Ажыратылатын айнымалылары бар бірінші реттегі дифференциалдық теңдеу.

      Бірінші реттегі дифференциалдық теңдеу. Дифференциалдық теңдеу түрлері.

      59-тақырып. Тұрақты коэффициенттері бар екінші реттегі сызықтық біртекті дифференциалдық теңдеу.

      Эйлер Формуласы. Шаршы теңдеу түбірі. Шаршы теңдеу шешімі.

      12. Стереометрия аксиомалары. Кеңістіктегі параллелдік және перпендикулярлық.

      60-тақырып. Стереометрия аксиомалары және олардың салдары. Кеңістіктегі түзулердің параллельдігі. Кеңістікте түзулердің өзара орналасуы. Түзу мен жазықтықтың өзара орналасуы. Жазықтықтардың параллельдігі.

      Стереометрия аксиомалары және олардың қарапайым салдары. Кеңістіктегі екі түзудің өзара орналасуы. Түзу мен жазықтықтардың параллельдігі. Жазықтық параллельдік. Параллельді жобалау және оның қасиеттері. Стереометриядағы фигуралардың бейнесі.

      61-тақырып. Түзу мен жазықтықтың перпендикулярлығы. Үш перпендикуляр туралы теорема. Кеңістіктегі қашықтық.

      Түзу мен жазықтықтар перпендикулярлығы. Түзу мен жазықтықтар параллельдігі мен перпендикулярлығы арасындағы байланыс. Перпендикуляр және көлбеу. Үш перпендикуляр туралы теорема.

      62-тақырып. Кеңістіктегі бұрыштар. Жазықтықтардың перпендикулярлығы.

      Екі жазықтық перпендикулярлығы. Түзу мен жазықтық арасындағы қашықтық. Түзету мен жазықтықтар арасындағы бұрыштар. Диедральды бұрыш.

      63-тақырып. Жазық фигураның жазықтықтағы ортогональды проекциясы және оның ауданы.

      Параллельді жобалау. Ортогональды проекцияның негізгі қасиеттері. Фигураның жазықтыққа ортогональды проекциясы.

      13. Тікбұрышты координаттар жүйесі және кеңістіктегі векторлар.

      64-тақырып. Кеңістіктегі векторлар және олармен амалдар.

      Жазықтықтағы және кеңістіктегі векторлар. Координаттармен берілген векторлардағы әрекеттер.

      65-тақырып. Коллинеарлы және компланарлы векторлар. Векторды үш компланарлы емес векторға жіктеу.

      Нөлдік вектор. Коллинеарлы және компланарлы векторлар: осы базиске қатысты вектордың координаттары. Векторды үш компланарлы емес векторға жіктеу.

      66-тақырып. Векторлар арасындағы бұрыш. Векторлардың скаляр көбейтіндісі.

      Векторлар арасындағы бұрыш. Векторлар арасындағы бұрыш косинусы. Вектордың скаляр квадраты. Векторлардың скаляр көбейтіндісі.

      67-тақырып. Кеңістіктегі тіктөртбұрышты координаттар жүйесі. Кесінді ортасының координаттары.

      Жазықтықтағы және кеңістіктегі тіктөртбұрышты координаттар. Кесінді ортасының координаттары.

      68-тақырып. Екі нүкте арасындағы қашықтық. Сфера теңдеуі.

      Вектор ұзындығын есептеу формуласы. Сфера теңдеуі.

      69-тақырып. Кеңістіктегі вектор координаттары. Вектор ұзындығы.

      Үш өлшемді кеңістіктегі координаттар жүйесі. Кеңістіктегі вектордың координаттары. Вектор ұзындығы.

      70-тақырып. Кеңістікте жазықтық пен түзу теңдеуі.

      Түзу теңдеулері. Бір нүкте арқылы, екі нүкте арқылы өтетін түзулер теңдеуі. Түзулер мен жазықтық арасындағы бұрыш. Түзулер параллельдігі мен перпендикулярлылық шарттары.

      14. Көпжақтықтар.

      71-тақырып. Көпжақ түсінігі. Призма және оның элементтері, призма түрлері. Призма жаймасы және толық бетінің ауданы.

      Фигуралар теңдігі. Дене және оның беті. Көпжақ. Призма. Призма қимасы. Призманың бүйірлік және толық бетінің аудандарын есептеу.

      72-тақырып. Параллелепипед және оның элементтері, түрлері мен қасиеттері. Параллелепипедтің бүйір және толық бетінің ауданы.

      Параллелепипед және оның қасиеттері. Тікбұрыш параллелепипеді. Параллелепипед бетінің ауданы.

      73-тақырып. Куб және оның элементтері. Кубтың бүйірлік және толық бетінің ауданы.

      Куб элементтері мен қасиеттері. Куб бетінің ауданы.

      74-тақырып. Пирамида және оның элементтері, пирамида түрлері. Пирамида жаймасы, бүйір және толық бетінің ауданы.

      Пирамида. Пирамидадағы параллель қималарының қасиеттері.

      75-тақырып. Қиық пирамида және оның элементтері. Тегіс өрнек, Қиық пирамиданың жаймасы, бүйір және толық бетінің ауданы. Дұрыс көпжақ.

      Қиық пирамида. Дұрыс көпжақ туралы ұғымдар.

      15. Айналу денесі және оның элементтері.

      76-тақырып. Цилиндр және оның элементтері. Цилиндр жаймасы, бүйір және толық бетінің ауданы.

      Айналу денесі. Цилиндр элементтері. Цилиндрдің осьтік қимасы. Цилиндр беттері.

      77-тақырып. Конус және оның элементтері. Конус жаймасы, бүйір және толық бетінің ауданы.

      Айналу денесі. Конус элементі. Конус жаймасы. Конустың осьтік қимасы. Конустың беті.

      78-тақырып. Қиық конус және оның элементтері. Қиық конустың жаймасы, бүйір және толық бетінің ауданы.

      Айналу денесі. Қиық конус элементтері. Қиық конустың жаймасы. Қиық конус беттері.

      79-тақырып. Сфера, шар және оның элементтері. Сфера бетінің ауданы. Айналу денесінің жазықтықта қимасы.

      Айналу денесі. Сфера және шар элементтері. Сфера бетінің ауданы. Шардың жазықтықпен қимасы.

      16. Дене көлемі.

      80-тақырып. Денелер көлемінің жалпы қасиеттері.

      Дене көлемі ұғымы. Денелер көлемінің қасиеттері. Тең өлшемді фигуралар.

      81-тақырып. Призма көлемі. Пирамида және қиық пирамида көлемі.

      Призманың, пирамиданың, қиық пирамиданың көлемі.

      82-тақырып. Цилиндр көлемі. Конус және қиық конус көлемі.

      Цилиндр, конус және қиық конус көлемі

      83-тақырып. Шардың және оның бөліктерінің көлемі.

      Шар секторы. Шар сегменті. Шардың, шар сегментінің, шар секторының көлемі.

      5-бөлім. Информатика.

      Пән атауы.

      "Информатика" пәні есептеу техникасы құралдарын пайдалану мүмкіндіктері туралы жалпы түсініктерді қалыптастыруды, қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың негіздерімен (ақпаратты жинау, өңдеу, сақтау және беру) және олардың даму үрдістерімен таныстыруды, кәсіби қызметте қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды қолдануға және алынған нәтижелерге талдау жүргізуге оқытуды, алгоритмдік ойлау дағдыларын дамытуды; ақпаратты өңдеудің кең мүмкіндіктерін қамтамасыз ететін қолданбалы бағдарламалардың қазіргі заманғы үлгілік пакеттерімен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеруді көздейді.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері.

      Мақсаты: қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды практикада тиімді пайдалану үшін білім алушыларды аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету, деректерді, ақпараттық процестер мен жүйелерді ұсыну, ақпараттық объектілерді, компьютерлік желілерді құру және түрлендіру және ақпарат қауіпсіздігі саласындағы терең біліммен және дағдылармен қамтамасыз ету.

      Пәнді оқытудың міндеттері:

      1) білім алушылардың қоғамдағы ақпараттық процестерінің ролін, ақпараттық технологияларды пайдаланудың техникалық мүмкіндіктері мен перспективаларын түсінуін қалыптастыру;

      2) білім алушыларға жүйелерді талдауға, шешімдерді, бағдарламалық қосымшаларды әзірлеуге, оларды дамытуға және жақсартуға, сондай-ақ өз өнімдерін бағалауға мүмкіндік беру үшін компьютерлер жұмысының негізгі қағидаттарын түсінумен қамтамасыз ету;

      3) білім алушыларды талдау, абстракция, модельдеу және бағдарламалау арқылы әртүрлі міндеттерді шешуге үйрету;

      4) оқушылардың логикалық, алгоритмдік, сондай-ақ есептеп ойлауын дамыту, оның ішінде жалпылау және ұқсастық, есептерді компоненттерге бөлу және жалпы заңдылықтарды бөліп көрсету, қойылған міндеттерді шешудің тиімді және ұтымды тәсілдерін табу мүмкіндігі бар;

      5) білім алушыларда ақпараттық мәдениетті қалыптастыру – жалпы қабылданған қағидаларды ұстану және жеке тұлға мен бүкіл қазақстандық қоғамның мүдделері үшін әрекет ету;

      6) пән аясында білім алушылардың академиялық тілді меңгеруіне және терминологиялық сөздікті байытуына ықпал ету;

      7) оқушыларды есептеу платформасы негізінде басқарылатын электрондық құрылғыларды әзірлеу, құрастыру және бағдарламалау принциптері мен әдістерімен таныстыру;

      8) қазіргі заманғы бағдарламалау ортасында бағдарламалау дағдыларын дамыту;

      9) білімді тереңдету, оларды практикалық қолдану арқылы оқуға деген ынтаны арттыру;

      10) әртүрлі білім беру салаларында (математика, физика, информатика) алынған білімді интегралдау арқылы қолдану;

      11) ғылыми-техникалық әзірлемелерге қызығушылықты дамыту;

      12) білім алушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1. Аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету.

      1-тақырып. Аппараттық қамтамасыз ету. Мобильді құрылғылар сипаттамалары.

      Мобильді құрылғылар негізгі құрамдастарының сипаттамалары: планшеттер, телефондар.

      2-тақырып. Бағдарламалық қамтамасыз ету. Виртуалды машиналар.

      Аппараттық қамтамасыз ету. Мобильді құрылғылар сипаттамалары. Бағдарламалық қамтамасыз ету. Виртуалды машиналар; аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз етудің даму заңдылықтары.

      2. Деректерді ұсыну.

      3-тақырып. Есептеу жүйелері.

      Ақпаратты кодтайды.

      4-тақырып. Компьютердің логикалық негіздері.

      Негізгі логикалық элементтердің мақсаты: конъюнктор, ажыратқыш, инвертор.

      5-тақырып. Ақпаратты кодтау.

      Логикалық схемаларға логикалық өрнектер және керісінше.

      3. Ақпараттық процестер мен жүйелер.

      6-тақырып. Реляциялық дерекқор. Bigdata. Дерекқордың негізгі түсініктері.

      Терминдердің анықтамалары: өріс, жазба, индекс; "реляциялық дерекқоры" ұғымын ашады.

      7-тақырып. SQL дерекқорын әзірлеу.

      Дерекқордағы бастапқы кілт. Bigdata (bigdate) пайдаланудың оң және теріс жақтары; Машиналық оқыту принциптері, нейрондық желілер (нейрондар мен синапстар).

      8-тақырып. Бір кестелі және көп кестелк дерекқорды құру.

      Дерекқордағы деректердің типі (SQL 2). Алынған деректерді пайдалана отырып, деректерді енгізу (SQL (es ku el)) және есеп беру (SQL (es ku el)) үшін нысан.

      9-тақырып. Құрылымдық сұрау салулар.

      Конструктордағы және SQL құралдарымен таңдауға сұрау салулар. Web-беттің дерекқорымен байланыс.

      10-тақырып. Ақпараттық технологияларды дамытудың қазіргі заманғы үрдістері.

      Машиналық оқыту, нейрондық желілер принциптері. Жасанды интеллекті қолдану салалары.

      11-тақырып. Қазақстандағы цифрландыру процесінің қазіргі заманғы үрдістері. Электрондық үкімет порталы.

      Электрондық үкімет порталының функциялары.

      12-тақырып. "Онлайн" сатып алу.

      Интернет-сатып алулар.

      4. Ақпараттық объектілерді құру және қайта құру.

      13-тақырып. 3D модельдеу.

      Виртуалды шындықты тағайындау.

      14-тақырып. Виртуалды және толықтырылған шындық. Виртуалды шындықтағы адам.

      Виртуалды толықтырылған шындықтың адамның психикалық және физикалық денсаулығына әсері.

      15-тақырып. 3D панораманы және виртуалды турды құру.

      HTML (аш ти эм эл) - теги web (- беттер) әзірлеу кезінде.

      16-тақырып. Web-жобалау.

      Web-беттерді әзірлеу кезінде CSS (си эс эс).

      17-тақырып. HTML, CSS-стильдерінің каскадты кестелері.

      Веб-параққа мультимедиа қосудағы HTML тегтері.

      18-тақырып. Веб-параққа мультимедияны енгізу.

      Веб-парақтарда бейнені мен дыбысты енгізу тәсілдері. Flash технологиялары. VRML жаңа медиа технологиялар.

      5. Қосымшаларды әзірлеу.

      19-тақырып. Алгоритмдер мен бағдарламалар.

      Бағдарламалау тіліндегі код.

      20-тақырып. Пайдаланушы функциялары мен рәсімдері.

      Функциялар мен рәсімдер.

      21-тақырып. Мобильді қосымшалар.

      Конструктордағы мобильді қосымшалар.

      22-тақырып. Мобильді қосымшалар интерфейсі.

      Интерфейстердің визуалды дизайны. Көрнекі дизайнның құрылыс блоктары. Басқару элементтері және навигация дизайны.

      23-тақырып. Мобильді қосымшаны әзірлеу және орнату.

      Бағдарламалау ортасына шолу. Қосымшалар мысалдары.

      24-тақырып. "Ақылды үй". Ақылды үй құрылғысын басқару үшін бағдарламаны әзірлеу.

      Crowdfunding платформасы.

      25-тақырып. ITStartup.

      Startup ұғымы.

      26-тақырып. Өнімді жылжыту және сату жолдары және маркетингтік жарнама.

      Өнімді жылжыту және сату жолдары және маркетингтік жарнама (инфографика, бейне).

      6. Компьютерлік желілер және ақпарат қауіпсіздігі.

      27-тақырып. Компьютерлік желілерді ұйымдастыру.

      Желі компоненттерінің арналуы және IP-мекенжайы туралы көрсетілімі.

      28-тақырып. Желі компоненттері, IP-мекенжайы, DNS домендік атау жүйесі, жеке виртуалды желілер.

      Домендік атаулар жүйесінің арналуы (DNS)); Жеке виртуалды желінің арналуы.

      29-тақырып. Ақпарат қауіпсіздігі.

      "Ақпарат қауіпсіздігі", "құпиялылық", "тұтастық" және "қолжетімділік" терминдерінің мағыналары және пайдаланушы деректерінің қауіпсіздік шараларын пайдалану.

      30-тақырып. Желіде жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік шаралары.

      Деректерді шифрлау қажеттілігі; Пайдаланушы деректерінің қауіпсіздік шараларын пайдалану: парольдер, есептік жазбалар, аутентификация, биометриялық аутентификация.

      6-бөлім. Биология.

      Пән атауы.

      "Биология" пәні оқушыларды биологиялық ғылымның алдында тұрған маңызды міндеттерді шешуге – табиғатты ұтымды пайдалануға, қоршаған ортаны және адамдардың денсаулығын қорғауға тартуға арналған. Адамды өмірінің барлық саласында қоршап тұрған тірі әлем туралы қызықты және танымдық пән. Биология – бұл өнеркәсіпке, медицинаға, тамақтануға және қоршаған ортаға қатысты барлық мәселелерге әсер ететін ғылым.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері.

      Биологияны зерделеу мақсаты білім алушылардың қазіргі заманғы биологиялық білімі мен іскерлігін дамыту, оны ұйымдастырудың әртүрлі деңгейлеріндегі өмірдің мәнін, дамуы мен көріністерін түсіну, өмірдің мәнін ең жоғары құндылық ретінде түсінетін жан-жақты дамыған тұлғаны дайындау болып табылады.

      Пәнді оқытудың міндеттері:

      1) адамның табиғаттағы рөлін оның даму заңдылықтарын түсіну негізінде анықтайтын маңызды биологиялық білім мен дағдыларды кеңейту;

      2) табиғаттың дамуы мен қызмет ету заңдарын жаңа білім алудың, оларды одан әрі кеңейту мен тереңдетудің негізі мен құралы ретінде қолдану;

      3) білім жүйесін және ғылыми дүниетаным негіздерін меңгеру процесінде; шығармашылық дербестік пен сыни ойлауды, зерттеу іскерлігін қалыптастыру;

      4) қоршаған болмыста еркін бағдарлануға мүмкіндік беретін бастамашыл жеке тұлғаның сапасын, қоғамның әлеуметтік өмірі мен еңбек қызметіне этикалық мәселелер мен жеке қатысуға байланысты дербес шешімдер қабылдауға дайындықпен дамыту;

      5) білім алушыларда білім алуды және өз бетінше білім алуды жалғастыру үшін қажетті зияткерлік дағдыларды дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1. Молекулалық биология және биохимия.

      1-тақырып. "Судың жердегі өмір үшін маңызы".

      Жерде өмір сүру үшін судың негізгі маңызы. Генетикалық код қасиеттері.

      2-тақырып. Көмірсулардың жіктелуі.

      Көмірсулар және олардың құрылымы, құрамы мен функциялары.

      3-тақырып. Төмендеген және төмендемейтін қанттар. "Төмендеген және төмендемеген қантты қалпына келтіру қабілетін зерттеу" зертханалық жұмысы.

      Төмендеген және төмендемейтін қанттар; ақуыздар, олардың құрылымы, құрамы мен функциялары; биологиялық объектілердегі ақуыздар.

      4-тақырып. Липидтердің құрылымдық компоненттері. Майлардың қасиеттері мен функциялары.

      Ақуыздардың құрамы (қарапайым, күрделі) және функциялары бойынша жіктелуі. Ақуыздардың құрылымдық ұйымдастырылуының құрылымы мен деңгейлері.

      5-тақырып. Ақуыздардың құрамы бойынша жіктелуі. Биологиялық объектілердегі ақуыз мөлшері. "Ақуыздар құрылымына әртүрлі жағдайлардың (температура, рН) әсері" зертханалық жұмысы. "Биологиялық объектілерде ақуыздардың құрамын айқындау" зертханалық жұмысы.

      Ақуыздардың құрамы (қарапайым, күрделі) және функциялары бойынша жіктелуі. Ақуыздардың құрылымдық ұйымдастырылуының құрылымы мен деңгейлері.

      6-тақырып. Дезоксирибонуклеин қышқылы молекуласының құрылымы. Дезоксирибонуклеин қышқылы репликациясының тетігі (ДНҚ). Рибонуклеин қышқылы молекулаларының құрылымы мен функциясы. Дезоксирибонуклеин қышқылы мен рибонуклеин қышқылы молекулаларының құрылымындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар.

      Дезоксирибонуклеин қышқылы молекуласының функциялары, дезоксирибонуклеин қышқылының репликация тетігі. Дезоксирибонуклеин қышқылы мен рибонуклеин қышқылы молекулаларының құрылымындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтр.

      2. Жасуша биологиясы.

      7-тақырып. Жасушадағы органоидтардың құрылымы мен функциясының ерекшеліктері.

      Жасушаның негізгі компоненттері: жасуша қабырғасы, плазмалық мембрана, цитоплазма және оның органоидтары (мембраналық емес, бір мембраналы және екі мембраналы).

      8-тақырып. Жасуша мембранасының құрылымы, қасиеттері мен функциялары арасындағы өзара байланыс. "Жасуша мембранасына әртүрлі факторлардың әсері" зертханалық жұмысы.

      Мембраналық ақуыздар, фосфолипидтер, гликопротеиндер, гликолипидтер, холестерол функциялары.

      9-тақырып. Бактериялар, саңырауқұлақтар, өсімдіктер мен жануарлар жасушаларының құрылымы мен функциясының ерекшеліктері.

      Бактериялар, саңырауқұлақтар, өсімдіктер мен жануарлар жасушаларының құрылымы мен функциясының айырмашылықтары мен ұқсастықтары.

      3. Тамақтану.

      10-тақырып. Фермент белсенділігіне әсер ететін факторлар мен жағдайлар.

      "Ферменттер белсенділігіне әртүрлі жағдайлардың әсері" зертханалық жұмысы.

      11-тақырып. Хлоропласттың құрылымдық компоненттері және олардың функциялары. Rf Мәні.

      "Әртүрлі өсімдіктер жасушаларында фотосинтез пигменттерінің құрамын зерттеу" зертханалық жұмысы. Хлоропласттың құрылымдық компоненттері және олардың функциялары. Фотосинтез пигменттері. Rf Мәні.

      12-тақырып. Фотосинтездің жарық және қараңғы фазасы. Фотофосфолдау. Кальвин циклі.

      Жарық фотосинтез фазасы кезінде өтетін процестер. Қараңғы фотосинтез фазасы кезінде жүретін процестер.

      13-тақырып. Химосинтез. Фотосинтез және химосинтез процестерін салыстыру.

      Химосинтез. Фотосинтез және химосинтез процестерін салыстыру.

      4. Заттар транспорты.

      14-тақырып. Адам гемоглобині мен миоглобинінің құрылымы мен функциялары.

      Адам гемоглобині мен миоглобині үшін оттегінің қисықтары диссоциациялары.

      15-тақырып. Бет ауданының диффузия жылдамдығы көлеміне арақатынасының әсері.

      "Беттің жасуша көлеміне қатынасын анықтау" зертханалық жұмысы. Эритроциттер жасушаларының көлемге бетінің артуына қатынасы.

      16-тақырып. Өсімдіктердегі заттардың транслокация механизмі.

      Өсімдік жасушаларындағы вакуольдер ролі. Органикалық және бейорганикалық заттарды тасымалдау. Траспирация.

      17-тақырып. Заттарды тасымалдаудың симпластикалық, апопластикалық, вакуолярлы жолдары және олардың маңызы. Пассивті көлік механизмі. Жасуша мембранасы арқылы заттарды тасымалдау түрлері.

      Жасуша мембранасы арқылы заттарды жеткізу түрі. Пассивті жеткізу механизмі: қарапайым көлік, мембраналық арналар арқылы диффузия, жеңілдетілген диффузия.

      5. Тыныс алу.

      18-тақырып. Аденозин трифосфор қышқылының (АТФ) құрылымы мен функциясы. Аденозин трифосфор қышқылының синтезі.

      Аденозин трифосфор қышқылының синтезі: глюкозаның аэробты және анаэробты ыдырау кезеңдері.

      19-тақырып. Метаболизм түрлері. Энергия алмасу кезеңдері.

      Организмдегі зат алмасу.

      20-тақырып. Митохондрияның құрылымдық компоненттері және олардың функциялары. Кребс циклі.

      Митохондрия құрылымы мен жасушалық тыныс алу процестерінің өзара байланысы.

      Аденозин трифосфатының (АТФ) құрылымы мен функциясы, метаболизм түрлері, энергия алмасу кезеңдері, Кребс циклі.

      6. Бөлу.

      21-тақырып. Абсорбция және реабсорбция. Несептің пайда болуы.

      Зәрді сүзу және оның пайда болу механизмі.

      22-тақырып. Су алмасуды реттеу. Нысана органдары.

      Антидиуретикалық гормонның (ADH) организмдегі судың деңгейін реттеудегі ролі. Нысана органдары. Әрекет ету әсері.

      23-тақырып. Қан мен адам денесінің басқа сұйықтықтарын жасанды тазарту.

      Адам қанын тазарту процесіндегі бүйрек функциялары.

      7. Жасушалық цикл. Көбею.

      24-тақырып. Өсімдіктер мен жануарлардағы гаметогенез. Өсімдіктердегі спорогенез және гаметогенез.

      Өсімдіктер мен жануарларда гаметаларының пайда болу ерекшеліктері, интерферматогенез және оогенез арасындағы айырмашылықтар.

      25-тақырып. Адамның гаметогенезі кезеңдері.

      Адамның гаметогенез схемасы.

      26-тақырып. Онкологиялық ісіктердің пайда болуы. Қартаю.

      Жасушалардың бақыланбайтын бөлінуімен онкологиялық ісіктердің пайда болуы.

      8. Өсу мен даму.

      27-тақырып. Діңгек жасушалар: түсінігі және қасиеттері.

      Діңгек жасушаларының түрлері: эмбриональды және соматикалық.

      9. Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік заңдылықтары.

      28-тақырып. Модификациялық өзгергіштік.

      "Модификациялық өзгергіштікті зерттеу, вариациялық қатарлар мен қисықтардың құрылысы" зертханалық жұмысы. Модификациялық өзгергіштік заңдылықтары.

      29-тақырып. Белгілерді мұрагерлеудің цитологиялық негіздері. Міндеттерді шешу.

      Міндеттерді шешу кезінде дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздері, жыныспен байланысқан белгілердің тұқым қуалауы және бірнеше аллелизм.

      30-тақырып. Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясы.

      Міндеттерді шешу кезінде тұқым қуалаушылықтың негізгі заңдылықтары.

      31-тақырып. Аллельді және аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі. Хуго де Фриздің мутация теориясы.

      Аллельді және аллельді емес гендердің өзара әрекеті. "Адамның хромосомалық жиынтығының кариограммасын құрастыру. Геномдық мутацияларды зерттеу". Хуго де Фриза теориясының негізгі ережелері, мутагенез және типомутация себептері.

      10. Селекция негізінің эволюциялық дамуы. Тірі организмдердің көп түрлілігі.

      32-тақырып. Тұқым қуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы өзара байланыс. Эволюция дәлелдері.

      Тұқым қуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы өзара байланыс.

      33-тақырып. Жердегі тіршіліктің қалыптасу кезеңдері.

      Жер бетінде тіршілікті дамытудың негізгі кезеңдері. Тарихқа дейінгі уақыттың негізгі оқиғалары. Өсімдік және жануарлар әлемі.

      34-тақырып. Филогенетикалық ағаштар. Кладограммалар. "Кладограммаларды құрастыру" үлгісі.

      "Кладограммаларды құрастыру" үлгісі. Филогенетикалық карталардың әртүрлі нысандары. Кладограммалар мен филогенетикалық ағаштар айырмашылығы. Кладограммалар мен филогенетикалық ағаштардың эволюциялық маңызы.

      35-тақырып. Түрдің пайда болу тәсілдері. Түрдің пайда болу тетіктері. Түрдің пайда болу негізгі жолдары. Түрдің пайда болу факторлары.

      36-тақырып. Антропогенез кезеңдері.

      Проантроптар. Архантроптар. Палеоантроптар. Неоантроптар.

      11. Үйлестіру және реттеу.

      37-тақырып. Жүйке жасушаларының құрылымы. Сүйек сыну кезеңі және оның ролі.

      Жұлын мен бас мидың құрылысы мен функциялары. Сүйек сыну кезеңі және оның ролі.

      38-тақырып. Орталық жүйке жүйесінің құрылымы. Механорецепторлар түрлері.

      Бас миының құрылысы мен функциялары. Жұлын мидың құрылысы мен функциялары. Пачини таурусының мысалында тітіркендіргіштердің өзгеруіне механорецепторлардың реакциясы.

      39-тақырып. Холинергиялық синапстың құрылысы мен функциясының өзара байланысы.

      Холинергиялық синапстар, құрылысы және функциясы.

      40-тақырып. Биологиядағы басқару жүйелері. Гормондық сигналдарды мембраналық рецепторлар арқылы беру.

      Басқару жүйесінің негізгі компоненттері. Кері байланыс түрлері. Ақуыз және амин қышқылы табиғатының гидрофильді гормондар әсері (гипофиз гормондары, катехоламиндер және т. б.).

      12. Қозғалыс.

      41-тақырып. Жолақты бұлшықет тінінің құрылымы.

      Көлденең жолақты бұлшықеттің микробейнелердегі инфрақұрылымы.

      42-тақырып. Бұлшықет талшығының қысқару тетігі.

      Сырғыма жіптер теориясының көмегімен бұлшықеттің қысқару тетігі.

      43-тақырып. Жылдам және баяу бұлшықет талшықтарының құрылысы, орналасуы және жалпы қасиеттері.

      Жылдам және баяу бұлшықет талшықтарының құрылысы, орналасуы және жалпы қасиеттері.

      13. Биомедицина және биоинформатика.

      44-тақырып. Робототехникада биомеханиканы қолдану.

      "Жерүсті тірі организмдер қозғалысының биомеханикасын зерттеу" модельдеу.

      45-тақырып. Жүректің өткізгіш жүйесі. Жүректі автоматтандыру механизмі.

      "Жүректе жүретін электрлік процестерді зерттеу" модельдеу. Электр кардиограмманы пайдалана отырып, жүректің жұмыс істеу механизмі; адам организміне электр магниттік және дыбыстық толқындардың әсері.

      46-тақырып. Электр магниттік және дыбыстық толқындардың адам организміне әскер ету ерекшеліктері.

      Электр магниттік және дыбыстық толқындар және олардың әсері.

      47-тақырып. "Эпигенетика" ұғымы. "Биоинформатика" ұғымы.

      Зерттеуде биоинформатика құралдарын қолдану.

      14. Биотехнология.

      48-тақырып. Микроорганизмдерді өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, медицинада, тұрмыста пайдаланудың оң және теріс жақтары.

      Криминалистикадағы, әке болуды анықтаудағы, медициналық диагностикалаудағы, дербес медицинадағы, гендерді клондаудағы, ДНҚ секвенирлеудегі, мутагенездегі полимеразды тізбекті реакцияның маңызы.

      49-тақырып. Полимеразды тізбекті реакцияны қолдану (ПТР).

      Таксономиядағы, медицинадағы және криминалистикадағы полимеразды тізбекті реакцияның маңызы.

      50-тақырып. Гендік-инженерлік манипуляция кезеңдері.

      Гендік-инженерлік манипуляция кезеңдері, рекомбинантты дезоксирибонуклеин қышқылын алу тәсілдері.

      51-тақырып. Генетикалық түрлендірілген организмдерді пайдаланудың оң және теріс жақтары.

      Медицинадағы, химиядағы және өнеркәсіптегі ферменттер.

      15. Биосфера, экосистема, популяция.

      52-тақырып. Экологиялық пирамидалар. "Азық-түлік тізбектеріндегі энергия беру схемаларын құру" модельдеу. Экологиялық міндеттер мен экологиялық ахуалдарды шешу.

      "Азық-түлік тізбегіндегі энергия беру схемалары". Экологиялық міндеттер. Экологиялық мәдениет негіздері.

      53-тақырып. Түрлердің биоәртүрлілігі. Харди-Вайнбергтің генетикалық тепе-теңдік заңы.

      Экожүйелердің биоәртүрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланыс.

      16. Экология және адамның қоршаған ортаға әсері.

      54-тақырып. Жаһандық жылыну. "Ғаламдық жылынуды компьютерлік модельдеу" модельдеу.

      Климаттың ғаламдық жылыну салдары.

      55-тақырып. Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары және оларды шешу жолдары.

      Қазақстанның экологиялық проблемаларын шешу жолдарының мысалдары.

      7-бөлім. Қазақстан тарихы.

      Пәннің мақсаты.

      "Қазақстан тарихы" пәні білім алушылардың тұлғалық дамуына, өскелең ұрпақты әлеуметтендіру үшін тарих ғылымының әлеуетін пайдалануға, олардың дүниетанымдық сенімдері мен құндылық бағдарларын қалыптастыруға арналған.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері.

      Қазақстан тарихын оқытудың мақсаты демократиялық қоғам өміріне қатысу, тұрақты өмір салтын қамтамасыз ету, белсенді азаматтық ұстанымды дамыту үшін тарихи білім мен дағдыларды белсенді және шығармашылықпен қолданатын, тарихи санаға, азаматтыққа және патриотизмге ие тұлғаны қалыптастыру болып табылады.

