Осы Заң Қазақстан Республикасының халқы арасында йод тапшылығы ауруларының алдын алу, йодталған тұздың және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiнiң өндiрiсi, әкелу, әкету және өткiзу, сапасы мен қауiпсiздігін қамтамасыз ету саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейдi.
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар
Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) тұзды йодтау - тұзды йод қосындыларымен байытудың өндiрiстiк процесi;
2) йод тапшылығы аурулары - ағзаға йодтың жеткiлiксiз түсуiне байланысты қалқанша без функциясының бұзылуынан болатын адам ағзасының дерттi жай-күйi;
3) жемдiк тұз - мал шаруашылығында малдың азығына минералдық қоспа ретiнде пайдаланылатын тұз;
4) ас тұзы - тағамдық мақсатқа арналған тұз;
5) йод тапшылығы ауруларының алдын алу - йод тапшылығы ауруларынан сақтандыруға бағытталған iс-шаралар жүйесi;
6) уәкiлеттi орган - Қазақстан Республикасының азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы органы;
7) жалған ас тұзы - татымы әдейi өзгертілген не сапасы туралы ақпарат дұрыс емес және (немесе) жеткiлiктi емес ас тұзы.
2-бап. Қазақстан Республикасының йод тапшылығы
ауруларының алдын алу туралы заңдары
1. Қазақстан Республикасының йод тапшылығы ауруларының алдын алу туралы заңдары Қазақстан Республикасының
Конституциясына
негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
3-бап. Осы Заңның мақсаттары мен мiндеттерi
Осы заңның мақсаттары мен мiндеттерi:
1) халықтың денсаулығын қорғау;
2) Қазақстан Республикасының аумағында йод тапшылығы ауруларының алдын алу жөнiнде келісімді іс-шаралар жүргiзу;
3) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласында мемлекеттiк реттеу;
4) йод қосындыларымен байытылған тамақ өнiмдерiн өндiру және өткiзудi дамыту болып табылады.
4-бап. Йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы
мемлекеттiк бақылау мен қадағалау
Йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы мемлекеттiк бақылау мен қадағалауды Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған өз құзыреттерi шегiнде уәкiлеттi орган, санитарлық-эпидемиологиялық қызметтiң мемлекеттік органдары және өзге де мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.
5-бап. Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң йод тапшылығы
ауруларының алдын алу саласындағы құзыретi
Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлейдi;
2) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы мемлекеттiк бағдарламаларды әзiрлейдi;
3) йод тапшылығы ауруларының алдын алу мәселелерi бойынша орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың қызметiне басшылықты жүзеге асырады;
4) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы заңдарға және Қазақстан Республикасы Президентiнiң актілерiне сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.
6-бап. Йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы
уәкілеттi органның құзыретi
Уәкiлеттi орган өз құзыретi шегiнде:
1) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы бiрыңғай мемлекеттiк саясатты жүргізедi;
2) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласында бағдарламалар әзiрлейдi;
3) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласында Қазақстан Республикасы аумағында барлық жеке және заңды тұлғалардың орындауы үшiн мiндеттi болатын шешiмдер қабылдайды;
4) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы мемлекеттiк, салалық (секторлық) және аймақтық бағдарламаларды iске асыру бойынша салааралық үйлестiрудi, сондай-ақ қоғамдық ұйымдармен өзара ic-қимылды жүзеге асырады;
5) йод тапшылығы ауруларының алдын алу туралы Қазақстан Республикасы Заңдарының орындалуын мемлекеттiк бақылауды және қадағалауды жүзеге асырады;
6) Қазақстан Республикасының халқы арасында йод тапшылығы ауруларының мониторингiн жүзеге асырады, тиiстi алдын алу және емдеу iс-шараларын жүргiзу тиiмділігiн талдайды;
7) йод тапшылығы ауруларының тiзбесiн бекiтедi;
8) тұзды және басқа да йод қосындыларымен байытылған тамақ өнiмдерiн йодтау жөнiнде санитарлық-эпидемиологиялық талаптар белгiлейдi;
9) йодталған ас тұзы және басқа да йод қосындыларымен байытылған тамақ өнiмдерi сапасының, өндiрiсiнiң, оларды сақтаудың, әкелудiң және өткiзудiң мониторингiн жүзеге асырады;
10) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласында мамандар даярлауды және қайта даярлауды жүзеге асырады;
11) халық арасында йод тапшылығы ауруларының алдын алу мәселелерi бойынша түсiндiру жұмысын ұйымдастыруды жүзеге асырады;
12) йод тапшылығы ауруларының алдын алу бойынша халықаралық жобалар мен бағдарламаларды iске асыру жөнiнде халықаралық ұйымдардың жұмысына қатысады;
13) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.
