«Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 14-бабының 1-тармағы 15) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік бағдарламасы бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Азаматтық авиация комитеті (Б.К. Сейдахметов):
1) осы бұйрықты заңнамада белгіленген тәртіппен мемлекеттік тіркеу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне ұсынуды;
2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін бұқаралық ақпарат құралдарында, соның ішінде Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі интернет-ресурсында және оны мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастыруды;
3) Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Заң департаментіне мемлекеттік тіркелгені туралы және осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін 5 күн ішінде ақпарат құралдарына жариялауға жіберілгені туралы мәліметтің ұсынылуын қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация вице-министрі А.Ғ. Бектұровқа жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Министр А. Жұмағалиев
Қазақстан Республикасы
Көлік және коммуникация
министрінің
2013 жылғы 28 қыркүйектегі
№ 764 бұйрығымен бекітілген
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік
бағдарламасын бекіту туралы
1. Жалпы ереже
1. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік бағдарламасы (әрі қарай – Үлгілік бағдарлама) Қазақстан Республикасының 15 шілде 2010 жылғы «Қазақстан Республикасында әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі жөнінде» Заңының 14-бабы 1-тармақ 15) тармақшасына сәйкес азаматтық авиация саласында бірыңғай саясатты жүзеге асыру және кәсіби даярлықтың сапасын арттыру мақсатында жасалды.
2. Осы Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлықтарын жүзеге асыру кезіндегі принциптерін, жүзеге асыру тәртібін, кезеңдерін ұйымдастыруды, бағдарламалар мазмұны көлемінің неғұрлым аз мөлшерін және басқа да өлшемдерін, сондай-ақ азаматтық авиация қызметкерлерінің (мамандарының) басқа да санаттарын бекітеді.
3. Осы Үлгілі бағдарламада Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО), Еуропа авиациялық реттегіштерінің, Бүкіләлемдік метеорологиялық ұйым ережелерінің (ВМО) стандарттары мен тәжірибелері қолданылған.
4. Осы Үлгілі бағдарламада келесідей терминдер мен анықтамалар қолданылады:
1) азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығы (әрі қарай – АА АОО) – авиациялық қызметкерлерді даярлаумен, қайта даярлаумен және кәсіби деңгейін ұстап тұрумен айналысатын заңды тұлға;
2) авиациялық қызметкерлер, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын лауазымды тұлғалар, кәсіби даярлықтан өткен және осы қызметтерді жүзеге асырумен тікелей шұғылданатын мамандар:
әуе кемесінің ұшуын атқару бойынша (ұшу және кабина экипажы, қызметкерлер, маман);
әуе кемесінің ұшу жарамдылығының күтімі бойынша (авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және жөндеуді жүзеге асыратын маман, қызметкерлер);
әуе қозғалысына қызмет көрсету бойынша (әуе қозғалысына қызмет көрсету бойынша диспетчерлік қызметкерлер, авиациялық стансаның операторлары, маман);
ұшуды қамтамасыз ету бойынша (ұшуды қамтамасыз ету бойынша қызметкер/ ұшу диспетчері);
теңіз конструкцияларында орнатылған тікұшақ алаңдарында тікұшақтардың ұшуын жерден қамтамасыз ету бойынша (қызметкерлер, маман);
іздеу және құтқару бойынша (қызметкерлер, маман);
ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету және авиациялық радиобайланыс бойынша (радиотехникалық жабдықтар мен байланысты атқару бойынша мамандар, инженерлік-техникалық қызмет көрсетушілер);
ұшуды электрлік жарық техникасымен қамтамасыз ету бойынша (әуежайдың электрлік жарық техникасы жабдықтары бойынша жұмыс істейтін мамандар, инженерлік-техникалық қызмет көрсетушілер);
3) әуе қозғалысына қызмет көрсету – ұшу-ақпараттық қызмет көрсету, апаттық хабарлау, әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсету (аудандық диспетчерлік қызмет көрсету, кіреберісте диспетчерлік қызмет көрсету немесе әуежайда диспетчерлік қызмет көрсету);
4) бортсерік – жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ апатты жағдайда немесе шұғыл эвакуациялау қажет болған жағдайда жолаушыларды әуе кемесінің бортынан қауіпсіз және жылдам алып шығуды ұйымдастыру және басқа да қызметтерді атқару үшін әуе кемесінің бортында жүретін кабина экипажының мүшесі;
5) біріктірілген оқыту – оқытудың түрлі формаларын қиыстыру арқылы кәсіби даярлықтан өткізу;
6) тренажердағы даярлық – авиациялық қызметкерлердің кәсіби даярлық процесі кезеңі, оның барысында үйренуші азаматтық авиация саласының уәкілетті органдары бекіткен ұқсас конструкциялар арқылы тәжірибелік біліктілік пен машыққа қол жеткізеді, біліктілікті бабына келтіреді және жетілдіреді;
7) кәсіби даярлық – алғашқы даярлық, қайта даярлау, кәсіби деңгейді сақтау, машықтану, қысқа мерзімді курстар, тренингтер және авиациялық қызметкерлерді оқытудың басқа да түрлері;
8) кәсіби деңгейді сақтап тұру – авиациялық қызметкерлерді оқыту процесінің мақсаты белгіленген үлгідегі құжаттарды берумен қатар, ғылыми-техникалық, әлеуметтік-экономикалық дамуға және азаматтардың жеке талаптарына сәйкес кәсіби білімді, біліктілік пен машықты жаңғырту, кеңейту және тереңдету болып табылады;
9) кешенді (үлгілі) оқыту – белгіленген мерзім ішінде оқытудың барлық бағдарламаларын бір уақытта жүзеге асыру арқылы кәсіби даярлықтан өткізу;
10) қайта даярлау – белгіленген үлгідегі құжаттарды берумен қатар, азаматтық авиация саласы мамандарының жаңа кәсіби білім (қосымша) алуына, біліктілікке, машықтануына (оның ішінде біліктілік белгісі) және авиациялық техниканы зерттеулеріне бағытталған оқыту процесі;
11) модульдік оқыту – әр кезеңі (модуль) рейтингтік бақылау жүйесі мен алған бағалары және машықтары бойынша аяқталған топтама ретінде кадрларды даярлаудың сатылы жүйесін қолдана отырып үзіліссіз оқыту тәсілі;
12) сертификат талаптары – ұйымдарға, олардың мазмұнына авиациялық қызметкерлерді даярлау деңгейі мен сапасын анықтау мақсатында авиациялық оқу орталықтарына қойылатын талаптар;
13) теориялық даярлық – кәсіби даярлық процесі кезеңі, оның барысында үйренуші арнайы теориялық білім алады, сондай-ақ білімін бекітілген оқу бағдарламасына сәйкес жаңғыртады және жетілдіріп отырады;
14) үлгілі бағдарламалар – авиациялық оқу орталықтары мен азаматтық авиация ұйымдарының кәсіби даярлықты бір үлгіде оқытумен қатар, өз бағыттарының, мамандануларының және қызмет түрлерінің ерекшеліктеріне қарай оқу бағдарламаларын өз қалаулары бойынша жасау мүмкіндіктерін сақтауға арналған бағдарлама;
15) ұшу даярлығы – ұшу құрамының кәсіби даярлық процесі кезеңі, оның барысында үйренуші тәжірибелік тұрғыдан ұшу шеберлігі мен машықтарына қол жеткізеді және жетілдіре түседі;
16) штаттан тыс жағдай – міндетті түрде қауіп төндіруі немесе елеулі қатер туғызуы маңызды емес, бірақ жедел назар аударуды қажет ететін жүйелі немесе жиі кездеспейтін, елеулі және аяқ астынан орын алған кейбір жағдайлар.
Осы Үлгілі бағдарламада қолданылып отырған аббревиатура осы Үлгілі бағдарламаның 1-қосымшасында көрсетілген.
5. Осы Үлгілі бағдарлама АА АОО, азаматтық авиация кәсіпорындары мен азаматтық авиация саласында қызмет көрсететін тұлғаларды кәсіби даярлаумен айналысатын ұйымдардың өз кәсіби даярлық бағдарламаларын (курстар) жасауы үшін пайдалануға арналған.
2. Үлгілі бағдарлама негізінде кәсіби даярлық бағдарламасын
жүзеге асыру
6. Кәсіби даярлық бағдарламаларын (курстар) АА АОО, азаматтық авиация кәсіпорындары мен азаматтық авиация саласында қызмет көрсететін тұлғаларды кәсіби даярлаумен айналысатын ұйымдар даярлықтың нақты түріне және қызмет көрсету саласының ерекшеліктеріне қарай жасайды.
7. Кәсіби даярлық бағдарламаларын ресімдеуге қатысты негізгі талаптары "Авиациялық оқу орталықтарына қойылатын сертификаттық талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 24 ақпандағы № 158 бұйрығымен (нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10554 болып тіркелді) белгіленген.
Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 29.11.2016 № 825 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
8. Кәсіби даярлық бағдарламалары (курстар) таңдап алынған оқу формасына қатысты жасалады және жүзеге асырылады.
9. Авиациялық кәсіпорындардың басшыларын, авиациялық қызметкерлерге басшылық жасау куәліктерін алуға үміткерлер мен ондай куәлігі барларды кәсіби даярлауға арналған бағдарламалардың (курстар), тек шетел тілінің жалпы аспектілерін жүзеге асыратын бағдарламаларынан басқасы міндетті түрде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен келісіледі.
10. Азаматтық авиация саласында қызмет көрсететін басқа тұлғаларды кәсіби даярлауға арналған бағдарламалар (курстар) бойынша азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен келісу міндеттелмеген.
11. Кәсіби даярлықтың барлық түрлері мен формаларын жүргізу кезінде CBT-ға негізделген (computer based training) материалдарды пайдалану шектелмейді және жүзеге асырылып отырған бағдарламаның (курстың) көлемімен, сондай-ақ интеллектуальдық меншікті пайдалану және қорғау мәселелерін реттейтін заңдармен регламенттеледі.
3. Ұзақтан басқарылатын технологияларды қолдану арқылы кәсіби
даярлық бағдарламалары
12. Ұзақтан басқарылатын технологияларды қолданудың басты мақсаты – кәсіби даярлықты ұйымдастырудың нұсқаулық және әдістемелік құжаттарының талаптарына, тестілеу нәтижелерінің шынайлығына сәйкес оқушыларды даярлау сапасы үшін міндетті жауапкершілікті сақтай отырып, оқушылардың кәсіби даярлық бағдарламасын тікелей тұрғылықты жерінде немесе уақытша келген (тұрған) мекенінде игеруіне мүмкіндік жасау.
13. Ұзақтан басқарылатын технологиялар оқушыларды әртүрлі оқу, зертханалық және тәжірибелік оқытулар (тек ұқсас конструкцияларда даярлықтан, әуе кемесінің басқа типіне (жаңа) қайта даярлаудан, жаңа техникамен технологияларды игеруден басқа), тәжірибелік (тек өндірістік және оқу тәжірибелерінен басқа), ағымдық бақылау мен аралық аттестациялау кездерінде қолданылуы мүмкін.
14. Ұзақтан басқарылатын технологияларды қолдану оқушыларды оқытудың, ағымдық бақылаудың, аралық және қорытынды аттестациялаудың өзара қарым-қатынаста оқыту мүмкіндігін жоққа шығармайды. Бұл жағдайда оқу, зертханалық және тәжірибелік сабақтарды оқытудың қаншалықты үлесі Ұзақтан басқарылатын технологияны қолдану арқылы немесе оқушылармен тікелей қарым-қатынаста болуы керектігін АА АОО, азаматтық авиация кәсіпорындары мен азаматтық авиация саласында қызмет көрсететін тұлғаларды кәсіби даярлаумен айналысатын ұйымдар өздері анықтайды.
15. Ұзақтан басқарылатын технологияларды қолдану принципі Қызметкерлерді даярлау және процедуралар нұсқаулығында ашылып көрсетілуі тиіс.
16. Ұзақтан басқарылатын технологиялар оған тек арнайы даярлықтан өткен басшылық, нұсқаушылық және қосалқы қызметкерлер болған жағдайда және Ұзақтан басқарылатын технологияларды қолдану арқылы кәсіби даярлық бағдарламасын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін арнайы жабдықталған бөлме болған жағдайда ғана қолданылуы мүмкін.
17. Ұзақтан басқарылатын технологияларды қолдану кезінде оқушылар оқу-әдістемелік көмекпен, оның ішінде ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы ақыл-кеңес формасындағы көмекпен қамтамасыз етілуі тиіс.
4. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиациялық
қызметкерлердің кәсіби даярлығының үлгілі бағдарламасы 1 Бөлімше. Мотодельтапланда ұшатын аса жеңіл авиация
пилоттардың бастапқы даярлық бағдарламасы
(Ultra light aircraft pilot license – ULAPL, квалификация (MHG))
Параграф 1. Теориялық даярлық
18. Міндетті теориялық даярлық Қазақстан Республикасының ӘК аса жеңіл авиациясы пилоттарын даярлауда жалпыға ортақ болып табылады.
19. Теориялық даярлық оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Оқу сабақтарының жалпы көлемі 100 сағаттан кем емес.
20. Авиациялық оқу орталығы нақты мотодельтаплан үлгіге арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Мотодельтапланда ұшатын аса жеңіл авиация (одан әрі - АЖА) пилоттардың теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 2-қосымшасында берілген.
21. Мотодельтапланда теориялық даярлау курсын аяқтаған соң студент-пилот төмендегідей саладағы білімдерді игерген болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (Ultra light pilot license-ULАPL);
ұшу негіздері;
мотодельтапланға қатысты әуе кемелерінің конструкцияларын жалпылай білу;
күштің қондырғыларды, жүйені және аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс принциптері;
мотодельтапландар мен олардың күштік қондырғыларын пайдалану кезіндегі шектеулер;
ұшуды пайдалану немесе соған баламалас құжаттардың нұсқаулықтары бойынша пайдалану мәліметтері;
ұшу сипаттарына, салмақ есептеулері мен ауырлық кіндігіне (орталығы) жүктерді жүктеу мен бөлудің әсері;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
апатты жағдайда, оның ішінде қауіпті метео жағдайды айналып өту мақсатында, әуе кемесінің жол іздерінің турбуленттігі және ұшуға қауіпті басқа құбылыстар кезінде тиісінше сақтандыру шаралары мен әрекеттерді қолдану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет.
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттар. Қолданыстағы авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнайы сұйықтықтардың негізгі түрлері.
Параграф 2. Кабина ішіндегі жаттығу конструкциясы
22. Осы бағдарлама мотодельтаплан кабинасында ұшу оқытулары оқытылатын жаттығу құрылғысының неғұрылым аз көлемін белгілейді.
23. Мотодельтаплан кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 3 сағаттан кем болмауы тиіс.
24. Мотодельтаплан кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. Мотодельтапланды пайдалану
Тапсырма № 2. Мотодельтапланда ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
25. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
Параграф 3. Жердегі даярлық
26. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
1) Оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
2) Әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
3) Ұшу ауданын зерттеу;
4) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
5) Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
6) Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
7) Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
8) Пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
9) Ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
10) Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
11) Студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру.
Параграф 4. Ұшу даярлықтары
27. Студент-пилот 1, 2 және 3 параграфтарында көрсетілген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу конструкциялары және жердегі даярлықтардан өткеннен кейін ғана жіберіледі.
28. ULАPL (MHG)-қа үміткердің мотодельтапланда кемі 20 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде кем дегенде:
1) Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін мотодельтапланда пилот-нұсқаушымен 10 сағат;
2) 6 сағат жеке ұшуы, оның ішінде 2 сағат 40 км қашықтық маршрутымен жеке ұшуы;
3) 3, 15, 30 және 50 метралерге кемі 25 рет ұшуы;
4) дроссельденген қозғалтқышпен кемі 40 рет қонуы.
29. Ұшу даярлығы қатерлер және қателер факторларын басқару факторларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оны құрамында:
1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде ӘК салмағы мен орталықтандыру есептеулері, ӘК ұшу алдында тексеру және қызмет көрсетулер;
2) қозғалыс және ұшулардың әуежайлық сызбаларын, соқтығысып қалудан сақтандырудың шаралары мен процедураларын зерттеу;
3) ӘК сыртқы көзге көрінетін бағдарлар бойынша басқару;
4) ұшуды өте төмен әуе жылдамдығында басқару, құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;
5) ұшуды өте жоғары әуе жылдамдығында басқару, жоспарлау кезінде оны анықтау және қауіптен шығару, шұғыл бұрылыс пен одан шығару;
6) қалыпты және қапталдан жел соғып тұрған кезде ұшу және қону;
7) максималды техникалық сипаттамалар (қысқа жолақтан ұшу және кедергілерден өту, шектеулі жолаққа қондыру);
8) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және навигациялық құралдарды қолдану;
9) төтенше операциялар кезінде ұшудың айрықша жағдайлардағы әрекет, оның ішінде борт жабдықтарының істен шығуының ұқсас кезінде;
10) әуе қозғалысы қызмет көрсетулері ережелерін, байланыс және фразеологияласын сақтау.
Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды талап етеді: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
30. ULAPL(MHG) курсы бағдарламасын аяқтау нәтижесінде мотодельтаплан пилоты тиісті типтегі әуе кемесінің командирі ретінде ұшу мен маневрлардың неғұрлым қауіпсіз түрлерін орындай алатын болуы тиіс, сондай-ақ:
қатерлер мен қателіктер факторларын анықтап білуге және бақылауда ұстауға;
әуе кемесін оның шектеулі сипаттамалары кезінде басқаруға;
барлық маневрларды жұмсақ және нақты орындауға;
дер уағында шешім қабылдауға және ұшуды біліктілікпен бақылап отыруға;
аэронавигация саласындағы білімдерін пайдалануға;
ұшу сызбасын немесе маневрларды нақты орындау үшін әуе кемесін үздіксіз басқарып отыруға.
2 Бөлімше. Автожирмен ұшатын АЖА пилоттардың бастапқы даярлық бағдарламасы
(Ultra light aircraft pilot license – ULAPL, квалификация (GR)
1 Параграф.Теориялық даярлық
31. Міндетті теориялық даярлық Қазақстан Республикасының ӘК аса жеңіл авиациясы пилоттарын даярлауда жалпыға ортақ болып табылады.
32. Теориялық даярлық оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Оқу сабақтарының жалпы көлемі 100 сағаттан кем емес.
33. Авиациялық оқу орталығы нақты автожир типіне арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Автожирмен ұшатын АЖА пилоттардың теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 3-қосымшасында берілген.
34. Автожирда теориялық даярлау курсын аяқтаған соң студент-пилот төмендегідей саладағы білімдерді игерген болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (Ultra light pilot license-ULАPL);
ұшу негіздері;
осы әуе кемесі типіндегі әуе кемелерінің конструкцияларын жалпылай білу;
күштің қондырғыларды, жүйені және аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс принциптері;
осы әуе кемесі типіндегі және олардың күш қондырғыларын пайдалану кезіндегі шектеулер;
ұшуды пайдалану немесе соған баламалас құжаттардың нұсқаулықтары бойынша пайдалану мәліметтері;
ұшу сипаттарына, салмақ есептеулері мен ауырлық кіндігіне (орталығы) жүктерді жүктеу мен бөлудің әсері;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
апатты жағдайда, оның ішінде қауіпті метео жағдайды айналып өту мақсатында, әуе кемесінің жол іздерінің турбуленттігі және ұшуға қауіпті басқа құбылыстар кезінде тиісінше сақтандыру шаралары мен әрекеттерді қолдану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет.
ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттар. Қолданыстағы авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнайы сұйықтықтардың негізгі түрлері.
2 Параграф. Автожир кабинасындағы жаттығу құрылғысы
35. Осы бағдарлама автожир кабинасында ұшу оқытулары оқытылатын жаттығу құрылғысының неғұрлым аз көлемін белгілейді.
36. Автожир кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 3 сағаттан кем болмауы тиіс.
37. Автожир кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. Автожирды пайдалану
Тапсырма № 2. Автожирда ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
38. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
3 Параграф. Жердегі даярлық
39. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
1) Оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
2) Әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
3) Ұшу ауданын зерттеу;
4) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
5) Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
6) Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
7) Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
8) Пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
9) Ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
10) Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
11) Студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру.
4 Параграф. Ұшу даярлықтары
40. Студент-пилот 1, 2 и 3 параграфтарында көрсетілген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу конструкциялары және жердегі даярлықтардан өткеннен кейін ғана жіберіледі.
41. ULАPL (MHG)-қа үміткердің автожирда кемі 25 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде кем дегенде:
1) Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін автожирда пилот-нұсқаушымен 15 сағат;
2) 6 сағат өзі басқарып ұшуы, оның ішінде 3 сағат жеке ұшуы, оның ішінде 1 (бір) өзі 100 км қашықтық маршрутымен жеке ұшуы және өзі ұшып шыққан әуежайдан айырмашылығы бар басқа әуежайға барып толық қонып-тоқтауы;
3) дроссельденген қозғалтқышпен кемі 10 рет қону.
42. Ұшу даярлығы қатерлер және қателер факторларын басқару факторларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оны құрамында:
1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде ӘК салмағы мен орталықтандыру есептеулері, ӘК ұшу алдында тексеру және қызмет көрсетулер;
2) қозғалыс және ұшулардың әуежайлық сызбаларын, соқтығысып қалудан сақтандырудың шаралары мен процедураларын зерттеу;
3) ӘК сырт көзге көрінетін бағдарлар бойынша басқару;
4) ұшуды өте төмен әуе жылдамдығында басқару, құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;
5) ұшуды өте жоғары әуе жылдамдығында басқару, жоспарлау кезінде оны анықтау және қауіптен шығару, шұғыл бұрылыс пен одан шығару;
6) қалыпты және қапталдан жел соғып тұрған кезде ұшу және қону;
7) максималды техникалық сипаттамалар (қысқа жолақтан ұшу және кедергілерден өту, шектеулі жолаққа қондыру);
8) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және навигациялық құралдарды қолдану;
9) төтенше операциялар кезінде ұшудың айрықша жағдайлардағы әрекет, оның ішінде борт жабдықтарының істен шығуының ұқсас кезінде;
10) әуе қозғалысы қызмет көрсетулері ережелерін, байланыс және фразеологияласын сақтау.
Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды талап етеді: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
43. ULAPL(MHG) курсы бағдарламасын аяқтау нәтижесінде мотодельтаплан пилоты тиісті типтегі әуе кемесінің командирі ретінде ұшу мен маневрлардың неғұрлым қауіпсіз түрлерін орындай алатын болуы тиіс, сондай-ақ:
қатерлер мен қателіктер факторларын анықтап білуге және бақылауда ұстауға;
әуе кемесін оның шектеулі сипаттамалары кезінде басқаруға;
барлық маневрларды жұмсақ және нақты орындауға;
дер уағында шешім қабылдауға және ұшуды біліктілікпен бақылап отыруға;
аэронавигация саласындағы білімдерін пайдалануға;
ұшу сызбасын немесе маневрларды нақты орындау үшін әуе кемесін үздіксіз басқарып отыруға.
3 Бөлімше. Еркін жылу аэростатымен ұшатын жеңіл авиация
пилоттарының бастапқы даярлық бағдарламасы
(Light aircraft pilot licenсe –LAPL (В))
1 Параграф. Теориялық даярлық
44. Міндетті теориялық даярлық Қазақстан Республикасының ӘК жеңіл авиациясы пилоттарын неғұрлым үлкен көлемді 3 400 текше метрлік еркін жылу аэростаттарында (одан әрі - ЕЖА) даярлауда жалпыға ортақ болып табылады.
45. Теориялық даярлық оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Оқу сабақтарының жалпы көлемі 100 сағаттан кем болмауы керек.
46. Авиациялық оқу орталығы нақты планер типіне арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Еркін жылу аэростатымен ұшатын жеңіл авиация пилоттарының теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 4-қосымшасында берілген.
47. LAPL (В) курсының теориялық даярлығын аяқтаған үміткерлердің төмендегідей салалар бойынша білімдері болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (Light aircraft pilot licenсe-LAPL);
аэростаттар, гондол, шілтер конструкцияларын және нақты аэростатқа қатысты қолданылатынын жалпылама білу;
аэростат ұшуының негіздері мен принциптері;
жүктемені шектеу, салмақтың ұшу сипаттамасына әсері;
ұшуға пайдалану бойынша нұсқаулықтан немесе оған баламалы құжаттан пайдаланудағы шектеулер;
ұшу сипаттамасы және ұшуды жоспарлау;
гаэо баллондары және жағуға арналған газ;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу.
2 Параграф. ЕЖА гондолындағы жаттығу құрылғысы
48. Осы бағдарлама әуе кемесі типінде кешенді жаттығу конструкциясы болмаған жағдайда ұшу оқытулары оқытылатын ЕЖА гондолының жаттығу конструкциясының неғұрылым аз көлемін белгілейді.
49. ЕЖА гондолындағы жалпы жаттығулар көлемі 3 сағаттан кем болмауы тиіс.
50. ЕЖА гондолындағы жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. ЕЖА пайдалану
Тапсырма № 2. ЕЖА ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
51. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
3 Параграф. Жердегі даярлық
52. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
1) Оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
2) Әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
3) Ұшу ауданын зерттеу;
4) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
5) Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
6) Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
7) Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
8) Пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
9) Ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
10) Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
11) Студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру.
4 Параграф. Ұшу даярлығы
53. Студент-пилот 1, 2 и 3 параграфтарында көрсетілген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу құрылғылары және жердегі даярлықтардан өткеннен кейін ғана жіберіледі.
54. LAPL (В) -қа үміткердің еркін жылу аэростатында кемі 16 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде кем дегенде:
1) 12 сағат пилот-нұсқаушымен бірге ұшу;
2) 10 толықтырулар мен 20 ұшу және қону;
3) 1 рет ең кемі 30 минут жеке өзі ұшу.
55. LAPL (В) ұшу даярлығы бағдарламасы қатерлер және қателер факторларын басқару факторларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оны құрамында:
1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде жүктеу есептеулері, ұшу ауданының әуе және метеорологиялық жағдайы туралы нұсқаулық, ұшуалды даярлық және қабықшасынада қызмет көрсетулер;
2) экипаж бен жолаушыларға нұсқау беру;
3) қабықты ыстық ауамен толтыру және адам топтарын басқару;
4) аэростатты сыртқы көзге көрінетін бағдарларды пайдалана отырып басқару;
5) желдің әртүрлі жағдайында ұшу;
6) кіші және жоғары биіктерге ұшу;
7) желдің әртүрлі жағдайларында жерге қондыру;
8) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және сандық навигациялық құралдарды қолдану;
9) төтенше операциялар кезінде ұшудың айрықша жағдайлардағы әрекет, оның ішінде борт жабдықтарының істен шығуының ұқсас кезінде;
10) әуе қозғалысы қызмет көрсетулері ережелерін, байланыс және фразеологияласын сақтау;
11) табиғат қорғау аумақтарынан және жер телімдері иелерімен жанжалдық қатынастарға барудан бойларын аулақ ұстау.
Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды талап етеді: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
56. LAPL (В) курсы бағдарламасын аяқтау нәтижесінде ЕЖА пилоты тиісті типтегі әуе кемесінің командирі ретінде ұшу мен маневрлардың неғұрлым қауіпсіз түрлерін орындай алатын болуы тиіс, сондай-ақ:
қатерлер мен қателіктер факторларын анықтап білуге және бақылауда ұстауға;
әуе кемесін оның шектеулі сипаттамалары кезінде басқаруға;
барлық маневрларды жұмсақ және нақты орындауға;
дер уағында шешім қабылдауға және ұшуды біліктілікпен бақылап отыруға;
аэронавигация саласындағы білімдерін пайдалануға;
ұшу сызбасын немесе маневрларды нақты орындау үшін әуе кемесін үздіксіз басқарып отыруға.
4 Бөлімше. Планермен ұшатын пилоттардың бастапқы даярлық бағдарламасы
(Light aircraft pilot licence–LAPL (S)
1 Параграф. Теориялық даярлық
57. Міндетті теориялық даярлық жеңіл ӘК пилоттарын сертификатталған неғұрлым ауыр 2250 кг дейін салмақпен ұшу бойынша жалпыға ортақ болып табылады.
58. Теориялық даярлық оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Оқу сабақтарының жалпы көлемі 100 сағаттан кем болмауы керек.
59. Авиациялық оқу орталығы нақты планер типіне арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Планермен ұшатын пилоттардың теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 5-қосымшасында берілген.
60. LAPL (S) теориялық даярлау курсын аяқтаған соң студент төмендегідей саладағы білімдерді игерген болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (Light aircraft pilot license-LAPL);
ұшу негіздері;
осы әуе кемесі типіндегі әуе кемелерінің конструкцияларын жалпылай білу;
күштің қондырғыларды, жүйені және аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс принциптері;
осы әуе кемесі типіндегі мен олардың күштік қондырғыларын пайдалану кезіндегі шектеулер;
ұшуды пайдалану немесе соған баламалас құжаттардың нұсқаулықтары бойынша пайдалану мәліметтері;
ұшу сипаттарына, салмақ есептеулері мен ауырлық кіндігіне (орталығы) жүктерді жүктеу мен бөлудің әсері;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
апатты жағдайда, оның ішінде қауіпті метео жағдайды айналып өту мақсатында, әуе кемесінің жол іздерінің турбуленттігі және ұшуға қауіпті басқа құбылыстар кезінде тиісінше сақтандыру шаралары мен әрекеттерді қолдану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет.
ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттар.
2 Параграф. Құрылғымен жаттығу немесе кабинадағы жаттығу
конструкциясы
61. Осы бағдарлама әуе кемесі типіндегі кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, ұшу оқытулары өткізілетін планердің кабинасында жаттығу құрылғының неғұрылым аз көлемін белгілейді.
62. Планер кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
63. Планер кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. Планерді пайдалану
Тапсырма № 2. Планердің ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
64. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
3 Параграф. Жердегі даярлық
65. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
1) Оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
2) Әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
3) Ұшу ауданын зерттеу;
4) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
5) Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
6) Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
7) Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
8) Пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
9) Ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
10) Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері. Студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру.
4 Параграф. Ұшу даярлығы
66. Студент-пилот 1, 2 и 3 параграфтарында көрсетілген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу конструкциялары және жердегі даярлықтардан өткеннен кейін ғана жіберіледі.
67. LAPL (S) -қа үміткердің планерде кемі 15 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде:
1) Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін планерде пилот-нұсқаушымен 10 сағат;
2) 2 сағат жеке ұшу;
3) 45 ұшу және қону;
4) 1 рет маршрутты 50 км-нан кем емес қашықтықта жеке өзі ұшуы немесе 1 рет маршрутты 100 км-нан кем емес қашықтықта пилот-нұсқаушымен ұшуы.
68. Ұшу даярлығы қатерлер және қателер факторларын басқару факторларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оны құрамында:
1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде планер салмағы мен орталықтандыру есептеулері, планермен ұшу алдында тексеру және қызмет көрсетулер;
2) қозғалыс және ұшулардың әуежайлық сызбаларын, соқтығысып қалудан сақтандырудың шаралары мен процедураларын зерттеу;
3) планерден сыртқы көзге көрінетін бағдарлар бойынша басқару;
4) шабуылдаулардың үлкен бұрыштарымен ұшу (ұшудың өте төменгі жылдамдығында);
5) құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;
6) ұшуды өте жоғары әуе жылдамдығында басқару, жоспарлау кезінде оны анықтау және қауіптен шығару, шұғыл бұрылыс пен одан шығару;
7) планерде қалыпты және бүйірлеп жел соғып тұрған кезде ұшу және қону;
8) планерде максималды техникалық сипаттамалар (қысқа жолақтан ұшу және кедергілерден өту, шектеулі жолаққа қондыру);
9) әуежайдан тыс жерлерде қондыратын орынды таңдау, қауіпсіздік шаралары;
10) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және навигациялық құралдарды қолдану;
11) жергілікті жағдайларды ескере отырып қалықтап ұшу;
12) ұшудың айрықша жағдайлардағы әрекет және төтенше процедуралар;
13) әуе қозғалысы қызмет көрсетулері ережелерін сақтау;
14) шектеулі жолаққа қондыру; қону үшін әуежайдан тыс жерді таңдау, айналып ұшу және қону кезіндегі қауіптер, мақтандыру шаралары;
15) әуе қозғалысының қызмет көрсетулер ережелерін, байланыс және фразеология процедураларын сақтау.
Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды талап етеді: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
69. LAPL(S) курсы бағдарламасын аяқтау нәтижесінде планер пилоты тиісті типтегі әуе кемесінің командирі ретінде ұшу мен маневрлардың неғұрлым қауіпсіз түрлерін орындай алатын болуы тиіс, сондай-ақ:
қатерлер мен қателіктер факторларын анықтап білуге және бақылауда ұстауға;
әуе кемесін оның шектеулі сипаттамалары кезінде басқаруға;
барлық маневрларды жұмсақ және нақты орындауға;
дер уағында шешім қабылдауға және ұшуды біліктілікпен бақылап отыруға;
аэронавигация саласындағы білімдерін пайдалануға;
ұшу сызбасын немесе маневрларды нақты орындау үшін әуе кемесін үздіксіз басқарып отыруға.
5 Бөлімше. Жеңіл ұшақтар пилоттарын бастапқы даярлаудың типтік бағдарламасы
(Light aircraft pilot licenсe–LAPL (A)
1 Параграф. Теориялық даярлық
70. Міндетті теориялық даярлық жеңіл ӘК пилоттарын сертификатталған неғұрлым ауыр 2250 кг дейін салмақпен ұшу бойынша жалпыға ортақ болып табылады.
71. Теориялық даярлық оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Оқу сабақтарының жалпы көлемі 150 сағаттан кем болмауы керек.
72. Авиациялық оқу орталығы нақты ұшақ типіне арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Жеңіл ұшақтар пилоттарын теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 6-қосымшасында берілген.
73. LAPL (A) теориялық даярлау курсын аяқтаған соң үміткер төмендегідей саладағы білімдерді игерген болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, жеңіл ӘК пилоттың куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (LAPL);
ұшу негіздері;
осы әуе кемесі типіндегі әуе кемелерінің конструкцияларын жалпылай білу;
күштің қондырғыларды, жүйені және аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс принциптері;
осы әуе кемесі типіндегі мен олардың күштік қондырғыларын пайдалану кезіндегі шектеулер;
ұшуды пайдалану немесе соған баламалас құжаттардың нұсқаулықтары бойынша пайдалану мәліметтері;
ұшу сипаттарына, салмақ есептеулері мен ауырлық кіндігіне (орталығы) жүктерді жүктеу мен бөлудің әсері;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
апатты жағдайда, оның ішінде қауіпті метео жағдайды айналып өту мақсатында, әуе кемесінің жол іздерінің турбуленттігі және ұшуға қауіпті басқа құбылыстар кезінде тиісінше сақтандыру шаралары мен әрекеттерді қолдану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет.
ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу.
2 Параграф. Құрылғылармен жаттығу немесе кабинадағы жаттығу
құрылғысы
74. Осы бағдарлама әуе кемесі типіндегі кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, ұшу оқытулары өткізілетін ұшақтың кабинасында жаттығу құрылғысының неғұрылым аз көлемін белгілейді.
75. Ұшақтың кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
76. Ұшақтың кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. Ұшақты пайдалану
Тапсырма № 2. Ұшақтың ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
77. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
3 Параграф. Жердегі даярлық
78. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
1) Оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
2) Әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
3) Ұшу ауданын зерттеу;
4) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
5) Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
6) Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
7) Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
8) Пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
9) Ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
10) Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
11) Студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру.
4 Параграф. Ұшу даярлықтары
79. Студент-пилот 1, 2 и 3 параграфтарында көрсетілген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу конструкциялары және жердегі даярлықтардан өткеннен кейін ғана жіберіледі.
80. LAPL (А) үміткердің ұшақта кемі 30 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде:
1) Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін ұшақта пилот-нұсқаушымен 20 сағат; сонымен қатар кемі 1,5 сағат ең төменгі жылдамдықта ұшу жаттығуларын орындау және кемі 1,5 сағат құралдармен жаттығу өткізу;
2) 6 сағат жеке ұшуы, оның кемі 3 сағаты маршрут бойынша ұшу, оның ішінде 1 (бір) маршруттың қашықтығы 150 км-дан кем болмауы және өзі ұшып шыққан әуежайдан айрықша бөлек басқа әуежайға қонуы және толықтай тоқтауы керек.
81. Ұшу даярлығы бағдарламасы қатерлер және қателер факторларын басқару факторларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оның құрамында:
1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде жүктеу есептеулері, ұшу ауданының әуе және метеорологиялық жағдайы туралы нұсқаулық, ұшуалды даярлық және қабықшасынада қызмет көрсетулер;
2) экипаж бен жолаушыларға нұсқау беру;
3) қабықты ыстық ауамен толтыру және адам топтарын басқару;
4) аэростатты сыртқы көзге көрінетін бағдарларды пайдалана отырып басқару;
5) желдің әртүрлі жағдайында ұшу;
6) кіші және жоғары биіктерге ұшу;
7) желдің әртүрлі жағдайларында жерге қондыру;
8) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және сандық навигациялық құралдарды қолдану;
9) төтенше операциялар кезінде ұшудың айрықша жағдайлардағы әрекет, оның ішінде борт жабдықтарының істен шығуының ұқсас кезінде;
10) әуе қозғалысы қызмет көрсетулері ережелерін, байланыс және фразеологияласын сақтау.
Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды талап етеді: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
82. LAPL (А) курсы бағдарламасын аяқтау нәтижесінде ұшақ пилоты тиісті типтегі әуе кемесінің командирі ретінде ұшу мен маневрлардың неғұрлым қауіпсіз түрлерін орындай алатын болуы тиіс, сондай-ақ:
қатерлер мен қателіктер факторларын анықтап білуге және бақылауда ұстауға;
әуе кемесін оның шектеулі сипаттамалары кезінде басқаруға;
барлық маневрларды жұмсақ және нақты орындауға;
дер уағында шешім қабылдауға және ұшуды біліктілікпен бақылап отыруға;
аэронавигация саласындағы білімдерін пайдалануға;
ұшу сызбасын немесе маневрларды нақты орындау үшін әуе кемесін үздіксіз басқарып отыруға.
6 Бөлімше. Тікұшақта ұшатын жеңіл авиация пилоттарының бастапқы даярлық бағдарламасы
(Light aircraft pilot licenсe LAPL (Н)
1 Параграф. Теориялық даярлық
83. Міндетті теориялық даярлық жеке пилоттардың тікұшақта сертификатталған неғұрлым ауыр 2250 кг дейін салмақпен ұшу бойынша жалпыға ортақ болып табылады.
84. Теориялық даярлық оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Оқу сабақтарының жалпы көлемі 150 сағаттан кем болмауы керек.
85. Авиациялық оқу орталығы нақты тікұшақ типіне арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Тікұшақта ұшатын жеңіл авиация пилоттарының теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 7-қосымшасында берілген.
86. LAPL(Н) теориялық даярлау курсын аяқтаған соң үміткер төмендегідей саладағы білімдерді игерген болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (Light aircraft pilot license-LAPL);
ұшу негіздері;
осы әуе кемесі типіндегі әуе кемелерінің конструкцияларын жалпылай білу;
күштің қондырғыларды, жүйені және аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс принциптері;
осы әуе кемесі типіндегі және олардың күштік қондырғыларын пайдалану кезіндегі шектеулер;
ұшуды пайдалану немесе соған баламалас құжаттардың нұсқаулықтары бойынша пайдалану мәліметтері;
ұшу сипаттарына, салмақ есептеулері мен ауырлық кіндігіне (орталығы) жүктерді жүктеу мен бөлудің әсері;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
апатты жағдайда, оның ішінде қауіпті метео жағдайды айналып өту мақсатында, әуе кемесінің жол іздерінің турбуленттігі және ұшуға қауіпті басқа құбылыстар кезінде тиісінше сақтандыру шаралары мен әрекеттерді қолдану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет.
ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу.
2 Параграф. Құрылғымен жаттығу немесе кабинадағы жаттығу
құрылғысы
87. Осы бағдарлама әуе кемесі типіндегі кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, ұшу оқытулары өткізілетін тікұшақтың кабинасында жаттығу құрылғының неғұрылым аз көлемін белгілейді.
88. Тікшақтың кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
89. Тікшақтың кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. Тікұшақты пайдалану
Тапсырма № 2. Тікұшақтың ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
90. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
3 Параграф. Жердегі даярлық
91. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
1) оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
2) әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
3) ұшу ауданын зерттеу;
4) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
5) ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
6) экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
7) апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
8) пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
9) ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
10) ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
11) студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру.
4 Параграф. Ұшу даярлықтары
92. Студент-пилот 1, 2 и 3 параграфтарында көрсетілген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу конструкциялары және жердегі даярлықтардан өткеннен кейін ғана жіберіледі.
93. LAPL (Н) үміткердің ұшақта кемі 40 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде:
1) Ұшу даярлығын тексеру үшін ұшақта пилот-нұсқаушымен 20 сағат;
2) 10 сағат жеке ұшуы, оның кемі 5 сағаты маршрут бойынша ұшу, оның ішінде 1 (бір) маршруттың қашықтығы 150 км-дан кем болмауы және өзі ұшып шыққан әуежайдан айрықша бөлек басқа әуежайға қонуы және толықтай тоқтауы керек;
3) 40 ұшу сағатының 34 сағатында студент-пилот Жеке пилот куәлігін алуға даярлығын тексеру үшін қолданылып отырған тікұшақ типінде ұшып-қонуы тиіс.
94. Ұшу даярлығы қатерлер және қателер факторларын басқару факторларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оны құрамында:
1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде тікұшақ салмағы мен орталықтандыру есептеулері, тікұшақпен ұшу алдында тексеру және қызмет көрсетулер;
2) қозғалыс және ұшулардың әуежайлық сызбаларын, соқтығысып қалудан сақтандырудың шаралары мен процедураларын зерттеу;
3) тікұшақты сыртқы көзге көрінетін бағдарлар бойынша басқару;
4) шабуылдаулардың үлкен бұрыштарымен ұшу (ұшудың өте төменгі жылдамдығында);
5) құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;
6) ұшуды өте жоғары әуе жылдамдығында басқару, жоспарлау кезінде оны анықтау және қауіптен шығару, шұғыл бұрылыс пен одан шығару;
7) тікұшақта қалыпты және бүйірлеп жел соғып тұрған кезде ұшу және қону;
8) тікұшақта максималды техникалық сипаттамалар (қысқа жолақтан ұшу және кедергілерден өту, шектеулі жолаққа қондыру);
9) әуежайдан тыс жерлерде қондыратын орынды таңдау, қауіпсіздік шаралары;
10) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және навигациялық құралдарды қолдану;
11) жергілікті жағдайларды ескере отырып қалықтап ұшу;
12) ұшудың айрықша жағдайлардағы әрекет және төтенше процедуралар, әуе қозғалысы қызмет көрсетулері ережелерін сақтау;
13) шектеулі жолаққа қондыру; қону үшін әуежайдан тыс жерді таңдау, айналып ұшу және қону кезіндегі қауіптер, мақтандыру шаралары;
14) әуе қозғалысының қызмет көрсетулер ережелерін, байланыс және фразеология процедураларын сақтау.
95. Студентке алғаш рет бір өзі ұшуға рұқсат бермес бұрын нұсқаушы студенттің радиобайланысты қолдануын қамтамасыз етуі тиіс.
96. Студентке сәтсіз ұшу болса, қайғылы оқиғаның орын алу қауіптілігін түсіндіру және барынша мұқият болуға ықпал ету үшін, минимумды орындай алмай қалған жағдайда қандай салдарға тап болатынын көрсету үшін мүмкіндігінше ұшудың моделін жасап беруі керек.
97. Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды талап етеді: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
98. PPL(Н) курсы бағдарламасын аяқтау нәтижесінде тікұшақ пилоты тиісті типтегі әуе кемесінің командирі ретінде ұшу мен маневрлардың неғұрлым қауіпсіз түрлерін орындай алатын болуы тиіс, сондай-ақ:
қатерлер мен қателіктер факторларын анықтап білуге және бақылауда ұстауға;
әуе кемесін оның шектеулі сипаттамалары кезінде басқаруға;
барлық маневрларды жұмсақ және нақты орындауға;
дер уағында шешім қабылдауға және ұшуды біліктілікпен бақылап отыруға;
аэронавигация саласындағы білімдерін пайдалануға;
ұшу сызбасын немесе маневрларды нақты орындау үшін әуе кемесін үздіксіз басқарып отыруға.
7 Бөлімше. Ұшақтарда ұшатын жеке пилоттардың бастапқы даярлық бағдарламасы
(Рrivatе pilot licenсe–PPL (A)
1 Параграф. Теориялық даярлық
99. Міндетті теориялық даярлық ұшу жарамдылығы сертификаты бар ұшақтарда ұшатын барлық жеке пилоттар үшін жалпыға ортақ болып табылады.
100. Теориялық даярлық оқу сағаттарын пәндер мен тақырыптарға бөліп қарастыратын оқу жоспарына сәйкес өткізіледі.
Жалпы оқу сабақтарының көлемі 150 сағаттан кем емес.
101. Авиациялық оқу орталығы нақты ұшақ типіне арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Ұшақтарда ұшатын жеке пилоттардың теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 8-қосымшасында берілген.
102. PPL (A) теориялық даярлау курсын аяқтаған соң үміткер төмендегідей саладағы білімдерді игерген болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, жеке пилот куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (Privat pilot license-PPL);
ұшу негіздері;
осы әуе кемесі типіндегі әуе кемелерінің конструкцияларын жалпылай білу;
күштің қондырғыларды, жүйені және аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс принциптері;
осы әуе кемесі типіндегі мен олардың күштік қондырғыларын пайдалану кезіндегі шектеулер;
ұшуды пайдалану немесе соған баламалас құжаттардың нұсқаулықтары бойынша пайдалану мәліметтері;
ұшу сипаттарына, салмақ есептеулері мен ауырлық кіндігіне (орталығы) жүктерді жүктеу мен бөлудің әсері;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
апатты жағдайда, оның ішінде қауіпті метео жағдайды айналып өту мақсатында, әуе кемесінің жол іздерінің турбуленттігі және ұшуға қауіпті басқа құбылыстар кезінде тиісінше сақтандыру шаралары мен әрекеттерді қолдану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет.
ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу.
2 Параграф. Құрылғымен жаттығу немесе кабинадағы жаттығу
құрылғысы
103. Осы бағдарлама әуе кемесі типіндегі кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, ұшу оқытулары өткізілетін ұшақтың кабинасында жаттығу құрылғысының неғұрылым аз көлемін белгілейді.
104. Ұшақтың кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
105. Ұшақтың кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. Ұшақты пайдалану
Тапсырма № 2. Ұшақтың ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
106. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
3 Параграф. Жердегі даярлық
107. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
1) оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
2) әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
3) ұшу ауданын зерттеу;
4) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
5) ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
6) экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
7) апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
8) пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
9) ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
10) ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
11) студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру
4 Параграф. Ұшу даярлықтары
108. Студент-пилот 1, 2. и 3 параграфтарында көрсетілген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу конструкциялары және жердегі даярлықтардан өткеннен кейін ғана жіберіледі.
109. PPL (А) үміткердің ұшақта кемі 45 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде:
1) Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін ұшақта пилот-нұсқаушымен 25 сағат; сонымен қатар кемі 2 сағат ең төменгі жылдамдықта ұшу жаттығуларын орындау және кемі 3 сағат құралдармен жаттығу өткізу;
2) 10 сағат жеке ұшуы, оның кемі 5 сағаты маршрут бойынша ұшу, оның ішінде 1 (бір) маршруттың қашықтығы 270 км-дан кем болмауы және өзі ұшып шыққан әуежайдан айрықша бөлек басқа әуежайға қонуы және толықтай тоқтауы керек.
110. Ұшу даярлығы бағдарламасы қатерлер және қателер факторларын басқару факторларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ оны құрамында:
1) ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде ӘК жүктеу есептеулері мен орталығық білігі, ӘК ұшуалды даярлығы мен қызмет көрсетулер;
2) қозғалыс және ұшулардың әуежайлық сызбаларын, соқтығысып қалудан сақтандырудың шаралары мен процедураларын зерттеу;
3) ӘК сыртқы көзге көрінетін бағдарлар бойынша басқару;
4) құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;
5) ұшуды өте жоғары әуе жылдамдығында басқару, жоспарлау кезінде оны анықтау және қауіптен шығару, шұғыл бұрылыс пен одан шығару;
6) қалыпты және бүйірлеп жел соғып тұрған кезде ұшу және қону;
7) ӘК максималды техникалық сипаттамалар (қысқа жолақтан ұшу және кедергілерден өту, шектеулі жолаққа қондыру);
8) құралдар бойынша ұшу, оның ішінде 180о кілт бұрылу;
9) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару, сандық және радионавигациялық құралдарды қолдану;
10) төтенше операциялар кезінде айрықша жағдайда ұшу әрекет ету, оның ішінде борт жабдығының істен шығуын да қарастыру;
11) бақылау әуежайна ұшып келу және кету, соқпай өте шығу, әуе қозғалысына қызмет көрсетулер ережелерін сақтау, байланыс және фразеологиялар процедуралары.
Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды талап етеді: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
111. PPL(А) курсы бағдарламасын аяқтау нәтижесінде пилот тиісті типтегі әуе кемесінің командирі ретінде ұшу мен маневрлардың неғұрлым қауіпсіз түрлерін орындай алатын болуы тиіс, сондай-ақ:
қатерлер мен қателіктер факторларын анықтап білуге және бақылауда ұстауға;
әуе кемесін оның шектеулі сипаттамалары кезінде басқаруға;
барлық маневрларды жұмсақ және нақты орындауға;
дер уағында шешім қабылдауға және ұшуды біліктілікпен бақылап отыруға;
аэронавигация саласындағы білімдерін пайдалануға;
ұшу сызбасын немесе маневрларды нақты орындау үшін әуе кемесін үздіксіз басқарып отыруға.
8 Бөлімше. Тікұшақтарда ұшатын жеке пилоттардың бастапқы даярлық бағдарламасы
(Рrivate pilot licenсe PPL (Н))
1 Параграф. Теориялық даярлық
112. Міндетті теориялық даярлық бір пилот басқаруы сертификацияланған, ұшу салмағына шектеу қойылмаған тікұшақтарға жеке пилоттар даярлау бойынша жалпыға ортақ болып табылады.
113. Теориялық даярлық оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Оқу сабақтарының жалпы көлемі 150 сағаттан кем болмауы керек.
114. Авиациялық оқу орталығы нақты тікұшақ типіне арналған даярлық бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы.
Тікұшақтарда ұшатын жеке пилоттардың теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 9-қосымшасында берілген.
115. PPL (Н) теориялық даярлау курсын аяқтаған соң үміткер төмендегідей саладағы білімдерді игерген болуы керек:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметтері жөнінде ұшуға қатысты заңдарын, ИКАО конвенциясын, жеке пилоттың куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері (Privatе pilot license-PPL(Н));
ұшу негіздері;
осы әуе кемесі типіндегі әуе кемелерінің конструкцияларын жалпылай білу;
күштің қондырғыларды, жүйені және аспаптық жабдықтарды пайдалану және олардың жұмыс принциптері;
осы әуе кемесі типіндегі мен олардың күштік қондырғыларын пайдалану кезіндегі шектеулер;
ұшуды пайдалану немесе соған баламалас құжаттардың нұсқаулықтары бойынша пайдалану мәліметтері;
ұшу сипаттарына, салмақ есептеулері мен ауырлық кіндігіне (орталығы) жүктерді жүктеу мен бөлудің әсері;
пайдалану құжаттарында көрсетілген ұшу, қону және ұшу-техникалық сипаттамаларды іс-тәжірибеде пайдалану;
ұшу алдындағы даярлық және ұшудың көзбен шолу ережелері бойынша ұшу маршруттарын жоспарлау және ұшу жоспарларын даярлау және толтыру;
әуе қозғалыстарын ұйымдастыру және қызмет көрсету;
адамның мүмкіндіктері, оның ішінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау принциптері;
авиациялық метеорологиялық мәліметтерді, карталарды және болжамдарды түсіну және пайдалану, метеорологиялық ақпараттарды алу және пайдалану тәртібі, биіктікті, қауіпті метеорологиялық жағдайларды, биіктік өлшегіш қондырғылардың өлшемдерін өлшеу;
аэронавигацияның тәжірибелік аспектілері (ұшақты басқару) және жолды есептеу тәсілдері, аэронавигациялық карталарды пайдалану;
пайдалану кезінде қатерлер мен қателіктер факторларына бақылау жасау тәсілдерін қолдану;
аэронавигациялық құжаттарды, авиациялық кодтарды және қысқартуларды пайдалану;
апатты жағдайда, оның ішінде қауіпті метео жағдайды айналып өту мақсатында, әуе кемесінің жол іздерінің турбуленттігі және ұшуға қауіпті басқа құбылыстар кезінде тиісінше сақтандыру шаралары мен әрекеттерді қолдану;
көзбен шолу ұшуларының ережелері бойынша қолданылатын байланыстар мен фразеологияны енгізу, байланыс болмай қалған жағдайдағы әрекет.
ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу.
2 Параграф. Құрылғымен жаттығу немесе кабинадағы жаттығу құрылғысы
116. Осы бағдарлама әуе кемесі типіндегі кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, ұшу оқытулары өткізілетін тікұшақтың кабинасында жаттығу құрылғысының неғұрылым аз көлемін белгілейді.
117. Тікұшақтың кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
118. Тікұшақтың кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.
Тапсырма № 1. Тікұшақты пайдалану
Тапсырма № 2. Тікұшақтың ұшу техникасы
Тапсырма № 3. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар
119. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.
3 Параграф. Жерде даярлау
120. Жердегі жаттығулардың ең төменгі көлемі – 16 сағат.
1) жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары;
2) оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
3) әуежайда ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
4) ұшу ауданын зерттеу;
5) ӘҚО диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
6) ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
7) экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
8) апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
9) пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
10) ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
11) ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
12) студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру.
4 Параграф. Ұшуға даярлық
121. Студент-пилот теориялық, жаттығу және 1, 2 және 3 параграфтарында көрсетілген жердегі дайындықтарды өткеннен кейін бастапқы ұшу даярлық бағдарламасына жіберіледі.
122. PPL (Н) талапкер жазғы дайындықта тікұшақта 45 сағаттан кем емес шабуылдан (ұшудан) өтуі тиіс, соның ішінде ең кем дегенде:
1) 25 сағат өздігінше ұшуға дайындығын тексеретін, тікұшақта пилот-нұсқаушымен ұшу;
2) 10 сағат өздігінен ұшу, соның ішінде 5 сағат маршрут бойынша өздігінен ұшу, сондай-ақ оның 1 (бір) сағаты ұшқан аэродромнан өзгеше 2 әртүрлі аэродромдарда толық тоқтағанға дейінгі, ұзақтығы 185 км кем емес маршрут бойынша ұшу;
3) ұшу даярлықтың 45 сағатының 35 сағаты студент-пилоттың жеке пилот Куәлігін алуға дайындығын тексеру үшін қолданған тікұшақтың сол түрінде аяқталуы тиіс.
123. Ұшу дайындықта қауіп-қатер және жаңылыс факторларын басшылыққа алу қағидаларын ескере отыру керек, соның ішінде:
1) ұшу алдындағы дайындық, соған қоса салмақ пен ортаны көздеу есебі, ұшар алдындағы тексеру мен тікұшақтың қызметі;
2) қозғалыс пен ұшудың аэродромдық кестесін білу, қақтығысудың алдын-алу бойынша іс-шаралары мен тәртіптерін білу;
3) сыртқы көзбен шолып тұспалдауды қолданумен тікұшақты басқару;
4) ұшу, тікұшақты қондыру, салбырау режимі, абайлаушылық, салбырау режиміне қалыпты ауысы және одан шығу;
5) апаттық тәртіптер, автоайналымның негіздері, қозғалтқыштың тоқтап қалуын ұқсату, егер бұл нақты тікұшақтың типіне сай болса жердегі резонанстан шығу;
6) салбырау режимінде жанына және кейін ауысы, орнында айналу;
7) бастапқы дәрежеде құйындатып айналуды анықтау және қорытынды жасау;
8) автоайналыммен қону, қозғалтқыштың тоқтап қалуын ұқсатумен қону, амалсыздан қону тәжірибесін орындау;
9) жабдықтардың тоқтап қалуын ұқсату және қозғалтқыштың, басқару, электроникалық және гидровикалық жүйелердің бұзылған жағдайындағы апаттықтық тәртіптер;
10) жантаюдың ең үлкен бұрышымен бұрылу;
11) ауысулар, жылдам тоқтау, қума желмен оңтайландыру, баурайларға қону және ұшу;
12) әртүрлі тапсырмаларды орындау үшін дайындалмаған алаңдарды таңдауды ескере отыра, шектелген кеңістікте және шектелген қуаттылықпен жағдайды оңтайландыру;
13) тек қана негізгі пилоттық құралдарды қолданумен ұшу, соның ішінде аяқасты бұлтты жағдайға тап болуды ұқсатумен, 180 о бұрылуды орындау және әдеттен тыс жағдайдан шығу (бұл оқу түрі нұсқаушымен ғана орындалады);
14) көзбен шолып тұспалдауды, жолы есептеу және радионавигациялық құралдарды қолданумен маршрут бойынша ұшу; ауа-райының бұзылуын ұқсату және содағы кері қайту немесе амалсыздан қонуды орындау бойынша әрекеттер;
15) ұшып келу және ұшу, бақыланбалы аэродроммен транзиттік ұшу, әде қозғалысына қызмет ету ережелері, байланыс және фразеология тәртіптері.
Студенттің бірінші өзіндік ұшуына рұқсат берердің алдында, нұсқаушы студенттің радиобайланыспен қолдана алуын қамтамасыз етуі тиіс.
124. Минимумнан төмен жағдайлардағы ұшудың салдарын студентке көрсету үшін мүмкіндік бойынша ұшуды модельдеуді қолданған дұрыс, сол арқылы оның пилоттардың әлеуетті қатерерден құтылу түсінігі мен маңыздылығын бекіту.
Ұшу-оқу бағдарламасының әрбір жаттығуы студент-пилот үшін жазғы дайындығын үнемі жетілдіру үшін қажетті, олар: оқиғанын нақты жағдайын түсіну және ұшудағы абайлаушылық, түскен ақпаратты жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдау.
125. PPL(Н) бағдарламасы курсын аяқтағаннан кейін тікұшақтың пилоты әуе кемесінің командирі ретінде, ұшу типіне сәйкес ұшулар мен лайықты қауіпсіз дәрежеде маневрларды орындауға қабілеті болуы тиіс, сонымен қатар келесілерді білуі тиіс:
қауіп-қатер мен жаңылыстар факторларын анықтау және бақылау;
әуе кемесін оның сипаттамасынан шектеулі шамаларда басқару;
барлық маневрларды байсалды және нақты орындау;
мерзімді шешім қабылдау және ұшудағы бақылауды білікті орындау;
аэронавигация саласындағы білімін қолдану;
әр кез әуе кемесін басқарғанда ұшу кестесі мен маневрлардың нақты орындалуын қадағалау.
9 Бөлімше. PPL және LAPL курсы бойынша теориялық дайындықтың
тақырыптары Ұшақтар мен тікұшақтар
126. Кестеде белгіленген 'х' белгісі бұл тақырыптың міндетті түрде оқытылу қажеттігін көрсетеді және ол осы тақырыптың барлық тармақшаларына қатысты. Пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 10-қосымшасында берілген.
10 Бөлімше. Коммерциялы авиациялар пилоттары, сызықты пилоттар
үшін және аспаптар бойынша ұшуды орындауға жіберілу үшін
біліктілікті алу үміткерлеріне арналған теориялық дайындық
127. Әр куәлік немесе біліктілік белгілерінің міндетті тақырыптары «х» белгісімен белгіленген. «х» белгісі негізінен әр оқу пәні бойынша басы болып келеді, сондықтан бұл пәннің барлық тақырыптары оқытылуы тиіс.
Кестеде берілген тақырыптар мен пәндер куәлік немесе біліктілік белгілерінің міндетті тақырыптары осы Үлгілік бағдарламаның 11-қосымшасында берілген.
11 Бөлімше. Ұшу нұсқаушыларын бастапқы дайындау бағдарламасы
1 Параграф. Жалпы ережелер
128. Ұшу нұсқаушыларын бастапқы дайындау бағдарламасының мақсаты (FI, TRI/SFI, CRI,) азаматтық авиацияның пилоттар үйретуiнiң нұсқаушылары қызметі саласының әлемдік тәжірибеге сәйкес, білікті дәрежеге дейін қолданушы пилот куәлігін дайындау болып табылады. Курс бағдарламасы ізденушілерде білікті нұсқаушылықты дамытуға бағытталған.
129. Нұсқаушының дайындығын бағытқа түсу (FI, TRI/SFI, CRI,), үшiн тиiстi кепiлдеменi c алу мақсатыменмен саралауға кандидат, бағыттың басы, ӘК алдын ала пилоттар тексерiс алдыңғы ағымында 6 айларын өтедi немесе бiлiктi нұсқаушымен тренажер немесе азаматтық авиация уәкiлеттi орган тағайындалған емтихан алушымен, үшiн нұсқаушы жұмысқа қабілеттiлiк олардың бағалау. Тексеру сәйкес ӘК түрі мен класына қатысты біліктілікті тексеру көлемінде жүргізіледі.
130. Ұшу нұсқаушылары сертификатын алуға үміткерлер теориялық және ұшу нұсқаушылары курсынан өтеді.
131. Ұшу нұсқаушыларын дайындаудың негізгі бағдарламалары негізінен адами факторларға, адам мен көлік әрекеті кезінде әр бөлігін анықтауға, экипаж ресурстарын, қауіп пен қателік факторларын басқаруға бағытталған.
Нұсқаушыларды дайындау бойынша бағдарламасының міндеттері:
1) нұсқаушылардың техникалық білімдерін бағдарлама бойынша қайталау және толықтыру;
2) нұсқаушыны жердегі тәртіптер мен ұшу жаттығуларын үйретуге оқыту;
3) ұшу нұсқаушыларының білімі жоғары дәрежеде болғанына кепілдену;
4) ұшу нұсқаушыларын нұсқаушы негіздерінің қағидаттарына үйрету және оларды өзінің біліктілігіне (FI, TRI/SFI, CRI,) сәйкес қолдану.
5) Бағдарлама келесі міндеттерге қол жеткізу үшін бағытталған:
қорларды дайындау және оқыту үшін қолайлы жағдайларды жасау;
тәжірибелік оқыту әдістері;
жердегі дайындықтар орындалатын пән тақырыптары бойынша студенттердің үлгерімін тексеру;
материалды меңгеру, бақылау үдерісі және нәтижелерді талдау;
нәтижелі білім беру жолдары, оқу процесін жеңілдеті жолдары;
студенттердің білімін бағалау және тексеру, оқыту теориясы,
дайындық бағдарламасын өңдеу, оқу мақсатына қол жеткізу үшін уақытты басқару;
сабақты жоспарлау;
аудиториялық оқыту әдісі;
оқыту оқу құралдарын қолдану;
оқушылардың қателерін түзету және талдау;
қауіп-қатер факторын басқару және экипаж ресурстарын басқару принциптерін есепке ала отыра, ұшу нұсқаушыларын дайындауға қатысты адам мүмкіндіктері.
2 Параграф. Теориялық дайындық.
132. FI категориясына арналған теориялық дайындыққа келесілер енеді.
1) тестілеумен бірге барлығы 125 сағат сыныпта оқыту, оның ішінде – 25 сағаты оқыту және үйрету әдістеріне, және 50 сағаттан кем емес сағаттар келесі пәндерге бөлінеді:
авиациялық психология;
педагогика негіздері;
ұшуды оқыту әдісі.
2) FI рейтінгі бар немесе болған пилоттар үшін ӘК басқа түрінде 50 сағаттан кем емес теориялық бағдарламалардан тұрады.
133. FI(MНG), FI(GR), FI(S) және FI(B) ұшу нұсқаушыларына арналған теоретиялық дайындық:
1) тестілеумен бірге барлығы 55 сағат сыныпта оқыту, оның ішінде – 25 сағаты оқыту және үйрету әдістеріне, және 20 сағаттан кем емес сағаттар келесі пәндерге бөлінеді:
авиациялық психология;
педагогика негіздері;
ұшуды оқыту әдісі.
134. ӘК (TRI/SFI) кез-келген түрі бойынша нұсқаушыларға арналған теориялық дайындық:
1) FI ұшу нұсқаушылары бағдарламасы бойынша оқыту және үйрету әдістемесі бойынша 25 сағаттық сыныпта оқыту;
2) техникалық білімді қайталау, сабақ жоспарларын дайындау және ӘК нақты бір түрі бойынша оқу білімдерін дамыту бойынша 10 оқу сағаттары;
3) басты назар ӘК дайындау кезіндегі экипаждағы стандартты пайдалану тәртіптеріне бөлінеді.
Төмендегі рейтингтердің біріне ие немесе кезінде ие болған пилоттарға, оқыту және үйрету процесстеріне қатысты TRI/SFI бағдарламасының теориялық бөлігі оқытылады: FI(A), CRI(A), IRI(A), SFI(А), STI(A),MCCI(A) FI(H), TRI(H), IRI(H),SFI(H).
135. Ұшақтаң кез-келген классы бойынша нұсқаушыларға арналған теориялық дайындық (СRI):
1) FI ұшу нұсқаушылары бағдарламасы бойынша оқыту және үйрету әдістемесі бойынша 25 сағаттық сыныпта оқыту;
2) ӘК нақты бір түрі бойынша техникалық білімді қайталау, сабақ жоспарларын дайындау және ӘК нақты бір түрі бойынша оқу білімдерін дамыту бойынша 25 оқу сағаттары.
136. Бағдарлама, FI оқу курстарының теориялық бөліктеріндегі толығымен берілген оқыту және үйрету негіздерінде өңделеді.
Төмендегі рейтингтердің біріне ие немесе кезінде ие болған пилоттарға, оқыту және үйрету процесстеріне қатысты СRI бағдарламасының теориялық бөлігі оқытылады: FI(A), CRI(A), IRI(A), SFI(А), STI(A),MCCI(A) FI(H), TRI(H), IRI(H),SFI(H).
137. IRI белгісі бар біліктілікті алуға арналған теориялық дайындық, оқыту және үйрету әдістемесі бойынша (нұсқаушылардан басқасы) 25 сағаттық оқудан тұрады.
138. Бағдарлама, FI оқу курстарының теориялық бөліктеріндегі толығымен берілген оқыту және үйрету негіздерінде өңделеді.
Нұсқаушы біліктілігі оқу бағдарламасына толығымен сәйкес, арнайы сабақтарды оқыту студентке, нұсқаушыға алдын-ала белгілі болуы тиіс, сондықтан қажеттілік болған кезде бағдарламаның техникалық бөлігін қайталау тек қана алдыңғы білімдерді жаңғыртады.
3 Параграф. Ұшуға дайындық
139. Студент-нұсқаушы кеңінен тараған қателіктерді, оларды түзету әдістері мен тәсілдерін анықтауды үйренуі тиіс. Ұша білу және абайлаушылық барлық пилоттардың өмірінің маңызды компаненті болыа келетінін айта кеткен дұрыс. Осылайша, жердегі және әуедегі әр жаттығуларды орындау кезінде сәйкес ұшу біліктілігі қалыптастырылады.
140. Ұшу эксплуатациясын немесе басқа осыған ұқсас құжатты басшылыққа ала отыра, ұшым ұйымдарының аймағында оңтайландыру жаттығуларын орындауға басты назар аударылады.
141. Сабақ жоспарларын дайындау жақсы оқудың басты талабы болып табылады және студент нұсқаушы жоспарлауда және ұшу жаттығуларын қауіпсіз және оңтайлы орындап шығуға арналған сабақ жоспарларын тәжірибе жүзінде қолдануда жақсы тәжірибе алуы тиіс.
142. Ұшу дайындықтары FI орналасқан орында өтеді.
143. Ұшу дайындық (тәжірибелік) бағдарламасы әр ұшу нұсқаушыларының және ӘК түрлеріне арнайы жеке өңделеді, бірақ, FI(A) және FI(Н) ұшу нұсқаушылары үшін – 30 сағат ұшу оқуларынан кем болмауы тиіс, соның ішінде 5 сағат басқа үміткерлермен бірге ұшу болады.
Ұшу дайындық бағдарламасы PPL(A) және PPL(H) алғашқы дайындық курстарының бағдарламалары жаттығуларына сәйкес негізделіп өңделеді.
144. FI(S) ұшу нұсқаушылары үшін – ұшу оқуларының 60 сағаты немесе 20 ұшып-қонулар.
Ұшу дайындық бағдарламасы LAPL(A)алғашқы дайындық курстарының бағдарламалары жаттығуларына сәйкес негізделіп өңделеді.
145. FI(MHG) және FI(GR) ұшу нұсқаушылары үшін – 15 сағаттық ұшу оқулары.
Ұшу дайындық бағдарламасы ULAL(MHG) және ULAL(GR)алғашқы дайындық курстарының бағдарламалары жаттығуларына сәйкес негізделіп өңделеді.
146. FI(B) ұшу нұсқаушылары үшін – 3 сағаттық ұшу оқулары.
Ұшу дайындық бағдарламасы LAPL(A) алғашқы дайындық курстарының бағдарламалары жаттығуларына сәйкес негізделіп өңделеді.
147. ӘК (TRI/SFI) кез-келген түрі бойынша ұшу нұсқаушылары / жаттығуларды нұсқаушылар үшін:
1) Жаттығу құрылғыларындағы немесе ӘК ұшуға дайындық уақыты, күрделілік түріне байланысты екі сессиядан кем емес өзгертіліп отырады. Сағаттың шамамен бiрдей саны ұшу алдындағы нұсқау берудi тәжiрибеде үйрету үшiн пайдалану керек және әр жаттығу үшiн кейiн ұшу талданып отырады;
2) жаттығулар мазмұны ӘК нақты бір түрінде бекітілген бағдарламалар жаттығуларына сәйкес болуы тиіс;
3) ТЕМ, CRM және ұшу біліктерін тиісті қолдану барлық жағдайларға ықпао етуі тиіс;
4) оқу бағдарламасының мазмұны ӘК түрлерінде қолданылатын барлық негізгі (басты) жаттығуларды қамтуы тиіс.
Бағдарламаны өту барысында үйренушілер нақты жаттығу құрылғыларын, оның шектеулерін, қауіпсіздікті қамтамасыз ету мүмкіндіктері мен функциялары, соның ішінде, төтенше эвакуация құралдарын қолдану оқытылады.
148. Талапкер тренажердiң нұсқаушысы жұмыс орынынан жаттықтыру сабақтарының жүргiзуi бойынша білімдерін арттырады.
Сонымен қатар, ӘК дейінгі ұшу жаттығуларына дейін, талапкер ӘК кабинасында кез-келген пилот орнынан ұшу оқулары тәжірибесінде болады.
149. MP TRI бағдарламалары бойынша дайындық жүргізген кезде экипаждағы ара-қатынас тәртіптеріне аса көңіл бөлген жөн. SP TRI бағдарламалары бойынша дайындық жүргізген кезде SP эксплуатациялық операцияларға аса көңіл бөлген жөн.
Ұшақтың кез-келген класы бойынша нұсқаушыларға арналған тәжірибелік және ұшу дайындықтары (СRI): талапкер, бір қозғалтқышты немесе көп қозғалтқышты классты SP біліктілік белгісін алуға арналған пилоттар оқуын қауіпсіз және нәтижелі өткізуіне бағытталған.
150. Ұшу дайындықтары ұшақта сондай-ақ, басқа да сертификатталған жазғы тренажерда орындала алады.
Ұшу ептілігі барлық оқу бағдарламасының маңызды бөлшегі болып табылады. Студент нұсқаушының басты міндеті – студент-пилот жіберетін сипатты қателіктерді уақытылы танып және тиісті түрде түзетуі тиіс.
151. Бір пилотпен пайдаланылатын ӘК-нде IRI біліктілігін меңгеру үшін 5 сағаттық көлемде ұшу бағдарламалары орындалады, негізгі мақсаттары:
1) аспаптар мен радионавигация бойынша ұшуды үйренуге арналған нұсқаулық шеберліктерді арттыру;
2) талапкердің, аспапты ұшуды үйрену шеберліктері айтарлықтай жоғары дәрежеде болуын қамтамасыз ету.
4 Параграф. Нұсқаушының құзыреттері
152. Нұсқаушыны даярлау бағдарламасы теориялық және тәжірибелік оқытуды қамтиды. Тәжірибелік бөлшектер нұсқаушының әсіресе оқыту, қауіптерді бағалау қателіктерді басқару, пилотқа (экипажға) барлық қолжетімді қолда бар ресурстар мен құралдарды (CRM) сауатты пайдалану саласындағы нұсқаушының нақты машықтарын дамытуға бағытталуға тиіс.
153. Нұсқаушыны оқытуға және біліктілігін бағалауға мынадай стандарттар осы Үлгілік бағдарламаның 12-қосымшасында берілген.
154. Бағдарламадан өту нәтижесінде Нұсқаушының тиісті біліктілік белгісін алуға үміткер әуе кемесінің нұсқаушысы ретінде ұшу қауіпсіздігінің қолайлы деңгейімен пилот-студенттерді оқытудың тиісті түрін орындауға және мыналарды көрсетуге қабілетті болуға тиіс:
1) мынадай салалардағы білімі:
тәжірибелік оқыту әдісі;
даярлау бағдарламасын әзірлеу;
сабақты жоспарлау;
аудиториялық оқыту әдістері;
материалды меңгеру процестері;
тиімді оқыту бөлшектері;
ұшуға еліктеу тренажерларын қоса алғанда оқу құралдарын пайдалану;
олар бойынша жердегі дайындық жүзеге асырылатын пәндер бойынша пилот-студенттердің үлгерімін бағалау;
пилот-студенттер білімдер деңгейін бағалау және тексеру;
пилот-студенттердің қателіктерін талдауды және түзетуді жүргізу;
қауіптер және қателіктер факторларын бақылау принциптерін қоса алғанда ұшу даярлығына қатысты адамның мүмкіндіктері;
әуе кемесіндегі жүйелердің тоқтап қалу еліктеуімен байланысты қауіптілік;
2) мынадай машықтар:
қауіптер және қателіктер факторларын тану, талдау және бақылау;
оның сипаттамаларының шектеулері шеңберінде әуе кемесін басқару және ұшу қауіпсіздігінің қолайлы деңгейінде пилот-студенттерді әдістемелік сауатты оқыту;
барлық маневрлерді баяу және нақты орындау және оларды пилот-студентке епті көрсете білу;
уақтылы шешімдер қабылдау және ұшуда бақылауды білікті жүзеге асыру;
әуе кемесін ұшу схемасын немесе маневрін нақты орындауын және пилот-студентке көрсетуді қамтамасыз ететіндей басқару;
оқыту кезіндегі қауіптер және қателіктер факторларын тану және бақылау;
оның сипаттамаларының шектеулері шеңберінде әуе кемесін басқару;
барлық маневрлерді баяу және нақты орындау, пилот-студентке әуе кемесінің ұшуын басқару кезінде қозғалыстарды үйлестіруді әдістемелік дұрыс түсіндіру;
уақтылы шешімдер қабылдау және ұшуда пилот-студенттің іс-әрекеттерін бақылауды білікті жүзеге асыру;
аэронавигация (ұшақ айдау) саласындағы білімдерді қолдану және оларды пилот-студентке беру;
пилот-студентті әдістемелік сауатты және қауіпсіз оқыту.
12 Бөлімше. Штурманға куәлік беру үшін кәсіби даярлаудың
үлгілік бағдарламалары
155. Ұшу құрамы куәлігі бар авиациялық персонал қатарынан штурмандарды даярлау кезінде даярлау көлемі кемінде 500 сағат болуға.
156. Үміткерді оқыту штурман куәлігінің иесіне ұсынылатын мынадай салалардағы құқықтарға сәйкес келетін білімдер деңгейін игеру және көрсетуін қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 13-қосымшасында берілген.
13 Бөлімше. Бортинженер (бортмеханик) куәлігін беру үшін кәсіби
даярлаудың үлгілік бағдарламалары
157. Теориялық даярлау көлемі, кемінде – 200 сағат.
158. Ұшу даярлығының көлемі, кемінде – ХХХ сағат.
159. Үміткерді оқыту бортинженер (бортмеханик) куәлігінің иесіне ұсынылатын құқықтарға сәйкес келетін мынадай салалардағы теориялық білімдер деңгейін игеру және көрсету қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 14-қосымшасында берілген.
160. Кандидат ең болмағанда мынадай салалардағы бортинженер куәлігінің иесіне ұсынылатын құқықтарға сәйкес келетін білімдер деңгейін көрсетеді:
1) навигация негіздері, автономдық жүйелердің жұмыс принципі және пайдалану;
2) метеорология аспектілерін пайдалану.
14 Бөлімше. Бортрадисті кәсіби даярлау үшін куәлік беру үлгілік
бағдарламалары
161. Бортрадисті кәсіби даярлаудың жалпы көлемі тиісті біліктілік талаптарымен анықталады және оны АУЦ ГА немесе азаматтық авиация кәсіпорны әзірлейді.
162. Радиотелефон байланысын және фразеологиясын жүргізу машықтарына және қағидаларын білуге қойылатын талаптар көтерілу күшін арттыру жүйесі бар ұшақ, дирижабль, тікұшақ және әуе кемесі пилоттарының барлық куәліктерін беруге арналған талаптарға ұқсас.
15 Бөлімше. Бортоператорды кәсіби даярлау үшін куәлік беру
үлгілік бағдарламалары
163. Теориялық даярлау көлемі, кемінде – 150 сағат.
164. Ұшу даярлығының көлемі, кемінде – ХХХ сағат.
165. Үміткерді оқыту бортоператор куәлігінің иесіне ұсынылатын құқықтарға сәйкес келетін мынадай салалардағы теориялық білімдер деңгейі игеру және көрсету қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 15-қосымшасында берілген.
166. Үміткер бортоператор куәлігінің иесіне ұсынылатын құқықтарға сәйкес келетін білімдер деңгейін көрсетеді, сондай-ақ, мыналарды жасай алуға тиіс:
1) қауіп және қателік факторларын тану және бақылау;
2) әуе кемесінің сипаттамаларын және шектеулерін ескере отырып, борттық жүйелерді пайдалану;
3) дұрыс шешімдер қабылдау және ұшуда бақылауды білікті жүзеге асыру;
4) экипаждың басқа да мүшелерімен өзара байланысты жүзеге асыру.
16 Бөлімше. ӘК басқа да (жаңа) типтеріне қайта даярлау және
біліктілік деңгейін қолдау үлгілік бағдарламалары
167. Осы ӘК басқа да (жаңа) типтеріне қайта даярлау және біліктілік деңгейін қолдау үлгілік бағдарламалары негізінде әзірленген әуе кемесінің ұшуын орындау бойынша персоналды қайта даярлаудың іске асырылатын бағдарламалары міндетті түрде ең кемінде үш негізгі сатыны жүзеге асыруды қамтамасыз етеді:
1) Графикалық материалдарды қолдана отырып, плакаттарды және схемаларды сондай-ақ, зерделенетін материалдарды көрсетудің аудиовизуалдық және компьютерлік құралдарын пайдалана отырып, жазылатын теориялық даярлау;
2) Платформаның жылжымалығы, көрінудің әртүрлі санаты жағдайларында ұшып көтерілу және қонуға кіруді шолып қарау сипаттамалары бойынша тренажердың сипаттамаларын көрсете отырып, тренажерлық даярлау. Тренажерлық даярлаудың жақсырақ түрі экипаждың қалыпты шарттарда және авариялық жағдайлар кезінде нақты ұшуға сәйкес келетін проблемалық жағдайларды шешу бөлшектерін пайдалану болып табылады;
3) Оның барлық кезеңдерінде әрбір ұшуда шешілетін міндеттер және пысықталатын бөлшектер, тізбесін көрсете отырып, ұшу даярлығы.
168. Тренажерлық және ұшу даярлығының көлемі ұшудың қауіпсіз аяқталуын қамтамасыз ететін даярлық деңгейіне қол жеткізу үшін нақты ӘК типіне және тренажердің сипаттамаларына байланысты дербес анықталады.
169. Осы бағдарламалар бойынша теориялық даярлау көлемі мынаны құрауға тиіс:
1) өте жеңіл ӘК үшін кемінде 50 сағат;
2) жеңіл ӘК үшін кемінде 100 сағат;
3) басқа да ӘК үшін кемінде 170 сағат.
170. Кәсіби даярлау бағдарламаларын іске асыру шарттары нақты даярлау бағдарламасының барлық кезеңдерінде тыңдаушыларды оқытудың үздіксіздігін қамтамасыз етуге тиіс. Тиісті шарттар болған кезде нақты маманды даярлау сапасы үшін бірақ АУЦ ГА (азаматтық авиация кәсіпорны) міндетті жауапкершілігі шартымен өзге ұйымдардың мүмкіндіктерін пайдалануға рұқсат етіледі.
171. Міндеттер және жаттығулар бойынша кәсіби даярлау бағдарламаларынан өтуді есепке алу жаттығуға арналған тапсырмаларда ресімделеді. Жаттығуға арналған тапсырма нысанын АУЦ ГА және азаматтық авиация кәсіпорны өз бетінше әзірлейді. «Жаттығуға арналған тапсырма» бланкі мыналарды қамтуға тиіс, бірақ шектелмей:
1) АУЦ ГА және азаматтық авиация кәсіпорнының атауы;
2) бөлімше;
3) кімге берілді (ТАӘ, мамандығы, лауазымы);
4) ӘК типі;
5) даярлау бағдарламасы;
6) міндеттер мен жаттығулардың нөмірлері.
172. Кәсіби даярлау курсын бітіргені туралы құжаттар тыңдаушыларға бекітілген бағдарламаға сәйкес барлық кезеңдер аяқталғаннан кейін беріледі. Даярлаудың тек қана бір кезеңін бітіргені туралы құжаттар жарамсыз болып танылады.
173. Персоналды ӘК басқа да (жаңа) типтеріне арналған әуе кемесінің ұшуын орындау бойынша орындау қайта даярлаудың оқу бағдарламалары оқу пәндерінің мынадай міндетті тізбесін қамтуға тиіс:
1) ӘК ұшуда пайдалану бойынша нұсқаулық;
2) ӘК конструкциясы және оны ұшуда пайдалану;
3) күштік қондырғы конструкциясы және оны ұшуда пайдалану;
4) ұшу негіздері (тәжірибелік аэродинамика);
5) аспаптық жабдық және оны ұшуда пайдалану;
6) радиожабдық және оны ұшуда пайдалану;
7) электрожабдық және оны ұшуда пайдалану;
8) авариялық-құтқару дайындығы;
9) ұшу қауіпсіздік және авиациялық оқиғалардың алдын алу;
10) әуе навигациясы;
11) авиациялық метеорология;
12) ӘК осы типін даындауды және пайдалануды ұйымдастырудың жалпы қағидалары;
13) экипаж ресурстарын басқару (CRM) бойынша білімдер бөлшектері бар ИКАО ұсынатын тәжірибе көлемінде адам факторлары.
174. Кешенді пилотаждық тренажерда оқыту бағдарламасы мыналарды қамтуға тиіс:
1) жаттығулар, міндеттер, бөлімдер, даярлау бағдарламасы бөлшектерін орындаудың бағалаудың жалпы нұсқаулары және әдістері;
2) бөлімдер, міндеттер, жаттығулар бойынша тренажерлық даярлау бағдарламасының қысқаша мазмұны;
3) орындау мақсатын және әдісін сипаттай отырып, бағдарламаны орындау тәртібі;
4) әрбір жаттығу, міндет, бөлім бойынша бағалау өлшемдері;
5) даярлауды өткізу мерзімдері және көлемі.
175. Кешенді пилотаждық тренажерда тренажерлық даярлау кемінде бір рет орындалуға тиіс:
1) 6 айда + 1 ай жылына 2 рет, жалпы көлемі жылына 16 сағат;
2) 3 айда + 1 ай жылына 4 рет жалпы көлемі жылына 12 сағат.
176. Әуе кемесінің ұшуын орындау бойынша персонал иеленіп отырған лауазымына және ұшу жұмысы тәжірибесіне қарамастан ӘК тренажерларында жүйелі түрде жаттығудан өтіп тұруға міндетті.
177. Тренажерлық даярлау үш жылдық айналымға сәйкес жүзеге асырылады.
178. Үш жылдық кезең үшін өткізілетін тренажерлық даярлау CFIT бөлшектерін қоса отырып және күштік қондырғылардың әртүрлі істен шығулары, ұшақты басқару жүйелеріндегі істен шығулар кезінде іс-әрекеттерді міндетті пысықтай отырып және өрт болған кезде қанатты механикаландыра отырып, экипаж ресурсын (CRM) барынша пайдалана отырып, оңтайлы өзара іс-әрекетке қол жеткізуге негізгі бағытталумен нақты ұшу (LOFT) шарттарын қоса алғанда барлық ерекше және авариялық жағдайлар бойынша әзірленген сценариилер бойынша жүргізіледі.
179. Әуе кемелерінің бірнеше түрлерінде ұшуды орындайтын ұшу құрамы үшін кемінде 3 жыл мерзімділікпен әуе кемелері барлық түрлерінде жаттығулардан өту міндетті.
180. Бұл ӘК типін пайдалану мүмкіндігі болмаған кезде жеке жағдайларда даярлау бағдарламаларының ажырамас бөлігі болып табылатын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен әдістеме бойынша ӘК кабинасында тренаж өткізіледі.
181. Ұшу даярлығы бағдарламасы ұшуға оқыту бағдарламасын кеңейтілген әдістемелік сипаттауды қамтиды. Бағдарламадағы даярлау көлемі және мазмұны мыналарға байланысты:
1) алдыңғы арнайы білім деңгейі;
2) тыңдаушының ұшу жұмысы тәжірибесінің болуы;
3) бұрын экипаж мүшесі ұшқан ӘК типі;
4) оқыту (қайта даярлау) өткізілген ӘК типі.
182. ӘК басқа да (жаңа) типтеріне арналған қайта даярлау барысында ӘК ұшу даярлығы болмаған кезде (ZFTT (zero flight time training) рәсімін қолдану кезінде) даярлау бағдарламасына сәйкес ИКАО біліктілігі бойынша IV типтегі ұшу шарттарына еліктеу тренажерлық қондырғыларында даярлықты жүргізуге рұқсат етіледі (ең кемінде өзгерістері бар JAR STD IА құжатында, сондай-ақ, AC 120-40B құжатында рұқсат етілетін сәйкестікті қамтамасыз етудің балама құралдарын қоса алғанда (АМОС) өзгерістері бар FAA AC 120-40B құжатында көрсетілген С деңгейлі және D деңгейлі тренажерға (FFS) қойылатын талаптарға жауап беретін кешенді пилотаж оқу-жаттығу қондырғысы).
183. Бұл ретте бағдарламаларда даярлау курсы аяқталғанда өткізілетін және ұшу даярлығы ретінде есептелуі мүмкін әуеайлақтық жаттығуға еліктеу енгізіледі.
184. КТС (FFS) ұшу даярлығының аяқталуы мен ұшақта ұшу даярлығы арасындағы үзілістер қатаң бақылануға тиіс.
185. КТС (FFS) ұшу даярлығының аяқталуы мен ұшақта ұшу даярлығы арасындағы үзіліс 30 күннен астам болған кезінде тыңдаушы белгіленгеннен 50% көлемінде қосымша жерүсті дайындығынан өтуге тиіс.
186. Үзіліс 90 күннен астам болған кезде тыңдаушы ұшу пайдалануы бойынша басшылықты білу бойынша емтихан тапсыруға және нұсқаушының қалауы бойынша, бірақ ол бойынша бұдан бұрын дайындықтан өткен нұсқаның 25% -нен кем емес көлемде кешенді тренажердағы (FFS) ұшу дайындығынан өтуге тиіс.
187. 1 жылдан астам үзіліс болған кезде тыңдаушы толық көлемде кешенді тренажердағы (FFS) теориялық даярлықтан және ұшу дайындығынан өтеді.
188. Әуе кемесінің ұшуын орындау бойынша кәсіби персонал бағдарламасын (ұшу құрамын даярлау бағдарламасын, пилоттарды даярлау бағдарламасын) осы Үлгілік бағдарламалар негізінде пайдаланушы әзірлейді және оларға жүктелген міндеттерді орындау үшін ұшу экипажының барлық мүшелерін тиісінше даярлауды қамтамасыз етуге тиіс, сондай-ақ:
1) жер үсті және ұшу даярлығы құралдарын, тиісті біліктіліктегі оқытушылар мен нұсқаушылары көздейді;
2) ұшу экипажының мүшелері жұмыс істейтін әуе кемелері түрінде (түрлерінде) жер үсті тренажерлық және ұшу даярлығынан тұрады;
3) ұшу экипажы мүшелерінің өзара іс-әрекетін пысықтауды, сондай-ақ, күштік қондырғының, планердің немесе жүйелердің ақаулығынан, өрттен немесе басқа да теріс факторлардан болған авариялық және айырықша жағдайдың немесе режимнің барлық түрлерінде іс-әрекеттерге оқытуды қамтиды;
4) білімдер мен машықтарға ие болу, ұшуды жүргізудің болжанатын ауданында көзбен шолып ұшуды және аспаптар бойынша ұшуды, қауіп және қателіктер факторларын бақылауды қоса алғанда адамның жұмысқа қабілеттігін әуе кемелерімен қауіпті жүктер тасымалдау мақсатында дайындықты қамтиды;
5) оқытуды әуе кемесінің ұшуын орындау жөніндегі бүкіл персонал оның жүзеге асыруға тиіс функцияларын және бұл функциялар оның ішінде штаттан тыс немесе авариялық рәсімдерді орындау кезінде әуе кемесі экипажының басқа да мүшелерінің функцияларымен қалай байланысты екендігін білетіндей есеппен жүргізуді қамтамасыз етеді;
6) жұмысқа жаңадан қабылданған ұшу экипажы мүшесінің міндеттерімен және функцияларымен, ұшуды орындау жөніндегі пайдаланушының талаптарымен танысуын көздейді;
7) әуе кемесінің жаңадан игерілген түріндегі көрсетілген шарттарда ұшуды орындау басталғанға дейін емтихан тапсыруды қоса алғанда RVSM және RNP шарттарында ұшуға теориялық даярлықты көздейді.
189. Бағдарламалар тәжірибелік бағыттылыққа ие болуға, ӘК нақты түрінде ұшуды орындау ерекшеліктерін, жаңа борттық жабдықты пайдалану қағидаларын, ерекше жағдайлардағы іс-әрекеттермен, авиациялық техниканың істен шығуы және адам факторы бойынша ұшу оқиғаларын талдаумен байланысты теориялық сұрақтарды қайталауға, жаңадан қабылданған отандық және халықаралық стандарттарды және қағидаларды зерделеуді көрсетуге тиіс.
190. Әуе кемесінің ұшуын орындау жөніндегі персоналдың біліктілік деңгейін қолдау бойынша оқу бағдарламалары осы Үлгілік бағдарламаларының тиісті бөлімдері негізінде әзірленген мынадай оқу курстары осы Үлгілік бағдарламаның 16-қосымшасында берілген.
191. Кәсіби деңгейді қолдау бойынша талаптар қашықтықтан оқытудан өту немесе жазбаша емтихандарды тапсыру арқылы қанағаттандырылуы мүмкін.
192. Әуе кемесінің нақты түрінде ұшу даярлығына қатысты талаптар орындалған болып есептеледі, егер:
1) осы мақсат немесе кабинадағы тренаж үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган рұқсат берген ұшу шарттарын еліктеу тренажерлық қондырғылары пайдаланылса;
2) белгілі бір уақыттан кейін әуе кемесінің осы түріндегі даярлау деңгейін тексеру (әуедегі тәжірибелік жұмысты және авариялық жағдайда іс-әрекет ете білуді тексеру) жүргізілсе. Бұл тексерулер кемінде 120 күн аралықпен кез келген кейінгі 12 ай ішінде жүзеге асырылады (азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен кешенді тренажердегі (FFS) бір тексеру рұқсат етіледі). FFS тексеру көлемі кемінде 2 сағат.
193. Әуе кемесінің ұшуын орындау жөніндегі персоналдың біліктілігін тексеру бағдарламасы көлемі бойынша көрсетілгеннен төмен болмайды:
1) тексеру алдында ӘК-те FFS тренажердегі жаттығу орындалуға тиіс, FFS жаттығудан өту мерзімі ұшу тексеруін өткізгенге дейін (әуе компаниясының РПП сәйкес) 6 айдан немесе 3 айдан аспауға тиіс;
2) әуеде тәжірибелік жұмысын (ұшуды басқару және навигация техникасы) тексеру пилоттар және штурмандар, пилот-емтиханшы (әуе кәсіпорнында штурман-емтиханшы болған кезде рұқсат етіледі жүргізу тексеру штурман-емтиханшы) үшін бір тексеру жүргізіледі;
3) жүргізіледі одной тексеру үшін пилоттар және штурмандар, пилот-емтиханшы (әуе кәсіпорнында штурман-емтиханшы болған кезде штурман-емтиханшының тексеруді жүргізуіне рұқсат етіледі), бортрадисті ӘК командирі тексеруі мүмкін, ұшу және кабиналық экипажының басқа да мүшелері үшін тексеру мамандық бойынша тиісті нұсқаушылар жүргізеді;
4) аспаптар бойынша ұшуға және түнгі ұшуға жіберілген ӘК-де тексеру күндізгі және түнгі ұшуда орындалады. Тексеруді орындауға рейстік шарттарда 2 ұшу (1 күндіз және 1 түнде), әуеайлақтық шарттарда 2 ұшу (күндіз және түнде немесе тек қана түнде 4 кіру) жүргізуге рұқсат етіледі. Тексерудің жалпы уақыты тексеруші минимумынан төмен емес метеошарттарда кемінде 1 сағ.30 минут;
5) аспаптар бойынша ұшуға және түнгі ұшуға жіберілмеген ӘК-де тексеру жоғарыда айтылған әдістемеге сәйкес тексеруші минимумынан төмен емес метеошарттарда күндіз (қажеттілігіне қарай көріну шектеулеріне еліктей отырып) жүргізіледі;
6) басқарудың барлық түрлері бар, бір орынды моторлы және моторсыз өте жеңіл ӘК-де тексеруді ұшуды басқарушы пилоттың және нұсқаушының екі жақты көру алаңында жерде болып, пилот-нұсқаушы жүргізеді (тексерудің жалпы уақыты кемінде 1 сағат, тексеруді орындауды қаматасыз ететін метеошарттар кезінде ұшу санын нұсқаушы анықтайды), екі орындық ӘК-де тексеру ӘК кабинасында жүргізіледі;
7) тексеру түрлеріне байланысты ұшу кітапшасына жазба ресімделеді, тексерудің біліктілік актісі немесе жаттығуға арналған (қажеттілігіне қарай) ғимаратта жазба ресімделеді.
194. Даярлаудың нормативтік мерзімділігі ішінде бекітілген оқу жоспарын міндетті орындай отырып, модульдік принцип бойынша біліктілік деңгейін қолдау бағдарламаларын жасақтауға рұқсат етіледі.
195. Біліктілік деңгейін қолдау курстарында жыл сайынғы теориялық даярлаудан өту кезінде алынған бағалар 12 ай + 1 ай ішінде әуе кемесінің ұшуын орындау жөніндегі персонал куәлігінің қолданыс мерзімін ұзарту үшін жарамды.
196. Біліктілік деңгейін қолдау бойынша курс пәнін қамтитын ӘК басқа (жаңа) түріне қайта даярлау куәлікті ұзарту кезінде есептеледі. Сынақтарды мерзімінен бұрын тапсыруға және біліктілік деңгейін қолдау бойынша курстан өту туралы куәлікті беру үшін жетіспейтін үлгілерден өтуге рұқсат етіледі.
197. Ұшу-нұсқаушылар құрамын бастапқы даярлау және біліктілік деңгейін қолдау бағдарламаларды әзірлеу кезінде мазмұнына оқу пәндерінің мынадай міндетті тізбесін қосу керек:
1) әуе заңнамасы;
2) ұшуға оқыту әдісі;
3) ұшу жұмысын ұйымдастыру;
4) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
5) авиациялық психология және экипаж ресурстарын басқару әдістері;
6) ұшу қызметінде CFIT проблемасы;
7) АА кәсіпорны ұшу бөлімшесіндегі ұшу ақпаратын жинау құралдарының деректерін талдаудың қазіргі заманғы әдістері.
198. Экипаж мүшелерінің әуе кемесінің басқа (жаңа) түріне оқу-ұшу даярлығы (қайта даярлау) курстары бойынша ұшуды орындауға рұқсат алу үшін азаматтық авиация нұсқаушылар құрамын кәсіби даярлаудың оқу бағдарламалары теориялық (жер үсті) даярлау, тренажерлық даярлау және ұшу даярлығы кезеңдерінен және оқу пәндерінің мынадай міндетті тізбесін қамтуға тиіс:
1) авиациялық педагогика негіздері;
2) авиациялық психология негіздері;
3) ұшуға оқыту әдісі.
