Қазақстан Республикасында орта білім беру мазмұнын жаңарту шеңберінде педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курстарының білім беру бағдарламаларын бекіту туралы

      «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 38-2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
      1. Мыналар:
      1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      3) осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      4) осы бұйрыққа 4-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      5) осы бұйрыққа 5-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      6) осы бұйрыққа 6-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      7) осы бұйрыққа 7-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      8) осы бұйрыққа 8-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      9) осы бұйрыққа 9-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      10) осы бұйрыққа 10-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы» пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      11) осы бұйрыққа 11-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      12) осы бұйрыққа 12-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      13) осы бұйрыққа 13-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде облыстық, Алматы, Астана қалаларының білім басқармалары, аудандық (қалалық) білім бөлімдері мен әдістемелік кабинет мамандарының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      14) осы бұйрыққа 14-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде критериалды бағалау жүйесін енгізу бойынша «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      15) осы бұйрыққа 15-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде критериалды бағалау жүйесін енгізу бойынша тілдік пәндер бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      16) осы бұйрыққа 16-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде критериалды бағалау жүйесін енгізу бойынша бастауыш сынып пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      17) осы бұйрыққа 17-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде критериалды бағалау жүйесін енгізу бойынша «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша педагогика кадрларының кадрлардың біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      18) осы бұйрыққа 18-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде критериалды бағалау жүйесін енгізу бойынша «Жоба жұмысы» пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      19) осы бұйрыққа 19-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде жалпы білім беру ұйымдары басшыларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      20) осы бұйрыққа 20-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде жалпы білім беру ұйымдары басшылары орынбасарларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      21) осы бұйрыққа 21-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде жалпы білім беру ұйымдары басшыларының тәрбие ісі жөніндегі орынбасарларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      22) осы бұйрыққа 22-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде мониторинг ұйымдастыратын мамандардың біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      23) осы бұйрыққа 23-қосымшаға сәйкес «Тиімді оқыту» педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      24) осы бұйрыққа 24-қосымшаға сәйкес «Мектептегі мұғалім көшбасшылығы» педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы;
      25) осы бұйрыққа 25-қосымшаға сәйкес «Педагогикалық қоғамдастықтағы мұғалім көшбасшылығы» педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы бекітілсін.
      2. Мектепке дейінгі және орта білім, ақпараттық технологиялар департаменті (Ж.А. Жонтаева) заңнамада белгіленген тәртіппен:
      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өтуін;
      2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде орналастыру үшін «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберді;
      3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын;
      4) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он күн ішінде осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында қарастырылған іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметті Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң департаментіне ақпарат беруді қамтамасыз етсін.
      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министріне жүктелсін.
      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Білім және ғылым
      Министрі                                 А. Сәрінжіпов

Қазақстан Республикасы   
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы 
№ 32 бұйрығына 1-қосымша 

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) "Педагогикалық шеберлік орталығы" жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пәнінің білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пәнінің мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен, мақсаттарымен және міндеттерімен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін критериалды бағалау жүйесін түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, мазмұнын, мақсаттарын және міндеттерін біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға «Оқу жоспары» 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге қазақ тілі бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарынақол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.

4. Пәнге шолу

      13. Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі және орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі бойынша жаңартылған білім беру бағдарламаларын әзірлеуде екі тілге арналған оқу жоспарлары ұқсас, барабар. Бұл тілді оқыту үдерісін айрықшалауға, жекелеуге жол бермейді.
      14. Жаңартылған барлық құжаттардың жалпы құрылымы оқытуда басқа оқу бағдарламаларымен танысуға ықпал етеді. Сонымен қатар, жаңартылған оқу бағдарламалары оқытудың бір тілден екінші тілге көшуіне көмектесе отырып бар құзыреттіліктерін кеңейтеді (мысалы, мәтінді оқи білу). Төменде «тілдік жүйелілік» мақсатында жасалған жаңартылған оқу жоспарынан табуға болатын сипаттамалар берілген:
      1) тілді оқу мақсатының ауқымын нақты айқындау;
      2) тілді оқыту (тілдік қызмет түрлерінің атауы) мен сипаттауда (тұжырымдамалар мен жіктелімі) қолданылатын терминдерді біршама реттеу;
      3) бағалау әдістерін реттеу («Еуропадағы тілдік білім беру саясатын дамыту бойынша нұсқаулықтан»).
      15. Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілін оқыту оқушылардың тілдік дағдыларын қалыптастырады, сондықтан да олар өз ана тілін құрметтей, оның әлеуметтік маңызын ұғына алады, тілді дұрыс қолданып, тілдік нормаларды бұзбауға үйретеді, оқушылардың жатық сөйлеп, сауатты жазуды меңгеруіне мүмкіндік береді.
      16. Осы Бағдарламаның негізгі қағидаты қарым-қатынас жасау тәсілі арқылы тілді оқыту мен оқу нысандары мен әдістерін кеңейту болып табылады.
      17. Қазақ тілін үйрену үдерісінде оқушылар:
      1) қазақ тілінің әлеуметтік қызметін таниды;
      2) тілдік мәдениеттің әлеуметтік мәнін түсінеді;
      3) әдеби тілдің лексикалық, грамматикалық, стилистикалық, пунктуациялық нормаларын, сондай-ақ лексикалық бірліктерді дұрыс айту және дұрыс жазуды үйренеді;
      4) өз пікірін еркін, ашық білдіруге үйренеді (ауызша да, жазбаша түрде де);
      5) нақты жағдайларға сәйкес қарым-қатынас дағдыларын қолдана алады.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      18. Қазақ тілінде оқу үш бағыт бойынша құрылған:
      1) 1-бағыт: Тыңдалым және айтылым
      2) 2-бағыт: Оқылым
      3) 3-бағыт: Жазылым.
      19. Пәннің мазмұны, білім және түсінік тілдік бағыттар (бөлімдер) бойынша ұйымдастырылған. Бағыттар кіші бағыттарға (бөлімдер) бөлінген, оларда сынып бойынша оқу мақсаттары күтілетін нәтижелер түрінде берілген: дағды немесе білік, білім немесе түсінік. Әрбір кіші бағыт ішінде тізбектеліп ұйымдастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге жоспарлауға және бағалауға, оқушылармен алдағы қадамдары туралы ойларымен бөлісуіне мүмкіндік береді.
      20. «Тыңдалым және айтылым» бағыты (бөлімі) оқушылардың тыңдалатын материалдағы ақпаратты түсіну және жауап алу мүмкіндігін қамтамасыз етеді; негізгі идеяны анықтау, күрделі талдау және астыртын ойды аша білу, сондай-ақ өздерінің естігендерін бағалай білуге қабілеттілікті қамтамасыз етеді.
      21. «Оқылым» бағыты (бөлімі)оқушылардың мәтіннің мазмұны мен лексикасын ұғынуға, мәтіннің өзіндік ерекшеліктерін анықтауға, әртүрлі оқылым стратегияларын қолдануға, сондай-ақ әртүрлі мәтіннен қажетті ақпаратты тауып, салыстыруына мүмкіндік береді.
      22. «Жазылым» бағыты оқушылардың өздерінің жазуын жоспарлай білуіне, әртүрлі стильдер мен жанрларда жаза білулеріне; мәтіндерді салыстыруға; дұрыс грамматика мен пунктуацияны қолдана білуіне, сондай-ақ мәтінді өзгерту және түзете білу дағдыларын үйренуіне мүмкіндік береді.
      23. Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі бойынша оқу бағдарламасының әзірленуіне, 3-қосымшаға сәйкес, спиральді оқу моделі негіз болған.
      24. Білім беру бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары бағыттар (бөлімдер) мен кіші бағыттарға (бөлімшелерге) біріктірілген.
      25. Спиральді оқу бағдарламасының құрылымы оқу бағдарламасының оқу мақсаттары оқушылардың сыныптан сыныпқа көшу барысында алға ілгерілеуіне орай анық көрінеді. Мысалы, «Сыныптан сыныпқа көшуде оқытудың спиральділігі» атты 4-қосымшаға сәйкес, «оқылым» бағыты бойынша оқушылар ақпаратты анағұрлым кеңейтілген түрде қайта қарап, кеңейтіп отырады.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 1-қосымша

