Ескерту. Тақырып және 1-тармақ өзгеріссіз қалдырылды - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

      Елдiң халқын қажеттi мөлшерде және кепілдiктi сапасында ауыз сумен тұрақты қамтамасыз ету, азаматтардың денсаулығы жай-күйiн жақсарту мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді: 
      1. Қоса беріліп отырған 2002-2010 жылдарға арналған "Ауыз су" салалық бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн. 
      2. Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдерi республикалық және жергiлiктi бюджеттердi қалыптастыру кезiнде Бағдарламаны iске асыру үшiн қаражат көздесiн. 
       Ескерту. 2-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.
      3. Министрлiктер мен ведомстволар, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдерi Бағдарламада көзделген iс-шаралардың тиiсiнше және уақытылы орындалуын қамтамасыз етсiн.
      4. Бағдарламаның орындалуын қамтамасыз етудi бақылау мен үйлестiру Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігіне жүктелсiн. 
       Ескерту. 4-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.
      5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.     

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы         
Үкіметінің               
2002 жылғы 23 қаңтардағы        
N 93 қаулысымен            
бекітілген               

2002-2010 жылдарға арналған салалық
"Ауыз су" бағдарламасы

       Ескерту. Мәтіндегі тақырып өзгеріссіз қалдырылды - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

Астана 2002 ж.

Бағдарламаның мазмұны

       Ескерту. Мазмұнмен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

1.  Бағдарламаның паспорты
2. Кіріспе
3. Қазақстандағы ауыз су ресурстарын пайдаланудың қазіргі-жай күйіне талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен негізгі міндеттері
5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі
5.1. Қолданыстағы сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану ахуалында ұстап тұру үшін
оларды қалпына келтіру және жетілдіру
5.2. Сумен нашар қамтылған аймақтарды кепілді сапалы ауыз сумен қажетті көлемде қамтамасыз ету үшін жаңа сумен жабдықтау жүйелерінің құрылысын салуды жалғастыру
5.3. Ауыз сумен жабдықтау жүйелерін республикалық және коммуналдық меншікке бөлу
5.4. Құрылысы аяқталған ауыз сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану жөнінде ұйымдар құру және оларды материалдық-техникалық жарақтандыру
5.5. Сумен жабдықтаудың жаңа көздерін игеру және балама көздерін дамыту
5.6. Тұтынылатын ауыз су сапасын жақсарту және оны ұтымды пайдалану
5.7. Су объектілерінің экологиялық және санитарлық-гигиеналық жай-күйін жақсарту
5.8. Ауыз суды ұтымды пайдалану проблемаларын бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жария ету
5.9. Сумен қамтамасыз ету қызметін басқаруды және үйлестіруді жетілдіру және экономиканың су шаруашылығы саласында білікті кадрлар даярлау
6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері
7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтиже
8. 2002-2010 жылдарға арналған»"Ауыз су" салалық бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

                        Бағдарламаның паспорты

      Ескерту. Паспорты жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

Атауы                   2002-2010 жылдарға арналған "Ауыз су"
                        салалық бағдарламасы
Әзірлеу үшін
негіздеме               "Қазақстан Республикасы азаматтарының
                        денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегі
                        бірінші кезекті шаралар туралы" Қазақстан
                        Республикасы Президентінің 1998 жылғы 18
                        мамырдағы N 3956 Жарлығы;
                        Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005
                        жылғы 29 наурыздағы N 5 хаттамалық
                        отырысының 2.2-тармағы;
                        Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007
                        жылғы 20 сәуірдегі N 319 қаулысымен
                        бекітілген Мемлекет басшысының 2005-2007
                        жылдардағы Қазақстан халқына жыл сайынғы
                        жолдауларын іске асыру жөніндегі негізгі
                        бағыттардың (іс-шаралардың) жалпыұлттық
                        жоспарын және Қазақстан Республикасы
                        Үкіметінің 2007-2009 жылдарға арналған
                        бағдарламасын орындау жөніндегі іс-шаралар
                        жоспарының 59-тармағы
Мемлекеттік орган       Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы
                        министрлігі
Бағдарламаның мақсаты   Халықты қажетті мөлшерде және кепілдік
                        беретін сапада ауыз сумен орнықты
                        қамтамасыз ету
Бағдарламаның           Халықтың кепілдік беретін сапада және
міндеттері              қажетті мөлшерде ауыз суға қол жеткізуін
                        ұлғайту;
                        орталықтандырылған сумен жабдықтау
                        көздерінің суын пайдаланатын халықтың санын
                        ұлғайту;
                        санитарлық ережелердің талаптарын және сапа
                        стандартының нормаларын толық сақтауды
                        қамтамасыз ету жолымен су көздерінің және
                        сумен жабдықтау жүйелерінің сенімділігін
                        арттыру;
                        ауыз суға жарамды сапалы жергілікті жер
                        асты суларын барынша пайдалану;
                        жер үсті көздерінің суын ауыз су мақсатында
                        орталықтандырылмаған пайдалануды болдырмау;
                        халықтың су факторына байланысты
                        сырқаттануын азайту;
                        халықтың санитарлық-эпидемиологиялық
                        салауаттылығын қамтамасыз ету;
                        сумен жабдықтау көздеріне экологиялық кері
                        әсер ету мүмкіндігін болдырмау;
                        жекелеген өңірлер мен өзен бассейндері
                        бойынша ауыз су сапасын мониторингтеудің
                        жедел жүйесін құру;
                        құрылыста, ауыз суды тазарту және дайындау
                        жүйелерінде жаңа технологиялар мен
                        материалдарды енгізу жолымен берілетін бір
                        текше метр судың құнын төмендету.
Іске асыру              2002-2010 жылдар, оның ішінде
мерзімі                 1-кезең - 2002-2005 жылдар;
                        2-кезең - 2006-2010 жылдар.
Қаржыландыру            Іс-шараларды іске асыруға республикалық
көздері және            және жергілікті бюджеттердің,
көлемі                  жеңілдетілген жағдайда сыртқы заемдар мен
                        гранттардың қаражаты, сондай-ақ шаруашылық
                        жүргізуші субъектілер қаражатын тарту
                        көзделген, оның ішінде жалпы көлемде:
                      2006 жылға
                        республикалық бюджет - 12 211,0 млн. теңге;
                        жергілікті бюджеттер - 2 089, млн. теңге;
                        шаруашылық жүргізуші субъектілердің
                        қаражаты - 1 000 млн. теңге
                      2007 жылға
                        республикалық бюджет - 18 218,0 млн. теңге;
                        жергілікті бюджеттер - 14 121,8 млн. теңге;
                        шаруашылық жүргізуші субъектілердің
                        қаражаты - 8 724,5 млн. теңге.
                      2008 жылға
                        республикалық бюджет - 23 640,0 млн. теңге;
                        жергілікті бюджеттер - 15 299,3 млн. теңге;
                        шаруашылық жүргізуші субъектілердің
                        қаражаты - 23 724,5 млн. теңге.
                      2009 жылға
                        республикалық бюджет - 41 915 млн. теңге*;
                        жергілікті бюджеттер - 16 640,0 млн. теңге*;
                        шаруашылық жүргізуші субъектілердің
                        қаражаты - 5 111,5 млн. теңге*.
                      2010 жылға
                        республикалық бюджет - 44 450,0 млн. теңге*;
                        жергілікті бюджеттер - 18 360 млн. теңге*;
                        шаруашылық жүргізуші субъектілердің
                        қаражаты - 8 431,5 млн. теңге*.
                      Ескертпе* :   2008 - 2010 жылдарға арналған
                        қаржыландыру көлемі тиісті қаржы жылына
                        арналған бюджетті қалыптастыру кезінде
                        нақтыланатын болады
Күтілетін               Республикада сумен жабдықтауға арналған
нәтижелер               салалық базалар, жабдық, құралдар
                        мен құрауыштарын шығару жөнінде жаңа
                        технологиялық өндірістер құру;
                        ауыз сумен жабдықтауды жақсартуды қажет
                        ететін 7231 ауылдық елді мекенді, 174
                        кентті және 86 қала мен шағын қалаларды
                        толық қамту үшін жүйелер мен құрылыстар
                        салу және қайта жаңарту;
                        халықтың кепілдік беретін сапада және
                        қажетті мөлшерде ауыз суға қол жеткізуін
                        ұлғайту, ол сумен қамтамасыз етілу деңгейін
                        80%-ға арттырады;
                        суды орталықтандырылған сумен жабдықтау
                        көздерінен пайдаланатын халықтың санын
                        тұтастай ел бойынша 20-25 %-ға, ал
                        жекелеген өңірлер бойынша 40 %-ға және одан
                        жоғары арттыру;
                        берілудің су факторына байланысты халықтың
                        жіті ішек жұқпалары тобы бойынша, А
                        вирустық гепатиті бойынша сырқаттануын
                        80-90 %-ға азайту, бұл халықтың
                        санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын
                        қамтамасыз етеді;
                        ауыз суға жарамды суды дайындау жөніндегі
                        озық отандық және шетелдік технологиялардың
                        жаңа жетістіктерін енгізу;
                        сумен неғұрлым аз қамтылған өңірлер
                        халқының ауыз суға қол жеткізуін қамтамасыз
                        ету үшін сумен жабдықтаудың балама көздерін
                        дамыту;
                        ауыз сумен жабдықтау жүйелерін
                        республикалық және коммуналдық меншікке
                        бөлу;
                        сумен қамтамасыз ету қызметін басқаруды
                        және үйлестіруді жетілдіру және
                        экономиканың су шаруашылығы саласында
                        білікті кадрлар даярлау.

