"Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы

      "Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 2014 жылғы 11 сәуірдегі 12-бабы 1-тармағының 70-23) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса берiлiп отырған "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламенті бекiтiлсiн.

      2. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Төтенше жағдайлар комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне орналастыру үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

      3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

      4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтер ұсынуды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің орынбасары Ю.В. Ильинге жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Инвестициялар және даму министрі

      ____________ Ж. Қасымбек

      2017 жылғы 3 шілде

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Ұлттық экономика министрі

      ____________Т. Сүлейменов

      2017жылғы 18 шілде

"Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламенті

1-тарау. Қолданылу саласы

      1. Осы "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар" техникалық регламенті (бұдан әрі – Техникалық регламент) Қазақстан Республикасының "Азаматтық қорғау туралы" 2014 жылғы 11 сәуірдегі, "Техникалық реттеу туралы" 2004 жылғы 9 қарашадағы, "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі заңдарына сәйкес әзірленген.

      2. Техникалық регламент өрт қауіпсіздігі саласындағы техникалық реттеудің негізгі ережелерін айқындайды және:

      1) осы Техникалық регламентке 1-қосымшада келтірілген өрт және оның қауіпті факторларының, заттары мен материалдарының, сондай-ақ өрт- жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша технологиялық орталардың; жарылыс қауіпті және өрт қауіпті аймақтардың; өрт қауіптілігі бойынша құрылыс материалдарының; құрылыс конструкциялары мен өртке қарсы тосқауылдардың; өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша электр жабдығының, сыртқы қондырғылардың, ғимараттардың, құрылыстар мен үй-жайлардың сыныптамасын;

      2) қалалық және ауылдық елді мекендерді жобалау, ғимараттар мен құрылыстарды жобалау және салу кезінде өмірлік циклінің барлық сатысында әртүрлі мақсаттағы шаруашылық жүргізу объектілеріне қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптарын белгілейді.

      3. Осы Техникалық регламенттің ережелері мақсаты мен меншік нысанына қарамастан жобалау, құрылыс, күрделі жөндеу, күрделі құрылыс объектілерін реконструкциялау, техникалық қайта жарақтандыру, функционалдық мақсатын өзгерту, техникалық қызмет көрсету, объектілерді пайдалану кезінде орындау үшін міндетті.

      4. Әскери мақсаттағы объектілерге, радиоактивті және жарылыс заттары мен материалдарын қайта өңдеу, сақтау объектілеріне, химиялық қару мен жару құралдарын жою және сақтау объектілеріне, жерүсті ғарыш объектілері мен старттық кешендерге; тау-кен қазбалары объектілеріне қатысты Қазақстан Республикасының ведомстволық нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген өрт қауіпсіздігі талаптары сақталуы тиіс.

2-тарау. Терминдер мен анықтамалар

      5. Осы Техникалық регламентте мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) адамдарды эвакуациялаудың есептік уақыты – эвакуациялау жолының берілген көлемдік-жоспарлау және конструкциядық шешімдері кезінде адамдарды өрт туралы хабарландырған сәттен бастап ғимарат, имараттан қауіпсіз аймаққа эвакуациялау аяқталған сәтке дейінгі уақыт аралығы;

      2) авариялық шығу – эвакуация жолына, тікелей сыртқа немесе қауіпсіз аймаққа алып келетін, адамдарды құтқару үшін қосымша шығу ретінде пайдаланылатын, алайда эвакуация жолдары мен шығу есіктерінің қажетті саны мен көлемінің өрт кезінде адамдарды қауіпсіз эвакуациялау шарттарына сәйкестігін бағалау кезінде ескерілмейтін шығу жолы (есік, люк);

      2-1) автоматтық автожанармай құю станциясы – технологиялық жүйесі көлік құралдарына сұйық мотор майын құюға арналған және резервуарларының жер астында орналасуымен және мұнай өнімдерін отын тарату колонкалары арқылы автоматтандырылған (оператордың қатысуысыз) түрде жіберумен сипатталатын стационарлық автожанармай құю станциясы;

      3) бықсу – жалынсыз жану;

      4) ғимараттың биіктігі (эвакуациялау және құтқару үшін) – ғимаратқа жақын өту жолының өту бөлігінің қабатынан бастап жердің жоспарлы белгілеу деңгейінің және жоғарғы техникалық қабатты (қабаттарды) санамағандағы жоғарғы қабаттың (мансард қабатын қоса алғанда) еденінің деңгейіне дейінгі белгілеулердің айырымы. Еңісі бар немесе бірнеше өту жолдары бар жер учаскелерінде орналасқан ғимараттың биіктігі жоспарлы белгілеуінің төменгі деңгейінің немесе өту жолының төменгі деңгейінің және жоғары қабаттың едені деңгейінің белгілеулерінің айырымымен анықталады;

      4-1) дайындаушы – өнімді өз атынан өндіруді немесе өнімді өндіру мен өткізуді жүзеге асыратын және оның Қазақстан Республикасының техникалық регламенттері талаптарына сәйкестігіне жауапты заңды тұлға немесе дара кәсіпкер ретінде тіркелген жеке тұлға, оның ішінде шетелдік дайындаушы;

      4-2) дайындаушы уәкілеттік берген тұлға – дайындаушымен, оның ішінде шетелдік дайындаушымен шарт негізінде сәйкестікті растау және өнімді Қазақстан Республикасының аумағында айналысқа шығару кезінде осы дайындаушының атынан әрекеттерді жүзеге асыратын, сондай-ақ өнімнің Қазақстан Республикасының техникалық регламенттер талаптарына сәйкес келмегені үшін жауаптылықта болатын, мүше мемлекеттің заңнамасында белгіленген тәртіппен оның аумағында тіркелген заңды тұлға немесе дара кәсіпкер ретіндегі жеке тұлға;

      5) жалын таралуының температуралық шегі (жалындау) – қаныққан бу тотықтырғыш ортада жалын таралудың сәйкесінше төменгі (төменгі температуралық шегі) және жоғарғы (жоғарғы температуралық шегі) концентрациялық шегіне тең концентрация жасайтын зат температурасы;

      6) жалын таралудың қалыпты жылдамдығы – жалын фронтының оның бетіне перпендикуляр бағытта жанбаған газға қатынаста орын ауыстыру жылдамдығы;

      7) жалын таралудың төменгі (жоғарғы) шоғырланған шегі – жалынның жану көзінен қоспа бойынша кез келген қашықтыққа таралуы мүмкін болатын қышқыл ортасы бар біртекті қоспада жанғыш заттың ең аз мөлшері;

      8) жалындау – от алу көзінен басталған және оны жойғаннан кейін де жалғасатын заттың жалындап жануы;

      9) жану – от алу көзінің әсерінен өртене бастауы;

      10) жану жылдамдығы – аудан бірлігінен уақыт бірлігіне жанатын сұйықтық мөлшері;

      11) жанғыш орта – тұтану көзі әсері кезінде жалындауға қабілетті орта;

      12) жанғыштық – заттар мен материалдардың жалындауға, өздігінен жану және (немесе) бықсу қабілеттілігі;

      12-1) импорттаушы – мүше мемлекеттің заңнамасында белгіленген тәртіппен оның аумағында жеке кәсіпкер ретінде тіркелген, шетелдік дайындаушымен (сатушымен) өнім беруге сыртқы сауда шартын жасасқан, осы өнімді Қазақстан Республикасының аумағына айналысқа шығаруды және (немесе) сатуды жүзеге асыратын және оның техникалық регламенттің талаптарына сәйкестігі үшін жауапты болатын заңды тұлға немесе жеке тұлға;

      13) жылу өздігінен жанудың шарты – қоршаған орта температурасы, зат (материал) саны және оның өздігінен жану сәтіне дейінгі уақыт арасындағы эксперименттік анықталған тәуелділік;

      14) заттар мен материалдардың өрт-жарылыс қауіптілігі – өрт жағдайында (немесе) физикалық-химиялық қасиеттерімен және қалпымен сипатталатын, заттар мен материалдардың жанғыш (өрт қауіпті немесе жарылыс қауіпті) ортаны жасау қабілеті;

      15) конструкцияның отқа төзімділік шегі (өртке қарсы тосқауылдардың ойықтарын толтыру) – от әсерінің басынан бастап оттөзімділік бойынша осы конструкция үшін нормаланатын шекті күйге дейінгі уақыт;

      16) қажетті эвакуациялау уақыты – өрттің қауіпті факторлары әсерлерінің нәтижесінде өмірі мен денсаулығына зиян келтірмей өрттің қауіпті факторлары жоқ аймаққа адамдар эвакуациялануы тиіс өрттің туындаған сәтінен бастап уақыт;

      17) құтқару – ададмардың өміріне (денсаулығына) өрттің қауіпті факторларының әсер етуінен қауіп болған кезде өрттің қауіпті факторлары болмайтын аймаққа, оның ішінде тиісті техникалық құтқару және қорғау құралдарын пайдалана отырып, адамдарды жеке немесе ұжымдық ауыстыру процесі;

      18) құтқару құралдары (құрылғылары) – адамдарға өрттің қауіпті факторларының әсер етуі және (немесе) олардың ілеспе көріністерінің болуы мүмкін және эвакуациялау өрттің қауіпті факторларымен немесе басқа да себептермен бұғатталған жерлерден адамдарды дербес немесе мәжбүрлі көшіруді қамтамасыз ететін техникалық құралдар;

      19) мұнай және мұнай өнімдері қоймалары – мұнай және мұнай өнімдерін қабылдау, сақтау және беру үшін арналған ғимараттар, сұйық қоймалар және басқа да имараттар кешені;

      20) объектінің өрт қауіпсіздігі – өрттің пайда болуы және дамуының, сондай-ақ өрттің қауіпті факторларының адам және материалдық құндылықтарға әсерін алдын алу мүмкіндігін сипаттайтын объектінің жай-күйі;

      21) объектінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі – өрттің алдын алу және объектіге одан келетін шығысты азайтуға бағытталған ұйымдастыру шаралары мен техникалық құралдар кешені;

      22) объектінің өрт қауіптілігі – өрт туындай және дамуы, сондай-ақ өрттің қауіпті факторларының адамдарға және материалдық құндылықтарға әсер ету мүмкіндігін сипаттайтын объекті күйі;

      23) өндірістік объектілер – өнеркәсіпте және ауыл шаруашылығына арналған, оның ішінде қоймалар, инженерлік және көлік инфрақұрылыс (теміржол, автомобиль, өзен, әуе және құбыржол көлігі), байланыс объектілері;

      24) өрт бөлігі – өрттің ықтимал ауданын шектеу және оны жоюға арналған жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында өртке қарсы аралықтармен (қабырғалармен, аймақтармен, қалқалармен және негзделген кезде басқа да тосқауылдармен) бөлінген ғимараттың бөлігі;

      25) өрт ошағы – өрттің бастапқы пайда болған жері;

      26) өрт пайда болуы – өртке алып келетін процестер жиынтығы;

      27) өрт сөндірудің алғашқы құралдары – өрттің бастапқы өршуі кезінде өртпен күресу үшін пайдаланылатын адамдар алып жүретін немесе тасымалданатын өрт сөндіру құралдары;

      28) өртке қарсы тосқауыл – оттөзімділіктің нормаланған шегі және конструкциядық өрт қауіптілігінің нормаланған класы бар құрылыс конструкцияы, ғимараттың көлемді элементі немесе ғимараттың (имараттың) бір бөлігінен екіншісіне немесе ғимараттар (имарат, екпелер) арасында өрттің таралуын болдырмауға арналған басқа тәсіл;

      29) өртке қарсы үзіліс (өртке қарсы қашықтық) – өрттің таралуын болдырмау үшін белгіленген ғимараттар және (немесе) имараттар арасындағы нормаланатын қашықтық;

      30) өртке қауіпсіз аймақ – ғимараттың, құрылыстың, өрт бөлігінің эвакуациялау мен құтқаруды жүргізу үшін іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген, тиісті уақыт ішінде (өрт туындаған сәттен бастап құтқару жұмыстары аяқталғанға дейін) адамдарды өрттің қауіпті факторларынан қорғау үшін өртке қарсы аралықтармен бөлінген бөлігі;

      31) өрттен қорғау жүйесі – адамдар мен мүлікті өрттің қауіпті факторлары әсерінен қорғау және (немесе) олардың объектіге әсер ету салдарын шектеуге бағытталған ұйымдастыру шаралары және техникалық құралдар кешені;

      32) өртті болдырмау жүйесі – объектіде өрттің туындау жағдайларын болдырмауға бағытталған ұйымдастыру шаралары және техникалық құралдар кешені;

      33) өрттің қауіпті факторлары – әсері адамның жарақаттануына, улануына немесе өлімге және (немесе) материалдық шығынға алып келуі ықтимал өрт факторы;

      34) технологиялық орта – технологиялық аппаратурада (технологиялық жүйеде) айналатын заттар мен материалдар;

      35) түтінге қарсы қорғаныш жүйесі – өрт кезінде ғимараттар мен құрылыстардың түтіндеу қаупін, сондай-ақ оның қауіпті факторларының адамдар мен материалдық құндылықтарға әсерін болдырмау немесе шектеуге бағытталған ұйымдастыру шаралары, көлемдік-жоспарлау шешімдері, инженерлік жүйелер және техникалық құралдар кешені;

      36) тұтану – қысқа мерзімді көрінетін жарқырау қоса жүретін газ бу ауа қоспасының жанғыш зат бетінде тез жануы;

      37) тұтану көзі – жанудың пайда болуын бастайтын энергетикалық әсер ету құралы;

      38) тыныс алу және көру органдарын жеке қорғау құралдары – өрттің қауіпті факторларынан адамдардың қауіпсіздігін және оларды қорғауды, оның ішінде оларды эвакуациялау, өзін-өзі құтқару және құтқару кезінде қамтамасыз ететін техникалық құралдары;

      39) эвакуация – адамдардың үй-жайдан сыртқа немесе өрттің қауіпті факторларының әсер ету мүмкіндігі бар қауіпсіз аймаққа ұйымдастырылған өздігінен қозғалу, сондай-ақ қозғалу мүмкіндігі шектеулі тұрғындар тобына жататын адамдардың өздігінен емес, қызмет көрсетуші мамандар жүзеге асыратын процесі;

      40) эвакуациялық жол (эвакуация жолы) – адамдардың өрт кезінде қауіпсіз эвакуациялау талаптарын қанағаттандыратын қауіпсіз аймаққа немесе тікелей сыртқа алып келетін қозғалыс және (немесе) орын ауыстыру жолы;

      41) эвакуациялық шығу – тікелей сыртқа немесе қауіпсіз аймаққа эвакуация жолына алып баратын шығу.

3-тарау. Объектілердің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесіне қойылатын талаптар

1-параграф. Жалпы талаптар

      6. Объектінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі:

      1) өртті болдырмау жүйесін;

      2) өртке қарсы қорғау жүйесін;

      3) өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұйымдастырушылық-техникалық іс-шаралар кешенін қамтиды.

      7. Өртті болдырмау, өртке қарсы қорғау жүйелерінің және ұйымдастырушылық-техникалық іс-шаралар кешенінің құрамы мен функционалдық сипаттамалары объектінің функционалдық мақсатымен айқындалады және осы Техникалық регламентпен белгіленеді.

      8. Егер осы Техникалық регламентте белгіленген өрт қауіпсіздігі талаптары толық көлемде, оның ішінде міндетті негізде құрылыс нормалары және ерікті негізде ережелер жинақтары, стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттар орындалса, объектінің өрт қауіпсіздігі қамтамасыз етілген деп саналады.

1-бөлім. Өртті болдырмау жүйесіне қойылатын талаптар

      9. Өртті болдырмау:

      1) жанғыш ортаның;

      2) жанғыш ортада тұтану көздерінің түзілуін болдырмау арқылы қол жеткізіледі.

      10. Жанғыш ортаның түзілу жағдайларын болдырмау мынадай бір немесе бірнеше тәсілдермен қамтамасыз етілуі тиіс:

      1) жанбайтын заттар мен материалдарды қолдану;

      2) жанғыш заттар мен материалдардың салмағын және (немесе) көлемін шектеу;

      3) жанғыш заттар мен материалдарды, сондай-ақ бір-бірімен өзара әрекеті жанғыш ортаның пайда болуына алып келетін материалдарды орналастырудың аса қауіпсіз тәсілдерін пайдалану;

      4) жанғыш ортаны тұтану көзінен (оқшауланған бөліктерді, камераларды, кабиналарды қолдану) оқшаулау;

      5) тотықтырғыш және (немесе) жанғыш заттар ортасында қауіпсіз концентрациясын ұстап тұру;

      6) қорғалатын көлемдегі жанғыш ортада тотықтырғыш концентрациясын азайту;

      7) жалынның таралуы болмайтын ортаның температурасын және қысымын ұстап тұру;

      8) жанғыш заттармен жұмыс істеуге байланысты технологиялық процестерді механикаландыру және автоматтандыру;

      9) жеке үй-жайларда немесе ашық алаңқайда өрт қауіпті жабдықты орнату;

      10) жанғыш заттарды үй-жай немесе құрылғы көлеміне шығуын болдырмайтын, үй-жайда жанғыш ортаның пайда болуын болдырмайтын өндірістік жабдықтарды қорғау құрылғысын қолдану;

      11) үй-жай, технологиялық жабдық және коммуникациялардан өндірістің өрт қауіпті қалдықтарын, шаң, мамық шөгінділерін жою.

      11. Жанғыш ортада жану көздерінің пайда болу жағдайларын болдырмау мынадай бір немесе бірнеше тәсілмен қол жеткізіледі:

      1) жарылыс қауіпті және (немесе) өрт қауіпті аймақ класына, жарылыс қауіпті қоспа санаты мен тобына сәйкес келетін электр жабдығын қолдану;

      2) конструкцияда тұтану көздерінің пайда болуына алып келетін электр қондырғысы мен басқа да құрылғылардың қорғаныш ажыратудың жылдам әсер ететін құралдарын қолдану;

      3) статикалық электрдің пайда болуын болдырмайтын технологиялық процестерді жүргізудің жабдықтары мен режимін қолдану;

      4) ғимараттарды, үй-жайларды және жабдықты найзағайдан қорғауды орнату;

      5) жанғыш ортамен байланыста болатын заттар, материалдар және беттердің қызуының қауіпсіз температурасын ұстап тұру;

      6) жанғыш ортада ұшқын разрядының энергиясын қауіпсіз мәнге дейін шектеу тәсілдері мен құрылғысын қолдану;

      7) тез тұтанатын сұйықтықтар мен жанғыш газдармен жұмыс істеген кезде, ұшқын қауіпсіз аспапты қолдану;

      8) заттар, материалдар және бұйымдардың жылу, химиялық және (немесе) микробиологиялық өздігінен жануы үшін жағдайларды жою;

      9) пирофор заттардың ауамен байланысын болдырмау;

      10) жалынның бір көлемнен аралас көлемге таралу мүмкіндігін болдырмайтын құрылғыларды қолдану.

2-бөлім. Өртке қарсы қорғау жүйесіне қойылатын талаптар

      12. Адамдарды жеке, заңды тұлғалар мен мемлекеттің мүлкін өрттің қауіпті факторының әсерінен қорғау және (немесе) оның салдарын шектеуге мынадай бір немесе бірнеше тәсілмен қол жеткізіледі:

      1) көлемдік-жоспарлық шешімдерді және ошақтан тыс өрттің таралуын шектеуді қамтамасыз ететін құралдарды қолдану;

      2) өрт кезінде адамдарды қауіпсіз эвакуациялау талаптарын қанағаттандыратын эвакуациялық жолдарды құру;

      3) өртті анықтау, өрт кезінде адамдарды құлақтандыру мен эвакуациялауды басқару жүйесін құру (өрт сигнализациясы қондырғысы мен жүйесі);

      4) өрттің қауіпті факторларының әсерінен адамдарды түтінге қарсы қорғау жүйесін (оның ішінде түтінге қарсы) және жеке қорғау құралдарын қолдану;

      5) құрылыстардың талап етілетін отқа төзімділігі дәрежесіне және оның құрылыс өрт қауіпсіздігі класына сәйкес келетін отқа төзімділік шектерімен және өрт қауіпсіздігі кластарымен, сондай-ақ эвакуациялау жолдарында құрылыс конструкциядарының беткі қабаттарының (әрлеу, қаптама және оттан қорғау құралдары) өрт қауіпсіздігін шектеумен негізгі құрылыс конструкциядарын қолдану;

      6) құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік шектерін арттыру үшін оттан қорғау құрамдарын (оның ішінде антипирендерді және оттан қорғау бояуларын) және құрылыс материалдарын (қаптамаларды) қолдану;

      7) өртке қауіпті сұйықтықтарды авариялық төгу және жанғыш газдарды аппаратурадан авариялық отау құрылғысы;

      8) жарылысқа қарсы қорғау жүйелерінің технологиялық жабдығына орнату;

      9) өрт сөндірудің алғашқы құралдарын қолдану;

      10) өрт сөндірудің автоматты және (немесе) автономды қондырғыларын қолдану.

      13. Әрбір ғимарат пен құрылыстың өрт кезінде адамдарды қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз ететін эвакуациялық жолдарын көлемдік-жоспарлық шешімі және конструктивтік орындалуы болуы тиіс.

      14. Адамдарды қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз ету үшін:

      1) эвакуация жолдары мен эвакуациялық шығуларының қажетті саны, өлшемдері және тиісті құрылыстық орындалуы белгіленуі;

      2) эвакуация жолдары бойынша және эвакуациялық шығулар арқылы адамдардың кедергісіз қозғалысы қамтамасыз етілуі;

      3) адамдарды құлақтандыру және олардың эвакуация жолдары бойынша қозғалысты басқару (оның ішінде жарық көрсеткіштерін, дыбыстық және сөйлеу құлақтандыруларды пайдалана отырып) ұйымдастырылуы тиіс.

      15. Биіктігі 50 м асатын функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.2, Ф1,5 кіші сыныпты ғимараттар кемінде 2 сағат ішінде адамдарды қорғауға есептелген өрт қауіпсіз аймақтармен қамтамасыз етіледі.

      Ғимараттардағы өрт қауіпсіз аймақтарды жобалау "Көп функционалды биік ғимараттар мен кешендерді жобалау" ҚР ҚЖ талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

      16. Тыныс алу және көру органдарын жеке қорғау құралдары (өзін-өзі құтқарғыштар) ғимараттың сыртына немесе өрт қауіпсіз аймаққа эвакуациялау үшін қажетті уақыт ішінде адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс.

      17. Тыныс алу және көру органдарын жеке қорғау құралдарымен (өзін-өзі құтқарғыштармен) 28 м асатын биіктікте орналасқан, функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.2, Ф1.5 және Ф4.3 кіші сыныпты ғимараттардың үй-жайларындағы адамдар қамтамасыз етіледі.

      Жеке қорғау құралдарының (өзін-өзі құтқарғыштардың) саны жобалық құжаттамада көзделген, өрттен қорғауға жататын адамдардың санына сәйкес келуі тиіс. Жеке қорғау құралдары техникалық құжаттаманың талаптарын ескере отырып, желдету ойықтары бар пломбыланған, арнайы бөлінген шкафтарға орналастырылады. Жеке қорғау құралдарын (өзін-өзі құтқарғыштарды) орналастыру орындары стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес нұсқағыштармен белгіленуі тиіс.

      18. Биіктігі 50 м асатын функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.2 және Ф1.5 кіші сыныпты ғимараттарды жеке және ұжымдық құтқару құралдарымен қамтамасыз ету "Көп функционалды биік ғимараттар мен кешендерді жобалау" ҚР ҚЖ талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

      19. Ғимаратты немесе құрылысты түтінге қарсы қорғау жүйесі эвакуациялау жолдарында және қауіпсіз аймақтарда қауіпті өрт факторлары әсерінен адамдарды қауіпсіз аймаққа эвакуациялауға қажетті уақыт ішінде немесе өрттің өршу барлық уақыты және жанатын және термиялық бөлшектенетін өнімдерді жою және (немесе) олардың таралуының алдын алу арқылы өртті сөндірудің барлық уақытында адамдарды қорғау қамтамасыз етілуге тиіс.

      20. Түтінге қарсы қорғау жүйесі мынадай қорғау тәсілдерінің біреуін немесе бірнешеуін көздеуі тиіс:

      1) өрт кезінде түтіндеумен күресу үшін ғимараттар мен құрылыстардың көлемдік-жоспарлық шешімдерін қолдану;

      2) өрт кезінде түтіндеумен күресу үшін ғимараттар мен құрылыстардың конструкциялық шешімдерін қолдану;

      3) қорғалатын үй-жайларда, тамбур-шлюздерде және саты торларында ауаның артық қысымын жасау үшін ағынды түтінге қарсы желдетуді қолдану;

      4) жану және термикалық бөлшектену өнімдерін жою үшін механикалық және табиғи сору түтінге қарсы желдету құрылғылары мен құралдарын қолдану.

      21. Ғимараттар мен құрылыстарда ғимараттар мен құрылыстардың отқа төзімділігінің талап етілетін дәрежесіне және олардың конструктивтік өрт қауіптілігі сыныбына сәйкес келетін отқа төзімділік шектерімен және өрт қауіпсіздігі кластарымен негізгі құрылыс конструкциялары қолданылуы тиіс.

      22. Құрылыс конструкцияларының отқа төзімділігі және өрт қауіптілігі сыныбы олардың конструктивтік шешімдерінің, тиісті құрылыс материалдарын қолдану, сондай-ақ оттан қорғау құралдарын пайдалану есебінен қамтамасыз етілуі тиіс.

      23. Ғимараттар мен құрылыстардың отқа төзімділік дәрежесіне байланысты таңдалатын құрылыс конструкцияларының отқа төзімділігінің талап етілетін шектері осы Техникалық регламенттің 5-қосымшасының 1-кестесінде берілген.

      24. Өрттің өрт ошағы шегінен тыс таралуын шектеу мынадай тәсілдердің бірімен немесе бірнешеуімен қамтамасыз етілуі тиіс:

      1) өртке қарсы бөгеттер салу;

      2) өрт бөліктерін және секцияларын салу, сондай-ақ мен құрылыстардың қабаттарын шектеу;

      3) өрт кезінде қондырғылар мен кәріздерді апаттық ажырату және қайта қосу құрылғыларын қолдану;

      4) өрт кезінде сұйықтықтардың төгілуі мен ағуының алдын алатын немесе шектейтін құралдарды қолдану;

      5) жабдықта отты бөгейтін құрылғыларды қолдану;

      6) өрт сөндіру қондырғыларын қолдану.

      25. Қалалар, елді мекендер және шаруашылық объектілері жолға шығатын өрт техникасы бар және жолға шығатын өрт техникасы жоқ өртке қарсы қызмет бөлімшелерімен қорғалуы тиіс.

      26. Автоматты өрт сөндіру қондырғылары үй-жайда (ғимаратта):

      1) өрттің қауіпті факторларының сыни мәндері туындағанға;

      2) құрылыс конструкцияларының отқа төзімділігі шектері пайда болғанға;

      3) қорғалатын мүлікке барынша жол берілетін нұқсан келтірілгенге;

      4) технологиялық қондырғыларды бұзу қаупі туындағанға дейін өртті жоюды қамтамасыз етуі тиіс.

      27. Ғимараттар мен құрылыстар өртке қарсы қызмет бөлімшелері келгенге дейін қызмет көрсетуші персоналдың өртті жою қажеттігі жағдайларына сүйеніп, алғашқы өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.

      28. Ықтимал өрттерді жою үшін меншік нысанына қарамастан ұйымның аумағында, ғимараттары мен құрылыстарында, сондай-ақ елді мекендерде өртке қарсы сумен жабдықтау көздері болуы тиіс.

      29. Өртке қарсы сумен жабдықтау көздері ретінде табиғи және жасанды су қоймаларын, сондай-ақ сыртқы су құбырын (оның ішінде ауыз су, шаруашылық-ауыз су, шаруашылық және өртке қарсы) пайдаланған жөн.

3-бөлім. Ұйымдастырушылық-техникалық іс-шаралар кешеніне қойылатын талаптар

      30. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ұйымдастырушылық-техникалық іс-шаралар кешені мынадай іс-шараларды қамтуы тиіс:

      1) жұртшылықты өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін шешуге тарту;

      2) өндірісте және тұрмыста өрт қауіпсіздігі шараларына халықты оқытуды ұйымдастыру;

      3) өрт қауіпсіздігі саласында насихат жүргізу;

      4) өрт қауіпсіздігінің алғашқы шараларын қамтамасыз ету;

      5) өрт кезінде адамдарды ғимараттан немесе құрылыстан эвакуациялау қауіпсіздігіне кепілдік беретін мәндерге дейін олардың ғимараттардың немесе құрылыстардың ішіндегі санын шектеу;

      6) ғимараттарда немесе құрылыстарда өрт туындаған кезде және адамдарды эвакуациялауды ұйымдастыру кезінде әкімшіліктің, персоналдың және халықтың іс-қимылдары;

      7) мемлекеттің және мемлекеттік емес өртке қарсы қызметтерді, қалаларда және елді мекендерде, сондай-ақ әртүрлі жекеменшік нысандарының объектілерінде ерікті өртке қарсы құралымдарды құру және олардың жұмысын ұйымдастыру.