      Пәнді оқытудың міндеттері:

      1) әртүрлі тарихи кезеңдерде Қазақстан аумағындағы қоғамның этникалық, әлеуметтік, экономикалық, саяси және мәдени дамуының негізгі проблемалары туралы жүйелі тарихи білімді қалыптастыру;

      2) жалпыадамзаттық құндылықтарды қалыптастыру, азаматтыққа, қазақстандық бірегейлікке тәрбиелеу, тарихи қалыптасқан мәдени, діни және ұлттық дәстүрлерді пайымдау негізінде дүниетанымдық нанымдарды дамыту;

      3) әлемдік тарихи үдерістегі Қазақстанның орны мен ролі туралы тұтас түсінікті қалыптастыру;

      4) әртүрлі көзқарастарды талдау және тарихи оқиғалар мен тұлғаларды бағалау кезінде тарихи білімді пайдалану дағдысын қалыптастыру, өткен және қазіргі заманның пікірталас проблемаларына өз көзқарасын анықтау;

      5) өлкетану жұмыстарын жүргізу және аймақтық тарихты зерделеу дағдыларын дамыту;

      6) тарихи дереккөздердің әртүрлі түрлерімен жұмыс істеу, тарихи ақпаратты іздеу және жүйелеу дағдыларын дамыту;

      7) жобалау, зерттеу қызметі, цифрлық технологияларды пайдалану, ақпаратты басқару дағдыларын дамыту;

      8) коммуникативтік дағдыларды дамыту, өз ойларын ауызша және жазбаша түрде нақты білдіру, командада жұмыс істеу.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пәннің мазмұны.

      1. Өркениет: даму ерекшеліктері.

      1-тақырып. Орталық Азия: ұғымның тарихи және географиялық аспектілері. Орталық Азияның дәстүрлі өркениеттерін зерттеу тарихы.

      Орталық Азияның географиялық айырмашылығы; Орталық Азияның тарихи даму ерекшеліктері; Орталық Азия өркениетінің пайда болу факторлары.

      2-тақырып. Орталық Азия өркениеттерінің ежелгі ошақтары.

      Орталық Азия елдерінің тарихын зерттеген ғалымдар, ғалымдардың әлемдік өркениеттегі Орталық Азияның ролі туралы көзқарасы.

      3-тақырып. Ұлы Дала өркениетінің шығу тегі мен пайда болу ерекшеліктері (энеолит, қола дәуірі).

      "Ұлы Дала" тарихи-географиялық өңірі; тарихи деректерді талдау негізінде "Ұлы Дала" ұғымының мәні, Ұлы Даланың ежелгі мәдениеттерінің сабақтастығы мен өзара әсері.

      4-тақырып. Ерте көшпенділер дәуіріндегі Ұлы Дала өркениеті.

      Кезеңдер бойынша Ұлы Дала өркениетіне тән ерекшеліктер (энеолит, қола дәуірі), әртүрлі көзқарастарды талдаумен ерте көшпенділер өркениетінің әлемдік тарихи үдерістер барысына әсері.

      5-тақырып. Орталық Азия халықтарының әлемдік мәдениеттің дамуына қосқан үлесі.

      Сауда-экономикалық қатынастар жүйесіндегі отырықшы және көшпелі халықтың өзара іс-қимылы, әлемдік прогрестің дамуындағы Орталық Азия халықтарының материалдық және рухани мәдениеті жетістіктерінің ролі.

      2. Этникалық және әлеуметтік процестер.

      6-тақырып. Қазақстан аумағындағы этногенез және этникалық процестер.

      Қазақстан аумағындағы этникалық процестерді түсіндіруге арналған "антропогенез", "этногенез", "этнос" ұғымдары, ежелгі және орта ғасырлардағы тарихи оқиғалар арасында байланыс орната отырып, Қазақстан аумағындағы этногенез кезеңдері, этностық процестердің сабақтастығы.

      7-тақырып. Қазақтардың ру-тайпалық құралымы қалыптасуының тарихи шарттылығы.

      Қазақтардың этникалық құрылымын сипаттау үшін "ру", "тайпа", "жүз", "ата-жұрт", "атамекен", "ел" ұғымдары. Дәстүрлі қазақ қоғамының этноәлеуметтік құрылымы, қазақтардың ролдік тайпалық ұйымы.

      8-тақырып. Дәстүрлі қазақ қоғамының әлеуметтік стратификация ерекшеліктері.

      Қазақтардың әлеуметтік стратификациясына тән ерекшеліктерді анықтау үшін "ақсүйек", "қарасүйек", "хан", "сұлтан", "би", "батыр" ұғымдары, дәстүрлі қазақ қоғамының әлеуметтік институттарының функциялары.

      3. Мемлекет тарихынан, соғыстар мен төңкерістерден.

      9-тақырып. Қазақстан аумағындағы ертедегі мемлекеттердің саяси ұйымы.

      Қазақстанның ерте көшпенділерінің мемлекеттілік белгілерін анықтау үшін "мемлекет", "билік", "саяси ұйым"; Қазақстан аумағындағы мемлекеттіліктің дамуының тарихи кезеңдері, Қазақстан аумағындағы ерте мемлекеттердің саяси құрылымы.

      10-тақырып. Түркі империясы – көшпенділер мемлекеттілігінің классикалық үлгісі. Түркі империясының мұрагерлері.

      Түркі мемлекеттерінің даму процесі; ерте және дамыған орта ғасырлардағы түркі мемлекеттерінің геосаяси белсенділігі, түркі әлемінің қалыптасуы мен дамуындағы Түркі империясының ролі.

      11-тақырып. Шыңғыс хан империясы және оның мұрагерлері.

      Шыңғысханның әлемдік тарихтағы ролі, Қазақстан аумағында ұлыстық жүйесінің даму процесі, мемлекеттік құрылым нысандарының сабақтастығы, XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің Еуразиядағы тарихи үдерістердің барысына ықпалы.

      12-тақырып. Ақ Орда – Қазақ хандығының негізі.

      Ақ Орда мен Қазақ хандығының тарихи сабақтастығының фактілері, Қазақ хандығының құрылуы Қазақстан аумағындағы тарихи үдерістердің заңды нәтижесі ретінде, қазақ хандарының мемлекетті құрудағы және нығайтудағы ролі.

      13-тақырып. Қазақ хандығы: мемлекеттің саяси институттары.

      Қазақ хандығының саяси институттарының ерекшеліктері, Қазақ хандығының және алдыңғы көшпелі мемлекеттердің саяси институттары Еуразия көшпелі өркениеттерін мемлекеттік құру нысандарының сабақтастығын дәлелдейді.

      14-тақырып. Қазақ халқының мемлекеттік егемендікті қалпына келтіру үшін күресі.

      Қазақстанның мемлекеттік егемендігінен айрылудың себеп-салдарлық байланыстары, қазақ халқының ұлт-азаттық күресінің кезеңдері, Алаш және Түркістан автономиялары түріндегі мемлекеттік егемендіктің қалпына келуі, ХХ ғасырдың басындағы қоғамдық және саяси ой-пікірлердің әсері; Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыстың дамуы, тарихи егемендікті қалпына келтіру жолындағы тарихи тұлғалардың ролі; қазақ халқының мемлекеттік егемендікті қалпына келтіру жолындағы күресі.

      15-тақырып. Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік формасы.

      "Автономиялы Кеңес Республикасы", "Кеңестік Одақ Республикасы", "унитарлы мемлекет" – Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік формасы, Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік формасы кезеңіндегі жетістіктер мен қарама-қайшылықтар, Кеңестік кезеңдегі Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуындағы қарама-қайшылықтар себептері.

      16-тақырып. Ұлттық мемлекеттілікті жаңғырту.

      Тұңғыш Президент Н.Ә. Назарбаевтың ұлттық мемлекеттілікті жаңғыртуға қосқан үлесі, мемлекеттік стратегиялар мен бағдарламалар, Қазақстан Республикасының даму перспективалары.

      4. Мәдениеттің дамуы.

      17-тақырып. Қазақ халқының материалдық мәдениеті мен қолданбалы өнері.

      Қазақ халқының материалдық мәдениеті, ұлттық бірегейлікті сақтау үшін қазақтардың мәдени мұрасы, Қазақстан аумағындағы тарихи-этнографиялық процестер.

      18-тақырып. Қазақтардың дәстүрлі дүниетанымы.

      Қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымының ерекшеліктерін анықтау үшін "салт-дәстүр", "дәстүр", "әдет-ғұрып", "салт-дәстүр", "менталитет", қазақ халқының салт-дәстүрлеріндегі құндылықтардың мағыналық мәні.

      19-тақырып. Тарих және мәдениет ескерткіштері.

      Тарих және мәдениет ескерткіштері, олардың типологиялық ерекшеліктері, Қазақ әдебиеті мен музыка мәдениетінің маңызды жетістіктері;

      20-тақырып. Қазақ халқының әдеби және музыкалық мұрасы.

      Қазақ халқының мәдени мұрасындағы ауызша халық шығармашылығының маңызы, фольклор мен зерттеушілердің еңбектеріне негізделген дәстүрлі музыка мәдениетінің шығу тегі мен ерекшеліктері.

      21-тақырып. Кеңестік кезеңдегі мәдениет саласындағы жетістіктер мен қайшылықтар.

      Кеңестік кезеңдегі Қазақстан мәдениеті саласындағы жаңа бағыттар мен жанрлар; кеңестік кезеңдегі Қазақстан мәдениеті саласындағы кеңестік кезеңдегі жетістіктер мен қайшылықтар.

      22-тақырып. Қазіргі заманғы кезеңдегі мәдениеттің дамуы.

      Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы жанрлардың жаңа бағыттары, Халықаралық мәдени кеңістікке интеграциялау процесінің маңыздылығы.

      5. Өркениет: экономикалық даму ерекшеліктері.

      23-тақырып. Қазақстан аумағында көшпелі мал шаруашылығы мен егіншілікті дамыту. Кәсіпшілік және қол өнері.

      Әртүрлі тарихи кезеңдерде Қазақстан халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінің қалыптасуы мен дамуына географиялық фактордың әсері, "тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі", "қоныстандыру жүйесі", "экожүйе". Көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің ерекшеліктері, дәстүрлі экономикалық қызмет, дәстүрлі қолөнер түрлері мен кәсіп түрлері, этнографиялық материалдар негізінде қазақтар арасында қолөнер мен кәсіп түрлерін дамыту.

      24-тақырып. Қазақстанның қалалық мәдениетін дамытудағы Ұлы Жібек жолының ролі. Экономикалық және мәдени өзара іс-қимыл және өзара ықпал етуі.

      Қазақстан аумағындағы Ұлы Жібек жолының бағыттары мен трассалары; Қазақстан қалаларының пайда болуы мен дамуындағы Ұлы Жібек жолының ролі; Ұлы Жібек жолының құлдырау себептері, сауда-экономикалық қатынастар жүйесіндегі отырықшы және көшпелі халықтың өзара іс-қимылының жолдары мен нысандары, отырықшы және көшпелі халықтың қайнар көздер негізіндегі мәдени өзара әсері.

      25-тақырып. ХХ ғасырдағы Қазақстан экономикасының дамуы.

      Қазақстанның экономикалық даму ерекшеліктерін талдау үшін "экономикалық жүйе", "дәстүрлі (аграрлық) экономика", "жоспарлы (социалистік) экономика", ХХ ғасырдағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму бағыттарын айқындаған оң және теріс факторлар.

      26-тақырып. Қазақстан Республикасының экономикасын дамыту.

      Қазіргі заманғы кезеңдегі Қазақстан Республикасы экономикасы дамуының негізгі кезеңдері мен ерекшеліктері, мемлекеттік стратегиялар мен бағдарламалардың мазмұны.

      6. Саяси-құқықтық процестер.

      27-тақырып. Қазақстан халқының моноэтникалық құрамының өзгеруі (XVIII-XX ғасырдың басы).

      "Аграрлық саясат", "қоныс аудару саясаты", "моноэтникалық құрам"; Қазақстан аумағындағы халықтың этникалық құрамының өзгеру кезеңдері.

      28-тақырып. Кеңес кезеңінде полиэтникалық қоғамның қалыптасуы.

      "Депортация", "арнайы қоныс аударушылар", "Полиэтникалық қоғам", "ұлттық саясат", "интернационализм", "толеранттылық". Қазақстанның полиэтникалық қоғамының қалыптасу процесі, кеңестік кезеңдегі Қазақстан этностарының мәдени өзара ықпал ету ерекшеліктері.

      29-тақырып. Этносаралық және конфессияаралық келісімнің қазақстандық моделі. Қазақстанның қоғамдық-саяси және мәдени өміріндегі Қазақстан халқы Ассамблеясының ролі.

      "Көші-қон", "эмиграция", "иммиграция", "репатриант", "диаспора", "ирридента". Қазақстан заңнамалық актілері мен бағдарламалар негізіндегі көші-қон саясатының негізгі бағыттары мен басымдықтары, Ел бірлігі мен қазақстандық бірегейлікті нығайтудағы Қазақстан халқы Ассамблеясының ролі.

      7. Қоғамдық-саяси ойдың дамуы.

      30-тақырып. Қоғамдық-саяси ойдың бастауы мен дамуы. Қазақ хандығы кезеңіндегі қоғамдық-саяси ойдың дамуы.

      Ежелгі және ортағасырдағы Қазақстан ойшылдарының негізгі идеялары, ежелгі және ортағасырдағы Қазақстанның тарихи тұлғаларының қоғамдық-саяси көзқарастарының айырмашылықтары, Қазақ хандығы құқықтық негіздерінің маңызы.

      31-тақырып. "Зар заман" ағымы өкілдерінің идеологиялық құндылықтары.

      Қазақ ұлттық мемлекеттілігінің тарихи тағдырын бейнелейтін "Зар заман" өкілдерінің шығармашылығындағы негізгі идеялар.

      32-тақырып. XIX ғасырдағы қазақ ағартушыларының қоғамдық-саяси көзқарастары.

      XIX ғасырдағы қазақ ағартушыларының қоғамдық-саяси қызметі. Қазақстанның жалпы қоғамдық-саяси ойының дамуына белгілі тарихи қайраткерлердің қосқан үлесі.

      33-тақырып. "Алаш" ұлттық идеясының тұжырымдамалық негіздері.

      "Алаш" қозғалысының тарихи негіздері. Петиция – Алаш зиялыларының халық алдындағы идеялары мен көрінісі. Әлихан Бөкейханның еңбектеріндегі Алаш қозғалысының идеялары.

      34-тақырып. "Алаш" қозғалысы және қазақ революционер-демократтарының саяси көзқарастары.

      Қазақ мемлекеттілігінің даму жолдары туралы ұлттық интеллигенцияның қоғамдық-саяси көзқарастары, тарихи қайраткерлердің Қазақстанның қоғамдық-саяси ойының дамуына қосқан үлесі.

      35-тақырып. "Мәңгілік ел" жалпыұлттық идеясының тарихи негізі. Қазақстан қоғамының жалпыұлттық құндылықтары.

      "Мәңгілік ел" ұлттық идеялары, "Патриоттық акт – Мәңгілік ел" және "Қазақстандық біртектілік пен бірлікті нығайту мен дамыту тұжырымдамасын" зерделеуге негізделген идеология саласындағы мемлекеттік саясат, "Мәңгілік ел" идеясының шоғырландыру ролі.

      8. Білім мен ғылымды дамыту.

      36-тақырып. Ортағасырдағы Қазақстанда ғылымның дамуы.

      XVIII-XX ғасырдың басындағы Қазақстанның ғылыми зерттеулерінің негізгі бағыттары, ортағасырдағы Қазақстан ғалымдарының еңбектері негізінде ғылыми білімді дамытуға қосқан үлесі.

      37-тақырып. XVIII – XX ғасырдың басында Қазақстанды зерттеу. XIX – ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның білім беру мекемелерінің қызметі.

      XIX – ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан аумағындағы білім беру мекемелерінің дамуындағы өзгерістер мен сабақтастық. Білім беру мекемелері қызметінің ерекшелігіне қарай.

      38-тақырып. Кеңестік білім беру жүйесінің жетістіктері мен қайшылықтары. Қазақ КСР Ғылым академиясы – КСРО-ның ең ірі ғылыми орталығы.

      Қазақстандағы кеңестік білім және ғылым жүйесі дамуының негізгі кезеңдері, Қазақстандағы кеңестік білім және ғылым жүйесінің жетістіктері мен қайшылықтары, Қазақстан ғылымының дамуындағы Қазақ КСР ҒА ролі, кеңестік кезеңдегі ғылымның дамуына Қазақстанның көрнекті ғалымдарының қосқан үлесі.

      39-тақырып. Қазақстан Республикасы білімі мен ғылымының даму проблемалары мен перспективалары.

      Қазақстан Республикасының стратегиялары мен бағдарламаларын зерделеу негізінде білім мен ғылым жүйесін жаңартудың маңыздылығы, әлемдік білім беру және ғылыми кеңістікке интеграцияланатын инновациялық білім беру және ғылыми ұйымдар құру.

      8-бөлім. Өзін-өзі тану.

      Пәннің мақсаты.

      "Өзін-өзі тану" пәні тұлғаның адамгершілік негіздерін қалыптастыруға, оның рухани жетілуіне және өзін-өзі жүзеге асыруына, үйлесімді дамуына ықпал етуге арналған. Бұл – білім алушылардың жеке және кәсіби өсуіне жағдай жасайды, өзін және басқа адамдарды қабылдауға және түсінуге ықпал етеді, ашықтықты, әлеуметтік жауапкершілікті, шығармашылық белсенділікті және өмірге деген оң көзқарасты дамытуды ынталандырады.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері.

      Өзін-өзі тану пәнін оқыту мақсаты – білім алушының ой, сөз және іс бірлігінде көрсетілген адам кемелдігінің гүлденуі үшін жағдай жасау арқылы өзінің рухани-адамгершілік табиғаты мен шығармашылық әлеуетін ашуға ықпал етуді қалыптастыру болып табылады.

      Пәнді оқытудың міндеттері:

      1) әрбір адамның табиғатына тән жалпыадамзаттық құндылықтарды анықтауға ықпал ету;

      2) позитивті ойлауды, терең ойлауды және жақсылық пен жамандықтың, мәңгілік пен уақытша арасындағы айырмашылықты дамыту;

      3) адамзаттың рухани мұрасымен танысу арқылы оқушылардың ішкі әлемін байыту;

      4) колледж білім алушыларының гуманистік дүниетанымын, олардың өзіне және қоршаған әлемге құндылық қатынасын дамыту;

      5) тұлғаның адамгершілік және кәсіби қасиеттерін, қоғамға қызмет етудің практикалық дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пәннің мазмұны.

      1. Білім жолында.

      1-тақырып. "Адам есімі" және "адамның дүниетанымы".

      "Моральдық принциптер", "Мораль" ұғымдары.

      2-тақырып. "Егер ол өздігінен болса".

      Адамның қажеттіліктері, тілектері мен мүмкіндіктері.

      3-тақырып. "Біздің ішіміздегі адамгершілік заң".

      Өзіне қойылатын талаптар. Ой, сөз және іс бірлігіндегі өмір.

      2. Тұлғаның қалыптасуы.

      4-тақырып. "Өзіңізде жеке тұлғаны қалыптастыру".

      Олардың әрекеттерін талдау және бағалау.

      5-тақырып. "Тәрбиелеуден өзін-өзі тәрбиелеуге дейін".

      "Өзін-өзі тәрбиелеу" және "тәрбиелеу" ұғымдары.

      6-тақырып. "Өмірді қуанышты ет".

      Шығармашылық адамның іс-әрекеттегі ең жоғары көрінісі ретінде.

      7-тақырып. "Адамның мақсаты".

      Адамның өзінің өмірлік мақсатын жүзеге асыруға деген ұмтылысы.

      3. Қоғамдағы өмір.

      8-тақырып. "Отбасы айналасында".

      Қоғамның отбасына және отбасылық құндылықтарға әсері.

      9-тақырып. "Көшбасшы болу".

      Нағыз көшбасшылар мен ұлы көшбасшылар арасындағы айырмашылықтар.

      10-тақырып. "Қызмет ету қуанышы".

      Өз кәсібіңді таңдау және адамдардың атына, Отан атынан адамдардың шығармашылық мағынасы.

      4. Адамзат әлемі.

      11-тақырып. "Виртуалды кеңістіктегі адам".

      Виртуалды байланыс пен нақты қарым-қатынас ерекшеліктері.

      12-тақырып. "Адам жұмыс істеуге міндетті".

      Үнемі рухани жетілуге ұмтылу.

      13-тақырып. "Адамзат айнасындағы адам".

      Біздің әрқайсымыздың адамзат тағдырындағы ролі және оған қорытынды жасайды.

      14-тақырып. "Өмір жолындағы адамгершілікті таңдау".

      Өмірлік жағдайлардан адамгершілік сабақтары.

      5. Білім жолында.

      15-тақырып. "Өмір – білімнің қайнар көзі".

      Адамзаттың білім көздері және жалпыадамзаттық құндылықтар.

      16-тақырып. "Идеалды іздеу".

      Идеал адамның мінезі мен мінез-құлқын анықтайтын образ ретінде.

      17-тақырып. "Адам – жаратылыстың тәжі".

      Адам ақылды, мәңгілік, мейірімді тасымалдаушы ретінде. Ар-ож даусын орындау. Өзін-өзі тану және өзін-өзі дамыту адам қалыптасуының қажетті шарты болып табылады.

      18-тақырып. "Өзіңді тап".

      Өмірлік мақсаттар.

      6. Жеке тұлғаны қалыптастыру.

      19-тақырып. "Тұлғаның адамгершілік негіздері".

      Адами құндылықтар қоғамдағы адамның мінез-құлқын анықтайтын адамгершілік нормаларының негізі ретінде.

      20-тақырып. "Мінезді тәрбиелеу".

      Ақыл ой-күші. Адамның қадір-қасиеті. Өзін-өзі құрметтеу. Ар-ұят – адамгершілік өлшемі.

      21-тақырып. "Адамның рухани денсаулығы".

      Салауатты өмір салты ережелері.

      22-тақырып. "Өзін-өзі жетілдіруге ұмтылу".

      Жеке өсу бағдарламасы.

      7. Қоғамдағы өмір.

      23-тақырып. "Жеке тұлғаның әлеуметтік ролі".

      Қазіргі заманғы адамның әлеуметтік ролінің әртүрлілігі.

      24-тақырып. "Отбасы – руханияттың қайнар көзі".

      Отбасылық қатынастар.

      25-тақырып. "Адамдар арасында өмір сүрі өнері".

      Ұжымның адам өміріндегі ролі.

      26-тақырып. "Қоғамдағы бейбітшілік пен келісім".

      Әртүрлі халықтардың мәдениетіне, тіліне, дәстүрлеріне құрметпен қарау қажеттілігі.

      8. Адамзат әлемі.

      27-тақырып. "Адамның рухани жетілуі".

      Жақсылық пен жамандық. Сүйетін адамның мейірімділігі мен жомарттығы.

      28-тақырып. "Тәуелсіз өмірге жол".

      Адамгершілік нормаларына сәйкес өмірлік мақсаттарға жету жолдары.

      29-тақырып. "Жол таңдау".

      Өмірде білімді қолдану.

      30-тақырып. "Адамзаттың даналығы".

      "Жалпыадамзат құндылықтары" ұғымының анықтамасы.

      9-бөлім. География.

      Пәннің мақсаты.

      "География" пәні ғылым ретінде географияның негізгі теориялары мен бағыттары туралы ұғымдарды қалыптастыруға арналған; география ғылымы, оның даму тарихы және географиялық зерттеу әдістері туралы тұтас жүйеленген түсінікті қалыптастыру, табиғи және қоғамдық ғылым ретінде географияның алғашқы базалық біліммен танысуы.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері.

      Географияны зерделеу мақсаты – географиялық кеңістіктің барлық деңгейлерінде туындайтын геоэкологиялық, геоэкономикалық, әлеуметтік, геосаяси және жаһандық проблемаларды шешуге бағытталған географиялық білімді, дағдылар мен қабілеттерді қолдану үшін оқушыларға жағдай жасау болып табылады.

      Пәнді оқытудың міндеттері:

      1) географиялық және кеңістіктік ойлауды, географиялық мәдениет пен тілді дамыту;

      2) геоэкологиялық, геосаяси, әлеуметтік, геоэкономикалық процестер мен құбылыстарды зерттеудегі жаһандық, өңірлік және жергілікті тәсілдерді түсінуді дамыту;

      3) картографияны, геоэкологияны, геосаясатты, геоэкономиканы, елтану мен адамзаттың жаһандық проблемаларын зерделеу кезінде геокеңістіктік деректерді өңдеудің қазіргі заманғы әдістерін қолдану үшін жағдай жасау;

      4) әлемнің қазіргі географиялық көрінісін белсенді зерттеу кезінде құндылықтар жүйесін қалыптастыру;

      5) геокеңістіктік әдістермен және деректермен байланысты мамандықтар мен кәсіптерге тән қызмет түрлерін орындау арқылы оқушыларды кәсіптік бағдарлау.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пәннің мазмұны.

      1. Географиялық зерттеу әдістері.

      1-тақырып. Зерттеу әдістерінің түрлері.

      Зерттеу әдістері.

      2-тақырып. Географиялық зерттеу әдістері.

      Картографиялық әдістер. Тарихи әдістер. Статистикалық әдістер. Экономикалық-математикалық әдістер. Географиялық аймақтандыру. Географиялық модельдеу әдістері.

      2. Картография және геоинформатика.

      3-тақырып. Қазіргі заманғы картографиялық әдістер.

      Картографиялық әдіс ұғымы мен мақсаты. Экономикалық-географиялық зерттеулердегі картографиялық әдістердің ролі. Карталарды экономикалық-географиялық зерттеулерде пайдалану әдістері. Картографиялық әдістерді дамыту және жетілдіру. Электрондық криптографиялық ресурстар. Электрондық карталардың жіктелуі.

      4-тақырып. Географиялық дерекқор.

      Географиялық дерекқор туралы ұғым. Географиялық дерекқорды құру принциптері. Геоинформатика. Компьютерлік бағдарламалар көмегімен географиялық дерекқорды құру ерекшеліктері.

      5-тақырып. Географиялық деректерді визуализациялау.

      Картограммалар мен картодиаграммалар статистикалық графиктерді құру әдістері ретінде. "Графикалық редактор" ұғымы туралы. Географиялық редакторлардың түрлері.

      6-тақырып. АКТ графикалық редакторлардағы тақырыптық картосхемалар.

      Тақырыптық картография. Географиядағы компьютерлік карталарды құру және пайдалану әдістері. Геоақпараттық зерттеу әдісі. Геоақпараттың басқа ғылымдармен және технологиялармен байланысы. ГАЖ-ны білім беру және өнеркәсіптің әртүрлі салаларында қолдану.

      3. Табиғатты пайдалану және геоэкология.

      7-тақырып. Табиғатты пайдалану түрлері.

      Географиялық орта туралы түсінік. Қоғам мен табиғат арасындағы "зат алмасу": сапалы жаңа кезең. Табиғатты пайдалану ұғымы және оның түрлері.

      8-тақырып. Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау.

      Қазақстандағы табиғат пайдаланудың ерекшеліктері және оның қоршаған ортаға әсері.

      9-тақырып. Табиғатты ұтымды пайдалану түрлері.

      Табиғатты ұтымды пайдаланудың негізгі принциптері.

      10-тақырып. Экологиялық таза өндірісті жобалау.

      Экологиялық дағдарыс туралы түсінік және оны шешу жолдары. Табиғи ресурстарды тиімсіз пайдаланудың салдары. Экологиялық бизнес идеялар мен жобалар. Кәсіпорындардың таза өндірістен алатын пайдасы.

      11-тақырып. Зерттеу пәні және геоэкология өзектілігі.

      Геоэкологиялық ғылымның қалыптасуының алғышарттары. Геоэкологияның негізгі міндеттері. Геоэкологияның негізгі бағыттары мен категориялары.

      12-тақырып. Геосфераның ластануы.

      Геосфера және оның түрлері туралы түсінік. Геосфера объектілері сапасының өзгеру себептері. Топырақ эрозиясы және оның салдары. Ауаның ластануының негізгі көздері гидросфера және биосфера болып табылады. Геосфера ластануының салдары.

      13-тақырып. Геоэкологиядағы антропогендік факторлар.

      Антропогендік факторлардың сипаттамасы. Антропогендік факторлардың жіктелуі. Қоршаған орта сапасын зерттеу. Табиғатқа әсер ететін антропогендік факторларды азайту жолдары. Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсерін төмендетуге бағытталған іс-шаралардың сипаттамасы.

      14-тақырып. Геоэкологиялық аудандастыру.

      Геоэкологиялық ғылым қалыптасуының алғышарттары. Геоэкологияның негізгі міндеттері. Геоэкологияның негізгі бағыттары мен санаттары.

      15-тақырып. Жаһандық экологиялық проблемалар.

      Қазақстандағы табиғат пайдаланудың ерекшеліктері және оның қоршаған ортаға әсері. Экологиялық проблемаларды шешу.

      16-тақырып. Экологиялық инновациялық технологиялар.

      Экологиялық бизнес-идеялар мен жобалар. Кәсіпорындардың таза өндірістен түсетін пайдасы. Таза өндірістің негізгі принциптері.

      17-тақырып. Қазақстанның экологиялық проблемалары.

      Қазақстандағы табиғат пайдаланудың ерекшеліктері және оның қоршаған ортаға әсері. Экологиялық проблемаларды шешу. Қазақстан тұрақты даму жолында.

      18-тақырып. Экологиялық проблемаларды шешу жолдары.

      Табиғатты пайдалану схемаларының қоршаған ортаға әсері. Табиғатты ұтымды пайдаланудың негізгі принциптері. Экологиялық дағдарыс ұғымы және оны шешу жолдары. Табиғи ресурстарды тиімсіз пайдалану салдары.

      19-тақырып. Табиғатты қорғау жөнінде іс-шаралар.

      Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсерін төмендетуге бағытталған іс-шаралар сипаттамасы.

      20-тақырып. Тұлғаның табиғаттағы ролі.

      Табиғатты пайдаланудағы жеке тұлғаның ролі. "Эклогиялық із". Аумақтың экологиялық сыйымдылығы. Тұрақты дамудың маңызды аспектілері.

      21-тақырып. Табиғатқа антропогендік әсер ету.

      Антропогендік факторлар сипаттамасы. Антропогендік факторлардың жіктелуі.

      22-тақырып. Қоршаған орта сапасы.

      Қоршаған орта сапасын зерттеу.

      23-тақырып. Геоэкологиялық жобалау.

      Табиғатқа әсер ететін антропогендік факторларды төмендету тәсілдері. Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсерін төмендетуге бағытталған іс-шаралардың сипаттамасы. "Шекті жол берілетін концентрация" ұғымы. Табиғи объектілерге антропогендік жүктеменің шамасы.

      4. Геоэкономика.

      24-тақырып. Зерттеу пәні және геоэкономиканың өзектілігі.

      Геоэкономиканың негізгі бағыттары. Геоэкономиканың негізгі санаттары.

      25-тақырып. Әлем шаруашылығының даму факторлары.

      Әлем шаруашылығының аумақтық құрылымы. Өндірістік күштерді орналастыру фактілері. Ескі және жаңа орналастыру факторлары.

      26-тақырып. Әлем шаруашлығының дамуы.

      Әлем шаруашылығының аумақтық құрылымы. Әлемдегі экономикалық-географиялық жағдай. Әлемнің барлық елдерін әлем экономикасымен толық қамту.

      27-тақырып. Әлем шаруашылығының даму модельдері.

      Әлем шаруашылығының аумақтық модельдерін талдау.

      28-тақырып. Елдердің әлемдік экономикалық даму көрсеткіштері.

      Өмір сапасының көрсеткіштері. Әл-ауқат елдерінің рейтингі. Өмір сапасының көрсеткіштері. Экономикалық даму деңгейі бойынша әлем елдерінің жіктелуі. Елдердің экономикалық даму индикаторлары. Әлем саудасындағы елдің экономикалық дамуы.

