«Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 30-бабы 5-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының ережесі бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Азаматтық авиация комитеті (Р.Ө. Әдимолда) белгіленген тәртіпте мемлекеттік тіркеу үшін осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне ұсынылуын қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация вице-министрі Е.С. Дүйсенбаевқа жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғаш рет мемлекеттік тіркелген күннен бастап қолданысқа енгізіледі.
Министрдің
міндетін атқарушы Е. Дүйсенбаев
Қазақстан Республикасы
Көлік және коммуникация министрінің
міндетін атқарушының
2010 жылғы 15 қазандағы № 454
бұйрығымен бекітілген
Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының ережесі
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Осы Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде радиоалмасу фразеологиясының ережесі (бұдан әрі – Ереже) «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына, Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияның «Авиациялық электр байланысы» 10-қосымшасындағы Стандарттар мен Ұсынылатын практикаға сәйкес әзірленді, ол Қазақстан Республикасының әуе кеңістігіндегі, сондай-ақ әуе қозғалысын ұйымдастыруды Қазақстан Республикасы жүзеге асыратын, одан тыс жерлердегі әуе кемелерінің экипаждары мен әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарының диспетчерлері арасында радиоалмасу жүргізу тәртібін және үлгілік фразеологиясын анықтайды.
2. Осы Ереженің талаптарын ұшуларды орындауға және әуе қозғалысына қызмет көрсетуге қатысатын басқару, ұшу, диспетчерлік құрамдағы адамдар, сондай-ақ түрлі көлік және әуеайлақ құралдарында ұшу алаңында жұмыс істейтін жер үсті қызметтерінің қызметкерлері орындайды.
3. Осы Ереже авиациялық электр байланысы радиожелілеріндегі, сондай-ақ әуе кемелерінің экипаждары мен әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары диспетчерлері, диспетчерлер мен ұшу алаңында түрлі көлік және әуеайлақ құралдарында жұмыс істейтін жер үсті қызметтерінің қызметкерлері арасындағы өзара іс-әрекет кезінде радиоалмасу ұзақтығын қысқарту, ретке келтіру, оған сенімділікті арттыру және сапасын көтеруге бағытталған.
4. Фразеология әуе қозғалысына қызмет көрсету (ұшуларды басқару) органдарының диспетчерлері мен әуе кемелерінің экипаждары арасындағы радиоалмасу барысында туындайтын негізгі ықтимал жағдайлар үшін әзірленген.
Радиоалмасу жүргізу кезінде осы Ережеде көзделген үлгілік сөз тіркестері сақталған жағдайда, радиотелефон байланысын жүргізу біркелкі болып, орын алуы мүмкін кез келген қос мағыналық азаяды.
5. Әуе трассаларындағы, жергілікті әуе желілеріндегі (бұдан әрі – ЖӘЖ) әуе қозғалысына қызмет көрсету мақсаттары үшін әуеайлақ аудандарында міндетті жеткізулер пункттері (бұдан әрі – МЖП), бақылау нүктелері немесе әуе қозғалысына қызмет көрсетуді (бұдан әрі – ӘҚҚ) тапсыру (қабылдау) шептері белгіленеді:
ӘҚҚ органдарының жауапкершілік аудандары (аймақтары) арасындағы шекараларда;
әуе кемелерінің ұшу бағытын өзгерту, әуе трассалары мен ЖӘЖ қиып өту, әуе трассасы мен ЖӘЖ-ге кіру (шығу) нүктелерінде;
көру немесе борттағы радиолокаторлар арқылы танылатын сипатты бағдарларда;
биіктік алу немесе төмендеу (эшелондарды ауыстыру) басталатын нүктелерде, ұшу режимдері белгіленген аймақтарда (аудандарда);
биіктік алу, төмендеу және қонуға кіру, күту аймағы схемаларындағы сипатты нүктелерде.
6. Ұшуларды орындау және ӘҚҚ-ны жүзеге асыру кезінде әуе кемелерінің экипаждарының рұқсаттар мен хабарларға сұранымдарын, ӘҚҚ органдары диспетчерлерінің нұсқаулары мен ақпараттарын қамтитын міндетті хабарлар белгіленеді:
тіркеп сүйреу, қозғалтқыштарды іске қосу, алдын ала стартқа және атқару стартына рульдеу, ұшып шығуға (қонуға) дайындық және оларды орындау, қондыру жүйелерін, қонуға кіру схемаларын қолдану туралы, қонғаннан кейін ұшу-қону жолағын (бұдан әрі – ҰҚЖ) босату және тұраққа рульдеу туралы;
ӘҚҚ аудандарына (аймақтарына) кіру, олардан шығу, міндетті жеткізулер межелерін ұшып өтудің нақты және есептік уақыты, схемаларда белгіленген бақылау нүктелерін ұшып өту, берілген эшелонды (биіктікті) алу немесе төмендеу, қайта берілген эшелонға (биіктікке) тұру туралы;
ұшудың метеожағдайлары (қауіпті метеорологиялық құбылыстар), сондай-ақ құстардың (олар болған жағдайда) көбеюі мен ұшып келуі туралы;
әуеайлақтағы, әуе трассаларындағы, ЖӘЖ, ұшу бағыттарындағы және нақты әуе кемесіне қатысты авиациялық жұмыстар жүріп жатқан аудандардағы шектеулер туралы.
7. Радиоалмасу кезінде авиациялық терминологияның бір бөлігі болып табылатын кейбір шектеулерді қолдануға жол беріледі, олар әріптерді хабарлауға арналған алфавитті қолданбай, яғни сөздерді тікелей оқу арқылы айтылады.
8. ӘҚҚ органдарының диспетчерлері әуе кемелерінің экипаждарымен радиоалмасу кезінде, ӘҚҚ органының диспетчері белгілі бір диспетчерлік пунктте ӘҚҚ-ны жүзеге асыруы үшін әзірленетін жұмыс технологиясын және осы Ережені басшылыққа алады.
9. Әуеайлақ аудандарында ұшып келетін және ұшып шығатын әуе кемелері үшін метеорологиялық және ұшу ақпаратын радиохабар арқылы автоматты түрде тарату (АТIS) немесе ауа-райын өте жоғары жиілікті (ӨЖЖ) ауқымдағы радиобайланыс арнасы (МВ-арна) арқылы автоматты түрде тарату жүйелері жұмыс істейтін әуежайларда әуе кеменің экипажы, тиісінше, ұшып шыққан кезде рульдеу диспетчерлік пунктінің (РДП) диспетчерлеріне, қонған кезде жақындау диспетчерлік пунктінің (ЖДП) диспетчерлеріне АТIS ақпаратын тыңдағаны немесе МВ-арна арқылы ауа-райын алғаны туралы хабарлайды. Егер әуе кемесінің экипажы АТIS ақпаратын тыңдағаны немесе МВ-арна арқылы ауа-райын алғаны туралы хабарламаса, онда диспетчер оны баяндауды талап етеді.
10. Әуе қозғалысына ӘҚҚ-ның байқау жүйелері (әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйесі (бұдан әрі – ӘҚБ АЖ) немесе қайталама шолу радиолокаторы (бұдан әрі – ҚШРЛ)) арқылы қызмет көрсеткен жағдайда, қолданылуының технологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, радиоалмасу фразеологиясы қолданылады.
11. Қазақстан Республикасы аумағында радиотелефон байланысы қазақ, орыс немесе ағылшын тілдерінде жүзеге асырылады. Ағылшын тілі кез келген борттық станцияның сұранысы бойынша және бекітілген әуежайларға (әуеайлақтарға) және халықаралық ұшуларды қамтамасыз ету үшін қолданылатын бағыттарға қызмет көрсететін барлық жер үсті станцияларында қолданылады.
12. Осы Ережеде белгіленген радиоалмасу фразеологиясы, осы Ережеде көзделген барлық жағдайларда қолданылады. Осы Ережеде көзделмеген жағдайлар орын алған жағдайда, радиобайланыс жүргізу кезінде қарапайым ауызекі тіл қолданылады.
13. Осы Ережеде Қазақстан аумағындағы ӘҚҚ-ның халықаралық практикадан айырмашылығы (өлшем бірліктері, әуе кеңісітігі құрылымы мен орындалатын процедура ерекшеліктері, биіктік өлшеу қондырмалары), сондай-ақ орыс және ағылшын тілдеріндегі лексикалық өзгешеліктер ескеріледі.
14. Осы Ережеде белгіленген талаптардан ауытқу фразеологияны бұзумен тең.
Осы Ережеде мынадай анықтамалар қолданылады:
1) абсолюттік биіктік (аltitude) - теңiздiң орташа деңгейiнен вертикаль бойынша нүктенiң немесе нүкте ретiнде қабылданған объектiнiң деңгейiне дейiнгi қашықтық;
2) әуеайлақтық қозғалыс (аerodrome traffic) - әуеайлақтың маневр жасау алаңындағы әуе кемелерінің және көлік құралдарының қозғалысы, сондай-ақ әуеайлақ ауданында барлық әуе кемелерінің ұшулары;
3) әуеайлақтық диспетчерлік қызмет көрсету (аerodrome control service) - әуеайлақтық қозғалыстарға диспетчерлiк қызмет көрсету;
4) ұшулардың әуеайлақтық шеңберi (аerodrome traffic circuit) - ол бойынша (немесе бөлiгi бойынша) ұшып көтерiлгеннен кейiн биiктiк алу, қонуға бет алу үшiн құлдилау, қонуды күту, әуеайлақ үстiнде ұшуды орындай алатын әуеайлақ ауданында белгiленген бағыт;
5) көзбен шолып қарағандағы метеорологиялық жағдай (Visual meteorological conditions) - бұлтқа дейiнгi арақашықтық ұзақтығының және белгiленген минимумға сәйкес келетiн немесе одан асып түсетiн бұлттардың төменгi шекарасының биiктiгiнiң шамаларын бiлдiретiн метеорологиялық жағдай;
6) көзбен шолып қонуға бет алу (Visual approach) - көзбен шолып ұшу ережесiн сақтай отырып және көзбен шолып ұшулардың белгiленген минимумдары кезiнде орындалатын көзбен шолып ұшу кезеңi;
7) әуе трассасы (Airway) - әуе кемелерінің ұшуына арналған және аэронавигациялық құрылғыларымен жабдықталған дәлiз түрiндегi әуе кеңiстiгi;
8) әуе қозғалысы (Air traffic) - ұшуда және әуеайлақтың маневр жасау алаңындағы әуе кемесінің қозғалысы;
9) рұқсаттың қолданылу шекарасы (Clearance limit) - әуе кемесiне берiлетiн диспетчерлiк рұқсаттың оған дейiн жарамды пункті;
10) ҰҚЖ-дағы көру мүмкiндiгiнiң қашықтығы (Runway visual range) - ҰҚЖ осьтiк жол сызығында тұрған әуе кемесінің кабинасынан ұшқыш ҰҚЖ бетiнде таңбаланған белгiлердi немесе ҰҚЖ шектейтiн не осьтiк жол сызығын белгiлейтiн оттарды көруi мүмкiн шектегi ең жоғары арақашықтық;
11) екі жақты «жер – әуе» байланысы (Air-ground communication) - әуе кемелері мен ӘҚҚ органдары арасындағы екі жақты байланыс;
12) диспетчерлiк аймақ (сontrol zone) - жер бетiнен бастап белгiленген жоғары шекараға дейiнгi созылатын бақыланатын әуе кеңiстiгi;
13) жақындау диспетчерлік қызмет көрсету (Approach control service) - әуе кемелерінің әуеайлақтардан (тікұшақ айлақтарынан) ұшып келуi мен ұшып кетуiне байланысты ұшуларға диспетчерлiк қызмет көрсету;
14) диспетчерлiк рұқсат (Air traffic control clearance) - диспетчерлiк қызмет көрсету органдары белгiлеген шартқа сәйкес қолданылатын әуе кемесінің экипажына ұшу кезеңін белгілеу үшін (рульдеуге, ұшуына, ұшып шығуына, бағыт бойынша ұшуына, қонуға кіруіне немесе қонуына) берілетін рұқсат, бұған диспетчерлік рұқсат жатады;
15) бақыланатын әуе кеңiстiгi (Controlled airspace) - әуе кеңiстiгiнiң сыныпталуына сәйкес оның шегiнде әуе қозғалысына диспетчерлiк қызмет көрсету қамтамасыз етілетін белгiлi бiр көлемдегi әуе кеңiстiгi;
16) жол сызығы (Track) - оның кез келген нүктесiндегi, бағыты әдетте меридиандардың солтүстiк (ақиқат, магниттiк немесе шарттық) бағытынан бастап есептелетiн бұрыштық градуспен көрсетiлетiн әуе кемесiнiң жер үстiнде ұшу траекториясының проекциясы;
17) әуе қозғалысына қызмет көрсету (Air traffic service) – тиiстi жағдайларда ұшу-ақпараттық қызмет көрсетудi, авариялық құлақтандыруды, әуе қозғалысына консультациялық қызмет көрсетудi, әуе қозғалысына диспетчерлiк қызмет көрсетудi (аудандық диспетчерлiк қызмет көрсету, жақын келгенде диспетчерлiк қызмет көрсету немесе әуеайлақтық диспетчерлiк қызмет көрсету) бiлдiретiн жалпы термин;
18) әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсету органы (Air traffic services unit) - ӘҚҚ-ның диспетчерлік пункттері, сондай-ақ өз құзыреттері шегінде олар үшін белгіленген аудандар мен аймақтарда әуе қозғалысын жоспарлау, үйлестіру және әуе қозғалысына қызмет көрсету функцияларын орындайтын ведомтсволық командалық және диспетчерлік пункттер;
19) «блиндпен» хабарлау (Blind transmission) – екі жақты байланыс орнату мүмкін болмаған, бірақ шақырылып жатқан станция хабарларды қабылдай алады деген болжам болған жағдайда бір станциядан екінші станцияға хабар беру;
20) перрон (Apron) - әуе кемелерінің жолаушыларды отырғызу (түсіру), почтаны және жүктерді тиеу немесе түсіру, май құю, тұраққа қою немесе техникалық қызмет көрсету мақсатында әуе кемесінің орналастыруға арналған әуеайлақтың құрлықтағы белгіленген алаңы;
21) ұшу жоспары (Flight plan) - ӘҚҚ органдарына ұсынылатын әуе кемесінің көзделiп отырған ұшуы немесе ұшудың бір бөлiгi туралы белгiлi бiр мәлiметтердi қамтитын белгiленген нысандағы құжат;
22) маневр жасау алаңы (Manoeuvring area) - перронды қоспағанда, әуе кемелерiнiң ұшуына, қонуына және рульдеуiне арналған әуеайлақтың бөлiгi;
23) күту рәсімі (Holding procedure) - әуе кемесінің кезекті рұқсатты күту кезінде белгілі бір әуе кеңістігінде тұруына мүмкіндік беретін маневрлар;
24) хабар жеткізу пункті (Reporting point) - әуе кемесінің ұшып бара жатқан жерін хабарлауға болатын белгілі бір географиялық бағдар;
25) әуе кемесін радиолокациялық векторлау (Radar vectoring) – радиолокатордың деректерін пайдалану негізінде белгiлi бiр бағыттарды көрсету арқылы әуе кемелерiнiң навигациялық дәлденуiн қамтамасыз ету;
26) әуе кемесін радиолокациялық тану (Radar identification) – радиолокациялық белгілерді немесе радиолокациялық символды нақты бір әуе кемесімен салыстыру процесі;
27) радиохабар тарату (Broadcast) – нақты бір станцияға (немесе станцияларға) арналмаған, аэронавигацияға қатысты ақпарат беру;
28) ұшу эшелоны (Flight level) – 760 миллиметр сынап бағанасының (1013,2 гектопаскаль) белгiленген қысым шамасына жатқызылған және қысымның белгiленген аралықтары шамасында осындай басқа да беттерден биiк тұратын тұрақты атмосфералық қысым бетi.
16. Осы Ережеде қолданылатын, авиациялық ағылшын тілінде қабылданған қысқартулар осы Ереженің 1-қосымшасында келтірілген.
2-тарау. Радиоалмасудың жалпы тәртібі
1. Радиоалмасу жүргізу
17. ӘҚҚ диспетчерлік пункттерінің диспетчерлерімен радиоалмасу кезінде авиациялық электр байланысын әуе кемесінің командирі немесе оның тапсырмасы бойынша әуе кемесі экипажы мүшелерінің бірі, ал байланыстың жер үсті арналары бойынша – ӘҚҚ диспетчерлері мен әуежайдың (әуеайлақтың) немесе әуе кемесін пайдаланушының (бұдан әрі – пайдаланушы) жер үсті қызметтеріндегі қызметкерлер жүзеге асырады.
18. Байланыстың жер үсті арналары бойынша ұшуларды орындауға, оларды қамтамасыз етуге және әуе қозғалысына қызмет көрсетуге тікелей қатысы жоқ радиоалмасу жүргізуге немесе ақпаратпен алмасуға тыйым салынады. Радиоалмасуды осы Ережеде белгіленген талаптардан ауытқып жүргізуге әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттілігіне байланысты, жекелеген жағдайларда ғана рұқсат етіледі.
19. Радио арқылы сөйлесу паразит-сөздерсіз және мүдіріп қалу дыбыстарынсыз, жеке сөздерді оқу ережесі сақталып, анық оқылып, қысқа болуы тиіс. Әуе кемесінің ұшуды орындауына, ӘҚҚ-ға және әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттілігіне байланысты мәліметтер таратылуы тиіс.
20. Қазақстан Республикасының аумағында (аумағы үстінде) әуе кемелерінің экипаждары радиоалмасуды қазақ тілінде немесе орыс не ағылшын тілінде жүргізеді. Экипаждың байланысқа алғаш шыққан сәтінде таңдаған тілі осы диспетчерлік пункттің бүкіл жауапкершілік аймағында ұшу кезінде сақталады. Ұшу қауіпсіздігі мақсатында, радиоалмасу жүргізу тілін тараптардың кез келгенінің бастамасы бойынша өзгертуге болады.
21. Қабылданатын ақпаратты қабылдау сапасын арттыру және бұрмалануын немесе қате тұжырымдалуын болдырмау мақсатында:
1) хабар беруді бастамас бұрын қолдануға белгіленген жиілікте радиоалмасу бар екенін, жүріп жатқан хабар беруге кедергі келтірмес үшін, байланыстың жер үсті арнасының бос еместігін білдіретін сигналдың жоқтығын тыңдап алу қажет;
2) анық және таза сөйлеу қажет: сөйлеу жылдамдығы минутына 100 сөзден аспауы тиіс;
3) ақпаратты беру дыбысын тұрақты деңгейде ұстау қажет;
4) хабар беруді бастамас бұрын беру ауыстырып-қосқышын (тангентаны) басып, хабар аяқталғанша ұстап тұру, оның «жабысып қалуын» уақтылы ескерту қажет.
22. Әуе кемелерінің экипаждарымен және жердегі абоненттермен радиоалмасу жүргізу ерекшелігін диспетчер белгілейді.
2. Әріптер мен сандарды хабарлау
23. Байланысты жылдамдату үшін, сөздерді фонетикалық алфавитті қолдану арқылы әріптеп айтпай, толық айтқан дұрыс, тек хабар дұрыс қабылданып, дұрыс түсінілсе болғаны.
24. Радиотелефон индексі мен әуе кемесінің түрін қоспағанда, әуе кемесінің шақыру белгісіндегі әрбір әріп фонетикалық алфавитті қолданып, жеке-жеке айтылуы тиіс.
25. Егер радиоалмасу жүргізу барысында жалқы есімдердің, қызметтік қысқартулардың және жеке сөздердің айтылуы түсініксіз болса, олар әріптеп айтылады. Мұндай жеткізу кезінде мәтіндегі әрбір әріп оған берілген атау бойынша айтылады.
26. Фонетикалық алфавитті қолдану кезінде осы Ереженің 2-қосымшасындағы 1-кестеде келтірілген сөздерді қолданған дұрыс.
27. Радиотелефон арқылы хабарланатын сандар осы Ереженің 2-қосымшасындағы 2-кестеге сәйкес айтылады.
28. Бүтін жүздіктерден, бүтін мыңдықтардан және бүтін мыңдықтар мен бүтін жүздіктер қатарынан басқа сандарды ағылшын тілінде айтқан кезде, әрбір сан жеке айтылады. Бүтін жүздіктер мен бүтін мыңдықтарды айтқан кезде жүздіктер немесе мыңдықтар санын білдіретін әрбір цифр жеке айтылып, одан кейін, тиісінше, «жүз» немесе «мың» сөзі айтылады. Мыңдықтар мен бүтін жүздіктерді айтқан кезде әрбір цифр мыңдықтар санын білдіретін санда айтылып, одан кейін «мың» сөзі, әрі қарай жүздіктер саны мен «жүз» сөзі айтылуы тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 3-кестеде келтірілген.
29. Радиобайланыс тұрақсыз болған жағдайда бағыттарды, пеленгілерді, атмосфералық қысымды, эшелондарды, уақытты және ұшуларды орындауға қатысты басқа да деректерді хабарлау кезінде сандағы әрбір цифрды жеке айтқан дұрыс. Мұның үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 4-кестеде келтірілген.
30. Ондық үлестер ағылшын тіліндегі «decimal (дэ-си-мал)» сөзімен және тиісті жерде айтылатын орыс тіліндегі «ЗАПЯТАЯ» сөзімен беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 5-кестеде келтірілген.
3. Уақытты хабарлау
31. Уақыт туралы хабар берген кезде сол кездегі уақыттың минуттары ғана көрсетіледі. Уақыт мәнін дұрыс түсінбей қалу жағдайы орын алмас үшін, қажет болған жағдайда, сағат та минуттар да көрсетіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 6-кестеде келтірілген.
32. Уақыт туралы хабар беру кезінде дүниежүзілік координацияланған уақыт қолданылады (орыс тіліндегі аббревиатурасы – УТЦ, ағылшын тіліндегі аббревиатурасы – UTC).
33. Борттағы сағаттардың көрсеткіштерін ұшу кезінде тексеру ӘҚҚ-ның тиісті органынан ағымдағы уақытты сұрау арқылы жүргізіледі. Тексеру кезінде уақыт минуттың ширегіне дейін айтылып, дәл көрсетіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 7-кестеде келтірілген.
34. МЖП-ны кезекті ұшып өтудің есептік уақыты әуе кемесінің ұшып бара жатқан жері туралы хабармен бірге немесе ӘҚҚ диспетчерінің сұрауы бойынша айтылады.
35. Егер ұшу жағдайлары бойынша МЖП-ны кезекті ұшып өтудің бұрын хабарланған есептік уақытының 2 және одан көп минут айырмашылығы болса, әуе кемесінің экипажы ӘҚҚ диспетчеріне МЖП-ны ұшып өтудің жаңа нақтыланған есептік уақытын хабарлайды.
36. Әуе кемесінің экипажы МЖП-ға шығудың нақты уақытын ӘҚҚ диспетчеріне МЖП-ны ұшып өту сәтінде хабарлайды. Әуе кемесінің экипажы МЖП-ны нақты ұшып өткені туралы, ұшып өткеннен кейін мүмкіндігінше ертерек баяндауы тиіс.
4. Үлгілік сөздер мен сөз тіркестері
37. Радиоалмасу барысында осы Ереженің 2-қосымшасындағы 8-кестеге сәйкес мәндегі үлгілік сөздер мен сөз тіркестерін қолданған дұрыс.
38. Ағылшын тіліндегі авиациялық фразеологияда «тыйым саламын» деген ұғым жоқ. Ағылшын тілінде мына сөздердің орнына:
1) «іске қосуға тыйым саламын» дегеннің орнына «negative start up» деп айтылып, себебі түсіндіріледі, мысалы: «Negative start up, snow removal in progress, expect one hour delay» - «Іске қоспай тұра тұрыңыз, қар күреліп жатыр, бір сағатқа кідіре тұрыңыз»;
2) «рульдеуге тыйым саламын» дегеннің орнына «hold position» деп айтылып, себебі түсіндіріледі;
3) «екінші айналымға кетіңіз» дегеннің орнына «go around» деп айтылып, себебі түсіндіріледі, мысалы «Go around runway is occupied»;
4) «ұшуға тыйым саламын» дегеннің орнына «hold position» деп айтылады, егер әуе кемесінің экипажына ұшуға рұқсат етіліп, ол екпін алуды әлі бастамаса;
5) «ұшуға тыйым саламын» дегеннің орнына «stop immediately» деп айтылады, егер әуе кемесі екпін ала бастаса.