199. Нұсқаушылар құрамын бастапқы даярлау кезінде теориялық оқыту мерзімі кемінде 100 оқу сағаты, біліктілік деңгейін қолдау кезінде – кемінде 72 оқу сағатын, экипаж мүшелерінің әуе кемесінің басқа (жаңа) түріне оқу-ұшу даярлығы (қайта даярлау) курстары бойынша ұшуды орындауға даярлау кезінде – кемінде 48 оқу сағаты болуға тиіс.
17 Бөлімше. Кабиналық экипаж мүшелерін (бортсеріктерді)
кәсіби даярлаудың үлгілік бағдарламалары
200. Осы Кабиналық экипаж мүшелерін кәсіби даярлаудың үлгілік бағдарламалары кабиналық экипаждың мүшелерінің, ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің рәсімдері және қосымша бағдарламалар есебінен, мысалы жолаушыларға сервистік қызмет көрсету және т.б. бойынша ұлғайтылуы мүмкін штаттан тыс және авариялық жағдайлардағы іс-әрекеттер бойынша ең төменгі кәсіби даярлау көлемін регламенттейді.
201. Кабиналық экипаждың мүшелерін кәсіби даярлау белгіленген Біліктілік талаптарына сәйкестікті қамтамасыз етеді және мынадай кезеңдерден тұрады:
1) бастапқы даярлау;
2) қайта даярлау;
3) кәсіби деңгейді қолдау.
202. Бастапқы даярлау кабиналық экипаж мүшелеріне қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келу үшін бастапқы, біліктілік білімдерін және машықтарын алуды, сондай-ақ, дамытуды қамтамасыз етеді. Бастапқы даярлаудан бұрын кабиналық экипаж мүшесі ретінде жұмыс істемеген барлық тұлғалар өтеді.
203. Қайта даярлау пайдаланылатын жабдықтың бейіні, жұмыс сипаттамасы немесе шарттары (жаңа рәсімдерді енгізу), мамандық, мамандану, жұмыс бейіні өзгерген кезде, сондай-ақ, жүйелерді, жабдықты пайдалануға рұқсат алу және біліктілік белгілерін алу үшін жүргізіледі.
204. Кәсіби деңгейді қолдау жаттығулар жолымен білімдер мен машықтарды қолдауды, тәжірибелік жаттығуларды, бақылау тексерулерін орындауды, ұжымдық жұмыс машықтарын қоса алғанда, қолданыстағы білімдер мен машықтарды кеңейтуді, жүйелердің немесе жабдықтың өзгерістерімен танысуды, жаңа ресімдер мен тәжірибелерді зерделеуді, сондай-ақ, жұмыстағы үзілістерден кейін 6 айдан астам кәсіби машықтарды қалпына келтіруді қамтамасыз етеді.
205. Кабиналық экипаждың мүшелері (бортсеріктер) үшін осы Үлгілік бағдарламалардың талаптарына сәйкес пайдаланушының кабиналық экипаждың мүшелерін кәсіби даярлауды ұйымдастыруы олардың әрқайсысының төмендегілерді:
1) ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз етумен және авариялық және штаттан тыс жағдайлардағы іс-әрекеттермен байланысты оған жүктелген міндеттер мен функцияларды орындай алуын;
2) бортта құтқару желеткелері, құтқару салдары, авариялық басқыштар (астаушалар), авариялық шығулар және люктері, тасымалды өрт сөндіргіштер, оттегі жабдығы және медициналық дәрі қобдишалары сияқты авариялық-құтқару жабдықтарын пайдалана білуін;
3) 3000 м (10 000 фут) астам биіктікте ұшуды орындайтын ұшақтарды жұмыс кезінде оттегі жетіспеушілігінің салдарлары туралы, бітемеленген ұшақтарда жұмыс кезінде бітеменің ашылуынан туындайтын физиологиялық құбылыстар туралы білуін;
4) бұл бортсеріктің өз міндеттерін орындау үшін қаншалықты қажетті авариялық жағдайда экипаждың басқа да мүшелерінің міндеттер мен функцияларын білуін; және
5) жолаушылар кабинасында жүргізілуі мүмкін және жүргізілмейтін қауіпті жүктердің түрлерін білуін және қауіпті жүктер бойынша даярлау бағдарламасынан өтуін қамтамасыз етеді.
206. Бортсеріктерді кәсіби даярлау кезеңдері мыналардан тұрады:
1) теориялық даярлау;
2) тренажерлық даярлау;
3) тәжірибелік даярлау.
207. Теориялық негізінен даярлау оларға қосымша авариялық жағдайларда іс-әрекеттерді пысықтау мақсатында тәжірибелік жаттығулар және жаттығулар орындалатын сыныптағы лекциялық сабақтар түрінде жүргізіледі, бұл оқушыларға олардың өздерінің кәсіби міндеттерін табысты орындау үшін қажетті машықтарды жақсы меңгеруіне мүмкіндік береді. Теориялық даярлау оқытудың мынадай негізгі нысандарында жүзеге асырылуы мүмкін:
1) құрамдастырылған;
2) стационарлық күндізгі (кешенді, үлгілік);
3) модульдік;
4) сырттай;
5) қашықтықтық.
208. Тренажерлық даярлау бастапқы даярлаудың міндетті бөлігі болып табылады және жұмыстың тәжірибелік машықтарын пысықтауға және жетілдіруге мүмкіндік беретін нақты штаттан тыс және авариялық оқиғаларға еліктеуге мүмкіндік беретін өндірушінің пайдалану шарттарына сәйкес келетін арнайы тренажерлық кешендерде, жеке тренажерларда немесе әуе кемелерінде жүргізіледі. Тренажерлық даярлау оқытудың мынадай негізгі нысандарында жүзеге асырылуы мүмкін:
1) стационарлық күндізгі (кешенді, үлгілік);
2) құрамдастырылған;
3) модульдік.
209. Тәжірибелік даярлау тағайындалған уәкілетті тұлғаның басшылығымен жүзеге асырылады және жұмыс орнындағы функционалдық міндеттерді тікелей орындаумен байланысты (өз бетінше ұшуға рұқсат алу, біліктілік алу).
210. Әрбір оқушы міндетті түрде ұшу алдындағы даярлығы барысында, ұшуда, қону алдында және қонудан кейін өзінің функционалдық міндеттерін білуін және машығын тексеру үшін жеткілікті уақыттың осындай кезеңі ішінде білімдерін бақылау тексеруінен өтеді. Бұдан өзге, жаттығулар және тексерулер мұндай тренажерлардың техникалық мүмкіндіктеріне байланысты көлемде тренажерларда орындалуы мүмкін.
1 Параграф. Кабиналық экипаждың мүшелерін бастапқы даярлау
211. ӘК бірінші түріне дайындықты қоса алғанда бастапқы даярлауды жүргізу кезінде іске асырылатын бағдарламаларда мынадай өлшемдерге сәйкестікті ұстап тұру керек:
1) кабиналық экипаждың мүшелерін бастапқы даярлау кезінде даярлаудың жалпы көлемі ӘК бірінші түріне дайындықты қоса алғанда, кемінде 128 сағат болуға тиіс;
2) ӘК бірінші түріне дайындықты қоса алғанда, тренажерлық даярлау көлемі кемінде 12 сағат болуға тиіс;
3) тәжірибелік даярлау көлемі көп мүшелі кабиналық экипажы бар ӘК-де бастапқы оқытудан өткен тағылымдамадан өтушілер үшін кемінде 10 сағат және 5 ұшу және бір мүшелі кабиналық экипажы бар ӘК-де тағылымдамадан өту кезінде кемінде 20 сағат және 10 ұшу болуға тиіс;
4) ағылшын тілі бастапқы даярлау бағдарламасына қажеттілігіне қарай, қажетті құжаттарды пайдалана білу және функционалдық міндеттерді орындау үшін жеткілікті деңгейде игерудің қамтамасыз ететін үйренушілердің санатына және оларға қойылатын пайдаланушының біліктілік талаптарына байланысты енгізіледі;
5) Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы нормативтік құқықтық актілерімен анықталатын кабиналық экипаждың мүшелерін кәсіби даярлауға қойылатын жаңа және қосымша талаптарды енгізу кезінде бастапқы даярлау бағдарламасында оларды іске асыру міндетті болып табылады, ал сағаттардың жалпы саны пропорционал түрде өзгереді.
212. Бастапқы даярлау бағдарламасы төменде «Бортсеріктерді бастапқы даярлауға кіретін міндетті пәндердің ең төменгі тізбесі» кестесінде көрсетілген пәндер бойынша қажетті білімдер және машықтар деңгейін игеруді және көрсетуді қамтамасыз етеді.
213. Бастапқы даярлау бағдарламасына кіретін тренажерлық даярлау ең кемінде мынадай пәндер бойынша тәжірибелік сабақты қамтамасыз етеді:
1) авариялық шығудың әрбір түрінде штаттық және авариялық режимдерде есіктерді ашу;
2) жолаушыларды көшіру рәсімі;
3) өртті сөндіру;
4) оттегіні пайдалану;
5) судағы даярлық.
214. Оқу материалын игеруге қойылатын нысаналы нормативтік талаптарды жақсы түсіну үшін курстың әртүрлі бөліктеріне ұлғаю шамасына қарай материалды тереңдетілген білуді көрсететін 1-4 кодтық сандары берілген:
«1» - Пән негіздерін білу. Бортсеріктердің бұл білімдерді тәжірибеде қолдана алатындығы болжанбайды;
«2» - Пәнді білу және қажеттілігіне қарай тиісті анықтамалық материалдар және нұсқаулықтар болған кезде оларды тәжірибеде қолдану қабілеті;
«3» - Пәнді тереңдетілген білу және оларды тәжірибеде жылдам және дәлме-дәл қолдану қабілеті;
«4» - Пәнді кеңінен білу және қалыптасқан жағдайға сәйкес іс-әрекеттерде оларды іске асыру қабілеті.
Бортсеріктерді бастапқы даярлауға кіретін міндетті пәндердің тізбесі осы Үлгілік бағдарламаның 17-қосымшасында берілген.
215. Тыңдаушылардың үлгерімін тексеру ағымдағы, межелі және қорытынды бақылаудың көмегімен жүзеге асырылады және оның ішінде компьютерлік техниканы пайдалана отырып, техникалық құралдарды, сауалнама жүргізу, тестілеу, ауызша сұраулар, жазбаша бақылау жұмыстары және т.б. әдістерді қолдана отырып, жүзеге асырылуы мүмкін.
216. Бастапқы даярлау бағдарламасы аяқталғаннан кейін тәжірибелік даярлау маман бастапқы даярлықтан өткені туралы құжатты алған сәттен бастап алты айдан кешіктірілмей басталуға тиіс. Олай болмаған жағдайда бастапқы даярлау бағдарламасы кәсіби деңгейді қолдау бағдарламасы бойынша қайта өткізіледі.
2 Параграф. Кабиналық экипаждың мүшелерін қайта даярлау
217. Оған біліктілігі бардан ерекшеленетін әуе кемесінің түрінде немесе конфигурациясында өздерінің міндеттер орындаудың алдында кабиналық экипаждың әрбір мүшесі конфигурациясы бір түрден екінші түрге немесе ерекшеленетін ӘК-ге тиісті қайта даярлау курсынан өтеді.
218. Қайта даярлау төменде «Бортсеріктерді қайта даярлауға кіретін міндетті пәндердің ең төменгі тізбесі» кестесінде көрсетілген талаптарға сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен бағдарламалар бойынша жүргізіледі.
219. Қайта даярлау бағдарламасына кіретін тренажерлық даярлау кемінде мынадай пәндер бойынша тәжірибелік сабақты қамтиды:
220. авариялық шығудың әрбір түрінде штаттық және авариялық режимдерде есіктерді ашу;
221. жолаушыларды көшіру рәсімі;
222. өртті сөндіру;
223. ӘК ерекшеленетін түріне немесе конфигурациясына қайта даярлау көлемі мынадай өлшемдерге сәйкес келуге тиіс:
1) ӘК-нің бір түріне немесе конфигурациясына қайта даярлаудың жалпы көлемі кемінде 28 сағат болуға тиіс;
2) ӘК-нің бір түріне немесе конфигурациясына тренажерлық даярлау көлемі кемінде 3 сағат болуға тиіс;
3) тәжірибелік даярлау көлемі кемінде екі ұшу, біреуі танысу ұшуы ретінде, екіншісі біліктілік алу үшін болуға тиіс.
224. Оқу материалын игеруге қойылатын нысаналы нормативтік талаптарды жақсы түсіну үшін курстың әртүрлі бөліктеріне ұлғаю шамасына қарай материалды тереңдетілген білуді көрсететін 3-4 кодтық сандары берілген:
«3» - Пәнді тереңдетілген білу және оларды тәжірибеде жылдам және дәлме-дәл қолдану қабілеті;
«4» - Пәнді кеңінен білу және қалыптасқан жағдайға сәйкес іс-әрекеттерде оларды іске асыру қабілеті. Бортсеріктерді даярлауға кіретін міндетті пәндердің тізбесі осы Үлгілік бағдарламаның 18-қосымшасында берілген.
225. Тыңдаушылардың үлгерімін тексеру ағымдағы, межелі және қорытынды бақылаудың көмегімен жүзеге асырылады және оның ішінде компьютерлік техниканы пайдалана отырып, техникалық құралдарды, сауалнама жүргізу, тестілеу, ауызша сұраулар, жазбаша бақылау жұмыстары және т.б. әдістерді қолдана отырып, жүзеге асырылуы мүмкін.
226. Қайта даярлау бағдарламасы аяқталғаннан кейін тәжірибелік даярлау маман қайта даярлаудан өткені туралы құжатты алған сәттен бастап алты айдан кешіктірілмей жүргізіледі. Олай болмаған жағдайда қайта даярлау бағдарламасы кәсіби деңгейді қолдау бағдарламасы бойынша қайта өткізіледі.
3 Параграф. Аға бортсеріктерді даярлау
227. Аға бортсеріктерді даярлауды пайдаланушы тәжірибелік даярлау нысаныда іске асырғаны сияқты авиациялық оқу орталығында жеке курс (тренинг) нысаныда іске асыруы мүмкін. Бұл ретте даярлау бағдарламасын уәкілетті органда бекіту талап етілмейді, бірақ мынадай бөлшектер зерделеуді қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 19-қосымшасында берілген.
228. Тәжірибелік даярлау көлемі - екі ұшу, біреуі танысу ұшуы ретінде, екіншісі біліктілік алу үшін болуға тиіс.
4 Параграф. Тәжірибелік даярлауды ұйымдастыру
229. Тәжірибелік даярлау және тағылымдамадан өту жергілікті ерекшеліктерді ескере отырып, ӘК бортында лауазымдық міндеттерді орындау үшін тәжірибеде кәсіби білімдерді, машықтарды және дағдыларды қалыптастыруға және бекітуге бағытталған және:
1) өз бетінше жұмысқа рұқсат алу үшін;
2) ӘК жаңа түріне немесе конфигурациясына қайта оқытудан кейін;
3) маманның қызмет саласын кеңейту кезінде;
4) пайдаланушының ауысымында;
5) авиациялық оқиғаға немесе авиациялық уақиғаға алып келген бұзылулар кезінде;
6) кейіннен біліктілік деңгейін беру (растау) кезінде;
7) жұмыс 6 (алты) айдан астам үзілістер кезінде;
8) маманның өзінің функционалдық міндеттерін орындау қабілетін тексеру үшін қажетті өзге де жағдайларда жүргізіледі.
230. Тағылымдамадан өту бөлімше басшысының бұйырығы негізінде жүргізіледі, онда әрбір тағылымдамадан өтушіге тағылымдама басшысы (нұсқаушы) бекітіледі, мақсат, объект, басталу және аяқталу мерзімдері анықталады. Бір нұсқаушыға тағылымдамадан өтушілердің саны төрт адамнан аспауға тиіс.
231. Нұсқаушы тағылымдамадан өтуші туралы объективтік деректер және онымен жеке сұхат негізінде тағылымдаманы өткізудің жеке жоспарын жасайды, онда қажеттілігіне қарай қажетті түзетулер енгізілуі мүмкін.
232. Тағылымдаманы өткізудің жеке жоспарын жасау кезінде тағылымдамадан өтушіні қосымша тестілеуге (білімдерін тексеруге) рұқсат етіледі.
233. Тағылымдама барысында мыналар зерделенеді:
1) лауазымдық нұсқаулық, қауіпсіздік, өртке қарсы, авиациялық қауіпсіздік, объект ішілік жұмыс режимі мен тәртібі техникасы бойынша нұсқаулықтар;
2) маманға қатысты бөлігінде нормативтік құжаттама;
3) жергілікті шарттарының ерекшеліктеріне немесе тағылымдамадан өтуші мамандығының ерекшелігіне қатысты тағылымдама жоспарында көзделген басқа да ережелер мен талаптар.
234. Бұдан кейін нұсқаушы тағылымдамадан өтушінің білімдерін тексеруді және тәжірибелік жұмыстың басталуына оның дайындығы туралы шешім қабылдауды жүргізеді.
235. Егер тағылымдамадан өтуші тәжірибелік жұмысқа өту үшін қажетті ең төменгі білімдер деңгейіне ие болмаса, оған білімдерін кейіннен қайта тексере отырып, даярлау үшін қосымша уақыт тағайындалады.
236. Тағылымдамадан өту жоспарда көрсетілген көлемде тағылымдамадан өтушінің білімдерін және лауазымдық нұсқаулыққа сәйкес оның міндеттерін орындауға тәжірибелік дайындығын тексерумен аяқталады.
237. Тағылымдамадан өту егер тағылымдама басшысының қорытындысы бойынша тағылымдамадан өтуші тиісті жұмыс орнындағы өз бетінше жұмысқа дайын емес болса бастапқы белгіленген көлемнен аспайтын мерзімге ұлғайтылуы мүмкін.
238. Егер тағылымдамадан өтуші қосымша тағылымдамадан кейін сәйкес шешім қабылдай білу және лауазымдық міндеттеріне қызметті жүзеге асыру қабілетін көрсетпесе, тағылымдама бұл қызметкерді кабиналық экипаж мүшесі ретінде пайдаланудың орындылығы туралы шешім қабылдайтын қызмет басшысына (пайдаланушыға) қорытындыны ұсына отырып, тоқтатылады.
239. Кабиналық экипаж мүшесі ретінде өз бетінше жұмысқа рұқсат тағылымдама басшысының (нұсқаушының) тағылымдамадан өтушіні өз бетінше кәсіби қызметке жіберу мүмкіндігі туралы ұсынымы негізінде жүргізіледі және басшысының (немесе нұсқаушының) ұсынуы бойынша қызмет басшысының (немесе пайдаланушының) бұйырығымен ресімделеді.
240. Персоналды өз бетінше кәсіби қызметке жіберу мүмкіндігі туралы негізді шешім үшін тағылымдаманы және аттестаттауды өткізген тұлғалар жауапкершілікте болады.
5 Параграф. Экипаж мүшелерінің жұмысын оңтайландыру саласындағы даярлау (CRM)
241. Ұшу экипажының мүшелерін кәсіби даярлау бағдарламаларын әзірлеу кезінде бағдарламаның әрбір түріне төменде көрсетілген «Экипаж мүшелерінің жұмысын оңтайландыру саласындағы кабиналық экипаждардың мүшелерін даярлау» кестесіне сәйкес даярлау бөлшектерін енгізу қажет.
242. Экипаждың жұмысын оңтайландыру саласындағы даярлауды мүмкіндігіне қарай жалпы бүкіл экипаждың жұмысын жақсы түсіну және жақсарту үшін ұшу экипажының мүшелерімен бірлесіп жүргізу ұсынылады.
243. Экипаждың жұмысын оңтайландыру саласындағы бастапқы даярлау кезінде қорытынды тестілер немесе емтихандар өткізілмейді, бірақ тестілеу, сынақ, бақылау жұмыстары және т.б. түрінде материалды игеруді бағалау жүргізіледі. NOTECHS жүйелерін қолдану ұсынылады.
244. Экипаж мүшелерінің жұмысын оңтайландыру саласындағы даярлау (CRM) кестесі осы Үлгілік бағдарламаның 20-қосымшасында берілген.
6 Параграф. Ұшу экипажы мүшелерінің (бортсеріктер) кәсіби деңгейін қолдау
245. Кәсіби даярлықтың аталған түрі бекітілген үлгідегі құжат беріліп, тренингтер, курстар, тәжірибелік даярлықтар, модульдік немесе біріктірілген оқулар немесе мәліметтерде басқадай түрмен беру және тіркеу арқылы (электронды жүйе, құжаттаудың бекітілген процедураларына немесе құжаттандырудың ішкі процедураларына сәйкес кәсіби даярлық туралы жазба) өткізіледі.
246. Кәсіби даярлықты қолдау бағдарламасын жүзеге асыру аясында бекітілген мерзім ішінде төмендегі «Кәсіби даярлықты қолдау бағдарламасының аясына енетін міндетті пәндер тізімінің ең аз шамасы» кестесінде келтірілген элементтер міндетті болып табылады және осы Үлгілік бағдарламаның 21-қосымшасында берілген.
247. Кәсіби деңгейді қолдау мынандай мақсаттар үшін жүргізіледі:
1) кәсіби біліктілік деңгейін қолдау;
2) апатты және штаттан тыс жағдайда білім және біліктілік әрекеттерін қолдау;
3) жұмысынан 6 айдан артық қол үзген мамандардың кәсіби машықтарын қалпына келтіру;
248. Кейбір жағдайларды және шұғыл қажет болғанда кәсіби даярлықтың аталған түрі жоспардан тыс, бірақ кезекті кезеңнен кеш емес мерзімде өткізілуі мүмкін.
249. Жұмысынан 6 айдан артық қол үзген мамандардың кәсіби машықтарын қалпына келтіру жүргізіледі:
1) жұмыста 6 айдан 12 айға дейін үзіліс болса – рейстік жағдайда кәсіби машығы тексеріледі;
2) жұмыста бір жылдан артық үзіліс болса – кәсіби деңгейді қолдау бағдарламасынан және машықтанудан өтеді. Маманның даярлық деңгейіне қарай машықтану көлемі төмендетіледі, бірақ бастапқы белгіленген рұқсат көлемінің 70% -нан кем емес.
250. Кәсіби деңгейді қолдау, сондай-ақ эксплуатанттың нұсқаушылар құрамы рейстік жағдайда өткізетін тексерістер арқылы да қамтамасыз етіледі, оның мерзімділігі:
1) жеке жұмыс істеуге рұқсат берілген алғашқы 12 айда 6 айда бір рет;
2) бір жыл жеке жұмыс істегеннен кейін 12 айда бір рет.
18 Бөлімше. Әуе кемесінің ұшу жарамдылығына қолдау көрсету
бойынша қызметкерлердің типтік кәсіби даярлық бағдарламасы
251. Осы Әуе кемесінің ұшу жарамдылығына қолдау көрсету бойынша қызметкерлердің типтік кәсіби даярлық бағдарламасы қажеттілік бойынша қосымша бағдарламалар арқылы көбейтілуі мүмкін аталған қызметкерлердің ең аз кәсіби даярлық шамасының көлемін белгілейді.
252. Бастапқы даярлық пен қайта даярлаудың көлемі үміткердің біліктілік деңгейіне байланысты белгіленеді, бірақ базалық авиациялық даярлығы жоқ тұлғалар үшін ХХХ сағаттан кем болмауы тиіс, ал ӘК техникалық пайдалану саласында базалық авиациялық даярлығы бар тұлғалар үшін ХХХ сағаттан, және ӘК ұшу эксплуатациясы саласында базалық авиациялық даярлығы бар тұлғалар үшін ХХХ сағаттан кем болмауы тиіс.
253. Біліктілік деңгейін қолдау бағдарламасының көлемі ХХХ сағаттан кем болмауы керек және онда оқу бағдарламаларымен бекітілген салалық модульдер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласына қатысты заңнамасымен анықталған қосымша элементтер болуы шарт.
254. Осы Типтік бағдарлама авиациялық қызметкердің куәлігін алу немесе біліктілік бағасын қою үшін әуе кемесінің ұшу жарамдылығына қолдау көрсету бойынша маманның құзыреттілік шегін анықтайды.
255. Әуе кемесінің ұшу жарамдылығына қолдау көрсету бойынша маманның осы Типтік бағдарламасында оқытудың басқа формалары үшін оқу бағдарламасын жасағанда өзгеріске ұшырауы мүмкін модульдік принцип (форма) көрсетілген.
256. Әуе кемесінің ұшу жарамдылығына қолдау көрсету бойынша маманның осы Типтік бағдарламасында кәсіби даярлықтың оқу процесінде және оны аяқтағаннан кейін біліктілік деңгейі әр пән бойынша тиісінше (1,2 және 3) деп бағаланатын авиациялық қызметкердің куәлігін немесе ӘК-нің А, В1, В2, В3 және С санаттарына техникалық қызмет көрсетудің (әрі қарай – ТҚ) біліктілік бағасын алу үшін қандай базалық білім(индикаторы) алуы керек екендігі көрсетілген.
257. С санатына үміткерлер В1 немесе В2 санаттарының базалық білім деңгейіне сәйкес болуы тиіс.
258. Базалық білім индикаторлары белгілері және мақсаттары бойынша шектесіп жатады:
1) 1 деңгей – заттың принциптік элементтерімен таныс;
2) үміткер заттың базалық элементтерімен таныс болуы керек;
3) үміткер жалпылама сөздер мен мысалдар келтіре отырып тұтас нысанды сипаттап беруге қабілетті болуы керек;
4) үміткер типтік терминдерді қолдана білуі тиіс.
2) 2 деңгей – заттың теориялық және тәжірибелік аспектілерін жалпылама білу және бұл білімді қолдана алу қабілеті:
үміткер заттың теориялық негіздерін түсіне алуы керек;
үміткер мысал келтіруге қажет заттың жалпы сипаттамасын беруге қабілетті болуы тиіс;
үміткер сипаттап тұрған заттың физикалық заңдарына сәйкес математикалық формулаларды пайдалана білуі керек;
үміткердің эскиздерді, суреттерді және сызбаларды, сипатталған нәрселерді оқи алатын және түсіне алатындай қабілеті болуы керек;
үміткер детальді процедураларды қолдана отырып өзінің білімін тәжірибеде пайдалана алатындай болуы керек;
3) 3 деңгей – заттың теориялық және тәжірибелік аспектілерін егжей-тегжейлі білу және қисынды әрі жан-жақты мәнерде біліктіліктің жекелеген элементтерін біріктіру және қолдану:
үміткер заттың теориясын және оның басқа пәндермен өзара байланыстылығын білуі тиіс;
үміткер заттың теориялық негіздер мен өзіндік ерекшеліктеріне байланысты затты жан-жақты сипаттап бере алуы тиіс;
үміткер затқа қатысты математикалық формулаларды түсінуге және пайдалана білуге тиіс;
үміткер эскиздерді, қарапайым суреттерді және сызбаларды, сипатталған затты оқи, түсіне және жасай білуге тиіс;
үміткер өндірушінің нұсқаулығын пайдалана отырып өзінің білімін іс жүзінде қолдан білуі тиіс;
үміткер әртүрлі дереккөздердің нәтижелері мен өлшем шараларын түсінуі және керек болса өз әрекеттерін түзетуі тиіс;
Әр санат үшін «Х» белгісімен белгіленген әрбір пайдаланылатын зат модульдерін келесі қалыпқа сәйкес келетіндей етіп базалық затқа жинастыру керек және барлық модуль осы Үлгілік бағдарламаның 22-қосымшасында берілген.
19 Бөлімше. Әуе қозғалысына қызмет көрсету бойынша
қызметкерлерді даярлауға кәсіби типтік бағдарламалар
259. Осы әуе қозғалысына қызмет көрсету бойынша қызметкерлерді даярлауға кәсіби типтік бағдарламалар ұйымдастыру, тәртіп және минималды көлемді кәсіби дайындыққа, сонымен қатар өзіндік қызметке рұқсатнама ұстанымын айқындайды:
1) ұшу басшылықтары (ұшу басшысының міндетін атқарушы аға диспетчерді);
2) әуе қозғалысына қызмет көрсетуші диспетчерлерді;
3) әуе қозғалысын жоспарлаушы, бақылаушы және үйлестіруші диспетчерлерді;
4) брифинг диспетчерлерді.
260. Әуе қозғалысына қызмет көрсету (әрі қарай - ӘҚҚК) және әуе қозғалысын жоспарлау (әрі қарай - ӘҚЖ) мамандарын кәсіби даярлау мамандықты игеруде, жаңа технологиялармен танысудағы немесе қызметтік шеңберінің аумақтауында, апаттық, штаттық емес жағдайларда және жүйенің жұмыс істеу қабілетінің нашарлаған жағдайында қызметтік міндеттердің орындалу талаптарына сай ұйымдастырылады.
261. ӘҚҚК және ӘҚЖ мамандарының біліктілік талаптарына сәйкес болуына алғашқы дайындық бастапқы, біліктілік білім мен дағдының алуына, сонымен қатар жетілуін қамтамасыз етеді.
262. ӘҚҚК және ӘҚЖ мамандарының қайта даярлануы жұмыстың жағдайы мен мінездемесінің, жүйенің құрылымының, мамандықтың, жұмыс пішінінің өзгеруіне, сонымен қатар біліктілік белгінің алуына байланысты жүргізіліп отырады.
263. ӘҚҚК және ӘҚЖ мамандарының кәсіби деңгейлерін қолдау ұжымдық қызметтің дағдыларын, жүйе мен жабдықтардың өзгерістерімен танысуын, жаңа процедуралар мен тәжіребиелерді үйренуін, апатты, қауіпті және штаттық емес жағдайлардағы іс-әрекеттерін, сонымен қатар жұмыстан 6 ай үзілістен кейін кәсіби дағдыларын қалпына келтіруді қоса алып қайта қарауды, бекітуді, білімі мен дағдысының кеңейюін қамтамасыз етеді.
264. Диспетчерлік пункттердің (жұмыс орны) белгілеуі авиациялық қызметкерлерге куәлік беру ережелерінде ұсынылған.
1 Параграф. ӘҚҚК және ӘҚЖ мамандарының алғашқы дайындығы және қайта даярлауы
265. ӘҚҚК және ӘҚЖ мамандарын алғашқы дайындығы келесі кезеңдерден тұрады:
1) теориялық дайындық;
2) жаттығу құрылғысымен дайындық;
3) тәжірбиелік дайындық.
266. Теориялық дайындық келесі негізгі оқыту нысандары арқылы жүзеге асырылуы мүмкін:
1) күндізгі стационарлы (кешенді, типтік);
2) модульді;
3) сырттай;
4) дистанционды;
5) құрамдас.
267. Жаттығу құрылғысымен дайындық келесі негізгі оқыту нысандары арқылы жүзеге асырылуы мүмкін:
1) күндізгі стационарлы (кешенді, типтік);
2) модульді.
268. Келесі өлшемдерге сәйкес алғашқы дайындық көлемі азаматтық авиация саласындағы өкілетті органдарымен бекітілген АУП ГА бағдарламаларына сәйкес регламенттеледі:
1) пилот құрамының ӘҚҚК диспетчерлерін бастапқы дайындау барысында жалпы дайындық көлемі 500 сағаттан кем болмауы қажет;
2) авиациялық білімі жоқ ӘҚҚК диспетчерлерін бастапқы дайындау барысында теориялық дайындық 1000 сағаттан кем болмауы қажет;
3) ӘҚҚК мамандарының алғашқы дайындық бағдарламасына сынақтық мерзім өткеннен кейін талапқа сай біліктілік белгіні алу үшін жеке алынған және сонымен қатар барлық диспетчерлік пункттерді оқытып игеру қосылуы мүмкін;
4) пилот құрамындағы әуе қозғалысын жоспарлаушы маманын бастапқы дайындау барысында жалпы даярлау 300 сағаттан кем болмауы қажет;
5) авиациялық білімі жоқ және басқа да дәрежедегі авиациялық қызметкерлердің қатарындағы әуе қозғалысын жоспарлаушы мамандарын бастапқы дайындау барысында жалпы даярлау көлемі 600 сағаттан кем болмауы қажет;
6) ӘҚҚК диспетчерлерлік куәлік иегерлері арасындағы әуе қозғалысын жоспарлау мамандарының алғашқы дайындығы (ӘҚҚК диспетчерлерін қайта даярлау), 60 сағаттан кем емес көлемінде талаптарға сай қайта даярлау курсын өту немесе ӘҚЖ диспетчерлердің кәсіби дәрежелерінің қалыпты болу курсын (Брифинг) өтулерін қажет етеді;
7) ӘҚЖ диспетчерлерінің жаттығу құрылғысымен дайындық барысында 300 сағаттан кем болмауы қажет;
8) тәжірбиелік дайындық екі кезеңге бөлінуі мүмкін, бірінші кезеңге алғашқы дайындық бағдарламасының пәніне 40 сағаттан кем емес көлемде аэронавигация объектілеріне (жағдайдың болған кезінде) танысу мақсатында баруы қосылады, ал екінші кезең бастапқы дайындық аяқталғаннан кейін, сынақтық мерзім ретінде аэронавигациялық ұйымдарда ұйымдастырылады немесе АУЦ ГА-да оқудың аяқталғаннан кейін толығымен аэронавигациялық ұйымдарда жүзеге асырылады;
9) үміткердің (сынақтан өтушінің) кәсіби қызметі жүзеге асырылады деген диспетчерлік пунктке байланысты (жұмыс орны) минималды сынақтан өту көлемі төменде көрсетілген кестеге сәйкес анықталады және осы Үлгілік бағдарламаның 23-қосымшасында берілген;
10) оқушылардың дәрежелеріне қойылатын біліктілік талаптарына байланысты ағылшын тілі бастапқы дайындық бағдарламасына енгізіледі, жеткілікті көлемде аэронавигациялық мәліметтік құжаттарымен қолдана алу үшін радио байланысты енгізіп минимум ИКАО жұмыс дәрежесінде сөйлесу, сонымен қатар тыңдаушыларда жалпы және авиациялық ағылшын тілінің ИКАО шкаласы бойынша тілдік білімділік сертификатының болуы қажет;
11) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациялық саласындағы нормативтік-құқықтық актілерімен айқындалынатын қызметкерлердің кәсіби даярлау барысында жаңа және қосымша талаптардың енгізілуінің жүзеге асуы кәсіби даярлауда міндетті түрде болып табылады, ал жалпы сағат саны үйлемімді(пропорционалды) өзгереді;
12) алғашқы дайындық келесі салаларда қажетті білімді игеру мен көрсетуді қамтамасыз ету және осы Үлгілік бағдарламаның 24-қосымшасында берілген.
269. Жаттығу құрылғысымен дайындық алғашқы дайындықтарда міндетті бөлімі болып табылады және арнайы жаттығу құрылғы кешендерде, жеке жаттығу құрылғысында, жұмыстың тәжірбиелік дағдыларын меңгеруге және жетілдіруге мүмкіндік беретін пайдалану талаптарына сай және әуе жағдайына ұқсас жаттығу құрылғысымен жабдықтары және стендтері бар аэронавигациялық объектілерінде жүзеге асырылады.
270. Жаттығу құрылғысымен дайындық нұсқаушының бақылауымен ғана өткізіледі.
271. Сынақ мерзімінің жетісті аяқталуы (тәжірбиелік дайындық) ӘҚҚК куәлігін алу үшін көрсетуге тәжірбие ретінде есепке алынады.
272. Тыңдаушылардың үлерімінің бақылауы ағымды, рубеждік және қорытынды түрінде болады және техникалық құрал-жабдықтарды пайдалана, оның ішінде компьютерлік техниканы қолданып, сауалнамалық, тесттік, ауызша сұрау, жазбаша бақылау жұмыстары және т.б. амалдар арқылы жүзеге асырылады.
273. Алғашқы дайындықтың аяқталуында аталған талаптар қойылатын мамандар жалпы және авиациялық ИКАО шкаласы деңгейінде ағылшын тілін меңгеріп, білуі қажет (жұмыс деңгейінде ИКАО шкаласы бойынша):
1) жалпы, нақты және жұмыспен байланысты сұрақтар бойынша екі ойлы емес ашық түсінік беру;
2) хаттарды алмастыруда, түсініспеушілікті айқындауда және жоюда талаптарға сай тәсілдерді пайдалану (мысалы,тексеру арқылы мәліметті растау немесе жою);
3) штаттық жұмыс үрдісінде немесе белгілі байланыс міндеттерін орындау барысында күтпеген өзгерістер мен қиыншылықтар туындалған жағдайларда лингвистикалық мәселелерді жетісті және біршама оңай шешу;
4) авиациялық қауымдастықтарына белгілі диалект пен акценттерді қолдану;
274. Қайта даярлау қажеттілік туындалған жағдайда және біліктілік белгісін алу үшін ұйымдастырылады.
275. Қайта даярлау бағдарламасы (қажет болған жағдайда) ӘҚҚК рәсімдерінің талаптарға сай теориялық оқулары, байланыстар, радиотелефониялар және фразеологиялық алмасу (штаттық, штаттық емес және апаттық), авиациялық құжаттарды пайдалану, алғашқы дайындық барысында пайдаланудың тәртіптерінің бөлімін оқытудағы көлемге байланысты көлемдік ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін тәжірбиелік әдістер, сонымен қатар төменде көрсетілген біліктілік белгісінің талаптарына сай білім салаларын қамтиды және осы Үлгілік бағдарламаның 25-қосымшасында берілген.
276. Теориялық білімдерді игергеннен соң тәжірбиелік дайындық жүргізіледі (сынақтан өту).
277. ӘҚҚК қызметкерлерін қайта даярлау және ұшу жоспарлары келесі жағдайларда арнайы дайындық түрінде жүзеге асырылады:
1) ӘҚҚК, ӘҚЖ жаңа рәсімдерін игеру;
2) жаңа автоматтандырылғын ӘҚҚК жүйесін іске қосу;
3) ӘҚҚК, ӘҚЖ мүшелерінің қызметінің уақытын белгілейтін ұлттық нормативті-құқықтық құжаттар талаптарының маңызды өзгерістері;
4) ӘҚҚК, ӘҚЖ мүшелерінің қызметінің уақытын белгілейтін ИКАО немесе басқа да ұйымдарының ұсынылатын тәжірбиелері мен стандарттар талаптарының маңызды өзгерістері;
5) Қазақстан Республикасының заңнамаларымен қарастырылатын басқа жағдайлар.
278. Арнайы ӘҚҚК қызметкерлерінің дайындығы және ұшу жоспарлары жаттығу құрылғысы және тәжірбиелік нысаны бойынша аэронавигациялық ұйымдардың өзінде де, сонымен қатар бөлек курс, тренинг түрінде авиациялық оқу орталығында да өткізіледі.
2 Параграф. Ұшу жетекшілерін (ұшу жетекшілерінің міндеттерін
атқаратын аға диспетчерлер) және ӘҚҚК диспетчер-нұсқаушыларды
дайындау
279. ӘҚҚК диспетчер-нұсқаушыларын дайындау бағдарламасы келесі салалардағы қажетті білімді игеруін қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 26-қосымшасында берілген.
280. Диспетчер-нұсқаушыларды дайындау бағдарламасы бойынша жалпы теориялық көлем 60 сағаттан кем болмауы керек.
281. Ұшу жетекшілерін (ұшу жетекшілерінің міндеттерін атқаратын аға диспетчерлер) даярлау бағдарламасы келесі салалардағы қажетті білімді игеруін қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 27-қосымшасында берілген.
282. Ұшу жетекшілерін (ұшу жетекшілерінің міндеттерін атқаратын аға диспетчерлер) дайындау бағдарламасы бойынша жалпы теориялық көлем 60 сағаттан кем болмауы керек.
283. Қазақстан Республикасының азаматтық авиациялық саласындағы нормативтік-құқықтық актілерімен айқындалынатын қызметкерлерді кәсіби даярлау барысында жаңа және қосымша талаптардың енгізілуінің жүзеге асуы кәсіби даярлауда міндетті түрде болып табылады, ал жалпы сағат саны үйлемімді(пропорционалды) өзгереді.
284. Теориялық дайындықтардың аяқталуна қарай ұшу жетекшісінің қызметіне (ұшу жетекшісінің міндетін атқаратын аға дисптечер) үміткер тиісті сынақ мерзімінен өтуі қажет. Диспетчер-нұсқаушы және аға диспетчер (ұшу жетекшісінің міндетін атқармайтын аға диспетчер) қызметіне тағайындағанда сынақ мерзімі қажет етілмейді.
3 Параграф. Жұмысқа рұқсатнама алу үшін сынақтық мерзімнің
ұйымдастырылуы
285. Жұмысқа рұқсатнама алу үшін сынақтық мерзімге тек қана кәсіби дайындықтан өткен, оқуды бітіргені туралы қағаздары, жұмысқа жарамды деген медициналық қорытындысы бар (жоспарлаушы, әуе қозғалысын үйлестіруші және бақылаушы диспетчерлерінен, Брифинг диспетчерінен, БО ӘҚЖ ауысымның басшысынан басқа, ӘҚҚК диспетчерлеріне, жоспарлаушы, әуе қозғалысын үйлестіруші және бақылаушы диспетчерлеріне, Брифинг диспетчеріне рұқсат етіледі.
286. Сынақтық мерзім басшылардың қарамағында және нұсқаушының, емтихан қабылдаушының үнемі бақылауында болып жұмысқа тиісті рұқсатнама алу мақсатында жүргізіледі.
287. Нұсқаушы сынақтан өтуші туралы объективті деректердің және жеке әңгімесінің негізінде сынақтан өтуге қажетті құжаттарды оқу мерзімі, Жаттығу құрылғысымен дайындықтың мерзімі мен мазмұны, тәжірбиелік ӘҚҚК басталу уақыты анықталатын жеке жоспарын құрастырады. Қажеттілік туындалған жағдайда нұсқаушы сынақтан өту жоспарына өзгерістер енгізеді.
288. Сынақтан өтуге жеке жоспарды құру барысында қосымша сынақтан өтушіні қосымша тесттілеу рұқсат етіледі.
289. Сынақтан өту мерзімі төменде көрсетілген білім мен дағдылардың игеруін қамтамасыз етуі керек:
1) аэдродромның бас жоспары және оның физикалық мінездемесін оқу;
2) ӘҚҚК қызметінің жеделдетілген құрылымын оқу;
3) әуе кеңістігінің құрылымын оқу;
4) диспетчерлік пункттерде ӘҚҚК жалпы техникалық үрдісін оқу;
5) ұшу өндірісінің нұсқауларын оқу (аэродромның аэронавигациялық паспорты);
6) нақты диспетчерлік пункттерде пайдаланылатын анықтамалық материалдармен танысу;
7) диспетчерлік пункттермен іргелес бақылау органдарының ұшу үйлесімдерінің тәртіптері мен маңызды қарым-қатынастарын оқу;
8) диспетчерлік пункттерді метрологиямен қамтамасыз етуімен таныстыру;
9) әуе қозғалысына қызмет атқару барысында ұшуды радиотехникалық жүйелермен қамтамасыз етуімен танысу;
10) жер бетіндегі байланыс жабдықтарымен танысу;
11) ӘҚҚК ерекшеліктерін және диспетчерлік пункттерді зерделеу (жабдықтар және оларды пайдалану);
12) нақты диспетчерлік пункттерде және фразеологиялық радио алмасу ережелерін қолданудағы ӘҚҚК диспетчерінің жұмыс технологиясымен танысып үйрену;
13) тәжірбиелік қызмет (дайындық).
290. Негізгі жұмыс орнынан басқа сынақтық мерзімінің өтуі барысында іргелес диспетчерлік пункттердегі жұмыстармен таныстыру 20 сағат көлемінде кем болмайды.
291. Осыдан кейін нұсқаушы (емтихан қабылдаушы) сынақтан өтушінің білімін тексеріп, тәжірбиелік дайындыққа бастамалық даярлығы туралы шешім қабылдайды.
292. Тәжірбиелік дайындық диспетчерлік жаттығу құрылғысымен немесе бекітілген жеке жоспарға сәйкес жұмыс орнында өткізіледі.
293. Нұсқаушының қадағалауымен тәжірбиелік дайындық нұсқаушысының әуе қозғалысына қызмет атқарудың нұсқаушылық және сынақтан өтушінің ӘҚҚК (жоспарлаушы, бақылаушы, және әуе қозғалысын үйлестіруші диспетчер, Брифинг диспетчері, ГЦ ӘҚЖ аусымының басшысы) диспетчері ретінде жұмысына көрсетілімін қамтиды.
294. ӘҚҚК диспетчеріне нұсқаушылық көрсетілімі ӘҚҚК нұсқаушысының сынақтан өтушінің қатысуымен тәжірбиелікті қамтамасыз етіп, төмендегі аталғандармен қоса жүреді:
1) әуе жағдайының мінездемелік мысалдарының түсініктемелерімен;
2) әуе жағдайының рәсімдерінің бақылауы мен амалдарының түсініктемелерімен;
3) диспетчерлік шешімдерінің қабылдануы мен берілуінің түсініктемелерімен;
4) ӘҚҚК барысында зейіннің үйлесуі туралы ұсыныстарымен;
5) РТС ӘҚҚК пайдалану туралы ұсыныстар;
6) іргелес диспетчерлік пункттермен қарым-қатынастарының тәртіптерінің ұсыныстарымен.
295. Нұсқаушының қадағалауымен сынақтан өтушінің ӘҚҚК диспетчері жұмысы (жоспарлаушы, бақылаушы, және әуе қозғалысын үйлестіруші диспетчер, Брифинг диспетчері, ГЦ ӘҚЖ аусымының басшысы) жартылай немесе толығымен диспетчердің міндеттерін атқаруы қарастырылады және төменде көрсетілгендермен қоса жүреді:
1) нұсқаушының сынақтан өтушінің іс-әрекеттері мен жағдайдың дамуын үзіліссіз қадағалауымен;
2) сынақтан өтушінің нұсқаудың болдырмауына немесе жаңа нұсқауларды орындау туралы әрекеттеріне уақытылы араласуына нұсқаушының үнемі дайындығы;
3) сынақтан өтушіге қиыншылықтар туындалған жағдайда нұсқаушының түсініктемелер, ұсыныстар және жәрдем беруі.
296. Емтихан қабылдаушы сынақтан өту мерзімі аяқталғаннан соң алынған білімдерін, дағдыларын және ептіліктерін тиесілі түрде тексеріс жүргізіп, диспетчерлік пунктте (жұмыс орнында) жұмысқа кірісуіне даярлығы туралы шешім қабылдайды.
297 ӘҚҚК кезекті рұқсатнама алу үшін сынақтық мерзім ӘҚҚК алғашқы рұқсатнама алғаннан кейін 6 айдан кем болмайды.
298. Егер де ӘҚҚК диспетчерінде басқа немесе басқа бөлімшелер бойынша біліктілік белгісі болатын болса, сынақтан өту мерзімі 70% төмен емес көлемге төмендетіледі.
299. Іргелес ӘҚҚК пункттеріне жұмысқа рұқсатнама әр диспетчерлік пункттерден ӘҚҚК рұқсатнамасын алғаннан соң ғана рәсімделінеді.
300. Жоспарлаушы, бақылаушы, және әуе қозғалысын үйлестіруші диспетчерінің, Брифинг диспетчерінің, ГЦ ӘҚЖ аусымының басшысының сынақтық мерзімдері осы бағдарламаның пункттеріне сәйкес, тиесілі рұқсатнама алуымен жүзеге асырылады.
4 Параграф. ӘҚҚК қызметкерлерінің және ұшу жоспарлаушыларының
кәсіби деңгейін қолдау
301. Бағдарламаның мазмұны ғұзырлы бағалау элементтерін қоса радиотелефондық байланыста қолданылатын тілді оқытуды қоспағанда, 72 сағаттан кем емес көлеміндегі алғашқы және жаңадан дайындықта алынған білімдері мен дағдыларын қолдауын қамтамасыз етуі қажет.
302. Кәсіби деңгейді қолдау курстар, тренингтер және семинарлар түрінде, сонымен қатар осы типтік бағдарламада көрсетілген бастапқы дайындық тақырыбының мерзімділігіне байланысты қашықтық түрде де ұйымдастырылады және талап етілетін мерзім бойынша бірге жүргізілетін бір ғана курстық түрінде де, жеке модульдік түрінде де жүзеге асырылады.
303. ӘҚҚК диспетчерлерінің (аға диспетчерлері, ұшу жетекшілері, ұшу жетекшісінің міндеттерін атқаратын аға диспетчерлер) диспетчерлік пункттердің жоспарлаушы, бақылаушы, және әуе қозғалысын үйлестіруші диспетчерінің, Брифинг диспетчерінің, ГЦ ӘҚЖ аусымының басшысының, қызмет жетекшілерінің кәсіби деңгейін қолдау мерзімділігі әр үш жылда өткізіліп отырылады.
