Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықты бекiту жөнiнде

      Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзу тәртiбiн реттеу мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң Басқармасы қаулы етеді:
      1. Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулық (бұдан әрi - Нұсқаулық) бекiтiлсiн және Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзiлген күннен бастап 10 күннен кейiн күшiне енгiзiлсiн.
      2. Нұсқаулық күшiне енген күннен бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықты бекiту туралы" 1997 жылғы 25 шiлдедегi N 295 қаулысының  және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының 1997 жылғы 25 шiлдедегi N 295 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықтың күшi жойылды деп танылсын.
      3. Мемлекеттiк почта байланысының уәкiлеттi ұйымы Нұсқаулық күшiне енген күннен бастап бiр ай мерзiмде жұмыс iстеп тұрған айырбастау пункттерiнiң құжаттамасын және үй-жайын Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келтiрсiн.
      4. Уәкiлеттi банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар Нұсқаулық күшiне енген күннен бастап бiр ай мерзiмде сатып алынған және сатылған қолма-қол шетел валютасының тiзiмдеме журналының нысанын Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келтiрсiн.
      5. Валюталық реттеу және бақылау басқармасы (Қасымжанова Г.З.):
      1) Заң департаментiмен (Шәрiпов С.Б.) бiрлесiп осы қаулыны және нұсқаулықты Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзу шараларын қабылдасын;
      2) мемлекеттiк тiркеуден өткiзiлген күннен бастап он күндiк мерзiмде осы қаулыны және Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң облыстық филиалдарына жiберсiн.
      6. Халықаралық қатынастар және жұртшылықпен байланыс басқармасы (Сембиев Н.К.) осы қаулыны және Нұсқаулықты Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысында жарияласын.
      7. Осы қаулының орындалуына бақылау жасау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасары М.Т. Құдышевке жүктелсiн. 

      Ұлттық Банк
      Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы
нұсқаулық

      Ескерту: Мәтін бойынша "нотариалды куәландырылған" деген сөздер "нотариат растаған" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , барлық мәтін бойынша "почта байланысының уәкілетті ұйымдары", "почта байланысының уәкілетті ұйымдарының", "почта байланысының уәкілетті ұйымдарына", "почта байланысының ұйымдары", "почта байланысының ұйымдарына" деген сөздер тиісінше "почта байланысының уәкілетті ұйымы", "почта байланысының уәкілетті ұйымының", "почта байланысының уәкілетті ұйымына" деген сөздермен ауыстырылды - 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      Осы Нұсқаулық "Валюталық реттеу туралы" 1996 жылғы 24 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына , Қазақстан Республикасы Президентiнiң " Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi туралы " 1995 жылғы 30 наурыздағы және " Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы " 1995 жылғы 31 тамыздағы Заң күшi бар Жарлықтарына сәйкес әзiрлендi.
      Осы Нұсқаулық Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзу тәртiбiн, сондай-ақ қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарды, Қазақстан Республикасының аумағындағы олардың айырбастау пункттерi мен уәкiлеттi банктердiң айырбастау пункттерiн құру, қызметiн лицензиялау және тоқтату тәртiбiн белгілейдi.

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Нұсқаулықтың мақсаты үшiн мынадай ұғымдар пайдаланылады:
      1) уәкiлеттi банктер - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берген лицензиясы бар банктер;
      2) уәкiлеттi ұйымдар - бiрден бiр қызметi Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi лицензиясы негiзiнде жүзеге асырылатын қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғалар;
      3) уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер - өз қызметiн қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға Ұлттық Банк берген лицензия негiзiнде жүзеге асыратын кредиттiк серiктестiктер;
      4) Почта байланысының уәкілетті ұйымы - қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің  лицензиясы бар Ұлттық почта операторы;
      5) банк операцияларының жекелеген турлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар - осы тармақтың 2)-4) тармақшаларында аталған, банк болып табылмайтын заңды тұлғалар;
      6) қолма-қол шетел валютасымен жасалатын айырбастау операциялары - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лицензиясына сәйкес жүзеге асырылатын, қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау операциялары;
      7) айырбастау пункттерi - қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзуге арналған арнайы жабдықталған орын;
      8) кросс бағам - екi шетел валютасының арасындағы бағамдық арасалмақ ол осы валюталардың Қазақстан теңгесiне қатысты бағамы негiзiнде айқындалады;
      9) Мемлекеттік тізілім - Қазақстан Республикасының аумағында пайдалануға рұқсат етілген фискальды жады бар бақылау-касса машиналарының мемлекеттік тізілімі.
      Ескерту: 1-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      2. Жеке тұлғалардың - Қазақстан Республикасының резиденттерi мен резидент еместерiнiң қолма-қол шетел валютасына сұранысын қанағаттандыру үшiн уәкiлеттi банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау операцияларын жүргiзу үшiн Қазақстан Республикасының аумағында айырбастау пункттерiн ашады.

      3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi (бұдан әрi - Ұлттық Банк) Қазақстан Республикасының аумағындағы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын лицензиялауға құқы бар бiрден бiр лицензиар болып табылады.

2-тарау. Уәкiлеттi банктердің, уәкiлеттi кредиттік
серiктестiктердің және почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерiн құру тәртiбi

      4. Уәкiлеттi банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер және почта байланысының уәкілетті ұйымы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын Ұлттық Банктiң лицензиясы негiзiнде жүзеге асырады.

      5. Банктердiң, кредиттiк серiктестiктер мен почта байланысының уәкілетті ұйымының қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөнiндегi қызметiн лицензиялау тәртiбiн Ұлттық Банктiң жекелеген нормативтiк, құқықтық актiлерi белгiлейдi.

      6. Уәкiлеттi банктердiң (олардың филиалдарының), уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң айырбастау пункттерi уәкiлеттi банктер (олардың филиалдары), уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер бойынша қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзуге лицензия алғаннан кейiн шығарылған бұйрық негiзiнде ашылады. Уәкiлеттi банктер (олардың филиалдары) мен уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер айырбастау пунктiн ашу туралы бұйрық шығарылған күннен бастап бес жұмыс күнiнен кешiктiрмей бұл туралы Ұлттық Банктiң филиалына бұйрықтың көшiрмесiн қоса тiркеп жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
      Ескерту: 6-тармақ толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      7. Почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi почта байланысының уәкiлеттi ұйымының бұйрығы негiзiнде ашылады. Ашылған кезде почта байланысының уәкiлеттi ұйымы үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей Ұлттық Банктiң филиалына осы Нұсқаулықтың 13 және 14-тармақтарына сәйкес бұйрықтың көшiрмесi мен құжаттар пакетiн тапсырады.

      7-1. Уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункті банк, уәкілетті кредиттік серіктестік, почта байланысының уәкілетті ұйымы орналасқан немесе олардың филиалдары бар әкімшілік-аумақтық бірлік (облыс) шегінде ғана құрылады.
      Айырбастау пункттері жабылған кезде уәкілетті банктер, уәкілетті кредиттік серіктестіктер, почта байланысының уәкілетті ұйымы он бес жұмыс күні ішінде Ұлттық Банктің филиалына оның жабылғаны туралы бұйрықтың көшірмесін қоса бере отырып хабарлайды және тіркеу куәліктерінің түпнұсқаларын қайтарады.
      Уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункті уақытша жұмыс істемеген жағдайда тіркеу куәлігі қайтарылмайды. Бұл орайда айырбастау пункттерінің жұмыс істемеу кезеңі қатарынан үш айдан аспауы тиіс.
      Ескерту: 7-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      8. Уәкiлеттi банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi Ұлттық Банктiң филиалында мiндеттi түрде тiркелуге тиiс, тiркелген кезде әрбiр айырбастау пунктiне тiркеу куәлiгi берiледi (осы Нұсқаулыққа N 1 қосымша).

      9. Ұлттық Банктiң филиалында тiркелу айырбастау пунктiнiң жұмыс iстеуiне негiздеме болады. Тiркеу куәлiгiн алғанға дейiн айырбастау пунктiнiң қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзуге құқы жоқ.

      10. Ұлттық Банктiң филиалы уәкiлеттi банктiң (оның филиалының), уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң үй-жайынан және құрал-жабдығынан (ақша белгілерінің түпнұсқалылығын анықтауға арналған техникалық құралдар, металл шкафтар, фискальды жады бар бақылау-касса машиналары (оларға қажеттілік болғанда), күзет және өрт дабылы құралдары, айырбастау пунктінде қаруланған күзет болмаған кезде шұғыл дабыл құралдары) айырбастау пунктiн ашу туралы хабарлама алған күннен бастап 5 жұмыс күнi iшiнде айырбастау пунктiнiң үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келуiн тексеруге және тексеру туралы тиiстi актiнi екi данада жасауға мiндеттi, оның бiреуi уәкiлеттi банкте, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiкте, ал екiншiсi Ұлттық Банктiң филиалында қалады.
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайы осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы тексеру туралы актiде мерзiм белгілейдi, сол мерзiмнiң iшiнде уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң айырбастау пунктiнiң үй-жайы актiде көрсетiлген ескертулер ескерiле отырып, Нұсқаулықтың талаптарына сай болуға тиiс. Актіде көрсетiлген, анықталған ереже бұзуды жою үшiн белгiленген тексеру мерзiмi өткеннен кейiн, Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiнiң үй-жайын қайта тексерiп, соның қорытындысы бойынша тағы да тексеру жөнiнде тиiстi актi жасайды.
      Ескерту: 10-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      11. Айырбастау пунктiнiң үй-жайлары және құрал-жабдықтары осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келген жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы уәкiлеттi банктiң (оның филиалының), сондай-ақ уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң үй-жайында ашылатын айырбастау пунктiнiң үй-жайын тексерген күннен бастап 10 жұмыс күнi iшiнде айырбастау пунктiн тiркейдi және тiркеу куәлiгiн бередi.
      Ескерту: 11-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      12. Айырбастау пунктi уәкiлеттi банктiң (оның филиалының), сондай-ақ уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң үй-жайынан тыс жерде, сондай-ақ почта байланысының уәкілеттi ұйымының айырбастау пунктi (орналасқан орнына қарамай) ашылған жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы жазбаша хабарлама мен осы Нұсқаулықтың 13 және 14-тармақтарына сәйкес құжаттардың толық пакетiн алған күннен бастап он бес жұмыс күнi iшiнде құжаттарды, айырбастау пункті үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықта белгiленген талаптарға сәйкестiгiн тексеруге мiндеттi. Тапсырылған құжаттарға , сондай-ақ айырбастау пунктінің үй-жайына және құрал-жабдығына қатысты ескерту болмаған жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiн тiркейдi және тiркеу куәлiгiн бередi.
      Ескерту: 12-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      13. Уәкiлеттi банктiң (оның филиалының), уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң айырбастау пунктiн, сондай-ақ почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пунктiн (орналасқан орнына қарамай) тiркеу үшiн Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттар тапсыру қажет:
      1) айырбастау пунктiн тiркеуге берген өтiнiш;
      2) уәкiлеттi банкке, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiкке, почта байланысының уәкiлеттi ұйымына қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операциясын ұйымдастыруға берген лицензиясының көшiрмесi;
      3) жалдау шартының түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi немесе уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң, почта байланысының уәкiлеттi ұйымының айырбастау пунктiнiң үй-жайына иелiк ету құқығын растайтын құжаттың түпнұсқасы. Мұндай кезде жалдау шартында жалдау үйiнiң қандай мақсатқа пайдаланылатыны көрсетiлуге тиiс;
      4) айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылы құралдарын пайдалануға қабылдап алу актiсiнiң түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын күзет және өрт дабылының құралдарымен жабдықталған жағдайда, айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылы құралдарының техникалық жай-күйiн тексеруден өткiзу актiсiнiң түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      5) Айырбастау пунктiн тиiстi қарулы күзет қызметi күзеткен жағдайда, Қазақстан Республикасы Ішкi iстер министрлiгiнiң осы қызметтiң түрiн жүзеге асыруға берген лицензиясының көшiрмесi қоса тiркелген айырбастау пунктiн күзету шартының түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайын күзетудi уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң, почта байланысының уәкiлеттi ұйымының өз қауiпсiздiк қызметi жүзеге асырған жағдайда, айырбастау пунктiн күзету уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң, почта байланысының уәкiлеттi ұйымының өз қауiпсiздiк қызметiне жүктелсiн деген бұйрықтың көшiрмесi және уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң және почта байланысының уәкiлеттi ұйымының оларды күзетуге арналған құрылымдық бөлiмшесi туралы ереженiң көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнде қарулы күзет болмаған жағдайда, айырбастау пунктiнiң қауiп дабылы құралдарын пайдалануға қабылдап алу туралы актiнiң түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi.
      Егер айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын қауiп дабылы құралдарымен жабдықталмаған болса - айырбастау пунктiнiң қауiп дабылы құралдарының техникалық жағынан тексеруден өткенi жөнiндегi актiнiң түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi.