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 2-қосымша

Дэвид Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 3-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу моделі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 4-қосымша

Сыныптан сыныпқа көшуде оқытудың спиральділігі

   
                                              Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 2-қосымша 

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) "Педагогикалық шеберлік орталығы" жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пәнінің білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пәнінің мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты
      Орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен, мақсаттарымен және міндеттерімен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін критериалды бағалау жүйесін түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, мазмұнын, мақсаттарын және міндеттерін біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға «Оқу жоспары» 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге қазақ тілі бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарынақол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады. 

4. Пәнге шолу

      13. Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі және орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі бойынша жаңартылған білім беру бағдарламаларын әзірлеуде екі тілге арналған оқу жоспарлары ұқсас, барабар. Бұл тілді оқыту үдерісін айрықшалауға, жекелеуге жол бермейді.
      14. Жаңартылған барлық құжаттардың жалпы құрылымы оқытуда басқа оқу бағдарламаларымен танысуға ықпал етеді. Сонымен қатар, жаңартылған оқу бағдарламалары оқытудың бір тілден екінші тілге көшуіне көмектесе отырып бар құзыреттіліктерін кеңейтеді (мысалы, мәтінді оқи білу). Төменде «тілдік жүйелілік» мақсатында жасалған жаңартылған оқу жоспарынан табуға болатын сипаттамалар берілген:
      1) тілді оқу мақсатының ауқымын нақты айқындау;
      2) тілді оқыту (тілдік қызмет түрлерінің атауы) мен сипаттауда (тұжырымдамалар мен жіктелімі) қолданылатын терминдерді біршама реттеу;
      3) бағалау әдістерін реттеу («Еуропадағы тілдік білім беру саясатын дамыту бойынша нұсқаулықтан»).
      15. Ана тілін оқыту немесе өзге тілді оқыту ұқсас білім беру үдерістеріне негізделеді: бір ғана айырмашылық – білім беру жағдайлары және оқушылардың қалыптасқан дағдылары жаңа тілді қабылдауды қалай қалыптастыратыны болып табылады.
      16. Екінші тілді меңгеру үдерісінде тілдік қабілетті сипаттауда, осы Бағдарламаға 3-қосымшаға сәйкес, Шет тілін меңгеру деңгейін анықтаудың жалпыеуропалық критерийлері қолданылады. Іс-әрекеттердің ретін анықтау мақсатында оқыту мен бағалау үдерісінде критерийлер қолданылады, бұл тәжірибенің жүйелілігін қамтамасыз етеді.
      17. Бұл Бағдарламаның негізгі қағидаты қарым-қатынас тәсілі арқылы тілді оқыту мен оқу нысандары мен әдістерін кеңейту болып табылады.
      18. Орыс тілінде оқытатын мектептерде қазақ тілін оқыту барысында оқушылар:
      1) қазақ тілінің әлеуметтік функциясымен танысады;
      2) тілдік мәдениеттің әлеуметтік мәнін түсінеді;
      3) әдеби тілдің тілдік және грамматикалық нормаларын үйренеді, сонымен бірге лексикалық бірлікті дұрыс жазуды және дыбыстауды үйренеді;
      4) өз пікірін еркін, анық және түсінікті жеткізіп үйренеді (ауызша да, жазбаша нысанда да);
      5) нақты жағдайларда қарым-қатынас  жасау  дағдыларын  қолдана  алады.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      19. Пән бойынша білім мен дағдылар оқу бағыттары бойынша ұйымдастырылған. Одан әрі бағыттар кіші бағыттарға бөлінеді, олар дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейінде орналастырылған. Оқу кезеңдеріне қатысты оқудан күтілетін нәтижелер бойынша кіші бағыттар пәннің оқу мақсатын құрайды. Оқу мақсаттары әрбір кіші бағыт шеңберіндегі алға ілгерілеуді көрсетеді. Бұл мұғалімдерге оқудың алдыңғы кезеңдері мен орындалуы қажетті тапсырмалар туралы оқушыларды хабардар ете отырып, оқытуды жоспарлауға және бағалауға мүмкіндік береді:
      1) 1-бағыт: Тыңдалым;
      2) 2-бағыт: Айтылым;
      3) 3-бағыт: Оқылым;
      4) 4-бағыт: Жазылым.
      20. Одан әрі негізгі бағыттардағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейіндегі бөлімдерге бөлінеді. Бөлімдер санат бойынша бөлінісін білдіріп, оқу мақсаттарын айқындайды. Оқу мақсаттары әрбір бағыт бойынша ілгерілеуді білдіріп, мұғалімдердің жоспарлауына және бағалауына, оқушылармен алдағы қадамдары туралы ойларымен бөлісуіне мүмкіндік береді.
      21. Тыңдалым ауызша хабарламаларды, сөздер мен мәтіндердің мағынасын түсінуді, алдын ала бағалауды және ақпараттың негізгі және маңызды сәттерін анықтау мен әдеби нормаларды өзектендіруді қамтиды.
      22. Айтылым сөздік қорды қолдануды, әңгімелеуді және тыңдалған немесе оқылған мәтінді сараптауды, ауызша өтініштерді құрастыру мен бағалауды және аудиобейне материалдар үшін негізделген дәлелдерді қамтиды.
      23. Оқылым арқылы оқушылар мәтінді және оқу стратегиясының типтерін түсінуге, негізгі ойды анықтауға, негізгі ойды және мәтіннің құрылымдық бөліктерін, мәтіннің стилі мен типін анықтауды, оқылған мәтін негізінде сұрақтар құрастыруды, әртүрлі дректерден қосымша ақпаратты айқындауды және мәтіндердің салыстырмалы сараптамасын қолдануды үйренеді.
      24. Жазылым сипаттау құралдарын, материалдарды оқу мен аудиобейне материалдарды, грамматикалық және сөздік нормаларды, орфографиялық қағидаттар мен пунктуациялық нормаларды және шығармашылықты қолдана отырып әртүрлі стильдегі және типтегі мәтіндерді құруды қарастырады.
      25. Білім беру бағдарламасының негізіне алынған маңызды қағидат, осы Бағдарламаға 4-қосымшаға сәйкес, спиральді оқу үлгісі болып табылады. Спираль тәрізділік қағидаты бойынша құрылған білім беру бағдарламасын жақтаушылар оның төмендегідей басымдықтарына назар аударады:
      1) оқушы пәнді қайталап оқыған сайын ақпарат қайталанып бекітіліп отырады;
      2) спиральді білім беру бағдарламасы жеңіл идеялардан анағұрлым күрделі идеяларға қисынды жолмен ауысуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
      3) оқушылар бұрын алған білімдерін курстың мақсатына жетуде жетістіктерге қол жеткізу үшін қолдана алады.
      26. Білім беру бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөліктер мен бағыттарға біріктірілген. Білім алу кезінде сыныптан сыныпқа ауыса отырып, осы Бағдарламаға «Сыныптан сыныпқа көшуде оқытудың спиральділігі» атты 5-қосымшаға сәйкес, оқушылар өз дағдыларын барлық бағыттарда жетілдіреді. 