      Кенттер мен қалалар, сондай-ақ ауылдық елді мекендер аумағында өртке қарсы қызмет бөлімшелерін орналастыру кенттер мен қалалардағы шақыру жасаған орынға алғашқы өрт бөлімшесінің жету уақыты 10 минуттан аспауы, ал ауылдық елді мекендер үшін – 20 минуттан аспауы тиіс деген шартқа сүйеніп анықталады.

      Қалалар мен елді мекендер үшін өрт деполары мен өрт сөндіру автомобильдерінің саны "Өртке қарсы қызмет органдарының объектілерін жобалау нормалары" ҚР ҚН талаптарына сәйкес анықталады.

2-параграф. Қалалық және ауылдық елді мекендерді жобалау кезіндегі өрт қауіпсіздігі талаптары

1-бөлім. Қала құрылысы қызметіне қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

      32. Қалалық және ауылдық елді мекендер осы Техникалық регламентте белгіленген өрт қауіпсіздігі талаптарын қамтамасыз етуді ескеріп жобалануы тиіс.

      33. Қалалық және ауылдық елді мекендердің шекараларына жарылыс-өрт қауіпті объектілерді орналастыру кезінде өрттің қауіпті факторларының көрші объектілерге, климаттық және географиялық ерекшеліктерге, жергілікті жер бедеріне, өзендердің ағу бағытына және желдің басым бағытына әсер ету мүмкіндігі ескерілуі қажет.

      34. Сұйытылған табиғи газдардың, сондай-ақ сұйытылған көміртекті газдардың және тез тұтанатын сұйықтықтардың кешендері елді мекендердің тұрғын аймағынан тыс, тұрғын үй аудандарына қатысты желдің басым бағытының желдетілетін жағынан орналастырылуы тиіс.

      35. Сұйытылған көміртекті газдардың және тез тұтанатын сұйықтықтардың қоймаларын орналастыру бойынша жер учаскелері елді мекендерге, кемежайларға, өзен вокзалдарына, гидроэлектр станцияларына, кеме жөндейтін және кеме құрылысы ұйымдарына, көпірлер мен құрылыстарға өзен ағысымен төмен, егер көрсетілген құрылыстардан бастап Техникалық регламенттерде үлкен қашықтықтар белгіленбесе, олардан бастап кемінде 300 м қашықтыққа орналастырылуы тиіс.

      36. Сұйытылған көміртекті газдар мен тез тұтанатын сұйықтықтар қоймаларының құрылыстары көрші елді мекендердің, ұйымдар мен жалпы желілік теміржол жолдарының аумақтарының белгілерімен салыстырғанда өте жоғары деңгейлі жер учаскелеріне орналастырылуы тиіс.

      Көрсетілген қоймаларды көршілес елді мекендердің, ұйымдар мен жалпы желілік теміржол жолдарының аумағы белгілерімен салыстырғанда өте жоғары деңгейлі жер учаскелеріне, олардан 300 м астам арақашықтыққа орналастыруға жол беріледі.

      37. Елді мекендерден, ұйымдар мен жалпы желілік теміржол жолдарынан 100 м-ден 300 м дейінгі аралықтағы арақашықтыққа орналасқан сұйытылған көміртекті газдар мен жылдам тұтанатын сұйықтықтар қоймаларына елді мекендердің, ұйымдар мен жалпы желілік теміржол жолдарының аумағына сұйықтықтардың ағуын болдырмайтын шаралар (оның ішінде екінші топырақ үйіп бекіту, авариялық ыдыстар, ағызу каналдары, траншеялар) көзделуі тиіс.

      38. Қалалық және ауылдық елді мекендерді тұрғын, қоғамдық-іскерлік, өндірістік аймақтарға, инженерлік және көлік инфрақұрылымы аймақтарына, ауыл шаруашылығын пайдалану аймақтарына, рекреациялық мақсаттағы аймақтарға, ерекше қорғалатын аумақтар аймақтарына, арнайы мақсаттағы, әскери объектілерді орналастыру аймақтарына және өзге де аумақтық аймақтар түрлеріне бөлу кезінде оларды жоспарлау бойынша өрт қауіпсіздігі талаптары сақталуы тиіс.

      39. Өрт сөндіру автомобильдеріне арналған өту жолдары мынадай:

      1) екі бойлық жақтан – функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.3 сыныпты биіктігі 28-ден бастап 75 метрге дейін қоса алғанда, функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.2, Ф1.5. Ф2.1, Ф2.2, Ф3, Ф4.2, Ф4.3 сыныпты биіктігі 18-ден 50 метрге дейін қоса алғанда ғимараттар мен құрылыстарға;

      2) барлық тараптардан (шеңберлік өту жолдары):

      функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.1, Ф4.1 сыныпты ғимараттар мен құрылыстарға;

      функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.2, Ф1.5, Ф2.1, Ф2.2, Ф3, Ф4.2, Ф4.3 биіктігі 50 метрден астам ғимараттар мен құрылыстарға;

      функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.3 биіктігі 75 метрден астам ғимараттар мен құрылыстарға;

      бір-бірімен функционалдық байланысқан (қосылған) ғимараттар мен құрылыстардың кешеніне;

      3) бір бойлық жақтан – функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.3 сыныпты биіктігі 28 метрге дейін, функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.2, Ф1.5. Ф2.1, Ф2.2, Ф3, Ф4.2, Ф4.3 сыныпты биіктігі 18 метрге дейін ғимараттар мен құрылыстарға келуді қамтамасыз етуі тиіс.

      40. Шағын қабатты тұрғын үй құрылысының жоспарлау шешімі (3-қабатқа дейін қоса алғанда) өрт техникасының ғимараттар мен құрылыстарға 50 м аспайтын қашықтықта өтуін қамтамасыз етуі тиіс.

      41. Өндірістік объектілердің ғимараттары мен құрылыстарына олардың тұтас ұзындығы бойымен өрт сөндіру автомобильдерінің:

      1) бір жағынан – ғимараттардың, құрылыстардың ені 18 м артық болмаған жағдайда;

      2) екі жағынан – ғимараттардың, құрылыстардың ені 18 м артық болған жағдайда, сондай-ақ аулалар тұйықталып және жартылай тұйықталып салынған жағдайда, өтуі қамтамасыз етілуі тиіс.

      42. Құрылысының ауданы 10 мың м ² астам немесе ені 100 м астам ғимараттарға өрт техникасының өтуі барлық жағынан қамтамасыз етілуі тиіс.

      43. Өрт техникасының жүріп өтуін қамтамасыз ететін өту бөлігінің немесе жоспарланған үстіңгі бетінің шетінен өндірістік ғимараттар мен құрылыстардың қабырғаларына дейінгі арақашықтық биіктігі 12 м дейінгі ғимараттардың қабырғаларына дейінгі арақашықтық 25 м артық болмауы тиіс, 12 м-ден 28 м дейінгі ғимараттар үшін - 8 м артық болмауы, биіктігі 28 м артық ғимараттар үшін – 10 м артық болмауы тиіс.

      Автомобиль жолының өту бөлігінің шетінен өндірістік ғимараттар мен құрылыстардың жақын қабырғаларына дейінгі қашықтықты өрт техникасының бұрылуына арналған алаңдары бар және осы алаңдарда өрт гидранттары орнатылған ғимараттар мен құрылыстарға тұйық жолдар салынған жағдайда, 60 м дейін ұлғайтуға жол беріледі. Бұл ретте өндірістік ғимараттар мен құрылыстардан бастап өрт техникасының бұрылуына арналған алаңдарға дейінгі қашықтық кемінде 5 м және 15 м аспауы, ал тұйық жолдардың арасындағы қашықтық 100 м аспауы тиіс.

      44. Өту жолдары мен жаяу жүргіншілер жолдарын орналастыру кезінде осы техникалық регламенттің 39-тармағына сәйкес өту жолы жағынан өрт техникасының тұрғын және қоғамдық, оның ішінде жапсарлас-іргелес үй-жайлары бар ғимараттарға өту мүмкіндігі және өрт сөндірушілердің автосатылар мен автокөтергіштерден кез келген пәтерге немесе үй-жайға қол жеткізуі қамтамасыз етілуі қажет.

      Өту жолының жиегінен бастап ғимараттың қабырғасына дейінгі қашықтықты 10-нан бастап 28 м дейін қоса алғандағы ғимараттар үшін 5-8 м және 28 м астам ғимараттар үшін 8-10 м етіп қабылдануы тиіс. Бұл аймақта ғимараттар мен құрылыстарды салуға, қоршаулар, электр бергіштің әуе желілерін орналастыруға және ағаштарды қатарлап отырғызуды жүзеге асыруға жол берілмейді. Көрсетілген қашықтықтар тұтас сыртқы қабырғалары бар қасбеттердегі ғимараттардың учаскелері үшін регламенттелмейді.

      45. Өрт техникасына арналған өтпе жолдардың жол төсемінің конструкциясы өрт сөндіру автомобильдерінің түсіретін жүктемесіне есептелуі тиіс.

      46. Тұрғын және көп салалы биік ғимараттардың стилобаты шатырын өрт техникасының өтуі үшін пайдалану кезінде стилобаттың конструкциялары өрт сөндіру автомобильдерінен оське кемінде 16 тонна жүктемеге есептелуі тиіс.

      47. Өрт сөндіру машиналарының биіктігі 75 м астам тұрғын үй ғимараттарына жақын келуін қамтамасыз ету үшін тұрғын үйлердің биік бөлігінің сыртқы қабырғаларынан 8 м-ден 10 м дейінгі арақашықтықта ені кемінде 6 м қатты жабынды шеңбер жолдар салған жөн.

      48. Өтпе жолдар, галереялар сияқты немесе ғимараттар (аркалар) арқылы тік өтетін жолдар биіктігі кемінде 4,5 м және саңылаудағы ені кемінде 3,5 м етіп орындалуы тиіс.

      Ғимарат арқылы тік өтетін жолдарды ғимараттың ішкі контуры (периметрі) арқылы әрбір 300 м сайын орнатқан жөн.

      49. Егер өрт сөндіру гидранттары бар сыртқы су құбыры желісі қасбеттердің бірінің тарабынан салынған болса, тұрғын үйлердің саты торлары (вестибюльдері) арқылы тік өтетін жолдарды бір-бірінен 100 м аспайтын арақашықтықта қарастырған жөн.

      50. Тұйық жолдар өрт техникасы бұрылуы үшін өлшемі кемінде 15 х 15 м алаңдармен аяқталуы тиіс. Тұйық жолдың барынша ұзындығы 150 м аспауы тиіс.

      51. Бау-бақша серіктестіктері мен саяжай кооперативтерінің аумағында барлық учаскелер мен жалпы қолданыстағы объектілерге өрт техникасының өтуі қамтамасыз етілуі тиіс.

      52. Қалалық және ауылдық елді мекендерінің аумағында сыртқы және (немесе) ішкі өртке қарсы сумен жабдықтау көздері болуы тиіс.

      Сыртқы өртке қарсы сумен жабдықтау көздеріне мыналар жатады:

      1) өрт сөндіру гидранттары бар сыртқы су құбыры желілері;

      2) табиғи және жасанды су көздері.

      53. Өртке қарсы су құбыры қалалық және елді мекендерде, сондай-ақ өндірістік объектілерде көзделуі тиіс.

      Шаруашылық-ауызсу немесе өндірістік су құбыры бар өртке қарсы су құбырын біріктіруге жол беріледі.

      54. Резервуарлардан және (немесе) су қоймаларынан сыртқы өртке қарсы сумен жабдықтауды:

      1) тұрғындарының саны 5 000 адамға дейінгі елді мекендер үшін;

      2) сақиналы өртке қарсы су құбыры жоқ елді мекендерде орналасқан, көлемі 1 000 м³ дейінгі жеке тұрған қоғамдық ғимараттар;

      3) сыртқы өрт сөндіруге секундына 10 л су жұмсаған жағдайда өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша В1-В4, Г және Д санатты өндірістері бар өндірістік ғимараттар;

      4) көлемі 1 000 м³ дейінгі ірі жем қоймалары;

      5) ғимараттарының көлемі 5 000 м³ дейінгі ірі жем қоймалары;

      6) радио-телевизиялық жеткізу станцияларының ғимараттары;

      7) көкөністер мен жемістерге арналған тоңазытқыштар мен қоймалар ғимараттары үшін қарастыруға жол беріледі.

      55. Сыртқы өртке қарсы сумен жабдықтауды мыналар үшін қарастырмауға болады:

      1) биіктігі екі қабатқа дейін ғимараттарды салу кезінде 50 адамға дейін тұрғындар саны бар елді мекендер;

      2) ғимараттарының көлемі 1 мың м ³ жеке тұрған, елді мекендерден тыс орналасқан қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және ауданы 150 м² дейінгі сауда кәсіпорындары, сондай-ақ елді мекендерге орналасқан көлемі 250 м³ отқа төзімділік дәрежелері I және II қоғамдық ғимараттар;

      3) өрт жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша Д санатты өндірістері бар көлемі 1 мың м³ дейінгі I және II дәрежелі отқа төзімді өндірістік ғимараттар (көлемі 250 м³ дейінгі металл қорғалмаған немесе ағаш арқаулық конструкцияы бар, сондай-ақ полимер жылытқышы бар ғимараттардан басқа);

      4) ғимараттардың көлемі 1 000 м³ болған жағдайда ауылшаруашылығы өнімдерінің маусымдық әмбебап қабылдау-дайындау пункттері;

      5) ауданы 50 м² дейін жанатын орауышқа салынған жанатын материалдар және жанбайтын материалдар қоймаларының ғимараттары үшін.

      56. Бір мезгілдегі өрттердің есептік саны және елді мекенде сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су құбыры желісінің магистральдық және сақиналы тораптарынан суының шығысы осы Техникалық регламентке 3-қосымшаның кестесінде берілген мәндерге сәйкес келуі тиіс.

      57. Аймақтық сумен жабдықтау кезінде сыртқы өрт сөндіруге кететін су шығысы және әрбір аймақтағы бір мезгілдегі өрттер саны аймақта тұрып жатқан тұрғындар санына байланысты қабылдануы тиіс.

      58. Топтық су құбыры үшін бір мезгілдегі өрттердің саны елді мекендердегі тұрғындардың жалпы санына байланысты қабылданады.

      59. Топтық су құбыры бойынша өрт көлемін қалпына келтіруге кететін су шығысы мынадай жағдайларда өрт сөндіруге жұмсалатын ең үлкен шығысты талап ететін елді мекендер үшін (бір мезгілдегі өрттер санына сәйкес) су шығысының сомасы ретінде анықталады:

      1) өртті сөндіру ұзақтығы 3 сағаттан кем емес, ал өрт-жарылыс қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша Г және Д санатты үй-жайлары бар I және II дәрежелі отқа төзімді ғимараттар үшін 2 сағаттан кем емес уақыт болып қабылдануға тиіс;

      2) тұрғындар саны 1000 адамға дейінгі ауылдық елді мекендерге өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша Г және Д санатты үй-жайлары бар отқа төзімділігі І және ІІ дәрежелі ғимараттар үшін, қабатының саны екеуге дейінгі және көлемі 1000 м³ дейінгі тұрғын ғимараттар үшін өрт сөндіру ұзақтығы кемінде 1 сағ. болып қабылдануы тиіс;

      3) судың өрт сөндіру көлемін қалпына келтірудің ең ұзақ мерзімі:

      өрт-жарылыс қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша А, Б, В1 - В4 санатты үй-жайлары бар елді мекендер мен өндірістік объектілер үшін - 24 сағаттан;

      өрт-жарылыс қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша Г және Д санатты үй-жайлары бар өндірістік объектілер үшін - 36 сағаттан;

      ауылдық елді мекендер мен ауылшаруашылығы кәсіпорындары үшін - 72 сағаттан аспауы тиіс.

      60. Елді мекенде сыртқы өрт сөндіруге жұмсалатын су шығысы осы Техникалық регламентке 4-қосымшаның (бұдан әрі – 4-қосымша) кестесінде берілген тұрғын және қоғамдық ғимараттардағы сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су құбыры желісінің қосу және тарату тораптарынан суы шығысынан кем болмауы тиіс.

      61. Тұрғын және қоғамдық ғимараттардағы сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су құбыры желісінің қосу және тарату тораптарынан суы шығысы осы Техникалық регламентке 4-қосымшаға сәйкес қабылдануы тиiс.

      62. Өртке қарсы қабырғалармен бөліктерге бөлінген ғимараттардағы өртті сыртқы сөндіруге жұмсалатын су шығысы судың көп шығысы талап етілетін ғимарат бөлігі бойынша қабылдануы тиіс.

      63. Өртке қарсы қоршаулармен бөлінген ғимараттардағы өртті сыртқы сөндіруге жұмсалатын су шығысы ғимараттың жалпы көлемі және өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша аса қауіпті санаты бойынша анықталуы тиіс.

      64. Арқалық болат конструкциялары және жанатын немесе полимер жылытқышты болат пішінделген немесе асбест-цемент табақтардан жасалған қоршау конструкциялары бар биіктігі 18 м артық емес бір және екі қабатты өндірістік ғимараттардағы және бір қабатты қоймалық ғимараттардағы сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су шығысы осы Техникалық регламентке 5-қосымшаның (бұдан әрі – 5-қосымша) 1 және 2-кестелерінде көрсетілген нормативтерден 10 л/с-қа артық қабылдануы тиіс.

      65. Кәсіпорында екі есептік өрт кезінде өрт сөндіруге жұмсалатын есептік су шығысы аса көп су шығысын талап ететін екі ғимарат бойынша қабылдануы тиіс.

      66. Жеке тұрған көмекші ғимараттардың өртті сыртқы сөндіруге жұмсалатын су шығысын мәндері осы Техникалық регламентке 4-қосымшаның кестесінде сәйкес қоғамдық ғимараттарға, ал өндірістік ғимараттарға қосып салынған объектілер үшін осы Техникалық регламентке 5-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес, ал өндірістік ғимараттарға жапсарлас салынған объектілер үшін - ғимараттың жалпы көлемі бойынша қабылдаған жөн.

      67. Сыйымдылығы 10 000 м³ дейінгі ағаш материалдары қоймаларының өртті сыртқы сөндіруге жұмсалатын су шығысы оларды өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша В1 - В4 санатты өндірісті V дәрежелі отқа төзімді ғимараттарға жатқызып, осы Техникалық регламентке 5-қосымшаның 1-кестесі бойынша қабылдануы тиіс.

      Қоймаларды сыйымдылығы үлкен жағдайда тиісті нормативтік құжаттардың талаптарды басшылыққа алуы қажет.

      68. Егер осы Техникалық регламентке 5-қосымшаның 1 және 2-кестесі бойынша көп су шығысы талап етілмесе, ғимараттардың көлемі мен елді мекендерде тұратын адамдардың санына қарамастан радио-телевизиялық беру станциялары ғимараттарының өртті сыртқы сөндіруге жұмсалатын су шығысын 15 л/с кем емес етіп қабылдау керек. Көрсетілген талаптар қолданыстағы және жобаланатын байланыс объектілеріне орнатылатын радио-телевизиялық ретрансляторларға таратылмайды.

      69. Ағаш конструкциялы II дәрежелі отқа төзімді ғимараттар үшін сыртқы өрт сөндіруге жұмсалатын су шығысы осы Техникалық регламентке 5-қосымшаның 1 және 2-кестелерінде көрсетілгеннен 5 л/с артық қабылдануы тиіс.

      70. 30 тоннаға дейін жүк көтеретін контейнерлерді сақтайтын ашық алаңдардардағы өртті сыртқы сөндіруге жұмсалатын су шығысы контейнерлер санына қарай қабылдануы тиіс:

      1) кемінде 15 л/с - 30-дан 50-ге дейін контейнер;

      2) кемінде 20 л/с - 50-ден артық 100-ге дейін контейнер;

      3) кемінде 25 л/с - 100-ден артық 300-ге дейін контейнер;

      4) кемінде 40 л/с - 300-ден артық 1000-ға дейін контейнер;

      5) кемінде 60 л/с - 1000-нан артық 1500-ге дейін контейнер;

      6) кемінде 80 л/с - 1500-ден артық 2000-ға дейін контейнер;

      7) кемінде 100 л/с – 2000-нан астам контейнер.

      71. Өндірістік объектілердегі бір мезгілдегі өрттердің есептік саны жобалау нормаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, олар алатын ауданға байланысты қабылдануы тиіс: ауданы 150 га дейін болған жағдайда бір өрт, ауданы 150 га артық болған жағдайда екі өрт.

      72. Елді мекен және өнеркәсіптік немесе елді мекен пунктінен тыс орналасқан ауыл шаруашылығы кәсіпорнының өртке қарсы біріккен су құбыры кезінде мыналар бір мезгілдегі өрттің есептік саны болып қабылдануы тиіс:

      1) елді мекендегі тұрғындар саны 10 000 адамға дейін болған кезде 150 га дейін кәсіпорын аумағының ауданы кезінде - бір өрт (кәсіпорында немесе елді мекенде судың ең үлкен шығысы бойынша);

      2) сол сияқты, елді мекенде 10 000 адамнан бастап 25 000 адамға дейін тұрғындар болған кезде - екі өрт (бірі - кәсіпорында және бірі - елді мекенде);

      3) кәсіпорын аумағы ауданы 150 га жоғары және елді мекендегі адамдар саны 25 000 дейін болғанда - екі өрт (ең үлкен шығыс бойынша кәсіпорында екі немесе елді мекенде екі);

      4) елді мекенде 25 000 артық адам болған кезде бір мезгілдегі өрттердің есептік саны және елді мекенде сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су құбыры желісінің магистральдық және сақиналы тораптарынан суының шығысы осы Техникалық регламентке 3-қосымшаның кестесі бойынша қабылданады, сонымен қатар су шығысы тұтынылатын үлкен шығыс сомасы (кәсіпорында немесе елді мекенде) және ең кіші шығыстың 50 % (кәсіпорында немесе елді мекенде) ретінде анықталуға тиіс;

      73. Жер бетінен ғимаратқа кіруде ең көп шаруашылық-ауыз суын тұтынған кезде елді мекеннің су құбыры желісінде ең аз бос арыны 10 м кем емес бір қабатты құрылыс кезінде қабылдануы тиіс, үлкен қабаттар кезінде әрбір қабатқа 4 м қосылуы керек.

      74. Су аз тұтынылған уақытта бірінші қабаттан басқа әрбір қабатқа арынды 3 м тең қабылдауға рұқсат етіледі, сонымен қатар сақтау үшін сыйымдылыққа су беру қамтамасыз етіледі.

      75. Су үлестіру колонкалары желісінде бос арын кемінде 10 м болуы тиіс.

      76. Төмен қысымды өртке қарсы су құбырын пайдаланылуы тиіс, Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде регламенттелетін елді мекендер аумақтары мен объектілері үшін жоғары қысымды өртке қарсы су құбырын тиісті негіздемесі болған кезде ғана қабылдауға болады.

      Жоғары қысымды су құбырында стационарлық өрт сорғысы өрт пайда болғаны туралы сигнал берілгеннен кейін 5 минуттан кейін кешіктірмей сорғыны іске қосуды қамтамасыз ететін құрылғымен жабдықталуға тиіс.

      77. Өрт сөндірген кезде төмен қысымды өртке қарсы су құбыры желісіндегі ең төменгі бос арын (жер беті деңгейінде) кемінде 10 м болуы тиіс.

      78. Жоғары қысымды өртке қарсы су құбыры желісінде минималды бос арын өрт сөндіруге судың толық шығысы кезінде және өрт бағаны ең жоғарғы ғимараттың жоғарғы нүктесі деңгейінде орналасқан кезде 20 м кем болмайтын шағын ағын биіктігін қамтамасыз етуі тиіс.

      79. Біріккен су құбыры желісінде ең көп бос арыны 60 м аспауы тиіс.

      80. Су құбыры желісі сақиналы болуы тиіс. Су құбырларының тұйық желілері желінің ұзындығы 200 м аспаған кезде өрт сөндіруге жұмсалатын су шығысына қарамастан, өртке қарсы немесе шаруашылық-өртк қарсы қажеттіліктерге су беру үшін қолданылады.

      Сыртқы су құбыры желілерін ғимараттар мен құрылыстардың ішкі су құбыры желілерімен сақиналауға жол берілмейді.

      81. 5 000 адамға дейін тұрғыны бар және өртті сыртқы сөндіру үшін 10 л/с су шығысы бар елді мекендерде немесе ішкі өрт краны 12 бірлікке дейінгі ғимаратта өртке қарсы резервуар құрылғысы немесе су қоймасы, су арынды мұнара немесе тұйық соңында бақылау резервуары бар болғанда ұзындығы 200 м артық тұйық желіге рұқсат етіледі.

      82. Өрт сыртқы сөндіру үшін судың 20 л/с және одан кем шығысы бар өндірістік объектілер үшін өрт сөндіру мақсаты үшін өртке қарсы резервуарда су қорын қалпына келтіру уақытын ұлғайтуға рұқсат етіледі:

      1) 48 сағ. дейін – өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша Г және Д санатты үй-жай үшін;

      2) 36 сағ. дейін – өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша В1 - В4 санатты үй-жай үшін.

      83. Қызыл желі 60 м шегінде және одан көп көшелердің ені кезінде су құбыры желісін көшенің екі жағынан төсеу қарастырылады.

      84. Өрт гидрантын өтетін бөліктің шетінен бастап 2,5 м артық емес, бірақ ғимараттар мен құрылыстардың қабырғаларынан кемінде 5 м аралықта автомобиль жолы бойымен орнатқан жөн.

      Өрт гидрантын өтетін бөлікте орналастыруға рұқсат етіледі, бұл ретте біріккен шаруашылық-ауыз су құбыры желісінен тармақтануда өрт гидрантын орнатуға жол берілмейді.

      85. Су құбыры желісінде өрт гидрантын орналастыру өртті сыртқы сөндіруге 15 л/с және одан көп су шығысы кезінде екі өрт гидрантынан кем емес және 15 л/с кем су шығысы кезінде бір гидрант осы желі қызмет көрсететін кез келген ғимарат, құрылыс немесе оның бөліктерінде өрт сөндіруді қамтамасыз етуі тиіс.

      86. Су құбыры желісінде өрт гидранты арасындағы 200 м аспайтын аралық қабылдануы және жобалау ұйымы өрт сөндіруге судың жиынтық шығысын және орнатылатын өрт гидранты типінің өткізу қабілетін ескеретін есептеу арқылы негізделуі тиіс.

      87. Өрт сөндіру мақсатына арналған резервуарлардағы таза судың пайдаланылмаған су қоры өрт сөндіру үшін қажетті су мөлшерін сумен қамтамасыз ету көзінен тікелей алу техникалық мүмкін болмаған немесе экономикалық жағынан орынсыз болған жағдайда қарастырылуы тиіс.

      Таза су резервуарындағы өрт сөндіруге арналған судың пайдаланылмаған қоры:

      1) сыртқы гидранттан және ішкі өрт кранынан өрт сөндіруді;

      2) өрт сөндірудің автоматты су және көбік қондырғысын;

      3) өрт сөндірудің барлық кезеңінде ең көп шаруашылық-ауыз су және өндірістік қажеттіліктерді қамтамасыз етуден қабылдануы тиіс.

      Резервуарлардағы судың өрт көлемін анықтаған кезде егер оған су келу I және II санаттағы сумен жабдықтау жүйесінен жүзеге асырылса, өрт сөндіру кезінде толтыруды есепке алуға жол беріледі.

      88. Су арыны мұнарасының бағындағы өрт сөндіруге арналған судың пайдаланылмаған қоры басқа қажеттіліктер үшін бір мезгілдегі судың үлкен шығысы кезінде бір сыртқы және бір ішкі өртті сөндірудің он минуттық ұзақтығына есептелуі керек.

      89. Өрт сөндіру резервуарларының немесе су қоймасының саны кемінде екеу болуы керек, бұл ретте оның әрқайсысында өрт сөндіру үшін судың кемінде 50 % көлемі сақталуы керек.

      90. Өрт сөндіру резервуарлары немесе су қоймалары мыналар болған кезде:

      1) өрт автомобилі, 200 м аспайтын қашықтықта;

      2) өрт мотопомпасы, 100 м аспайтын қашықтықтағы радиуста тұрған ғимараттарға қызмет көрсеткен жағдайда орналасуы тиіс.

      Қызмет көрсету радиусын ұлғайту үшін 200 м аспайтын ұзындығы бар тұйық құбыржол су қоймасы немесе резервуарсынан бастап төсеуге рұқсат етіледі.

      Егер өрт сөндіру резервуарынан немесе су қоймасынан суды өрт автомобилі немесе мотопомпамен тікелей жинау қиындық тудырса, көлемі 3 м³ бастап 5 м³ дейінгі қабылдау құдықтары қарастырылады. Резервуарды немесе су қоймасын қабылдау құдығымен қосатын құбырдың диаметрі өртті сыртқы сөндіруге жұмсалатын судың есептік шығысын өткізу жағдайына қарай, алайда кемінде 200 мм етіп қабылданады. Қабылдау құдығы алдында қосатын құбыржолға ысырмасы бар құдық орнатылады, оның штурвалы люк қақпағы астына шығарылуы керек.