      14. Уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер және почта байланысының уәкілетті ұйымы осы Нұсқаулықтың 13-тармағында көзделген құжаттарға қосымша мынадай құжаттар тапсырады:
      1) айырбастау пунктi қызметкерлерiнiң қолма-қол шетел валютасымен жұмыс iстеу жөнiндегi дайындық курстан өткендiгi туралы уәкiлеттi банктiң құжатының түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi немесе қолма-қол шетел валютасымен кем дегенде 1 жылдық жұмыс тәжiрибесiн растайтын, тiркелген құжаттың түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      2) уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң және почта байланысының уәкiлеттi ұйымы басшысының айырбастау пунктiнiң кассирлiк қызметiне тағайындау туралы бұйрығының көшiрмесi тапсырылады.
      Ескерту: 14-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      15. Облыс аумағында орналасқан уәкілеттi банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымына Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пункттерiне тiркелген кезде ретi көрсетiлген тiркеу нөмiрi беріледi.
      Уәкiлеттi банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерiн есепке алу (тiркеу, қайта тiркеу) жеке тiзiлiмдерде жүргiзiледi.

      16. Ұлттық Банк филиалы айырбастау пунктiнiң тапсырылған құжаттары, үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықта көзделген талаптарға сәйкес келмеген жағдайда уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң және почта байланысының уәкiлеттi ұйымының айырбастау пунктiн тiркеуден бас тартуға құқы бар.
      Ескерту: 16-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      17. Ұлттық Банктің филиалы уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерін:
      1) уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пунктін ашуға берілген тіркеу куәлігінде көрсетілген көшелердің атаулары, үйлердің нөмірлері және басқа да деректер  өзгерген кезде;
      2) шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға жаңа лицензия алған кезде;
      3) уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің үй-жайынан тыс орналасқан айырбастау пунктінің, сондай-ақ айырбастау пунктінің мекен-жайының өзгеруі әсерін тигізбейтін почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пунктінің (орналасқан жеріне қарамастан) орны ауысқан кезде айырбастау пункттерін қайта тіркейді.
      Уәкілетті банк, уәкілетті кредиттік серіктестік, почта байланысының уәкілетті ұйымы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға жаңа лицензия алған кезде айырбастау пунктін қайта тіркеу үшін оның көшірмесін отыз күнтізбелік күн ішінде Ұлттық Банктің филиалына ұсынады.
      Ескерту: 17-тармақ өзгертілді, жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      18. Айырбастау пункттерін қайта тіркеу осы Нұсқаулықтың 17-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда, заңды тұлғаның айырбастау пунктінің үй-жайына және құрал-жабдықтарына тексеру жүргізбей-ақ және іс қағаздарында бар құжаттарды қайта ұсынбай оның өтініші негізінде айырбастау пункттерін тіркеу үшін осы Нұсқаулықта көзделген  тәртіппен жүзеге асырылады.
      Айырбастау пункттерін қайта тіркеу осы Нұсқаулықтың 17-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайда, айырбастау пунктінің үй-жайын және құрал-жабдықтарын тексеру актісі және осы Нұсқаулықтың 13 және 14-тармақтарында көзделген құжаттар негізінде айырбастау пункттерін тіркеу үшін заңды тұлғаның өтініші негізінде осы Нұсқаулықта көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
      Ұлттық Банктің филиалы уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерін қайта тіркегенде, жаңа тіркеу куәлігінің нақты берілген күнін көрсете отырып, айырбастау пунктінің тіркелгені туралы бұрынғы куәліктегі нөмірмен тіркелгені туралы куәлікті береді.
       Ескерту: 18-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

3-тарау. Уәкiлеттi ұйымдарды құру және лицензиялау
және олардың айырбастау пункттерiн ашу тәртiбi

      19. Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын Ұлттық Банктiң қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берген лицензиясы бар, бiрден бiр қызметi қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жасау болып табылатын уәкiлеттi ұйымдар жүзеге асыра алады.

      20. Уәкiлеттi ұйымдардың жарғылық капиталы Қазақстан теңгесiмен құрылтайшылардың жарнасы есебiндегi ақшадан ғана қалыптастырылады және ол лицензияны алар кезде толық көлемде салынуға тиiс.
      Уәкiлеттi ұйымның жарғылық капиталының ең аз мөлшерiн Ұлттық Банк белгiлейдi.

      21. Уәкiлеттi ұйымды жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк түрiнде ғана құруға болады.

      22. Уәкiлеттi ұйымдардың Қазақстан Республикасының аумағында да, одан тыс жерлерде де филиал, өкiлдiк және еншiлес кәсiпорындар құруға, сондай-ақ басқа заңды тұлғаларды құруға немесе олардың жарғылық капиталына қатысуға құқығы жоқ.

      23. Жеке және заңды тұлғалар - Қазақстан Республикасының резиденттерi және резидент еместерi уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары бола алады, ал мыналар ол ұйымның мүшесi бола алмайды:
      1) өкiлдiк, атқарушы және сот билiгi органдары;
      2) жарғылық капиталының елу проценттен астамы мемлекет иелiгiндегi ұйымдар;
      3) қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлген лицензиясы осы Нұсқаулықтың 37-тармағының 1)-4), 7) тармақшаларында көзделген негiз бойынша қайтарып алынған, бұрын уәкiлеттi ұйымның немесе уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiрi) болған адамдар. Бұл норма қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлген лицензиясы мемлекеттiк тiркеуге берiлген рұқсатты немесе қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлетiн лицензияны алуға құжат тапсырғанға дейiн 3 жыл бұрын қайтарылып алынған уәкiлеттi ұйымның немесе уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiрi) болған адамдарға қолданылмайды.

      24. Уәкiлеттi ұйымды әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеу рұқсатын (бұдан әрi - рұқсат) осы Нұсқаулықтың N 2 қосымшасына сәйкес нысан бойынша Ұлттық Банктiң филиалы бередi.
      Ұлттық Банктiң филиалдары тiркеу журналдарында берiлген рұқсаттардың есебiн жүргiзiп отырады.
      Ескерту: 24-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 22000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

      25. Әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеуден өтуге рұқсат алу үшiн уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары Ұлттық Банктiң филиалдарына мынадай құжат тапсырады:
      1) әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеуден өтуге рұқсат алу үшiн берiлетiн өтiнiш;
      2) жарғының мемлекеттік және орыс тiлдерiндегi нотариат растаған көшiрмесi;
      3) осы Нұсқаулықтың N 3 қосымшасына сәйкес үлгi бойынша құрылтайшылар туралы мәлiметтер;
      4) құрылтайшылардың құрамына осы Нұсқаулықтың 23-тармағында көрсетiлген адамдардың кiрмейтiндiгi туралы жазбаша растау.
      Ескерту: 25-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

      26. Ұлттық Банктiң филиалы құжаттар толық түскен күннен бастап 20 жұмыс күнi iшiнде ұсынылған құжаттарды қарайды және уәкiлеттi ұйым құрылтайшыларының (қатысушыларының) қолданылып жүрген заңдардың және осы Нұсқаулықтың талаптарына сай болуын тексередi.
      Ұлттық Банктiң филиалы ұсынған құжаттарды қарау және құрылтайшыларды тексеру нәтижелерi бойынша рұқсат бередi немесе бас тарту себептерiн көрсете отырып рұқсат беруден бас тартады.
      Құжаттар жазбаша ескертпелермен қайтарылған жағдайда, уәкiлеттi орган құжаттарды қайтадан ұсынғаннан кейiн оларды қарау мерзiмi қайта есептелетiн болады.
      Ескерту: 26-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      27. Тармақ алынып тасталынды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

      28. Ұлттық Банктiң филиалы рұқсат беруден бас тартуға құқылы, егер:
      1) жарғы қолданылып жүрген заңдарға және осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмесе;
      2) уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiреуi) осы Нұсқаулықтың 23 тармағында көрсетiлген адамдар болса;
      3) берiлген құжаттар пакетi осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмесе.
      Ескерту: 28-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

      29. Тармақ алынып тасталынды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

      30. Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзу үшiн заңды тұлғалар Ұлттық Банктiң лицензиясын алуға тиiс.

      31. Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзу үшiн заңды тұлғалар мемлекеттiк тiркеуден өткеннен кейiн бiр жылдан кешiктiрмей Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттар тапсырады:
      1) қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлетiн лицензияны беру туралы өтiнiш;
      2) заңды тұлғаның әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеуден өткенi туралы куәлiгiнiң нотариат растаған көшiрмесi;
      3) жарғының мемлекеттік және орыс тілдерiндегi нотариат растаған көшiрмесi;
      4) қызмет көрсететiн банктiң уәкiлеттi ұйымның жарғылық капиталына қаражаттың толық мөлшерде салынғанын растайтын құжаты;
      5) салық төлеушi куәлiгiнiң көшiрмесi;
      6) жалға беру шартының түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi немесе уәкiлеттi ұйымның алған үй-жайына меншiк құқығын растайтын құжаттың түпнұсқасы. Сонымен қатар жалға алу шарты жалға алынатын үй-жайдың мақсатқа пайдаланылуы көрсетiлуге тиiс;
      7) айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылының құралдарын пайдалануға қабылдап алу актiсiнiң түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайы күзет және өрт дабылының құралдарымен бұрын жабдықталған жағдайда, айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылы құралдарының техникалық жай-күйiн тексеруден өткiзу актiсiнiң түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      8) Айырбастау пунктiнiң күзетiн қарулы күзеттiң тиiстi қызметi жүзеге асырған жағдайда, айырбастау пунктiн күзету шартының Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң қызметтiң осы түрiн жүзеге асыруға берген лицензиясының нотариат растаған көшiрмесi қоса тiркелген түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      Айырбастау пунктiнде қарулы күзет болмаған жағдайда, айырбастау пунктiнiң қауiп-қатер дабылы құралдарын пайдалануға қабылдап алу туралы актiнiң түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi.
      Егер айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын қауiп-қатер дабылы құралдарымен жабдықталған болса - айырбастау пунктiнiң қауiп-қатер дабылы құралдарының техникалық жай-күйiн тексеру актiсiнiң түпнұсқасы немесе нотариус куәландырылған көшiрмесi;
      9) Айырбастау пунктi қызметкерлерiнiң қолма-қол шетел валютасымен жұмыс iстеу жөнiндегi дайындық курстан өткендiгi туралы уәкiлеттi банк құжатының түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi немесе қолма-қол шетел валютасымен кем дегенде 1 жылдық жұмыс тәжiрибесiн растайтын, тiркелген құжаттың түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      10) уәкiлеттi ұйым басшысының айырбастау пунктiнiң кассирлiк қызметiне тағайындау туралы бұйрығының көшiрмесi.
      11) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген мөлшерде және тәртiппен лицензиялық алым төлеудi растайтын төлем құжатының көшiрмесi.
      Ескерту: 31-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      32. Ұлттық Банктiң филиалы барлық қажеттi құжаттар түскен күннен бастап бiр айдың iшiнде берiлген құжаттар, айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкестiгiн тексеруге және лицензия беру немесе беруден бас тарту туралы шешiм қабылдауға мiндеттi.
      Уәкiлеттi ұйымның қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзу дайындығын анықтау мақсатында филиал қызметкерлерiнен техникалық әзiрлiгiн анықтау жөнiндегi комиссия құрылады. Комиссия мүшелерiнiң саны валюталық бақылау және қолма-қол ақшамен жұмыс жүргiзу бөлiмшелерiнiң мамандарын қосқанда үш адамнан кем болмауы керек. Комиссияның тексеру нәтижелерi бойынша ұйым басшысының қатысуымен актi жасалады.
      Лицензия беру туралы материалдар құрамына мiндеттi түрде филиал директоры немесе директордың орынбасары, валюталық бақылау бөлiмшесiнiң басшысы және заңгер кiретiн қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензиялар беру, тоқтата тұру және қайтарып алу туралы мәселелердi қарау жөнiндегi комиссияда қаралады. Материалдарды қарау нәтижелерi бойынша хаттама жасалады, оған барлық комиссия мүшелерi қол қояды.
      Тапсырылған құжаттар , айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығы осы Нұсқаулықта белгiленген талаптарға сәйкес болған жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензия беру туралы шешiм қабылдайды, ол Ұлттық Банктiң филиалы бойынша бұйрықпен ресiмделедi.
      Ескерту: 32-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі  басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      33. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      34. Ұлттық Банктiң филиалы осы Нұсқаулықтың N 5 қосымшасына сәйкес ресiмделген лицензияны заңды тұлғаға бередi, ол бөлек тiркеу журналында есепке алынады.
      Ескерту: 34-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .  