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің «Қазақ тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттырудың білім беру бағдарламасына
1-қосымша 

Оқу жоспары 

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту аясында орыс тілінде
оқытатын мектептердің қазақ тілі
мұғалімдерінің біліктілігін арттырудың
білім беру бағдарламасына 2-қосымша
 

Дэвид Колбтың оқу циклі
 

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту аясында орыс тілінде
оқытатын мектептердің қазақ тілі
мұғалімдерінің біліктілігін арттырудың
білім беру бағдарламасына 3-қосымша

Шет тілін меңгеру деңгейін анықтаудың жалпыеуропалық критерийлері

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту аясында орыс тілінде
оқытатын мектептердің қазақ тілі
мұғалімдерінің біліктілігін арттырудың
білім беру бағдарламасына 4-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту аясында орыс тілінде
оқытатын мектептердің қазақ тілі
мұғалімдерінің біліктілігін арттырудың
білім беру бағдарламасына 5-қосымша

Сыныптан сыныпқа көшуде оқытудың спиральділігі

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 3-қосымша

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) "Педагогикалық шеберлік орталығы" жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама қазақ тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі пәнінің білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты қазақ тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі пәнінің мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге орыс тілі бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер қазақ тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарынақол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.

4. Пәнге шолу

      13. Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі және орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі бойынша жаңартылған оқу бағдарламаларын әзірлеуде оқу жоспарларының екі тіл үшін ұқсас, барабар мазмұнда дайындалуы ескерілді. Бұл белгілі бір тілді оқыту үдерісін айрықшалауға, жекелеуге жол бермейді.
      14. Жаңартылған барлық құжаттардың жалпы құрылымы оқытуда басқа оқу бағдарламаларымен танысуға ықпал етеді. Сонымен қатар, жаңартылған оқу бағдарламалары оқытудың бір тілден екінші тілге көшуіне көмектесе отырып бар құзыреттіліктерін кеңейтеді (мысалы, мәтінді оқи білу). Төменде «тілдік жүйелілік» мақсатында жасалған жаңартылған оқу жоспарынан табуға болатын сипаттамалар берілген:
      1) тілді оқу мақсатының ауқымын нақты айқындау;
      2) тілді оқыту (тілдік қызмет түрлерінің атауы) мен сипаттауда (тұжырымдамалар мен жіктелімі) қолданылатын терминдерді біршама реттеу;
      3) бағалау әдістерін реттеу («Еуропадағы тілдік білім беру саясатын дамыту бойынша нұсқаулықтан»).
      15. Екінші тілді меңгеру үдерісінде тілдік қабілетті сипаттауда, осы Бағдарламаға 3-қосымшаға сәйкес, Шет тілін меңгеру деңгейін анықтаудың жалпыеуропалық критерийлері қолданылады. Іс-әрекеттердің ретін анықтау мақсатында оқыту мен бағалау үдерісінде критерийлер қолданылады, бұл тәжірибенің жүйелілігін қамтамасыз етеді.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      16. Пән бойынша білім мен дағдылар оқу бағыттары бойынша ұйымдастырылған. Одан әрі бағыттар кіші бағыттарға бөлінеді, олар дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейінде орналастырылған. Оқу кезеңдеріне қатысты оқудан күтілетін нәтижелер бойынша кіші бағыттар пәннің оқу мақсатын құрайды. Оқу мақсаттары әрбір кіші бағыт шеңберіндегі алға ілгерілеуді көрсетеді. Бұл мұғалімдерге оқудың алдыңғы кезеңдері мен орындалуы қажетті тапсырмалар туралы оқушыларды хабардар ете отырып, оқытуды жоспарлауға және бағалауға мүмкіндік береді:
      1) 1-бағыт: Тыңдалым;
      2) 2-бағыт: Айтылым;
      3) 3-бағыт: Оқылым;
      4) 4-бағыт: Жазылым.
      17. Одан әрі негізгі бағыттар дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейіндегі бөлімдерге бөлінеді. Бөлімдер санат бойынша бөлінісін білдіріп, оқу мақсаттарын айқындайды. Оқу мақсаттары әрбір бағыт бойынша ілгерілеуді білдіріп, мұғалімдердің жоспарлауына және бағалауына, оқушылармен алдағы қадамдары туралы ойларымен бөлісуіне мүмкіндік береді.
      18. Тыңдалым ауызша хабарламаларды, сөздер мен мәтіндердің мағынасын түсінуді, алдын ала бағалауды және ақпараттың негізгі және маңызды сәттерін анықтау мен әдеби нормаларды өзектендіруді қамтиды.
      19. Айтылым сөздік қорды қолдануды, әңгімелеуді және тыңдалған немесе оқылған мәтінді сараптауды, ауызша өтініштерді құрастыру мен бағалауды және аудиобейне материалдар үшін негізделген дәлелдерді қамтиды.
      20. Оқылым арқылы оқушылар мәтінді және оқу стратегиясының типтерін түсінуге, негізгі ойды анықтауға, негізгі ойды және мәтіннің құрылымдық бөліктерін, мәтіннің стилі мен типін анықтауды, оқылған мәтін негізінде сұрақтар құрастыруды, әртүрлі дректерден қосымша ақпаратты айқындауды және мәтіндердің салыстырмалы сараптамасын қолдануды үйренеді.
      21. Жазылым сипаттау құралдарын, материалдарды оқу мен аудиобейне материалдарды, грамматикалық және сөздік нормаларды, орфографиялық қағидаттар мен пунктуациялық нормаларды және шығармашылықты қолдана отырып әртүрлі стильдегі және типтегі мәтіндерді құруды қарастырады.
      22. Білім беру бағдарламасының негізіне алынған маңызды қағидат, осы Бағдарламаға 4-қосымшаға сәйкес, спиральді оқу үлгісі болып табылады. Спираль тәрізділік қағидаты бойынша құрылған білім беру бағдарламасын жақтаушылар оның төмендегідей басымдықтарына назар аударады:
      1) оқушы пәнді қайталап оқыған сайын ақпарат қайталанып бекітіліп отырады;
      2) спиральді білім беру бағдарламасы жеңіл идеялардан анағұрлым күрделі идеяларға қисынды жолмен ауысуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