7-бап. Стандарттау, метрология және сертификаттау
жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органның
йод тапшылығы ауруларының алдын алу
саласындағы құзыретi
Стандарттау, метрология және сертификаттау жөнiндегi уәкілетті мемлекеттiк орган:
1) йодталған ас тұзы және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерi өндiрiсiне және оларды қайта өңдеуге арналған мемлекеттiк стандарттарды тiркеудi, бекiтудi жүзеге асырады;
2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.
8-бап. Жергiлiктi өкiлдi және атқарушы
органдардың йод тапшылығы ауруларының
алдын алу саласындағы құзыретi
1. Жергiлiктi өкiлдi органдар өз құзыретi шегiнде:
1) йод тапшылығы ауруларының алдын алу жөнiндегi аймақтық бағдарламаларды бекiтедi:
2) йод тапшылығы ауруларының алдын алу жөнiндегi iс-шараларды орындауға арналған жергiлiктi бюджеттер құрамындағы шығыстарды бекiтедi;
3) йод тапшылығы ауруларының алдын алу жөнiндегi жұмыстың жай-күйi туралы жергiлiктi атқарушы органдар мен ұйымдар басшыларының хабарламасын тыңдайды.
2. Жергiлiктi атқарушы органдар өз құзыретi шегiнде:
1) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы аймақтық бағдарламаларды әзiрлеудi және iске асыруды ұйымдастырады;
2) йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласында йодталған ас тұзының және басқа да йод қосындыларымен байытылған тамақ өнiмдерiнiң өндiрiсi мен өткiзiлуi кезiнде олардың сапасы мен қауiпсiздiгiн мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады;
3) уәкiлеттi орган айқындайтын жағдайларды қоспағанда, йодталмаған тұзды өткiзуге тыйым салу жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асырады;
4) мектепке дейiнгi балалар ұйымдарын, бiлiм беру, денсаулық сақтау және халықты әлеуметтiк қорғау ұйымдарын йодталған ас тұзымен және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiмен қамтамасыз етуге жәрдемдеседі;
5) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласындағы өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.
9-бап. Уәкiлеттi органның, санитарлық-эпидемиологиялық
қызметтiң мемлекеттiк органдарының және
стандарттау, метрология және сертификаттау
жөнiндегі уәкілеттi мемлекеттiк органның
лауазымды адамдарына йод тапшылығы ауруларының
алдын алу саласындағы өкілеттiктерi
Уәкiлеттi органның, санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттiк органдарының және стандарттау, метрология және сертификаттау жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органның лауазымды адамдары өз құзыретi шегiнде:
1) йодталған ас тұзының және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiнiң сапасы мен қауiпсiздiгiн мемлекеттiк бақылауды және қадағалауды;
2) йодталған тұздың және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiнiң сынамаларын нормативтiк құжаттар талаптарына сәйкес iрiктеудi;
3) йод тапшылығы ауруларының алдын алу caласында тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөнiнде қоғамдық бiрлестiктермен өзара iс-қимыл жасауды;
4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асырады.
10-бап. Йод тапшылығы ауруларының алдын алу жөнiндегi
iс-шаралар
1. Қазақстан Республикасында йод тапшылығы ауруларының алдын алу жөнiндегi iс-шаралар осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк-құқықтық актiлерiнде белгiленген негізде және тәртiппен жүргiзiледi.
2. Йод тапшылығы ауруларының алдын алу жөнiндегi iс-шаралар:
1) мемлекеттiк органдардың, жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасында йодталған ас тұзы мен жемдiк тұз өндiрiсiне, оларды әкелуге, әкетуге, өткiзуге қойылатын талаптарды қамтамасыз ету мен сақтау жолындағы жауапкершілік;
2) йод тапшылығынан зардап шегетiн адамдардың денсаулық сақтау ұйымдарында медициналық көмек алуға қол жеткiзуi;
3) йодталған ас тұзының және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiнiң зиянды әсерiнiң салдарынан денсаулығы жоғалған жағдайда азаматтардың құқықтарын Қазақстан Pecпубликасының заңдарында белгiленген тәртiппен қорғау принциптерiнде жүзеге асырылады.