                           2.   КIРIСПЕ

       Ескерту. Кіріспеге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

       Салалық "Ауыз су" бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) "Халық денсаулығы" мемлекеттiк бағдарламасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1998 жылғы 16 қарашадағы N 4153 Жарлығына және "Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000-2002 жылдарға арналған Iс-қимыл бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 7 наурыздағы N 367 қаулысына сәйкес әзiрлендi. 
      Халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету су көздерiнiң ластануына, санитарлық-эпидемиологиялық ахуалдың нашарлауына, сумен жабдықтау жүйелерiнiң қанағаттанғысыз техникалық жай-күйiне байланысты өзектi мiндеттердiң бiрi болып табылады. 
      Халықты тұщы сумен қамтамасыз ету проблемасы әлемнің барлық елдері үшін маңызды болып отыр. Бүкіл адамзаттың үштен бір бөлігі ауыз суға қол жеткізе алмауда, ал екі миллиардтан астам адам санитарлық жағдайлармен қамтамасыз етілмеген.
      Осыған байланысты Біріккен Ұлттар Ұйымының (бұдан әрі - БҰҰ) Бас ассамблеясының шешімімен 2003 жыл Халықаралық тұщы су жылы деп жарияланды, ал 2005 жылғы 22 наурыз - Халықаралық су ресурстары күнінен бастап 2005-2015 жылдар кезеңі "Су өмір үшін" іс-қимылының халықаралық он жылдығы болып жарияланды.
      Бағдарлама "Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегі бірінші кезекті шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 18 мамырдағы N 3956 Жарлығын орындауға және 2015 жылға қарай сумен жабдықтау және санитария секторында Мыңжылдықтың Дамуының Мақсатына қол жеткізуге бағытталған. Осының дәлелі ретінде Қазақстан Республикасының Президенті 2005 жылғы 19 қыркүйекте екінші Азаматтық форумда "екінші онжылдықтың басталуына қарай біз сапалы ауыз суға қол жеткізу проблемасын тұтастай шешуіміз қажет. Ашық немесе нормативтерге сәйкес келмейтін су айдындарынан суды пайдаланатын бірде-бір елді мекен қалмауы тиіс" деген болатын.
      Бағдарламада Қазақстанда ауыз су ресурстарын пайдаланудың қазіргі жай-күйін талдау, мақсаттары мен негізгі міндеттері, бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетіктері, қажетті ресурстар мен оларды қаржыландыру көздері, бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтиже қамтылған. 
      Бағдарлама iске асыру мерзiмi бойынша ұзақ мерзiмдiге жатады.  

3. Қазақстанда ауыз су ресурстарын пайдаланудың қазіргі жай-күйін талдау

       Ескерту. 3-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

      1999 жылғы 1 қаңтардағы халық санағына сәйкес республикамызда 14,96 млн. адам, оның iшiнде 8,38 млн. адам қалалар мен кенттерде, 6,58 млн. адам ауылдық елдi мекендерде тұрады. 
      Ауыл халқының 300 мыңға жуық адамы сапалы ауыз сумен қамтамасыз етiлуi тиiстi дәрежеде болмай тұрған, халқының саны 250 адамға дейiнгi кенттерде тұрады. 
      86 қала мен 174 кенттің 81 қаласы мен 139 кенті орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйелерімен қамтылған. Су құбыры желісінің жалпы ұзындығы 23,47 мың км және кәріз 11,13 мың км. 
                                                       1-кесте 

