Қостанай облысы Қостанай қаласының бас жоспары (негізгі ережелерді қоса алғанда) туралы

      "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 19-бабы 5) тармақшасына сәйкес және Қостанай облысы Қостанай қаласының кешенді дамытуды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Қостанай облыстық және қалалық мәслихаттары мақұлдаған Қостанай облысы Қостанай қаласының бас жоспарының жобасы (негізгі ережелерді қоса алғанда) бекітілсін.

      2. "Қостанай облысы Қостанай қаласының бас жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 3 қарашадағы № 1750 қаулысының күші жойылды деп танылсын.

      3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қостанай облысы Қостанай қаласының бас жоспары
(негізгі ережелерді қоса алғанда)

1-тарау. Жалпы ережелер

      Қостанай облысы Қостанай қаласының бас жоспары (бұдан әрі – Бас жоспар) аумақты ұйымдастырудың бекітілген бас схемасына және облыстың қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемасына сәйкес әзірленетін негізгі қала құрылысы құжаты болып табылады.

      Бас жоспарға "Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасы заңдарының, Жер, Экологиялық кодекстердің, қала құрылысын жобалау саласына қатысты Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілері мен нормативтік құжаттарының талаптарына сәйкес өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

2-тарау. Бас жоспардың мақсаты

      Бас жоспарда осы Бас жоспарға қосымшаға сәйкес қала аумағының қала құрылысын дамыту стратегиясы, аумақтарды оңтайлы жоспарлау құрылымы мен функционалдық аймақтарға бөлу, қоршаған ортаны қорғау, қоғамдық қызмет көрсету жүйесін, көлік және инженерлік инфрақұрылымдарды дамыту қағидаттары; жобаланып отырған аумақтағы инвестициялық процестерді ұзақ мерзімді жоспарлау, көліктік қызмет көрсетуді ұйымдастыру, инженерлік жабдықтар жүйесін дамыту, аумақты инженерлік дайындау және абаттандыру, табиғи ортаны және тарихи-мәдени мұраны қорғау бағыттары айқындалады.

      Бас жоспар жобасының кешенді қала құрылысы сараптамасы жүргізілді (2019 жылғы 30 желтоқсандағы кешенді қала құрылысы сараптамасының оң жиынтық қорытындысы).

      Бас жоспарда мынадай жобалық кезеңдер қабылданды:

      бастапқы жыл – 2018 жыл;

      құрылыстың бірінші кезегі – 2025 жыл;

      есептік мерзім – 2035 жыл;

      ұзақ мерзімді кезең (тұжырымдама) – 2050 жыл.

      Бас жоспар жобаны әзірлеуші – "Градкомплекс" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі – ЖШС) дайындаған 1:2000 ауқымдағы топографиялық түсірілім материалдарымен нақтыланған 1:10000 ауқымдағы топографиялық түсірілімдер материалдарының негізінде әзірленді. Сондай-ақ "Геостройинвест" ЖШС ұсынған 1:500 ауқымдағы топографиялық түсірілім қолданылды.

      Қостанай қаласы аумағының қала құрылысын дамытудың басты мақсаты – экологиялық және қала құрылысы міндеттерін кешенді шешу, қалыптасқан көлік байланыстары мен табиғи-ландшафтық ортаны ескере отырып, қаланың жоспарлау құрылымын сақтау және жетілдіру арқылы қазіргі жағдайды талдау негізінде қазіргі заманғы қаланы дамыту.

      Бас жоспарда өз шешімдерін тапқан негізгі міндеттер:

      1) алдыңғы бас жоспар идеяларының сабақтастығын сақтау;

      2) күрделі құрылысты барынша сақтай отырып, қаланың қолданыстағы сәулет-жоспарлау құрылымын жетілдіру;

      3) есепті мерзімнен тыс қаланың одан әрі перспективалық дамуы үшін аумақтарды резервте қалдыру;

      4) қала тұрғындарының тыныс-тіршілік ортасын жақсарту;

      5) тұрғын орта элементтерін бір мезгілде қалыптастыра отырып, бос аумақтарда жаңа тұрғын үй құрылысын орналастыру;

      6) халыққа мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетудің барлық түрлерін дамыта отырып, қоғамдық орталықтардың қалалық жүйесін дамытуды жалғастыру;

      7) экологиялық жағдай бойынша неғұрлым қолайлы аумақтарда жаңа тұрғын үй құрылысын жүзеге асыру;

      8) көгалдандырудың бірыңғай жүйесін құру: рекреациялық аймақ, саябақтар, бульварлар, скверлер, санитариялық-қорғаныш көгалдандыру;

      9) жаңа қалалық магистральдарды, көпірлерді, жол өтпелерін салу және көліктің барлық түрлерінің материалдық-техникалық базасын дамыту негізінде қаланың бірыңғай көлік желісін дамыту және жетілдіру;

      10) қаланың инженерлік инфрақұрылымын дамыту, жетілдіру және жаңғырту;

      11) қоршаған ортаны қорғау және сауықтыру жөніндегі іс-шараларды әзірлеу;

      12) тарих, мәдениет және сәулет ескерткіштерін қорғау;

      13) табиғи ресурстарды, жер қойнауын және жануарлар дүниесін ұтымды пайдалану.

3-тарау. Қала туралы мәлімет

      Қостанай қаласы – урбанистік орталық, солтүстік макроөңірдің тірек қалаларының бірі, Қостанай облысының әкімшілік, сауда, индустриялық және әлеуметтік-мәдени орталығы болып табылады. Қала Тобыл өзенінің сол жағалауында жазық аймақта орналасқан және 28,4 мың га аумақты алып жатыр.

      Қаланың бәсекелестік артықшылығы дамыған көлік инфрақұрылымы, ғылымды қажетсінетін, жоғары технологиялық, экспортқа бағдарланған өндірістерді құру, жоғары білікті кадрлардың болуы, Ресей Федерациясымен ыңғайлы көлік байланысы болып табылады.

      Қостанай ауыл шаруашылығы, көліктік машина жасау, жеңіл және тамақ өнеркәсібі, құрылыс индустриясы саласында маманданған өңірлік орталықтардың бірі болып табылады.

      Облыс орталығында тамақ және жеңіл өнеркәсіп салаларын дамыту перспективасы бар индустриялық аймақ құрылып жатыр. Сауда, шағын және орта бизнес, денсаулық сақтау объектілері, транзиттік жүктерге қызмет көрсету және көтерме сауда кәсіпорындары белсенді дамып жатыр.

4-тарау. Табиғи-климаттық және инженерлік-геологиялық аспектілер

      Қала ауданы климатының континенттілігі ауа температурасының күрт ауытқуына себепші болады.

      Қаңтар айындағы орташа температура – 12,9 – 22,2 ºС. 15 қарашадан 27 наурызға дейін, яғни 133 күн тұрақты аяз сақталады. Сәуір айында ауа температурасы оң мәнге жетеді, ал мамыр айында 10 ºС-ден асады. Ең ыстық ай – шілде, орташа температурасы 13,5 ºС-ден 20,2 ºС-ге дейін. Абсолюттік максимум +41 ºС құрайды. Аязсыз кезеңнің ұзақтығы – 115-180 күн.

      Геоморфологиялық тұрғыдан Қостанай қаласының ауданы Тобыл өзенінің алқабы бөлген жазық дала болып табылады. Қала алқабының ені 2,5 – 3,0 км дейін өзгереді. Алқап құрылысы ассиметриялық; сол жақ жағасы – тік құлама, оң жағы – тегіс. Аумақ өзеннің сол жағалауында жазық далада орналасқан. Тобыл өзені оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай ағады. Арнаның ені 5-тен 85 м дейін өзгереді.

      Жазық даланың беті ойлы-қырлы. Осы жазықта және биік жағалаудың баурайында жергілікті жердің рельефін күрделендіретін және оған бөлінген сипат беретін жыралар бар. Жер бетінің абсолюттік белгілері 135-тен 185 м-ге дейін өзгереді. Қаланың бүкіл аумағы өзен үсті террасаларында орналасқан.

      Қостанай қаласының аумағы және оған іргелес аудандар Тобыл артезиан бассейнінің аймағына жатады.

      Шаруашылық-ауызсумен жабдықтау көздері ретінде Қостанай кен орнының жерасты сулары және Тобыл өзенінің (Амангелді су қоймасы) жерүсті сулары пайдаланылады.

      Су қоймаларының болуы ірі тұтынушылардың жанында жерасты ауызсуының жасанды қорын қалыптастыруға жағдай жасайды.

5-тарау. Әлеуметтік-экономикалық даму

1-параграф. Демография

      Перспективада Қостанай қаласының демографиялық процестерінің серпіні дәстүрлі, бұрыннан қалыптасқан, сондай-ақ қоғам өміріндегі үдемелі әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мен қайта құрулар барысында қалыптасатын жаңа қоғамдық даму факторлары жиынтығының өзара іс-қимылымен айқындалатын болады.

      Қостанай қаласының демографиялық даму сипаты халықтың табиғи өсімі мен көші-қон есебінен айқындалатын болады, олардың ауқымы мен бағыты әлеуметтік-экономикалық қайта құрулардың нәтижелеріне:

      1) қаланың экономикалық әлеуетін дамытуға;

      2) тұрғын үй нарығын дамытуға;

      3) жұмыспен қамтуға және еңбекақы төлеу деңгейіне;

      4) мемлекеттік және жергілікті әлеуметтік саясатқа және басқа да факторларға байланысты болады.

      2009 – 2017 жылдар кезеңінде қала халқы 24,7 мың адамға өсті, оның ішінде табиғи өсім есебінен – 12,6 мың адам (51,0 %), көші-қон өсімі есебінен – 12,1 мың адам (49,0 %).

      Халықтың әлеуметтік-экономикалық тұрмысы деңгейінің өзгеруі өлім-жітімнің қысқаруына және халықтың тууының артуына айтарлықтай әсер етті. Соңғы үш жылда табиғи өсімнің оң сальдосы жылына 1,6 – 1,7 мың адамды құрады.

      2018 жылғы 1 қаңтарда Қостанай қаласы халқының саны 239,7 мың адамды құрады.

      2009 – 2017 жылдары қаланың даму кезеңінде халық санын болжаудың демографиялық әдісі бойынша халықтың табиғи өсімі және көші-қон серпінінің көрсеткіштеріне негізделіп орындалды, 2050 жылға қарай болжам бойынша халық саны 380,0 мың адамға жетеді.