      29-тақырып. Экономикалық дамудың әлемдік тәжірибесі.

      Әлем елдерінің экономикалық даму стратегиясы.

      30-тақырып. Қазақстан Республикасының экономикалық дамуының нысаналы индикаторлары.

      Қазақстанның әлем саудасындағы орны. Халықаралық экономикалық интеграция. Еуразиялық экономикалық интеграция. Қазақстанның жер ресурстары мен пайдалы қазбалары.

      31-тақырып. Қазақстан Республикасының геоэкономикалық жағдайы.

      Қазақстан экономикасының қазіргі заманғы құрылымының негізгі белгілері. Қазақстан Республикасының экономикалық құрылымындағы өзгерістерді салыстырмалы талдау. Қазақстан экономикасының аумақтық құрылымы. Өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді көрсеткіштері. Қазақстан Республикасы өңірлерінің әлеуметтік-экономикалық дамуын мониторингтеу және талдау.

      32-тақырып. Геоэкономикалық даму стратегиялары.

      Өңірдің стратегиялық дамуының геоэкономикалық аспектілері. Ұлттық экономиканы дамыту стратегиясын қалыптастыру. Экономикалық дамудың негізгі стратегиялары.

      5. Геосаясат.

      33-тақырып. Геосаясат өзектілігі.

      Геосаясат пәні мен міндеттері. Геосаясаттың негізгі факторлары. Геосаяси мәселелер. Геосаясаттың негізгі санаттары. Елдегі геосаяси ахуалдың жаңа индикаторлары. Геосаясаттың негізгі объектілері мен субъектілері.

      34-тақырып. Әлемдік геосаяси кеңістік.

      Геосаяси кеңістікті қалыптастыру. Геосаяси кеңістік салалары. Геокеңістік кеңістіктің құрылымы. Жалпы геосаяси өзгерістер және әлемдік оқиғалар.

      35-тақырып. Геосаясат және географиялық факторлар.

      Геосаяси факторлардың сипаттамалары мен түрлері. Географиялық фактор. Саяси фактор. Әскери фактор. Демографиялық фактор. Мәдени-тарихи фактор. Этникалық фактор. Экономикалық фактор. Қоршаған орта факторы.

      36-тақырып. Мемлекеттік аумақтың морфологиясы.

      Мемлекет аумағының морфологиялық ерекшеліктері. Морфологиялық талдау. Капиталдардың жай-күйін, функциясын және жай-күйін талдаудағы морфологиялық тәсіл. Ықшамдылық сипаттамалары. Күйлердің морфологиялық үлгілері.

      37-тақырып. Мемлекеттік шекаралар.

      Мемлекеттік шекаралар: өткізу функциялары, түрлері, ерекшеліктері. Мемлекеттік шекараларды қалыптастыру және нығайту процесі. Қазақстанның қазіргі шекарасы.

      38-тақырып. Қазіргі заманғы геосаяси өзгерістер.

      Қазіргі заманғы геосаяси мүдделер. Геосаясаттың жаһандық мәселелері. Геосаяси басымдықтар мен перспективалар.

      39-тақырып. Қазақстанның геосаяси жағдайы.

      Геосаяси кеңістік ұғымы. Қазақстан – Еуразиялық кеңістікте және оның басқа мемлекеттермен қарым-қатынасы.

      40-тақырып. Қазақстанның геосаяси қауіпсіздігі.

      Қазақстан Республикасындағы геосаяси жағдайды кешенді бағалау. Қауіпсіздік стратегиясы және өңірлік аспект. Көрші елдердің сыртқы саясатының басымдықтары. Әлемдегі қауіпсіздік түрлері мен факторлары. Қақтығыстар мен ыстық нүктелер. Қауіпсіздік ұғымы: объектілер мен қауіптер.

      41-тақырып. Қазақстанның геосаяси интеграциясы.

      Қазақстанның сыртқы саясаты. Қазақстан және халықаралық ұйымдар. Қазақстан және Ислам ынтымақтастығы ұйымы. Әлемнің геосаяси бейнесі.

      6. Елтану.

      42-тақырып. Кешенді географиялық аудандастыру.

      Әлемді әртүрлі белгілер бойынша физикалық-географиялық, тарихи-мәдени, саяси-географиялық және геосаяси салаларға бөлу. Кешенді-географиялық және тарихи-мәдени аудандастыру моделі.

      43-тақырып. Салыстырмалы елтану.

      Әлем елдерін салыстырудың эмпирикалық әдістері. Әлем елдерін салыстыру кезінде қолданылатын көрсеткіштер. Әлем елдерін салыстыру кезінде қолданылатын көрсеткіштердің бірін есептеу әдістемесі.

      44-тақырып. Әлем елдерін аудандарға бөлудің географиялық аспектілері.

      Әлемнің тарихи-географиялық өңірлері.

      45-тақырып. Қазақстанның әлем картасындағы ролі.

      Қазақстанның географиялық жағдайы. Қазақстанның тарихи-географиялық, саяси-географиялық және геосаяси өңірлердегі орны. Адам әлеуетін дамыту индексі.

      46-тақырып. Әлем елдерін халықаралық салыстырудағы Қазақстанның орны.

      Қазақстанның халықаралық рейтингі. Көрсеткіштер жиынтығы бойынша есептелетін индекстер мен рейтингтердегі Қазақстанның жағдайына әсер ететін географиялық, әлеуметтік, экономикалық және саяси факторлары.

      47-тақырып. Қолданбалы елтану.

      Қолданбалы елтану ақпаратының субъектілері мен тұтынушылары. Елтанудың ғылыми және қолданбалы проблемалары.

      7. Әлемнің ғаламдық проблемалары.

      48-тақырып. Жаһандық проблемалардың географиялық аспектілері.

      Адам дамуы проблемаларының жіктелуі. Адамзаттың басым мәселелері. Әлемнің экологиялық проблемалары. Әлемнің демографиялық проблемалары. Әлемнің энергетикалық проблемалары. Адамзаттың азық-түлік проблемалары. Әлемдік мұхит ресурстарын пайдалану проблемалары. Ғарышты бейбіт игеру проблемасы. Жаһандық проблемалардың себептері мен салдары.

      49-тақырып. Жаһандық проблемаларды шешу жолдары.

      Жаһандық проблемаларды шешудің әлемдік тәжірибесі. Қазақстандағы экологиялық проблемалар және оларды шешу жолдары. Трансшекаралық өзендердің мәселелері. Жаһандық жылынудың әсерінен Қазақстандағы климаттың өзгеруі. Адам проблемаларын жаһандық модельдеу. Адамзаттың жаһандық проблемаларын болжау және жобалау.

      10-бөлім. Дүниежүзі тарихы.

      Пәннің мақсаты.

      "Дүниежүзілік тарих" пәнін оқу тарихи өткенді түсіну және қазіргі заманғы әлемдегі өз жағдайын, азаматтық ұстанымын, оқиғалар мен құбылыстарға қатынасын анықтау, олардың мәні мен бағытын түсіну арқылы адамның тарихи санасын қалыптастыруға арналған. Тарихты зерделеу патриотизмге тәрбиелеуге және білім алушылардың азаматтық-құқықтық санасын қалыптастыруға, ұлттық және жалпы әлемдік құндылықтарға тарту арқылы жалпы мәдени даму мен әлеуметтенуге ықпал етеді.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері.

      Дүниежүзі тарихын оқудың мақсаты – дүниежүзілік тарихтың негізгі оқиғалары мен процестерін зерделеу негіздерін, тарихи санасы, азаматтылығы мен патриотизмі бар, ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды құрметтейтін, адамзат жинаған мәдени-тарихи тәжірибенің зор маңызын түсінетін, оқу және әлеуметтік қызметте тарихи білім мен дағдыларды белсенді және шығармашылықпен қолданатын білім алушының тұлғасын қалыптастыруға ықпал ету болып табылады.

      Пәнді оқытудың міндеттері:

      1) әртүрлі тарихи кезеңдерде қоғамның этникалық, әлеуметтік, экономикалық, саяси және мәдени дамуының негізгі проблемалары туралы білімді қалыптастыру;

      2) патриотизмге, толеранттылыққа, адамзат тарих бойында қалыптастырылған гуманистік дәстүрлер мен демократиялық құндылықтарды құрметтеуге тәрбиелеу;

      3) әлемдік-тарихи процесс туралы тұтас түсінікті қалыптастыру;

      4) оқиғалар мен құбылыстарды олардың тарихи шарттылығы, әртүрлі көзқарастарды салыстыру және сыни талдау, тарихи оқиғалар мен тұлғаларды бағалау, өткен және қазіргі заманның пікірталас проблемаларына өз көзқарасын анықтау тұрғысынан зерттеу дағдыларын дамыту;

      5) тарихи дереккөздердің әртүрлі түрлерімен жұмыс істеу, тарихи ақпаратты іздеу және жүйелеу дағдыларын дамыту;

      6) әртүрлі дереккөздерді тарта отырып, жобалау, зерттеу қызметі және тарихи қайта құру дағдыларын дамыту;

      7) қазіргі заманғы саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени процестерді түсіну үшін тарихи білім мен дағдыларды пайдалану қабілетін дамыту;

      8) коммуникативтік дағдыларды дамыту: өз ойларыңызды ауызша және жазбаша түрде нақты білдіру, командада жұмыс істеу, әртүрлі көздерден ақпаратты пайдалану.

      Оқу пәнінің тақырыптық жоспары.

      Пәннің мазмұны.

      1. Өркениет: даму ерекшеліктері.

      1-тақырып. "Өркениет" ұғымы.

      "Өркениет", "өркениет түрі". "Өркениет" ұғымын зерделеудің негізгі тәсілдері.

      2-тақырып. Өркениеттің дәстүрлі (аграрлық) түрі: отырықшы-егіншілік, көшпелі.

      Дәстүрлі өркениет белгілері. Өркениеттің дәстүрлі түрінің ерекшеліктері.

      3-тақырып. Өркениет дамуының индустриялық кезеңі. Өркениет дамуының постиндустриалды кезеңі.

      Индустриялық өркениеттің дамуы. Ғылым және техникалық прогресс. Өркениет дамуының постиндустриалды кезеңінің ерекшеліктері. Ақпараттық технологиялардың қазіргі заманғы өркениеттің дамуына әсері.

      4-тақырып. Ежелгі әлем өркениеттері.

      Шаруашылық қызмет пен өркениетті дамудың өзара байланысы. Ежелгі өркениеттердің ерекшеліктері. Діни нанымдардың ежелгі өркениеттердің дамуына әсері.

      5-тақырып. Африка, Америка, Аустралия және Океанияның дәстүрлі өркениеттері.

      Өңірлердің өркениеттік ерекшеліктерінің өзгеру себептері.

      6-тақырып. Әлемдік діндер мен өркениеттердің дамуы.

      Әлемдік діндердің даму кезеңдері мен ерекшеліктері. Әлемдік діндердің философиялық негіздері. Әлемдік діндер ілімдеріндегі жалпы адамгершілік құндылықтары.

      7-тақырып. Өркениеттердің өзара іс-қимылының сауда-экономикалық саласы.

      Өркениеттердің дамуындағы әлемдік сауданың ролі. Әлемдік экономиканың дамуындағы халықаралық ұйымдардың ролі.

      8-тақырып. Өркениеттердің өзара іс-қимылының дипломатиялық саласы. Өркениеттердің өзара іс-қимылының әскери-саяси аспектісі.

      Дипломатияның өркениеттерді жақындастыру факторы ретіндегі маңызы. Бірлескен өркениеттің дамуындағы дипломатияның ролі. Ежелгі және орта ғасырдағы жаулап алу жорықтарының себептері. Отарлық экспансия мен қазіргі заманғы әлемнің жаһандық проблемаларының себеп-салдарлық байланыстары.

      9-тақырып. Мәдениеттер диалогы.

      Мәдениеттердің өзара іс-қимыл формалары мен деңгейлері. Жаһандану жағдайындағы мәдениеттер диалогының білгірлігі.

      2. Этникалық және әлеуметтік процестер.

      10-тақырып. Адамның пайда болу теориялары. Этностардың шығу тегі туралы теориялар.

      Антропогенездің әртүрлі теориялары. "Этнос", "этногенез", "ұлт" ұғымдары. Этногенездің әртүрлі ұғымдары.

      11-тақырып. Әлемнің этникалық картасы: тарих және қазіргі заман.

      Әртүрлі тарихи кезеңдердегі этникалық процестер. Қазіргі заманғы кезеңдегі шағын этностардың ассимиляциясы мен жойылу себептері. Жаһандану жағдайында этникалық және мәдени әртүрлілікті сақтаудың маңыздылығы.

      12-тақырып. Ұлтаралық қатынастар: проблемалар мен қайшылықтар, бейбіт өзара іс-қимыл тәсілдері.

      "Ұлтшылдық", "нәсілдік дискриминация", "нацизм" терминдері. Ұлтаралық қақтығыстардың пайда болуының себеп-салдарлық байланыстары. Қазіргі заманғы кезеңдегі ұлтаралық қатынастардың сипаты. Ұлтаралық қатынастарды реттеудегі халықаралық ұйымдардың ролі. Қазіргі заманғы әлемдегі интеграциялық процестердің тиімділігі. Ұлтаралық келісімнің қазақстандық моделі мысалында этностардың бейбіт өзара іс-қимыл жасау мүмкіндігі.

      13-тақырып. Социогенез туралы теориялардың әртүрлілігі.

      Социогенездің әртүрлі теориялары. "Социогенез", "формациялық тәсіл" ұғымдары.

      14-тақырып. Қоғамның әлеуметтік ұйымының тарихи формалары.

      Қоғамның әлеуметтік ұйымының тарихи формаларының сипатты белгілері. Қазіргі заманғы қоғамның әлеуметтік стратификациясы.

      3. Мемлекет тарихынан, соғыстар мен төңкерістерден.

      15-тақырып. Мемлекет ұғымы. Мемлекеттің пайда болу теориясы. Мемлекет формаларының эволюциясы: ежелгі дәуірден қазіргі уақытқа дейін.

      Мемлекеттік құрылым ерекшеліктерін түсіндіру үшін мемлекеттің пайда болу теориялары. Тарих контекстіндегі мемлекеттік құрылым нысандарының өзгеру заңдылықтары. Мемлекеттердің тарихи формалары.

      16-тақырып. Саяси режимдердің түрлері.

      Әртүрлі саяси режимдердің күшті және әлсіз жақтары. Жаңа тарихтағы тоталитарлықтан демократиялық режимге ауысудың ерекшеліктері.

      17-тақырып. Ежелгі дәуірдегі әлемдік империялардың құрылуы.

      Ерте империялардың пайда болу процесі. Ежелгі дәуірде империялардың пайда болу себептері мен салдары. Эллинизмнің таралуындағы Александр Македонский жорықтарының ролі.

      18-тақырып. Ғұндардың жаулап алу жорықтары, ежелгі дәуірден орта ғасырларға өту факторларының бірі ретінде.

      Халықтардың ұлы қоныс аударуының оң және теріс салдары. Антикалықтан орта ғасырларға өту заңдылықтары.

      19-тақырып. Араб жаулап алушылары мен крест жорықтары.

      Араб жаулап алуларының себептері. Араб жаулап алуының салдары.

      20-тақырып. Шыңғыс хан жорықтарының Еуразия картасының өзгеруіне әсері.

      Моңғол жаулап алуының Еуразиядағы ұлттық мемлекеттердің қалыптасу процесіне әсері. Моңғол жаулап алуының салдары.

      21-тақырып. Наполеон жорықтарының Еуропаның өзгеруіне әсері.

      Наполеондық соғыстармен және Еуропалық елдердегі капиталистік дамудың жеделдетуі арасындағы себеп-салдарлық байланыс. Наполеон Кодексінің Еуропада либералды қоғамдық идеяларды таратудағы маңызы.

      22-тақырып. ХХ ғасырдағы әлем соғыстарының халықаралық қатынастар жүйесіне әсері.

      Бірінші және Екінші дүниежүзілік соғыстардың себептері мен салдары. Версаль-Вашингтон және Ялта-Потсдам жүйелерінің тиімділігі және олардың қазіргі заманғы әлемге әсері. Әлемдік соғыстар кезеңіндегі халықаралық қатынастардың даму үрдістері.

      23-тақырып. Буржуазиялық революциялар – индустриалды қоғамның қалыптасуының катализаторы.

      Аграрлық қоғамнан индустриялыққа көшу заңдылықтары. Буржуазиялық революциялар нәтижесінде әлеуметтік құрылымның өзгеруі. Революцияның оң және теріс салдары.

      24-тақырып. Социалистік революция әлеуметтік теңдік идеясын іске асырудың түбегейлі тәсілі ретінде.

      Әлеуметтік теңдік идеясының даму кезеңдері. Капитализмнен социализмге көшудің әлеуметтік-экономикалық және саяси алғышарттары. Социалистік революциялар нәтижесінде қоғамның әлеуметтік құрылымындағы өзгерістер.

      25-тақырып. Жаңа уақыттағы революциялар: себептері мен салдары.

      Шығыс Еуропадағы "барқыт" төңкерістердің мазмұны мен қорытындылары. "Түрлі-түсті төңкерістер" мен "араб көктемінің" сыртқы және ішкі факторлары. Қоғам проблемаларын шешудің революциялық әдісінің салдары туралы қорытыныдалар.

      4. Мәдениеттің дамуы.

      26-тақырып. Адамзаттың тарихи-мәдени мұрасын сақтау жөніндегі ЮНЕСКО қызметі.

      ЮНЕСКО-ның тарихи-мәдени мұрасын сақтау жолдары.

      27-тақырып. Әлемдегі ең ірі мұражайлар: адамзаттың тарихи жадының қазынасы.

      Әлем халықтарының тарихи-мәдени мұрасын зерттеудегі және сақтаудағы мұражайлардың ролі.

      28-тақырып. Тарихи процестер контекстіндегі өнердің бағыттары мен стильдері.

      "Кубизм", "сюрреализм", "экспрессонизм" терминдері. Өнердің бағыттары мен стильдерін дамытуға қоғамдық процестердің әсері. Әлемдік мәдениеттің танымал өкілдерінің шығармалары, олардың шығармашылығының ерекшеліктері.

      29-тақырып. Қазіргі заманғы өнердің даму үрдістері.

      Қазіргі заманғы өнердің даму тенденциялары, өзгерістер мен сабақтастығы. Бұқаралық мәдениет ерекшеліктері және оның қазіргі заманғы қоғамға әсері.

      30-тақырып. Жалпыадамзаттық адамгершілік құндылықтарды қалыптастыру.

      Адамзаттың рухани-адамгершілік құндылықтары қалыптасуының бастауы.

      31-тақырып. Тарихи оқиғалар контексіндегі құндылықтардың өзгеруі.

      Қоғамның тарихи дамуы контексіндегі рухани-адамгершілік құндылықтардың өзгеру мысалдары. Қоғамның адамгершілік құндылықтарын қайта бағалауға әсер еткен ХХ ғасырдағы тарихи оқиғалардың ерекшеліктері.

      32-тақырып. Жаһандану жағдайындағы рухани-адамгершілік құндылықтардың өзгеру проблемасы.

      Қазіргі заманғы әлемдегі жалпыадамзаттық адамгершілік құндылықтардың қоғамның тұрақты дамуы үшін маңызы. Жаһанданудың ұлттық-мәдени дамуға ықпалы.

      5. Өркениеттер: даму ерекшеліктері.

      33-тақырып. Экономика және экономикалық жүйелердің түрлері. Дәстүрлі (аграрлық) экономика.

      "Экономика" және "экономикалық жүйе" ұғымдары. Экономикалық даму ерекшеліктері. Экономикалық жүйелердің түрлері. Экономиканың дәстүрлі (аграрлық) түріне тән белгілері. Экономикалық даму ерекшеліктері.

      34-тақырып. Жоспарлы (социалистік) экономика. Экономиканың аралас түрі.

      Экономикалық даму ерекшеліктері. Аралас экономикаға тән белгілер.

      35-тақырып. Табиғи-географиялық факторларға негізделген мемлекеттердің шаруашылық мамандануы.

      Елдер мен өңірлердің шаруашылық мамандануын қалыптастырудағы табиғи-географиялық фактордың ролі.

      36-тақырып. Мемлекеттердің экономикалық дамуындағы шектеулі табиғи-географиялық факторларды жеңудің тарихи мысалдары.

      Біркелкі емес экономикалық дамудың тарихи алғышаттары.

      37-тақырып. Экономикалық даму деңгейі бойынша әлем елдерін саралау.

      Әртүрлі критерийлер негізінде экономикалық даму деңгейі бойынша елдерді жіктеу.

      38-тақырып. Әлемнің жекелеген елдері мен өңірлерінің кедейлігін және экономикалық артта қалуын еңсеру жолдары.

      Мемлекеттердің кедейлік проблемаларын шешуге бағытталған қызметі және олардың тиімділігі.

      39-тақырып. Зерттеу жұмысы. Әлемдік тәжірибені талдау негізінде Қазақстанның шектеулі табиғи-географиялық факторларын еңсеру перспективалары.

      Экономиканың дамуындағы шектеулі табиғи-географиялық факторларды жеңу жолдары.

      6. Саяси-құқықтық процестер.

      40-тақырып. Құқықтық мемлекет ұғымы. Құқықтық мемлекет принциптерін іске асырудың тарихи тәжірибесі.

      Құқықтық мемлекет қалыптасуының тарихи алғышарттары. Әртүрлі елдердің мысалында құқықтық мемлекет құру жолдары.

      41-тақырып. Азаматтық қоғам ұғымы және оның жалпы сипаттамасы.

      "Азаматтық қоғам" түсінігі. Мемлекеттердің саяси-құқықтық жүйесі дамуының қазіргі заманғы үрдістері. Құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғамның қалыптасуының өзара байланысы.

      42-тақырып. Азаматтық қоғамдағы үкіметтік емес ұйымдар.

      Азаматтық қоғамның қалыптасуы мен дамуындағы үкіметтік емес ұйымдардың ролі. Әртүрлі елдердегі үкіметтік емес ұйымдардың қызметі.

      43-тақырып. Әлемдік саяси жүйенің трансформациясы.

      Ялта-Потсдам халықаралық қатынастар жүйесінің дағдарыстары мен құлдырау себептері.

      44-тақырып. Әлем құрылымының постбиполярлық жүйесі.

      "Постбиполярлық жүйе", "көп векторлы саясат", "бір полярлы әлем" ұғымдары. Халықаралық қатынастарды дамытудың қазіргі заманғы үрдістері.

      45-тақырып. Халықаралық қауіпсіздіктің қазіргі заманғы сын-қатерлері мен қатерлері.

      "Терроризм", "фундаметализм", "экстремизм", "босқындар" терминдері. Сепаратизмнің, экстремизмнің және халықаралық терроризмнің таралу себептері мен салдары.

      46-тақырып. Мемлекеттердің бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау жөніндегі бірлескен күш-жігері.

      Халықаралық қатынастарды дамытудың қазіргі заманғы үрдістері. Халықаралық ұйымдардың бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтауға бағытталған қызметі.

      7. Қоғамдық-саяси ойдың дамуы.

      47-тақырып. Жаңа және қазіргі уақыттағы қоғамдық ой дамуының негізгі бағыттары.

      "Либерализм", "ұлтшылдық", "әлеуметтік демократия", "марксизм", "экзистенциализм", "прагматизм", "позитивизм" ұғымдары. XIX-ХХ ғасырлардағы қоғамдық құрылымдағы философиялық ойдың даму ерекшеліктері.

      48-тақырып. М. Ганди және оның зорлық-зомбылықсыз қарсылық идеясы.

      "Гандизм" ұғымы Үндістанның қоғамдық-саяси дамуының идеологиясы ретінде. Үндістанның ұлттық тәуелсіздігіне қол жеткізудегі зорлық-зомбылықсыз қарсылық идеяларының маңызы. Адамның қоғамдық-саяси өмірдегі ролі.

      49-тақырып. Мартин Лютер Кингтің үлкен арманы.

      "Нәсілдік дискриминация", "сегрегация" ұғымдары. АҚШ-тағы тарихи оқиғалар.

      50-тақырып. Н. Мандела – апартеидке қарсы күрескер.

      "Апартеид" ұғымы. Оңтүстік Африкада Республикасындағы тарихи оқиғалар. Азаматтық құқықтар үшін күрестегі жеке тұлға азаматтық ұстанымының маңызы. Жеке тұлғаның қоғамдық-саяси өмірдегі ролі.

      51-тақырып. Мұстафа Кемал Ататүрік – Түркия Республикасының негізін қалаушы.

      "Зайырлы мемлекет", "эатизм" ұғымдары. Мемлекет тарихының өтпелі кезеңдеріндегі реформалардың маңызы.

      52-тақырып. Франклин Делано Рузвельт және оның "жаңа бағыты".

      Ф. Рузвельттің бейбіт және соғыс уақытындағы сыртқы саясатының ерекшеліктері. Жеке тұлғаның мемлекет тарихындағы ролі.

      53-тақырып. Шарль де Голль: Франция ұлылығының жандануы.

      Франциядағы әлеуметтік-саяси процестер. Чарльз де Голь мысалындағы мықты президенттік билік институты.

      54-тақырып. Дэн Сяопин – көрнекті Қытай реформаторы.

      "Қытай ерекшелігі бар социализм" ұғымы. Жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға ауысу себептері.

      55-тақырып. Ли Куан Ю және Махатхир Мұхаммед: "үшінші әлемнен біріншіге".

      Мемлекет тарихының өтпелі кезеңдеріндегі реформалардың маңызы. Жеке тұлғаның мемлекет тарихындағы ролі. Оңтүстік-Шығыс Азиядағы "экономикалық ғажайып" факторлары.

      56-тақырып. Н. Назарбаев және қазақстандық жаңғыру моделі.

      ҚР Тұңғыш Президентінің Қазақстандық жаңғыру моделін әзірлеу мен оны іске асырудағы ролі.

      8. Білім мен ғылымды дамыту.

      57-тақырып. Жазу және кітап шығару – адамзаттың ең зор жетістіктері.

      Жазу мен кітап шығарудың адам өркениетінің дамуындағы маңызы. Әлем халықтарының тарихи дамуы контекстіндегі жазу түрлері.

      58-тақырып. Мектепте білім беру: ежелгі дәуірден қазіргі заманға дейін. Жоғары білім беру жүйесі: тарихы және қазіргі заман.

      Мектепте білім беруді дамытудағы өзгерістер мен сабақтастық. Елдердің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы білімнің ролі. Жоғары оқу орындарының пайда болу тарихы, олардың жалпы даму үрдістері. Ағарту және ғылымды таратудағы алғашқы университеттердің ролі.

      59-тақырып. Ғылыми-техникалық прогрестің тарихи кезеңдері. Ғылыми-техникалық прогресс және қазіргі заманның жаһандық мәселелері.

      "Өнеркәсіптік революция", "ғылыми-техникалық революция", "ғылыми-техникалық прогресс" ұғымдары. Әртүрлі елдердегі өнеркәсіптік революцияның ерекшеліктері, ұқсастығы мен айырмашылығы. Қазіргі заманғы өркениет дамуындағы ғылыми-техникалық революцияның маңызы. Ғылыми-техникалық прогрестің қазіргі заманғы жаһандық проблемалардың туындауына ықпалы. Қазіргі заманның жаһандық мәселелерін шешуде ғылыми-техникалық прогресті дамыту нұсқалары.

      60-тақырып. Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар. Қазіргі заманғы ғылымның перспективалық салалары.

      Ақпараттық технологиялардың қоғам дамуына ықпалы. Адамзат өркениетінің дамуы үшін ақпараттық технологиялар саласындағы жетістіктердің салдары. Роботты техника мен космонавтика дамуының мемлекеттердің бәсекеге қабілеттілік деңгейіне ықпалы. Жаңа ғылыми бағыттар жетістіктерінің әлеуметтік-экономикалық дамуға ықпалы. Қазіргі заманның жаһандық проблемаларын шешу үшін ғылым мен техниканың қазіргі заманғы түрлерін дамытудың маңызы.

      11-бөлім. Бастапқы әскери және технологиялық дайындық.

      Пәннің мақсаты:

      "Бастапқы әскери және технологиялық даярлық" пәні әскери қызмет негіздерін оқытуға, әскери қызметке даярлауға, Қазақстан Республикасы Конституциясының Отанды қорғау туралы ережелерімен, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің арналуымен, олардың сипаты мен ерекшеліктерімен, әскери қызметтің құрметті міндет ретіндегі маңыздылығымен таныстыруға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Бастапқы әскери және технологиялық даярлықты оқыту мақсаты – білім алушыларда мемлекет қорғанысының негіздері, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің арналуы, олардың сипаты мен ерекшеліктері туралы түсінікті қалыптастыру, әскери қызметке Қазақстан Республикасы азаматының қасиетті борышы мен міндеті ретінде саналы көзқарасын тәрбиелеу болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әскери анттың негізгі талаптары, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғылары туралы білімді меңгеру;

      2) әскери бөлімдердің қару-жарағымен және әскери техникасымен, жеке құрамның орналасуымен және тұрмысымен танысу;

      3) роботты техника, IT-технологияларды пайдалану және дөңгелекті машиналарды жүргізу негіздері, төтенше жағдайларда адамның тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің негіздері бойынша қажетті әскери білім алу және практикалық дағдыларды қалыптастыру;

      4) білім алушыларда жоғары қазақстандық патриотизм мен өз Отанына адалдық сезімін тәрбиелеу;

      5) әскери іспен байланысты кәсіптерге тиісті көзқарасты тәрбиелеу;

      6) Қазақстан армиясының даму тарихымен танысу және оның қазіргі заманғы жай-күйін зерделеу арқылы жігерлі, батыл, дені сау, әскери тұрғыдан функционал бойынша сауатты жеке тұлғаны дамыту;

      7) жеке қауіпсіздік және айналасындағылардың қауіпсіздігі мәселелеріне саналы және жауапты көзқарасты қалыптастыру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының біліктіліктері.

      "Бастапқы әскери және технологиялық дайындық" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіби дағдылар қалыптасады:

      1) мемлекет қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі ҚР Конституциясының негізгі ережелерін, ҚР Қарулы Күштерінің құрамы мен арналуын біледі;

      2) әскери қызметшілердің жалпы міндеттерін, ішкі және қарауылдық қызметтерді атқару кезіндегі сарбаздың міндеттерін біледі;

      3) жалпыәскери ұрыстың негіздерін, мотоатқыштар бөлімшесінің ұйымдастырылуы мен қару-жарағын, мотоатқыштар бөлімшесінің жалпыәскери ұрыстың әр түрлеріндегі іс-қимылдарын біледі;

      4) атыс қаруының, жарықшақты қол гранатасының арналуын, жойғыш қасиеттерін және құрылысын, қаруды атысқа дайындау тәртібін, қару мен гранаталарға қызмет көрсету, оларды сақтау қағидалары мен тәсілдерін біледі және түсіндіреді;

      5) сап, оның элементтері туралы ұғымы бар, қарусыз және қарумен, орнында және қозғалыста саптық тәсілдерді орындайды;

      6) картасыз жергілікті жерде бағдар ала біледі, көкжиектің, магниттік азимуттың жақтарын анықтай алады;

      7) әскери істегі роботты техника, роботты басқару алгоритмдері, роботтардың функционалдық мүмкіндіктері туралы түсінігі бар.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пән мазмұны.

      1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері – мемлекет әскери қауіпсіздігінің кепілі

      1-тақырып. Мемлекет қорғанысының конституциялық негіздері

      Мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі Қазақстан Республикасы Конституциясының негізгі ережелері. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, олардың құрамы мен арналуы.

      2-тақырып. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери нышандары.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери нышандары. Бөлімнің Жауынгерлік Туы. Әскери қызметшілерге қойылатын әскери ант талаптары. Әскери қызмет – Қазақстан Республикасы азаматтарының қасиетті борышы және міндеті ретінде.