Басқа жағдайларда «unable to approve» – «рұқсат ете алмаймын» деген сөз тіркестері қолданылады.
39. Авиациялық ағылшын тілі фразеологиясында «жүріңіз» сөзі мынадай жағдайларда қолданылады:
1) эшелондау бойынша көрсету арқылы – …(эшелон, биіктік) UC арқылы жүріңіз – «cross uc at...(level)»;
2) рұқсат етілген бағытқа параллель жол сызығымен (аралас) ұшуға байланысты көрсету арқылы – (бағыттан, жол сызығынан) оңға/солға …(қашықтықта) жүріңіз – «proceed offset … (distance) right/left of (route, track)»;
3) күту аймағына бағыттауға байланысты көрсету арқылы – «proceed to ai...»;
4) әуе кемесінің немесе көлік құралының артынан жүріңіз – «follow...».
5. ӘҚҚ органдарының (диспетчерлік пункттердің) және ұшуды орындауды қамтамасыз ететін абоненттердің шақыру белгілері
40. Әуе кемелерінің экипаждарымен радиотелефон байланысын жүргізу үшін диспетчерлік пункттерге осы Ереженің 2-қосымшасындағы 9-кестеге сәйкес радиотелефондық шақыру белгілері белгіленген.
Радиолокациялық бақылау (бұдан әрі – РЛК) болған жағдайда «Шеңбер» диспетчерлік пунктіне «RADAR» деген шақыру белгісі беріледі. «Шеңбер» диспетчерлік пункті «Жақындау» диспетчерлік пунктінің функцияларын орындаған жағдайда, оған «APPROACH» деген шақыру белгісі берілуі мүмкін.
41. Тиісті диспетчерлік пункттің (ӘҚҚ органының) диспетчерін шақыру үшін әуе кемесінің экипажы оның географиялық орналасқан жерін (шартты атауын) және берілген радиотелефондық шақыру белгісін атайды.
ӘҚҚ-ның бірнеше бағыттары (секторлары) болған жағдайда, диспетчерлік пункттің шақыру белгісіне ол берген белгі қоса айтылады.
Қолданылатын үлгі: «Алматы – Бақылау»; «Астана-Жақындау».
42. Диспетчерлік пунктпен радиоалмасу мазмұнының бұрмалануын болдырмайтын сенімді байланыс орнағаннан кейін, диспетчерлік пункттің географиялық орналасқан жерінің атауын (шартты атауын) және радиотелефондық шақыру белгісін атамауға да болады.
6. Әуе кемелерінің шақыру белгілері және рейстердің белгілері
43. Әуе кемелерінің экипаждары диспетчерлік пункттермен радиобайланыс жүргізу үшін мынадай шақыру белгілерін қолданады:
радиотелефон байланысы кезінде:
1) Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) белгілеген немесе пайдаланушыны тіркеу кезінде алынған авиакомпанияның ресми атауын (радиотелефондық шақыру белгісін) және рейс нөмірін;
2) әуе кемесінің тіркеу нөміріне берілгенге сәйкес келетін бес таңбалы цифрлық шақыру белгісін;
3) әуе кемесінің тіркеу нөміріне берілгенге сәйкес келетін бес әріптен тұратын шақыру белгісін;
4) әуе кемесінің бес әріптен тұратын тіркеу нөмірінің алдында тұратын өндіруші-фирманың немесе әуе кемесі моделінің атауын;
5) авиакомпанияның радиотелефондық шақыру белгісін және әуе кемесінің соңғы төрт тіркеу белгісін;
телеграф байланысы кезінде – борттық радиостанцияны қолдануға берілген рұқсатта көрсетілген бес әріптен тұратын шақыру белгісін.
44. Әуе кемісінің экипажымен сенімді радиобайланыс орнағаннан кейін және радиоалмасу жүргізу барысында шақыру белгілерінің цифрлық және әріптік мәндерін қысқартуға болады:
әуе кемесінің бес таңбалы цифрлық шақыру белгісін соңғы үш цифрға дейін;
әуе кемесінің бес әріптен тұратын шақыру белгісін бірінші әріпке және соңғы екі әріпке дейін;
әуе кемесінің бес тіркеу белгісінен көп белгіден тұратын шақыру белгісін бірінші әріпке және соңғы үш әріпке (цифрға) дейін.
45. әуе кемесі өзінің қысқартылған шақыру белгісін ӘҚҚ органы қолданғаннан кейін ғана қолданады.
46. Байланыста шақыру белгілері соңғы үш цифры немесе соңғы екі әрпі бірдей немесе үндес (дыбысталуы ұқсас) екі немесе одан көп әуе кемесі анықталған жағдайда, оның шақыру белгісін қысқартуға болмайды. Толық шақыру белгілерін қолдану туралы нұсқауды аймағында (ауданында) шақыру белгілері үндес әуе кемелері бар ӘҚҚ диспетчерлік пунктінің диспетчері береді.
47. Әуе кемесінің авиакомпания атауынан (радиотелефондық шақыру белгісінен) және рейс нөмірінен тұратын шақыру белгісін қолданған жағдайда, әуе кемесінің шақыру белгісін қысқартуға болмайды.
48. Жүріп өткен жолының турбуленттілігі жағынан ауыр әуе кемесі санатына жататын әуе кемесінің экипажы, әрбір диспетчерлік пунктпен алғаш байланысқан кезде өзінің шақыру белгісінен кейін «ауыр» - «heavy» сөзін қосып айтуы тиіс.
7. Хабарланатын сандық мәндердің көлемі
49. Сандық мәндерді хабарлаған кезде оның көлемі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 10-кестеге сәйкес өлшем бірліктермен анықталады.
50. Әуе кемесінің экипажы мен диспетчер арасында хабар мазмұнын дұрыс түсінбей қалуды болдырмайтын, орыс тіліндегі сенімді екі жақты радиотелефон байланысы орнағаннан кейін, өлшем бірліктері мәнін олардың атауынсыз хабарлауға болады.
8. Радиотелефон байланысын орнату және жүргізу
51. Радиотелефон байланысын орнату кезінде әуе кемесінің экипажы өзінің әуе кемесі мен ӘҚҚ органының толық шақыру белгісін қолданады.
52. Әуе кемесі мен ӘҚҚ органының шақыру белгілерін қою тәртібі радиоалмасу кезінде мынадай болуы тиіс:
«жер – әуе» радиоалмасу кезінде - әуе кемесінің шақыру белгісі, әрі қарай хабар немесе жауап;
«әуе – жер» радиоалмасу кезінде:
1) жаңа ақпарат беру немесе сұрау кезінде - әуе кемесінің шақыру белгісі, әрі қарай хабар;
2) ӘҚҚ органының хабарына жауап беру кезінде – қабылданған ақпаратты қайталау немесе алғанын растау, әрі қарай әуе кемесінің шақыру белгісі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 12-кестеде келтірілген.
53. Байланыс орнату кезінде шақырудың қабылданатынына сенімді болған жағдайда, шақыруға жауапты күтпей, хабар жіберуге болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 13-кестеде келтірілген.
54. Диспетчерге хабарды диспетчерлік пункт аймағындағы (ауданындағы) барлық әуе кемелеріне тарату талап етілген жағдайда, хабар барлық борттарға жіберіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 14-кестеде келтірілген.
Жалпы шақырулар растауды талап етпейді. Жеке әуе кемелері экипаждарының хабарды алғандығына сенімсіздік туындаған жағдайда, оларды диспетчер хабарды алғандықтарын толық немесе жартылай растау үшін шақырады.
55. Қабылданған хабардың дұрыстығына күмән болған жағдайда, оны түгелдей немесе жартылай қайталау талап етіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 15-кестеде келтірілген.
56. Егер диспетчер кедергілерді немесе қандай да бір себептердің салдарынан әуе кемесінің нөміріне (шақыру белгісіне) сенімсіз болса, диспетчер шақырып отырған экипаждың нақты белгісін анықтау үшін оның шақыру белгісін сұрайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 16-кестеде келтірілген.
57. Диспетчер кімге екені белгісіз нұсқаулар (рұқсаттар) бермейді, ал әуе кемесінің экипажы оларды орындамайды.
58. Егер хабарлау кезінде қате жіберілсе, түзету енгізу үшін «Түзету беремін» деген сөз тіркесі айтылып, содан кейін соңғы дұрыс сөздер тобы немесе сөз тіркесі қайта айтылып, хабардың дұрыс нұсқасы беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 17-кестеде келтірілген.
59. Егер түзетуді бүкіл хабарды қайталау арқылы енгізу ыңғайлырақ болса, онда диспетчер немесе әуе кемесінің экипажы «correction, i say again» немесе «түзету беремін, қайталаймын» деген сөйлемді екінші рет қолданады.
60. Сөзбе сөз растау қажет болмаса (read back), диспетчер немесе экипаж станцияның шақыру белгісін немесе «roger» немесе «түсіндім» сөздерін қолданады.
61. Диспетчерлер әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жағдайлары талап етілген жағдайлардан басқа жағдайларда, ұшып көтерілу кезінде, қонуға кіру кезінде, әуе кемесін көрген сәттен бастап, жақын жетекті радиомаркерді (ЖЖРМ) ұшып өткеннен кейін және екпін алғанға дейін әуе кемесінің экипажымен радиоалмасуға түспейді.
62. Егер хабар қабылдау қиын болатын болса, онда оның маңызды элементтері екі қайтара хабарлануы тиіс.
63. Сөзді әріптеп қайталау үшін (мысалы, геонүктені), «Spell the word….» - «Әріптеп айтыңыз …» сөз тіркесі қолданылады.
64. Егер әуе кемесінің экипажымен радиобайланыс орнату қиын болса немесе радиостанцияның техникалық ерекшеліктеріне қарай мүмкін болмаса, диспетчер өзінің хабарларын қайта тарату үшін басқа әуе кемелерінің экипаждарын пайдалана алады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 18-кестеде келтірілген.
9. ӘҚҚ-ны тапсыру
65. Әуе кемесінің экипажы өзі ұшып келе жатқан ӘҚҚ-дағы диспетчерлік пункттің диспетчерінің радиобайланыс арнасын (жиілігін) үзбей тыңдайды.
66. Басқа диспетчерлік пункттің диспетчерімен радиобайланыс орнатуға ауысу әуе кемесіне ӘҚҚ көрсетілген аймақтағы (аудандағы) диспетчерлік пункттің диспетчерінен рұқсат алғаннан кейін ғана жүзеге асырылады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 19-кестеде келтірілген.
67. Диспетчерден шектес диспетчерлік пункттің жұмыс жиілігіне ауысу туралы нұсқау болмаған жағдайда, әуе кемесінің экипажы ауысуды жүзеге асырмас бұрын өзі ұшып келе жатқан ӘҚҚ диспетчерінен рұқсат сұрайды.
68. Егер әуе кемесінің экипажына белгіленген жиілікте байланыс орнату мүмкін болмаса, ұшып өткен ӘҚҚ диспетчеріне баяндап, онымен радиоалмасуды соның жиілігінде жүзеге асырады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 20-кестеде келтірілген.
69. ӘҚҚ органы қосымша хабарлар береді деген болжам болса, әуе кемесінің экипажына көрсетілген жиілікте «standby» немесе «қабылдауға дайын болыңыз» деген және «monitor» немесе ақпарат берілетін жиілікті «тыңдаңыз, бақылаңыз» деген нұсқау беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 21-кестеде келтірілген.
10. Рұқсаттар беру және оларды қайталауға қатысты талаптар
70. Диспетчерлер әуе кемесінің экипажы жазып алуы үшін, рұқсаттарды баяу ырғақта және анық айтуы тиіс.
Бағыт бойынша ұшуға берілетін диспетчерлік рұқсат әуе кемесінің бортына қозғалтқыштарды іске қоспас бұрын берілуі тиіс.
Диспетчер бағыт бойынша ұшуға диспетчерлік рұқсатты экипажға мына жағдайларда бермейді:
1) экипаж рульдеумен айналысып жатса;
2) әуе кемесі атқару стартында болса немесе көтеріліп бара жатса.
71. Бағыт бойынша ұшуға берілетін диспетчерлік рұқсат, ұшуға немесе қолданыстағы ҰҚЖ-ға тұруға берілген нұсқау емес.
72. Бағыт бойынша ұшуға берілетін диспетчерлік рұқсатта мынадай ақпарат болады:
1) рұқсат шегі – оған дейін ұшуға рұқсат етілген пункт;
2) әуеайлақ ауданынан шығу бағыты, аспаптар бойынша шығудың (ағылшын тіліндегі аббревиатурасы SID) стандартты бағыттары болған жағдайда, стандартты бағыт атауы беріледі. Ол болмаған жағдайда – шығу бағытының сипаттамасы беріледі;
3) рұқсат етілген алынатын биіктік;
4) жауап берушінің коды;
5) радиобайланыс арнасының жиілігі және ұшып көтерілгеннен кейін жұмыс істеу қажет болатын ӘҚҚ органының атауы.
73. Дұрыс түсінбей қалу қаупін болдырмас үшін траекторияны сипаттау кезінде «take-off» сөз тіркесі қолданылмайды. Бұл сөз тіркесі ұшуға рұқсат ету немесе оны өзгерту үшін ғана қолданылады. Қалған жағдайларда «departure» және «airborne» сөздері қолданылады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 22-кестеде келтірілген.
74. Бастапқы берілген диспетчерлік рұқсаттағы деректер өзгерген жағдайда, диспетчер әуе кемесінің экипажына осы өзгерістерді хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 23-кестеде келтірілген.
75. Осы Ереженің 2-қосымшасындағы 24-кестеде келтірілген ӘҚҚ органдарының хабарларын (нұсқауларын, рұқсаттарын) экипаж толық қайталайды.
Экипаж аталған хабарларды қайталамаған жағдайда, диспетчер оларды қайталауды талап етеді. Өз кезегінде экипаж хабарларды толық түсінбеген жағдайда, оларды қайталауды сұрайды.
Басқа рұқсаттар мен нұсқаулар, олардың түсінікті және атқарылып жатқанына күмән болмас үшін қайталанып, расталады.
Хабар қабылданғаннан кейін, әуе кемесінің экипажы өзінің шақыру белгісін атайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 25-кестеде келтірілген.
76. Егер ұшқыш рұқсатты немесе нұсқауды дұрыс қайталамаса, диспетчер «negative» немесе «қате» сөзін айтып, олардың дұрыс нұсқасын хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 26-кестеде келтірілген.
77. Егер экипаж өзі орындай алмайтын рұқсат немесе нұсқау алса, «unable to comply» немесе «орындай алмаймын» деген сөз тіркестерін қолданып, бұл туралы диспетчерге баяндап, оның себебін түсіндіреді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 27-кестеде келтірілген.
11. Радиостанцияны тексеру және байланысты сынап көру
78. Радиостанцияны тексеру үшін қосу және авиациялық электр байланысы радиожелілеріндегі байланысты сынап көруді жүзеге асыру ӘҚҚ кезіндегі радиоалмасуға кедергі келтірмейтіндей орындалады.
79. Тексеріп көру сигналдарын жіберу қажет болған жағдайда (радиостанцияны теңеу үшін), олардың ұзақтығы 10 секундтан аспауы тиіс. Мұндай сигналдарды радиотелефон арқылы беру цифрлар қатарынан және сигнал беретін радиостанцияның шақыру белгісінен тұрады.
80. Әуе кемесі экипажының немесе инженерлік-авиациялық қызмет авиатехнигінің тиісті диспетчерлік пункт жиілігінде жасалатын сынап көру байланысы мынадай тәртіппен орындалады:
1) хабарлау:
шақырылатын диспетчерлік пункттің шақыру белгісі;
әуе кеменің нөмірі (шақыру белгісі);
сөздер:
«radio check» - байланысты тексеру;
«maintenance check»- «байланысты техникалық тексеру» (жерде);
«preflight check»- «ұшу алдындағы тексеру» (ұшар алдында);
«signal check»- «байланысты тексеру» (ұшу кезінде, қажетінше);
2) жауап беру:
ӘҚҚ органының диспетчерлік пунктінің шақыру белгісі;
әуе кеменің нөмірі (шақыру белгісі);
хабардың түсінікті екенін хабарлау;
«соңы» сөзі.
81. Хабар беру кезіндегі сөздер мағынасының түсінікті болу дәрежесіне қарай байланыс сапасын тексеру осы Ереженің 2-қосымшасындағы 28-кестеде келтірілген шкала бойынша анықталады. Байланыс сапасын тексеру кезіндегі сөз тіркестерінің үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 29-кестеде келтірілген.
12. Әуе кемесінің ұшу биіктігіне қатысты нұсқаулар
82. Әуе кемесінің ұшуының барометрлік биіктігін есептеу Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 17 шілдедегі № 712 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде ұшудың негізгі ережесіне сәйкес жүргізіледі.
83. Биіктік туралы хабарларды ағылшын тілінде беру кезінде мынадай талаптар орындалады:
1) ұшу эшелондарына қатысты хабарларда (Flight levels) «to» сөзі қолданылмайды;
2) төмендеу мен биіктік алуға (Height, Altitude) қатысты барлық хабарларда міндетті түрде «Height» немесе «Altitude» сөздері қолданылып, тиісінше, QFE немесе QNH мәні көрсетіледі;
3) «re-cleared» сөз тіркесі биіктік алуға және төмендеуге қатысты қолданылмайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 30-кестеде келтірілген.
84. Егер әуе қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету талаптары бойынша әуе кемесінің экипажы аралық биіктік алғандығын растауы қажет болса, диспетчер аралық баяндауды және биіктік алу (төмендеу) талаптарын белгілеп, биіктік алу туралы нұсқаулар берген кезде әуе кемесінің экипажына хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 31-кестеде келтірілген.
85. Әуе кемесінің экипажына биіктікті өзгерту және қажет болса биіктік алуды жылдамдату туралы нұсқау берілгеннен кейін, биіктік алу (төмендеу) жылдамдығын арттыру туралы нұсқау беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 32-кестеде келтірілген.
86. Экипаж дереу төмендеуді немесе биіктік алуды талап ететін іс-қимылдарды орындауы үшін, радиоалмасуда «immediately» немесе «дереу» деген сөздер қолданылады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 33-кестеде келтірілген.
87. Әуе кемесінің экипажы ӘҚҚ диспетчерлері нұсқауының (рұқсаттарының) ала сала орындалуын қамтамасыз етеді.
88. ӘҚҚ диспетчері биіктікті төмендету немесе биіктік алуды ұшқыштың қарауына қалдырған жағдайда, «when ready» немесе «есеп бойынша төмендеу» сөз тіркестері қолданылады. Бұл жағдайда ұшқыш «leaving» немесе «төмендеп бастадым» деген сөзді қолданып, өз эшелонының босағаны туралы баяндайды. Ұшқыш ӘҚҚ органына эшелонның босағаны туралы борттағы биіктік өлшеуіш әуе кемесінің осы эшелонды нақты босатқанын және аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланған тәртіптемелерге сәйкес төмендеу мен биіктік алудың тік жылдамдығын ұстап келе жатқанын көрсеткен жағдайда ғана хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 34-кестеде келтірілген.
89. Ұшудың жалпы бағытының өзгеруіне байланысты бағыттың бұрылу пунктінде эшелонды өзгерту үшін, әуе кемесінің экипажы диспетчерге осы пункттен ұшып өтудің есептік уақытын хабарлап, бұрылу пунктіне 20 километр қалғанда эшелонды ауыстыру керектігі туралы баяндайды.
90. Ұшу кезінде метеожағдайлар өзгеріп, ұшуды орындау ережесін өзгерту қажеттігі туындаса, әуе кемесінің экипажы диспетчерден рұқсат сұрайды.
91. Ұшу биіктігін өзгерту шектеулері мынадай түрде берілуі мүмкін:
1) әуедегі жағдай туралы ақпарат (қолданылатын үлгі: «3900-бен жүріңіз, 4200-де қарсы әуе кемесі»);
2) әуе кеңісітігін пайдалану бойынша тыйым салулар мен шектеулердің бары туралы мәліметтер (қолданылатын үлгі: «Ақши - Ұзынағаш учаскесінде 4500-6300 биіктіктері жабық»);
3) қауіпті метеожағдайлар немесе орнитологиялық жағдай туралы ақпарат (қолданылатын үлгі: «алдынан/сол жағынан/оң жағынан 50 қашықтықта жарық, борттар бұлттардың үстінен 10100 қашықтықта өтті» немесе «500-ге дейінгі биіктікте жел ауыспалы».).
13. Әуе кемелері экипаждарының ұшып келе жатқан жерлері туралы деректерді хабарлауы
92. Ұшып келе жатқан жерлері туралы хабарларды әуе кемелерінің экипаждары белгіленген МЖП немесе диспетчер тағайындаған бақылау пункттерін (межелерді) ұшып өту кезінде хабарлайды.
93. Ұшып келе жатқан жер туралы хабарларда мынадай ақпарат элементтері болады:
1) әуе кемесінің шақыру белгісі;
2) ұшып келе жатқан жері;
3) МЖП-ны, бақылау бағдарын (пунктін) ұшып өту уақыты;
4) ұшу эшелоны (биіктігі);
5) келесі пункт (кезекті) міндетті жеткізулер пункті (бақылау пункті, межесі) және ұшып өтудің есептік уақыты. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 35-кестеде келтірілген.
94. Диспетчер қолданыстағы жер үсті радиолокациялық станциясынан (бұдан әрі – РЛС) ұшуды орындау туралы (әуе кемесінің қозғалысы) жеткілікті ақпарат алса, әуе кемелерінің экипаждары диспетчердің нұсқауы бойынша өзінің ұшып келе жатқан жері туралы хабарды міндетті түрде беру қажеттілігінен босатылады.
Әуе кемесінің экипажы ұшып келе жатқан жері туралы хабарды жаңартуы үшін, диспетчер бұл туралы тиісті нұсқау береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 36-кестеде келтірілген.
95. Экипаж өзінің ұшып келе жатқан жерін сұраған кезде немесе әуе кемесі трассадан (ұшу бағытынан) ауытқыған жағдайда, экипажға азимут пен қашықтық немесе трассаға қатысты (ұшу бағытына) тұрған жері туралы ақпарат, кезекті немесе соңғы МЖП-ға дейінгі қашықтық және ұшу бағдары, әуе трассасына (ЖӘЖ) шығу үшін кері бұрылу бұрышының шамасы (ортодромия арқылы ұшу кезінде), ұшу бағыты (олардың осьтік сызығы) хабарланады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 37-кестеде келтірілген.
Барлық жағдайларда экипажға әуе кемесінің ұшып келе жатқан жерін хабарлау диспетчердің белгіленген жол сызығына (бұдан әрі – БЖС) шығуға берген бұйрығы болып табылады.
96. Әуе кемесі трассаға (ұшу бағытына) шыққаннан кейін диспетчер экипажға осы туралы, қажет болған жағдайда – ұшып келе жатқан жері туралы ақпаратты хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 38-кестеде келтірілген.
3-тарау. ӘҚҚ диспетчерлік пункттерінің әуе кемелері экипаждарымен үлгідегі радиоалмасу фразеологиясы
1. Ұшып шығуға берілетін ақпарат және қозғалтқыштарды іске қосу тәртіптемелері
97. Ақпарат автоматты түрде жіберілмейтін әуеайлақтарда ұшқыш ATIS немесе МВ арнасы әуеайлақтары ауданында қозғалтқыштарды іске қосуға рұқсат сұрар алдында әуеайлақтағы ағымдағы ақпаратты сұрайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 39-кестеде келтірілген.
98. Қозғалтқыштарды іске қосуды сұрау диспетчерлік қызмет көрсетуді жоспарлауды қамтамасыз ету және ұшуға рульдеуге рұқсатты күтіп отырған әуе кеменің отынды босқа жұмсауын болдырмау мақсатында жүзеге асырылады.