      91. Резервуардан немесе су қоймасынан су жинау нүктесінен бастап отқа төзімділігі III, ІІІа, ІІІб, IV, IVа және V дәрежелі ғимараттарға және жанғыш материалдардың ашық қоймасына дейінгі аралық кемінде 30 м болуы, отқа төзімділігі I және II дәрежелі ғимаратқа дейін – кемінде 10 м болуы тиіс.

2-бөлім. Қалалық және ауылдық елді мекендердің аумағында ғимараттар мен құрылыстар арасындағы өртке қарсы қашықтыққа қойылатын талаптар

      92. Отқа төзімділік деңгейіне қарай тұрғын үй, қоғамдық, әкімшілік және өнеркәсіптік кәсіпорындардың тұрмыстық ғимараттары арасындағы өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 6-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес қабылдануы тиіс.

      93. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың ғимараттары мен құрылыстары арасындағы отқа төзімділік деңгейіне және жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша өндіріс санаттарына байланысты өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламенттің 6-қосымшасы 2-кестесіне сәйкес қабылдануы тиіс.

      94. Отқа төзімділік деңгейіне қарай ауыл шаруашылық кәсіпорындарының ғимараттары мен құрылыстары арасында өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 6-қосымшаның 3 және 4-кестесіне сәйкес қабылдануы тиіс.

      95. Ғимараттар және құрылыстар арасындағы өртке қарсы қашықтық болып ғимараттың сыртқы қабырғасы немесе басқа конструкциясы арасындағы аралық анықталады. Жанбайтын материалдан жасалған ғимараттар мен құрылыстар конструкциясының 1 м артық шығыңқылығы бар болса, осы конструкциялар арасындағы қашықтық қабылданады.

      96. Терезе ойығы жоқ ғимараттар, имараттар және құрылыс арасындағы өртке қарсы қашықтықты оттөзімділіктің III, IIIа, IIIб, IV, ІVа және V деңгейлі ғимараттарды қоспағанда, 20 % кішірейтуге рұқсат етіледі.

      97. Сейсмикалығы 9 балл және одан жоғары аудандарда тұрғын ғимараттар, сондай-ақ отқа төзімділіктің IV, ІVа және V деңгейлі тұрғын және қоғамдық ғимараттары арасындағы өртке қарсы қашықтықты 20 % арттырған жөн.

      98. Отқа төзімділіктің V деңгейлі каркас және қаңқалы конструкциялы екі қабатты ғимарат, сондай-ақ жанғыш материалдан жасалған төбесі бар ғимараттар үшін өртке қарсы қашықтықты 20 % арттырған жөн.

      99. Өрт техникасы үшін қажетті өту жолдары мен кіреберістерді қамтамасыз еткен жағдайда, оттөзімділіктің I және II деңгейлі тұрғын және қоғамдық ғимараттары арасындағы өртке қарсы қашықтықтар нормаланбайды, бұл ретте көршілес объектіге қарсы орналасқан, барынша биік немесе кең ғимараттың, құрылыстың қабырғасы 1 типті өртке қарсы болып табылады.

      100. Тұрғын үйлерге дейін үй жанындағы жер учаскесінде шаруашылық құрылысы (сарай, гараж, монша) және бір пәтерлі, екі пәтерлі тұрғын үйден бастап көршілес үй маңының жер учаскесіндегі тұрғын үй және шаруашылық құрылысына дейінгі өртке қарсы қашықтықты осы Техникалық регламентке 6-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес қабылдаған жөн.

      101. Тұрғын үй және шаруашылық құрылысы арасындағы, сондай-ақ үй маңындағы бір учаске шегінде шаруашылық құрылысы арасындағы өртке қарсы қашықтық нормаланбайды.

      102. Отқа төзімділігі I және II деңгейлі Ф1, Ф2, Ф3, Ф4 өрт қауіптілігінің функционалдық сыныбының тұрғын, қоғамдық және әкімшілік (тұрмыстық) ғимараттарынан ең аз өртке қарсы қашықтығы:

      1) Ф5 сыныпты өндірістік және қоймалық ғимараттардан, сондай-ақ оттөзімділіктің I және II деңгейлі гараждарына дейін кемінде 9 м;

      2) Ф5 функционалдық өрт қауіптілігі сыныпты және С2, С3 конструкциялық өрт қауіптілігі сыныпты ғимараттарға дейін – кемінде 15 м;

      3) отқа төзімділігі III, IIIа, IIIб деңгейлі ғимараттарға дейін – кемінде 12 м;

      4) отқа төзімділігі IV, IVа және V деңгейлі ғимараттарға дейін - кемінде 15 м.

      103. Ф1, Ф2, Ф3, Ф4 IV, IVа функционалдық өрт қауіптілігі сыныпты және отқа төзімділіктің V деңгейлі тұрғын, қоғамдық және әкімшілік (тұрмыстық) ғимараттардан бастап Ф5 функционалдық өрт қауіптілігі сыныбының өндірістік және қойма ғимараттарына, сондай-ақ отқа төзімділіктің сондай деңгейі бар гаражға дейінгі қашықтық кемінде 18 м болып қабылданады. Отқа төзімділігі III, IIIа және IIIб деңгейлі аталған ғимараттары үшін олардың арасындағы қашықтық кемінде 12 м болып қабылданады.

      104. Функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.1, Ф4.1, сондай-ақ А және Б санаттарындағы Ф5 кіші класындағы ғимараттардан басқа, отқа төзімділігі I, ІІ, III, IIIа, IIIб дәрежелі ғимараттардың отқа төзімділік шегі кемінде RЕІ 150 болатын тұйық бүйір қабырғалары және көп қабатты жабық гараж-тұрақтар (оның ішінде автомобильдер баяу жүретін) арасындағы өртке қарсы қашықтық нормаланбайды.

      105. Қалалық мекендер құрылысы шекарасынан бастап орман алқабына дейiнгi өртке қарсы қашықтық 100 м кем болмауы тиiс.

      106. Қалалық мекендерде үй маңындағы учаскесi бар бiр-екi қабатты жеке құрылысы бар аудандар үшiн үй маңындағы учаске шекарасынан бастап орман алқабына дейiнгi қашықтық 50 м кем болмауы керек.

      107. Мұнай және мұнай өнімдерінің қоймалары аумағындағы ғимараттар мен құрылыстардан көрші объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 7-қосымшаның (бұдан әрі – 7-қосымша) 1-кестесі бойынша қабылданады.

      Осы Техникалық регламентке 7-қосымшаның 1-кестесінде көрсетілген қашықтықтар:

      1) ғимарат және құрылыстың сыртқы қабырғасы және конструкциясы арасындағы қашықтық ретінде ғимарат және құрылыстар арасындағы;

      2) құю-төгу құрылғысынан бастап - құю-төгу эстакадасы бар теміржол осінен бастап;

      3) автомобиль цистернасының құю-төгу құрылмасы үшін, сорғы, ыдыстар үшін алаңдардан (ашық және қалқа асты) бастап - осы алаңдар шекарасынан бастап;

      4) технологиялық эстакададан және құбырдан бастап - шеткі құбырдан бастап;

      5) алау қондырғысынан бастап - алау оқпанынан бастап анықталады.

      108. Резервуарлық парктерден 200 м дейінгі қашықтықта орналасқан жалпы желідегі теміржол жолдары, көршілес елді мекендер және кәсіпорындар аумағы белгісін салыстыру бойынша жоғары белгілері бар алаңдарда мұнай және мұнай өнімдерінің резервуарлық паркті орналастырылған кезде, сондай-ақ су кемерінен 200 м және одан кіші (максималды деңгейде) қашықтықта өзен жағасында мұнай және мұнай өнімдері қоймасын орналастырған кезде резервуарның апаты кезінде мұнай және мұнай өнімдерінің елді мекен немесе кәсіпорын аумағына, жалпы желідегі теміржол жолына немесе су қоймасына төгілу ықтималдығын болдырмайтын қосымша шаралар қарастырылуы тиіс.

      Мұнай және мұнай өнімдері қоймасы аумағы биіктігі кемінде 2 м жанбайтын материалдан жасалған үрленетін қоршаумен қоршалуы керек.

      109. Тұрғын және қоғамдық ғимараттардан бастап жалпы сыйымдылығы 2 000 м³, тұрғын және қоғамдық ғимараттарға қызмет көрсететін қазандық, дизельдік электрлік станция және басқа энергетикалық объектілер құрамында қаралатын IIIв санатты мұнай және мұнай өнімдерін сақтауға арналған қоймаға дейінгі өртке қарсы қашықтық осы Техникалық регламентке 10-қосымшаның 2-кестесінде белгіленгеннен кем болмайтындай қабылдануы тиіс.

      110. Елді мекен аумағында автоқұю станциясын орналастырған кезде өртке қарсы қашықтық авариялық резервуар және отын сақтауға арналған қабырғадан, отын және (немесе) оның буы айналатын жер үсті жабдығынан бастап, отын сақтауға арналған резервуар және авариялық резервуардың тыныс алу арқауынан, отын-үлестіру колонкасы тұрқы және сұйылтылған көмірсутекті газдар немесе сұйылтылған табиғи газ, автоцистерна және технологиялық құдыққа арналған алаңдар шекарасынан, тазарту құрылысының технологиялық жабдық қабырғасынан бастап және автоқұю станциясы ғимаратының сыртқы қабырғасы және конструкциясынан бастап:

      1) мектепке дейінгі балаларға жалпы білім беретін мекемелер, жалпы білім беретін мекеме, интернат типті жалпы білім беретін мекеме, стационарлық типті емдеу мекемелері, бір пәтерлі тұрғын ғимарат жер учаскесінің шекарасына;

      2) басқа мақсаттағы тұрғын және қоғамдық ғимараттардың қабырғаларына дейін.

      111. Автоқұю станциясынан автоқұю станциясының кешеніне жатпайтын ғимараттарға, құрылыстар мен өзге объектілерге дейінгі ең жақын қашықтықтар станция типіне байланысты болады және осы Техникалық регламентке 8-қосымшаның 1-кестесіне сәйкес анықталады.

      112. Жер үсті резервуары бар автоқұю станциясының ғимараттары және құрылыстары арасындағы ең қысқа өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 8-қосымшаның 2-кестесіне сәйкес қабылданады.

      113. Жер үсті резервуары бар автоқұю станциясы аумағында орналасқан ғимараттар және құрылыс арасындағы ең қысқа өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 8-қосымшаның 3-кестесіне сәйкес қабылданады.

      114. Көлік құралдарын сақтау және қызмет көрсету орындарынан (жер үсті және жер үсті-жер асты гараждар, жеңіл автомобильді тұрақты және уақытша сақтауға арналған ашық тұрақтар және техникалық қызмет көрсету станциясынан) бастап тұрғын үйлер және қоғамдық ғимараттар, сондай-ақ елді мекендердің тұрғын, қоғамдық-іскерлік және рекреациялық мақсаттағы аймақтарда орналасқан мектепке дейінгі балаларға жалпы білім беретін мекемелер, жалпы білім беретін мекеме, интернат типті жалпы білім беретін мекеме, стационарлық типті емдеу мекемелеріне дейін өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 9-қосымшаның (бұдан әрі – 9-қосымша) кестесінде келтірілгеннен кем қабылданбауы керек.

      115. Өртке қарсы қашықтықты тұрғын үй және қоғамдық ғимараттар, құрылысдар және құрылыстан бастап және мектепке дейінгі балаларға жалпы білім беретін мекемелер, жалпы білім беретін мекеме және стационарлық типті емдеу мекемесінен бастап гараж қабырғасы немесе ашық тұрақ шекарасына дейін анықтаған жөн.

      116. Осы Техникалық регламентке 9-қосымшаның кестесінде келтірілген отқа төзімділіктің I-II деңгейлі гаражы үшін қашықтықты гаражда ашылатын терезе, сондай-ақ тұрғын және қоғамдық ғимараттар жағына бағдарланған кірулер болмаған кезде 25 % азайтуға рұқсат етіледі.

      117. Сұйылтылған табиғи газ резервуарынан бастап көршілес объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 10-қосымшаның 1-кестесі бойынша қолданылуы тиіс.

      118. Қысымы осы Техникалық регламентке 10-қосымшаның 1-кестесінде келтірілген мәндерден ерекшеленетін резервуарлардан бастап көршілес объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 10-қосымшаның 2-кестесінде келтірілген.

      119. Қойма аумағында орналасатын сұйылтылған көмірсутекті газдардың резервуарларынан бастап қойма құрамына кіретін, сондай-ақ оның аумағынан тыс орналасқан басқа объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 10-қосымшаның 3-кестесінде келтірілген мәндерге сәйкес келуі тиіс.

      120. Тауарлық-шикізат базасының құрамына кіретін сұйылтылған көмірсутекті газдар қоймалары резервуарларынан бастап басқа объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар осы Техникалық регламентке 10-қосымшаның 4-кестесінде келтірілген мәндерге сәйкес келуі тиіс.

      121. Газ құбыры, мұнай құбыры және мұнай өнімдері құбырының жер асты және жер үсті (төгіндіде) осінен бастап елді мекендер және жеке тұрған өндірістік объектілер, елді мекендер аумағындағы ғимараттар мен құрылысдарға дейінгі өртке қарсы қашықтық осы Техникалық регламентке 11-қосымшаның 1-кестесінде келтірілген мәндерден кем болмайтындай етіп қабылдануы тиіс.

      122. Шеткі резервуардан бастап жалпы сыйымдылығы 50 м³ сұйылтылған көмірсутекті газдың резервуарлық қондырғысынан бастап елді мекен ғимараттары мен құрылыстарына және оның коммуникацияларына дейінгі қашықтықтар осы Техникалық регламентке 11-қосымшаның 2-кестесінде келтірілген мәндерге сәйкес келуі тиіс.

      123. Жалпы сыйымдылығы 50 м³ артық сұйылтылған көмірсутекті газдың резервуарлық қондырғысынан бастап қашықтықтар осы Техникалық регламентке 11-қосымшаның 3-кестесінде келтірілген мәндерге сәйкес келуі тиіс.

      124. Бірлік сыйымдылығы 50 м³ бойынша сұйылтылған көмірсутекті газдың екі резервуарын орнатқан кезде газ толтыру кіші станциясына жатпайтын ғимараттарға (тұрғын, қоғамдық, өндірістік) дейінгі қашықтықты:

      1) жер үсті резервуарлары үшін - 100 м дейін;

      2) жер асты резервуарлары үшін - 50 м дейін азайтуға рұқсат етіледі.

      125. Сұйылтылған көмірсутекті газдардың жер үсті резервуарсынан бастап бір мезгілде 800-ден артық адам болуы мүмкін (стадион, базар, парк, тұрғын үй) орындарға дейінгі, сондай-ақ мектеп, мектепке дейінгі және емдеу-сауықтыру мекемелеріне дейінгі қашықтық орын санына қарамай, осы Техникалық регламентке 14-қосымшаның 3-кестесінде келтірілген мәндермен салыстырғанда 2 есе арттыруға рұқсат етіледі.

3-параграф. Ғимараттар мен құрылыстарды жобалау, салу кезіндегі жалпы өрт қауіпсіздігі талаптары

      Ескерту. 3-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-бөлім. Ғимараттар мен құрылыстарды жобалау, реконструкциялау және функционалдық мақсатын өзгерту кезіндегі өрт қауіпсіздігі талаптары

      126. Ғимаратқа, құрылысқа, құрылыс конструкцияларына, инженерлік жабдыққа және құрылыс материалдарына арналған жобалық құжаттамада осы Техникалық регламентте көзделген өрт-техникалық сипатамалар қамтылуы тиіс.

      127. Ғимараттар мен құрылыстардың конструктивтік, көлемдік-жоспарлау және инженерлік-техникалық шешімдері өрт жағдайында мыналарды қамтамасыз етуі тиіс:

      1) адамдарды қауіпсіз аймаққа олардың өмірі мен денсаулығына қауіпті өрт факторларының әсері салдарынан зиян келтірілгенге дейін эвакуациялау;

      2) адамдарды құтқару бойынша іс-шаралар өткізу мүмкіндігі;

      3) өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің жеке құрамының жол ашу және өрт сөндіру құралдарын ғимарат пен құрылыстың кез келген үй-жайына жеткізу мүмкіндігі;

      4) өрт сөндіргіш заттарды өрт ошағына беру мүмкіндігі;

      5) өртті көршілес ғимараттарға мен құрылыстарға таратпау.

      128. Егер өрт анықталған сәттен бастап адамдарды қауіпсіз аймаққа эвакуациялау процесі аяқталғанға дейінгі уақыт аралығы өрт кезінде адамдарды эвакуациялаудың қажетті уақытынан аспаса, өрт кезінде адамдарды ғимараттардан және құрылыстардан қауіпсіз эвакуациялау қамтамасыз етілді деп есептеледі.

      Қажетті және есептеу уақыты, сондай-ақ адамдарды кедергісіз және уақтылы эвакуациялау шарттары стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес анықталады.

      129. Ғимаратта өртке қарсы тосқауылдармен бөлінген әр түрлі функционалдық өрт қауіпті бөліктер болған кезде, осындай бөліктердің әрқайсысы функционалдық өрт қауіптілігіне сәйкес келетін ғимаратқа қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптарына жауап беруі тиіс.

      130. Ғимараттарда, құрылыстарда және өрт сөндіру бөліктерінде жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша А және Б санатындағы үй-жайлар сыртқы қабырғаларда, ал көп қабатты ғимараттарда – жоғарғы қабаттарда орналасуы тиіс.

2-бөлім. Ғимараттар мен құрылыстарды өрттен қорғау жүйелерінің функционалдық сипаттамаларына қойылатын талаптар

      132. Ғимараттар мен құрылыстардың өрттен қорғау жүйелері адамдарды қауіпсіз аймаққа қауіпті өрт факторларының шекті рұқсат етілген мәндері болғанға дейін эвакуациялау мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

      133. Ғимараттар мен құрылыстардың электр жабдығы олар орнатылған жарылыс қауіпті және өрт қауіпті аймақтардың жанғыш қоспаларының санаттары мен топтарына сәйкес болуы тиіс.

      134. Тәулік бойы адамдар келетін функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.1 шағын сыныпты ғимараттарда орнатылған өрттен қорғау жүйелерін үздіксіз электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін автономды резервтік электрмен жабдықтау көздері көзделуі тиіс.

      137. Өрт сөндіргіш затты үй-жайдан, ғимараттан немесе құрылыстан оны бергеннен кейін алып тастау, автоматты өрт сөндіру қондырғыларын монтаждауға арналған жобаға сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.

      138. Ғимараттар мен құрылысдарда адамдарға өрт туралы хабарлау, өрт кезінде адамдарды эвакуациялауды басқару және оларды қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз ету, мынадай тәсілдердің біреуімен немесе олардың комбинациясымен мыналарды:

      1) адамдар үнемі және (немесе) жарықты сигналдардың берілуін;

      2) эвакуацияның қажеттігі, эвакуациялау жолдары, қозғалу бағыттары және өрт кезінде адамдардың қауіпсіздігін және үрейдің алдын алуды қамтамасыз етуге бағытталған басқа әрекеттер туралы арнайы әзірленген мәтіндердің берілуі;

      3) эвакуациялау жолдарында өрт қауіпсіздігі белгілерінің нормативтік уақыт ішінде орналастырылуын және жарықпен қамтамасыз етілуін;

      4) эвакуациялық (авариялық) жарық түсірудің қосылуын;

      5) эвакуациялық шығу есіктері тиектерінің қашықтықтан ашылуын;

      6) диспетчерлік өрт сөндіру күзетінің өрт кезінде хабарлау аймақтарымен байланысының қамтамасыз етілуін жүзеге асыруы керек.

      139. Өрт кезінде құлақтандыру және ғимараттан немесе құрылыстан эвакуациялауды басқару жүйесінің техникалық шешімдері эвакуацияланатын адамдардың денсаулығының жай-күйі мен жасын ескеруі қажет.

      140. Өрт кезінде адамдарды құлақтандыру және эвакуациялауды басқару жүйелерін іске қосу, өрт сөндіретін диспетчерлік күзет үй-жайында немесе өрт қауіпсіздігі талаптарына жауап беретін басқа арнайы үй-жайда іске асырылуы тиіс.

      142. Көлемдік-жоспарлау және конструктивтік шешімдерге байланысты, ғимараттар мен құрылыстардан түтінді кетіру жүйесі табиғи немесе механикалық қозғалтумен орындалуы тиіс.

      Қозғалту тәсіліне қарамастан, түтінді кетіру жүйесінің түтінге қарсы желдетудің атқарушы механизмдері мен құрылғыларын автоматты және қашықтықтан қолмен іске қосуы болуы тиіс.

      143. Ғимараттар мен құрылыстардың көлемдік-жоспарлау шешімдері жану өнімдерінің өрт сөндіру үй-жайының, өрт сөндіру бөлігінің және (немесе) секциясының шегінен тыс таралу мүмкіндігін болдырмауы керек.

      144. Ғимараттар мен құрылыстардың функционалдық мақсатына және көлемдік-жоспарлау және конструкциялық шешімдеріне байланысты, онда тартып-соратын немесе түтінге қарсы желдететін сору жүйесі қарастырылған болуы тиіс.

      145. Түтінге қарсы желдетудің тартып-сору жүйесі сәулет-жоспарлау шешімдерімен немесе механикалық желдету көмегімен кетірілетін жану өнімдерінің көлеміне сәйкес келетін көлемде ауа ағыны қамтамасыз етілетін ғимараттар мен құрылыстарда қолданылады.

      146. Түтінге қарсы желдетудің тартып-сору жүйесі сәулет-жоспарлау шешімдерімен кетірілетін жану өнімдерінің көлеміне сәйкес келетін көлемде ауа ағыны қамтамасыз етілетін ғимараттар мен құрылыстарда қолданылады.

      147. Жану өнімдерін табиғи немесе механикалық түтінге қарсы желдету құрылғысынсыз, ғимараттар мен құрылыстар шегінен тыс ығыстыру үшін ағынды желдетуді пайдалануға жол берілмейді.

      148. Түтінге қарсы соратын желдету өрт кезінде жану өнімдерінің өрт болған үй-жайдан, эвакуация жолындағы дәліздер мен холлдардан тікелей кетіруді қамтамасыз етуі тиіс.

      149. Ғимараттар мен құрылыстарды түтінге қарсы қорғау жүйесінің ағынды желдетуі өрт шыққан үй-жаймен аралас үй-жайларда, басқыш шабақтарында, лифт холдары мен тамбур-шлюздарда ауа берілуін және артық қысым жасалуын қамтамасыз етуі керек.

      150. Ғимараттар мен құрылыстардың түтінге қарсы желдететін атқарушы механизмдері мен құрылғыларының автоматты жетегі автоматты өрт сигнализациясы немесе автоматты өрт сөндіргіш қондырғылары іске қосылған кезде жүзеге асырылуы тиіс.

      151. Ғимараттар мен құрылыстардың түтінге қарсы желдететін атқарушы механизмдері мен құрылғыларының қашықтықтан және қолмен басқарылатын жетегі түтінге қарсы қорғау жабдығын орнату орындарында, өрт сөндіру шкафтарында, эвакуациялық шығу жолдарда (қол өрт хабарлағыштарын қолдануға рұқсат беріледі) және өрт сөндіру бекеттерінің үй-жайларында немесе диспетчерлік персоналдың үй-жайларында орналасқан іске қосу элементтерінен жүзеге асырылуы тиіс.

      152. Өрт кезінде ғимараттар мен құрылыстардағы түтінді кетіру жүйесін қосқан кезде, жалпы ауысымдық желдету және ауа баптау жүйелерінің міндетті түрде ағытылуы іске асырылуы керек.

      153. Ұнтақты немесе газды автоматты өрт сөндіру қондырғыларының немесе өрт сөндіру үй-жайындағы түтінге қарсы желдету жүйелерінің бір мезгілдегі жұмысына жол берілмейді.

      154. Ғимарат пен құрылыс сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес, өрт сөндіру мақсаттары үшін қажетті су шығысын қамтамасыз ететін өртке қарсы ішкі су құбырымен жабдықталуы тиіс.

      155. Өртке қарсы ішкі су құбыры өрт сөндіру мақсаттарына қол жеткізуді қамтамасыз ететін көлемде ішкі өрт сөндіру крандарымен қамтамасыз етілуі керек.

3-бөлім. Ғимараттардың, құрылыстардың және өрт сөндіру бөліктерінің отқа төзімділігі және өрт қауіптілігі жөніндегі талаптар

      156. Ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің отқа төзімділік деңгейі олардың қабатына, функционалдық өрт қауіптілігіне, өрт сөндіру бөліктерінің ауданына және онда орналастырылған технологиялық процестердің өрт қауіптілігіне байланысты белгіленуі тиіс.

      157. Құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік шектері және жалынның таралуының ең жоғарғы шектері ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің отқа төзімділік деңгейіне сәйкес болуы керек.

      Ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің отқа төзімділік деңгейі, құрылыс конструкцияларында отқа төзімділік шектері сондай-ақ онда қолданылатын құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік деңгейі осы Техникалық регламентке 5-қосымшаның 1-кестесінде берілген.

      158. Ойықтарды толтырудың отқа төзімділік шектері (есіктерді, қақпаларды, терезелер мен люктерді, сондай-ақ қолшамдарды, оның ішінде учаскелердің зенитті және басқа жарық түсетін жабын төсемдерін) өртке қарсы кедергілердегі ойықтарды толтыруды қоспағанда, нормаланбайды.

      159. Өртке қарсы аймақтардың және тамбур-шлюздардың өртке қарсы қабырғалары, аражабындары, жабындары, конструкциялары, сондай-ақ өртке қарсы кедергілердегі жарық түсіру ойықтарын толтырулар (өртке қарсы есіктер, қақпалар, люктер, клапандар, терезелер, перделер) жанбайтын материалдардан орындалуы тиіс.

      160. Ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің конструктивтік өрт қауіптілік сыныбы олардың қабатына, функционалдық өрт қауіптілігіне, өрт сөндіру бөліктерінің ауданына және онда орналастырылған технологиялық процестердің өрт қауіптілігіне байланысты белгіленуі тиіс.

      161. Құрылыс конструкцияларының өрт қауіптілік сыныбы ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің конструкциялық өрт қауіптіліктің қабылданған сыныбына сәйкес болуы керек.

      Ғимараттардың, құрылыстардың және өрт бөліктерінің құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік дәрежесінің және отқа төзімділік шегінің сәйкестігі осы Техникалық регламентке 2-қосымшаның 2-кестесінде берілген.

      162. Ғимараттың қоршайтын конструкцияларындағы ойықтарды толтырудың өрт қауіптілігі (есіктер, қақпалар, терезелер мен люктер) өртке қарсы кедергілердегі ойықтарды толтыруды қоспағанда, нормаланбайды.

      163. Құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік шектері және өрт қауіптілік сыныптары стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарда келтірілген әдістер бойынша стандарттық сынаулар жағдайында анықталуы тиіс.

      164. Құрылыс конструкцияларының отты сынаулардан өтілген нысаны, материалдары, құрылыс конструкцияларының конструтиктік орындауы бойынша ұқсас отқа төзімділік шектерін және өрт қауіптілік сыныбын белгіленген тәртіппен стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарда белгіленген есептік-аналитикалық әдістер бойынша анықтауға рұқсат етіледі.

4-бөлім. Ғимараттарда, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінде өрттің таралуын шектеу жөніндегі талаптар

      165. Ғимараттардың, құрылыстардың, өрт сөндіру бөліктерінің, сондай-ақ функционалдық өрт қауіптілік сыныптары әр түрлі үй-жайлар бөліктері өзара отқа төзімділік шектері және конструктивтік өрт қауіптілік сыныптары нормаланған қоршау конструкцияларымен немесе өртке қарсы кедергілермен бөлінген болуы керек. Өртке қарсы кедергілердің осындай қоршау конструкциялары мен типіне қойылатын талаптар үй-жайдың функционалдық өрт қауіптілігі, өрт жүктемесінің шамасы, ғимараттың, құрылыстың, өрт сөндіру бөлігінің отқа төзімділік деңгейі және конструктивтік өрт қауіптілік сыныбы ескеріліп белгіленеді.

      166. Өртке қарсы кедергілер қызметін орындайтын құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік шектері және типтері, ойықтар мен тамбур-шлюздарды толтыратын олардың тиісті типтері осы Техникалық регламентке 4-қосымшаның 1-кестесінде берілген.

      167. Өртке қарсы кедергілерде ойықтарды толтырудың тиісті типтеріне арналған отқа төзімділік шектері осы Техникалық регламентке 12-қосымшаның 2-кестесінде берілген.

      168. Әр түрлі типтегі тамбур-шлюздардың элементтеріне қойылатын талаптар осы Техникалық регламентке 12-қосымшаның кестесінде берілген.

      169. Өртке қарсы қабырғалар ғимараттың, құрылыстың барлық биіктігіне салынып, өрттің аралық өрт сөндіру бөлігіне, оның ішінде өрт ошағы жағындағы конструкцияның бір жақты қирауы кезінде таралмауын қамтамасыз етуі тиіс.