      3-тақырып. Экстремизм мен терроризм ұлттық қауіпсіздікке қатер ретінде

      Экстремизм түрлері: саяси, діни, экономикалық және экологиялық. Экстремизм, терроризм, оларға тән белгілер. Қазіргі заманғы әлемде террористік қауіптердің көбею себептері.

      2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құқықтық негіздері

      4-тақырып. Әскери қызмет – Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметінің ерекше түрі

      Әскери қызмет өткеру қажеттілігі. Азаматтардың әскери міндеттілігі туралы Қазақстан Республикасының заңдары

      5-тақырып. Қазақстан Республикасы азаматтары әскери міндеттілігінің мазмұны.

      Әскери есепке алу, әскери қызметке даярлау, әскери қызметке кіру. Әскерге шақыру және келісімшарт бойынша әскери қызмет, запаста болу

      6-тақырып. Әскери қызметшінің мәртебесі. Әскери қызметшілердің негізгі құқықтары мен міндеттері

      Әскери қызметшілердің – әскери қызметтің негізгі құқықтары мен міндеттері. Әскери қызмет мерзімі.

      3. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары

      7-тақырып. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының жалпыәскери жарғылары

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары жалпыәскери жарғыларының жалпы ережелері, олардың әскери ұжымның өмірі мен қызметіндегі маңызы.

      8-тақырып. Әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін тағып жүру қағидалары

      Жазғы және қысқы киім нысандары (күнделікті, салтанатты, далалық және жұмыс). Әскери киім нысанын киіп жүру және айырым белгілерін тағып жүру қағидалары.

      9-тақырып. Әскери қызметшілердің жалпы міндеттері және сарбаздардың міндеттері.

      Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар ішкі қызметінің жарғысы. Әскери қызметшілердің жалпы міндеттері. Сарбаз міндеттері.

      10-тақырып. Әскери қызметшілер және олардың арасындағы өзара қарым-қатынастар

      Бастықтар мен бағыныстылар, үлкендер және кішілер, олардың құқықтары мен міндеттері. Әскери сыпайылық және әскери қызметшілердің мінез-құлқы қағидалары. Бұйрық, оны беру және орындау тәртібі. Бастықтар мен үлкендерге өтініш жасау.

      11-тақырып. Тәуліктік наряд адамдарының міндеттері

      Тәуліктік наряд. Жалпы ережелер. Тәуліктік наряд адамдарының құқықтары мен міндеттері. Рота бойынша кезекші мен тәуліктік кезекшінің міндеттері.

      12-тақырып. Әскери тәртіп, оның мәні мен маңызы

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының тәртіптік жарғысы. Әскери тәртіп. Әскери қызметшілердің әскери тәртіпті сақтау жөніндегі міндеттері.

      13-тақырып. Көтермелеу, теріс қылықтар және жазалау

      Сарбаздарға қолданылатын көтермелеу. Сарбаздарға қолданылатын тәртіптік жазалар.

      4. Тактикалық даярлық

      14-тақырып. Қазіргі заманғы жалпыәскери ұрыс негіздері

      Қазіргі заманғы жалпыәскери ұрыстың мәні. Қазіргі заманғы ұрыс күштері, құралдары және оған тән ерекшеліктер, ұрыста жетістікке жету шарттары. Жалпыәскери ұрыс түрлері және олардың сипаттамасы. Негізгі тактикалық ұғымдардың мазмұны, терминдердің анықтамалары.

      15-тақырып. Мотоатқыштар бөлімшесінің ұйымдастырылуы және жауынгерлік мүмкіндіктері

      ЖӘЖМ-дегі мотоатқыштар бөлімшесінің ұйымдастырылуы. Бөлімшенің жауынгерлік және жорықтық тәртібі. Сарбаздың ұрыстағы міндеттері. Бөлімшені басқару.

      16-тақырып. Қорғаныстағы мотоатқыштар бөлімшесі

      Қорғаныстағы мотоатқыштар бөлімшесінің жауынгерлік тәртібі мен жауынгерлік міндеттері. Бөлімше бекінісінің элементтері. Бөлімшенің бекінісін инженерлік тұрғыдан жабдықтауға уақыт. Қорғанысқа ауысуға жауынгерлік міндет алғаннан кейін бөлімше командирі жұмысының реттілігі.

      17-тақырып. Шабуылдағы мотоатқыштар бөлімшесі

      Шабуылдағы мотоатқыштар бөлімшесінің жауынгерлік тәртібі және жауынгерлік міндеттері. Жергілікті жердің зақымданған учаскелерінен және мина-жарылыс кедергілерінен өту тәртібі. Қарсылас қорғанысының алдыңғы шебін шабуылдау. Шабуылдауға жауынгерлік міндет алғаннан кейін бөлімше командирі жұмысының реттілігі.

      18-тақырып. Марш жасау кезіндегі мотоатқыштар бөлімшесі

      Қозғалыс тәсілдері және олардың сипаттамасы. Шеру, оның мақсаты, жасау түрлері мен шарттары. Жорықтық тәртіп. Марш жасау тәртібі. Жүру жолында жауынгерлік әзірлікті сақтау. Бөлімшелердің орындарда орналасу ауданы, оған қойылатын талаптар. Тікелей және сақшылық күзетті ұйымдастыру.

      19-тақырып. Ұрыс түрлерінде жан-жақты қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібі

      Ұрысты жауынгерлік, тылдық және техникалық қамтамасыз ету. Барлауды ұйымдастыру. Бүркемелеу мақсаты мен түрлері. Ұрысты инженерлік қамтамасыз ету, ЗОМП және ұрысты химиялық қамтамасыз ету.

      5. Оқ ату даярлығы

      20-тақырып. Оқ ату негіздері

      Ішкі және сыртқы баллистика анықтамалары. Ату құбылысының мәні және оның кезеңдері. Оқтың бастапқы жылдамдығы және оның практикалық маңызы.

      Қару, оқ-дәрілер және жарылғыш заттарды қолдану кезіндегі қауіпсіздік шаралары.

      21-тақырып. Калашников автоматы және қол оқшашары

      Калашников автоматы мен қол оқшашарының арналуы, жойғыш қасиеттері, жалпы құрылымы және жұмыс істеу қағидаты.

      22-тақырып. Калашников автоматын ішінара бөлшектеу және жинау

      Автоматты ішінара бөлшектеу және жинау. Калашников автоматының арналуы, оның бөлшектері мен механизмдерінің, патрондарының құрылысы.

      23-тақырып. Калашников автоматын оқ атуға дайындау

      Автоматтың керек-жарағы. Атудан кейін автоматты тазалау және майлау тәртібі. Автоматтың сақталуы. Автомат пен патрондарды қарап тексеру және атуға дайындау. Ату кезінде болуы мүмкін кідірістер және оларды жою тәсілдері.

      24-тақырып. Жарықшақты қол гранаталары

      Жарықшақты қол гранаталарының (РГД-5, РГН, Ф-1, РГО) арналуы, жойғыш қасиеттері. Граната мен білте құрылымы. Лақтыру кезінде граната бөліктері мен механизмдерінің жұмысы. Гранатаны лақтыруға дайындау.

      25-тақырып. Оқ ату қағидалары

      Автоматтан қозғалмайтын нысана бойынша ату кезінде көздеуіш мақсатын және көздеу нүктесін таңдау. Оқ атуды түзету.

      26-тақырып. Қадағалау және көздеу аспаптары

      Атыс қаруына, ЖӘЖМ қару-жарағына қадағалау және көздеу аспаптарының арналуы, жалпы құрылымы. Көздеуішті жұмысқа дайындау және оларды салыстырып тексеру. Көздеуішті пайдалану тәртібі, оларды күту және сақтау.

      27-тақырып. Оқ-дәрілер

      Атыс қаруы жауынгерлік патрондарының арналуы, жалпы құрылымы және жіктемесі.

      28-тақырып. Оқу-жаттығу оқ ату аспаптарының арналуы мен құрылымы

      Оқу-жаттығу оқ ату аспаптары және олардың арналуы. Командир жәшігі (КЖ-83) негізгі бөліктерінің арналуы.

      6. Саптық даярлық

      29-тақырып. Сап және оның элементтері. Саптық қалып

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары саптық жарғысының жалпы ережелері. Сарбаздың сапқа тұру алдындағы және саптағы міндеттері. Саптарды басқару. Алдын-ала берілетін және орындалатын командалар.

      30-тақырып. Саптық тәсілдер және қарумен және қарусыз қозғалыс жасау

      Саптық қалып, орнында бұрылулар. Саптық және жорықтық адыммен қозғалыс жасау, қарумен және қарусыз қозғалыстағы бұрылулар. Әскери сәлемдесуді орнында тұрып, қозғалыста қарумен және қарусыз орындау. Саптан шығу және бастыққа келу. Қарумен амалдарды орындау.

      31-тақырып. Бөлімшелердің жаяу тәртіптегі саптары

      Бөлімше мен экипаждың өрістетілген және жорықтық сабы. Сапқа тұрғызу, қайта сапқа тұрғызу, сапта бұрылулар, орын ауыстыру.

      7. Әскери топография

      32-тақырып. Картасыз жергілікті жерде бағдар алу және белгіленген азимут бойынша қозғалыс

      Жауынгерлік міндеттерді шешу кезінде орындалатын өлшемдер туралы жалпы ұғымдар. Өлшемдердегі ауытқұ. Жергілікті жерде бұрыштарды өлшеу тәсілдері. Жергілікті жерде бағдар алу мәні мен тәсілдері. Жергілікті жерде бағдар алу және өзі орналасқан жерді айқындау тәртібі.

      33-тақырып. Топографиялық карталар және оларды оқу

      Картографиялық суреттің негізгі қасиеттері және геометриялық мәні. "Топографиялық карта", "жоспар", "карта масштабы" ұғымдарының анықтамалары, карталар номенклатурасы. Шартты белгілердің түрлері, карталардың түстермен безендірілуі (боялуы), жазулар мен цифрлық белгілер. Карталарды оқудың жалпы қағидалары.

      34-тақырып. Карта бойынша өлшеу, координаталарды анықтау және нысананы көрсету

      Карта бойынша арақашықтық өлшемдерінің шекті дәлдігі. Карта бойынша маршрут ұзақтығын айқындау. Карта бойынша алаңдарын анықтау тәсілдері. Координаталар жүйесі, олардың арналуы және әскерлерде пайдалану. Карта бойынша нысана көрсету тәсілдері.

      35-тақырып. Жұмыс картасын жүргізудің негізгі ережелері

      Командирдің жұмыс картасының мазмұны. Оларды жүргізу тәртібі мен қағидалары. Картадағы шартты белгілер мен қысқартулар, жазулар, картада жағдайды белгілеу. Баяндау кезінде, мендеттер қою және жауынгерлік құжаттар жасау кезінде карталарды пайдалану.

      8. Әскери роботты техника негіздері

      36-тақырып. Әскери робототехника негіздері.

      Роботтар туралы жалпы мәліметтер. Роботтарды әскери істе қолдану.

      37-тақырып. Роботты басқару алгоритмі

      Робот қозғалысының траекториясын жоспарлау. Роботтар тобын ұжымдық басқару модельдері мен алгоритмдері.

      38-тақырып. Роботтарға арналған міндеттер

      Роботтардың функционалдық мүмкіндіктері. Жекелеген тактикалық міндеттерді қою және шешу: жергілікті жерде бағдар алу, роботтың күрделі жағдайдағы қимылдары.

      9. Тіршілік қауіпсіздігінің және ақпараттық технологиялардың негіздері

      39-тақырып. Ядролық қару және оның сипаттамасы

      Ядролық жарылыстардың түрлері. Ядролық жарылыстың зақымдау факторлары және олардан қорғану тәсілдері. Ядролық зақымдану ошағы, оның сипаттамасы. Нейтрондық оқ-дәрілердің зақымдау әсерінің ерекшеліктері.

      40-тақырып. Химиялық қару

      Химиялық қару, оны қолдану белгілері. Уландырғыш заттардың қысқаша сипаттамасы, олардың зақымдау қасиеттері және олардан қорғану тәсілдері. Химиялық зақымдану ошағы, бастапқы және қайта зақымдану аймақтары.

      41-тақырып. Биологиялық (бактериологиялық) қару

      Биологиялық (бактериологиялық) қару, оны зақымдау әсері, қолдану белгілері. Бактериялық құралдардың қысқаша сипаттамасы, олардың зақымдау әсері және олардан қорғану құралдары. Бактериологиялық зақымдану ошағы, оның сипаттамасы. Бактериологиялық зақымдану ошағында жүргізілетін іс-шаралар. Карантин және обсервация.

      42-тақырып. Тыныс алу органдарын қорғау құралдары

      Жалпыәскери газтұмша, оның арналуы және құрылымы. Азаматтық газтұмша құрылымының ерекшеліктері. Сәйкес келетін шлем-масканы (масканы) таңдау, газтұмшаның ақаусыздығын тексеру, жинау және реттеп салу. Газтұмшаны кию және оны пайдалану қағидалары, газтұмшаны зақымданған адамға кигізу амалдары. Ақаулы газтұмшаны пайдалану. Тыныс алу органдарын қорғаудың қарапайым құралдары.

      43-тақырып. Теріні қорғау жеке құралдары

      Қолда бар теріні қорғау құралдары, қосымша герметизациялау және сіңіру арқылы олардың қорғаныш қасиеттерін арттыру. Арнайы қорғаныш киімнің (Л-1 жеңіл қорғаныш костюмі, қорғаныш сүзгіш киім, жалпыәскери қорғаныш жиынтығы) арналуымен жалпы танысу және оны қолдану қағидалары.

      44-тақырып. Ұжымдық қорғау құралдары

      Баспаналар және радиацияға қарсы паналар, олардың қорғаныш қасиеттері, үй-жайлардың жалпы құрылысы мен ішкі жабдығы. Қарапайым типтегі паналар.

      45-тақырып. Ақпараттық кеңістіктегі киберқауіпсіздік негіздері

      Киберқауіпсіздіктің негізгі түсініктері. Әлеуметтік желілерде қауіпсіз қатынас қағидалары. Ашық қолжетімділіктегі Wi-fi желілерін қауіпсіз пайдалану қағидалары.

      10. Технологиялық даярлық

      46-тақырып. Дөңгелекті машиналарды жүргізу негіздері мен қағидалары

      Қазақстан Республикасының жол жүрісі саласындағы заңдары мен өзге де құқықтық актілері. Көлік құралдарының санаттары. Жүргізушінің жұмыс орны.

      47-тақырып. Жол жүрісіне қатысушылардың міндеттері

      Қазақстан Республикасының Жол жүрісі қағидаларында қамтылған негізгі ұғымдар мен терминдер. Жүргізушілердің, жаяу жүргіншілердің және жолаушылардың міндеттері. Жүргізушінің өзімен бірге болуы міндетті құжаттары.

      48-тақырып. Бағдаршам мен реттеушінің сигналдары

      Бағдаршам мен реттеушінің сигналдары. Арнайы сигналдарды қолдану. Авариялық сигнал беру мен авариялық аялдау белгісін қолдану. Маневр жасау. Көлік құралдарының жолдың жүру бөлігінде орналасуы.

      49-тақырып. Жол белгілері. Ескерту белгілері

      Ескерту белгілері. Басымдық белгілері.

      50-тақырып. Жол белгілері. Тыйым салатын белгілер

      Тыйым салатын белгілер.

      51-тақырып. Жол белгілері. Нұсқайтын белгілер

      Нұсқайтын белгілер. Ақпараттық-нұсқағыш белгілер. Сервис белгілері. Қосымша ақпарат белгілері (тақтайшалар).

      52-тақырып. Жол таңбасы және оның сипаттамасы

      Таңбалау жіктемесі. Көлденең және тігінен таңбалау талаптарына сәйкес жүргізушілердің әрекет етуі. Көлік құралдарын пайдалануға рұқсат беру жөніндегі негізгі ережелер.

      53-тақырып. Қозғалыс жылдамдығы

      Қозғалыс жылдамдығы. Басып озу, қарсы келіп жол айырысу. Аялдау және тоқтап тұру. Жол қиылысынан жүріп өту. Жаяу жүргіншілер өткелдері және маршруттық көлік құралдарының аялдамалары.

      54-тақырып. Әртүрлі жағдайдағы қозғалыс

      Теміржол жолдары арқылы жүру. Автомагистральдарда жүру. Тұрғын аймақтарда жүру. Маршруттық көлік құралдарының басымдығы. Сыртқы жарық беру аспаптарын және дыбыстық сигналдарды пайдалану.

      55-тақырып. Жолаушылар мен жүктерді тасымалдау

      Механикалық көлік құралдарын сүйрету. Жолаушыларды тасымалдау. Жүктерді тасымалдау. Велосипедтердің, мопедтердің, ат-арба көліктерінің жүруіне, сондай-ақ мал айдауға қойылатын қосымша талаптар. Тірек-қимыл аппараты бұзылған адамдардың жүрісін қамтамасыз ету.

      12-бөлім. Дене дайындығы

      Пән мақсаты

      Дене бітімін дамыту және қазіргі заманғы ұрыс жағдайында ұзақ мерзімді дене шынықтыру жүктемелеріне төзу қасиетін қалыптастыру.

      Батылдыққа, табандылыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу, денені дұрыс ұстауды және саптық бой түзеуге үйрету, бағынысты жеке құраммен сабақтар және таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын, спорттық жұмыс жүргізу дағдыларын меңгеру.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері

      "Дене дайындығы" пәнін оқыту мақсаты әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығының жоғары деңгейін қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) дене бітімі қасиеттерін (төзімділік, күш, жылдамдық, ептілік) дамыту және жетілдіру;

      2) ойлы-қырлы жерде жаяу тәртіппен және шаңғымен жүріп өтуде, табиғи және жасанды кедергілерден өтуде, жекпе-жек күресте және әскери-қолданбалы жүзуде әскери-қолданбалы дағдыларды қалыптастыру;

      3) бұлшықеттің жоғары сезгіштігін және қозғалыс үйлесімділігін, негізгі жұмыс аясында қосымша жұмысты орындау қабілетін, қызмет құрылымын тез өзгерту қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының біліктіліктері

      Пәнді оқу нәтижесінде білім алушылар:

      мыналарды білуге міндетті:

      1) дене шынықтыру дайындығының мазмұнын, түрлері мен әдістерін;

      2) сабақ өткізу кезінде жарақаттанудың алдын алу шараларын;

      3) дене шынықтыру дайындығының мақсаты мен міндеттерін;

      4) дене шынықтыру дайындығы мен спорттық-бұқаралық жұмыс жүйесін;

      5) әскери-спорт кешенінің мазмұнын, дене шынықтыру дайындығы бойынша бағдарламалық жаттығулардың нормативтік талаптарын;

      6) жеке дене шынықтыру дайындығының мазмұны мен әдістемесі;н

      7) әскери-спорттық жарыстар қағидаларының мазмұнын;

      8) дене шынықтыру дайындығы бойынша басшылық құжаттардың талаптарын;

      9) әскери-спорт кешені бойынша бөлімшемен, есептоппен, экипажбен әскери-спорт кешенінің нормативтерін орындау бойынша жұмыстың мазмұны мен оның ұйымдастырылуын;

      10) әскери қызметшілердің жауынгерлік әзірлігін арттыруға дене шынықтыру дайындығының ықпал етуін;

      мыналарды жасай білуге міндетті:

      1) дене шынықтыру дайындығы бойынша жаттығулар мен нормативтерді, әскери-спорт кешенінің талаптары мен нормаларын орындауды;

      2) ұзақ дене шынықтыру және психологиялық жүктемелерге төзуді;

      3) төзімділікті, күшті, жылдамдық пен ептілікті дамытуды және ұдайы жетілдіруді, басқаларды соларға үйретуді;

      4) оқу орындарында дене шынықтыру дайындығы бойынша оқу-жаттығу сабақтарын және нұсқалар бойынша таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын өткізуді; әскери-спорт кешенінің жаттығулары бойынша бөлімшеде сайыстар өткізуді;

      5) бөлімшеде дене шынықтыру дайындығының барлық түрлерін өткізу үшін сабақ орындарын дайындауды;

      6) бағынысты әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексеруді және бағалауды.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пән мазмұны

      1. Теориялық дайындық

      1-тақырып. Дене шынықтыру дайындығы және оның әскери қызметшілердің жауынгерлік қабілетін арттыруға ықпалы

      Дене шынықтыру дайындығының жүйесі. Дене шынықтыру дайындығының мақсаты, міндеттері және мазмұны. Дене шынықтыру дайындығының әдістемесі жалпы негіздерінің сипаттамасы. Әскери қызметшілердің дене шынықтыру қасиеттері, оларды дамыту және жетілдіру. Қателерді жою және жарақаттанудың алдын алу жөніндегі шаралар.

      2-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі дене шынықтыру дайындының пәні мен міндеттері.

      Дене шынықтыру дайындығының пәні мен міндеттері. Дене шынықтыруды дайындығын жүргізудің негізгі түрлері мен әдістемелері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің барлық санаттағы әскери қызметшілері дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлеріндегі дене шынықтыру дайындығының ерекшеліктері.

      3-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру

      Дене шынықтыру дайындығын ұйымдастыру жөніндегі негізгі іс-шаралар. Әскери қызметшілердің дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау. Әдістемелік даярлықты тексеру және бағалау. Дене шынықтыру дайындығын басқаруды, ұйымдастыруды, қамтамасыз ету мен өткізуді тексеру және сапасын бағалау. Бөлімшенің, әскери бөлімнің (мекеменің) дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау.

      2. Практикалық дайындық

      4-тақырып. Кедергілерден өту

      Жүру, жүгіру және қозғалыстағы жаттығулар. Тіреусіз және тіреумен секіру, тереңдікке секіру, өрмелеу, биіктікте тар тірекпен және тар өтпелерде жүріп өту, граната лақтыру, арнайы амалдар мен іс-қимылдар. Кедергілерден өту техникасына жаттықтыру және жетілдіру.

      5-тақырып. Жедел қозғалу

      Қысқа, орташа және ұзақ қашықтыққа жүгіру техникасы. Граната лақтыру техникасы. Ойлы-қырлы жергілікті жерде жүгіру техникасы. Марш-бросок. Қысқа және ұзақ қашықтыққа жүгіруді жетілдіру. Бөлімше құрамында марш-бросок.

      6-тақырып. Гимнастика

      Ептілікті, күшті, күш төзімділігін, икемділікті, тербеліс пен шамадан тыс жүктемелерге төзімділікті, кеңістіктікте бағдар алуды дамыту, батылдық пен табандылықты тәрбиелеу, денені ұстау қалпын, саптық бой түзеу мен жинақылықты жетілдіру. Саптық тамалдар. Жаяу жүру, жүгіру және қозғалыстағы жаттығулар, жалпы дамыту жаттығулары, еркін жаттығулар кешені. Гимнастикалық снарядтардағы жаттығулар. Гимнастикалық снарядтарда жаттығуларды орындау техникасын жетілдіру.

      7-тақырып. Спорттық және қимылды ойындар

      Жарыс қағидаларын, допты қолдану техникасын, футбол, волейбол және баскетбол ойнау тактикасын зерделеу. Жеңілдетілген қағидалар бойынша практикалық жаттықтырулар мен екі жақты ойындар.

      8-тақырып. Жекпе-жек күрес

      Күреске дайындық. Әртүрлі тәсілдермен жүру, өзін-өзі сақтандыру амалдары. Автоматпен, пышақпен және жаяу әскер күрегімен күресу амалдары. Қолмен, аяқпен соққы беру және олардан қорғану. Ауырту амалдары. Лақтыру. Тұншықтыру. Қарусыздандыру және қармаудан шығу амалдары. Амалдарды топтық, ағындық әдіспен және оқу-жаттығу айқасу түрінде орындаудағы дағдыларды жаттықтыру және жетілдіру.

      9-тақырып. Шаңғыда дайындық

      Шаңғымен және шаңғыда жүру дағдыларын қалыптастыру және жетілдіру, төзімділікті дамыту, жігерлік қасиеттерді тәрбиелеу, организмді шынықтыру. Шаңғымен және шаңғыда жасалатын саптық амалдарға оқытып-үйрету, шаңғыда жүру тәсілдерін зерделеу. Тауға көтерілу және түсу тәсілдерін зерделеу және жетілдіру. Шаңғымен және шаңғыда жүрімен жауынгерлік амалдар дағдыларын жетілдіру, сүйреу тәсілдері. 5 километрге шаңғы жарысы жаттығуын орындау техникасын жетілдіру.

      10-тақырып. Кешенді сабақтар

      Кешенді сабақтарды ұйымдастыру және өткізу әдістемесі. Жалпы және арнайы дене шынықтыру дайындығын дамытуға бағытталған көпаралықты снарядтарда, күштік тренажерларда, жекпе-жек күрес алаңында және кедергілер жолағында жаттығуларды, амалдар мен іс-қимылдарды орындауда жаттығу. Дене шынықтыру, психологиялық қасиеттерін және әскери-қолданбалы дағдыларын дамытуға бағытталған жаттығуларды орындауда жаттығу.

      11-тақырып. Жүзу

      Әскери-қолданбалы жүзудің арналуы, сабақтарды өткізу тәртібі. Қауіпсіздік шаралары. Гигиена негіздері. Әр түрлі тәсілдермен жүзу техникасы, бастау, бұрылу, қол, аяқ қозғалысы мен тыныс алуды үйлестіру (құрлықта және суда). Әскери-қолданбалы жүзу: бөренемен, тақтаймен, автомат макетімен.

      3. Әдістемелік дайындық

      12-тақырып. Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларын ұйымдастыру және өткізу әдістемесі

      Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуларының міндеттері, мақсаттары, мазмұны, киім нысаны. Таңертеңгі дене шынықтыру жаттығуын өткізу әдістемесі.

      13-тақырып. Оқу орнында кедергілерден өту бойынша сабақты ұйымдастыру және өткізу әдістемесі

      Басшы мен білім алушыларды сабақ өткізуге дайындық. Кедергілерден өту жөніндегі командалар және оларды сабақтарда беру. Жарақаттанудың алдын алу. Кедергілерден өту жөніндегі сабақтың дайындық бөлігін өткізу әдістемесі. Кедергілерден өту жөніндегі сабақтарды өткізу әдістемесі.

      14-тақырып. Оқу орнында жекпе-жек күрестен сабақты ұйымдастыру және өткізу әдістемесі

      Басшы мен білім алушыларды сабақ өткізуге дайындық. Жекпе-жек күрес бойынша командалар және оларды сабақтарда беру. Жарақаттанудың алдын алу. Жекпе-жек күрес бойынша сабақтың дайындық бөлігін өткізу әдістемесі. Жекпе-жек күрес амалдарының бастапқы кешенін өткізу әдістемесі.

      15-тақырып. Оқу орнында гимнастикадан сабақты ұйымдастыру және өткізу әдістемесі

      Сабақ жетекшісін дайындау, команда беру, көмек көрсету және сақтандыру, оқу орнында сабақ өткізу кезінде жарақаттанудың алдын алу. Сабақтың дайындық бөлігін өткізу әдістемесі және оны өткізу тәжірибесі. Көпаралықты снарядтарда жаттықтыру жүргізу әдістемесі.

      16-тақырып. Бөлімше құрамында бөлімше, взвод сержанты ролінде сабақ өткізудегі практика

      Взвод бөлімшесінің құрамында көпаралықты гимнастикалық снарядтарда, күштік тренажерларда (ауыр салмақтармен жаттығулар) сабақтар өткізу тәжірибесі, 3000 м-ге жүгіру.

      17-тақырып. Бөлімшеде спорттық-бұқаралық жұмысты ұйымдастыру және өткізу

      Бөлімше құрамында әскери қызметшілердің әскери-спорт кешенінің жаттығулары және әскери-спорттық жіктеме бойынша жаттығуларын өткізу. Әскери-спорт кешенінің жаттығулары мен спорт түрлері, әскери-спорттық жіктеме бойынша бөлімшелердің біріншілігіне жарыстар дайындау және өткізу. Әскери-спорт кешенінің жаттығулары мен талаптарын есепке алу және орындау ведомостерін және жарыстардың хаттамаларын толтыру тәртібі.

      18-тақырып. Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру және бағалау

      Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеруге арналған жаттығуларды айқындау. Әскери қызметшіні және бөлімшені бағалау тәртібі. Тексеру жүргізу үшін орындарды, мүкәммал мен жабдықты дайындау. Бөлімшенің, взводтың дене шынықтыру дайындығын тексеру қорытындысын шығару. Бөлімшенің дене шынықтыру дайындығын тексеру нәтижелері бойынша құжаттарды ресімдеу.

      19-тақырып. Кешенді сабақтар ұйымдастыру және өткізу әдістемесі

      Дайындық бөлімі, сабақты ұйымдастыру, мақсат пен міндеттерді қою. Жаттығуларды іріктеу, оларды көрсету және орындау. Жаттығуларды орындау реттілігі. Басшының командалары, орны мен іс-қимылдары. Негізгі бөлім. Жаттығуды өткізу жоспары, жаттығуға міндеттер қою. Көмек пен сақтандыруды ұйымдастыру. Басшының орны мен іс-қимылдары. Қорытынды бөлім, командалар, жаттығуларды іріктеу, оларды орындау. Сабақты қорытындылау.

      13-бөлім. Кәсіби қазақ тілі

      Пән атауы

      "Кәсіби қазақ тілі" пәні "Рухани жаңғыру" жалпыұлттық идеясын іске асыру шеңберінде әлеуметтік-гуманитарлық дүниетанымды қалыптастыру мақсатында қазақ тілін үйретуге арналған.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері

      Қазақ тілін үйрету мақсаты – білім алушыларда қазақ тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, білім алушыларды іс жүзінде қолдану мақсатында әскери терминдермен таныстыру, болашақ сержанттарды оқылған мәтінді талдай білуге, кәсіби лексикамен, оларды өз қызметі саласында қолданумен байланысты қазақ тілінде дұрыс сөзінің қалыптасуын қамтамасыз ететін лексикалық-грамматикалық материалды пысықтауға, қазақ тілінің грамматикалық материалын салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды жасауға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгіме жүргізу және әдебиет оқу үшін қажетті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси және тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын оқылған мәтіннің мазмұнын қысқаша айту;

      4) зерделенген тақырып шегінде қазақ тілінде әңгімелесу;

      5) екіжақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпыәскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, солардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құру;

      9) білім алушыларда қазақ тілін үйренуге ішкі ынтасын дамыту;

      10) қазақ тілінде ой-пікір алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының біліктіліктері

      "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіби дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымы, бітімгершілік күштер және басқа да халықаралық ұйымдар шеңберінде әртүрлі елдердің қарулы күштері өкілдерімен өзара іс-қимыл жасау қабілеті;

      2) өз ойын қазақ тілінде ауызша және жазбаша түрде анық және уәждемелі түрде тұжырымдау қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты есту арқылы қабылдау қабілеті, диалог және монолог түрінде сөйлеу дағдылары;

      5) жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ойын, сондай-ақ ақпаратты жүйелі түрде мазмұндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан

      Қазақстанның географиялық жағдайы. Қазақстанның мемлекеттік рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның елордасы. Қазақстан Республикасы елордасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының салт-дәстүрлері. Оқу-кәсіби түрде сөйлеуді дамыту: сөйлемдердің негізгі функционалды-мағыналық түрлеріне қарқынды оқытып-үйрету: монолог-сипаттау, монолог-мазмұндау, монолог-пайымдау, диалог-әңгімелесу, диалог-пікірталас.

      2-тақырып. Мемлекеттік тіл – қазақ тілі

      Тақырыпқа сәйкес мемлекеттік тіл туралы заң, бұйрықтар, жарғылармен танысу. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі мемлекеттік тіл деңгейі. Тіл туралы афоризмдер, мақал-мәтелдеді жазу және айту.