      35. Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлетiн лицензия шексiз мерзiмге берiледi және оны басқа адамдарға беруге болмайды.

      36. Ұлттық Банктiң филиалы заңды тұлғаға лицензия беруден бас тартады, егер:
      1) тапсырылған құжаттар , айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығы осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмесе;
      2) алынып тасталды ;
      3) заңды тұлғаның жарғылық капиталы толық көлемде қалыптаспаған болса;
      4) осы Нұсқаулықтың 23-тармағында көрсетiлген адамдар уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiрi) болып табылса;
      5) заңды тұлға мемлекеттiк тiркеуден өткеннен кейiн бiр жылдан соң лицензия алуға өтiнiш берсе.
      Ұлттық Банк лицензия беруден бас тартқанын негiздеп жазып жiбередi және сонымен бiрге құжаттардың ұсынылған пакетiн қайтарады.
      Ескерту: 36-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен . 

      37. Ұлттық Банктiң филиалы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияларды заң актiлерiнде белгiленген негiздемелер бойынша тоқтатуға немесе қайтарып алуға құқылы.
      Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияларды тоқтата тұру және қайтарып алу туралы материалдарды қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензиялар беру, тоқтата тұру және қайтарып алу туралы мәселелердi қарайтын комиссия қарайды. Материалдарды қарау нәтижелерi бойынша хаттама жасалады, оған барлық комиссия мүшелерi қол қояды.
      Лицензияларды қайтарып алу туралы шешiм Ұлттық Банктiң орталық аппаратымен алдын-ала келiсiледi.
      Филиалдың қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияларды тоқтата тұру және қайтарып алу туралы шешiмi Ұлттық Банктiң филиалы бойынша бұйрықпен ресiмделедi.
      Ескерту: 37-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , жаңа редакцияда жазылды - 2002 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .  

      37-1. Уәкiлеттi ұйым қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияны жоғалтып алған жағдайда бiр айдың ішiнде Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттар ұсынуға мiндеттi:
      1) лицензияны жоғалтып алу себептерi мен жағдайлары көрсетiлген өтiнiш;
      2) лицензияның жоғалғанын немесе ұрланғанын растайтын құжаттардың көшiрмелерi;
      3) лицензиялық алымның төленгенiн растайтын төлем құжатының көшiрмесi.
      Ұлттық Банктiң филиалы құжаттардың толық топтамасы түскен күннен бастап он жұмыс күнiнiң iшiнде "Дубликат" деген сөз және дубликаттың берiлген күнi көрсетiлген бастапқы лицензияның номерiмен және күнiмен лицензияның дубликатын ресiмдейдi.
      Ескерту: 37-1-тармақпен толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2002 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

      38. Уәкiлеттi ұйым қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияны жоғалтып алған жағдайда бiр айдың iшiнде қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру лицензиясын қайта ресiмдеу үшiн Ұлттық Банктiң филиалына өтiнiш беруге және мынадай құжаттар ұсынуға мiндеттi:
      1) лицензияны қайта ресiмдеу туралы өтiнiш;
      2) құрылтай құжаттарына өзгерiстер мен толықтырулардың нотариат растаған көшiрмелерi;
      3) уәкiлеттi ұйымның жаңа мекен-жайын көрсете отырып мемлекеттiк тiркеу (қайта тiркеу) туралы куәлiктiң нотариат растаған көшiрмесi немесе уәкiлеттi ұйымның мемлекеттiк қайта тiркеу туралы куәлiгi;
      4) лицензиялық алымның төленгенiн растайтын төлем құжатының көшiрмесi.
      Ұлттық Банктiң филиалы құжаттардың толық топтамасы түскен күннен бастап он жұмыс күнiнiң iшiнде жаңа лицензия беру арқылы лицензияны қайта ресiмдейдi.
      Ескерту: 38-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2002 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      39. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

      40. Уәкiлеттi ұйымның жарғысына енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтырулар немесе жарғының жаңа редакциясы әдiлет органдарында тiркелгенге дейiн Ұлттық Банктiң филиалымен алдын ала келiсiлуi тиiс. Уәкiлеттi ұйымдар жарғыға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтыруларды немесе жарғының жаңа редакциясын келiсу үшiн Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттарды ұсынады:
      1) жарғыға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтыруларды немесе жарғының жаңа редакциясын қарау туралы өтiнiш;
      2) жарғыға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтырулардың немесе жарғының жаңа редакциясының мемлекеттiк тiлдегi және орыс тiлiндегi нотариат растаған көшiрмесi;
      3) осы Нұсқаулықтың N 3 қосымшасына сәйкес нысан бойынша құрылтайшылар туралы мәлiметтер (егер құрылтайшылар құрамы, жарғылық капиталдың мөлшерi немесе жарғылық капиталдағы үлестердi бөлу өзгерген болса);
      4) осы Нұсқаулықтың 23-тармағында көрсетiлген тұлғалардың құрылтайшылар құрамына кiрмейтіні жөнiнде жазбаша растау (егер құрылтайшылар құрамы өзгерген болса).
      Келiсу осы Нұсқаулықта рұқсат алу үшiн белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады. Уәкiлеттi ұйым көрсетiлген өзгерiстер мен толықтыруларды әдiлет органдарында тiркегеннен кейiн бiр айдан кешiктiрмей олардың нотариат куәландырылған көшiрмесiн Ұлттық Банктiң филиалына беруге мiндетті. Егер  көрсетілген өзгерістер мен толықтырулар жарғылық капиталды ұлғайтуға қатысты болса, онда сондай-ақ уәкілетті банктен жарғылық капиталдың сомасын банктегі есеп айырысу шоты арқылы толықтыру туралы анықтамасын ұсыну қажет.
      Ескерту: 40-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      41. Уәкiлеттi ұйым тұрақты жұмыс iстейтiн органның тұрған жерiне қарай облыс, сондай-ақ республикалық дәрежедегi қала (астана) шегiнде бірнеше айырбастау пункттерiн ашуға құқылы.
      Ескерту: 41-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      42. Жаңа айырбастау пунктiн ашқан кезде уәкiлеттi ұйым оны ұлттық Банкте тiркеуден өткiзуi және тiркеу куәлiгiн алуы керек.

      43. Уәкiлеттi ұйым айырбастау пунктiн тiркеуден өткiзу үшiн Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттар ұсынады:
      1) айырбастау пунктiн тiркеу жөнiндегi өтiнiшi;
      2) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияның көшiрмесi;
      3) жалға алу шартының түпнұсқасын немесе нотариат растаған көшiрмесiн немесе уәкiлеттi ұйымның айырбастау пунктiнiң үй-жайына меншiк құқығын растайтын құжат. Сонымен бiрге жалға алу шартында жалға алынатын үй-жайдың мақсатқа сай пайдалануы көрсетiлуi тиiс;
      4) айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылы құралдарын пайдалануға қабылдап алу актiсiнiң түпнұсқасын немесе нотариат растаған көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын күзет және өрт дабылы құралдарымен жабдықталған болса - айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылы құралдарының техникалық жағдайын тексеру актiсiнiң түпнұсқасын немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      5) айырбастау пунктiн күзету шартының түпнұсқасын немесе нотариат растаған көшiрмесiне қоса Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң осы қызмет түрiн жүзеге асыруға берген лицензиясының көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнде қарулы күзет болмаса айырбастау пунктiнiң қауiп-қатер дабылын пайдалануға алу актiсiнiң түпнұсқасын немесе нотариат растаған көшiрмесi.
      Егер айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын қауiп-қатер дабылы құралдарымен жабдықталған болса - айырбастау пунктiнiң қауіп дабылы құралдарының техникалық жай-күйiн тексеру актiсiнiң түпнұсқасы немесе нотариус куәландырылған көшiрмесi;
      6) айырбастау пунктi қызметкерлерiнiң қолма-қол шетел валютасымен жұмыс жөнiнде дайындық курсынан өткенi туралы уәкiлеттi банк құжатының немесе қолма-қол шетел валютасымен жұмысында 1 жылдан кем емес тәжiрибенi растайтын құжатының түпнұсқасы немесе нотариат растаған көшiрмесі;
      7) уәкiлеттi ұйым басшысының айырбастау пунктiнiң кассирi лауазымына тағайындаған бұйрығының көшiрмесi.
      Ескерту: 43-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      44. Ұлттық Банктiң филиалы барлық қажеттi құжаттар келiп түскеннен кейiн он бес күннiң iшiнде берiлген құжаттар, айырбастау пунктінің үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтың талаптарына сай болуын тексеруге мiндеттi. Берiлген құжаттар , айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығы жөнiнде ескертпелер болмаса, Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiн тiркеуден өткiзiп, осы Нұсқаулықтың N 1 қосымшасының үлгiсi бойынша тiркеу куәлiгiн бередi.
      Ескерту: 44-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      45. Ұлттық Банктiң филиалы уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiн тiркеу журналына әрбiр айырбастау пунктiне кезектi реттiк тiркеу номерiн бере отырып тiркейдi.

      45-1. Уәкiлеттi ұйым тiркеу куәлiгiн жоғалтып алған жағдайда он жұмыс күнi iшiнде Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттарды ұсынуға мiндеттi:
      1) тiркеу куәлiгiн жоғалтып алу себептерi мен жағдайлары көрсетiлген өтiнiш;
      2) тiркеу куәлiгiнiң жоғалу, жойылу немесе ұрлану фактiсiн растайтын құжаттардың көшiрмелерi.
      Ұлттық Банктiң филиалы он жұмыс күнi iшiнде уәкiлеттi ұйымға тiркеу куәлiгiнiң көшiрмесiн бередi.
      Тiркеу куәлiгiнiң көшiрмесi алғашқы лицензияның нөмерiмен және күнiмен, "Көшiрме" деген сөз және лицензияның көшiрмесi берiлген күнi көрсетiлiп берiлетiн болады.
      Ескерту: 45-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      46. Уәкiлеттi ұйымның айырбастау пунктiн ашуға арналған тiркеу куәлiгiнде көрсетiлген көше, ғимарат нөмiрлерi және т.б. өзгерген жағдайда Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiн қайта тiркеуден өткiзедi.
      Уәкiлеттi ұйым қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген жаңа лицензияны алған кезде Ұлттық Банктiң филиалы уәкiлеттi ұйымның айырбастау пункттерiн қайта тiркеуден өткiзедi.
      Айырбастау пункттерiн қайта тiркеу iс қағазында бар құжаттарды қайта ұсынбай-ақ осы Нұсқаулықта көзделген жағдайларды қоспағанда, айырбастау пункттерiн тiркеуге арналған осы Нұсқаулықта көзделген тәртiппен жүзеге асырылады.
      Ескерту: 46-тармақ жаңа редакцияда жазылды, толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .
      46-1. Уәкілетті ұйымның айырбастау пунктінің орнын ауыстыру айырбастау пунктінің мекен-жайын өзгертуге әкеп соқпайтын жағдайда, уәкілетті ұйым он жұмыс күні ішінде бұл туралы Ұлттық Банктің филиалына хабарлай отырып, осы Нұсқаулықтың 43-тармағында көрсетілген құжаттарды қоса береді.
      Ұлттық Банктің филиалы хабарламаны алған күннен бастап он жұмыс күні ішінде ұсынылған құжаттардың, айырбастау пункті үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтағы талаптарға сәйкестігін тексереді. Үй-жайды және құрал-жабдықты тексеру нәтижелері бойынша тексеру актісі жасалады.
      Айырбастау пунктінің құжаттары, үй-жайы және құрал-жабдығы осы Нұсқаулықтағы талаптарға сәйкес келмеген жағдайда Ұлттық Банктің филиалы айырбастау пунктін қайта тіркеуден бас тартуға құқылы.
      Ескерту: 46-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .
      46-2. Уәкілетті ұйым ерікті таратылғанда не қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөніндегі қызметтен бас тартқан жағдайда, уәкілетті ұйым жеті күннің ішінде қабылданған шешім туралы Ұлттық Банктің филиалына өзіне тиесілі айырбастау пункттері лицензияларының түпнұсқаларын және тіркеу куәліктерін қоса бере отырып хабарлайды.
      Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген ерікті түрде қайтарылған лицензиялардың қолданылуын тоқтату Ұлттық Банктің филиалында филиал директорының не оның орнындағы адамның бұйрығымен ресімделеді.
      Ескерту: 46-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

4-тарау. Айырбастау пункттерiнің жұмыс iстеу
жағдайы мен тәртiбi

      47. Айырбастау пункттерiнiң банктiң үй-жайында орналасқан касса бөлмесi клиенттерден оқшауланған болуы керек. Айырбастау пункттерiнiң кредиттiк серiктестiктiң, пошта байланысы ұйымының, сауда ұйымының, қонақ үйдiң, әуежайдың үй-жайында және басқа үй-жайларда орналасқан касса бөлмесi қызметкерлерден және клиенттерден оқшауланған болуы керек. Клиенттерге тек касса терезесi (терезелерi) арқылы ғана қызмет көрсетiледi.
      Ескерту: 47-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      48. Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымдардың немесе уәкiлеттi банктердiң айырбастау пункттерiнiң үй-жайларында, немесе жалға алған, жеке тұрған жылжымайтын ғимараттың, тұрғын емес үйлердегi кiретiн есiгi бөлек немесе тұрғын үйдегi пәтердегi терезелерде мiндеттi түрде металл тор және кiретiн есiгi металдан жасалған болуы тиiс. Клиенттерге тек касса терезесi (терезелерi) арқылы ғана қызмет көрсетiледi.
      Ескерту: 48-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      49. Айырбастау пунктiнiң қай жерге орналасқанына қарамастан, онда мiндеттi түрде күзет және өрт дабылы құралдары, сондай-ақ қызметтiң осы түрiн жүргiзуге Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң немесе уәкiлеттi банктiң өзiнiң қауiпсiздiк қызметiнiң лицензиясы бар қауiп-қатер дабылы немесе қарулы күзет қызметi болуы тиiс.