304. Кәсіби деңгейді қолдау келесі мақсаттарда өткізіледі:
1) мамандандыру бойынша мерзімді кәсібилікті қолдау;
2) ИКАО шкаласы бойынша радиотелефондық байланыста пайдаланылатын тілдің меңгерілуін жұмыс деңгейінде қолдау;
3) ӘҚҚК рәсімдері және ұшуды жоспарлау, әуе қозғалысының және ұшудың жоспарлауының техникалық жабдықтау жүйесінің ұйымдастырылуы бойынша білімді жаңарту;
4) штаттық емес, қауіпті және апаттық жағдайлардағы іс-әрекеттерге үйрету;
5) қатерлер мен қателіктердің факторларын қадағалау ұстанымдары, сонымен қатар (TRM) тобының жұмысын оңтайландыруға дайындығын қоса алғанда адамның мүмкіндіктерінің және шектеулерін қарастыру;
6) 6 айдан жоғары жұмыста үзіліс болған жағдайда мамандардың кәсіби дағдыларын қалпына келтіру;
305. Бағдарламадағы кәсіби деңгейді қолдауды міндетті түрде жүзеге асыру алдындағы көрсетілген 1, 4 және 5 пункттердегі мақсаттар болып табылады.
306. ИКАО шкаласы бойынша ағылшын тілін меңгеру өз еркімен жүзеге асырылады, жеке және жүйелендірілген курстар, тренингтер, курстың бір бөлігі кәсіби деңгейді қолдау бойынша болғандықтан радиотелефондық байланыстарда тілді меңгеру талаптарын орындалуы аэронавигациялық ұйымдардың саясатымен ұйымдастырылады.
307. Рәсімдер, аэронавигациялық ұйымдардың техникалық жабдықтары бойынша білімді жаңарту аэронавигациялық ұйымдарда (қажеттілік болған кезде) техникалық оқыту, тәжірбиелік және жаттығу құрылғысымен дайындық түрінде де, сонымен қатар жеке курстар, тренингтер түрінде авиациялық оқу орталығында да жүзеге асырылады. Бағдарламаның (жоспар) өкілетті органдарда бекітілуі талап етілмейді.
308. Кезекті мерзімнен кеш болмай, жеке және жеделді түрде қажеттілік жағдайларда аталынған түр жоспардан тыс өткізілуі мүмкін.
309. ӘҚҚК мамандарының кәсіби дағдыларын қайта қалпына келтіру жүзеге асырылады:
1) алты және он екі айға дейін жұмыстан үзіліс болғанда - рұқсатнама бар кезде жұмыс орнында жаттығу құрылғысымен дайындықтың өткізілуі және тәжірбиелік дағдыларын тексерілуі;
2) бір жылдан жоғары жұмыстан үзіліс болғанда - кәсіби деңгейді қолдау, сынақтық мерзім, жаттығу құрылғысымен дайындық, теориялық және тәжірбиелік дағдылардың бағдарламасы бойынша оқытылады. Маманның дайындық деңгейіне байланысты диспетчерлік пунктке белгіленген бастапқы рұқсатнамадан 70% төмен емес көлемнің төменденуі рұқсат етіледі.
310. ПВД мамандарының кәсіби дағдыларын қайта қалпына келтіру келесі аталған түрде жүзеге асады:
1) 6 айдан 12 айға дейін жұмыстан үзіліс болғанда-жұмыс орнында тәжірбиелік дағдыларды тексеру;
2) жұмыстан бір жылдан астам үзіліс кезінде - кәсіби дәрежені қолдау бағдарламасы бойынша бойынша оқытып, сынақтық мерзімді өте, теориялық және тәжірбиелік дағдыларын тексеру.Бастапқы диспетчерлік пунктегі рұқсатнамасына белгіленген маманның дайындық деңгейіне байланысты 70 % төмен емес сынақтық көлем қысқаруы мүмкін
5 Параграф. Теориялық білімді, тәжірбиелік дағдылар мен
ептілікті тексеру
311. ӘҚҚК қызметкерлерінің теориялық білімдерін тексеру және әуе қозғалысының жоспарлануы рейтингтік шкала бойынша бағалаумен немесе өкілетті емтихан қабылдаушылармен компьютерлік техниканы қолдана тест түрінде жазбаша немесе ауызша түрде алынады.
312. Теориялық білімді тексеру жүзеге асады:
1) ӘҚҚК диспетчерлерінің куәлік, жұмысқа бастапқы рұқсатнама алуы;
2) кейінгі біліктілік белгіні иелену (растау);
3) куәліктің жарамдылық мерзімін ұзарту;
4) Жеке, дара жұмысқа рұқсатнама болғанда;
5) бұзушылықтар болып авиациялық келіспеушіліктер немесе авиациялық оқиғаларға әкеліп соққанда;
6) бір жылдан жоғары жұмыстан үзіліс болғанда.
313. Теориялық білімділік келесі салалар бойынша тексеріледі:
1) Әуе кеңістігі, әуе кемелерінің ұшуына аэронавигациялық қызмет атқару саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамаларының негізінде;
2) әуе қозғалысына қызмет көрсету;
3) жұмыс технологиясы, радио типтік фразеология және байланыс ережелері;
4) ұшуды метрологиялық қамтамасыз ету;
5) аэродинамика және әуе кемелерінің ұшу-техникалық мінездемелерінің негіздері;
6) ұшуды навигациялық қамтамасыз ету (штурманды);
7) ұшуды радио техникалық қамтамасыз ету.
314. Жұмысқа рұқсатнамалары бар ұшу жетекшілері мен ӘҚҚК мамандары авиациялық оқиғаның немесе авиациялық келіспеушіліктің туындалған кездегі іс-әрекеттері бойынша литерлік рейстерді қамтамасыз ету және қызмет атқару, объективті бақылау жабдықтарын пайдалану ретінде қосымша тексерістерден өткізіледі.
315. ӘҚҚК мен қызметкерлерінің тәжірибелік дағдылары мен білімдерін тексеру өкілетті емтихан қабылдаушылармен жүргізіледі.
316. ӘҚҚК қызметкерлерінің тәжірбиелік дағдыларын тексерілуі келесі түрде жүзеге асырылады:
1) ӘҚҚК диспетчерінің жұмысқа бастапқы рұқсатнаманың, куәлік алуы;
2) кейінгі біліктілік белгіні иелену (растау);
3) жеке, дара жұмысқа рұқсатнама болғанда;
4) куәліктің жарамдылық мерзімін ұзарту;
5) бұзушылықтар болып авиациялық келіспеушіліктер немесе авиациялық оқиғаларға әкеліп соққанда;
6) алты айдан жоғары жұмыстан үзіліс болғанда.
317. ӘҚҚК және әуе қозғалысын жоспарлау мамандарының тәжірбиелік дағдылары мен іскерліктерін тексеру біліктілік белгісін (белгілер) ескере жұмысқа рұқсатнамалары болып, әр диспетчерлік пункттерде (секторда, жұмыс орнында) келесі элементтер бойынша жүзеге асырылады.
1) кезекшілікті қабылдау және тапсыру;
2) әуе қозғалысының қызметінің және әуе қозғалысының ережелерін ұстану;
3) жетекші құжаттардың талаптарын ұстану;
4) радио байланыс және радио алмасу (радио алмасуды жүзеге асыратын қызметкерге) фразеологиясының ережелерін ұстану;
5) ӘҚҚК РТС пайдалану;
6) іргелес қызметтермен ара-қатынас;
7) белгіленген құжаттарды ұстану;
318. ӘҚҚК диспетчерінің тәжірбиелік дағдылары мен іскерліктерін тексеру әуе қозғалысының екі сағаттан кем емес орташа қарқындылығында (күрделілік) диспетчерлік пункттерде жүзеге асырылады. Көп секторлы РДЦ тәжірбиелік дағдылықтарын тексеру емтихан қабылдаушының қалауынша екі сағаттан кем болмай кез келген бір секторда өткізіледі.
319. ӘҚҚК диспетчерлерінің тәжірбиелік дағдылары мен іскерліктерінің тексерілуі алты ай бойы жарамды болып саналады.
320. Ағылшын тілінде әуе қозғалысына қызмет атқаруына жіберілген ӘҚҚК диспетчерлерінің тәжірбиелі дағдылары мен іскерлігінің тексерілуі, орыс және ағылшын тілдерінде аралас өткізіледі.
321. Ұшу жетекшілері мен аға диспетчерлерінің жұмысын тексеру келесі элементтер бойынша жүргізіледі:
1) жұмыс ауысымының нұсқауының өткізілуі;
2) кезекшілікті қабылдау және тапсыру;
3) диспетчерлік ауысымның ӘҚҚК қызметкерлерінің кезекшілікті қабылдау және тапсыруын және ӘҚҚК диспетчерлерінің жұмыс барысында ауысуын қадағалау;
4) ұшуды қамтамасыз ететін қызметтермен ара-қатынас;
5) кезекшілік кезінде диспетчерлік ауысымның жұмысын қадағалау;
6) диспетчерлік ауысым жұмысының талқылауын жүргізу.
322. Ұшу жетекшілерінің және ұшу жетекшілерінің міндеттерін атқарушы аға диспетчерлерінің жұмысын тексеру, бірнеше жұмыс ауысым аралығында кезеңдер бойынша өткізілуіне рұқсат беріледі.
323. Жаттығу құрылғысымен дайындық ӘҚҚК мамандарының тәжірбиелік дағдылары мен іскерлігі құрамдас бөлігі болып сананалады және диспетчерлік пунктте өзіндік жұмысқа рұқсатнаманың алдында жүргізіледі.
324. Жаттығу құрылғысымен дайындықтар келесі жағдайларда өткізіледі:
1) төменде көрсетілген көлемде өзіндік жұмысқа рұқсатнама болғанда:
рульдеу диспетчерлік пункт (РДП) – 10 сағаттан кем емес;
бастамалық диспетчерлік пункт (БДП) – 10 сағаттан кем емес;
тұрғылылық диспетчерлік пункт (ТПП) – 40 сағаттан кем емес;
шеңбердің диспетчерлік пункты (ШДП) – 40 сағаттан кем емес;
мұнаралық диспетчерлік пункт (МДП) – 40 сағаттан кем емес;
аудандық диспетчерлік орталық (АДО или РӘҚҚК) – 40 сағаттан кем емес;
жергілікті диспетчерлік пункт (ЖДП) – 20 сағаттан кем емес;
2) кейінгі біліктілік белгісін немесе өзіндік жұмысқа рұқсатнаманы иеленуінде жаттығу құрылғысымен дайындық уақыты 70%-дан аспай қысқартылуы мүмкін;
3) ағылшын тілінде әуе қозғалысына қызмет атқаруға рұқсатнама болған жағдайда 6 сағаттан кем емес көлемде;
4) куәліктің жарамдылығының мерзімін ұзартқанда 6 сағаттан кем емес көлемде;
5) әуе қозғалысына қызмет атқару жұмысындағы үзіліс алты айдан асқанда 6 сағаттан кем емес көлемде;
6) авиациялық оқиғалалр және авиациялық келіспеушіліктерге әкеліп соқтырған бұзушылықтар кезінде 6 сағаттан кем емес көлемде;
7) ӘҚҚК жаңа рәсімдері енгізілгенде, әуе кеңестігіндегі құрылымдар өзгергенде рәсімдердің күрделілігіне қарай, 3 сағаттан кем болмай ӘҚҚК жетекшісінің анықтауымен көлем енгізіледі.
325. Объективті бақылау жабдықтарын тексеру нәтижесінде ұшулардың жетекшісі ӘҚҚК диспетчерін қосымша жаттығу құрылғысымен дайындыққа жөнелтуі мүмкін.
326. Ағылшын тілінде әуе қозғалысына қызмет көрсетуге рұқсатнамалары бар ӘҚҚК диспетчерлері жаттығу құрылғысымен дайындықты бір уақытта ағылшын және орыс тілдерінде өтеді.
20 Бөлімше. Ұшуды қамтамасыз ететін қызметкердің/пилот
диспетчерінің кәсіби дайындалуының типтік бағдарламасы
327. Төменде көрсетілген мамандарға бастапқы дайындықта (қайта даярлауда) теориялық дайындықтың көлемі 150 сағаттан кем болмайды:
1) коммерциялық тасымалдауға қатысты пилот экипажының мүшелері;
2) ӘК ұшуын қамтамасыз ететін метеорологиялар;
3) ӘҚҚК диспетчерлері.
328. Қалғандарына теориялық дайындық (бастапқы дайындық) көлемі 500 сағаттан кем болмайды.
329. Бастапқы дайындық және қайта даярлау келесі салалардағы білімді игеріп, көрсетілімді қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 28-қосымшасында берілген.
330. Құзыретті бағалау элементтерін қоса, кәсіби деңгейді қолдау бағдарламасының мазмұны бастапқы дайындықта (қайта даярлауда) және 42 сағаттан кем емес көлемде жаңадан игерілген білім мен дағдыларды растауын қамтамасыз етеді.
331. Кәсіби дәрежені қолдау бес жылда бір реттен кем емес мерзімділікте өткізіледі.
332. Кәсіби дайындыққа Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы нормативті-құқықты актілері айқындайтын жаңа немесе қосымша талаптарды енгізгенде олардың кәсіби дайындық бағдарламасында жүзеге асырылуы міндетті түрде болады, ал жалпы сағат көлемі үйлесімді түрде өзгеріске ұшырайды.
21 Бөлімше. Авиациялық станциялар операторларын кәсіптік
даярлаудың үлгілік бағдарламалары.
333. Осы Авиациялық станциялар операторларын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары келесілерді кәсіптік даярлаудың қағидаларын, ұйымдастырылуын, тәртібі мен минималды көлемін, сондай-ақ өз бетімен жұмысқа қатынауды анықтайды:
1) авиация станциясының операторы;
2) авиация станциясының оператор-нұсқаушысы.
334. Авиациялық станциялар операторларын кәсіптік даярлау кәсіпті игеру, жаңа технологияларды зерделеу, қызметтің саласын өзгерту немесе кеңейту, апаттық, штаттан тыс жағдайларда және жүйелердің жұмысқа жарамдылығы нашарлаған кезде орындалатын қызметтік міндеттерге сәйкес келу үшін жүргізіледі.
335. Авиациялық станциялар операторларын кәсіптік даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау келесі кезеңдерден тұрады:
1) теориялық даярлау;
2) тәжірибелік даярлау.
336. Бастапқы даярлау және қайта даярлау көрсетілген мамандар үшін біліктілік талаптарына сәйкес келетін тұлғалар қатарынан жүргізіледі және кемінде 88 сағат құрайтын даярлаудың жалпы көлемімен жүргізіледі.
337. Кәсіптік деңгейді ұстау 12 айда бір рет мерзімділікпен және кемінде 40 сағат құрайтын жалпы көлеммен жүргізіледі.
338. Құзыреттіліктерді бағалау элементтерін қоса алғанда, кәсіптік деңгейді ұстау бойынша бағдарламалар мазмұны кемінде 40 сағат құрайтын көлеммен бастапқы даярлау, қайта даярлау кезінде алынған және енді игерілген білім мен дағдының расталуын қамтамасыз етеді.
339. Бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейді ұстау көлемі азаматтық авиация саласында уәкілетті органмен бекітілетін, АА АОО тиісті бағдарламаларымен реттеледі.
340. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласында нормативтік-құқықтық акттермен анықталатын кәсіптік даярлауға қойылатын жаға және қосымша талаптарды енгізу кезінде, оларды кәсіптік даярлау бағдарламаларында іске асыру міндетті болып табылады, ал сағаттардың жалпы саны барабар өзгереді.
341. Авиациялық станциялар операторларын бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кем дегенде келесі салаларда, қажетті білімді зерделеу мен көрсету осы Үлгілік бағдарламаның 29-қосымшасында берілген.
342. Тәжірибелік даярлау білікті нұсқаушылардың басшылығымен бекітілген бағдарлама бойынша жаттығу құралын немесе арнайы жабдықты пайдаланумен жүргізіледі.
343. Тыңдаушылардың сабақ үлгерімін бақылау ағымдағы, аралық және қорытынды бола алады, және техникалық құралдарды пайдаланумен, соның ішінде компьютерлік техниканы, сауалнама жүргізу, сынақ жүргізу, ауызша сұрақ-жауап, жазбаша бақылау жұмыстары әдістерін пайдаланумен жүзеге асырыла алады.
344. Теориялық және тәжірибелік даярлау сәтті аяқталған соң авиациялық станцияларының білікті операторлары-нұсқаушыларының басшылығымен өз бетімен жұмыс істеуге қатынау үшін тиісті өндірістік тағылымдама жүргізіледі.
345. Авиациялық станцияның білікті операторы-нұсқаушысының басшылығымен теңіз қондырғысында тағылымдаманың минималды көлемі біліктілік белгісін алуға өтініш берер алдында тікелей 6 ай бойы кемінде 60 жұмыс күні құрайды.
346. Тағылымдама келесілер сияқты, білімді, дағды мен іскерлікті алуды қамтамасыз ету тиіс:
1) вертодромның бас жоспарын және оның физикалық сипаттамаларын зерделеу;
2) нысанда ұйымдық құрылымды зерделеу;
3) әуе кеңістігінің құрылымын зерделеу;
4) жұмыс орнында ӘҚҰ жалпы технологиялық үдерісін зерделеу;
5) ұшуды жүргізу жөніндегі нұсқаулықты зерделеу (вертодромның аэронавигациялық төлқұжаты;
6) нақты жұмыс орнында пайдаланылатын анықтамалық материалмен және рәсімдермен танысу;
7) аралас жұмыс тармақтарымен, ұшуды бақылау және үйлестіру огандарымен өзара іс-қимыл жасау тәртібі мен ерекшеліктерін зерделеу;
8) жұмыс орнының метеорологиялық қамтамасыз етуімен танысу;
9) әуе қозғалысына қызмет көрсеткен кезде ұшуды қамтамасыз етудің радиотехникалық жүйелерімен танысу;
10) жерүсті байланыс құралдарымен танысу;
11) жұмыс тармағын (жабдық пен оны пайдалану) және ӘҚҰ ерекшеліктерін зерделеу;
12) нақты жұмыс орнында авиациялық станция операторының жұмыс істеу технологиясын және ережелер мен радиоалмасу фразеологиясын тәжірибелік қолдану;
13) тәжірибелік қызмет практическая деятельность (подготовка).
347. Осыдан кейін авиациялық станция операторы-нұсқаушымен тағылымдамадан өтушінің білімін тексеру және тәжірибелік даярлаудың басталуына тағылымдамадан өтушінің дайындығы туралы шешім қабылдау жүргізіледі.
348. Тәжірибелік даярлау авиациялық станция операторының жұмыс орнында жүргізіледі.
349. Тәжірибелік даярлау нұсқаушының әуе қозғалысына қызмет көрсетуді (жұмыс орнында рәсімдер) нұсқаушылық көрсетуден және оператор-нұсқаушының бақылауымен авиациялық станция операторы ретінде тағылымдамадан өтушінің жұмысынан тұрады.
350. Авиациялық станция операторы үшін нұсқаушылық көрсету келесілермен сүйемелденетін, тағылымдамадан өтуші болған кезде авиациялық станцияның операторы-нұсқаушысының тәжірибелік ӘҚҰ қарастырады:
1) әуе ахуалының сипаттамалық мысалдарын түсіндіру;
2) әуе ахуалын бақылаудың тәсілдері мен рәсімдерін түсіндіру;
3) тиісті ақпарат пен шешімдерді қабылдау мен алу себептерін түсіндіру;
4) ӘҚҰ кезінде назарды бөлу бойынша ұсынымдар;
5) ӘҚҰ РТҚ пайдалану бойынша ұсынымдар;
6) аралас жұмыс тармақтарымен өзара іс-қимыл жасау тәртібі бойынша ұсынымдар.
351. Авиациялық станция операторы ретінде тағылымдамадан өтушінің жұмысы оператор-нұсқаушының бақылауымен авиациялық станция операторының функцияларын жартылай немесе толық орындауды қарастырады және сүйемелденеді:
1) ахуалдың дамуын және тағылымдамадан өтушінің әрекеттерін оператор-нұсқаушының үздіксіз бақылауы;
2) тағылымдамадан өтушінің әрекеттеріне дер кезінде кедергі жасауға оператор-нұсқаушының тұрақты даярлығы;
3) тағылымдамадан өтушінің қиындықтары туындаған кезде оператор-нұсқаушының түсіндірмелерді, ұсынымдар беру мен жәрдем көрсету.
352. Тағылымдамадан өткен соң авиациялық станцияның операторы-нұсқаушы алынған білімді, дағды мен іскерлікті тиісті тексеруді жүргізіп, тағылымдамадан өтушінің жұмыс орнында өз бетімен қызмет жасауға даярлығы туралы шешім шығарады.
22 Бөлімше. Авиациялық станциялар операторлары-нұсқаушыларын
кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары.
353. Осы Авиациялық станциялар операторлары-нұсқаушыларын кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары кәсіптік даярлаудың қағидаларын, ұйымдастырылуын, тәртібі мен минималды көлемін, сондай-ақ өз бетімен жұмысқа қатынауды анықтайды.
354. Авиациялық станциялар операторлары-нұсқаушыларын кәсіптік даярлау кәсіпті игеру, жаңа технологияларды зерделеу, қызметтің саласын өзгерту немесе кеңейту, апаттық, штаттан тыс жағдайларда және жүйелердің жұмысқа жарамдылығы нашарлаған кезде орындалатын қызметтік міндеттерге сәйкес келу үшін жүргізіледі.
355. Авиациялық станциялар операторлары-нұсқаушыларын кәсіптік даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау келесі кезеңдерден тұрады:
1) теориялық даярлау;
2) тәжірибелік даярлау.
356. Бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейді ұстау көлемі азаматтық авиация саласында уәкілетті органмен бекітілетін, АА АОО тиісті бағдарламаларымен реттеледі және келесі өлшемдерге сәйкес келеді:
1) авиациялық станция операторы-нұсқаушысын бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кезінде авиациялық станция операторының біліктілік талаптарына сәйкес келетін тұлғалар қатарынан жүргізіледі және кемінде 40 сағат құрайтын даярлаудың жалпы көлемімен жүргізіледі;
2) авиациялық станция операторы-нұсқаушысын бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кезінде жиынтық жұмыс тәжірибесі екі және одан артық вертодромда кемінде екі жыл құрайтын авиациялық станция операторының әрекеттегі куәлігі болатын тұлғалар қатарынан жүргізіледі;
3) авиациялық станция операторы-нұсқаушысын бастапқы даярлау және қайта даярлау кезінде кандидаттың 4-ші (жұмыс) деңгейінен төмен емес ИКАО тіл білімінің шкаласы бойынша игеру деңгейін растайтын әрекеттегі сертификаты болу тиіс.
357. Кәсіптік деңгейді ұстау 12 айда бір рет мерзімділікпен және кемінде 40 сағат құрайтын жалпы көлеммен жүргізіледі.
358. Құзыреттіліктерді бағалау элементтерін қоса алғанда, кәсіптік деңгейді ұстау бойынша бағдарламалар мазмұны кемінде 40 сағат құрайтын көлеммен бастапқы даярлау, қайта даярлау кезінде алынған және енді игерілген білім мен дағдының расталуын қамтамасыз етеді.
359. Бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейді ұстау көлемі азаматтық авиация саласында уәкілетті органмен бекітілетін, АА АОО тиісті бағдарламаларымен реттеледі.
360. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласында нормативтік-құқықтық акттермен анықталатын кәсіптік даярлауға қойылатын жаға және қосымша талаптарды енгізу кезінде, оларды кәсіптік даярлау бағдарламаларында іске асыру міндетті болып табылады, ал сағаттардың жалпы саны барабар өзгереді.
361. Авиациялық станциялар операторлары-нұсқаушыларын қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кем дегенде, келесі салаларда, қажетті білімді зерделеу мен көрсету осы Үлгілік бағдарламаның 30-қосымшасында берілген.
362. Тәжірибелік даярлау бекітілген бағдарлама бойынша жаттығу құралын немесе арнайы жабдықты пайдаланумен жүргізіледі.
363. Тыңдаушылардың сабақ үлгерімін бақылау ағымдағы, аралық және қорытынды бола алады, және техникалық құралдарды пайдаланумен, соның ішінде компьютерлік техниканы, сауалнама жүргізу, сынақ жүргізу, ауызша сұрақ-жауап, жазбаша бақылау жұмыстары әдістерін пайдаланумен жүзеге асырыла алады.
364. Авиациялық станция операторы-нұсқаушысын теориялық және тәжірибелік даярлау сәтті аяқталған соң, тағылымдама жүргізілмейді.
23 Бөлімше. Ұшуды радио техникамен және авиациялық радио
байланыспен қамтамасыз етуші мамандарын (радиотехникалық
жабдықтар мен байланыстарды пайдалану бойынша
инженерлі-техникалық қызметкерлер, мамандар) кәсіби даярлаудың
үлгілік бағдарламасы
365. Инженерлі-техникалық қызметкерлердің (бөлімшелерінің) қызметінің байланыс пен радио техникалық жабдықтарды пайдалану бойынша өзіндік жұмысқа рұқсатнаманың міндеттері мен ережелеріне негізделген осы үлгілілік бағдарлама ұшулардың радиотехникамен және авиациялық радио байланыстарымен жабдықтаушы мамандарының кәсіби дайындығының ұстанымдарын айқындайды, (әрі қарай- БРТЖП, ИКАО терминалогиясына сәйкес - электрондық жабдықтармен әуе қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуші қызметкер (ATSEP).
366. Үлгілік бағдарламаның негізінде жүзеге асырылатын оқулар, ұшуды радио техникамен және авиациялық радио байланысымен жабдықтауы БРТЖП бойынша мамандардың келесі міндеттерді атқаруын қамтамасыз етеді (қызметтік міндеттерге және атқарылатын жұмыстарға байланысты):
1) жүйелерге техникалық қызмет көрсету және ұшуды радио техникамен қамтамасыз етуі (әрі қарай-ҰРТҚЕ, ИКАО - CNS/ATM терминологиясына сәйкес);
жер бетіндегі радионавигациялық жабдықтарының калибровкасы;
ҰРТҚЕ жүйесі мен жабдықтарын сертификаттау;
ҰРТҚЕ жабдықтарының пайдалануын тәмәмдау;
түзетушілік техникалық қызмет көрсетуді орындау;
превантивті техникалық қызмет көрсетуді орындау;
2) ҰРТҚЕ жабдықтары мен жүйелерін қондыру;
3) ҰРТҚЕ жабдықтары мен жүйелерінің жұмыс істеу қабілеттерін, пайдалану бақылау және қадағалау;
4) ҰРТҚЕ жабдықтары мен жүйелерінің жұмыс істеу қабілеттерін бағалап, пайдалануға дайындау, техникалық қызмет көрсету стандарттары мен ережелерін өңдеу.
367. ҰРТҚЕ мамандарының біліктілік талаптарына сай болуға, мамандандыруды қоса, бастапқы дайындық негізгі, алғашқы, біліктілік білім мен дағдыларды алып қана қоймай сонымен қатар дамуын қамтамасыз етеді.
ҰРТҚЕ мамандарының бастапқы дайындығы мамандандырылған электронды техника саласындағы 1600 сағаттан кем емес көлемінде техникалық немесе әскери білімі бар болуы, аэронавигациялық ұйымдарда пайдаланылатын авиациялық сертификат пен жабдықтарды оқып білуге қамтамасыз етеді.
368. ҰРТҚЕ мамандарының кәсіби деңгейінің қолдауы, ұжымдық дағдыны қоса алғанда, алынған білім мен дағдылардың бекітілуі мен қарастырылуын, жабдықтар мен жүйелердің өзгерістерімен танысуын, ҰРТҚЕ жүйесінің жұмыс істеу қабілеттерінің нашарлаған жағдайындағы, апаттық,қауіпті және штаттық емес жағдайлардағы іс-әрекеттеріне үйретуін, сонымен қатар 6 айдан жоғары жұмыстан үзіліс болғанда кәсіби дағдыларды қалпына келтіруді қамтамасыз етеді.
369. ҰРТҚЕ мамандарын қайта даярлау жұмыстың мінездемесінің (қызметтік міндеттерінің бағдары өзгергенде), жұмыс жағдайы (жаңа рәсімдерді енгізгенде), жүйенің құрылымы (жаңаландыру немесе ауыстыру), мамандықтың,мамандандырудың, жұмыстың бағдары өзгерген жағдайда, сонымен қатар пайдалану жүйесі мен жабдықтарға рұқсатнама мен біліктілік туралы жазбалар алу үшін өткізіледі.
1 Параграф. БРТЖП мамандарының бастапқы дайындығының тәртібі
370. Мамандандырылуды қоса алғанда, бастапқы, біліктілік білімнің, дағдының және іскерліктің дамуына бағытталған бастапқы дайындық, қажеттілік туындалған кезде жабдықтар мен жүйелердің нақты түрлерін оқытып, электронды техникалық салада техникалық білімі жоқтарға арналып өткізіледі.
371. Электронды техникалық саласында мамандандырылған 1600 сағаттан кем емес көлемде техникалық немесе әскери білімі барларға бастапқы дайындық, қанағаттанарылатын талаптар қойылатын БТЖП қызметкерлері бойынша мамандардың бейімделуіне, кәсіби білім мен тәжірбиелік дағдыларды алу мақсатында жүргізіледі.
372. Осы Типтік бағдарламаның бекітілуіне дейін сол кездегі белгіленген талаптарға сәйкес өзіндік жұмысқа рұқсатнама алғандарға БТЖП мамандары бойынша бастапқы теориялық дайындық кәсіби деңгейді қолдау курстарында жүзеге асырылады. ГА саласындағы өкілетті органдармен келісілген жағдайда 1.2.5.5, 1.2.12.3 ИКАО Doc7192-E2 «Үйрену бойынша жетекшілік. Әуе қозғалысының қауіпсіздігін электрондық жабдықтармен қамтамасыз ететін қызметкерлер (ATSEP)» пункттерінде көрсетілген ұсыныстарға сәйкес теориялық дайындықтың мазмұны мен көлемін өзгертуге болады.
373. Бастапқы дайындық келесі кезеңдерден тұрады:
1) теориялық дайындық;
2) практикалық дайындық.
374. Теориялық дайындық келесі оқыту нысандары бойынша жүзеге асырылады:
1) стационарлы күндізгі (кешенді, типті);
2) модульді;
3) сырттай;
4) қашықтықта;
5) аралас.
375. Бастапқы дайындық көлемі келесі өлшемдерге сәйкес болуы қажет:
1) БРТЖП мамандарының бастапқы дайындығы барысында мамандандырылған электронды техника саласындағы 1600 сағаттан кем емес көлемінде техникалық немесе әскери білімі барларға, жалпы дайындық сағаты 200 сағаттан кем болмайды;
2) БРТЖП мамандарының бастапқы дайындығы барысында, техникалық білімі жоқтарға, жалпы дайындық көлемі электронды техника саласында мамандандырылудың қажет болуы жағдайында 1600 сағаттан кем болмай белгіленеді;
3) бірінші кезеңге бастапқы дайындық бағдарламасының пәніне тәжірибелік бөлімі екі кезеңге бөлінуі мүмкін, 20 сағат көлеміде аэронавигация объектілерінде, электро техникалық зертханаларда, стендтік жабдықтарды, пайдаланылатын шеберханаларда (мүмкіндік болғанда) танысу мақсатында бару, екінші кезең бастапқы дайындық аяқталғаннан соң аэронавигациялық ұйымдарында сынақтан өту мерзімі ретінде немесе АУЦ ГА оқуды бітірген соң толығымен аэронавигациялық ұйымдарда жүзеге асырылады;
4) стандарттар бар болғанда, оқушылардың дәрежелеріне және біліктілік талаптарына байланысты пайдаланылатын құжаттарды қолдануға жеткілікті көлемде бастапқы дайындау бағдарламасына ағылшын тілі қажеттілік туындалған кезде қосылады;
5) Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы нормативті-құқықты актілері айқындайтын БРТЖП бойынша қызметкерлердің кәсіби дайындығына жаңа немесе қосымша талаптарды енгізгенде олардың кәсіби дайындық бағдарламасы жүзеге асырылуы міндетті түрде болады, ал жалпы сағат көлемі үйлесімді түрде өзгеріске ұшырайды;
6) бастапқы дайындық келесі салалардағы қажетті білімді игеруін қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 31-қосымшасында берілген.
376. Тыңдаушылардың үлгерімі ағымды және қорытынды болып, техникалық жабдықтарды, оның ішінде компьютерлік техниканы, сауалнамалық, тесттілеу, ауызша сұрақ-жауап, жазбаша бақылау жұмыстары және т.б. әдістерін қолданып жүзеге асырылуы мүмкін.
377. Теориялық дайындықты аяқтағаннан соң сынақтан өту бойынша білікті нұсқаушының қадағалауымен алынған білімі мен дағдылары нақты жағдайларда шынайы интеграция болып, тәжірбиелі дайындыққа өтеді (сынақтан өту мерзімі).
2 Параграф. БРТЖП мамандары бойынша сынақтан өту мерзімі
378. Кәсіби дайындықты аяқтап, жұмыс орнында сынақтық мерзімнен өткен (ИКАО терминологиясы бойынша- (ОРМ) жұмыс орнында, білікті нұсқаушының қадағалауымен жұмыс орнында (OJT).) Байланыс және ҰРТҚЕ объектілеріне өзіндік жұмысқа БРТЖП бойынша мамандары жіберіледі.
379. Сынақтан өту мерзімі тәжірбиеде алынған білімі, дағдыларын және іскерліктерін бекіту үшін және жергілікті жердің ерекшеліктеріне қарай электро байланыс ҰРТҚЕ объектілерінде қызметтік міндеттерді орындау үшін өткізіледі:
1) өзіндік жұмысқа рұқсатнама алу үшін;
2) байланыс пен ҰРТҚЕ бір объектіден екінші объектіге ауысқанда немесе аэронавигациялық ұйымдардың бөлімшелерін ауыстырғанда, бөлімшелер;
3) кейінгі біліктілік дәрежен игергенде (растау);
4) жұмыстан 6 (алты) айдан жоғары үзіліс болғанда;
5) апаттық, штаттық емес және төтенше жағдайлардағы әрекеттерді өңдеу;
6) авиациялық оқиғаларға немесе авиациялық келіспеушілікке әкеліп соқтырған бұзушылықтан соң;
7) функционалды міндеттерін атқарудағы маманның қабілеттерін тексеру қажеттілігі болғандағы басқада жағдайларда.
380. Сынақтан өткізуші жетекшісі (нұсқаушы) мақсатты, объектіні, басталу және аяқталу мерзімдерін анықтайды. Бір жетекшіге (нұсқаушыға) сынақтан өтушілер саны алты адамнан аспау қажет.
381. Нұсқаушы сынақтан өтуші туралы объективті деректердің және жеке әңгімесінің негізінде сынақтан өтуге жеке жоспарын құрастырып, қажеттілік туындалған жағдайда нұсқаушы сынақтан өту жоспарына өзгерістер енгізеді.
382. Сынақтан өтуге жеке жоспарды құру барысында қосымша сынақтан өтушіні қосымша тесттілеу рұқсат етіледі.
383. Сынақтан өту барысында оқытылып, үйретіледі:
1) қызметтік нұсқаулар, қауіпсіздік техникасы, өртке қарсы, авиациялық қауіпсіздік, объектілердің ішіндегі тәртіп және жұмыс объектісінің тәртібі бойынша нұсқаулар;
2) маманға тиесілі нормативті құжаттамалар;
3) жұмыстың құрылымдылық сызбанұсқасы, электро жабдықтау, объектіні бақылау мен байланыс, техникалық сипаттау, объектіде қондырылған техникалық пайдалану нұсқаулары, ережелері және жабдыққа қызмет көрсетудегі уақыт мерзімі;
4) объектінің негізгі жабдықтарын, электро жабдықтарының қайнар көзін, байланыс пен басқару жүйесінің сақтандыру тәртібі;
5) пайдаланған мерзімдегі өндірілген зауыттың сызбанұсқасындағы өзгерістер, аппаратураның және жабдықтың тұжырымдамасы;
6) жабдықтың тәжірбиелік пайдаланылуы, объектілерде пайдаланылатын бақылау-өлшегіш аппаратурасы, объектінің пайдаланылатын құжаттамасы және оны енгізу;
7) ҰРТҚЕ объектілерін және байланысты метрологиялық жабдықтармен қамтамасыз ету талаптары;
8) жергілікті жағдайлардың ерекшеліктеріне қатысты немесе сынақтан өтушінің маманының ерекшелігіне сынақтан өтуге қарастырылған басқа ережелер мен талаптар;
384. Кейін сынақтан өту жетекшісі сынақтан өтушілердің білімін тексеріп, тәжірбиелік жұмысқа дайындығы туралы шешім қабылдайды.
385. БРТЖП қызметкерлері бойынша сынақтан өту мерзімі 3 айға дейінгі уақыт анықталады, аталған профиль бойынша жұмыс өтілі барларға – 1 айға дейінгі мерзім анықталады.
386. Өзіндік техникалық қызмет көрсетуге сынақтан өтуші қажетті деңгейде теориялық білімін, тәжірбиелік дағдыларын игермеген жағдайда және байланыс пен ҰРТҚЕ жабдықтарының жұмыс істеу жағдайын қалпына келтіру, сонымен қатар себепті жағдайлармен 1 айдан аспай үзіліс болғанда сынақтан өту жетекшісінің баяндамасы негізінде (нұсқаушы) сынақтан өту мерзімі созылуы мүмкін.
387. Қызметкерлердің сынақтан өту мерзімі техникалық қызмет көрсетуде және байланыс пен ҰРТҚЕ жабдықтарының жұмыс істеу жағдайын қалпына келтіру қажеттілігі болғанда теориялық білімі мен тәжірбиелік дағдыларын тексерумен аяқталады.
3 Параграф. БРТЖП мамандары бойынша кәсіби деңгейін қолдау
388. Құзыретті бағалау элементтерін қоса, кәсіби деңгейді қолдау бағдарламасының мазмұны бастапқы дайындықта (қайта даярлауда) және 36 сағаттан кем емес көлемде жаңадан игерілген білім мен дағдыларды растауын қамтамасыз етеді.
389. Кәсіби деңгейді қолдау курстар, тренингтер және семинарлар түрінде, сонымен қатар осы типтік бағдарламада көрсетілген бастапқы дайындық тақырыбының мерзімділігіне байланысты қашықтық түрде де ұйымдастырылады және талап етілетін мерзім бойынша бірге жүргізілетін бір ғана курстық түрінде де, жеке модульдік түрінде де жүзеге асырылады.
390. Инженерлі-техникалық қызметкерлердің, қызмет жетекшілерінің және бөлімшелердің кәсіби дәрежелерін қолдау әр үш жылда өткізіліп отырады.
391. Кәсіби дәрежені қолдау төменде көрсетілген мақсатында жүргізіледі:
1) мамандандыру бойынша кәсіби деңгейдің мерзімділік қолдау;
2) байланыс пен ҰРТҚЕ жабдықтарын техникалық пайдалануының жаңа рәсімдерін игеру, CNS/ATM даму бағдарламасына сәйкес жүйелердің жетілдіруі туралы тұжырымдамалары;
3) ҰРТҚЕ жүйесінің жұмыс қабілетінің нашарлаған жағдайда, апаттық, қауіпті және штаттық емес жағдайлардағы әрекеттерге үйрету;
4) жұмыстан 6 айдан жоғары үзіліс болғанда мамандардың кәсіби дағдыларын қалпына келтіру.
392. Кәсіби дәрежені қолдаудың міндетті түрде іске асыру мақсаты алдындағы пункттің 1 және 3 бөлімшелерінде көрсетілген.
393. ҰРТҚЕ және байланыс жабдықтарын техникалық пайдалану, жүйені жетілдіруге тұжырымдамасын жаңа рәсімдерін игеру, жүйені CNS/ATM мерзімінде дамыту жоспарлар мен бағдарламалардың, ұйымның анықталған даму жоспарының негізінде игеріліп техникалық оқу, тәжірбиелік дайындық, сонымен қатар жеке курстар және тренингтер түрінде авиациялық орталықтарында аэронавигациялық ұйымдарында жүзеге асырылады. Бағдарламаның (жоспардың) өкілетті органдарда бекітілуін талап етпейді.
394. Жеке жағдайларда және жеделдік қажеттілікте кәсіби дайындық келесі мерзімділіктен кеш болмай жоспардан тыс жүргізілуі мүмкін.
395. Жұмыстан 6 айдан жоғары үзілістен кейін мамандардың кәсіби дағдысының қалпына келтірілуі жүзеге асырылады:
1) 6 айдан 12 айға дейін жұмыста үзіліс болса-жұмыс орнында тәжірбиелік дағдылары тексеріледі;
2) жұмыстан бір жылдан жоғары үзіліс болса- кәсіби дәрежені қолдау бағдарламасы бойынша оқулар және сынақтан өту түрінде жүргізіледі. Маманның кәсіби дәрежесінің дайындылығына қарай сынақтан өту көлемі бастапқы рұқсатнамаға белгіленген 70% төмен болмауы керек.
4 Параграф. БРТЖП мамандықтары бойынша қайта даярлау
396. Аталған кәсіби дайындық түрі БРТЖП бойынша мамандары айтарлықтай жұмыс пішіні өзгерген кезде, жаңа және жабдықты жетілдіруді енгізгенде біліктілік мамандармен қамтамасыз ету үшін, мамандарды қызметке орналастыру қажеттілігі болғанда, жеке объектілердің қызмет пішіні және қызмет көрсету рәсімдері өзгеріске ұшырағанда қосымша дайындық деңгейін және мамандандыруды талап еткенде өткізіледі.
397. Қайта даярлау бағдарламасы тиесілі құрғылардың және жүйелердің тұжырымдамасын үйренуін, тиесілі құжатнамаларды қолдануды, ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету тәжірбиелік әдістерін пайдалану және қамтамасыз етуді қосу қажет.
398. Қайта даярлау бағдарламасын игергеннен соң тиесілі сынақтан өту мерзімі өткізіледі.
399. Нақты назарланған жұмыс саласына немесе қызметкерлердің міндеттерінің негізінде ҰРТҚЕ мамандары бойынша қайта даярлау арнайы дайындық түрінде жүргізіледі және жүзеге асырылады:
1) БРТЖП жабдықтарының жаңа түрін қайта оқып игеруіне және байланыс пен БРТЖП нақты жабдықтарына және жүйелеріне қызмет көрсету құқығының алуына;
2) пайдаланудың жаңа технологиясын игеру;
3) авиациялық оқиғаға немесе авиациялық келіспеушілікке әкеліп соқтырған апаттық, қауіпті және штаттық емес жағдайлардағы және бұзушылықтан соң әрекеттері бойынша өзгерулерді өңдеу;
4) ҰРТҚЕ бойынша жұмысының уақытты; реттейтін,нормативті-құқықтық талаптардың елеулі өзгеріске ұшыраған жағдайда;
5) Қазақстан Республикасының заңнамаларымен қарастырылатын басқа да жағдайларда.
400. Арнайы дайындық тәжірбиеде нақты білім, дағды және іскерлікті бекітіп, жұмыс орнында пайдаланылатын жабдықтарда қызметтік міндеттердің орындалып жұмыс орнында үйрететін білікті нұсқаушының қадағалауымен шынайы жағдайда алдында алынған білімдер мен дағдылардың шынайы инеграциясына бағытталған. Аталған дайындық байланыс пен БРТЖП бойынша нақты жабдықтарды пайдалануға рұқсатнамаға айналған жүйе мен жабдықтарға тиесілі білім мен дағдының аяқталу кезеңі болып табылады.
401. ҰРТҚЕ бойынша қызметтерді арнайы дайындау аэронавигациялық ұйымдарда тәжірбиелік дайындық түрінде де (қажет болған жағдайда), жеке курстар, тренингтер түрінде де авиациялық оқу орталығында да жүзеге асырылады. Өкілетті органдарда дайындық бағдарламасын бекіту қажет етілмейді.
402. арнайы дайындық теориялық білімі мен тәжірбиелік дағдыларын тексерумен, қажетті техникалық жабдықтарға қызмет көрсетуде және БРТЖП мен байланыс объектілерінің жабдықтарының жұмыс істеу қабілетін қайта қалпына келтіруімен аяқталады.
24 Бөлімше. Ұшуды электро жарық техникасымен қамтамасыз етуші
мамандарды (маман, әуежайлардағы жабдықтарды электро жарық
техникасын пайдалану бойынша инженерлі-техникалық қызметкерлер)
кәсіби дайындаудың типтік бағдарламасы
403. Ұшуды электро жарық техникасымен қамтамасыз етуші мамандарын кәсіби дайындау бойынша осы типтік бағдарламасы мамандардың кәсіби дайындалуларына тікелей ұшуды электро жарық техникасымен қамтамасыз етуші қызметтерін орындайтын мамандарының «Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясының ұшуының электро жарық техникасымен қамтамасыз етуінің ережелері» мерзімделініп, «ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін,авиациялық қызметкерлердің кәсіби дайындығының ережелеріне» сәйкес арналған.
404. Қазақстан Республикасының азаматтық авиациялық саласындағы нормативтік-құқықтық актілерімен айқындалынатын кәсіби дайындыққа жаңа және қосымша талаптар қосымша және арнайы курстар мен тренингтер қажеттілік туындалғанда азаматтық авиация ұйымының қарастыруымен өткізіледі.
405. Электро жарық техникалық қамтамасыз ету мамандарының ұшуға алғашқы дайындығы міндетті түрде бастапқы кәсіптік қызметті жүзеге асыру үшін, алғашқы қабылданғандар үшін өткізіледі. Осыған дейін азаматтық авиация саласына ұқсас мамандандырылған болса дайындықты қажет етпейді.
406. Қазақстан Республикасының «Электроэнергетика туралы» заңына сәйкес дайындалған құқықтық-нормативтік актілерінің уақытын өлшей келе, оқыту уақытынан тәуелсіз алғашқы дайындық мөлшері 48 сағатты құрайды.
407. Ұшуларды электротехникалық қамтамасыз ету мамандарын қайта дайындау азаматтық авиация кәсіпорындарында құрылғыларды құрастырушылардың бағдарламасы бойынша жаңа жүйелер мен технологияларды пайдалануға енгізу арқылы жүзеге асады. Сондай-ақ АУЦ ГА. Бағдарламасы бойынша да іске асады. Бағдарлама азаматтық авиация саласында өкілетті ұйымдардың міндетті келісімін қажет етпейді Кәсіптік деңгейді өз қалпында сақтап қалу, курстардан өту, тренинг және семинарлар, оның ішінде қашықтықтан, бастапқы дайындықтың типтік тақырыптық бағдарламасына сәйкес және 5 жылға жүйелену арқылы жүзеге асады.
408. Кәсіптік деңгейді өз қалпында сақтап қалу,курстардан өту, тренинг және семинарлар, оның ішінде қашықтықтан, алғашқы дайындықтың типтік тақырыптық бағдарламасына сәйкес және 5 жылға жүйелену арқылы жүзеге асады.
409. Қазақстан Республикасының «Электроэнергетика туралы» заңына сәйкес дайындалған құқықтық-нормативтік актілерінің уақытын өлшей келе,оқыту уақытына байланысты кәсіптік деңгейді қалпында ұстаудың жалпы курстық сағаты 24 сағатты құрайды.
410. Іске асырылып отырған кәсіптік дайындықтың түріне қарамастан оқудың соңында маманның білімі тексеріледі. Білімді тексеру аяқталғаннан кейін курстан өтуші маман тиесілі құжатқа ие болады.
411. Алғашқы дайындық пен қайыра дайындалу аяқталған соң, жұмыс орынында сынақ ісінен өтеді. Сынақ ісі маман өтетін азаматтық авиациялық кәсіпорынның уақыт өлшемімен сәйкестендіріледі.
412. Алғашқы дайындықтар аз дегенде төмендегідей қажетті білімдерді меңгеруін қамтамасыз ету осы Үлгілік бағдарламаның 32-қосымшасында берілген.
413. Алғашқы дайындық пен қайта дайындау да алған кәсіптік деңгейді қалыпында ұстау бағдарламасының мазмұны бойынша, біліктілікті бағалайтын элементтерді қосқанда, біліктілік пен білімді қамтамасыз етеді.
414. Кәсіптік деңгейді қалыпында ұстау төмендегідей мақсаттар бойынша өткізіледі:
1) кәсіптік деңгейді қалыпында ұстауды мамандық бойынша үздіксіз жүйелі түрде қадағалау;
2) штаттан тыс,кездейсоқ, қауіпті, апатты жағдайдағы әрекеттерді үйрету; 6 айдан көп үзілісте болған мамандардың кәсіптік білігін қалыпына келтіру.