      3-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері

      Қарулы Күштердің құрылымы мен міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері. Әскер тектері мен қызметтері. Әскери мамандықтардың тактикалық белгілері. Құрлық әскерлері бөлімшелерінің құрылымы. Құрлық әскерлерінің бөлімдері мен құрамалары. Әскери атақтар мен лауазымдар. Әскери бөлімше. Әскери қызметшілердің тіл қату нысандары. Құрлық әскерлері. Тактикалық белгілер. Ротаны ұйымдастыру. Құрлық әскерлерінің тектері мен әскерлер қызметтері. Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу әрекетінің әртүрлі түрлерін құру: әңгімелесу, сипаттама, ақпараттандыру. Функционалды аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері" аббревиатурасы (латын графикасына негізделген әліпби бойынша кемінде 10 сөз).

      4-тақырып. Қазақстан тарихының көрнекті адамдары

      Н.Ә. Назарбаев, Қ. Қайсенов, С. Нұрмағамбетов, Ш. Уәлиханов, Б. Момышұлы, Ә. Молдағұлова және М. Мәметова және басқалар. Кәсіби әскери тақырыптарда әңгімелесу, диалог құру, пікірталас жүргізу.

      5-тақырып. Әскери мамандық. Менің гарнизоным

      Менің мамандығым. Мамандық. Әскери мамандық. Мамандыққа сәйкес мәтіндерді әртүрлі стильде оқу, негізгі мағынасын түсіну. Оқытылатын мамандықтың ерекшелігі (латын графикасына негізделген әліпби бойынша кемінде 10 сөз).

      6-тақырып. Танысу. Баянат. Баяндама

      Сәлемдесу. Танысу. Кезекшінің баянаты. Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу әрекетінің әртүрлі түрлерін құру: әңгіме, сипаттама, ақпараттандыру.

      7-тақырып. Саптық командалар. Грамматикалық минимум.

      Саптық амалдарды қарусыз және қарумен орындау кезінде, қарауылды тарату, ауыстыру кезінде, күнделікті қызметте, ішкі қызмет атқару кезінде командаларды дұрыс қолдану. Тақырыпқа сәйкес мәтінмен жұмыс істеу дағдыларына ие болу. Саптан шығу, бастыққа келу кезіндегі командаларды меңгеру. Грамматикаға сәйкес саптық командаларды қолдану жөніндегі екінші тақырыпқа сәйкес бақылау жұмыстарын қабылдау.

      8-тақырып. Әскери киім нысаны

      Әскери киім нысанының түрлері және әскери атақтар тізбесі. Әскери терминдердің көмегімен сөйлем құрастыру. Әңгімелер мен диалогтарды құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмыстың жазылуын бақылау.

      9-тақырып. Жауынгерлік әзірлік

      Жауынгерлік әзірлік. Тактикалық даярлық. Оқ ату даярлығы. Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалды аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар. Контртерроризм (латын графикасына негізделген әліпби бойынша кемінде 10 сөз).

      10-тақырып. Спорт және дене шынықтыру

      Спорт. Спорттың ойын түрлері. Дене шынықтыру. Атақты спортшылар. Сөйлеу қызметінің айтылым сияқты түрлері бойынша спорттық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы бейімделген мәтіндерді көшіріп қайталау және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, диалог және монолог түріндегі сөйлемдерді ауызша және жазбаша түрде құрастыру.

      11-тақырып. Әскери өнер негіздері

      Тактика әскери өнердің құрамдас бөлігі ретінде. Бөлімшелерді басқару. Жергілікті соғыстар мен қарулы жанжалдарда әскери өнердің дамуы. Ұрысты қамтамасыз ету түрлері. Функционалды аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің түрлерін құру: әңгіме, сипаттама, ақпараттандыру. Әскерлерді жауынгерлік қолдану (латын графикасына негізделген әліпби бойынша 10 сөз).

      12-тақырып. "Қорғаныс" жалпы тактикасы

      Қорғаныс. Мақсаттары. Қорғаныс түрлері. Қорғаныс терминдері. Қорғаныс құрылысын айта білу. Берілген сөздердің көмегімен мәтін құрастыру.

      13-тақырып. "Шабуыл" жалпы тактикасы

      Шабуыл. Шабуыл түрлері. Шабуылды дайындау. Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым сияқты түрлері бойынша әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы бейімделген мәтіндерді көшіріп қайталау және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, диалог және монолог түріндегі сөйлемдерді ауызша және жазбаша түрде құрастыру.

      14-тақырып. Бүркемелеу

      "Камуфляж" тақырыбындағы әскери терминдермен жұмыс істеу. Бүркемелеу талаптары мен қағидалары. Сөздерді іріктеу арқылы сөйлем құрастыру, сөйлемдердің мағынасын айта білу.

      15-тақырып. Инженерлік даярлық

      Инженерлік бөгет түрлері. Әскери пәндермен байланыс, миналардың, гранаталардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Әңгімелер мен диалогтарды құрастыру кезінде кітаптардың, оқулықтардың, сөздіктердің көмегімен өзіндік жұмыстың жазылуын бақылау.

      16-тақырып. Барлау

      Барлауға қойылатын талаптар, әскери пәндермен байланыс. Әскери терминдердің көмегімен сөйлемдер құрастыру. Аудару.

      17-тақырып. Әскери топография

      Топографиялық карта. Әскери топография. Жергілікті жер бедері және оны картада көрсету. Карта мазмұнының негізгі элементтері. Карта бойынша өлшеу. Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің түрлерін құру: әңгіме, сипаттама, ақпараттандыру. Топография (латын графикасына негізделген әліпби бойынша кемінде 10 сөз).

      18-тақырып. Оқ ату даярлығы

      Оқ ату түрлері. Оқ ату даярлығында қолданылатын терминдермен жұмыс істеу. Оқу-кәсіби түрде сөйлеуді дамыту, сөйлемдердің негізгі функционалды-мағыналық түрлеріне қарқынды оқытып-үйрету: монолог-сипаттау, монолог-мазмұндау, монолог-пайымдау, диалог-әңгімелесу, диалог-пікірталас. Жалпыәскери терминдер (латын графикасына негізделген әліпби бойынша кемінде 10 сөз).

      19-тақырып. Әскери қызметшілерді жаппай қырып-жою қаруынан қорғау

      Әскери қызметшілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Жеке қорғаныс құралдары. Тақырып бойынша әскери терминдермен жұмыс істеу. Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің түрлерін құру: әңгіме, сипаттама, ақпараттандыру. Радиохимиялық және биологиялық қорғау (латын графикасына негізделген әліпби бойынша кемінде 10 сөз).

      20-тақырып. Байланысты ұйымдастыру

      Әскерлерді басқаруда байланыстың ролі мен орны. Қағидаттары мен тәсілдері. Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Функционалды аспектідегі грамматикалық формалар мен құрылымдар.

      21-тақырып. Тарихи қару түрлері

      Қару-жарақ пен техниканың тарихи түрлерін қолдану. Қару-жарақ пен техниканың қазіргі заманғы түрлерімен салыстыру. Тақырып бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру.

      22-тақырып. Қару-жарақ пен әскери техника

      Мотоатқыштар бөлімшелері: міндеттері және қару-жарағы. Атыс қаруының, жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Қару-жарақ жаңалықтары. Взвод, рота қару-жарағы. Артиллериялық бөлімшелердің құрылымы, міндеттері және қару-жарағы. Оқу-кәсіби түрде сөйлеуді дамыту: сөйлемдердің негізгі функционалды-мағыналық түрлеріне қарқынды оқытып-үйрету: монолог-сипаттау, монолог-мазмұндау, монолог-пайымдау, диалог-әңгімелесу, диалог-пікірталас.

      14-бөлім. Кәсіптік шетел тілі (ағылшын тілі)

      Пәннің мақсаты

      "Ағылшын тілі" пәні – кәсіптік білім беру шеңберінде Қазақстан Республикасының аумағында білім беру кеңістігінің бірлігін қамтамасыз етуге, білім берудің алдыңғы сатысында қол жеткізілген ағылшын тілін меңгерудің бастапқы деңгейін арттыруға және тұрмыстық, мәдени-кәсіптік және ғылыми қызметтің әртүрлі саласындағы әлеуметтік-коммуникативтік міндеттерді шешу үшін, сондай-ақ одан әрі өз бетінше білім алу үшін қажетті және жеткілікті деңгейдегі коммуникативтік біліктілікті меңгеруге арналған.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері

      Пәнді оқыту мақсаты кейіннен кәсіби қызметте қолдану үшін қажетті ағылшын тілі саласындағы тиісті дайындықты және білім мен дағды деңгейін қамтамасыз ету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері

      1) айтылымда, тыңдалымда, оқылымда және жазылымда коммуникативтік дағдыны дамыту және жетілдіру;

      2) ұсынылған тақырыптарға сәйкес жаңа тілдік құралдарды жүйелеу және меңгеру;

      3) ағылшын тілін меңгеру бойынша оқу жұмысын жетілдіруге мүмкіндік беретін жалпы және арнайы оқу дағдыларын дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының біліктілігі:

      1) тілдік, сөйлеу, лингвистикалық елтанымдық және әлеуметтік-лингвистикалық біліктілікті қамтитын коммуникативтік біліктілік. Осы біліктілік оқу, күнделікті, кәсіби салаларда шет тілде қарым-қатынас жасау үшін қажет және шет тілдер саласында білім алушылардың әлеуметтік-кәсіби ұтқырлығын айқындайды;

      2) кадеттердің шетелдік және жалпыадамзаттық мәдениеттің ерекшеліктеріне қатысты мәселелер шеңберін зерделеуін болжайтын және кадеттерге мәдениет диалогына қосылуға мүмкіндік беретін жалпы мәдени біліктілік;

      3) кадеттерде шет тілде қарым-қатынас жасау жағдайында әртүрлі кәсіби салада бейімделу және өнімді қызмет ету үшін қажетті білімнің, шеберліктің, қабілеттіліктің болуын болжайтын оқу-танымдық біліктілік;

      4) теңгермелік біліктілік, кадеттерге шет тіліндегі білімінің, дағдысы мен қабілетінің тапшылығын жеңу қабілетін дамытуға мүмкіндік береді;

      5) кадеттердің интеллектуалдық-жеке тұлғалық құзыреті, ағылшын тілін дербес және үздіксіз үйрену, одан әрі өз бетінше білім алу және оны білімнің басқа саласында пайдалану, болашақ мамандығына қатысты кадеттердің өзін-өзі анықтау қабілетін дамыту және тәрбиелеу.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пәннің мазмұны

      1-тақырып. Танысу

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Сәлемдесу. Танысу. Кезекшінің баянаты. Әліпби. Оқу ережелері (1, 2, 3, 4-ші оқу түрлері), жіктеу және тәуелдік есімдіктер. Грамматика: "to be" етістігі, зат есімнің тәуелденіп септелуі, сан есім, көпше түрдің жасалуы.

      2-тақырып. Менің отбасым

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Отбасы. Туыстар. Достар. "To be" етістігін жіктеу. Сан есім. Апта күндерін жүргізу және бекіту; әріптер мен дыбыстар (транскрипциямен жұмыс); орфография.

      3-тақырып. Мамандық. Жұмыс.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Кәсіп. Мамандықтар. Сұраулы сөздер. Грамматика: "Present Simple Tense". Болымды форма.

      4-тақырып. Бос уақыт

      Уақыт. Күн тәртібі. Сан есім. Грамматика: "Present Simple Tense". Сұраулы және болымсыз формалар.

      5-тақырып. Менің үйім

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Менің үйім, пәтердің, бөлмелердің сипаттамасы. "There is/there are" сөз орамы; "some/any" қолдану; "on, in, at" предлогтарын қолдану. Үйді/пәтерді сипаттау үшін орын предлогтары.

      6-тақырып. Ұнататын ісім. Хобби.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Әуежайда. Грамматика: "can/can not" модальды етістігін және "was/were" етістіктерін қолдану.

      7-тақырып. Ұлыбритания және оқытылатын тілдің басқа да елдері

      Тақырып бойынша жаңа лексикалық материалды енгізу. Ұлыбританияның географиялық орналасуы. Лондон. Грамматика: "Past Simple Tense" – 1. Болымды форма. Грамматика: "Past Simple Tense" – 2. Сұраулы және болымсыз формалар. Дұрыс және бұрыс етістіктер.

      8-тақырып. Ұлттық тағамдар. Тамақ және сусындар.

      Тақырып бойынша жаңа лексикалық материалды енгізу. Грамматика: санды анықтау: саналатын және саналамайтын зат есімдер: "How much/how many".

      9-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Менің Отаным – Қазақстан. Елдің географиялық орналасуы, климаты, халқы. Тұңғыш Президент және мемлекеттік құрылым. Елдің көрікті жерлері мен мәдени мұрасы.

      10-тақырып. Нұр-Сұлтан – болашақтың қаласы

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қалалар және оның көрікті жерлері. Грамматика: бір буынды және көп буынды сын есімдер және олардың салыстырмалы шырайлары.

      11-тақырып. Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі

      Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылымы мен құрылысы. Ұйымның қызметі. Грамматика: "shall/will" келер шағы. "be + going + to" грамматикалық сөз орамы.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қарулы Күштердің түрлері. Әскер тектері мен қызметтері. Нысанды киім-кешегі. Мотоатқыштар бөлімшесінің жабдығы мен керек-жарағы. Грамматика: жіктеу және тәуелдік есімдіктері және оларды қолдану.

      13-тақырып. Әскери өнер негіздер.

      Қарулы жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Барлау. Мотоатқыштар бөлімшелерінің құрылымы, міндеттері және қару-жарағы. Грамматика: "Present Continuous Tense" ауыспалы осы шақ және оны қолдану.

      14-тақырып. Бөлімшенің оқу-жаттығуларды өткізу жағдайындағы іс-қимылдары

      Оқу-жаттығуларды өткізу жағдайларындағы бөлімшелердің іс-қимылдары. Оқу-жаттығулардағы бригада. Грамматика: орын предлогтары және оларды қолдану.

      15-тақырып. Полигон және оны қамтамасыз ету

      Бөлімшелердің Далалық шығуларды өткізу жағдайларындағы міндеттері мен іс-қимылдары. Полигондағы бөлімшенің күн тәртібі. Грамматика: уақыт предлогтары: "at, on, until, from" және оларды қолдану.

      16-тақырып. Атыс қаруы және оны қолдану кезіндегі сақтандыру шаралары

      Атыс қаруының тактикалық-техникалық сипаттамалары және оны қолдану кезіндегі қауіпсіздік шаралары. Грамматика: "this, these, that, those" сілтеу есімдіктері және оларды қолдану.

      17-тақырып. Армиядағы спорт және дене шынықтыру.

      Армиядағы спорт және дене шынықтыру. Шығармашылық жұмыс. Грамматика: қозғалыс предлогтары және оларды қолдану.

      18-тақырып. Шетел әскерлерінің қару-жарағы мен әскери техникасы

      Жауынгерлік машиналардың тактикалық-техникалық сипаттамалары. Жаңа қару-жарақ. Броньды транспортер. Жауынгерлік жаяу әскер машинасы. Шетел әскерлерінің қару-жарағы мен әскери техникасы. Грамматика: "What has it got? or What does it have?", "It has got a 120 mil gun. What can it do? It can travel across country. A modern tank is more powerful than an older one" бойынша білімін өзектілендіру.

      19-тақырып. Далалық жағдайдағы төзімділік

      Бөлімшелердің жауынгерлік жағдайға жақын жағдайдағы міндеттері мен әрекет етуі. Шығармашылық жұмыс. Грамматика: "He is using his poncho to make a shelter". "He is covering the injury with a dressing. Movequietly" бойынша білімін өзектілендіру.

      20-тақырып. Уақытты бөлу және күнделікті тәртіп. Күн тәртібі.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Күн тәртібі. Грамматика: "Did you prepare your room? He did not straighten out the mat" бойынша білімін өзектілендіру.

      21-тақырып. Әскери топография

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Топографиялық карта. Әскери топография. Жер бедері және оның картадағы бейнесі. Оқу-жаттығуларды өткізу кезінде құбылнамамен жұмыс істеу. Грамматика: "You will move by day and by night. You are to draw combat rations from the stories" бойынша білімін өзектілендіру.

      22-тақырып. Әскери тұтқындар және олармен сөйлесу

      Жаңа лексиканы жүргізу. Әскери тұтқындармен сөйлесу. Әскери тұтқыннан жауап алу. Грамматика: "can, may, must" модальды етістіктері, олардың негізгілері және қолданылуы.

      23-тақырып. Армиядағы мансап

      Армиядағы мансап. Әскери қызметшілердің бос уақыты мен тұрмысы. Шығармашылық жұмыс. Грамматика: "Present Perfect Tense" (1) және оны қолдану.

      24-тақырып. Жалпы тактика. Қорғаныс.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Қорғаныс. Қорғаныс түрлері. Бөлімшенің қорғаныста әрекет етуі. Грамматика: "Present Perfect Tense" (2) және оны қолдану.

      25-тақырып. Жалпы тактика. Оқ ату және маневр жасау.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Ұрыс жүргізудің тактикалық тәсілдері. Маневрлерді жүргізу кезіндегі жеке құрамның жеке жауынгерлік дағдылары. Грамматика: "This is what have to do. You must know what to do" бойынша білімін өзектілендіру.

      26-тақырып. Жалпы тактика. Бөлімшенің ұрыстағы іс-қимылын бағалау.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыста әрекет етуі. Бөлімшенің қойылған міндеттерді орындауы және оларды бағалау. Грамматика: "What do you plan to do? What is your aim? What will the gun group do?" ағылшын тіліндегі арнайы сұрақтар.

      27-тақырып. Жалпы тактика. Шабуыл.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Шабуыл. Шабуыл түрлері. Шабуылды дайындау. Тактикалық әдістер. Грамматика: "What did the rifle group do? They crawled along the ditch" бойынша білімдерін өзектілендіру.

      28-тақырып. Жалпы тактика. Ұрыстағы бөлімшенің міндеттері және оларды орындау. Қорытындылау.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Ұрыстағы бөлімшенің әрекет етуі. Бөлімшенің ұрыстағы әрекет етуін талдау және қорытындылау. Грамматика: төл сөз және төлеу сөз. "I told you to move quickly. You were told not to make a lot of noise".

      29-тақырып. Жалпы тактика. Ұрыста әрекет ету. Қарсыласпен байланыс.

      Жаңа лексикалық материалды енгізу. Бөлімшенің ұрыста әрекет етуі. Ұрыс жүргізу. Қарсыласпен байланыс. Ұрысты жүргізудің тактикалық тәсілдері. Грамматика: "The sections were advancing down the forward slope when they came under MG fire".

      15-бөлім. Қазіргі Қазақстан тарихы

      Пәннің мақсаты

      "Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы" пәні тарихи тәжірибені жеткізу, тарихи сананы, мәдениетті, дәстүрлерді, ұрпақтар сабақтастығын қалыптастыру; тарихи процестердің жалпы мазмұнын зерделеу және ежелгі заманнан бүгінгі күнге дейін Қазақстан аумағында болып жатқан тарихи оқиғалардың негізгі үрдістерін айқындау; мемлекеттік тәуелсіздік алу кезеңдерін, қоғамдық және әлеуметтік қатынастардың мемлекеттік-құқықтық жүйесінің пайда болуы мен дамуын, сыртқы саясат мазмұнын және Қарулы Күштердің бейбітшілікті сақтаудағы ролін зерделеу үшін арналған.

      Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері.

      Қазіргі заманғы Қазақстан тарихын зерделеудің негізгі мақсаты қазіргі заманғы Қазақстан тарихының басты және жалпы тарихи процестерін зерделеу; басқа мемлекеттермен өзара іс-қимыл жасай отырып, Қазақ хандығы құрылған сәттен бастап қазіргі уақытқа дейін Қазақстан аумағында болған тарихи оқиғаларды көрсету.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) білім алушыларға тәуелсіздік алудың негізгі кезеңдері, олардың жүйелілігі, елдегі және басқа мемлекеттердегі, Қарулы Күштердегі өзара байланыс және байланыстылық туралы білім беру;

      2) білім алушыларда қазіргі заманғы процестерге қатыстылық сезімін қалыптастыру және одан әрі кәсіби қызметті табысты іске асыру үшін тарихи ойлау мәнін түсіну;

      3) қазіргі кезеңде Қазақстанның сыртқы саясатының маңызы мен мазмұнын түйсіну;

      4) Қазақстанның батырлық тарихының, көпғасырлық ұлттық негіздер мен дәстүрлердің үздік үлгілері негізінде өз бетінше білім алу қажеттілігін, күрделі және алуан түрлі тарихи құбылыстарды дербес талдау және бағалау қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының біліктілігі:

      1) қазіргі қоғам мен әскери саланың проблемаларын объективті түрде түсінуді дайындау үшін қажетті нақты фактілерді, өткен тарихи құбылыстарды синтездеу және жинақтау саласындағы білімнің жоғары деңгейі;

      2) тәуелсіз егемен мемлекеттің қалыптасуының негізгі кезеңдерін, қазіргі мемлекеттің әлеуметтік құрылымы мен саяси жүйесін білу;

      3) қазақ халқының жалпы әлемдік қауымдастықтағы, қазіргі өркениет жүйесіндегі, Қазақстан халықтарының тарихи-мәдени қоғамдастығының дамуындағы ролі мен орнын түсіну;

      4) қазіргі заманның тарихи оқиғалары мен фактілерінің призмасы арқылы дүниетаным мен менталитетті қалыптастыру;

      5) Қазақстан армиясының қоғамдағы, мемлекет қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі ролін түсіну.

      Пәннің тақырыптық жоспары

      Пәннің мазмұны

      1. Отандық тарихты зерделеудің тұжырымдамалық негіздері

      1-тақырып. Қазақ мемлекеттілігінің бастауы мен сабақтастығы

      Қазақ мемлекеттілігінің бастауы мен сабақтастығы: ежелгі, орта ғасырлар және жаңа уақыт. Мемлекеттің саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуының заңдылықтары. Қазақ халқының қалыптасуының негізгі тарихи кезеңдері және оның құрамына кірген этникалық компоненттер. Қазақ хандығындағы әскери құрылым және әскери қызмет. "Ақтабан шұбырынды" ХVII – ХVIII ғасырлардағы қазақ хандықтарының экономикалық жағдайы. Қазақстан мен Ресейдің жаңа заман жағдайындағы саясаты. Қосылудың алғашқы кезеңіндегі Қазақстандағы патша саясаты. Нығайтылған желілер мен қалалар құрылысы. Кіші және орта жүздерде феодалдық өзара тартыстардың күшеюі. Қазақстанның Ресейге қосылуын аяқтау.

      2. Қазақстан тәуелсіздік жолында: даму кезеңдері және ұлттық құрылыс идеялары

      2-тақырып. Қазақстанда Тәуелсіздіктің қалыптасуының алғышарттары: ұлт-азаттық көтерілістер және ұлттық мемлекет идеясының қалыптасуы

      Қазақ халқының ұлттық қозғалысының бастауы. ХХ ғасырдың басындағы Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық жағдай. Орыс шаруаларының қазақ жерлеріне қоныс аударуын жандандыру. Қоныс аударушы әкімшіліктің қазақ халқын отырықшы өмір салтына жаппай көшіру жөніндегі іс-әрекеттері, осы мақсаттарды іске асыру әдістері. Қазақ жерінде өнеркәсіп ошақтарының қалыптасу ерекшеліктері және оның отарлық сипаты. ХVІІІ – ХІХ ғасырлардың басындағы Қазақстандағы отарлауға қарсы ұлттық көтерілістердің мақсаттары, ерекшеліктері мен тарихи сабақтастығы.

      3-тақырып. ХХ ғасырдың басындағы Қазақстандағы ұлттық қозғалыс

      Қазақ зиялыларының қалыптасуы: әлеуметтік құрамы, білімі, қызметі. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі қазақ даласы. "Бұратана халықты тыл жұмыстарына реквизициялау туралы" 1916 жылғы 25 маусымдағы Жарлық, оның халыққа қарсы мәні. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс: себептері, қозғаушы күштері, барысы және негізгі кезеңдері. Қозғалыс көшбасшылары: А. Иманов, Т. Бокин, Б. Әшекеев, А. Жанбосынов, Ұ. Саурықов және басқалар. Ресейдегі ақпан буржуазиялық-демократиялық революциясы және оның Қазақстанға ықпал ету ерекшеліктері. Қазақстандағы саяси биліктің өзгеруі. Уақытша үкіметтің жергілікті өзін-өзі басқару органдарын құру. Облыстық қазақ съездері және онда көтерілген мәселелер. Уақытша үкімет органдарындағы ұлттық интеллигенция өкілдерінің қызметі. 1917 жылғы жаздағы саяси дағдарыс. Шілдедегі жалпықазақ съезі және Алаш партиясын құру туралы шешім. Партияның бағдарламасы. Бүкілресейлік Құрылтай жиналысының депутаттарын сайлау, Алаш партиясының жеңісі.

      3. Ұлттық-мемлекеттік құрылыстың кеңестік моделін іске асыру

      4-тақырып. Кеңестік Қазақстанның қалыптасуының тарихи бастаулары: тұрғылықтандырудағы қиындықтары

      Кеңес өкіметінің орнауы. Қазан төңкерісі және Қазақстанның саяси өмірі. Ә. Бөкейхановтың төрағалық етуімен Алаш орда үкіметінің (Халық кеңесі) құрылуы. Алаш автономиясын құру туралы шешім. Түркістан автономиясы (Қоқан автономиясы) үкіметінің құрылуы. Қазақ өлкесі – "ақтардың" және "қызылдардың" қарсы күресі. Алаш Орда үкіметі қазақ ұлттық армиясының әрекеттері. "Соғыс коммунизмі" саясаты. Қырғыз (Қазақ) Кеңестік социалистік автономиялық республикасының құрылуы – ұлттық мемлекетті құру идеясын таптық тәсіл негізіндегі мемлекетті құру идеясына ауыстыру. Қазақстандағы жер-су реформасы. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясат (ЖЭС). ЖЭС мазмұны және оны жүргізу ерекшеліктері. 1921 – 1922 жылдардағы Қазақстандағы ашаршылық. Қазақ Автономиялық Кеңестік Социалистік республикасы құрамындағы қазақ жерлерін біріктіру.

      5-тақырып. Кеңестік тоталитарлық Қазақстанның қалыптасуы: сипаты, шаралары мен салдары

      Коммунистік партияның билігі мен қоғамдық өмірге ықпалын күшейту. Ф.И. Голощекиннің "Кіші Қазан" идеясы: мәні мен салдары. Қазақстандағы индустрияландыру ерекшеліктері. Қазақ ауылын кеңестендіру саясаты – қазақтардың дәстүрлі қоғамын бұзу. Байлардың шаруашылықтарын тәркілеу және оның саяси-экономикалық салдары. Көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруашылықтарын отырықшылыққа күштеп көшіру. Ұжымдастыру әдістері мен қарқыны. "Бесеудің хаты". Ашаршылықтың демографиялық салдары. 1930 жылдардың екінші жартысындағы Қазақстандағы ауыл шаруашылығының ауыр жағдайы. Қазақ зиялыларын сталиндік репрессияға ұшырату, оның ауқымы мен салдары. Білім беру жүйесін құру. Сауатсыздықпен күрес. Ұлттық және мәдени негіздердің бұзылуы. Ғылымның және ғылыми мекемелердің дамуы. КСРО Ғылым академиясының Қазақ филиалын құру.

      6-тақырып. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан

      Ұлы Отан соғысының басталуы. Кәсіпорындарды Қазақстанға эвакуациялау және оларды орналастыру. Қазақстандықтардың майдандағы іс-қимылдарға, партизан қозғалысына қатысуы. Қазақстандықтар – Кеңес Одағының Батырлары – ата-баба ерлігін жалғастырушылар. Отан соғысы жылдарындағы тыл жұмыскерлерінің ерлігі. Ұлы Отан соғысының Қазақстан халқының соғыстан кейінгі тарихы үшін мәні. Халықтарды Қазақстанға күштеп жер аудару. Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижелері мен сабақтары. Соғыс жылдарындағы ғылым, мәдениет және халықтық білім.

      7-тақырып. ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы кеңестік реформалардың қайшылықтары мен салдары

      Қазақстан соғыстан кейінгі жылдары. Бейбіт құрылысқа көшудегі қиындықтар. Қазақстан аумағындағы ядролық сынақтар және олардың салдары. Білім мен ғылымдағы оң өзгерістер. Жоғары және орта арнаулы оқу орындарын ашу. Кәсіптік-техникалық білім беру жүйесін қалыптастыру. Қазақ Ғылым Академиясының құрылуы. И. Сталиннің "жеке басына табыну" кезеңін сынау. Мемлекет және қоғам қайраткерлерін саяси ақтау және оның "жартылай" сипатын бағалау. Н.С. Хрущевтің партиялық-мемлекеттік басқару жүйесіндегі реформасы және оның үстірт сипаты. Тың және тыңайған жерлерді игерудің салдары: Теміртаудағы оқиғалар. 1965 – 1966 жылдардағы экономикалық реформалардың аяқталмауы. Экономиканы дамытудың экстенсивті жолы. Қазақстанның КСРО өнеркәсібін дамытуға қосқан үлесі. Экологиялық дағдарыс. Арал қасіреті. Кеңестік режимнің қорғаныс өнеркәсібі кешенін салу салдарынан қазақ халқына келтірген қасіретті зардабы: Семей ядролық сынақ полигоны (1949 – 1991 жж.). Мәдениет және ғылым. Командалық-әкімшілік басқарудың күшеюі салдары ретінде мәдени және рухани өмірдегі қайшылықтарды тереңдету.

      8-тақырып. Қазақстандағы "қайта құру" саясаты

      Идеологиядағы, экономикалық және саяси өмірдегі ауқымды өзгерістер. М.С. Горбачевтің реформалары. Одақтас республикалардағы жариялылық пен демократия аясындағы ұлттық жанжалдар. Экономикалық дағдарыс. КСРО командалық-әкімшілік жүйесін демократиялық әдістермен қайта құру әрекеттері. "Қайта құру" мен "жариялылықтың" ел экономикасына әсері. Одақтық басқару жүйесі кезінде жекелеген мемлекеттік кәсіпорындарды ұлттық республикаларға қайтару. Д.А. Қонаевтың Қазақстан Компартиясы ОК Бірінші хатшысы лауазымындағы қызметі. 1986 жылғы Алматыдағы және республиканың басқа қалаларындағы желтоқсан оқиғалары және олардың шынайы себептері. Алаш қозғалысының қайраткерлерін ресми ақтау. Жаңа қоғамдық ұйымдар мен партияларды құру. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің сайлауы. "Тіл туралы" Заңның қабылдануы және оның мәні. Қазақ КСР мемлекеттік егемендігі туралы Декларация. 1991 жылғы тамыз төңкерісі. КОКП қызметін тоқтату. КСРО-ның ыдырауы және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (ТМД).

      4. Тәуелсіз Қазақстанның Мемлекеттік стратегиясы және әлеуметтік-экономикалық дамуы

      9-тақырып. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылысын қалыптастыру

      "Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы" Конституциялық Заң. Қазақстан Президентінің алғашқы бүкілхалықтық сайлауы. Қазақ КСР-ін Қазақстан Республикасы деп қайта атау. Тәуелсіздік ұлттық және мемлекеттік құрылыстың факторы ретінде. Тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік даму стратегиясын айқындау. Қоғамды демократияландыру процесін күшейту. Дербес даму жолын анықтау. Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын қалыптастыру. Қоғамның конституциялық құрылысының негіздерін құру. Қазақстан Республикасының рәміздерін бекіту – Ту, Елтаңба, Гимн. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру туралы Заң. Егемендікті, қорғанысты, ел бірлігі мен азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ұлттық армия құру. Президент Н.Ә. Назарбаевтың "Ұлттық валютаны енгізу туралы" Жарлығы және оның мәні. Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекараларын айқындау. Ұлттық қауіпсіздікті нығайту. Мемлекеттік бірегейлікті дамыту, азаматтық татулық пен саяси тұрақтылықты нығайту. Бүкілхалықтық референдум, Қазақстан Республикасының қолданыстағы Конституциясын қабылдау. Қазақстандағы парламентаризмнің дамуы. Биліктің негізгі үш тармағы: Президент, Парламент және Үкімет – қызметті реттейтін елдің саяси жүйесінің құрамдас бөліктері. Президенттің Қазақстан халқына бірінші Жолдауы: "Қазақстан – 2030. Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы" (1997 жылғы 16 қазан), Қазақстан Республикасы дамуының ұзақ мерзімді басым мақсаттары. Елорданы Алматыдан Астанаға көшіру. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың "Қазақстан – 2050" Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан халқына Жолдауы (2012 жылғы 14 желтоқсан). ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың "Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ" атты Қазақстан халқына Жолдауы (2014 жылғы 17 қаңтар).