      1-типтік өртке қарсы қабырғалар 1-типтік өртке қарсы аражабындармен, ал 2-типтік өртке қарсы қабырғалар 3-типтік өртке қарсы аражабындармен қиылыспауы мүмкін.

      170. Өртке қарсы қабырғалардың, аражабындар мен бөлгіштердің ғимараттың, құрылыстың, өрт сөндіру бөліктерінің басқа қоршау конструкцияларымен жанасатын жерлерінде кедергілердің отқа төзімділік шегінен кем болмайтын отқа төзімділік шегі болуы керек.

      Өртке қарсы қабырғалардың ғимараттар мен құрылыстардың басқа қабырғаларымен жанасу орындарының конструкциялық атқарылуы өрттің осы кедергілерді айналып таралу мүмкіндігін болдырмауы керек.

      171. Өртке қарсы кедергілерде терезелер ашылмайтын, өртке қарсы есіктер, қақпалар, люктер мен клапандардың өздігінен жабылуға арналған құрылғылары болуы тиіс.

      Ашық күйінде пайдаланыла алатын өртке қарсы есіктер, қақпалар, перделер, люктер мен клапандар олардың өрт кезінде автоматты жабылуын қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықталған болуы қажет.

      172. Өртке қарсы кедергілерде ойықтардың жалпы ауданы олардың ауданының 25 %-ынан аспауы тиіс.

      173. А және Б санатты үй-жайларды басқа санаттағы үй-жайлардан, дәліздерден, басқыш шабақтарынан және лифтілік холлдардан бөліп тұратын өртке қарсы кедергілерде үнемі ауа тіреліп тұратын тамбур-шлюздар қарастырылуы керек. Жалпы тамбур-шлюздарды А және Б санатындағы екі және одан артық аралық үй-жайларда орнатуға жол берілмейді.

      174. Өртке қарсы қабырғалар мен аражабындарда өртке қарсы есіктермен немесе қақпалармен жабыла алмайтын ойықтарды жобалаған кезде В1 - В4, Г және Д санатты аралық үй-жайлар арасында қатынасу үшін, осы ойықтар орындарында тамбурдың 1 м² еденінде 1 л/с судың көлемді шығысы болатын, ұзындығы 4 м учаскеде автоматты өрт сөндіру қондырғыларымен жабдықталған, ұзындығы 4 м кем болмайтын ашық тамбурлар (есіктерсіз немесе қақпаларсыз) қарастырылуы керек. Тамбурдың қоршау конструкциялары RЕІ 45 отқа төзімділік шегі болатын өртке қарсы болуы тиіс.

      175. Өртке қарсы кедергілерде ойықтарды толтыру жанбайтын материалдардан орындалуы тиіс.

      176. 1-типті өртке қарсы қабырғалар мен аражабындарды арналармен, шахталармен және жанғыш газдарды, ауа-тозаң қоспаларда, сұйықтықтарды, өзге заттар мен материалдарды тасымалдауға арналған құбыр желілерімен кесіп өтуге жол берілмейді. Осындай өртке қарсы кедергілерді арналармен, шахталармен және түтінге қарсы жүйелердің арналарын қоспағанда, жоғарыда аталғандардан ерекше заттар мен материалдарды тасымалдауға арналған құбыр желілерімен қиып өтетін жерлерде жану өнімдерінің арналар, шахталар және құбыр желілері бойынша таралуының алдын алатын автоматты құрылғыларды қарастыру қажет.

      177. Басқыш шабақтарынан және лифтілердің машиналық бөлімшелерінің (төбеде орналасқандарынан басқа) үй-жайынан, сондай-ақ коммуникацияларды төсеуге арналған арналар мен шахталардан тыс орналасқан лифті шахталарының қоршау конструкциялары өртке қарсы 1-типті аражабындарға және 3-типті бөлгіштерге қойылатын талаптарға сәйкес болуға тиіс.

      Лифті шахтасы мен лифтінің машина бөлімшесі арасындағы қоршау конструкцияларының отқа төзімділік шегі нормаланбайды.

      178. Биіктігі 28 м және одан артық ғимараттарда мен құрылыстарда олардан шығатын жерлерде ауа тіреліп тұратын тамбур-шлюздары болмайтын лифті шахталары өрт кезінде лифтінің шахтасында артық қысым жасау жүйесімен жабдықталған болуы керек.

      179. Автоматты өрт сигнализациясы немесе өрт сөндіру жүйелерімен жабдықталған ғимараттар мен құрылыстарда лифтілердің кабинасының қозғалысының өрт кезінде негізгі төмен түсіру алаңына автоматты түрде оралуын, кабина есіктерінің ашылуын және шахтаның ашық күйінде ұсталуын қамтамасыз ететін жүктемесі мен бағытына тәуелсіз бұғаттауы болуы тиіс.

      180. Басқыштардың және басқыш шабақтарының көлемдік-жоспарлық шешімдері мен конструкциялық атқарылуы өрт кезінде адамдарды ғимараттар мен құрылыстардан қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз етуге және өрттің қабаттар арасына таралуына кедергі жасауы тиіс.

      181. Ғимараттар мен құрылыстардың цокольдық және жер асты қабаттарында лифтіге кіру өрт кезінде ауаның артық қысымы болатын 1-типті тамбур-шлюз арқылы іске асырылуы керек.

      182. Барлық отқа төзімділік дәрежесіндегі биіктігі 50 метрге дейінгі ғимараттарда сыртқы қабырғалардың сыртқы қабаттарын қаптауды өрт қауіптілігі сыныбы К0, жанғыштық тобы Г1 материалдардан жасауға жол беріледі. Биіктігі 50 метр және одан жоғары ғимараттарда сыртқы қабырғалардың сыртқы қабаттарын қаптау жанбайтын материалдардан жасалуы тиіс.

      183. Ғимараттар мен құрылыстардың және өрт сөндіру бөліктерінің, өрт сөндіру бөліктерінің аудандарының отқа төзімділігі және ғимарат пен құрылыс ішінде өрттің таралуының алдын алудың басқа тәсілдері олардың функционалдық өрт қауіптілік сыныптарына байланысты осы Техникалық регламенттің және сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес болуы тиіс.

5-бөлім. Эвакуациялау жолдарына, эвакуациялау және апатты шығуларға қойылатын талаптар

      184. Ғимараттар мен құрылыстардың эвакуациялау жолдары мен шығулары адамдарды қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз етуі тиіс. Эвакуациялау жолдары мен шығулардың есебі оған қолданылатын өрт сөндіру құралдарын есепке алмай жүргізіледі.

      185. Адамдар көп болатын, оның ішінде балалар және қозғалыс мүмкіндігі шектеулі тұрғындар тобы бар үй-жайды орналастыру, эвакуациялау жолдарының конструкциялық элементтерінде өрт қауіпті құрылыс материалдарын қолдану осы Техникалық регламенттің және сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес анықталуы тиіс.

      186. Ғимараттардың және құрылыстардың өрт бөлігінен эвакуациялық шығуларға мыналарға:

      1) бірінші қабаттың үй-жайынан сыртқа:

      тікелей;

      дәліз арқылы;

      вестибюль (фойе) арқылы;

      басқыш шабағы арқылы;

      дәліз және вестибюль (фойе) арқылы;

      дәліз, рекреациялық алаң және басқыш шабағы арқылы;

      2) біріншіден басқа, кез келген қабат үй-жайынан:

      тікелей басқыш шабағына немесе 3 типтік басқышқа;

      тікелей басқыш шабағына немесе 3 типтік басқышқа алып келетін дәлізге;

      тікелей басқыш шабағына немесе 3 типтік басқышқа шығуы бар холлға (фойе);

      пайдаланылатын төбе немесе 3 типтік басқышқа алып келетін арнайы жабдықталған төбе учаскесіне;

      3) дәл сол өрт бөлігіндегі сол қабатта орналасқан және осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген шығулармен қамтамасыз етілген көршілес үй-жайға (А және Б санатты Ф5 сыныпты үй-жайдан басқа) алып келетін шығулар жатады.

      Егер техникалық үй-жайда осы өрт қауіпті үй-жайға қызмет көрсету бойынша жабдық орналасқан болса, тұрақты жұмыс орны жоқ техникалық үй-жайдан А және Б санатты үй-жайға шығу эвакуациялау болып саналады.

      187. Жертөле және цокольдық қабаттан эвакуациялық шығуларды тікелей сыртқа қарастырған жөн және ғимарат пен құрылыстың ортақ басқыш шабағынан оңашалануы керек.

      188. Сондай-ақ мыналар:

      1) бірінші және екінші қабаттар арасында жертөле еденінен бастап басқыш маршының аралық алаңдарына дейін басқыш маршы арасында орналасқан, басқыш шабағының қалған бөлігінен 1 типті өртке қарсы арақабырғамен бөлінген, сыртқа жеке шығуы бар тамбурға ортақ басқыш шабағы арқылы жертөледен шығулар;

      2) В4, Г және Д санатты үй-жайы бар жертөле және цокольдық қабаттардан В4, Г, Д санатты үй-жайға және Ф5 сыныпты ғимараттың бірінші қабатында орналасқан вестибюльге шығулар;

      3) Ф2, Ф3, Ф4 сыныпты ғимараттардың жертөле немесе цокольдық қабаттарында орналасқан фойе, гардероб, темекі шегетін орын және санитарлық үй-жайдан және 2 типті жеке басқыштармен бірінші қабат вестибюліне шығулар;

      4) үй-жайдан тікелей 2 типті басқышқа, осындай басқышқа алып келетін дәліз немесе холлға (фойе, вестибюль) шығулар;

      5) теміржол және автомобиль көлігі кіруге (шығу) арналған қақпадағы ашылатын есіктер эвакуациялық шығулар болып саналады.

      189. Ғимараттарда және құрылыстарда апатты шығуларға:

      1) балкон (лоджия) бүйірінен бастап терезе ойығына (әйнектелген есіктер) дейінгі 1,2 м кем емес немесе балконға (лоджия) шығатын әйнектелген ойық арасында 1,6 м кем емес шет жатқан аралық қабырғасы бар балкон немесе лоджияға;

      2) ені кемінде 0,6 м Ф1.3 сыныпты ғимараттың аралас секциясына немесе аралас өрт бөлігіне;

      3) балкон немесе лоджияны қабатпен қосатын, сыртқы басқышпен жабдықталған балкон немесе лоджияға;

      4) кемінде 4,5 м және 5,0 м жоғары емес өлшемдері 0,75 х 1,5 м кем емес есік немесе терезе арқылы, сондай-ақ өлшемдері 0,6 х 0,8 м кем емес люк арқылы таза еден белгісі бар үй-жайдан тікелей сыртқа шығатын. Сонымен қатар шұңқыр арқылы шығу шұңқырдағы басқышпен, ал люк арқылы шығу үй-жайдағы басқышпен жабдықталуға тиіс. Аталған басқыштар еңісі нормаланбайды;

      5) өлшемдері 0,75 х 1,5 м кем емес есік немесе терезе арқылы, сондай-ақ өлшемдері 0,6 х 0,8 м кем емес люк арқылы тік немесе еңіс басқышпен С0 және С1 сыныпты оттөзімділіктің I, II және III деңгейлі ғимарат, құрылыс және құрылыс төбесіне алып келетін шығулар жатады.

      190. Үй-жайдан, қабаттар және ғимараттан эвакуациялық шығуларының саны мен ені ол жерден көшірілетін адамдардың максималды ықтимал санына және адамдар ықтимал болатын алыс жерден бастап (жұмыс орны) жақын жердегі эвакуациялау шығуына дейінгі шекті рұқсат етілген аралыққа байланысты анықталады.

      Ғимараттың өрт бөліктері өртке қарсы тосқауылмен бөлінеді және өзіндік эвакуациялық шығуларымен қамтамасыз етіледі.

      191. Үй-жайдан эвакуациялық шығулардың саны алыс жатқан нүктеден бастап (жұмыс орны) жақын жердегі эвакуациялық шығуға дейін шекті рұқсат етілген аралыққа байланысты белгіленуі керек.

      192. Ғимараттан және құрылыстан эвакуациялық шығудың саны ғимарат, құрылыс және құрылыстың кез келген қабатынан эвакуациялық шығудың санынан кем болмауы тиіс.

      193. Ғимарат қабатындағы пәтердің жалпы ауданы 500 м кем болған кезде (секция типті ғимаратқа арналған секция) функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.3 сыныпты ғимаратта және эвакуациялық шығудан басқа, 15 м артқы биіктікте орналасқан әрбір пәтер қабатынан бір эвакуациялық шығуында апатты шығу қарастырылуға тиіс.

      194. Эвакуациялау жолы осімен өлшенетін үй-жайдың алыс жатқан нүктесінен бастап (Ф5 сыныпты ғимарат, құрылыс және құрылыс үшін - алыс жатқан жұмыс орнынан бастап) жақын арадағы эвакуациялық шығуға дейінгі шекті рұқсат етілген аралық функционалдық өрт қауіптілігі сыныбы және ғимарат, құрылыс және құрылыстың өрт-жарылыс және өрт қауіптілігі бойынша санаты, үй-жайдың көшірілетін, геометриялық параметрлері және эвакуациялау жолдарының саны, конструкциялық өрт қауіптілігінің сыныбы және ғимарат, құрылыс және құрылыстың оттөзімділік деңгейіне қарай белгіленеді.

      195. 2 типті басқышпен үй-жайға эвакуациялау жолының ұзындығын оның үш еселенген биіктігіне тең етіп анықталады.

      196. Эвакуациялау жолдарына лифт, эскалаторлар, сондай-ақ:

      1) лифт шахтасынан шығулары бар дәліздер арқылы, егер лифт шахтасының есігін қоса алғанда, лифт шахтасының қоршау конструкциясы өртке қарсы тосқауылдарға қойылатын талаптарға жауап бермесе лифт алдындағы тамбур және лифт холлы арқылы;

      2) басқыш шабағы алаңы дәліз бөлігі болып табылған кезде басқыш шабақтары арқылы, сондай-ақ эвакуациялық болып табылмайтын 2 типті басқыш орналасқан үй-жай арқылы;

      3) пайдаланылатын төбені немесе конструкция бойынша пайдаланылатын төбеге ұқсас арнайы жабдықталған төбе учаскесін қоспағанда, ғимарат төбесіне;

      4) екіден артық қабатты (ярустерді) қосатын, сондай-ақ жертөле мен цокольдық қабаттардан алып шығатын 2 типті басқышқа;

      5) жер асты және жер үсті қабаттардың арасындағы қатынасқа арналған басқыш және басқыш шабақтарына алып келетін учаскелер кірмеуі керек.

6-бөлім. Өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің қызметін қамтамасыз ететін өрт қауіпсіздігі талаптары

      197. Ғимараттар мен құрылыстар үшін:

      1) арнайы немесе біріккен функционалдық кірулер мен өтулері бар өрт техникасы үшін ғимараттар мен құрылысқа өрт өтулері және өту жолдарымен;

      2) ғимарат пен құрылыс төбесіне және қабатына өрт техникасын және өртке қарсы қызмет бөлімшесінің жеке құрамын көтерудің сыртқы өрт басқышы және басқа құралдарымен;

      3) шаруашылықтық немесе арнайы біріккен, құрғақ құбыр және өрт сыйымдылығын (резервуар) қоса алғанда өртке қарсы су құбырымен қамтамасыз етілуі тиіс.

      198. Биіктігі 10 м және өрт сөндіру машиналарының өтетін жерінің үстінің бетінен бастап, төбенің қаңқасына және сыртқы қабырғаның төбесіне (жақтау) дейінгі белгіден артық болатын ғимараттар мен құрылыстарда басқыш шабақтарынан тікелей немесе шатырдың асты арқылы, не 3-типті сатылар бойынша немесе сыртқы өрт сөндіру сатылары бойынша төбеге шығатын жерлер қарастырылуы тиіс.

      199. Төбеге шығу санын (бірақ кемінде бір шығу) және олардың орналасуын ғимараттар мен құрылыстардың функционалдық өрт қауіптілігіне және өлшемдеріне байланысты:

      1) шатыр жабыны және кемінде бір шығу болатын ғимарат, құрылыс және құрылыстың әрбір толық және толық емес 100 м ұзындығында, Ф1 - Ф4 сыныптарының ғимараттары үшін шатырсыз жабыны болатын ғимарат және құрылыстың төбесінің 1 мың м ² ауданының толық және толық емес ұзындығына;

      2) Ф5 сыныбының ғимараттар мен құрылыстардың периметрі бойынша әрбір 200 м сайын өрт сөндіру басқыштары бойынша қарастыру керек.

      Қарастыруға рұқсат етілмейді:

      1) егер ғимараттың негізгі қасбетке қарама-қарсы жағынан ені 150 м аспаса, өртке қарсы су құбыры желісі болатын болса, ғимараттар мен құрылыстардың негізгі қасбетінде өрт сөндіру сатылары;

      ауданы 100 м ² артық болмайтын жабыны болатын бір қабатты ғимараттар мен құрылыстардың төбесіне шығатын жерлер.

      200. Ғимараттар мен құрылыстардың шатыры астында, Ф 1.4 сыныбының ғимараттарын қоспағанда, өлшемі 0,6 х 0,8 м кем болмайтын есіктер, люктер немесе терезелер арқылы стационарлық басқыштармен жабдықталған төбеге шығатын жерлер қарастырылуы керек.

      201. Басқыш шабақтарынан төбеге немесе шатыр астына шығатын жерлерді өлшемі 0,75 х 1,5 м кем болмайтын, өртке қарсы 2-типті есіктер арқылы шығатын жер алдындағы сатылық жайылмалар бойынша қарастыру керек. Аталған жайылмалар мен алаңдар жанбайтын материалдардан орындалып, 2:1 артық болмайтын еңісі және 0,9 м кем болмайтын ені болуы тиіс.

      202. Биіктігі 15 м артық болмайтын, Ф1 - Ф4 сыныптарының ғимараттар мен құрылыстарда бекітілген болат асылмалы басқыштар бойынша өлшемі 0,6 х 0,8 м, өртке қарсы 2-типті люктер арқылы басқыш шабақтарынан шатыр астына немесе төбеге шығу орнатуға рұқсат етіледі.

      203. Техникалық қабаттарда, оның ішінде техникалық еден астыларында және техникалық шатыр астыларында өту биіктігі 1,8 м кем болмауға; барлық ғимараттар мен құрылыстар бойындағы шатырларда - 1,6 м кем болмауға тиіс. Осындай өтетін жерлер ені 1,2 м кем болмауы керек.

      Ұзындығы 2 м артық болмайтын жеке учаскелерде өтетін жердің биіктігін 1,2 м дейін, ал енін - 0,9 м азайтуға рұқсат етіледі.

      204. Үйдің төбесінде бөлмелері болатын ғимараттар мен құрылыстарда шатыр асты қуыстарын қоршайтын конструкцияларда люктер қарастыру керек.

      205. Биіктігі 1 м артық төбеден құлайтын жерлерде (оның ішінде төбеге жарық аэрациялық қолшамдарды көтеру үшін) өрт сөндіру сатыларын қарастыру қажет.

      Егер төбенің ауданы 100 м ² артық болатын әрбір учаскесінде төбеге шығатын жерлер болса немесе төменгі учаскенің биіктігі 10 м аспайтын болса, биіктігі 10 м артық болатын төбеден құлаған кезде өрт сөндіру сатыларын қарастырмауға рұқсат етіледі.

      206. 10 м бастап 20 м дейінгі биіктікке көтеру үшін және төбе биіктігінен құлау орындарында П1 типті өрт сөндіру сатыларын, 20 м артық биіктікке көтеру үшін және биіктігі 20 м артық төбеден құлайтын орындарда - П2 типті өрт сөндіру сатыларын қолдану керек.

      Өрт сөндіру сатылары жанбайтын материалдардан дайындалып, терезелерден 1 м жақын болмай орналастырылуға және өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің жеке құрамының әскери киімде және қосымша жабдықпен қозғалу мүмкіндігін қамтамасыз ететін конструкциялық орындауы болуы керек.

      207. Басқыш жайылмалары арасында және басқыш жайылмаларының қоршауларының тұтқалары арасында ені 75 мм кем болмайтын саңылау қарастырылуға тиіс.

      208. Функционалдық өрт қауіптілік сыныбы Ф1.1, биіктігі 10 м артық болатын ғимараттар мен құрылыстардың, Ф1.3 сыныбының биіктігі 50 м артық ғимараттар мен құрылыстардың, функционалдық өрт қауіптілігінің өзге сыныптарының биіктігі 28 м артық, екі қабаттан артық жерасты автотұрақтары болатын ғимараттар мен құрылыстардың әрбір өрт сөндіру бөлігінде өрт сөндіретін бөлімшелерін тасымалдауға арналған лифтілер қарастырылуы керек.

      209. Төбесінің еңісі 12%-дан артық болмайтын ғимараттар мен құрылыстарда, сыртқы қабырғаның (жақтау) ернеуіне немесе төбесіне дейінгі 10 м артық биіктігін қоса алғанда, сондай-ақ төбесінің еңісі 12 %-дан артық, ал ернеуге дейінгі биіктігі 7 м артық ғимараттар мен құрылыстарда стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес, төбеде қоршау қарастырылуы керек.

      Ғимараттың биіктігіне қарамастан, аталған қоршауларды пайдаланылатын жалпақ төбе, балкон, лоджия, сыртқы галереялар, сыртқы басқыштардың ашық жайылмалары мен алаңдары үшін қарастыру керек.

7-бөлім. Құрылыс-монтаждау және отты жұмыстарды жүргізу кезіндегі өрт қауіпсіздігі талаптары

      210. Құрылыс-монтаждау және отты жұмыстарды жүргізу кезінде осы Техникалық регламенттің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 9 қазандағы № 1077 қаулысымен бекітілген Өрт қауіпсіздігі қағидаларының (бұдан әрі – Өрт қауіпсіздігі қағидалары) және сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы басқа да нормативтік құжаттардың талаптары сақталуы тиіс.

4-параграф. Өндірістік объектілерге қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

1-бөлім. Өндірістік объектілердің бас жоспарларына қойылатын талаптар

      211. Өндірістік объектілер аумақтарының бас жоспарларын жобалау және белдемдеу кезінде осы Техникалық регламенттің талаптары сақталуы тиіс.

      212. Өндірістік объектілерді жобалаған кезде, олардың аумақтарын белдемдеу орналастырылатын ғимараттар мен құрылыстардың қолданылу белгісі бойынша технологиялық байланыстар және өрт қауіпсіздігі талаптары ескеріліп қарастырылуы керек. Белдемдеу жобалық құжаттаманың өзіндік бөлімі болып табылатын өндірістік объектілердің бас жоспарларында бейнеленуі тиіс.

      213. Өндірістік объектінің аумағы қолданылу белгісі бойынша мынадай аумақтарға бөлінеді:

      1) зауыт алдындағы (кәсіпорынның қоршауы немесе шартты шекарасы шектерінде);

      2) өндірістік;

      3) қосалқы;

      4) қоймалық.

      214. Бөлімшенің өндірістік объектісінің аумағында осы бөлімшелердің өрт сөндіру техникасын және жеке құрамды орналастыру үшін, өрт сөндіру депосының өртке қарсы қызметін құру кезінде жалпы қолданыстағы жолдармен қиылысатын жер учаскелерінде орналасуы керек.

      215. Объектілерді күзету жөніндегі өрт сөндіру деполарын орналастыру орындары қызмет көрсету радиустарының шегінде орнатылатын қолданыстағы өрт сөндіру деполарын (бекеттерін) ескере отырып, кәсіпорынның қызмет көрсету радиусы есебінен алынуы тиіс.

      Өрт сөндіру деполарының қызмет көрсету радиусы жалпы қолданыстағы жолдар немесе өту жолдары арқылы едәуір қашық ғимаратқа немесе құрылысқа дейінгі жүріп өту жолының шартымен анықталуы тиіс және құрылыстың барлық ауданының 50%-ынан астамын А, Б және В санатты өндіірстері бар кәсіпорындар үшін 2 км, құрылыс ауданының 50%-ына дейін А, Б және В санатты өндірістері бар кәсіпорындар және Г және Д санатты өндірістері бар кәсіпорындар үшін 4 км етіп қабылдануы тиіс.

      Көрсетілген радиустан асқан жағдайда, кәсіпорын алаңында қосымша өрт сөндіру бекеттері қарастырылуы қажет. Өрт сөндіру бекеттерінің қызмет көрсету радиустары өрт сөндіру деполарына арналған сияқты қабылданады.

      Кәсіпорын алаңында ауданы кәсіпорын құрылысының барлық ауданының 50%-дан астамын құрайтын құрылыс ауданы бар, отқа төзімділігі ІІІ, ІІІб, IV, Iva, V дәрежелі ғимараттар мен құрылыстар болған кезде өрт сөндіру деполары мен бекеттерінің қызмет көрсету радиустары 40%-ға азаяды.

      Өрт сөндіру бекеттерін А және Б санатты өндірістері бар өндірістік және қосалқы ғимараттарға жапсарлас салуға жол берілмейді.

      216. Өрт сөндіру деполарынан шығу жолдары одан шығатын өрт сөндіру автомобильдері негізгі көлік ағынын қиып өтпейтіндей болып орналастырылуы керек.

      217. Өлшемі 5 га артық алаңдары болатын өндірістік объектілерде, сондай-ақ I және II санатты мұнай және мұнай өнімдерінің қоймаларында кемінде екі кіру жолы болуы керек.

      218. Өндірістік объектінің 1000 м артық болатын алаң бетінің өлшемі және осы бетте оны көше немесе автомобиль жолдары жағынан орналастыру кезінде, алаңға келетін екеуден кем болмайтын шығу жолы қарастырылуы қажет. Шығу жолдары арасындағы арақашықтық 1,500 м аспауы тиіс.

      219. Объекті ішіндегі теміржолдар арқылы өтетін өткелдер немесе аралықтар өрт сөндіру автомобильдерінің еркін өтуі үшін әрқашан бос болуы қажет.

      220. Автомобильдердің өндірістік объектінің алаңына шығатын жолдары қақпаларының ені негізгі және арнайы өрт сөндіру автомобильдерінің кедергісіз өтуін қамтамасыз етуі және кемінде 3,5 м құрауы тиіс.

      221. Өндірістік объектілер сыртқы өрт сөндіретін сумен жабдықтау жүйесімен қамтамасыз етілуі керек.

      222. Біріктірілген су құбыры желісі шаруашылық-ауыз су қажеттіліктері ескеріліп, су шығысын есептеуді және өрт сөндіру мақсаттарын қамтамасыз етуі тиіс.

      223. Су құбыры желісіндегі өрт сөндіру гидранттарын орналастырып қою ғимараттың, құрылыстың немесе оның бөліктерінің аталған жүйемен кез келген қызмет көрсетумен өрт сөндіруді қамтамасыз етуі қажет.

      224. Өрт сөндіру резервуарларында және басқа жасанды су көздерінде өрт сөндіру мақсаттарына арналған су қоры сыртқы өрт сөндіруге жұмсалатын есептік шығындарына және өрт сөндіру ұзақтығына негізделіп анықталады.

      225. Өндірістік объектінің мұнай өнімдері, сұйытылған ыстық газдар, улы заттар болатын резервуарлық парктері өндірістік объектінің ғимараттары мен құрылыстарына қатысы бойынша барынша төменгі белгілерінде орналастырылуға тиіс және жанбайтын материалдардан орындалған үрленетін дуалмен (жер бедері ескеріліп) қоршалған болуы тиіс.

      Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтар құйылған жер үстіндегі резервуарларды ғимараттарға, құрылыстарға және құрылыстарға қатысы бойынша барынша жоғары белгілерге орналастыру жағдайларында, резервуарларда апат болған кезде төгілетін сұйықтықтың аталған ғимараттар мен құрылыстарға жайылып кетуінен сақтау бойынша шаралар қарастырылған болуы тиіс.

      226. Ыстық сұйықтықтар мен газдар болатын сыртқы желілерді өндірістік объектінің ғимараттары мен құрылыстарының астына орналастыруға жол берілмейді.

      227. Өндірістік объектілердің мұнай өнімдерін ыдыста сақтау алаңдарының периметрі бойынша тұйықталған үйіп көму құрылғысы немесе жанбайтын материалдардан жасалған қоршау қабырғалары қарастырылуы керек.

      228. Тұйықталған жерде үйіп көму немесе жанбайтын материалдардан жасалған қоршау қабырғалары жер үстіндегі резервуарлардың әрбір тобының жеке тұрған резервуарларының периметрі бойынша қарастырылған және жайылып кететін сұйықтықтың гидростатикалық қысымына есептелген болуы тиіс.

      229. Жер астындағы резервуарлардың топырақ үйіндісін осы резервуарларда мұнайды және мазутты сақтаған кезде ғана қарастыру керек.

      Үйіндінің ішкі еңістері арасында пайда болатын алаңдарды топтағы барынша үлкен жер асты резервуары көлемінің 10 %-ына тең болатын мөлшерде төгілген сұйықтықты ұстап қалу жағдайына сүйеніп анықтау керек.