99. Бастапқы байланыс орнағаннан кейін экипаж ATIS немесе МВ арнасы (әуежайда болған жағдайда) арқылы ақпарат қабылдағаны туралы баяндайды. Егер бастапқы байланыс орнаған кезде экипаж ATIS немесе МВ арнасы арқылы ақпарат қабылдағаны туралы баяндамаса, диспетчер экипаждан оны тыңдауын талап етеді.
100. ATIS немесе МВ арнасынан келетін кезекті ақпаратқа кірмей қалған шұғыл немесе метеорологиялық ақпарат өзгерген жағдайда, диспетчер бұл өзгерістерді экипажға хабарлайды.
101. Ұшқыш іске қосуға рұқсат сұраумен қатар, әуе кемесінің келе жатқан жерін хабарлайды.
102. Қозғалтқыштарды іске қосу диспетчердің рұқсатымен ғана жүргізіледі.
103. Әуе кемесі ұшып шығуды кідіртсе, диспетчер іске қосу уақытын немесе жоспарланып отырған ұшып шығу уақытын көрсетеді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 40-кестеде келтірілген.
104. Тікұшақ экипажы қозғалтқыштарды іске қосуға және бақылау қалықтауына рұқсат сұраған кезде «Рульдеу» диспетчерінен «Мұнара (Старт)» диспетчеріне ӘҚҚ-ны тапсыру бақылау қалықтауынан кейін мынадай ұшу кездерінде жүзеге асырылады:
ұшақ бойынша – ӘҚҚ-ны тапсырудың белгіленген межелерінде;
тікұшақ бойынша – экипаж бақылау қалықтауын орындағаны туралы баяндағаннан кейін..Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 41-кестедекелтірілген.
2. Тіркеп сүйреуге рұқсат сұрау
105. Әуе кемесін іске қосу орнына тіркеп сүйреу қажет болған жағдайда, экипаж диспетчерден тіркеп сүйреуге рұқсат сұрайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 42-кестеде келтірілген.
106. Тіркеп сүйреуге рұқсат беру кезінде іске қосу талаптарын да қоса беруге болады:
1) дайындығына қарай;
2) сұрауы бойынша;
3) белгіленген уақытта. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 43-кестеде келтірілген.
107. Әуе кемесін «құйрығымен» алдыға қарай тіркеп сүйреу кезінде радиоалмасудың осы Ереженің 2-қосымшасындағы 44-кестеге сәйкес фразеологиясы қолданылады.
108. Ұшқыш пен жердегі команда тіркеп сүйреуді үйлестіру үшін осы Ереженің 2-қосымшасындағы 45-кестеде келтірілген үлгіге сәйкес ағылшын тіліндегі фразеологияны қолданады.
109. Тиеп сүйреу аяқталғаннан кейін жердегі команда ұшқышқа осы әуе кемесін рульдеуді орындауға болатынын көрсететін, көзбен көрінетін сигнал береді.
Егер ұшқыш тиеп сүйреуді белгілі бір кезеңінен тоқтатқысы келсе, «stop pushback» немесе «тіркеп сүйреуді тоқтатыңыздар» деген сөз тіркесін қолдануы тиіс.
3. Ұшуды орындау үшін әуе кемесінің экипажына берілетін рульдеу тәртібі туралы нұсқаулар
110. Диспетчердің рульдеуге қатысты нұсқауларында әуе кемесінің әрі қарай ұшуына қосымша рұқсатты күтетін міндетті түрде тоқтайтын жері болып табылатын рұқсаттың қолданылу шекарасы туралы мәліметтер болады.
111. Ұшып шығатын әуе кемелері үшін рұқсаттың қолданылу шекарасы алдын ала старт немесе алдын ала стартта анықталмаған болса, әуе кемесінің міндетті түрде тоқтайтын жері болып табылады. Ұшқыштың сұрауы бойынша диспетчер рульдеу жөнінде толық нұсқаулар береді. Кері бағытта рульдеу рұқсаты ұшар алдында қолданылады, бұл жағдайда атқару стартына тұру үшін жұмыс ҰҚЖ-ға қарсы бағыттағы ҰҚЖ-ға рульдеу қажет болады, бұл жерде үнемі жұмыс ҰҚЖ-ның нөмірі көрсетіледі. Экипаждың (request progressive taxi) диспетчерден рульдеу жолдарының әрбір қиылысы қасынан рульдеу бағыты туралы нұсқау беруін сұрауды экипаж таңбалау мен көрсету белгілері болмаған немесе істен шыққан жағдайда рульдеу бағытын анықтай алмаған кезде жүргізіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 46-кестеде келтірілген.
112. Рульдеу кезінде диспетчер әуе кемесінің экипажына соқтығысу қаупін тудыратын әуе кемелерінің қозғалысы туралы ақпарат береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 47-кестеде келтірілген.
113. Әуе кемесінің алдын ала стартқа тұру орнына немесе міндетті түрде тоқтау орнына жеткен кезде, оның экипажы бұл туралы диспетчерге баяндайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 48-кестеде келтірілген.
4. Әуе кемесінің экипажына қонғаннан кейін рульдеу тәртібі туралы берілетін нұсқау
114. Диспетчердің рульдеу тәртібі туралы нұсқауында мынадай мәліметтер болады:
1) тұрақ орны туралы;
2) рульдеу талаптары туралы (кедергілер мен шектеулер болған жағдайда);
3) бағыт туралы.
115. Әуе кемесінің экипажына нұсқау, ол әуе кемесінің рульдеу жолында орналасқан жерін баяндағаннан кейін беріледі. Кері бағытта рульдеу рұқсаты қонғаннан кейін, әуе кемесі әлі ҰҚЖ-да тұрған кезде және жұмыс ҰҚЖ-ға қарсы бағыттағы ҰҚЖ-ға рульдеу қажет болған жағдайда қолданылады, бұл жағдайда үнемі жұмыс ҰҚЖ-ның нөмірі көрсетіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 49-кестеде келтірілген.
5. Атқару стартына тұруға рұқсат сұрау
116. Атқару стартына тұру «Мұнара (Старт)» диспетчерінің рұқсатымен ғана жүргізіледі.
Атқару стартына тұруға берілетін рұқсатта мынадай ақпарат болады:
1) әуежайда ауа-райын хабарлайтын ATIS немесе МВ арнасы болған жағдайда – ATIS немесе МВ арнасындағы хабарға кірмеген шұғыл және метеорологиялық ақпараттағы өзгеріс;
2) әуежайда ATIS немесе МВ арнасы болмаған жағдайда – ұшып шығу және әуеайлақ ауданынан шығу талаптары (қажет болған жағдайда – метеожағдай, ҰҚЖ-ның жай-күйі, құстардың жиналуы және ұшып келуі туралы ақпарат). Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 50-кестеде келтірілген.
117. Әуе кемесінің қосалқы ҰҚЖ-дан ұшып шығуы туралы шешім қабылдаған кезде немесе біруақытта бірнеше ЖҰҚЖ қолданылған жағдайда, диспетчердің рұқсатында ЖҰҚЖ-ның таңбаланған нөмірі немесе негізгі ҰҚЖ-ға және оның белгісіне қатысты ТҰҚЖ-ның орналасуы көрсетілуі тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 51-кестеде келтірілген.
118. әуе кемесі алдын ала стартта тұрған кезде және экипажға қозғалтқыштарды қыздыруды аяқтау үшін немесе сынап көру үшін қосымша уақыт қажет болған жағдайда, ұшқыш бұл туралы диспетчерге хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 52-кестеде келтірілген.
119. Әуе кемесінің экипажына атқару стартына тұруға рұқсат берумен қатар қауіпсіз аралықтар жасау мақсатында әуеайлақ ауданынан шығу талаптарына қатысты нұсқаулар беруге болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 53-кестеде келтірілген.
120. ҰҚЖ-да ұзына бойы аралық жасау үшін, әуе кемесінің экипажына бұйрықпен ұшуға дайындалуға атқару стартына тұру туралы нұсқау беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 54-кестеде келтірілген.
6. Әуе кемесі экипажының ұшып көтерілуге рұқсат сұрауы
121. Әуе кемесінің экипажы ұшуға дайындалып, алдын ала стартқа тоқтау кезінде отынды босқа шығындамас үшін «Мұнара» («Старт») диспетчерінен атқару стартына тоқтамай көтерілуге рұқсат сұрай алады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 55-кестеде келтірілген.
122. Уақытты үнемдеу мақсатында атқару стартына тоқтамай көтерілуге берілетін «cleared for immediate take-off» бұйрықты әуе кемесі алдын ала стартта тұрған кезде беруге болады. Бұл жағдайда әуе кемесі кідірусіз жолаққа рульдеп, ешқайда тоқтамай көтеріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 56-кестеде келтірілген.
123. Атқару стартына тоқтамай көтерілуге рұқсат беру мүмкін болмаған жағдайда, әуе кемесінің экипажына атқару стартына тұру және қосымша бұйрық болғанға дейін ұшып көтерілуге болмайтыны туралы нұсқау беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 57-кестеде келтірілген.
124. Тікұшақ бойынша ұшуды орындау кезінде әуе кемесінің экипажы «Мұнара» («Старт») диспетчеріне ұшуға дайын екендігі және орналасқан жері туралы ақпарат беріп, ұшуға рұқсат сұрайды.
125. Әуе кемесі атқару стартына тұрған кезде оның экипажы «Мұнара» («Старт») диспетчеріне ұшуға дайын екендігі туралы баяндайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 58-кестеде келтірілген.
Ұшуға немесе атқару стартына тоқтамай ұшуға рұқсат бергеннен кейін 1 минуттан астам уақыт өтсе, әуе кемесінің экипажы ұшуға қайта рұқсат сұрайды.
126. Әуе кемесінің экипажына ұшуды орындауға берілетін рұқсат, 200 метр биіктікте (қауіпсіз немесе белгіленген) «Шеңбер» диспетчерімен байланысқа ауысуға берілген рұқсат болып табылады. Осы биіктікке көтерілгенге дейін әуе кемесінің экипажы «Мұнара» («Старт») диспетчерінің радиостанциясын тыңдайды.
127. Көру мүмкіндігі нашар болған жағдайда, диспетчер ұшу бағытын қосымша көрсетіп, экипаждан ұшудың орындалуын баяндауды сұрай алады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 59-кестеде келтірілген.
128. Егер әуеайлақта бірнеше ҰҚЖ қолданылса, онда ұшуға берілетін рұқсатта ҰҚЖ нөмірі көрсетілуі тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 60-кестеде келтірілген.
129. Ұшуға рұқсат берумен қатар диспетчер ұшуға және әуеайлақ ауданынан шығу талаптарына қатысты қосымша нұсқаулар да бере алады. Мұндай нұсқаулар эшелондауды қамтамасыз ету мақсатында беріледі.
Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 61-кестеде келтірілген.
130. Әуедегі жағдайдың күрт өзгеруі салдарынан немесе әуе кемесінің ұшып шығуының күтпеген жерден кідіруіне байланысты, диспетчер ұшып көтерілуді жылдамдатуға немесе басқа әуе кемесін қондыру үшін ҰҚЖ-ны босатуға нұсқау беруі мүмкін. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 62-кестеде келтірілген.
131. Метеожағдайлар өзгерген және (немесе) қауіпті құбылыстар мен ауа-райы жағдайлары орын алған жағдайда, диспетчер бұл туралы әуе кемесінің экипажына хабарлайды. Экипаж шешім қабылдап, бұл туралы диспетчерге хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 63-кестеде келтірілген.
7. Ұшуға тыйым салу
132. Түрлі себептерге байланысты ұшуды орындау мүмкін болмаған жағдайда, әуе кемесінің экипажына ұшуға тыйым салу және ҰҚЖ-ны босату тәртібі туралы нұсқау беріледі.
133. Ұшуға тайым салу бұйрығында мынадай мәліметтер болуы тиіс:
ұшуға тыйым салу туралы екі рет қайталанған талап;
әуе кемесі экипажының әрекеттері туралы нұсқау;
себеп туралы ақпарат (уақыт аз болған жағдайда, себеп туралы ақпарат және қосымша нұсқаулар берілмеуі мүмкін).
134. Қолданылатын фразеология төмендегі жағдайларда көзделген:
1) әуе кемесі қозғалысты бастамаған болса. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 64-кестеде келтірілген;
2) әуе кемесі қозғалысты бастаған болса. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 65-кестеде келтірілген.
135. Экипаж ұшуды өзі тоқтатқан жағдайда, ұшуды тоқтату себебін көрсетіп, мүмкіндігінше бұл туралы диспетчерге хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 66-кестеде келтірілген.
8. ҰҚЖ-ны қиып өтуге және қонғаннан кейін оны босатуға рұқсат сұрау
136. ҰҚЖ-ны қиып өту «Мұнара» («Старт») диспетчерінің рұқсатымен ғана жүргізіледі.
Әуе кемесінің экипажы ҰҚЖ-ны босата сала бұл туралы дереу «Мұнара» («Старт») диспетчеріне баяндайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 67-кестеде келтірілген.
137. Қонғаннан кейін диспетчер ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттілігінен басқа жағдайларда, әуе кемесінің екпін алуды аяқтағанға дейін экипажға рульдеуге қатысты нұсқаулар бермейді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 68-кестеде келтірілген.
138. Көру мүмкіндігі нашар болған жағдайда, диспетчер әуе кемесінің ҰҚЖ-ны босатқанын көзбен көре алмаған немесе ұшу алаңын шолу локаторымен бақылай алмаған жағдайда, әуе кемесінің экипажынан ҰҚЖ-ны босатқаны туралы баяндауды талап етеді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 69-кестеде келтірілген.
9. Маңызды әуеайлақ ақпараты
139. Әуеайлақ ақпаратын, мүмкіндігінше, қозғалтқыштарды іске қосқанға дейін немесе қонуға бет алудың соңғы кезеңі басталғанға дейін хабарлау қажет. Оған осы Ереженің 2-қосымшасындағы 70-кестеге сәйкес мәліметтер кіреді.
10. Ұшып шыққаннан кейін
140. Ұшып шығып, 200 метр (белгіленген) биіктікке көтерілгеннен кейін, ЖӘЖ төменгі эшелоннан төмен ұшып өту кезінде, қауіпсіз авиациялық жұмыстар ауданында, әуе кемесінің экипажы диспетчерге ұшып шыққаны және әуеайлақ ауданынан шығу үшін маневр жасау туралы баяндап, одан биіктік алу талаптарын алады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 71-кестеде келтірілген.
141. Әуе кемесінің ӘҚҚ-ны тапсыру межесіне жеткені туралы хабарланғаннан кейін, экипажға өзінің шақыру белгісі мен жұмыс жиілігін хабарлап, шектес диспетчерлік пунктпен байланысқа ауысуы туралы нұсқау беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 72-кестеде келтірілген.
142. Келісілген сатысыз биіктік алуды немесе төмендеуді қамтамасыз ету үшін екінші реттік радиолокациялық бақылау болған жағдайда, диспетчер әуе кемесінің тік жылдамдығына қарай, ӘҚҚ-ны тапсыру биіктігін (эшелонын) қиып өткенге дейін шектес диспетчерлік пункттің жиілігіне ауысу туралы бұйрық береді.
11. Қонуға бет алу кезінде
143. «Шеңбер» диспетчерімен байланыс орнағаннан кейін экипаж тапсыру межесінен ұшып өткенін және әуе кемесі командирінің қонуға бет алу жүйесін таңдау (егер ол ATIS арқылы берілетін ұшуға бет алу жүйесінен ерекше болса) жөнінде қабылдаған шешімін хабарлайды.
144. Диспетчер экипажға мыналарды хабарлайды:
1) әуе кемесінің орнын (белгіленген бағыттан ауытқыған жағдайда);
2) әуеайлақтағы қысымды және оған дейін төмендеуге болатын биіктікті;
Егер экипаж таңдалған қонуға бет алу жүйесін баяндамаса, диспетчер әуе кемесінің осы түрі үшін және қолданылатын ұшуды орындау ережелеріне қарай сол әуеайлақта мүмкін болатын жүйелердің ішіндегі ең жоғарғы жүйе бойынша қонуға бет алуға рұқсат береді.
145. ATIS немесе МВ арнасының кезектен тыс жазбасына кірмеген шұғыл және метеорологиялық ақпарат өзгерген жағдайда, диспетчер бұл ақпаратты экипажға хабарлайды.
146. Метеожағдайлар, ҰҚЖ-ның жай-күйі, тіркелу коэффициенті, ауысу эшелоны туралы деректер экипажға әуежайда ATIS немесе МВ арнасының ақпараты болмаған жағдайда және экипаждың сұрауы бойынша барлық жағдайларда хабарланады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 73-кестеде келтірілген.
147. Экипаждың сұрауы бойынша QNH қысымы (әуеайлақтың теңіз деңгейіне келтірілген қысымы) беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 74-кестеде келтірілген.
148. Диспетчер экипажға мынадай ақпарат береді:
1) әуедегі жағдай туралы (қажетіне қарай);
2) жердегі жел бағыты мен жылдамдығы туралы;
3) ҰҚЖ-да 2000 метр және одан кем көріну туралы;
4) қауіпті метеожағдайлар және оларды айналып өту тәртібі, жерге жақын қабаттағы желдің ұйытқуы (болған жағдайда) туралы;
5) бұлттардың төменгі шегінің биіктігі туралы, егер ол 200 метр және одан кем болса;
6) ҰҚЖ-ның жай-күйі және тіркелу коэффициенті туралы;
7) қону ҰҚЖ-сы туралы (оң жақ/сол жақ). Қону топырақты ҰҚЖ-да жүргізілсе, оның негізгі ҰҚЖ-ға қатысты орналасуы және белгісі туралы;
8) құстардың ұшып келуі туралы мәліметтер.
Диспетчер бұлттылық биіктігі, көріну, жел бағыты мен жылдамдығы, ҰҚЖ-ның жай-күйі және тіркелу коэффициенті, сондай-ақ топырақты ҰҚЖ-ның орналасуы және олардың таңбалануы және құстардың ұшып келуі туралы мәліметтерді әуежайда мыналар болмаған жағдайда хабарлайды:
ауа-райын МВ арнасы арқылы автоматты түрде беру;
ATIS ақпараты;
экипаждың сұрауы бойынша барлық жағдайларда.
149. Қауіпсіз аралық жасау үшін, диспетчер экипажға бағытты, жылдамдықты өзгерту немесе қосымша маневрлар жасау туралы нұсқау береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 75-кестеде келтірілген.
150. Экипаж таңдаған жүйемен қонуға бет алу мүмкін болмаған жағдайда, диспетчер бұл туралы экипажға хабарлап, тиісті ұсынымдар береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 76-кестеде келтірілген.
151. Әуеайлақта қонуға бет алуды радиолокациялық бақылау құралдары болмаған немесе істен шыққан жағдайда, диспетчер экипаждан әуе кемесімен қонуға бет алу жүйесінің бақылау нүктелерінен ұшып өткені туралы баяндау алады.
152. Параллель ҰҚЖ-ларға тәуелсіз және тәуелді қонуға бет алу кезінде манервлеу жасаған жағдайда, диспетчер осы Ереженің 2-қосымшасындағы 77-кестеге сәйкес фразеология үлгісін қолданады.
Қонуға рұқсат беру кезінде қолданылатын фразеология үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 78-кестеде келтірілген.
153. «Мұнара» диспетчерімен байланысқа ауысу туралы нұсқау тапсыру межесіне жеткен кезде, оның жұмыс істеу жиілігімен бірге беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 79-кестеде келтірілген.
12. Қонуға бет алудың соңғы кезеңі және қону
154. Әуе кеңісітігінің құрылымына, әуе қозғалысының қарқындылығына қарай қонуға бет алудың соңғы кезеңінде ӘҚҚ-ны «Мұнара», «Шеңбер» немесе «Жақындау» диспетчерлік пункттері жүзеге асырады.
155. Бірнеше ҰҚЖ қолданылған жағдайда қонуға, жаттығу ұшулары кезінде («конвейрден ұшу») ҰҚЖ-ға тоқтамай ұшуға, төмен биіктікте өту арқылы қонуға бет алуға берілетін рұқсатқа жұмыс ҰҚЖ-ның нөмірі кіруі тиіс.
13. Радиомаяктық қондыру жүйелері, қашықтық өлшеу жабдығына және қондыру жүйесі жабдығына жапсарлас орналасқан, жан-жақты бағытталған радиомаяк немесе қондыру жүйесі жабдығы арқылы қонуға бет алу
156. Радиомаяктық қондыру жүйелері (бұдан әрі – РҚЖ), қашықтық өлшеу жабдығына және қондыру жүйесі жабдығына (бұдан әрі – ҚЖЖ) жапсарлас орналасқан, жан-жақты бағытталған радиомаяк (ағылшын тіліндегі аббревиатурасы VOR/DME) немесе қондыру жүйесі жабдығы арқылы қонуға бет алу кезінде радиолокаторды қолдану арқылы диспетчер әуе кемесінің қозғалысын экипаждың баяндауы бойынша бақылауды жүзеге асырып, оны ҰҚЖ басынан кетуі және әуе кемесінің бағыт бойынша қону алдындағы түзуге қатысты жағдайы туралы ақпараттандырады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 80-кестеде келтірілген.
157. Радиолокациялық бақылаусыз қонуға бет алған кезде диспетчер экипаждан әуе кемесімен қонуға бету алу жүйесінің бақылау нүктелерінен ұшып өткені туралы баяндама алады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 81-кестеде келтірілген.
158. Орын алған жағдайға байланысты қонуға рұқсат беру мүмкін болмаған жағдайда диспетчер бұл туралы экипажды ақпараттандырып, «қону қосымша» («continue approach») хабарлайды. Бұл жағдайда қонуға рұқсат әуе кемесі шешім қабылдау биіктігінен (ШҚБ) ұшып өткенге дейін, бірақ ҰҚЖ шегінен 1000 метрден кем емес қашықта берілуі тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 82-кестеде келтірілген.
159. Рұқсаттың кешігу себебін диспетчер көрсетуі немесе көрсетпеуі де мүмкін. Алайда диспетчердің қонуға бет алуды жалғастыру туралы нұсқауы («continue approach») қонуға берілген рұқсат болып табылмайды. Экипаж қонуға рұқсатты күтеді немесе рұқсат уақытылы берілмесе, екінші айналымға кете бастайды. Ауа-райы әуеайлақ минимумынан төмен болған және/немесе басқа да қауіпті құбылыстар мен ауа-райы жағдайлары орын алған жағдайда, диспетчер бұл туралы әуе кемесінің экипажын ақпараттандырады.
160. Егер әуе кемесінің экипажы қону туралы шешім қабылдаса, диспетчер оған қонуға рұқсат береді, бұл:
1) төмендеу жолындағы әуе кеңістігі мен ұшу жолағы бос екендігін;
2) қону алдындағы түзуде әуе кемелері арасындағы қауіпсіз аралықты бұзатын еш қауіп жоқ екендігін;
3) ҰҚЖ-ның жай күйі әуе кеменің экипажына мәлім екендігін білдіреді.
161. Қонуға берілетін диспетчерлік рұқсат әуе кемесінің командирін қонуға мәжбүрлеу емес. Әуе кемесінің командирі минимумнан төмен метеожағдайларда қону туралы шешімді өзбетінше қабылдайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 83-кестеде келтірілген.
162. Әуе кемесінің командирі екінші айналымға кету туралы шешім қабылдаған жағдайда немесе диспетчер әуе кемесін екінші айналымға жіберген жағдайда, соңғысы экипажды «Шеңбер» диспетчерінің ӘҚҚ-на ауыстырады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 84-кестеде келтірілген.
163. Екінші айналымға кеткен жағдайда, аспаптар бойынша қонуға бет алған әуе кемесі диспетчерден басқа нұсқау түспеген болса, аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланған тәртіптемелерге сәйкес әрекет етуі тиіс.
164. Экипаждың қарқындылығы жоғары шамдардың жарығын көтеру немесе азайту туралы талабы бойынша диспетчер олардың жарығын өзгертеді, бұл ҰҚЖ-дағы көру мүмкіндігінің нақты мәндеріне сәйкес және белгіленген минимумнан төмен болмауы тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 85-кестеде келтірілген.