      50. Айырбастау пункттерiнде ақша және айырбастау пунктiнiң құжаттарын сақтау үшiн отқа жанбайтын металл шкаф болуы керек.
      Кассирлердiң өз ақшасы, сыртқы киiмi және басқа заттары касса үй-жайынан тыс жерде орналасқан арнайы бөлiнген бөлмеде немесе шкафтарда сақталуға тиiс.

      51. Айырбастау пункттерi мiндеттi түрде ақша белгiлерiнiң түпнұсқалылығын анықтайтын техникалық құралдармен жарақтандырылуы керек.
      Ақша белгiлерiнiң түпнұсқалылығын анықтайтын техникалық құралдар сынып қалған жағдайда, басқа себеппен жұмыс iстей қалса немесе осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, айырбастау пунктi қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзудi тоқтатуы тиiс.
      Ақша белгiлерiнiң түпнұсқалылығын анықтайтын техникалық құралдар ақша белгiлерiнiң түпнұсқалылығын анықтайтын кемiнде 3 тәсiлдi, соның iшiнде ультрафиолеттi мiндеттi түрде байланыстыруы тиiс.
      Ескерту: 51-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

      52. Уәкiлеттi банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнiң қазыналық есте сақтау қабiлетi бар бақылау-касса машиналарын, қазыналық есте сақтау қабiлетiмен жарақталған компьютерлiк терминалдарды, барлық орындалған операциялардың түзетiлмейтiн тiркеуiн қамтамасыз ететiн бағдарламалық құралдары бар компьютерлiк жүйелердi қолдануы Қазақстан Республикасының салық заңдарымен реттеледi.
      Ескерту: 52-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      53. Айырбастау пункттерi қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау бағамы туралы ақпаратты көрсететiн стендтермен (мөлшерi 40х60 сантиметрден кем емес) жабдықталуы тиiс.
      Әрбiр айырбастау пунктiнде клиенттерге көрнекі жерде мынадай ақпарат iлiнуi тиiс:
      1) айырбастау пунктiнiң, сондай-ақ банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзушi уәкiлеттi ұйымның немесе осы айырбастау пунктiн ашқан уәкiлеттi банктiң атауы және (немесе) тiркеу номерi;
      2) айырбастау пунктiнiң жұмыс тәртiбi;
      3) қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операциясын ұйымдастыруға берiлген лицензияның көшiрмесi;
      4) осы Нұсқаулықтың N 6 қосымшасына сәйкес осы айырбастау пунктiнiң қызметiне бақылау жүргiзiп отыратын Ұлттық Банктiң филиалы туралы мәлiметтер.

      54. Уәкiлеттi банктiң, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымның айырбастау пунктiнiң үй-жайында мiндеттi түрде мынадай құжаттар сақталуы тиiс:
      1) айырбастау пунктiнiң кассирiн жұмысқа қабылдап алу туралы басшы бұйрығының көшiрмесi;
      2) күзет және өрт дабылын пайдалануға қабылдау актiсiнiң көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын күзет және өрт дабылы құралдарымен жабдықталған болса - айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылы құралдарының техникалық жағдайын тексеру актiсiнiң түпнұсқасын немесе нотариат растаған көшiрмесi;
      3) айырбастау пунктiнiң кассирiмен толық жеке материалдық жауапкершiлiк туралы жасасқан шарттың көшiрмесi;
      4) фискальды есте сақтау қабiлетi бар бақылау-касса машинасының тiркеуден өткенiн растайтын салық органдары берген құжаттың көшiрмесi;
      5) уәкiлеттi банктiң, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымның жалға алу шартының немесе айырбастау пунктiне меншiк құқығын растайтын құжаттың көшiрмесi;
      6) айырбастау пунктiн тиiстi қарулы күзет қызметiмен күзетудi жүзеге асыру кезiнде қызметтiң осы түрiн жүргiзуге Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгi берген лицензиясының көшiрмесiне қоса айырбастау пунктiн күзету шартының көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайын уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредит серiктестiгiнiң, почта байланысының уәкiлеттi ұйымының қауiпсiздiк қызметi күзететiн болса - айырбастау пунктiнiң күзетiн уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредит серiктестiгiнiң, почта байланысы уәкiлеттi ұйымының қауiпсiздiк қызметiне жүктеген бұйрықтың көшiрмесi және оны күзетуге белгiленген уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредит серiктестiгiнiң, пошта байланысының уәкiлеттi ұйымының құрылымдық бөлiмшелерi туралы ереженiң көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнде қарулы күзет болмаған кезде - айырбастау пунктiнде қауiп-қатер құралдарын пайдалануға алу актiсiнiң көшiрмесi.
      Айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын қауiп-қатер дабылы құралдарымен жабдықталған болса - айырбастау пунктiнiң қауiп-қатер дабылы құралдарының техникалық жағдайын тексеру актiсiнiң көшiрмесi;
      Бұдан басқа, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пунктiнде қолма-қол шетел валютасымен жұмыс жүргiзу бойынша дайындық курсынан өткенi туралы уәкiлеттi банк құжатының немесе қолма-қол шетел валютасымен жұмысында 1 жылдан кем емес тәжiрибесi барын растайтын құжаттың көшiрмесi сақталуы керек.
      Ескерту: 54-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен . 

      55. Уәкілетті кредиттік серіктестіктердің айырбастау пункттерінде, уәкілетті ұйымдардың айырбастау пункттерінде, банк үйінен тыс орналасқан уәкілетті банктердің айырбастау пункттерінде, почта байланысы уәкілетті ұйымының үйінен тыс орналасқан почта байланысы уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерінде қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ғана жүргізуге рұқсат етіледі.
      Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын және банк заңдарына сәйкес кассаларда өткізілетін өзге де банк операцияларын Мемлекеттік тізілімде тіркелген және уәкілетті банктердің (олардың филиалдарының және есеп айырысу-касса бөлімдерінің) үйлерінде, сондай-ақ почта байланысының уәкілетті ұйымының (оның филиалдарының) үйлерінде орналасқан банктік компьютерлік жүйені пайдалана отырып айырбастау операцияларын жүзеге асыратын айырбастау пункттерінің кассалық үйлерінде бір мезгілде жүргізуге рұқсат етіледі.
      Ескерту: 55-тармақ өзгертілді, жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен . 

      56. Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзушi уәкiлеттi ұйымдар жазбаша нысанда жасасқан шарт негiзiнде қолма-қол шетел валютасының сатып алу-сату операцияларын мiндеттi түрде ресiмдей отырып, кез-келген уәкiлеттi банктен қолма-қол шетел валютасын сатып алуға құқылы.
      Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымдарға уәкiлеттi банктер мен банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзушi уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнен қолма-қол шетел валютасын сатып алуға тыйым салынады.

      56-1. Уәкiлеттi ұйымы айырбастау пункттерiнiң жұмыс iстемейтiн кезеңi үш айдан аспауы тиiс.
      Ескерту: 56-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

5-тарау. Айырбастау пункттерiнде қолма-қол шетел
валютасымен операциялар жүргiзу тәртiбi

      57. Айырбастау пункттері бағамдар белгілеу туралы жазбаша өкім негізінде белгіленген сатып алу, сату бағамдарына және кросс бағамына сәйкес қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау операцияларын жүргізеді. Қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау бағамдары айырбастау пунктінің жұмыс уақыты ішінде өзгеруі мүмкін. Бағамның әрбір өзгеруі өзгертілген бағамдардың қолданылу уақыты көрсетіле отырып, жазбаша өкіммен бекітілуге тиіс.
      Бір уәкілетті банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымның әр түрлі айырбастау пункттерінде әр түрлі бағамдар белгілеуге рұқсат етіледі.
      Сатып алу, сату және кросс бағамдарын белгілеу туралы өкімді күн сайын уәкілетті банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымның басшысы немесе басшының бұйрығымен осындай өкілеттіктер берілген лауазымды адам шығарады. Өкімді белгіленген бағамдардың қолданылу кезеңін (бірнеше күнді және/немесе бір күн ішіндегі уақыт кезеңін) көрсете отырып шығаруға рұқсат етіледі.
      Жазбаша өкім екі данада ресімделеді, оның біреуі айырбастау пунктіне жіберіледі, екіншісі - уәкілетті банкте, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымда қалады.
      Уәкілетті банктер және почта байланысының уәкілетті ұйымы банктік компьютерлік жүйе шеңберіндегі өкімдерді айырбастау пункттеріне орталықтандырылған түрде жеткізуді көздейтін Мемлекеттік тізілімде тіркелген банктік компьютерлік жүйені пайдаланған жағдайда, бағамдарды белгілеу туралы жазбаша өкім бір данада шығарылады.
      Ескерту: 57-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .
      58. Ұлттық Банк жекелеген жағдайларда қолма-қол теңгеге қолма-қол шетел валютасын сату бағамының қолма-қол теңге үшiн қолма-қол шетел валютасын сатып алу бағамынан ауытқу шегiн Ұлттық Банк Басқармасының қаулысын қабылдау жолымен белгiлеуге құқылы.

      59. Айырбастау пунктiнде қолма-қол шет ел валютасы және ұлттық валюта болған жағдайда, азаматтардың сатып алу, сату немесе айырбастау операцияларын жүргiзуiнен бас тартуға болмайды. Бұл ретте айырбастау пунктiнiң ақпарат тақталарында айырбастау пунктiнде бар шет ел валютасының барлық түрлерi бойынша сатып алу және сату туралы бағамды қамтитын мәлiметтер болуға тиiс.
      Қандайда бiр валютаны айналымға шығаруға Ұлттық Банк тiкелей шектеу қойған жағдайларда болмаса, айырбастау пункттерiнiң шет ел валюталарын сатып алу, сату немесе айырбастау кезiнде олардың құны бойынша және эмиссия жылдары бойынша қандайда бiр шектеулер енгiзуге құқығы жоқ.
      Ескерту: 59-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      60. Ұлттық Банк айырбастаудың айрықша тәртiбiн белгiлеген жағдайда болмаса, бұрынғы жылдары шыққан эмиссиядағы шет ел валютасын неғұрлым жаңасына айырбастағаны және ұсақтағаны үшiн комиссиялық сыйақы алынбайды.

      61. Эмитенттiң елiнде заңды төлем құжаты болып табылатын қолма-қол шетел валютасы осы Нұсқаулықта белгiленген тәртiппен комиссиялық сыйақы алынбай сатып алынуға, сатылуға, айырбасталуға және ұсақталуға тиiс.
      Заңды төлем құралының негiзгi белгiлерiне банкнотта эмиссиялық банктiң атауының, нөмiрi мен сериясының, санмен және жазумен жазылған құнының, бет жағы мен сырт жағында негiзгi суреттiң (бейне және т.б.), сондай-ақ банкнотты қолдан жасаудан қорғайтын элементтердiң (су тамғысы, магниттi белгiлер, қағазға енгiзiлген түрлi түстi талшықтар, сонымен бiрге ультракүлгiн сәулемен көрiнетiндерi, конфетти, қорғаныш жіптер, микромәтiн, люминесцияланатын суреттер және т.б.) болуы жатады.
      Валютаның эмитент елi шығарылған банкноттарға басқа не қосымша талаптар белгiлеуi мүмкін.
      Мынадай түрде бүлiнген банкноттар да төлем құралы болып танылады:
      1) умаждалған және кiрлеген;
      2) шетi немесе бөлiктерi қырқылған, желiмделген (көлемi 1-2 шаршы сантиметрден аспайтын), егер жыртылған бөлiгi сөзсiз осы банкноттiкi болса;
      3) егер желiмделген жыртықтары банкноттың төрттен бiр бөлiгінен аспайтын болса;
      4) май шашыраған немесе басқа да дақтар, жазулар және мөртабандардың таңбалары (банкноттың өтелгенiн немесе түпнұсқа еместiгiн немесе үлгi екендiгiн куәландыратын мөртабандардан басқалары) болса, егер олар банкноттың түпнұсқалығын анықтауға кедергi келтiрмейтiн және осы тармақта айтылған негiзгi төлемдiк белгiлерінің бiрiн елеулi дәрежеде (50%-тен астамын) бүркемеген жағдайда;
      5) диаметрi 0,5 мм-ден аспайтын тесiктерi мен ойықтары болса.
      Ескерту: 61-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен . 