      3) оқушылар бұрын алған білімдерін курстың мақсатына жетуде жетістіктерге қол жеткізу үшін қолдана алады.
      23. Білім беру бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөліктер мен бағыттарға біріктірілген. Білім алу кезінде сыныптан сыныпқа ауыса отырып, осы Бағдарламаға 5-қосымшаға сәйкес, оқушылар өз дағдыларын барлық бағыттарда жетілдіреді. 

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
1-қосымша 

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
2-қосымша 

Дэвид Колбтың оқу циклі
 

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
3-қосымша

Шет тілін меңгеру деңгейін анықтаудың жалпыеуропалық критерийлері

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
4-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу моделі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
5-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу модел

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 4-қосымша

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі пәнінің білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі пәнінің мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      Орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға «Оқу жоспары» 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге орыс тілі бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарынақол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.

4. Пәнге шолу

      13. Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі және орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі бойынша жаңартылған білім беру бағдарламаларын әзірлеуде екі тілге арналған оқу жоспарлары ұқсас, барабар. Бұл тілді оқыту үдерісін айрықшалауға, жекелеуге жол бермейді.
      14. Жаңартылған барлық құжаттардың жалпы құрылымы оқытуда басқа оқу бағдарламаларымен танысуға ықпал етеді. Сонымен қатар, жаңартылған оқу бағдарламалары оқытудың бір тілден екінші тілге көшуіне көмектесе отырып бар құзыреттіліктерін кеңейтеді (мысалы, мәтінді оқи білу). Төменде «тілдік жүйелілік» мақсатында жасалған жаңартылған оқу жоспарынан табуға болатын сипаттамалар берілген:
      1) тілді оқу мақсатының ауқымын нақты айқындау;
      2) тілді оқыту (тілдік қызмет түрлерінің атауы) мен сипаттауда (тұжырымдамалар мен жіктелімі) қолданылатын терминдерді біршама реттеу;
      3) бағалау әдістерін реттеу («Еуропадағы тілдік білім беру саясатын дамыту бойынша нұсқаулықтан»).
      15. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілін оқыту оқушылардың тілдік дағдыларын қалыптастырады, сондықтан да олар өз ана тілін құрметтей, оның әлеуметтік маңызын ұғына алады, тілді дұрыс қолданып, тілдік нормаларды бұзбауға үйретеді, оқушылардың жатық сөйлеп, сауатты жазуды меңгеруіне мүмкіндік береді.
      16. Осы Бағдарламаның негізгі қағидаты қарым-қатынас жасау тәсілі арқылы тілді оқыту мен оқу нысандары мен әдістерін кеңейту болып табылады.
      17. Орыс тілін үйрену үдерісінде оқушылар:
      1) орыс тілінің әлеуметтік қызметін таниды;
      2) тілдік мәдениеттің әлеуметтік мәнін түсінеді;
      3) әдеби тілдің лексикалық, грамматикалық, стилистикалық, пунктуациялық нормаларын, сондай-ақ лексикалық бірліктерді дұрыс айту және дұрыс жазуды үйренеді;
      4) өз пікірін еркін, ашық білдіруге үйренеді (ауызша да, жазбаша түрде де);
      5) нақты жағдайларға сәйкес қарым-қатынас дағдыларын қолдана алады.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      18. Орыс тілінде оқу үш бағыт бойынша құрылған:
      1) 1-бағыт: Тыңдалым және айтылым
      2) 2-бағыт: Оқылым
      3) 3-бағыт: Жазылым.
      19. Пәннің мазмұны, білім және түсінік тілдік бағыттар (бөлімдер) бойынша ұйымдастырылған. Бағыттар кіші бағыттарға (бөлімдер) бөлінген, оларда сынып бойынша оқу мақсаттары күтілетін нәтижелер түрінде берілген: дағды немесе білік, білім немесе түсінік. Әрбір кіші бағыт ішінде тізбектеліп ұйымдастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге жоспарлауға және бағалауға, оқушылармен алдағы қадамдары туралы ойларымен бөлісуіне мүмкіндік береді.
      20. «Тыңдалым және айтылым» бағыты (бөлімі) оқушылардың тыңдалатын материалдағы ақпаратты түсіну және жауап алу мүмкіндігін қамтамасыз етеді; негізгі идеяны анықтау, күрделі талдау және астыртын ойды аша білу, сондай-ақ өздерінің естігендерін бағалай білуге қабілеттілікті қамтамасыз етеді.
      21. «Оқылым» бағыты (бөлімі)оқушылардың мәтіннің мазмұны мен лексикасын ұғынуға, мәтіннің өзіндік ерекшеліктерін анықтауға, әртүрлі оқылым стратегияларын қолдануға, сондай-ақ әртүрлі мәтіннен қажетті ақпаратты тауып, салыстыруына мүмкіндік береді.
      22. «Жазылым» бағыты оқушылардың өздерінің жазуын жоспарлай білуіне, әртүрлі стильдер мен жанрларда жаза білулеріне; мәтіндерді салыстыруға; дұрыс грамматика мен пунктуацияны қолдана білуіне, сондай-ақ мәтінді өзгерту және түзете білу дағдыларын үйренуіне мүмкіндік береді.
      23. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі орыс тілі бойынша оқу бағдарламасының әзірленуіне, 3-қосымшаға сәйкес, спиральді оқу моделі негіз болған.
      24. Білім беру бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары бағыттар (бөлімдер) мен кіші бағыттарға (бөлімшелерге) біріктірілген.
      25. Спиральді оқу бағдарламасының құрылымы оқу бағдарламасының оқу мақсаттары оқушылардың сыныптан сыныпқа көшу барысында алға ілгерілеуіне орай анық көрінеді. Мысалы, «Сыныптан сыныпқа көшуде оқытудың спиральділігі» атты 4-қосымшаға сәйкес, «оқылым» бағыты бойынша оқушылар ақпаратты анағұрлым кеңейтілген түрде қайта қарап, кеңейтіп отырады.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
1-қосымша