      Демографиялық тәсілмен анықталған перспективалы халық саны
2035 жылға қарай 320,0 мың адамды, оның ішінде бірінші кезекте 270,0 мың адамды құрайды.

2-параграф. Тұрғын үй құрылысы

      Перспективада барлық әлеуметтік проблемалардың арасында тұрғын үй проблемасына ерекше орын беріледі, бұл тұрғын үйдің халықтың материалдық тұрмыс жағдайының маңызды элементі, әлеуметтік инфрақұрылымның негізгі буыны ретіндегі объективті маңыздылығына байланысты.

      Қостанай қаласының тұрғын үй қоры 2018 жылдың басында 5 418,7 мың ш.м құрады, оның ішінде жеке тұрғын үйлер – 1532,8 мың ш.м немесе 28,3 %, көппәтерлі үйлер – 3 885,8 мың ш.м немесе 71,7 % құрады. 2019 жылы 5 560,0 мың ш.м. Қостанай қаласы бойынша тұрғын үйдің жалпы алаңымен қамтамасыз етілу бір адамға шаққанда орта есеппен 22,9 ш.м құрайды.

      Кестеде қабаттылығы бойынша қолданыстағы тұрғын үй қорының құрылымы ұсынылған.

      Кесте

      Көппәтерлі тұрғын үй қоры орталықтандырылған ыстық сумен 93,9 %, жылумен 92,5 %, ал қалған абаттандыру түрлерімен 100 % қамтамасыз етілген. Үй жанындағы учаскелері бар жеке тұрғын үйлер орталықтандырылған сумен жабдықтаумен – 100 %, орталық жылумен – 7,9 %, ыстық сумен жабдықтаумен – 13,2 %, газбен жабдықтаумен – 99,7 % және электрмен жабдықтаумен 100 % қамтамасыз етілген.

      Жобалық кезең ішінде тұрғын үй қорының кемуі 582,1 мың ш.м, оның ішінде құрылыстың бірінші кезегінде 2019 – 2024 жылдары 96,9 мың ш.м және 2025 – 2035 жылдары 485,2 мың ш.м құрайды.

      Жаңа құрылыстың көлемі құрылыстың бірінші кезегінде қамтамасыз етудің бір адамға шаққанда – 25,0 ш.м және есептік мерзімде бір адамға шаққанда 30,0 ш.м жобалық нормасына сүйене отырып есептелген.

      Нәтижесінде есепті кезеңде жаңа құрылыс көлемі 4622,1 мың ш.м құрайды, оның ішінде құрылыстың бірінші кезегінде 2019 – 2024 жылдары
1 286,9 мың ш.м және 2025 – 2035 жылдары – 3 335,2 мың ш.м.

      Бүкіл жобалау кезеңінде тұрғын үй қорының жалпы алаңы 4622,1 мың ш.м, оның ішінде: орта қабатты – 1480,8 мың ш.м, көп қабатты – 2 501,5 мың ш.м, оқшауланған – 108,4 мың ш.м, жер үйлер – 531,4 мың ш.м тұрғын үй алаңын салу қажет.

      Экономиканың жетекші салаларының бірі күрделі құрылыс болып қала береді.

      2018 жылы 215 059 ш.м тұрғын үй пайдалануға берілді немесе 2017 жылдың ұқсас кезеңіне қарағанда 120,9 % (оның ішінде бюджет қаражаты есебінен 80,7 мың ш.м, жеке инвестициялар есебінен 134,3 мың ш.м). Жалпы облыс бойынша пайдалануға берілген тұрғын үйлердің 71,9 %-і қала үлесіне тиесілі. Орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі 37 829 млн теңгені немесе 2017 жылдың деңгейіне қарағанда 113,2 % құрады.

      "Нұрлы жер" мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде тұрғын үй және инженерлік коммуникациялар құрылысына бюджеттен 15,6 млрд теңге, оның ішінде тұрғын үй құрылысы объектілеріне 10,4 млрд теңге, инженерлік инфрақұрылым объектілеріне 5,2 млрд теңге бөлінді.

      Тұрғын үй құрылысы қаланың жаңа шағын аудандарында белсенді жүргізілуде. Айталық, "Юбилейный" және "Әуежай" шағын аудандарында жалпы саны 7 666 пәтер болатын 88 көп қабатты тұрғын үйлердің құрылысы көзделген.

      "Қонай" шағын ауданында бес қабатты 30 үй салу жоспарланып отыр. 2018 жылы "Қонай" шағын ауданының инженерлік инфрақұрылымын салу бойынша жобаларды іске асыру басталды.

      "Береке" шағын ауданында жалпы ауданы 313 750 ш.м және жалпы саны 4 955 пәтер болатын 40 үй салу жоспарланған.

      Қалада құрылыс индустриясын дамыту инженерлік коммуникациялар құрылысы, қала жолдарын күрделі жөндеу және реконструкциялау бойынша жоспарланған жұмыстарды толық көлемде орындауға мүмкіндік береді.

      "БК-СТРОЙ" ЖШС компаниясы 2013 жылы жобалық қуаты жылына шамамен 46 мың текше м темірбетон өндіретін құрастырмалы темірбетон өндіру зауытын пайдалануға берді, сондай-ақ "ЕвразКаспианСталь" ЖШС қуаты жылына 450 мың тоннаға дейін ұсақ сұрыпты илек шығаратын илек зауытын іске қосу жөніндегі жобаны іске асырды.

      "Қостанай-МБИ" ЖШС ірі панельді үй құрылысы үшін өнім өндіретін комбинат құрылысы бойынша инвестициялық жобаны жүзеге асырды. Үй құрылысы комбинаты жыл сайын кемінде 70 мың ш.м тұрғын үйді пайдалануға беруді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Құрылыс индустриясының аталған жобаларын іске асыру қаланың өнеркәсіптік өндірісін өсірудің негізгі көзі болып табылады. Осы өндірістер көлемінің жиынтық өсімі 60 млрд теңгеден астам болады. Нәтижесінде сала жұмыскерлерінің саны 2018 жылы – 8,5 мың адамды, 2025 жылы – 9,5 мың адамды, 2035 жылы – 10,9 мың адамды құрайды.

3-параграф. Қызмет көрсету саласы

      Бас жоспарда қызмет көрсету мекемелері мен кәсіпорындары құрылысының көлемі қаланың аумақтық ресурстарын ескере отырып, жалпы қалалық аймақтар және жоғары деңгейде қызмет көрсететін объектілері бар орталықтар жүйесін, сондай-ақ халыққа қызмет көрсететін: мәдениет, сауда, тұрмыстық, білім беру, денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру объектілері бар, құрылысы қалыптасқан және кешенді құрылыс салынатын жаңа аудандардағы жергілікті орталықтарды қалыптастыру қажеттілігі негізінде қабылданды.

      Мәдениет ұйымдарының қызметі мәдени мекемелер желісін сақтауға және дамытуға, олардың жұмысын әрі қарай жетілдіруге және қызметтің жаңа түрлерін енгізуге бағытталған. Болашақта жаңа технологияларды енгізуге және қолданыстағы мәдениет пен өнер объектілерінің материалдық-техникалық базасын нығайтуға, сондай-ақ жаңаларын салуға көп көңіл бөлу ұсынылады.

      Тарих, мәдениет және сәулет ескерткіштерін, сондай-ақ оларды қоршаған аса құнды тарихи ортаны сақтау, ескерткіштердің жаңа құрылыспен өзара үйлесімді байланысын қамтамасыз ету үшін алдағы жобалау сатыларында ескерткіштер учаскелерінің және қалалық құрылысты реттеу аймақтарының шекараларын белгілеу керек.

      Бас жоспарда мектеп жасына дейінгі балалардың, оқушы және студент жастардың, орта және егде жастағы тұрғындардың дене тәрбиесі, сондай-ақ спорт резерві мен халықаралық дәрежедегі спортшыларды даярлау үшін қаланың жоспарлау аудандарында мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігі бойынша жеке инвесторлар есебінен салуға болатын бірнеше орта және ірі спорт-сауықтыру объектілерін орналастыру көзделген.

4-параграф. Білім және денсаулық сақтау

      Бүкіл жобалау кезеңінде жалпы сыйымдылығы 9 344 орынды құрайтын 36 мектепке дейінгі балалар мекемесін, жалпы сыйымдылығы 20 180 оқушыға арналған 18 жалпы білім беретін мектеп, 4 040 келушіге арналған емханалар, 950 төсектік аурухана кешендерін салу жоспарланып отыр. Бірінші кезекте жалпы сыйымдылығы 3860 орынды құрайтын 15 мектепке дейінгі балалар мекемесін, жалпы сыйымдылығы 6020 оқушыға арналған 6 жалпы білім беретін мектеп, 1040 келушіге арналған емхана, 950 төсектік аурухана кешендерін салу жоспарланған.

      Медициналық мекемелер әлеуметтік маңызы бар объектілердің құрамына кіреді. Бас жоспарда әрбір ауданда орналасатын, халықтың бүкіл топтарын қамтитын медициналық мекемелер айқындалған.

      Қала халқының перспективалы өсуін ескере отырып, Қостанай облыстық ауруханасы ауданындағы қолданыстағы жедел жәрдем станциясын кеңейту және жобаланып отырған қалалық стационары бар кешенде жаңасын салу көзделеді.

      "Қонай" тұрғын үй алабы ауданындағы резервтегі аумақта 400 төсек-орынға арналған көпбейінді аурухананы орналастыру көзделеді. Көпбейінді аурухананы салу және пайдалану жобасын іске асыру Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 982 қаулысымен бекітілген денсаулық сақтау саласын дамытудың 2020 – 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

      Тобыл өзенінің сыртында, айналма автожолдың оңтүстігіне қарай, бұрынғы балалар еңбек сауықтыру лагерінің негізінде қарттарға арналған интернат үйі орналасатын болады.

      Бас жоспарға сәйкес туберкулез диспансері қаланың қоныстану аймағынан Қостанай ауданы Тобыл қаласының ауданына шығарылады.

5-параграф. Өнеркәсіп

      Өнеркәсіп саласындағы оң серпін өндірістің физикалық көлемінің өсуіне, импортты алмастыру процестерінің дамуына, өндірістік шығындардың салыстырмалы қысқаруына, қосымша жұмыс орындарының құрылуына байланысты.

      2017 жылы қаланың өнеркәсіптік кәсіпорындары қолданыстағы бағамен 279 780 млн теңгеге өнім өндірді, бұл 2016 жылдың тиісті кезеңіне 131,5 %-ті құрайды.