      230. Жеке тіреулер мен эстакадаларда қойылатын жанғыш сұйықтықтарға арналған жер үстіндегі құбыржол желілерін ойықтары болатын ғимарат қабырғаларынан 3 м кем болмайтын және ойықтары болмайтын ғимарат қабырғаларынан кемінде 0,5 м арақашықтықта орналастыру керек.

      231. Мұнай және мұнай өнімдері қоймаларында сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес көбікпен өрт сөндіру және сумен салқындату жүйелері көзделуі тиіс.

5-параграф. Объектілерді пайдалану кезіндегі өрт қауіпсіздігі талаптары

      Ескерту. 5-параграф алып тасталды - ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-параграф. Заттар мен материалдарға қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

1-бөлім. Заттар мен материалдардың өрт қауіптілігі туралы ақпаратқа қойылатын талаптар

      368. Заттар мен материалдарды өндіруші өнімді қауіпсіз қолдану үшін қажетті ақпарат болатын техникалық құжаттаманы әзірлеуі тиіс.

      369 Заттар мен материалдарға арналған техникалық құжаттамада (оның ішінде паспорттар, техникалық шарттар) заттар мен материалдардың жарылыс-өрт және өрт қауіпті көрсеткіштері туралы ақпарат болуы қажет.

      Техникалық құжаттамаға қосу үшін міндетті көрсеткіштер мыналар болып табылады:

      1) газдар үшін:

      жану тобы;

      өздігінен тұтану температурасы;

      жалынның таралатын концентрациялық шектері;

      2) сұйықтықтар үшін:

      жану тобы;

      тұтану температурасы;

      жалындау температурасы;

      өздігінен жалындау температурасы;

      жалынның таралатын температуралық шектері;

      3) қатты заттар үшін:

      жану тобы;

      жалындау температурасы;

      өздігінен жалындау температурасы;

      түтіннің түзілу коэффициенті;

      жану өнімдерінің уыттылық көрсеткіші;

      4) бытыраңқы қатты заттар үшін:

      жану тобы;

      жалындау температурасы;

      жалынның таралатын концентрациялық төменгі шегі;

      жарылыстың максималды қысымы;

      жарылыс қысымының үдеу жылдамдығы;

      жарылыс қауіптілігінің индексі.

      Заттар мен материалдардың жарылыс-өрт және өрт қаупі көрсеткіштері туралы қосымша ақпаратты қосу қажеттігін құжаттаманы әзірлеуші анықтауы тиіс.

2-бөлім. Ғимараттар мен құрылыстарда құрылыс материалдарын қолдануға қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

      370. Ғимараттар мен құрылыстарда құрылыс материалдарын қолдануға қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары осы Техникалық регламентке 15-қосымшаның кестесінде берілген осы материалдардың өрт қауіптілік көрсеткіштері бойынша белгіленеді.

      371. Құрылыс материалдарына арналған техникалық құжаттамада осы Техникалық регламенттің 15-қосымшасының кестесінде берілген осы материалдардың өрт қауіптілік көрсеткіштері, сондай-ақ оларды пайдаланған көздегі өрт қауіпсіздігі шаралары туралы ақпарат болуы керек.

      372. Тез тұтанатын сұйықтықтар өндірілетін, қолданылатын немесе сақталатын А, Б және В1В санатты Ф5 сыныбының үй-жайларында едендерді жанбайтын материалдан орындау керек.

      Үй-жайларда және эвакуациялау жолдарындағы аспалы төбелердің қаңқаларын жанбайтын материалдардан орындау қажет.

      373. Функционалдық тағайындалымы, қабаттылығы және сыйымдылығы әр түрлі ғимараттардағы эвакуациялау жолдарында сәндік-өңдеу, қаптау материалдары мен еден төсеніштерін қолдану аймағы осы Техникалық регламентке 16-қосымшаның 1 және 2-кестелерінде берілген.

      374. Ұйықтайтын және палаталық үй-жайларда, сондай-ақ Ф1.1 қосалқы сыныбының балаларға мектепке дейінгі жалпы білім беретін мекемелерінің ғимараттарының үй-жайларында КМ2 қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын сәндік-өңдеу, қаптау материалдары мен еден төсеніштерін қолдануға жол берілмейді.

      375. Балалардың мектепке дейінгі білім беретін мекемелерінде музыка және дене тәрбиесі сабақтары өтетін залдарының қабырғалары мен төбелерін өңдеу КМО сыныбының материалынан орындалуы тиіс.

      376. Физиотерапевтік процедураларға арналған үй-жайларда КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      Диагностикаға арналған үй-жайларда КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      Операция және жан сақтау үй-жайларында КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      377. Сынып тармағы Ф1.2 ғимараттардың тұрғындық үй-жайларында КМ4 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ4 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      378. Сынып тармағы Ф2.1 ғимараттардың гардеробтық үй-жайларында КМ1 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      379. Оқу залдарында КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      380. Кітаптар сақтайтын және мұрағаттық үй-жайларда, сондай-ақ қызметтік каталогтар мен тізімдемелер болатын үй-жайларда қабырғалар мен төбелерді КМО сыныбының материалдарымен өңдеуді қарастыру керек.

      381. Сынып тармағы Ф2.2 ғимарат үй-жайларының көрсету залдарында КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      382. Би залдарында КМ2 қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және еденге төсеу үшін, КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қолдануға жол берілмейді.

      383. Сынып тармағы Ф3.1 ғимараттардың сауда залдарында КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

      384. Сынып тармағы Ф3.3 ғимараттардың күту залдарында қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін, КМ0 сыныбының материалдарынан орындалуы керек.

      385. Сынып тармағы Ф3.4 ғимараттардың процедуралық кабинеттері мен диагностикаға арналған үй-жайларында КМ2 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды қабырғаларды, төбелерді өңдеу және аспалы төбелерді толтыру үшін және КМ3 сыныбына қарағанда, өрт қауіптілігі барынша жоғары болатын материалдарды еденге төсеу үшін қолдануға жол берілмейді.

3-бөлім. Оттан қорғау құралдарына қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

      386. Технологиялық жабдықты конструкцияның отқа төзімділік шектерінің артуынан қорғау, жанғыш беттер бойынша жалынның таралуын шектеу үшін, ойықтарды, электр сымдарын қорғау үшін, мынадай оттан қорғау құралдары қолданылуға тиіс: сылақ, қаптау, майлау, лактар, кепкен бояулар.

      Оттан қорғау құралдарын таңдау мынадай есеппен жүргізілуі керек:

      1) конструкцияның, жабдықтың немесе коммуникациялардың типі, орналасуы, отқа төзімділігіне немесе өрт қауіптілігіне қойылатын талаптар;

      2) жабынды төсеу, пайдалану және ауыстыру технологиясының қажетті мерзімі;

      3) қолданылатын жағдайлардағы жабынның пайдалану сипаттамалары (механикалық әсер, діріл мүмкіндігі);

      4) температуралық-ылғалдылық режимі, агрессивті орта әсері;

      5) жабын есебінен конструкцияға түсетін жүктеменің артуы;

      6) эстетикалық талаптар;

      7) техника-экономикалық негіздеме.

      387. Оттан қорғау құралдарына арналған техникалық құжаттамада олардың қолданылу саласын, өрт қауіптілігін, бетті дайындау тәсілін, топырақтың түрлері мен маркалары, қорғалатын бетке төсеу тәсілі, кептіру шарттары, осы құралдардың оттан қорғау тиімділігі, қолайсыз климаттық әсерлерден қорғау тәсілі, оттан қорғау жабындарын пайдалану шарттары мен мерзімі, сондай-ақ оттан қорғау жұмыстарын жүргізген кездегі қауіпсіздік шараларын сипаттайтын техникалық көрсеткіштері туралы ақпарат болуы тиіс.

      388. Оттан қорғау құралдарын оттан қорғау қабатына сәндік түр берілуін немесе оның қолайсыз климаттық әсерге орнықтылығын қамтамасыз ететін қосымша жабындары болатын материалдардан қолдануға рұқсат етіледі. Бұл жағдайда, оттан қорғау тиімділігі осы қабат ескеріліп көрсетілуі керек.

      389. Оттан қорғау құралдарын қолдану саласы және оттан қорғау тиімділігін бағалау әдістері стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы құжаттардың талаптарына сәйкес анықталуы тиіс.

7-параграф. Ғимараттар мен құрылыстардың құрылыс конструкцияларына және инженерлік жабдығына қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

1-бөлім. Құрылыс конструкцияларына қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

      390. Ғимараттар мен құрылыстардың құрылыс элементтерінің конструкциялық орындалуы ғимарат пен құрылыс бойынша жалынның жабық түрде таралу себебі болмауы тиіс.

      Құрылыс конструкцияларының өзара бекітілген және біріктірілген тораптарының отқа төзімділік шегі түйісетін құрылыс элементтерінің қажетті отқа төзімді минималды шегінен кем болмауы тиіс.

      391. Функционалдық қауіптілігі Ф2 сыныбының ғимараттары мен құрылыстарының үй-жайларында еден еңістігі пайда болатын конструкциялық элементтер осы ғимараттар мен құрылыстардың қабаттарының арасындағы аражабындарға қойылатын талаптарға сәйкес болуы тиіс.

      392. Қоршайтын құрылыс конструкцияларының кабельдермен, құбыр желілерімен және басқа технологиялық жабдықпен қиысатын тораптарының осы конструкциялар үшін белгіленген қажетті шектерден төмен болмайтын отқа төзімділік шектері болуы керек.

      392-1. Ғимараттар мен құрылыстарда электр электр кабельдері мен өткізгіштерді төсеу үшін көлденең және тік арналардың өрттің таралуынан қорғанышы болуы тиіс.

      Кабель арналарының, қораптардың және өткізгіштердің отқа төзімділік шегі нормаланған құрылыс конструкциялары арқылы өтетін жерлерде отқа төзімділік шегі осы конструкциялардың отқа төзімділік шегінен төмен емес кабель өткізгіштері көзделуі тиіс.

      393. Оттан қорғау құралдарын олардың жағдайын кезеңдік тексеру, ауыстыру немесе қалпына келтіру мүмкіндігін болдырмайтын жерлерде қолдануға жол берілмейді.

      394. Аражабындар мен жабындардың отқа төзімділік шектерін арттыру үшін қолданылатын конструкциялық элементтердің отқа төзімділік шегі және өрт қауіптілік сыныбы осы аражабындар мен жабындардың отқа төзімділік шегіне және өрт қауіптілік сыныбына қойылатын талаптарға сәйкес болуы керек.

      395. Оттың құрылыс конструкциялары бойынша таралу шегі стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес болатын әдістеме бойынша есептеумен анықталуы тиіс.

      396. Аспалы төбелері болатын үй-жайлардағы өртке қарсы аралық қабырғалар олардың үстіндегі кеңістікті бөліп тұруға тиіс.

      Аспалы төбелер үстіндегі кеңістікте жанғыш газдарды, ауаға шаң бөлетін қоспаларды, сұйық және қатты материалдарды тасымалдауға арналған арналар мен құбыр желілерін орналастыруға жол берілмейді.

      397. Аспалы төбелерді жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша А және Б санатындағы үй-жайларда қарастыруға жол берілмейді.

2-бөлім. Желдету, ауа баптау, түтіннен қорғау жүйелерінің жабдығына және олардың конструкцияларына қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

      398. Алып тасталды - ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      399. Алып тасталды - ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      400. Алып тасталды - ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      401. Тартымды табиғи түрде қозғалтатын сору желдетуінің түтіндік люктерін механикалық жүктемеге (оның ішінде қар және жел) шыдау үшін қажетті тарту күштерін қамтамасыз ететін жетектермен (жылу элементтерін қайталау мүмкіндігімен) автоматты және қашықтан басқаруды қолдану керек.

      402. Ғимараттар мен құрылыстардың түтінге қарсы қорғау жүйелерінің сору желдеткіштері адамдарды эвакуациялау (эвакуациялау жолдарында адамдарды қорғау кезінде) үшін қажетті уақыт ішінде немесе өрттің белең алатын және сөндіретін (өрт қауіпсіз аймақтарда адамдарды қорғау кезінде) барлық уақыт көлемінде жоғары температуралы жану өнімдерін тарату кезінде жұмыс қабілеттілігін сақтауы тиіс.

      403. Өртке қарсы түтін-газ өткізбейтін есіктер олардың қажетті отқа төзімділік шегі кезінде қажетті түтін-газ өткізуге қарсылық мәндерін қамтамасыз ететін бір-біріне жанасу орындарында тығыздау тораптарымен жабдықталуы керек.

      404. Түтінге қарсы қалқалар (перделер, шымылдықтар) автоматты және қашықтан басқарылатын жетектермен (жылу элементтерінсіз) жабдықталуға және үй-жайда өрт болған кезде пайда болатын түтін қабатының қалыңдығынан кем болмайтын шығарылымның жұмыстық ұзындығымен жанбайтын материалдардан орындалуы тиіс.

3-бөлім. Қоқыс жою жүйелерінің жабдығына және олардың конструкцияларына қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

      407. Қоқыс жинайтын жүйе ұңғымалары жанбайтын материалдардан дайындалып, отқа төзімділіктің және түтін-газ өткізуге қарсылықтың қажетті шектерін қамтамасыз етуі тиіс.

      Қоқыс жинайтын жүйе ұңғымалары конструкциясының құрамында өрт кезінде жарылыс тәрізді қирауға бейім материалдарды қолдануға жол берілмейді.

      408. Қоқыс жинау ұңғымаларының жүктеу клапандары жанбайтын материалдардан орындалуға және түтін-газ өткізуге қарсылықтың қажетті мәндерін қамтамасыз етуі тиіс.

      409. Қоқыс жинау ұңғымаларының қоқыс жинайтын камераларында орнатылған сұқпажапқыштар өрт кезінде өздігінен жабылатын жетектермен жабдықталуы керек. Сұқпажапқыштардың қажетті отқа төзімділік шектері қоқыс жинау ұңғымалары үшін белгіленген шектерден кем болмауы тиіс.

      410. Қоқыс жинау жүйелерінің конструкциясы мен жабдығы сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес болуы тиіс.

4-бөлім. Лифтілерге қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптары

      411. Лифтілер мен лифтілердің қауіпсіздігінің құрылғылары "Лифтілердің қауіпсіздігі" Кеден одағының Техникалық регламентінің (КО ТР 011/2011) талаптарына сәйкес болуы қажет.

      412. Өрт сөндіру бөлімшелерін тасымалдауға арналған лифтілер (бұдан әрі – өрт сөндіру лифтілері) әр түрлі қолданыстағы ғимараттар мен құрылыстарды инженерлік жабдықтау кешенінің құрамдас бөлігі, сондай-ақ өрт сөндіру бөлімшелерінің адамдарды құтқару, табу және өртті сөндіру бойынша жұмыстарды орындау үшін, әр түрлі қолданыстағы ғимараттардың (құрылыстардың) қабаттарына орын ауыстыруын қамтамасыз ететін өрт-техникалық құралдарының бір түрі болып табылуы тиіс.

      413. Өрт сөндіру лифтілері:

      1) биіктігі 75 метрге дейін қоса алғанда функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.3 сыныпты ғимараттардың, биіктігі 50 метрге дейін қоса алғанда функционалдық өрт қауіптілігі өзге сыныптардағы ғимараттар мен құрылыстардың, сондай-ақ екі қабаттан астам көп қабатты жерасты кеңістігінде өрт сөндіру бөлігінде біреуден;

      2) биіктігі 75 метрден астам функционалдық өрт қауіптілігі Ф1.3 сыныпты ғимараттардың, биіктігі 50 метрден астам функционалдық өрт қауіптілігі өзге сыныптардағы ғимараттар мен құрылыстардың өрт сөндіру бөлігінде екеуден кем емес көзделуі тиіс.

      414. Өрт сөндіру лифтілері үшін, негізгі төмен түсіру қабаты ретінде ғимаратқа негізгі кіретін жердегі қабат қабылдануы керек.

      Биіктігі 50 метрден астам ғимараттарда лифт холына біріктірілген басқа қолданыстағы лифтілер тобының құрамында өрт сөндіру лифтілерін орналастыруға жол берілмейді.

      415. Өрт сөндіру лифтілері шахталарының түтінге қарсы сорып желдету жүйелері жер үстінде орналастырылған автономды желдеткіштердің негізгі темен түсіру қабаты деңгейінен сыртқы ауа берумен әрекет етуі тиіс.

      416. Өрт сөндіру лифтілерін ғимараттың жер үстіндегі және жер астындағы бөліктеріне бірге қызмет көрсету үшін ғимараттың барлық биіктігінде қолдануға рұқсат етіледі.

      Жер үсті бөлігінің әрбір қабатындағы өрт сөндіру лифтілері шахталарының есіктері отқа төзімділік шегі кемінде ЕІ60 өртке қарсы болуға және жабылғанда тығыздаулармен жабдықталуы керек.

      Әрбір жерасты қабатындағы өрт сөндіру лифтілеріне кіретін жерлер өрт сөндіру лифтісінің кабинасындағы "өрт қаупі" режимі кезінде қашықтан басқару болатын түтінге қарсы сорып желдетудің автономды жүйесі қызмет көрсететін тамбур-шлюздар арқылы қарастырылуы керек.

4-тарау. Қауіпсіздік талаптарына сәйкестікті қамтамасыз ету

      417. Объектілер мен тыныс-тіршілік өнімінің (процестерінің) осы Техникалық регламентке сәйкестігі оның талаптарын тікелей орындаумен және Техникалық регламентке 20-қосымшада келтірілген Қолдану нәтижесінде ерікті негізде техникалық регламенті талаптарының сақталуы қамтамасыз етілетін стандарттар тізбесімен қамтамасыз етіледі.

      418. Зерттеулер (сынақтар) және өлшеу қағидалары мен әдістерін, оның ішінде үлгілерді іріктеу қағидаларын қамтитын және техникалық регламенттің талаптарын қолдану мен орындау және өнімнің сәйкестігін бағалауды (растауды) жүзеге асыру үшін қажетті стандарттар тізбесі Техникалық регламентке 21-қосымшада келтірілген.

5-тарау. Сәйкестікті растау

      419. Объектінің белгіленген өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін бағалау мынадай нысандарда жүргізіледі:

      1) "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шілдедегі Заңының 11-тарауына сәйкес объектіні қабылдау және пайдалануға енгізу;

      2) Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес ерекше тәртіпте тексерулер, жоспардан тыс тексерулер және өзге де нысандарда тексерулер жүргізу кезінде мемлекеттік өрт бақылау;

      3) өрт қауіпсіздігі саласындағы аудит.

      419-1. Құрылыс конструкцияларының (оның ішінде ойықтарды толтыру конструкцияларының), сондай-ақ құрылыс материалдарының (оның ішінде өңдеу) өрт қауіптілігі көрсеткіштерінің сәйкестігін растау міндетті сертификаттау нысанында жүргізіледі.

      Сертификаттауды сәйкестікті растау жөніндегі орган Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 4 ақпандағы № 90 қаулысымен бекітілген "Сәйкестікті растау рәсімдері" техникалық регламентіне, сондай-ақ Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 12 қазандағы № 710 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17758 болып тіркелген) Сәйкестікті растау қағидаларына сәйкес сертификаттау схемалары бойынша жүргізеді.

      Сериялық шығарылатын құрылыс материалдары мен конструкцияларын сертификаттау кезінде 2-сертификаттау схемасы қолданылады, дайындаушы оның өтініш берушісі бола алады.

      Құрылыс материалдары мен конструкцияларының партиясын сертификаттау кезінде 7-сертификаттау схемасы қолданылады, дайындаушы уәкілеттік берген тұлға, импорттаушы оның өтініш берушісі бола алады.

6-тарау. Ауыспалы қорытындылар

      420. Қазақстан Республикасының аумағында ережелері осы Техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келетін өрт автоматикасы жүйелері мен қондырғыларына қатысты бөлігінде өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құқықтық актілердің күші сақталады.

Өрт қауіпсіздігі саласында жіктеу

1. Өрттерді және оның қауіпті факторларын жіктеу

      1. Өрттерді жанғыш материал түрі бойынша жіктеу өрт сөндіру құралдарын қолдану саласын белгілеу үшін қолданылады.

      Өрттерді сөндіру қиындығына қарай оларды жіктеу өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің және өрттерді сөндіруге тартылған басқа қызметтердің күштері мен құралдарының қажетті санын анықтау кезінде пайдаланылады.

      Өрттің қауіпті факторларын жіктеу өрт кезінде адамдар мен мүлікті қорғау үшін өрт қауіпсіздігінің қажетті шараларын негіздеу кезінде пайдаланылады.

      2. Жанғыш материалының түрі бойынша өрттер мынадай сыныптарға бөлінеді:

      1) А – қатты жанғыш заттар мен материалдардың өрттері;

      2) В – жанғыш сұйықтықтардың немесе балқитын қатты заттар мен материалдардың өрттері;

      3) С – газдардың өрттері;

      4) D – металдардың өрттері;

      5) Е – кернеуде тұрған электр қондырғыларының жанғыш заттары мен материалдарының өрттері.

      3. Адамдарға және материалдық құндылықтарға әсер ететін өрттің қауіпті факторларына мыналар жатады:

      1) жалын мен ұшқындар;

      2) жылу ағыны;

      3) қоршаған ортаның жоғарғы температурасы;

      4) жанатын және термикалық бөлшектенетін уытты элементтердің жоғарғы концентрациясы;

      5) оттегінің төменгі концентрациясы;

      6) эвакуациялау жолдарындағы түтіннің жоғарғы концентрациясы. Өрттің қауіпті факторларының құрылыс конструкцияларына, технологиялық жабдыққа және өрт сөндіру жөніндегі әрекеттерге әсер ететін, адамдардың өмірі мен денсаулығына, материалдық құндылықтарға зиян келтіретін екінші зардаптарына мыналар жатады:

      1) бүлінген аппараттардың, агрегаттардың, қондырғылардың,

      конструкциялардың сынықтары, бөліктері;

      2) бүлінген аппараттар мен қондырғылардан шыққан радиоактивті және уытты заттар мен материалдар;

      3) конструкцияның, аппараттардың, агрегаттардың ток өткізетін бөліктеріне жоғарғы кернеуді шығару;

      4) өрт салдарынан болған жарылыстың қауіпті факторлары;

      5) өрт сөндіретін заттардың әсері және өрттерді сөндіру жөніндегі өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің әрекеттері.

2-тарау. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша заттар мен материалдарды жіктеу

      5. Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша заттар мен материалдарды жіктеу өрт қауіпсіздігі талаптарының мазмұны мен атау тізімін оларды алу, қолдану, сақтау, тасымалдау, қайта өңдеу және кәдеге жарату кезінде белгілеу үшін қолданылады.

      6. Өрт қауіпсіздігі бойынша құрылыс материалдарын жіктеу ғимараттарды (құрылыстарды) конструкциялық орындауға және олардың өртке қарсы қорғау жүйесіне қойылатын талаптардың атаутізімі мен мазмұнын белгілеу үшін пайдаланылады.

      7. Заттар мен материалдардың өрт қауіпті заттар мен материалдардың агрегаттық жай-күйінің әрбір сыныбы үшін белгіленген өрт қауіпсіздігі көрсеткіштерімен сипатталады.

      8. Заттар мен материалдардың агрегаттық жай-күйіне байланысты олардың өрт-жарылыс қаупі мен өрт қаупі көрсеткіштерінің тізбесі осы Техникалық регламентке 2-қосымшаның 1-кестесінде берілген.

      9. Заттар мен материалдардың өрт қаупі көрсеткіштері оларды қолдану жөніндегі талаптарды нормалау үшін, өрттің қауіпті факторларының өсу динамикасын болжау үшін және заттар мен материалдарды өрт қауіпсіздігі бойынша салыстыру үшін пайдаланылуға тиіс.

      10. Заттар мен материалдардың өрт қауіпсіздігі көрсеткіштерінің нақты мәні мен оларды анықтау әдістері осы Техникалық регламенттің және стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес анықталады.

      11. Өрт қауіпсіздігі бойынша заттар мен материалдарды жіктеу (құрылыс, тоқыма және былғары материалдарынан басқа) олардың қасиеттеріне және өрт пен жарылыстың қауіпті факторларының пайда болу қабілеттілігіне негізделеді.

      Заттар мен материалдар жанғыштығы бойынша мынадай топтарға бөлінеді:

      1) жанбайтын – ауада жануға қабілетсіз заттар мен материалдар. Жанбайтын заттар өрт-жарылыс қауіпті болуы мүмкін (мысалы, сумен, ауа оттегісімен немесе бір-бірімен өзара әрекеттескен жағдайда, жанғыш өнімдер бөлетін қышқылдар немесе заттар);

      2) қиын жанатын – жану көзі әсер еткен кезде ауада жануға қабілетті, бірақ оны жойғаннан кейін өздігінен жануға қабілетсіз заттар мен материалдар;

      3) жанғыштар – өздігінен жануға, сондай-ақ тұтану көзі әсерінен жануға және оны жойғаннан кейін өздігінен жануға қабілетті заттар мен материалдар.

      12. Сұйықтықтың жанғыштығы бойынша жанғыш сұйықтықтарға (ЖС) және жанбайтын сұйықтықтарға (ЖбС) бөлінеді.

      Жанғыш сұйықтықтардың сыныбында тез жанатын сұйықтықтар (ТЖС) жеке топқа бөлінеді.

      13. Газдың жанғыштығы бойынша жанғыш газдар (жарылыс қауіпті) және жанбайтын газдар болып бөлінеді.

      14. Шаңның жанғыштығы бойынша жанғыш (жарылыс қауіпті және өрт қауіпті) және жанбайтын шаңдар болып бөлінеді.

      15. Заттар мен материалдарды жанғыштығына сынау әдістері стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес белгіленеді.

      16. Құрылыс, тоқыма және былғары материалдарын өрт қаупі бойынша жіктеу олардың қасиеттеріне және өрттің қауіпті факторларының пайда болуына қабілеттілігіне негізделеді.

      Құрылыс материалдарының өрт қауіптілігі мынадай сипаттамалармен сипатталады:

      1) жанғыштық;

      2) тұтану;

      3) үстіңгі беті бойымен жалынның таралуы;

      4) түтін түзу қабілеті;

      5) жанатын өнімдердің уыттылығы.

      17. Құрылыс материалдары жанғыш (Ж) және жанбайтын (ЖБ) болып бөлінеді.

      18. Жанғыш құрылыс материалдары мынадай топтарға бөлінеді:

      1) Ж1 (әлсіз жанатын) – түтінді газдарының температурасы 135^oС артық емес, сыналатын үлгінің ұзындығы бойынша бүліну дәрежесі 65% артық емес, сыналатын үлгі салмағы бойынша зақымдалу дәрежесі 20% артық емес, өздігінен жану ұзақтығы 0 с артық емес құрылыс материалдары;

      2) Ж2 (орташа жанатын) – түтінді газдарының температурасы 235^оС артық емес, сыналатын үлгінің ұзындығы бойынша бүліну дәрежесі 85 % артық емес, сыналатын үлгі салмағы бойынша зақымдалу дәрежесі 50% артық емес, өздігінен жану ұзақтығы 30 с артық емес құрылыс материалдары;

      3) Ж3 (қалыпты жанатын) – түтінді газдарының температурасы 450^оС артық емес, сыналатын үлгінің ұзындығы бойынша бүліну дәрежесі 85% артық, сыналатын үлгі салмағы бойынша зақымдалу дәрежесі 50% артық емес, өздігінен жану ұзақтығы 300 с артық емес құрылыс материалдары;

      4) Г4 (қатты жанатын) – түтінді газдарының температурасы 450^oС артық, сыналатын үлгінің ұзындығы бойынша бүліну дәрежесі 85 % артық, сыналатын үлгі салмағы бойынша зақымдалу дәрежесі 50% артық, өздігінен жану ұзақтығы 300 с артық құрылыс материалдары.

      19. Ж1 – Ж2 жанғыш топтарына жататын құрылыс материалдары үшін сынау кезінде балқыған заттың ыстық тамшыларының түзілуіне жол беріледі.

      20. Құрылыс материалдары өрт қауіптілігімен ғана сипатталады.

      Жанбайтын құрылыс материалдары үшін өрт қауіпсіздігінің басқа көрсеткіштері анықталмайды және нормаланбайды.

      21. Жанғыштығы бойынша жанғыш құрылыс материалдары (соның ішінде едендік кілем жабындары) жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасына байланысты мынадай топтарға бөлінеді:

      1) Т1 (қиын тұтанатын) – жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасы 35 кВт/м ² артық емес жанғыш құрылыс материалдары;

      2) Т2 (орташа тұтанатын) – жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасы 20 кВт/м ² кем емес, бірақ 35 кВт/м ² артық емес жанғыш құрылыс материалдары;

      3) Т3 (тез тұтанатын) – жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасы 20 кВт/м ² кем емес жанғыш құрылыс материалдары.