25 Бөлімше. Азаматтық авиация кәсіпорындарының жетекшілерін
кәсіби дайындаудың типтік бағдарламасы
415. Осы категориядағы сала қызметкерлеріне арналған, АУЦ ГА оқу бағдарламасында қамтылған, бұл типтік бағдарлама азаматтық авиация кәсіпорындарының жетекшілерін кәсіби дайындауда оқытудың қысқа мазмұнын қамтиды.
416. Азаматтық авиация кәсіпорындарының жетекшілері қатарына алғашқы жетекшілер (бас директор, директор, президент, вице-президент т.б.) және штаттық орынбасарлар жатады.
417. Азаматтық авиация кәсіпорындарының жетекшілері қатарына алғашқы жетекшілерінің қосымша және мамандандырылған курстары мен тренингтары өз қалауынша,кәсіпорындардағы өндірістік үрдісте білімдерін кеңейту үшін, сондай ақ басқа да салаларда қызмет ету үшін өтеді.
418. Кәсіптік дайындықтың толық циклі курстардан өтумен қатар, тренингтер мен семинарлар, оның ішінде қашықтықтан, көрсетілген типтік бағдарлама тақырыбына сәйкес өтеді және 3 жылды құрайды.
419. Оқыту бірыңғай курстық формада ұйымдастырылуы мүмкін. 3 жылда бір рет жеке модуль ретінде де 3 жыл мерзімінде жүзеге асу қажет.
420. Қайтадан басқа жетекшілік қызметке тағайындау жағдайында өтілген курс немесе модульді курсты өткен күннен бастап бес жылға дейін күшін жоймайды.
421. Осы бағдарламаны жүзеге асыруда азаматтық авиация кәсіпорындарының жетекшілері алғашқы жетекшілер қатарына (бас директор, директор, президент, вице-президент т.б) және штаттағы орынбасарлар жатады. АУЦ ГА жетекшілік ететін жұмыскерлері немесе азаматтық авиация оқу ұйымдары да жатады.
422. Азаматтық авиация кәсіпорындарының жетекшісінің семинарға тақырыпқа және типтік бағдарламаның бірден бір бөліміне толық сәйкес қатысуы және құжатпен расталу (сертификат, куәлік, диплом жеке куәлік).
423. Азаматтық авиация саласының жетекшілерін оқыту бағдарламасы келесі аспектілерді зерттеуді қарастыру осы Үлгілік бағдарламаның 33-қосымшасында берілген.
26 Бөлімше. Теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі
маманды кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары
424. Осы Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі мамандарды кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары келесілерді кәсіптік даярлаудың қағидаларын, ұйымдастырылуын, тәртібі мен минималды көлемін, сондай-ақ өз бетімен жұмысқа қатынауды анықтайды:
1) теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман;
2) теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушы.
425. Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі мамандарды кәсіптік даярлау кәсіпті игеру, жаңа технологияларды зерделеу, қызметтің саласын өзгерту немесе кеңейту, апаттық, штаттан тыс жағдайларда және жүйелердің жұмысқа жарамдылығы нашарлаған кезде орындалатын қызметтік міндеттерге сәйкес келу үшін жүргізіледі.
426. Теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маманды кәсіптік даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау келесі кезеңдерден тұрады:
1) Теориялық даярлау;
2) Тәжірибелік даярлау.
427. Бастапқы даярлау және қайта даярлау көрсетілген мамандар үшін біліктілік талаптарына сәйкес келетін тұлғалар қатарынан жүргізіледі және кемінде 76 сағат құрайтын даярлаудың жалпы көлемімен жүргізіледі.
428. Кәсіптік деңгейді ұстау 24 айда бір рет мерзімділікпен және кемінде 40 сағат құрайтын жалпы көлеммен жүргізіледі.
429. Бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейді ұстау көлемі азаматтық авиация саласында уәкілетті органмен бекітілетін, АА АОО тиісті бағдарламаларымен реттеледі және келесі өлшемдерге сәйкес келеді:
1) авиациялық персонал тұлғалары ішінен теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маманды бастапқы даярлау кезінде даярлаудың жалпы көлемі кемінде 40 сағат болу тиіс;
2) авиациялық білімі болмайтын тұлғалар ішінен теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маманды бастапқы даярлау кезінде даярлаудың жалпы көлемі кемінде 76 сағат болу тиіс;
3) теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маманды бастапқы даярлау кезінде - тыңдаушының 4-ші деңгейден кем емес ИКАО тіл білімінің шкаласы бойынша игеру деңгейін растайтын әрекеттегі сертификаты болу тиіс;
4) теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маманды бастапқы даярлау кезінде - тыңдаушының авиациялық станция операторының әрекеттегі куәлігі болу және теңіз қондырғыларында кемінде екі жыл жұмыс тәжірибесі болу тиіс.
430. Құзыреттіліктерді бағалау элементтерін қоса алғанда, кәсіптік деңгейді ұстау бойынша бағдарламалар мазмұны кемінде 40 сағат құрайтын көлеммен бастапқы даярлау, қайта даярлау кезінде алынған және енді игерілген білім мен дағдының расталуын қамтамасыз етеді.
431. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласында нормативтік-құқықтық акттермен анықталатын кәсіптік даярлауға қойылатын жаға және қосымша талаптарды енгізу кезінде, оларды кәсіптік даярлау бағдарламаларында іске асыру міндетті болып табылады, ал сағаттардың жалпы саны барабар өзгереді.
432. Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі мамандарды бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кем дегенде келесі салаларда, қажетті білімді зерделеу мен көрсету осы Үлгілік бағдарламаның 34-қосымшасында берілген.
433. Теориялық даярлау аяқталған соң тәжірибелік даярлау білікті нұсқаушылардың басшылығымен бекітілген бағдарлама бойынша жаттығу құралын немесе арнайы жабдықты пайдаланумен жүргізіледі.
434. Тыңдаушылардың сабақ үлгерімін бақылау ағымдағы, аралық және қорытынды бола алады, және техникалық құралдарды пайдаланумен, соның ішінде компьютерлік техниканы, сауалнама жүргізу, сынақ жүргізу, ауызша сұрақ-жауап, жазбаша бақылау жұмыстары әдістерін пайдаланумен жүзеге асырыла алады.
435. Теориялық және тәжірибелік даярлау сәтті аяқталған соң теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі білікті мамандар-нұсқаушыларының басшылығымен өз бетімен жұмыс істеуге қатынау үшін тиісті өндірістік тағылымдама жүргізіледі.
436. Теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман-нұсқаушының басшылығымен теңіз қондырғысында тағылымдаманың минималды көлемі азаматтық авиация саласында уәкілетті органға өз бетімен жұмыс істеуге өтініш берер алдында тікелей 6 ай бойы қызмет көрсетілетін тікұшақтарды кемінде 75 ұшу мен қондыруды құрау тиіс.
437. Тағылымдама келесілер сияқты, білімді, дағды мен іскерлікті алуды қамтамасыз ету тиіс:
1) вертодромның бас жоспарын және оның физикалық сипаттамаларын зерделеу;
2) нысанда ұйымдық құрылымды зерделеу;
3) әуе кеңістігінің құрылымын зерделеу;
4) вертодром нысандарын зерделеу;
5) жұмыс орнында жұмыстың жалпы технологиялық үдерісін зерделеу;
6) ұшуды жүргізу жөніндегі нұсқаулықты зерделеу (вертодромның аэронавигациялық төлқұжаты;
7) нақты жұмыс орнында пайдаланылатын анықтамалық материалмен және рәсімдермен танысу;
8) аралас жұмыс тармақтарымен, ұшуды бақылау және үйлестіру огандарымен өзара іс-қимыл жасау тәртібі мен ерекшеліктерін зерделеу;
9) жұмыс орнының метеорологиялық қамтамасыз етуімен танысу;
10) жұмыс нысанында радиотехникалық, жарық-сигналдық, метеорологиялық, отын-май құятын, өртке қарсы және апаттық-құтқару жабдығымен танысу;
11) жерүсті байланыс құралдарымен танысу;
12) жұмыс тармағын (жабдық пен оны пайдалану) және жұмыс жағдайларының ерекшеліктерін зерделеу;
13) нақты жұмыс орнында теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның жұмысына қатысты рәсімдерді, нұсқаулықтар мен басқа нормативтік құжаттаманы зерделеу және оны тәжірибеде қолдану;
14) вертодромда апаттық орай әрекет ету бойынша рәсімдер мен әрекеттерді зерделеу;
15) тәжірибелік қызмет (даярлау).
438. Осыдан кейін теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманмен тағылымдамадан өтушінің білімін тексеру және тәжірибелік даярлаудың басталуына тағылымдамадан өтушінің дайындығы туралы шешім қабылдау жүргізіледі.
439. Тәжірибелік даярлау теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның жұмыс орнында жүргізіледі.
440. Тәжірибелік даярлау жұмыс орнында нұсқаушының рәсімдерді нұсқаушылық көрсетуден және оператор-нұсқаушының бақылауымен теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман ретінде тағылымдамадан өтушінің жұмысынан тұрады.
441. Теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман үшін нұсқаушылық көрсету келесілермен сүйемелденетін, тағылымдамадан өтуші болған кезде теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман-нұсқаушының тәжірибелік жұмысын қарастырады:
1) жұмыс ахуалының сипаттамалық мысалдарын түсіндіру;
2) жұмыс ахуалын бақылаудың тәсілдері мен рәсімдерін түсіндіру;
3) тиісті ақпарат пен шешімдерді қабылдау мен алу себептерін түсіндіру;
4) ӘК-мен жұмыс істеген кезінде назарды бөлу бойынша ұсынымдар;
5) жабдықты пайдалану бойынша ұсынымдар;
6) аралас жұмыс тармақтарымен және қызметтерімен өзара іс-қимыл жасау тәртібі бойынша ұсынымдар.
442. Теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман ретінде тағылымдамадан өтушінің жұмысы оператор-нұсқаушының бақылауымен теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның функцияларын жартылай немесе толық орындауды қарастырады және сүйемелденеді:
1) ахуалдың дамуын және тағылымдамадан өтушінің әрекеттерін маман-нұсқаушының үздіксіз бақылауы;
2) тағылымдамадан өтушінің әрекеттеріне дер кезінде кедергі жасауға маман-нұсқаушының тұрақты даярлығы;
3) тағылымдамадан өтушінің қиындықтары туындаған кезде маман-нұсқаушының түсіндірмелерді, ұсынымдар беру мен жәрдем көрсету.
443. Тағылымдамадан өткен соң тікұшақты отырғызу жөніндегі маман-нұсқаушы алынған білімді, дағды мен іскерлікті тиісті тексеруді жүргізіп, тағылымдамадан өтушінің жұмыс орнында өз бетімен қызмет жасауға даярлығы туралы шешім шығарады.
27 Бөлімше. Теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі
маман-нұсқаушыны кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары
444. Осы Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары кәсіптік даярлаудың қағидаларын, ұйымдастырылуын, тәртібі мен минималды көлемін, сондай-ақ өз бетімен жұмысқа қатынауды анықтайды.
445. Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны кәсіптік даярлау кәсіпті игеру, жаңа технологияларды зерделеу, қызметтің саласын өзгерту немесе кеңейту, апаттық, штаттан тыс жағдайларда және жүйелердің жұмысқа жарамдылығы нашарлаған кезде орындалатын қызметтік міндеттерге сәйкес келу үшін жүргізіледі.
446. Теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны кәсіптік даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау келесі кезеңдерден тұрады:
1) теориялық даярлау;
2) тәжірибелік даярлау.
447. Бастапқы даярлау және қайта даярлау көрсетілген мамандар үшін біліктілік талаптарына сәйкес келетін тұлғалар қатарынан жүргізіледі және кемінде 76 сағат құрайтын даярлаудың жалпы көлемімен жүргізіледі.
448. Кәсіптік деңгейді ұстау 24 айда бір рет мерзімділікпен және кемінде 40 сағат құрайтын жалпы көлеммен жүргізіледі.
449. Бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейді ұстау көлемі азаматтық авиация саласында уәкілетті органмен бекітілетін, АА АОО тиісті бағдарламаларымен реттеледі және келесі өлшемдерге сәйкес келеді:
1) авиациялық персонал тұлғалары ішінен теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны бастапқы даярлау кезінде даярлаудың жалпы көлемі кемінде 40 сағат болу тиіс;
2) авиациялық білімі болмайтын тұлғалар ішінен теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны бастапқы даярлау кезінде даярлаудың жалпы көлемі кемінде 76 сағат болу тиіс;
3) теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны бастапқы даярлау кезінде - тыңдаушының 4-ші деңгейден кем емес ИКАО тіл білімінің шкаласы бойынша игеру деңгейін растайтын әрекеттегі сертификаты болу тиіс;
4) теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны бастапқы даярлау кезінде - тыңдаушының авиациялық станция операторының әрекеттегі куәлігі болу болу тиіс;
5) теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушыны бастапқы даярлау кезінде - теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маман-нұсқаушы ретінде жұмыс тәжірибесі теңізде екі және одан артық вертодромда кемінде бір жыл болу тиіс.
450. Құзыреттіліктерді бағалау элементтерін қоса алғанда, кәсіптік деңгейді ұстау бойынша бағдарламалар мазмұны кемінде 40 сағат құрайтын көлеммен бастапқы даярлау, қайта даярлау кезінде алынған және енді игерілген білім мен дағдының расталуын қамтамасыз етеді.
451. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласында нормативтік-құқықтық акттермен анықталатын кәсіптік даярлауға қойылатын жаға және қосымша талаптарды енгізу кезінде, оларды кәсіптік даярлау бағдарламаларында іске асыру міндетті болып табылады, ал сағаттардың жалпы саны барабар өзгереді.
452. Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі мамандар-нұсқаушыларды бастапқы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кем дегенде келесі салаларда, қажетті білімді зерделеу мен көрсету осы Үлгілік бағдарламаның 35-қосымшасында берілген.
453. Теориялық даярлау аяқталған соң тәжірибелік даярлау білікті нұсқаушылардың басшылығымен бекітілген бағдарлама бойынша жаттығу құралын немесе арнайы жабдықты пайдаланумен жүргізіледі.
454. Тыңдаушылардың сабақ үлгерімін бақылау ағымдағы, аралық және қорытынды бола алады, және техникалық құралдарды пайдаланумен, соның ішінде компьютерлік техниканы, сауалнама жүргізу, сынақ жүргізу, ауызша сұрақ-жауап, жазбаша бақылау жұмыстары әдістерін пайдаланумен жүзеге асырыла алады.
455. Теңіз қондырғысына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман-нұсқаушыны теориялық және тәжірибелік даярлау сәтті аяқталған соң, тағылымдама жүргізілмейді.
28 Бөлімше. Теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі
маманның көмекшісін кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары
456. Осы Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маманның көмекшісін кәсіптік даярлаудың үлгілік бағдарламалары келесілерді кәсіптік даярлаудың қағидаларын, ұйымдастырылуын, тәртібі мен минималды көлемін, сондай-ақ өз бетімен жұмысқа қатынауды анықтайды.
457. Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маманның көмекшісін кәсіптік даярлау кәсіпті игеру, жаңа технологияларды зерделеу, қызметтің саласын өзгерту немесе кеңейту, апаттық, штаттан тыс жағдайларда және жүйелердің жұмысқа жарамдылығы нашарлаған кезде орындалатын қызметтік міндеттерге сәйкес келу үшін жүргізіледі.
458. Теңіз қондырғысына тікұшақты қондыру жөніндегі маманның көмекшісін кәсіптік даярлау, қайта даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау келесі кезеңдерден тұрады:
1) теориялық даярлау;
2) тәжірибелік даярлау.
459. Бастапқы даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кемінде 16 сағат құрайтын жалпы көлеммен жүргізіледі.
460. Кәсіптік деңгейді ұстау 24 айда бір рет мерзімділікпен және кемінде 16 сағат құрайтын жалпы көлеммен жүргізіледі.
461. Бастапқы даярлау және кәсіптік деңгейді ұстау көлемі азаматтық авиация саласында уәкілетті органмен бекітілетін, АА АОО тиісті бағдарламаларымен реттеледі.
462. Құзыреттіліктерді бағалау элементтерін қоса алғанда, кәсіптік деңгейді ұстау бойынша бағдарламалар мазмұны кемінде 16 сағат құрайтын көлеммен бастапқы даярлау, қайта даярлау кезінде алынған және енді игерілген білім мен дағдының расталуын қамтамасыз етеді.
463. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласында нормативтік-құқықтық акттермен анықталатын кәсіптік даярлауға қойылатын жаға және қосымша талаптарды енгізу кезінде, оларды кәсіптік даярлау бағдарламаларында іске асыру міндетті болып табылады, ал сағаттардың жалпы саны барабар өзгереді.
464. Теңіз қондырғыларына тікұшақты қондыру жөніндегі маманның көмекшісін бастапқы даярлау және кәсіптік деңгейін ұстау кем дегенде келесі салаларда, қажетті білімді зерделеу мен көрсету осы Үлгілік бағдарламаның 36-қосымшасында берілген.
465. Теориялық даярлау аяқталған соң тәжірибелік даярлау білікті нұсқаушылардың басшылығымен бекітілген бағдарлама бойынша жаттығу құралын немесе арнайы жабдықты пайдаланумен жүргізіледі.
466. Теориялық және тәжірибелік даярлау сәтті аяқталған соң теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі білікті мамандар-нұсқаушыларының басшылығымен өз бетімен жұмыс істеуге қатынау үшін тиісті өндірістік тағылымдама жүргізіледі.
467. Теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман-нұсқаушының басшылығымен теңіз қондырғысында тағылымдаманың минималды көлемі азаматтық авиацияны ұйымдастыруға өз бетімен қатынауға рұқсат алар алдында тікелей 6 ай бойы қызмет көрсетілетін тікұшақтарды кемінде 30 ұшу мен қондыруды құрау тиіс.
468. Тағылымдама келесілер сияқты, білімді, дағды мен іскерлікті алуды қамтамасыз ету тиіс:
1) вертодромның бас жоспарын және оның физикалық сипаттамаларын зерделеу;
2) нысанда ұйымдық құрылымды зерделеу;
3) вертодром нысандарын зерделеу;
4) жұмыс орнында жұмыстың жалпы технологиялық үдерісін зерделеу;
5) ұшуды жүргізу жөніндегі нұсқаулықты зерделеу (аэродромның, вертодромның аэронавигациялық төлқұжаты);
6) нақты жұмыс орнында пайдаланылатын анықтамалық материалмен және рәсімдермен танысу;
7) аралас жұмыс тармақтарымен, ұшуды бақылау және үйлестіру огандарымен өзара іс-қимыл жасау тәртібі мен ерекшеліктерін зерделеу;
8) жұмыс нысаныда радиотехникалық, жарық-сигналдық, метеорологиялық, отын-май құятын, өртке қарсы және апаттық-құтқау жабдығымен танысу;
9) жұмыс тармағын (жабдық пен оны пайдалану) және жұмыс жағдайларының ерекшеліктерін зерделеу;
10) нақты жұмыс орнында теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның көмекшісінің жұмысына қатысты рәсімдерді, нұсқаулықтар мен басқа нормативтік құжаттаманы зерделеу және оны тәжірибеде қолдану;
11) вертодромда апаттық орай әрекет ету бойынша рәсімдер мен әрекеттерді зерделеу;
12) тәжірибелік қызмет (даярлау).
469. Осыдан кейін теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманмен тағылымдамадан өтушінің білімін тексеру және тәжірибелік даярлаудың басталуына тағылымдамадан өтушінің дайындығы туралы шешім қабылдау жүргізіледі.
470. Тәжірибелік даярлау теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның көмекшісінің жұмыс орнында жүргізіледі.
471. Тәжірибелік даярлау жұмыс орнында нұсқаушының рәсімдерді нұсқаушылық көрсетуден және оператор-нұсқаушының бақылауымен теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман нұсқаушысы ретінде тағылымдамадан өтушінің жұмысынан тұрады.
472. Теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның көмекшісі үшін нұсқаушылық көрсету келесілермен сүйемелденетін, тағылымдамадан өтуші болған кезде теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маман-нұсқаушының тәжірибелік жұмысын қарастырады:
1) жұмыс ахуалының сипаттамалық мысалдарын түсіндіру;
2) жұмыс ахуалын бақылаудың тәсілдері мен рәсімдерін түсіндіру;
3) тиісті ақпарат пен шешімдерді қабылдау мен алу себептерін түсіндіру;
4) ӘК-мен жұмыс істеген кезінде назарды бөлу бойынша ұсынымдар;
5) жабдықты пайдалану бойынша ұсынымдар;
473. Теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның нұсқаушысы ретінде тағылымдамадан өтушінің жұмысы оператор-нұсқаушының бақылауымен теңіз қондырғыларына тікұшақты отырғызу жөніндегі маманның функцияларын жартылай немесе толық орындауды қарастырады және сүйемелденеді:
1) ахуалдың дамуын және тағылымдамадан өтушінің әрекеттерін маман-нұсқаушының үздіксіз бақылауы;
2) тағылымдамадан өтушінің әрекеттеріне дер кезінде кедергі жасауға маман-нұсқаушының тұрақты даярлығы;
3) тағылымдамадан өтушінің қиындықтары туындаған кезде маман-нұсқаушының түсіндірмелерді, ұсынымдар беру мен жәрдем көрсету.
474. Тағылымдамадан өткен соң тікұшақты отырғызу жөніндегі маман-нұсқаушы алынған білімді, дағды мен іскерлікті тиісті тексеруді жүргізіп, тағылымдамадан өтушінің жұмыс орнында өз бетімен қызмет жасауға даярлығы туралы шешім шығарады.
29 Бөлімше. Аэронавигациялық ақпаратты қамтамасыз ететін
мамандардың кәсіби деңгейін дайындау және қалпында сақтаудың
типтік бағдарламасы (маман, аэронавигациялық ақпараты бойынша
маман, аэронавигациялық рәсімдер дизайнері, қызметкер)
475. Бұл типтік бағдарлама, аэронавигациялық ақпараты қамтамасыз ететін мамандарды кәсіби даярлау (әрі қарай – АНИ бойынша маман) кәсіби дайындықтың ұстанымдарын анықтайды, аталмыш мамандарды өздік жұмысына жіберудің негізгі функциялары мен тәртібін анықтайды.
476. Типтік бағдарламаға сәйкес іске асырылған кәсіби дайындық, АНИ бойынша мамандардың кәсіби іс әрекеттерінде пайдаланатын мамандандырылған білімдерін меңгеру мен қоса тереңдетеді.
477. АНИ бойынша мамандарды кәсіби даярлау алғашқы, қатадан дайындау, кәсіби деңгейді қалыпында ұстау және арнайы дайындықты есепке алады.
1 Параграф. Аэронавигациялық ақпараты қамтамасыз ететін
мамандарды алғашқы дайындық пен өздік жұмысына жіберу
478. Аэронавигациялық ақпаратты қамтамасыз ететін мамандарды АНИ бойынша алғашқы дайындық пен өздік жұмысына жіберу осы Үлгілік бағдарламаның 37-қосымшасында берілген.
479. АНИ мамандығы бойынша жұмысқа қайта қабылданған үміткерлер өздік жұмысқа кіріспес бұрын алғашқы теориялық дайындық пен сынаудан жұмыс орынында өтеді.
480. АНИ жұмысы бойынша мамандардың теориялық дайындығы арнайы бекітілген бағдарлама бойынша пайдаланыстағы автоматизацияланған жүйелерді оқытуға ерекше көңіл бөлумен жүзеге асады.
481. АНИ бойынша мамандар мен өкілдер сыны АНИ жұмыс орынындағы жетекшілермен өткізіліп,өздік жұмысқа жіберуді жоспарлайды.
482. АНИ бойынша маман ретінде дайындаудың өкілдігінің сапасы мен толық дайындығына, АНИ бойынша маман ретінде дайынданушылармен өкілдерінің өздік жұмысқа жіберілуі, аэронавигациялық ақпарат тарату жауапкершілігі ұйымның жетекшісіне жүктеледі.
483. ИКАО 7192 (оқуға жетекшілік) Е-3 бөлімі «САИ жұмыскерлерінің техникалық дайындалу бағдарламасы» АНИ бойынша маман ретінде дайынданушылар бағдарламасы ИКАО тәжірибеде нұсқалған стандарттарға сай болуы керек.
484. АНИ бойынша мамандардың техникалық оқуы авиациялдық ұйымдар анықтайтын нормативті құжаттарға сай өткізіледі.
485. АНИ ұшуларын жақсартумен қатысушылардың тәжірибе алмасуы үшін, АНИ бойынша мамандықтарына ИКАО, МАК, Евробақылау және басқада халықаралық ұйымдар өткізетін семинарларда жетекші құрылымның қатысуын нұсқайды.
486. АНИ басқару ұйымдарының сапасын қамтамасыз ететін талаптарға сай, АНИ мамандары бойынша біліктілікті растайтын, біліктілік туралы сәйкес келетін мәліметтерді жинау мен сақтауды дәл функцияларды орындау үшін тағайындалуы бойынша іске асырылады. АНИ мамандарының білімі, қабілеті немесе құзыреттілігі туралы келеңсіздіктерді байқаған кездерде кемшіліктерді жою іс шаралары қолданылады.
2 Параграф. Аэронавигациялық ақпараты қамтамасыз ететін
мамандардың кәсіби деңгейін дайындау және қалпында сақтау
487. Бекілген аймақта кәсіби қызметтің жаңа түрін орындау үшін, орта немесе жоғары кәсіптік білімі бар мамандарды кәсіби қайта даярлау үшін, орта және жоғарғы кәсіби білім беру азаматтық авиацияларда қосымша кәсіби білім беру жүзеге асады.
488. АНИ бойынша мамандарды қайта дайындау бойынша теориялық дайындық, алғашқы теориялық дайындыққа сүйеніп өтеді.
489. Сертификацияланған азаматтық авиация оқу орындары мен Халықаралық оқу орталықтарында бағдарлама бойынша мамандандырылып, үш жылда бір рет АНИ бойынша кәсіби деңгейін қалпында ұстау өткізіледі.
490. Авиациялық орта және жоғары білімі бар сондай ақ авиациялық мамандар кәсіби қайта дайындыққа орта және жоғары кәсіби авиациялық білім орталықтарына жіберіледі.
491. АНИ бойынша мамандарды қайта дайындау ретінде келесі жағдайларда іске асады:
1) жаңа автоматтандырылған эронавигациялық ақпаратты жөндеу жүйесін пайдалануға енгізу(бағдарламамен қамтамасыз ету, картография жүйесі және аэродромдық рәсімдер дизайны);
2) аэронавигациялық ақпарат уақыт өлшемін бақылайтын ұлттық нормативті құқықтық құжаттарды талап етудегі елеулі өзгерістерде (бағдарламамен қамтамасыз ету, картография жүйесі және аэродромдық рәсімдер дизайны);
3) ИКАО және басқа ұйымдардың нұсқау тәжірибесімен стандарт талаптары елеулі өзгерістер авианавигация қызметінің уақытымен өлшенеді;
4) басқа жағдайлар Қазақстан Республикасының заңнамаларында қарастырылған.
492. АНИ мамандарының арнайы дайындықтары азаматтық авиацияның мамандандырылған оқу орындарында, оқу орталықтарында автоматизацияланған жүйеге негізделіп өткізіледі. (бағдарламамен қамтамасыз ету, картография жүйесі және аэродромдық рәсімдер дизайны).
493. АНИ мамандарының арнайы дайындықтары азаматтық авиацияның мамандандырылған оқу орындарында, оқу орталықтарында автоматизацияланған жүйеге негізделіп өткізіледі. (бағдарламамен қамтамасыз ету, картография жүйесі және аэродромдық рәсімдер дизайны).
494. Авианавигациялық рәсім дизайнерлері болып авиациялық оқу орталықтарында ИКАО құжаттары талаптарына сәйкес аэронавигациялық рәсімді құрастыру бойынша даярлықтан өткен, осы даярлықтан өткенді растайтын сертификаты бар пилот, штурман немесе ауа қозғалысының қызмет көрсетуі диспечері мамандықтары бойынша авиациялық мамандар аэронавигациялық рәсім дизайнерлері болып табылады. «ВС ұшу өндірісі» (Doc 8168 OPS/611 (PANS-OPS) том II «Приборлар бойынша ұшулармен ұшудың визуалды сызбасын құру»).
495. Аэронавигациялық рәсім дизайнерін даярлау бағдарламасы «Ұшу сызбасын құрастыру барысында сапаны қамтамасыз ету ИКАО құжаттар талаптарына 2 Том «Ұшу сызбасын жобалауы мен дайындауды» қамтиды:
1) «ВС ұшу өндірісі» (Doc 8168 OPS/611 (PANS-OPS) II том «Приборлар бойынша және визуалды ұшудың сызбаларын құрастыру»),ИАКО құжатының мазмұнын білу және аэродромды сызбаларды құрастыру бөлімінде ИКАО қосымша құжаттарын білу;
2) тәжірбиелік дағды мен сектордың минималды абсолютті биіктігінің болуы (ағылшын тіліндегі аббревиатура – MSA), абсолютті/ қатысты ұшу биіктігіндегі кедергілер (ағылшын тіліндегі аббревиатура – OCH/OCA), ұшудың стандартты маршрутты (SID) және келудің немесе қонудың (STAR) приборлар бойынша, приборлар бойынша қонуға енудің инструменталды сызбалары (NDB, VOR, VOR/DME, ILS, ILS/DME, 2NDB), зоналар (схемалар) маневрлық (шытырмандық) және визуалдық қонуға енуі (CIRCLE TO LAND) аэродрома аумағында, RNAV0 қолдану сызбасы (зоналық навигация) және серіктес жүйеге негізделген сызбалар.
496. Аэронавигациялық рәсімдер дизайнерінің қайта дайындау бағдарламасына мыналар жатады:
1) ИКАО құжаттарындағы өзгерістер мен соңғы дәйектерді білу, приборлар бойынша ұшу мен аэродромдық сызбаларды рәсімдеу, құрастыруға байланысты;
2) приборлар бойынша ұшу мен аэродромдық сызбаларды рәсімдеу, құрастырудағы білімдері мен дағдыларын тереңдету және өз қалпында ұстау.
497. Аэронавигациялық дизайнерлердің кәсіби деңгейін өз қалпында ұстау рәсімдері үш жылда бір рет өткізіледі.
Қауіпсіз ұшуды қамтамасыз етуде қатысатын
авиациялық қызметкерлерді кәсіби даярлаудың
үлгілік бағдарламасына
1-қосымша
РТОП – ұшудың радиотехникалық қамтамасыз етуі;
ATSEP –CNS/АТМ және РТОП жүйесіне байланысты орналастыру мен пайдалану айналасының мамандардан ауадағы қозғалысты қауіпсіз қамтамасыз ету үшін электронды қаржы бойынша қызметкерлер құрамы;
CBT (computer based training) – кәсіби даярлық элементі, орталықтанған бағдарламаларды жүзеге асыру барысында есептеуші техника мүмкіндігін қолдануына негізделген;
CNS/ATM – байланыс, навигация және бақылау ауадағы қозғалыс мекемелерінің ықыласында;
NOTECHS – техникалық емес мінездемелердің бағасы (тәртібі, қарым қатынасы т.б. );
SARP – ұсынылатын ИКАО тәжірибесі және стандарттар;
SOP – Standard Operation Procedures (Стандарттың жұмыс әдісі).
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
2-қосымша
№ |
Пәндер атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация ұшқықтың куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациядағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Аэродинамика негіздері және иілгіш қанаттың тәжірибелік аэродинамикасы |
Теориялық аэродинамика негіздерін және иілгіш қанаттың тәжірибелік аэродинамикасын, ұшу аппараттарының ұшқанда ауамен ара-қатынасы кезінде, көлденең ұшу кезінде, маневрларды жасағанда, төмендегендегі, қонғандағы процестерін зерттеу. |
5 |
Әуе навигациясы |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
6 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
7 |
Конструкция және мотодельтапланды ұшуға пайдалану |
Мотоарбаның, агрегаттардың конструкциялары мен иілгіш қанаттардың бекіту түйінін және ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
8 |
Конструкция және қозғалтқышты ұшуға пайдалану |
Қамтамасыз ету конструкциясы мен жүйесін, ішкі жану авиациялық піспекті қозғалтқышын ұшуға пайдалану ережесін зерттеу. |
9 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және МДП орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
10 |
Ұшуды пайдалану бойынша нұсқаулық |
Ұшу кезінде туындаған айрықша жағдайлар кезіндегі пайдалану ережелерін, шектеулерді және пилоттың әрекеттерін зерттеу. |
11 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен ӘҚО органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
12 |
Апаттық-құтқару құралдары мен оларды қолдану |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасы даярлау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
13 |
Автожирды және қолданыстағы ЖЖМ (жанар-жағармай) техникалық пайдалану. |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттар. Қолданыстағы авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнайы сұйықтықтардың негізгі түрлері. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
3-қосымша
№ |
Пәндер атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациядағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Аэродинамика негіздері және автожирдың тәжірибелік аэродинамикасы |
Теориялық аэродинамика негіздерін және иілгіш қанаттың тәжірибелік аэродинамикасын, ұшу аппараттарының ұшқанда ауамен ара-қатынасы кезінде, көлденең ұшу кезінде, маневрларды жасағанда, төмендегендегі, қонғандағы процестерін зерттеу. |
5 |
Әуе навигациясы |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
6 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
7 |
Конструкция және автожирды ұшуға пайдалану |
Конструкцияларды, агрегаттардың конструкцияларды және ротор мен қозғалтқыштың бекіту түйіндерін, отын және май жүйесін, ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
8 |
Конструкция және қозғалтқышты ұшуға пайдалану |
Қамтамасыз ету конструкциясы мен жүйесін, ішкі жану авиациялық піспекті қозғалтқышын ұшуға пайдалану ережесін зерттеу. |
9 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және МДП орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
10 |
Ұшуды пайдалану бойынша нұсқаулық |
Ұшу кезінде туындаған айрықша жағдайлар кезіндегі пайдалану ережелерін, шектеулерді және пилоттың әрекеттерін зерттеу. |
11 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен ӘҚО органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
12 |
Апаттық-құтқару құралдары мен оларды қолдану |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасын даярлау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
13 |
Автожирды және қолданыстағы ЖЖМ (жанар-жағармай) техникалық пайдалану. |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттар. Қолданыстағы авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнайы сұйықтықтардың негізгі түрлері. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
4-қосымша
№ |
Оқу пәндерінің атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациялық-көлік жүйесінің жұмысындағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Еркін жылу аэростатында ұшу теориясының негіздері |
Аэростатика және аэростаттың көтергіш күші. Халықаралық стандартты атмосфера. Биіктік, кернеу және температура арасындағы тәуелділік. Сыртқы ауа температурасы 15оС және биіктік теңіз деңгейінен Н=0 м болған жағдайда түрлі газдар үшін салыстырмалы көтергіш күштің мәні. Көтергіш күштерін ньютондардан килограммға ауыстыру. Қабығына ішкі қысым. Аэростаттың толық көтергіш күшінің сыртқы ауа температурасы мен қабық ішіндегі ауа температурасының айырмасына тәуелділігі. Салыстырмалы көтергіш күштің шамасы. Түрлі газдардың бір текше метрге шаққандағы салыстырмалы көтергіш күшінің мәні бойынша жылу аэростаттары мен газ аэростаттарының салыстырмалы тиімділігі. Ұшудың түрлі деңгейлерінде аэростатқа әсер ететін күштер. Жүктеудің есептеулері. Аэростаттың жылу балансы. Аэростаттың жылу балансының теңеуі. Ауаның жылу өткізу және кинематикалық жабысқақ коэфициенті. Жылу шығындары. Отын шығындарының (пропан-бутан қоспасы) Ра толық көтергіш күші мен сыртқы ауа температурасынан теориялық тәуелділігі. Қабықтың көлемі бойынша нақты температура мен аэростаттықтың арасындағы айырмашылық. |
5 |
Әуе навигациясы |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
6 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
7 |
Конструкция және еркін жылу аэростатын ұшуға пайдалану. Жердегі жабдықтар. |
Аэростаттарды классификациялау. Қабық. Шілтер. Газ жабдықтары мен баллондар. Гондолдар. Құрал-жабдықтар блогы. Жердегі жабдықтар. Жерде және ауада пайдалану ережелері. |
8 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және МДП орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
9 |
ЕЖА пайдалану бойынша нұсқаулық |
Пайдалану кезіндегі шектеулер және олардың физикалық мәні. Ұшу даярлық және есебі.Ұшу. Айрықша жағдайларда ұшу техникасы. ЕЖА жүйесі мен жабдықтарын пайдалану. Ұшу кезінде туындаған айрықша жағдайлар бойынша пилоттың әрекеті. |
10 |
Апаттық-құтқару даярлықтары |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасы даярлау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
11 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен ӘҚО органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
12 |
Еркін жылу аэростатын техникалық пайдалану |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
5-қосымша
№ |
Оқу пәндерінің атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО Чикаго конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациялық-көлік жүйесінің жұмысындағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Аэродинамика негіздері және планердің тәжірибелік аэродинамикасы |
Теориялық аэродинамика негіздерін және планердің тәжірибелік аэродинамикасын, ұшу аппараттарының ұшқанда ауамен ара-қатынасы кезінде, көлденең ұшу кезінде, маневрларды жасағанда, төмендегендегі, қонғандағы процестерін зерттеу. |
5 |
Қалықтап ұшудың теориясы мен техникасы |
Қалықтап ұшудың теориялық негіздері. Термикалық ағындағы қалықтап ұшудың негіздері. Қалықтап ұшудың классикалық теориясы (теория МАК-КРЕДИ) және оған толықтырулар. «Дельфин» стилімен ұшу стационарлық теориясының және қалықтаудың станционарлық емес режимінде қалықтау негіздері. Термикалық және тау толқындарынан шығатын ағындарынан арасынан қалықтау. Маршрут бойынша және бұлттар тізбегі арасында қалықтап ұшудың негіздері. Маршрут бағытына қарама-қайшы ағын тізбектерін қолдану. |
6 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Термикалық ағындардың шығу жағдайы және оларды пайдалану. Тік термикалық және динамикалық ағындар. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
7 |
Әуе навигациясы және ұшуды аэронавигациялық қамтамасыз ету |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
8 |
Конструкция және планермен ұшуды пайдалану |
Конструкцияны, планердің төзімділігін және планермен ұшу ережесін зерттеу. Агрегаттар конструкциясы және әуе кемесінің негізгі тораптары. |
9 |
Конструкция және мотопланерлерге арналған авиациялық қозғалтқыштарды ұшуға пайдалану |
Конструкцияны және ішкі жану авиациялық піспекті қозғалтқышын ұшуға пайдалану ережесін зерттеу. Авиациялық жанар-жағармай материалдарының негізі түрлері мен арнайы сұйықтықтарды, олардың физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу. |
10 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және планерде орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
11 |
Планерді ұшуға пайдалану бойынша нұсқаулық |
Шектеулерді және планерді пайдалану ережелерін, ұшу кезіндегі айрықша жағдайда экипаждың әрекеттерін зерттеу. |
12 |
Апаттық-құтқару даярлығы |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасын даярлау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
13 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен ӘҚО органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
14 |
Планерді техникалық пайдалану |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
6-қосымша
№ |
Оқу пәндерінің атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО Чикаго конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациялық-көлік жүйесінің жұмысындағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Аэродинамика негіздері және ұшақтың тәжірибелік аэродинамикасы |
Теориялық аэродинамика негіздерін және ұшақтың тәжірибелік аэродинамикасын, ұшу аппараттарының ұшқанда ауамен ара-қатынасы кезінде, көлденең ұшу кезінде, маневрларды жасағанда, төмендегендегі, қонғандағы процестерін зерттеу. |
5 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Термикалық ағындардың шығу жағдайы және оларды пайдалану. Тік термикалық және динамикалық ағындар. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
6 |
Әуе навигациясы және ұшуды аэронавигациялық қамтамасыз ету |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
7 |
Конструкция және ұшақпен ұшуды пайдалану |
Конструкцияны, планердің төзімділігін және ұшақпен ұшу ережесін зерттеу. Агрегаттар конструкциясы және әуе кемесінің негізгі тораптары. |
8 |
Конструкция және авиациялық қозғалтқыштарды ұшуға пайдалану |
Конструкцияны және ішкі жану авиациялық піспекті қозғалтқышын ұшуға пайдалану ережесін зерттеу. Авиациялық жанар-жағармай материалдарының негізі түрлері мен арнайы сұйықтықтарды, олардың физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу. |
9 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және ұшақта орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
10 |
Ұшақты ұшуға пайдалану бойынша нұсқаулық |
Шектеулерді және ұшақты пайдалану ережелерін, ұшу кезіндегі айрықша жағдайда экипаждың әрекеттерін зерттеу. |
11 |
Апаттық-құтқару даярлығы |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасын даярлау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