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
2-қосымша

Дэвид Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
3-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу моделі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердегі «Орыс тілі» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
4-қосымша

Сыныптан сыныпқа көшуде оқытудың спиральділігі

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 5-қосымша

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) "Педагогикалық шеберлік орталығы" жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама ағылшын тілі пәнінің білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты ағылшын тілі пәнінің мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      Ағылшын тілі пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға «Оқу жоспары» 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге қазақ тілі бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер орыс тілінде оқытатын мектептердегі «Қазақ тілі» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарынақол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.

4. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      13. Ағылшын тілін оқыту тұрғысынан білім мен дағдыны қатар игеру коммуникациялық актілерді жүзеге асыру үшін әлеуметтік мәнмәтінде қатысымның өзге де қатысушыларымен немесе өз-өзімен қарым-қатынас жасау үшін аса жеке мәнмәтінде қолдану мақсатында тілге үйрену үдерісі болып табылатын, осы Бағдарламаның 3-қосымшасына сәйкес, Шет тілін меңгеру деңгейін анықтаудың жалпыеуропалық критерийлері шеңберінде бекітілген «жасай аламын» тәсіліне сәйкес жүзеге асырылады. Қарым-қатынас жасау актілері тілдік қызмет нысандарынан тұрады. Мұндай нысандарды төрт ауқымды санатпен сипаттауға болады, олар:
      1) қабылдау;
      2) өндіру;
      3) өзара әрекеттесу;
      4) қайта құру.
      14. Пән бойынша білім мен дағды осы Бағдарламаның 4-қосымшасына сәйкес, оқу бағыттары бойынша ұйымдастырылған. Одан әрі бағыттар кіші бағыттарға бөлінеді, олар дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейінде орналастырылған. Оқу кезеңдеріне қатысты оқудан күтілетін нәтижелер бойынша кіші бағыттар пәннің оқу мақсатын құрайды. Оқу мақсаттары әрбір кіші бағыт шеңберіндегі алға ілгерілеуді көрсетеді. Бұл мұғалімдерге оқудың алдыңғы кезеңдері мен орындалуы қажетті тапсырмалар туралы оқушыларды хабардар ете отырып, оқытуды жоспарлауға және бағалауға мүмкіндік береді.
      15. Ағылшын тілі бойынша білім беру бағдарламасының құрылымына негіз болған маңызды қағидат осы Бағдарламаның «Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі» атты 5-қосымшасында келтірілген спиральді оқу бағдарламасының тұжырымдамасы болып табылады. Білім беру бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөліктер мен бағыттарға біріктірілген.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі»
пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 1-қосымша

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі»
пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 2-қосымша
 

Дэвид Колбтың оқу циклі
 

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі»
пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 3-қосымша
 

Шет тілін меңгеру деңгейін анықтаудың жалпыеуропалық критерийлері

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі»
пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
4-қосымша

Тіл бағыттары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ағылшын тілі»
пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
5-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 6-қосымша

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – ПШО ЖМ) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сыныптары бойынша білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарлама шолу

      5. Бағдарламаның мақсаттары:
      1) мұғалімдерді бастауыш сыныптарға арналған жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) мұғалімдердің бастауыш сыныптарға арналған жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді қалай әзірлеу керектігін түсінуін, қолдана және модельдей білуін қамтамасыз ету;
      3) мұғалімдердің бастауыш сыныптарға арналған жаңартылған білім беру бағдарламасынан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) жаңартылған білім беру бағдарламасы және онымен байланысты оқу жоспарлары мен критериалды бағалау туралы түсінік қалыптастыру;
      2) мұғалімдердің жаңартылған оқу бағдарламасын оқыту үшін қажетті дағдыларды меңгеруін қамтамасыз ету.
      7. Күтілетін нәтижелер:
      Мұғалімдер:
      1) білім беру бағдарламасының және онымен байланысты оқу жоспарларының құрылымын;
      2) білім беру бағдарламасының мазмұны мен күрделілігінің өсу ретін;
      3) білім беру бағдарламасымен және оны іске асырумен байланысты құжаттамалардың мақсаты мен ресімделуін;
      4) білім беру бағдарламасында қолданылатын бағалау моделін;
      5) білім беру бағдарламасын іске асыруға көмектесетін тиісті педагогикалық тәсілдерді біледі және түсінеді.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге бастауыш сынып пәндері бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер қазақ тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарынақол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.
      13. Білім беру бағдарламалары осы Бағдарламаның 3-қосымшасына сәйкес, оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын Джером Брунердің спиральді оқу үлгісіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөліктер мен бағыттарға біріктірілген.
      14. Бастауыш сыныпқа арналған бұл оқу үлгісі мынадай мәнмәтінде түсіндіріледі және оқуға ұсынылады – оқу жоспарына сәйкестік тәсілін сипаттайтын пәннің шолуы. Бұдан кейін теория бойынша тараулар ұсынылады:
      1) бастауыш сыныптардағы оқу жоспарының құрылымы;
      2) бастауыш сыныптардағы педагогикалық тәсілдер;
      3) бастауыш сыныптарда критериалды бағалауды пайдалану.