кестенің жалғасы   

                                                       2-кесте 

кестенің жалғасы

      1 және 2-кестелерде Қазақстан Республикасының ауылдық елді мекендері мен қалаларының сумен жабдықталуының жай-күйі туралы деректер келтірілген. Орталықтандырылған сумен жабдықтау қызмет көрсетулерімен қамтылу деңгейі 6 771,8 мың адамды құрайды немесе қала халқының 79,4%-ы тәулігіне 24 сағат бойы сапалы ауыз суға, орталықтандырылған кәріз жүйелеріне - 5 373,5 мың адам немесе 63,1% қол жеткізе алады. Сонымен қатар 537,3 мың адам немесе жалпы қала халқының 6,3 %-ы ауыз су ретінде және шаруашылық-тұрмыстық мақсатта аула және қоғамдық құдықтардың, ұңғымалардың және жер үсті көздерінің суларын, сондай-ақ тасып әкелінетін суды пайдаланады. 
      7231 елдi мекенде тұратын ауыл халқын ауыз сумен қамтамасыз ету күрделi проблемаға айналып отыр. Ауылдық кенттердi орталықтандырылған сумен жабдықтау жергiлiктi (бiр кентке арналған) және топтық (кенттер тобына арналған) су құбырларын салу жолымен шешiлiп отыр. Салынған 79 топтық су құбырларының жалпы ұзындығы 90-жылдардың басында 17,1 мың километрге жеттi, олармен 1276 ауылдық кент қамтамасыз етiлдi. 
      Жиырма жылдан астам уақыт бойы республиканың солтүстiк облыстарында өзiнiң параметрлерi бойынша бiрегей, жалпы ұзындығы 6 мың километрден астам Есiл, Преснов, Булаев және Беловодский топтық су құбырлары пайдаланылып келдi. Қостанай облысы топтық су құбырларының ұзындығы 3,4 мың километрдi құрады. 
      Батыс Қазақстан облысының аумағында мынадай: жалпы ұзындығы 1,7 мың километр болатын Фурманов, Тайпақ және Камен топтық су құбырлары пайдаланылып келдi, олар 100-ден астам кенттерге қызмет ететiн. Ұзындығы тиiсiнше 1125,6 және 406,4 километр болатын Нұра және Сiлетi топтық су құбырлары Ақмола облысының 73 ауылдық елдi мекенiн сумен қамтамасыз етiп отырды. 
      Ауылдағы барлық iрi су құбыры оларды ұстауға арналған мемлекеттiк дотациямен пайдаланылып келдi. 
      Жергiлiктi су құбырлары мен кентiшiлiк желiлердiң жалпы ұзындығы 29,0 мың километрдi құрады, олар 2,6 мың ауылдық елдi мекендi сумен қамтамасыз ететiн едi. Республика бойынша тұтас алғанда, 3,5 млн. адам (ауыл халқының 60%-ға дейiнi) су құбырының суымен қамтамасыз етiлген болатын. Халықтың қалғаны құбырлы және шахталы құдықтардың, сондай-ақ ашық су қоймаларының суын және тасымалданатын суды пайдаланды. 
      Су құбырларының көпшiлiгiнiң iске қосылғанына немесе күрделi жөндеу жүргiзiлгенiне 20-25 жылдан, Қазақстанның солтүстiгiнде 30 жылдан астам уақыт өткен. Бiрқатар су құбырлары мен олардың жекелеген тармақтарының қызмет ету мерзiмi өткен, соған орай авариялардың саны көбейдi. Тек 2000 жылдың өзiнде ғана 7097, оның iшiнде Қарағанды облысында - 1218, Атырау облысында - 1022, Жамбыл облысында - 688 авария тiркелген. Авария жағдайының көп болуы судың қайталап ластануына, су беруде ұзақ iркiлiстерге, желiлердегi судың көп ағып кететiнi, жекелеген жағдайларда 30 және одан да артық пайызға жететiн, судың өндiрiстiк емес ысырабына ықпал етуде, бұл электр энергиясының артық жұмсалуына және сайып келгенде 1 текше метр судың өзiндiк құнының өсуiне әкеп тiрейдi. 
      Нәтижесiнде ауылдық елдi мекендердiң көпшiлiгi топтық су құбырларының қызметiнен бас тартты. Көптеген елдi мекендер пайдаланушы ұйымдардың ұзақ уақытқа созылған төлемеуiнен сумен жабдықтаудан ағытылып тасталды. 
      Қазiргi кезде, экономикалық қиындықтарға байланысты бұрын Павлодар және Солтүстiк Қазақстан облыстарының 100-ден астам кентiн сумен қамтамасыз ететiн Беловод топтық су құбырының пайдаланылуы толық тоқтатылды. 
      Тұтынушылардың төлем қабiлетсiздiгiнен және жекелеген тармақтардың iстен шығуынан Батыс Қазақстан облысының Фурманов, Қаратөбе және Тайпақ, Оңтүстiк Қазақстан облысының Дарбаза және Жетiсай және басқа да бiрқатар облыстардағы топтық су құбырлары жұмыс iстемейдi. 
      Топтық су құбырлары жүйесiнiң қолайсыз болуы және олардың өте нашар техникалық жай-күйi, жекелеген аумақтарда жер асты суларының барланған кен орындары бола тұра, пайдалануға кететiн артық шығындар осы су шаруашылығы кешенiн басқарудың тиiмдiлiгi мардымсыз екенiн айғақтайды және оны қайта ұйымдастыру жөнiндегi iс-шараларды орындауды талап етедi. 
      Елiмiздiң халқын ауыз сумен қамтамасыз етудiң 1991 жылға қарай қол жеткiзiлген деңгейi аталған себептерге байланысты, сондай-ақ соңғы он жылда су құбырларының жұмыс iстеуi үшiн инвестициялық қолдаудың болмауынан күрт төмен түсiп кеттi. Қазiргі кезде топтық су құбырларынан жергiлiктi - 2,1 мың кенттiң тек 513 ауылдық кентi қамтамасыз етiледi. Халықтың ауыз сумен қамтамасыз етiлуiнiң орташа республикалық көрсеткiшiнiң жыл сайынғы төмендеуi 3-5%-ға жеттi. 
      Республикадағы жұмыс iстеп тұрған көптеген су құбырлары пайдаланудың ұзақ мерзiмiне, су тазалау технологиясының тозуына байланысты санитарлық талаптарға жауап бермейдi және нормативтiк сапалы су берудi қамтамасыз ете алмай отыр. Республика бойынша жұмыс iстеп тұрғандарының iшiнен 25,8%, ал Жамбыл облысында - 89,7%, Павлодар облысында - 57,1%, Шығыс Қазақстан облысында - 50,8%, Батыс Қазақстан облысында - 46%, Қарағанды облысында - 36% санитарлық талаптарға сай келмейдi. Астана мен Алматы қалаларында да жағдай айтарлықтай жақсы емес, онда су құбырларының тиiсiнше 50% мен 31,2% санитарлық нормаларға сай келмейдi. 
      Республикадағы жер бетi суларының ресурстары жылдық ылғалдылығы бойынша орташа мөлшерi 100,5 текше км. құрайды, оның 56,5 текше км. республика аумағында құралады. Қалған көлемi шектес мемлекеттерден (Қытай, Өзбекстан, Қырғызстан және Ресей) келiп түседi. 
      Қолдағы су ресурстарының орташа шаруашылық пайдалану үшiн көлемi жылдың сулылығы бойынша орташа мөлшерi ысырапқа кететiн мiндеттi шығындарын шегергенде, санитарлық, экологиялық, көлiктiк-энергетикалық талаптарды қанағаттандыру 46 текше километрден аспайды. Су аз болған жылдары су ресурстарының жалпы көлемi 58 текше километрге дейiн, ал бар судың көлемi тиiсiнше - 26 текше километрге дейiн төмендейдi. Бұдан басқа, жер бетiндегi сулардың ресурстары бiркелкi орналаспаған, бұл оларды тасымалдауға үлкен шығын жұмсауға әкеп соғады. 
      Жер асты суларының ресурстары: жылына 15,84 текше километр жинақталған пайдалану қоры бар 623 жер асты су көздерi барланды. Олардың iшiнде тұщы су жылына 12,68 текше километрдi құрайды. Тiкелей шаруашылық-ауыз су мақсаттары үшiн жылына 6,13 текше километр жинақталған қоры бар 494 жер асты су орындары барланды. 
      Ауыз судың барланған пайдалану қорлары республиканың жинақталған қажетiнен 2 есеге асып түседi және бiр адамға шаққанда тәулiгiне 1,12 текше метрдi құрайды. Осымен бiрге пайдаланылатын қорлар бiркелкi орналаспаған: сумен үлестiк қамтамасыз ету Атырау, Солтүстiк Қазақстан облыстарында тәулiгiне 0,08 текше метр, Жамбыл, Алматы және Павлодар облыстарында тәулiгiне - 1,6-2,3 текше метрге дейiн өзгерiп отырады. 
      Шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшiн жарамды болжанған ресурстарының шектеулi таралуы және барланған қорларының болуы Атырау,№Солтүстiк Қазақстан, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарын, Ақмола, Павлодар, Ақтөбе, Қызылорда және Қарағанды облыстарының жекелеген аудандарын нашар және iшiнара қамтамасыз етiлген аумаққа жатқызуға мүмкiндiк бередi. 
      Жер асты тұщы суларының негiзгi ресурстары (жалпы қорлардан 60%-ке дейiн) Алматы, Жамбыл және Оңтүстiк Қазақстан облыстарында шоғырланған. 
      Жер асты тұщы суларының тапшылығы жағдайында олар тiптi де толық көлемде пайдаланылмайды, барланған орындардың жалпы санынан (623) барланған қорлардан 7% ғана құрайтын жинақталған су қайтарғысымен пайдаланылатыны 330-дан аспайды. 
      Қайтарылатын су көлемi қазiргi деңгейде 4,0-ге жуық текше километрдi құрайды, жер бетiндегi су объектiлерiне қайтарылатыны - 3,4 текше километр. Қайтарылған сулар табиғи сулар мен қоршаған ортаның ластануының негiзгi көзi болып табылады. Қайтарылған сулардың өзендерге келiп түскен негiзгi мөлшерi Сырдария (47%) және Ертiс (34%) өзендерiнiң бассейндерiнде орын алған. Қалған көлемi Іле өзенiне (8%), Нұра өзенiне (5%) және қалған өзендерге (6%) тиесiлi. 
      Су ресурстарының қолдағы жиынтық көлемi қазiргi заманғы деңгейде халық шаруашылығында пайдалану мүмкiндiгiне қарай 46,9 текше километрдi құрайды. 
      Жекелеген аймақтарда экономика салаларын дамытуға және халықты сумен қамтамасыз етуге арналған су ресурстарының өсуi жер асты суларын неғұрлым кеңiнен пайдалану және жер бетiндегi су ресурстарын аймақаралық бөлу (бұру) жолымен жүзеге асырылады. Осы мақсаттарда: 
      Республика астанасы Астана қаласын сумен қамтамасыз етуге арналған Вячеслав су қоймасына келiп құятын Ертiс-Қарағанды арнасы және Ертiс-Қарағанды-Есiл өзенi суағары салынды; 
      Атырау және Маңғыстау облыстары тұтынушыларының шаруашылық-ауыз су және өндiрiстiк мұқтаждары үшiн су дайындауға мұнай кен орындарына тәулiгiне 260 мың текше метр тұщы су беруге есептелген Астрахань-Маңғышлақ суағары салынды; 
      Көкшетау қаласының және Шортанды - Бурабай курорт аймағын және басқа да бiрқатар тұтынушыларды сумен жабдықтау үшiн Есiл өзенiне Сергеев су қоймасынан су беретiн Көкшетау өндiрiстiк су құбырының құрылысы жалғасуда. 
      Ел халқының 1999 жылы шаруашылық-тұрмыстық мұқтаждарына арналған суды тұтынуы 0,83 текше километрдi, оның iшiнде: қалалардың халқы - 0,65 текше километрдi, ауыл тұрғындары - 0,18 текше километрдi құрады, бұл экономиканың барлық салаларының жалпы тұтынуының 4-6% шегiнде. 
      Шаруашылық ауыз су тұтынудың жалпы көлемiнде жер асты сулары 0,54 текше километрдi (65,2%), жер үстi сулары 0,29 текше километрдi (34,8%) құрайды. 