11-бап. Тұздың сапасы мен қауiпсiздiгiне
қойылатын талаптар
1. Қазақстан Республикасының аумағында өндiрiлетiн ас тұзы мен жемдiк тұз мiндеттi түрде йодталуға жатады.
2. Йодталған тұзды тұтынуға медициналық немесе өзге де қарама-қарсы көрсеткiштерi бар адамдардың уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен йодталмаған тұзға қол жеткiзуi қамтамасыз етiлуге тиiс.
3. Ас тұзы мен жемдiк тұздағы йод құрамының нормалары, оның сапасы, қауiпсiздiгi, йодтау әдiстерi, йод құрамы төмендеген кездегi қайта йодтау процесi санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға және өзге де нормативтiк құжаттарға сәйкес болуға тиiс.
4. Қазақстан Республикасының аумағында осы бапта белгiленген йодтау талаптары сақталмаған тұз өндiрiсiне, оны әкелуге, сондай-ақ өткiзуге тыйым салынады.
5. Жалған ас тұзы өндiрiсiне, оны әкелуге, әкетуге және өткiзуге тыйым салынады.
12-бап. Йодталған ас тұзын сертификаттау
жөнiндегi талаптар
1. Қазақстан Республикасының аумағында өткiзуге арналған йодталған ас тұзы Қазақстан Республикасының сертификаттау туралы заңдарына сәйкес мiндеттi сертификаттауға жатады.
2. Сәйкестiк сертификаттарын (сәйкестiк сертификаттарының көшiрмелерiн) және (немесе) сәйкестiк белгiлерiн немесе сәйкестiк туралы декларациялар (сәйкестiк туралы декларациялардың көшiрмелерiн) табыс етпей, йодталған ас тұзын әкелуге жол берілмейді.
13-бап. Йод қосындыларымен байытылған
тамақ өнiмдерiне қойылатын талаптар
Йод қосындыларымен байытылған тамақ өнiмдерiнiң өндiрiсi, сондай-ақ оларды сақтау, тасымалдау және өткiзу шарттары Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген талаптарға сай болуға тиiс.
14-бап. Йодталған тұзды және йод қосындыларымен
байытылған басқа да тамақ өнiмдерiн
орауға, таңбалауға және сақтау
мерзiмдерiне қойылатын талаптар
1. Йодталған тұзды және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiн орау, маркiлеу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.
2. Йодталған тұздың және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiнiң орамы олардағы йод құрамының нормативтiк құжаттармен көзделген мөлшерде сақталуын қамтамасыз етуге тиiс.
3. Йодталған тұздың және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiнiң орамында, Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген ақпаратпен қатар, мемлекеттiк тiлде және орыс тiлiнде мынадай деректер көрсетiлуге тиiс:
1) тамақтық және энергетикалық құндылығы;
2) йод қосындыларының құрамы;
3) қолданудың мақсаты және шарттары;
4) сақтаудың шарттары және мерзiмдерi.
4. Йодталған тұз және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерi орамда көрсетiлген ақпаратқа сәйкес келуге тиiс.
5. Йодталған тұз және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерi белгiленген сақтау мерзiмi өткен соң кәдеге жаратылуға, өнеркәсiптiк жолмен қайта өңделуге не қайта йодталуға жатады.
Сақтау мерзiмi өткен йодталған тұзды және йод қосындыларымен байытылған басқа да тамақ өнiмдерiн өткiзуге тыйым салынады.
15-бап. Йод қосындыларымен байытылған
тамақ өнiмдерiнiң сапасы мен
қауiпсiздiгiнің кепiлi
1. Йод қосындыларымен байытылған тамақ өнiмдерiнiң өндiрiсi мен өткiзiлуiн жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар тұтынушыларға олардың сапасы мен қауiпсiздiгiн, санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға және өзге де нормативтiк құжаттарға сәйкес келетiндiгiне кепiлдiк беруге тиiс.
2. Тұтынушыға йод қосындыларымен байытылған тамақ өнiмдерiнiң сертификатталуы туралы ақпарат берудiң нысаны мен тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен айқындалады.
16-бап. Йод тапшылығы ауруларының алдын алу
саласындағы дауларды шешу
Йод тапшылығы ауруларының алдын алу саласында туындайтын даулар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен шешiледi.