      22. Үстіңгі беті бойынша жалынның таралу жылдамдығы бойынша жанғыш құрылыс материалдары (соның ішінде едендік кілем жабындары) жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасына байланысты мынадай топтарға бөлінеді:

      1) РП1 (тарамайтын) - жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасы 11 кВт/м ² артық жанғыш құрылыс материалдары;

      2) РП2 (әлсіз тарайтын) - жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасы 8 кВт/м ² кем емес, бірақ 11 кВт/м ² артық емес жанғыш құрылыс материалдары;

      3) РП3 (орташа тарайтын) - жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасы 5 кВт/м ² кем емес, бірақ 8 кВт/м ² артық емес жанғыш құрылыс материалдары;

      4) РП4 (қатты тарайтын) – жылу ағыны тығыздығының сыни бетінің шамасы 5 кВт/м ² кем емес жанғыш құрылыс материалдары;

      23. Түтін түзетін қабілеті бойынша жанғыш құрылыс материалдары түтін түзу коэффициенті мәндеріне байланысты мынадай топтарға бөлінеді:

      1) Д1 (түтін түзетін қабілеті аз) – түтін түзу коэффициенті 50 м ² /кг кем емес, бірақ 500 м ² /кг артық емес жанғыш құрылыс материалдары;

      2) Д2 (түтін түзетін қабілеті орташа) - түтін түзу коэффициенті 50 м ² /кг кем емес, бірақ 500 м ² /кг артық емес жанғыш құрылыс материалдары;

      3) Д3 (түтін түзетін қабілеті жоғары) - түтін түзу коэффициенті 500 м ² /кг кем емес, бірақ 500 м ² /кг артық емес жанғыш құрылыс материалдары.

      Жанатын өнімдердің уыттылығы бойынша жанғыш құрылыс материалдары мынадай топтарға бөлінеді:

      1) Т1 (аз қауіпті);

      2) Т2 (орташа қауіпті);

      3) Т3 (жоғары қауіпті);

      4) Т4 (төтенше қауіпті).

      Жанатын өнімдердің уыттылық көрсеткішінің мәні бойынша жанғыш құрылыс материалдарын жіктеу осы Техникалық регламентке 19-қосымшаның 2-кестесінде берілген.

      24. Құрылыс материалдарының өрт қауіптілігі топтарына байланысты өрт қауіптілігі сыныптары осы Техникалық регламентке 2-қосымшаның 3-кестесінде берілген.

      25. Тұтануы бойынша тоқыма материалдары мен былғары материалдары тез тұтанатын және қиын тұтанатын материалдарға бөлінеді. Мата (маталы емес төсемше) егер сынақтр кезінде мынадай шарттар орындалса, тез тұтанатын материал болып жіктеледі:

      1) қабаттан тұтату кезінде сыналған кез келген үлгілердің жалындап жану уақыты 5 секундтан артық құрайды;

      2) қабаттан тұтату кезінде сыналған кел келген үлгілер оның жиектерінің біреуіне дейін қойылады;

      3) мақта матасы сыналатын үлгілердің кез келгенінде тұтанады;

      4) кел келген үлгілердің қабаттық ұшқыны қабат немесе жиек арқылы тұтану нүстесінен 100 миллиметрге астам таралады;

      5) қабат немесе жиек арқылы жалын әсер еткен кезде сыналған кез келген үлгілердің көмірге айналған учаскесінің орташа ұзындығы 150 миллиметрден астамды құрайды.

      Құрылыс, тоқыма және былғары материалдарды жіктеу үшін заттар мен материалдардың тұтануға, қабат арқылы жалынды таратуға және жылу бөлуге қабілетін сипаттайтын шартты шексіз көрсеткіштің (I) жалынның таралу индексі мәні қолданылуы тиіс. Жалынның таралуы бойынша материалдар мынадай топтарға бөлінеді:

      1) жалынның таралу индексі 0, қабат арқылы жалынды таратпайтын;

      2) жалынның таралу индексі 20-дан аспайтын, қабат арқылы жалынды баяу тарататын;

      3) жалынның таралу индексі 20-дан астам, қабат арқылы жалынды дереу тарататын.

      Құрылыс, тоқыма және былғары материалдарының өрт қауіптілігі жіктеу көрсеткіштерін анықтау бойынша сынау әдістері өрт қауіпсіздігі жөніндегі нормативтік құжаттарда белгіленеді.

      1-кесте

Құрылыс материалдарының қасиеттері мен өрт қауіптілігі сыныптары

3-тарау. Технологиялық орталардың өрт қауіптілігін жіктеу және оның көрсеткіштері

      26. Өрт-жарылыс қаупі мен өрт қаупі бойынша технологиялық орталарды жіктеу технологиялық процесті жүргізудің қауіпсіз параметрлерін белгілеу үшін қолданылады.

      27. Технологиялық орталардың өрт қауіптілігі технологиялық процесте қолданылатын заттардың өрт қауіптілігі көрсеткіштерімен және технологиялық процесс параметрлерімен сипатталады.

      28. Технологиялық орталардың құрамына кіретін заттардың өрт қауіптілігі көрсеткіштерін анықтау әдістері осы Техникалық регламенттің, стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес келуі тиіс.

      29. Өрт-жарылыс қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша технологиялық орталар мынадай топтарға бөлінеді:

      1) өрт қауіпсіз;

      2) өрт қауіпті;

      3) өрт-жарылыс қауіпті;

      4) жарылыс қауіпті.

      30. Технологиялық орталардың өрт-жарылыс қауіптілігі көрсетілген орталардың (технологиялық жүйеде қолданылатын шикізат заттары мен материалдарының, шала өнімдері мен өнімдерінің) физикалық-химиялық қасиеттері мен параметрлеріне байланысты өрттің және (немесе) жарылыстың туындау және (немесе) даму мүмкіндігімен анықталады.

      31. Технологиялық орталарды өрт-жарылыс қауіптілігі бойынша топтарға жатқызу тәртібі осы Техникалық регламенттің, стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес анықталады.

4-тарау. Жарылыс қауіпті және өрт қауіпті аймақтарды жіктеу

      32. Жарылыс қауіпті және өрт қауіпті аймақтарды жіктеу көрсетілген аймақта өрт-жарылыс қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін параметрлері бар электр-техникалық және басқа жабдықты таңдау үшін қолданылады.

      33. Аймақтарды өрт қауіпті немесе жарылыс қауіпті аймақтарға жатқызу тәртібі және осы аймақтардың сыныбын анықтау № 230 бұйрықтың талаптарына сәйкес анықталады.

      34. Өрт қауіпті аймақтар мынадай сыныптарға бөлінеді:

      1) П-І - тұтану температурасы 61^оС жоғары жанғыш сұйықтықтар қолданылатын үй-жайларға орналасқан аймақтар;

      2) П-ІІ - тұтанудың төменгі концентрациялы шегі ауа көлеміне 65г/м 3 артық жанғыш газдар немесе талшық бөлетін үй-жайлардағы аймақтар;

      3) П-IIa - қатты жанғыш заттар қолданылатын үй-жайлардағы аймақтар;

      4) П-ІІІ - тұтану температурасы 61^оС жоғары жанғыш сұйықтықтар немесе қатты жанғыш заттар қолданылатын үй-жайларға орналасқан аймақтар.

      35. Жарылыс қауіпті аймақтар, жарылыстан қорғау деңгейі бойынша электр жабдығы, сондай-ақ жарылыстан қорғалған электр жабдығын таңбалау "Жарылыс қауіпті орталарда жұмыс істеуге арналған жабдықтың қауіпсіздігі туралы" Кеден одағы Техникалық регламентінің (КО ТР 012/2011) талаптарына сәйкес айқындалады.

5-тарау. Сыртқы қондырғыларды жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша жіктеу

      36. Сыртқы қондырғыларды өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша жіктеу өрттің алдын алуға және сыртқы қондырғыларда өрт пайда болған жағдайда адамдар мен мүлікті өртке қарсы қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған өрт қауіпсіздігі талаптарын белгілеу үшін қолданылады.

      37. Сыртқы қондырғыларды өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша жіктеу күрделі құрылыс және қайта монтаждау объектілеріне арналған жобалық құжаттамада көрсетіледі, ал санаттарының белгісі қондырғыларда көрсетіледі.

      38. Өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша сыртқы қондырғылар мынадай санаттарға бөлінеді:

      1) АН (өрт-жарылыс қауіптілігі жоғары);

      2) БН (өрт-жарылыс қауіптілігі);

      3) ВН (өрт қауіптілігі);

      4) ГН (өрт қауіптілігі орташа);

      5) ДН (өрт қауіптілігі төмен).

      Сыртқы қондырғылардың өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі санаттары қондырғылардағы жанғыш заттар мен материалдардың өрт қауіпті қасиеттеріне, олардың санына және технологиялық процестерінің ерекшеліктеріне сүйеніп анықталады.

      39. Сыртқы қондырғылардың санаттарын анықтау аса жоғары қауіпті санаттардан (АН) аса төмен қауіпті (ДН) санаттарға тиістілігін жүйелі түрде тексеру арқылы жүзеге асырылады.

      40. Өрт-жарылыс қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша сыртқы қондырғылардың санаттарын анықтау тәртібі осы Техникалық регламентке 18-қосымшасы талаптарына сәйкес келуі тиіс.

6-тарау. Ғимараттарды, құрылыстарды және үй-жайларды өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша жіктеу

      41. Ғимараттарды, құрылыстарды және үй-жайларды өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша жіктеу өрттің пайда болу қаупін жоюға және ғимараттар мен құрылыстарда өрт пайда болған жағдайда адамдар мен мүлікті өртке қарсы қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған өрт қауіпсіздігі талаптарын белгілеу үшін қолданылады.

      42. Ғимараттарды, құрылыстарды және үй-жайларды өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша жіктеу олардың тиісті санатқа тиістілігін анықтауға негізделеді.

      43. Өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша ғимараттардың, құрылыстардың және үй-жайлардың санаттары күрделі жөнделетін және қайта құрастырылатын объектілерге арналған жобалық құжаттамада көрсетіледі.

      44. Функционалдық өрт қауіптілігі класы Ф5 үй-жайлар мен ғимараттар өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша мынадай санаттарға бөлінеді:

      1) А (өрт-жарылыс қауіптілігі жоғары);

      2) Б (өрт-жарылыс қауіптілігі);

      3) В1 - В4 (өрт қауіптілігі);

      4) Г (өрт қауіптілігі орташа);

      5) Д (өрт қауіптілігі темен).

      45. Өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттары аппараттар мен үй-жайлардағы жанғыш заттар мен материалдардың түріне, олардың санына және технологиялық процестерінің сипаттамаларына сүйеніп анықталады.

      46. Үй-жайлардың санаттарын аса жоғары қауіпті санаттардан (А) аса темен қауіпті (Д) санаттарға үй-жайдың тиістілігін жүйелі тексеру арқылы анықталады.

      47. Өрт-жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша ғимараттардың, құрылыстардың санаттары осы ғимараттағы, құрылыстағы осы не басқа санатты қауіпті үй-жайлар үлесіне және оның жинақтық ауданына сүйеніп анықталады.

      48. Өрт-жарылыс қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша ғимараттар мен үй-жайлардың санаттарын анықтау тәртібі мен әдістемесі осы Техникалық регламентке 18-қосымшаның талаптарына сәйкес келуі тиіс.

7-тарау. Ғимараттарды, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерін өрт-техникалық жіктеу

      49. Ғимараттарды, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерін өрт-техникалық жіктеу олардың функционалдық арналымы мен өрт қауіптілігіне байланысты ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйелеріне қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптарын белгілеу үшін қолданылады.

      50. Ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің отқа төзімділігі, олардың функционалдық және конструкциялық өрт қауіптілігі сыныбы күрделі жөндеу және қайта құрастырылу объектілеріне арналған жобалық құжаттамада көрсетіледі.

      51. Ғимараттар, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктері:

      1) отқа төзімділік дәрежелері;

      2) конструкциялық өрт қауіптілігі сыныптары;

      3) функционалдық өрт қауіптілігі сыныптары бойынша бөлінеді.

      52. Ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің отқа төзімділік дәрежесі оның құрылыс конструкцияларының отқа төзімділігімен анықталады.

      53. Ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктерінің конструкциялық өрт қауіптілігі сыныбы өрттің дамуына құрылыс конструкциясының қатысу және оның қауіпті факторларының түзілу дәрежесімен анықталады.

      54. Ғимараттардың, құрылыстар мен өрт сөндіру бөлігінің функционалдық өрт қауіптілігі сыныбы олардың арналуымен және оларды пайдалану ерекшеліктерімен, соның ішінде оларға орналастырылған технологиялық процестердің ерекшеліктерімен анықталады.

      55. Ғимараттар, құрылыстар мен өрт сөндіру бөліктері отқа төзімділік дәрежелері бойынша:

      1) І дәрежелі отқа төзімді;

      2) II дәрежелі отқа төзімді;

      3) III дәрежелі отқа төзімді;

      4) IIIа дәрежелі отқа төзімді;

      5) IIIб дәрежелі отқа төзімді;

      6) IV дәрежелі отқа төзімді;

      7) ІVа дәрежелі отқа төзімді;

      8) V дәрежелі отқа төзімді ғимараттарға, құрылыстар мен өрт бөлмелеріне бөлінеді.

      56. Ғимараттар, құрылыстар мен өрт сөндіру бөлмелері конструкциялық өрт қауіптілігі бойынша мынадай сыныптарға бөлінеді: С0, С1, С2 және С3.

      57. Пайдаланылу тәсіліне және өрт болған жағдайда ішіндегі адамдардың қауіпсіздігі олардың жасын, дене жағдайын, ұйқыда болуы мүмкіндігін, негізгі функционалдық контингенті түрін мен оның санын ескеріп, қандай шамада қауіпте тұрғандығына байланысты функционалдық өрт қауіптілігі бойынша ғимараттар (құрылыстар, өрт бөлмелері мен ғимараттардың бөлімдері - бір-бірімен функционалдық байланыстағы үй-жайлар, үй-жайлардың топтары) мынадай сыныптар мен қосалқы сыныптарға бөлінеді:

      1) Ф1 - адамда тұрақты тұруға және уақытша болуға арналған ғимараттар:

      Ф1.1 - мектепке дейінгі балаларға арналған мекемелер, мамандандырылған қарттар мен мүгедектер (пәтерлік емес) үйлер, ауруханалар, мектеп-интернаттардың және балалар мекемелерінің ұйықтауға арналған корпустары;

      Ф1.2 - қонақ үйлер, жатақханалар, жалпы типтегі санаторийлер мен демалыс үйлерінің, кемпингтердің, мотелдер мен пансионаттардың ұйықтауға арналған корпустары;

      Ф1.3 - көп пәтерлі тұрғын үйлер;

      Ф1.4 - бір пәтерлік, оның ішінде бұғатталған тұрғын үйлер;

      Ф1.5 - көп функциялы ғимараттар;

      2) Ф2 - көру және мәдени-ағарту мекемелерінің ғимараттары:

      Ф2.1 - театрлар, кинотеатрлар, концерт залдары, клубтар, цирктер, трибуналары бар спорттық құрылыстар, кітапханалар және жабық үй-жайларында келушілерге арналған отырғызу орындарының есептік саны бар басқа мекемелер;

      Ф2.2 - мұражайлар, көрмелер, би залдары және жабық үй-жайлардағы басқа осыған ұқсас мекемелер;

      Ф2.3 - ашық даладағы Ф2.1 көрсетілген мекемелер;

      Ф2.4 - ашық даладағы Ф2.2 көрсетілген мекемелер.

      3) Ф3 - халыққа қызмет көрсету жөніндегі кәсіпорындардың ғимараттары:

      Ф3.1 - сауда кәсіпорындарының ғимараттары;

      Ф3.2 - қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының ғимараттары;

      Ф3.3 - вокзалдар;

      Ф3.4 - емханалар мен амбулаториялар;

      Ф3.5 - келушілерге арналған отырғызу орындарының есептік емес саны бар тұрмыстық және коммуналдық қызмет көрсету кәсіпорындарының келушілеріне арналған үй-жайлар;

      Ф3.6 - дене шынықтыру-сауықтыру кешендері және көрушілерге арналған трибуналары жоқ спорттық-жаттықтыру мекемелері, тұрмыстық үй-жайлар, моншалар;

      3) Ф4 - ғылыми-зерттеу және білім беру мекемелерінің, жобалық ұйымдардың, басқару органдары мекемелерінің ғимараттары:

      Ф4.1 - бастауыш, орта және негізгі орта білім беру мекемелері, мектептен тыс оқу орындары, техникалық және кәсіби білім беру мекемелері;

      Ф4.2 - жоғарғы оқу орындары, біліктілікті арттыру мекемелері;

      Ф4.3 - әкімшілік ғимараттар, жобалау-конструкторлық ұйымдар, ақпараттық және редакциялық-баспа ұйымдары, ғылыми-зерттеу ұйымдары, банктер, конторлар, кеңселер;

      Ф4.4 - өрт депосы;

      5) Ф5 - өндірістік немесе қойма мақсатында арналған ғимараттар:

      Ф5.1 - өндірістік ғимараттар және құрылыстар, өндірістік және зертхана үй-жайлары, шеберхана;

      Ф5.2 - қоймалық бөлмелер және құрылыстар, техникалық қызмет көрсетусіз және жөндеусіз автомобильдерге арналған тұрақтар, кітап қоймасы, мұрағаттар, қоймалық үй-жайлар;

      Ф5.3 - ауылшаруашылық ғимараттары.

      Өндірістік және қоймалық ғимараттар, оның ішінде Ф1 - Ф4 сыныпты зертхана және шеберхана ғимараттары Ф5 сыныбына жатады.

8-тарау. Құрылыс конструкциялары мен өртке қарсы кедергілерді өрт-техникалық жіктеу

      58. Құрылыс конструкциялары белгілі бір дәрежедегі отқа төзімді ғимараттарда, құрылыстарда және өрт бөлігінде оларды қолдану мүмкіндігін белгілеу немесе ғимараттардың, құрылыстардың және өрт бөлігіндегі отқа төзімділігі дәрежесін анықтау үшін отқа төзімділігі бойынша жіктеледі.

      59. Құрылыс конструкциялары өрттің ұлғайып кетуіне және олардың қауіпті өрт факторларын туғызу қабілеттілігіне құрылыс конструкцияларының қатысу дәрежесін анықтау үшін өрт қауіптілігі бойынша жіктеледі.

      60. Өртке қарсы кедергілер сәйкесінше қауіпті өрт факторларының таралуын болдырмау тәсілі бойынша, сондай-ақ құрылыс конструкцияларын таңдау және отқа төзімділігінің қажетті шектері және өрт қауіптілігі сыныбы болатын өртке қарсы кедергілердегі ойықтарды толтыру үшін отқа төзімділігі бойынша жіктеледі.

      61. Стандарттық сынау шарттарында өрт әсеріне және оның қауіпті факторларын таратуға қарсылық көрсететін қабілеттілігіне қарай ғимараттар мен үй-жайлардың құрылыс конструкциялары отқа төзімділігі шектері болатын құрылыс конструкцияларына бөлінеді:

      1) нормаланбайтын;

      2) 15 минуттан кем емес;

      3) 30 минуттан кем емес;

      4) 45 минуттан кем емес;

      5) 60 минуттан кем емес;

      6) 90 минуттан кем емес;

      7) 120 минуттан кем емес;

      8) 150 минуттан кем емес;

      9) 180 минуттан кем емес;

      10) 240 минуттан кем емес;

      11) 360 минуттан кем емес.

      62. Құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік шектері стандарттық сынау шарттарында анықталады.

      63. Стандарттық сынау шарттарындағы немесе есептеу нәтижесіндегі көтергіш және қоршау құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік шегінің басталуы мынадай белгілерінен тұратын жүйелі бір немесе бірнеше шекті жағдайлардың жету уақытымен белгіленеді:

      1) R (көтергіш қабілеттілігін жоғалту);

      2) Е (тұтастықты жоғалту);

      3) I (жылу оқшаулағыш қабілеттілігін жоғалту).

      Стандарттық сынау шарттарындағы немесе есептеу нәтижесіндегі өртке қарсы кедергілердегі (оның ішінде өртке қарсы есіктер мен терезелер) ойықтарды толтыру отқа төзімділік шегінің басталуы тұтастықты (Е), жылу оқшаулағыш қабілеттілігін (I) және (немесе) газ түтінін өткізбеуді (S) жоғалту уақытымен белгіленеді.

      64. Құрылыс конструкциялары өрт қауіптілігі бойынша мынадай сыныптарға бөлінеді:

      1) К0 (өртке қауіпті емес);

      2) К1 (өрт қауіптілігі аз);

      3) К2 (өрт қауіптілігі орташа);

      4) К3 (өртке қауіпті).

      Құрылыс конструкцияларының өрт қауіптілігі класы осы Техникалық регламентке 2-қосымшаның 3-кестесіне сәйкес анықталады.

      65. Құрылыс конструкцияларының өрт қауіптілігі сыныбын анықтау тәртібі мен әдістемесі стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың, сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы құжаттардың талаптарына сәйкес келуі тиіс.

      66. Өрттің қауіпті факторларының таралуын болдырмау тәсіліне қарай өртке қарсы кедергілер мыналарға бөлінеді:

      1) қабырғалар;

      2) қалқалар;

      3) аражабындар;

      4) үзілулер;

      5) перделер мен экрандар;

      6) су бүркеулері;

      7) минералданған жолақтар.

      67. Өртке қарсы кедергілер отқа төзімділігімен және өрт қауіптілігімен сипатталады. Өртке қарсы кедергілердің отқа төзімділігі, оның элементтерінің отқа төзімділігімен анықталады:

      1) қоршау бөліктері;

      2) кедергі тұрақтылығын қамтамасыз ететін конструкциялар;

      3) конструкцияларға тірейтіндер;

      4) олардың арасындағы бекіту тораптары.

      68. Өртке қарсы кедергілердің отқа төзімділік шектері мен өртке қарсы кедергілердегі ойықтарды толтырудың отқа төзімділік шектері осы Техникалық регламентке 12-қосымшаның 1 және 2-кестелерінде келтірілген мәндеріне сәйкес келуге тиіс.

9-тарау. Басқыштар және басқыш шабақтарын өрт-техникалық жіктеу

      69. Басқыштар мен басқыш шабақтарын көлемді-жоспарлы және конструкциялық шешіміне қойылатын талаптарды анықтау үшін, сондай-ақ адамдарды эвакуациялау жолдарында оларды қолдануға қойылатын талаптарды регламенттеу үшін жіктеледі.

      70. Өрт кезінде адамдарды ғимараттар мен үй-жайлардан эвакуациялауге арналған басқыштар мынадай типтерге бөлінеді:

      1) 1 типті - басқыш шабақтарында орналасқан ішкі басқыштар;

      2) 2 типті - басқыштың іштей ашылуы;

      3) 3 типті - басқыштың сырттай ашылуы.

      71. Өртті сөндіру және құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету үшін мынадай типті сыртқы өрт басқыштары қарастырылуы тиіс:

      1) П1 - шатырға шығу кезінде, ауданы болатын, 2,5 м биіктіктен басталатын, ені 0,7 м тік болат басқыштар;

      2) П2 - кем дегенде 8 м сайын ауданы болатын және тұтқалары бар, жер деңгейінен 2,5 м биіктіктен басталатын, ені 0,7 м, көлбеуі 6:1 артық емес болат марш басқыштар.

      72. Өрт кезінде түтіндеп кетуден оларды қорғау дәрежесіне қарай басқыш шабақтары кәдімгі және түтінделетін болып бөлінеді.

      Кәдімгі басқыш шабақтары жарықтандыру тәсіліне қарай мына типтерге бөлінеді:

      1) Л1 - әр қабаттағы сыртқы қабырғалардағы әйнектеу немесе ашық ойықтар арқылы табиғи жарықтандыруы болатын басқыш шабақтары;

      2) Л2 - әйнектеу немесе жабындағы ашық ойықтар арқылы табиғи жарықтандыруы болатын басқыш шабақтары.

      Өрт кезінде түтіндеп кетуден қорғау тәсіліне қарай түтінделмейтін басқыш шабақтары мына типтерге бөлінеді:

      1) Н1 - ашық өтпелермен (лоджиялармен немесе балкондармен) түтіндемейтін сыртқы ауа аймағы арқылы қабаттан саты торына кіру жолы бар саты торлары;

      2) Н2 - өрт болған кезде басқыш шабағына ауа тіреуі болатын саты торлары;

      3) Н3 - үнемі немесе өрт кезінде ауа тіреуімен қамтамасыз етілетін тамбур - шлюзы арқылы әр қабатта оларға кірісі болатын саты торлары.

10-тарау. Өрт техникасының жіктегіші

      Ескерту. 10-тарау алып тасталды- ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Ескерту. 2-қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР Ішкі істер министрінің 28.06.2019 № 598 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

      Ғимараттардың, құрылыстардың және өрт бөліктерінің құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік дәрежесінің және отқа төзімділік шегінің сәйкестігі

      2-кесте

Ғимараттардың, құрылыстардың және өрт бөліктерінің құрылыс конструкцияларының құрылыстық өрт қауіптілігі сыныбының және өрт қауіптілігі сыныптарының сәйкестігі

      3-кесте

Құрылыс конструкцияларының өрт қауіптілігі сыныбын анықтау тәртібі

      Ескертпе.

      "+" белгісі жылу әсері болмаған кезде регламенттелмейді дегенді білдіреді.

Бір мезгілдегі өрттердің есептік саны және елді мекенде сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су құбыры желісінің магистральдық және сақиналы тораптары суының шығысы

Тұрғын және қоғамдық ғимараттардағы сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су құбыры желісінің қосу және тарату тораптарынан суы шығысы

      Ескерту. 4-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бір және екі қабатты өндірістік ғимараттардағы және бір қабатты қоймалық ғимараттардағы сырттан өрт сөндіруге жұмсалатын су шығысы

      1-кесте

      2-кесте

      1-кесте

Отқа төзімділік деңгейіне қарай тұрғын үй, қоғамдық, әкімшілік және өнеркәсіптік кәсіпорындардың тұрмыстық ғимараттары арасындағы өртке қарсы қашықтық

      2-кесте

Өнеркәсіптік кәсіпорындардың ғимараттары мен құрылыстары арасындағы отқа төзімділік деңгейіне және жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша өндіріс санаттарына байланысты өртке қарсы қашықтықтар

Отқа төзімділік деңгейіне қарай ауыл шаруашылық кәсіпорындарының ғимараттары мен құрылыстары арасында өртке қарсы қашықтықтар

      3-кесте

      4-кесте

      1-кесте

Мұнай және мұнай өнімдерінің қоймалары аумағындағы ғимараттар мен құрылыстардан көрші объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      2-кесте

Ғимараттар мен құрылыстардан жанғыш сұйықтықтар қоймаларына дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      Ескерту. 8-қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР Ішкі істер министрінің 28.06.2019 № 598 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1-кесте

Автоқұю станциясынан автоқұю станциясының кешеніне жатпайтын ғимараттарға, құрылыстар мен өзге объектілерге дейінгі ең жақын қашықтықтар

      2-кесте

Жер үсті резервуары бар автоқұю станциясының ғимараттары және құрылыстары арасындағы ең қысқа өртке қарсы қашықтықтар

      3-кесте

Жер үсті резервуары бар автоқұю станциясы аумағында орналасқан ғимараттар және құрылыс арасындағы ең қысқа өртке қарсы қашықтықтар

Көлік құралдарын сақтау мен қызмет көрсету орындарына дейін өртке қарсы қашықтықтар

      1-кесте

Сұйылтылған табиғи газ резервуарынан бастап көршілес объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      2-кесте

Сұйылтылған табиғи газ резервуарынан бастап көршілес объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      3-кесте

Қойма аумағында орналасатын сұйылтылған көмірсутекті газдардың резервуарларынан бастап қойма құрамына кіретін, сондай-ақ оның аумағынан тыс орналасқан басқа объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      4-кесте

Тауарлық-шикізат базасының құрамына кіретін сұйылтылған көмірсутекті газдар қоймалары резервуарларынан бастап басқа объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      1-кесте

Газ құбырларынан, мұнай құбырларынан және мұнай өнімдері құбырларынан бастап көршілес объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      2-кесте

Сұйылтылған көмірсутекті газдардың резервуарлық қондырғыларынан объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

      3-кесте

Сұйылтылған көмірсутекті газдардың резервуарлық қондырғыларынан объектілерге дейінгі өртке қарсы қашықтықтар

Тамбур-шлюз элементтеріне қойылатын талаптар

Өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқаулыққа қойылатын талаптар

      Ескерту. 13-қосымша алып тасталды - ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Объектілерді бастапқы өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз ету нормалары

      Ескерту. 14-қосымша алып тасталды - ҚР Ішкі істер министрінің 15.06.2020 № 470 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Құрылыс материалдарының өрт қауіптілік көрсеткіштері

      1-кесте

Эвакуациялау жолдарында әсемдік-әрлеу қаптау материалдары мен еден жабындарын қолдану саласы

      2-кесте

Залда әсемдік-әрлеу қаптау материалдары мен еден жабындарын қолдану саласы

      1-кесте

Заттар мен материалдардың жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі көрсеткіштері

      2-кесте

Жанатын өнімдердің уытты көрсеткіштердің мәні бойынша жанатын құрылыс материалдарының жіктелуі

Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың, ғимараттар мен құрылыстардың және сыртқы қондырғылардың санаттарын анықтау әдістемесі

1-тарау. Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттары

      1. Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттары 1-кесте бойынша қабылданады.