      62. Төлемге жарамды шетел валютасы оның иесiнiң келiсiмiмен комиссиялық сыйақы алынып, инкассоға қабылдануы, төлемге жарамды қолма-қол шетел валютасына айырбасталуы немесе сатып алынуы мүмкiн. Инкассоға қабылдау, төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасын айырбастау, сатып алу жөніндегi операциялар осы Нұсқаулықтың 65-тармағының талаптары ескерiле отырып, осы Нұсқаулыққа N 14 қосымшаға сәйкес нысан бойынша төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасымен жасалған операциялар тiзiлiмдерiнiң журналында есепке алынады.
      Егер банкноттар осы Нұсқаулықтың 61-тармағында көзделген талаптарға сай келмесе және/немесе олардың мынадай ақаулары болса:
      1) бөлiктерге бөлініп жыртылған және желiмделген;
      2) алғашқы түсi өзгерген немесе оңған;
      3) күйген және күйiк шалған;
      4) толық немесе елеулi бөлiгiне (негiзгi төлемдiк белгiлерiнiң бiрiнiң 50%-тен астамына) бояу, сия, май төгiлген;
      5) химиялық реактивтердiң, оның ішiнде ультракүлгiн сәулелерге ұстағанда қағаздың түсін өзгертетін реактивтердiң әсерiне ұшыраған;
      6) әдейi түрде елеулi бөлiгi бүлiнген (негiзгi суреттерi, атап айтқанда адамдардың суреттерi өзгертiлген қорғаныш жiбi алынып тасталған, көптеген жазулардың, оның ішінде ультракүлгiн сәулелерде көрiнетін жазулардың болуы);
      7) басылымда көне-көрнеу ақаулар жiберiлген (су тамғысының немесе қорғаныш жiбінің болмауы немесе дұрыс орналастырылмауы, дұрыс басылмауы немесе бейнелердiң көмескi болуы) банкноттар;
      8) геометриялық көлемiнiң азайту жағына өзгерген сияқты ұлғайту жағына қарай 3 мм астам өзгерген болса, төлемге жарамсыз болып танылады.
      Сондай-ақ тиiстi шет мемлекеттiң эмитент банкi жариялаған күннен кейiн айналымнан шығарылған банкноттар да төлемге жарамсыз деп танылады.
      Төлемге жарамсыз банкноттарды сатып алу мен ауыстыруды уәкiлеттi банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер және почта байланысының уәкiлеттi ұйымы ғана жүзеге асырады. Уәкiлеттi банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер және почта байланысының уәкiлеттi ұйымы ауыстыру тәртiбiмен сатып алған және қабылдаған төлемге жарамсыз банкноттарды клиенттердiң сатуына болмайды және эмитент банкке инкассоға жiберiлуге немесе қызмет көрсететiн уәкiлеттi банктер арқылы инкассоға өткiзiлуге тиiс.
      Уәкiлеттi банк төлемге жарамсыз шетел валютасының банкноттарын иесiнiң келiсiмiмен инкассоға қабылдауға құқылы. Қолма-қол шетел валютасын инкассоға қабылдауды уәкiлеттi банктiң қызметкерi осы Нұсқаулықтың N 7 қосымшасына сәйкес нысан бойынша клиенттiң өтiнiшi негiзiнде ғана жүзеге асырады. Шетел валютасын инкассоға қабылдаған кезде клиентке түбiртек берiледi. Уәкiлеттi банктер клиенттерге комиссиялық сыйақының мөлшерi (оған қоса клиенттiң барлық шығыстары) туралы және эмитент банктердiң (шетелдiк банктердiң) тозған банкноттарды айырбастаудан бас тартуы мүмкiн екендiгiн ескертуге, сондай-ақ инкассо жасаған жағдайда клиенттiң жазбаша келiсiмiн алуға мiндеттi. Эмитент банк (шетелдiң банкi) жiберiлген шетел валютасын айырбастаудан бас тартқан жағдайда, уәкiлеттi банктер клиентке тиiстi растау құжаттарын беруге мiндеттi.
      Уәкiлеттi банк эмитент банктен (шетелдiң банкiнен) инкассо жасалған шетел валютасы үшiн өтем жасалған ақша сомасы клиентке оның қалауы бойынша шетел валютасымен немесе теңгемен қолма-қол төленуге тиiс не қолданылып жүрген заңнамаға сәйкес шетел валютасымен немесе теңгемен банктiк есепшотына аударылуға тиiс.
      Төлемге жарамсыз банкноттарды ауыстырғаны, сатып алғаны, қабылдағаны үшiн комиссиялық сыйақыны уәкiлеттi банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер, почта байланысының уәкiлеттi ұйымы белгiлейдi, бiрақ ол айырбастауға (сатып алуға, инкассоға қабылдауға) ұсынылатын банкноттардың нақты құнының 10 процентiнен аспауға тиiс. Комиссиялық сыйақыны уәкiлеттi банктер, уәкiлеттi кредиттік серiктестiктер, почта байланысының уәкілетті ұйымы операция жасалған күнгi рыноктық бағамы бойынша Қазақстан теңгесiмен алады.
      Ескерту: 62-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      63. Шет ел валютасын сатып алу, сату және айырбастау кезiнде айырбастау пунктiнiң қызметкерлерi валютаның түпнұсқасын осы Нұсқаулықтың 51-тармағында көзделген талаптарға сәйкес ақша белгiлерiнiң түпнұсқалығын анықтайтын техникалық құралдардың көмегiмен тексередi.
      Ескерту: 63-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен . 

      64. Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың және уәкiлеттi банктердiң айырбастау пункттерiнде өткiзілген қолма-қол шет ел валютасын сатып алу және сату операциялары осы Нұсқаулықтың N 8 қосымшасына сәйкес үлгiдегi операция жүргiзген кезде бухгалтерлiк құжат болып табылатын сатып алынған және сатылған шетел валютасын тiзiмдеу журналында (бұдан әрi - тiзiмдеу журналы) көрсетiледi.
      Баламасы он мың АҚШ долларынан асатын сомаға қолма-қол шетел валютасын сатып алған немесе сатқан кезде тiзiлiм журналына клиенттiң аты-жөнi және оның жеке басын растайтын құжаттың деректерi жазылады.
      Айырбастау пунктiнiң қызметкерлерi жұмыс күнiнiң соңында күн әлетiндегi операциялар бойынша қорытындыларды есептеп шығарады және ақшаның келесi күнге қалдығын қалдырады. Бiр күн iшiнде бағам өзгерген жағдайда тiзiмдеу журналында жаңа бағам белгiленген уақытқа дейiн сатып алынған және сатылған валютаның көлемi бойынша сатып алынған немесе сатылған қолма-қол шет ел валютасының аралық қорытындысы шығарылып кассирдiң қолымен расталады.
      Тiзiмдеу журналын қырнап-тырнауға және өзге де түзетулер жасауға болмайды. Қате деректер үстiнен сызылып, кассирдiң: "N жазу түзетiлдi" деген жазуымен расталады, сонан соң дұрыс жазу жазылады.
      Ескерту: 64-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      65. Тiзiмдеу журналы нөмiрленедi, жiппен тiгiледi де, заңды тұлғаның және Ұлттық Банк филиалының мөрiмен бекiтiледi. Тiзiмдеу журналы парақтарының саны (30 парақтан кем емес) уәкiлеттi банктiң (оның филиалының) немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйым басшысының және бас бухгалтерiнiң және Ұлттық Банк филиалының басшысы немесе басшысының орынбасарының қолымен расталады.
      Уәкiлеттi банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлетті ұйымдар тiзiмдеу журналын ресiмдеу үшiн осы тармақтың бiрiншi азатжолында көрсетiлген талапқа сәйкес Ұлттық Банктiң филиалына өтiнiш жасауы тиiс. Ұлттық Банктiң филиалы тiзiмдеу журналының белгiленген талаптарға сәйкестiгiн тексередi және оны келiп түскен күннен бастап он күн iшiнде ресiмдейдi. Уәкiлеттi банктiң, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның бiр айырбастау пунктi үшiн бiрнеше тiзiмдеу журналдарын ресiмдеуге болады.
      Аяқталған тiзiмдеу журналы уәкiлеттi банктерде және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарда аяқталған күнiнен бастап 5 жыл бойы сақталады.
      Уәкiлеттi банктер, почта байланысының уәкiлеттi ұйымы немесе оның филиалдары тұрған облыс аумағынан тыс ашылған айырбастау пункттерi, сондай-ақ уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер аяқталған тiзiмдеу журналын уәкiлеттi банктерге, почта байланысының уәкiлеттi ұйымына немесе олардың филиалдарына жылына кемiнде екi рет берiп отыруға тиiс. Бұл орайда берiлетiн тiзiмдеу журналдарының көшiрмелерi алынып, ол айырбастау пунктiнде тiзiмдеу журналындағы соңғы жазба жасалған жылдан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан бастап санағанда бiр жыл бойы сақталады.
      Уәкiлеттi банктердiң айырбастау пункттерi тiзiмдеу журналын электронды түрде жүргiзуге құқылы. Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық қамтамасыз етуге және оны жүргiзу тәртiбiне қойылатын талаптар осы Нұсқаулықтың N 13 қосымшасында айқындалған.
      Ескерту: 65-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 24 тамыз N 330 қаулысымен , 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      66. Тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , тармақ алынып тасталды - 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      67. Клиенттiң өтiнiшi бойынша айырбастау пунктiнiң қызметкерi сатып алынған және сатылған шетел валютасы сомасына қарамастан анықтама сертификаттарды - қатаң есептегi бланкiлердi (осы Нұсқаулыққа N 9 қосымша) көшiргiш қағаз арқылы мiндеттi түрде толтырады. Анықтама-сертификатты ресiмдеу кезiнде тiзiлiмдер журналында клиенттiң аты-жөнi және оның жеке басын растайтын құжаттың деректерi (паспорт, қызметтiк паспорт, жеке куәлiгi, сондай-ақ әскери қызметтегiлер үшiн әскери билет) жазылады. Анықтама-сертификаттардағы деректер тiзiлiм журналындағы деректермен сәйкес болуы тиiс.
      Анықтама-сертификаттың бiрiншi данасы жеке тұлғаға берiледi. Анықтама-сертификаттардың екiншi даналары - кiтапшада қалады.
      Анықтама-сертификаттарды басқа адамның атына ресiмдеуге болмайды.
      Ескерту: 67-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .
      68. Анықтама-сертификаттарға уәкiлеттi банктiң (оның филиалының) банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның басшысы мен бас бухгалтерi, айырбастау пунктiнiң кассирi қол қояды және уәкiлеттi банктiң (оның филиалының) банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын, уәкiлеттi ұйымның мөрiмен бекiтiлуi керек. Уәкiлеттi банктiң (оның филиалының) басшысы мен бас бухгалтерi анықтама-сертификаттарға өздерiнiң орынбасарларының, уәкiлеттi банктiң есеп айырысу-касса бөлiмiнiң басшысы мен бас бухгалтерiнiң, не айырбастау пункттерiнiң жұмысын ұйымдастыруға жауап беретiн бөлiмшенiң және қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларының есебiн көрсетудi жүзеге асыратын бөлiмше басшыларының қол қоюына сенiм бiлдiруге құқылы. Осы адамдардың анықтама-сертификаттарға қол қою жөніндегi өкiлеттiктерi бұйрықпен және сенiмхатпен бекiтiлуге тиiс. Анықтама-сертификаттарға басшы және/немесе бас бухгалтер үшiн қол қою жөнiндегi өкiлеттiктердi айырбастау пункттерiнiң кассирiне жүктеуге болмайды.
      Анықтама-сертификаттар айырбастау пунктi кассирлерiнiң есебiне берiлгенге дейiн уәкiлеттi банктiң (оның филиалының), банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның басшысы мен бас бухгалтер қолдарын қойып, сондай-ақ мөрiмен бекiтуiне болады. Айырбастау пункттер кассирлерiнiң есебiне берiлген анықтама-сертификаттардың кiтапшалары арнаулы журналда ескерілуi тиiс.
      Пайдаланылған анықтама-сертификаттар кiтапшасының екiншi данасын уәкiлеттi банктер, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар соңғы жазулар ресiмделген күннен бастап 5 жыл бойы сақтайды.
      Уәкiлеттi банктер, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар немесе олардың филиалдары тұрған облыс аумағынан тыс ашылған айырбастау пункттерi пайдаланған анықтама-сертификаттар кiтапшасының уәкiлеттi банктерге, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарға немесе олардың филиалдарына жылына кемiнде екi рет берiп отыруы тиiс. Бұл орайда берiлетiн пайдаланған анықтама-сертификаттар кiтапшасының көшiрмелерi алынып, ол айырбастау пунктiнде пайдаланған анықтама-сертификаттар кiтапшасының соңғы жазба жасалған жылдан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан бастап санағанда бiр жыл бойы сақталады.
      Ескерту: 68-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