      Өндірістің нақты көлем индексі 110,2 % құрады. Қостанай облысы өндірісінің жалпы көлемінде өндірілген өнеркәсіптік өнімнің үлесі 36,6 % құрады.

      Қала экономикасында өңдеуші өнеркәсіп басым орын алады, оның өнеркәсіп өндірісінің жалпы көлеміндегі үлесі 91,4 % құрайды. Қостанай қаласында өнеркәсіп саласында 41 ірі, 105 орта, 4 574 шағын кәсіпорын және 968 жеке кәсіпкерлік субъектісі жұмыс істейді. Ірі және орта өнеркәсіп кәсіпорындарындағы жұмыскерлердің жалпы саны 11,7 мың адамды құрайды.

      2014 – 2017 жылдары өндіріс көлемінің ең жоғары өсу қарқыны металлургия өнеркәсібі бойынша – 193,2 %, тамақ өнеркәсібі бойынша – 169,5 %, машиналар мен жабдықтар өндірісі бойынша – 162,5 % және жылу энергиясын, газды, электр энергиясын және суды өндіру және тарату бойынша – 149,4 % орын алды.

      Қаланың өңдеу өнеркәсібінің көлеміне сусындар өндірісін қоса алғанда, тамақ өнеркәсібі ең көп үлес қосады – 52,2 %. Тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының көбі ұн-жарма және сүт өнімдерін өндіру саласында шоғырланған. Бұл негізгі шикізат көздерінің орналасу жақындығына байланысты. Қалада сүттің облыстық көлемінің 94 %-тен астамы өңделеді, 56,9 % ірімшік, 62 % ұн, 85 % макарон өнімдері, 63 % өсімдік майы, 35 % сары май, 100 % кондитерлік өнімдер, шырындар, жүн аяқ киім өндіріледі.

      Бұдан басқа, өңдеу өнеркәсібінің құрылымында 33,1 % – машина жасауға, 6,8 % – металлургия өнеркәсібіне, 1,1 % – жеңіл өнеркәсіпке, 2,9 % – металл емес бұйымдар өндіруге, 1,8 % резеңке және пластикалық бұйымдар өндіруге тиесілі.

      "ЕвразКаспианСталь" зауытын пайдалануға беру есебінен 5 жыл ішінде металл илегін өндіру көлемі 269 – 23 486 млн теңгеге дейін немесе 79 есеге өсті. Машина жасау саласында нақты көлем индексі – 151,8 %, металлургияда – 64,7 %, тамақ өнімдері өндірісінде – 108,8 %, сусындар өндірісінде – 112,4 %, пластмасса және резеңке бұйымдары өндірісінде – 110,2 %, металл емес өнімдер өндірісінде – 122 %, жиһаз өндірісінде – 100,4 % құрады.

      Бірінші кезек кезеңінде Қостанай қаласында тамақ өнеркәсібінде, химияда, машина жасауда, құрылыс материалдарын өндіруде, пластмасса бұйымдарын шығаруда жаңа өндірістер құру бойынша ірі инвестициялық жобалар іске асырылуда. Осы кезеңде өнеркәсіптік өнімнің жалпы көлемі үш есе өседі. Осы кезеңге негізінен, жаңа өндірістерді құру және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды кеңейту есебінен қала өнеркәсібінде жұмыспен қамтылғандар үлесінің өсімі тиесілі.

      2018 жылы "Бизнестің жол картасы 2020" бағдарламасы аясында жалпы құны 11 млрд теңге болатын 4 ірі инвестициялық жоба іске асырылды, 248 жұмыс орны құрылды. Екі диірмен кешені, құрама жем зауыты пайдалануға берілді. "Қостанай қаласының солтүстік өнеркәсіптік аймағында қуаты жылына 18 мың тонна ет өндіретін ет өңдеу кешенінің құрылысы" жобасы іске асырылуда. Жобаның құны – 5,1 млрд теңге, 179 жаңа жұмыс орнын құру көзделіп отыр.

      Облыс орталығының өнеркәсіп секторын дамыту үшін ерекше маңызы бар индустриялық аймақты құру бойынша жұмыстар жалғасып жатыр. Индустриялық аймақты электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін қуаты
16 МВт кіші станция салынды, газбен жабдықтау, сумен жабдықтау желілері, байланыс желілері жүргізілді және кірме жолдардың құрылысы аяқталды. Индустриялық аймақта бірыңғай инженерлік желілерді пайдаланатын кәсіпорындар шоғырландырылады, бұл оларға инфрақұрылымдық шығындарды үнемдеуге мүмкіндік береді.

      Қазақстан Республикасының аумақтық даму стратегиясында Қостанай қаласы солтүстік өңірдің тірек қаласы ретінде айқындалған, ол мұнда кластерлерді қалыптастырудың және кәсіпкерлікті дамытудың катализаторы болып табылады.

      Қаланың шекара маңындағы ауданда орналасуы жобаларды инвестициялау, бірлескен өндірістерді құру, инновацияларды және ынтымақтастықтың басқа да нысандарын дамыту желілері бойынша шектес тараптың кәсіпорындарымен интеграцияны дамытуды көздейді.

      Қазіргі уақытта өндірістік аймақтар қаладағы ең тиімсіз, ретсіз салынған және экологиялық қауіпті аумақтар болып табылады.

      Өнеркәсіптік-коммуналдық аймақтар – қала үшін үлкен қала құрылысы әлеуеті және сонымен бірге үлкен проблема. Сондықтан оның қалай деп бағалануына (әлеует ретінде немесе проблема ретінде) тұтастай Қостанай қаласының қала құрылысы саясатының табысы байланысты.

      Өнеркәсіптік және коммуналдық-қоймалық аймақтарды құрайтын кәсіпорындар қаланың солтүстік және солтүстік-батыс бөліктерінде шоғырланған.

      Өнеркәсіптік аймақты дамыту жөніндегі стратегиялық іс-шаралар:

      1) қоршаған ортаға теріс әсер ететін кәсіпорындардың қоныстану аумағындағы қызметін тоқтату;

      2) осы кәсіпорындарды технологиялық қайта бейіндеу;

      3) ғылымды қажетсінетін және прогрессивті өндірістерді дамыту;

      4) ғылыми зерттеулердің өнеркәсіптік өндіріс талаптарына тікелей бағынуы;

      5) қаланың құрылыс кешені мен агломерация үшін жергілікті құрылыс материалдарының кен орындарын ұтымды пайдалану;

      6) қаланың перспективалық даму аумақтарында орналасқан қала кәсіпорындарын және агроөнеркәсіптік объектілерді пайдалана отырып, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу кешенін ұйымдастыру;

      7) қаланың жүк құраушы аудандарында, өндірістік аймақтарда, жерасты кеңістіктерін пайдалана отырып, оның ішінде перспективалық құрылыстың рельс маңындағы аумақтарында автоматтандырылған өндіріс технологиясы бар мультимодульдік терминалдарды ұйымдастыру;

      8) қолданыстағы кәсіпорындардың санитариялық-қорғау аймақтары шегінде коммуналдық-көліктік мақсаттағы аумақтарды (оның ішінде жерасты гараждары, автотұрақтар, өндірістің автоматтандырылған технологиясы бар цехтар, резервуарлар, қоймалар) түйісу аймағын қалыптастыру.

      Қаланың барлық өнеркәсіптік аудандары (индустриялық аймақты қоспағанда) қайта құруды, жаңғыртуды және кәсіпорындар зияндылығының санитариялық сыныбын төмендететін прогрессивті өндірістерді енгізуді талап етеді.

      Тұрақтандыру аумағына қазіргі уақытта негізгі кәсіпорындар, негізінен, қаланың орталық бөлігінде орналасқан тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары жатқызылған.

      Атмосфералық ауаны қауіптіліктің 1-ші және 2-ші сыныбындағы зиянды заттармен ластау көздері бар және санитариялық-қорғау аймағының радиусы 500 – 1000 м болатын кәсіпорындар мен өнеркәсіптік тораптарды тұрғын үй құрылысына қатысты жел бағытын ескере отырып, қоныстану аумағынан алыс өнеркәсіптік аудандарда орналастыру керек. Солтүстік, солтүстік-батыс өнеркәсіптік аудандар мен индустриялық аймақтың аумақтық резервтері оларды орналастыруға және көшіруге арналған алаңдар бола алады.

      Бас жоспарда батыс өнеркәсіптік ауданында, Қостанай – Челябі автожолы бойында және индустриялық аймақтың оңтүстік-батысына қарай бос аумақтар өнеркәсіптік аймақты дамытуға арналған перспективалы алаңдар ретінде қарастырылады.

6-тарау. Қала құрылысын дамыту

1-параграф. Аумақтағы сәулет-жоспарлауды ұйымдастыру

      Бас жоспар бойынша қала аумағы 4 негізгі жоспарлау ауданына бөлінген: Жағалау маңы, Солтүстік-батыс, Батыс және Оңтүстік-батыс.

      Бірінші кезектегі іс-шаралар шекараларында егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары әзірленген аумақтарға қатысты болады. Бұл қаланың солтүстік-батысы – Қостанай 2 және оңтүстік-батысы – Қонай кенті ауданындағы және Қостанай – Рудный трассасы бойындағы саяжай массивтеріндегі құрылыс салынған бөліктерге іргелес аудандар.

      Қаланың құрылыс салынған бөлігінде, орталық ауданда, негізгі қала көшелері бойындағы магистраль маңындағы аумақтарда реконструкциялау іс-шаралары жүзеге асырылатын болады.

      Екінші кезеңде (есептік мерзім) Бас жоспарда қалалық орталықпен шектесетін қалалық аудандарды және орталық бөліктің магистраль жанындағы аумақтарын шағын ескі тұрғын жер үйлерді көппәтерлі құрылыстарға ауыстыру арқылы жүйелі түрде қайта құру жоспарланған.

      Осы кезеңде мемлекеттік тұрғын үй бағдарламаларын іске асыру үшін Бас жоспарда Узкая колея ауданының оңтүстік-шығысына қарай бос алаңдар бөлінген.

      Орталық аудан бойынша бірінші кезектегі іс-шаралар қатарына негізгі жоспарлау осіндегі – Абай, Тәуелсіздік, Майлин, Мәуленов көшелеріне, Нұрсұлтан Назарбаев даңғылына жанасатын магистраль жанындағы аумақтарды реконструкциялау кіреді. Реконструкциялау аймағына авариялық жағдайдағы және Мәуленов пен Тәуелсіздік көшелері бойында орналасқан тез арада бұзылуы тиіс ескі 2, 3-қабатты үйлер жатады.

