Ескерту. Қаулының күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2007 жылғы 31 шілдедегі N 653 (алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
"Қоршаған ортаны қорғау туралы" Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 15 шiлдедегi Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
2. Осы қаулы алғаш рет ресми жарияланғаннан кейiн он күнтiзбелiк күн өткен соң қолданысқа енгiзіледi.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2005 жылғы 5 мамырдағы
N 431 қаулысымен
бекiтілген
1. Осы Төтенше экологиялық жағдайды жариялау ережесi (бұдан әрi - Ереже) қоршаған ортаны қорғау туралы" Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 15 шілдедегі Заңына сәйкес әзiрлендi және төтенше экологиялық жағдайды (бұдан әрi - ТЭЖ) жариялаудың тәртiбін және оны айқындау өлшемдерiн белгiлейдi.
2. Осы Ережеде қолданылатын терминдер мен айқындамалар қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамада қабылданған терминдер мен айқындамаларға сәйкес келедi.
3. ТЭЖ төтенше экологиялық жағдай мәртебесiн беру көзделетiн аумақтың шекараларын белгілеу мақсатында жарияланады.
4. ТЭЖ жариялаудың негiзгi мiндеттерi:
қандай да бiр жұтау дәрежесiне ұшыраған аумақтың шекараларын айқындау;
ТЭЖ-дiң туындау себептерiн анықтау;
аумақтың экологиялық жай-күйiн айқындау;
ТЭЖ-дiң шығынын, ұлғаю және қайталану мүмкiндiктерiн бағалау;
оны жою жөнiндегi қажетті шараларды айқындау;
ТЭЖ-дi жою үшiн қажеттi күштер мен құралдарды бағалау;
ТЭЖ-дiң туындауына себепші болған факторларды бейтараптандыру жөнiндегi iс-шараларды жүргiзу болып табылады.
5. ТЭЖ болжанатын экологиялық қолайсыз аумақта бұрын жүргiзiлген зерттеулер бойынша қажетті материалдарды қалыптастыру мақсатында жұмыс тобы құрылады.
6. Жұмыс тобын құруға қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бастамашылық жасайды. Жұмыс тобының құрамына:
қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілеттi органның;
бiлiм және ғылым саласындағы уәкілеттi органның;
денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның;
индустрия және сауда саласындағы уәкілетті органның;
энергетика және минералдық ресурстар саласындағы уәкілетті органның;
ауыл шаруашылығы саласындағы уәкілетті органның;
төтенше жағдайлар жөнiндегi уәкілетті органның;
еңбек және халықты әлеуметтік қорғау жөнiндегi уәкілетті органның;
қаралатын өңiрдiң жергілiкті атқарушы органының;
үкiметтік емес қоғамдық ұйымдар мен жұртшылықтың;
басқа да мүдделi мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың және мекемелердiң өкілдерi кiредi.
8. Жұмыс тобының дайындаған материалдарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға беріледi.
9. Жұмыс тобы ұсынған материалдарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілеттi орган мемлекеттік экологиялық сараптамаға жiбередi.
10. Мемлекеттік экологиялық сараптама ТЭЖ-дi жариялауға негiздеменi басшылыққа ала отырып, экологиялық қолайсыз аумақта ТЭЖ-дi тану немесе танымау туралы көрсетілетін қорытындыны дайындайды.
11. Экологиялық қолайсыз аумақта ТЭЖ-дi таныған жағдайда Қазақстан Республикасының Үкiметi осы аумақта ТЭЖ жариялайды.
12. Төтенше экологиялық жағдайды жариялауға негiздеме:
1) төтенше жағдайлардың шекараларын айқындау осы Ережеге 1-қосымшаға сәйкес жүргiзіледi;
2) халық денсаулығының жай-күйi қоршаған ортаның: осы ережеге 2-қосымшаға сәйкес атмосфералық ауаның, судың және топырақтың ластануы көрсеткіштерiнiң жиынтығымен бағаланады;
3) атмосфералық ауаның ластануы дәрежесiн бағалау орта тәулiктiк шоғырланулар бойынша жүзеге асырылады. Әрбiр орта тәулiктiк шоғырлану үшiн осы Ережеге 3-қосымшаға сәйкес шектi жол берілетiн шоғырланудан өсу еселiгi айқындалады.
Атмосфералық ауаның жиынтық орташа жылдық ластану дәрежесiн кешендi көрсеткiштерi бойынша бағалау осы Ережеге 5-қосымшаға сәйкес жүргiзіледi.