14. Қонуға көзбен шолып бет алу
165. Қонуға көзбен шолып бет алған жағдайда экипаж ҰҚЖ-мен көзбен шолу мүмкіндігінің орнағанын хабарлайды. Диспетчер, әуе кеменің көзбен шолып маневрлеу аймағына кіргенін бақылап, қонуға көзбен шолып бет алуға рұқсат береді және ҰҚЖ нөмірін көрсетеді.
166. Мұнара диспетчерімен байланысқа ауысу туралы нұсқау, жиілікті көрсетіп, ӘК тапсыру межесіне жеткен кезде беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 86-кестеде келтірілген.
15. Ұшып шыққан кезде жақындау аймағындағы радиоалмасу
167. Әуе кемесінің экипажы байланысқа шыққан кезде, «Жақындау» диспетчері одан ұшу эшелоны (биіктігі) туралы, трассаға шығудың бақылау пункті (радионавигациялық нүкте (бұдан әрі – РНН), оның ұшып өту эшелоны мен есептік уақыты туралы баяндау алады.
168. Эшелонға сатыламай көтерілуге рұқсат берген кезде трассаға шығу талаптары мен онда ұшу эшелоны «ӘҚҚА» диспетчерімен келісіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 87-кестеде келтірілген.
16. Ұшып келген кезде жақындау аймағындағы радиоалмасу
169. Әуе кемесінің экипажы байланысқа шыққан кезде «Жақындау» диспетчері одан тапсыру межесінен ұшып өткендігі, ұшу эшелоны (биіктігі) және ATIS немесе МВ арнасынан ақпарат қабылдағаны туралы баяндау алады. Диспетчер әуе кемесінің ұшып келе жатқан жерін (белгіленген бағыттан ауытқыған жағдайда), оған дейін төмендеуге рұқсат берілетін эшелонды (биіктікті) және ұшып шығу мен қону аймағына бет алу бағытын (белгіленген STAR-дан өзгеше болса) хабарлайды.
170. Экипаж диспетчерге ATIS немесе МВ арнасы арқылы ауа-райы ақпаратын алғаны туралы баяндайды. Егер экипаж ATIS немесе МВ арнасы ақпаратын алғаны туралы баяндамаса, экипаждан оны тыңдауды талап етеді.
Кезектен тыс ATIS ақпаратына немесе МВ арнасы мәтініне енгізілмеген шұғыл және метеорологиялық ақпарат өзгерген жағдайда, диспетчер бұл туралы экипажды ақпараттандырады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 88-кестеде келтірілген.
17. ӘҚҚ ауданындағы радиоалмасу
171. ӘҚҚ ауданына кірген кезде экипаж диспетчерге тапсыру межесі мен эшелонына шыққан уақытын, кезекті міндетті жеткізу пунктіне шыққан уақытын баяндайды.
172. Әуе кемесімен жауапкершілік аймағына кірген кезінде байланыс орнатқан кезде оған борттың танылғаны туралы хабарлап, диспетчерлік рұқсат береді. Диспетчерлік рұқсатты ұшқыш берілген түрінде растайды. Растауда үнемі ол жіберілген әуе кемесінің шақыру белгісі болуы тиіс.
173. Диспетчерлік рұқсатқа мыналарға кіреді:
1) әуе кеменің шақыру белгісі;
2) «cleared» («рұқсат етілді») сөз алды қосымша сөзі;
3) диспетчерлік рұқсаттың шекарасы (пункті, уақыты немесе шарты);
4) ұшу бағыты;
5) ұшу эшелоны;
6) қосымша нұсқаулар.
174. Егер қону әуеайлағы ӘҚҚ ауданында орналасқан болса, оған дейін ұшудың есептік уақыты мен қосалқы әуеайлақ қосымша хабарланады, ал метеожағдайлар қиын болған жағдайларда - әуе кемесі командирінің минимумы мен ШҚБ-дағы отынның қалдығы сағаттар мен минуттарда хабарланады.
175. Диспетчер әуе кемесі ұшып келе жатқан эшелондағы трассамен ұшуды растайды немесе әуедегі жағдайға қарай эшелонды өзгертуге нұсқау береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 89-кестеде келтірілген.
176. Егер диспетчерлік рұқсаттың шекарасы осы ӘҚҚ органының жауапкершілік аймағынан тыс жерде болса, онда мұндай рұқсат бағыт өтетін ӘҚҚ-ның тиісті органынан (тиісті органдарынан) алдын ала алынуы тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 90-кестеде келтірілген.
177. Осы Ереженің 176-тармағында келтірілген «cleared» «рұқсат етілді» деген сөз алды қосымша сөзі жоқ әуе кеменің ұшуына рұқсат етілген бағыт пункті диспетчерлік рұқсаттың шекарасы болып табылады.
178. Ұшып баратын әуеайлақтағы метеожағдайлар минимумнан төмен болған жағдайда диспетчер әуе кемесінің экипажына нақты ауа-райын (жел бағыты мен жылдамдығын, көру мүмкіндігін, бұлттардың төменгі шегінің биіктігін), сондай-ақ қосалқы әуеайлақтардағы нақты және болжамды ауа-райын, олардың техникалық жарамдылығын және қабылдауға келісімді хабарлайды.
179. Егер қосалқы әуеайлақ оған есептік межеден кету үшін таңдалған болса, онда экипаж метеожағдайларға қарамастан диспетчерге кету межесінен ұшып өтудің есептік уақытын және әуе кемесі ұшып баратын қосалқы әуеайлақты хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 91-кестеде келтірілген.
180. ЖДП ауданында ұшып келе жатып, диспетчермен байланысқа шыққан кезде экипаж оған міндетті жеткізулер пункттерінен ұшып өткендігі туралы, биіктік өлшеуіште белгіленген қысымда ұшу биіктігін, оның сұрауы бойынша ауа-райы жағдайларын да хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 92-кестеде келтірілген.
181. Көзбен шолып ұшу ережелерін өзгертуді талап ететін талаптар туындаған жағдайда, экипаж диспетчерден КҰЕ немесе АҰЕ-мен арнайы ұшулар бойынша ұшуға ауысу туралы рұқсат сұрайды.
182. Трассадан (ЖӘЖ) тыс бағытпен ұшатын азаматтық авиация әуе кемесінің трассамен ұшуға кіруі үшін диспетчер экипаждан 5 минуттан кешіктірмей ұшып келе жатқан жерін және ұшу эшелонын (биіктігін), орнын, ұшып кірудің есептік уақытын және әуе трассасына (ЖӘЖ) кіру эшелонын (биіктігін), ұшу бағытын алады. Әуе кемесі трассаға (ЖӘЖ-ға) жақындаған кезде диспетчер 5 минуттан кем емес уақытта экипажға ұшып кіру талаптарын хабарлап, кіруге рұқсат береді.
183. Мемлекеттік авиациядағы әуе кемесі трассадан (ЖӘЖ-дан) шығуын қамтамасыз ету үшін экипаж диспетчерге орны мен есептік уақытын және ұшу эшелонын (биіктігін), қажет болған жағдайда ұшу бағытын хабарлап, одан шығуға рұқсат алады.
184. Әуе кемесіне бағытта күтуі талап етілсе, диспетчер ұшуды әрі қарай жалғастыруға рұқсатты күтуге болатын уақытты көрсетіп, кідіре тұру туралы нұсқау береді. Ол мүмкін болмаса, кідіру себебі көрсетіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 93-кестеде келтірілген.
185. Егер кідіре тұру ұзаққа созылады деп күтілсе, ұшқыш кеңейтілген схема бойынша ұшуға рұқсат сұрауына немесе алуына болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 94-кестеде келтірілген.
186. Авиациялық жұмыстар орнына келген кезде әуе кемесінің экипажы диспетчерге басталуы, биіктік және жұмыстардың аяқталуының болжамды уақытын немесе жоспардың өзгергенін баяндайды. Диспетчер экипажға байланысқа шығу уақытын (уақыт аралығын) белгілейді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 95-кестеде келтірілген.
187. Жұмыс орнындағы алаңға қону көзделген жағдайда, әуе кемесінің экипажы диспетчерге қону, онда болудың болжамдық уақытын және өзінің әрі қарайғы әрекеттерін хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 96-кестеде келтірілген.
4-тарау. Радиолокаторды қолдану кезіндегі фразеология 1. Әуе кемесін тану
188. Радиолокациялық қызмет көрсетпес бұрын, әуе кемесі танылуы тиіс. Әуе кемелерін радиолокаторлардың индикаторларынан тану, оның әдістерін кешенді қолдану жолымен жүзеге асырылады:
1) пеленгациялау (автоматты радиопеленгатор пеленгісі мен әуедегі жағдай индикаторындағы (бұдан әрі – ИКО)) белгі азимутын салыстыру);
2) байлау (экипаждың МЖП-дан (әуе кемесінің орны) ұшып өткендігі туралы баяндамасын ИКО-дағы танылатын белгі координаттарымен салыстыру);
3) маневр (экипаж белгілеген және экипаж орындайтын маневрдің дәл келуі);
4) ҚШРЛ құралдарын қолдану (экипаж беретін және сүйемелдеу формулярында көрсетілетін ақпараттың сәйкес келуін салыстыру).
189. Әуе кемесін тану үшін қолданылатын әдіске қарай, диспетчер әуе кемелерінің экипаждарына тиісті нұсқаулар береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 97-кестеде келтірілген.
190. Егер тану жоғалып кетсе немесе жақында жоғалатын болса, ұшқышқа бұл туралы хабарланып, тиісті нұсқаулар беріледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 98-кестеде келтірілген.
2. Радиолокациялық векторлау
191. Әуе кемелерін айыру үшін (тану, кідірту үшін, әуе кемесі белгіленген бағыттан ауытқыған жағдайда немесе әуе кеменің экипажының сұрауы бойынша), диспетчер ұшу бағытын (радиолокациялық векторлауды) бере алады. Векторлау диспетчер әуе кемесін танып, бұл туралы әуе кеменің экипажына хабарлағаннан кейін орындалады. Векторлауды қолдану қажеттігін диспетчер нақты және болжамды әуе жағдайын талдау арқылы анықтайды. Бұл жағдайда ӘК экипажына бағыттың өзгеру себебі хабарланады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 99-кестеде келтірілген.
192. Әуе кемесін векторлау аяқталғаннан кейін диспетчер әуе кемесінің экипажына әуе кемесінің ұшып келе жатқан жерін хабарлап, ұшақты дербес жүргізуді қайта бастау туралы нұсқау береді. Дербес навигациялауды қайта бастауға берілген нұсқау, әуе кемесі экипажының ұшақ жүргізуді өз бетінше қамтамасыз ететіндігін білдіреді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 100-кестеде келтірілген.
Әуе кемесі қонуға бет алу үшін оны векторлау кезінде әуе кемесінің экипажына дербес навигациялауды қайта бастауға нұсқау бұдан кейін берілмейді.
193. Ұшып шығатын әуе кемесін векторлауды жоспарлау кезінде диспетчер ұшар алдында әуе кемесінің экипажын болжамды векторлау туралы ақпараттандырады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 101-кестеде келтірілген.
194. Әуе кемесін радиомаяктық қондыру жүйесі (ILS), VOR/DME, қондыру жүйесі жабдығы (NDB) бойынша қонуға бет алудың соңғы кезеңінің жол сызығына векторлау кезінде стандартты жағдайлар үшін:
1) диспетчер әуе кемесін таниды, бұл туралы әуе кемесінің экипажын ақпараттандырады;
2) әуе кемесінің экипажына қонуға бет алу типін, сондай-ақ қону МЖБ (ҰҚЖ-ның таңбаланған нөмірін) хабарлайды;
3) әуе кемесінің экипажын векторлаудың басталуы және оның мақсаты туралы ақпараттандырады;
4) әуе кемесін көлденең ұшу кезінде қону бағыты желісінде тұрақтандыру үшін әуе кемесі глиссадаға (FAF, FAP) кіру нүктесіне дейін кем дегенде 4 километр бұрын қону алдындағы түзуге шығуы үшін 450-тан (тиімді мәні - 300) кем емес бұрышпен қонуға бет алудың соңғы кезеңінің жол сызығына шығу бағытын немесе бағыттар тобын береді. Ұшу бағыттарының мәндері үш мәнді цифрлармен көрсетіледі;
5) әуе кемесінің экипажын оның ұшып келе жатқан жері туралы қонуға бет алудың соңғы учаскесінде ұшар алдында кемінде бір рет ақпараттандырады;
6) қонуға бет алудың соңғы кезеңінің жол сызығына шығу бағытын белгілеумен қатар қонуға бет алуға рұқсат пен радиомаяктық қондыру жүйесі бағыттық маягын (VOR немесе ҚЖЖ (NDB) бойынша белгілеу) «ұстағанын» растау туралы команда беріледі.
195. Қонуға бет алуды орындауға берілген рұқсат әуе кемесінің экипажы үшін жарияланған схемаға сәйкес дербес навигациялауды қайта бастауды білдіреді және диспетчердің көмегінсіз, қондыру жүйелерінің деректерін қолданып, қону бағытына бұрылуға ерік береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 102-кестеде келтірілген.
196. ӘҚҚ мақсатында әуе кемесінің бағыты туралы деректер қажет болуы мүмкін, себебі бүйірлеп эшелондауды көбінесе әуе кемесінің бортына бұрынғы бағытты сақтау туралы нұсқау беру арқылы белгілеуге болады. Бұл жағдайда бүйірлеп эшелондауды қарсы қозғалыс үшін белгілеуге болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 103-кестеде келтірілген.
197. Диспетчер әуе кемесінің ағымдағы бағытын білмеген жағдайда, әуе кемесінің экипажына ұшуды белгілі бағытта орындау туралы нұсқау береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 104-кестеде келтірілген.
198. Векторлау статусындағы әуе кемесін ӘҚҚ-ны шектес диспетчерлік пунктке тапсырған жағдайда, диспетчер экипажға тиісті диспетчерлік пунктпен байланысқа ауысу туралы және осы диспетчерлік пунктпен байланысқа шыққан кезде белгіленген бағытты баяндауы туралы нұсқау береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 105-кестеде келтірілген.
3. Әуе кемелерінің басқа әуе кемесіне соқтығысып қалуын ескертетін борттық жабдық
199. Әуе кемелерінің басқа әуе кемесіне соқтығысып қалуын ескертетін борттық жабдық (ағылшын тіліндегі аббревиатурасы CAS/TCAS) осы аудандағы басқа әуе кемелерінің қабылдау-жауап беру құралдарына әсер етіп, орын алуы мүмкін соқтығысу жағдайының барын анықтайды. Traffic Advisory (TA) дабылнамасы ұшқышқа соқтығысуы мүмкін деген кемені анықтап, Resolution Advisory (RA) дабылнамасы кезінде айырылу маневрын жасауға мүмкіндік береді.
Ұшқыш жасалған маневрлар туралы TCAS арқылы баяндайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 106-кестеде келтірілген.
200. Егер TCAS-тың іске қосылуының нәтижесінде ұшқыш берілген рұқсатқа сәйкес ұша алмайтын болса, бұл туралы баяндайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 107-кестеде келтірілген.
4. Әуе кемелерінің өзара орналасқан жері туралы ақпарат және әуе кемелерін айыру
201. Соқтығысу жағдайы орын алуы мүмкін траекторияда ұшып келе жатқан әуе кемесі туралы ақпарат мынадай түрде беріледі:
1) шартты 12-сағаттық шкала бойынша соқтығысып қалу қаупі бар әуе кемесінің салыстырмалы пеленгі; немесе, егер әуе кемесі бұрылып жатса, соқтығысып қалуы мүмкін әуе кемесінің жер шарының бөліктеріне қатысты салыстырмалы орны;
2) әуе кемесінің қашықтығы;
3) салыстырмалы орын ауыстыруы;
4) басқа қажет ақпарат.
202. Салыстырмалы орын ауыстыруын төмендегі тиісті терминдердің бірімен сипаттаған дұрыс:
«сlosing» (жақындап келе жатқан), «converging» (қиылысу траекторияларында), «parallel» (параллель), «same direction» (ілеспе), «opposite direction» (қарсы ұшып келе жатқан), «diverging» (ажырайтын траекторияларда), «overtaking» (басып озатын), «crossing left to right» (солдан оңға қарай кесіп өтетін), «crossing right to left» (оңнан солға қарай кесіп өтетін). Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 108-кестеде келтірілген.
203. Диспетчер экипажды даулы жағдайдың енді жоқ екені туралы ақпараттандырады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 109-кестеде келтірілген.
204. Әуе кемесі соқтығысады деген қауіп болған жағдайда, диспетчер ұшқышқа айырылысу үшін тиісті маневр жасау туралы нұсқау береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 110-кестеде келтірілген.
5. Қайталама шолу радиолокаторы (ҚШРЛ)
205. Диспетчер мен экипаж арасындағы радиоалмасуда қайталама радиолокация құралдарын қолданған жағдайда борттық ҚШРЛ қабылдау-жауап беру құралдарының жұмыс режиміне қатысты осы Ереженің 2-қосымшасындағы 111-кестеде белгіленген стандартты сөз тіркестері қолданылады.
206. Егер ӘК экипажының баяндауы бойынша биіктік көрсеткіштері мен әуе кеменің сүйемелдеу формулярында көрсетілген деректермен 90 метрден көп айырмашылықта болса, бұл туралы ұшқышты ақпараттандырып, эшелонды қайта баяндауын сұрау қажет. Егер биіктіктер 90 метрден көп айырмашылықта болса, диспетчер дисплейінде көрсетілген биіктік деректерін қолдануға тыйым салынады. Диспетчер бұл туралы экипажды ақпараттандырып, тиісті нұсқаулар береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 112-кестеде келтірілген.
207. ҚШРЛ қолдану кезіндегі диспетчерлік нұсқауларды ұшқыш қайталауы тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 113-кестеде келтірілген.
208. Қайталама радиолокациялық ақпаратты қолдану арқылы әуе кемесінің қозғалысын тұрақты бақылау кезінде радиобайланыстың міндетті сеанстарын қысқарту мақсатында диспетчер нақты әуе кемелеріне «қайталама бақылау» режимін енгізеді. Мұндай режимде экипаждар кезекті МЖП-дан ұшып өткендігі және ӘҚҚ аймағынан (ауданынан) шықандығы туралы диспетчердің нұсқауы (сұрауы) бойынша ғана баяндайды. Егер ұшу эшелонын (биіктігін) өзгерту қажет болса, онда мұндай өзгерту диспетчердің рұқсатымен немесе диспетчердің нұсқауымен экипаждың сұрауы бойынша жүзеге асырылады.
209. «Қайта бақылау» режимі енгізілген сәттен бастап, экипаж ұшуды жоспарға сәйкес орындап, диспетчермен радиобайланыс арнасын (жиілігін) үздіксіз тыңдап отырады.
6. Радиобайланыстың істен шығуы
210. Егер диспетчер әуе кемесін хабарларды қабылдай алады, бірақ жібере алмайды деп болжаса, ұшқыштың нұсқауларды алғанын растау үшін радиолокаторды қолдануға болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 114-кестеде келтірілген.
7. Күту аймағында ұшу
211. Күту аймағында ұшу схемасы аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланады, ұшқыш құралдарды көрсетіп, схеманың толық сипаттамасын (күту бойынша нұсқаулар) сұраған болса, осы Ереженің 2-қосымшасындағы 115-кестеге сәйкес үлгідегі фразеологияны қолдану қажет.
212. Күту аймағындағы тәртіптемелер қатаң бекітілген тәртіпте берілуі тиіс:
1) оған қатысты күту тәртіптемесі (fix) орындалатын нүкте (РНТ);
2) биіктік/эшелон (level);
3) нүктеге бағыттау (inbound track);
4) бұрылу жақтары (right / left turns);
5) бұрылу арасында ұшулар уақыты (time of leg).
VOR/DME-ге байланысты күту туралы нұсқауларда, осы Ереженің 212-тармағының 5) тармақшасында көрсетілген уақыттың орнына қашықтықты көрсетуге болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 116-кестеде келтірілген.
213. Әуе кемесінің экипажына күту аймағы схемасының кез келген нүктесінде диспетчердің күту аймағынан шығу командасы берілуі мүмкін.
8. Жылдамдықты басқару
214. Қонуға бет алу кезектілігін реттеу үшін, сондай-ақ әуе кемелері арасында бойлық ара қашықтықты қамтамасыз ету үшін әуе кемелерінің үдемелі аспаптық жылдамдығын және тік бағыттағы жылдамдығын реттеу қолданылады.
215. Әуедегі жағдайға қарай отырып, диспетчер әуе кемесінің экипажынан ағымдағы аспаптық жылдамдық мәнін сұрап, басқа әуе кемелеріне аспаптық жылдамдықтың тиісті мәндерін береді.
216. Үдемелі аспаптық жылдамдықты реттеу кезінде әуе кемесінің біреусіне ең жоғары жылдамдықты мүмкіндігінше ұстап тұруға, ал екіншісіне жылдамдықты азайтуға нұсқау беріледі:
1) таза қанатының (қанатты механикаландырмай және шассиді шығармай) ең төменгі жылдамдығын;
2) қонуға бет алудың ең төменгі жылдамдығын (шассиді шығарып және қанатын аралық жағдайға механикаландырып 1500 метрден төмен биіктікте қолданылады);
Аспаптық жылдамдық мәні 20 км/сағат (10 уз) еседе көрсетіледі.
217. Жылдамдықты басқару жөніндегі диспетчерге берілетін ұсынымдар:
1) әуе кемесінің экипажынан жылдамдықты талап етілетін шамаға дейін азайту мүмкін бе екенін анықтау қажет, үдемелі жылдамдықты көтеріп-азайтуға берілетін жалпы бұйрықты қолдану тиімсіздеу болып табылады, себебі әуе кемесінің экипажына жылдамдықты қаншалықты өзгерту дәрежесі туралы ештеңе айтылмайды;
2) әуе кеменің ӘА-ға кірген кезде жылдамдықты алдымен 500 км/сағатқа (270 уз) (indicated air speed – IAS) азайтып барып, жайлап төмендету қажет;
үлкен тік жылдамдықпен түсу кезінде үдемелі жылдамдықты азайту қиынырақ болады және үдемелі жылдамдықты азайту ресурстары кейбір әуе кеменің түрлерінде шектеулі екенін ескерген жөн;
3) 4500 м биіктіктен төмен биіктікте турбореактивті әуе кемелері үшін жылдамдықты механикаландыруы және шассиі алынып тасталған турбореактивті ӘК-ның ең төмен жылдамдығына сәйкес келетін IAS 410 км/сағатқа (220 уз) дейін және 1500 метрден төмен биіктікте механикаландыруды шығару кезінде 350 км/сағатқа (190 уз) дейін азайтуға болады.
218. Үдемелі аспаптық жылдамдықты (IAS) сұрау оны ұстап тұруға берілген нұсқау емес. Ағымдағы үдемелі жылдамдықты сақтау қажет болған жағдайда, диспетчер әуе кеменің экипажына тиісті нұсқаулар береді.
219. Жылдамдықты басқаруды әрі қарай шектеу қажет болмаса, тиісті әуе кемелері бұл туралы ақпараттандырылады.
220. Жылдамдықты басқару күту аймағына ұшып келе жатқан немесе сонда тұрған әуе кемелеріне қатысты қолданылмайды.
221. Тік бағыттағы жылдамдықты реттеу кезінде диспетчер әуе кеменің тік бағыттағы жылдамдығын сұрап, осы әуе кеменің экипажына осы жылдамдықты ұстап тұру туралы нұсқау береді немесе оның жаңа мәнін хабарлайды. Соқтығысу жағдайын тудыратын басқа әуе кемлеріне қолданыстағы тік аралықты сақтауға немесе көбейтуге мүмкіндік беретін тік бағыттағы жылдамдық белгілейді.
222. Тік бағыттағы жылдамдықты сұрау оны ұстап тұруға берілген нұсқау емес. Ағымдағы тік бағыттағы жылдамдықты сақтау қажет болған жағдайда, диспетчер ӘК экипажына тиісті нұсқаулар береді.