4. Бағдарламаға шолу

      15. Бастауыш сыныпта оқытылатын әр пәннің мәні мен мақсаттары әр бастауыш сынып пәндерінің оқу бағдарламаларының 1.1 және 1.2-тарауларында жан-жақты сипатталған. 1-сыныпта ғана оқытылатын пәндердің оқу мақсаттары сол пәнге арналған оқу бағдарламаларында ұсынылады. Ал 2-4-сыныптарда оқытылатын пәндердің оқу мақсаттары бір оқу бағдарламасында, сол сияқты 1-4-сыныптарда оқытылатын пәндердің оқу мақсаттары бір оқу бағдарламасында қамтылатын болады. Бастауыш сыныптарда алты негізгі және 4 арнайы пән оқытылатын болғандықтан, жаңартылған білім беру бағдарламасында жан-жақты және теңестірілген тәсіл қолданылады, олардың әрқайсысын оқыту үшін уақыт теңестіріліп бөлінген. Алайда Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердің бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы шеңберінде орыс тілі, бейнелеу өнері, музыка және ағылшын тілі пәндері қамтылмайды, бұл пәндер бойынша жеке біліктілікті арттыру курстары көзделген.
      16. Әр пәнге бөлінген сағат саны тиісті оқу жоспарларында бейнеленеді, бұл оқу жоспарлары бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру курсы барысында пайдаланылатын болады. Жаттығулардың басым бөлігі әр оқу жоспарының 1-бөлімінен алынған:
      1) Қазақ тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі, 2-сынып, 1-бөлім;
      2) Сауат ашу, 1-сынып, 1-бөлім;
      3) Әдебиеттік оқу, 2-сынып, 1-бөлім;
      4) Математика, 1-сынып, 1.1A бөлімі;
      5) Жаратылыстану, 1-сынып, 1A бөлімі;
      6) Дүниетану, 1-сынып, 1A бөлімі.
      17. Осы Бағдарламаның «Оқудағы бағыттар» атты 4-қосымшасында көрсетілгендей, әр оқу бағдарламасының шеңберінде бірқатар оқу бағыттары көзделген.
      18. Тілдік бағыттар - тыңдалым және айтылым, оқылым және жазылым. Бастауыш мектептегі тілдік пәндердің (қазақ тілі, сауат ашу және әдебиеттік оқу) оқу бағдарламаларының мақсаты – қазақ тілін үйренуге негіз қалау. Бұл әртүрлі қарым-қатынас салалары мен жағдайлары, стилистикалық ресурстар, дұрыс дыбыстау, орфографиялық және орфоэпиялық нормалар, сондай-ақ жанрлар мен стильдерді білуге қатысты құрылым мен функцияларды қамтиды. Бағдарламада әртүрлі қарым-қатынас салаларында және жағдайларда өз ойын еркін жеткізуге мүмкіндік беретін айтылым және танымдық жаттығуларға, қарым-қатынас жасай білу қабілеті мен дағдыларына ерекше назар аударылады. Қазақ тілін оқу барысында оқушылар жалпы әлем мен адамзат туралы білім алады және тіл мен әдеби мұраның құндылығын түсінеді, соның арқасында кез-келген мәселеге қатысты өз көзқарасын білдіре алады.
      19. Осы Бағдарламаның «Тілдік бағыттар аспектілері» атты 5-қосымшасында көрсетілген тілдік пәндердің әрқайсысы үшін үш бағыт бірдей болып табылады: тыңдалым және айтылым, оқылым және жазылым. Алайда, бұл пәндер тілдің әртүрлі аспектілеріне бағытталғанына қарамастан, білім беру бағдарламасында, атап айтсар болсақ, талап етілетін дағдылар бойынша ұқсастық бар. Бағдарламаның мазмұнындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтай отырып, мұғалім тиісті білім беру бағдарламаларын өзара байланыстырып, нығайтатын жаттығуларды жоспарлай алады. Мысалы, «әдебиеттік оқу» пәніндегі мәтіндерді жазылым дағдысын дамытуға арналған мықты модель ретінде пайдалануға болады, ол орфографиялық және грамматикалық нормаларды қамтиды, сол себепті бұлар алдағы уақытта жазылым бойынша жаттығуға негіз бола алады.
      20. Математика бағыты. Кішкентай балаларға бастауыш білім берудің маңызды мақсаттары мен мәселелерін шешуде пән ретінде математиканың қосатын үлесі зор. Математика тілінің негіздерін үйрену арқылы оқушылар басқа пәндер аясында, мысалы, жаратылыстануды оқу кезінде қажет болатын анағұрлым күрделі математиканы түсінуге мүмкіндік алады. Сонымен қатар, математика әртүрлі мәселелерге қатысты қалай әрекет етіп, проблемаларды шешу жолдарын түсінуге көмектесе отырып, логикалық ойлау дағдыларын дамыту, арифметикалық алгоритмдерді қолдану, геометриялық құрылымдарды орындау және математикалық зерттеу жүргізу қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді. Оқу мақсаттарына негізделе отырып, оқушылар сан, алгебра, геометрия және математикалық модельдеу туралы білу арқылы математиканы түсінетін болады. Математикалық талдауды орындау арқылы оқушылар өз сұрақтарына және басқа адамдардың сұрақтарына жауап беру үшін білімдерін, рәсімдерді, әдіс-тәсілдер мен технологияларды қолданады.