Бұл ретте егер кешендi көрсеткіште заттардың кез келгенi бiр затқа арналған көрсеткiш шамасынан асатын мәнге ие болса, онда бұл жағдайда ластану дәрежесiн бағалау осы зат бойынша да жүзеге асырылады;
4) Ауыз су және рекреациялық мақсаттағы су көздерiнiң санитарлық-эпидемиологиялық жай-күйi мен ауыз суының қауiпсiздiгi осы Ережеге 5, 6, 7-қосымшаларға сәйкес көрсеткiштер бойынша бағаланады;
5) қоныстану аумақтары топырақтарының радиоакитивтi ластануын экологиялық бағалау осы Ережеге 8-қосымшаға сәйкес негiзгi көрсеткiштер бойынша жүргiзiледi;
6) радиациялық қауіпсiздiкті бағалау осы Ережеге 9-қосымшаға сәйкес көрсеткіштер бойынша жүргiзіледi;
7) ауа кеңiстiгiнiң ластануын бағалау осы Ережеге 10-қосымшаға сәйкес көрсеткiштер бойынша жүргiзіледi;
8) Қалыптасып қойған төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарын анықтау осы Ережеге 11 және 12-қосымшаларға сәйкес химиялық және экологиялық көрсеткіштер бойынша жүзеге асырылады;
9) су ресурстарының сарқылу дәрежесiн бағалау осы Ережеге 13 қосымшаға сәйкес көрсеткiштер бойынша жүргiзіледi;
10) теңiз суларының ластану дәрежесiн бағалау осы Ережеге 14 және 15-қосымшаларға сәйкес көрсеткiштер бойынша жүргiзіледi;
11) шаруашылық объектілерiнiң әсер ету аймақтарының учаскесiндегi жер асты суларының ластануын бағалау осы Ережеге 16-қосымшаға сәйкес негiзгi және қосымша көрсеткiштер бойынша жүргiзiледi;
12) топырақтың экологиялық жай-күйiн бағалау осы Ережеге 17-қосымшаға сәйкес көрсеткiштер және осы Ережеге 8-қосымшаға сәйкес қосымша көрсеткiштер бойынша жүргiзіледi;
13) геологиялық ортаның геодинамикалық деформациясын бағалау осы Ережеге 18-қосымшаға сәйкес көрсеткiштер бойынша жүргiзіледi;
14) экожүйенiң жұтаңдану және табиғи экожүйе жағдайындағы құрылымдық-функционалдық өзгеру дәрежесiн бағалау осы Ережеге 19-қосымшаға сәйкес көрсеткiштер бойынша жүргiзiледi;
15) өсiмдiктер әлемiнiң жай-күйiн бағалау осы Ережеге 20-қосымшаға сәйкес көрсеткiштер бойынша жүргiзіледi;
16) жануарлар дүниесінің жай-күйiн бағалау осы Ережеге 21-қосымшаға сәйкес жүргізіледi;
17) аумақтардың биохимиялық жай-күйiн бағалау осы Ережеге 22-қосымшаға сәйкес көрсеткiштер бойынша жүргiзіледi.
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 1-қосымша
Төтенше экологиялық жағдайдың шекаралары
|
Төтенше
|
Зардап
|
Тiрші-
|
Материалдық
|
ТЭЖ аймағы |
|
Объектiлiк |
10 адамға
|
100
|
<5000 |
Объекті аума-
|
|
Жергiліктік
|
10-50 адам |
100-300
|
5000-50000 |
Ауданның,
|
|
Өңiрлiк
|
50-500
|
300-500
|
50000-500000 |
Облыстың шегiнен
|
|
Республика-
|
>500 адам |
>500 адам |
>500000 |
Бiрнеше облыс-
|
|
Транс-
|
Зақымдаушы факторлары Қазақстан Республикасы
|
|||
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 2-қосымша
Аумақтың экологиялық жай-күйiн бағалау кезiнде
қолданылатын халық денсаулығының жай-күйiн бағалауға
жариялаған медициналық-демографиялық көрсеткiштер
|
P/c
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
|||
|
Экологиялық
|
Төтенше
|
||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
||
|
Негізгі көрсеткiштер |
|||||
|
1 |
5 жасқа дейінгi балалар өлiмi
|
1,5 есе
|
1,3-тен
|
||
|
2 |
Құрылымның өзгеруi және өсуi
|
1,5 есе
|
1,3-тен
|
||
|
|
- нәресте өлiмi |
1,5 одан
|
1,3-тен
|
||
|
Медициналық-генетикалық көрсеткiштер: |
|||||
|
3 |
Жаңа туылған сәбилерде туа
|
1,5 есе
|
1,3-тен
|
||
|
4 |
Балалар мен ересектер
|
2 есе және
|
1,5-тен
|
||
|
5 |
Онкологиялық аурулар
|
2 есе және
|
1,5-тен
|
||
|
|
- балалардағы қатерлi iсiктер |
2 есе және
|
1,5-тен
|
||
|
6 |
Аумақтың ластану сипатымен
|
Осындай аурулардың болуы |
|||
|
Қосымша көрсеткiштер: |
|||||
|
1 |
Әйелдердiң ұрпақты болу
|
2 есе және
|
1,5-тен
|
||
|
|
- босанудың қиындауы
|
2 есе және
|
1,5-тен
|
||
|
|
Ай-күнi жетiп туылған нәресте-
|
2 есе және
|
1,5-тен
|
||
|
2 |
2500 г дене салмағымен
|
Өлшемдер негiзгi көрсет-
|
|||
|
3 |
Жас нәрестелерде дене салма-
|
Өлшемдер негiзгi көрсет-
|
|||
|
4 |
Ерлер мен әйелдердiң өмiр cүpу
|
E |
Ә |
Е |
Ә |
|
|
- Бақылау аумақтарындағы ұқсас
|
|
|||
|
|
- 15 жаста; |
3,4-тен
|
2,5-тен
|
3,4 |
2,5 |
|
|
35 жас |
2,5-тен
|
2,0-тен
|
2,5 |
2,4 |
|
|
65 жас |
2,0-тен
|
1,7-тен
|
2,0 |
1,8 |
|
5 |
Аналар өлiмі:
|
Өлшемдер негiзгi көрсет-
|
|||
|
6 |
Балалардың физикалық дамуы:
|
50% және
|
30-дан
|
||
|
7 |
Балалардың психикалық дамуы:
|
20% және
|
10-нан
|
||
|
8 |
Генетикалық бұзылу: адам клет-
|
3 есе және
|
3 eceгe
|
||
|
|
Ауадағы, судағы және ортаның
|
3 есе және
|
3 eceгe
|
||
|
9 |
Иммундық мәртебенiң өзгеруi: иммунграммада морфологиялық және гуморальдық көрсеткіштер бойынша білiнетiн ауытқуы бар адамдар санының ұлғаюы |
Өлшемдер негiзгi көрсет-
|
|||
|
10 |
Адамның биосубстраттарында
|
25-қосымшаға сәйкес |
|||
1
1, 2-тармақтарға: қалалық және ауылдық тұрғындар үшiн
жекелеп алғанда 5 жылғы деректер бойынша 30 мың адамнан кем емес
және 3 жылға 50 мың адамнан кем емес халқы бар аумақтардағы
(фондық) бақылаулықпен салыстырғанда орташа мәннің артуы.