      Ақтөбе, Жамбыл және Оңтүстiк Қазақстан облыстарында жер асты суларын пайдалану - (88-89%) басымдыққа ие. 
      Қостанай, Маңғыстау, Ақмола және Павлодар облыстарында жер үстi суларының үлесi 55-тен 70%-ға дейiн құрайды. Жер үстi сулары есебiнен Астана, Атырау, Орал, Алматы, Петропавл және басқа да қалалар толық немесе iшiнара қамтамасыз етiледi. 
      Шаруашылық-ауыз су мұқтаждарына арналған суды тұтынудың нақты үлесi 1997 жылы республика бойынша орташа алғанда қалалардың бiр тұрғынына шаққанда Алматы облысында тәулiгiне 206 л-ден өзгере отырып тәулiгіне 167 л, Қызылорда және Атырау облыстарында тәулiгiне 120 л дейiн құрады. Ауылдық кенттер тұрғынының суды тұтынуы тәулiгiне 68 л, Қостанай, Алматы және Шығыс Қазақстан облыстарында тәулiгiне 70-75 л өзгере отырып, Маңғыстау облысында тәулiгiне 25 л дейiн құрайды. 
      Республика бойынша орташа алғанда (нормативтен %) халықтың сумен қамтамасыз етiлуi қалалар үшiн 85%-ды, Алматы облысында - ең көп шамасы 92%-ды және Қызылорда облысында ең аз шамасы 62%-ды құрады. Ауылдық кенттерде орта есеппен 71%-ды, Алматы облысында - 84%-дан ауытқи отырып, Маңғыстау облысында 42%-ға дейiн құрайды. 
      Халыққа берiлетiн 1 текше метр судың құны әр түрлi себептерге байланысты жекелеген аймақтарда 60-80 теңгеге жеттi және одан да жоғары болды, облыстар бөлiнiсiнде және сумен жабдықтау жүйелерiнде ол 18-25 теңгеден 40-60 теңгеге дейiн ауытқып отырады. Солтүстiк Қазақстанның топтық су құбырлары бойынша берiлетiн судың нақты өзiндiк құны 2000 жылы 100 теңгеге жетiп, одан да асып түстi. 
      Iс жүзiнде барлық iрi ағын сулар бойынша жайылма судың сапасы ауыз су стандарттарына сай келмейдi. Шекарааралық аса iрi өзендер болып табылатын Ертiс, Iле, Жайық, Сырдария қатты ластанған және алдын ала дайындамайынша шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшiн пайдалануға жарамайды. 
      Жайық өзенi фенолмен (шоғырланудың жол берiлетiн шегiнiң 3 өлшемiне дейiн) (бұдан әрi - ШЖШ), синтетикалық үстiңгi активтi заттармен (1,4 ШЖШ-ға дейiн) ластанған. Ілек өзенiнiң жайылма суы бормен (21,8 ШЖШ-ға дейiн) және алты валенттi хроммен (1,4 ШЖШ-ға дейiн) ластануы өткiр экологиялық проблема күйiнде қалуда. Нұра және Шерубай-Нұра өзендерi "сынаппен екiншi қайта ластанған" объектiлер санатына өттi. Нұра өзенi табанының шөгiндiлерiнде, суының құрамында және бетiнде сынаптың шоғырлану деңгейi бойынша республикадағы ең лас өзен болып табылады. Ертiс өзенi суының мыспен (2 ШЖШ-ға дейiн) және мырышпен (25 ШЖШ-ға дейiн) ластануы жоғары күйде қалып отыр. Ертiс өзенiнiң алабына жыл сайын 120 млн. текше метрдей (1999 жылы - 146 млн. текше метр) "ластанған" ағынды су жiберiлдi. 
      Суды ластаушылар қатарына өнеркәсiп, кен өндiрушi және өңдеушi кәсiпорындардан басқа, қала құрылысы, мал шаруашылығы фермалары, суармалы егiншiлiк жерлер, әртүрлi тұндырғыштар, қатты, сұйық қалдықтар мен мұнай өнiмдерi қоймалары жатады. Негiзгi ошақтарда қорғасынмен, мырышпен, кадмиймен, темiрмен, селенмен, марганецпен ластану дәрежесi 10-нан 100 ШЖШ-ға дейiн жетедi. 
      Республика шегiнде жер асты суларын ластаудың 700-ден астам ықтимал көзi анықталды, олардың 241-i жер асты суларының гидрохимиялық жай-күйiне тiкелей әсер етедi. Ластау көздерiнiң ең көбi Алматы, Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстарында анықталды. Жер асты суларының ластану учаскелерiнiң негiзгi бөлiгi минералданудың жоғарылылығымен, кермектiлiгiнiң артуымен, сульфаттар мен хлоридтердiң ШЖШ-дан асып түсетiн мәнге дейiн шоғырлануымен сипатталады. Анықталған 75 учаске жер асты суларында азот қосындыларының, оның iшiнде 49-ы мұнай өнiмдерiнiң (35-і - тұрақты); 59-ы ауыр металдардың (40-ы - тұрақты); 41-i фенолдың (35-i - тұрақты); 28-i органикалық қосындылардың (22-i - тұрақты) болуымен сипатталады. 
      Анықталған ластаушы заттар қауiптiлiгiнiң сыныбы бойынша 127 учаске жер асты суларын ластаудың қауiптi, 63-i - қаупi орташа, 48-і - қаупi жоғары және 3-i - төтенше қауiптi сыныппен сипатталады. 
      Жер асты сулары сапасының нашарлау қатерi 70 елдi мекендегi 113 су көздерiнде және шаруашылықтық-ауыз сумен жабдықтауға арналған 41 жер асты суларын жинауышта байқалған. 
      Республикада жыл өткен сайын орталықтандырылмаған көздер суының ластануы өсу үстiнде. Микробиологиялық көрсеткiштер бойынша гигиеналық нормаларға сай келмейтiн ауыз су сынамаларының үлес салмағы ел бойынша орта есеппен 8,1 пайызды құраса, ал Жамбыл, Қостанай, Маңғыстау, Павлодар және Солтүстiк Қазақстан облыстары бойынша бұл республикалық көрсеткiштен жоғары. 
      Сонымен қатар 2003 жылмен салыстырғанда санитарлық талаптарға жауап бермейтін су құбырларының саны 350-ден 290-ға дейін, оның ішінде ауылдық жерлерде 321-ден 272-ге дейін қысқарды.
      Алайда орта есеппен алғанда санитарлық талаптарға жауап бермейтін су құбырларының республикалық көрсеткіші 12,5% болған кезде, Жамбыл облысында - 33,9%, Шығыс Қазақстан облысында - 20,7%, Алматы облысында - 13,2% жоғарғы қалпында қалып отыр. 
      Ауыз су сапасының ойдағыдай болмауы елдiң жекелеген аймақтары халқының жұқпалы ауруларға шалдығуының жай-күйiне әсер етпей қоймайды. Бiрiншi кезекте бұл су арқылы берiлетiн қантышқақ, iш сүзегi, бауыр қабынуының А вирусы аурулары. 
      Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң деректерi бойынша кейiнгi уақытта су құбыры суына байланысты жұқпалы ауруларға топтап шалдығу жүйелi сипат алып отыр. Егер 1992 жылы зардап шеккендер саны 181 адам 4 iш сүзегi ошағы тiркелсе, 1995 жылы зардап шеккендер саны 305 адам 5 оқиға тiркелдi, ал 2000 жылы 3220 адам зардап шеккен 7 оқиға болды. Бұл ретте 2000 жылы Қарағанды (Шахтинск, Абай қалалары) және Шығыс Қазақстан (Қатонқарағай ауданының Фыколка ауылы) облыстарында су құбырлары суын тұтынумен байланысты зардап шеккендер саны 1,5 мың адам (1995-1997 жылдарды қоса алғандағыдан үш есе көп) iш сүзегi індетiнiң 3 ошағы тiркелдi. 2001 жылы ақпан айында ғана Қостанай облысындағы Арқалық қаласында және Қарағанды облысының Темiртау қаласында зардап шеккендердiң жалпы саны 448 адам iш сүзегiмен аурудың екi ошағы тiркелдi. 2004 жылы республикада Ақтөбе облысының Темір ауданы Кеңқияқ кентінде жіті ішек жұқпасы орын алғандығы тіркелген, онда 305 адам, оның ішінде 189 бала, Көкшетау қаласында 85 адам зардап шеккен, олардың 70-і балалар. 2004 жылғы тамыздан бастап 2005 жылғы қаңтар аралығында Қарағанды облысының Абай қаласында А вирустық гепатитімен ауырған 666 адам тіркелген, олардың 473-і балалар мен жасөспірімдер.
      Республика бойынша орта есеппен алғанда су арқылы берілетiн бауырдың қабыну ауруы 22,6%-тi құрайтыны белгілi болды, бұл көрсеткiш Ақмола облысында 47,9%, Қызылордада - 41,8%, Қостанайда - 31,1%, Қарағандыда - 27,6% құрайды. 
      Бауыр қабынуы ауруының ең iрi ошағы Қызылорда облысы Шиелi ауданының тұрғындары арасында тiркелдi. Елдi мекендер су iшетiн Жиделi су құбырын ажыратып тастаудың нәтижесiнде ауданда ауруға шалдығу көрсеткiшi 100 мың тұрғынға шаққанда 1995 адамға жеттi. 
      Ауыз су сапасының нашарлығы және сумен қамтамасыз етудiң жеткiлiксiздiгi себебiнен Батыс Қазақстан, Атырау және Солтүстiк Қазақстан облыстарында бауыр қабынуы ауруының ошақтары пайда болды. 
      Қалыптасқан ахуал су көздерiнiң үдемелi ластануының, су құбырларының құрылыстары мен тарату желiлерiнiң санитарлық-техникалық жағдайының нашарлауының, бiрқатар су құбырларында қажеттi тазарту құрылыстарының кешенi мен залалсыздандыру қондырғылары болмауының, коммуналдық шаруашылық ұйымдарының материалдық-техникалық базасы әлсiздiгiнiң заңды салдары болып табылады. 
      Халықтың ауыз су мұқтажы үшiн тұтынатын су сапасының және қол жетiмділігiнiң төмендеуiне мынадай факторлар әсер етедi: 
      су көздерiнiң, әсiресе жер үстi суларының өнеркәсiптiк, ауыл шаруашылық және шаруашылық-тұрмыстық шайынды сулармен жалпы техногендi ластануы; 
      су құбырларының және кәрiз желiлерi мен құрылыстарының суды тиiсiнше дайындауды әрi шайынды суларды тазалауды қамтамасыз етпейтiндей тозуы; 
      құбырлардың тотығуға қарсы үстiңгi жабынының бүлiнуiне байланысты бактериялық әрекет өнiмдерiмен ауыз судың екiншi қайта ластануы; 
      ауыз су үшiн төлем жөнiндегi баға саясатының, тарифтер тетiгiнiң жетiлдiрiлмеуi, коммуналдық-тұрмыстық секторды және ауыл шаруашылығын сумен жабдықтауды басқарудағы және пайдаланудағы кемшiлiктер; 
      халықтың төлем қабiлетiнiң және сапалы ауыз суға қол жетiмдiгiнiң төмендiгi; 
      сумен жабдықтаудың жаңа жүйелерiн салуға, қазiргi жүйелерді жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарына мемлекеттiк инвестициялардың жеткiлiксiздiгi; 
      шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшiн арнайы барланған жер асты сулары көздерiн пайдаланудың жеткiлiксiздiгi; 
      жер асты тұщы суларын мақсатқа сай пайдаланбау; 
      республиканың жекелеген аймақтарында жергiлiктi ауыз сумен жабдықтау көздерiнiң болмауы. 
      Халық тұтынатын ауыз судың сапасын және қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз етумен байланысты қалыптасқан ахуал себептерiн жою жөнiнде мақсатты бағытталған шаралар қабылдамау мынадай жағымсыз салдарларға алып келедi: 
      ел халқы денсаулығының нашарлауы; 
      аудандарда медициналық-экологиялық ортаның нашарлауына байланысты халықтың бей-берекет көшiп-қонуы;
      коммуналдық сектор кәсiпорындарында ескiрген өндiрiстiк қорлар көлемiнiң өсуi;
      пайдалану шығындарының өсуiмен қатар коммуналдық қызметтердi ұсыну сапасының және iркiлiссiздiгiнiң төмендеуi;
      жер асты сулары көздерi мен ашық су қоймаларын ауыз суға пайдалану мәнiнiң жоғалуы;
      суды тазалауға және суды дайындауға кететiн шығындардың артуы.