      21. Жаратылыстану бағыты. Жаратылыстану пәні бойынша білім беру бағдарламасында ғылыми зерттеу жүргізу дағдылары мен біз өмір сүретін әлем туралы білімге ерекше назар аударылады. Бастауыш сыныпта жаратылыстануды зерделеу оқушыларға мынадай дағдыларды қалыптастырып дамытуға көмектеседі:
      1) зерттелетін тақырыпты таңдау;
      2) сұрақ қойып, оған жауап беру тәсілдерін табу;
      3) зерттеу жүргізу жоспарын құру;
      4) болжам жасау;
      5) сұраққа жауап беру үшін зерттеу жүргізу, зерттеу нәтижесінде алынған түрлі деректерді жинау, өңдеу және түсіндіру.
      22. Жаратылыстану пәні бойынша білім беру бағдарламасы кіші жастағы оқушыларды жоғары сыныпқа барғанда және жоғары оқу орындарында биология, химия және физика салаларында зерттеу жүргізуге дайындайды.
      23. Дүниетану бағыты. Дүниетану пәні бойынша білім беру бағдарламасы оқушылардың қиялын ояту арқылы олардың білімқұмарлығын ынталандыруды көздейді. Ол бізді қоршаған әлемде болып жатқан үдерістерді тарихи, географиялық және әлеуметтік тұрғыдан түсінудің маңызды бөлігі болып табылатын фактіге негізделген білімді және ақпараттық контентті дамытуға бағытталған. Білім беру бағдарламасы Қазақстандағы адамдардың әлеуметтік, моральдық, шығармашылық және қарым-қатынас тәжірибесін бейнелейді. Ол гуманитарлық ғылымдар мен әлеуметтік ғылымдарды шынайы өмір жағдайында зерделеуге жол аша отырып, оқушыларға өзінің оқу үдерісін бақылауға мүмкіндік береді. Зерттеуге негізделген оқу стратегияларын пайдалану арқылы оқушылар ақпаратты жинап, талдап, ұсынатын алады, бұл оларға белсенді азаматтық ұстанымы бар адам болып өсуге көмектеседі.
      24. Бастауыш сыныптың арнайы пәндері бағыты. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде оқытатын мектептердің бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы шеңберінде орыс тілі, бейнелеу өнері, музыка және ағылшын тілі пәндері қамтылмайды, бұл пәндер бойынша жеке біліктілікті арттыру курстары көзделген.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      25. Барлық пәндердің бағыттары өз ішінде кіші бағыттарға бөлінеді, олар дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейіне қарай жіктеледі. Кіші бағыттар сынып деңгейінде күтілетін нәтижелерді білдірген кезде оқу мақсаттары болып саналады. Осындай оқу мақсаттары оқушыларға оларға алда еңсеруге тура келетін белестерді белгілеп, мұғалімдерге жоспарлауға және бағалауға мүмкіндік бере отырып, әр кіші бағыттың аясындағы алға ілгерілеуді көрсетеді.
      26. Оқушылар алға ілгерілеу шамасына қарай бір сыныптан келесі сыныпқа ауысқан сайын бұл тақырыптарды анағұрлым тереңірек түсінеді және онымен байланысты тиісті тұжырымдамаларды қолдануға мүмкіндік алады. Осы Бағдарламаның «Білік пен дағдылардың өсу реті» атты 6-қосымшасына сәйкес, бастауыш сыныптарға арналған математика пәні бойынша спиральді білім беру бағдарламасындағы ілгерілеуді оңай көруге болады, айталық оқушылар қосу және алу тұжырымдамаларының негізінде өткенді қайталайды және жаңа білім қалыптастырады.
      27. Оқушылардың бойында өмір бойы білім алу дағдыларын қалыпастыру мақсатында бастауыш сыныпқа арналған пәндердің шеңберінде мұғалімдер әрбір оқу жылында нені оқыту керектігін және оқу сапасы қандай болу керектігін анық білгені абзал. Оқушылардың, сондай-ақ мұғалімдер мен мектептердің әралуандығын қамту үшін бастауыш сыныпқа арналған білім беру бағдарламасы айтарлықтай икемді. Туған тілі қазақ тілі болып табылатын оқушыларға арнап бай, құнарлы тілдік орта ұсына отырып, білім беру бағдарламасы мұғалімдердің тіл саласында туындап қалуы мүмкін проблемалар туралы барынша хабардар болуын қамтамасыз етуге тиіс. Оқушылар әртүрлі пәндердің шеңберінде қолдануға болатын білім алып, дағдылары мен мінез-құлқын қалыптастырады, бұл оқушыларға мектептен тыс өмірде қолдануға болатын дағдыларды меңгеруге көмектеседі. Осындай дағдыларға сауаттылық, математикалық ойлау қабілеті, сын тұрғысынан және шығармашылық ойлау кіреді, бірақ бұл тізім бұлармен шектелмейді.
      28. Бір пәнді бөліп-бөліп оқыту маңызды болып табылатынына қарамастан, пәнаралық байланыс жаттығулары пәндерді анағұрлым сапалы зерделеуге мүмкіндік береді. Білімдерді ықпалдастыру оқу үдесірін оқушы үшін анағұрлым байланысқан және маңызды етуге бағытталған.