      69. Уәкiлеттi банктер және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар анықтама-сертификаттарының бланктерiн есепке алып, сақталуын қамтамасыз етуi тиiс. Уәкiлеттi банктер немесе банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар мiндеттi түрде Ұлттық Банктiң филиалына бұл туралы тез арада хабарлап, Ұлттық Банк филиалы өкiлiнiң қатысуымен тиiстi акт жасауға мiндеттi.
      Уәкілетті банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйым анықтама-сертификаттар бланктерінің бүліну, зақымдану немесе жойылу фактілері туралы ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың жиырмасына дейінгі мерзімде Ұлттық Банк өкілінің қатысуымен акт жасау үшін Ұлттық Банктің филиалына хабарлайды.
      Ескерту: 69-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі  басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      69-1. Уәкiлеттi банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкілеттi ұйымға қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияның қолданылуы тоқтатылған жағдайда, анықтама-сертификаттардың пайдаланылмаған кiтапшалары Ұлттық Банктiң филиалына қайтарылуы тиiс.
      Ескерту: 69-1-тармақпен толықтырылады - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      70. Жеке тұлға қолма-қол шетел валютасын аударым арқылы банктiк есепшоты мен төлем карточкасын пайдаланып қана сатып алуына болады.

      71. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      72. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен . 

6-тарау. Айырбастау пункттерiнде жүргiзiлетiн
операциялар бойынша есеп беру

      73. Айырбастау пункттерi жұмыс күнiнiң аяғында шет ел валютасын бухгалтерлiк құжат болып табылатын бухгалтерлiк құжат болып табылатын сатып алу және сату көлемi туралы есептi кемiнде екi дана етiп ресiмдейдi:
      1) уәкiлеттi банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi - бухгалтерлiк есептiң iшкi тәртiбiне сәйкес не осы Нұсқаулықтың N 11 қосымшасына сәйкес ресiмдейдi;
      2) уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерi - осы Нұсқаулықтың N 11 қосымшасына сәйкес ресiмдейдi.
      Шетел валютасын сатып алу және сату көлемi туралы күнделiктi есептiң бiр күнтiзбелiк айдан аспайтын мерзiмде тiгiндiлерi жасалады. Тiгiндiлер соңғы тiгiлген есеп жасалған күннен бастап 5 жыл бойы сақталады.
      Ескерту: 73-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      74. Уәкілетті банктер (олардың филиалдары), банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымдар ай сайын Ұлттық Банктің филиалына Ұлттық Банктің банктік есепті ұйымдастыру мәселелері жөніндегі нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген мерзімдер және нысандар бойынша шетел валютасын сатып алу және сату көлемдері туралы есепті ұсынады.
      Шетел валютасын сатып алу және сату көлемi туралы уәкiлеттi банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар беретiн есептi Ұлттық Банктiң филиалдары есеп жасалған жылдан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан есептегенде екi жыл бойы сақтайды.
      Ескерту: 74-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      75. Ұлттық Банктiң уәкiлеттi банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың қолма-қол шетел валютасымен жасаған айырбастау операциялары туралы өзге де есеп беру жөнiнде қойылатын талаптар белгiлеуге құқылы.

      76. Ұлттық Банктiң филиалы Ұлттық Банктiң банктiк есеп берудi ұйымдастыру мәселелерi жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленген мерзiмде қолма-қол шетел валютасын сатып алу және сату мөлшерiнiң жалпы облыс бойынша есебiн Ұлттық Банктiң орталық аппаратына тапсырады.
      Ескерту: 76-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      77. Есеп беру нысанын жасаған кезде бiр шетел валютасын екiншiсiмен ауыстыру екi операциямен көрсетiледi:
      - айырбастау пунктiнiң бiр шетел валютасын теңгеге сатып алуы валютаның осы түрiн сол айырбастау пунктiнiң теңгеге сатып алу бағамы бойынша;
      - айырбастау пунктiнiң бiр шетел валютасын теңгеге сатуы валютаның осы түрiн сол айырбастау пунктiнiң теңгеге сату бағамы бойынша.

      78. Ұлттық Банктiң филиалы ай сайын келесi есеп беретiн айдың сегiзiне дейiн электронды почтамен немесе басқа электронды байланыс құралдарымен Ұлттық Банктiң орталық аппаратына мынадай ақпарат жiбередi:
      1) тұтастай алғанда облыс (республикалық дәрежедегi қала) бойынша уәкiлеттi банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң, уәкiлеттi ұйымдар мен почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi лицензияларының номерiн және берiлген күнiн, заңды мекен-жайын, сондай-ақ ашық және жабық айырбастау пункттерiнiң тiркеу номерлерi, атауы және тұрған жерi бөлiп көрсетiлген саны туралы мәлiметтер.
      Ескерту: 78-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен . 

      79. Ұлттық Банк Қазақстан Республикасының орталық кеден органына лицензияларының нөмiрiн және берiлген күнiн, айырбастау пунктiнiң тiркеу нөмiрiн, атауын және мекен-жайын көрсете отырып қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзуге Ұлттық Банктiң лицензиясы бар уәкiлеттi банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң, уәкiлеттi ұйымдардың және почта байланысының уәкілетті ұйымының тiзбесiн бередi, сондай-ақ осы тiзiлiмге енгiзiлген өзгертулер туралы ай сайын хабарлап отырады.

7-тарау. Жол чектерiн шетел валютасымен
төлеу жөнiндегi операциялар

      80. Уәкiлеттi банктер шетел банктерiнiң жол чектерiн банкаралық келiсiмде ескертiлген тәртiппен және шартпен бақылау материалдары (көрсетiлген төлем құжаттарының үлгiлерi, оларды төлеу тәртiбi мен уәкiлеттi адамдардың қол қою үлгiлерi) болған кезде төлейдi.

      81. Уәкiлеттi банктердiң айырбастау пункттерi жол чектерiн төлеудi уәкiлеттi банктерден қажеттi ақпараттар, оның iшiнде жол чектерiнiң деректемелерi мен оларды төлеу тәртiбi нысанында болған барлық өзгерiстер туралы ақпарат алған кезде жүзеге асыруға құқылы. Бұл ақпарат шетел банктерiнiң бақылау материалдарымен (жол чектерiнiң үлгiлерi мен оларды төлеу туралы нұсқаулықтармен) бiрге айырбастау пункттерiнiң құжаттар жинағында сақталады.

8-тарау. Айырбастау пункттерiнің қызметiн бақылау

      82. Қазақстан Республикасының валюта бақылау органдары айырбастау пункттерi қызметiнiң осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келуiн қамтамасыз ету мақсатында бақылау жасайды.
      Валюта бақылау органдары өз қызметiн жүзеге асыру үшiн айырбастау пункттерiнiң қызметiне бақылау жасау мақсатында уәкiлеттi банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарды тартуға және олар орындауға мiндеттi жекелеген тапсырмалар беруге құқылы.
      Ескерту: 82-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен . 

      83. Ұлттық Банк кәсiби дайындығын бақылау мақсатында банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнiң кассирлерiн оқыту және оларды аттестациялау тәртiбiн белгiлеуге құқылы.

      84. Егер Ұлттық Банктiң және оның филиалының жекелеген нормативтiк құқықтық актiсiнде тексеру жүргiзудiң өзгеше тәртiбi белгiленбеген болса, Ұлттық Банк Төрағасының валюталық бақылау бөлiмшесiне жетекшiлiк ететiн орынбасары не Ұлттық Банк филиалының директоры немесе оның орнындағы адам қол қойған нұсқама негiзiнде уәкiлеттi банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнiң қызметiн және есебiн тексерiп отырады. Ұлттық Банктiң, оның филиалы қызметкерлерiнiң жазбаша нұсқамасы және қызмет куәлiгi болған жағдайда айырбастау пунктiнiң үйiне банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi банк, уәкiлеттi ұйым басшылығының қандай да бiр келiсiмiнсiз кедергiсiз кiруiне құқығы бар.
      Уәкiлеттi банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлетті ұйымдардың тексеруге кедергi жасауы, оның iшiнде комиссия мүшелерiнiң (инспекторлардың) уәкiлеттi банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың және айырбастау пункттерiнiң үй-жайына кiруге бөгет жасауы, талап еткен құжаттарды бермеуi, уәкiлеттi банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар қызметкерлерiнiң қызметтiк мiндеттерiне қатысты қажеттi мәлiметтер беруден бас тартуы уәкiлеттi банктерге, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарға немесе олардың басшыларына банк заңдарында көзделген санкциялар мен шектеулi ықпал ету шараларын қолдануға негiз болып табылады.
      Ескерту: 84-тармақ толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .  

      85. Ұлттық Банк уәкiлеттi банктердiң, кредиттiк серiктестiктiң, уәкiлеттi почталық байланыс ұйымының осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзғанын анықтаған жағдайда, сондай-ақ Ұлттық Банк филиалдарының ұсынысы бойынша:
      1) анықталған құқық бұзушылықты жою үшiн белгiлi бiр мерзiмiн белгiлеуге;
      1-1) алдағы уақытта осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзуға жол бермеу туралы жазбаша түрде ескерту жасауға;
      2) лицензияның қолданылу мерзiмiн алты айға дейiн тоқтата тұруға;
      3) лицензияны қайтарып алуға;
      4) айыппұл санкциялары шараларын қолдануға құқылы;
      Уәкiлеттi ұйымдар осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзушылықтар байқалған жағдайда Ұлттық Банк филиалының өкiлеттiктерiне сәйкес санкциялар қолдануға ұсынысты Ұлттық Банктiң тиiстi филиалына жiберуге.
      Ескерту: 85-тармақ толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      86. Ұлттық Банктiң филиалы уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң, уәкiлеттi ұйым мен уәкiлеттi почталық байланыс ұйымының айырбастау пункттерi осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзғанын анықтаған жағдайда тәртiп бұзушылықтардың түрiне қарай:
      1) анықталған құқық бұзушылықты жою үшiн белгiлi бiр мерзiмiн белгiлеуге;
      2) осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзушылықты болдырмау туралы жазбаша ескерту жасауға;
      3) айырбастау пунктiнiң қызметiн алты айға дейiн тоқтата тұруға;
      4) айырбастау пунктiн ашуға берiлген тiркеу куәлiгiн қайтарып алуға құқылы.
      Ескерту: 86-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен . 

      87. Ұлттық Банктің филиалы уәкілетті ұйымның айырбастау пунктінің осы Нұсқаулықтағы нормаларды бұзуы анықталған жағдайда, олардың бұзылу түріне байланысты:
      1) анықталған бұзушылықты жою үшін белгілі бір мерзімді белгілеуге;
      2) алдағы уақытта осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзуға жол бермеу туралы жазбаша ескерту жасауға;
      3) айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің қолданылуын үш айға дейінгі мерзімге тоқтатып қоюға;
      4) айырбастау пунктінің тіркеу куәлігін қайтарып алуға;
      5) лицензияның қолданылу мерзімін алты айға дейін тоқтатып қоюға;
      6) Ұлттық Банктің орталық аппаратымен алдын ала келісілгеннен кейін лицензияны қайтарып алуға құқылы.
      Осы Нұсқаулықтағы нормалардың бұзылуы себепті айырбастау пункттерін ашуға берілген тіркеу куәліктерін қайтарып алу айырбастау пунктін ашуға берілген тіркеу куәлігі қайтарып алынған күннен бастап бір жыл бойы сол ұйымның осы мекен-жай бойынша айырбастау пунктін ашуына тыйым салуға әкеп соғады.
      Ескерту: 87-тармақ жаңа редакцияда жазылады, толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен . 

      87-1. Лицензия (тiркеу куәлiгi) қайтарылып алынған жағдайда Ұлттық Банктiң тиiстi шешiмінің көшiрмесiн уәкiлеттi банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымға жiбередi. Уәкiлеттi банк, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлетті ұйым мұндай шешiмінің көшiрмесін алған күннен бастап үш күннiң iшінде қайтарып алынған лицензияны (тiркеу куәлiгiн) Ұлттық Банктiң филиалына қайтаруға мiндеттi.
      Ескерту: 87-1-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен . 