2
1, 2-тармақтарға: нәрестелер өлiмiнiң әдеттi құрылымының
өзгеруi де ескеріледi.
3
негiзгi көрсеткiштердiң 1-тармағына: өлi туылған және
туылғаннан кейiн бiрiншi аптада шетiнегендер санының туылғандардың
(тiрi және өлi) жалпы, санына мыңға көбейтiлген қатынасы.
4
қосымша көрсеткiштердiң 5-тармағына: балалардың физикалық
дамуын бағалауды когорттық және орталық әдiстердi пайдалана отырып
жүргiзу ұсынылады.
5
6-тармаққа: бұл көрсеткiштi пайдалану кезiнде әсер етiп
тұрған зиянды этитропты фактордың сипаттамасы және сырқаттану
оқиғаларының таралу үрдiсi ескеріледi. Бұл ретте тұрмыстық улану
және басқа да жазатайым жағдайлар ескерiлмейдi.
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 3-қосымша
Атмосфералық ауаның орташа тәулiктiк
шоғырлану бойынша ластану дәрежесiн
бағалауға арналған көрсеткiштер
|
Қауіп-
|
Экологиялық зiлзала |
Төтенше экологиялық жағдай |
||
|
К |
тәулiктердің
|
К |
тәулiктердің
|
|
|
I |
>3 |
7<N<20 қатарынан |
2-3 |
7<N<20 қатарынан |
|
II |
>5 |
7<N<20 қатарынан |
3-5 |
7<N<20 қатарынан |
|
III |
>7,5 |
>30 қатарынан |
5-7,5 |
>30 қатарынан |
|
IV |
>12 |
>30 қатарынан |
8,12 |
>30 қатарынан |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 4-қосымша
Атмосфералық ауаның кешендік көрсеткiш
бойынша орташа жылдық ластануын бағалау
|
Заттар саны үшін Р |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
экологиялық
|
төтенше
|
||
|
1 зат |
16-дан астам |
8-16 |
1 |
|
2-4 зат |
32-ден астам |
16-32 |
2 |
|
5-9 зат |
48-ден астам |
32-48 |
3 |
|
10-16 зат |
64-тен астам |
48-64 |
4 |
|
16-25 зат |
80-нен астам |
64-80 |
5 |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 5-қосымша
Орталықтандырылған сумен жабдықтаудың ауыз
суымен байланысты санитарлық-эпидемиологиялық
жағдайды бағалауға арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
экологиялық
|
төтенше
|
|||
|
1 |
Жалпы микробтық
|
250-ден
|
50-250 |
50-ден
|
|
2 |
Жалпы колиформды
|
10-нан
|
бiрлi-
|
жоқ |
|
3 |
Жылуға төзiмдi ко-
|
10-нан
|
бiрлi-
|
жоқ |
|
4 |
Колифагтар (100
|
10-нан
|
10-нан аз |
жоқ |
|
5 |
Сульфитредуциялай-
|
10-нан
|
бiрлi-
|
жоқ |
|
6 |
Лямблялардың цист-
|
100-ден
|
1-100 |
жоқ |
1
Бiр жыл iшiнде зерттелетiн сынамалардың саны 100 ден кем
болмаған кезде, 12 ай iшiнде сыртқы және iшкi су өткiзгiш желілердiң
су айырық нүктелерiне алынатын сынамалардың 95%-да жалпы колиформды
бактериялар бойынша норматив шегiнен шығуға жол берілмейді.
2
Жылуға төзiмдi колиформды бактерияларды айқындау кезiнде
iрiктелген сынаманы 100 мл-ден 3 мәрте зерттеу жүргiзіледi.
3
Сульфитредуциялайтын клостридтер спораларын айқындау су
өңдеу технологиясының тиімдiлігін бағалау кезiнде жүргiзіледi.
4
Лямблялардың цисттiн айқындау жер бетi су көздерiнен сумен
жабдықтау құрылыстары суының сынамаларында суды бөлу желiсiне
берердiң алдында ғана жүргізіледі.