4. Бағдарламаның мақсаты мен негізгі міндеттері

       Бағдарламаның мақсаты - халықты қажеттi мөлшерде және кепiлдi сапалы ауыз сумен тұрақты қамтамасыз ету.
      Бағдарламаның негiзгi мiндеттерi:
      халықты қажеттi мөлшерде және кепiлдi сапалы ауыз сумен қамтамасыз етуге бағытталған iс-шаралар кешенiн айқындау және әзiрлеу, сондай-ақ оларды iске асыру жөнiндегi басымдықтарды айқындау; 
      Бағдарламаны iске асыру үшiн инвестициялардың қажеттi көлемi мен қаржыландыру көздерiн айқындау. 
      Халықты ауыз сумен ұдайы қамтамасыз ету мынадай негiзгi принциптер негiзiнде жүзеге асырылуы тиiс: 
      1) мемлекет бүкiл халықтың суға тең қол жеткiзуi негiзiнде сумен жабдықтау саласындағы бағдарламаларды жүзеге асыру үшiн жауапты болуы тиiс; 
      2) суды экономикалық, әлеуметтiк және экологиялық құндылығы бар шектеулi табиғи ресурс ретiнде қараудың қажеттiгi; 
      3) жер асты су көздерiн пайдалануды күшейту Бағдарламаның негiзгi басымдықтарының бiрi болып табылады және мыналарды көздейдi: 
      жұмыс iстеп тұрған су алғыштарды кеңейту және қайта ұйымдастыру; 
      жер асты су көздерiнiң санитарлық ахуалын сауықтыру; 
      жер асты су көздерiн сарқылудан және ластанудан қорғауды жүзеге асыру; 
      4) су шығару және жеткiзу құралдары шаруашылық жүргiзушi түрлi субъектiлердiң меншiгi болуы мүмкiн; 
      5) суды тұтыну коммерциялық принциптерге негiзделуi тиiс, суды пайдаланудың ақылы болуы суды ұтымды пайдалануға қол жеткiзуге, сақтауға және кәсiпкерлiк қызметке ынталандыруы тиiс; 
      6) меншiк нысандарының сан алуандығы жағдайында инвестициялық процестi кейiннен орталықсыздандыра отырып, ауыртпалық орталығын қайтарымсыз бюджеттiк қаржыландырудан қайтарымды негiзде несиелеуге бiрте-бiрте көшiру; 
      7) барлық су тұтынушының су заңнамасы талаптарын сақтауы. 
      Бағдарламаның негiзгi мақсаттары мен мiндеттерiн қамтамасыз етуге арналған шаралар кешенi мыналарды қамтиды: 
      1) халықтың түрлi әлеуметтiк топтарын ауыз сумен қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн бiрiншi кезектегi аз шығынды iс-шараларды iске асыру; 
      2) суды залалсыздандыру және тазалау жөнiндегi ғылыми-техникалық жетiстiктердi әзірлеу және енгiзу; 
      3) ауыз сумен жабдықтау көздерi - жер үстi және жер асты су объектiлерiнiң тиiстi экологиялық жай-күйiн қамтамасыз етуге бағытталған табиғат қорғау iс-шараларын өткiзу; 
      4) су рыногын дамыту үшiн жағдай жасау және кәсiпкерлердiң ауыз суды шығару мен жеткiзу жөнiндегi бастамаларын қолдау әрi оның бүкiл халыққа қол жетiмділiгiн ынталандыру; 
      5) ауыз сумен қамтамасыз ету проблемаларын шешуде, халықтың экологиялық мәдениетiн қалыптастыруда қоғамдық институттарды дамыту мен олардың рөлiн күшейту; 
      6) Республиканы сумен қамтамасыз етудiң бас схемасын әзiрлеу, онда тиiстi мөлшерде және қажеттi сападағы ауыз сумен қамтамасыз етiлмеген аймақтар мен тұтынушылардың жекелеген топтарын анықтау, сумен жабдықтаудың ықтимал көздерiн белгiлеу, техникалық iс-шараларды, оларды iске асыру кезектiлiгiн және қажеттi күрделi қаржыны болжамдау қажет.
      Ескерту. 2-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2006.08.22 N 799, тақырыбына өзгерту енгізілді - 2007.10.16 N 956 Қаулыларымен.

5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі

       Ескерту. Бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

      Халықты сумен қамтамасыз ету жөніндегі проблемаларды шешудегі негізгі бағыттар:
      1) қазіргі бар сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану жағдайында ұстап тұру үшін оларды одан әрі қалпына келтіру және жетілдіру;
      2) сумен неғұрлым аз қамтылған өңірлерде кепілдік беретін сапада және қажетті көлемде ауыз суға қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін сумен жабдықтаудың жаңа жүйелерін салуды жалғастыру;
      3) ауыз сумен жабдықтау жүйелерін республикалық және коммуналдық меншікке бөлу;
      4) құрылысы аяқталған ауыз сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану жөнінде ұйымдар құру және оларды материалдық-техникалық жарақтандыру;
      5) сумен жабдықтаудың жаңа көздерін игеру және балама көздерін дамыту;
      6) тұтынылатын ауыз су сапасын жақсарту және оны ұтымды пайдалану;
      7) су объектілерінің экологиялық және санитарлық-гигиеналық жай-күйін жақсарту;
      8) бұқаралық ақпарат құралдарында ауыз суды ұтымды пайдалану проблемалары туралы кеңінен жария ету және жұртшылыққа Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы хабарлау;
      9) сумен қамтамасыз ету қызметін басқаруды және үйлестіруді жетілдіру және экономиканың су шаруашылығы саласында білікті кадрлар даярлау болып табылады.
      Бағдарламаны іске асырудың мынадай тетігі көзделуде:
      1) республикалық және облысаралық маңызы бар сумен жабдықтау объектілері, ал жекелеген өңірлерде ауданаралық ауылдық топтық су құбырлары тиісті жылдарға арналған Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспарына сәйкес қаржыландырылады;
      2) облыстық, аудандық және жергілікті маңызы бар сумен жабдықтау объектілері жергілікті мемлекеттік басқару органдары бекіткен немесе мемлекеттік емес ұйымдар қабылдаған мақсатты бағдарламалар негізінде жергілікті бюджеттер қаражаты, заемдар, тікелей шетелдік немесе отандық инвестициялар, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер қаражаты және 10% мөлшерінде тікелей салымдар түрінде халықтың қаражатын тарту есебінен қаржыландырылады.
      Бағдарлама іс-шараларын іске асыруды Су ресурстары комитетінің, Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің аумақтық органдары, өз құзыреті шегінде жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ мемлекеттік емес сектордың су шаруашылығы ұйымдары жүзеге асырады.
      Осы Бағдарламаны іске асыру әзірленген іс-шаралар жоспарына сәйкес жүзеге асырылады, бұл атқарушы органдардың, су шаруашылығы ұйымдарының назарын халықты ауыз сумен жабдықтау саласындағы негізгі проблемаларға аударуға, ахуалдың өзгеруіне ден қоюға, шаралардың тиімділігін қамтамасыз етуге және нақты нәтижелер алуға мүмкіндік береді.
 
      5.1. Қазіргі бар сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану жағдайында ұстап тұру үшін оларды одан әрі қалпына келтіру және жетілдіру
      Осы бағыт су жинаушы құрылыстарды, су дайындау жөніндегі құрылыстарды, су құбырлары желілері мен топтық сумен жабдықтау жүйелерін қайта жаңартуды және тиісті жай-күйде ұстауды, төтенше жағдайларға арналған резервтік сумен жабдықтау жүйесін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды жүзеге асыруды көздейді.
      Осы бағытты дамыту үшін Бағдарламада аз шығынмен халықты кепілдік беретін сападағы ауыз сумен қамтамасыз етуге, материалдық және энергетикалық қамтамасыз етуге байланысты пайдалану шығыстарын қысқартуға мүмкіндік беретін іс-шаралар белгіленген:
      1) коммуналдық меншіктегі қазіргі бар сумен жабдықтау жүйелерін қайта жаңарту, оның ішінде жер үсті су көздерінен су алуды қамтамасыз ететін барлық сумен жабдықтау жүйелерін қайта жаңартуды аяқтау;
      2) қалалық сумен жабдықтау жүйелерін кеңейту және қайта жаңарту:
      Алматы, Астана, Ақтөбе, Қарағанды, Көкшетау, Қызылорда, Кентау, Петропавл, Риддер, Степногорск, Шардара, Екібастұз және басқа да қалалар мен шағын қалалардың сумен жабдықтау және су бөлу жүйелерін кеңейту және қайта жаңарту;
      3) республикалық меншіктегі қазіргі бар сумен жабдықтау жүйелерін қайта-жаңарту:
      сумен жабдықтаудың баламалы көздері жоқ жерлерде Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан, Қызылорда, Қостанай, Солтүстік Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстарында топтық сумен жабдықтау жүйелерін қайта жаңарту;
      Ақмола облысындағы Нұра, Ақтөбе облысындағы Ырғыз, Қызылорда облысындағы Қызылорда және Қызылжарма, Оңтүстік Қазақстан облысындағы Байырқұм жер асты суларының бас тоғандарын кеңейте отырып қайта жаңарту;
      Бағдарламаны іске асырудың 2-кезеңінде (2006-2010 жылдар) Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарын қамтитын Азия Даму Банкінің "Ауылдық аумақтарды сумен жабдықтау және кәріздеу" заемді жобасының екінші траншын және Ислам Даму Банкінің" Алматы облысын ауылдық сумен жабдықтау" жобасын жеңілдікті жағдайда тарту көзделуде. Жапон Үкіметі Жамбыл облысында "Қазақстан Республикасындағы ауылдық елді мекендерді сумен жабдықтау" жобасын жүзеге асыру үшін грант бөліп отыр.
 