      87-2. Лицензияның (уәкiлеттi банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң, почта байланысы уәкiлеттi ұйымының айырбастау пунктiн ашуға берiлген тiркеу куәлiгiнiң) қолданылуы тоқтатылған жағдайда Ұлттық Банктiң (оның филиалының) тиісті шешімінің көшірмесі уәкілетті банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымға жіберіледі. Уәкілетті банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйым мұндай шешімді алған күннен бастап лицензияның қолданылуы тоқтатылған мерзім аяқталғанға дейін қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөніндегі қызметті тоқтатуға міндетті.
      Осы мерзім ақталғаннан кейін уәкілетті банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйым қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөніндегі қызметті жалғастыруға құқылы.
      Нұсқаулықтың осындай нормаларын бұзу заңнамада көзделген жауап беруге әкеп соғады.
      Уәкілетті банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымының лицензиясының қолданылуын тоқтату туралы Ұлттық Банктің шешімін орындауын бақылауды Ұлттық Банктің филиалы жүзеге асырады.
      Ескерту: 87-2-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

      87-3. Уәкілетті ұйымның бір айырбастау пункті болған жағдайда және ол бір ай бойы жұмыс істемеген жағдайда, Ұлттық Банктің филиалы уәкілетті ұйымға тапсырыс хат арқылы айырбастау операцияларын жүргізу бойынша қызметті жаңғырту қажеттігі туралы ескертпе-хат жібереді.
      Уәкілетті ұйымның осындай айырбастау пункті қатарынан үш ай бойы жұмыс істемесе, Ұлттық Банктің филиалы осы айырбастау пунктінің тіркеу куәлігін қайтарып алады.
      Егер уәкілетті ұйым осындай айырбастау пунктінің тіркеу куәлігі қайтарып алынған күннен бастап үш ай ішінде жаңа айырбастау пунктін ашпаған жағдайда, Ұлттық Банктің филиалы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензияны қайтарып алады.
      Ескерту: 87-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .
      87-4. Уәкілетті ұйымның бірнеше айырбастау пункті болған жағдайда және оның біреуі (бірнешеуі) ай бойы жұмыс істемеген жағдайда, Ұлттық Банктің филиалы уәкілетті ұйымға тапсырыс хат арқылы айырбастау операцияларын жүргізу бойынша қызметті жаңғырту қажеттігі туралы ескертпе-хат жібереді.
      Уәкілетті ұйымның осындай айырбастау пункттері қатарынан үш ай бойы жұмыс істемесе, Ұлттық Банктің филиалы осы айырбастау пункттерінің тіркеу куәліктерін қайтарып алады.
      Егер уәкілетті ұйым өзіне тиесілі соңғы айырбастау пунктінің тіркеу куәлігі қайтарып алынған күннен бастап үш ай ішінде жаңа айырбастау пунктін ашпаған жағдайда, Ұлттық Банктің филиалы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензияны қайтарып алады.
      Ескерту: 87-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен . 

      88. Уәкілетті ұйым Ұлттық Банктің филиалы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензияны қайтарып алу туралы шешім қабылдаған күннен бастап жеті күннің ішінде Ұлттық Банктің филиалына лицензиялардың және оған тиесілі айырбастау пункттерінің тіркеу куәліктерінің түпнұсқаларын қайтарады.
      Ұлттық Банк филиалының қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензияны қайтарып алу туралы шешімін Ұлттық Банктің филиалы облыстық газетте мемлекеттік және орыс тілдерінде жариялайды.
      Ескерту: 88-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен . 

      89. Ұлттық Банк Ұлттық Банк филиалының уәкiлеттi банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарға санкциялар қолдану туралы шешiмiн өзгертуге құқылы.

      90. Валюталық бақылау органдары осы Нұсқаулықтың талаптарын бұзғаны үшiн қолданылып жүрген заңдарға сәйкес өз уәкiлеттiгi шегiнде санкциялар қолдануға құқылы.    

9-тарау. Қорытынды ережелер

      91. Осы Нұсқаулықпен реттелмеген мәселелер Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес шешiлетiн болады.

      Ұлттық банк
      Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi Басқармасының
11999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы  
нұсқаулыққа     
N 1 қосымша     

Тіркеу куәлігі

N_____                                             "____"________ ж.
                                                   (берiлген күнi)
Осы куәлiк________________________________________________________
           банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
__________________________________________________________________
                        уәкiлеттi ұйым
қатысты______________________________ орналасқан айырбастау пунктiне
       (айырбастау пунктiнiң мекен-жайы)
берiлдi, ол_____________________________________ номермен тiркелген.
             (Ұлттық Банк филиалының атауы)  

     Қазақстан Республикасы
     Ұлттық Банкiнiң     ____________филиалының директоры

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 2 қосымша        

     Ескерту: N 2 қосымша жаңа редакцияда жазылады - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

РҰҚСАТ

  N_______                            " _____"__________________ж.
                                              (берiлген уақыты)   

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң___________________филиалы
                                        (филиалдың атауы)
     Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лицензиясы негiзiнде
қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру
үшiн құрылатын
____________________________________________________________________
               (заңды тұлғаның атауы және мекен-жайы)
____________________________________________________________________
заңды тұлғаның әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркелуiне рұқсат
бередi.   

    Қазақстан Республикасы
    Ұлттық Банкiнiң________________________филиалының директоры

 Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 3 қосымша          

______________________________________
    (уәкiлеттi ұйымның атауы)
уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (қатысушылары) туралы
мәлiметтер

      1. Жеке тұлғалар:
____________________________________________________________________
N   Құрылтай.  Құрылтай.   Құрылтай.  Құрылтай. Жарғы капиталындағы
р/с  шының аты- шының       шының       шының    үлесi
     жөнi       туған күнi  паспорты.   тұратын
                            ның         жері
                            /жеке
                            куәлiгiнiң
                            деректерi  ____________________________________________________________________
                                                 %-пен      сомасы ____________________________________________________________________
   1     2        3            4           5         6           7  ____________________________________________________________________
  1.
____________________________________________________________________
  2.
____________________________________________________________________
 ...
____________________________________________________________________
      2. Заңды тұлғалар:
____________________________________________________________________
N   Құрылтай. Құрылтайшының  Мемлекет.  Құрылтай. Жарғы капиталындағы
р/с шы-заңды  ұйымдастырушы. тiк тiркеу шының           үлесi
    тұлғаның  лық-құқықтық   туралы     тұратын
    атауы     нысаны         куәлiк N   жерi
                             және
                             берiлген
                             күні                  %-пен   сомасы
____________________________________________________________________
 1.
____________________________________________________________________
 2.
____________________________________________________________________
...
____________________________________________________________________
    Құрылтайшылар (қатысушылар) туралы нақты мәлiметтер өзгерген
жағдайда, мәлiметтер өзгерген күннен бастап 15 күннен кешiктiрмей
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң филиалына хабарлау қажет.
    

 Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 4 қосымша        

      Ескерту: 4 қосымша алынып тасталынды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен . 

Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 5 қосымша        

      Ескерту: N 5 қосымша жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау
операцияларын ұйымдастыруға берілген
ЛИЦЕНЗИЯ

 N______                             _____ жылғы "__"___________
                                               (берілген күні)
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң_____________________________
                                                (филиалдың атауы)
филиалы "Банктер және банк қызметi туралы" 1995 жылғы 31 тамыздағы
Қазақстан Республикасы Заңының  30-бабына сәйкес ___________________
____________________________________________________________________                   (уәкiлеттi ұйымның атауы және мекен-жайы)
қолма-қол шетел Валютасын сатып алу, сату және айырбастау бойынша
операциялар ұйымдастыруға осы лицензияны бередi.
      Осы лицензияның қолданылу аясы________________________________
____________________________________________________________________
           (облыстың немесе республикалық дәрежедегi қаланың)
аумағында шектеледi.
      Уәкiлеттi ұйымы айырбастау пункттерiнiң жұмыс iстемейтiн
кезеңi үш айдан аспауы тиіс.
      Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнің________________________
                                                  (филиалдың атауы)
филиалы банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
уәкiлеттi ұйымға валюталық бақылау агентiнiң мiндетiн жүктейдi.
      Осы лицензияның шарттарынан туындайтын құқықтарды үшінші
тұлғаларға беруге болмайды. Бұл лицензия бiр данада ғана берiледi.

      Қазақстан Республикасының
      Ұлттық Банкi ______________ филиалының директоры______________

Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 6 қосымша        

Айырбастау пунктiнiң клиенттерi үшiн ақпарат

     Осы айырбастау пунктi Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң филиалы ______________________________бақылайтын аумақта орналасқан.
         (филиалдың толық атауы)
     Айырбастау пунктiнiң жұмысына айтылар сын-ескертпе болса шағымдарды мына мекен-жайға_________________________________________
____________________________________________________________________                     (филиалдың почталық мекен-жайы)
жiберуiңiздi не____________________________________телефоны бойынша
                   (филиалдың телефон номерi)
хабарласуыңызды сұраймыз.
     Шағымдарды қарау үшiн мынадай мәлiметтердi хабарлауыңызды сұраймыз:
     - өтiнiш берушiнiң аты-жөнi;
     - өтiнiш берушiнiң мекен-жайы;
     - айырбастау пунктiнiң атауы және нақты мекен-жайы;
     - осы айырбастау пунктiн ашқан банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi банктер мен уәкiлеттi ұйымдардың атауы
     - шағымдардың мазмұны;
     - айырбастау пунктi тәртiп бұзған күн.
     Жазбаша берiлген шағымға өтiнiш берушi қол қоюы тиiс.

Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 7 қосымша        

Инкассоға өтініш

     _________________қ.                    "____"_____________ж.
____________________________________________________________________
                           (банктiң атауы)
 Филиалдың/бөлiмшенiң N_____________________________________________
___________________________________________________________________
_____________________________________________________тұратын
                          (мекен-жайы)
____________________________________________________________________
                         (клиенттiң аты-жөнi)
Жеке басын куәландыратын құжат______________________________________
___________________________________________________________________
                   (N, сериясы, берiлген күнi, кiм берген)

Сiзден жалпы сомасы_________________________________________________
____________________________________________________________________
 (шетел валютасының атауы, банкнот саны, оның номиналы, сериясы және
                                   номерi)
__________________________________________банкнотын инкассоға
қабылдауыңызды өтiнемiн.
     Тозығы жеткен валютаны инкассоға қабылдау шарттарымен таныстым
және инкассоға тапсырылған шетел валютасы сомасынан ____% мөлшерде
банкке комиссиялық сыйақы төлеуге келiсемiн.
     Банк-эмитент (шетел банкi) инкассоға тапсырылған банкноттарды
айырбастаудан және оларды айналымнан шығарудан бас тартқан жағдайда,
     _____________________________________
              (банктiң атауы)
     ешқандай шағым-арызым жоқ.

     ___________(аты-жөнi)        _______________________(аты-жөнi)
     (клиенттiң қолы)             (банк қызметкерiнiң қолы)
     ____________                 ______________________
        (күн)                             (күн)

Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 8 қосымша       

      Ескерту: 8 қосымша өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Журналдың бiрiншi парағы

_________________________________________________________орналасқан
____________________________________________________________________
(уәкiлеттi банктiң/банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге
              асырушы уәкiлеттi ұйымның мекен-жайы)
____________________________________________________________қарасты
____________________________________________________________________
(уәкiлеттi банктiң /банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге
                   асырушы уәкiлеттi ұйымның атауы)
________________________________________мына мекен-жайда орналасқан
    (айырбастау пунктiнiң мекен-жайы)
________________________________________________айырбастау пунктiнiң
  (айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу номерi)
сатып алған және сатқан шетел валютасы тiзiлiмiнiң

Журналы

     Басталды:     _____________жылғы "__"_______________
     Аяқталды:     _____________жылғы "__"_______________
     Сақтау мерзiмi:_________жыл.   

Журналдың ішкі парағы ____________________________________________________________________
Валютаның түрі  Валютаның қалдықтары            Бағамы  
               _____________________________________________________
                  Күннің    Күннің   Сатып алу  Сату  Басшы
                  басында   аяғында                   нұсқауының
                                                      номері және
                                                      күні
____________________________________________________________________
 Теңге
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

200__ жылғы "____"________сатып алынған
 сатылған шетел валютасының
Тізілімі 

____________________________________________________________________
Р/N  Валюта       Валютаның             Валютаның сомасы     
     сатып         атауы                             
     алушының     
     аты-жөні,
     жеке басын
     куәландыра.
     тын құжат
     N және                       _____________________________
     сериясы                      Сатып алынды       сатылды
                                  _____________________________
                                  валютамен тең.   валюта. тең.
                                            гемен  мен     гемен
                                            бала.          бала.
                                            масы *           масы **  
____________________________________________________________________
 1     2              3              4       5      6        7     
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________                жиынтығы
____________________________________________________________________
     Кассирдің қолы___________  N _______парақ
     Ескерту:
     *  - сатып алу бағамы бойынша есептеледі
     **  - Сату бағамы бойынша есептеледі
    

N 8 қосымшаның соңы

     Журналдың соңғы парағы

     Айырбастау пунктi тiзiлiмiнiң бұл журналында___________________
_____________________________________________________(кiмге  тиiстi)
(айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу N және мекен-жайы)
____________________________________________________________________
 (банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыруға уәкiлеттi
   банктiң/ уәкiлеттi ұйымның атауы)
   парақ нөмiрленген және жiппен байланған "___"_______жыл

     Басшы___________/қолы/                Заңды тұлғаның
     Бас бухгалтер_______/қолы/                 М.О.