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 6-қосымша
Ауыз судың және ауыз сумен жабдықтау
көздерiнiң химиялық заттармен ластануының
санитарлық-эпидемиологиялық қауiптілiгiн
бағалауға арналған көрсеткiштер
1
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
1. Негізгi көрсеткiштер: |
||||
|
1.1 |
Бiріншi қауiптілiк сыны-
|
>3 |
2-3 |
гигиеналық
|
|
1.2 |
Екiншi қауiптілiк сыны-
|
>10 |
5-10 |
гигиеналық
|
|
2. Қосымша көрсеткiштер: |
||||
|
2.1 |
Үшіншi және төртiншi қа-
|
>15 |
10-15 |
гигиеналық
|
|
2.2 Физикалық-химиялық қасиеттерi: |
||||
|
2.2.1 |
рН |
<4 |
4-6 |
6-9 |
|
2.2.2 |
Фенольды индекс (мг/л) |
>0,75 |
0,75-
|
0,25 |
|
2.2.3 |
Беткi-белсендi заттар
|
>2,5 |
2,5-0,5 |
<0,5 |
|
2.2.4 |
Жалпы минералдану
|
>5000 |
5000-
|
<1000 |
|
2.2.5 |
Жалпы қатаңдық
|
>21 |
21-7 |
<7 |
|
2.2.6 |
Жалпы альфа-радиоак-
|
>0,5 |
0,5-0,1 |
<0,1 |
|
|
Жалпы бета-радиоак-
|
>5 |
5-1 |
<1 |
|
2.3 Органолептикалық сипаттамалар: |
||||
|
2.3.1 |
Иiсi және дәмі, баллдар |
>4 |
4-2 |
<2 |
|
2.3.2 |
Лайлылық (ЛФМ) |
>5 |
8-2,6 |
<2,6 |
|
|
Лайлылық
|
>4,5 |
4,5-1,5 |
<1,5 |
|
2.3.3 |
Жүзетін қоспалар (үлбiр-
|
көрі-
|
айқын
|
Жоқ |
1
Ауыз сулық мақсаттағы су көздерi ластануының қауiптілiк
дәрежесi заттардың шектi шоғырлануының су бөгендерінің санитарлық
режимiне әсерi және су тазартудың пайдаланылып отырған
технологиялық схемасының кедергiлiк қабiлетi ескерiле отырып
бағаланады.
2
Диоксиндер үшiн жол берiлетiн деңгей 0,02 нг/л-дi құрайды.
Түсініктеме: 7-қосымшада көрсетiлмеген заттармен ластану
қауiптілiгiн бағалау, 2004 жылғы 28 маусымдағы N 506
"Орталықтандырылған жер бетi суын ластанудан қорғау жөнiндегi
санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға" сәйкес жүргiзiледi.
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 7-қосымша
Ауыз сулық мақсаттағы су көздерiнiң паразиттiк
ауруларды қоздырғыштармен ластанған судың сапасымен
байланысты санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды
бағалауға арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
1. Су көздерінің суы |
||||
|
1.1 |
Қарапайым зардапты ішек-
|
100
1-
-
|
1-100 |
Жоқ |
|
1.2 |
Геогельминттер: |
|
|
|
|
|
- аскаридалардың, қылды-
|
5-тен
|
1-5 |
Жоқ |
|
1.3 |
Биогельминттер: |
|
|
|
|
|
- тениид жұмыртқалары |
10-нан
|
1-10 |
Жоқ |
|
1.4 |
Актиномицеттер КОЕ/дм
3
-
|
10000-
|
100-
|
Жоқ |
|
2. Рекреационды сулар |
||||
|
2.1 |
Қарапайым зардапты
|
100-ден
|
1-100 |
Жоқ |
|
2.2 |
Геогельминттер:
|
5-тен
|
1-5 |
Жоқ |
|
2.3 |
Биогельминттер: |
|
|
|
|
2.3.1 |
Описторхидтердің, дифилло-
|
100-ден
|
1-100 |
Жоқ |
|
2.3.2 |
Тениидтердiң жұмыртқалары |
10-ден
|
1-10 |
Жоқ |
|
2.3.3 |
Шистосоматидтердiң жұ-
|
10-ден
|
1-10 |
Жоқ |
|
2.4 |
Актиномицеттер КОЕ/дм
3
-
|
1000000
|
1000-
|
Жоқ,
|
1 1 дм 3 судағы қоздырғыштардың саны (цисттер, жұмыртқалар).
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 8-қосымша
Жергілікті жерлер топырақтарының
санитарлық-эпидемиологиялық жай-күйiн
бағалауға арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
1 |
Радиоактивтi заттармен
|
50-ден
|
5-50 |
1-5 |
|
2 |
1 кг топырақтағы гель-
|
100-ден
|
11-100 |
10-нан аз |
|
3 |
Анаэробтар титрi |
0,0001 |
0,001-
|
0,001-0,1 |
|
4 |
Коли-титр |
0,001-
|
0,01-
|
0,01-1,0 |
|
5 |
0,25 м
2
учаскедегi шыбын
|
100-ден
|
10-100 |
1-10 |
|
6 |
Экзогендi химиялық зат-
|
100-ден
|
10-100 |
1-10 |
|
7 |
Топырақтың өздігінен
|
0,00001-
|
0,00001-
|
0,001-
|
|
8 |
Хлебниковтың санитарлық
|
0,7-ден
|
0,7-0,85 |
0,85-0,98 |
1
"Хлебниковтың санитарлық саны" - топырақтағы белоктық азот
мөлшерінің (мүлдем құрғақ топырақтың 100 грамына милиграммен)
органикалық азоттың мөлшерiне (мүлдем құрғақ топырақтың 100 грамына
миллиграммен).