      5.2. Сумен неғұрлым аз қамтылған өңірлерде кепілдік беретін сапада және қажетті көлемде ауыз суға қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін сумен жабдықтаудың жаңа жүйелерін салуды жалғастыру
      Бұл бағыт халықтың кепілдік беретін сапада және қажетті мөлшерде ауыз суға қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін сумен жабдықтаудың жаңа жүйелерін салу есебінен сумен жабдықтауды жақсарту жөніндегі іс-шаралар кешенін көздейді:
      1) коммуналдық меншіктегі сумен жабдықтаудың жаңа жүйелерін салу, оның ішінде топтық су құбырларына қосылған елді мекендер;
      2) республикалық меншіктегі ауыз сумен жабдықтаудың жаңа жүйелерін салу;
      3) сапалы сумен жабдықтау көздері бар (топырақ суы, бұлақтар және т.б.) елді мекендерге арналған жеке шахталық және құбырлық құдықтар, каптаждық камералар салу және оларды қайта жаңарту;
      4) тасып әкелінетін суды пайдаланатын елді мекендер үшін суды химиялық зиянды қоспалардан тазарту жөніндегі жаңа технологияларды пайдалана отырып, сумен жабдықтаудың жергілікті жүйелерін салу.
      Осы бағытты іске асыру мақсатында:
      Қызылорда облысында Арал-Сарыбұлақ, Жиделі және Октябрь топтық су құбырларының, Оңтүстік Қазақстан облысында Кентау-Түркістан топтық су құбырының 4-ші және 5-ші кезектерін салу;
      Ақмола облысында Нұра және Селеті топтық су құбырларын, Алматы облысында Түрген, Шығыс Қазақстан облысында Белағаш 2-ші кезегін, Батыс Қазақстан облысында Каменск және Орда су құбырларының 2-ші кезегін, Қостанай облысында Есіл, Солтүстік Қазақстан облысында Есіл, Булаев топтық су құбырларының 2-ші кезектерін, Оңтүстік Қазақстан облысында Тасты-Шу, Дарбаза топтық су құбырларын қайта жаңарту.
      Ақмола облысында Көкшетау өнеркәсіптік су құбырының 2-ші кезегін, Қарағанды облысында Есқұла, Атырау облысында Ноғайты - Сағыз - Мүкір, Мүкір - Жантерек - Жамансор, Тасшағыл - Қаракөл, Мұздыбұлақ - Қарабау, Оңтүстік Қазақстан облысының Шардара өнеркәсіптік су құбырларын салу және Ақмола облысында Яблонев, Алматы облысында Байзақ, Павлодар облысында Май және Беловод, Оңтүстік Қазақстан облысында Жетісай топтық су құбырын қайта жаңарту көзделіп отыр.
      Сондай-ақ, 1583 елді мекенде сумен жабдықтау желілері мен құрылыстарын салу көзделіп отыр.
      Барлық жиектегі 3-5 г/л-ге дейін жоғары минералдандырылған, сондай-ақ құрамында санитарлық норма талаптарынан асатын фтор, ауыр металдар, хлоридтер, сульфаттар, нитраттар және басқа да зиянды химиялық қоспалар жоғары мөлшерде бар жер асты сулары бар ауылдық елді мекендерді сумен жабдықтау жергілікті су тазарту қондырғыларын қолдану жолымен көзделіп отыр.
 
      5.3. Ауыз сумен жабдықтау жүйелерін республикалық және коммуналдық меншікке бөлу
      Су ресурстары шектелген немесе минералдық сулар басым (Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан, Қостанай, Қызылорда, Солтүстік Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстары) аудандарында ауыз сумен қамтамасыз ету ондаған және жүздеген елді мекендерге қызмет көрсететін, ұзындығы 50-ден 2000 км дейін топтық су құбырларын салу арқылы жүзеге асырылды. 1276 елді мекенді ауыз сумен қамтамасыз ететін салынған топтық су құбырларының жалпы ұзындығы 17,1 мың км жетті.
      Бұрын топтық су құбырларының барлық ірі жүйелері оларды ұстауға бөлінетін мемлекеттік қамтамасыз етілумен пайдаланылатын.
      Аталған бағыт су тұтынушыларға ауыз суды беру жөніндегі маңызды топтық су құбыры жүйелеріне қызмет көрсететін кәсіпорындардың қызмет көрсетулерінің (шығындарының) құнын ішінара өтеуге (арзандатуға) арналған іс-шараларды қамтиды:
      1) ауыз сумен жабдықтау жүйелерін республикалық және коммуналдық меншікке бөлу.
      Жекелеген өңірлерде халыққа берілетін ауыз судың 1 м ³ құны әр түрлі себептерге байланысты 60-80 теңгеге жетті және одан жоғары. 2005 жылы Солтүстік Қазақстан облысының топтық су құбырлары бойынша берілетін судың өзіндік құны 200 теңгеге дейін артты және одан жоғары болды, Батыс Қазақстан облысының Орда су құбыры суының өзіндік құны 564 теңгені құрайды.
      Елді мекендерді кепілдік беретін сапада және қажетті мөлшерде топтық сумен жабдықтау жүйелерінен ауыз сумен қамтамасыз ету үшін Бағдарламаның бірінші кезеңінде ауыз суды беру қызмет көрсетулерінің құнын арзандату бойынша мемлекеттік қолдау енгізілген.
      Қазақстан Республикасының Су және Бюджет кодекстерінде сумен жабдықтаудың баламасыз көздері болып табылатын аса маңызды топтық сумен жабдықтау жүйелерінен ауыз-су беру жөніндегі қызмет көрсетулердің құнын субсидиялау көзделген.
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 21 желтоқсандағы N 1344 қаулысында Республикалық меншіктегі су шаруашылығы құрылыстарының тізбесі айқындалған, оған еліміздің 8 облысының 21 топтық су құбыры енгізілген.
      Қазақстан Республикасының Су және Бюджет кодекстеріне өзгерістер енгізілген, оларға сәйкес сумен жабдықтаудың баламасыз көздері болып табылатын аса маңызды топтық сумен жабдықтау жүйелерінен ауыз су беру жөніндегі қызмет көрсетулердің құнын субсидиялау тек республикалық бюджеттен ғана емес, сондай-ақ облыстық бюджеттен де көзделген.
 
      5.4. Құрылысы аяқталған ауыз сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану жөнінде ұйымдар құру және оларды материалдық-техникалық жарақтандыру
      Жергілікті жерлерде пайдаланушы коммуналдық кәсіпорындардың жеткілікті түрде материалдық-техникалық жарақтандырылмауына, тіпті болмаса мұндай кәсіпорындардың мүлде болмауына байланысты аяқталған құрылыстарды және пайдалануға берілген ауыз сумен жабдықтау объектілерін одан әрі пайдалануға байланысты проблемалар бүгінгі күні аса өзекті мәселе болып табылады.
      Осыған байланысты бұл бағыт құрылысы аяқталған ауыз сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану бойынша коммуналдық кәсіпорындар құру жөніндегі іс-шараларды және оларды материалдық-техникалық жарақтандыруды көздейді.
      Бағдарламаның бірінші кезеңін (2002 - 2005 жж.) іске асыру кезінде облыстардың коммуналдық меншігіне 99 ауыз сумен жабдықтау объектісі берілді және 14 топтық сумен жабдықтау жүйесі республикалық меншікке қабылданды.
      Жергілікті жерлерде пайдаланушы ұйымдардың болмауы меншікке өткізу рәсімдерін күрделендіреді.
      Атырау облысында 2003 жылдан бастап 20 кіші су тазарту қондырғылары және ауылдық елді мекендердің 26 кентішілік су құбыры желілері оларды пайдалануға қаражат бөлу мәселесі шешілмеуіне байланысты жұмыс істемей тұр. Батыс Қазақстан облысының Ақжайық ауданының Ж. Молдағалиев атындағы кентінде және Қазталы ауданының Ақпәтер кентінде осыған ұқсас жағдай қалыптасып отыр.
      Ақмола, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Қарағанды және Оңтүстік Қазақстан облыстарында республикалық бюджет қаражаты есебінен жаңадан салынған ауыз сумен жабдықтау объектілері бойынша да дәл осындай жағдай қалыптасқан.
      Жергілікті атқарушы органдар қазіргі бар және жаңадан енгізілетін ауыз сумен жабдықтау объектілерін пайдалануды ұйымдастыру жөнінде, сондай-ақ оларды материалдық-техникалық жарақтандыру жөнінде шаралар қабылдауы қажет.
 
      5.5. Сумен жабдықтаудың жаңа көздерін игеру және балама көздерін дамыту
      Осы бағыт ауыз сумен жабдықтаудың баламалы көздері жоқ жергілікті жерлерде жер асты суларының барланған қорларын неғұрлым толық пайдалану есебінен сумен жабдықтауды жақсарту жөніндегі іс-шаралар кешенін көздейді:
      1) сумен жабдықтауды баламалы көздерге көшіре отырып, неғұрлым кіші топтық жүйелер құру мақсатында топтық сумен жабдықтау жүйелерін сегменттеу;
      2) жер асты суларының барланған кен орындарын игеру.
      Жекелеген өңірлер үшін баламалы көздер ретінде:
      рұқсат берілген сапасы ең төмен жер асты суларын (1,0-1,5 г/л минералдандырылған әлсіз минералданған жер асты суларын) пайдалану;
      жергілікті су тазарту қондырғыларын орнату;
      ауыз суды жеткізуді ұйымдастыруды жетілдіру мүмкіндігі қаралған.
      Алдағы уақытта балама су көздерін таңдап алу әрбір нақты елді мекенді сумен жабдықтаудың бірнеше нұсқаларын техникалық-экономикалық жағынан салыстыру нәтижесінде жүргізіледі.
      Суды тасып әкелуді ұйымдастыру, ерекше жағдайларда ғана тыныс-тіршілікті қолдау үшін кенттерді сумен жабдықтау көзі ретінде қаралуы мүмкін, олар мыналар:
      сумен жабдықтау жүйесін салу және қайта жаңарту кезеңіндегі уақытша шара;
      халықтың өсуі күтілмейтін немесе жақын болашақта оларға халықты көшіру жоспарланатын, даму әлеуеті төмен шағын елді мекендер үшін;
      ауыз сумен жабдықтау үшін ресурстардың жетіспеушілігі, бірақ кенттердің белгілі бір кезеңге дейін болуы қажет болған жағдайда.
 