223. Жылдамдықтарды басқару барлық жағдайларда ҰҚЖ-ға 7 километр қалған қашықтықта аяқталуы тиіс.
224. Жылдамдықты басқару кезінде осы Ереженің 2-қосымшасындағы 117-кестеге сәйкес үлгідегі фразеология қолданылады.
9. Тік эшелондаудың қысқартылған минимумын қолдану арқылы ұшу
225. Тік эшелондаудың қысқартылған минимумы (ағылшын тіліндегі аббревиатурасы RVSM (бұдан әрі – RVSM) қолданылатын әуе кеңістігінде ұшу кезінде немесе осы әуе кеңістігін тігінен қиып өту кезінде RVSM қолданылатын әуе кеңістігінде ұшуға бекітілмеген әуе кемелерінің ұшқыштары мұндай рұқсаттың жоқтығы туралы «negative RVSM (RVSM жоқ)» төмендегідей хабарлайды:
1) RVSM қолданылатын әуе кеңістігі шегіндегі кез келген арнадан бастапқы шақыру кезінде;
2) ұшу эшелонын өзгерту туралы барлық сұраулар кезінде;
3) ұшу эшелонына қатысты диспетчерлік рұқсаттарды барлық қайталаулар кезінде.
Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 118-кестеде келтірілген.
5-тарау. Авариялық байланыс жүргізу тәртібі
1. Жалпы ережелер
226. Авариялық байланыс хабарлары былайша сыныпталады:
1) апат – аса ауыр және/немесе тікелей төнген қауіпті жағдай және шұғыл жәрдем беру талап етіледі;
2) қауырттық – әуе кемесінің немесе басқа көлік құралының немесе борттағы немесе көрінетін жердегі қандай да бір адамның қауіпсіз, бірақ шұғыл жәрдем беруді талап етпейтін жағдай.
227. Хабар басында «mayday (апат)» сөзін қолдану апат туралы хабарды білдіреді, ал хабар басында «pan pan pan (шұғыл)» шұғыл хабарды екенін білдіреді. Орын алған жағдайға байланысты, бұл сөздерді апат жағдайына және шұғылдығына қарай бастапқы шақыру кезінде үш рет айтқан дұрыс.
228. Апат туралы хабар қалған хабарлардың барлығынан маңызды, ал шұғыл хабарлар апат туралы хабардан басқа хабарлардың барлығынан да маңызды.
229. Апат немесе шұғылдық сигналын қолданатын экипаждар қажет емес қайталаулар жасамас үшін, баяу және анық сөйлеулері тиіс.
230. Экипаждар ұшу қауіпсіздігіне қатысты күмән болған жағдайлардың барлығында да жәрдем сұрайды. Бұл аса қауіпті жағдайдың орын алу қаупін болдырмауды қамтамасыз етеді.
231. Апат немесе шұғылдық сигналы сол уақытта қолданылып отырған жиілікте немесе халықаралық авиациялық апаттық жиілігінде 121,5 мегагерц, теңіз үстінде – 2182 килогерц немесе 4125 килогерц жиілікте берілуі тиіс. Қажет болған жағдайда, әуе кемесі басқа жиілікке ауыстырылуы мүмкін.
232. Егер апатқа ұшыраған немесе шұғылдық жағдайындағы әуе кемесі шақырып жатқан, жердегі станция жауап бермесе, онда жердегі кез келген басқа станция немесе әуе кемесі жауап беріп, қолдан келгенше кез келген көмек көрсетеді.
233. Апат немесе шұғылдық жағдайына ұшыраған әуе кемесінің экипажына жауап беретін станция ұшқышқа көмектесетін ақпарат, кеңес немесе нұсқау ғана беруі тиіс. Шамадан тыс ақпарат беру, уақыты өзі де тығыз әуе кемесі экипажының назарын басқаға аударуы мүмкін.
234. Көмек көрсетуге тікелей жұмылдырылмаған станциялар, апатқа ұшыраған ӘК тыңдалып жатқан жиілікті қолданбай тұра тұрулары тиіс.
235. Анық жеткен, бірақ жеткені расталмаған апат туралы хабар басқа әуе кемесіне түссе, апат туралы мұндай хабар түскен әуе кемесі уақыты болса және шамасы келсе оны растап, радио арқылы хабарлауы тиіс.
236. Әуе кемелері экипаждарының өзара және авариялық-құтқару жұмыстарымен айналысып жатқан жер үсті қызметтерімен байланысы 123,1 мегагерц жиілікте жүзеге асырылады, оған ауысу 121,5 мегагерц жиілікте байланыс орнағаннан кейін жүргізіледі.
2. Апат туралы хабарлар
237. Апатқа ұшыраған әуе кемесі мына жағдайларда апат белгісін береді:
1) қозғалтқыш (қозғалтқыштар) істен шыққан кезде;
2) әуе кемесінде өрт шықса;
3) бағдардан адасқан болса;
4) радиобайланыс істен шыққан кезде;
5) тұрақтылығын жоғалтқан, ұшақ басқарылудан қалған, беріктігі бұзылған кезде;
6) экипажға (жолаушыларға) шабуыл жасалған кезде;
7) әуеайлақтан тыс жерге мәжбүрлі қонатын болса;
8) күрт төмендеп кетсе.
238. Апат туралы хабарда мынадай элементтер көбірек және мүмкіндігінше мынадай тәртіпте болуы тиіс:
1) «mayday/апатқа ұшырадым» – үш рет қайталанады;
2) диспетчерлік пункттің шақыру белгісі;
3) әуе кемесінің тану индексі;
4) апат түрі;
5) әуе кемесі командирінің әрі қарайғы ойы (шешімі) және экипаждың әрекеті;
6) әуе кемесінің ұшып бара жатқан жері,
7) әуе кемесінің ұшу эшелоны (биіктігі) мен бағыты;
8) басқа да кез келген пайдалы ақпарат.
239. Диспетчер экипаждан апат белгісін алған кезде оның ұшып бара жатқан жерін анықтап, сигналды алған уақытын жазып, талап етуі бойынша экипажға хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 119-кестеде келтірілген.
240. Апатқа ұшыраған әуе кемесі өзіне назар аударттыру үшін және жағдайын хабарлауы үшін (ҚШРЛ 7700 тиісті кодын қолдануды қоса) қолындағы кез келген құралдарды қолданады.
241. Апат туралы хабар алған кез келген авиациялық станция осы хабарды ӘҚҚ органына хабарлайды, егер апатқа ұшыраған әуе кемесі онымен өзі байланыса алмаса. Бұл жағдайларда осы хабарды хабарлайтын станция апатқа ұшыраған өзі емес екенін анық білдіруі тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 120-кестеде келтірілген.
3. Радиобайланысты өшіру режимін енгізу
242. Авариялық әуе кемесінің ӘҚҚ жүзеге асыратын диспетчер, осы жиілікте жұмыс істеп отырған барлық әуе кемелері үшін немесе нақты бір әуе кемесі үшін радиобайланысты өшіру режимін енгізе алады. Радиобайланысты өшіру режимі диспетчерден радиобайланысты өшіру режимін жою туралы хабар келіп түскенше сақталады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 121-кестеде келтірілген.
243. Радиобайланысты өшіру режимін енгізу кезінде экипаждар:
1) авариялық жағдайлар орын алмаған жағдайлардан басқа жағдайларда осы диспетчерлік пункттің ӘҚҚ радиожелісінде хабараламарды таратудың барлығын тоқтатып, оларды қабылдауға ғана жұмыс істейді;
2) диспетчердің сұрауы бойынша ғана байланысқа шығады;
3) ерекше қажеттілік туындаған жағдайда, жұмыс жиілігінде апатқа ұшыраған әуе кемесін ғана қалдыруға болады. Қалған барлық әуе кемелері басқа жиілікке ауыстырылады. Апатқа ұшыраған әуе кемесінен келетін хабарларға келетін кедергілерді жою мақсатында, қалған әуе кемелерінен растау жаңа жиілікте жүргізіледі.
Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 122-кестеде келтірілген.
4. Апат сигналын және радиобайланысты өшіру режимін сөндіру
244. Егер әуе кемесі апатқа ұшырамаған болса, оның экипажы апат жағдайын жоққа шығаратын хабар жібереді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 123-кестеде келтірілген.
245. Диспетчерге әуе кемесі енді апат жағдайында емес екенін білген жағдайда немесе әуе кемесі жауапкершілік аймағынан шыққан жағдайда радиобайланысты өшіру режимін сөндіреді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 124-кестеде келтірілген.
5. Шұғыл хабарлар
246. Шұғылдық сигналы бойынша хабарда, мүмкіндігінше, төменде келтірілген тәртіппен хабарланатын элементтер болуы тиіс:
1) шұғылдық сигналы – «pan/пан» (үш рет хабарланады);
2) диспетчерлік пункттің шақыру белгісі;
3) әуе кемесінің тану индексі;
4) хабарды беру себебі;
5) әуе кемесі командирінің әрі қарайғы ойы (шешімі) және экипаждың әрекеті;
6) әуе кемесінің ұшып келе жатқан жері,
7) әуе кемесінің ұшу эшелоны (биіктігі) мен бағыты;
8) басқа да кез келген пайдалы ақпарат.
247. «pan/пан» сигналы бойынша әуе кемелерінің немесе борттағы қандай да бір адамдардың ұшу қауіпсіздігіне қатысты хабарлар беріледі.
248. Хабар сол кезде қолданылып отырған жиілікте беріліп, осы әуе кемесі ұшып бара жатқан ауданға жауапты диспетчерлік пунктке жіберіледі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 125-кестеде келтірілген.
249. Шұғылдық жағдайлары мен сипатына қарай диспетчер әуе кемесінің экипажына хабар себептерін нақтылау үшін қосымша сұрақтар береді.
6. Авариялық құлдилау
250. Әуе кемесінің экипажы авариялық құлдилау туралы баяндаған кезде, диспетчер осы әуе кемесінің қауіпсіз төмендеуін қамтамасыз ету үшін қолдан келгенше барлық әрекеттерді орындайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 126-кестеде келтірілген.
251. Әуе кемелерінің экипаждары авариялық құлдилау туралы жалпы хабар бергеннен кейін нақты нұсқаулар беріледі.
7. ӘК экипажымен байланысты жоғалту
252. Егер экипаж соған бөлінген жиілікте диспетчерлік пунктпен байланыса алмаса, ӘҚҚ-ның осы ауданындағы (аймағындағы) шектес диспетчерлік пункттің жиілігінде байланысып көруі тиіс. Осы жиілікте жұмыс істейтін басқа да әуе кемелерімен байланысып көруді қатар жүргізуі тиіс.
253. Егер байланыс орнату мүмкін болмаса, экипаж хабар жіберіліп отырған адресатты (адресаттарды) қоса, «блиндпен хабарлаймын (Transmitting blind)» деген сөз тіркесін айтып, хабарын соған бөлінген жиілікте (жиіліктерде) екі рет қайталайды.
254. Борттағы қабылдағыш құралдың істен шығуына байланысты, екі жақты байланыс болмаса, экипаж белгіленген тәртіпте қолдануға белгіленген жиілікте жеткізулерін беруді жалғастыра береді. Мұндай хабарлар «қабылдағыштың істен шығуына байланысты блиндпен хабарлаймын (Transmitting blind due to receiver failure)» деген сөз тіркестерінен кейін екі рет қайталанады. Хабарларда кезекті хабарлау уақыты немесе орны, сондай-ақ әуе кемесі экипажының ұшуды орындау тәртібіне қатысты әрі қарайғы ойы көрсетіледі.
255. Борттық жабдықтың істен шығуы салдарынан байланыс бұзылған жағдайда, ұшқыш жауап берушінің кодын ҚШРЛ 7600 белгілейді (әуе кемесінің бортында тиісті қабылдау-жауап беру құралы болған жағдайда).
256. Егер диспетчерлік пункт экипаж тыңдайды деген жиіліктерде шақырғаннан кейін әуе кемесімен байланыс орната алмаса, онда бұл диспетчерлік пункт:
1) әуе кемесінің хабарларын қайта тарату қажет болса, әуе кемесін шақыру мақсатында ӘҚҚ-ның шектес органдарымен байланысады;
2) хабарларды қайта тарату қажет болса, осы аудандағы басқа әуе кемелері арқылы байланыс орнатып көреді.
8. Ұсталу кезіндегі радиоалмасу
257. Әуе кемесі ұсталған кезде экипаж 121,5 мегагерц авариялық жиілігінде ұстап алушымен немесе ұстауды басқарудың тиісті органымен байланыс орнатып, ұстап алушының бұйрықтарын орындайды.
258. Егер экипаж әуе кемесінің ұсталғанын білсе, бұл туралы өзі ұшып келе жатқан ӘҚҚ-дағы диспетчерлік пунктке баяндайды.
6-тарау.
Метеорологиялық ақпарат
259. Хабарлар, болжамдар немесе ескертулер түріндегі метеорологиялық ақпаратты ӘҚҚ органдары немесе радиохабар тарату арналары арқылы ұшқыш ұсынады. Бұл жағдайда арнайы метеорологиялық терминдер қолданылуы тиіс, ал ақпарат, қабылдаушы ұшқыш (әуе кемесінің экипажы) осы деректерді жазып үлгеретіндей асықпай хабарланып, анық айтылады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 127-кестеде келтірілген.
260. Бұлттылық туралы ақпаратты төмендегідей түрде беруге болады:
«scattered at one thousand eight hundred metres, scattered cumulonimbus at 600 metres, broken at 1000 metres » «1800метрде шашыранды бұлттар, 600 метрде шашыранды түйдек-жауынды бұлттар бар» Жоғарыда келтірілген мысалдағы «scattered» 3-4 октантке, «broken» - 5-7 октантке сәйкес келеді.
Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 128-кестеде бұлттылық мөлшерінің сәйкестігін анықтау терминдері келтірілген.
261. ҰҚЖ-дағы көру мүмкіндігінің қашықтығы туралы хабар беру кезінде әр әріп үшін фонетикалық сөзді қолданбай, RVR қысқартуы қолданылады. Дұрыс түсінбей қалу қаупі болмаса, ҰҚЖ нөмірін жіберуге болады.
262. Аспаптық өлшеу жасалған жағдайда, RVR-дің бірнеше мәнін хабарлауға болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 129-кестеде келтірілген.
263. Егер жел ұйытқиды деп күтілсе немесе ол туралы басқа әуе кемесі хабарлаған болса, диспетчер келесі әуе кемелері бұл құбылыстың орын алмағанын хабарлағанынша, басқа әуе кемелерін ескерте береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 130-кестеде келтірілген.
7-тарау. ҰҚЖ бетінің жай-күйі
264. ҰҚЖ беті су екені туралы ақпарат, ҰҚЖ-дағы су мөлшеріне қарай, «ылғал»(«damp»), «сулы»(«wet»), «шалшықтар»(«water patches»), «су төгілген» («flooded») деген терминдерді қолдану арқылы хабарланады.
265. Тіркелу коэффициенті («braking coefficient») немесе тежеу тиімділігі («braking action») тиісті өлшеу деректері болған жағдайда хабарланады.
266. Ұшқыштардың нақты тежеу тиімділігі туралы хабарларын ӘҚҚ органы келесі ӘК-ға мына нысанда хабарлайды: «Braking action reported (тип ВС) at (уақыт) (тежеу тиімділігін бағалау)».
267. ӘҚҚ органдары ҰҚЖ бетінің және әуеайлақтың нақты жай-күйі туралы басқа деректерді осы Ереженің 2-қосымшасындағы 131-кестеде келтірілген үлгі бойынша хабарлайды.
8-тарау.
Әуе кемелерінің жақындасулары туралы баяндау
268. Егер әуе кемесінің экипажы әуе кемелерінің жақындасып кеткенін байқаса, ал бұл жағдай әуе кемелерінің ұшып келе жатқан жерлері мен салыстырмалы жылдамдықтарын ескергеннің өзінде, осы әуе кемелерінің қауіпсіздігіне қауіп төндірсе немесе төндіруі мүмкін болса, ол диспетчерлік пунктке «airprox» баяндайды.
269. Осы әуе кемесінің әуе қозғалысына қызмет көрсетіп отырған диспетчерге бұл туралы бірінші рет радиотелефон байланысы арқылы баяндайды. Егер диспетчердің жұмысы өте көп болып, баяндауды сол сәтте қабылдай алмаса, бұл туралы әуе кемесінің экипажына хабарлайды. Бұл жағдайда әуе кемесінің экипажы әуе кемесі қонғаннан кейін баяндайды.
270. Ұшқыштың баяндамасы «airprox report» сөздерінен басталып, мынадай тармақтарды қамтиды:
1) әуе кемесінің шақыру белгісі;
2) ҚШРЛ коды;
3) жақындасу жері;
4) әуе кемесінің бағыты;
5) эшелоны немесе биіктігі;
6) биіктік өлшегіш құралында белгіленген қысым;
7) әуе кемесінің жағдайы (көлденең ұшу/биіктік алу/төмендеу/бұрылу);
8) метеожағдайлар;
9) жақындасу күні мен уақыты (UTC);
10) басқа әуе кемесінің сипаттамасы;
11) әуе кемесі байқалған қашықтық және өзі мен байқалған әуе кемесінің нақты ұшу траекториясы.
9-тарау. Автокөлік және әуеайлақ құралдарымен радиоалмасу жүргізу
271. Радиотелефон байланысын жүргізу ережесін әуеайлақтың ұшу алаңындағы жұмыстарды ұйымдастыратын және бақылайтын барлық адамдар, сондай-ақ әуеайлақтағы автокөлік құралдарын жүргізушілер де сақтайды.
272. Мұндай жұмыстар атқаратын адамдар, сондай-ақ автокөлік пен әуеайлақ құралдары жүргізушілер әуежай ішіндегі байланыс жиілігін, ал ұшу жолағы мен РЖ учаскелерінде және оған жапсарлас жатқан жерлерде жұмыстар жүргізу кезінде «Рульдеу» немесе «Мұнара» («Старт») диспетчерлік пункттерінің жиілігіндегі радиоалмасуды үнемі тыңдап жүрулері тиіс.
273. «Рульдеу» немесе «Мұнара» («Старт») диспетчерлік пункттерінің әуежай ішіндегі байланыс жиіліктерін тыңдау ұшу алаңында жүру тәртібі туралы қосымша нұсқаулар алу үшін және жердегі жылжымалы техника және әуе кемелері туралы ақпаратты білу үшін жүргізіледі.
274. Радиотелефон байланысын жүргізу үшін әр абонентке (ұшу алаңына шығатын машиналарға) тиісті шақыру белгілері беріледі.
275. Жүргізушілер диспетчермен байланысқан кезде өзіне берілген шақыру белгісін қолданып өзін атаулары, келе жатқан жері мен жұмысқа бару бағытын көрсетулері тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 132-кестеде келтірілген.
276. Егер жүргізуші байланысқа шыққан кезде диспетчер бос емес болса, бұл туралы «күте тұрыңыз» деп хабарлайды. Бұл жүргізушінің диспетчер қоңырауын күтіп, диспетчерден рұқсат алғанша жүрісті бастамауын білдіреді.
277. Автокөлік құралдарына қажет жеріне дейін баруына рұқсат беру мүмкін болмаған жағдайда, диспетчер өзі белгілеген пунктке баруға рұқсат бере алады, сол жерге тоқтағаннан кейін жүргізуші белгіленген (жұмыс) орнына баруға тағы рұқсат сұрайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 133-кестеде келтірілген.
278. Қозғалыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін, перронда жүруге берілетін рұқсатқа басқа көлік құралдарына қатысты барлық қажет ақпаратты қосуға болады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 134-кестеде келтірілген.
«Жалғастыра беріңіз» сөзі көлік құралдарымен радиоалмасу кезінде қолданылмайды.
279. Кез келген автокөлік және әуеайлақ құралының жүргізушісі рұқсат алмайынша және сол рұқсатты алғанын растамайынша ұшу-қону жолағын ешбір жағдайда да қиып өтпейді. Ұшу жолағының босағаны туралы баяндау ол босағаннан кейін дереу хабарланады.
280. Диспетчер қонуға бет алған әуе кемесінің жерге қонғанға дейін немесе қонғаннан және ұшу алаңын қиып өту орнынан жүріп өткеннен кейін 5 минуттан көп уақыт аралығы болған жағдайда, автокөлік және әуеайлақ құралдарына ұшу жолағын қиып өтуге рұқсат береді.
281. Жүргізуші ұшу алаңын қиып өтуге рұқсатты ҰҚЖ-ның жоспарланған учаскесіне (РМЖ-ның шекті аймағының шекарасы) жетпей тоқтағаннан кейін сұрайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 135-кестеде келтірілген.
282. Егер автокөлік немесе әуеайлақ құралы ұшу жолағында тұрып, оны босату қажеттілігі туындаса, диспетчер осы құралдың жүргізушісіне босату туралы нұсқау береді.
283. Ұшу жолағы барлық жағдайларда да әуе кемесінің есептік (нақтыланған) қону (ұшу) уақытына 5 минут қалғанға дейін автокөлік және әуеайлақ құралдарынан босатылуы тиіс. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 136-кестеде келтірілген.
284. Автокөлік және әуеайлақ құралы әуеайлақтың жұмыс алаңымен жүріп бара жатса, оның жүргізушісін орын алуы мүмкін қауіпті жағдай туралы ақпараттандыру үшін, диспетчер оның жүргізушісіне шұғыл әрекеттер жасауға нұсқау береді. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 137-кестеде келтірілген.
10-тарау. Диспетчерлер арасында ӘҚҚ барысында
ақпаратпен алмасу
285. ӘҚҚ барысында шұғыл хабарлармен және ақпаратпен алмасу шектес пункттердің диспетчерлері арасында жұмыс технологияларына сәйкес тиісті байланыс арналары арқылы жүргізіледі.
286. Диспетчерлік пункттер арасында шұғыл хабарлармен және ақпаратпен алмасу кезінде олардың әрқайсысын шақыру үшін белгіленген шақыру белгілері қолданылады. Диспетчерлік пункттерде бағыттар, секторлар ұйымдастырылған жағдайда, берілген цифрлық индекс қоса айтылатын негізгі шақыру белгісі қолданылады. Қолданылатын фразеология үлгілері: «Бақылау-1», «Бақылау-2», «Жақындау– 1», «Жақындау – 2», «Мұнара».
287. ӘҚҚ-ның шектес (өзара әрекеттесетін) пункттерінің диспетчерлері арасында хабарлармен және ақпаратпен алмасу кезінде, бақылау мақсатында, хабарды және ақпаратты қабылдайтын диспетчер:
1) әуе кемесінің түрін және шақыру белгісін;
2) міндетті жеткізулер пунктінен (МЖП), тапсыру межесінен ұшып шығу, ұшып өту уақытын;
3) ұшу эшелонын (биіктігін);
4) ұшып шығуға, қонуға берген рұқсатты немесе тыйым салуды қайталайды.
ӘҚҚ-ның шектес (өзара әрекеттесетін) пунктінің диспетчері мұндай хабарды қайталамаған жағдайда, хабар беруші диспетчер одан хабарды түгелдей немесе жартылай қайталауын талап етеді.
288. Әрбір әуе кемесінің ұшуын қамтамасыз ету барысында ӘҚҚ пункттерінің диспетчерлері шектес ауданға (аймаққа) кіру (шығу) талаптарын өзара келіседі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 138-кестеде келтірілген.
289. Шектес ӘҚҚА-ға кіру талабы ӘҚҚ-ны тапсыру межесінен шығуға 5 минут қалғанға дейін келісіліп, хабарлануы тиіс.
290. ӘҚҚА диспетчері әуе кемесі ауданға кірер алдында ЖДП диспетчеріне хабарлайды. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 139-кестеде келтірілген.
291. Әуе кемісінің қону алдындағы түзуге шығуын қамтамасыз ету үшін «Шеңбер» диспетчері «Мұнара» диспетчерін оның схема бойынша ұшып келе жатқан жері туралы ақпараттандырады. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 140-кестеде келтірілген.