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 9-қосымша
Радиациялық қауiпсiздiктi бағалауға
арналған көрсеткiштер
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
||
|
Сәулеленудiң тиiмдi мөлшерi,
|
10-нан
|
5-10 |
5-тен аз |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 10-қосымша
Атмосфералық ауаның ластануын жер бетiндегi
өсiмдiктер мен су экожүйелерiне әсерiн тигiзетiн
заттар бойынша бағалау көрсеткiштерi
|
Зат |
Өлшем |
Нормасы |
Әсер ету уақыты |
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
Жер бетiндегі өсiмдiктер үшiн ауыспалы деңгейлер |
||||
|
Күкiрт диоксидi |
>200 |
100-200 |
<20 |
Орташа жылдық |
|
Азот диоксидi |
>300 |
200-300 |
<30 |
Орташа жылдық |
|
Фторлы сутек |
>20 |
10-20 |
<2-3 |
Ұзақ уақыттық
|
|
Озон |
>1500 |
1000-1500 |
<150 |
1 сағат ішін-
|
|
Озон |
>600 |
400-600 |
<60 |
3 сағат ішін-
|
|
Озон |
>500 |
300-500 |
<50 |
Жыл сайын 1 сә-
|
|
Орман жәнe су экожүйелері үшін ауыспалы жүктемелер |
||||
|
Күкiрт қосылыс-
|
>5,0 |
3,0-5,0 |
<0,32 |
Солтүстік және
|
|
Азот қосылыс-
|
>4,0 |
2,0-4,0 |
<0,28 |
Солтүстік және
|
|
Сутегі иондары, жылына г/м 2 |
>300 |
200-300 |
<20 |
Солтүстік және
|
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 11-қосымша
Жер бетi суларының химиялық ластануының
дәрежесiн бағалауға арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
Негізгi көрсеткіштер: |
||||
|
1 |
Химиялық заттар, ШЖШ 1-2
|
10-нан
|
5-10 |
<5 |
|
|
3-4 қауіптiлiк сыныбы |
100-ден
|
50-100 |
<50 |
|
2 |
ХЛК (10) |
|
|
|
|
|
1-2 қауіптiлiк сыныбы |
80-нен
|
35-80 |
<35 |
|
|
3-4 қауіптiлiк сыныбы |
500-ден
|
100-500 |
<100 |
|
Қосымша көрсеткіштер: |
||||
|
1 |
Иiстерi, дәмi, баллдары |
4-тен
|
3-4 |
<3 |
|
2 |
Жүзгiш қоспалар: мұнай
|
Көрiнетін
|
Ашық
|
жоқ |
|
3 |
Ортаның реакциясы, рН |
5,0-5,6 |
5,7-6,5 |
>6,5 |
|
4 |
ОХП оттегіні химиялық
|
20-30 |
10-20 |
<10 |
|
5 |
Ерiтiлген оттегі,
|
10-20 |
20-50 |
>50 |
|
6 |
Биогендiк заттар: |
|
|
|
|
|
Нитриттер (NO 2 ), ШЖШ |
10-нан
|
10-5 |
5-1 |
|
|
Нитраттар (NO 3 ), ШЖШ |
20-дан
|
20-10 |
10-1 |
|
|
Аммоний тұздары
|
10-нан
|
10-5 |
5-1 |
|
|
Фосфаттар (РО 4 ), мг/дм 3 |
0,6-дан
|
0,6-0,3 |
0,03-0,05 |
|
7 |
Минералдану, мг/дм
3
|
3-5 |
2-3 |
Өңірлік
|
|
8 |
ТЖК (түптiк жинақталу
|
n*10
4
|
n*10
3
-
|
n*10 |
|
9 |
К
ж
(гидробионттарда
|
n*10
5
|
n*10
4
-
|
n*10 4 |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесiне 12-қосымша
Тұщы су экожүйелерiнiң жай-күйiн
бағалауға арналған көрсеткіштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
Негізгi көрсеткіштер: |
||||
|
1 |
Фитопланктон |
Балдыр-
|
Көк-жасыл
|
Фитопланк-
|
|
2 |
"а" хлорофилiнiң
|
50-ден
|
50-30 |
30-10 |
|
3 |
Фитопланктонның орта-
|
100-ден
|
100-50 |
50-10 |
|
4 |
Жiп тәріздес балдыр-
|
3-тен
|
3,0-2,6 |
<2,6 |
|
5 |
Зоопланктон |
Сауытты
|
Сауытты
|
Зоопланк-
|
|
6 |
Зообентос |
Оттегiнi
|
Түптiк
|
Зообен-
|
|
7 |
Вудивис бойынша био-
|
1-ден аз |
1-2 |
2-ден
|
|
8 |
Олигохеттік индекс,
|
100-ден
|
100-86 |
86-дан аз |
|
9 |
Балушкин бойынша
|
9,0-ден
|
6,5-9,0 |
6,5-тен кем |
|
10 |
Ихтиофауна |
Балықтар-
|
Балықтар-
|
Ихтиофауна-
|
|
11 |
Балықтардың созылмалы
|
50-ден
|
50-ге
|
Белгiлердiң
|
|
12 |
Су сапасының интег-
|
100 және
|
50-ден
|
Араласпаған
|
|
|
тиiсiнше 96 және 48
|
100 және
|
50-ден
|
|
|
Қосымша көрсеткіштер: |
||||
|
1 |
Планктонның Пантле
|
4-тен
|
4-3 |
<3 |
|
2 |
Олигохеттік индекс:
|
50-ден
|
50-10 |
<10 |
|
|
лимнобрилюстер |
100-ден
|
100-50 |
<50 |
|
|
- Парел бойынша |
0,8-ден
|