      5.6. Тұтынылатын ауыз су сапасын жақсарту және оны ұтымды пайдалану
      Бағыт судың сапасын жақсарту жөніндегі шаралар кешенін қамтиды:
      1) тұтынатын судың сапасын жақсарту үшін ауыз сумен жабдықтау жүйелерін салуда жаңа материалдар мен технологияларды енгізу;
      2) тұтынушылардың барлық санаттарында суды прибор арқылы толық есепке алуды енгізу.
      Осы бағыттың негізгі мақсатына қол жеткізу үшін мынадай жұмыстар жүргізу қажет:
      экологиялық таза материалдарды қолдана отырып, отандық және шетелдік озық технологияларды әзірлеу және енгізу;
      судың екінші рет ластануын болдырмау мақсатында су құбыры желісінің тозған учаскелерін қайта жаңарту;
      бастапқы суды тазартудың тиісті параметрлерін қамтамасыз ететін технологиялық схема орнату;
      ауыз судың сапасын бақылауды жүзеге асыратын қызметтердің материалдық-техникалық, кадрлық және қаржылық қамтамасыз етілуін күшейту;
      елді мекендерде бұрын салынған жергілікті су құбырларын оңалту, олардың жұмысының тиімділігін арттыру, залалсыздандыру мен су тазартудың технологиялық процестерін жаңғырту;
      жер үсті көзінің суын пайдаланатын барлық елді мекендер үшін суды химиялық зиянды қоспалардан тазарту жөніндегі жаңа материалдар мен технологияларды пайдалана отырып, сумен жабдықтаудың жергілікті жүйелерін салу;
      жеке каптаждық камераларды, шахталық және құбырлық құдықтарды салу және қалпына келтіру.
      Республиканың 700-ден астам елді мекенінде су дайындау жөніндегі іс-шараларды іске асыру болжанып отыр.
      Ауыз суды ұтымды пайдалану жөніндегі шаралар ауыз суды техникалық, ауыл шаруашылығы және басқа да мұқтаждықтарға мақсатсыз пайдалануды болдырмау сияқты мәселелерге, экономиканы құрылымдық жағынан қайта құруды, су үнемдеуші технологияларды технологиялық жаңғыртуды және енгізуді ескере отырып, табиғи су объектілерінен су алуды қысқартуға, сондай-ақ желінің тасқынды нүктелері мен су тұтынушыларға су есептеуіш приборларын орнатуға қатысты оны үнемді де тиімді пайдалану жөніндегі іс-шаралардың кең ауқымын қамтиды.
      Жекелеген өңірлердегі су тапшылығы, тұщы су көздерінің біртіндеп сарқылуы және ластануының күшеюі су ресурстарын ұтымды пайдалануды кешенді жоспарлауды қамтамасыз етуді талап етеді.
      Тұтастай су пайдаланудың жай-күйі су ресурстарын ұтымды пайдалану жағдайларын дамыту және жасау, су үнемдеуші технологияларды ғылыми тұрғыдан негіздеу, ауыз суды мақсатсыз пайдалануды болдырмау жөнінде кезек күттірмейтін шаралар қабылдауды талап етеді.
      Су ресурстарын ұтымды пайдалану және қорғау алғышарттарын жасау, су объектілерінің ластануына жол бермеу үшін халықтың экологиялық білімін тереңдету жолымен оның жалпы санитарлық-гигиеналық және экологиялық мәдениетін қалыптастыру елеулі сәт болып табылады.
 
      5.7. Су объектілерінің экологиялық және санитарлық-гигиеналық жай-күйін жақсарту
      Бағыт су ресурстарын пайдалану, қалпына келтіру және қорғау процестерінің теңгерімділігін қамтамасыз етудің негізін қалайтын іс-шаралар кешенін қамтиды.
      Қоршаған ортаның қазіргі жай-күйі және су ресурстарын қорғау және қалпына келтіру жөнінде тиісті превентивті іс-шаралар қабылдаусыз әрі енгізусіз экономика салаларының күтіліп отырған экономикалық өсуі су объектілерінің экологиялық жай-күйінің нашарлауына әкеп соғады.
      Республикада қоршаған ортаны қорғауды және табиғат пайдалануды мемлекеттік басқару жүйесін қалыптастыру жүріп жатыр, қоршаған ортаны және оның су объектілері сияқты маңызды құрамдасын қорғауды жақсартуға, шаруашылық және өзге де қызметтің табиғи экологиялық жүйелерге зиянды әсерін болдырмауға бағытталған бірқатар заңнамалық және нормативтік-әдістемелік құжаттар жұмыс істейді. Экономикалық қауіпті қызметке талаптар және оны бақылау күшейтілген, экология мәселелері бойынша халықаралық ынтымақтастық нығайып келеді.
      2002-2004 жылдар кезеңінде жұмыс істемейтін су құбырлары желілерінің үлес салмағы 13,2%-дан 11,1%-ға дейін және санитарлық талаптарға жауап бермейтін су құбырларының үлесі 23,4%-дан 17,7%-ға дейін қысқарды. Сумен қамтамасыз ету құрылыстарының қанағаттанғысыз санитарлық-техникалық жағдайы салдарынан бұл кезең ішінде су факторларына байланысты 9 жіті ішек жұқпасының қозуы тіркелген.
      2005 жылы жіті ішек жұқпаларының қозуы тіркелмеген. Микробиологиялық көрсеткіштер бойынша гигиеналық нормативтерге жауап бермейтін құбыр ауыз суы сынамасының үлес салмағы 2001 жылғы 3,9%-дан 2004 жылы 2,0%-ға дейін төмендеді, 2005 жылы бұл көрсеткіш 1,6%-ды құрады.
      Қолданыстағы Су кодексіне сәйкес ауыз су және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау үшін ластанудан қорғалған, суының сапасы белгіленген мемлекеттік стандарттарға және гигиеналық нормативтерге сәйкес келетін жер үсті және жер асты су объектілері мен су шаруашылық құрылыстары ұсынылады.
      Ауыз су және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау үшін жер үсті және жер асты суларының қауіпсіздігін халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы уәкілетті орган анықтайды.
      Су объектілерінің экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық жай-күйін жақсарту жөніндегі негізгі шаралар мыналар болып табылады:
      1) ауыз сумен жабдықтау көздері мен құрылыстарының су қорғау аймақтарын, жолақтар мен санитарлық қорғау аймақтарын орнату;
      2) ауыз су мұқтаждарына пайдаланылатын су қоймаларының санитарлық-қорғаныштық су қорғау аймағында екпе ағаштарын қайта жаңарту және жаңаларын отырғызу.
      Сонымен қатар мынадай іс-шаралар өткізілуі тиіс:
      1) ауыз суды ұтымды пайдалануды ынталандыратын экономикалық құралдарды әзірлеу және іске асыру;
      2) су экологиясы саласында іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізу үшін ғылыми-зерттеу институттарының желісін орнату және қолдау;
      3) ауыз сумен жабдықтау сапасын бақылауды жүргізу, ауыз суды пайдаланудың су қорғаушы режимін енгізу;
      4) барлық елді мекендерде суды пайдалануды бақылау;
      5) ауыз су қауіпсіздігінің санитарлық-эпидемиологиялық қызметін зертханалық бақылауды жаңғырту және жақсарту.
 
      5.8. Ауыз суды ұтымды пайдалану проблемаларын бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жария ету

      Ескерту. 5.8-кіші бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2009.12.30 № 2305 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Қаулысымен

      Таза ауыз су алу, оны ұтымды пайдалану проблемасы халықтың барлық жіктерінің өмірлік мүдделерін қозғайтындықтан, тек мемлекеттік ғана емес, жалпы адамзаттық проблема болып табылады. Көбінесе осы проблеманы шешуге байланысты іс-шаралардың тиімсіздігінің себебі оны шешумен айналысатын мемлекеттік органдар арасында үйлестірудің нашарлығы және қалың бұқарамен өзара іс-қимылының нашарлығы болып табылады.
      Халықты сумен қамтамасыз ету мәселелері жұртшылықты кеңінен тарта отырып, ашық шешілуі тиіс. Судың табиғи су объектілеріндегі, сонымен қатар сумен жабдықтау жүйелеріндегі де сапасы, оны тазарту мен жеткізу құны туралы ақпарат әрбір азаматқа қол жетімді болуы тиіс, бұл ауыз суды ұтымды пайдалану проблемасын түсінуге ықпал ететін болады.
      Халық арасындағы экологиялық, санитарлық-гигиеналық білім мен ағарту ісі, су ресурстарын үнемді пайдалану мәселелері бойынша белсенді ақпараттық сүйемелдеуді республикалық және өңірлік телеарналар бойынша 59 республикалық баспа бұқаралық ақпарат және хабар тарату құралдары қамтамасыз етеді.
      Осы мәселелерді жария ету "Новости", "Лучше быть здоровым", "Жеті күн", "Бетпе-бет", "Мезгіл", "Диалог", "Ауыл", "Апта", "Чистые родники", "Ел мен жер", "Актуальные интервью" атты ақпараттық және талдамалық бағдарламаларда жүргізілуде.
      Сондай-ақ Бағдарлама шеңберінде республикада қоғамды экологияландыру жөніндегі шаралар көзделген, қоршаған ортаны қорғаудың ақпараттық жүйесін құру және азаматтардың кең ауқымының экологиялық ақпаратқа қол жеткізуін қамтамасыз ету жөнінде жұмыстар жүргізілуде. Осы мақсаттар үшін экологиялық мазмұндағы мерзімді басылымдар "Гидрометриология и экология" журналы, "Экологический курьер", "Атамекен" газеттері және "Экологический вестник" Ақмола облыстық газеті шығарылады. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі орталық уәкілетті органның интернет-ресурсы жұмыс істеуде.
      Тұтастай, республикалық және өңірлік баспасөз материалдары республика халқының денсаулығын жақсарту үшін ауыз судың сапасын қамтамасыз ету және оған халықтың қол жетімділігі проблемаларын жария етуге бағытталған.
      Халықты осы проблемалар бойынша одан әрі хабардар ету әрі білім беру, халықта экологиялық және санитарлық-гигиеналық мәдениет қалыптастыру үшін Бағдарламада мыналар көзделеді:
      1) экологиялық, санитарлық-гигиеналық білім беру және оқу ағарту, су ресурстарын, - әсіресе ауыз суды үнемді пайдалану мәселелері бойынша брошюралар, буклеттер шығаруды, радио және телебағдарламалардың тұрақты циклын құруды, бұқаралық ақпарат құралдарында жария етуді қамтамасыз ету;
      2) ауыз суды ұтымды пайдалану жөнінде халықты хабардар ету және білім беру жөніндегі жұмысқа үкіметтік емес ұйымдарды және қоғамдастық өкілдерін тарту.
      Бұл іс-шаралар республика халқының барлық жіктерінің арасында Бағдарлама туралы хабардар болу деңгейін арттыру мақсатында "Ауыз су" бағдарламасы туралы бейнероликтер және "Ауыз су" бағдарламасы жөнінде интернет-ресурс жасауды, сондай-ақ ауыз суды ұтымды пайдалану саясатын айқындауды қамтиды.
      Қазақстан азаматтары суды тұтынуды және су ресурстарын қорғауды ұйымдастыру саласында басқару үдерістеріне осы проблемаға қатысты мәселелер немесе шешімдер талқыланатын семинарларға, референдумдарға, "дөңгелек үстелдерге" және басқа да іс-шараларға қатысу жолымен әсер ете алады.
 