      1-кесте

      2. Үй-жайлар санаттары (А) жоғары (Д) төменгі санаттарға үй-жайлар керек-жарақтарын дәйекті түрде тексеру арқылы анықталады.

      3. Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша (В1 - В4) үй-жайларының өрт қауіптілігі санатын анықтау 2-кестеде келтірілген меншікті өрт сөндіру жүктемесінің шамасы болатын учаскелердің кез келгеніне уақытша меншікті өрт сөндіру жүктемесінің (бұдан әрі мәтін бойынша - өрт сөндіру жүктемесі) ең үлкен мәнін салыстыру арқылы жүзеге асады.

      2-кесте

2-тарау. Үй-жайлардың жарылу - өрт қауіптілігі критерийін есептеу әдістері

1-параграф. Есептеу нұсқасын таңдау және негіздемесі

      4. Есептеу ретінде жарылу - өрт қауіптілігі критерийінің мәндерін есептеу кезінде апаттың жағымсыз нұсқаларын немесе аппараттардың қалыпты жұмысы кезеңіндегі жарылыста көп мөлшерде заттар немесе материалдар болатын, жарылыс салдарына қатысты қауіпті кезеңді таңдау керек.

      Егер есептеу әдістерін пайдалану мүмкін болмаған жағдайда белгіленген тәртіппен келісілген және бекітілген тиісті ғылыми-зерттеу жұмыстары нәтижелерінің негізінде жарылу-өрт қауіптілігі критерийілерінің мәндерін анықтауға рұқсат етіледі.

      5. Жарылуға қауіпті газды ауа немесе булы ауа қоспаларын туғыза алатын үй-жайларға кірген заттардың мөлшері мына алғышарттарға негізделе отырып анықталады:

      1) осы қосымшаның 4-тармағы бойынша аппараттардың біреуінің есептік апаты болады;

      2) аппарат ішіндегісінің барлығы үй-жайға кіреді;

      3) құбыржолдарды ажыратуға қажетті уақыт ішінде тура және кері ағындар бойынша қоректендіретін аппарат құбыржолдарынан алынған заттардың кемуі бір мезгілде болады.

      Құбыржолдарды ажыратудың есептік уақыты нақты жағдайларға негізделе отырып, әр нақты жағдайда анықталады және тиектеу құрылғысына, технологиялық процестің сипатына және есептік апаттың түріне арналған паспорттық деректерді ескере отырып қысқа болуы тиіс.

      Құбыржолдарды ажыратудың есептік уақытын тең қабылдау керек:

      егер автомат жүйесінің жұмыс істемеу ықтималдығы оның элементтерінің сақталу қамтамасыз етілген жағдайда, құрылғының паспорттық деректеріне сәйкес құбыржолдарды ажырату автомат жүйесінің жұмыс істеу уақыты;

      егер автомат жүйесінің жұмыс істемеу ықтималдығы оның элементтерінің сақталу қамтамасыз етілген жағдайда 120 с;

      қолмен ажырату кезінде 300 с.

      Құбыржолдарды ажыратуға арналған техникалық құралдар үшін ажырату уақыты жоғарыдан келтірілген мәндерден артқан жағдайда оларды пайдалануға жол берілмейді.

      Жылдам әрекет ететін айырғыш-клапандар электрімен жабдықтау бұзылуы кезінде газ немесе сұйықтық беруді автоматты түрде бөгеуге тиіс.

      Ерекше жағдайларда құбыржолдарды ажырату уақытының жоғарыда келтірілген мәндерінің артуы белгіленген тәртіппен рұқсат етіледі.

      4) бөлінген сұйық бетінен булану: еденге құю кезінде булану ауданы: 70 % және одан кем ерітінділері болатын (салмағы бойынша) 1 л қоспалар мен ерітінділер үй-жайлардың 0,5 м ² жеріне, ал қалған сұйықтықтар 1 м ² еденге құйылады деген есептеуге негізделе отырып (анықтамалық деректер болмаған кезде) анықталады;

      5) сондай-ақ ашық айнамен пайдаланылатын сыйымдылықтың және беті жаңа боялған сұйықтықтың булануы болады;

      6) сұйықтықтың булану ұзақтығы 60 мин артық емес, оның толық булану уақытына тең қабылданады.

      6. Жарылуға қауіпті қоспа туғыза алатын шаң-тозаң мөлшері:

      1) жұмыстың қалыпты режимі шарттарында болатын өндірістік үй-жайларда шаңының жиналуынан болған есептік апат кезіндегі;

      2) технологиялық аппараттардың біреуінің жоспарлық (жөндеу жұмыстары) немесе кенет разгерметизация болатын, кейіннен аппараттағы барлық шаңнан үй-жайларда апаттың шығуын туғызатын есептік апат кезіндегі алғышарттармен анықталады.

      Ескертпе – "Уақытша жұмыс істеу" және "уақытша ажырату" деп үй-жайға құбыржолдан (перфорация, үзіліс, номиналды қысымның өзгеруі) жанатын заттардың кіруі басталғаннан газ немесе сұйықтықтың кіруі толық тоқталғанға дейінгі уақыт аралығын айтады.

      7. Үй-жайлардың бос орны үй-жайлар ауданы мен ондағы технологиялық жабдықтардың алатын ауданы арасындағы айырмашылығы сияқты анықталады. Егер үй-жайлардың бос орнын анықтауға мүмкін болмаған жағдайда, онда үй-жайлардың геометриялық көлемінің 80% тең деп қабылдауға рұқсат етіледі.

2-параграф. Жанатын газдар, жеңіл тұтанатын және жанатын сұйықтық булары үшін жарылудың артық қысымын есептеу

      8. С, Н, О, N, С1, Вr, I, Ғ атомдардан тұратын дербес жанатын заттар үшін жарылудың

      мұндағы Р _max - экспериментальды анықталатын тұйық көлемдегі стехиометриялық газды ауа немесе булы ауа қоспалары жарылуының ең жоғары қысымы. Берілген мәндері болмаған жағдайда Р _mах мәні 900 кПа тең қабылдауға рұқсат етіледі;

      Р ₀ - бастапқы қысымы, кПа (101 кПа тең деп қабылдауға рұқсат етіледі);

      m - ЖГ үшін (6) формула бойынша, ал ЖТС және ЖС булары үшін (11) формула бойынша есептелетін үй-жайлардағы есептік апат нәтижесінде алынған жанатын газдың (бұдан әрі мәтін бойынша - ЖГ) немесе жеңіл тұтанатын (бұдан әрі мәтін бойынша - ЖТС) және жанатын сұйықтықтар (бұдан әрі мәтін бойынша - ЖС) салмағы), кг;

      Z - осы қосымшаның 6-бөлімінде келтірілген әдістемеге сәйкес үй-жайлар көлемінде газдар мен буларды тарату сипаты негізінде анықталуы мүмкін жарылыста болатын жанатын газ коэффициенті. Z мәнін 3-кесте бойынша қабылдауға рұқсат етіледі;

      V _св - үй-жайлардың бос орны, м ³ ;

      r _z,n - t _p есептік температурасы кезінде газдың немесе будың тығыздығы мына формула бойынша анықталады, кг/м ³

      мұндағы М – молярлық массасы, кг/кмоль;

      V ₀ - 22,413 м ³ /кмоль тең мольдік көлемі;

      t _p - есептік температурасы, ^o С.

      Ескертпе – Есептік температура ретінде тиісті климаттық аймақтағы үй-жайлардағы ауа температурасының мүмкіндігінше ең жоғары температурасын немесе апаттық жағдайда температураның артуын ескере отырып, техникалық регламент бойынша ауа температурасының мүмкіндігінше ең жоғары температурасын қабылдау керек.

      Егер есептік t _p температурасының мәні қандай да бір себептермен анықталмаған жағдайда, оны 61^oС тең деп қабылдауға рұқсат етіледі;

      С _ст - ЖГ стехиометриялық концентрациясы немесе ЖТС және ЖС булары % (айн) мына формула бойынша анықталады.

      мұндағы

      n_с, n_н, n ₀ , n_x - C, H, O атомдарының және жанатын молекуладағы галоидтардың саны;

      К _н - үй-жайлардың қымталмағандығы және жану процесінің адиабаталығы ескерілетін коэффициент. К _н мәні 3 тең деп қабылдауға рұқсат етіледі.

      3-кесте

      9. Осы қосымшаның 8-тармағында келтірілген жеке заттар, сондай-ақ қоспалар үшін DP есептеуі мына формула бойынша орындалуы мүмкін.

      мұндағы Н _Т - жану жылулығы, Дж/кг;

      r_в - бастапқы Т₀, температура кезіндегі жарылуға дейінгі ауаның тығыздығы, кг/м ³;

      С_р - ауаның жылу сыйымдылығы, Дж/кгК (1,01*10 ³ Дж/кг*К тең деп қабылдауға рұқсат етіледі);

      Т₀ - ауаның бастапқы температурасы, К.

      10. Үй-жайларда (1) және (4) формулаға кіретін m массасының мәнін анықтау кезінде жанатын газдардың, жеңіл тұтанатын немесе жанатын сұйықтықтардың айналысы жағдайында, егер апаттық желдеткіш резервтік желдеткішпен, жарылуға қауіпті концентрациясының рұқсат етілетін шегі артқан кезде автоматты іске қосушымен және апат болуы мүмкін жерге тікелей жақын үй-жайлардың ауасын ауыстырып тұруға арналған құрылғы орналасқан жағдайда, "Қазақстан Республикасының электр қондырғыларын орналастыру ережесі" талаптарына сәйкес беріктіктің бірінші санаты бойынша электр жабдығымен қамтамасыз етілген жағдайда, апаттық желдеткіш жұмыстарын ескеруге рұқсат етіледі.

      Мұндайда үй-жай ауданына кіретін тұтану температурасына және одан жоғары температураға дейін қыздырылған жанатын газдардың немесе жеңіл тұтанатын немесе жанатын сұйықтық буларының m салмағы мына формула бойынша анықталатын К коэффициентіне бөлінуі керек.

                                    К = AT + 1                                     (5)

      мұндағы А - апаттық желдеткішті құратын ауа алмастырғыштың еселігі, 1/с;

      Т - үй-жайлар ауданына жанатын газдардың және жеңіл тұтанатын және жанатын сұйықтық булардың кіру ұзақтығы, с (осы қосымшаның 5-тармақ бойынша қабылданады).

      11. Есептік апат кезінде үй-жайға кірген газдың m салмағы мына формула бойынша анықталады, кг

                                    m=(V _a +V _т )r _r ,                               (6)

      мұндағы V_а - аппараттан шыққан газдың көлемі, м ³;

      V_т - құбыржолдардан шыққан газдың көлемі, м³.

      Демек

                                    V _a =0,01P ₁ V,                               (7)

      мұндағы Р₁ - аппараттағы қысымы, кПа;

      V - аппараттың көлемі, м³;

                                    V _т =V _1т +V _2т                               (8)

      мұндағы V_1т - ажыратылғанға дейінгі құбыржолдан шыққан газдың көлемі, м³;

      V _2т - ажыратылғаннан кейін шыққан газдың көлемі, м³;

                                    V1т=qT                                     (9)

      мұндағы q - құбыржолдағы қысымға, оның диаметріне, газдық орта температурасына байланысты технологиялық регламентке сәйкес анықталатын газдың шығыны, м³/с;

      Т – 5-тармақ бойынша анықталатын уақыт, с;

      V_2т =0,01 pP ₂ (r²₁ L₁ +r ²₂ L₂ +...+r²_n L_n )                                           (10)

      мұндағы Р₂ - технологиялық регламент бойынша құбыржолдағы ең жоғары қысымы, кПа;

      r - құбыржолдардың ішкі радиусы, м;

      L - апаттық аппараттан ысырмаға дейін құбыржолдардың ұзындығы, м.

      12. Бірнеше булану көздері болған кезде үй-жайға кірген сұйықтық буларының m салмағы (сұйықтық құйылған беті, сұйық құрамы жағылған беті, ашық ыдыстар) мына өрнек бойынша анықталады.

                                    m=m _p +m _емк +m _св.окр .,                         (11)

      мұндағы m _р - сұйық жайылған беттен буланған сұйықтықтың салмағы, кг;

      m_емк - ашық ыдыс бетінен буланған сұйықтықтың салмағы, кг;

      m_св.окр - қолданылатын құрам құйылған беттен буланған сұйықтықтың салмағы, кг.

      Мұндайда (11) формуладағы қосылғыштардың әрқайсысы мына формула бойынша анықталады

                                    m = W F _и T,                                     (12)

      мұндағы W - булану қарқындылығы, кг/с*м ² ;

      F _и - m _n , үй-жайға шыққан сұйықтықтың салмағына қарай 5-тармағына сәйкес анықталатын булану ауданы, м².

      Егер апаттық жағдай шашыраңқы күйдегі сұйықтықтың кіру мүмкіндігіне байланысты болса, онда ол жұмыстардың ұзақтығына негізделе отырып, шашырататын құрылғыдан кірген сұйықтықтың жалпы салмағы ескерілетін қосымша қосылғыштарды енгізе отырып (11) формулада ескерілуге тиіс.

      13. Үй-жайларға шыққан сұйықтықтың салмағы m _n осы қосымшаның 5-тармағына сәйкес анықталады, кг.

      14. W булану қарқындылығы анықтамалық және экспериментальды деректер бойынша анықталады. Қоршаған орта температурасынан жоғары қыздырылмаған ЖТС үшін деректер болмаған кезде W мына формула бойынша есептеуге рұқсат етіледі.

      мұндағы h - булану бетіндегі ауа ағынының жылдамдығы мен температурасына қарай 4-кесте бойынша қабылдайтын коэффициент;

      Р_n - анықталатын деректер бойынша анықталатын сұйықтықтың есептік температурасы t_p кезіндегі қаныққан будың қысымы, кПа.

      Ескертпе – Заттар мен материалдардың өрт қауіптілігі қасиеті параметрлердің жағдайы (қысымы, температурасы және т.б.) ескеріле отырып, сынау нәтижелері немесе стандарттық әдістеме бойынша есептеулері негізінде жүргізіледі.

      4-кесте

3-параграф Жанғыш шаңдарға арналған жарылыстың артық қысымын есептеу

      15. Жарылыстың артық қысымын DP, кПа есептеу (4) формуласы бойынша жүргізіледі, мұндағы жарылыс кезінде өлшенген шаңның қатысу коэффициенті Z мынадай формула бойынша есептеледі:

                                    Z = 0,5 F,                                     (14)

      мұндағы F - ауа өлшемінің артуымен ауыспалыдан кем болатын өлшемдегі шаң бөлшектерінің жарылыс қауіпсіз, яғни жалында таратуға қабілетсіз болуының салмақтық үлесі. Мәліметтер алу мүмкіндігі болмаған кезде, Z шамасын бағалау үшін, Z = 0,5 қабылдауға рұқсат етіледі.

      16. Апаттық оқиға нәтижесінде пайда болатын үй-жайдағы шаңның көлемінде өлшенген есептік салмағы m, кг, мынадай формула бойынша анықталады:

                                    m = m _вз + m _ав                               (15)

      мұндағы m_вз - құйындатылған шаңның есептік салмағы, кг;

      m _ав - үй-жайға апатты оқиға нәтижесінде келіп түсетін шаңның есептік салмағы, кг.

      17. Құйындатылған шаңның есептік салмағы m _вз мынадай формула бойынша анықталады:

                                    m _вз = K _вз m _n ,                               (16)

      мұндағы К _вз - апатты оқиға нәтижесінде, өлшенген күйге өтуге қабілетті үй-жайдағы шаңның сақталған үлесі. Шамасы К _вз туралы тәжірибелік мәліметтер болмаған кезде, К _вз = 0,9 қабылдауға рұқсат етіледі;

      m _n - апат сәтінде үй-жайда сақталып шаңның салмағы, кг.

      18. Апаттық оқиға нәтижесінде үй-жайға келіп түскен шаңның есептік салмағы, m _ав мынадай формула бойынша анықталады:

                                    m _ав =(m _an +qT)K _n ,                               (17)

      мұндағы m _аn - үй-жайға аппараттан тасталатын ыстық шаңның салмағы, кг;

      q - күлдей заттардың құбыр желілері бойымен апаттық аппаратқа оларды сөндіргенге дейін келіп түсуінің жалғасатын өндірушілігі, кг/с;

      Т - осы қосымшаның 5.3) тармағы бойынша анықталған сөндіру уақыты, c;

      К _n - ауада асылған шаңның үй-жайға аппараттан келіп түсетін шаңның барлық салмағына қатысын көрсететін шаңдану коэффициенті. K _n шамасы туралы тәжірибелік мәліметтер болмаған кезде, мыналарды қабылдауға болады:

      1) K _n = 0,5 - 350 мкм кем болмай шашырайтын шаңдар үшін;

      2) K _n = 1,0 - 350 мкм кем болып шашырайтын шаңдар үшін.

      m _аn шамасы 4 және 6-әдістеменің тармақтарына сәйкес қабылданады.

      19. Үй-жайда сақталған шаңның апат сәтіндегі салмағы мынадай формула бойынша анықталады:

      мұндағы К _r - шаң қыртыстарындағы ыстық шаңның жалпы салмағының үлесі;

      m₁ - негізгі жинау арасындағы уақыт кезеңінде үй-жайдың үстіңгі беттерін жинау үшін, қол жетпейтін жерлерде тұнып қалған шаңның салмағы, кг;

      m₂ - ағымдағы жинаулар арасындағы уақыт кезеңінде үй-жайдың үстіңгі беттерінің қол жететін жерлерінде тұнып қалған шаңның салмағы, кг;

      К_у - шаң жинаудың тиімділік коэффициенті:

      1) құрғақ - 0,6;

      2) дымқыл - 0,7.

      Механикаландырылған вакуумдық жинау кезінде:

      1) тегіс еден - 0,9;

      2) шұңқырлары болатын еден (5 % алаңға дейін) - 0,7.

      Жинау үшін қол жетпейтін алаңдар деп өндірістік үй-жайлардың негізгі жинаулар кезінде ғана тазарту іске асырылатын үстіңгі беттерін атайды. Ағымдағы шаң жинау процесінде, шаңы кетірілетін үстіңгі беттер жинау үшін қол жететін жерлер болып табылады (ай сайын, тәулік сайын және т.с.с).

      20. Жинау аралығындағы кезеңде үй-жайдың әр түрлі беттерінде тұрып қалатын шаңның салмағы m _i (i = 1,2) мынадай формула бойынша анықталады:

                                    m _i =M _i (1-a)b _i ,(i=1,2)                         (19)

      мұндағы М _і =

      M _1j - шаңдататын жабдықтың бірлігінен аталған кезеңде бөлінетін шаңның салмағы, кг;

      M ₂ =

      М _2j - шаңдататын жабдықтың бірлігінен аталған кезеңде бөлінетін шаңның салмағы, кг;

      а - үй-жай көлеміне бөлінетін шаңның соратын желдеткіш жүйелермен кетірілетін үлесі. Шамасы а туралы тәжірибелік мәліметтер болмаған кезде, а = 0 қабылдайды;

      b ₁ , b ₂ - үй-жай көлеміне бөлінетін шаңның үй-жайдың үстіңгі беттерін жинауға арналған тиісінше қол жетпейтін және қол жететін жерлерде тұрып қалған шаңның үлесі (b ₁ + b ₂ = 1).

      b ₁ және b ₂ коэффициенттерінің шамасы туралы мәліметтер болмаған кезде, b ₁ = 1, b ₂ = 0 қабылдауға рұқсат етіледі.

      21. М _і (i = 1,2) шамасы сондай-ақ мынадай формула бойынша, максималды жүктеу кезеңінде тәжірибе жүзінде (немесе өндірістің қолданыстағы үлгілерімен ұқсастығы бойынша) анықталуы мүмкін:

      мұндағы G _1j , G _2j , - алаңдардағы тиісінше қол жетпейтін F _1j (м ² ) және жететін F _2j (м ² ) жерлердегі шаң қыртыстарының қарқындылығы, кг/м ² с;

      t ₁ , t ₂ - негізгі және ағымдағы шаң жинаулар арасындағы уақытқа сәйкесті аралық, с.

4-параграф. В1 - В4 үй-жайларының санатын анықтау

      22. Өрт сөндіру жүктемесі кезінде жанғыш, жануы қиын сұйықтықтарды, жанғыш қатты және жануы қиын заттар материалдарды өрт қауіпті учаске шегінде түрлі үйлесімдерді (қоспалар) қамти алатын өрт сөндіру жүктемесі Q, МДж, мынадай формула бойынша анықталады:

      мұндағы G _i - өрт сөндіру жүктемесінің і-ші материалының саны, кг;

      Q ^p_ні - өрт сөндіру жүктемесінің і-ші материалының ең төменгі жану жылуы, МДж/кг.

      Меншікті өрт сөндіру жүктемесі g, МДж/м ² , мынадай қатынастардан анықталады:

      мұндағы S - өрт сөндіру жүктемесінің орналасу ауданы, м ² (бірақ 10 м ² кем емес).

      В1 - В4 санатындағы үй-жайларда осы қосымшаның 5-кестесінде берілген мәндерден аспайтын өрт сөндіру жүктемесі болатын бірнеше учаскелердің болуына рұқсат етіледі.

      В4 санатындағы үй-жайларда осы учаскелер арасындағы арақашықтық шекті мәндерден артық болып қабылданады.

      5-кестеде жанғыш қатты және жануы қиын материалдардан құралатын өрт сөндіру жүктемесі үшін, құлайтын сәулелі ағындардың q _кр , кВт/м ауыспалы тығыздығының шамасына байланысты, шекті арақашықтықтың ұсынылатын мәндері l _пр берілген.

      5-кестеде берілген мәндерді l _пр егер:

      1) Н - өрт сөндіру жүктемесінің үстіңгі бетінен бастап, аражабын (жабын) фермаларының төменгі белдеуіне дейінгі минималды арақашықтық, м - 11 м артық болса;

      2) егер Н-11 м кем болса, онда шекті арақашықтық l=l+(11-H) сияқты анықтау ұсынылады, мұндағы l _пр - 5-кесте бойынша анықтайды.

      5-кесте

      Өрт сөндіру жүктемесінің кейбір материалдарына арналған мәндер q _кр осы қосымшаның 6-кестесінде берілген.

      6-кесте

      Егер өрт сөндіру жүктемесі түрлі материалдардан тұратын болса, онда q_кр мәні материал бойынша минималды q _кр мәнімен анықталады.

      Белгісіз мәндері болатын q _кр өрт жүктемесінің материалдары үшін шекті арақашықтар мәні ретінде l _кр >12 м қабылданады.

      ТЖС немесе ЖС тұратын өрт сөндіру жүктемесі үшін, өрт сөндіру жүктемесі орналастырылатын (құю) көршілес учаскелер арасындағы ұсынылатын арақашықтық l _кр мынадай формулалар бойынша анықталады:

                              l _пр >15 м, H >11 кезінде,                               (23)

                              l _пр >26 - H H < 11 кезінде,                               (24)

      Егер В2 немесе В3 санаттарын анықтау кезінде, 21-формула бойынша анықталған өрт сөндіру жүктемесінің саны Q теңсіздікке жауап беретін болса:

      Q >0,64 g _т Н ²,

      мұндағы, g _т = 2200 МДж*м ² , 1401 МДж*м ² кезінде,

      g <2200 МДж*м ² және g _т = 1401 МДж*м ² , 181 МДж*м ² ішінде

      g <1401 МДж*м ²

      онда үй-жай тиісінше В1 немесе В2 санаттарына қатысты болады.

5-параграф. Сумен, ауа оттегісімен немесе бір-бірімен өзара әрекет өткенде, жарылуға және жануға қабілетті заттар мен материалдар үшін жарылыстың артық қысымын анықтау

      23. Сумен, ауа оттегісімен немесе бір-бірімен өзара әрекет еткенде, жарылуға және жануға қабілетті заттар мен материалдар үшін, жарылыстың есептік артық қысымы DР Z = 1 шамалай отырып, жоғарыда берілген әдістеме және өзара әрекет кезінде (өзара әрекеттесу өнімдерінің соңғы қосылысқа дейін жануы ескеріліп) бөлінетін энергия шамасы H _т ретінде немесе табиғи сынауларда тәжірибе бойынша анықталады. DР шамасын анықтау мүмкін болмаған жағдайда, оны 5 кПа асатын етіп қабылдау керек.

6-параграф. Құрамында жанғыш газдар (булар) және шаңдар болатын жарылыс қауіпті қоспалар үшін жарылыстың артық қысымын анықтау

      24. Құрамында жанғыш газдар (булар) және шаңдар болатын жарылыс қауіпті гибридті қоспалар үшін, жарылыстың есептік артық қысымы DP мынадай формула бойынша анықталады:

                                    DР = DР ₁ + DP ₂                               (25)

      мұндағы DP ₁ - 8 және 9-тармақтарға сәйкес, жанғыш газ үшін есептелген жарылыс қысымы;

      DP ₂ - осы қосымшаның 15-тармағына сәйкес, жанғыш шаңдар үшін есептелген жарылыс қысымы.

3-тарау. Ғимараттардың жарылыс қауіптілігі және өрт қауіптілігі бойынша санаттары

      25. Ғимарат егер онда А санатты үй-жайдың жиынтық ауданы барлық үй-жайлар ауданынан немесе 200 м ² 5 %-ға артық болса, А санатына жатады.

      Ғимаратты егер А санатты үй-жайдың ғимараттағы жиынтық ауданы онда орналасқан барлық үй-жай ауданының жиынтық ауданының 25 %-ынан аспайтын болса (бірақ 1 мың м ² артық емес) және осы үй-жайлар автоматты өрт сөндіру қондырғыларымен жабдықталатын болса, А санатына жатқызбауға рұқсат етіледі.

      26. Егер мынадай екі жағдай бір мезгілде орындалса, ғимарат Б санатына жатқызылады:

      ғимарат А санатына жатпайды;

      А және Б санатты үй-жайлардың жиынтық ауданы барлық үй-жайлардың жиынтық ауданының немесе 200 м² 5 %-ынан асатын болса.

      Егер ғимараттағы А және Б санатты үй-жайлардың жиынтық ауданы онда орналасқан барлық үй-жай ауданының жиынтық ауданының 25 %-ынан аспайтын болса (бірақ 1 мың м ² артық емес) және осы үй-жайлар автоматты өрт сөндіру қондырғыларымен жабдықталатын болса, Б санатына жатқызбауға рұқсат етіледі.

      27. Егер мынадай екі жағдай бір мезгілде орындалса, ғимарат В1 - В4 санатына жатады:

      ғимарат А немесе Б санаттарына жатпайды;

      А, Б және В1- В4 санатты үй-жайлардың жиынтық ауданы барлық үй-жайлардың жиынтық ауданының 5 %-ынан (егер ғимаратта А және Б санатты үй-жайлар болмаса, 10 %) асатын болса.

      Егер ғимараттағы А, Б және В1 - В4 санатты үй-жайлардың жиынтық ауданы онда орналасқан барлық үй-жайлардың жиынтық ауданының 25%-ынан аспайтын болса (бірақ 3,5 мың м ² артық емес) және автоматты өрт сөндіру қондырғыларымен жабдықталған болса, ғимаратты В1 - В4 санатына жатқызбауға рұқсат етіледі.

      28. Егер мынадай екі жағдай бір мезгілде орындалса, ғимарат Г санатына жатады:

      ғимарат А, Б немесе В1 - В4 санаттарына жатпайды;

      А, Б, В1 - В4 және Г санатындағы үй-жайлардың жиынтық ауданы барлық үй-жайлардың жиынтық ауданының 5 %-ынан аспайды.

      Егер ғимараттағы А, Б, В1 - В4 және Г санатты үй-жайлардың онда орналасқан барлық үй-жайлардың жиынтық ауданының 25 %-ынан аспайтын болса (бірақ 5 мың м ² артық емес) және А, Б, В1 - В4 санатты үй-жайлар автоматты өрт сөндіру қондырғыларымен жабдықталған болса, ғимаратты Г санатына жатқызбауға рұқсат етіледі.

      29. Ғимарат егер ол А, Б, В1 - В4 немесе Г санаттарына жатпайтын болса, Д санатына жатады.

4-тарау. Сыртқы қондырғылардың өрт қауіптілігі бойынша санаттары

      30. Сыртқы қондырғылардың өрт қауіптілігі бойынша санаттары осы қосымшаның 7-кестесіне сәйкес қабылданады.

      31. Сыртқы қондырғылардың санаттарын анықтау жоғарғыдан (A _н ) бастап төменге (Д _н ) дейін, 7-кестеде берілген санаттарға олардың тиесілігін кезекті тексеру жолымен іске асырылуы керек.

      7-кесте

      32. Егер деректер болмауына байланысты, жеке қауіптілік шамасын бағалау мүмкін болмайтын жағдайда, оның орнына мынадай критерийлерді пайдалануға рұқсат етіледі:

      АН және БН санаттары үшін:

      Жалынның төменгі концентрациялық таралу шегінен жоғары газ-бу-ауа қоспаларының жанғыш концентрациясын шектейтін аймақтың көлденең өлшемі (бұдан әрі мәтін бойынша - ЖТКШ), 30 м асады (аталған критерий тек жанғыш газдар мен булар үшін қолданылады) және (немесе) сыртқы қондырғыдан 30 м арақашықтықта газ-бу немесе шаң-ауа қоспаларының жануы кезіндегі есептік артық қысым 5 кПа асады.