0,8-0,5 |
<0,5 |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 13-қосымша
Cу ресурстарының сарқылуын бағалауға арналған
көрсеткiштер
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырмалы
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
||
|
Беттiк ағынның көлемiн
|
2-ден
|
2-ге
|
Жол берiлетiн
|
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 14-қосымша
Теңiз суларының химиялық ластану дәрежесiн бағалауға
арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiштер
|
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
|
Негізгі көрсеткiштер: |
|||
|
1 |
1-2 қауіптілік
|
10-нан
|
10-5 |
5-1 |
|
|
3-4 қауiптілік
|
100-ден
|
100-50 |
50-10 |
|
2 |
ХЛК(10) 1 |
|
|
|
|
|
1-2 қауiптілік
|
80-ден
|
80-35 |
35-10 |
|
|
3-4 қауiптілік
|
500-ден
|
500-100 |
100-10 |
|
|
Қосымша көрсеткiштер: |
|||
|
1 |
Оттегіні биологиялық пайдалану (ОБТ 5 ) |
100-ден
|
100-10 |
10-1 |
|
2 |
Еріген оттегі, мг/дм 3 |
2-ден аз |
2-3-тен аз |
3-6 |
|
|
1
ХЛК(10) - ШЖШ-дан барынша асатын 10 ластаушы заттарға
|
|||
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 15-қосымша
Теңiз айдындарының экологиялық жай-күйiн бағалауға
арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
|
Негізгі көрсеткiштер: |
|||
|
1 |
Планктонның және
|
30-дан аз
|
30-50
|
100 |
|
2 |
Планктонды қоғамдас-
|
50-ден аз |
50-80 |
80-100 |
|
3 |
Ихтиофаунаның және
|
Кәсiптiк
|
Кәсiптiк
|
Кәсiптiк
|
|
4 |
Зообентос қоғамдас-
|
Зообентос
|
Ipi
|
Көрiнетiн
|
|
5 |
Микроорганизмдердің
|
60-тан
|
60-30 |
30-дан аз |
|
6 |
Орналасушы
|
50-ден
|
50-25 |
25-тен аз |
|
7 |
Бастапқы өнiм деңгейi,
|
0 шамасын-
|
50-ден аз
|
100 |
|
8 |
Макрофиттердiң жай-күйі |
Макрофит-
|
Макро-
|
Қалыпты |
|
|
Қосымша көрсеткiштер: |
|||
|
1 |
Гидробионттардың
|
50-ден астам |
50-20 |
20-дан аз |
1
бақылау деңгейi - 10 және одан көп жыл iшiнде алынған
бiрқатар көпжылдық деректер бойынша көрсеткiштiң орташа мәнi.
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 16-қосымша
Шаруашылық объектілерiнiң учаскелеріне арналған жер
асты суларының ластану дәрежесiн бағалауға арналған
көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
|
Негізгі көрсеткiштер: |
|||
|
1 |
Ластаушы заттардың
|
100-ден
|
10-100 |
3-10 |
|
2 |
Хлорорганикалық
|
3-тен
|
1-3 |
1-ден аз |
|
3 |
Канцерогендер,
|
3-тен
|
1-3 |
1 аз |
|
4 |
Ластану аймағының
|
8-ден
|
3-5 |
3-тен аз |
|
5 |
Минералдылық, г/л |
100-ден
|
10-100 |
10-нан аз |
|
|
Қосымша көрсеткiштер: |
|||
|
1 |
Ерiген оттегi, мг/дм 3 |
1-ден аз |
1-4 |
4-тен астам |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 17-қосымша
Топырақтың жай-күйiн экологиялық бағалауға
арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiштер
|
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
|
Негізгі көрсеткiштер: |
|||
|
1 |
Жерлердің тозуы салда-
|
50-ден
|
50-30 |
30-ға дейін |
|
2 |
Қарашірік қабатының
|
А+В |
Апах (А1) |
0,1 А-ға
|
|
3 |
Топырақ бетінің
|
20-дан
|
20-10 |
10-нан аз |
|
4 |
Топырақ тығыздығының
|
1,4-тен
|
1,4-1,3 |
1,3-ке дейін |
|
5 |
Жерасты суларының
|
50-ден
|
50-25 |
Рұқсат
|
|
6 |
Радиоактивтік ластану, Ku/км 2 : |
|
|
|
|
цезий-137 |
40-тан
|
40-15 |
15-ке
|
|
|
стронций-90 |
3-тен
|
3-1 |
1-ге дейін |
|
|
плутоний (изотоптар
|
0,1-ден
|
0,1-0,05 |
0,05-ке
|
|
|
7 |
10 жыл кезең iшiнде
|
25-тен
|
25-10 |
10-нан аз |
|
8 |
Тез ерiгіш тұздар
|
0,8-ден
|
0,8-0,4 |
0,4-ке
|
|
9 |
алмасу натрийi үлесiнiң
|
25-дан
|
25-15 |
15-ке дейін |
|
10 |
Химиялық заттардың
|
|
|
|
|
1-қауiптiлiк сыныбы
|