292. «Мұнара» диспетчері «Рульдеу» диспетчерімен ӘК-ның ҰҚЖ-ны босату бағытын келіседі. Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 141-кестеде келтірілген.
293. Ұшу кезінде ерекше жағдайлар орын алған жағдайда, әуе кемелері қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ӘҚҚ пункттерінің өзара әрекеттесуші диспетчерлеріне, ұшу басшыларына, авариялық-құтқару қызметіне және басқа да мүдделі қызметтерге бұл туралы уақтылы және анық хабарлау арқылы жүзеге асырылады.
Хабарлармен алмасу кезінде нақты орын алған жағдайды ескерген жөн. Хабарда мынадай элементтер болуы тиіс:
1) хабардың кімге арналғаны;
2) кім хабарлап отырғаны;
3) диспетчерлік пункттің шақыру белгісі;
4) әуе кемесінің тану индексі;
5) апат сипаты;
6) әуе кемесі командирінің әрі қарайғы ойы (шешімі) және эеипаждың әрекеті;
7) әуе кемесінің ұшып келе жатқан жері,
8) әуе кемесінің ұшу эшелоны (биіктігі) мен бағыты;
9) басқа да кез келген пайдалы ақпарат.
Үлгісі осы Ереженің 2-қосымшасындағы 142-кестеде келтірілген.
294. Үйлестіру тәртіптемелері шектес мемлекеттердің ӘҚҚ органдары арасында жасалған келісімдермен анықталады.
Ұшуды орындау
және әуе қозғалысына
қызмет көрсету кезінде радиоалмасу
фразеологиясының ережесіне
1-қосымша
Авиациялық ағылшын тілінде қабылданған қысқартулар
«*» белгісімен белгіленген қысқартулар ағылшын тілінде айту ережесі бойынша әдеттегі сөз сияқты айтылады. Қалған қысқартулар, әдетте, әріп атауларын (А – [эй] B – [би] және т.с.с., сирек – радиотелефон алфавитін қолдану арқылы айтылады [Альфа, Браво және т.с.с.]) қолдану арқылы айтылады.
А
AAL - Above Aerodrome Level - Над уровнем аэродрома - Әуеайлақ деңгейінің үстінен
ACAS* - Airborne Collision Avoidance System - Бортовая Система
Предупреждения Столкновений (см. TCAS) - Соқтығыстардың алдын алудың борт жүйесi (САБЖ)
ACC - Area Control Centre - Районный Диспетчерский Центр – Аудандық Диспетчерлік Орталық
ADF- Automatic Direction-Finding Equipment- Автоматический радиопеленгатор – Автоматты радиопеленгатор
ADR - Advisory Route - Консультативный маршрут – Консультациялық бағыт
ADT - Approved Departure Time- Одобренное (разрешенное) время вылета – Мақұлданған (рұқсат етілген) ұшып шығу уақыты
AFTN - Aeronautical Fixed Telecommunication Network - Сеть Авиационной фиксированной электросвязи (АФТН) – Авиациялық бекітілген электр байланыс желісі
AGL - Above Ground Level - Относительно поверхности земли – Жер бетіне қатысты
AIC - Aeronautical Information Circular - Бюллетень аэронавигационной информации – Аэронавигациялық ақпараттар бюллетені
AIRPROX* - Aircraft Proximity - Кодовое слово, применяемое в отчетах об инциденте при воздушном движении для обозначения сближения воздушных судов - Әуе кемелерінің жақындасуын белгілеу үшін әуе қозғалысы кезіндегі қақтығыс туралы есеп беруде қолданылатын шартты сөздер
AIP - Aeronautical Information Publication - Сборник Аэронавигационной Информации – Аэронавигациялық ақпараттар жинағы
AIS - Aeronautical Information Service - Служба Аэронавигационной Информации – Аэронавигациялық ақпараттар қызметі
AMSL - Above Mean Sea Level - Над средним уровнем моря – Орташа теңiз денгейiнiң үстiнен
ATA - Actual Time of Arrival- Фактическое Время Прибытия – Ұшып келудің нақты уақыты
АTC - Air Traffic Control - Управление Воздушным Движением - Әуе қозғалысын басқару
ATD - Actual Time of Departure - Фактическое Время Вылета – Ұшып шығудың нақты уақыты
ATIS* Automatic Terminal Information Service - Система Автоматической Трансляции Информации - Ақпаратты автоматты түрде беру жүйесі
ATS - Air Traffic Service - Обслуживание Воздушного Движения - Әуе қозғалысына қызмет көрсету
ATSU - Air Traffic Service Unit - Орган Обслуживания Воздушного Движения - Әуе қозғалысына қызмет көрсету органы
ATZ - Aerodrome Traffic Zone - Зона Аэродромного Движения - Әуеайлақтық қозғалыс аймағы
C
CAVOK*- Visibility, cloud and present weather better than prescribed values or conditions (pronounced Cav-okay) - Видимость, облачность и фактическая погода лучше предписанных значений или условий (произносится Кав-окей) – Көру мүмкіндігі, бұлттылық және нақты ауа-райы нұсқаудағы мәндерден немесе жағдайлардан жақсы (Кав-окей болып айтылады)
CTA - Control Area - Диспетчерский район – Диспетчерлік аудан
CTR - Control Zone - Диспетчерская зона – Диспетчерлік аймақ
D
DF - Direction Finding-Пеленгатор - Пеленгатор
DME - Distance Measuring Equipment - Дальномерное Оборудование – Алысты өлшеу жабдығы
DR - Dead Reckoning - Метод Отсчета – Есептеу әдісі
E
EAT - Expected Approach Time - Ожидаемое Время (начала) Подхода – Жақындаудың күтілетін уақыты (басы)
ETA - Estimated Time of Arrival - Расчетное Время Прибытия – Ұшып келудің есептік уақыты
ETD - Estimated Time of Departure - Расчетное Время Вылета – Ұшып шығудың есептік уақыты
F
FAF - Final Approach Fix-Контрольная точка конечного этапа захода на посадку – Қонуға бет алудың соңғы кезеңінің бақылау нүктесі
FAР - Final Approach Point - Точка конечного этапа захода на посадку - Қонуға бет алудың соңғы кезеңінің нүктесі
FIR - Flight information Region - Район Полетной Информации – Ұшу ақпараты ауданы
FIS - Flight Information Service - Служба Полетной Информации – Ұшу ақпараты қызметі
FL - Flight Level - Эшелон ПолҰта – Ұшу эшелоны
Ft - Foot (feet)- Фут (ы)
G
GAT - General Air Traffic-Основное Воздушное Движение – Негізгі әуе қозғалысы
H
H24 - Continuous day and night service (pronounced Aitch Twenty Fower)- Круглосуточная Служба (произносится Эйч Туенти Фауэр) – Тәулік бойғы қызмет (Эйч Туенти Фауэр деп айтылады)
HF - High Frequency-Высокая Частота – Жоғары жиілік
HJ - Sunrise to Sunset-Светлое Время – Күндізгі уақыт
I
IAF - Initial Approach Fix - Точка Начального Этапа Захода на посадку – Қонуға бет алудың бастапқы кезеңінің нүктесі
ICAO* International Civil Aviation Organization - Международная Организация Гражданской Авиации – Халықаралық азаматтық авиация ұйымы IF - Intermediate Approach Fix - Точка Промежуточного Этапа Захода на посадку – Қонуға бет алудың аралық кезеңінің нүктесі
IFR - Instrument Flight Rules - Правила Полетов по Приборам – Аспаптар бойынша ұшу ережесі
ILS - Instrument Landing System - Инструментальная Система Посадки – Аспаптар бойынша қондыру жүйесі
IMC - Instrument Meteorological Conditions-Инструментальные Метеорологические Условия – Аспаптық метеорологиялық жағдайлар
K
KG - Kilogram (s)- Килограмм (ы)
KM - Kilometre (s)- Километр (ы)
KT - Knot (s)- Узел (узлы)
M
MAPt - Missed Approach Point - Точка ухода на второй круг – Екінші айналымға кету нүктесі
MATZ*-Military Aerodrome Traffic Zone - Зона Полетов Военного Аэродрома - Әскери әуеайлақ ұшуларының аймағы
MDA/H-Minimum Descent Altitude/Height - Минимальная Высота Снижения (абсолютная/относительная) - Төмендеудiң ең төменгi биiктiгi (абсолюттi/салыстырмалы)
MEDA* - Military Emergency Diversion Aerodrome - Военный Аварийный Запасной Аэродром - Әскери авариялық қосалқы әуеайлақ
MET* - Meteorological or Meteorology - Метеорологический/Метеорология – Метеорологиялық/Метеорология
METAR* - Routine aviation aerodrome weather report - Стандартное Сообщение о погоде на аэродроме - Әуеайлақтағы ауа-райы туралы стандартты хабар
Mb - Millibars-Миллибар (ы)
N
NDB - Non-Directional Radio Beacon - Ненаправленный Радиомаяк – Бағытталмаған радиомаяк
O
OCA/H - Obstacle Clearance Altitude / Height - Безопасная Высота Пролета над Препятствиями (абсолютная /относительная) - Кедергілердің үстімен ұшудың қауіпсіз биіктігі (абсолютті/салыстырмалы)
P
PAPIS* - Precision Approach Path Indicating System (pronounced Pa-pee) - Световая Система Точного Захода на посадку (произносится Па-пи) – Қонуға дәл бет алудың жарық жүйесі (Па-Пи деп айтылады)
PAR - Precision Approach Radar-Посадочный Радиолокатор – Қону радиолокаторы
Q
QDM - Magnetic heading (zero wind) (Sometimes employed to indicate magnetic heading of a runway) - Магнитное направление (штилевой) (Иногда применяется для обозначения магнитного направления ВПП) – Магнитті бағыт (желсіз) (Кейде ҰҚЖ-ның магнитті бағытын белгілеу үшін қолданылады)
QDR - Magnetic bearing - Магнитный пеленг – Магнитті пеленг
QFE - The observed pressure at a specified datum (usually aerodrome or runway threshold elevation) corrected for temperature- давление на определҰнном уровне (обычно аэродрома или превышении порога ВПП) – белгілі бір деңгейдегі қысым (әдетте әуеайлақтағы немесе ҰҚЖ шегінен асқанда)
QNH - Altimeter sub-scale setting to obtain elevation when on the ground and indications of elevation when in the air - Давление на аэродроме, приведенное к уровню моря - Теңiздiң орташа деңгейiне келтiрiлген әуеайлақтағы қысым
QTE - True bearing - Истинный пеленг – Ақиқат пеленг
R
RA - Resolution Advisory (see TCAS) - Рекомендация по разрешению угрозы столкновения (см. TCAS) – Соқтығысу қаупін шешу жөніндегі ұсыным
RCC - Rescue Co-ordination Center - Центр Поиска и Спасания – Іздестіру және Құтқару Орталығы
RTF - Radiotelephone/Radiotelephony - Радиотелефонный/Радиотелефония – Радиотелефондық/Радиотелефония
RVR - Runway Visual Range - Видимость на ВПП – ҰҚЖ-дағы көру мүмкіндігі
RVSM - Reduced Vertical Separation Minimum - Сокращенный минимум вертикального эшелонирования – Тік эшелондаудың қысқартылған минимумыS
SAR - Search and Rescue-Поиск и Спасание – Іздестіру және Құтқару
SID* - Standard Instrument Departure - Стандартный Маршрут Вылета по приборам – Аспаптар бойынша ұшып шығудың стандартты бағыты
SIGMET* - Significant information concerning en-route weather phenomena which may affect the safety of aircraft operations - Важная информация о явлениях погоды по маршруту, которая может повлиять на безопасность полетов – Ұшу қауіпсіздігіне әсер етуі мүмкін бағыттағы ауа-райы құбылыстары туралы маңызды ақпарат
SMGCS - Surface Movement Guidance and Control System - Система управления наземным движением и контроля за ним – Жердегі қозғалысты басқару және оны бақылау жүйесі
SRA - Surveillance Radar Approach - Заход по обзорному локатору – Шолу локаторы бойынша қонуға бет алу
SSR - Secondary Surveillance Radar - Вторичный обзорный Радиолокатор – Қайталама шолу радиолокаторы
STAR* - Standard (instrument) Arrival Route - Стандартный Маршрут Прибытия по приборам – Аспаптар бойынша ұшып келудің стандартты бағыты
T
TA - Traffic Advisory (see TCAS) - Консультативная информация о воздушном движении (см. TCAS) - Әуе қозғалысы туралы консультациялық ақпарат
TAF* - Terminal Aerodrome Forecast - Прогноз погоды по Аэродрому - Әуеайлақтағы ауа-райы болжамы
TCAS* - Traffic Collision Avoidance System (Tee-kas) - Бортовая Система Предупреждения Столкновений (Ти-кас) - Соқтығыстардың алдын алудың борт жүйесi
TMA - Terminal Control Area - Район Аэродрома (Аэроузла) - Әуеайлақ (аэроторап) ауданы
U
UAS - Upper Airspace - Верхнее Воздушное Пространство – Жоғарғы әуе кеңістігі
UHF - Ultra High Frequency-Ультра Высокая Частота – Ультра жоғары жиілік
UTC - Co-ordinated Universal Time - Всемирное Координированное Время – Дүниежүзілік үйлестірілген уақыт
V
VASIS* - Visual Approach Slope Indicator System (pronounced Var-zi) - Система Индикации Глиссады Визуального Захода на посадку (произносится Ва-зи) – Көзбен шолып қонуға бет алу глиссадасын бейнелеу жүйесі (Ва-зи деп айтылады)
VDF - Very High Frequency Direction Finding Station - ОВЧ радиопеленгатор - ӨЖЖ радиопеленгатор
VFR - Visual Flight Rules - Правила Визуальных Полетов – Көзбен шолып ұшу ережесі
VHF - Very High Frequency (30 to 300 MHz)- Очень Высокая Частота - Өте жоғары жиілік
VMC - Visual Meteorological Conditions - Визуальные Метеорологические Условия - Көзбен шолу метеорологиялық жағдайы
VOLMET* - Meteorological information for aircraft in flight - Метеорологическая информация для ВС в полете – Ұшып бара жатқан ӘК-ға арналған метеорологиялық ақпарат
VOR - VHF Omnidirectional Radio Range - ОВЧ Всенаправленное угломерное оборудование - ӨЖЖ барлық жаққа бағытталған бұрышты өлшеу жабдығы
Ұшуды орындау
және әуе қозғалысына
қызмет көрсету кезінде радиоалмасу
фразеологиясының ережесіне
2-қосымша
Таблица 1
Латинский алфавит |
Русский алфавит |
|||
Буква |
Слово |
Произношение, выраженное буквами русского алфавита |
Буква |
Слово |
A |
Alpha |
Алфа |
А |
Анна |
Таблица 2
Число или элемент числа |
Русский язык |
Английский язык |
Произношение, выраженное буквами русского алфавита |
0 |
ноль |
zero |
Зи-ро |
Таблица 3
Число |
Передается как |
Произносится на английском: |
Произносится на русском: |
0 |
ноль |
зи-ро |
ноль |
Таблица 4
Число |
Передается как |
Произносится на английском как |
Произносится на русском как |
0 |
ноль |
зи-ро |
ноль |
Таблица 5
Число |
Передается как |
Произносится на английском |
Произносится на русском |
118,1 |
Один один восемь запятая один |
уан уан эйт дэ-си-мал уан |
Сто восемнадцать, запятая один. |
Таблица 6
Время |
Передается как |
Произносится на английском как |
Произносится на русском как |
08.0313.0020.57 |
НОЛЬ ТРИ или |
ЗИ-РО ТРИ или |
Три минуты |
Таблица 7
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, time 0611 |
Air Аstanа 504, request time check |
Эйр Астана 504, время 7 часов 25 минут |
Эйр Астана 504, прошу проверку времени |
Таблица 8
Слово/Фраза |
Значение |
|
ACKNOWLEDGE |
ПОДТВЕРДИТЕ |
Сообщите, что вы получили и поняли это сообщение |
AFFIRM |
ПОДТВЕРЖДАЮ |
Даю положительный ответ, согласен, да. |
APPROVED |
ОДОБРЕНО |
Разрешение на предлагаемые действия выдано. |
ADVISE |
СООБЩИТЕ |
Передайте мне следующую информацию |
BREAK |
РАЗДЕЛ |
Настоящим указывается промежуток между частями сообщения (используется, когда нет чҰткого разделения между текстом и другими частями сообщения). |
BREAK BREAK |
РАЗДЕЛ РАЗДЕЛ |
Настоящим указываю на промежуток между сообщениями, передаваемыми различным воздушным судам в условиях интенсивного движения. |
CANCEL |
ОТМЕНЯЮ |
Переданное ранее разрешение аннулируется. |
CHECK |
ПРОВЕРКА |
Проверьте систему или процедуру (ответ, как правило, не требуется) или Проверка работоспособности или точности (предполагает ответ). |
CLIMB * |
НАБИРАЙТЕ |
Выполняйте набор заданного эшелона (высоты). |
CLEARED |
РАЗРЕШЕНО |
Разрешаю выполнение действий в соответствии с оговоренными условиями. |
CONFIRM |
ПОДТВЕРДИТЕ |
Правильно ли я понял следующую фразу…? или Правильно ли Вы приняли это сообщение? |
CONTACT |
РАБОТАЙТЕ |
Установите радиосвязь с …. |
CORRECT |
ПРАВИЛЬНО |
Поняли правильно. |
CORRECTION |
ПОПРАВКА |
В данной передаче (или указанном сообщении) была сделана ошибка. Правильным вариантом является следующий … |
DESCEND * |
СНИЖАЙТЕСЬ |
Выполняйте снижение до заданного эшелона (высоты). |
DISREGARD |
НЕ ПРИНИМАЙТЕ ВО ВНИМАНИЕ |
Считайте, что данное сообщение не передавалось. |
EXPEDITE DESCENT (CLIMB) |
УСКОРЬТЕ СНИЖЕНИЕ (НАБОР) |
Ускорьте снижение (набор) до ранее заданного эшелона (высоты). |
GO AHEAD |
ПРОДОЛЖАЙТЕ |
Продолжайте передавать ваше сообщение. |
HOW DO YOU READ |
КАК СЛЫШИТЕ |
Каково качество моей передачи? |
IDENTIFIED |
ОПОЗНАНЫ |
Ваши доклады совпадают с меткой на экране индикатора. |
I SAY AGAIN |
ПОВТОРЯЮ |
Повторяю для ясности или уточнения. |
MONITOR |
ПРОСЛУШИВАЙТЕ |
Прослушивайте на (частоте). |
MAINTAIN |
ВЫДЕРЖИВАЙТЕ |
Выдерживание указанных уровней (эшелонов, высот) |
NEGATIVE |
НЕТ /НЕВЕРНО/ ЗАПРЕЩЕНО |
Даю отрицательный ответ, не согласен, не разрешаю или неправильно. |
OUT |
КОНЕЦ |
Настоящий обмен передачами закончен, и ответа не ожидается. |
OVER |
ПРИЕМ |
Моя передача закончена, я жду от вас ответа. |
PASS YOUR MESSAGE |
ПЕРЕДАВАЙТЕ ВАШЕ СООБЩЕНИЕ |
Продолжайте передавать ваше сообщение. Относится к воздушному судну, находящихся на земле. |
READ BACK |
ПОВТОРИТЕ МОЕ СООБЩЕНИЕ |
Повторите мне все или указанную часть этого сообщения в том виде, в каком вы ее приняли. |
RECLEARED |
ВЫДАНО НОВОЕ РАЗРЕШЕНИЕ |
В последнее разрешение внесены изменения, и данное новое разрешение заменяет выданное вам ранее разрешение или часть его. |
REQUEST |
ПРОШУ или ЗАПРОСИТЕ |
Мне бы хотелось знать … или Я хотел бы получить … |
ROGER |
ПОНЯЛ |
Я принял всю вашу последнюю передачу.Примечание: Ни при каких обстоятельствах не используется в ответе на вопрос, требующий повторения или прямого утвердительного (ДА) или отрицательного (НЕТ) ответа. |
RUNWAY-IN USE |
ИСПОЛЬЗУЕМАЯ ВПП |
Обозначение рабочей ВПП (двузначное число) |
SAY AGAIN |
ПОВТОРИТЕ |
Повторите все или следующую часть вашей последней передачи. |
SPEAK SLOWER |
ГОВОРИТЕ МЕДЛЕННЕЕ |
Уменьшите скорость передачи. |
STANDBY |
ЖДИТЕ |
Будьте на приҰме, я вас вызову. |
VERIFY |
ПРОВЕРЬТЕ И ПОДТВЕРДИТЕ |
Проверьте и убедитесь в правильности. |
WILCO |
ВЫПОЛНЯЮ |
Ваше сообщение понял и буду выполнять. |
WORDS TWICE |
ПРОДУБЛИРУЙТЕ СЛОВА или СЛОВА БУДУТ ПРОДУБЛИРОВАНЫ ЗАПРЕЩАЮ*** |
а) При запросе: |
OUTER MARKER |
ДАЛЬНИЙ |
Дальняя приводная радиостанция (ДПРМ) |
INNER MARKER |
БЛИЖНИЙ |
Ближняя приводная радиостанция (БПРМ). |
BRAKING ACTION |
УСЛОВИЯ ТОРМОЖЕНИЯ |
Условия торможения на ВПП. |
RUNWAY SURFASE CONDITION |
ПОЛОСА... |
Состояние ВПП: сухая, мокрая, гололед, слякоть... |
TRUE BEARING...DISTANCE |
АЗИМУТ...УДАЛЕНИЕ.. БОКОВОЕ... РАДИАЛЬНОЕ СЛЕДУЙТЕ**** |
Истинное местоположение воздушного судна в полярных координатах относительно места установки антенны радиолокатора. |
POSITION |
МЕСТО |
1. Если произносит пилот: Я сейчас передам Вам свое местоположение. |
REPORT |
ДОЛОЖИТЕ / |
Передайте информацию о Ваших действиях. |
ILS APPROACH |
ЗАХОД ПО МАЯКАМ |
Заход на посадку по ОСП. |
NDB APPROACH |
ЗАХОД ПО ОПРС |
Заход на посадку по отдельной приводной радиостанции |
VOR APPROACH |
ЗАХОД ПО ВОР |
Заход на посадку по маяку ВОР. |
VISUAL APPROACH |
ЗАХОД ВИЗУАЛЬНЫЙ |
Заход на посадку по установленной схеме визуального захода, который частично или полностью выполняется с соблюдением ПВП. |
После слов Climb, Descend, помеченные в таблице знаком «*» предлог «to» не используется перед заданным эшелоном полҰта. Перед заданием высоты полҰта эти слова используются с предлогом, но обязательным разделением «to» и цифр словами «height» или «altitude». Например,
KLM410,descend flight level 6300 metres |
DLH115, climb FL 8100 metres |
AZA9443, descend to altitude 1500 metres, QNH 1012 |
CH711, climb to height 800 metres, QFI 933 |
Таблица 9
Орган обслуживания воздушного движения/диспетчерский пункт |
Английский |
Русский |
Диспетчерский пункт района обслуживания воздушного движения |
CONTROL |
КОНТРОЛЬ |
Диспетчерский пункт радиолокационного контроля (общее) |
RADAR |
РАДАР |
Диспетчерский пункт подхода |
APPROACH |
ПОДХОД |
Диспетчерский пункт круга* |
RADAR |
КРУГ |
Диспетчерский пункт аэродрома (ВЫШКА) |
TOWER |
ВЫШКА |
Стартовый диспетчерский пункт |
TOWER |
СТАРТ |
Диспетчерский пункт руления |
GROUND |
РУЛЕНИЕ |
Местный диспетчерский пункт |
РАЙОН |
|
Диспетчерская / административная служба управления движением на перроне |
APRON |
ПЕРРОН |
Командно-диспетчерский пункт местных воздушных линий |
ВОЛНА |
|
Радиостанция метеоинформации |
МЕТЕО |
|
Производственно-диспетчерская служба предприятия |
ТРАНЗИТ |
Таблица 10
Расстояние |
км; |
Высота полета |
м; |
Эшелон полета |
м (номер эшелона)* |
Скорость полета (приборная, истинная, путевая) |
км/ч; |
Вертикальная скорость |
м/с; |
Скорость ветра на эшелоне (высоте) полета |
км/ч; |
Скорость ветра у земли |
м/с; |
Направление ветра на эшелоне (высоте) полета (от истинного меридиана) |
град; |
Направление ветра у земли (от магнитного меридиана) |
град; |
Высота облачности |
м; |
Количество облачности |
окт; |
Видимость на ВПП (дальность видимости) |
м; км; |
Давление на аэродроме |
мм рт.ст, гпа, мбар; |
Температура |
градусы цельсия (0с); |
Остаток топлива |
в часах и минутах или тоннах (кг); |
Магнитный путевой угол (МПУ) взлета, посадки |
град; |
Маркированный номер ВПП |
десятки град. |
Размерность помеченная «*» используется при внедрении сокращенных интервалов вертикального эшелонирования (далее - RVSM).