12 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен ӘҚО органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
13 |
Ұшақты техникалық пайдалану |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
7-қосымша
№ |
Оқу пәндерінің атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО Чикаго конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациялық-көлік жүйесінің жұмысындағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Аэродинамика негіздері және тікұшақтың тәжірибелік аэродинамикасы |
Теориялық аэродинамика негіздерін және тікұшақтың тәжірибелік аэродинамикасын зерттеу. Ұшу кезінде және қалықтап тұрғанда тікұшаққа әсер ететін күштер. Айналып тұрған бұранданың тартылымы (тяга). Тікұшақтың теңгерімі, тепе-теңдікті ұстауы және басқарылуы. Тікұшақтың сипаттамасына ұшу және қону кезінде әсер ететін факторлар және ұшуға даярлық кезінде оларды есепке алу. Тікұшақ ортан білігінің есебі. Тікұшақтың ұшу сипаттамасы және ұшу шектеулерінің аэродинамикалық негіздемелері. Тікұшақпен қиын жағдайларда ұшу. |
5 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Термикалық ағындардың шығу жағдайы және оларды пайдалану. Тік термикалық және динамикалық ағындар. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
6 |
Әуе навигациясы және ұшуды аэронавигациялық қамтамасыз ету |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
7 |
Конструкция және тікұшақты ұшуға пайдалану |
Жалпы сипаттама және тікұшақтың негізгі ұшу-техникалық деректері. Фюзеляж, дөңгелектер және тікұшақтың қосалғы жабдықтарының конструкциясы. Қаңқа жүйесінің конструкциясы, трансмиссия және олардың ұшу кезіндегі қолданысы. және тікұшақ жүйесінің ұшу ерекшелігі. Тікұшақпен ұшуды пайдалану. |
8 |
Конструкция және авиациялық қозғалтқыштың ұшуға пайдаланылуы |
Қозғалтқыштың жалпы мәліметтері және техникалық деректері. Авиациялық поршенды және газотурбиндік қозғалтқыштардың конструкциясын зерттеу. Конструкция және қозғалтқыштың қоректену жүйесінің отынмен жұмыс істеуі. Қозғалтқыш жұмысын қамтамасыз етіп тұратын жүйе конструкцияны. Қозғалтқышты ұшуға пайдалану. |
9 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және ұшақта орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
10 |
Тікұшақты ұшуға пайдалану бойынша нұсқаулық |
Шектеулерді және тікұшақты пайдалану ережелерін, ұшу кезіндегі айрықша жағдайда экипаждың әрекеттерін зерттеу. |
11 |
Апаттық-құтқару даярлығы |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасын даярлау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
12 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарымен органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
13 |
Тікұшақты техникалық пайдалану |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
8-қосымша
№ |
Оқу пәндерінің атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО Чикаго конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациялық-көлік жүйесінің жұмысындағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Аэродинамика негіздері және ұшақтың тәжірибелік аэродинамикасы |
Теориялық аэродинамика негіздерін және ұшақтың тәжірибелік аэродинамикасын, ұшу аппараттарының ұшқанда ауамен ара-қатынасы кезінде, көлденең ұшу кезінде, маневрларды жасағанда, төмендегендегі, қонғандағы процестерін зерттеу. |
5 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Термикалық ағындардың шығу жағдайы және оларды пайдалану. Тік термикалық және динамикалық ағындар. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
6 |
Әуе навигациясы және ұшуды аэронавигациялық қамтамасыз ету |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
7 |
Конструкция және ұшақты ұшуға пайдалану |
Жалпы сипаттама және ұшақтың негізгі ұшу-техникалық деректері. Фюзеляж, дөңгелектер және ұшақтың қосалғы жабдықтарының конструкциясы. Қаңқа жүйесінің конструкциясы, трансмиссия және олардың ұшу кезіндегі қолданысы.Конструкция және ұшақ жүйесінің ұшу ерекшелігі. Тікұшақпен ұшуды пайдалану. |
8 |
Конструкция және авиациялық қозғалтқыштың ұшуға пайдаланылуы |
Қозғалтқыштың жалпы мәліметтері және техникалық деректері. Авиациялық поршнды және газотурбиндік қозғалтқыштардың конструкциясын зерттеу. Конструкция және қозғалтқыштың қоректену жүйесінің отынмен жұмыс істеуі. Қозғалтқыш жұмысын қамтамасыз етіп тұратын жүйе конструкциясы. Қозғалтқышты ұшуға пайдалану. |
9 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және ұшақта орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
10 |
Ұшақты ұшуға пайдалану бойынша нұсқаулық |
Пайдалану кезіндегі шектеулер мен олардың физикалық мәні. Ұшуға даярлық және оның есебі. Ұшу. Айрықша жағдайларда ұшу техникасы. Ұшақ жүйесі мен жабдықтарын пайдалану. Ұшу кезінде айрықша жағдай туындағанда пилоттың әрекеті. |
11 |
Апаттық-құтқару даярлығы |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасын даярлау және жолаушылар мен экипаж мүшелерін эвакуациялау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
12 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен әуе қозғалысын ұйымдастыру органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
13 |
Ұшақты техникалық пайдалану |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
9-қосымша
№ |
Оқу пәндерінің атауы |
Оқу пәндерінің қысқаша мазмұны |
1 |
Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы қызметтердің әуе құқықтары мен нормативтік құқықтық актілері |
ИКАО Чикаго конвенциясы. Конвенцияға қосымша, Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен ассоциациялар, халықаралық стандарттар мен ұсынылған тәжірибеліктер, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамасы, еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиациялық қызметкерлерге қатысты құқықтар мен ережелер. Аса жеңіл авиация пилотының куәлігін иеленгендердің құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. |
2 |
Авиациялық-көлік жүйесінің жұмысындағы адам факторы |
Авиациялық көлік және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінде адам рөлінің әсерін зерттеу. Қауіптер мен қателіктерді басқару. Экипаждың ресурстары. |
3 |
Ұшу қауіпсіздігінің негіздері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздерін зерттеу. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттейтін нормативтік база. Авиациялық оқиғаларды классификациялау. ӘА себептері. ИКАО бойынша және ҚР-дағы ӘК АЖА-да орын алған авиациялық оқиғаларды сараптау. ҚР нормативтік актілеріне сәйкес ұшу барысындағы айрықша оқиғаларды классификациялау. |
4 |
Аэродинамика негіздері және тікұшақтың тәжірибелік аэродинамикасы |
Теориялық аэродинамика негіздерін және тікұшақтың тәжірибелік аэродинамикасын зерттеу. Ұшу кезінде және қалықтап тұрғанда тікұшаққа әсер ететін күштер. Айналып тұрған бұранданың тартылымы (тяга). Тікұшақтың теңгерімі, тепе-теңдікті ұстауы және басқарылуы. Тікұшақтың сипаттамасына ұшу және қону кезінде әсер ететін факторлар және ұшуға даярлық кезінде оларды есепке алу. Тікұшақ ортан білігінің есебі. Тікұшақтың ұшу сипаттамасы және ұшу шектеулерінің аэродинамикалық негіздемелері. Тікұшақпен қиын жағдайларда ұшу. |
5 |
Авиациялық метеорология |
Ұшуға негізгі метеорологиялық құбылыстар мен аэросиноптиктік процестердің, метеорологиялық элементтердің әсерін зерттеу. Термикалық ағындардың шығу жағдайы және оларды пайдалану. Тік термикалық және динамикалық ағындар. Әдістемені оқыту: авиация үшін қауіпті ауа райын анықтау, ұшар алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпараттарды зерттеу және білімдерін ұшу мүддесі үшін және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану. |
6 |
Әуе навигациясы және ұшуды аэронавигациялық қамтамасыз ету |
Әуе навигациясы теориясының негізгі ережелерін, ұшуды аэронавигациямен қамтамасыз ету және штурмандық қатынаста ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді зерттеу. |
7 |
Конструкция және тікұшақты ұшуға пайдалану |
Жалпы сипаттама және тікұшақтың негізгі ұшу-техникалық деректері. Фюзеляж, дөңгелектер және тікұшақтың қосалғы жабдықтарының конструкциясы. Қаңқа жүйесінің конструкциясы, трансмиссия және олардың ұшу кезіндегі қолданысы.Конструкция және тікұшақ жүйесінің ұшу ерекшелігі. Тікұшақпен ұшуды пайдалану. |
8 |
Конструкция және авиациялық қозғалтқыштың ұшуға пайдаланылуы |
Қозғалтқыштың жалпы мәліметтері және техникалық деректері. Авиациялық поршенды және газотурбиндік қозғалтқыштардың конструкциясын зерттеу. Конструкция және қозғалтқыштың қоректену жүйесінің отынмен жұмыс істеуі. Қозғалтқыш жұмысын қамтамасыз етіп тұратын жүйе конструкциясы. Қозғалтқышты ұшуға пайдалану. |
9 |
Электрлі, аспаптық және радиожабдықтар мен оларды ұшуға пайдалану |
Аспаптық, электрлі техникалық және радиоэлектрондық жабдықтарды, олардың мәнін, жиынтығын және ұшақта орналасуын, аспаптар мен жүйенің күштік қондырғылардың жұмысын қадағалап отыратын құралдардың жұмыс істеу принциптерін ұшуды пайдалану ережелерін зерттеу. |
10 |
Тікұшақты ұшуға пайдалану бойынша нұсқаулық |
Пайдалану кезіндегі шектеулер мен олардың физикалық мәні. Ұшуға даярлық және оның есебі. Ұшу. Айрықша жағдайларда ұшу техникасы. Ұшақ жүйесі мен жабдықтарын пайдалану. Ұшу кезінде айрықша жағдай туындағанда пилоттың әрекеті. |
11 |
Апаттық-құтқару даярлығы |
Әуе кемесін апаттық-құтқару жабдығы бойынша, еріктен тыс қондыру бойынша процедурасын даярлау. Жергілікті жерлерде өзінің тірі қалуы бойынша жаттығу. |
12 |
Фразеология және радиотелефон байланысы |
Терминдерді, белгілеулерді зерттеу және пилот пен әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарымен органдары арасындағы радиоалмасу жүргізу ережелерін оқу. |
13 |
Тікұшақты техникалық пайдалану |
Ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі техникалық қызмет көрсету процедуралары, жедел және мерзімдік қызмет көрсетулер, жөндеу жұмыстары, техникалық құжаттарды жүргізу. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
10-қосымша
Оқытылатын пәннің мазмұны |
Ұшақ |
Тікұшақ |
||
LAPL |
Өту курсы |
LAPL |
Өту курсы |
|
1. Әуе заңнамасы және ӘҚБ тәртіптері |
||||
Халықаралық құқық: конвенциялар, келісім-шарттар және ұйымдастырулар. Халықаралық азаматтық авиация туралы келісім (Чикаго) Doc. 7300/6 |
||||
I бөлім. Аэронавигация: келесі тараулардан тұрады: |
х |
Х |
||
II бөлім. Халықаралық азаматтық авиация қйымы (ИКАО): мақсаттары мен құрамы |
х |
х |
||
8 Қосымша: әуе кемелерінің жазғы дайындығы |
||||
Алғысөз бен анықтаулар |
х |
х |
||
Ұшу дайындық сертификаты |
х |
х |
||
7 Қосымша: әуе кемелерінің ұлттылығы және тіркелу белгілері |
||||
Алғысөз бен анықтаулар |
х |
х |
||
Қабылданған тіркелу белгілері |
х |
х |
||
Әуе кемелерін тіркеу куәлігі |
х |
х |
||
1-Қосымша: авиациялық қызметкерге куәліктерді беру |
||||
Анықтаулар |
х |
х |
||
1-қосымшаға сәйкес бөліктер, медицинаны қоса есептегенде |
х |
х |
||
2-Қосымша: Ұшу ережелері |
||||
Анықтаулардың негіздері, әуе ережелерін қолдану салалары, жалпы ережелер (суда болатын операциялардан басқасы), көзбен шолып ұшудың ережелері, азаматтық әуе кемлерін қағып әкету |
х |
х |
||
Әуе кемелері аэронавигациясының ережелері Doc. 8168-ops/611, 1-бөлім |
||||
Биіктік өлшегіштерді орнату ережесі (соның ішінде ИКАО Doc 7030) – Қосымша аудандық ережелер |
||||
Пилоттар мен пайдаланушылар қолданатын (кестелерден басқа) негізгі талаптар (кестелерден басқасы), тәртіптер |
х |
х |
||
Қосымша радиолокациялар, транспондердің операциялық тәртіптері (ИКАО Doc 7030 бірге – қосымша аудандық ережелер) |
||||
Транспондерлерді пайдалану |
х |
х |
||
Фразеология |
х |
х |
||
11-Қосымша: Әуе қозғалысын басқару Док. 4444 |
||||
Анықтаулар |
х |
х |
||
Әуе қозғалысы қызметіне қатысты жалпы ережелер |
х |
х |
||
Аэдром аудандарындағы визуалды арақашықтық |
х |
х |
||
Аэродром диспетчер пункттеріне арналған тәртіптер |
х |
х |
||
Локатороларды қолдану |
х |
х |
||
Ұшу-ақпараттық қызмет көрсету және апаттық жағдайды хабарлау |
х |
х |
||
Фразеология |
х |
х |
||
Төтенше жағдайлармен байланысты тәртіптер, байланыстың істен шығу және әденттен тыс жағдайлар |
х |
х |
||
15-Қосымша: Аэронавигациялық ақпарат қызметі |
||||
Кіріспе, негізгі анықтаулар |
х |
х |
||
AIP, NOTAM, AIRAC және AIC |
х |
х |
||
1 және 2 бөлімнің 14 Қосымшасы: Аэродромдар |
х |
х |
||
Анықтаулар |
х |
х |
||
Аэродромның сипаты: қозғалыс аумағы және онымен байланысты объектер |
х |
х |
||
Навигацияға арналған визуалды құралдар: |
х |
х |
||
Бөгеттерді белгілеуге арналған визуалды құралдар: |
х |
х |
||
Қолдану үшін шектеулерді белгілеуге арналған визуалды құралдар |
х |
х |
||
Әденттен тыс және апаттық жағдайлар, жабдықтар: |
х |
х |
||
12-Қосымша: Іздеу және құтқару |
||||
Негізгі анықтаулар |
х |
х |
||
Эксплуатациялық тәртіптер: |
х |
х |
||
Іздер-құтқару сигналдары: |
х |
х |
||
17-Қосымша: Авиациялық қауіпсіздік |
||||
Жалпы мәліметтер: мақсаттары мен міндеттері |
х |
х |
||
13 Қосымша: авиациялық оқиғаларды зерттеу |
||||
Негізгі анықтаулар |
х |
х |
||
Ұлттық заңнама |
||||
Ұлттық заңнама және ИКАО Ережелеріне сәйкес ерекшеліктер |
х |
х |
||
2. Адам мүмкіншіліктері: авиациядағы адамдық фактор жайлы негізгі түсініктер |
||||
Қалай білікті пилот болуға болады |
х |
х |
||
Авиациялық физиологияның негіздері және денсаулықты демдеу |
||||
Атмосфера: |
х |
х |
||
Тыныс алу және қантамырлар жүйесі: |
х |
х |
||
Адам мен қоршаған орта |
||||
Орталық, шеткі және вегетативтік жүйке жүйесі |
х |
х |
||
Көру: |
х |
х |
||
Есту: |
х |
х |
||
Тепе-теңдік: |
х |
х |
||
Сенсорлық кірістердің бірлесуі: |
х |
х |
||
2) иллюзия: формы, тану және алдын-алу әдістері: |
х |
х |
||
Денсаулық пен гигиена |
||||
Жеке гигиена: жеке фитнес |
х |
х |
||
Дене мен ұйқы ырғағы: |
х |
х |
||
Пилоттар үшін күрделі жағдайлар: |
х |
х |
||
Улану: |
х |
х |
||
Авиациялық психология негіздері |
||||
Зейін мен қырағылық: |
х |
х |
||
Қабылдау: |
х |
х |
||
Жад (ақыл, ес): |
х |
х |
||
Адам жіберетін қателіктер және сенімділік |
||||
Адам жіберетін қателіктерді тудыру |
х |
х |
||
Тәртіп: әлеуметтік ортада (топтарда, ұйымдарда) |
х |
х |
||
Шешім қабылдау |
||||
Шешім қабылдау, түсіну: |
х |
х |
||
Қателіктерді болдырмау жолдары, қателіктерді басшылыққа алу: пилот кабинасын басқару |
||||
Қауіпсіздік жайлы жан-жақты болу: |
х |
х |
||
Қатынасу (тілдесу): ауызша және таңбалы қатынасу |
х |
х |
||
Адамның жеке басы |
||||
Мінез-құлқы мен қарым-қатынасы: |
х |
х |
||
Қауіпті қарым-қатынастарды сәйкестендіру |
х |
х |
||
Босаңсыған және әлсіреген адамның мінез-құлқы (жүріс-тұрысы) |
||||
Қоздыру |
х |
х |
||
Күйзелу |
х |
х |
||
Шаршау және күйзелуді басшылыққа алу: |
х |
х |
||
3. МЕТЕОРОЛОГИЯ |
||||
Атмосфера. Құрамы және тікелей орналастыру |
||||
Атмосфераның құрылымы |
х |
х |
||
Тропосфера |
х |
х |
||
Ауа температурасы |
||||
Анықтау - температура және өлшеу бірлігі |
х |
х |
||
Температураның тікелей орналасуы |
х |
х |
||
Жылу беру |
х |
х |
||
Температуралық градиент, тұрақтылық және тұрақсыздық |
х |
х |
||
Өзгеруді (инверсия) дамыту және өзгеру түрлері |
х |
х |
||
Жер үстінің жанындағы температуралар, үстіңгі әсерлер, тәуліктік және мерзімдік ауытқулар, бұлттардың әсері мен желдің әсері |
х |
х |
||
Атмосфалық қысым |
||||
Атмосфалық қысым мен изобарлар |
х |
х |
||
Қысымның жоғарыға қарай өзгеруі |
х |
х |
||
Қысымды теңіздің орта дәрежесіне әкелу |
х |
х |
||
Қысымның кеңістікте және жоғарыға көтерілуімен ортаға өзара орналасуы |
х |
х |
||
Ауаның тығыздығы |
||||
Қысым, температура және тығыздық арасындағы арақатынас (байланыс) |
х |
х |
||
ISA |
х |
х |
||
ИКАО стандарттық атмосфера |
х |
х |
||
Терминдер мен анықтаулар альтиметрі |
х |
х |
||
Биіктік өлшегіштер мен биіктік өлшегіштерді орнату |
х |
х |
||
Есептер |
х |
х |
||
Топографияға байланысты ауа ағынын жылдамдату әсері |
х |
х |
||
Жел |
||||
Желді анықтау және өлшеу |
||||
Желдің негізгі себебін анықтау және өлшеу |
х |
х |
||
Қысым градиенті, Королис күші мен желдің градиенті |
х |
х |
||
Үйкеліс қабатындағы желдің өзгеруі |
х |
х |
||
Жуықтау және алшақтау әсері |
х |
х |
||
4. БАЙЛАНЫС |
||||
VFR БАЙЛАНЫС |
||||
Анықтаулар, сәйкес терминдердің мәні мен мағыналары |
х |
х |
||
АТЖ қысқартулар |
х |
х |
||
RTF ауа-жер байланысында Q-групп код қолдану |
х |
х |
||
Қатынас категориясы |
х |
х |
||
Жалпы эксплуатациялық тәртіптер |
||||
Жазуларды хабарлау Сандарды хабарлау (соның ішінде эшелондар жайлы ақпараттар) |
х |
х |
||
Уақытты хабарлау |
х |
х |
||
Хабарлау техникасы |
х |
х |
||
Стандартты сөздер мен сөйлемдер (RTF фразеологиясына сәйкес) |
х |
х |
||
Станциялар үшін R/T дабылдар, қысқа дабылдарды қолданумен бірге |
х |
х |
||
Байланыс тәртібін хабарлау |
х |
х |
||
Байланысты тексеру, дәлдік межесі |
х |
х |
||
Жауаптар мен құптаулар (растау) талаптары |
х |
х |
||
VFR жағдайында ауа-райы жайлы ақпаратқа арналған сәйкес терминдер |
х |
х |
||
Аэдром аумағындағы Ауа-райы |
||||
Ауа-райы болжамы |
х |
х |
||
Байланыс жоғалған кезде қолданылатын шаралар |
х |
х |
||
Тығыз және апатты жағдайлардағы тәртіптер |
х |
х |
||
Апат (анықтау, апаттың жиілігі, апат белгісі мен апат жайлы хабарлау) |
||||
Тығыздық (жеделдік) (анықтау, жиілігі, жеделдік белгісі және хабарлаудың тығыздығы) |
х |
х |
||
УКВ өрістетудің негізгі принциптері мен жиілікті бөлу |
х |
х |
||
5. ұшу негіздері, аэродинамика |
||||
Ұшақтың дыбыстық аэродинамикасының негіздері |
||||
Негізгі түсініктер, заңдар мен анықтаулар: |
х |
х |
||
Ауа ағынының негіздері: |
х |
х |
||
Кеңістіктегі аэродинамикалық күштер: |
х |
х |
||
Қанат профилінің пішіні: |
х |
х |
||
Қанат пішіні: |
х |
х |
||
Екі өлшемді ауа ағынындағы қанат |
х |
х |
||
Ламинарлық ағыс |
х |
х |
||
Тежелу нүктесі |
х |
х |
||
Қысымды бөлу |
х |
х |
||
Қысым орталығы |
х |
х |
||
Шабуыл бұрышының әсері |
х |
х |
||
Үлкен шабуыл бұрыштарындағы ағынның үзілуі |
х |
х |
||
Шабуыл бұрышынан көтергіш күшінің тәуелділігі |
х |
х |
||
Коэффициент |
||||
Көтергіш күшінің коэффициенті мен формуласы |
х |
х |
||
Маңдай кедергісінің коэффициенті мен формуласы |
х |
х |
||
Қанат пен фюзеляж аймағындағы үш өлшемдік әуе ағыны |
||||
Ламинарлық ағыс: |
х |
х |
||
Индуктивтік кедергі: |
х |
х |
||
Кедергі |
||||
Зиянды кедергі: |
х |
х |
||
Зиянды кедергі және жылдамдық |
х |
х |
||
Индуктивті кедергі және жылдамдық |
х |
х |
||
Жалпы кедергі |
х |
х |
||
Жердің ықпалы |
||||
Ұшу мен қонуға жер ықпалының әсері |
х |
х |
||
Ағын кедергісі |
||||
Шабуыл бұрыштарының үлкеюімен ағынды бөлу: |
х |
х |
||
Құлау жылдамдығы: |
Х |
х |
||
Қанаттардың қарқыны бойынша бағытта кедергінің басталуы: |
х |
х |
||
Құлатудың жақындығы жайлы ескерту: |
х |
х |
||
Құлаудың ерекшеліктері: |
х |
х |
||
CL коэффициентін арттыру |
||||
Жабылулар және оларды ұшу мен қону үшін қолданылу себептері: |
х |
х |
||
Алдыңғы қанат жиегінің механизациясы және оны ұшу мен қону үшін қолданылу себептері |
х |
х |
||
Шектес қабат |
||||
Түрлі үлгілері: |
х |
х |
||
Ерекше жағдайлар |
||||
Мұз және басқа да ластанулар |
х |
х |
||
Тұрақтылық |
||||
Көлденең ұшуда тұрақтылық шарттары |
||||
Статикалық тұрақтылыққа арналған шарттар |
х |
х |
||
Тепе-теңдік: |
х |
х |
||
Тепе-теңдікті сақтау әдістері |
||||
Үйрек тұмсықты ұшақтардың қанаты мен құйрығындағы жазық жер |
х |
х |
||
Шектерді басқарушылар |
х |
х |
||
Балласт және салмақты триммирлау |
х |
х |
||
Статикалық және динамикалық бойлық тепе-теңдік |
||||
Тепе-теңдіктің негіздері, анықтаулар: |
х |
х |
||
Күш ортасының орналасуы: |
х |
х |
||
Динамикалық бүйір және курстық динамикалық тепе-теңдік |
||||
Спираль және түзеткіш әрекеттер |
х |
х |
||
Басқару |
||||
Жалпы негіздер |
||||
Үш сызық пен үш өзек |
х |
х |
||
Шабуыл бұрышын өзгерту |
х |
х |
||
Тангаажды басқару, биіктік тұтқышы |
х |
х |
||
Ағын құлауының әсері |
х |
х |
||
Ауырлық орталығының орналасуы |
х |
х |
||
Жорту |
||||
Басқыштар мен бұрылу тұтқышын басқару |
х |
х |
||
Жантаю бойынша басқару |
||||
Элерондар: ұшудың түрлі кезеңдеріндегі міндеттері |
х |
х |
||
Қолайсыз жортулар |
х |
х |
||
Қолайсыз жортуларды болдырмайтын құралдар: |
х |
х |
||
Аэродинамикалық баланс жолымен басқару жабдықтарының күшін төмендетуге арналған құралдар: |
х |
х |
||
Масса мен тепе-теңдік |
||||
Тепе-теңдік үшін қажетті құралдар: |
х |
х |
||
Триммирлеу |
||||
Триммирлеу себептері |
х |
х |
||
Триммерлер |
х |
х |
||
Қолдану шектеулері |
х |
х |
||
Флаттер бойынша шектеулер |
х |
х |
||
VFE,, VНО, VNE |
х |
х |
||
Оңтайландыру – артық жүк арту диаграммасы: |
х |
х |
||
Массаның әсері |
х |
х |
||
Қарқын бойынша шектеулер |
||||
Қарқынға байланысты артық жүк арту диаграммасы |
х |
х |
||
Қарқыннан артық жүк артуға тиетін факторлар |
х |
х |
||
Пропеллерлер (бұранда) |
||||
Тарту қозғалтқышының айналу кезеңін өзгерту |
||||
Бұранда адымын түсіну |
х |
х |
||
Бұранда қалағын айналдыру |
х |
х |
||
Мұздың аинтка әсері |
х |
х |
||
Қозғалтқыштың істен шығу немесе тоқтап қалуы |
||||
Авторотацияның кедергісі |
х |
х |
||
Бұранданың жұмыс кезіндегі жағдайлар |
||||
Реактивті айналу кезі |
х |
х |
||
Бұранданын әуе ағынының асимметриялық әсері |
х |
х |
||
Қалақтың асимметриялық әсері |
х |
х |
||
Ұшу механикасы |
||||
Ұшаққа әсер ететін күштер |
||||
Тура тұрақты көтеру |
х |
х |
||
Тура тұрақты төмендеу |
х |
х |
||
Тура тұрақты жоспарлау |
х |
х |
||
Тура тұрақты сырғу |
х |
х |
||
Тұрақты үйлестірілген бұрылыс: |
х |
х |
||
5.2. Ұшу негіздері: тікұшақтың аэродинамикасы |
||||
Дыбысқа дейінгі аэродинамика |
||||
Негізгі түсініктер, заңдылықтар мен анықтаулар |
х |
Х |
||
Өлшем бірліктерінің өзгеруі |
х |
Х |
||
Ауа туралы анықтаулар мен негізгі түсініктер: |
х |
х |
||
Ньютон Заңдылығы: |
х |
Х |
||
Ауа ағыны туралы негізгі түсініктер: |
х |
Х |
||
Екіқалыпты ауа ағыны |
х |
Х |
||
Аэродинамикалық профиль геометриясы: |
х |
Х |
||
Қалақ бөлшектеріндегі аэродинамикалық күштер: |
х |
Х |
||
Кедергі (олқылық): |
х |
х |
||
Профилдің ластануы салдарынан ағынның бұзылуы: |
х |
Х |
||
Қанат пен фюзеляж бойындағы үшқалыпты ауа ағыны |
х |
Х |
||
Қалақ: |
х |
Х |
||
Ауа ағынының көтергіш күшіне әсері: |
||||
Индуктивті кедергі: себептер |
х |
Х |
||
Фюзеляжа бойындағы ауа ағыны: |
||||
Трансдыбыстық аэродинамика және сығымдылық әсері |
||||
Ауа ағынының жылдамдығы: |
х |
Х |
||
Екпінді толқындар: |
||||
Жоспарда қалақ пішінінің әсері: sweep-angle |
х |
Х |
||
Тік роторлы әуе кемелері |
||||
Тік родорлы әуе кемелерінің түрлері |
х |
Х |
||
Тікұшақтар |
||||
Тікұшақтың үйлесімі |
х |
х |
||
Бір бұранданы тікұшақ |
х |
Х |
||
Тікұшақтың сипаты және сәйкес терминдер: |
х |
Х |
||
Салмақ түсіретін бұранданың ародинамикасы |
х |
Х |
||
Әуе тығырықтарының әсері аймағынан тыс салбырау |
х |
Х |
||
Салмақ түсіретін бұранда мен қалқан айналасы арқылы ауа ағысы: |
х |
х |
||
Anti- реактивті момент және меңгерлік бұранда: |
х |
Х |
||
Аймақтан тыс салбыраудың ең жоғарғы биіктігі, OGE ауа тығырықтарының әсері: |
х |
Х |
||
Тігінен көтерілу |
х |
Х |
||
Ауа мен шабуыл бұрышының қатысты ағыны: |
х |
Х |
||
Қуат және тік жылдамдық: |
х |
Х |
||
1) индукцияланған қуат, биіктік пен профильді алу қуаты, |
||||
Көлденеңінен ұшу |
х |
Х |
||
Ауа ағыны және пайда болған күштерді бөлу, соның ішінде: |
х |
х |
||
Тежелу, моторлы ұшу: |
х |
Х |
||
Қуат және ең жоғарғы жылдамдық: |
х |
Х |
||
Салбырау және әуе тығырығы ықпал ететін аймақта көлденеңінен ұшу |
х |
Х |
||
Жердiң әсерiн есептеумен әуе тасқыны және лақтырып тасталатын ағын: |
х |
Х |
||
Тігінен төмендеу |
х |
Х |
||
Моторлы ұшуда тігінен төмендеу: |
х |
х |
||
Авторотация: |
х |
Х |
||
Алға ұшу: авторотация |
х |
Х |
||
салмақ түсіретін бұранда дискі арқылы ауа ағыны: |
х |
Х |
||
Ұшу және қону: |
х |
Х |
||
Салмақ түсіретін бұранда-механика |
х |
Х |
||
Cалбыраудағы қалақтың серпу механика |
х |
Х |
||
Қалқандағы күштер мен кернеулер: |
х |
Х |
||
Салбырау кезіндегі конус бұрышы: |
х |
х |
||
Көлденеңінен ұшудағы қалқанның самғау бұрыштары |
х |
Х |
||
Өзгерiссiз циклдiк қадамды көлбеу ұмтылыста қалаққа күш ұшқанда: |
х |
Х |
||
Тікұшақ режимінде циклдық айналым (қалқан бұрылуы): |
х |
Х |
||
Қалқан қозғалысының артта қалуы |
х |
Х |
||
Тігінен ұшудағы диск жазықтығындағы қалқанның күші: |
х |
Х |
||
Кедергі немесе топсадағы үлгермеушілік: |
х |
х |
||
Жер резонансы: |
х |
Х |
||
2) фюзеляжда әрекет ететін теңселу күші, |
||||
Салмақ түсіретін бұрандалар жүйесі |
х |
Х |
||
Тербелістер немесе теңестіруші ротор |
х |
Х |
||
үштотпалы ротор: |
х |
Х |
||
Тоспасыз салмақ түсіретін бұрандалар және мойынтірексіз салмақ түсіретін бұрандалар |
х |
Х |
||
Желкен жаю: |
х |
Х |
||
Салмақ түсіретін бұрандалар арқылы діріл: |
х |
Х |
||
Тұтқалы салмақ түсіретін бұрандалар |
х |
Х |
||
Әдеттегі артқы салмақ түсіретін бұрандалар |
х |
Х |
||
Бұранданы сипаттау: |
х |
Х |
||
Аэродинамика: |
х |
Х |
||
Фенестрон: техникалық сипаттары |
х |
Х |
||
NOTAR: техникалық сипаттары |
х |
х |
||
Діріл: тұтқалы бұрандаларге қатысты жоғары жиілікті тербелістер |
х |
Х |
||
Тепе-теңдік, тұрақтылық және басқарушылық |
х |
Х |
||
Тепе-теңдік және тікұшақтың ауадағы қалпы |
х |
Х |
||
Салбырау: |
х |
Х |
||
Алға ұшу: |
х |
Х |
||
Басқару |
х |
Х |
||
Қуаттылықты басқару |
х |
Х |
||
Статикалық және динамикалық roll over |
х |
Х |
||
Тікұшақтың сипаты |
||||
Қозғалтқыштың сипаты |
х |
Х |
||
Поршенді қозғалтқыш: |
х |
Х |
||
Турбиналық қозғалтқыш: |
х |
Х |
||
Тікұшақтың сипаттары |
х |
Х |
||
Салбырау және тігінен ұшу |
х |
Х |
||
Алға ұшу: |
х |
х |
||
Оңтайландыру: |
х |
Х |
||
Ерекше жағдайлар: |
х |
Х |
||
6. ЭКСПЛУАТАЦИЯЛЫҚ ҮРДІСТЕР |
||||
Ауа кемелерін эксплуатациялау: 6 Қосымша ИКАО |
х |
х |
х |
Х |
Жалпы талаптар. Анықтаулар |
х |
х |
х |
Х |
Қолданушылық |
х |
х |
х |
Х |
Арнайы жұмыс үрдістері және қауіптер (жалпы аспектер) |
х |
х |
х |
Х |
Шуылды төмендету |
||||
Ұшу кестесінің әсері (ұшу, теңіз саяхаты және т.б) |
х |
х |
х |
Х |
ВПП рұқсат етілмеген шығулар (үстіңгі таңбалау мен дабылдардың белгісі) |
х |
х |
х |
Х |
Өрт (жану) немесе түтін |
||||
Карбюратордың жануы |
х |
х |
х |
Х |
Қозғалтқыштың жануы |
х |
х |
х |
Х |
Салонда және экипаж кабинасындағы өрт |
х |
х |
х |
Х |
Салонда және экипаж кабинасындағы түтін |
х |
х |
х |
Х |
Желдің өзгеруі және микроекпін |
||||
Болдырмау және болған жағдайда қолданылатын іс-шаралар |
х |
х |
х |
Х |
Іздеу турбуленттігі. Себебі |
х |
х |
х |
Х |
Сәйкес параметрлердің тізімі |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу кезіндегі сақтандырушылық әрекеттері |
х |
х |
х |
Х |
Апаттық және еріксіз қону |
||||
Анықтаулар. |
х |
х |
х |
х |
Себептері. Жолаушылар үшін ақпарат |
х |
х |
х |
Х |
Эвакуация |
х |
х |
х |
Х |
Қонудан кейінгі әрекеттер |
х |
х |
х |
Х |
ВПП ластану |
||||
Ластанудың түрлері |
х |
х |
||
Бет жағындағы есеп айырысу үйкелiсi және iлiнiс коэффициентi |
х |
х |
||
Салмақ түсіретін бұранданың ауа ағыны |
х |
Х |
||
Пайдалануға метеорологиялық жағдайлардың әсері |
х |
Х |
||
Қатты жел |
х |
Х |
||
Таулы жер |
х |
Х |
||
Апаттық процедуралар |
х |
Х |
||
Техникалық мәселелердің әсері |
||||
Қозғалтқыштың істен шығуы |
х |
Х |
||
Салондағы, пилот кабинасындағы, қозғалтқыштағы өрт |
х |
Х |
||
Артқы бұранданың істен шығуы немесе жол басқаруын жоғалту |
х |
Х |
||
Жер резонансы |
х |
Х |
||
Қалақтар ағынының олқылығы |
х |
Х |
||
Жұмыс істеп тұрған қозғалтқыш кезіндегі опырылу |
х |
Х |
||
Жоғары тангаж |
х |
Х |
||
Шектеулерден асып кету: салмақ түсіретін бұранда немесе қозғалтқыш |
х |
Х |
||
Динамикалық төңкерілу |
х |
Х |
||
Mast bumping |
х |
Х |
||
7. Ұшу сипаттамалары мен жоспарлар |
||||
7.1. Масса және ортаға келтіру: ұшақтар және тікұшақтар |
||||
Масса және ортаға келтіруді анықтаудың мақсаты |
||||
Масса шектеулері. Құрылымдық шектеулерге қатысты мәндер |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу сипаттамалары шектеулеріне қатысты маңыздылық |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу сипаттамаларына қатысты шектеулер |
х |
х |
х |
Х |
Жүктеу. |
||||
Терминология. Массаны өлшеу. |
х |
х |
х |
Х |
Жүктеу шарттры (соның ішінде жанармай) |
х |
х |
х |
Х |
Массаның шектеуi |
||||
Құрылымдық шектеулер |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу сипаттамаларын шектеу |
х |
х |
х |
Х |
Жүк бөлігіне қатысты шектеулер |
х |
х |
х |
Х |
Массаны есептеу |
||||
Ұшу дәне қону үшін максималды масса |
х |
х |
х |
Х |
Жолаушылар, жүк және экипаж үшін стандартты массаларды қолдану |
х |
х |
х |
Х |
АО негізгі есептері |
||||
Ауырлық орталығы. Анықтаулар |
х |
х |
х |
Х |
Тепе-теңдік жағдайы |
х |
х |
х |
Х |
АО негізгі есептері |
х |
х |
х |
Х |
Массаның бөлшегi және әуе кемелердi ортаға дәл келтiру |
||||
Масса және ортаға келтіру бойынша құжаттардың мазмұны |
||||
Datum, иін және жағдай |
х |
х |
х |
Х |
Стандартты конфигураялардан ауытқу |
х |
х |
х |
Х |
АО жағдайларын анықтау |
||||
Әдістер |
||||
Арифметикалық әдіс |
х |
х |
х |
Х |
Графикалық әдіс |
х |
х |
х |
Х |
Жүктеу табағы және АО |
||||
Жалпы ережелер |
х |
х |
х |
Х |
Жеңіл ұшақтар мен тікұшақтарға арналған АО кестесі |
х |
х |
х |
Х |
7.2. Жазғы сипаттамалар: ұшақтар |
||||
Кіріспе |
||||
Ұшу сипаттамалары бойынша жіктелу |
х |
х |
||
Ұшу кезеңдері |
х |
х |
||
Ұшақ массасының, желді, биіктіктің әсері |
х |
х |
||
Градиент |
х |
х |
||
SE класты ұшақтар |
||||
Анықтаулар, терминдер және жылдамдық |
х |
х |
||
Ұшу-қону сипаттамалары |
||||
Осы басқармаларды тікұшақты жазғы эксплуатация бойынша қолдану |
х |
х |
||
Биіктікті алу және крейсерлік сипаттамалар |
||||
Ұшақтың ұшу мағлұматтарын қолдану |
х |
х |
||
Биіктіктің, тығыздықтың және тікұшақ массасының әсері |
х |
х |
||
Ұшудың ұзақтығы және қуаттың әр түрлi кеңес берiлген режимдерiн әсер немесе тарту |
х |
х |
||
Жел болмағандағы ұшу қашықтығы |
х |
х |
||
7.3. Ұшуды жоспарлау және ұшуды бақылау |
||||
ПВП бойынша ұшуды жоспарлау |
||||
ПВП бойынша навигациялық жоспар |
||||
VFR картасы бойынша маршруттар, аэродромдар және ұшу биіктіктері |
х |
х |
х |
Х |
Аэродромдық карталар мен кестелер |
х |
х |
х |
Х |
Байланыс жүргізуді жоспарлау және радионавигациялық құралдарды қолдану |
х |
х |
х |
Х |
Навигациялық жоспарды толтыру |
х |
х |
х |
Х |
Жанармайды жоспаралау |
||||
Жалпы негіздер |
х |
х |
х |
Х |
Қажетті жанармайды ұшу алдында есептеу |
||||
Қосымша жанармайды есептеу |
х |
х |
х |
Х |
жанармайды есептеуді аяқтау – навигация (Fuel Log) |
х |
х |
х |
Х |
Ұшуға ұшу алдындағы дайындық |
||||
AIP және NOTAM брифинг |
||||
Жабдықтың атауы, қызметтері және қызмет көрсету |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу аэродромдары, бағыттары |
х |
х |
х |
Х |
Әуе кемелерінің маршрутты және әуе кеңістігінің құрылымы |
х |
х |
х |
Х |
Метеорологиялық нұсқама |
||||
Метеорологиялық құжаттардан сәйкес мәліметтерді алу және талдау |
х |
х |
х |
Х |
ИКАО ұшу жоспары (ATS flight plan) |
||||
Ұшу жоспарының форматы |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу жоспарын толтыру |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу жоспарын ұсыну |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу жоспарының мониторингі және ұшуды қайта жоспарлау |
||||
Жол сызығы мен уақыттың ұшудағы мониторингі |
х |
х |
х |
Х |
Жанармай шығыны ұшудағы мониторингі |
х |
х |
х |
х |
Жоспарланған мәліметтерден ұшудың ауытқыған жағдайынды ұшуды қайта жоспарлау |
х |
х |
х |
Х |
7.4. Жазғы сипаттамалар: тікұшақтар |
||||
Кіріспе |
||||
Ұшудың негізгі кезеңдері |
х |
Х |
||
Ұшу сипаттарға атмосфераның, аэропорттың немесе тік ұшақ алаңы және тікұшақтың әсері |
х |
Х |
||
Ұшу жарамдылық нормаларын қолдану |
х |
Х |
||
Анықтаулар және терминдер |
х |
Х |
||
Ұшу сипаттамалары: SE тікұшақтар |
||||
Терминдерді анықтау |
х |
Х |
||
ұшу, теңіз саяхаты және қону сипаттары |
х |
Х |
||
Кестелер мен таблицаларды қолдану және түсіндіру: |
х |
Х |
||
8. Ұшақ/тікұшақ жалпы мағлұматтар |
||||
8.1. Корпус пен жүйе құрылымы – электрлер, күштік орнатулар, апаттан қорғану жабдықтары |
||||
Жүйе, жүктеу, стресс конструкциясы, қызмет көрсету |
||||
Жүктеме және әуе кемесінің құрылымында қолданылатын жүктеме амалдары |
х |
х |
х |
Х |
Қанаттар планерінің, артқы қанаттанудың конструкциясы |
х |
х |
||
Конструкциялық элементтер мен материалдар |
х |
х |
||
Жүктемелер |
х |
х |
||
Конструкциялық шектеулер |
х |
х |
||
Фюзеляж, есік, еден, жел әйнегі және терезе |
||||
Дизайн және дайындау |
х |
х |
х |
Х |
Конструкциялық элементтер мен материалдар |
х |
х |
х |
Х |
Жүктемелер |
х |
х |
х |
Х |
Конструкциялық шектеулер |
х |
х |
х |
Х |
Басқару |
||||
Дизайн және дайындау |
х |
Х |
||
Конструкциялық элементтер мен материалдар |
х |
Х |
||
Жүктемелер |
х |
Х |
||
Конструкциялық шектеулер |
х |
Х |
||
Гидравлика |
||||
Гидромеханика: |
||||
Негізгі принциптер |
х |
х |
х |
Х |
Гидравликалық жүйе |
х |
х |
х |
Х |
Гидравликалық сұйықтық: түрлері және сипаттары, шектеулер |
х |
х |
х |
Х |
Жүйені құраушылар |
х |
х |
х |
Х |
Шасси |
||||
Шасси түрлері, дөңгелектер, шиналар мен тежегіштер, сондай-ақ материалдар |
х |
х |
х |
Х |
Тұмсықты тұтқалы дөңгелектер |
||||
Конструкциясы мен эксплуатация |
х |
х |
||
Тежегіштер. Түрлері мен материалдар |
х |
х |
х |
Х |
Жүйені құраушылар |
||||
Конструкциясы мен эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер |
х |
х |
х |
Х |
Дөңгелектер мен шиналар |
||||
Түрлері және пайдалану |
х |
х |
х |
Х |
Тікұшақтың жабдықтары |
х |
х |
||
Ұшуды басқару жүйесі |
||||
Механикалық |
х |
х |
х |
Х |
Механикалық жүйенің компоненттері: |
||||
Конструкциясы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
х |
Х |
Ұшуды басқарудың екінші жүйесі: |
||||
Жүйені құраушылар: конструкциясы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
||
Мұз басуға қарсы жүйелер |
||||
Түрлері және пайдалану |
х |
х |
х |
Х |
Жанармай жүйесі |
||||
Піспекті қозғалтқыш |
||||
Жүйені құраушылар: |
||||
Конструкциясы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
х |
Х |
Турбиналық қозғалтқыш: |
||||
Жүйені құраушылар: |
х |
х |
х |
Х |
Конструкциясы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
Х |
||
Электрика |
||||
Электрика: жалпы мәліметтер және анықтаулар |
||||
Тұрақты ток: кернеу, ток, кедергі, Ом заңы, күш және жұмыс |
х |
х |
х |
Х |
Айнымалы ток: кернеу, ток, кедергі, амплитуда, фаза, жиілік |
х |
х |
х |
Х |
Кестелер: біртіндеп және қатарлас |
х |
х |
х |
Х |
Магнит өрісі: электр шынжырындағы әсер |
х |
х |
х |
Х |
Батарея |
||||
Түрлері, сипаттары мен шектеулері |
х |
х |
х |
Х |
Зарядтау құрылғылары, сипаттары мен шектеулері |
х |
х |
х |
Х |
Статикалық электржабдықтар: |
||||
Негізгі принциптер |
х |
х |
х |
Х |
Статикалық ажыратқыштар |
х |
х |
х |
Х |
Бөгеттерден қорғау |
х |
х |
х |
Х |
Найзағайдың әрекеті |
х |
х |
х |
х |
Электрика генерациясы: |
||||
Өндіру, бөлу және қолдану |
х |
х |
х |
Х |
Тұрақты токты өндіру: |
х |
х |
х |
Х |
Түрлері, құрылымы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
х |
Х |
Ауыспалы токты өндіру: |
||||
Түрлері, құрылымы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
х |
Х |
Электрикалық құрамдар |
||||
Негізгі бөлшектері: ток аударғыштардың негізгі принциптері, тежегіш және реле |
х |
х |
х |
Х |
Бөлу |
||||
Негізгі принциптері: |
х |
х |
х |
Х |
Піспекті қозғалтқыш |
||||
Іштен жанатын қозғалтқыштардың негізгі түрлері: |
||||
Негізгі принциптер мен анықтаулар |
х |
х |
х |
Х |
Қозғалтқыш: |
||||
Конструкциясы, эксплуатация, бөлшектері мен материалдар |
х |
х |
х |
Х |
Жанармай |
||||
Жанармайдың түрлері, бағалау, сипаттары мен шектеулері |
х |
х |
х |
Х |
Баламалы жанармай: |
||||
Сипаттары мен шектеулері |
х |
х |
х |
Х |
Карбюратор мен бүрку жүйесі: |
||||
Карбюратордың құрылымы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
х |
Х |
Инжектор |
||||
Конструкциясы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимдерi |
х |
х |
х |
Х |
Мұздану |
х |
х |
х |
Х |
Жүйедегі ауаны суыту |
||||
Конструкциясы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
х |
Х |
Майлау жүйесі |
||||
Майлау материалдары: түрлері, сипаттары мен шектеулер |
х |
х |
х |
Х |
Конструкциясы, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимi |
х |
х |
х |
Х |
Оталдыру кестесі |
||||
Конструкциясы, әрекет принципі, азғынданған жұмыс режимдерi |
х |
х |
х |
Х |
Қоспа |
||||
Анықтаулар, қоспалардың сипатты, бақылау-өлшеу құралдарының, басқару және көрсету тұтқыштарының түрлер |
х |
х |
х |
Х |
Пропеллер |
||||
Анықтаулар мен жалпы мәліметтер: |
х |
х |
||
Үнемі айналу жылдамдығының бұрандасы: |
х |
х |
||
Бұранданы басқару: басқару тұтқыштары, эксплуатация, жарамсыздық жайлы ескертулер, азғынданған жұмыс режимдерi |
х |
х |
||
Қозғалтқыштар сипатының әсері: |
||||
Атмосфералық жағдайлардың қозғалтқыштардың параметрлерiне әсері, шектеу жүйесі мен қуатты басқару |
х |
х |
||
Қозғалтқышты басқару: ұшудың әр кезеңінде қоспалар мен қуатты бағыттау және пайдалану шектеулер |
х |
х |
х |
Х |
Газотурбиналық қозғалтқыш |
||||
Анықтаулар |
х |
Х |
||
Кіріктірме газотурбиналық қозғалтқыш: |
х |
Х |
||
Бос газотурбиналық қозғалтқыш: |
х |
Х |
||
Жанармай |
||||
Жанармайдың түрлері, сипаттары мен шектеулері |
х |
Х |
||
Қозғалтқыштың басты компоненттері |
||||
Компрессор: |
х |
х |
||
Жану камерасы: |
х |
Х |
||
Турбина: |
х |
Х |
||
Өнім: |
х |
Х |
||
Басқарудың жанармай агрегаттары: түрлері, эксплуатация және құрылғысы |
х |
Х |
||
Тікұшақтың ауа сорғышы: түрлері, конструкциясы, эксплуатация, материалдары мен қосымша жабдықтары. |
х |
Х |
||
Қосымша компоненттері мен жүйесі |
||||
Тікұшақтың қосымша компоненттері мен жүйесі: майлау жүйесі, оталдыру шынжыры, стартер, аксессуарлары, беріліс қорабы, дөңгелектер: конструкциясы, эксплуатация және компоненттері |
х |
Х |
||
Ұшу сипаттамаларының аспектілері |
||||
Айналу моменті, жазғы сипаттамалар аспектілері, қозғалтқышты басқару және шектеулер: |
х |
Х |
||
Қорғаныс жүйесі мен көрсету |
||||
Өртті көрсету жүйесі: индикация және эксплуатация |
х |
Х |
||
Әртүрлі жүйелер |
||||
Ротордың құрылымы |
х |
Х |
||
Басты ротор, түрлері |
х |
Х |
||
Құрылым бөлшектері мен материалдары, күйзелістер және конструктивті шектеулер, реттеулер (сәйкестірулер) |
х |
Х |
||
Меңгірікті бұранда |
||||
түрлері |
х |
Х |
||
Құрылым бөлшектері мен материалдары, күйзелістер және конструктивті шектеулер, реттеулер (сәйкестірулер) |