      Тартымдылығы аз жеке және аз қабатты құрылыстың орнына ұсынылатын орта және көп қабатты ғимараттар орталық қалалық ауданның бас көшелері мен қала құрылысы тораптарының сәулеттік-жоспарлау тұрғысынан қалыптасуының аяқталуы болады. Тобыл өзенінің арнасына іргелес жатқан аумақтардың қала құрылысы жағынан құндылығын ескере отырып, Абай және Набережная көшелерінің арасындағы орамдар орталық ауданның қалалық ортасын қалыптастыруды аяқтап, көшелердің торларын ірілендіре отырып, реконструкциялауға жатады.

      Бас жоспарда қаланың орталық ауданының аумағын өнеркәсіптік объектілерден кезең-кезеңімен босату және оларды тұрғын емес аймақтардың резервтік аумақтарына көшіру болжанып отыр, бұл орталықта экологиялық ластануды азайтуға, ал екінші жағынан босаған аумақтарды жалпы қалалық мақсаттағы жоғары рентабельді объектілер ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

      Мауыты-шұға комбинатының тұрғын ауданының аумақтық құрылымы түбегейлі қайта құруға жатады. Бұл аудан теміржол магистралі трассасының осы учаскесі өзгергеннен кейін қала аумағын перспективалы дамыту алаңына айналады. Бас жоспарда мауыты-шұға комбинаты және Зеленстрой тұрғын аудандары арқылы өтетін теміржол учаскесін қоныстану аумағынан тыс жерге көшіру ұсынылады. Теміржолдың жаңа учаскесі демонтаждалған жолға параллель солтүстік өнеркәсіп ауданының аумағы арқылы солтүстікке қарай өтеді. Бұл ауданы 600 га аумақты босатуға мүмкіндік береді.

      Алтынсарин, Қайырбеков көшелерінің, Нұрсұлтан Назарбаев даңғылының және Көбеев көшесінің квадратындағы аралас құрылыс орамдары жер үйлер құрылысын көппәтерлі тұрғын үйлерге ауыстыра отырып, реконструкциялауға жатады. Нұрсұлтан Назарбаев даңғылымен және орталық қалалық ауданмен тікелей шектесетін автобус паркі ауданындағы орамдар аз қабатты қорды көппәтерлі қорға біртіндеп ауыстыру арқылы құрылысты тығыздай отырып, толық реконструкциялауға жатады.

      Аумақтардың қала құрылысы мен экономикалық құндылығын ескере отырып, Бас жоспарда Узкая колея және Киевский аудандары арасында жаңа құрылысты орналастыру көзделеді.

      Бас жоспарда жұмыс істеп тұрған, экологиялық қауіпті кәсіпорындарды қаладан өнеркәсіптік аймаққа шығару, сондай-ақ жұмыс істемейтін өндірістік аумақтарды қайта ұйымдастыру ұсынылады. Нәтижесінде тұрғын үй құрылысына, әлеуметтік және коммуналдық инфрақұрылым объектілеріне арналған едәуір алаңдар босатылады. Қарастырылып отырған ауданда жоғарыда аталған іс-шаралар бұрынғы мауыты-шұға комбинаты және Орталық өнеркәсіп ауданының аумағына қатысты болады.

      "Зеленстрой" тұрғын ауданы Жағалаудағы жоспарлау ауданының құрылымында шеткі солтүстік-шығыс аумақтарды алып жатыр. Осы ауданның шекарасында көше-жол желісін ұйымдастыру жалпы қалалық құрылыстың қисынды жалғасы және аяқталуы болып табылады. Құрылыстан бос аумақтарда, сондай-ақ "Текстильщик-2", "Садовод-Строитель" және "Геолог" бау-бақша қоғамдарының аумақтарында перспективада, есепті мерзімде қала аумақтарын дамыту көзделеді.

      Солтүстік-батыс өнеркәсіптік-қоныстану ауданының құрамында "Қостанай 2" тұрғын ауданының едәуір аумақтық әлеуеті бар. Мұнда көп қабатты үйлердің заманауи кешендері құрылуда.

      Батыс көліктік-өнеркәсіптік жоспарлау ауданының тұрғын аумақтары жаңа, қалыптасып болған "Әуежай" шағын ауданы мен Ударник ауылының жер үйлер құрылысының орамдары болып табылады. Үлкен айналма жолдан шығысқа қарай, Ударник ауылы ауданында бау-бақша серіктестіктерінің учаскелерін орналастыру ұсынылады.

      Оңтүстік-батыс жоспарлау ауданының құрамында екі тұрғын аудан бар: "Достық" және "Қонай". "Достық" тұрғын ауданының шекарасына Дружба ауылы және Амангелді ауылы кіреді. Қостанай–Рудный трассасының солтүстік-шығысында орналасқан бау-бақша серіктестіктерінің аумақтары Бас жоспарда тұрғын үй құрылысына перспективалы аумақ ретінде қарастырылады.

      Жалпықалалық орталық жүйесін дамыту қаланың өсуімен қатар негізгі көліктік-жоспарлау бағыттары бойынша жүзеге асырылады.

      Қаланың сәулет-жоспарлау құрылымы жалпықалалық орталықтардың тармақталған, үздіксіз жүйесін білдіреді, оның өзегі орталық өзек болып табылады, одан қала өсуінің үш бағыты бойынша негізгі жоспарлау осьтері-магистральдар (Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы – солтүстік-батыста, Қобыланды батыр даңғылы – солтүстік-шығыста, Абай даңғылы – оңтүстік-батыста) таралады. Олар қызмет көрсету жүйесі қалыптасып келе жатқан қала орталықтарындағы осы магистральдардың жаңа учаскелеріне таратылатын басты кеңістіктегі арнаны құрайды.

      Қалалық маңызы бар және аудандық маңызы бар қоғамдық (жалпықалалық және мамандандырылған) орталықтардың аумақтары қалыптасқан және жаңа аумақтарда едәуір дамиды.

      Негізгі даму жалпықалалық орталық пен қаланың орталық өзегі аймағында көзделеді және негізгі қалалық магистральдар бойында жағалауға дейін дамытылады.

      Магистраль бойындағы көп қабатты тұрғын үй құрылысының аймақтары да реконструкциялауға жатады. Бас жоспарда қалалық магистральдар бойымен орналастыру ұсынылатын тұрғын үй кешендері мен ғимараттардың бірінші қабаттарындағы коммерциялық және қызмет көрсету объектілері де жалпықалалық орталық жүйесіне кіреді.

      Орталық базар ауданы қайта құрылады. Бас жоспарда Жеңіс және Шевченко көшелерінің арасындағы аумақтарда Орталық саябақтан цирк ғимаратына дейін Набережная көшесі арқылы абаттандырылған жағалау рекреациялық аймағына өтетін қалалық эспланаданы жайластыру ұсынылады.

      Теміржол вокзалы ауданының оңтүстік-батысындағы Омар Досжанов көшесі мен солтүстік-шығыстағы Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы шекараларындағы теміржол вокзалы мен Майлин көшесінің арасындағы қолданыстағы аз қабатты құрылыс аумақтары кешенді реконструкциялау аймағына жатады.

      Нұрсұлтан Назарбаев даңғылының оңтүстік-батысында орналасқан жанар-жағармай материалдары қоймасы қауіптілік сыныбы жоғары объект болып табылатындықтан, авариялар (жарылыстар, уытты және термиялық зақымданулар, қоршаған ортаның ластануы) қаупін болдырмау үшін оны қоныстану аумағынан тыс жерге шығару қажет. Босаған аумақты перспективада қоғамдық мақсаттағы объектілердің құрылысына пайдалану жоспарланып отыр.

      ЖЭО-1 ауданындағы әл-Фараби даңғылы мен Майлин, Гоголь және Чехов көшелерінің квадратындағы аумақ та түбегейлі қайта құруға жатады. Бас жоспарда Бородин көшесінің бойындағы "Бүркіт" базары болып табылатын сауда аймағын дамыту ұсынылады.

2-параграф. Қала құрылысын аймақтарға бөлу

      Қазақстан Республикасының Жер кодексіне және "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Бас жоспарда қала аумағы функционалдық аймақтарға бөлінеді, функционалдық аумақтық аймақтар тізбесі беріледі. Бас жоспарда ұсынылған қала құрылысы саясатына сәйкес жылжымайтын мүлікті рұқсат етілген пайдаланудың түрлері мен параметрлері бойынша сараланып қала құрылысы регламенттері әзірленді.

      Қалалық аумақтарды қала құрылысы аймақтарына бөлу қалалық аумақтарды өзара байланысты реттілікпен пайдалана отырып, толыққанды қолайлы және жайлы өмір сүру ортасын жасауға бағытталған. Бұдан басқа Бас жоспарда ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қоса алғанда, қаланың аумағында халық пен өндірістің шамадан тыс шоғырлануын болдырмау, қоршаған ортаны ластанудан қорғау, тарихи-мәдени мұра объектілері мәртебесі бар аумақтарды қорғау, аумақты антропогендік, техногендік процестер мен төтенше жағдайлардың қауіпті (зиянды) әсерінен қорғау, қолайсыз табиғи құбылыстардың әсерін төмендету бойынша ұсыныстар берілген.

      Ұсынылған қала аумағын сәулеттік-жоспарлауды ұйымдастыру негізінде белгіленген жобалық шекара шегінде аумақты функционалдық аймақтарға бөлу айқындалды, оған сәйкес мынадай функционалдық аймақтар бөлінеді:

      1) қаланың шекарасы шегінде орналасқан тұрғын аймақтар, бау-бақша және саяжай серіктестіктерінің аумақтары;

      2) қоғамдық (қоғамдық-iскерлiк) аймақтар;

      3) рекреациялық аймақтар;

      4) инженерлiк және көлiк инфрақұрылымдары аймақтары;

      5) өнеркәсiптік (өндiрiстік) аймақтар;

      6) ауыл шаруашылығына пайдаланылатын аймақтар;

      7) арнаулы мақсаттағы аймақтар;

      8) режимдiк аумақтар аймақтары;

      9) қала маңындағы аймақтар;

      10) санитариялық-қорғаныш аймақтары;

      11) резервтегi аймақтар (қала құрылысы ресурстары).

      Әрбір функционалдық аймақ үшін оларды пайдалану бойынша регламенттер анықталды.