Таблица 11
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Tower, pass your message |
Almaty Tower, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, Алматы Подход |
Алматы Подход, Эйр Астана 504 |
Таблица 12
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, descend FL 2400 metres |
Descend FL 2400 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, снижайтесь 2400 |
Снижаюсь 2400, Эйр Астана 504 |
Таблица 13
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, Алматы Контроль набирайте 8600 |
Алматы Контроль, Эйр Астана 504 в наборе 8600 подхожу к Толе Би ТУРОК рассчитываю в 59 |
Таблица 14
All stations, Almaty Approach, Almaty VOR out of operation due failure |
Всем бортам, Алматы – Подход, ВОР неисправен |
Таблица 15
Фраза на английском языке |
На русском языке |
Значение |
SAY AGAIN SAY AGAIN … (элемент) SAY AGAIN ALL BEFORE … (первое слово принятое удовлетворительно) SAY AGAIN ALL AFTER … (последнее слово принятое удовлетворительно) SAY AGAIN ALL BETWEEN … AND … |
ПОВТОРИТЕ ПОВТОРИТЕ... ПОВТОРИТЕ ВСЕ ДО... ПОВТОРИТЕ ВСЕ ПОСЛЕ... ПОВТОРИТЕ ВСЕ МЕЖДУ...И... |
Повторите все сообщение Повторите определенный элемент сообщения Повторите все до … Повторите все после … Повторите все между … и … |
Таблица 16
Диспетчер |
Пилот |
Station calling, Almaty Ground, say again your call sign |
Almaty Ground... 504 Almaty Ground, Air Аstanа 504 |
Алматы Руление, кто вызывает? |
Алматы Руление...773 Алматы Руление, Эйр Астана 504 |
Таблица 17
Air Аstanа 504, BLH 47 FL 10600 MAROR 03 correction MAROR 53 |
Эйр Астана 504, ОТАРИ в 47 на 10600 СУЛЕТ в 3, даю поправку, СУЛЕТ в 53 |
Таблица 18
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, relay my message to KLM 410 |
Air Аstanа 504, go ahead, I will relay |
Эйр Астана 504, передайте мое сообщение КЛМ 410 |
Эйр Астана 504, продолжайте ваше сообщение, я передам |
Таблица 19
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, contact Almaty Control 135,4 |
Almaty Control 135,4 Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, работайте с Алматы Подход, 124,8 |
С Алматы Подход 124,8 Эйр Астана 504 |
Таблица 20
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Control, remain this frequency |
Almaty Control, Air Аstanа 504, Approach 124,8 reply not received |
Эйр Астана 504, работайте со мной |
Aлматы Подход, Эйр Астана 504, Контроль на 135,4 не отвечает |
Таблица 21
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, standby 119,4 for Tower |
119,4 for Tower, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, быть на приеме Алматы Подход, 124,8 |
Буду на приеме Алматы Подход 124,8 Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, monitor ATIS 135,1 |
Monitoring 135,1 Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, прослушайте АТИС, на 129,8 |
Прослушать АТИС, на 129,8 Эйр Астана 504 |
Таблица 22
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, cleared to Frankfurt (destination) via AKCHI 1D, FL 10600 metres, squawk 4012, after departure contact Radar 120,8 |
Cleared to Frankfurt (destination), via AKCHI 1D FL 10600 metres, squawk 4012, after departure contact Radar 120,8 Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, разрешено на Астану, через АКЧИ 1 ЕКО, эшелон 10600, код 0017, после взлета работать с «Кругом» 120,8 |
Разрешено на Астану, через АКЧИ 1 ЕКО, эшелон 10600, код 0017, после взлета работать с «Кругом» 120,8, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, cleared to Frankfurt (destination), right turn out to UC, climb initially FL 3000 metres, squawk 4012, after departure contact Radar 120,8 |
Сleared to Frankfurt (destination), right turn out to UC, climb initially FL 3000 metres, squawk 4012, after departure contact Radar 120,8 Air Аstanа 504 |
Таблица 23
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, now changing: climb initially FL 3000 metres. The rest as cleared. |
Сlimb initially FL 3000 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, запишите изменение в диспетчерское разрешение: первоначально набирать 3000 |
Набирать 3000, Эйр Астана 504 |
Таблица 24
Level instructions; |
разрешения или запрещения на изменения эшелона (высоты) полета; |
Heading instructions; |
задание курса полета; |
Speed instructions; |
задание скорости полета или числа М |
Airways or route instructions; |
трассовые и маршрутные разрешения; |
Runway-in use; |
назначение магнитного путевого угла рабочего направления (маркированного номера) ВПП; |
Clearance to Enter, Land On, Take-Off On, Backtrack, Cross or Hold Short of an Active Runway; |
разрешение на вход, посадку, взлет, движение по ВПП, пересечение ВПП, РД, занятие предварительного старта; |
SSR operating Instructions; |
задание кода (режима) ответчика ВОРЛ; |
Altimeter Settings; |
значение принятого давления для установки на высотомере; |
VDF information; |
значение принятого пеленга; |
Frequency Changes. |
значение заданной частоты канала радиосвязи; |
Time instructions; |
значение заданного времени; |
сообщение отличающиеся от стандартных или требующие от командира воздушного судна изменения ранее принятого решения (или плана полета); |
Таблица 25
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, cross AI at FL 6300 metres |
Cross AI at FL 6300 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, пролет АКЧИ на 4200 |
Пролет АКЧИ на 4200, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, hold position |
Holding, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, ждать на предварительном |
Ждать на предварительном, Эйр Астана 504 |
Таблица 26
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, climb FL 9600 metres Air Аstanа 504, negative, climb FL 9600 metres |
Climbing FL 8600 metres, Air Аstanа 504 Climbing FL 9600 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, снижайтесь 5700 Эйр Астана 504, ошибка, снижайтесь 5700 |
Снижаюсь 5400, Эйр Астана 504 Снижаюсь 5700, Эйр Астана 504 |
Таблица 27
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Control, cleared to MAROR, climb FL 10600 metres, cross AI at FL 6600 metres |
Air Аstanа 504, unable to comply, cannot cross AI at FL 6600 due weight |
Эйр Астана 963, набирайте 5700, пролет ТИРБА не ниже 3300 |
Эйр Астана 963, набираю 5700, на ТИРБА занять 3300 не могу из-за загрузки. |
Таблица 28
Шкала слышимости |
Значение на английском языке |
Значение на русском языке |
1 |
Unreadable |
Неразборчиво |
Таблица 29
Диспетчер |
Пилот |
Station calling, Almaty Ground, you are unreadable |
Almaty Ground, Air Аstanа 504, radio check |
Эйр Астана 504, Алматы Руление, слышимость 1 |
Алматы Руление, Эйр Астана 504, проверка связи |
Таблица 30
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, report your level Air Аstanа 504, descend FL 2100 metres |
Air Аstanа 504, maintaining FL 3000 metres Descend FL 2100 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, сообщите высоту Эйр Астана 504, набирайте 7800 |
5100, Эйр Астана 504, следую 6000 |
Таблица 31
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, report passing FL 2400 metres |
Report passing FL 2400 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, набирайте 7800 пересечение 3600 доложить |
Набираю 7800, пересечение 3600 доложу, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, descend FL 5700 metres |
Air Аstanа 504, request descent |
Эйр Астана 504, снижайтесь 2400 |
Разрешите снижение, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, stop descent at FL 4200 metres |
Stop descent at FL 4200 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504 прекратите снижение, следуйте 2400 |
Прекратил снижение, следую 2400, |
Таблица 32
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, expedite descent FL 5700 metres 10 metres per second Эйр Астана 504, ускорьте набор 5400м. с вертикальной 10м/с |
Expedite descent FL 5700 metres 10 metres per second, Air Аstanа 504 Набираю 5700м. Увеличил вертикальную до 10м/с, Эйр Астана 504, |
Air Аstanа 504, climb FL 9600 metres, expedite until passing FL 5400 metres |
Climb FL 9600 metres, expedite until passing FL 5400 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, набирайте 9600, ускорьте набор до пересечения 5400 |
Набираю 9600, увеличил вертикальную до пересечения 5400, Эйр Астана 504 |
Таблица 33
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, descend immediately FL 7800 metres due traffic |
Descend immediately FL 7800 metres, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, немедленно набирайте 3600, встречный 3300 |
Немедленно набираю 3600, встречный 3300, Эйр Астана 504 |
Таблица 34
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, when ready, descend FL 5700 metres |
When ready, descend FL 5700 metres, Air Аstanа 504 Air Аstanа 504, leaving FL 10100 descending FL 5700 m |
Эйр Астана 504, снижение по расчету, 5700 |
Снижение по расчету 5700, Эйр Астана 504 Эйр Астана 504, снижаюсь 5700 |
Таблица 35
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, roger |
Air Аstanа 504, BERVI 47, FL10100 metres, OTARI 53 |
Эйр Астана 504, понял |
Эйр Астана 504, БЕРВИ 29, 10100, ОТАРИ 53 |
Таблица 36
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, next report at MAROR |
Wilco, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, АРБОЛ доложить |
АРБОЛ доложу, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, omit position reports this frequency |
Wilco, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, выход из зоны доложить |
Выход из зоны доложу, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, resume position reporting |
Wilco, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, возобновите передачу донесений о местоположении |
Понял, Эйр Астана 504 |
Таблица 37
Air Аstanа 504, you are 15 km left/right of track (airway) |
Эйр Астана 504, правее /левее трассы (маршрута) 15, удаление от Акчи 75 |
Таблица 38
Air Аstanа 504, cleared as filed |
Эйр Астана 504, Алматы Контроль, на трассе (маршруте), удаление от (до) Акчи 85 |
Таблица 39
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Ground, runway 05, wind 360 5m/s, visibility 1500, rain, overcast cloud 600, QFE 699 mm, RW 05, runway is wet, braking action – good |
Almaty Ground, Air Аstanа 504, request departure information |
Эйр Астана 504, взлетный 52, погода за 7.30 ветер 3000 5 м/с, видимость 1400, дождь, облачность 600, полоса мокрая, сцепление 05, на высоте от 300 до 800 метров сильный сдвиг ветра, давление 695 мм |
Алматы Руление, Эйр Астана 504, сообщите информацию для вылета |
Таблица 40
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504,Almaty Ground, start up approved |
Almaty Ground, Air Аstanа 504, stand 47 information Bravo, request start up |
Эйр Астана 504, Алматы Руление, запуск разрешаю |
Алматы Руление, Эйр Астана 504, стоянка 5, информация Анна разрешите запуск |
Таблица 41
Диспетчер |
Пилот |
11555, Алматы Руление, запуск и контрольное висение разрешаю 555, Алматы Руление, предварительный разрешаю, по РД А 555, работайте с Вышкой 119,4 |
Алматы Руление, 11555, стоянка 2, разрешите запуск и контрольное висение, информация Анна 555, разрешили |
Диспетчер |
Пилот |
11555, Almaty Ground, start up and spot hovering approved 555, Almaty Ground, taxi to holding point, runway 05 via taxiway А 555, Contact Tower on 119,4 |
Almaty Ground, 11555, request start up and spot hovering, information Alpha 555, approved 555, spot hovering completed, expecting running take off request taxi information 555, spot hovering completed expecting hover take off |
Таблица 42
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Ground, tow approved via stand 49 |
Almaty Ground, Air Аstanа 504, stand 47 request tow to taxiway С for start up |
Эйр Астана 504, Алматы Руление, буксировку на РД С разрешаю |
Алматы Руление, Эйр Астана 504, стоянка 49, разрешите буксировку на РД С для запуска |
Таблица 43
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, push back and start up on TW С approved |
Air Аstanа 504, stand 7 request push back and start up |
Эйр Астана 504, Алматы Руление, буксировку носом на юг и запуск на траверзе стоянки 14 разрешаю |
Алматы Руление, Эйр Астана 504, стоянка 7 разрешите буксировку и запуск Разрешили, Эйр Астана 504 |
Таблица 44
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, push back approved |
Air Аstanа 504, stand 7, request push back |
Эйр Астана 504, Алматы Руление, буксировку на РД А разрешаю |
Алматы Руление, Эйр Астана 504, стоянка 5 разрешите буксировку |
Таблица 45
Наземная команда |
Пилот |
Confirm brakes released Commencing pushback Pushback completed, confirm brakes set Disconnecting, stand by for visual signal at your left |
Ready for pushback Brakes released\ Brakes set: disconnect Roger |
Таблица 46
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, taxi to holding point, runway 05, via taxiway А |
Air Аstanа 504, request taxi (request progressive taxi) |
Эйр Астана 504, по РД А предварительный разрешаю |
Алматы Руление, Эйр Астана 504 разрешите предварительный |
Air Аstanа 504, hold short of runway 05 |
Air Аstanа 504, approaching holding point runway 05 |
Эйр Астана 504, ВПП 23 по РД А на РД мокрый снег (участки со льдом/скопление воды и т.п.) предварительный разрешаю |
Алматы Руление, Эйр Астана 504, разрешите предварительный |
Таблица 47
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, give way to the aircraft arriving on your left |
Giving way, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, пропустить А-320, пересекающий справа налево по РД С |
Эйр Астана 504 понял, пропускаю |
Таблица 48
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, contact Tower 119,4 |
Holding point, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, работайте с Вышкой 119,4 |
На предварительном Эйр Астана 504 |
Таблица 49
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, backtrack runway 05, vacate right taxiway С |
Backtrack RW 05, vacate right taxiway С, Air Аstanа 504 |
Air Аstanа 504, follow the leader van |
Taxiway С, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, стоянка 15, по РД С под буксир выключение двигателей на траверзе стоянки 14 |
На РД С, Эйр Астана 504 |
Таблица 50
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Tower, line up |
Almaty Tower, Air Аstanа 504, request line up |
Эйр Астана 504, Алматы Вышка, исполнительный разрешаю |
Алматы Вышка, Эйр Астана 504, разрешите исполнительный, взлет через.... минут |
Таблица 51
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, ВПП 23 правая исполнительный разрешаю |
Занимаю исполнительный, Эйр Астана 504 |
Таблица 52
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Tower, report when ready for departure |
Almaty Tower, Air Аstanа 504, holding point, departure in 3 min |
Эйр Астана 504, Алматы Вышка, понял |
Алматы Вышка, Эйр Астана 504 на предварительном, взлет через 5 минут. |
Таблица 53
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, after departure, climb 2100m on RWY heading, before proceeding to AI |
After departure, climb 2100m on RWY heading, before proceeding to AI, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, ВПП 23 правая, исполнительный разрешаю. После взлета набирайте 2100 по прямой, левым на Акчи |
Занимаю исполнительный, набор 2100 по прямой, левым на Акчи, Эйр Астана 504 |
Таблица 54
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, Алматы Вышка ждать или |
Занимаю исполнительный, взлет по команде, Эйр Астана 504 |
Таблица 55
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, line up, cleared for take-off |
Almaty Tower, Air Аstanа 504, request line up, ready for departure. |
Эйр Астана 504, исполнительный и взлет разрешаю |
Алматы Вышка, Эйр Астана 504, разрешите исполнительный, к взлету готов |
Таблица 56
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, are you ready for immediate departure Air Аstanа 504, line up, be ready for immediate departure Air Аstanа 504, cleared for take-off |
Affirm, Air Аstanа 504 Lining up, Air Аstanа 504 Cleared for take-off, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, Алматы Вышка, Вы готовы к взлету сходу? Эйр Астана 504, исполнительный и взлет разрешаю. |
Алматы Вышка, Эйр Астана 504, к взлету готов Занимаю исполнительный и взлетаю, Эйр Астана 504 |
Таблица 57
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, line up and wait, vehicle crossing the runway Air Аstanа 504, cleared for take-off |
Line up and wait, Air Аstanа 504 Cleared for take-off, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, Алматы Вышка, исполнительный разрешаю, взлет по команде |
Алматы Вышка, Эйр Астана 504, разрешите исполнительный, к взлету готов Занимаю исполнительный, взлет по команде, Эйр Астана 504 |
Таблица 58
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, cleared for take-off |
Air Аstanа 504, ready for departure, Taking-off Air, Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, взлет разрешаю (ждать) |
Эйр Астана 504, к взлету готов Взлетаю (ждать), Эйр Астана 504 |
Таблица 59
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, cleared for take-off runway 05, report airborne Air Аstanа 504, contact Radar 120,8 |
Cleared for take-off runway 05 Air Аstanа 504 Air Аstanа 504, airborne Radar 120,8 Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, взлет разрешаю, ВПП 05, взлет доложить Эйр Астана 504, работайте с Кругом 120,8 |
Влет разрешили, ВПП 05, Эйр Астана 504 Эйр Астана 504, взлет С Кругом 120,8 Эйр Астана 504 |
Таблица 60
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, runway 05 left, cleared for take-off Эйр Астана 504, ВПП 05 левая, влет разрешаю |
Cleared for take-off, runway 05 left, Air Аstanа 504 ВПП 05 левая, взлет разрешили, Эйр Астана 504 |
Таблица 61
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, after departure, climb straight ahead to height 800 metres before turning left. Cleared for take-off Эйр Астана 504, по прямой набирайте 2100, левым на Акчи, взлет разрешаю |
After departure, climb straight ahead to height 800 metres, before turning left. Cleared for take-off, Air Аstanа 504 По прямой 2100, левым на Акчи, взлетаю, Эйр Астана 504 |
Таблица 62
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, take-off immediately or vacate runway |
Taking-off, Air Аstanа 504 |
Таблица 63
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, RVR touchdown 150 metres, midpoint 500 metres, stop end 200 metres. Report decision |
Waiting, Air Astana 504. |
Таблица 64
Диспетчер |
Пилот |
Air Actana 504, hold position, cancel take-off, I say again, cancel take-off, acknowledge |
Holding, Air Аstanа 504 |
Таблица 65
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, stop immediately, Air Actana 504, stop immediately, acknowledge |
Stopping, Air Аstanа 504 |
Таблица 66
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, понял. |
Взлет прекратил, пожар первого двигателя, Эйр Астана 504 |
Таблица 67
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, negative. I will call you Эйр Астана 504, пересечение разрешаю (запрещаю/ждать) Эйр Астана 504, работайте с Рулением 121,7 |
Air Аstanа 504, holding short, request cross runway 05 left Эйр Астана 504, разрешите пересечь ВПП 05 левую Разрешили (запретили/ждать), Эйр Астана 504 Полосу освободил, Эйр Астана 504 |
Таблица 68
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, vacate left taxiway А |
Vacate left taxiway А, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, вправо (влево/разворот на 180), по РД-3 |
Освобождение вправо (влево/разворот на 180), по РД-3, Эйр Астана 504 |
Таблица 69
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, vacate left taxiway А, report runway vacated Air Аstanа 504, сontact Ground 121,7 Эйр Астана 504, освобождайте влево по РД Альфа, освобождение доложить Эйр Астана 504, работайте с рулением 121,7 |
Vacate left taxiway 5, Air Аstanа 504 Runway vacated, Air Аstanа 504 Освобождаю влево по РД Альфа, Эйр Астана 504 Полоса свободна, Эйр Астана 504 |
Таблица 70
Образец фразеологии на английском языке |
Образец фразеологии на русском языке |
Air Аstanа 504, caution construction work at the end of stand 37 |
Эйр Астана 504 осторожно строительные работы в конце стоянки 37; |
…caution work in progress ahead north side of taxiway 2 |
...осторожно, впереди ведутся работы на северной стороне РД 2; |
… centre line taxiway lighting unserviceable |
...осевые огни РД не работают; |
… PAPIs runway 05 unserviceable |
...система PAPI ВПП 05 не работает; |
…large flock of birds north of runway 23 near centre taxiway |
...большая стая птиц севернее ВПП 23, вблизи центральной РД; |
… ILS 05 unserviceable |
-...ILS ВПП 05 не работает; |
… runway surface conditions 05: available width 32 metres, covered with thin patches of ice, braking action poor snow up to 30 cm along edges |
…состояние ВПП 05: располагаемая ширина 32 метра, местами тонкий лҰд, эффективность торможения низкая, по краям снег до 30 см; |
…caution grass mowers both sides of runway |
…осторожно, покос травы с обеих сторон ВПП; |
…runway report at 11.10. Runway 05 covered with snow up to 10 millimeters, braking action medium |
…cводка о состоянии ВПП за 11.10. ВПП 05 покрыта снегом слоем до 10 мм, сцепление хорошее; |
…braking action reported by Airbus 321 at 15 medium |
…по докладу Эйрбас 321 сцепление в 15 минут было средним; |
…caution, obstruction close to stand 12 - disabled vehicle |
…осторожно, препятствие рядом с 12-ой стоянкой поломавшийся транспорт; |
… message from aerodrome authority, fire and rescue services reduced. The aerodrome can only accept aircraft up to and including category (number) |
…руководство аэропорта сообщает, что аварийно-спасательная служба сокращена. Аэродром в состоянии принимать воздушное судно только до … категории включительно |
Таблица 71
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Radar, identified climb FL 10600 metres |
Almaty Radar, Air Аstanа 504, airborne |
Эйр Астана 504, контролирую по вторичному, набирайте 10600, на 2100 работайте с «Подходом» 124,8 |
Взлет левым на Акчи Эйр Астана 504 |
Таблица 72
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, contact Approach 124,8 |
Passing FL 2400 metres, Air Аstanа 504 Contact Approach 124,8 Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, работайте с Подходом 124,8 |
Пересекаю 2400, Эйр Астана 504 С Подходом 124,8 Эйр Астана 504 |
Таблица 73
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Radar, identified cleared ILS-approach, descend to height 800 metres, QFE 933mbs |
Almaty Radar, Air Аstanа 504, descending FL 2400 |
Эйр Астана 504, Алматы Круг, контролирую по вторичному, заход разрешаю, давление 698 мм, снижайтесь на 800 |
Алматы Круг, Эйр Астана 504, 2400 |
Таблица 74
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Radar, identified descend to altitude 1500 metres, QNH 1003 mbs |
Almaty Radar, Air Аstanа 504, descending FL 2400 metres. Request QNH approach. |
Таблица 75
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, right orbit for delaying action. |
Right orbit, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, правый разворот на 360ғ для создания интервала. |
Понял, правый разворот на 360ғ, Эйр Астана 504 |
Таблица 76
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, ILS not available due to localizer failure, NDB approach available only |
Roger, request NDB approach, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, курсоглиссадная система не работает, заход ВОР+ОСП |
Заход ВОР+ОСП, Эйр Астана 504 |
Таблица 77
Образец фразеологии на английском языке |
Образец фразеологии на русском языке |
Air Аstanа 504, Almaty Radar, cleared ILS-approach runway 05 left (or 23 right) |
Эйр Астана 504, Алматы Круг, заход разрешаю, ВПП 05 левая (23 правая) |