х |
х |
||
Трансмиссия |
||||
Басты редуктор |
||||
Құрылым бөлшектері мен материалдары, күйзелістер және конструктивті шектеулер, реттеулер (сәйкестірулер) |
х |
Х |
||
Ротордың тежегіші |
||||
Әртүрлілігі, конструкция, эксплуатация және шектеулер |
х |
Х |
||
Қосымша (көмекші) жүйелер |
х |
Х |
||
Кардан білігі |
х |
Х |
||
Аралық және артқы редуктор |
||||
Әртүрлілігі, конструкция, эксплуатация және шектеулер |
х |
Х |
||
Қалақ |
||||
Салмақ түсетін бұранданың қалағы |
||||
Әртүрлілігі, конструкциясы, материалдары |
х |
Х |
||
Кернеу |
х |
Х |
||
Конструктивтік шектеулер |
х |
Х |
||
Реттеу (сәйкестіру) |
х |
Х |
||
Қалақ ұшының формасы |
х |
Х |
||
Меңгірікті бұранданың қалағы |
||||
Дизайны және конструкциясы |
х |
Х |
||
Конструктивтік бөлшектері және материалдары |
х |
Х |
||
Кернеу |
х |
Х |
||
Конструктивтік шектеулер |
х |
Х |
||
Реттеу (сәйкестіру) |
х |
Х |
||
8.2. Аспапты жабдықтар |
||||
Аспаптар және индикация жүйесі |
||||
Манометр |
||||
Әртүрлілігі, конструкциясы, эксплуатация, сипаттамасы және нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Температураны өлшеу |
||||
Әртүрлілігі, конструкциясы, эксплуатация, сипаттамасы және нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Жанармай дәрежесін көрсеткіш |
||||
Әртүрлілігі, конструкциясы, эксплуатация, сипаттамасы және нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Жанармай шығынын өлшегіш |
||||
Әртүрлілігі, конструкциясы, эксплуатация, сипаттамасы және нақтылығы |
х |
х |
х |
х |
Бұрау моментiнiң көрсеткiшi |
||||
Әртүрлілігі, конструкциясы, эксплуатация, сипаттамасы және нақтылығы |
х |
Х |
||
Тахометр |
||||
Әртүрлілігі, конструкциясы, эксплуатация, сипаттамасы және нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Аэродинамикалық параметрлерді өлшеу |
||||
Қысымды өлшеу |
||||
Статикалық қысым, динамикалық қысым, тығыздығы мен анықтаулары |
х |
х |
х |
Х |
Температураны өлшеу: ұшақ |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, сипаттары мен нақтылығы |
х |
х |
||
Өлшеу индикациясы |
х |
х |
||
Температураны өлшеу: тікұшақ |
||||
Құрылымы, әрекет ету принципі, сипаттары мен нақтылығы |
х |
Х |
||
Өлшеу индикациясы |
х |
Х |
||
Биіктікті өлшеу |
||||
Стандартты атмосфера |
х |
х |
х |
Х |
Әртүрлі барометрлік сілтеулер (QNH, QFE және 1013,25) |
х |
х |
х |
Х |
Биіктігі, аспаптық биіктігі, нақты биіктігі, қысым биіктігі және тығыздық биіктігі |
х |
х |
х |
Х |
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктері мен нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Өлшеу индикациясы |
х |
х |
х |
Х |
Тігінен жылдамдықтың индикаторы |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктері мен нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Өлшеу индикациясы |
х |
х |
х |
Х |
Ұшу жылдамдығының көрсеткіші |
||||
Әртүрлі жылдамдықтар IAS, CAS, TAS – анықтаулар, қолдану және қатынас |
х |
х |
х |
Х |
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктері мен нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Өлшеу индикациясы |
х |
х |
х |
Х |
Магнетизм |
||||
Дердің магнит өрісі |
х |
х |
х |
Х |
Тура оқу құбылнамасы |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктері мен нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Бұрылу және жылдамдату қателіктері |
х |
х |
х |
х |
Гироскопиялық құралдар |
||||
Гироскоп: негізгі принциптері |
х |
х |
х |
Х |
Анықтау және дизайн |
х |
х |
х |
Х |
Негізгі құрамдары |
х |
х |
х |
Х |
Дрейф |
х |
х |
х |
Х |
Бұрылу мен сырғанаудың көрсеткіші |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктері мен нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Авиакқкжиек |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктері мен нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Курстық гироскоп |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктері мен нақтылығы |
х |
х |
х |
Х |
Байланыс жүйесі |
||||
Беру режимдері: УКВ, КВ және SATCOM |
||||
Принциптері, жиілік диапозоны, эксплуатациялық шектеулер және қолдану |
х |
х |
х |
Х |
Дыбыстау байланысы |
||||
Анықтаулар, жалпы ережелері және қолдану |
х |
х |
х |
Х |
Дыбыстау жүйесі және хабарлау |
||||
Ескертудің борттық жүйесі |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, көрсеткіш және дыбыстау |
х |
х |
х |
Х |
Аударылудың жақындығы жайлы ескерту |
х |
х |
||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, көрсеткіш және дыбыстау |
х |
х |
||
Радио жоғарылықты көрсеткіш |
||||
Конструкциясы, әрекет ету принципі, қателіктер, нақтылық пен көрсеткіштер |
х |
Х |
||
Қозғалтқыш айналымын арттыру |
||||
Хабарлау жүйесінің дизайны, эксплуатация, қауіп-қатер индикациясы |
х |
Х |
||
Біріктірілген аспаптар: электрондық дисплей |
||||
Дизайн, түрлі технологиялары және шектеулері |
х |
х |
х |
Х |
9. НАВИГАЦИЯ |
||||
9.1. Жалпы ережелер |
||||
Навигация негіздері |
х |
х |
||
Күн жүйесі. Күннің мерзімдік және айқын қозғалысы |
х |
х |
||
Жер |
||||
Үлкен шеңбер, кіші шеңбер және румб жиектері |
х |
х |
||
Кеңдік (енділік) және олардың түрлері |
х |
х |
||
Ұзақтылық және олардың түрлері |
х |
х |
||
Қандай да бір позиция үшін кеңдік (енділік) пен ұзақтылықты, координатаны қолдану |
х |
х |
||
Уақыт және уақыттың өзгеруі |
||||
Нақты уақыт |
х |
х |
||
UTC |
х |
х |
||
LMT |
х |
х |
||
Стандартты уақыт |
х |
х |
||
Мезгілді ауыстыру желісі |
х |
х |
||
Анықтаулар – шығыс, бату және азаматтық сумереки |
х |
х |
||
Бағыттар |
||||
Нақты солтүстік, магнитті солтүстік және құбылнама солтүстігі |
х |
х |
||
Құбылнаманың девиациясы |
х |
х |
||
Магнитті өріс, изогональ, арақатынас |
х |
х |
||
Арақашықтық |
||||
Навигацияда қолданылатын арақашықтық пен биіктікті өлшеу бірліктері: теңіздік миля, құрлық милясы, километр, метр мен футтар |
х |
х |
||
Бір бірліктің басқасына ауысуы |
х |
х |
||
Теңіздік милясы және кеңдік минуттары мен ұзақтық минуттары арасындағы қатынас |
х |
х |
||
Магнетизм және құбылнама |
||||
Жалпы принциптері |
||||
Жердің магнетизмі |
х |
х |
||
Жердің жалпы магниттік күшін тігінен және көлденең етіп бөлу |
х |
х |
||
Вариация – ұшақтар магнетизмінің жылдық өзгеруі |
х |
х |
||
Әуе кемесінің магнетизмі |
||||
Магнитті өрістердің қорытқы күштері |
х |
х |
||
Магниттық материалдарды құбылнамадан алшақ сақтау |
х |
х |
||
Карталар |
||||
Әртүрлі проекциялардың ерекшеліктері |
||||
Меркатор проекциясы |
х |
х |
||
Ламберт проекциясы |
х |
х |
||
Меридиандарды, параллелдерді, үлкен шеңберлерді және румб жиектерін көрсету |
||||
Меркатор проекциясында |
х |
х |
||
Ламберт проекциясында |
х |
х |
||
Қолданыстағы аэронавигациялық карталарды қолдану |
х |
х |
||
Позициялардың құрылысы |
х |
х |
||
Масштаб пен рельеф көрсеткіштерінің әдісі (ИКАО топографиялық картасы) |
х |
х |
||
Қабылданған белгілер |
х |
х |
||
Бұрыштар мен арақашықтықтарды өлшеу |
х |
х |
||
Азимуттар мен арақашықтықтардың аралығы |
х |
х |
||
DR навигациияның негізі (жол төсемі) |
х |
х |
||
Жол бұрышы (трек) |
х |
х |
||
Курс (компасты, магнитты және нақты) |
х |
х |
||
Желдің жылдамдығы |
х |
х |
||
Ауа жылдамдығы (IAS, CAS және TAS) |
х |
х |
||
Жол жылдамдығы |
х |
х |
||
ETA |
х |
х |
||
Дрейф және желді түзету бұрышы |
х |
х |
||
DR орналасқан жері |
х |
х |
||
Навигациялық компьютерді қолдану |
||||
Жылдамдық |
х |
х |
||
Уақыт |
х |
х |
||
Арақатынас |
х |
х |
||
Жанармай шығыны |
х |
х |
||
Өзгеру |
х |
х |
||
Ауа жылдамдығы |
х |
х |
||
Желдің жылдамдығы |
х |
х |
||
Нақты биіктік |
х |
х |
||
Жылдамдық үшбұрышы |
х |
х |
||
Курс |
х |
х |
||
Жол жылдамдығы |
х |
х |
||
Жол желісі және жантаю бұрышы |
х |
х |
||
DR бөлшектерін өлшеу |
||||
Биіктікті өлшеу |
х |
х |
||
Сәйкес жылдамдықты анықтау |
х |
х |
||
Ұшудағы навигация |
||||
Визуалды бақылауды қолдану және ұшу навигациясы мақсатымен қолдану |
х |
х |
||
Крейсерлік ұшудағы навигация, навигациялық мәліметтерді түзету үшін есептік нүктелерді қолдану |
||||
Жол жылдамдығын түзету |
х |
х |
||
Жанына жантаюды түзету |
х |
х |
||
Бағыт есебі мен жел жылдамдығын |
х |
х |
||
ETA түзету |
х |
х |
||
Борт құжатын толтыру |
х |
х |
||
9.2. РАДИОНАВИГАЦИЯ |
||||
Радиотолқындары таралуының негізгі теориясы |
||||
Антенна (толқынжима) |
||||
Сипаттары |
х |
х |
||
Жиілік сызықтарына байланысты толқындарды тарату |
х |
х |
||
Радиотехникалық құралдар |
||||
Жер пеленгаторлары |
||||
Жұмыс қағидаты |
х |
х |
||
Ұсынулар мен түсіндірулер |
х |
х |
||
Жамылғы |
х |
х |
||
Алшақтық |
х |
х |
||
Қателер мен нақтылықтар |
х |
х |
||
Алшақтық нақтылығына әсер ететін факторлар |
х |
х |
||
NDB/ADF |
||||
Жұмыс қағидаты |
х |
х |
||
Ұсынулар мен түсіндірулер |
х |
х |
||
Жамылғы |
х |
х |
||
Алшақтық |
х |
х |
||
Қателер мен нақтылықтар |
х |
х |
||
Алшақтық нақтылығына әсер ететін факторлар |
х |
х |
||
VOR |
||||
Жұмыс қағидаты |
х |
х |
||
Ұсынулар мен түсіндірулер |
х |
х |
||
Жамылғы |
х |
х |
||
Алшақтық |
х |
х |
||
Қателер мен нақтылықтар |
х |
х |
||
Алшақтық нақтылығына әсер ететін факторлар |
х |
х |
||
DME |
||||
Жұмыс қағидаты |
х |
х |
||
Ұсынулар мен түсіндірулер |
х |
х |
||
Жамылғы |
х |
х |
||
Алшақтық |
х |
х |
||
Қателер мен нақтылықтар |
х |
х |
||
Алшақтық нақтылығына әсер ететін факторлар |
х |
х |
||
Радиолокаторлар |
||||
Жердегі радиолокаторлар |
||||
Жұмыс қағидаты |
х |
х |
||
Ұсынулар мен түсіндірулер |
х |
х |
||
Жамылғы |
х |
х |
||
Алшақтық |
х |
х |
||
Қателер мен нақтылықтар |
х |
х |
||
Алшақтық нақтылығына әсер ететін факторлар |
х |
х |
||
Екінші локациялы жердегі радиолокаторлар және транспондерлер |
||||
Жұмыс қағидаты |
х |
х |
||
Ұсынулар мен түсіндірулер |
х |
х |
||
Режимдар мен кодтар |
х |
х |
||
GNSS |
||||
GPS, ГЛОНАСС |
||||
Жұмыс қағидаты |
х |
х |
||
Қателіктер мен нақтылықтар |
х |
х |
||
Нақтылыққа әсер ететін факторлар |
х |
х |
||
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
11-қосымша
Оқу пәні мен тақырыптардың атауы |
Ұшақтар |
Тікұшақтар |
IR |
|||
ATPL |
CPL |
ATPL/IR) |
ATPL |
CPL |
||
1. Әуе заңнамасы және ӘҚБ тәртіптері |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
1.1 Халықаралық заңнамалық: конвенциялар, келісімдер мен ұйымдар |
||||||
1.2 ӘК жазғы дайындығы |
||||||
1.3 ӘК тиістілік және тіркелген белгілер |
||||||
1.4 қызметкерлерді лицензиялау |
||||||
1.5 Пилоттар ережесі |
||||||
1.6 Аэронавигациялы қызметтің тәртіптері: ӘК пайдалану |
||||||
1.7 Аэронавигациялы қызмет және ӘК басқару |
||||||
1.8 Аэронавигациялық ақпарат қызметі |
||||||
1.9 Аэродромдар мен тікұшақ қонатын орындар |
||||||
1.10 Ұйымдастыру және топта жұмыс істей алу шеберліктері |
||||||
1.11 Іздеу және құтқару |
||||||
1.12 Авиациялық қауіпсіздік |
||||||
1.13 ӘК апаттары мен қақтығыстарды зерттеу |
||||||
2. ӘК жайлы жалпы білім: құрылымы мен жүйелері, қозғалтқышты орнату, электор және апаттық жабдықтар |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
2.1 Жүйенің дизайні, жүктемесі, кернеуі және қауіпсіздікті қамтамасыз ету |
||||||
2.2 ӘК құрылымы |
||||||
2.3 Гидравлика |
||||||
2.4 Шасси, доңғалақ, қақпақ, тежегіштер |
||||||
2.5 ӘК басқару органдары |
||||||
2.6 Пневматика: үрлеу жүйесі және сәйкестендіру |
||||||
2.7 Мұз басуға қарсы жүйелер |
||||||
2.8 Жанармай жүйесі |
||||||
2.9 Электро жабдықтар |
||||||
2.9 ӘК негіздері: өлшеу аспаптары |
||||||
2.10 Піспекті қозғалтқыш |
||||||
2.11 Турбиалы қозғалтқыш |
||||||
2.12 Байқау және қорғау жүйелері |
||||||
2.13 Оттегі жүйелері |
||||||
2.14 Тікұшақ: арнайы жүйелері |
||||||
2.15 Тікұшақ: басты төлке |
||||||
2.16 Тікұшақ: трансмиссия |
||||||
2.17 Тікұшақ: қалақтар |
||||||
2.1 ӘК жайлы жалпы білім: аспапты жабдықтар |
||||||
2.1.1 Тетіктер мен көрсеткіштер |
||||||
2.1.2 Ауа параметрлерін өлшеу |
||||||
2.1.3 Магнетизм: тура индикация құбылнама және өзгеретін құрылғылар арқылы |
||||||
2.1.4 Гироскопиялық аспаптар |
||||||
2.1.5 Инерциялық навигация және есептеу жүйесі |
||||||
2.1.6 Ұшақ: ұшуды автоматты басқару жүйесі |
||||||
2.1.7 Тікұшақ: ұшуды автоматты басқару жүйесі |
||||||
2.1.8 Триммирлеу, жорту демпфері, жазғы шектеулерді сақтау |
||||||
2.1.9 Автомат күш: автоматты бақылау күшінің жүйесі |
||||||
2.1.10 Байланыс жүйесі |
||||||
2.1.11 Ұшуды басқару жүйесі (FMS) |
||||||
2.1.12 Жақындау және ескерту жүйесі |
||||||
2.1.13 Біріктірілген аспаптар: электронды дисплей |
||||||
2.1.14 Бақылау және тіркеу, атқарушылықты қамтамасыз ету жүйелері |
||||||
2.1.15 Цифрлық жүйелер мен компютерлер |
||||||
3. Ұшу сипаттары мен жоспарлар |
х |
х |
х |
х |
х |
|
3.1 Салмақ және орталандыру: ұшақтар мен тікұшақтар |
х |
х |
х |
х |
х |
|
3.1.1 Салмақ және орталандыруға қатысты шаралардың мақсаты |
||||||
3.1.2 Жүктеу |
||||||
3.1.3 Есептеу негіздері |
||||||
3.1.4 ӘК салмағы мен орталандыру, нақты |
||||||
3.1.5 ТО анықтау |
||||||
3.1.6 Жүкке қатысты тәртіптер |
||||||
3.2 Ұшу сипаттары: ұшақ |
х |
х |
||||
3.2.1 Жалпы ережелер |
||||||
3.2.2 В класының сипаты: SE ұшақтары |
||||||
3.2.3 В класының сипаты: МE ұшақтары |
||||||
3.2.4 А класының сипаты: ұшақтар |
||||||
3.3 Ұшуды жоспарлау және бақылау |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
3.3.1 VFR ұшуды жоспарлау |
||||||
3.3.2 IFR ұшуды жоспарлау |
||||||
3.3.3 Жанармайды жоспарлау |
||||||
3.3.4 Ұшу алдындағы дайындық |
||||||
3.3.5 ATS ұшу жоспары |
||||||
3.3.6 Ұшуды бақылау және ұшудағы қайта жоспарлаулар |
||||||
3.4 Ұшу сипаттары: тікұшақ |
х |
х |
х |
|||
3.4.1 Жалпы ережелері |
||||||
3.4.2 3 SE класының сипаттамасы |
||||||
3.4.3 2 класының сипаттамасы |
||||||
3.4.4 1 класының сипаттамасы |
||||||
4 Адамдық фактор |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
4.1 Адамдық фактор: негізгі концепциялары |
||||||
4.2 Авиациялық физиологияның негіздері және денсаулықты сақтау |
||||||
4.3 Авиациялық психологияның негіздері |
||||||
5 Метеорология |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
5.1 Атмосфера |
||||||
5.2 Жел |
||||||
5.3 Термодинамика |
||||||
5.4 Бұлттар мен тұман басу |
||||||
5.5 Жауын-шашын |
||||||
5.6 Әуе массалары мен фронттар |
||||||
5.7 Қысымы жүйесі |
||||||
5.8 Климатология |
||||||
5.9 Ұшу кезіндегі қауіпсіздік қатерлері |
||||||
5.10 Метеорологиялық ақпарат |
||||||
6 Навигация |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
6.1 Жалпы навигация |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
6.1.1 Навигацияның негіздері |
||||||
6.1.2 Магнетизм және компастар |
||||||
6.1.3 Карталар |
||||||
6.1.4 Навигацияны есептеу әдісі |
||||||
6.1.5 Ұшудағы навигация |
||||||
6.2 Радионавигация |
||||||
6.2.1 Радиотолқындарды таратудың негізгі теориялары |
||||||
6.2.2 Радио құрылғы |
||||||
6.2.3 Радиолокаторлар |
||||||
6.2.4 RNAV. FMS навигациялық жүйе |
||||||
6.2.5 GNSS |
||||||
7. Эксплуатациялық тәртіптер |
х |
х |
х |
х |
х |
|
7.1 Негізгі талаптар |
||||||
7. 7.2. Ұшудың кейбір жағдайларында қауіптер және эксплуатациялық тәртіптер |
||||||
7.3 Тікұшақтағы апаттық жағдайлар |
||||||
8. Ұшу қағыттары |
х |
х |
х |
х |
х |
|
8.1 Ұшу қағыттары: ұшақ |
х |
х |
||||
8.1.1 Дыбысқа дейінгі аэродинамика |
||||||
8.1.2 Үлкен жылдамдықтың аэродинамикасы |
||||||
8.1.3 Тұрақтылық |
||||||
8.1.4 Шектеулер |
||||||
8.1.5 Бұрандалар |
||||||
8.1.6 Ұшу механикасы |
||||||
8.2 Ұшу қағыттары: тікұшақ |
х |
х |
х |
|||
8.2.1 Дыбысқа дейінгі аэродинамика |
||||||
8.2.2 Дыбыстан жүйрік аэродинамика және сығымдылық |
||||||
8.2.3 Түкұшақтың түрлері |
||||||
8.2.4 Салмақ түсіретін бұранданың аэродинамикасы |
||||||
8.2.5 Салмақ түсіретін бұранданың механикасы |
||||||
8.2.6 Артқы бұранда |
||||||
8.2.7 Тепе-теңдік, тұрақтылық және басқару |
||||||
8.2.8 Ұшу механикасы |
||||||
9. Радио байланыс |
х |
х |
х |
х |
х |
Х |
9.1 VFR радио байланыс |
||||||
9.1.1 Анықтаулар |
||||||
9.1.2 Жалпы эппслуатациялық процедуралар |
||||||
9.1.3 Ауа-райы жайлы ақпарат (VFR терминдер) |
||||||
9.1.4 Байланыс жоғалған кедегі әрекеттер |
||||||
9.1.5 Тығыз шарулар мен апаттық қағидалары |
||||||
9.1.6 VHF толқындарын бөлудің негізгі қағидаттары және жиілікті таңдау |
||||||
9.2 IFR радио байланыс |
||||||
9.2.1 Анықтаулар |
||||||
9.2.2 Жалпы эппслуатациялық процедуралар |
||||||
9.2.3 Байланыс жоғалған кедегі әрекеттер |
||||||
9.2.4 Тығыз шарулар мен апаттық қағидалары |
||||||
9.2.5 Ауа-райы жайлы ақпарат (IFR термины) |
||||||
9.2.6 VHF толқындарын бөлудің негізгі қағидаттары және жиілікті таңдау |
||||||
9.2.7 Морзе азбукасы |
||||||
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
12-қосымша
Білімдері |
Әдістері және іс-әрекеттері |
Құзыреті |
1) мақсаттарды түсіну; |
1) жұмыс орнын қамтамасыз ету; |
Ресурстарды дайындау |
1) оқыту жолындағы кедергілер, |
1) өкілеттіктерді, тиісті мінез-құлық үлгілерінің рөлдерін бөлу; |
Оқыту үшін қолайлы жағдайларды жасау |
Оқыту әдістері |
a) анық қарым-қатынас; оқыту әдістері, |
Білімдерді көрсету |
Адам факторы (HF), |
Теория мен тәжірибе арасындағы байланыстарды орнату (TEM), (CRM) |
Кіріктіру (TEM), (CRM) |
Оқу уақытын бөлу. |
Құзыретіне сәйкес мақсатқа қол жеткізу үшін уақыт бөлу. |
Оқыту мақсаттарына қол жеткізу үшін уақыт бөлу |
1) ықпал ету; |
1) студенттің қатысуын көтермелеу; |
Оқыту барысын жеңілдету |
1) әдістер бақылау; |
1) құзыреттілік стандарттарының нәтижелілігіне қатысты оқушыларды бағалау және өзін-өзі бағалауын көтермелеу; |
Оқушының үлгерімін бағалау |
1) оқыту әдістері, |
1) белгілі бір мақсаттар үшін жеке нәтижелерді салыстыру; |
Ілгерілеушілік нәтижелерін бақылау және талдау |
1) құзырет бірлігі және онымен байланысты бөлшектер; |
1) оқушыдан кері байланысты бастамалау; |
Оқу дәрістерін бағалау |
1) фазалар бойынша оқыту мақсаттары, |
Тек қана бақыланатын іс-әрекеттер мен оқиғаларды пайдалана отырып, есептің дәлдігі. |
Нәтижені хабарлау |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
13-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Әуе құқығы |
1) штурман куәлігінің иесіне қатысты қағидалар мен ережелер; |
Ұшу сипаттамалары, жоспарлау және жүктеме |
1) салмақты жүктеудің және бөлудің әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамаларына әсері; |
Адамның мүмкіндіктері |
қауіп және қателіктер факторларын бақылау принциптерін қоса алғанда штурманға қатысты адамның мүмкіндіктері; |
Метеорология |
1) авиациялық метеорологиялық жинақтарды, карталарды және болжамдарды; кодтарды және қысқарған сөздерді; ұшу алдында және ұшу кезінде метеорологиялық ақпаратты алу және пайдалану қағидаларын түсіну және тәжірибелік қолдану; |
Навигация |
1) жолды есептеу әдістері, изобарилік үстіңгі бет бойынша ұшулар және астронавигация қағидалары; |
Пайдалану қағидалары |
АIР, NОТАМ сияқты аэронавигациялық құжаттаманы, авиациялық кодтарды, қысқартуларды және бағдар бойынша ұшу, ұшып көтерілу, құлдилау және аспапатар бойынша қонуға кіру карталарын түсіну және пайдалану; |
Ұшу негіздері |
ұшу негіздері; |
Радиотелефония |
байланысты жүргізу қағидалары және радиоалмасу фразеологиясы. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
14-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Әуе құқығы |
1) бортинженер куәлігінің иесіне қатысты қағидалар мен ережелер; |
Әуе кемелері бойынша жалпы білімдер |
1) күштік қондырғыларды, газтурбиналық және/немесе піспектік қозғалтқыштарды орнатудың негізгі принциптері; |
Ұшу сипаттамалары, жоспарлау және жүктеме |
1) салмақты жүктеудің және бөлудің әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамаларына және басқарылу сипаттамаларына әсері; |
Адамның мүмкіндіктері |
қауіп және қателіктер факторларын бақылау принциптерін қоса алғанда бортинженерге қатысты адамның мүмкіндіктері; |
Пайдалану қағидалары |
1) техникалық қызмет көрсету принциптері, ұшу жарамдылығын қолдау қағидалары, дефектация, ұшу алдындағы тексерулер, отын құю және сыртқы қоректену көздерін қолдану кезінде сақтық шаралары; |
Ұшу негіздері |
аэродинамика негіздері; |
Радиотелефония |
байланысты жүргізу қағидалары және радиоалмасу фразеологиясы. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
15-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Әуе құқығы |
1) бортоператор куәлігінің иесіне қатысты қағидалар мен ережелер; |
Әуе кемелері бойынша жалпы білімдер |
1) әуе кемелерінің жұмыс принциптері, пайдалану қағидалары және жабдығы; |
Ұшу сипаттамалары, жоспарлау және жүктеме |
салмақты жүктеудің және бөлудің әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамаларына және басқарылу сипаттамаларына әсері; |
Адамның мүмкіндіктері |
қауіп және қателіктер факторларын бақылау принциптерін қоса алғанда бортоператорға қатысты адамның мүмкіндіктері; |
Пайдалану қағидалары |
1) техникалық қызмет көрсету принциптері, ұшу жарамдылығын қолдау қағидалары, дефектация, ұшу алдындағы тексерулер, отын құю және сыртқы қоректену көздерін қолдану кезінде сақтық шаралары; |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
16-қосымша
Атауы |
Мазмұны |
Мерзімділігі |
Даярлау кезеңі |
||
Теориялық |
Тренажерлық |
Ұшу |
|||
Авариялық-құтқару дайындығы |
Әуе кемесінің авариялық-құтқару жабдығы бойынша даярлау және авариялық көшіру рәсімдері жаттығуы |
жылына 1 рет |
+ |
+ |
|
Авиациялық қауіпсіздік |
Авиациялық қауіпсіздік саласындағы даярлау |
3 жылда 1 рет |
+/сынақ |
||
Қауіпті жүктерді тасымалдау |
Қауіпті жүктерді тасымалдау бойынша даярлау |
2 жылда 1 рет |
+/емтихан |
||
Ұшуды орындаудың қалыпты рәсімдерін және авариялық жағдайлардағы іс-әрекеттерді орындау |
Ұшуды орындаудың қалыпты рәсімдеріне және емтихан тапсыруды қоса алғанда, авариялық жағдайлардағы іс-әрекеттерге және тексеруді қоса алғанда ұшу тренажерында жаттығуға даярлау |
7 айда 1 рет |
+/емтихан |
+/тексеру |
|
Қалыпты рәсімдердің орындалуын тексеру |
Әуе кемесінде қалыпты рәсімдердің орындалуын тексеру |
жылына 1 рет |
+/тексеру |
||
Ерекше шарттардағы ұшуды орындау |
Емтихан тапсыруды қоса алғанда, ерекше шарттарда ұшуды орындауға даярлау |
жылына 1 рет |
+/емтихан |
||
Ұшудың қиын жағдайларындағы және күрделенген шарттарындағы іс-әрекеттер |
Тексеруді қоса алғанда, авариялық жағдайға жатпайтын барлық жүйелердің істен шығуы бойынша ұшу тренажерында жаттығу |
3 жылда 1 рет |
+/тексеру |
||
Әуе кемесін қиын кеңістік жағдайынан шығару бойынша даярлау |
Әуе кемесін қиын кеңістік жағдайынан, кідіріс алдындағы режимдерден, құлау режимінен шығару бойынша теориялық даярлау және жаттығу |
3 жылда 1 рет |
+ |
+ |
|
Желдің ығысуы шарттарында ұшуды орындау |
Емтихан тапсыруды қоса алғанда, желдің ығысуы шарттарында ұшуды орындауға даярлау және тексеруді қоса алғанда, ұшу тренажерында жаттығу |
жылына 1 рет |
+/емтихан |
+/тексеру |
|
Жердің жақындығы туралы ескерту жүйелері іске қосылған кезде маневрлер мен іс-әрекеттерді орындауға даярлау |
Емтихан тапсыруды қоса алғанда, жердің жақындығы туралы ескерту жүйелері іске қосылған кезде маневрлер мен іс-әрекеттерді орындауға теориялық даярлау және тексеруді қоса алғанда, ұшу тренажерында жаттығу |
жылына 1 рет |
+/емтихан |
+/тексеру |
|
БСПС соқтығысуды болдырмаудың борттық жүйесі |
Емтихан тапсыруды қоса алғанда, БСПС іске қосылған кезде маневрлер мен іс-әрекеттерді орындауға даярлау және тексеруді қоса алғанда, ұшу тренажерында жаттығу |
жылына 1 рет |
+/емтихан |
+/тексеру |
|
LOFT |
Нақты ұшу бағдары бойынша жағдайдың сценарийі бойынша ұшу тренажерында жаттығу |
жылына 1 рет |
+ |
||
CRM әуе кемесі экипажы кабинасының ресурстарын басқару бойынша даярлау |
Әуе кемесі экипажы кабинасының ресурстарын басқару бойынша теориялық даярлау және жаттығу |
3 жылда 1 рет |
+ |
+ |
|
Әуе кемесі экипажы кабинасының ресурстарын басқаруды бағалау |
Тренажерда және әуе кемесінде әуе кемесі экипажы кабинасының ресурстарын басқаруды бағалау |
жылына 1 рет |
+ |
+ |
|
Әуе кемесі және оның жүйелері |
Емтихан тапсыруды қоса алғанда, әуе кемесінің жүйелерін білу оның ұшу сипаттамаларын анықтау бойынша даярлау |
жылына 1 рет |
+/емтихан |
||
Оң жақ пилот орындығынан КВС ұшуды орындау * |
Емтихан тапсыруды қоса алғанда, оң жақ пилот орындығынан КВС ұшуды орындауға даярлау және тексеруді қоса алғанда ұшу тренажерында немесе әуе кемелерінде жаттығу |
жылына 1 рет |
+/емтихан |
+/тексеру |
+/тексеру |
ИКАО II/III санаты шарттарында қонуға кіру және қону |
Емтихан тапсыруды қоса алғанда, ҰҚЖ көріну 400 м аз болған кезде ИКАО II/III санаты шарттарында қонуға кіруді және қонуды және ұшып көтерілуді орындауға даярлау |
жылына 1 рет |
+/емтихан |
+/тексеру |
|
Халықаралық ұшуды орындау үшін ұшу экипаждарының мүшелер КПК |
МВЛ бойынша ұшуды орындауға даярлау |
3 жылда 1 рет |
+/емтихан |
||
* Оң жақ пилот орындығынан КВС ұшуды орындау тренажерлық немесе ұшу даярлығы кезеңінде жүргізіледі.
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
17-қосымша
Бортсеріктерді бастапқы даярлауға кіретін міндетті пәндердің ең төменгі тізбесі |
|||
р/с № |
Атауы |
Қысқаша мазмұны |
Білімдер деңгейі |
1. |
Нормативтер |
Ұлттық және халықаралық |
2 |
Пайдаланушы |
3 |
||
2. |
Бортсеріктің жұмысына қатысты авиация негіздері |
Авиациялық терминология |
2 |
Анықтамалық әдебиет |
3 |
||
Ұшу теориясы |
2 |
||
Әуе кемесінің негізгі бөлшектері |
1 |
||
Сындарлы үстіңгі беттер (ластану) |
3 |
||
ӘК үрлеу жүйесі |
2 |
||
Салмағы және теңгерімі (ортадан тартқыш) |
1 |
||
Метеорология/турбуленттілік |
1 |
||
Әуе кемесінің байланыс жүйелері |
2 |
||
Әуе қозғалысын басқару |
1 |
||
3. |
Биіктік физиологиясы |
Биіктіктің әсері |
4 |
Гипоксия |
4 |
||
ӘК оттегілік жүйелері және оларды пайдалану |
4 |
||
Газды кеңейту |
4 |
||
Салондағы қысымның түсуі |
4 |
||
Декомпрессилық ауру |
4 |
||
4. |
Стандартты жұмыс рәсімдері (SOP) |
SOP философиясы, құрылымы және қолдану |
4 |
Үйлестіру және экипажбен байланыс |
4 |
||
Брифингтер, ұшу алдындағы / ұшудан кейінгі міндеттер |
4 |
||
Пилоттар кабинасына рұқсат және пилоттық кабинаның стерилдігі |
4 |
||
Жолаушыларды, қол жүгін қабылдау және орналастыру, ұшуда электрондық аппаратураны пайдалану |
4 |
||
Ұшуда қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша міндеттер / турбуленттілік |
4 |
||
Жолаушылары бар бортта жанармай құю |
4 |
||
Экипаж мүшесінің әрекетке қабілетсіздігі |
4 |
||
5. |
Авиациялық қауіпсіздік |
Лаңкестік. Қауіптің сипттамасын және дәрежесін талдау. Пилоттар кабинасының қауіпсіздігі. |
4 |
Өзара іс-әрекет және экипаждағы байланыс |
4 |
||
ӘК тексеру рәсімдері |
4 |
||
Жарылғыш қондырғылар |
4 |
||
Тәртіпсіз жолаушылар |
4 |
||
ӘК басып алу, айдап кету |
4 |
||
6. |
Қауіпті жүктерді тасымалдау |
Жалпы тәсіл |
4 |
Тасымалдау үшін тыйым салынған жүктер |
4 |
||
Таңбалау |
4 |
||
Декларацияланбаған қауіпті жүктер |
4 |
||
Авариялық жағдайдағы іс-әрекеттер тәртібі |
4 |
||
7. |
Биіктік разгерметизация |
Экипажға және жолаушыларға әсер ету |
4 |
Бітеме ашылған жағдайдағы іс-әрекеттер |
4 |
||
8. |
Гигиена, авиациялық медицина және алғашқы жәрдемді көрсету |
Тәуліктік ырғақ және десинхроноз |
4 |
Жеке гигиена, екпелер |
4 |
||
Жұқпалы аурулар |
4 |
||
ӘК дезинфекциясы және дезинсекциясы |
4 |
||
Жан сақтау іс-қимылдарын қоса алғанда, броттағы алғашқы дәрігерге дейінгі жәрдем |
4 |
||
Жарақаттар |
4 |
||
ӘК бортындағы өлім |
4 |
||
ӘК бортында босану |
4 |
||
Толтыруға арналған құжаттама |
4 |
||
Борттық дәрі қобдишалары (құрамы және қолдану): алғашқы жәрдем дәрі қобдишасы және авариялық медициналық қор |
4 |
||
9. |
Штаттан тыс және авариялық жағдайлардағы іс-әрекеттер тәртібі |
ӘК бортындағы өрттер |
4 |
Түтіндеу жағдайларындағы іс-әрекеттер |
4 |
||
Құрғаққа/суға авариялық қонуға даярлау. Тірі қалу. |
4 |
||
Құрғаққа/суға дайындалған көшіру |
4 |
||
Құрғаққа/суға дайындалмаған көшіру |
4 |
||
Шұғыл медициналық жағдайлар |
4 |
||
10. |
ӘК түрін ескере отырып авариялық-құтқару рәсімдері |
ӘК жүйелері және оның конфигурациялары |
4 |
ӘК авариялық шығулар және оларды ашу |
4 |
||
Авариялық-құтқару жабдығы |
4 |
||
Авариялық кесте |
4 |
||
11. |
Адам факторы(CRM) |
Кіріспе курс |
2 |
Пайдаланушы түрін ескере отырып, экипаж жұмысын оңтайландыру |
4 |
||
ӘК түрін ескере отырып, экипаж жұмысын оңтайландыру |
4 |
||
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
18-қосымша
Бортсеріктерді қайта даярлауға кіретін міндетті пәндердің ең төменгі тізбесі |
|||
р/с № |
Атауы |
Қысқаша мазмұны |
Білімдер деңгейі |
1. |
Әуе кемесінің конструкциясы және оның жүйелері |
Бортсерік станциялары және қауіпсіздік белдіктері |
3 |
Жолаушылар креслолары және қауіпсіздік белдіктері |
3 |
||
Буфет-асүй бағандарының жүйелері |
4 |
||
Әуе кемесінің байланыс жүйесі |
4 |
||
ӘК жарықтандыру жүйесі |
4 |
||
Оттегі жүйесі |
4 |
||
2. |
ӘК түрін ескере отырып авариялық-құтқару рәсімдері |
ӘК авариялық шығулары және оларды ашу |
4 |
Авариялық люктер және оларды ашу |
4 |
||
Авариялық-құтқару жабдығы |
4 |
||
Авариялық кесте |
4 |
||
ӘК нұсқаларының ерекшеліктері (егер бар болса) |
3 |
||
3. |
Адам факторлары |
ӘК түрін ескере отырып, экипаж жұмысын оңтайландыру |
4 |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
19-қосымша
р/с № |
Атауы |
Қысқаша мазмұны |
1. |
Талаптар мен нормативтерге шолу |
Жолаушылардың ұшу алдындағы нұсқауы |
Буфет-асүй жабдығы |
||
Салонда қол жүгін орналастыру |
||
Электрондық аппаратураны пайдалану |
||
Турбуленттілік |
||
Рейстік құжаттама |
||
Жолаушылары бар бортта жанармай құю |
||
Жұмыс уақыты және демалыс уақыты бойынша шектеулер |
||
Авиациялық оқиғалар мен жағдайлар туралы баяндама |
||
2. |
Ұшу алдындағы брифингті өткізу |
Авариялық кесте бойынша міндеттер |
ӘК түрін, жабдықты, бағдарды және рейс түрін, жолаушылар санатын қоса алғанда әрекетке қабілетсіз жолаушыларға қызмет көрсетуге, зембілдегі науқастарды және нәрестелерді тасымалдауға ерекше екпін бере отырып, алдағы ұшу туралы ақпарат. |
||
3. |
Экипаждағы өзара іс-әрекет |
Тәртіп, міндеттер, субординация |
Үйлестіру және экипажбен байланыс |
||
Пилоттың әрекетке қабілетсіздігі |
||
Пилоттар кабинасына рұқсат және пилоттық кабинаның стерилдігі |
||
Ұшуда қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша міндеттер / турбуленттілік |
||
Жолаушылары бар бортта жанармай құю |
||
Экипаж мүшесінің әрекетке қабілетсіздігі |
||
4. |
Адам факторлары (CRM) |
Аға бортсеріктер үшін экипаж жұмысын оңтайландыру |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
20-қосымша
Экипаж мүшелерінің жұмысын оңтайландыру саласындағы кабиналық экипаждың мүшелерін даярлау (CRM) |
|||||
Даярлау бөлшектері |
CRM кіріспе курсы |
Пайдаланушының түрін ескере отырып, даярлау |
ӘК түрін ескере отырып даярлау |
Біліктілікті қолдау |
Аға бортсерікті даярлау |
Авиациядағы адам факторлары. |
Иә |
- |
- |
- |
Иә |
Жұмысқа қабілеттілік және адамның мүмкіндіктерінің шегі |
|||||
Жеке экипаж мүшесі ұстанымы тұрғысынан |
|||||
Жеке психологиялық бағдарлану, адамның қателіктері, қарым-қатынас және мінез-құлық, өзін-өзі бағалау |
Иә |
- |
- |
Иә |
- |
Күйзеліс және күйзелісті басқару |
|||||
Қажу және шаршау |
|||||
Өз-өзіне сенімділік |
|||||
Жағдайды меңгеру, ақпаратты қабылдау және өңдеу |
|||||
ӘК бүкіл экипажының ұстанымы тұрғысынан |
|||||
Қателіктерді анықтау және алдын алу |
- |
Иә - |
Иә |
Иә |
Иә |
Жағдайды бірлесіп меңгеру, ақпаратты жинау және өңдеу |
|||||
Жұмыс жүктемесін бөлу |
|||||
Тиімді өзара іс-әрекет және тағылымдамадан өтушілерді қоса алғанда, экипаждың барлық мүшелері арасындағы іс-әрекеттерді үйлестіру, мәдениеттегі айырмашылықтар. |
|||||
Көшбасылық қабілеттер және басқару машықтары, синергия, шешім қабылдау, өкілеттіктерді беру |
|||||
Жеке және топтық жауапкершілік, шешім қабылдау және іс-әрекеттер. |
|||||
Жолаушылардың салмағын, күйзелісін анықтау және басқару, дауларды шешу, медициналық фактор |
|||||
ӘК түрімен байланысты ерекшеліктер (тар-/кеңфюзеляжды ӘК, ұшу экипажының композициясы), экипаж құрамы және жолаушылардың саны |
|||||
Пайдаланушының және ұйымның ұстанымы тұрғысынан |
|||||
Компанияның қауіпсіздік мәдениеті, рәсім стандарттары (SOP), ұйымдастыру факторлары, пайдаланушының түрімен байланысты факторлар. |
- |
Иә |
Иә |
Иә |
Иә |
Тиімді өзара іс-әрекет компанияның персоналымен және жерүсті қызметтерімен үйлесімділік |
|||||
Ұшу қауіпсіздігімен байланысты оқиғалар мен жағдайлар туралы хабарлауға қатысу |
|||||
Оқиғаларды зерделеу және әдістемелік талдау (ескертпені қараңыз) |
|||||
Ескертпе: Егер пайдаланылатын кемелердің түрін ескере отырып, даярлау бағдарламасынан өту кезінде ӘК тиісті түріндегі авиациялық оқиға бойынша материалдар бар болса, компанияның қызмет саласы бойынша ұқсас жағдайларды қарастыру керек |
|||||
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
21-қосымша
Кәсіби даярлықты қолдау бағдарламасының аясына енетін міндетті пәндер тізімінің ең аз шамасы |
||
№ р/н |
Даярлау элементтерінің атауы |
Даярлықтың мерзімділігі |
1. |
Ұшу орындалатын әр типтегі әуе кемесі мен оның жүйесінің конструкциясы |
12 ай |
2. |
Ұшу орындалатын ӘК әр типі үшін апатты шығуы және олардың ашылуы |
12 ай |
3. |
Ұшу орындалатын әр типі үшін апатты-құтқару жабдықтары және оларды пайдалану |
12 ай |
4. |
Ұшу орындалатын әр типі үшін апаттық кесте |
12 ай |
5. |
Ұшу орындалатын ӘК әр типі үшін нұсқаларының ерекшеліктері |
12 ай |
6. |
Стандартты жұмыс процедуралары (SOP) |
24 ай |
7. |
ӘК бортындағы өрт |
24 ай |
8. |
Түтіндену жағдайындағы әрекеттер |
24 ай |
9. |
Құрлыққа/суға апатты жағдайда қону даярлығы |
24 ай |
10. |
Құрлыққа/суға эвакуациялау даярлығы |
24 ай |
11. |
Даярланбаған құрлыққа/суға эвакуациялау |
24 ай |
12. |
Кезек күттірметін медициналық жағдай |
24 ай |
13. |
Биіктіктік разгерметизациялау |
24 ай |
14. |
Қауіпті жүктерді тасымалдау |
24 ай |
15. |
Экипаж жұмыстарын оңтайландыру |
36 ай |
16. |
Гигиена, авиациялық медицина, алғашқы көмек |
36 ай |
17. |
Авиациялық қауіпсіздік |
36 ай |
18. |
Конструкциямен жаттығу: ұшу орындалатын әр типі үшін штаттық және штаттық емес жағдайда ӘК әр типінің ашылуы |
36 ай |
19. |
Конструкциямен жаттығу: эвакуация процедурасы |
36 ай |
20. |
Конструкциямен жаттығу: өрт сөндіру |
36 ай |
21. |
Конструкциямен жаттығу: оттегі жүйесін қолдану |
36 ай |
22. |
Конструкциямен жаттығу: судағы даярлық |
36 ай |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
22-қосымша
Зат модульдері |
А немесе В1 ұшақ с: |
А немесе В1 тікұшақ с: |
B2 |
B3 |
||
Реактивті қозғалтқышпен (қозғалтқыштармен) |
Піспекті қозғалтқышпен (қозғалтқыштармен) |
Реактивті қозғалтқышпен (қозғалтқыштармен) |
Піспекті қозғалтқышпен (қозғалтқыштармен) |
Авиациялық және радиоэлектрондық жабдықтар |
Герметикалық емес ӘК, MTOM 2250 kg және одан төмен |
|
1 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
2 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
3 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
4 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
5 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
6 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
7A |
X |
X |
X |
X |
X |
|
7B |
X |
|||||
8 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
9A |
X |
X |
X |
X |
X |
|
9B |
X |
|||||
10 |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
11A |
X |
|||||
11B |
X |
|||||
11C |
X |
|||||
12 |
X |
X |
||||
13 |
X |
|||||
14 |
X |
|||||
15 |
X |
X |
||||
16 |
X |
X |
X |
|||
17A |
X |
X |
||||
17B |
X |
|||||
№ р/н |
Модуль 1. Математика |
Аталған модуль А, В1, В2 және В3 санаттары үшін қолданылады |
|||
Деңгей/Level |
|||||
A |
B1 |
B2 |
B3 |
||
1. |
Арифметика |
1 |
2 |
2 |
2 |
2. |
Алгебра |
1 |
2 |
2 |
2 |
(a) сызықты теңеулер мен олардың шешімдері; |
- |
1 |
1 |
1 |
|
3. |
Геометрия |
- |
1 |
1 |
1 |
(b) графикалық бейнелеулер, графиктердің табиғаты мен қолданысы, графикалық теңеулер/функциялар |
2 |
2 |
2 |
2 |
|
(c) қарапайым тригонометрия, тригонометриялық қатынастар, кестелерді қолдану және тікбұрышты және полярлық координат. |
- |
2 |
2 |
2 |
|
№ р/н |
Модуль 2. Физика |
Аталған модуль А, В1, В2 және В3 санаттары үшін қолданылады |
|||
Деңгей/Level |
|||||
A |
B1 |
B2 |
B3 |
||
1. |
Зат |
1 |
1 |
1 |
1 |
2. |
Механика |
Төмен қара |
|||
1) |
Статика |
1 |
2 |
1 |
1 |
2) |
Кинетика |
1 |
2 |
1 |
1 |
3) |
Динамика |
1 1 |
2 2 |
1 2 |
1 1 |
4) |
Сұйықтықтар динамикасы |
2 1 |
2 2 |
2 1 |
2 1 |
3. |
Термодинамика |
2 - |
2 2 |
2 2 |
2 1 |
4. |
Оптика (жарық) |
- |
2 |
2 |
- |
5. |
Толқындар мен дыбыстың таралуы |
- |
2 |
2 |
- |
№ р/н |
Модуль 3. Электротехника негіздері |
Аталған модуль А, В1, В2 және В3 санаттары үшін қолданылады |
|||
Деңгей/Level |
|||||
A |
B1 |
B2 |
B3 |
||
1. |
Электрондар теориясы |
1 |
1 |
1 |
1 |
2. |
Статистикалық электричество және өткізгіштігі |
1 |
2 |
2 |
1 |
3. |
Электрлік терминология |
1 |
2 |
2 |
1 |
4. |
Электрдің генерирленуі |
1 |
1 |
1 |
1 |
5. |
Тұрақты электр тогының қайнаркөздері |
1 |
2 |
2 |
2 |
6. |
Тұрақты ток тізбектері |
- |
2 |
2 |
1 |
7. |
Кедергілер/резисторлар |
- - |
2 1 |
2 1 |
1 - |
8.. |
Қуаты |
- |
2 |
2 |
1 |
9. |
Сауыты/конденсатор |
- |
2 |
2 |
1 |
10. |
Магнетизм |
- - |
2 2 |
2 2 |
1 1 |
11. |
Индуктивтілік/индуктивтілік катушкасы |
- |
2 |
2 |
1 |
12. |
Тұрақты ток қозғалтқышының теориясы |
- |
2 |
2 |
1 |
13. |
Ауыспалы токтың теориясы |
1 |
2 |
2 |
1 |
14. |
Резистивтік тізбектер (R), сыйымдылығы (С) және индуктивті (L) |
- |
2 |
2 |
1 |
15. |
Трансформаторлар |
- |
2 |
2 |
1 |
16. |
Сүзгілер (фильтрлер) |
- |
1 |
1 |
- |
17. |
Ауыспалы ток генераторы |
- |
2 |
2 |
1 |
18. |
Ауыспалы ток қозғалтқыштары |
- |
2 |
2 |
1 |
№ р/н |
Модуль 4. Электроника негіздері |
Аталған модуль А, В1, В2 және В3 санаттары үшін қолдануға арналған |
|||
Деңгей/Level |
|||||
A |
B1 |
B2 |
B3 |
||
1. |
Жартылай өткізгіштер |
Төмен қараңыз |
|||
1) |
Диодтар |
- - |
2 - |
2 2 |
1 1 |
2) |
Транзисторлар |
- - |
1 - |
2 2 |
1 1 |
3) |
Интегральдық сызбалар |
- - |
1 - |
- 2 |
1 - |
2. |
Баспа платаларының сұлбасы |
- |
1 |
2 |
- |
3. |
Асқан механизмдер |
- - |
1 - |
- 2 |
- - |
№ р/н |
Модуль 5. Сандық техника/электроника құралдарының жүйесі |
Аталған модуль А санаты, санат ішіндегі В1.1, В1.3, В1.2, В1.4 бөліктері және В2, В3 санаттары үшін қолданылады |
||||
Деңгей/Level |
||||||
A |
B1.1 |
B1.2 |
B2 |
B3 |
||
1. |
Аспаптар электроникасының жүйесі |
1 |
2 |
2 |
3 |
1 |
2. |
Сандық жүйе |
- |
1 |
- |
2 |
- |
3. |
Мәліметтердің түрленуі |
- |
1 |
- |
2 |
- |
4. |