      10-тақырып. Экономикалық дамудың қазақстандық моделі

      Өтпелі кезеңдегі қиындықтар: экономикалық дағдарыс, әлеуметтік шиеленіс, өмір сүру деңгейінің төмендеуі, жұмыссыздық, криминогендік. Олардан өту жөніндегі шаралар: экономиканы қайта құрылымдау, әлеуметтік бағдарланған нарық құру, жекешелендіру және бағаны ырықтандыру, инвестициялық саясат. Жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу. Қазақстан экономикасын реформалаудың бағыттары – экономиканы дамыту қағидаттары, еңбек өнімділігінің деңгейін арттыру, қазіргі заманғы технологияларды енгізу, инвестициялық, салықтық, аграрлық-индустриялық саясат, инфрақұрылымды, әсіресе көлік пен байланысты дамыту. Қазақстан экономикасын дамыту үшін шетелдік инвестицияларды тарту. Президенттің "Бәсекеге қабілетті Қазақстанға, бәсекеге қабілетті экономикаға, бәсекеге қабілетті ұлтқа" атты ел халқына Жолдауы және оның маңызы. Әлемдік экономикалық дағдарыс және одан сәтті өту шаралары. Дағдарыстан кейінгі кезеңде экономика мен қаржы секторының дамуы. Индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы, іске асырудың алғашқы жетістіктері. ҚР Президентінің 2011 жылғы 28 ақпандағы "Жеделдетілген экономикалық жаңғырту – Үдемелі инновациялық индустрияландыру бағдарламасының жалғасы" атты Қазақстан халқына Жолдауы. "Қазақстан – 2020" – Стратегиялық жоспардың артықшылығы. ХХІ ғасырдағы экономиканың қазақстандық моделі. Қазақстан үшін ЭКСПО – 2017-ні өткізу маңызы. "Нұрлы Жол – болашаққа бастар жол" жаңа экономикалық саясат – Қазақстанның жаһандық сын-қатерлерге жауабы.

      11-тақырып. Этникалық-демографиялық процестер және ұлтаралық келісімді нығайту

      Республикада азаматтық татулық пен ұлттық келісімді бекіту. Қазақстандағы көші-қон, демографиялық процестер, халықтың этникалық құрылымындағы өзгерістер. "Нұрлы көш" бағдарламасы және отандастарымыздың оралуы. Қазақстандағы 2009 жылғы халық санағы, халықтың этникалық және әлеуметтік құрылымының өзгеруі. Біртұтас ұлт болашағының қалыптасу мәселелері. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Қазақстан Республикасының заңдары: "Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы", "Білім туралы", "Тіл туралы", "Мәдениет туралы". "Қазақстан Республикасының мемлекеттік сәйкестілігін қалыптастыру тұжырымдамасы". Қазақстанның Ел бірлігі доктринасы. "Қазақстандық бірегейлік пен бірлікті нығайту және дамыту тұжырымдамасы": міндеттері мен қағидаттары. Жаһанданудың қазіргі адамның санасына әсері. Ұлтаралық келісім – Қазақстан Республикасында тәуелсіздік пен демократияны нығайтудың негізі. Қазақстан халқы Ассамблеясын (ҚХА) – Қазақстан халықтарының келісімі мен бірлігінің қоғамдық институтын, Президент жанындағы консультативтік және кеңесші органды құру. ҚХА бірінші сессиясы, оның шешімдері. "Қазақстан халқы Ассамблеясының орта мерзімді кезеңге арналған стратегиясы". Ұлтаралық келісімнің қазақстандық моделінің бірегейлігі, Қазақстанның Ел бірлігі доктринасы.

      12-тақырып. Қазақстан Республикасының қоғамдық-саяси өмірі мен ішкі саясаты

      Әлеуметтік реформалар және әлеуметтік жаңғырту. Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 6 ақпандағы "Қазақстан азаматтарының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты" атты Қазақстан халқына Жолдауы. Денсаулық сақтауды, спортты және дене шынықтыруды дамыту. Қазақстан спортшыларының Олимпиада ойындарындағы, Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында өткен 7-ші Қысқы Азия ойындарындағы жетістіктері. Білім беру жүйесінің мазмұнын жаңарту. 2010 жылы Қазақстанның Болон процесіне қосылуы және Болон декларациясына қол қоюы. "Интеллектуалды ұлт – 2020" президенттік бағдарламасы және оның мәні. Қазақстан Республикасының қоғамдық-саяси өмірін демократияландыру. Саяси партиялар мен партиялық жүйелерді дамыту. Қазақстан Республикасының Саяси партиялар туралы Заңы және оның маңызы. "Нұр Отан" жетекші әлеуметтік-саяси күш ретінде. Президент Н.Ә. Назарбаевтың 2005 жылғы 18 ақпандағы "Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында" атты халыққа Жолдауы.

      13-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру. Жоғарғы Бас қолбасшының Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін қалыптастырудағы ролі. Әскери білім.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылу тарихы. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін қалыптастырудағы Жоғарғы Бас қолбасшының ролі. Бірінші Қорғаныс министрі С. Нұрмағамбетов. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылысы және жаңғырту. Қазіргі заманғы және тиімді армияны, Әскери-әуе және Әскери-теңіз күштерін құру жөніндегі шаралар. Әскери саладағы халықаралық ынтымақтастық: "ОртАзбат", "Авиадартс" батальондарының бірлескен оқу-жаттығуларына қатысу. НАТО басшылығымен терроризмге қарсы операциялар және бейбітшілікті қолдау жөніндегі операциялар саласында тәжірибе алмасу. "Бейбітшілік жолындағы әріптестік" бағдарламасы шеңберінде өңірлік орталықтар құру. Қазақстанда әскери білім беруді дамыту.

      14-тақырып. Ұлы дала халқының жаңа тарихи санасы мен дүниетанымын қалыптастыру саясаты

      Отандық тарихты зерттеудің жаңа тәсілдері. Ұлттық тарихтың "ақтаңдақтарын" жою. 1997 жыл – ұлттық бірлік және жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы. "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы, іске асыру мақсаты мен негізгі бағыттары, рухани және білім беру саласын дамыту, мәдени мұраның сақталуын және тиімді пайдаланылуын қамтамасыз ету. Тарихи және сәулет ескерткіштерін қайта жаңғырту; мәдени мұра – фольклорды, дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды зерделеудің біртұтас жүйесін құру; гуманитарлық білімнің толыққанды қорын мемлекеттік тілде құру. Президенттің "Халық тарих толқынында" тарихи зерттеулер бағдарламасы, қазақтардың ұлттық тарихының көкжиегін кеңейту, ұлттың жаңа тарихи дүниетанымын қалыптастыру. Тарихи сана негізінде патриотизмді қалыптастыру. Қазіргі Қазақстан – жаңғырған Ұлы даланың мұрагері – "Ұлы Дала елі". Ежелгі түркілердің мемлекеттілігі. Тәуелсіздік жылдарында көне түркі жазбалары мен түркі мәдениеті ескерткіштерін жан-жақты зерделеудің басталуы. Әбу Насыр Әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмұт Қашқари, Қожа Ахмет Яссауи еңбектерін аудару және қайта басып шығару. Қазақстан Республикасы Президентінің ежелгі ұлыстар мен ордалардағы этносаяси процестерге көзқарастары. Жаңа қоғамдық ой-пікір қалыптастыру үшін қазақ хандығының 550 жылдық мерейтойын мерекелеу маңызы. Н.Ә. Назарбаевтың еңбектеріндегі қазақ халқының және қазақ хандығының құрылу тарихы алғышарттарының қалыптасу мәселелерін жандандыру. Қазақ хандарының мемлекеттік қызметінің тарихы бойынша жаңа зерттеулер. Қазақ халқының көшпелі мәдениетін және қазақ қоғамындағы батырлар мен билер институтын зерделеу үрдісі.

      15-тақырып. Қазақстан – қазіргі әлем мойындаған мемлекет

      Егемен Қазақстанды әлемдік қоғамдастықтың мойындауы, БҰҰ-ға қабылдануы. Қазақстанның сыртқы саясатын қалыптастыру. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мақсаттар: халықаралық және өңірлік қауіпсіздік, мемлекеттің аумақтық тұтастығы мен егемендігі. Тәуелсіз Қазақстанның көп бағытты сыртқы саясаты. Сыртқы экономикалық ынтымақтастық және инвестициялық қызмет. Қазақстан Республикасының бітімгершілік миссиясы. Қазақстан Республикасының Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңесті (АӨСШК) ұйымдастыру жөніндегі бастамасы (1992 жыл). Қазақстанның батыс-шығыс мәдениетаралық және өркениетаралық диалогын дамытуға қосқан үлесі. Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі және оның нәтижелері. 2010 жылғы 1-2 желтоқсанда Астанада өткен ЕҚЫҰ Саммиті – әлемдік маңызы бар оқиға. Кеден одағының құрылуы және оның жұмыс істей бастауы: Қазақстан, Ресей, Белоруссия, оның маңызы. Дүние жүзінің және ЕурАзЭҚ елдерінің жаһандық энергетикалық және экологиялық қауіпсіз дамуын құру проблемалары. Тәуелсіздіктің 25 жылдығы. Қазақстан Республикасы. "Әлем. ХХІ ғасыр" манифесінің мәні. Соғысқа, ядролық қаруға және терроризмге қарсы күрес шаралары.

      16-тақырып. Н.Ә. Назарбаев – тарихтағы жеке тұлға

      Тұңғыш Президенттің мемлекеттік жаңғыру жолындағы бастамалары. Мемлекеттіліктің қазақстандық моделін құру негізі. Ұлттық тарихқа стратегиялық көзқарас және "Тарих толқынында" жұмысындағы тарихи жеке тұлғалардың ролі. Мемлекет басшысының 2014 жылғы 15 желтоқсандағы "Тәуелсіздік толғауы" тақырыбындағы баяндамасының маңызы. Қазіргі Қазақстан – жаңғырған Ұлы даланың мұрагері – Ұлы Дала елі. Ел Президентінің құнды және бірегей жолдауы – "Нұрлы жол – болашаққа бастар жол" бағдарламасының тарихи маңыздылығы. Тәуелсіздік негізі – "Қазақстан жолы – 2050". Түпкі мақсаты – Мәңгілік ел болу. Н.Ә. Назарбаевтың өмірі мен қызметі.

      17-тақырып. Болашағы біртұтас ұлтты қалыптастыру

      "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының мазмұны мен маңызы. "Мәңгілік ел" – ежелгі түркілер мұрасы. "Мәңгілік ел" – тарих арқылы ата-баба мұрасына еніп, іске асқан қазақ халқының арманы. "Мәңгілік ел" идеясының негіздері: тарихи сабақтастық, қазақ мәдениеті, еркіндік сүйгіштік, бірлік, қуатты мемлекет, жоғары мақсаттар, ұлы болашақ. "Мәңгілік елдің" негізгі кезеңдері: мемлекеттің жандануы және халықтың бірігуі. Ұлттық мемлекеттің қалыптасуы үшін күрес, халық қорғаушыларының қиындықтары. "Мәңгілік елдің" жеті негізгі құндылығы:

      1. Қазақстан Тәуелсіздігі және Нұр-Сұлтан

      2. Біздің қоғамдағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім

      3. Зайырлы қоғам және жоғары руханият

      4. Индустрияландыру және инновациялар негізіндегі экономикалық өсу

      5. Жалпыға ортақ еңбек қоғамы

      6. Тарих, мәдениет және тіл ортақтығы

      7. Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздігі және жалпы әлемдік және өңірлік проблемаларды шешуге жаһандық қатысуы

      "Рухани жаңғыру" бағдарламасы және оның кіші бағдарламалары: "Тәрбие және білім", "Атамекен", "Рухани қазына", "Ақпарат толқыны". Алдағы жылдарға арналған міндеттер: латын әліпбиіне көшу логикасы. "Жаңа гуманитарлық білім". "Қазақ тіліндегі 100 оқулық" жобасының маңызы. "Туған жер" бағдарламасын іске асыру. "Қазақстандағы 100 жаңа есім" жобасын іске асыру маңызы.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне ведомстволық бағынысты әскери оқу орындарының "Әскери іс" жоғары білім беруді даярлау бағыты бойынша үлгілік оқу бағдарламалары

      1-бөлім. Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы.

      Пән атауы.

      "Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы" пәні тарихи тәжірибені жеткізуге, тарихи таным, мәдениет, салт-дәстүрлер, ұрпақтар сабақтастығын қалыптастыруға; тарихи процестердің жалпы мазмұнын зерделеуге және Қазақстан аумағында ежелгі уақыттан бастап қазіргі күнге дейін болып жатқан тарихи оқиғалардың негізгі үрдістерін бөліп көрсетуге; мемлекеттік тәуелсіздікті алу, қоғамдық және әлеуметтік қарым-қатынастардың мемлекеттік-құқықтық жүйесінің пайда болуы мен даму кезеңдерін, сыртқы саясат мазмұнын және бейбітшілікті сақтаудағы Қарулы Күштердің рөлін зерделеуге арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазіргі заманғы Қазақстан тарихының басты және жалпы тарихи процестерін зерделеу; Қазақ хандығының құрылған сәтінен бастап осы уақытқа дейін Қазақстан аумағында болған тарихи оқиғаларды оның басқа мемлекеттермен өзара әрекеттестігінде көрсету.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) білім алушыларға тәуелсіздікті алудың негізгі кезеңдерін бірізділікпен, елдегі және басқа мемлекеттердегі, Қарулы Күштердегі өзара байланысы мен негізділігін көрсете отырып білім беру;

      2) білім алушыларда қазіргі заманғы процестерге ортақтастық сезімін және кәсіби қызметін одан әрі табысты іске асыру үшін тарихи ойлау маңыздылығы түсінігін қалыптастыру;

      3) Қазақстанның сыртқы саясатының қазіргі заманғы кезеңдегі мағынасын және мазмұнын түсіну;

      4) өздігінен білім алу қажеттілігін, Қазақстанның ерлік оқиғаларының, көп ғасырлық ұлттық бастаулар мен салт-дәстүрлердің үздік үлгілері негізінде күрделі және әртүрлі тарихи құбылыстарға өздігінен талдау жасау және бағалау қабілетін дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижелерінде қалыптасатын білім алушының құзыреттіліктері:

      1) қазіргі заманғы қоғам мен әскери саладағы мәселелерді объективті түсінуді пысықтау үшін қажет болатын өткен тарихтың нақты фактілерін, құбылыстарын синтездеу мен жалпылау саласындағы білімнің жоғары деңгейі;

      2) тәуелсіз егемен мемлекеттің құрылуының, қазіргі заманғы мемлекеттің әлеуметтік құрылысы мен саяси жүйесінің негізгі кезеңдерін білу;

      3) жалпы әлемдік ортақтықта, қазіргі заманғы өркениет жүйесіндегі, Қазақстан халқының тарихи-мәдени ортақтығын дамытуда қазақ халқының рөлін және алатын орнын түсіну;

      4) тарихи оқиғалар мен қазіргі заманғы фактілер аясында дүниетанымы мен ділін қалыптастыру;

      5) Қазақстан армиясының қоғамдағы, мемлекет қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі рөлін түсіну.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1. Отандық тарихты оқудың тұжырымдамалық негіздері.

      Кіріспе. Қазіргі заманғы Қазақстан тарихын гуманитарлық ғылымдар блогының құрамдас бөлігі ретінде оқыту мақсаттары, міндеттері. Пәнді оқыту объектісі. Пәнді оқыту әдістері. Пәннің әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар блогы арасындағы рөлі мен орны. Қазақстан тарихы дамуының негізгі кезеңдерін көрсететін қысқаша тарихи очерк. Қайнар көздері және оның сыныптауышы.

      1-тақырып. Қазақ мемлекетінің бастауы және мирасқорлығы.

      Қазақ мемлекеттігінің бастауы және мирасқорлығы: көнелік, ортағасырлылық және жаңа дәуір. Мемлекеттің саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуы.

      Қазақ халқының және оның құрамына кіретін этникалық компоненттерінің құрылуының негізгі тарихи кезеңдері. Қазақ хандығындағы әскери басқару және әскери қызмет. ХVII – ХVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының экономикалық орналасуы. "Ақтабан шұбырынды". Қазақстанның және Ресейдің Жаңа Кезең жағдайларындағы саясаты. Қазақстанның қосылу дәуіріндегі жаңа патшалық саясат. Нығайтылған желілер мен қалалар құрылысы. Кіші және Орта жүз арасындағы феодалдық өзара тартыстардың күшеюі. Қазақстанның Ресейге қосылуының аяқталуы.

      2. Қазақстан тәуелсіздік жолында: ұлттық құрылудың даму кезеңі және идеясы.

      2-тақырып. Қазақстан тәуелсіздігі қалыптасуының алғышарттары: Ұлт-азаттық көтерілістер және ұлттық мемлекет идеясын қалыптастыру.

      Қазақ халқының ұлттық қозғалыс қайнары. ХХ ғасырдың басында Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық жағдай. Орыс крестьяндарының қазақ жеріне үдере көшуінің белсенділігі. Қазақ халқын отырықшылық өмір деңгейіне жаппай көшіру бойынша қоныс аудару әкімшілігінің қызметі, осы міндеттерді іске асыру әдістері. Қазақ жерінде өндіріс ошақтарын қалыптастыру ерекшеліктері және оның отаршылдық сипаты.

      ХVІІІ – ХІХ ғасырлар басында Қазақстандағы отарлауға қарсы ұлттық көтерілістердің мақсаты, ерекшеліктері және тарихи сабақтастығы.

      3-тақырып. ХХ ғасырдың басындағы Қазақстандағы ұлттық қозғалыс.

      Қазақ зиялыларының қалыптасуы: әлеуметтік құрамы, құрылуы, қызметі.

      Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы қазақ даласы. "Бұратана халықты тыл жұмыстарына реквизициялау" туралы 1916 жылғы 25 маусымдағы Жарлық, оның халыққа қарсы мәні. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс: себептері, қозғаушы күші, барысы және негізгі кезеңдері. Қозғалыс басшылары: А. Иманов, Т. Бокин, Б. Әшекеев, А. Жанбосынов, У. Саурықов және басқалары.

      Ресейдегі Ақпан буржуазиялық-демократиялық төңкерісі және оның Қазақстанға әсер етуінің ерекшеліктері. Қазақстандағы саяси басқарудың өзгеруі. Уақытша Үкіметтің жергілікті басқару органдарын құру. Облыстық қазақ съездері және онда көтерілген мәселелер. Уақытша Үкімет органдарындағы ұлттық зиялы қауым өкілдерінің қызметі. 1917 жылғы жазғы саяси дағдарыс. Жалпы қазақтық шілде съезі және Алаш партиясын құру туралы шешімнің қабылдануы. Партия бағдарламасы. Жалпыресейлік құрылтай жиналысының депутаттарын сайлау, Алаш партиясының жеңіске жетуі.

      3. Ұлттық-мемлекеттің құрылуының кеңестік үлгісін іске асыру.

      4-тақырып. Кеңестік Қазақстанның қалыптасуының тарихи көздері: жергіліктендірудің қиындығы.

      Кеңес өкіметінің орнауы. Қазан төңкерісі және Қазақстанның саяси өмірі. Алашорда (Халық кеңесі) үкіметінің Ә. Бөкейхановтың төрағалық етуімен құрылуы. Алаш автономиясын құру жөніндегі шешімнің қабылдануы. Түркістан автономиясы үкіметінің (Қоқан автономиясы) құрылуы. Қазақ жері – "ақтар" мен "қызылдар" күресі. Алашорда үкіметі қазақ ұлттық әскерінің іс-қимылы. "Әскери коммунизм" саясаты. Қырғыз (Қазақ) Кеңестік Социалистік Автономды Республикасының құрылуы – ұлттық мемлекет құру идеясын кластық тәсіл негізіндегі мемлекет құру идеясына ауыстыру. Қазақстандағы жер-су реформасы. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясат (ЖЭС). ЖЭС мазмұны және оны жүргізудің ерекшеліктері. 1921 – 1922 жылдардағы Қазақстандағы ашаршылық. Қазақ Кеңестік Социалистік Автономды Республикасының құрамында қазақ жерін біріктіру.

      5-тақырып. Кеңестік тоталитарлық Қазақстанның құрылуы: сипаты, шаралары мен салдары.

      Биліктің күшеюі және Коммунистік партияның қоғамдық өмірге ықпалы. Ф.И. Голощекиннің "Кіші Қазан" идеясы: мағынасы және салдары. Қазақстандағы индустрияландырудың ерекшеліктері.

      Қазақ ауылын кеңестендіру саясаты: қазақтардың дәстүрлі қоғамын бұзу. Бай шаруашылықтарын тәркілеу және оның саяси-экономикалық салдары. Көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруаларын отырықшылыққа күштеп көшіру. Ұжымдастырудың әдістері мен қарқыны. "Бесеудің хаты". Ашаршылықтың демографиялық салдары. 1930 жылдың екінші жартысындағы Қазақстан ауыл шаруашылығының ауыр жағдайы. Қазақ зиялыларының сталиндік репрессиялары, оның ауқымы мен зардаптары. Білім жүйесінің құрылуы. Сауатсыздықпен күрес. Ұлттық және мәдени құндылықтардың бұзылуы. Ғылым мен ғылыми мекемелердің дамуы. КСРО Ғылым Академиясының Қазақстандық филиалының құрылуы.

      6-тақырып. Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында.

      Ұлы Отан соғысының басталуы. Қазақстанға эвакуациялау және эвакуацияланған мекемелерді орналастыру. Қазақстандықтардың майдан іс-қимылдарына, партизандық қозғалыстарға қатысуы. Қазақстандықтар – Кеңес Одағының Батырлары – өздерінің ата-бабаларының ерліктерін жалғастырушылар. Отан соғысы жылдарында тыл жұмыскерлерінің көрсеткен жанқиярлығы.

      Ұлы Отан соғысының Қазақстан халқының соғыстан кейінгі тарихы үішн мәні. Халықты Қазақстанға күштеп жер аудару. Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижелері мен сабақ алу. Соғыс жылдарындағы ғылым, мәдениет және халықтық білім.

      7-тақырып. ХХ ғасырдың екінші жартысында Қазақстандағы кеңестік реформалардың қайшылықтары және салдары.

      Қазақстан соғыстан кейінгі жылдары. Бейбіт құрылысқа көшудің қиындығы. Қазақстан аумағында ядролық сынақтар және олардың салдары. Білім мен ғылымдағы оң өзгерістер. Жоғары және орта арнаулы оқу орындарының ашылуы. Кәсіптік-техникалық білім жүйесінің қалыптасуы. Қазақ Ғылым Академиясының құрылуы. И. Сталиннің "жеке басқа табыну" кезеңін сынау. Мемлекеттік және қоғамдық қайраткерлердің саяси оңалуы және оны "шалалық" сипатында бағалау. Н.С. Хрущевтің партиялық-мемлекеттік басқару жүйесіндегі реформасы және оның үстірт сипаты. Тыл және көп тұрған жерлерді игерудің кесірі: Теміртаудағы оқиға. 1965 – 1966 жылдардағы экономикалық реформалардың аяқталмауы. Экономиканың экстенсивті даму жолы. Қазақстанның КСРО өнеркәсібін дамытуға қосқан үлесі. Экологиялық дағдарыс. Арал қасіреті. Қорғаныс өнеркәсібі кешенін салуға байланысты кеңестік режиммен қазақ халқына тигізілген қасірет: Семей ядролық сынақ полигоны (1949 – 1991 жж.). Мәдениет және ғылым. Командалық-әкімшілік басқарудың күшею салдары ретінде мәдени және рухани өмірде қайшылықтардың тереңдеуі.

      8-тақырып. Қазақстандағы "қайта құру" саясаты.

      Идеологияда, экономикалық және саяси өмірде ауқымды өзгерістер. М.С. Горбачевтің реформалары. Жариялылық пен демократия аясында кеңестік республикалардағы ұлттық шиеленістер. Экономикалық дағдарыс. КСРО командалық-әкімшілік жүйесін демократиялық әдістермен қайта құру әрекеттері. "Қайта құру" мен "жариялылықтың" елдің экономикасына әсері. Кеңестік басқару жүйесінде жекелеген мемлекеттік кәсіпорындарды ұлттық республикаларға қайтару. Д.А. Қонаевтың Қазақстан ОК Компартиясының Бірінші хатшысы лауазымындағы қызметі. Алма-Ата қ. және басқа да республика қалаларында 1986 жылғы желтоқсан оқиғасы және оның шынайы себептері. Алаш қозғалысы қайраткерлерінің ресми оңалуы. Жаңа қоғамдық ұйымдар мен партиялардың құрылуы. Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің сайлауы. "Тіл туралы Заңның" қабылдануы және оның мағынасы. Қазақ КСР-і мемлекеттік егемендігі туралы декларациясы. 1991 жылғы тамыз бүлігі. КОКП қызметінің тоқтауы. КСРО-ның құлауы және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының (ТМД) құрылуы.

      4. Тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік стратегиясы және әлеуметтік-экономикалық дамуы.

      9-тақырып. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылымының қалыптасуы.

      "Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы" Конституциялық Заң. Қазақстан Президентінің бірінші жалпыхалықтық сайлауы. Қазақ КСР-і атауын Қазақстан Республикасына өзгерту. Тәуелсіздік ұлттық және мемлекеттік құрылыс факторы ретінде. Тәуелсіз Қазақстанның мемлекеттік стратегиясының дамуын анықтау. Қоғамның демократиялану процесінің күшеюі. Дамудың өзіндік жолын анықтау.

      Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын қалыптастыру. Қоғамның конституциялық қатар негіздерін құру. Қазақстан Республикасының рәміздерін бекіту – ту, елтаңба, әнұран. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы туралы Заң. Егемендікті, қорғанысты, елдің бірлігін және азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ұлттық армияны құру. "Ұлттық валютаны енгізу туралы" Президент Н.Ә. Назарбаевтың Жарлығы және оның мазмұны. Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын белгілеу. Ұлттық қауіпсіздікті нығайту. Мемлекеттік бірегейлікті дамыту, азаматтық бейбітшілікті және саяси тұрақтылықты нығайту.

      Жалпыхалықтық референдум, қолданыстағы Қазақстан Республикасының Конституциясын қабылдау. Қазақстандағы парламентаризмді дамыту. Басқарудың негізгі үш саласы: Президент, Парламент және Үкімет – елдің саяси жүйесі қызметін реттейтін негізгі бөлімдер.

      Президенттің Қазақстан халқына бірінші Жолдауы: "Қазақстан – 2030. Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы" (1997 жылғы 16 қазан), Қазақстан Республикасы дамуының ұзақ мерзімді басым бағыттары. Елорданың Алматыдан Астанаға көшірілуі. "Қазақстан – 2050" Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жолдауы (2012 жылғы 14 желтоқсан). "Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ" атты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жолдауы (2014 жылғы 17 қаңтар).

      10-тақырып. Экономикалық дамудың Қазақстандық үлгісі.

      Ауыспалы кезеңнің қиындығы: экономикалық дағдарыс, әлеуметтік қауырттылық, өмір сапасының төмендеуі, жұмыссыздық, қылмыстың көп болуы. Оларды жою шаралары: экономиканы қайта құрылымдау, әлеуметтік бағытталған нарықты құру, жекешелендіру және бағаны ырықтандыру, инвестициялық саясат. Экономиканың жоспарлыдан нарықтыққа көшуі. Қазақстан экономикасының реформалау бағыты – экономиканың даму қағидаттары, еңбек өнімділігі деңгейін арттыру, қазіргі заманғы технологияларды енгізу, инвестициялық, салықтық, аграрлық-индустриалды саясат, инфрақұрылымның дамуы, әсіресе, көлік пен байланыс. Қазақстан экономикасын дамыту үшін шетел инвестицияларын тарту.

      "Бәсекеге қабілетті Қазақстан, бәсекеге қабілетті экономика, бәсекеге қабілетті ұлт" атты Президенттің мемлекет халқына Жолдауы және оның мазмұны. Әлемдік экономикалық дағдарыс және оны сәтті игеру шаралары. Экономиканың дамуы және дағдарысқа қарсы кезеңдегі қаржы секторы. Индустриалды-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы, оны іске асырудың бірінші жетістіктері.

      2011 жылғы 28 ақпандағы "Жеделдетілген экономикалық жаңару – Үдемелі инновациялық индустрияландыру бағдарламасының жалғасы" атты Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. "Қазақстан – 2020" стратегиялық жоспарының басымдықтары. ХХІ ғасырдағы экономиканың қазақстандық үлгісі. ЭКСПО – 2017 өткізудің Қазақстан үшін маңызы. "Нұрлы Жол – болашаққа жол" жаңа экономикалық саясаты – Қазақстанның жаһандануға берген жауабы.

      11-тақырып. Этнодемографиялық процестер мен ұлтаралық келісімнің нығаюы.

      Республикадағы азаматтық бейбітшілік пен ұлтаралық келісімді бекіту. Қазақстандағы көші-қон, демографиялық процестер, халықтың этникалық құрылымындағы өзгерістер. "Нұрлы көш" бағдарламасы және отандастардың қайтып оралуы. 2009 жылғы Қазақстандағы халық санағы, халықтың этникалық және әлеуметтік құрылымындағы өзгерістер.

      Біртұтас ұлт болашағының қалыптасу мәселелері. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Қазақстан Республикасының заңдары: "Қазақстан халқы ассамблеясы туралы", "Білім туралы", "Тілдер туралы", "Мәдениет туралы". "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік бірегейлікті қалыптастыру тұжырымдамасы". Қазақстан ұлттық бірлігінің доктринасы. "Қазақстандық халықтың бірлігі мен тұтастығының нығаюы мен дамуы тұжырымдамасының" мақсаттары мен қағидаттары. Жаһанданудың қазіргі заман адамының санасына әсері.

      Ұлтаралық татулық – Қазақстан Республикасында тәуелсіздік пен демократияны нығайтудың негізі. Президент жанындағы консультативтік және кеңесші орган Қазақстан халқы келісімі мен бірлігінің қоғамдық институты – Қазақстан халқы Ассамблеясының (ҚХА) құрылуы. ҚХА-ның бірінші сессиясы, оның шешімдері. "Ортамерзімді кезеңге арналған Қазақстан халқы Ассамблеясының стратегиясы". Ұлтаралық келісімнің қазақстандық моделінің ерекшелігі, Қазақстан ұлттық бірлігінің доктринасы.

      12-тақырып. Қоғамдық-саяси өмір және Қазақстан Республикасының ішкі саясаты.

      Әлеуметтік реформалар және әлеуметтік жаңару. Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 6 ақпандағы "Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты" атты Қазақстан халқына Жолдауы.

      Денсаулық сақтауды, спорт және дене шынықтыруды дамыту. Олимпиада ойындарындағы, Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында өткен қысқы 7-ші Азия ойындарындағы қазақстандық спортшылардың жетістіктері.

      Білім беру жүйесінің мазмұнын жаңарту. 2010 жылы Қазақстанның Болон процесіне қосылуы және Болон декларациясына қол қою. Президенттің "Интеллектуалды ұлт – 2020" бағдарламасы және оның маңызы.

      Қазақстан Республикасының қоғамдық-саяси өмірін демократияландыру. Саяси партиялардың және саяси жүйелердің дамуы. Саяси партиялар және оның маңызы туралы Қазақстан Республикасының Заңы. "Нұр Отан" – әлеуметтік-саяси жетекші күш. 2005 жылғы 18 ақпандағы "Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында" атты Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы.