     ___________парақтан тұратын тiзiлiм журналы Қазақстан
Республикасында      қолма-қол шетел валютасымен айырбастау
операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулық талаптарына сай келедi
және 1999 жылғы "__"_________Ұлттық Банктiң __________филиалында
куәландырылған.

     Қазақстан Республикасының
     Ұлттық Банкi филиалының директоры
     (директордың орынбасары)      _______________/қолы/

     Ұлттық Банк филиалының мөрiнiң немесе мөртабанының орны.

 Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 9 қосымша       

Анықтама-Сертификат

 Серия_______N______

Банк/Ұйым            ___________________________________
                    (банктің/ұйымның атауы мен мекен-жайы)
Айырбастау пункті _______________________________________________
_________________________________________________________________
   (айырбастау пунктінің тіркеу нөмірі, атауы мен мекен-жайы)

N____Лицензия, берген жері_______________________________________

Азамат (ша)  ____________________________________________________
                    (фамилиясы, аты, әкесінің аты) 
____________________________________________________________________
      (төл құжаты, жеке куәлігі, сериясы, нөмірі, азаматтығы) 

     Сатып алынды/сатылды
    (керек емесін сызыңыз)  ________________________________________
                           (сомасы (санмен және жазумен) және
                            _______________________________________
                            шетелдік валютаның атауы)
Шетелдік валютаның теңгеге
Сатып алу/сату бағамы  ____________________________________________

Кассир__________________    Азамат (ша)___________________
           (қолы)                             (қолы) 
Күні____________________    _______________________________
     (күні, айы, жылы)             (басшының қолы) 

      М.О.

 Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 10 қосымша       

      Ескерту: 10 қосымша алынып тасталынды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен . 

 Қазақстан Республикасының  
Ұлттық Банкi Басқармасының  
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген 
Қазақстан Республикасында  
қолма-қол шетел валютасымен 
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 11 қосымша       

      Ескерту: 11 қосымша өзгертілді - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Айырбастау пунктінің шетел валютасын
сатып алу, сату және түскен ақша туралы
200____жылғы "___"__________
Күн сайынғы есебі

____________________________________________________________________
р/с Операция          Валюта               Теңге    Таза түскен ақша
N           ______________________________ сатып     2/4=(2-3) үшін
            Валюта Валюта  Теңгенің рынок. алу/сату  3/4=(3-2) үшін
            түрі   сомасы  тық бағам       бағамы
                           бойынша сомасы  бойынша
                                          
____________________________________________________________________
 А     Б      В       1         2            3            4
____________________________________________________________________
1/ Валютамен                          -            -            -
   және теңге.
   мен алынғаны    
                                      -            -            -
                                      -            -            -
                                      -            -            -
____________________________________________________________________
2/ Сатып алынған
   валюта
____________________________________________________________________
3/ Сатылған
   валюта    
____________________________________________________________________
4/ Өткізілген                          -           -             -
   валюта
   және теңге
                                       -            -            -
                                       -            -            -
                                       -            -            -
____________________________________________________________________                                            Жиынтығы:    жол сомасы
                                                            2/+3/
     Қолдары:
     Айырбастау пунктінің кассирі       Уәкілетті ұйымның бухгалтері
     ___________________________        ___________________________

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы  
нұсқаулыққа    
N 12 қосымша   

      Ескерту: N 12 қосымша жаңа редакцияда жазылады - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .
      Ескерту: 12 қосымша алынып тасталды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

      Қазақстан Республикасы 
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын 
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 13 қосымша       

      Ескерту: N 13 қосымшамен толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 24 тамыздағы N 330 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық қамтамасыз етуге
және оны жүргiзу тәртiбiне қойылатын талаптар

1. Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық
қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

      1. Уәкiлеттi банктер электронды тiзiмдеу журналын қолма-қол шетел валютасымен жасалған операциялар есебiн жүргiзу үшiн пайдаланады.
      2. Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету мынадай талаптарға сай болуы керек:
      1) Мемлекеттік тізілімде тіркелген банктік компьютерлік жүйе (банктік компьютерлік жүйенің бір бөлігі) болып табылуға тиіс;
      2) ақпаратты енгiзу және түзету кезiнде қолма-қол шетел валютасымен жасалған айырбастау операциялары туралы енгiзiлген ақпаратта ешқашанда хронологиялық үзiлiс болмауы керек және бүтiндiгi сақталуға тиiс;
      3) енгiзiлген операциялардың бiрде-бiреуi өшiрiлмеуге тиiс. Қате енгiзiлген операцияға қате енгiзiлгендiгi туралы белгi қойылады және оны мәлiметтер базасынан өшiруге болмайды;
      4) тiркеу журналының нысандарына сәйкес бiр күн iшiндегi қолма-қол шетел валютасымен жүргiзiлген айырбастау операциялары туралы есеп және осы Нұсқаулықта көзделген шетел валютасын сатып алу және сату көлемi туралы күн сайын есеп жасау және беру күнделiктi жүзеге асырылып отыруға тиiс.

2. Электронды тiркеу журналын жүргiзу тәртiбi

      3. Уәкiлеттi банк өзiнiң айырбастау пункттерiнде электронды тiркеу журналының бағдарламалық қамтамасыз етуiн пайдаланбастан бұрын Ұлттық Банктiң орталық аппаратына және тиiстi филиалына хабарлауға тиiс. Хабарламада электронды тiркеу журналына көшкен күнiн көрсете отырып, қағаз жазба арқылы журналға тiзбе жасауын тоқтатқан тиiстi облыстың аумағына орналасқан уәкiлеттi банктiң айырбастау пунктiнiң тiзбесi болуы керек.
      4. Электронды тiркеу журналын пайдаланушының жұмыс орны (бұдан әрi - жұмыс орны) ақпарат қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн талаптарға сәйкес ұйымдастырылуға тиiс, оған мынадай ұйымдастыру шаралары кiредi:
      1) электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету пайдаланылатын орынға, арнайы жабық пен күзет үй-жайына, электронды тiркеу журналының бағдарламалық қамтамасыз етуi қойылған жұмыс орнына (бұдан әрi - жұмыс орны) осы үй-жайға кiруге рұқсат етiлмеген адамдардың кiру мүмкiндiгiн болдырмау керек.
      2) электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету пайдаланылатын үй-жай осы Нұсқаулықта белгiленген айырбастау пункттерiнiң үй-жайына қойылатын талаптарға сай болуы қажет;
      3) электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз етудi пайдаланатын уәкiлеттi банк (оның филиалы) басшысының бұйрығымен:
      жұмыс режимi (кешкi уақытта демалыс және мереке және т.б. күндерi жұмыс iстеу тәртiбi);
      жұмыс орнына жiберiлген қызметкерлердiң тiзiмi, сондай-ақ олардың демалысының, жұмыстан босаған және уақытша жұмыста болмаған жағдайда ауысу тәртiбi;
      ерекше жағдайда, жұмыс орнына жiберiлген қызметкерлердiң тiзiмi (жоспарлы және жоспардан тыс техникалық қызмет көрсету, лицензияланған вирусқа қарсы бағдарламаларды қолдану, орнату және уақытылы жаңартып отыру және т.т.);
      электронды тiркеу журналына арналған бағдарламалық қамтамасыз етудi тестен өткiзу, уақытылы тарату жаңа нұсқаларының енгiзiлуiне, сондай-ақ технологиялық нұсқаулықтарын жаңарту мен таралуына бақылау жасау тәртiбi;
      техникалық құралдардың, сыртқы қосқыштардың, парольдердiң, кодалы сөздердiң немесе жұмыс орнына кiрудi қамтамасыз ететiн басқа да ақпаратты сақтау және пайдалану тәртiбi белгiленедi.
      5. Қамтамасыз ету бағдарламасын пайдалана отырып жүзеге асырылатын күнделiктi тiзiлiмнiң жүргiзiлуi 2 данадан кем болмауы керек және оған айырбастау пунктiнiң кассирi қол қоюға тиiс. Тiзiлiмнiң бiреуi банктiң бiр күнгi құжаттарына тiгiледi, екiншiсi - айырбастау пунктiнде қалады. Тiзiлiмдердiң тiгiндiлерi осы Нұсқаулықта белгiленген тәртiппен сақталады.
      6. Айырбастау пунктiнде қалатын тiзiлiмдер айдың аяғында тiгiндiге бiрге тiгiлуге тиiс, тiзiндiнiң барлық беттерiне номер қойылып, тiгiндiнiң соңында уәкілетті банктің (оның филиалының) басшысы мен бас бухгалтерінің немесе басшының бұйрығымен осындай өкілеттіктер берілген лауазымды адам куәландыру жазбасы болуға тиiс.
      7. Шоғырландырылған балансты қалыптастыруға арналған есеп құжаттары күнделiктi негiзде электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету болып табылатын модемдiк немесе басқа да байланыс арқылы бас банкке берiледi.    

     Қазақстан Республикасы 
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын 
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 14 қосымша     

     Ескерту: N 14 қосымшамен толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуір N 111 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .  

Журналдың бiрiншi бетi  

Төлемге жарамсыз қолма-қол шетел
валютасымен операциялар тiзiлiмдерiнiң
ЖУРНАЛЫ

     Айырбастау пунктi ____________________________________________,
                       (айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу нөмiрi)
     Орналасқан мекен-жайы ________________________________________,
                                (айырбастау пунктiнiң атауы)
    _______________________________________________________________
       (уәкiлеттi банктiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн
    _______________________________________________________________
                 жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның атауы)
     Орналасқан мекен-жайы _________________________________________
                           (уәкiлеттi банктiң, банк операцияларының
    _______________________________________________________________
     жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның
            орналасқан жерi)

                   ______жылғы "___"______________басталған
                   ______жылғы "___"______________аяқталған

                Сақталу мерзiмi:__________ жыл

                                         N 14 қосымшаның жалғасы   
  Журналдың ішкі парағы
____________________________________________________________________
Валютаның түрі  Сатып алу бағамы  Рыноктық бағамы  Өкімінің нөмірі
                                                   және күні
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
      Төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасымен операциялардың
                      200___жылғы "___"___________         

                               ТІЗІЛІМДЕРІ
____________________________________________________________________
 N  Инкассоға өтініштің Шетел Шетел Жүргізілген Өтемге Өтемге Теңге.
п/п  N немесе шетел     валю. валю. операцияның беріл. беріл.  мен
     валютасын сатып    тасы. тасы. түрі (инка. ген    ген    ұстал.
     алу туралы         ның   ның   ссо/ ауыс.  валю.  валю.    ған
     анықтама-         атауы  номи. тыру/сатып  таның  таның  комис.
    сертификаттың N           налы     алу)     атауы  сома.   сия
                              (но.              (ауыс.  сы     сома.
                              минал.             тырған         сы
                              дар                 немесе          
                              сома.               сатып
                              сы)                 алған
                                                  кезде)
____________________________________________________________________
 1         2             3      4         5         6      7     8
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________                          Жиын.
                         тығы:    
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
      Кассирдің қолы __________     Парақтың N ____          

     
                                               N 14 қосымшаның соңы

      Журналдың соңғы бетi
      Осы журналда_________________________________________________
                              (банктiң/ұйымның атауы)
      ______________________________________________________________
          (айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу N және мекен-жайы)
     айырбастау пунктiнiң төлемге жарамсыз қолма-қол шетел
     валютасымен операциялары тiзiлiмдерiнiң парақтары нөмiрленiп
     тiгiлдi.
     _____жылғы "___"____________

     Басшы __________/қолы/           Мөр орны

     Бас бухгалтер __________/қолы/   Заңды тұлға

     _____парақтары бар төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасымен
     операциялар тiзiлiмдерiнiң журналы Қазақстан Республикасында
     қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын
     ұйымдастыру туралы нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келедi және
     ____жылғы

      "___"____________ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң
       _________________ филиалында куәландырылған.

      Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi
      филиалының директоры
     (директордың орынбасары)__________/қолы/

      Ұлттық Банктiң филиалы мөрiнiң немесе мөртабанының орны