7-тарау. Көлік инфрақұрылымы

1-параграф. Сыртқы автокөлік және автожолдар

      Қала айналасындағы айналма автожол құрылысын аяқтау (оның ішінде Тобыл қаласын қамти отырып) транзиттік автокөлік легін қаланың ішкі магистральдық желісінен шығаруға және өнеркәсіптік аймақтардан шығатын жүк көлігі легінің қаланың қоныстану аумақтарын айналып өтуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Қалалық магистральдарды айналма жолмен тиісті тораптарда әртүрлі деңгейдегі жолайырықтар немесе көлік легінің қақтығысынсыз "тұйық" қиылыстар салу арқылы қосу немесе қиылыстыру көзделеді. Айналма автожолдың бойында автожанармай құю станцияларын, автомобильдерге техникалық қызмет көрсету станцияларын, логистикалық орталықтарды орналастыру көзделеді.

      Жалпыға ортақ пайдаланылатын жергілікті автожолдар желісін реконструкциялау жүріс бөліктері мен жол жиектерін кеңейтуді, жол төсемін жөндеуді және күшейтуді көздейді. Реконструкцияланатын автожолдардың техникалық параметрлері белгіленген техникалық санаттарға, күтілетін қозғалыс қарқындылығына, лек құрамына сәйкес келуі тиіс.

      Республикалық, облыстық, қала маңындағы, халықаралық бағыттар бойынша жүзеге асырылатын сыртқы жолаушылар автотасымалдарын Абай даңғылында орналасқан 1-сыныпты "Қостанай" автовокзалы орындайды.

      Бас жоспарда теміржол вокзалымен бірге көлік-ауысып отыру торабының маңызды элементі – жаңа автовокзал ғимаратын салу көзделеді. Бұл объектіні орналастыру орны ретінде Қостанай-2 ауданының аумағындағы Дөненбаева көшесінің бойындағы вокзалға қарама-қарсы алаң таңдалды. Теміржолдар арқылы жабық жаяу жүргіншілер өткелін (конкорс) салу теміржол вокзалынан жаңа автовокзалға қауіпсіз өтуді қамтамасыз етеді.

2-параграф. Теміржол көлігі

      Бас жоспарда құрылыс салу белгіленген алаңдарды игеру және реттелген көше желісін құру мүмкіндігі үшін бірқатар теміржолдарды шығару көзделеді. Сондай-ақ қаланың солтүстік бөлігінде Нұр-Сұлтан – Көкшетау – Челябі (Қостанай – Новоишим және Қостанай – Қайрақ теміржол желілері) бағытын байланыстыратын магистральдық теміржол желісінің жаңа учаскесін салу жоспарлануда.

      Жүктемесі ең көп теміржолдардың қаланың магистральды көшелерімен қиылысуын жол өткелдерін салу арқылы теміржол және автокөлік қозғалысының деңгейлері бойынша бөліп орындау ұсынылады.

      Бас жоспарға сәйкес Қостанай – Северный станциясының жүктемесін азайту бойлық схема бойынша 4 паркі бар қуатты сұрыптау станциясының, вагон депосының, жүк ауласының, теміржол торабындағы екінші жолдардың құрылысын, жекелеген учаскелерді электрлендіруді қамтамасыз етеді.

3-параграф. Әуе көлігі

      Жолақты реконструкциялағаннан кейін жаңа терминал салу жоспарланған, бұл әуежайдың өткізу қабілетін арттыруға мүмкіндік береді. Ол үшін мынадай шаралар кешені орындалып жатыр:

      1) жасанды ұшу-қону жолағын 300 м ұзарту, жалпы ұзындығы 2800 м, ені 60 м құрайды;

      2) перронды, жердегі жолды реконструкциялау;

      3) жасанды ұшу-қону жолағында ИКАО (Азаматтық авиацияның халықаралық ұйымы ағылшын тілінен ICAO — International Civil Aviation Organization) I санаты бойынша жаңа жарық сигнал беру жабдығын орнату; әуе айлағының қоршауын ауыстыру;

      4) авариялық-құтқару станциясының, трансформаторлық кіші станциялардың, орталық тарату пунктінің жаңа ғимаратын, тазарту құрылыстарын, периметрлік патрульдік жол, сыртқы электрмен жарықтандыру, инженерлік желілер салу.

4-парагараф. Қаланың магистральдық желісі

      Қала аумақтарының тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін:

      1) еңбек сапарларына арналған уақыт шығындарын төмендету;

      2) негізгі қоныстану аудандарын айналып өту үшін жүк автокөлігінің қозғалыс жолдарын құру;

      3) жалпыға ортақ пайдаланылатын сыртқы автожолдармен сенімді байланыстарды;

      4) өнеркәсіптік және коммуналдық аймақтар мен тораптарға ыңғайлы кіреберістерді қамтамасыз етуді ескере отырып, Бас жоспар шеңберінде магистральдық көше желісін және жобалаудың кейінгі кезеңдерінде көшелердің жергілікті желісін айтарлықтай дамыту көзделеді.

      Магистральдық желі бойынша жобалық ұсыныстар мен іс-шаралар реконструкциялау, сондай-ақ жаңа магистральдар салу есебінен оның өткізу қабілеті мен тығыздығын арттыруға бағытталған.

      Бас жоспарда жалпықалалық және аудандық маңызы бар бірқатар магистральдық көшелерді, желі тораптарындағы бірқатар жасанды құрылыстарды, сондай-ақ көпір өткелдерін салу ұсынылады.

      Есептік мерзімде магистральдық көше-жол желісінің ұзындығы 145,1 км ұлғаяды. Оның ішінде 17,7 км – айналма жол, 40,0 км – жалпықалалық маңызы бар магистральдар және 87,4 км – аудандық магистральдар.

      Қаланың магистральдық желісінің жалпы ұзындығы 309,5 км құрайды, оның ішінде 35,5 км – қала шекарасындағы айналма жол, 104,0 км – жалпықалалық және 170,0 км – аудандық маңызы бар магистральдар.

      Қоғамдық көліктің жобалық желісін ұйымдастыру (қолда бар желілерді оңтайландырумен қатар) мынадай позицияларға негізделеді:

      1) қоныстану аумақтарын қала орталығымен, жаңа және қолданыстағы өнеркәсіптік алаңдармен байланыстыратын жаңа қозғалыс желілерін ұйымдастыру;

      2) әлсіз жүктелген маршруттарды жою немесе оларды экспресс-режимге ауыстыру;

      3) қалааралық және қала маңындағы автобус маршруттарының қозғалыс желілерін қаланың магистральдық көшелерінен айналып өтетін жолға көшіру;

      4) қалалық автобус көлігінің жұмысын ғана қамтамасыз ететін автокөлік кәсіпорындарын құру;

      5) сыйымдылығы жолаушылар легіне байланысты өзгеріп отыратын жылжымалы құрамды пайдалану.

      Машина-орындарға қажеттілік іс жүзінде өте жоғары болғандықтан (54 – 150 орын қажет), Бас жоспарда қазіргі гараж кооперативтері орындарында жерасты кеңістігін пайдалана отырып, көп деңгейлі паркингтер салу ұсынылады.

      Көп деңгейлі паркингтер жаңа тұрғын үй құрылысы орындарында бос аумақтарда орналасады. Аумақ шектеулі болған жағдайда Бас жоспарда барлық өртке қарсы және санитариялық нормаларды сақтай отырып, аула аумақтарының астында немесе ғимараттардың цокольдық қабаттарында жерасты паркингтерін орналастыру ұсынылады. Бұл нақтылаушы шешімдер жобалаудың кейінгі кезеңдерінде, оның ішінде аумақтардың егжей-тегжейлі жоспарларын әзірлеу кезінде қабылдануға тиіс.

      Бас жоспарда ұсынылған қаланың магистральдық көше-жол желісін дамыту және реконструкциялау жөніндегі іс-шаралар жоспары автокөлік легін зерттеу материалдарын талдауға, сондай-ақ магистральдар мен көлік тораптарының өткізу қабілетін бағалауға негізделген.

8-тарау. Инженерлік инфрақұрылым

1-параграф. Сумен жабдықтау

      Қаланы сумен жабдықтау көздері:

      Қостанай кен орны және Тобыл өзенінің (Амангелді су қоймасы) жерүсті сулары.

      Қолда бар су жинау қуаты 2035 жылға дейін су қажеттілігін өтеу үшін жеткілікті.

      Бас жоспарда Қостанай қаласының шаруашылық-ауызсумен жабдықтау жүйесін жобалық кезеңдер бойынша дамыту жөнінде мынадай іс-шаралар белгіленген:

      Бірінші кезек: 2019 – 2025 жылдар:

      1) резервтік көз болып табылатын жерасты суларының Абай кен орнын игеру (судың жобалық қоры тәулігіне 20 мың текше м);

      2) 1000 текше м көлеміндегі 1-қабат таза су резервуарларын салу. Су көзі – Қостанай жерасты сулары кен орны;

      3) су тазарту құрылысы аумағында көлемі 1000 текше м; 5000 текше м; 10000 текше м; 1500 текше м резервуарларды реконструкциялау;

      4) әзірленген жобаға сәйкес 100000 текше м (сүзгіштер мен тұндырғыштар блогы, реагенттік шаруашылық, суды қайта пайдаланудың сорғы станциясы) су тазарту құрылысын реконструкциялау және қалпына келтіру;

      5) 9 бірлік жоғарылататын сорғы станциясын реконструкциялау;

      6) әзірленген жобаларға сәйкес сумен жабдықтау желілерін салу ("Береке", "Арман", "Юбилейный", "Қонай" шағын аудандарында);

      7) диаметрі 600 мм, ұзындығы 2,4 км Баймағамбетов су тартқышын реконструкциялау;

      8) диаметрі 700 мм, ұзындығы 12,1 км индустриялық суағарды реконструкциялау;

      9) диаметрі 100 мм, ұзындығы 70 км қалалық су құбыры желілерін реконструкциялау, оның ішінде: "Қонай" тұрғын алабының алаңнан тыс желілері диаметрі 500 мм, ұзындығы 7 км; "Қонай" тұрғын алабының алаңішілік желілері диаметрі 63-225 мм, ұзындығы 15 км; 5; 6; 7; 8; 9-шағын аудандар диаметрі 63-250 мм, ұзындығы 8,4 км; 5; 6; 7; 8; 9-шағын аудандар диаметрі 300; 400 мм, ұзындығы 8,5 км;

      10) ТББК шағын ауданындағы оңтүстік қазандықтың диаметрі 400-300 мм, ұзындығы 4,8 км су құбырын реконструкциялау;

      11) Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы бойындағы "Агротехмаш" ЖШС сумен жабдықтау үшін диаметрі 600 мм, ұзындығы 12,6 км су құбырын реконструкциялау;

      12) индустриялық аймақты сумен жабдықтау үшін "Аэропорт" шағын ауданынан "Қостанай 2" шағын ауданына дейін Орал көшесінің бойындағы диаметрі 500 мм су құбырын реконструкциялау.