Мәліметтер дөңгелегі |
- |
2 |
- |
2 |
- |
5. |
Қисынды сызбалар |
- - |
2 - |
- - |
2 2 |
1 - |
6. |
Компьютердің базалық конструкциясы |
1 - |
2 - |
- - |
- 2 |
- - |
7. |
Шағын процессорлар |
- |
- |
- |
2 |
- |
8. |
Интегралды тізбе |
- |
- |
- |
2 |
- |
9. |
Арналарды нығыздау |
- |
- |
- |
2 |
- |
10. |
Оптикалық талшық |
- |
1 |
1 |
2 |
- |
11. |
Электрондық дисплей |
- |
2 |
1 |
2 |
1 |
12. |
Сезімтал электрлі конструкциялар |
1 |
2 |
2 |
2 |
1 |
13. |
Бағдарламалық қамту басқарылуын бақылау |
- |
2 |
1 |
2 |
1 |
14. |
Электромагнитті қоршаған орта |
- |
2 |
2 |
2 |
1 |
15. |
ӘК типтік электрондық/сандық жүйесі |
- |
2 |
2 |
2 |
1 |
№ р/н |
Модуль 6. Материалдар және компьютерлерді техникалық қамту |
Аталған модуль А, В1, В2 және В3 санаттарына қолдануға арналған |
|||
Деңгей/Level |
|||||
A |
B1 |
B2 |
B3 |
||
1. |
ӘК материалдары–құрамына темірі бар |
1 - |
2 1 |
1 1 |
2 1 |
2. |
ӘК материалдары– құрамына темірі жоқ |
1 - |
2 1 |
1 1 |
2 1 |
3. |
ӘК материалдары – композитті және металл емес |
См. ниже |
|||
1) |
Композитті және металл емес, ағаш пен матадан басқа |
1 1 |
2 2 |
2 - |
2 2 |
2) |
Ағаш конструкциялары |
1 |
2 |
- |
2 |
3) |
Мата жабындысы |
1 |
2 |
- |
2 |
4. |
Коррозия |
1 2 |
1 3 |
1 2 |
1 2 |
5. |
Бекіткіш |
Төмен қараңыз |
|||
1) |
Бұрандалар бұрандасы |
2 |
2 |
2 |
2 |
2) |
Болттар, түйрегіштер, бұрандалар |
2 |
2 |
2 |
2 |
3) |
Контрящии конструкциялар |
2 |
2 |
2 |
2 |
4) |
ӘК тойтарма шегелері |
1 |
2 |
1 |
2 |
6. |
Құбырлар және дәнекерлеушілер |
2 2 |
2 2 |
2 1 |
2 2 |
7. |
Серіппе |
- |
2 |
1 |
1 |
8. |
Мойынтіректер |
1 |
2 |
2 |
1 |
9. |
Трансмиссия |
1 |
2 |
2 |
1 |
10. |
Басқару тростары |
1 |
2 |
1 |
2 |
11. |
Электр кабельдері және ажыратқыштар Кабельдердің типтері, конструкциялары және сипаттамалары; |
1 |
2 |
2 |
2 |
№ р/н |
Модуль 7А. Техникалық қызмет көрсету тәжірибесі |
Аталған модуль А, В1 және В2 санаттары үшін қолданылмайды. |
||||
A |
B1 |
B2 |
||||
Деңгей/Level |
||||||
1. |
ӘК сақтандыру және қауіпсіздік шаралары және цехтың (зертхана) Тәжірибе цехтерінде |
3 |
3 |
3 |
||
2. |
Құралдар |
3 |
3 |
3 |
||
3. |
Ортақ тексеру жабдықтары А және ЖЭЖ |
- |
2 |
3 |
||
4. |
Суреттер, диаграммалар және инженерлік қамтамасыз етудің стандарттары |
1 |
2 |
2 |
||
5. |
Қондыру және саңылаулар |
1 |
2 |
1 |
||
6. |
Электрлі өткізгіш қосқыштардың жүйесі (EWIS) |
1 |
3 |
3 |
||
7. |
Жаншып бекіту |
1 |
2 |
- |
||
8. |
Құбырлар мен шланглер |
1 |
2 |
- |
||
9. |
Серіппелер |
1 |
2 |
- |
||
10. |
Мойынтіректер |
1 |
2 |
- |
||
11. |
Трансмиссия |
1 |
2 |
- |
||
12. |
Басқару тростары |
1 |
2 |
- |
||
13. |
Материалдарды өңдеу |
См. ниже |
||||
14. |
Жапырақша металл |
- |
2 |
- |
||
15. |
Композитті және метал емес материалдар |
- |
2 |
- |
||
16. |
Қатты пісіргішпен дәнекерлеу, пісіру, пісіргішпен пісіру, қосу. |
- - |
2 2 |
2 - |
||
17. |
ӘК өлшеу және баланс |
- - |
2 2 |
- - |
||
18. |
ӘК тасымалдау және сақтау |
2 |
2 |
2 |
||
19. |
Бөлшектеу, инспекциялау, жөндеу және жинау техникасы |
2 - - 2 - |
3 2 2 2 2 |
3 - 1 2 2 |
||
20. |
Қалыпты емес оқиғалар |
2 2 |
2 2 |
2 - |
||
21. |
ӘК ТҚ процедуралары |
1 |
2 |
2 |
||
№ р/н |
Модуль 7В. Техникалық қызмет көрсету тәжірибесі. |
Аталған модуль В3 санатына қолдануға арналған. |
Деңгей/Level |
||
B3 |
||
1. |
ӘК мен цехтарда (зертханалар) сақтандыру және қауіпсіздік шаралары |
3 |
2. |
ӘК сақтандыру және қауіпсіздік шаралары және цехтың (зертхана) Тәжірибе цехтерінде |
3 |
3. |
Құралдар |
3 |
4. |
Ортақ тексеру жабдықтары А және ЖЭЖ |
- |
5. |
Суреттер, диаграммалар және инженерлік қамтамасыз етудің стандарттары |
2 |
6. |
Қондыру және саңылаулар |
2 |
7. |
Электрлі өткізгіш қосқыштардың жүйесі (EWIS) |
2 |
8. |
Жаншып бекіту |
2 |
9. |
Құбырлар мен шланглер |
2 |
10. |
Серіппелер |
1 |
11. |
Мойынтіректер |
2 |
12. |
Трансмиссия |
2 |
13. |
Басқару тростары |
2 |
14. |
Материалдарды өңдеу |
Төмен қараңыз |
1) |
Жапырақша металл |
2 |
15. |
Композитті және метал емес материалдар |
2 |
16. |
Қатты пісіргішпен дәнекерлеу, пісіру, |
2 |
17. |
ӘК өлшеу және баланс |
2 |
18. |
Бөлшектеу, инспекциялау, жөндеу және жинау техникасы |
3 |
19. |
Қалыпты емес оқиғалар |
2 |
20. |
ӘК ТҚ процедуралары |
2 |
№ р/н |
Модуль 8. Базалық аэродинамика |
Аталған модуль А, В1, В2 және В3 санаттарына қолдануға арналған. |
|||
Деңгей/Level |
|||||
A |
B1 |
B2 |
B3 |
||
1. |
Атмосфера физикасы |
1 |
2 |
2 |
1 |
2. |
Аэродинамика |
1 |
2 |
2 |
1 |
3. |
Ұшу теориясы |
1 |
2 |
2 |
1 |
4. |
Динамика және ұшуды тұрақтандыру |
1 |
2 |
2 |
1 |
№ р/н |
Модуль 9А. Адам факторы |
Аталған модуль А, В1 және В2 санаттарына қолдануға арналған. |
||
Деңгей/Level |
||||
A |
B1 |
B2 |
||
1. |
Жалпы |
1 |
2 |
2 |
2. |
Адамдардың атқаруы және шектеулер |
1 |
2 |
2 |
3. |
Әлеуметтік физиология |
1 |
1 |
1 |
4. |
Атқаруға әсер ететін факторлар |
2 |
2 |
2 |
5. |
Физикалық қоршаған орта |
1 |
1 |
1 |
6. |
Міндеттер |
1 |
1 |
1 |
7. |
Байланыс |
2 |
2 |
2 |
8. |
Адамдардың қателігі |
1 |
2 |
2 |
9. |
Жұмыс орнындағы қауіпсіздік |
1 |
2 |
2 |
№ р/н |
Модуль 9В. Адам факторы |
Аталған модуль В3 санатына қолдануға арналған |
Деңгей/Level |
||
B3 |
||
1. |
Жалпы |
2 |
2. |
Адамдардың атқаруы және шектеулер |
2 |
3. |
Әлеуметтік физиология |
1 |
4. |
Атқаруға әсер ететін факторлар |
2 |
5. |
Физикалық қоршаған орта |
1 |
6. |
Міндеттер |
1 |
7. |
Байланыс |
2 |
8. |
Адамдардың қателігі |
2 |
9. |
Жұмыс орнындағы қауіпсіздік |
2 |
№ р/н |
Модуль 10. Авиациялық заң |
Аталған модуль А, В1, В2 и В3 санаттарына қолдануға арналған. |
|||
Деңгей/Level |
|||||
A |
B1 |
B2 |
B3 |
||
1. |
Басқару конструкциясы |
1 |
1 |
1 |
1 |
2. |
Сертификаттайтын қызмет–техникалық қызмет көрсету |
2 |
2 |
2 |
2 |
3. |
ӘК ТҚ бойынша ұйымның мақылдауы |
2 |
2 |
2 |
2 |
4. |
Ұшуды пайдалану |
1 |
1 |
1 |
1 |
5. |
ӘК сертификациялау, бөлімдер мен конструкциялар |
- - |
1 2 |
1 2 |
1 2 |
6. |
Ұшу жарамдылығына қолдау көрсету |
2 |
2 |
2 |
2 |
7. |
Қолданылатын ұлттық және халықаралық талаптар (егер Еуроодақтың талабымен өзгертілмесе) |
1 - |
2 1 |
2 1 |
2 1 |
№ р/н |
Модуль 11А. Турбиндік қозғалтқыштары бер ұшақтар – аэродинамикасы, конструкциясы және жүйесі |
|
|
|
|||
А1 |
В1.1 |
||
1. |
Ұшу теориясы |
Төмен қараңыз |
|
1) |
Ұшақтың аэродинамикасы және басқару органдары |
1 |
2 |
2) |
Жоғары жылдамдықта ұшу |
1 |
2 |
2. |
Планер құрылымы – жалпы тұжырымдама |
2 1 |
2 2 |
3. |
Планер-ұшақтың құрылымы |
Төмен қараңыз |
|
1) |
Фюзеляж (АТА 52/53/56) |
1 |
2 |
2) |
Қанат (АТА 57) |
1 |
2 |
3) |
Тұрақтандырғыштар (АТА 55) |
1 |
2 |
4) |
Басқару органдарының беті (АТА 55/57) |
1 |
2 |
5) |
Гондолдар мен пилондар (АТА 54) |
1 |
2 |
4. |
Ауаның кондиционирленуі және үрлеу (АТА 21) |
Төмен қараңыз |
|
1) |
Ауаның қайнаркөзі |
1 |
2 |
2) |
Ауаның кондиционирленуі |
1 |
3 |
3) |
Үрлеу |
1 |
3 |
4) |
Хабарлау және қауіпсіздік конструкциясы |
1 |
3 |
5. |
Радиоэлектрондық және аспаптық жабдықтар жүйесі |
Төмен қараңыз |
|
1) |
Аспаптық жабдықтар жүйесі (АТА 31) |
1 |
2 |
2) |
Радиоэлектрондық жабдықтар жүйесі |
1 |
1 |
6. |
Электрмен жабдықтау(АТА24) |
1 |
3 |
7. |
Жабдықтар және өңдеу (АТА25) |
2 1 |
2 1 |
8. |
Өрттен қорғану (АТА26) |
1 1 |
3 1 |
9. |
Басқару органдары (АТА27) |
1 |
3 |
10. |
Отындық жүйе (АТА28) |
1 |
3 |
11. |
Гидравликалық қайнаркөз (АТА29) |
1 |
3 |
12. |
Мұз бен жауыннан қорғанысы (АТА30) |
1 |
3 |
13. |
Шасси (АТА32) |
2 |
3 |
14. |
Жарық беру (АТА33) |
2 |
3 |
15. |
Оттегі (АТА35) |
1 |
3 |
16. |
Пневматика/Вакуум (АТА36) |
1 |
3 |
17. |
Су жүйесі және қалдықтарды жою жүйесі |
2 |
3 |
18. |
Техникалық қолдау көрсетудің борттық жүйесі (АТА45) |
1 |
2 |
19. |
Радиоэлектрондық ықпалдастырылған модульдік жабдық (АТА42) |
1 |
2 |
20. |
Жолаушылар салонының жүйесі (АТА44) |
1 |
2 |
21. |
Ақпараттық жүйе (АТА46) |
1 |
2 |
№ р/н |
Модуль 11В. Піспекті ұшақтар - аэродинамика, конструкция және жүйе |
Аталған модуль А2 и В.1.2 санаттарының бөлімдеріне қолдануға арналған. |
|
Деңгей/Level |
|||
А2 |
В1.2 |
||
1. |
Ұшу теориясы |
Төмен қараңыз |
|
1) |
Ұшақтың аэродинамикасы және басқару органдары |
1 |
2 |
2) |
Жоғары жылдамдықпен ұшуға болмайды |
- |
- |
2. |
Планер құрылымы – жалпы тұжырымдама |
2 1 |
2 2 |
3. |
Планер құрылымы – ұшақтар |
См ниже |
|
1) |
Фюзеляж (АТА 52/53/56) |
1 |
2 |
2) |
Қанат (АТА 57) |
1 |
2 |
3) |
Тұрақтандырғыштар (АТА 55) |
1 |
2 |
4) |
Басқару органдарының беті (АТА 55/57) |
1 |
2 |
5) |
Гондолдар мен пилондар (АТА 54) |
1 |
2 |
4. |
Ауаны кондиционерлеу және үрлеу (АТА 21) |
1 |
3 |
5. |
Радиоэлектрондық және аспаптық жабдықтар жүйесі |
См. ниже |
|
1) |
Аспаптық жабдықтар жүйесі (АТА 31) |
1 |
2 |
2) |
Радиоэлектрондық жабдықтар жүйесі |
1 |
1 |
6. |
Электрмен жабдықтау(АТА24) |
1 |
3 |
7. |
Жабдықтар және өңдеу (АТА25) |
2 1 |
2 1 |
8. |
Өрттен қорғану (АТА26) |
1 1 |
3 3 |
9. |
Басқару органдары (АТА27) |
1 |
3 |
10. |
Отындық жүйе (АТА28) |
1 |
3 |
11. |
Гидравликалық қайнаркөз(АТА29) |
1 |
3 |
12. |
Мұз бен жауыннан қорғанысы (АТА30) |
1 |
3 |
13. |
Шасси (АТА32) |
2 |
3 |
14. |
Жарық беру (АТА33) |
2 |
3 |
15. |
Оттегі (АТА35) |
1 |
3 |
16. |
Пневматика/Вакуум (АТА36) |
1 |
3 |
17. |
Су жүйесі және қалдықтарды жою жүйесі (АТА38) |
2 |
3 |
№ р/н |
Модуль 11С. Піспекті ұшақтар - аэродинамика, құрылым және жүйе |
Аталған модуль В3 санаты үшін қолданылады |
Деңгей/Level |
||
B3 |
||
1. |
Ұшу теориясы |
1 |
2. |
Планер құрылымы – жалпы тұжырымдама |
2 2 |
3. |
Планер-ұшақтың құрылымы |
Төмен қараңыз |
1) |
Фюзеляж (АТА 52/53/56) |
1 |
2) |
Қанат (АТА 57) |
1 |
3) |
Тұрақтандырғыштар (АТА 55) |
1 |
4) |
Басқару органдарының беті (АТА 55/57) |
1 |
5) |
Гондолдар мен пилондар (АТА 54) |
1 |
4. |
Ауаны желдету және үрлеу (АТА 21) |
1 |
5. |
Радиоэлектрондық және аспаптық жабдықтар жүйесі |
Төмен қараңыз |
1) |
Аспаптық жабдықтар жүйесі (АТА 31) |
1 |
2) |
Радиоэлектрондық жабдықтар жүйесі |
1 |
6. |
Электрмен жабдықтау(АТА24) |
2 |
7. |
Жабдықтар және өңдеу (АТА25) |
2 |
8. |
Өрттен қорғаныс (АТА26) |
2 |
9. |
Басқару органдары (АТА27) |
3 |
10. |
Отындық жүйе (АТА28) |
2 |
11. |
Гидравликалық қайнаркөз(АТА29) |
2 |
12. |
Мұз бен жауыннан қорғанысы (АТА30) |
1 |
13. |
Шасси (АТА32) |
2 |
14. |
Жарық беру (АТА33) |
2 |
15. |
Оттегі (АТА35) |
2 |
16. |
Пневматика/Вакуум (АТА36) |
2 |
№ р/н |
Модуль 12. Тікұшақтар - аэродинамика, құрылым және жүйе |
Аталған модуль А3, А4, В1.3 және В1.4 санат бөліктеріне қолдануға арналған |
|
Деңгей/Level |
|||
A3 |
B1.3 |
||
1. |
Ұшу теориясы – айналмалы қанат аэродинамикасы |
1 |
2 |
2. |
Ұшуды басқару жүйесі |
2 |
3 |
3. |
Қалақшадан шабуыл бұрышына бақылау жасау және тербелісті талдау |
1 |
3 |
4. |
Трансмиссия |
1 |
3 |
5. |
Конструкция құрылымы |
2 1 |
2 2 |
6. |
Ауаны кондиционерлеу (АТА 21) |
Төмен қараңыз |
|
1) |
Ауамен жабдықтау |
1 |
2 |
2) |
Ауаны кондиционерлеу |
1 |
3 |
7. |
Радиоэлектрондық және аспаптық жабдықтар жүйесі |
Төмен қараңыз |
|
1) |
Аспаптық жабдықтар жүйесі (АТА 31) |
1 |
2 |
2) |
Радиоэлектрондық жабдықтар жүйесі |
1 |
1 |
8. |
Электрмен жабдықтау(АТА24) |
1 |
3 |
9. |
Жабдықтар және өңдеу (АТА25) |
2 1 |
2 1 |
10. |
Өрттен қорғану (АТА26) |
1 |
3 |
11. |
Отындық жүйе (АТА28) |
1 |
3 |
12. |
Гидравликалық қайнаркөз(АТА29) |
1 |
3 |
13. |
Мұз бен жауыннан қорғанысы (АТА30) |
1 |
3 |
14. |
Шасси (АТА32) |
2 |
3 |
15. |
Жарық беру (АТА33) |
2 |
3 |
16. |
Пневматика/Вакуум (АТА36) |
1 |
3 |
17. |
Радиоэлектрондық ықпалдастырылған модульдік жабдық (АТА42) |
1 |
2 |
18. |
Техникалық қолдау көрсетудің борттық жүйесі |
1 |
2 |
19. |
Ақпараттық жүйе (АТА46) |
1 |
2 |
№ р/н |
Модуль 13. ӘК – аэродинамика, құрылым және жүйе |
Аталған модуль В2 санатына қолдануға арналған. |
Деңгей/Level |
||
В2 |
||
1. |
Ұшу теориясы |
|
Ұшақтың аэродинамикасы және басқару органдары |
1 1 1 |
|
2. |
Құрылым – жалпы тұжырым |
1 2 |
3. |
Автопилот (АТА22) |
3 |
4. |
Байланыс/Навигация (АТА23/24) |
3 |
5. |
Электрмен жабдықтау(АТА24) |
3 |
6. |
Жабдықтар және өңдеу (АТА25) |
3 |
7. |
Басқару органдары (АТА27) |
2 3 |
8. |
Аспаптық жабдықтар жүйесі (АТА 31) |
3 |
9. |
Жарық беру (АТА33) |
3 |
10. |
Техникалық қолдау көрсетудің борттық жүйесі (АТА45) |
3 |
11. |
Ауаның кондиционирленуі және үрлеу (АТА 21) |
См.ниже |
1) |
Ауаның қайнаркөзі |
2 |
2) |
Ауаның кондиционирленуі |
2 |
3) |
Үрлеу |
3 |
4) |
Хабарлау және қауіпсіздік конструкциясы |
3 |
12. |
Өрттен қорғану (АТА26) |
3 1 |
13. |
Отындық жүйе (АТА28) |
1 |
14. |
Гидравликалық қайнаркөз(АТА29) |
1 |
15. |
Мұз бен жауыннан қорғанысы (АТА30) |
2 |
16. |
Шасси (АТА32) |
1 |
17. |
Оттегі (АТА35) |
3 |
18. |
Пневматика/Вакуум (АТА36) |
2 |
19. |
Су жүйесі және қалдықтарды жою жүйесі |
2 |
20. |
Радиоэлектрондық ықпалдастырылған модульдік жабдық (АТА42) |
3 |
21. |
Жолаушылар салонының жүйесі (АТА44) |
3 |
22. |
Ақпараттық жүйе (АТА46) |
3 |
Модуль 14. Күштік қондырғы |
Аталған модуль В2 санатына қолдануға арналған. |
|
Деңгей/Level |
||
В2 |
||
1. |
Реактивті қозғалтқыштар |
1 2 |
2. |
Қозғалтқыштарды индикациялау жүйесі |
2 |
3. |
Іске қосу және оталдыру жүйесі |
2 |
№ р/н |
Модуль 15. Газотурбиналық қозғалтқыш |
Аталған модуль А және В1 санаттары үшін қолданылады |
|
Деңгей/Level |
|||
А |
В1 |
||
1. |
Негіздеме |
1 |
2 |
2. |
Қозғалтқыштың сипаттамасы |
- |
2 |
3. |
Кіретін бағыттаушы аппарат |
2 |
2 |
4. |
Компрессорлар |
||
5. |
Жану камерасының секциясы |
||
6. |
Турбина секциясы |
2 |
2 |
7. |
Газдың шығуы |
1 |
2 |
8. |
Мойынтіректер мен тығыздағыштар |
- |
2 |
9. |
Майлау және отын |
1 |
2 |
10. |
Майлау жүйесі |
1 |
2 |
11. |
Отын жүйесі |
1 |
2 |
12. |
Әуе жүйесі |
1 |
2 |
13. |
Іске қосу және оталдыру жүйесі |
1 |
2 |
14. |
Қозғалтқыштарды индикациялау жүйесі |
1 |
2 |
15. |
Қуатты ұлғайту жүйесі |
- |
1 |
16. |
Турбо-пропеллердік қозғалтқыш |
1 |
2 |
17. |
Еркін турбиналы реактивтік қозғалтқыш |
1 |
2 |
18. |
Қосалқы күштік қондырғы |
1 |
2 |
19. |
Күштік қондырғыны монтаждау |
1 |
2 |
20. |
Өртке қарсы қорғаныс жүйесі |
1 |
2 |
21. |
Қозғалтқыштың мониторингі және жер үстінде пайдаланылуы |
1 |
3 |
22. |
Қозғалтқышты сақтау және консервілеу |
- |
2 |
№ р/н |
Модуль 16. Піспекті қозғалтқыш |
Аталған модуль А, В1 және В3 санаттарына қолдануға арналған. |
||
Деңгей/Level |
||||
А |
В1 |
В3 |
||
1. |
Негізі |
1 |
2 |
2 |
2. |
Қозғалтқыштың сипаттамасы |
1 |
2 |
2 |
3. |
Қозғалтқыш конструкциясы |
1 |
2 |
2 |
4. |
Қозғалтқыштың отын жүйесі |
См. ниже |
||
1) |
Карбюраторлар |
1 |
2 |
2 |
2) |
Отын шашу жүйесі |
1 |
2 |
2 |
3) |
Қозғалтқышты электронды басқару |
1 |
2 |
2 |
5. |
Іске қосу және оталдыру жүйесі |
1 |
2 |
2 |
6. |
Сорып алу, газ шығару және суыту жүйесі Конструкция және жұмыс: индикация жүйесі, оның ішінде қосалқы әуе жүйесі; |
1 |
2 |
2 |
7. |
Үрлеу/турбоүрлеу |
1 |
2 |
2 |
8. |
Майлау және отын |
1 |
2 |
2 |
9. |
Майлау жүйесі |
1 |
2 |
2 |
10. |
Қозғалтқышты индексациялау жүйесі |
1 |
2 |
2 |
11. |
Күштік қондырғыны монтаждау |
1 |
2 |
2 |
12. |
Қозғалтқыштың мониторингі және жер үстінде пайдаланылуы |
1 |
3 |
2 |
13. |
Қозғалтқышты сақтау және консервілеу |
- |
2 |
1 |
Модуль 17А. Әуе бұрандасы |
Бұл модуль А және В1 санаты үшін қолдануға арналған. |
||
Деңгей/Level |
|||
В3 санаты үшін тиісінше сұрақтар 17В модулінде көрсетілген. |
А |
В1 |
|
1. |
Негізі |
1 |
2 |
2. |
Әуе бұрандасының конструкциясы |
1 |
2 |
3. |
Бұранданың адымын басқару |
1 |
2 |
4. |
Бұранданы синхрондау |
- |
2 |
5. |
Әуе бұрандасының мұздан қорғанысы |
1 |
2 |
6. |
Әуе бұрандасына техникалық қызмет көрсету |
1 |
3 |
7. |
Әуе бұрандысын сақтау және консервациялау |
1 |
2 |
№ р/н |
Модуль 17В. Әуе бұрандасы. |
Бұл модуль В3 санатына қолдануға арналған. |
Деңгей/Level |
||
B3 |
||
1. |
Негізі |
2 |
2. |
Әуе бұрандасының конструкциясы |
2 |
3. |
Бұранданың адымын басқару |
2 |
4. |
Бұранданы синхрондау |
2 |
5. |
Әуе бұрандасының мұздан қорғанысы |
2 |
6. |
Әуе бұрандасына техникалық қызмет көрсету |
2 |
7. |
Әуе бұрандысын сақтау және консервациялау |
2 |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
23-қосымша
Біліктілік |
Сынақтан өту уақыты, сағаты |
ДПР диспетчері |
140 |
СДП диспетчері |
280 |
ДПВ диспетчері |
430 |
ДПК диспетчері |
430 |
ДПП диспетчері |
430 |
РДЦ (РӘҚҚК) диспетчері |
460 |
МДП диспетчері |
280 |
Ұшу жетекшілері (ұшу жетекшілерінің міндеттерін атқаратын аға диспетчерлер) |
310 |
ГЦ ӘҚЖдиспетчері |
300 |
ГЦ ӘҚЖаусымның басшысы |
300 |
Брифинг бөлімінің (тобы) диспетчері |
140 |
ДПП (РДЦ) рәсімдік қадағалау диспетчері |
280 |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
24-қосымша
№ р/н |
Атауы |
Қысқаша мазмұны |
1. |
Әуе құқығы |
Ұлттық және халықаралық ұйымдар мен қауымдастықтар, халықаралық стандарттар және ұсынылған тәжірбие, ұлттық және халықаралық құқық, еңбек заңнамалары, еңбекті қорғау және қауіпсіз техникасы, қоршаған ортаны қорғау, ӘҚҚК диспетчеріне байланысты тәртіптер мен ережелер |
2. |
УВД жабдықтары, CNS/ATM тұжырымдама жүйесі |
ұстанымдар, ӘҚҚК қолданылатын жабдықтарды пайдалану және шектеу, сөйлеу байланысы, мәліметтерді тіркеу, мағұлматтарды тапсыру, навигация, радионавигациялық құрал-жабдықтар, ұшу тесксерістері, байқау және радиолакциялық жүйелер, радиолокатор, радиолакциялық деректерді тапсыру тұрпаттары, автоматты тәуелді байқау, болашақ жүйелер, ОрВД мамандарылған жүйелер, деректерді өңдеу, радиолакциялық деректерді өңдеу, ұшу жоспарын өңдеу, дисплей (пайдаланушының интерфейсі), жедел деректері және пайдалану жағдайларының деректемелері. |
3. |
Жалпы білімдер |
ұшу ұстанымдары; пайдалану ұстанымдары және әуе кемелерінің, күш қондырғыларының және жүйелердің қызмет етуі; ӘҚҚК қызметтеріне қатысы бар әуе кемелерінің мінездемелері |
4. |
Адамның мүмкіндіктері |
Қауіп және қателік факторларын қадағалау ұстанымдарын қоса, сонымен қатар (TRM) тобының жұмысын оңтайландыруға дайындаудағы адамның мүмкіндіктері, |
5. |
Метеорология |
авиациялық метеорология; метрологиялық мағұлматтар мен құжаттарды түсіну және қолдану; ұшуды жүзеге асыруына және оның қауіпсіздігіне әсер ететін ауа райының ерекше көріністерінің пайда болуы және мінездемелері;барометрикалық биіктікті өлшеу ұстанымдары. |
6. |
Навигация |
аэронавигация ұстанымдары; навигациялық жүйелердің және көзбен көру құрал-жабдықтардың ұстанымдары, шектеулері және нақтылығы. |
7. |
Пайдалану ережелері |
ӘҚҚК рәсімдері, байланыстар, радиолефониялар және фразиологиямен алмасу (штаттық, штаттық емес және апаттық), талаптарға сай авиациялық құжаттарды пайдалану, ұшудың қауіпсіздігі мен тәжірбиелік әдістерін қамтамасыз ету. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
25-қосымша
Диспетчердің біліктілік белгісінің дәрежелері |
Білім салалары |
Аэродром диспетчерінің біліктілік белгісі |
1) аэродромның бас жоспары; физикалық мінездемелер және көзбен байқау құрал-жабдықтары; |
Келуші рәсімдерінің бақылаушы диспетчерінің және аудандық орталықтың рәсімдеуші бақылауының диспетчердің біліктілік белгілері |
1) әуе кеңестігінің құрылымы; |
Радиолакциондық бақылау тұрғысының диспетчерінің, аудандық диспетчерлік орталығының (ӘҚҚК ауданы) радилакциондық бақылау диспетчерінің білікті белгілері |
Үміткер қызметтік міндеттерге байланысты бақылау тұрғысының дисптечерінің және аудандық диспетчерлік орталығының (ӘҚҚК ауданы) радилакциондық бақылау диспетчерінің біліктілік белгілерінің талаптарына сай болуы қажет және келесі қосымша салалардағы ұсынылған құқықтарға сай білім деңгейін көрсетеді: |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
26-қосымша
№ р/н |
Атауы |
Қысқаша мазмұны |
1. |
Әдістемелік аспект және қолданбалы бағдарламалар |
Сынақтық мерзімді ұйымдастыру және өткізу, ересектерді үйрету ұстанымдары, әдістемелік, техникалық және бағдарламалық құрал-жабдықтарды үйрету және білім деңгейін бақылау, нұсқаушы-сынақтан өтуші арасындағы қарым-қатынас, аудиториямен байланыс орнату, жаттығуларды әзірлеу |
2. |
Аэронавигациялық және метрологиялық ақпарат қызметтерімен танысу. |
Аэронавигациялық ақпарат қызметін тағайындау,ұйымдастырылған САИ құрылымы, ҚР аэронавигациялық ақпараттар жинағы (AIP), аэронавигациялық ақпараттарды жинақтау және тарату, қонуға кіру схемасы, метеоминимумдар, метрология, атмосфера және атмосфералық үрдістер, метрологиялық құбылыстар және олардың кодификациясы, метрологиялық құралдар және жабдықтар. |
3. |
CNS/ATM тұжырымдамаларының жүйелерімен танысу |
Сөз байланысы, ақпараттарды тіркеу, деректемелерді беру желісінің байланысы, навигация, радионавигациялық жабдықтар, серіктік жүйе, GNSS техникалық шолу, серіктік навигация, борттық жүйелер, ұшу тексерістері, радиолакциондық жүйелер және бақылау, радиолокатор, жер бетіндегі қозғалысты басқару, радиолакциондық деректерді беру форматтары, автоматты тәуелді бақылау, болашақ жүйелер, радиолакциондық станция, желілер, мамандандырылған ОРВД желілері, деректерді өңдеу, радиолакциондық деректерді өңдеу, ұшу жоспарын өңдеу, дисплей (тұтынушының интерфейсі), жедел деректер және пайдалану талаптарының деректері. |
4. |
Адамның мүмкіндіктері және шектеулері, қатерлер мен қателіктердің факторларын қадағалау ұстанымдары, сонымен қатар (TRM) тобының жұмысын оңтайландыруға дайындық |
Ұшу қауіпсіздігінің басқару ұстанымдары, қауіп-қатер тұжырымдамасы және қауіп-қатерді бағалау ұстанымдары, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы реттеулер,адамдық факторларының аспектісі, жұмысқа қатысты білімдер мен дағдылар, психологиялық факторлар, медициналық аспектілер, ұйымдастырылған және әлеуметтік факторлар, коммуникация, күйзеліс, адамның қателіктері, жұмыс әдістері. |
5. |
Авиациялық техника |
Әуе кемелерінің конструктивті мінездемелері, олардың күшті белгілері және жабдықтары, ӘҚҚК қатынасты ӘК әр түрлерінің пайдалану ерекшеліктері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
27-қосымша
№ р/р |
Атауы |
Қысқаша мазмұны |
1. |
ӘҚҚК ауысымының жұмысын ұйымдастыратын аспектілер, ұшу жетекшісінің жұмыс орны. |
ӘҚҚК ауысымының жетекшісінің жедел ауысуы, ӘҚҚК ауысымында іс-қағаз жүргізу, әдістемелік жұмысты ұйымдастыру, есептік жүйе, қолданбалы бағдарламамен қамтамасыз ету, белгілеу, интерфейс және ұшу жетекшісінің жұмыс орнының автоматтандырылған функционалды мүмкіндіктері. |
2. |
Аэронавигациялық және метрологиялық ақпараттық қызметтері. |
Аэронавигациялық ақпараттық қызметін тағайындау, САИ ұйымдастырылған құрылым, ҚР аэронавигациялық ақпараттар жинағы (AIP), ҚР циркуляры, аэронавигациялық ақпараттарды жинау және тарату, қонуға кіру схемасы, метеоминимумдар, метрология, атмосфера және атмосфералық үрдістер, метрологиялық құбылыстар және олардың кодификациясы, метрологиялық құралдар және жабдықтар. |
3. |
CNS/ATM тұжырымдамасының жүйесі |
Сөз байланысы, ақпараттарды тіркеу, деректемелерді беру желісінің байланысы,навигация,радионавигациялық жабдықтар, серіктік жүйе, GNSS техникалық шолу, серіктік навигация, борттық жүйелер, ұшу тексерістері, радиолакциондық жүйелер және бақылау, радиолокатор, жер бетіндегі қозғалысты басқару, радиолакциондық деректерді беру форматтары, автоматты тәуелді бақылау, болашақ жүйелер, радиолакциондық станция, желілер, мамандандырылған ОРВД желілері, деректерді өңдеу, радиолакциондық деректерді өңдеу, ұшу жоспарын өңдеу, дисплей (тұтынушының интерфейсі), жедел деректер және пайдалану талаптарының деректері. |
4. |
Адамның мүмкіндіктері және шектеулері, қатерлер мен қателіктердің факторларын қадағалау ұстанымдары, сонымен қатар (TRM) тобының жұмысын оңтайландыруға дайындық |
Ұшу қауіпсіздігінің басқару ұстанымдары,қауіп-қатер тұжырымдамасы және қауіп-қатерді бағалау ұстанымдары, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы реттеулер,адмдық факторларының аспектісі, жұмысқа қатысты білімдер мен дағдылар, психологиялық факторлар, медициналық аспектілер, ұйымдастырылған және әлеуметтік факторлар, коммуникация, күйзеліс, адманың қателіктері, жұмыс әдістері. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
28-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Әуе құқығы |
1) ұшуды қамтамасыз ететін куәлігі бар қызметкерге қатысты ережелер мен қағидалар; әуе қозғалысына қызмет көрсетудің рәсімдеріне тиесілі ережелер; |
Әуе кемесі бойынша жалпы білім |
1)пилоттың күшті қондырғылары, аспаптық жабдықтарынының жүйелері жұмысының ұстанымдары; |
Ұшу есептік мінездемелер, жоспарлау және жүктемелеу рәсімдері |
1) әуе кемелерінің ұшу-техникалық мінездемелеріне жүктеме мен бөлу салмағының әсер етуі; орталық пен салмақты есептеу; |
Адамның мүмкіндіктері |
ӘҚҚК және ӘҚЖ диспетчерлерінің міндеттеріне қатысты қолданылатын адамның мүмкіндіктері. |
Метеорология |
1) авиациялық метеорология; жоғарғы және төменгі қысымдардың орналасу салалары;фронттың құрылымы;ұшудың жол бағдарына және қонуына әсерін тигізетін ерекше құбылыстардың мінездемелері мен пайда болуы; |
Навигация |
1) аэронавигацияның ұстанымдары және әсіресе ұшу аспаптары бойынша ережелердің орындалуы; |
Пайдалану ережелері |
1) аэронавигациялық құжаттамаларды пайдалану; |
Ұшу ұстанымдары |
әуе кемелерінің санатына сәйкес ұшу ұстанымдары; |
Радио байланыс |
Әуе кемелерімен және жер бетіндегі тиесілі станциялармен байланысты жүргізу ережелері |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
29-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Әуе құқығы. |
1) Халықаралық заңнама: конвенциялар, келісімдер мен ұйымдар; |
Әуе кемелері бойынша жалпы білім. |
1) ӘК қозғалтқыштарының, жүйелер мен аспаптық жабдықтың жұмыс істеу қағидалары; |
Ұшу сипаттамаларын есептеу, жоспарлау мен жүктеуді есептеу. |
1) ӘК жүктемесінің әсері және ұшу-техникалық сипаттамаларына массаны бөлу. Масса мен ценрлеуді есептеу; |
Адамның мүмкіндіктері |
Қауіп-қатерлер факторлары мен қателер факторларын бақылау қағидаларын қоса алғанда, авиациялық станция операторының міндеттеріне қатысты адамның мүмкіндіктері. |
Метеорология. |
1) Авиациялық метеорология және авиацияның метеоқамтамасыз етілуін реттемелейтін құжаттар; |
Навигация. |
1) Аэронавигация қағидалары; |
Пайдалану ережелері. |
1) Аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану; |
Радиобайланыс. |
Әуе кемелерімен және тиісті жерасты станциялармен байланыс жүргізу ережелері. |
Байланыс пен навигацияның радиотехникалық құралдары. |
1) Радио теориясы және радиостанциялар жұмысы; |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
30-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Тәжірибелік оқыту әдістемесі |
1) Тиімді оқыту элементтері; |
Әуе құқығы. |
1) Халықаралық заңнама: конвенциялар, келісімдер мен ұйымдар; |
Әуе кемелері бойынша жалпы білім. |
4) ӘК қозғалтқыштарының, жүйелер мен аспаптық жабдықтың жұмыс істеу қағидалары; |
Ұшу сипаттамаларын есептеу, жоспарлау мен жүктеуді есептеу. |
4) ӘК жүктемесінің әсері және ұшу-техникалық сипаттамаларына массаны бөлу. Масса мен ценрлеуді есептеу; |
Адамның мүмкіндіктері |
Қауіп-қатерлер факторлары мен қателер факторларын бақылау қағидаларын қоса алғанда, авиациялық станция операторының міндеттеріне қатысты адамның мүмкіндіктері. |
Метеорология. |
9) Авиациялық метеорология және авиацияның метеоқамтамасыз етілуін реттемелейтін құжаттар; |
Навигация. |
1) Аэронавигация қағидалары; |
Пайдалану ережелері. |
1) Аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану; |
Ұшу қағидалары. |
ІК тиісті санатына қатысты ұшу қағидалары. |
Радиобайланыс. |
Әуе кемелерімен және тиісті жерасты станциялармен байланыс жүргізу ережелері. |
Байланыс пен навигацияның радиотехникалық құралдары. |
1) Радио теориясы және радиостанциялар жұмысы; |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
31-қосымша
№ р/н |
Атауы |
Қысқаша мазмұны |
1. |
Халықаралық, ұлттық ұйымдар мен стандарттар. |
Ұлттық және халықаралық авиациялық ұйымдар мен ассосациялар, халықаралық стандарттар және ұсынылатын тәжірбие, халықаралық және ұлттық әуе құқығы, еңбек заңнамасы, еңбек қорғанысы және қауіпсіздік техникасы, қоршаған ортаны қорғау |
2. |
Әуе қозғалысының қызметтерімен танысу, әуе кеңістігін, метрологияны және биіктікті өлшейтін техниканы пайдалану ережелері. |
Әуе кеңістігін пайдаланушы және тапсырыс беруші арасындағы қарым-қатынас, әуе қозғалысын ұйымдастыру, ұшудың эшолоны, атмосфера және атмосфералық үрдістер, метрологиялық көріністер және кодификация, метрологиялық жабдықтар және аспаптар, биіктікті өлшеу техникасы және пайдаланудың аспектілері. |
3. |
CNS/ATM жүйесінің тұжырымдамасымен танысу |
Сөйлемдік байланыс, «ауа-жер» байланысы, «жер-жер» байланысы, ақпаратты тіркеу (бір тақырып көлемінде екі топты сұрақтар қарастырылуы мүмкін), деректерді беру жүйесі бойынша байланыс, навигация, радионавигациялық жабдықтар, серіктестік жүйесі, GNSS техникалық шолуы, серіктестік навигация, бортты жүйелер, пилоттық тексерулер, радиолакциялық жүйелер мен бақылау, радиолакциялық деректердің беру форматтары, автоматтық тәуелді бақылау, болашақ жүйелер, радиолакциондық станция, желілер, ОрВД мамандандырылған желілері, деректерді өңдеу, радиолакциондық деректерді өңдеу, ұшудың жоспарын өңдеу, дисплей (тұтынушының интерфейсі), жедел деректемелер және пайдалану жағдайларының деректемелері, техникалық жабдықтар, электро жабдықтау, ауаны салқындату, мониторинг, электромагнитті сыйысылымдығы. |
4. |
Мамандандырылу |
1) Байланыс жүйесі: сөйлесу байланысы: «ауа-жер», сөйлесу байланысы «жер-жер», деректер (желіге енгізу, ұлттық желілер, ғаламдық желілер, хаттамалар),беру тратысы, (байланыс желісі, мамандандырылған байланыс желісі), тіркеушілер, құқықтық аспектілер, ұшудың қауіпсіздігін және функционалды қауіпсіздігін қамтамасыз ету, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы. |
5. |
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету |
Ұшудың қауіпсіздігін бақылайтын ұстанымдар, ұшудың қамтамасыз ету саласындағы бағдарламалар мен ұстанымдары,қауіптің бағалау ұстанымдары және қауіптің тұжырымдамасы, ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ететудің бағалау үрдісі, аэронавигациялық жүйенің шеңберінде қауіптің тұжырымдамасының схемасы, фунционерлік шалысу қауіпінің бағалау үрдісінің көрінісі, ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласын реттеу, адамдық факторлардың аспектілері. |
6. |
Қауіп-қатер мен қателіктерді бақылауды қосқандағы адамның мүмкіншіліктері |
Адами факторларды енгізу, жұмыс дағдылары мен іскерлігі, психологиялық факторлар, медициналық аспектілер, әлеуметтік және ұйымдастыру факторлары, коммуникация, күйзеліс, адамның қателіктері, жұмыс әдістері. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
32-қосымша
№ р/н |
Атаулары |
Қысқаша мазмұны |
1. |
Халықаралық,ұлттық ұйымдар және стандарттар. |
Ұлттық және халықаралық авиациялық ұйымдар және ассосациялар, халықаралық стандарттар және и ұсынылған тәжірибе, ұлттық және халықаралық әуе құқығы, еңбек заңы, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы және қоршаған ортаны қорғау. |
2. |
Азаматтық авиация қызметімен танысу. |
Әуе кеңестігін пайдаланушылар мен тапсырыс берушілер, әуе қозғалысын ұйымдастыру, эшелондау мөлшері және и қақтығыстардың алдын алу, метеорология элементтері, атмосфера және атмосфералық үрдістер, метеорологиялық құбылыстар, метеорологиялық құбылыстар және жабдықтар, биіктікті өлшеу и ұшудың эшелонын белгілеу, конструкция және ӘК борттық жабдықтау. CNS/ATM жүйесінің концепциясымен таныстыру: сөз байланысы, "әуе – жер – әуе"байланысы, с "жер – жер"байланысы,ақпаратты тіркеу, радионавигациялық құралдар, серіктік жүйе, борттық жүйе, ұшу тексерістері, бақылау және радиолокациялық сызбалар, әуедегі қозғалыстарды басқару, автоматтық тәуелді тексерістер, желілер, қашықтық мониторингі. аэродромдар, жарық беретін и жарық жабдықтары,ИКАО әуежайлар мен аэродромдарды жабдықтау. |
3. |
Мамандандыру |
Азаматтық авиация объектілерін энергиямен қамтамасыз ету, электротехникалық негіздер, аккумуляторлар и аккумуляторлық станциялар, үздіксіз электрлендіру көздері, дизель-генераторлар,электрмен қамтамасыз ету желісі, аппаратура қорын енгізу, ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ақпараттық технологиялар, компьютерлік техника элементтері. |
4. |
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету |
Авиациядағы қауіпсіздік, бағдарламалар және ұшу барысындағы ұстанымдар, авиациялық қауіпсіздік. |
5. |
Қатер мен қателер факторларын ескергендегі, адамның мүмкіндігі |
Адами факторларға кіріспе, жұмыс білімі және біліктер, психологиялық факторлар, медициналық аспектілер, ұйымдастыру және әлеуметтік факторлар, коммуникация, күзеліс, адамның қатесі, жұмыстың әдістері. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
33-қосымша
№ р/н |
Атаулар |
Қысқаша мазмұны |
Сағат санындағы минималды көлем аумағы |
1. |
Халықаралық және ұлттық стандарттар |
Ұлттық және халықаралық авиациялық ұйымдар және халықаралық стандарттар ассоциясы, ұсынылған тәжірибе,ұлттық және халықаралық әуе құқығы,еңбек туралы заң, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы және қоршаған ортаны қорғау. |
4 |
2. |
Жалпы және стратегиялық басқару (бөлімдерге бөлінуі мүмкін). |
Қазіргі заман компаниясы: тиімді басқару жүйесін құру, жоғарғы-менеджменттің бизнес-қызметін және жұмысын ұйымдастыруда жүйелі көзқарас. Құрылымдық ұйымдар, басқару принциптері, ақпараттар, жұмыскерлерді машықтандыру. Қоластындағы жұмыскерлердің қызметін ұйымдастыратын тиімді құралдарды ұйымдастыру.Ресурстарды пайдалану. Стратегия және тактика. Іскерлік қатынастағы коммуникация, келіссөздерді жүргізу. |
8 |
3. |
Қызметкерлерді басқару |
Қазіргі заманға менеджментіне жүйесіне сай қызметкерлерді басқару, авиация қызметкерлерін басқару жүйесі, кадрлық саясат және қызметкерлерді басқару стратегиясы, жалдану, бейімделу және и босату, оқыту және дамыту, еңбек қызметін талаптандыру және машықтандыру, тәртіптерін басқару. |
2 |
4. |
Сапа жүйесін басқару |
Сапа жүйесін басқарудағы саясат, толық стандарттар, құжаттар, аудит үрдісі, сәйкес келмеушілік туралы есептер және түзеу шаралары, нұсқаулар, сертификация кезеңдері. |
4 |
5. |
Қауіпсіздікті басқару жүйесі |
Қауіпсіздікті басқару принциптері, ұшу саласындағы қауіпсіздік принциптері мен бағдарламасы, қауіп тұжырымдамасы және қауіпті бағалау ұстанымдары, ұшудың қауіпсіздік деңгейін бағалау әдісі, аэронавигация жүйесіндегі қауіптердің сызбасы және классификациясы, функционалдық қауыздың қауіпін бағалауды суреттеу үрдісі ұшу саласындағы қауіпсіздікті қамтамасыз етуді реттеу, авиациялық қауіпсіздік. |
6 |
6. |
Адами фактор |
Адами факторларға кіріспе, жұмыс білімі және біліктер, психологиялық факторлар, медициналық аспектілер, ұйымдастыру және әлеуметтік факторлар, коммуникация, күйзеліс, адамның қатесі, жұмыстың әдістері,қате мен қауіп факторларын бақылау. |
4 |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
34-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Әуе құқығы. |
1) Халықаралық заңнама: конвенциялар, келісімдер мен ұйымдар; |
Ұшу сипаттамаларын есептеу, жоспарлау мен жүктеуді есептеу. |
ӘК жүктемесінің әсері және ұшу-техникалық сипаттамаларына массаны бөлу. Масса мен ценрлеуді есептеу. |
Адамның мүмкіндіктері |
Қауіп-қатерлер факторлары мен қателер факторларын бақылау қағидаларын қоса алғанда, авиациялық станция операторының міндеттеріне қатысты адамның мүмкіндіктері. |
Метеорология. |
1) Авиациялық метеорология және авиацияның метеоқамтамасыз етілуін реттемелейтін құжаттар; |
Пайдалану ережелері. |
1) Аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану; |
Радиобайланыс. |
1) Әуе кемелерімен және тиісті жерасты станциялармен байланыс жүргізу ережелері; |
Байланыс пен навигацияның радиотехниқалық құралдары. |
1) Радионавигациялық жабдық пен авиациялық электрбайланыс құралдарының жұмыс істеуінің негіздері және қағидалары. |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
35-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Тәжірибелік оқыту әдістемесі |
Тиімді оқыту элементтері; |
Әуе құқығы. |
1) Халықаралық заңнама: конвенциялар, келісімдер мен ұйымдар; |
Әуе кемелері бойынша жалпы білім. |
7) ӘК қозғалтқыштарының, жүйелер мен аспаптық жабдықтың жұмыс істеу қағидалары; |
Ұшу сипаттамаларын есептеу, жоспарлау мен жүктеуді есептеу. |
7) ӘК жүктемесінің әсері және ұшу-техникалық сипаттамаларына массаны бөлу. Масса мен ценрлеуді есептеу; |
Адамның мүмкіндіктері |
Қауіп-қатерлер факторлары мен қателер факторларын бақылау қағидаларын қоса алғанда, авиациялық станция операторының міндеттеріне қатысты адамның мүмкіндіктері. |
Метеорология. |
17) Авиациялық метеорология және авиацияның метеоқамтамасыз етілуін реттемелейтін құжаттар; |
Навигация. |
1) Аэронавигация қағидалары; |
Пайдалану ережелері. |
1) Аэронавигациялық құжаттаманы пайдалану; |
Ұшу қағидалары. |
ІК тиісті санатына қатысты ұшу қағидалары. |
Радиобайланыс. |
Әуе кемелерімен және тиісті жерасты станциялармен байланыс жүргізу ережелері. |
Байланыс пен навигацияның радиотехникалық құралдары. |
1) Радио теориясы және радиостанциялар жұмысы; |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
36-қосымша
Оқу пәнінің атауы |
Оқу пәнінің қысқаша мазмұны |
Теңіздегі вертодромдар. |
1) вертодромды теңізде пайдалану. Дабылды жарықтар, апаттық -құтқару және өртке қарсы жабдықтар. Тікұшақтық іс әрекетте қауіпті секторлар кезінде; |
Пайдалану ережелері. |
1) ӘК ұшу техникалық сипаттамасына жүктеу мен таратудың әсері; |
Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын
авиация персоналының кәсіптік даярлығының
үлгілік бағдарламасына
37-қосымша
№ |
Тақырыбы |
Сағат саны |
|
Дәріс |
Практикалық сабақ |
||
1 |
Мамандыққа кіріспе |
2 |
|
2 |
Халықаралық әуе заңдылығы |
6 |
2 |
3 |
Әуе навигациясы |
30 |
28 |
4 |
Халықаралық ұшуда аэронавигацияны қамтамасыз ету |
24 |
12 |
5 |
ӘК ұшу-қону сипаттамасы |
6 |
2 |
6 |
Аэродромдар |
24 |
8 |
7 |
Аэродромных сызбаларды құрастыру және аэродром минимумын анықтау. |
38 |
36 |
8 |
Аэронавигациялық карта |
60 |
30 |
9 |
Аэронавигациялық ақпараттар |
42 |
20 |
10 |
Аэронавигациялық ақпараттарды ұйымдастыруды қамтамасыз ету |
14 |
10 |
11 |
САИ сапа жүйесін басқару |
20 |
10 |
12 |
Аэронавигация туралы форматтарды беру. |
6 |
6 |
13 |
Жергілік және кедергі туралы электрондық мағлұматтар |
6 |
2 |
14 |
САИ автоматизациясы |
16 |
8 |
15 |
Авиациялық ағылшын тілі |
60 |
20 |
БАРЛЫҒЫ |
354 |
194 |
|