      13-тақырып. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылуы. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құрудағы Жоғарғы Бас қолбасшының рөлі.

      Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылу тарихы. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құрудағы Жоғарғы Бас қолбасшының рөлі. Тұңғыш Қорғаныс министрі С. Нұрмағамбетов. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру және жаңарту. Қазіргі заманғы және тиімді армияны, әскери-әуе және әскери-теңіз күштерін құру жөніндегі шаралар. Әскери саладағы халықаралық ынтымақтастық: "Центрзбат", "Авиадартс" батальондардың бірлескен оқу-жаттығуларына қатысу. НАТО басшылығымен терроризмге қарсы операциялар және бейбітшілікті сақтау операциялары саласында тәжірибемен алмасу. "Бейбітшілік жолындағы серіктестік" бағдарламасы шеңберінде өңірлік орталықтарды құру. Қазақстанда әскери білімді дамыту.

      14-тақырып. Ұлы дала халқының жаңа тарихи санасын және дүниетанымын қалыптастыру саясаты.

      Отандық тарихты зерделеудегі жаңа тәсілдер. Ұлт тарихындағы "ақтаңдақтарды" жою. 1997 жыл – ұлт бірлігі және жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы. "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы, оның мақсаты және жүзеге асырудың негізгі бағыттары, рухани және білім беру жүйесін дамыту, мәдени мұраның сақталуын және тиімді пайдаланылуын қамтамасыз ету. Тарихи және сәулет ескерткіштерін жаңғырту; мәдени мұраны зерделеудің біртұтас жүйесін құру – фольклор, салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар; мемлекеттік тілде гуманитарлық білімнің толық бағалы қорын құру. Президенттің "Халық тарих толқынында" тарихи зерттеулер бағдарламасы, қазақтардың ұлттық тарихының шеңберін кеңейту, ұлттың жаңа тарихи дүниетанымын қалыптастыру. Тарихи сана негізінде патриотизмді қалыптастыру. Жаңа Қазақстан – өзгерген ұлы даланың "Ұлы Дала елінің" мұрагері. Көне түріктердің мемлекеті. Тәуелсіздік жылдары көне түркі жазуының және түркі мәдени ескерткіштерінің жан-жақты зерттеле басталуы. Әбу Насыр әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмұд Қашқари, Қожа Ахмет Яссауи еңбектерінің аударылып, қайта басылуы. Қазақстан Республикасы Президентінің ежелгі ұлыстар мен ордалардағы этносаяси процестерге көзқарасы.

      Жаңа қоғамдық сананы қалыптастыруда Қазақ хандығының 550 жылдығын мерекелеудің маңызы. Н.Ә. Назарбаевтың еңбектеріндегі қазақ халықтығы мен Қазақ хандығы қалыптасуының тарихи алғышарттарын байланыстыру мәселелерінің өзектілігі. Қазақ хандары мемлекеттік қызметінің тарихы жөніндегі жаңа зерттеулер. Қазақ қоғамындағы қазақтың дәстүрлі көшпелілер мәдениетін және батырлар мен билер институтын зерделеудегі үрдістер.

      15-тақырып. Қазақстан – қазіргі әлем мойындаған ел.

      Әлемдік қауымдастықтың егемен Қазақстанды тануы, БҰҰ-ға қабылдануы. Қазақстанның сыртқы саясатының қалыптасуы. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мақсаттар: халықаралық және аймақтық қауіпсіздік, мемлекеттің аумақтық тұтастығы және егемендігі. Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясатының көпбағыттылығы.

      Сыртқы экономикалық ынтымақтастық және инвестициялық қызмет. Қазақстан Республикасының бітімгершілік миссиясы. Қазақстан Республикасының Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңесті (АӨСШК, 1992 ж.) ұйымдастыру жөніндегі бастамасы. Қазақстанның Батыс-Шығыс мәдениаралық және өркениетаралық диалогті дамытуға қосқан үлесі. Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалығы және оның нәтижелері. 2010 жылғы 1 – 2 желтоқсандағы Нұр-Сұлтан қ. Саммит – дүниежүзілік маңызы бар оқиға.

      Қазақстан, Ресей, Белоруссия кедендік одағының құрылуы және жұмыс істей бастауы, оның маңызы. Әлемнің және ЕурАзЭҚ-тың ғаламдық энергетикалық және экологиялық қауіпсіз дамуын құру мәселелері. Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығы. "Әлем. ХХІ ғасыр". Соғысқа, ядролық қаруға және терроризмге қарсы күрес шаралары.

      16-тақырып. Н.Ә. Назарбаев – тарихтағы тұлға.

      Тұңғыш Президенттің мемлекеттің жаңғыру жолындағы бастамалары. Қазақстандық мемлекеттілік үлгісінің жасампаздық негізі. "Тарих толқынында" еңбегіндегі ұлттық тарихты және тарихи тұлғалардың рөлін стратегиялық тұрғыдан көру. "Тәуелсіздік толғауы" атты Елбасының 2014 жылғы 15 желтоқсандағы сөйлеген сөзінің маңызы. Жаңа Қазақстан – ол ұлы істердің ұйытқысы болған Ұлы Дала мұрагері. Н.Ә. Назарбаевтың "Нұрлы жол – Қазақстандық даму жолы" бағдарламасының тарихи маңыздылығы. Тәуелсіздік негізі – "Қазақстан жолы – 2050", түпкі мақсат – Мәңгілік ел болу. Н.Ә. Назарбаевтың өмір жолы мен қызметі.

      17-тақырып. Ортақ болашағы бар ұлттың қалыптасуы.

      "Мәңгілік ел" ұлттық идеясының мәні мен маңызы. "Мәңгілік ел" – ежелгі түркілер мұрағаты. "Мәңгілік ел" – бабалардан мұраға қалған, тарих арқылы жеткен қазақ халқының арманы. "Мәңгілік ел" идеясының негіздері: тарихи сабақтастық; қазақ мәдениеті; еркіндік; бірлік; күшті мемлекет; биік мақсаттар, Ұлы болашақ. "Мәңгілік елдің" негізгі кезеңдері: мемлекеттің құрылуы және халықты біріктіру. Ұлттық мемлекетті құру үшін күрес, ұлт жанашырларының ауыртпалықтары. Мәңгілік елдің жеті негізгі құндылығы:

      1. Қазақстанның тәуелсіздігі және Нұр-Сұлтан.

      2. Ұлттық бірлік, бейбітшілік және біздің қоғамдағы ынтымақтастық.

      3. Зайырлы қоғам және жоғары руханилық.

      4. Индустрияландыру және инновация негізінде экономикалық өрлеу.

      5. Жалпыға ортақ Еңбек Қоғамы.

      6. Тарихтың, мәдениеттің және тілдің ортақтығы.

      7. Ұлттық қауіпсіздік және біздің еліміздің жалпы дүниежүзілік және аймақтық мәселелерді шешуге жаһандық қатысуы.

      "Рухани жаңғыру" бағдарламасы және оның кіші бағдарламалары: "Тәрбие және білім", "Атамекен", "Рухани қазына", "Ақпарат толқыны". Таяу жылдағы міндеттер: латын әліпбиіне көшудің логикасы. "Жаңа гуманитарлық білім". "Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық" жобасының мәні. "Туған жер" бағдарламасын іске асыру. "Қазақстандағы 100 жаңа есім" жобасын іске асырудың маңыздылығы.

      2-бөлім. Философия.

      Пән атауы.

      "Философия" пәні табиғатта, қоғамда және танымда орны бар дамудың жалпы заңдарын зерделеуге, адамның әлемдегі орнын, адамның әлемге қарым-қатынасын және адам өмірінің мәнін түсінуге арналған. Пән курсанттардың табиғи және қоғамдық ғылымдардың, әскери теория мен практиканың, оқыту және тәрбиелеудің дүниетанымдық әдіснамалық негіздері ретінде философия мәнін және мағынасын түсінуін қамтамасыз етеді.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты негізгі философиялық мәселелерді және философия тілін, оның қоғамдағы дүниетанымдық және әдіснамалық рөлін, өмірде болып жатқан құбылыстар мен процестерді философиялық талдаудың маңызды құралдары мен әдістерін зерделеу болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) курсанттарға философиялық ойлаудың маңызды бағыттарының ғылымы ретінде ретінде философияның негізгі қағидаттары, заңдары мен санаттарынан білім беру;

      2) қоғамдағы әлеуметтік және саяси процестерді талдау және бағалау кезінде философиядан алған білімдерін қолдана білуге үйрету;

      3) курсанттарда әртүрлі философиялық теорияларға және білімге негізделген қоғамдағы құбылыстарға философиялық-әдіснамалық талдау практикасы жөніндегі түсінікті қалыптастыру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде қалыптасатын білім алушының құзыреттіліктері.

      "Философия" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) қазіргі заманғы қоғам мен әскери саладағы мәселелерді объективті түсінуді пысықтау үшін қажет болатын әртүрлі философиялық ағымдарды, философиялық ойлар тарихындағы бағыттар мен мектептерді талдау және синтездеу саласында білімнің қалыптасқан жоғары деңгейі;

      2) табиғи және қоғамдық ғылымдардың, әскери теория мен практиканың, оқыту мен тәрбиелеу процесінің дүниетанымдық әдіснамалық негіздері ретінде философия мәнін және мазмұнын түсіну;

      3) философияның негізгі мәселелерін ой елегінен өткізу қажеттілігін түсіну: тұрмыс, таным процесі, таным, шындық;

      4) философия тарихында бар көп мөлшердегі философиялық бағыттардағы, ағымдардағы, мектептер мен оқулардағы әртүрлі тәсілдерді, ұстанымдарды салыстыра білу қабілеті;

      5) әртүрлі әлеуметтік құбылыстар мен процестер, әлеуметтік дамудың пайда болу бастаулары туралы нақты білім;

      6) қоғамның және тұтас алғанда табиғаттың дамуының құбылыстары мен процестеріне диалектикалық талдау жасау машықтары мен дағдыларын қалыптастыру.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Философия, оның пәні және қоғамдағы рөлі.

      Философия пәні. Философия пәні туралы тарихи және қазіргі заманғы түсініктер; философиялық мәселелер аясы; философиялық білім құрылысы; философия пәні туралы тарихи және қазіргі заманғы түсініктер. Философия мен дүниетанымның ара қатынасы; философияның ғылымға, дінге және өнерге қатынастағы ерекшелігі. Философия функциялары. Философияның адам өмірі мен қоғамдағы мәні, оның адамның әлемді танудағы рөлі. Философияның ерекшелігі. Философиялық дүниетанымның ерекшеліктері: мифологиядан, діннен, ғылымнан айырмашылығы. Философиялық мәселелер аясы және философиялық білімнің оларға сәйкес бөлімдері. Философия генезисі. Философияның шығу тарихы, оның дамуының негізгі кезеңдері, оның негізгі сипаты. Философиялық білім және әскери іс; әскери құрылыстағы негізгі мәселелерді талдаудағы философияның алатын орны мен рөлі; философиялық әскери ойлау тарихы.

      2-тақырып. Ежелгі Шығыс және көне заман философиясы.

      Ежелгі шығыс философиясының құрылуы. Ежелгі Қытай және ежелгі Үнді философиясы. Ведалық философия және ертедегі буддизм. Даосизм және конфуцизм. Ежелгі Шығыстың әскери-философиялық идеялары.

      Антикалық философия. Ежелгі Грекия философиясының қалыптасуы. Ежелгі Грекия философиясының негізгі бағыттары және мектептері. Демокрит атомизмі. Антикалық философия, Ежелгі Грекиядағы философияның тұрмыс туралы ілімі; антикалық философиядағы адам мәселесі.

      Ежелгі Грекия ойшылдарының әскери-философиялық идеялары.

      3-тақырып. Орта ғасыр, Қайта өрлеу дәуірі мен Жаңа дәуірдегі философия.

      Орта ғасыр философиясының негізгі сипаты; екі дәстүрді: христиандық ағарту мен антикалық философияны синтездеу. Августиннің діни философиясы. Схоластика. Фома Аквинский философиясы.

      Қайта өрлеу дәуірі философиясындағы гуманизм мен даралық мәселелері. Орта ғасырдағы және Қайта өрлеу дәуіріндегі әскери-философиялық идеялар. Жаңа дәуір кезеңінің ғылыми төңкерісі, философиядағы таным әдісінің мәселелері (Ф. Бэкон, Р. Декарт), рационализмнің және эмпиризмнің қарама-қайшылығы.

      Жаңа дәуірдегі әскери-философиялық идеялар.

      4-тақырып. Неміс классикалық философиясы.

      Неміс классикалық философиясының әлеуметтік және идеялық-теориялық тамыры. Канттың өмірі мен шығармашылығы. Кант философиясы, оның ғылыми білімнің жалпыға ортақтығы мен қажеттілігін дәлелдеуі; танымның субъективтілігі және шекарасы. Философиялық жүйе және Гегель әдісі. Гегель идеализмінің сыны. Гегель диалектикасына қатынасы. Л. Фейербахтың антропологиялық материализмі; табиғат пен адам, дін мен адам, әлемді тану.

      Неміс классикалық философиясындағы әскери-философиялық идеялар.

      5-тақырып. ХХ ғасыр философиясының негізгі бағыттары.

      ХХ ғасыр философиясының қалыптасуы және дамуы; позитивті және позитивті емес ілімдегі ғылыми білімнің шоғырлануы; "өмір философиясы", экзистенциализм, неотомизм Х ғасыр философиясының негізгі бағыттары ретінде.

      Адам әлемде және адамның жан-дүниесі: экзистенциализм, персонализм, философиялық антропология. Адам шеттету, әлеуметтік дағдарыстар және "шекаралық оқиғалар" жағдайларында. Адамның өмір сүруі және оның болмысы.

      ХХ ғасыр философиясындағы соғыс пен бейбітшілік мәселелері.

      6-тақырып. Қазақ философиясының бастаулары.

      Тенгрианстволық. Көшпелі тайпалардың философиясы: оның ерекшелігінің салт-дәстүрлерде, әдет-ғұрыптарда, материалдық мәдениет заттарында және діннің қарапайым түрлерінде көрініс табуы. Қазақ эпосында көрініс тапқан философия.

      Орта ғасырдың көрнекті философтары. М. Хорезмидің философиясы. Әл-Фараби – екінші ұстаз. Әли-Ибн Синаның, Әл Бирунидің, Ж. Баласағұнның, М. Қашқаридің философиялық көзқарастары. Қожа Ахмед Яссауи философиясы.

      Ақын – жыраулар философиясы: (Асан Қайғы, Досмағамбет, Қазтуған, Бұхар жырау). Ш. Уәлихановтың, Ы. Алтынсариннің, А. Құнанбаевтың философиялық көзқарастары. Шәкәрім Құдайбердиевтің "Үш ақиқаты".

      XIX ғасырдың аяғы – XX ғасырдың басындағы қоғамдық және философиялық ойлаудың негізгі бағыттары (А. Байтұрсынов, М. Дулатұлы, Ә. Бөкейханов, М. Шоқай, С. Торайғыров).

      7-тақырып. Онтология. Болмыс мәселелері.

      Болмыс – философиялық ұғым ретінде. Материя – философиялық ұғым ретінде. Материяның объективті шындық екені туралы диалектикалық-материалистік философия. Болмыстың негізгі түрлері. Болмыстың монистикалық және плюралистік тұжырымдамасы. Болмыстың өздігінен ұйымдастырылуы. Материалдық және идеалдылық түсінігі.

      Кеңістік және уақыт. Қозғалыс пен даму. Детерминизм және индетерминизм. Динамикалық және статистикалық заңдылықтар. Әлемнің ғылыми, философиялық және діни көрінісі. Қазіргі заманғы соғыстағы кеңістік-уақыттық фактордың рөлі.

      8-тақырып. Сана, оның пайда болуы және қалыптасуы.

      Сана философиялық санат ретінде. Сананың мәні және пайда болуы; философия тарихындағы сана мәселесі; сананың құрылымы; сана, саналылық және тұлға; шындық, ойлау, логика және тіл. Жеке және қоғамдық сана.

      Әскери істегі сананың рөлі; әскери қызметшілердің моральдық-психологиялық жай-күйінің негізі ретіндегі сана; қоғамдық сананың ерекшеленіп көрініс табуы ретіндегі рухани фактор; соғыстағы рухани фактордың рөлі.

      9-тақырып. Таным мүмкіндіктері мен шекаралары.

      Философия мәселесі ретіндегі таным. Әртүрлі философиялық тұжырымдамалардағы білім мәнін анықтау. Таным субъектісі мен объектісі. Танымның мүмкіндіктері мен шекаралары. Дүниенің түбегейлі танылуының мәселесі: танымдық оптимизм, скептицизм және агностицизм. Философиялық ұғым ретіндегі ақиқат. Ақиқат процесс ретінде. Ақиқаттың әртүрлі тұжырымдамалары. Ақиқат және оның өлшемшарттары. Сезімдік және рационалдық таным. Философиядағы рационалдық және эмпирикалық дәстүр. Таным және шығармашылық. Шығармашылық және интуиция.

      10-тақырып. Білім, ғылым, техника және технологиялар.

      Ғылыми және ғылыми емес білім. Ғылым өлшемшарты. Қазіргі ғылымның жетістіктері және оның себептері. Әдіс мәселесі. Танымның негізгі әдістері. Ғылыми таным әдістері және ғылыми ақиқат ерекшелігі. Ғылыми және ғылыми емес білімнің демаркациясы мәселесі. Ғылым құндылықтары. Ғылым білім ретінде, қызмет және әлеуметтік институт.

      Ғылыми білімнің дамуы; ғылыми төңкерістер және рационалдылық түрлерінің ауысуы; ғылым және техника; қазіргі заманғы қоғамда білім қызметінің ерекшеліктері; өркениет дамуындағы ғылымның рөлі; қоғамдық өмірге ғылым мен техниканың жетістіктерін енгізуге байланысты әлеуметтік және әдеп мәселелері.

      Сциентизм және антисциентизм. Ғылым және техника. Білім философиясы. Ғылым және әскери іс.

      11-тақырып. Адам философиясы.

      Адамның пайда болуы мен оның мәні. Адам мәселесін шешудегі негізгі тәсілдер, оның пайда болуы мен мәні. Адам мен табиғат; адамның рухани және тәндік, биологиялық және әлеуметтік бастаулары өзара қарым-қатынасының мәні; адамның табиғатқа қарым-қатынасы және онда адам өмір сүруінің қазіргі заманғы қарама-қайшылықтары.

      Адам әлеуметтік байланыстар жүйесінде. Адам тұрмысының мәні, арналуы, мағынасы.

      Адам және тарихи процесс. Тұлға және көпшілік, еркіндік пен қажеттілік. Тұлға қалыптасуының шарттары, оның еркіндігі, өмірді, табиғатты, мәдениетті сақтауға жауапкершілік; адамның өзгеге және өзіне деген адамгершілік міндеттері. Әскери қызметшінің жеке басы.

      12-тақырып. Әдеп. Құндылықтар философиясы.

      Аксиология және адамгершілік. Әдеп ілімдерінің тарихи типтері. Құндылықтар теориясының негіздері. Құндылық ұғымы. Бар болып отырған және болуы тиіс. Әдеп нормалары және құқық нормалары. Әдеп санаттары (парыз, игілік, мән және қажеттілік, ар-ұят, еркіндік). Адами адамгершіліктің бастауларын түсінудің тәсілдері.

      Кәсіби әдеп. Әскери әдеп. Әскери қызметті моральдық реттеу.

      Адамның құндылықтар бағдары. Адам болмысының мәні. Құндылықтар және адамның өмірінің мәні. Құндылықтар ұғымы және табиғаты, оның адам өміріндегі және қоғамдағы рөлі, адам өмірінің құндылықтарын бағалаудағы дүниетанымдық бағдарлар, зайырлы және діни құндылықтардың дүниетанымдық негіздері. Зорлық-зомбылық және жәбірлеу емес. Еркіндік және жауапкершілік. Мораль, әділеттілік, құқық. Фатализм и волюнтаризм.

      Рухани өмір және әлеуметтік құндылықтар. Материалдық және рухани құндылықтар. Рухани өмір саласы. Адамгершілік, эстетикалық және діни құндылықтар және олардың адам өміріндегі рөлі. Ар-намыс еркіндігі. Соғыс аксиологиясы.

      13-тақырып. Эстетика. Өнер философиясы.

      Эстетиканың философиялық негіздері. Әлемді танудың эстетикалық негіздері. Антикалық эстетика, орта ғасырлық эстетика, Қайта өрлеу дәуірінің эстетикасы, классикалық эстетика, Ағарту дәуірінің эстетикалық теориялары. Эстетикалық таным және оның құрылымы. Эстетикалық қызметтің түрлері. Әлеуметтік өнер болмысы. Эстетикалық қажеттіліктер және сезімдер. Идеал және эстетикалық жетілгендік. Эстетикалық талғам мәселелері. Эстетикалық көзқарастар мен теориялардың қалыптасу қағидаттары. Философия және өнер. Өнер – мәдениет феномені, оның тұлғалық және әлеуметтік функциялары. Көркем шығармашылық субъектісі. Өнер әлеміндегі адам.

      Қазіргі заманғы философияда өнерді зерттеудің стратегиясы. Өнер философиясының негізгі санаттары: әлемді эстетикалық сезіну, еліктеу және елігу; сұлулық, көркем бейне, көркем стиль, көркем талғам, символ, мимезис, катарсис және симулякр және т.б. Қазақ халқының өнер философиясы.

      14-тақырып. Әлеуметтік философия.

      Қоғам жүйе ретінде. Қоғам және оның құрылысы. Әскери сала қоғамның кіші жүйесі ретінде. Әлеуметтік процестерді талдау ерекшеліктері.

      Табиғи және антропогенді орта және әскери іс. Соғыстағы және әскери қызметтегі социосфера, техносфера, ноосфера.

      Қоғамды зерделеудегі жүйелілік тәсілі. Қоғамның пайда болу теориясы. Әлеуметтік таным ерекшелігі. Әлеуметтік философия пәні және оның функциялары. Әлеуметтік философияның тарихи дамуы.

      Тарих дамуының мәні мен бағыты. Тарихты философиялық пайымдау. Тарих философиясы. Қоғам дамуының тарихи процесі және үлгісі.

      15-тақырып. Армия және қоғам. Әскери қызмет философиясы.

      Армия философиясы; армияның мәні, арналуы, функциясы; Қарулы Күштер құрылысының заңдылығы; армия мен қоғамның өзара қарым-қатынасының диалектикасы.

      Философиялық мәселе ретіндегі қауіпсіздік.

      Мемлекеттің ұлттық қауіпсіздік жүйесі: мәні, құрылысы, функциялары. Мемлекеттің әскери қауіпсіздігі. Қоғамның әскери ұйымдастырылуы. Қоғамның қару-жарақ ұйымы.

      Әскери қызмет философиясы; әскери қызмет, оның ерекшелігі, негізгі түрлері және ұйымдастыру түрлері.

      Әскери қызмет жағдайындағы еркіндік мәселесі; адамгершілік және әскери қызмет.

      16-тақырып. Дін философиясы.

      Дін анықтамасы. Дін және философиялық білім. Дін қоғамдық сананың бір түрі ретінде, оның ерекшелігі, адам өміріндегі функциясы мен рөлі. Дін философиясы.

      Діннің пайда болуының алғышарттары. Діннің ертедегі түрлері: Әлемдік діндердің пайда болу өңірлері, олардың бастаулары, оларға тән сипаттар, ерекшеліктері.

      Армия және дін; діннің тәрбиелік әлеуеті мен оның сенушілермен жұмыстағы рөлі және Отанды қорғау.

      17-тақырып. Қазіргі заман ғаламдық мәселелерінің философиясы.

      Қазіргі заманғы ғаламдық жағдай, оның объективті және субъективті себептері. Қоғамдық даму үрдісі және адамзаттың болашағы. Экологиялық мәселелердің пайда болу себептері, мәні және шешу жолдары. Жердің шикізат және энергетикалық ресурстарының жеткілікті болуы. Адамға қоршаған орта ластануынан төнетін қауіптің және биосфераның экологиялық тепе-теңдігі бұзылуының мәселелері. Демографиялық мәселе. Әлемдік өркениеттің ғаламдық қарама-қайшылықтары, оларды талдаудың және шешу жолдарын іздеудің қажеттілігі. Өркениеттің өзара байланысы мен болашақ сценарийі.

      "Рим клубы" және ғаламдық мәселелерді зерттеу. "Өсу шегінің" тұжырымдамасы. Әскери ғылымның қазіргі заманғы философиялық мәселелері. Үшінші дүниежүзілік соғысты ашу қаупі – қазіргі заманның негізгі мәселесі. Ғаламдық мәселе ретіндегі әскери қауіп. Әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы діни эстремизм және терроризм, инвент-талдау. Философиялық ойлаудың жаңа дүниетанымын қалыптастырудағы әлеуметтік желілердің рөлі.

      3-бөлім. Шет тілі.

      Пән атауы.

      "Шет тілі" пәні кәсіптік жоғары білім берудің бірінші сатысы шеңберінде Қазақстан Республикасы аумағында білім берудің бірыңғай кеңістігін қамтамасыз етуге, білім берудің алдыңғы сатысында қол жеткізген шет тілін меңгерудің бастапқы деңгейін арттыруға және курсанттарға тұрмыстық, мәдени-кәсіби және ғылыми қызметтің әртүрлі салаларында әлеуметтік-коммуникативтік міндеттерді шешу үшін коммуникативтік құзыреттердің қажет және жеткілікті деңгейін меңгеруге, сондай-ақ одан әрі өздігінен білім алуға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Пәнді оқыту мақсаты – курсанттарға кәсіптік қызметте кейіннен пайдалану үшін қажет болатын шет тілі саласындағы тиісті білім мөлшерін және дағдыларын беру болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) айтылымда, тыңдалымда, оқылымда және жазуда коммуникативтік дағдыларды дамыту және жетілдіру;

      2) ұсынылған тақырыптарға сәйкес жаңа тілдік құралдарды жүйелеу және меңгеру;

      3) шет тілін меңгеру бойынша оқу қызметін жетілдіруге ықпал ететін жалпы және арнайы оқу дағдыларын дамыту.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер:

      1) тілдік, сөйлеу, лингвистикалық елтанымдық және әлеуметтік-лингвистикалық құзыреттерден тұратын коммуникативтік құзырет. Бұл құзыреттер оқу, күнделікті, кәсіптік салаларда өзге тілде қарым-қатынас үшін қажет және курсанттардың өзге тілді ортада әлеуметтік-кәсіби ұтқырлығын айқындайды;

      2) курсанттардың шетелдік және жалпы адами мәдениеттің ерекшеліктеріне қатысты мәселелер ауқымын зерделейтінін болжайтын және курсанттарға мәдени диалогқа қосылуға мүмкіндік беретін жалпымәдени құзырет;

      3) курсанттарда өзге тілде қарым-қатынас жасау жағдайларына бейімделу үшін және әртүрлі кәсіби салаларда нәтижелі қызмет үшін қажет болатын білімнің, дағдылардың, қабілеттердің болуын болжайтын оқу-танымдық құзырет;

      4) курсанттарға өздерінің өзге тілді меңгерудегі, білімдеріндегі, дағдыларындағы мен машықтарындағы тапшылықтан арылу қабілетін дамытуға мүмкіндік беретін теңгермелі құзырет;

      5) зияткерлік-тұлғалық құзырет – курсанттардың шет тілін өздігінен және үздіксіз үйрену қабілеттерін дамыту және трбиелеу, одан әрі өздігінен білім алу және оны білімнің басқа салаларында қолдану, курсанттардың өздерінің болашақ мамандығына қатысты жеке өзі таңдауы.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Танысу.

      Танысу кезінде қолданылатын сөздер мен сөйлемдер. Жіктеу есімдіктері: "I, You, He, She, It, We, They". Елдер мен ұлттар. Жай осы шақ: "to be" көмекші етістігі, жалпы сұрақтар. Буын. Екпін. Тұрмыстық заттар. Кеденде. Ағылшын алфавиті. Зат есімнің жеке және көпше түрі. Артикль: "a/an, the". Байланыс деректерімен алмасу. әскери алфавит. сандық атаулар: 1-10. Сілтеу есімдіктер: "this/these". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым мен жазу.

      2-тақырып. Адам және қоғам.

      Жеке заттар. Өздік есімдігі: "my, your, his/her/its, our, their". Бастапқы әскери дайындық. Сандық атаулар: 11-99. Маман. Артикль: "a/an". Мамандыққа байланысты арнайы сұрақтар, жеке деректер. Сәлемдесу және танысу. Адамды суреттеуге байланысты арнайы сұрақтар. Елдер мен ұлттар. Жай осы шақтағы "to be" көмекші етістігінің болымсыз түрі: "am not, aren’t, isn’t". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазуды.

      3-тақырып. Менің туыстарым мен жақындарым. Отбасылық шежіре.

      Отбасы. Тәуелді септеу (‘s/s’). Адамның психологиялық портреті. Отбасы мүшелерін сипаттауға байланысты арнайы сұрақтар. Отбасылық құндылықтар. Жай осы шақ. Өмір салты. Менің туысқандарым. Жауынгерлік даярлық. Жай осы шақ: "don’t/doesn’t". Отбасылық шежіре. Сан есім: 11-999. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      4-тақырып. Апта күндері. Күн тәртібі.

      Күн тәртібі. Уақытты айту және санау. Апта күндері. Демалыс күннің жоспары. Сөз тіркестері: "have a good time, have breakfast, go home, go out". Әскерилердің күн тәртібі. Билетті сатып алу және тапсырыс беру. "have"-пен сөз тіркесі. Мейрамханада. "go"-мен сөз тіркесі. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      5-тақырып. Жұмыс және демалыс күндері.

      Өмір салты. "make" және "do" етістіктерімен сөз тіркесі. Жұмыс күндері. Әскерилердің мерекелері. Жиілік үстеуі (hardly ever, usually, ever, always, never). Реттік сандар: "the 1st – the 10th". Жыл мезгілдері және айлар. Күндер. Уақыт предлогтары: "in, on, at". Бүкіләлемдік фестивальдар. Жіктеу және объектілік есімдіктер. "go"-мен сөз тіркестерін қолдану. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      6-тақырып. Спорт. Спорт түрлері.

      Спорт түрлері. Жай өткен шақ: дұрыс етістіктер. Спорттық киім. Жай өткен шақ: бұрыс етістіктер. Экстремалды спорт түрлері. Уақыт сөздері: "on, in, last, ago". Ауа райы жағдайы. Өткен жай шақ: дұрыс және бұрыс етістіктер. Спортпен шұғылдануға арналған киімдер мен жабдықтар. Кедергілер жолағы. "make" және "do"-мен сөз тіркестері. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      7-тақырып. Менің өмірлік жолым.

      Жеке тұлғаның дамуы. Ым және бет әлпеті. Сын есім. Уәждеме. Предлогтармен сөз тіркестері: "worried about, angry with, frightened of". Белгілі адамдардың өмірлік тәжірибесі. Ұлы әскери көшбасшылар. Жай өткен шақ: "did/didin’t". Жазғы демалыс. Жай өткен шақ: жалпы және арнайы сұрақтар. Сын есімдермен сөз тіркестері. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      8-тақырып. Өмір сүру жағдайы.

      Қонақүй: бөлмелер мен жиһаз. Грамматикалық құрылым: "there is/ there are, there isn’t/there aren’t". Әлемдік қонақүйлер. Мекен предлогтары (inside). Үй мен маңайды сипаттау. Анықтағыштар: "some/any". Жұлдыз жорамал. Предлогтар (outside). Қонақүйді броньдау, кіру және орналасу кезіндегі жағдайлар. Қосымша лексика: жиһаз. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      9-тақырып. Тағам және сусындар.

      Тамақ және сусындар. Зат есім: саналатын. Сүйікті тағам. Грамматикалық құрылым: "Is there/Are there". Дұрыс тамақтану. Әскери рацион. Грамматикалық құрылым: "How much…is there?/How many….are there?". Дәмді ас. Зат есім: саналмайтын. Тағамды сатып алу. Тағамға қатысты арнайы сұрақтар. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      10-тақырып. Дарынды адамдар.