Air Аstanа 504, you have crossed the localizer. Turn left (or right) to intercept the localizer |
Эйр Астана 504, пересекли посадочный курс. Влево (вправо) для захвата курсового маяка |
Air Аstanа 504, ILS RW 05 left localizer frequency is 109,5 |
Эйр Астана 504, частота КРМ ВПП 05 левая 109,5 |
Air Аstanа 504, turn left (or right) 30 degrees (or heading 275) immediately to avoid traffic/deviating from adjacent approach/climb to height 800 meters |
Эйр Астана 504, немедленно влево (или вправо) 30 градусов (или курс 275) для расхождения с бортом /отклоняющимся от соседней траектории захода/набирайте 800 м |
Таблица 78
Диспетчер |
Пилот |
КЗР 853, заход ILS ВПП05 правая разрешаю, влево курс 80, захват курсового маяка доложить |
влево, курс 80, заход ВПП05 правая разрешили, захват курсового маяка доложу, КЗР 853 |
Таблица 79
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, report established on the localizer |
Localizer established, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, доложите захват курсового маяка |
Захват курсового маяка доложу, Эйр Астана 504 |
Таблица 80
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Tower, continue approach |
On final, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, Алматы Вышка, удаление …, правее (левее) курса |
На рубеже, Эйр Астана 504 |
Таблица 81
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, Алматы Вышка, понял |
Алматы Вышка, Эйр Астана 504, на четвертом 800 |
Таблица 82
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, continue approach Air Аstanа 504, Cleared to land |
Air Аstanа 504, final Continue approach, Air Аstanа 504 Cleared to land, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, посадка дополнительно Эйр Астана 504, посадку разрешаю |
Посадка дополнительно, Эйр Астана 504 Посадку разрешили, Эйр Астана 504 |
Таблица 83
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, RVR runway 23 touchdown 150 metres midpoint 700 metres stop end 300 metres. |
Roger, ready to land, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, удаление 8, видимость 300 |
Ухожу на 2-ой круг, Эйр Астана 504 |
Таблица 84
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, contact Radar 128,0 |
Going around, Air Аstanа 504 /reason/ |
Эйр Астана 504, работайте с Кругом 120,8 |
Ухожу на второй круг, Эйр Астана 504 |
Таблица 85
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, увеличиваю (уменьшаю) яркость |
Увеличьте (уменьшите) яркость огней, Эйр Астана 504 |
Таблица 86
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, разрешаю визуальный заход на ВПП 23 левая, работайте с Вышкой 119,4 |
Эйр Астана 504, полосу наблюдаю заход на ВПП 23 левая |
Эйр Астана 504, работайте с кругом 120,8 |
Эйр Астана 504, ухожу на второй круг |
Air Аstanа 504, report runway in sight |
Wilco, Air Аstanа 504 |
Таблица 87
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Approach, identified, climb FL 10600 metres |
Almaty Approach, Air Аstanа 504, passing FL 2400 metres |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, контролирую по вторичному, набирайте 10600 |
Алматы Подход, Эйр Астана 504, пересекаю 2100 |
Таблица 88
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Approach, identified, Runway 23, descend FL 2400 metres |
Almaty Approach, Air Аstanа 504, 30 km inbound KI, descending FL 4500 metres, information Romeo |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, снижайтесь 2400, контролирую по вторичному |
Алматы Подход, Эйр Астана 504, пересекаю 6300, снижаюсь 2400 информация Анна, запасной Манас |
Таблица 89
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Control, identified, cleared to REVKI via B142, after UC, direct KI, maintain FL 10100 metres |
Almaty Control, Air Аstanа 504, BERVI FL 10100 metres |
Air Аstanа 504, Almaty Control, identified, cleared to BERVI via NT, climb FL9100 metres |
Almaty Control, Аstanа 504, FL4200 |
Эйр Астана 504, Алматы Контроль, следуйте 10600 |
Алматы Контроль, Эйр Астана 504, Ревки 45, 10600, Кирбалтабай 07, на Акчи |
Таблица 90
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, direct (to) Astana, maintain FL 9600 Эйр Астана 504, следуйте 9600, прямо на Астану |
Almaty Control, Air Аstanа 504, request direct (to) Astana, due to short of fuel Maintaining FL 9600 metres, Air Аstanа 504 Алматы Контроль, Эйр Астана 504, прошу спрямление на Астану из-за малого остатка топлива |
Таблица 91
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, Алматы Контроль, рубеж ухода 7.15 Air Astana 504, decision point at 07.15 |
Алматы Контроль, Эйр Астана 504, рубеж ухода 7.15, запасной Манас Almaty Control, Air Astana 504, decision point at 07.15, alternate Manas |
Таблица 92
Диспетчер |
Пилот |
21190, Алматы Район, Шиликемер на 250 ПВП по давлению 707 мм (давление аэродрома) доложить |
Алматы Район, 21190, геоточка Или на безопасной ПВП, Шиликемер в 20 минут |
Таблица 93
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, hold over AI, FL 6300 metres, expect onward clearance at 03, landing delays at Almaty 20 minutes |
Hold over AI, FL 6300 metres, expect onward clearance at time 03, Air Аstanа 504 |
Air Аstanа 504, hold over AI, FL 7500 metres, expected 10 minutes delay due snow clearance at Almaty |
Hold over AI, FL 7500 metres, Air Аstanа 504 |
Air Аstanа 504, are you able to lose 10 minutes |
Air Аstanа 504, negative only 6 minutes |
Таблица 94
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, hold between AI and UC, FL 3600, turns right, expect further clearance at 12.05 |
Air Аstanа 504, request extended holding |
Таблица 95
Диспетчер |
Пилот |
21190, Алматы Район понял, контрольная связь в 08.40. |
Алматы Район, 21190, верховья левого Талгара, приступаю к работе на безопасной, окончание в 09.45. |
Таблица 96
Диспетчер |
Пилот |
21190, Алматы Район, посадку доложить. |
Алматы Район, 21190, АКЧИ, Баканас в 40 минут посадка. |
Таблица 97
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, report your heading |
Heading 110, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, доложите курс |
Курс 110, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, not identified, not yet within radar cover proceed to BERVI via B142 |
Proceed to BERVI via B142, Air Аstanа 504 |
Таблица 98
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, will shortly be leaving radar cover, report REVKI |
Wilco, Air Аstanа 504 |
Air Аstanа 504, will shortly lose radar identification, remain this frequency |
Roger, Air Аstanа 504 |
Таблица 99
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504 report heading. |
Heading 080, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504 ваш курс? |
Курс 080, Эйр Астана 504 |
Таблица 100
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, 30 km south of AI resume own navigation direct to BERVI. |
Roger direct to BERVI, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504 30 км севернее Акчи, переходите на самостоятельное самолетовождение, следуйте прямо на BERVI. |
Понял, курс на BERVI, Эйр Астана 504 |
Таблица 101
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504 expect vectoring after departure for spacing. |
Roger, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504 после взлета ожидайте векторение для создания интервала. |
Понял, Эйр Астана 504 |
Таблица 102
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 863, Aktobe - Approach, radar contact, expect radar vectoring for ILS-Y approach RW13, direct to RIMUN, QNH 1016 mb descend altitude 900 m. |
Aktobe-Approach, Air Аstanа 863, information «В», QNH1016 mb, request descent. |
Air Аstanа 863, report heading. |
Heading 270, Air Аstanа 863. |
Эйр Астана 863, Актобе- Подход, контролирую по-вторичному, ожидайте векторение для захода ILS-Y ВПП13, курс на RIMUN, QNH1016 мбар снижайтесь 900. |
Актобе-Подход, Эйр Астана 863, информация «В», QNH1016 мбар, прошу дальнейшее снижение. |
Таблица 103
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, report heading |
Heading 050, Air Аstanа 504 |
Таблица 104
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, fly heading 275 |
Turning left heading 275, Air Аstanа 504 |
Таблица 105
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, contact Approach 124,8 and report heading |
Approach, Air Аstanа 504, flight level 6000 meters, on heading 110 |
Таблица 106
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, roger |
Air Аstanа 504, RA TCAS |
Эйр Астана 504, Алматы Контроль, понял RA TCAS. |
Алматы Контроль, Эйр Астана 504, выполняю RA TCAS. |
Air Аstanа 504, roger. Эйр Астана 504, Алматы Контроль, разрешаю 7800 м |
Clear of conflict returning FL 7800 m, Air Аstanа 504. Конфликтная ситуация разрешена, возвращаюсь на эшелон 7800 м (согласно ранее полученному диспетчерскому разрешению), Эйр Астана 504. |
Таблица 107
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, climb FL9100 metres |
Unable, TCAS RA, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, набирайте 9100 м |
Не могу выполнить Ваше указание, RA TCAS, Эйр Астана 504. |
Таблица 108
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504 unknown traffic 1 o’clock 15 km opposite direction fast moving |
Looking, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, набирайте 3000, на 1 час, удаление 40, пересекает курс справа налево, на 3300, ЯК-42 |
Понял, набираю 3000, Эйр Астана 504 |
Эйр Астана 504, встречный борт, удаление 45, А-310, следуйте с курсом 320 до команды (или указать время полета) |
Следую с курсом 320, Эйр Астана 504 |
Таблица 109
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, unknown traffic 10 o’clock, 20 km, crossing left to right, fast moving |
Negative contact, request vectors, Air Аstanа 504 |
Эйр Астана 504, со встречным разошлись, набирайте 10600 |
Набираю 10600, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, unknown traffic 10 o’clock 15 km, crossing left to right, height unknown, fast moving. If not sighted turn left heading 270 |
Left heading 270, Air Аstanа 504 |
Таблица 110
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, avoiding action, turn right immediately heading 050, traffic 10 o’clock 10 km crossing left to right indicating slightly above, fast moving |
Right heading 050, Air Аstanа 504 |
Таблица 111
Фраза |
Значение |
|
На английском языке |
На русском языке |
|
Squawk 5045 |
Установите код ответчика 5045. |
Установите код ответчика 5045. |
Confirm squawk |
Подтвердите код ответчика |
Подтвердите установку кода ответчика. |
Recycle (mode) (code) |
Установите повторно (режим) (код) |
Установите повторно (режим) (код). |
Squawk Ident |
Установите ответчик в режим «Опознавание» |
Включите специальный режим «Опознавание». Применяется для индивидуального опознавания воздушного судна. При выполнении этой команды экипажем на дисплее диспетчера радиолокационная отметка данного воздушного судна кратковременно отображается в пульсирующем режиме (при наличии соответствующего наземного оборудования). |
Squawk Mayday |
Установите ответчик в режим «Бедствие» |
Установите аварийный код. |
Squawk Standby |
Установите ответчик в режим «Прием» |
Включите режим приема. |
Squawk Charlie |
Установите ответчик в режим «Чарли» |
Установите ответчик в режим передачи барометрической высоты. |
Check altimeter setting and report your level |
Проверьте установку давления и подтвердите эшелон |
Проверьте установку давления на высотомере и подтвердите эшелон полета. Применяется, как правило, после выяснения ошибки в точности информации по высоте на дисплее диспетчера, выявленной после команды «Verify your level». |
Stop squawk |
Выключите ответчик |
Выключите ответчик. |
Stop squawk Charlie |
Отключите режим «Чарли» |
Отключите режим передачи барометрической высоты. |
Stop squawk Charlie, wrong indication |
Отключите режим «Чарли», неправильная индикация |
Отключите режим передачи барометрической высоты из-за его неисправности. Индикация данных по высоте в режиме Charlie считается неверной, если информация по высоте на дисплее диспетчера и показания барометрического высотомера, полученные по радиотелефонной связи с воздушным судном, превышают +/- 90 м. |
Verify your level |
Проверьте эшелон |
Эта команда, как правило, применяется после команды «Check altimeter setting and report your level». |
Таблица 112
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, my radar shows 3250 metеrs, check altimeter setting and confirm level |
Air Аstanа 504, set 1013, maintaining 3600 metres Эйр Астана 504, 1013 установлено, эшелон 3600 метров |
Air Аstanа 504, wrong indication stop squawk Charlie |
Air Аstanа 504, stop squawk Charlie |
Таблица 113
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, squawk 4408 Эйр Астана 504, код ответчика 4408 |
Squawk 4408, Air Аstanа 504 Код ответчика 4408, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, squawk ident Эйр Астана 504, ответчик в режим опознавания |
Squawk ident, Air Аstanа 504 Ответчик в режим опознавания, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, confirm squawk Эйр Астана 504, подтвердите код ответчика |
Squawk 4408, Air Аstanа 504 Код ответчика 4408, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, recycle 4408 Эйр Астана 504, переустановите код ответчика 4408 |
Recycling 4408, Air Аstanа 504 Переустанавливаю код 4408, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, check altimeter setting Эйр Астана 504, проверьте установку высотомера |
Set 1013 Mb, Air Аstanа 504 Установлено 1013мб. Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504, confirm transponder operating Эйр Астана 504, подтвердите работу ответчика |
Negative, transponder unserviceable, Air Аstanа 504 Ответчик не работает, Эйр Астана 504 |
Таблица 114
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, reply not received if you read me turn left heading 010, I say again turn left heading 010 |
|
Эйр Астана 504, Алматы Подход, вас не слышу если слышите меня, влево курс 90 |
Таблица 115
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, hold over AI FL 4500 metres as published |
Air Аstanа 504, request holding procedures |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, ожидайте над Акчи 4500, курс на/от точки 1350/3150 , развороты правые 1 минута выход в 45 (по команде) или Эйр Астана 504, Алматы Подход, ожидайте над Акчи 4500, как опубликовано |
Ожидаю над Акчи 4500, курс на/от точки 1350/3150, развороты правые 1 минута выход в 45 (по команде), Эйр Астана 504. Ожидаю над Акчи 4500, Эйр Астана 504. |
Таблица 116
Диспетчер |
Пилот |
Эйр Астана 504, ожидайте на радиале 190 от АЛМ между 10 и 35 км ДМЕ, эшелон 6000 курс на точку 010 все развороты правые, ожидаемое время подхода 10:45. Air Аstanа 504, hold on the 190 radial of the Almaty VOR between 10 km and 35 km DME, FL 6000 metres inbound track 010 right hand pattern expected approach time 10 45 |
Эйр Астана 504, прошу ожидание к югу от АЛМ. Air Аstanа 504, request holding south of ALM |
Таблица 117
Speed 350 kilometers per hour |
Скорость 350км/час |
Report speed |
Доложите скорость (имеется ввиду приборная воздушная скорость) |
Maintain 300 kilometers per hour until outer marker |
Держите скорость 300 км/час до внешнего маркера |
Do not exceed 275 kilometers per hour |
Не превышайте 275 км/час |
Maintain present speed |
Выдерживайте текущую скорость |
Increase (or reduce) speed to 285 kilometers per hour (or greater or less) |
Увеличьте (или уменьшите) скорость до 285 км/час (имеется ввиду приборная воздушная скорость) |
Increase (or reduce) speed by 50 kilometers per hour |
Увеличьте (или уменьшите) скорость на 50 км/час |
No/ATC/speed restrictions |
Ограничений/УВД/ по скорости нет (ниже 3000 м по международным правилам экипажи выдерживают приборную скорость не более 463 км/час. Если диспетчер заинтересован в том, чтобы воздушное судно выдерживало более высокую скорость, то необходимо произнести эту фразу) |
Reduce to minimum approach speed |
Уменьшите скорость захода до минимальной |
Reduce to minimum clean speed |
Уменьшите скорость до минимальной на чистом крыле (при убранных механизации крыла и шасси) |
Maintain Mach point 82 (or Mach 82) until MCA |
Поддерживайте число М ноль восемьдесят два до МСА |
Do not exceed Mach 81 |
Не превышайте число М 81 |
Increase/reduce speed to Mach 83 if practicable |
Увеличьте/уменьшите скорость до числа М 83 если можете |
Таблица 118
Обстоятельства |
Фразеология |
Орган ОВД желает знать о наличии у воздушного судна статуса утверждения на выполнение полета с RVSM |
CONFIRM RVSM APPROVED |
Подтверждение пилота на наличие статуса утверждения к полетам с RVSM |
AFFIRM RVSM |
Подтверждение пилота на отсутствие статуса утверждения к полетам с RVSM |
NEGATIVE RVSM |
Пилот государственного воздушного судна сообщает об отсутствии статуса утверждения к полетам с RVSM |
NEGATIVE RVSM |
Орган ОВД отказывает в выдаче разрешения на вход в воздушное пространство RVSM |
UNABLE ISSUE CLEARANCE INTO RVSM AIRSPACE, MAINTAIN (or DESCEND TO, or CLIMB TO) FL… |
Пилот сообщает о сильной турбулентности/погодных условий, влияющих на способность соблюдения требований RVSM по выдерживанию высоты |
UNABLE RVSM DUE TURBULENCE |
Пилот сообщает об ухудшении характеристик оборудования ниже требований для полета с RVSM |
UNABLE RVSM DUE EQUIPMENT |
Орган ОВД просит пилота доложить о возможности возобновить выполнение полета с RVSM |
REPORT WHEN ABLE TO RESUME RVSM |
Орган ОВД запрашивает подтверждение о том, что воздушное судно восстановило статус утвержденного для полетов в условиях RVSM или пилот готов возобновить полеты RVSM |
CONFIRM ABLE TO RESUME RVSM |
Пилот готов возобновить выполнение полета с RVSM после чрезвычайных обстоятельств, связанных с оборудованием/погодными условиями |
READY TO RESUME RVSM |
Таблица 119
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Approach roger MAYDAY … |
MAYDAY, MAYDAY, MAYDAY |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, понял прямой 45 удаление 95 время 14 часов 17 минут |
ТЕРПЛЮ БЕДСТВИЕ, ТЕРПЛЮ БЕДСТВИЕ, ТЕРПЛЮ БЕДСТВИЕ, Алматы Подход, Эйр Астана 504, пожар третьего двигателя, ликвидировать не можем, экстренно снижаюсь курсом 175 иду на вынужденную посадку в район Капчагая. |
Air Аstanа 504, Almaty Radar, roger MAYDAY expect visual approach runway 05 wind 260 8 metres per second QFE 998, descend to height 800 m, you are number 1 to land. |
MAYDAY0, MAYDAY, MAYDAY |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, Акчи подтверждаю, время 14 часов 45 минут, левым курс 110 снижайтесь 2400 ВПП 23 давление 703, МБВ 590 м. |
ТЕРПЛЮ БЕДСТВИЕ, ТЕРПЛЮ БЕДСТВИЕ, ТЕРПЛЮ БЕДСТВИЕ, Алматы Подход, Эйр Астана 504, отказ второго двигателя требуется срочная посадка, прохожу Акчи 5700, курс150. |
Таблица 120
Диспетчер |
Пилот |
Люфтганза 2935,Алматы Контроль, понял. Lufthansa 2935, Almaty Control, roger your relayed MAYDAY from G-ABCD. |
Терплю бедствие, Терплю бедствие, Терплю бедствие, Алматы Контроль, Люфтганза 2935 перехватил сигнал «Терплю бедствие» от G-ABCD, повторяю G-ABCD Джетстрим 31 горит двигатель, выполняет вынужденную посадку 120 км восточнее ВОР Алматы, эшелон 8100, снижается, курс 300. |
Таблица 121
Диспетчер |
Пилот |
All stations, Almaty Approach, stop transmitting - MAYDAY, |
|
Всем бортам, Алматы Подход, прекратить передачу, Эйр Астана 504 терпит бедствие |
Таблица 122
Диспетчер |
Пилот |
MAYDAY G-ABCD All other aircraft contact Almaty Radar 119,4, out |
|
Всем бортам, Алматы Подход, Эйр Астана 504 терпит бедствие работать с Кругом 120,8 |
Таблица 123
Диспетчер |
Пилот |
G-ABCD contact Tower 119.4 |
Almaty Radar G-ABCD cancel MAYDAY, engine restarted, runway in sight. Request landing. |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, работать с Кругом 120,8. |
Алматы Подход, Эйр Астана 504, отмена бедствия, высота 2400, подхожу к рубежу 50, прошу заход ВПП 05. |
Таблица 124
Диспетчер |
Пилот |
All station, Almaty Approach, DISTRESS traffic ended. |
|
Всем бортам, Алматы Подход, связь в обычном режиме. |
Таблица 125
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, roger, turn left heading 160, descend FL 5700 metres, all emergency standing by. |
PAN, PAN, PAN, Almaty Control, Air Аstanа 504, 150 km outbound AI passing FL 8100 metres, passenger with suspected heart attack, request return to Almaty and priority landing. |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, прямой 320 удаление 87, правым разворотом курс 140, снижайтесь 2400 ВПП 23. |
ПАН, ПАН, ПАН, Алматы Подход, Эйр Астана 504, у нас больной пассажир на борту, необходима немедленная посадка. |
Таблица 126
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Approach, roger, descent FL 3000 metres. |
PAN, PAN, PAN, Almaty Approach, Air Аstanа 504, decompression, emergency descent FL 3000 metres heading 260. |
Эйр Астана 504, Алматы Подход, понял аварийное снижение, курс 70. |
ПАН, ПАН, ПАН, Алматы Подход, Эйр Астана 504, разгерметизация, аварийное снижение до 4500, курс 70. |
Таблица 127
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, Almaty Approach, actual weather Almaty at 09.00: wind calm, visibility 10 kms., sky clear, temperature 28, dew point plus 11, QFE 998, NOSIG. |
Roger, QFE 998, Air Аstanа 504. Понял, давление 998мб. Эйр Астана 504 |
Таблица 128
Термин |
Количество облачности в октантах |
FEW |
1 - 2 |
Таблица 129
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, RVR runway 23 touchdown 650 metres, midpoint 700 metres, stop end 600 metres. |
Roger, Air Аstanа 504. Понял, Эйр Астана 504 |
Таблица 130
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504 at 07.45 a departing B777 reported windshear at 300 metres. Airspeed loss 40 km per hour, strong right drift |
Roger, Air Аstanа 504 Понял, Эйр Астана 504 |
Air Аstanа 504 caution: windshear reported 4 kms on final runway 23 at 200 metres. |
Roger, Air Аstanа 504 Понял, Эйр Астана 504 |
Таблица 131
Диспетчер |
Пилот |
Air Аstanа 504, braking action medium, heavy rain, time of measurement 08.30 |
|
Air Аstanа 504, threshold runway 23 displaced 200 metres due broken surface. |
|
Air Аstanа 504, grass mowing in progress south of midpoint of the runway. |
|
Air Аstanа 504, taxiway C closed due maintenance, use taxiway A to vacate. |
Таблица 132
Диспетчер |
Водитель |
Техника 4, Руление, следуйте по РД 1 |
Руление, Техника 4, разрешите следовать к ангару. |
Таблица 133
Диспетчер |
Водитель |
Техника 4, Руление следуйте до РД 3. |
Руление, Техника 4, разрешите следовать к ангару. |
Таблица 134
Диспетчер |
Водитель |
Сопровождение 1, Руление, после заруливания А-310 на 12 стоянку, разрешаю на стоянку VIP. |
Руление, Сопровождение 1, разрешите по перрону на стоянку VIP. |
Таблица 135
Диспетчер |
Водитель |
Сопровождение 1, Вышка, пресечение разрешаю. |
Вышка, Сопровождение 1, на РД 1 разрешите пересечь полосу. |
Таблица 136
Диспетчер |
Водитель |
Техника 2, Вышка, освободите полосу по РД 3. |
Вышка, Техника 2 полосу освобождаю по РД 3. |
Таблица 137
Диспетчер |
Водитель |
Техника 5 Вышка, немедленно остановитесь на РД 2, выруливает А-310. |
Техника 5 остановился на РД 2. |
Таблица 138
Диспетчер |
Диспетчер |
«Подход-Вышка», Эйр Астана 504, взлет 11.30. |
«Вышка-Подход», Эйр Астана 504. взлет 11.30. |
Таблица 139
Диспетчер |
Диспетчер |
«Контроль-Подход», Отари 48, Эйр Астана 504, Б-757, 6000, Алматы 10.06 |
«Подход-Контроль», Отари 48, Эйр Астана 504, Б-757, 6000, Алматы 10.06 |
Таблица 140
Диспетчер |
Диспетчер |
«Вышка-Круг», Эйр Астана 504, на прямой, заход по ИЛС. |
«Круг-Вышка» Эйр Астана 504 вижу. |
Таблица 141
Диспетчер |
Диспетчер |
«Вышка-Руление» Эйр Астана 504 по РД С. |
«Руление-Вышка» Эйр Астана 504 расчетное в 16.45. |
Таблица 142
Диспетчер |
Диспетчер |
«РП» - «Руление», (Аварийно-спасательная) – «Руление», Эйр Астана 504, пожар в салоне, на РД С. |
«Руление» - «РП» Эйр Астана 504 пожар в салоне, на РД С. |