      5.9. Сумен қамтамасыз ету қызметін басқаруды және үйлестіруді жетілдіру және экономиканың су шаруашылығы саласында білікті кадрлар даярлау
      Бағыт халықты ауыз сумен жабдықтау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды қамтамасыз етуге жұмылдырылған шаралардың өзара байланысты кешенін көздейді.
      Халықты сумен қамтамасыз ету үдерісін бақылау мен жоспарлауды мемлекет жүзеге асырады.
      Халықты ауыз сумен қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі негізгі шаралар мыналар болып табылады:
      1) Ауылдық аумақтарды дамытудың мемлекеттік бағдарламасының және "Ауыз су" салалық бағдарламасының шеңберінде өңірлік бағдарламаларды іске асыру;
      2) Қазақстан Республикасының су ресурстарын кешенді пайдалану мен қорғаудың бас схемасын әзірлеу және бекіту;
      3) Қазақстан Республикасының өзен бассейндері бойынша суды кешенді пайдалану және қорғау схемаларын әзірлеу және бекіту;
      4) экономиканың су шаруашылығы саласында білікті кадрлар даярлау.
      Бұл іс-шаралар мынадай жұмыстар жүргізуді талап етеді:
      1) Үкімет, жергілікті атқарушы органдар және су пайдаланушылардың мемлекеттік емес бірлестіктері арасында ауыз сумен жабдықтау жүйесіндегі өндіріс құралдарына меншікті нақты бөлуді көздейтін сумен жабдықтау инфрақұрылымын басқару жүйесін жетілдіру;
      2) суды ақылы пайдалану және суды пайдалануды мемлекеттік субсидиялау жүйесін жетілдіру негізінде суды пайдаланудың экономикалық тетігін жасау;
      3) халықты ауыз сумен қамтамасыз етумен, оның сапасын арттырумен айналысатын ұйымдардың, оның ішінде мемлекеттік емес ұйымдардың да бастапқы кезеңде қалыптасуына қолдау көрсету;
      4) сыртқы заемдар мен жеңілдікті жағдайлардағы гранттарды қоса алғанда, барлық қаржыландыру көздерінен қосымша қаражат тарту;
      5) су объектілерін де, сумен жабдықтау жүйелерін де мониторингтеу жүйесін әзірлеу және енгізу.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері

       Ескерту. Бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.

      Бағдарламаны іске асырудың 1-кезеңінде (2002-2005 жылдар) барлық көздерден 46,21 млрд. теңге сомасында қаражат нақты игерілді.
      Бағдарламаның 2-кезеңінің (2006-2010 жж.) іс-шараларын іске асыруға арналған қаржы қаражатының көлемі 253,937 млрд. теңге мөлшерінде белгіленген.
      3-кестеде жылдар мен көздер бойынша қаржы қаражатын алдын ала бөлу келтірілген, ол тиісті жылға арналған республикалық және жергілікті бюджеттердің инвестициялық жобаларын қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады.
      Бағдарлама іс-шараларын іске асыруға республикалық және жергілікті бюджеттер, сыртқы қарыздар мен гранттар қаражатынан басқа, су құбырларын пайдаланушы ұйымдардың және шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаражатын қоса алғанда, әр түрлі бюджеттен тыс көздер тартылады.";

3-кесте

Бағдарлама іс-шараларын іске асыруға арналған
қаржы қаражатының көлемі
                                                   млн. теңге

кестенің жалғасы

       Ескертпе*: 2008-2010 жылдарға арналған қаржыландыру көлемі тиісті қаржы жылына арналған бюджетті қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады. 

  7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтиже

       Ескерту. Бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 Қаулысымен.
 
        2005 жылға дейінгі кезеңде Бағдарламада сумен жабдықтаудың жай-күйінің, судың сапасының, ауыз сумен жабдықтау көздерінің одан әрі төмендеуін тоқтату, суға қол жетімділікті қамтамасыз ету және халықтың денсаулығын сақтау мен жақсарту мақсатында саланы дамыту жөніндегі жоспарлы жұмысты бастау көзделген.
      Бағдарламаны одан әрі іске асыру халықтың сапалы ауыз суға қол жетімділігін арттырады, ол ел халқының денсаулығына оң әсерін тигізеді, сондай-ақ республикада сумен жабдықтауға арналған жабдықты, құралдар мен қосалқы бөлшектерді шығару жөніндегі салалық базаларды, жаңа технологиялық өндірістерді дамыту үшін қолайлы жағдай жасалады.
      Бағдарламаның іс-шаралары тұтастай халық саны шамамен 6,4 млн. адамы бар және 8,5 млн-нан асатын қала халқы бар Ауылдық аумақтарды дамытудың мемлекеттік бағдарламасының іске асыра отырып, одан әрі дамытылатын барлық ауылдық елді мекендер қамтылатын болады.
      Бағдарламаның негізгі бағыттарын іске асыру мынадай көрсеткіштерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:
      халықты қажетті мөлшерде және кепілдік беретін сапада ауыз сумен орнықты қамтамасыз етуге;
      ауыз сумен жабдықтауды жақсартуды қажет ететін 7231 ауылдық елді мекенді, 174 кентті және 86 қала мен кіші қалаларды толық қамту үшін жүйелер мен құрылыстар салуға және қайта жаңартуға;
      халықтың сапалы ауыз суға қол жеткізуін ұлғайтуға, ол халықтың сумен қамтамасыз етілу деңгейін тұтастай 80%-ға арттырады;
      суды орталықтандырылған сумен жабдықтау көздерінен пайдаланатын халықтың санын тұтастай ел бойынша 20-25%-ға, ал жекелеген өңірлер бойынша 40%-ға және одан жоғары арттырады;
      санитарлық ережелерді және ауыз су сапасы стандартының нормаларын толық сақтауды қамтамасыз ету жолымен су көздерінің және сумен жабдықтау жүйелерінің сенімділігін арттыруға;
      ауыз суға жарамды сапалы жергілікті жер асты суларын барынша пайдалану және ауыз суын тасып жеткізуді ұйымдастырудан қол үзуге;
      жай-күйі негізінен алғанда химиялық және бактериялық ластанумен сипатталатын жер үсті көздерінің суын ауыз суы мақсаттары үшін орталықтандырылмаған пайдалануды болдырмауға;
      берілудің су факторына байланысты халықтың жіті ішек жұқпалары тобы бойынша, А вирустық гепатиті бойынша сырқаттануын 80-90%-ға төмендету, бұл халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз етуге;
      қосымша жұмыс орындарын ашуға;
      сумен жабдықтау көздеріне келеңсіз экологиялық ықпал етуді болдырмауға;
      жекелеген өңірлер мен өзен бассейндері бойынша ауыз су сапасына мониторингтің жедел жүйелерін құруға;
      құрылыста, ауыз суды тазалау және дайындау жүйелерінде жаңа технологиялар мен материалдарды енгізу, сондай-ақ бірқатар жағдайларда сумен жабдықтау көздерін баламалы көздерге ауыстыру жолымен берілетін судың бір текше метрінің құнын төмендетуге мүмкіндік береді.
      Халықты ауыз сумен қамтамасыз етудегі оң өзгерістер өмір сүрудің қанағаттанарлық әлеуметтік-тұрмыстық және санитарлық-эпидемиологиялық жағдайларын туғызады әрі сайып келгенде, ел халқының денсаулығына және рухани салауаттылығына оң ықпал етеді. 

2002-2010 жылдарға арналған салалық
"Ауыз су" бағдарламасына     
1-қосымша            

Ауыл тұрғындарын ауыз сумен қамтамасыз ету
іс-шараларының негізгі көрсеткіштері

       Ескерту. 1-қосымша алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 қаулысымен.

2002-2010 жылдарға арналған салалық
"Ауыз су" бағдарламасына     
2-қосымша            

Қала тұрғындарын ауыз сумен қамтамасыз ету
іс-шараларының негізгі көрсеткіштері

       Ескерту. 2-қосымша алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 қаулысымен.

Қазақстан Республикасы 
Үкіметінің       
2007 жылғы 16 қазандағы
N 956 қаулысына    
қосымша       

       Ескерту. Қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2007.10.16 N 956 қаулысымен.

8. 2002-2010 жылдарға арналған "Ауыз су" салалық
бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

   кестенің жалғасы

    Ескертпе: аббревиатуралар мен қысқарған сөздердің толық жазылуы
АШМ      - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі;
ИСМ      - Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігі
МАМ      - Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі
БҒМ      - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қоршаған-
ортамині - Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігі
ЭБЖМ     - Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау
           министрлігі
ДМ       - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі
ЭМРМ     - Қазақстан Республикасы Энергетика және минералды
           ресурстар министрлігі
РБ       - республикалық бюджет
ЖБ       - жергілікті бюджеттер
ШСҚ      - шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаражаты
ШЖШ      - шоғырланудың жол берілетін шегі