      Атақты адамдар. Дарынды адамдар. Модаль етістіктер: "can/can’t". Қимыл-сын үстеуі. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі. Әскери мансап. Сын есімнің салыстырмалы шырайлары. Адамның мінез-құлқы. Жеке адамды сипаттау. Жай осы шақ: іс-қимылдың жиі орындалуын білдіру. "be: be +a/ an + job, be + age/height, be + feelings/ physical states" етістіктерімен сөз тіркестері. Дағдылар мен қабілеттер. Үстеу: "carefully, easily, happily, loudly, slowly, fast". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      11-тақырып. Армандар мен жоспарлар. Теледидар.

      Менің жоспарларым. Болашаққа жоспарлар және ниеттер: "to be going to". Болашаққа жоспарлар. Болашаққа жоспарлар мен ниеттер: арнайы сұрақтар. Жай осы шақ: арнайы сұрақтар. Армандар. Үміттер мен тілектерді білдіретін сөздер мен сөз тіркестері: "I hope to, I want to, I’d like to". Телебағдарламалар. Сүйікті телебағдарламалар. Сөйлемдер мен болжамдар; Сүйікті фильм. Мақұлдау мен келіспеуді білдіретін сөздер. Сарбаздан бастап генералға дейін. Грамматикалық құрылымдар: "what+noun/verb phrase, how+verb phrase/ adjective/adverb". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      12-тақырып. Өмірлік тәжірибе.

      Өмір сүру ортасы. Аяқталған осы шақ. Кездесу орындары. Осы: "аяқталған+ever". Дүниежүзілік саяхат. Жай өткен шақ; өткен оқиғалар. Аяқталған осы шақ және жай өткен шақ. Ескі дос. Аяқталған өткен шақ: "when"-мен сұрақтар; Мейрамханада. Мейрамханада тамаққа тапсырыс беру: "I…?, could you…?". Түскі ас мәзірі. Шетелдік әскери базаға бару. Фразалық етістіктер: "verb+about, verb+at, verb+for, verb+to…". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      13-тақырып. Саяхат.

      Бару. Грамматикалық құрылым: "it takes". Ең жақсы әрі нашар саяхат. Қозғалыс предлогтары. Баруды жоспарлау. Сілтеу предлогтары. Предлогтармен сұрақтар. Бүкіл әлем. Жай осы шақ және созылыңқы осы шақ. Туған елдің көрікті орындары.Ұмытылмас саяхат. Аяқталған осы шақ, бағытты нұсқауға арналған арнайы сұрақтар, оралымдар. Бұйрық рай. Белгіленген орынға дейін жету. Армиялық ойындар. Қазақстандағы халықаралық әскери оқу-жаттығулар. Предлогтармен оралымдар: "across, along, down, out off, through, past". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      14-тақырып. Еске сақтауды жақсарту техникасы.

      Өз есіміңнің шығу тарихы. Жай және аяқталған осы шақ. Жай осы шақ және созылыңқы осы шақ. Еске сақтауды жақсарту техникасы. Жай өткен шақ және аяқталған өткен шақ. Адамдар мен тұлғалар. Бітімгершілерге арналған тілдік талаптар. "look (s)"-пен, "look (s), like"-пен грамматикалық құрылымдар. Шет тілін үйренудің тәсілдері. Жай осы шақ, аяқталған осы шақ, созылыңқы осы шақ: жалпы сұрақтар. Сен үшін маңызды адам. Жай осы шақ, аяқталған осы шақ, созылыңқы осы шақ: арнайы сұрақтар. Демалыс күндеріне арналған жоспар. Қызығушылық пен таң қалуды білдіретін сөздер мен сөз тіркестері. Отбасылық өзара қарым-қатынас. Құрама зат есімдер. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      15-тақырып. Қалалар мен елдер.

      Көрнекті жерлер. Орынды сипаттайтын сын есімдер; жергілікті жерді сипаттау. "so/such"-мен сын есімдерді қолдану. Елдер мен ұлттар. Менің Қазақстаным. Қазақстандағы мерекелер. Зат есім: саналатын, саналмайтын. Демалыс. Күшейтпелі эмоциялық реңкі бар сын есімдер. Тұратын елін сипаттау. Саналатын зат есімдермен оралымдар. Туған қаланың көрнекті жерлері. "Like"-пен сөйлемдер: "What + be + somebody / something + like, verb + like, like (+ this/that), like + ing, would like + noun". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      16-тақырып. Адамдармен өзара қарым-қатынас. Өмірдегі оқиғалар.

      Қарым-қатынастар. Етістікті сөз тіркестері: "get married, get divorced, lose touch". Қарым-қатынастар сатысы. Қазақстанның атақты әскери адамдары. Жай өткен шақ. Сенің ең жақын досың. Созылыңқы өткен шақ және жай өткен шақ. Қызық оқиғалар. Созылыңқы өткен және осы шақ. Оқиғаның құрылысы. Баяндау желісі: "one day, then, after that, next, finally". Ғибратты оқиғалар. Қимыл-сын үстеуі. Поезда болған оқиға. Келісу мен келіспеу оралымдары. "Get"-пен сөйлемдер: "get +" сын есім, "get +" зат есім, "get +" өткен шақ есімшесі. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      17-тақырып. Дүкен аралау.

      Әйелдерге арналған сыйлықтар. Ерлерге арналған сыйлықтар. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі. Талғаулы сөздер: "A bunch of, a box of, a pair of, a piece of". Сыйлық таңдау. База аумағындағы дүкенге бару. Екі толықтауыш бар етістіктер (ауыспалы, ауыспалы емес); Менің сатып алғандарым. "+ ing"-түріндегі етістіктер. Сән және стиль. + инфинитив етістіктері. Киім мен әшекейлер. Осы шақты қайталау. Киімді екінші қайтара өңдеу. Жиілілік үстеуі. Киім дүкені. Киім сатып алуда қолданылатын сөз тіркестері: "what size...? what colors...?, how would you like to pay?". Дүкенді сипаттау. Киім мен әшекейлерді сипаттайтын сын есімдер. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      18-тақырып. Спорт және денсаулық.

      Спорт түрлері. Жай осы шақ: Жалпы және арнайы сұрақтар. Өткен спорттық өмірі. Спорттық жабдықтар. Жай өткен шақ: арнайы және жалпы сұрақтар. Спорттағы атақты жұлдыздар. Сын есім: жай және салыстырмалы шырай. Тұрақты тіркестер. Сын есім: күшейтпелі шырай. Күйзелісті жою тәсілдері. Бұйрық рай. Терапия ретіндегі күлкі. Фразалық етістіктер: ауыспалы, ауыспалы емес. Спортпен шұғылдануға арналған орындар мен жабдықтар. Спортқа қатысты етістіктер: "do, play, go". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      19-тақырып. Жұмыс және мамандық.

      Мансап. Модаль етістіктер: "can/can’t". Менің жұмысым. Модаль етістіктер: "have to/ don’t have to". Ұнамайтын жұмыс. Жай өткен шақ. Жұмыс тәжірибесі. Әскердегі өмір. Әскери нысан. Созылыңқы осы шақ: жалпы сұрақтар. Армандағы жұмыс. Кеңес пен нұсқаулар үшін "should" модаль етістігі. Өзін басқа адамдарға таныстырған кезде қолданылатын лексика. Жұмысқа орналасу жөнінде өтініш жазу. Кеңселік жабдық. Жай өткен шақ және жай осы шақ. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      20-тақырып. Экология және қоршаған орта.

      Ғаламдық жылыну. Жай өткен шақ және созылыңқы өткен шақ. Климаттың өзгеруі. Бастауышқа және объектіге сұрақтар. Қоршаған ортаны қорғау. Қимыл мен іс-қимыл етістіктері. Қоршаған орта мәселелері. Біріккен ұлттар бітімгершілері. Сан ұғымын білдіру үшін қолданылатын сөздер мен сөз тіркестері: "most, a large number of, several, a small number of, a few". Еріктілер. Болашаққа жоспарлар және ниеттер: "be going to". Саяхатқа дайындық. Болашаққа жоспар: етістіктің созылыңқы осы шағы. Қоршаған орта мәселелерін шешу. "have\have got" етістігін қолдану. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      21-тақырып. Өскелең ұрпақты тәрбиелеу мен білімі.

      Бұрынғы және бүгінгі оқыту мен тәрбиелеу. Рұқсат пен міндеттеме "can\have to" осы шағында. Сүйікті мектеп пәндері. Зат есім: жалқы және жалпы есімдер. Бір отбасының тарихы. Француз легионындағы тұрмыс. Жай өткен шақ және жай осы шақ/ созылыңқы осы шақ/ аяқталған осы шақ. Қоғам талаптары. Модаль етістіктер: "can/could, have to/had to". Танысу. Модаль етістіктер: "should/shouldn’t". Қалай мінсіз болуға болады? Модаль етістіктер: "should/must". Қазақстандағы білім беру жүйесі. Өз ойын білдіру. "I think\I don’t think". Англиядағы білім беру жүйесі. Сын есімнің салыстырмалы шырайы. Білім беру кезеңдері. Келісу мен келіспеуді білдіретін фразалар: "I am sure/I am not sure, absolutely, it depends, I agree/ I disagree". Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      22-тақырып. Көшбасшылық.

      Жеке қасиеттер (жеке қасиеттерді сипаттайтын сөз тіркестері). Көшбасшылық қасиеттер. Жеке басты сипаттайтын сын есім. Оптимист және пессимист. Әскери мансаптағы көшбасшылық. Герундий және инфинитив. Саяхат. "been/gone" аяқталған осы шақ. Аралдағы өмір. "for/since" аяқталған осы шақ. Көрнекті орындар. Аяқталған осы шақ және аяқталған созылыңқы осы шақ. Герундий және инфинитив. Тест: грамматиканы, лексиканы, аудиолауды, оқылымды қайталау және жазу.

      23-тақырып. Денсаулық және ұзақ өмір сүру.

      Әлемнің көп өмір сүрушілері. "Go for a brisk work, lead a healthy life, have a strong network of friend" сөз тіркестері. Қазақстан халқының орташа өмір сүру жасы. Төтенше жағдайлар. Алғашқы медициналық жәрдем. Іздеу операциялары. Келер шақ. Пайдалы ас. "If, when, as soon as" келер шақ жалғаулары. Ең дені сау адам. Ас дайындауға байланысты етістіктер. Салауатты өміт салты. Модаль етістіктер: "had better, ought to, need to". Өмір сүрудің салауатты ортасы. Жай өткен шақ және "used to + infinitive" айналымы. Тамаққа қатысты сөз тіркестері. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      24-тақырып. Қызық оқиғалар.

      Өмірдегі ақылға сыймайтын оқиғалар. Осы шақты қайталау. Қазақстандықтар екінші дүниежүзілік соғыс кезінде. Аяқталған осы шақ және жай өткен шақ. Жетістікке жету жолы. "Have to go, make money, take risks" сөз тіркестері. Ең ақылға сыймайтын заттар. Өткен шақ пен осы шақтағы ырықсыз етіс. Отбасылық аңыз. Өткен шақтағы оқиғалар. Ауа райы. "Will" және "might" келер шағы. Табиғатта нашар ауа райы болмайды. "Very, absolutely + adjective" сын есімі. Ауа райы болжамы. Келер шақтағы жалпы және арнайы сұрақтар. Болашақты болжау. "I will definitely/ I definitely won’t, I will probably/I probably won’t, I hope I will/I hope I won’t" келер шағы. Тест: грамматиканы, лексиканы қайталау, тыңдалым, оқылым және жазу.

      4-бөлім. Қазақ тілі.

      Пән атауы.

      "Қазақ тілі" пәні "Рухани жаңғыру" жалпыұлттық идеясын іске асыру шеңберінде әлеуметтік-гуманитарлық көзқарасты қалыптастыру мақсатында қазақ тілін оқытуға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Қазақ тілін оқыту мақсаты курсанттардың қазақ тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, курсанттарды оларды практикалық қолдану мақсатында әскери терминдермен таныстыру, болашақ офицерлерді оқыған мәтінді талдай білуге, кәсіптік лексикаға, оларды өз қызметі саласында пайдаланумен байланысты қазақ тілінде дұрыс сөйлеудің қалыптасуын қамтамасыз ететін лексикалық-грамматикалық материалдарды пысықтауға, қазақ тілінің грамматикалық материалын салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды құруға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін тиісті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) өтілген тақырыптар шегінде қазақ тілінде әңгімелесу;

      5) екі жақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) курсанттардың қазақ тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) қазақ тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер.

      "Қазақ тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымы шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимылға қабілеттілік;

      2) қазақ тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді құрастыру қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтық және монологтық сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі баяндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.

      Пән мазмұны.

      1-тақырып. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл.

      Қазақ тілі туралы жалпы ұғым. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл. Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Қазақ тілінің фонетикалық ерекшеліктері. Мемлекеттік тілдің даму тұжырымдамасы. Мемлекеттік тілдің мәртебесі. Үштілділік – уақыт талабы. Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде. Мақал-мәтелдер. Латын әліпбиі.

      Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру.

      2-тақырып. Латын әліпбиін енгізу. Мамандық тілі.

      Латын әліпбиі. Ауызша іскерлік коммуникация. Жазбаша іскерлік коммуникация. Мамандық тілі және кәсіби сөйлеу мәдениеті.

      Байланысты орнатушы ұмтылыстар: коммуникацияға түсу, басқа адамды таныстыру, амандасу, қоштасу, алғыс айту, кешірім сұрау, кешірім сұрауға жауап беру, назар аудару, қайта сұрау, әңгімелесуді аяқтау, ниет, тілегін. өтінішін білдіру. Реттеуші ұмтылыстар: өтініш, ұсыныс, тілек білдіру, келісуді, қарсы болуды, растауды, кепілдік беруді білдіру. Ақпараттық ұмтылыстар: фактілер, мүмкіндіктер, ықтималдық, қажеттілік туралы сұрату, анықтау, нақтылау, сұрастыру.

      3-тақырып. Әскери қызметші және оның функционалдық міндеттері.

      Менің кәсібім. Мамандық. Әскери әдептілік. Әскери ант. Офицер – армия намысы. Бұрын және бүгін: өткен заманның оқиғалары, өткен заманның батырлары, даналары. Атақты ұшқыш-сынақшылар. Атақты адамдардың өмірбаяны. Ұлы өнертабыстар. Синонимдер. Антонимдер. Омонимдер. Дауысты және дауыссыз дыбыстардың жіктелуі.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      Өзі туралы ақпарат (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      4-тақырып. Патриотизм.

      Патриоттық рух – адамгершіліктің жоғары сезімі. Патриотизм – бұл ең жоғары сезім. Бейне сабақ: "Көшпенділер" фильмі.

      Халық қаһармандары. Ерлік тек ерлерге ғана тән емес. Өмірбаян. Хиуаз Доспанова – қазақтың тұңғыш ұшқыш қызы. Ә. Молдағұлованың, М. Мәметованың өмірбаяны. Жаңа буын армиясы. Патриоттық және саптық әндер. Патриоттық әннің тәрбиелік рөлі.

      Орфография. Орфоэпия. Туынды сын есімдер.

      Адамның мінез-құлқы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      5-тақырып. Менің Отаным – Қазақстан.

      Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстанның Мемлекеттік Рәміздері. Нұр-Сұлтан – Қазақстанның астанасы. Қазақстан Республикасы астанасының дамуы. Алматы – Қазақстан Республикасының мәдени және өнеркәсіптік қаласы. Менің туған қалам. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ұлттық мерекелері. Қазақстан халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары. Бейне сабақ: "Елбасының жолы" атты Президент туралы фильм.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: сөйлеудің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту. Зат есім.

      Отан (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      6-тақырып. Елтану.

      Қазақстанның Тұңғыш Президенті. Қазақстанның экологиясы. Алматы – жастар қаласы. Шымбұлақ – Қазақстанның мақтанышы. Мемлекеттің пайдалы қазбалары. Нұр-Сұлтан қаласындағы Президенттік мәдениет орталығы– Еуразия кіндігі. Неологизмдер.

      Сөздер мен сөздердің мағынасы. Сын есім.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: оқылым, тыңдалым, мамандық бойынша әдебиетті конспектілеу машықтары мен дағдыларын қалыптастыру, оқулықтар мен лекциялардағы мәтіндерге жақын әртүрлі ғылыми-оқу мәтіндерін, оқу-кәсіптік тақырыптарға диалогтарды, монологтарды құрастыру.

      Жастар (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      7-тақырып. Саяхат және бос уақыт.

      Көкшетау – көрікті жер. Шарын шатқалы. Сарыағаш санаторийі. Медеу мен Шымбұлақ кешені. Қатонқарағай – мемлекеттік ұлттық саябақ. Қарқаралы саябағы.

      Лексикалық және грамматикалық минимумды меңгеру. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар. Суффикстер. Сан есім.

      Адам мен уақыт (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      8-тақырып. Спорт және дене шынықтыру дайындығы.

      Спорт. Спорттық ойын түрлері. Дене шынықтыру. Ұлттық спорттық ойын түрлері. Танымал спортшылар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, спорттық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      Спорт және денсаулық (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      9-тақырып. Қазақ батырлары.

      Көрнекті батырлар. Халық батырлары мен қазақ батырларының өмірбаяндары. Қабанбай батыр. Бөгенбай батыр. Наурызбай батыр. Райымбек батыр. Қарасай батыр. Есет батыр. Бейне сабақ: "Көшпенділер" фильмі. Фильмнің басты кейіпкерлеріне шолу. Етістік.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту:

      1) оқылым, тыңдалым, мамандық бойынша әдебиетті конспектілеу машықтары мен дағдыларын қалыптастыру;

      2) оқулықтар мен лекциялардағы мәтіндерге жақын әртүрлі ғылыми-оқу мәтіндерін, оқу-кәсіптік тақырыптарға диалогтарды, монологтарды құрастыру.

      Экология (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      10-тақырып. Қару-жарақ және әскери техника.

      Әскери жабдық. ҚР ҚК жарағында тұрған қару-жарақ пен әскери техника түрлері және олардың қажеттілігі. Мамандықтар бойынша қазіргі заманғы және перспективалық атыс қаруы, жауынгерлік машиналар мен өзге де әскери техника. А. Айымбетов - Халық Қаһарманы.

      Есімдік. Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту. Сөйлеудің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      Логикалық сөйлемдер, мағыналық байланыстар. Реттік сан есім және зат есіммен тіркесуі. Күрделі санды зат есім (жиырма бірінші ғасыр; бір мың тоғыз жүз тоқсан бірінші жыл).

      Мамандық бойынша қару-жарақ (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      11-тақырып. Қазақстанның көрнекті жерлері. Саяхат және туризм.

      Мемлекеттік қорықтар. Ақсу жабағылы. Марқакөл. Жұмбақтас. Түркістан. ЭКСПО – 2017. Туған жерге саяхат; туған өлке, оның байлығы, пейзажы; елдің туризмі.

      Үстеу. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар.

      Менің демалысым, туризм (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      12-тақырып. Қазақстанның мәдениеті және өнері.

      Қазақтың тұңғыш драма театры мен киносы. Алғашқы кино және пьесалар. Қазақтың атақты өнер қайраткерлері. Оған театрға бару қалай ұнайтынын әңгімелеу.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар. Сөйлеу қызметінің әртүрлі түрін: әңгімелесуді, сипаттауды, хабарлауды құрастыру. Жалпыға мәлім есімдіктер.

      Мәдениет және өнер (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      13-тақырып. Білім және ғылым.

      Білім, ғылым және жастар саясаты. Білім беру жүйесіндегі жаңашылдық. Қазіргі заманғы білім беруді дамыту, білімді ұрпақ тәрбиелеу туралы ақпарат.

      Заттың анықтамасы, салыстыру құрылымдарының берілуі, іс-қимыл мекені (елімізде, оқу орындарында).

      Білім және ғылым (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      14-тақырып. Қазақстанның генералдары.

      Мұхтар Алтынбаев, Сағадат Нұрмағамбетов, Бақытжан Ертаев, Қайырбек Сүлейменов, Қалмұханбет Қасымов, Қайрат Сатыбалды, Самат Әбіш, Әнуар Садықұлов, Павел Новиков.

      Жалпы, жалқы зат есімдер. Жалғаудың түрлері. Себеп-салдар, ыңғайлас (бастап, сондықтан, кейін, сонымен, себебі, өйткені, сол себепті, алайда, салыстырғанда).

      Патриотизм (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      15-тақырып. Тарихи ескерткіштер. Ұлы қазақ хандары.

      Арыстан баб. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі. Айша бибі. Күлтегін ескерткіші. Алтын Адам. Тайқазан. Архаизмдер. Одағай.

      Ұлы қазақ хандары. Жәнібек пен Керей – қазақ хандығының негізін қалаушылар.

      Оқу-кәсіптік сөйлеуді дамыту: сөйлеудің негізгі функционалдық-мағыналық түрлерін: сипаттау монологін, баяндау монологін, пайымдау монологін, әңгімелесу диалогін, пікірталас диалогін қарқынды оқыту.

      Хандар мен батырлар (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      16-тақырып. Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі.

      Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі. Қазақстан және Біріккен Ұлттар Ұйымы. Біріккен Ұлттар Ұйымының тарихы. Қазақстан және дипломатиялық ынтымақтастық. "Қазақстанның көрші елдермен бейбіт қатынастары" Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы. Терроризммен күрес.

      Күрделі сөйлем. Күрделі сөйлемдердің жасалу жолдары. Жалғаулықты салалас құрмалас сөйлемдер.

      Жабдық элементтері (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      17-тақырып. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері.

      Қарулы Күштердің құрылысы және міндеттері. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің түрлері. Құрлық әскерлері бөлімшелерінің құрылысы. Әскери атақтар мен лауазымдар. Әскер тектері мен қызметі.

      Көп құрамды салалас құрмалас сөйлем түрлері. Салалас құрмалас сөйлемдердің жасалуын қайталау. Лексикалық-грамматикалық тақырыптар бойынша жағдаяттық жаттығулар. Лексикалық тақырыптар бойынша коммуникативтік жаттығулар. Грамматикалық жаттығулар.

      Әскер тектері мен түрлері (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      18-тақырып. Жалпыәскери жарғылар.

      Жалпыәскери жарғылар. Ішкі қызмет жарғысы. Қарауылдық және гарнизондық қызмет жарғысы. Саптық жарғы. Тәртіптік жарғы.

      Грамматикалық жаттығулар. Қарсылықты салалас құрмалас сөйлем. Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем. Талғаулықты салалас құрмалас сөйлем. Кезектес салалас құрмалас сөйлем.

      Командирдің шешімі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      19-тақырып. Әскери өнер негіздері.

      Тактика әскери өнердің құрамдас бөлігі ретінде. Бөлімшелерді басқару. Жергілікті соғыстардағы және әскери жанжалдардағы әскери өнердің дамуы. Ұрысты қамтамасыз ету түрлері. Басты кейіпкердің ерлік қасиеттерін сипаттау. Әскери өнердің басқа өнерлерден ерекшеліктері. Әскери өнер тарихы.

      Сабақтас құрмалас сөйлем. Сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары. Грамматикалық жаттығу. Негізгі сөздер.

      Тактика (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      20-тақырып. Шетел армиясының қару-жарағы мен әскери техникасы.

      Шетел армияларының бөлімшелері. Шетел армияларының қару-жарағы мен міндеттері. Шетел армияларының қару-жарағы мен әскери техникасының тактикалық-техникалық сипаттамалары. Взвод, рота құрылысы, міндеттері және қару-жарағы.

      Себеп-салдар бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары. Өткен грамматикалық материалдар бойынша жаттығулар.

      Броньды танк техникасы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      21-тақырып. Жалпы тактика. Шабуыл.

      Тактика – ұрыс өнері. Шабуыл. Шабуылдың негізгі түрлері. Шабуыл – жалпыәскери ұрыс тактикасы. Шабуыл жасаудағы іс-қимыл. Шабуылды ұйымдастыру.

      Етістіктер жіктемесі. -ма-й-ын-ша, -ме-й-ін-ше, па-й-ын-ша, пе-й-ін-ше, ба-й-ын-ша, -бе-й-ін-ше етістіктерін қолдану.

      Байланыс (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      22-тақырып. Жалпы тактика. Қорғаныс.

      Қорғаныс, оның мақсаты және түрлері. Қорғаныстағы бөлімшелердің рөлі. Қорғаныс – жалпыәскери ұрыс тактикасы. Қорғаныс – ұрыс түрі. Елді мекендегі қорғаныс. Қорғаныс түрлері: бекіністік қорғаныс, маневрлік қорғаныс.

      Функционалдық аспектідегі грамматикалық түрлер мен құрылымдар. Мәтін бойынша лексикалық және грамматикалық жаттығулар. Лексикалық-грамматикалық жаттығулар.

      Командирдің шешімі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      23-тақырып. Әскери топография.

      Әскери топография. Топографиялық карта. Жергілікті жер бедері және оның картада бейнеленуі. Карталар мазмұнының негізгі элементтері. Карта бойынша өлшем. Жауынгерлік графикалық құжат.

      Пунктуация. Ресми-іскерлік стиль және оның түрлері. Әскери құжаттама және оның түрлері. Мінездеме. Өмірбаян. Резюме. Шарт. Жеке парақ.

      Топография (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      24-тақырып. Соғыс батырлары.

      Б. Момышұлының ұрыс тактикасы. Б. Момышұлының өнегелі сөздері. С. Нұрмағамбетов, Т. Бигелдинов – Ұлы Отан соғысының батырлары. Б. Ертаев, Б. Керімбаев – Ауған соғысының батырлары

      Сөйлеу стилі және оның түрлері. Көпшілік алдында сөз сөйлеу өнер ретінде. Сөйлеу стилінің ерекшеліктері. Лексикалық-грамматикалық жаттығулар.

      Радиохимиялық және биологиялық қорғау (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      25-тақырып. Жауынгерлік әзірлік.

      Жауынгерлік әзірлік. Тактикалық даярлық. Оқ ату даярлығы. Жауынгерлік әзірлік туралы ұғым. Бөлімшелер мен бөлімдердің жауынгерлік әзірлігі.

      Жауынгерлік әзірліктің дәрежелері.

      Мәтіндегі негізгі сөздермен жағдаяттық жаттығулар. Публицистикалық стиль және оның ерекшеліктері.

      Терроризмге қарсы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      26-тақырып. Гуманитарлық көмек.

      Гуманитарлық көмек. Лектердің қозғалу бағыты. Жол жүру ережелері және белгілер. Автомобильге техникалық қызмет көрсету. Гуманитарлық көмек және оның түрлері. Гуманитарлық интервенция. БҰҰ-ның гуманитарлық көмегі.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      Сыбайлас жемқорлық (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      27-тақырып. Әскери жанжалдар құқығы.

      НАТО-ның жанжалдарды жоюға қатысуы. Дағдарыс жағдайларындағы армия. НАТО-ның құрылу тарихы. Ұйымның құрылысы. НАТО-ға мүше мемлекеттер. Әскери жанжалдардың халықаралық құқығы. Әскери жанжалдар құқығының жалпы сипаттамасы. Әскери жанжалдар және халықаралық құқық.

      Шешендік өнер. Шешендік өнердің ерекшеліктері. Шешендік өнердің негізін салушылар.

      Оқытылатын мамандықтың ерекшелігі (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      28-тақырып. Іздеу-құтқару операциялары.

      Құтқару операциялары. Апатты эвакуациялау. Ауру және оның белгілері. Жарақат және алғашқы медициналық жәрдем. Ормандағы іздеу-құтқару жұмыстары. Іздеу жұмыстары. Өз өмірі үшін жауапкершілік.

      Сөйлеу практикумы. Көркем стиль. Көркем стильдің ерекшеліктері.

      Жалпыәскери терминдер (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      29-тақырып. Бітімгершілік операциялар.

      Бітімгершілік операциялар. Бітімгершілік ұйымдардың пайда болу тарихы. Халықаралық әскери ынтымақтастықтың құқығы. Басқа мемлекеттердің өкілдерімен ынтымақтастық. БҰҰ бітімгершілік операцияларының ерекшеліктері. БҰҰ-ның табысты бітімгершілік операциялары.

      Өңірлік ұйымдардың бітімгершілік операциялары.

      Ауызша және жазбаша түрде тақырыптарға диалогтық және монологтық пікірлер. Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазу әртүрлі түрлері бойынша.

      Әскерлерді жауынгерлік қолдану (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      30-тақырып. Әскери бөлімшелердегі іс жүргізу.

      Мемлекеттік тілдегі іс жүргізу. Ресми-іскерлік стильдің ерекшеліктері. Ғылыми стильдің ерекшеліктері. Көркем стильдің ерекшеліктері. Ақпараттық-анықтамалық құжаттар.

      Сөйлеу қызметінің айтылым, тыңдалым, оқылым, жазудың әртүрлі түрлері бойынша бейімделгендерді көшірмелеу және күрделі емес прагматикалық мәтіндерді, әлеуметтік-тұрмыстық және кәсіптік салалар үшін өзекті тақырыптардағы ауызша және жазбаша түрдегі диалогтық және монологтық пікірлерді өндіру.

      "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері" аббревиатурасы (латын графикасына негізделген әліпбимен кемінде 10 сөз).

      5-бөлім. Орыс тілі.

      Пән атауы.

      Пән кәсіптік лексикамен, оларды өзінің қызмет саласында қолданумен байланысты дұрыс сөйлеуді қалыптастыруды қамтамасыз етуге, орыс тілі мен қазақ тіліндегі грамматикалық материалды салыстыруға, қызметтік-тұрмыстық мақсаттағы құжаттарды құруға арналған.

      Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері.

      Орыс тілін оқыту мақсаты курсанттардың орыс тілінде сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, курсанттарды оларды практикалық қолдану мақсатында әскери терминдермен таныстыру, болашақ офицерлерді оқыған мәтінді талдай білуге, лексикалық-грамматикалық материалды пысықтауға үйрету болып табылады.

      Пәнді оқыту міндеттері:

      1) әңгімелесу және әдебиет оқу үшін тиісті көлемдегі фонетикалық, лексикалық-грамматикалық құбылыстар;

      2) арнайы, әскери, қоғамдық-саяси, тұрмыстық және әдеби лексиканы дамыту;

      3) грамматикалық материал мен әскери лексиканы қамтитын мәтінді оқығаннан кейін қысқаша мазмұндау;

      4) өтілген тақырыптар шегінде орыс тілінде әңгімелесу;

      5) екі жақты аударма жүргізу;

      6) әскери терминдерді түсіну және қолдану;

      7) жалпы әскери терминологияны меңгеру;

      8) әскери терминдер мен сөз тіркестерін меңгеру, олардың негізінде мамандық бойынша мәтіндер құрастыру;

      9) курсанттардың орыс тілін үйренуге ішкі уәждемесін дамыту;

      10) орыс тілінде ой-пікірлерімен алмасу дағдыларын жетілдіру.

      Пәнді меңгеру нәтижесінде білім алушыда қалыптасатын құзыреттіліктер.

      "Орыс тілі" пәнін меңгеру нәтижесінде білім алушыларда мынадай жалпы және әскери-кәсіптік дағдылар қалыптасады:

      1) Біріккен Ұлттар Ұйымының шеңберінде, бітімгершілік күштер мен басқа да халықаралық ұйымдарда әртүрлі елдердің Қарулы Күштерінің өкілдерімен өзара іс-қимылға қабілеттілік;

      2) орыс тілінде өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық және дәлелді құрастыру қабілеті;

      3) қазіргі заманғы техникалық және технологиялық инновациялармен танысу мақсатында құжаттарды оқу және аудару қабілеті;

      4) ақпаратты естуі бойынша диалогтық және монологтық сөйлеу дағдыларын қабылдай алу қабілеті;

      5) ойын, сондай-ақ жеке және іскерлік сипаттағы хаттарды жазу кезінде ақпаратты жүйелі баяндау дағдыларын дамыту.

      Пәннің тақырыптық жоспары.