3-тен
|
3-2 |
2-ге дейін |
|
|
2-қауiптілік
|
10-нан
|
10-5 |
5-ке дейін |
|
|
3-қауiптілік
|
25-тен
|
20-10 |
10-ға дейін |
|
|
11 |
Белсендi микробтық
|
100-ден
|
100-50 |
50-ге дейін |
|
12 |
Топырақтың фитоуытты-
|
2-ден
|
2,0-1,4 |
1,4 дейiн |
|
|
Қосымша көрсеткiштер: |
|||
|
13 |
Ластанған негiзгi а/ш
|
50-ден
|
50-25 |
25-ке дейін |
|
14 |
Қосымша көрсеткiштердi
|
|
|
|
1 КАС - катиондық алмасу сиымдылығы
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 18-қосымша
Деформациялардың экологиялық қауіпсiздігін және
геологиялық ортаның өзгеруiн бағалауға арналған
көрсеткіштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
Таулы алқаптардың аномальды техногендік деформациялары (0,00001 сал. өлшем жоғары) және индукцияланған сейсмикалылық, аумақ ауданынан пайызбен |
40-50-ден
|
40-20 |
20-ға дейiн |
|
2 |
Геологиялық ортаның аномальды деформация-
|
0,0001 |
0,0001-
|
0,000001-
|
|
3 |
Техногендiк жүктемемен түсіндірiлетiн жер бетiнiң төмен түсуi, көшкiндер, селдер, карстер, аумақтың % |
30-дан
|
30-20 |
20-дан аз |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 19-қосымша
Жер бетiндегі экожүйелердiң жұтаңдануын бағалауға
арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
Негізгі көрсеткіштері: |
||||
|
1 |
Кеңiстік белгілер |
|
|
|
|
1.1 |
Жұтаңданған
|
|
|
|
|
1.1.1 |
Адамға тiкелей қауiп төндiрмейтiн (уытты емес жыныстардың үйiндiлерi; карьерлер, ауылшаруашылығы және орманды алқаптардың жұтаңдануы) |
75-тен
|
75-5 |
5-тен аз |
|
1.1.2 |
Ғимараттар мен құрылыстардың бұзылуына қауiп төндіретін (антропогендік төмен түсулер, көшкiндер, қиратындылар, әскери полигондар және т.б.) |
50-ден
|
50-1 |
1-ден аз |
|
1.1.3 |
Бөлшектердi ауамен, ағыс арқылы жер бетi су айдындарына және ағынды суларға көшiру мүмкiндiгiмен суларынан оқшауланған уытты жыныстардың үйiндiлерi |
20-дан
|
20-0,1 |
0,1-ден аз |
|
1.1.4 |
Жер асты суларын ластау қаупiмен (жер асты сулары қорғалмаған) карьерлік шұңқырлар және уытты жыныстар үйiндiлерi |
5-тен
|
5-тен аз |
Жоқ |
|
1.2 |
Аумақтың жыралармен
|
2,5 |
2,5-0,7 |
0,7-ден аз |
|
2 |
Серпiндiк белгiлер |
|
|
|
|
2.1 |
Жер бетi экожүйелерінің
|
4-тен
|
4-0,5 |
0,5-тен аз |
|
2.2 |
Бөлiнген жайылымдар аудандарының ұлғаю жылдамдығы, жылына ауданның %-ы |
8-ден
|
8-2 |
2-ден аз |
|
2.3 |
Өсiмдiктердің жылдық
|
7,5-тен
|
7,5-3,5 |
3,5-тен аз |
|
2.4 |
Топырақтың органикалық заттар құрамының азаю жылдамдығы, жылына % |
7-ден
|
7-0,5 |
0,5-тен аз |
|
2.5 |
Шымтезектiң бәсеңдену (минералдану) жылдамдығы, мм/жыл |
40-тан
|
40-1 |
1-ден аз |
|
2.6 |
Тұзды топырақ ауданының ұлғаю жылдамдығы, жылына % |
5-тен
|
5-1 |
1-ден аз |
|
2.7 |
Эрозияланған топырақ ауданының ұлғаю жылдамдығы, жылына ауданның %-ы |
5-тен
|
5-0,5 |
0,5-тен аз |
|
2.8 |
Көшпелi құмдар ауданының ұлғаю жылдамдығы, жылына ауданның %-ы |
4-тен
|
4-0,5 |
0,5-тен аз |
|
2.9 |
Қолайсыз агросуландыру жағдайлары бар жерлердiң салыстырмалы ауданының ұлғаю жылдамдығы, жылына бағалы ауылшаруашылығы алқаптары ауданынан %-бен |
1-ден
|
1-0,1 |
0,1-ден аз |
|
Қосымша көрсеткiштер: |
||||
|
1 |
Экожүйелер жағдайының құрылымдық-функционалдық сипаттары |
Экожүйелер iшiндегi
|
Экожүйе-
|
Экожүйе-
|
|
2 |
Трофикалық құрылым -
|
Фитофаг-
|
Фитофаг-
|
Үнемі (норма шегіндегі
|
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 20-қосымша
Аумақтың экологиялық жағдайының индикаторы ретiнде
өсiмдiктердiң жай-күйiн бағалауға арналған көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
1 |