      Есептік мерзім: 2025 – 2035 жылдар:

      1) № 3 сүзгілер блогының құрылысы (өнімділігі тәулігіне 25 мың текше м);

      2) диаметрі 100-500 мм, ұзындығы 80 км қалалық су құбыры желілерін реконструкциялау. Аумақтарды дамыту мен реконструкциялауға сәйкес диаметрі 200-700 мм, ұзындығы 265 км жаңа су құбыры желілерін тарту.

      Жобалық кезеңдерде сумен жабдықтау жүйесін дамыту үшін қажетті күрделі салымдардың болжамды көлемі:

      бірінші кезек – (2025 жыл) – 19 707 млн теңге;

      есептік мерзім – (2035 жыл) – 53 727 млн теңге.

2-параграф. Су бұру

      Қостанай қаласында таяу жылдары іске асырылуға тиіс су бұру жүйесін дамыту және жаңғырту жөніндегі жобалар:

      1) қалалық кәріздік сорғы станциясын (бұдан әрі – КСС) жаңғырту;

      2) № 1 КСС реконструкциялау;

      3) № 2 КСС реконструкциялау;

      4) № 3 КСС жаңғырту;

      5) "Онкодиспансер" КСС реконструкциялау;

      6) № 5а КСС реконструкциялау;

      7) Маяковский көшесіндегі № 2 КСС-дан құдыққа дейін қысымды коллекторды реконструкциялау;

      8) Базовая көшесіндегі диаметрі 800 мм өздігінен ағатын кәріз коллекторын реконструкциялау;

      9) Б. Майлин – Шайсұлтан Шаяхметов көшелерінің шекарасында Омар Досжанов көшесіндегі; Омар Досжанов – Фролов көшелерінің шекарасында Шайсұлтан Шаяхметов көшесіндегі өздігінен ағатын кәріздік коллекторды реконструкциялау;

      10) Генерал Арыстанбеков көшесінен Гашек көшесіне дейін Воинов- интернационалистов көшесіндегі өздігінен ағатын коллекторды реконструкциялау;

      11) Шипин көшесі бойындағы өздігінен ағатын коллекторды № 5 КСС дейін реконструкциялау;

      12) Майлин көшесінен ("Большевичка" фабрикасының аумағы бойынша) Жеңіс көшесіне дейін Урицкий көшесі бойындағы диаметрі 300 мм өздігінен ағатын кәріз коллекторын реконструкциялау;

      13) № 9 КСС және "Береке" шағын ауданының сыртқы кәріз желілерін реконструкциялау;

      Қостанай қаласының су бұру жүйесін дамыту жөніндегі болжамды іс-шаралар төменде берілген және жобалаудың мынадай сатыларында нақтылауды талап етеді.

      Бірінші кезек: 2019 – 2025 жылдар:

      1) 90 мың текше м кәріздік тазарту құрылыстарын жобалау және салуды бастау;

      2) диаметрі 200-1400 мм; ұзындығы 392,3 км кәріз желілерін реконструкциялау, оның ішінде бірінші кезекте 103 км желі ауыстырылуы тиіс: қалалық КСС диаметрі 700, 800, 900 мм, ұзындығы 42 км арынды құбырлар; диаметрі 200-1400 мм желілері, ұзындығы 61 км;

      3) КСС реконструкциялау, оның ішінде 1, 2, 3, 4, 5, 5а қалалық кәріз станциялары, бұрын орындалған жобаларға сәйкес "Онкология" қалалық КСС; №8 қалалық КСС; № 9 қалалық КСС;

      4) жұқпалы аурулар ауруханасының жергілікті кәріздік тазарту құрылыстарын салу;

      5) бұрын орындалған жобаларға сәйкес су бұру желілерін дамыту ("Береке", "Арман", "Юбилейный", "Қонай" шағын аудандарында).

      Есептік мерзім: 2025 – 2035 жылдар:

      1) кәріздік тазарту құрылыстарының өнімділігін 110 мың текше м дейін кеңейту;

      2) "Қонай" тұрғын ауданында қалалық кәріз сорғы станциясының өнімділігін тәулігіне 4,2 мың текше м дейін кеңейту;

      3) жаңадан игерілетін және реконструкциялауға жататын аумақтарда ұзындығы 190 км, диаметрі 100-1400 мм су бұру желілерін салу және қолданыстағы кәріз желілерін реконструкциялау.

      Қаланың су бұру жүйесін дамыту үшін қажетті күрделі салымдардың болжамды көлемі:

      бірінші кезекте (2025 жылы) – 54 150 млн теңге;

      есептік мерзім (2035 жылы) – 86 300 млн теңге.

3-параграф. Жылумен жабдықтау

      Перспективада Қостанай қаласының жылумен жабдықтау жүйесін ұйымдастыру бойынша ұсыныстар.

      Қостанай жылу электр орталығы (бұдан әрі – ЖЭО).

      ЖЭО аймағы тұтынушыларының жылу жүктемелерін қамтамасыз ету үшін 2035 жылға дейінгі кезеңде физикалық және моральдық ескірген қазандық агрегаттарын, қазандық-жылыту жабдықтарын, турбиналарды және су жылыту қазандықтарын ауыстыра отырып, станцияны кезең-кезеңімен реконструкциялау көзделеді.

      Реконструкциялауды қолданыстағы жылу қуатын сақтай отырып орындау ұсынылады. Бас жоспарда:

      2025 жылға дейінгі кезеңде су жылыту қазандықтарын жаңасына ауыстыра отырып, станцияны реконструкциялау;

      2035 жылға дейінгі кезеңде бу қазандары мен турбиналарды жаңасына ауыстыру ұсынылады. Негізгі жабдықтың құрамы мен өнімділігі жобалау жұмыстарын орындау кезінде нақтыланады.

      Қ-2 қазандығы. Қазандық жұмысының тиімділігін арттыру мақсатында бу турбиналарын орната отырып, № 2 қазандықты реконструкциялау жобасына сәйкес:

      электр генерациясын енгізу;

      қыздырғыш құрылғыларды ауыстыра отырып және тарту-үрлеу агрегаттарына жиілік реттегіштерін орната отырып, қазандықтарды реконструкциялау;

      бойлер үй-жайын реконструкциялау;

      су дайындау қондырғысын реконструкциялау ұсынылады.

      Қ-3 қазандығы. №3 қазандық бойынша:

      электр генерациясын енгізу;

      жанарғы құрылғыларын ауыстыру және тарту-үрлеу агрегаттарына жиілік реттегіштерін орнату арқылы қазандықтарды реконструкциялау;

      бу қазандары өндіретін бу резервін пайдалану үшін бойлер тобын енгізу қарастырылуы мүмкін.

      шағын қазандық цехтарының қазандықтары:

      тиісінше ЖЭО және Қ-3 жылу жүктемесін ауыстырып, 5 және 7-қазандықтарды жұмыстан шығару;

      жылу қуатын сақтай отырып, су жылыту қазандықтарын ауыстыру бойынша реконструкциялауды жүргізе отырып, 4, 6, 8, 9 және 11-қазандықтар жұмысын сақтау.

      Дербес жылу көздері. Орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағынан тыс орналасқан көп қабатты және қоғамдық құрылысты жылумен жабдықтау үшін жылу тұтынушыларға жақын жерде жаңа қазіргі заманғы дербес жылу көздерін салу ұсынылады. Перспективада жаңа коммуналдық қазандықтарды орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймақтарынан тыс жерде ғана салу жоспарланады. Аз қабатты жаңа тұрғын үйлер құрылысын жаңа дербес жылыту жүйелерінен жылумен жабдықтау көзделеді.

      Жылу желілері. Жылу желілерін реконструкциялауға қатысты Лермонтов көшесі бойында ТМ-20-дан ТМ-4-ке дейінгі аралықта ұзындығы 1,6 км, диаметрі 2 х 500 мм бөгет салып, жылу берілмейтін маусымдағы жүктемелерді №2 қазандықтан ЖЭО-ға ауыстыра отырып, ЖЭО-ны және № 2 қазандықтың жылумен жабдықтау аймақтарын біріктіру ұсынылады.

      Бас жоспарда:

      Алтынсарин көшесі бойындағы ТМ-20-дан Нұрсұлтан Назарбаев даңғылы бойындағы жаңа құрылыс аудандарына қарай ұзындығы 2 км жуық, диаметрі 2 х 300 мм қосымша бөгет салу;

      № 5 қазандықтың жүктемелерін жалғағыш жылу желілерін салу арқылы ЖЭО-ға қосу;

      № 7 қазандықтың жүктемелерін жалғағыш жылу желілерін салу арқылы № 3 қазандыққа қосу ұсынылады.

      "Қостанай жылу энергетикалық компаниясы" мемлекеттік коммуналдық кәсіпорнының жылу көздерінің жылумен жабдықтау аймағында орналасқан жаңа тұтынушыларды жылумен жабдықтау үшін жалпы ұзындығы 5 км жуық жаңа тарату желілерін салу қажет.

4-параграф. Электрмен жабдықтау

      Бас жоспарда электрмен жабдықтау желілерін дамытудың мынадай негізгі бағыттары айқындалған:

      1) тұтынушыларды сенімді электрмен жабдықтау;

      2) электр желілерін дамытуды оңтайландыру;

      3) қолданыстағы өндіруші көздерді кеңейту;

      4) 2035 жылға дейінгі есептік мерзімде 2-ЖЭО салу қажеттілігі "Жылумен жабдықтау" бөлімінде жылу жүктемелеріне негізделеді;

      5) 220/110 кВ жаңа тірек қосалқы станцияларын (бұдан әрі – ҚС) салу;

      6) жаңа жоспарлы аудандар үшін 110 кВ радиалды ҚС салу;

      7) 220/110 кВ тірек ҚС блоктық схемалар бойынша 110/10 кВ қуаттандыру орталықтарының жаңаларын қосу және қолданыстағыларын ауыстыру;

      8) қаланың айналасына 220 кВ сақинасы бар параллель режимде жұмыс істейтін 220 – 110 кВ транзиттік жоғары вольтты желілерді жою арқылы кернеуі 220 – 110 кВ желілерді оңтайландыру;

      9) электрмен жабдықтау жай-күйінің олқылықтарын жою (табиғи және моральдық жағынан ескірген электр желілік объектілерді реконструкциялау және техникалық қайта жарақтандыру, трансформаторларды үлкен қуатқа ауыстыру, 110 кВ жаңа ҚС салу);

      10) қоныстану құрылыс аймақтарында кабельді электр беру желілері бар жабық 110 кВ ҚС құрылысы;

      11) қоныстану құрылыс аймақтарында 110 кВ әуе желілерін кабельге біртіндеп ауыстыру және тарату, олардың ҚС қосылуын қайта қарау;

      12) 35 кВ ҚС 110 кВ кернеуге ауыстыра отырып, 35 кВ желілерін біртіндеп жою;

      13) кернеуі 6 кВ желілерді 10 кВ-ға ауыстыруды аяқтау;

      14) тікелей тұтынушыларда орнатылатын "ақылды" есептеуіштер (Smart Meters) және "ақылды" желілер (Smart Grid) жүйесі негізінде "ақылды қала" тұжырымдамасын енгізу;

      15) энергия тиімділігі және энергия үнемдеу мәселелерін күшейту.