      B _н санаты үшін:

      Сыртқы қондырғыдан 30 м арақашықтықта BН санаты үшін көрсетілген заттар және (немесе) материалдардың өрт ошағынан жылулық сәулелену қарқындылығы 4 кВт м² асады.

5-тарау. Сыртқы қондырғылардың өрт қауіптілігі критерийлерінің мәндерін есептеу әдістері

1-параграф. Жанғыш газдар мен булар үшін, өрт қауіптілігі критерийлерінің мәндерін есептеу әдістері.

Есептеу нұсқасын таңдау және негіздеу

      33. Есептеу нұсқасын таңдауды сол және өзге апаттық оқиғалардың жылдық жүзеге асу жиілігін және зардаптарын ескеріп іске асыру қажет. Жанғыш газдар және булар үшін, өрт қауіптілігі критерийлерін есептеуге арналған есептеу ретінде осы нұсқаны Qw жылдық жүзеге асыру жиілігі және аталған нұсқаны максималды іске асыру жағдайында, газ-бу-ауа қоспалар жанған кезде, есептік артық қысымды DP апат нұсқасы ретінде қабылдау керек, яғни:

                                    G = Q _w * DР = max                               (26)

      G шамасын есептеу мынадай жүйелілікпен жүргізіледі:

      1) апаттың түрлі нұсқалары қарастырылады және статистикалық деректерден немесе осы нұсқалардың газ-бу-ауа қоспаларының Q _wi жануымен болатын апаттардың жылдық жиілігі негізінде анықталады;

      2) қарастырылатын нұсқалардың әрқайсысы үшін, есептік артық қысым мәнінің DP _i төменде баяндалған әдістемесі бойынша анықталады;

      3) арасында барынша үлкен мәні болатын G _i нұсқа таңдалып қарастырылатын апат нұсқаларының әрқайсысы үшін G _i =Q _{wi* D} P шамалары есептеледі;

      4) өрт қауіптілігінің критерийлерін анықтауға арналған есептеу ретінде G _i шамасы максималды болатын нұсқа қабылданады. Мұндайда атмосфераға шығатын жанғыш газдар мен булар мөлшері осы қосымшаның 35 - 40-тармақтары ескеріліп, қарастырылатын апат сценарийіне байланысты есептеледі.

      34. Жоғары сипатталған әдісті есептік ретінде іске асыру мүмкін болмаған кезде, жанғыш газ-бу-ауа қоспалары құрамында, осы қоспалардың жануы салдарына қатысты барынша қауіпті газдар мен булардың барынша көп мөлшері қатысатын барынша қолайсыз нұсқаны немесе аппараттардың қалыпты жұмыс кезеңін таңдау керек. Бұндай жағдайда, атмосфераға шығатын газдар мен булардың мөлшері осы қосымшаның 35-40-тармақтарына сәйкес есептеледі.

      35. Жанғыш газ-ауа немесе бу-ауа қоспаларын түзуі мүмкін келіп түсетін заттар мөлшері мынадай алғы шарттарға байланысты анықталады:

      1) есептік апат аппараттардың бірінен осы қосымшаның 33 немесе 34-тармақтарына сәйкес жүргізіледі (апаттың есептік нұсқасын анықтауға тәсілдердің қайсысын негіз ретінде қабылдауға байланысты);

      2) аппараттың ішіндегісінің бәрі қоршаған кеңістікке келіп түседі;

      3) құбыр желілерді сөндіру үшін қажетті уақыт көлемінде тура және кері ағын бойынша аппаратты қоректендіретін құбыр желісіндегі заттардың кемуі бір мезгілде жүргізіледі.

      Құбыр желісін сөндірудің есептік уақыты шынайы жағдайға байланысты, әрбір нақты жағдайда анықталады және ілгекті құрылғыларға, технологиялық процестің сипатына және есептік апаттың түріне арналған паспорттық деректер ескеріліп, минималды болуға тиіс.

      Құбыр желісін сөндірудің есептік уақытын бірдей деп қабылдау қажет:

      егер автоматика жүйелерінің істен шығу ықтималдығы оның элементтерін резервте сақтау қамтамасыз етілген болса (бірақ 120 с артық емес), қондырғының паспорттық деректеріне сәйкес құбыр желісін сөндірудің автоматика жүйелерінің іске қосылу уақытын;

      егер автоматика жүйелерінің істен шығу ықтималдығы оның элементтерін резервте сақтау қамтамасыз етілмеген болса, 120 с;

      қолмен сөндіру кезінде 300 с.

      Сөндіру уақыты жоғарыда берілген мәндерден асатын, құбыр желісін сөндіруге арналған техникалық құралдарды пайдалануға рұқсат етілмейді.

      Ерекше жағдайларда, белгіленген тәртіпте жоғарыда берілген мәндердің құбыр желісін сөндіру уақытынан асуына рұқсат етіледі;

       4) төгілген сұйықтықтың бетінен булану жүреді; көлденең бетке төгілген кезде, булану ауданы құрамында 70 % және одан аз (салмағы бойынша) еріткіштер болатын 1 л қоспалар мен ерітінділердің есебіне байланысты анықталады (анықтамалық немесе өзге тәжірибелік деректер болмаған кезде, 0,10 м ² ауданға төгіледі, ал қалған сұйықтықтар үшін - 0,15 м²;

      5) сондай-ақ сұйықтықтың беті ашық пайдаланылатын сыйымдылықтардан және жаңадан боялған беттерден сұйықтықтардың булануы жүреді;

      6) сұйықтықтың булану ұзақтығы оның толық уақытына тең болып қабылданады, бірақ 60 минуттан артық емес.

      36. Есептік апат кезінде қоршаған кеңістікке келіп түсетін газдың салмағы т, кг, мынадай формула бойынша анықталады:

                                    m = (V _a + V _T )*r _r ,                               (27)

      мұндағы V _a - аппараттан шыққан газдың көлемі, м³;

      V _т - құбыр желісінен шыққан газдың көлемі, м³;

      r _r - газдың тығыздығы, кг/м ³.

      Мұндайда:

                                    V _a = 0,01 * P ₁ V,                               (28)

      мұндағы P ₁ - аппараттағы қысым, кПа;

      V - аппараттың көлемі, м³;

                                    V _T = V _1T + V _2T ,                               (29)

      мұндағы V _1т - құбыр желісінен оны сөндіргенге дейін шыққан газдың көлемі, м ³ ;

      V _2т - құбыр желісіне оны сөндіргеннен кейін шыққан газдың көлемі, м ³ ;

                                    V _1T = q*T,                                     (30)

      мұндағы q - құбыр желісіндегі қысымға, оның диаметріне, газды ортаның температурасына байланысты, технологиялық регламентке сәйкес анықталған газ шығыны, м ³ /с;

      Т - 35-тармақ бойынша анықталған уақыт, с;

                  V _2r = 0,01 * п* P ₂ * (r ₁ ² L ₁ + r ₂ ² L ₂ + ... + r _n ² L _n ),                   (31)

      мұндағы Р ₂ - технологиялық регламент бойынша құбыр желісіндегі максималды қысым, кПа;

      r - құбыр желілерінің ішкі радиусы, м;

      L - құбыр желісінің апаттық аппараттан бастап ысырмаларға дейінгі ұзындығы,м.

      37. Бірнеше булану көздері болатын кезде (төгілген сұйықтықтың беті, жаңа салынған құрамы болатын беті, ашық сыйымдылықтар), қоршаған кеңістікке келіп түсетін сұйықтық буларының салмағы т, кг, мынадай өрнекпен анықталады:

                              m = m _p + m _сый + m _св.окр + m _пер ,                         (32)

      мұндағы m _р - құю бетінен буланатын сұйықтықтың салмағы, кг;

      m _емк - ашық сыйымдылықтардың бетінен буланатын сұйықтық салмағы, кг;

      m _св.окр - қолданылатын құрам салынған беттерден буланатын сұйықтық салмағы, кг;

      m _пер - қоршаған кеңістікке оны қыздырған кезде буланатын сұйықтық салмағы, кг.

      Мұндайда (32) формуласына қосылатындардың (mp, m _емк , m _св.окр ) әрқайсысы мынадай өрнектен анықталады:

                              m = W * F _и * T,                                     (33)

      мұндағы W - булану қарқындылығы, кг/с м ² ;

      F _и - қоршаған кеңістікке шығатын сұйықтық салмағына m _n байланысты, 35-тармаққа сәйкес анықталатын булану ауданы, м ² ;

      Т - қоршаған кеңістікке тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтардың осы қосымшаның 38-тармағына сәйкес, тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтардың келіп түсу ұзақтығы, с.

      m _пер шамасын мынадай формула бойынша анықтайды (T _а > Т _кип кезінде):

      мұндағы m _n - шығатын қыздырылатын сұйықтық салмағы, кг;

      С _р - сұйықтықты қыздыру кезіндегі сұйықтықтың меншікті жылу сыйымдылығы T _а , Дж/кг*К;

      T _a - технологиялық аппаратта немесе жабдықта технологиялық регламентке сәйкес қыздырылған сұйықтық температурасы, К;

      T _кип - сұйықтықтың қалыпты қайнау температурасы, К;

      L _исп - сұйықтықты қыздыру кезіндегі буланудың меншікті жылуы T _a , Дж/кг.

      Егер апатты жағдай сұйықтықтың қыздырылған күйінде ықтимал келіп түсуімен байланысты болса, онда ол олардың жұмысының ұзақтығына байланысты, қыздыру құрылғыларынан келіп түсетін сұйықтықтың қосымша қосылатын жалпы салмағы ескеріліп, (32) формуласында ескерілуге тиіс.

      38. Шығатын сұйықтықтың салмағы m _п , кг, осы қосымшаның 35-тармағына сәйкес анықталады.

      39. Булану қарқындылығы W анықтамалық және тәжірибелік деректер бойынша анықталады. Деректер болмаған кезде, қыздырылмаған ТЖС үшін W мынадай формула бойынша есептеуге рұқсат етіледі:

      мұндағы М - молярлық масса, г/моль;

      Р _н - анықтамалық деректер бойынша анықталған сұйықтықтың есептік температурасы кезіндегі қаныққан бу қысымы, кПа.

      40. Деректер болмаған кезде, сұйытылған көміртекті газдар үшін (бұдан әрі мәтін бойынша - СКГ) ағызудан буланатын СКГ m _суг меншікті салмағын мынадай формула бойынша есептеуге рұқсат етіледі, кг/м ² :

      мұндағы М - молярлық масса СУГ, кг/моль;

      L _исп - СКГ Т _ж бастапқы температура кезіндегі мольдік булану жылуы, Дж/моль;

      T₀ - бетіне СКГ төгілетін материалдың бастапқы температурасы, К;

      T _ж - СКГ бастапқы температурасы, К;

      С _тв - бетіне СКГ төгілетін материалдың жылу сыйымдылығы, Дж/кг*К;

      r _тв - бетіне СКГ төгілетін материалдың тығыздығы, кг/м³;

      t - СКГ толық булану уақытына тең болып қабылданатын ағымдағы уақыт, с, бірақ 60 минуттан артық емес;

      U — ауа ағынының жылдамдығы, м/с;

      v_B - ауаның кинематикалық тұтқырлығы, м ² /с;

      (36) формуласы температурасы Т _ж <T _кип .болатын СКГ үшін қолданылады.

      СКГ Т _ж >Т _кип температурасы кезінде (34) формуласы бойынша қыздырылған СКГ m _пер салмағы қосымша есептеледі.

2-параграф. Жанғыш газдардың және тез тұтанатын сұйықтықтардың қыздырылмаған буларының ашық кеңістікке апаттық келіп түсуі кезінде, НКПР жоғары ыстық концентрациясы болатын газ және бу-ауа қоспасын шектейтін аймақтардың көлденең өлшемдерін есептеу

      41. Жалынның төменгі концентрациялық таралу шегінен (С _нкпр ) асатын концентрациялар аумағын шектейтін аймақтардың көлденең өлшемдерін, м, мынадай формулалар бойынша есептейді:

      1) жанғыш газдар (ЖГ) үшін:

      2) қыздырылмаған тез тұтанатын сұйықтықтардың (ТЖС) булары үшін:

      мұндағы m _r - апатты жағдай кезінде ашық кеңістікке келіп түсетін ЖГ салмағы, кг;

      r _r - есептік температура және атмосфералық қысым кезіндегі ЖГ тығыздығы, кг/м ³ ;

      m _n - толық булану уақытында ашық кеңістікке келіп түсетін ТСЖ буларының салмағы, кг;

      r _n - есептік температура және атмосфера қысымы кезінде ЖТС буының тығыздығы, кг/м ³ ;

      Р _н - есептік температура кезіндегі ЖТС қаныққан буының қысымы, кПа;

      К - ЖТС үшін К- Т/3600 тең қабылданатын коэффициент;

      Т - ЖТС буының ашық кеңістікке түсу ұзақтығы, с;

      С _нкпр - ЖГ жалыны немесе ЖТС буы таралудың концентрациялық төменгі шегі, % (об.);

      М - молярлық масса, кг/кмоль;

      V ₀ - 22,413 м ³ /кмоль тең мольдік көлемі;

      t _р - есептік температурасы, ^o С.

      Есептік температура ретінде сәйкес климаттық аймақтағы ауаның максималды ықтимал температурасы немесе апатты жағдайда температураның ықтимал жоғарылауын ескеріп технологиялық регламент бойынша ауаның максималды ықтимал температурасын қабылдаған дұрыс. Егер есептік температураның t _р бұндай мәнін қандай да бір себептер бойынша анықтау мүмкін болмаса оны 61 ^o С тең қабылдауға рұқсат етіледі.

      42. Есептеу басында аймақтың көлденең өлшемі деп аппарат, қондырғы, құбыржолдың сыртқы габариттік өлшемдерін қабылдайды. Барлық жағдайда ЖГ және ЖТС үшін R _нкпр мәні 0,3 м кем болмауы тиіс.

3-параграф. Артық қысым және қысым толқыны лүпілінің ашық кеңістікте жанғыш газ және будың ауамен жануы кезіндегі есебі

      43. Апаттың қаралып отырған сценарийіне сүйеніп осы қосымшаның 35-40-тармақтарына сәйкес технологиялық аппараттан атмосфераға шығатын жанғыш газ және (немесе) будың салмағы m, кг анықталады.

      44. Газбуауа қоспасы жанған кезде дамитын артық қысым шамасы DР, кПа мына формула бойынша анықталады

                        DР = P0 * (0,8 m _пр ^0,33 /r2 + 5m _пр /r ³ ),                         (39)

      мұндағы Р ₀ - атмосфералық қысым, кПа (101 кПа тең қабылдауға рұқсат етіледі);

      r - газбуауа бұлтының геометриялық ортасынан бастап қашықтық, м;

      m _пр - газ немесе будың келтірілген салмағы кг, мына формула бойынша анықталады

                              m _пр = (Q _сг /Q ₀ ) ^. m ^. Z,                               (40)

      мұндағы Q _cr - газ немесе будың жануының меншікті жылуы, Дж/кг;

      Z - 0,1 тең қабылдау рұқсат етілетін жанудағы жанғыш газ және будың қатысу коэффициенті;

      Q ₀ - 4,52 10 ⁶ Дж/кг тең константа;

      m - апат нәтижесінде қоршаған кеңістікке түсетін жанғыш газ және (немесе) бу салмағы, кг.

      45. Қысым толқыны лүпілінің шамасын i, Па*с, мына формула бойынша анықтайды

                              i = 123 ^. m _пр ^0,66 /r                                     (41)

4-параграф. Жанғыш тозаң үшін өрт қауіптілігі критерийі мәнін есептеу әдісі

      46. Жанғыш тозаң үшін өрт қауіптілігі критерийлерін анықтау үшін апаттың есептік нұсқасы ретінде апаттың аса қолайсыз нұсқасын немесе тозаң-ауа қоспасын жанған кезде осындай жану салдарына қатысты аса қауіпті заттар немесе материалдардың көп саны қатысатын аппараттың қалыпты жұмыс кезеңін таңдаған жөн.

      47. Жанғыш тозаң-ауа қоспасын жасауы мүмкін түскен заттар мөлшері есептік апат кезінде аппараттағы тозаң болған қоршаған кеңістікке апатты шығарынды түскен технологиялық аппараттың бірінен жоспарлы (жөндеу жұмыстары) немесе кенеттен қымтақтауы ашылғаны туралы алдыңғы жағдайға сүйене отыра анықталады.

      48. Есептік апат кезінде қоршаған кеңістікке түскен тозаңның есептік салмағы мына формула бойынша анықталады

                                    М = М _вз + М _ав ,                               (42)

      мұндағы М - қоршаған кеңістікке түсетін жанғыш тозаңның есептік салмағы, кг,

      М _вз - құйындаған тозаңның есептік салмағы, кг;

      М _ав - апатты жағдай нәтижесінде түскен тозаңның есептік салмағы, кг.

      49. М _вз шамасы мына формула бойынша анықталады

                                    М _вз = К _г ^. К _вз ^. М _п ,                               (43)

      мұндағы Kr - тозаң жиналудың жалпы салмағындағы жанғыш тозаң үлесі;

      K _вз - апатты жағдай нәтижесінде өлшенген күйге өтуге қабілетті аппаратқа жақын жиналған тозаң үлесі. K _вз шамасы туралы эксперименттік деректер болмаған жағдайда K _вз = 0,9 қабылдауға рұқсат етіледі;

      М _n - апат сәтінде аппаратқа жақын орналасқан жиналған тозаң салмағы, кг.

      50. М _ав шамасы мына формула бойынша анықталады

                                    M _ав = (M _аn + q ^. T) ^. K _n ,                         (44)

      мұндағы М _аn - технологиялық аппараттың қымтақтығы алынған кезде қоршаған кеңістікке шығарылатын жанғыш тозаң салмағы, кг;

      Ескертпе - Инженерлік құрылғы тозаңын шектейтін шығарынды болмаған кезде есептік апат сәтінде аппараттың барлық тозаңы қоршаған ортаға апатты шығатынын болжаған жөн.

      q - тозаң тәрізді заттардың құбыржол бойымен оларды ажыратқанға дейін апатты аппаратқа түсуі жалғасатын өнімділігі, кг/с;

      Т - нақты жағдайға сүйене отыра әрбір нақты жағдайда анықталатын ажыратудың есептік уақыты. Ажыратудың есептік уақыты егер оның істен шығу ықтималдығы оның элементтерін резервтеу қамтамасыз етілсе (алайда 120 с аспаса) автоматика жүйесінің іске қосылу уақытына тең қабылданады.

      120 с - егер жүйенің жұмыс істемеу ықтималдығы оның элементтерінің сақталуы қамтамасыз етілмеген;

      300 с - қолмен ажыратқан кезде;

      K _n - шаңның ауада өлшенген салмағын аппараттан түскен шаңның барлық салмағына қатынасын көрсететін шаңдану коэффициенті. К _n шамасы туралы экспериментальды деректер болмаған жағдайда мыналарды қабылдауға рұқсат етіледі:

      1) 0,5 - майдалығы 350 мкм кем емес шаңдар үшін;

      2) 1,0 - майдалығы 350 мкм кем шаңдар үшін.

      51. Жанатын шаңдар үшін DР артық қысым мынадай тәртіппен анықталады:

      1) m _пр , жанатын шаңның келтірілген салмағы мына формула бойынша анықталады, кг.

                                    m _пр = M ^. Z ^. Н _т /Н _то ,                         (45)

      мұндағы М - апат нәтижесінде қоршаған ортадағы жанатын шаңның салмағы, кг;

      Z - мәнін 0,1 тең қабылдауға рұқсат етілетін, жанудағы шаңның болуы коэффициенті.

      Жеке негізделген жағдайларда 2 кем дегенде 0,02 дейін түсуі мүмкін.

      H _т - шаңның жану жылулығы, Дж/кг;

      H _то - 4,6 * 106 Дж/кг тең қабылданатын тұрақты шам;

      2) DР есептік артық қысым мына формула бойынша анықталады, кПа.

                  DР = Р ₀ ^. (0,8m _пр ^0,33 /r + 3m _пр ^0,66 /r ² + 5m _пр /r ³ ),                   (46)

      мұндағы r - шаңды - ауа бұлттың ортасының арақашықтығы, м.

      технологиялық қондырғының геометриялық ортасынан r шамасын есептеуге рұқсат етіледі;

      Р₀ - атмосфералық қысым, кПа.

      52. і қысымының толқын импульсі шамасын мына формула бойынша есептейді, Па.

                                    i = 123 ^. m _пр ^0,66 /r.                               (47)

5-параграф. Жылу сәулеленуінің қарқындылығын есептеу әдісі

      53. Жылу сәулеленуінің қарқындылығы өрттің екі жағдайы үшін анықталады (немесе олардың осы технологиялық қондырғыда жүзеге асырылатындардың біреуі үшін):

      ЖТС, ЖС ағызу өрті немесе қатты жанатын материалдардың (шаңның жануын қоса) жануы;

      "Жалынды шар" - резервуар ішіндегісі тұтануымен қысым астында жанатын сұйықтығы немесе газы болатын резервуарның үзіліс кезінде тарайтын ірі көлемді диффузиялық жану.

      Егер екі жағдайда болуы мүмкін болса, онда өрт қауіптілігі критерийі мәндерін бағалау кезінде жылу сәулеленуі қарқындылығының екі шамаларының үлкені ескеріледі.

      54. Сұйықтық ағызу өрті үшін немесе қатты материалдардың жану кезінде q жылу сәулеленуінің қарқындылығы мына формула бойынша есептеледі, кВт/м ² .

                                    q = E _f ^. F _q ^. t,                                     (48)

      мұндағы Е _f — жалынның жылу сәулеленуінің орташа беттік тығыздығы, кВт/м²;

      F _q - сәулеленудің бұрыштық коэффициенті;

      t - атмосфераның өткізу коэффициенті.

      Е _f мәні бар экспериментальды деректер негізінде қабылданады. Кейбір сұйық көмірсутекті отын үшін көрсетілген деректер осы қосымшаның 8-кестесінде келтірілген.

      Деректер болмаған жағдайда Е _f шамасын мыналарға тең қабылдауға рұқсат етіледі:

      1) СУГ үшін - 100 кВт/м ² ,

      2) мұнай өнімдері үшін - 40 кВт/м ²,

      3) қатты материалдары үшін - 40 кВт/м.

      8-кесте

Ошақ диаметріне қарай жылу сәулеленуінің орташа беттік тығыздығы және кейбір көмірсутекті отын үшін жанудың меншікті салмақтық жылдамдығы

      Ескертпе — 10 м кем немесе 50 м артық ошақ диаметрі үшін сәйкесінше диаметрі 10 м және 50 м болатын ошаққа арналған сияқты сондай E _f шамасын қабылдау керек.

      Ағызудың тиімді d диаметрі мына формула бойынша есептеледі, м.

      мұндағы F - ағызу ауданы, м².

      Жалынның Н биіктігі мына формула бойынша есептеледі, м.

      мұндағы М - отын жанып кетудің меншікті салмақтық жылдамдығы, кг/м ^2* с;

      r _в - қоршаған ауаның тығыздығы, кг/м ³;

      g = 9,81 м/с ² - еркін түсу үдеуі.

      Сәулеленудің бұрыштық коэффициенті F _q мына формула бойынша анықталады:

      мұндағы F _v F _н - мына өрнектер көмегімен сәйкесінше анықталатын тік және жатық аудандарға арналған сәулелену факторлары:

      (52)

      (53)

      A = (h ² + S ² +1)/(2S);                                                       (54)

      B = (1 + S ² )/(2S);                                                             (55)

      S = 2r/d;                                                                   (56)

      h = 2H/d,                                                                   (57)

      мұндағы r - ағызудың геометриялық ортасынан сәулеленетін объектіге дейінгі арақашықтығы, м.

      Атмосфераның өткізу коэффициенті мына формула бойынша анықталады

                              t = exp[-7,0 ^. 10 ^-4. (r - 0,5d)].                         (58)

      55. "Жалынды шар" үшін q жылу сәулелену қарқындылығы (48) формула бойынша есептеледі

      Е_f шамасы бар экспериментальды деректер негізінде анықталады. Е_f шамасы 450 кВт/м ² деп қабылдануға рұқсат етіледі.

      F _q мәні мына формула бойынша есептеледі.

      мұндағы Н – "жалынды шар" ортасының биіктігі, м;

      D _s – "жалынды шар" тиімді диаметрі, м;

      r - сәулеленетін объектіден тікелей "жалынды шар" ортасының астындағы жердің бетіндегі нүктесіне дейінгі арақашықтығы, м.

      "Жалынды шар" тиімді D_s диаметрі мына формула бойынша анықталады

                              D _s = 5,33 m ^0,327 ,                                     (60)

      мұндағы m - жанатын заттың салмағы, кг.

      Н шамасы арнайы зерттеу барысында анықталады. Н шамасын D _s / 2 тең деп қабылдауға рұқсат етіледі.

      "жалынды шардың" болу уақыты і, мына формула бойынша анықталады, с

                              t _s = 0,92 m ^0,303                                     (61)

      атмосфераның өткізу коэффициенті t мына формула бойынша есептеледі

6-тарау. Жарылыста қыздырылмаған жеңіл тұтанатын сұйықтық буы және жанғыш газдың қатысуының Z коэффициенті мәнін анықтау бойынша есептеу әдісі

      Z коэффициентін анықтау бойынша есептеу әдісі мына өрнектердің шарттары сақталған жағдайда қолданылуы тиіс:

      100 m/(Р _r,n V) < 0,5 С _нкпр , мұндағы Снкпр - газ немесе бу жалыны таралуының төменгі концентрациялық шегі, % (айн.), сондай-ақ ұзындығының еніне қатынасы 5 артық емес тік бұрышты параллелепипед форма түріндегі үй-жайлар үшін.

      56. Берілген мәнділік деңгейінде Q (С >

      Х _нкпр <L/2 және Ү _нкпр <S/2 кезде

      мұндағы С ₀ - экспонентті көбейткіш мыналарға тең, % (айн.):

      1) жанатын газдар үшін ауаның қозғалысы болмаған кезде

      2) жанатын газдар үшін ауа ортасының қозғалысы кезінде

      3) жеңіл тұтанатын сұйықтық булары үшін ауа ортасының қозғалысы болмаған кезде

      4) жеңіл тұтанатын сұйықтық булары үшін ауа ортасының қозғалысы кезінде

      Мұндағы, m - үй-жайлар ауданына кіретін газдар немесе ЖТС буларының салмағы, кг;

      Х _нкпр , Ү _нкпр , Z _нкпр - жалын таралуының төменгі концентрациялық шегімен шектелген газ немесе будың кіру көзінен X, Ү және Z осьтерінің арақашықтығы сәйкесінше (72 - 74) формулалар бойынша анықталады;

      L, S - тиісті үй-жайлар ұзындығы мен ені, м;

      F - тиісті үй-жайлар еденінің ауданы, м ² ;

      U - ауа ортасының қозғалысы, м/с;

      С _н - үй-жайлардағы ауаның есептік температурасы t _р кезіндегі қаныққан булардың концентрациясы, % (айн.).

      С _н концентрациясы мына формула бойынша анықталады.

      мұндағы Р_н - есептік температура кезіндегі қаныққан булардың қысымы (анықтамалық оқулықтарда болады), кПа;

      P ₀ - 101 кПа тең атмосфералық қысым.

      9-кесте

      Q (С >

      Q (С >

      57. Жарылыстағы жеңіл тұтанатын сұйықтық буларының қатысуы Z коэффициентінің шамасы мына суретте келтірілген график бойынша анықталуы мүмкін.

      X мәні мына формула бойынша анықталады

      мұндағы С* - қатынасымен берілетін шама

      мұндағы

      58. Х _нкпр , Ү _нкпр және Z _нкпр арақашықтығы мына формулалар бойынша есептеледі:

      мұндағы К ₁ - жанатын газ үшін 1,1314 тең және жеңіл тұтанатын сұйықтық үшін 1,1958 тең қабылданатын коэффициент;

      К ₂ - жанатын газдар үшін 1 тең және жеңіл тұтанатын сұйықтық үшін К ₂ = Т/3600 тең деп қабылданатын коэффициент;

      К ₃ - мыналарға тең қабылданатын коэффициент:

      1) 0,0253 - ауа ортасының қозғалысы болмаған кездегі жанатын газдар үшін;

      2) 0,02828 - ауа ортасының қозғалысы кезіндегі жанатын газдар үшін;

      3) 0,04714 - ауа ортасының қозғалысы болмаған кездегі жеңіл тұтанатын сұйықтықтар үшін;

      4) 0,3536 - ауа ортасының қозғалысы кезіндегі жеңіл тұтанатын сұйықтықтар үшін;

      Н - үй-жайлар биіктігі, м.

      Х _нкпр , Ү _нкпр және Z _нкпр арақашықтығы логарифмдердің теріс мәндері кезінде 0 тең қабылданады.

      1-кесте

Өртке қарсы кедергілердің отқа төзімділік шегі