Биоәралуандылықтың кемуi (Симпсон әралуандылығы индексi, нормадан %-бен) |
50-ден
|
50-10 |
10-нан аз |
|
2 |
Жүктеме индикаторлары түрлерінің тығыздығы %-бeн |
50-ден
|
20-50-ден
|
20-дан астам (аз) |
|
3 |
Тамырлы (немесе квазитамырлы) қауымдастықтардың ауданы, жалпы ауданнан % |
5-тен
|
5-80-нен
|
80-нен
|
|
4 |
Табиғи шөптi өсiмдiктердің түрлiк
|
Екiншi түрлер
|
Басым түрлерi
|
Доминант-
|
|
5 |
Доминанттардың бағалы түрлерінің жастық спектрi, салыстырмалы бiрлiкте жаңаруы |
0,1-ден аз |
0,1-0,3 |
0,3-тен астам |
|
6 |
Ормандылық, оңтайлы-
|
10-нан аз |
10-90 |
90-нан аз |
|
7 |
Негізгi орман түзушi
|
30-дан аз |
30-80 |
80-нен
|
|
8 |
Сүрекдіңнiң техногендiк
|
50-ден
|
50-5 |
5-тен аз |
|
9 |
Қылқан жапырақты
|
50-ден
|
50-5 |
5-тен аз |
|
10 |
Сүрекдiңнiң ауруы, %-бен |
50-ден
|
50-10 |
10-нан аз |
|
11 |
Орман дақылдыларының жойылуы, орман дақылдарымен жұмыс iстеу ауданынан %-бен |
70-тен астам |
70-5 |
5-тен аз |
|
12 |
10 жылдан кем емес уақыт iшiнде ағаш өспеген өртең ауданы %-бeн |
10 мың
|
10-5 мың га |
5-тен аз |
|
13 |
Зиянкестерден
|
50-ден
|
50-10 |
10-нан аз |
|
14 |
Егiстердiң жойылуы, жалпы ауданнан %-бен |
30-дан
|
30-5 |
5-тен аз |
|
15 |
Жайылымдық құрғақ далалы және шөлейт өсiмдiктерiн жобалық өсiру қалыптыдан %-бен |
10-нан
|
10-80 |
80-нен аз |
|
16 |
Жайылымдық өсімдiктер-
|
5-тен
|
5-80 |
80-нен
|
|
17 |
Сирек түрлердің таралу аймағының өзгеруi |
Таралу
|
Таралу
|
Жоқ |
|
18 |
Қорықтар өсiмдiктерiнiң зақымдануы |
Қалыптасу
|
Қауымдас-
|
Қауымдастық
|
|
19 |
Жасыл екпе ағаштар
|
1-ден аз |
10-30 |
30-дан
|
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 21-қосымша
Аумақтық экологиялық жағдайының индикаторы ретiнде
фаунаның жай-күйiн және жануарлардың тектiк
қорының өзгеруiн бағалауға арналған көрсеткіштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
Салыстырма-
|
|
|
эколо-
|
төтенше
|
|||
|
1 |
Биоәралуандылықтың
|
50-ден
|
50-5 |
5-тен аз |
|
2 |
Антропогендiк жүктеме индикаторы түрлерiнiң тығыздығы, %-бен |
50-ден
|
50-20 |
20-дан аз |
|
3 |
Жануарлардың (соның iшiнде киiктердiң)
|
10-нан
|
10-2 |
2-ден аз |
Төтенше экологиялық жағдайды
жариялау ережесіне 22-қосымша
Аумақты бағалауға арналған биохимиялық көрсеткiштер
|
Р/с
|
Көрсеткiш |
Өлшем |
|
|
эколо-
|
төтенше
|
||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
|
Негізгі көрсеткіштері: |
||
|
1 |
Топырақтағы C:N қатынасы |
4-тен аз |
4-8 |
|
су бетiнде |
4-тен аз
|
4-8-ден аз
|
|
|
өсiмдiктерде |
4 аз |
4-8 |
|
|
өсімдікті азықтарда |
4-тен аз
|
4-тен аз
|
|
|
2 |
Шабылған өсiмдiктер мен өсiмдiктi азықтардағы химиялық элементтердiң мөлшерi: сынап, кадмий, қорғасын, күшән, сурьма, никель, хром, МРД-дан артуы бойынша |
10-нан астам |
10-1,5 |
|
селен, үлпілдек-құрғақ заттың мг/кг; |
0,02-гe кем
|
0,02 - 0,05 |
|
|
фтор, үлпiлдек-құрғақ заттың мг/кг; |
2-ден кем немесе 200-ден астам |
2-10
|
|
|
мыс, үлпiлдек-құрғақ заттың мг/кг; |
3-тен аз
|
3-5 немесе
|
|
|
таллий, бериллий, барий,
|
10-нан астам |
10-1,5 |
|
|
|
Қосымша көрсеткiштер: |
||
|
1 |
Аномальды ландшафт ауданын
|
<0,1
немесе
>10
|
0.4-0.1
немесе
|
|
2 |
Аномальды ландшафт ауданын ескергенде, өсiмдiктер мен азықтардағы (алымы) Ca:Sr
|
<1
|
<10-1
|
|
3
|
Шабылған өсiмдiктер мен өсiмдiктi азықтардағы биологиялық маңызды микроэлементтер мөлшерiнiң деңгейi, үлпілдек-құрғақ заттардың мг/кг-мен |
|
|
|
мырыш |
10-нан аз
|
10-30
|
|
|
темiр |
20-дан aз
|
20-50
|
|
|
молибден |
0,2-ден аз
|
0,2-2
|
|
|
кобальт |
0,1-ден аз
|
0,1-0,3
|
|
|
бор |
0,1-ден аз
|
0,1-0,3
|
|