      Бас жоспарда бірінші кезекте қолданыстағы 220 кВ "Заречная – Сокол" және "Орталық Қостанай" 1150 кВ жоғары вольтты желілерінен 220 кВ қосылатын 2 х 125 МВА автотрансформаторы бар "Батыс" 220/110/10 кВ ҚС салу есебінен 220 және 110 кВ кернеулі сыртқы электрмен жабдықтау жүйесін дамыту көзделген.

      220 кВ жоғары вольтты желінің ұзындығы – 44 км "Батыс – Сокол – Қостанай"-1150 – "Батыс – Орталық" транзиттік алмасуды және энергия жүйесінің жұмыс режимдерінің Қостанай қаласының желісіне әсерін болдырмайды.

      Оңтүстік-Батыс жоспарлау ауданы

      "Қонай" дамып келе жатқан тұрғын ауданы үшін қаланың оңтүстік бөлігінде 2х6,3 МВ трансформаторлары бар 35/10 кВ "Қонай" ҚС салынды.

      220 кВ "Батыс" ҚС салу кезінде:

      1) 110/35/10 кВ "Красный Партизан" ҚС 110 кВ "Батыс – Красный Партизан" қос тізбекті жоғары вольтты желісін салып 220 кВ "Батыс" ҚС ауыстыру;

      2) "Орталық – Сарбай" жоғары вольтты желісінен 110 кВ "Красный Партизан" ҚС дейін ұзындығы 17 км қолданыстағы 110 кВ жоғары вольтты екі тізбекті желіні бұзу;

      3) 7 км трассасы бойынша ұзындығы 220/110/10 кВ "Батыс" перспективалық ҚС 110 кВ екі тізбекті жоғары вольтты желі арқылы қосып 110/10 кВ "Новая" (2х25 МВА) ҚС салу;

      4) 10 кВ тарату пункті ретінде 10 кВ тарату құрылғысын пайдалана отырып және 10 кВ кернеулі 35/10 кВ "Қонай" ҚС қосу арқылы 35/10 кВ "Дачная" ҚС бөлшектеу;

      5) 6 км трассасы бойынша ұзындығы 110 кВ "Батыс – Барыс" екі тізбекті жоғары вольтты желі арқылы көзделетін қолданыстағы "Прибрежная" 35 кВ ҚС-ның жанында 110/10/6 кВ "Барыс" (2х25 МВА) ҚС салу.

      "Қонай" шағын ауданында бұрын жасалған егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары бойынша техникалық шешімдер ескерілді (сызбада 35/10 кВ "Қонай" ҚС бір тарату пунктін орналастыру көрсетілген).

      35 кВ "Прибрежная – Гидроторап" жоғары вольтты желісінен 1х1,0 МВА трансформаторы бар 35/10 кВ "МК-58" ҚС тарамдар арқылы қуат алады. "МК-58" ҚС трансформатор шамадан тыс жүктелгендіктен, оны 1х6,3 МВА трансформаторына ауыстыру ұсынылады. "Прибрежная" ҚС "МК-58" ҚС тарамына дейінгі желі учаскесін бөлшектей отырып, бір тізбекті жоғары вольтты МК-58 гидроторап желісін екі тізбекті желіге реконструкциялап, 35 кВ "Гидроторап" ҚС қуат беру ұсынылады.

      Жағалаудағы қоныстануды жоспарлау ауданы

      Бірінші кезек: 2019 – 2025 жылдар:

      1) Мичурин кентінің жаңа тұтынушылары үшін әкімдік "Заречный"
110 кВ ҚС жоғары вольтты "Заречный – Шығыс" желісі бойынша қосылатын 110/10 кВ "Шығыс" ҚС (2х6,3 МВА) құрылысын қарастыруда (жұмыс жобасы бар);

      2) жаңа 110 кВ "Барыс" және "Шығыс" ҚС салу арқылы 35/6 кВ "Прибрежная" және "ТББК" ҚС бөлшектеу және одан әрі оларды 6 кВ тарату пункті ретінде пайдалану мүмкіндігі пайда болады. Сондай-ақ ұзындығы 3,9 км "Южная – ТББК" 35 кВ және ұзындығы 0,8 км "ТББК-Прибрежная" жоғары вольтты желісін демонтаждау. Бұл ретте №3 аудандық қазандықты электрмен жабдықтау қазіргі уақыттағыдай екі тәуелсіз қуаттандыру көзінен қамтамасыз етілетін болады;

      3) 110/10 кВ "Шығыс" ҚС ауданның жаңа шағын аудандарын қамтамасыз ету үшін салынады, қолданыстағы жүктемені қамтамасыз ету үшін 35/10 кВ "Мичурин" ҚС қалады. 35/10 кВ "Затобольская" ҚС демонтаждау, одан әрі 10 кВ тарату торабын 10 кВ тарату ҚС ретінде пайдалану ұсынылады, өйткені осы ауданда 110/10 кВ "Затобольская" ("Көктем") ҚС салынады. Сондай-ақ 35 кВ "Оңтүстік – Қостанай" жоғары вольтты желісін 35 кВ "Затобольская" ҚС дәнекерлеумен 35 кВ "Мичурин" ҚС дәнекерлеуге дейін ұзындығы 1,6 км бөлшектеу ұсынылады. Бұл ретте 35 кВ "Қаражары" ҚС қуаттандыру өзгеріссіз қалады ("Су торабы" және "Мичурин" ҚС).

      Есептік мерзім: 2025 – 2035 жылдар:

      1) 110/10/6 кВ "Орталық" (2х25 МВА) жабық ҚС салу 220 кВ "Батыс" перспективалық ҚС әрқайсысы 8 км және 5 км трассасы бойынша ұзындығы 110 кВ екі тізбекті жоғары вольтты желі бойынша 110 кВ екі кабельді желі бойынша учаскемен қуаттандыру ұсынылады.

      Жоғары вольтты желі трассасы және 110 кВ кабель желісі үшін 35 кВ жоғары вольтты желі трассаларын, 35 кВ жоғары вольтты желі "МК-58 – Прибрежная", Прибрежная – ТББК, ТББК – Южная, Южная – Заводская пайдалану ұсынылады;

      2) 110 кВ "Орталық" ҚС салу 35/10/6 кВ "Заводская" ҚС және 35/10 кВ "Западная" ҚС бөлшектеуге және одан әрі олардың 10 кВ тарату пункті (бұдан әрі – ТП) ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Сондай-ақ 35 кВ жоғары вольтты желінің барлық қуаттандыратын ұзындығы 1,3 км "Батыс-110 – Батыс-35"; ұзындығы 3,9 км "Оңтүстік – Заводская" ҚС демонтаждау ұсынылады.

      "Южная – Заводская" жоғары вольтты желісінен "Западная-35" ҚС дәнекерлеу. "Орталық" 110/10 кВ ҚС салу және оған "Западная" және "Заводская" ТП тұтынушылардың жүктемелерін ауыстыру трансформаторларды 110/35/10 кВ "Южная" ҚС және 110/10 кВ "Оңтүстік-Батыс" ҚС жеңілдетуге мүмкіндік береді;

      3) қолданыстағы ӘЖ 110 кВ "Центральный – Заречная" дәнекерлеу арқылы 110/10 кВ "Восточная" ҚС (2х25 МВА) салу. Сондай-ақ, осы ауданда 10 кВ екі ТП салу ұсынылады.

      Солтүстік-батыс өнеркәсіптік-қоныстану ауданы

      ӘЖ 110 кВ "Центральный – Глубокий ввод" дәнекерлеу арқылы 110 кВ "Узколинейная" (2х25 МВА) ҚС және "Центральный – Қостанай" 10 кВ бір ТП 110 кВ "Узколинейная" ҚС-на қосып салу.

      "Узколинейная" ҚС құрылысы трансформаторларды 110/35/10 кВ "Костанайская" ҚС (1х31,5 МВА және 1х16 МВА) жеңілдетуге мүмкіндік береді.

      Осы ауданда бұрын орындалған егжей-тегжейлі жоспар бойынша техникалық шешімдер ескерілді (сызбада 110/10 кВ "Индустриальная" ҚС-дан үш ТП орналастыру көрсетілген).

      Энергия үнемдейтін іс-шаралар ретінде көшелерді жарықтандыру, жеке тұрғын үй құрылысындағы коммуналдық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін (суды жылыту және т.б.) күн панельдерін пайдалануды қарастыру ұсынылады.

      110-220 кВт сыртқы электрмен жабдықтау объектілеріне шамамен 30 млрд теңге мөлшерінде (10 кВ ТП есебімен), оның ішінде бірінші кезекте – 18 млрд теңге қаржы қажет.

5-параграф. Газбен жабдықтау

      Бас жоспарда газбен жабдықтау желілерін дамытудың негізгі бағыттары айқындалған.

      Оңтүстік-батыс жоспарлау ауданы. Қаланың оңтүстік бөлігіндегі Қонай тұрғын ауданын газдандыру 11 бірлік жобаланатын газ реттеу пунктінен (бұдан әрі – ГРП) көлемінде жүзеге асырылатын болады. Газ тарату станциясы-3 (бұдан әрі – ГТС) ауданында жұмыс істеп тұрған жоғары қысымды газ құбырынан жоғары қысымды жеткізуші газ құбырын салу көзделеді. "Қонай" шағын ауданының бұрын жасалған егжей-тегжейлі жоспарларының техникалық шешімдері ескерілді.

      Жағалаудағы рекреациялық аймақ. Жағалау маңындағы рекреациялық аймақты газбен жабдықтау учаскенің шекарасында орнатылған жобаланып отырған ГРП-ден жүзеге асырады. Жобаланатын жеткізуші ГРП қолданыстағы жоғары қысымды газ құбырынан салу көзделеді. Бұрын жасалған егжей-тегжейлі жоспар бойынша техникалық шешімдер ескерілген.

      Жағалаудағы қоныстануды жоспарлау ауданы. Бас жоспарда осы ауданды оның аумағында есептік мерзімде салу ұсынылатын үш ГРП-ден газбен жабдықтау көзделеді. Үш ГРП үшін жоғары қысымды жеткізуші газ құбырын ГТС-2 газ тарату станциясы ауданындағы қолданыстағы жоғары қысымды жерасты газ құбырынан салу жоспарланып отыр.

      Солтүстік-батыс өнеркәсіптік-қоныстану жоспарлау ауданы және Батыс көліктік-өнеркәсіптік жоспарлау ауданы. Осы аудандарды оның аумағында орнатылған жобаланған екі ГРП-ден газбен жабдықтау көзделеді. ГРП үшін ГТС-2 газ тарату станциясы ауданында қолданыстағы жоғары қысымды жерасты газ құбырынан жобаланатын жоғары қысымды жеткізуші газ құбырын салу көзделеді. ГРП-ден шкафты газ реттегіш блокты орната отырып, әрбір өндірістік учаскеге дейінгі орташа қысымды газ құбырын салу көзделеді.

6-параграф. Телекоммуникация және байланыс

      Бас жоспарда Next Generation Network (NGN) технологиясын пайдалана отырып, Қостанай қаласының телекоммуникация желілерін дамыту, жаңа қызметтер мен сервистерді енгізу, G-PON (Gigabit Passive Optical Network) технологиясы бойынша "абонентке дейінгі талшық" fiber To The Home (FTTH) желілерін дамыту, интерактивті телевизия және SIP-телефония ұсынылады.

      Қонай ауданының перспективалы тұрғын үй құрылысының аумағында бастапқы сыйымдылығы 6 000 нөмір болатын жаңа автоматты телефон станциясын салу, оны есептік мерзімнің соңына дейін 10 000 нөмірге дейін жеткізу және қолданыстағы автоматты телефон станцияларын есептік қажеттілікті қамтамасыз ететін сыйымдылыққа дейін жабдықтау қажет.

      Қостанай қаласы бойынша "Телекоммуникациялар" бөлімі бойынша іс-шараларды өткізуге арналған болжамды капитал салымдары: есептік мерзімде (2035 жыл) – 2,94 млрд теңгені, оның ішінде бірінші кезекте (2025 жыл) – 2,3 млрд теңгені құрайды.

9-тарау. Аумақты инженерлік дайындау және инженерлік қорғау

      Қала аумағында және жаңадан игерілетін алаңдарда қауіпті геологиялық және гидрогеологиялық процестер мен құбылыстар ретінде мыналарды атауға болады:

      1. Тобыл өзеніне іргелес аумақтарды су басады (жерасты суларының жоғары деңгейі).

      2. Жыралардың түзілуі. Бұл процесс қалада орын алып отыр. Қазіргі уақытта бар жыралар өсуін тоқтатты және жерасты сулары үшін табиғи дренаждар болып табылатын сайларға айналды.

      3. Суффозиялық процестер мен құбылыстар – топырақтан тез еритін тұздар шайылып жатыр.

      4. Топырақтың шөгуі, ісінуі.

      5. Топырақтың коррозиялық қасиеттері – бұл топырақта металдар мен темірбетон конструкцияларының коррозиясына әкелетін тұздардың болуы.

      Бар картографиялық және жоспарлы материалдарды, жағдайды зерттеу, аумақты қауіпті физикалық-геологиялық процестерден қорғау жөніндегі инженерлік желілер мен жүйелердің қазіргі жай-күйін талдау нәтижесінде Қостанай қаласы аумағын инженерлік дайындауға мынадай іс-шаралар кіреді:

      1) аумақты тік жоспарлау;

      2) жерүсті ағынын ұйымдастыру;

      3) жасыл екпелерді суаруды ұйымдастыру;

      4) аумақты жерасты суларының су басуынан қорғау;

      5) Тобыл өзенінің жағасын бекіту;

      6) жыралардың түзілуіне қарсы күрес.

      Қостанай қаласы тұрғындарын табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың әсерінен қорғау және тұрақты жұмыс істеуін арттыру мақсатында Бас жоспарда мынадай қала құрылысы іс-шаралары көзделеді:

      1) қала аумағын неғұрлым нақты функционалдық аймақтарға бөлу;

      2) қолданыстағы өнеркәсіптік аймақтарды одан әрі қалыптастыру және қайта ұйымдастыру;

      3) қоныстану аймағын жоспарлау аудандарына жасыл екпелер белдеулерімен бөлу және өзендердің су қорғау белдеулерін көгалдандыру;

      4) көше-жол желісін одан әрі дамыту және оның негізінде тұрақты жұмыс істейтін жалпықалалық желі құру.

      Күшті әсер ететін улы заттары бар кәсіпорындарда төтенше жағдайлардың алдын алу үшін кәсіпорындағы төтенше жағдайларды болдырмау бойынша тұрақты бақылау және шаралар кешені қажет.

      Қорғаныш құрылыстарын жаңғырту және қорғаныш құрылыстарын жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу, қорғаныш құрылыстарының арнайы жабдықтарын қайта жарақтандыру, сондай-ақ құлақтандыру дабылдамаларын толық жиынтықтау қажет. Қорғаныш құрылыстарының қорын жаңаларын салу есебінен ұлғайту қажет.

      Басқару органдарының үйлесімді өзара іс-қимылы мақсатында эвакуациялық іс-шаралар бойынша оқу-жаттығулар (теориялық және практикалық), оның ішінде күштер мен құралдарды тарта отырып және эвакуациялау бағыттарын пысықтап өткізу ұсынылады.

      Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету лауазымды адамдардың, кәсіпорындар, мекемелер, ұйымдар мен кәсіпкерлер қызметкерлерінің өндірістік және өзге де қызметінің бір бөлігі болып табылады.

      Қала аумағында өртке қарсы қорғауды қамтамасыз ету үшін келешекте 2 өрт сөндіру депосын қосымша салу қажет (қазіргі уақытта 3 өрт сөндіру бөлімі бар).

      Қазіргі уақытта қалада тұрғындар мен кәсіпорындардың тұрмыстық қатты қалдықтарын (бұдан әрі – ТҚҚ) жинау үшін жобалық қуаты 1500 мың текше м Северный" полигоны пайдаланылады.

      Бас жоспарда:

      1) ТҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жаңғырту;

      2) ТҚҚ бөлек, қауіпті қалдықтарды түзілген жерінде жинауды жаппай енгізу;

      3) ТҚҚ сұрыптау кешенінің құрылысы көзделген.

      Есепті жылғы (2035 жыл) қаланы санитариялық тазарту жөніндегі іс-шараларды жүргізуге арналған металл илегі зауытын салуға болжамды күрделі қаржы салымдары инвестицияларды ескере отырып, 9 800 млн теңгені, оның ішінде бірінші кезекте (2025 жыл) – 9 000 млн теңгені құрайды.

10-параграф. Қоршаған ортаға әсерін бағалау

      Қостанай қаласының қала құрылысын дамытудың экологиялық талаптарына:

      1) экологиялық жайсыздығы тұрақты аймақтардағы тіршілік ету ортасын түбегейлі сауықтыру;

      2) табиғи кешеннің қазіргі аумақтарын қолайсыз антропогендік әсерлерден қорғау, шаруашылық қызмет нәтижесінде жоғалған қоршаған ортаның қасиеттерін оңалту және қайта жаңғырту, сондай-ақ резервтік аумақтарда жаңа жасыл алқаптарды қалыптастыру жөніндегі шараларды іске асыру;

      3) тіршілік ортасының жайлылығын, оның ішінде аумақты көгалдандыру және қаланың қоныстану және қоғамдық аймақтарында мезоклиматтық және микроклиматтық жағдайларды жақсарту жолымен арттыру жатады.

      Қостанай қаласының қала құрылысын дамытуға қойылатын экологиялық талаптарды орындаудың қажетті шарттары:

      1) халық денсаулығының қауіпсіздігіне елеулі қауіп төндіретін экологиялық қатер аймақтарын жою;

      2) күшті техногендік жүктемеге ұшыраған аумақтарды (рұқсатсыз қоқыс үйінділерінің аумақтары, магистраль маңы аумақтарындағы газдану аймақтары мен шудың жайсыздығы және тағы сол сияқты аумақтарды) санациялау, оңалту, қайта ұйымдастыру жөніндегі шараларды жүзеге асыру;

      3) экологиялық қауіптілігі жоғары көздер болып табылатын өндірістерді жою;

      4) экологиялық таза, қалдығы аз және қалдықсыз технологияларды, ағынсыз өндіріс циклдерін енгізу, өнеркәсіп, энергетика, қала шаруашылығы объектілерінің қазіргі заманғы газ тазарту, шаң тұту және су тазарту жабдығымен жарақтандырылуын 100 процентке дейін жеткізу; ауызсу сапасының стандарттарын сақтауды, өндірістік және коммуналдық-тұрмыстық сарқынды суларды және жерүсті ағындарын тазартуды қамтамасыз ету;

      5) қозғалысы үздіксіз автомагистральдар салу;

      6) өндірістік және тұрмыстық қатты қалдықтарды толық өңдеу және залалсыздандыру.

      Бас жоспарда Қостанай қаласын көгалдандырудың негізгі қағидаттары айқындалған. Жасыл екпелер:

      1) жергілікті табиғи жағдайларды ескере отырып, біртұтас өзара байланысты жүйе түрінде;

      2) қаланың сәулет-жоспарлау құрылымына және халыққа қызмет көрсетуді ұйымдастыруға сәйкес жобалауға тиіс.

      Жасыл екпелер тұрғын және өнеркәсіптік аудандардың қалалық орталықтарының сәулет ансамбльдерінің кеңістіктегі композициясының құрамдас бөлігі болуға тиіс.

      Осы қағидаттарды табысты жүзеге асыру көгалдандыру құралдарымен халықтың өмірі үшін қолайлы жағдайлар жасауға мүмкіндік береді.

Қостанай қаласы бас жоспарының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Бас жоспар (негізгі сызба)