6. Бастауыш сыныптардағы критериалды бағалау

      29. Оқушылардың бастауыш сынып пәндері бойынша үлгерімі екі тәсілмен бағаланады: қалыптастырушы бағалау және ішкі жиынтық бағалау. Қалыптастырушы бағалау күнделікті оқытудың бір бөлігі ретінде күнде қолданылады. Ішкі жиынтық бағалау оқу жылы бойында белгілі бір уақыт аралығда өткізіледі (1 және 2-сыныптарды ескермегенде). 1-сынып оқушыларының жасы мен ерекшеліктерін ескере отырып, осы кезеңде ішкі жиынтық бағалау жүргізілмейді. 1-сынып оқушыларының ілгерілеуінің барлық бағалары қалыптастырушы бағалауға негізделеді. 2-сыныпта оқу жылының соңында бір рет ішкі жиынтық бағалау өткізіледі, ол оқу жылының түгел мазмұнын қамтиды. Қосымша ақпаратты «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» құжатынан табуға болады.
      30. Қалыптастырушы бағалау оқыту мен оқудың ажырамас бөлігі болып табылады. Алуан түрлі жаттығуларды орындата отырып, мұғалімдер оқушылардың оқу мақсаттарына «жеткендігінің» немесе «талпынатындығының» дәлелдерін іздейді. Әрбір оқушы үшін оқу мақсатына жетудегі оқушының үлгерімін көрсететін портфолио жинақталып, ол қалыптастырушы бағалау үшін қолданылуы мүмкін. Портфолиода көптеген деректер қамтылуы мүмкін, соның ішінде:
      1) жазбаша жұмыстар (мысалы, жұмыс дәптерлері, бағалау журналы, үй тапсырмалары, оқушылар жазбалары);
      2) фотосуреттер немесе бейне дәлелдемелер (мысалы, көркемсурет жұмыстары, сыныптағы көрме, модельдер, таныстырылым, оқушылар қатысқан музыкалық көрсетілім және оқушылар қатысқан іс-шаралар);
      3) электронды жазбалар (мысалы, таныстырылымдар, құжаттар, анимациялар);
      4) мұғалімнің жазбалары немесе сабақты қадағалау жазбалары;
      5) ата-аналардың пікірлері.
      31. Біліктілікті арттыру курсы кезінде бастауыш сыныпта оқытылатын әрбір пәнге арналған Оқушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау жөніндегі мұғалімге арналған әдістемелік нұсқаулыққа жүгіну қажет. Бұл құжаттар мұғалімдерге оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары тұрғысынан оқушылардың үлгерімінің дәлелдерін жинап, олар бойынша шешім шығаруға септігін тигізеді. Осы Бағдарламаның «Қалыптастырушы бағалау мөлшерлемесі» атты 7-қосымшасына сәйкес, бастауыш сыныпта оқыған кезде сыныптар бойынша келесі қалыптастырушы бағалау мөлшерлемесі пайдаланылады.
      32. Ішкі жиынтық бағалау тоқсанды немесе сыныпты аяқтау кезінде оқу мақсаттарына сәйкес оқушылардың алған білімдері мен жинаған дағдыларының нәтижесін бағалай отырып, қалыптастырушы бағалау нәтижелерін толықтырады. Әр тестінің құрылымы мен ұзақтығы туралы және оларды басқару әдістері туралы ақпаратты «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» әдістемелік құралынан табуға болады. Ішкі жиынтық бағалау аясындағы тестілеу сипаттамаларында сұрақтардың үлгілері мен бағалау сызбалары ұсынылған, одан мұғалімдер әртүрлі дағдылар қалай бағаланатындығын көре алады. Ішкі жиынтық бағалауды Қазақстанда Ұлттық білім академиясы енгізуде. Тест сипаттамаларында сұрақтар мен бағалау кестелерінің шаблондары қамтылған, мұғалімдер әртүрлі дағдылардың қалай бағаланатынын көре алады.
      33. Осы Бағдарламаның «Жиынтық бағалау мөлшерлемесі» атты 8-қосымшасына сәйкес, бастауыш сыныпта оқыған кезде сыныптар бойынша келесі Ішкі жиынтық бағалау мөлшерлемесі пайдаланылады. Критериалды бағалау моделі және оны оқытуда қалай қолдану туралы толық ақпарат «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» әдістемелік құралында ұсынылған.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
1-қосымша

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
2-қосымша

Дэвид Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
3-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
4-қосымша

Оқу бағыттары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
5-қосымша

Әрбір тілдік бағыт үшін талап етілетін мазмұн, білім мен дағдылар

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
6-қосымша

Білік мен дағдылардың өсу реті

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
7-қосымша

Қалыптастырушы бағалау мөлшерлемесі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде қазақ тілінде
оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
8-қосымша

Ішкі жиынтық бағалау мөлшерлемесі

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 7-қосымша

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – ПШО ЖМ) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама орыс тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сыныптары бойынша білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты орыс тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарлама шолу

      5. Бағдарламаның мақсаттары:
      1) Мұғалімдерді бастауыш сыныптарға арналған жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) Мұғалімдердің бастауыш сыныптарға арналған жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді қалай әзірлеу керектігін түсінуін, қолдана және модельдей білуін қамтамасыз ету;
      3) Мұғалімдердің бастауыш сыныптарға арналған жаңартылған білім беру бағдарламасынан күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) жаңартылған білім беру бағдарламасы және онымен байланысты оқу жоспарлары мен критериалды бағалау туралы түсінік қалыптастыру;
      2) мұғалімдердің жаңартылған оқу бағдарламасын оқыту үшін қажетті дағдыларды меңгеруін қамтамасыз ету.
      7. Күтілетін нәтижелер:
      Мұғалімдер:
      1) білім беру бағдарламасының және онымен байланысты оқу жоспарларының құрылымын;
      2) білім беру бағдарламасының мазмұны мен күрделілігінің өсу ретін;
      3) білім беру бағдарламасымен және оны іске асырумен байланысты құжаттамалардың мақсаты мен ресімделуін;
      4) білім беру бағдарламасында қолданылатын бағалау моделін;
      5) білім беру ба ғдарламасын іске асыруға көмектесетін тиісті педагогикалық тәсілдерді біледі және түсінеді.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге бастауыш сынып пәндері бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер орыс тілінде оқытатын мектептердегі бастауыш сынып пәндері бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарынақол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.
      13. Білім беру бағдарламалары осы Бағдарламаның 3-қосымшасына сәйкес, оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын Джером Брунердің спиральді оқу үлгісіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөліктер мен бағыттарға біріктірілген.
      14. Бастауыш сыныпқа арналған бұл оқу үлгісі мынадай мәнмәтінде түсіндіріледі және оқуға ұсынылады – оқу жоспарына сәйкестік тәсілін сипаттайтын пәннің шолуы. Бұдан кейін теория бойынша тараулар ұсынылады:
      1) бастауыш сыныптардағы оқу жоспарының құрылымы;
      2) бастауыш сыныптардағы педагогикалық тәсілдер;
      3) бастауыш сыныптарда критериалды бағалауды пайдалану.

4. Бағдарламаға шолу

      15. Бастауыш сыныпта оқытылатын әр пәннің мәні мен мақсаттары әр бастауыш сынып пәндерінің оқу бағдарламаларының 1.1 және 1.2-тарауларында жан-жақты сипатталған. 1-сыныпта ғана оқытылатын пәндердің оқу мақсаттары сол пәнге арналған оқу бағдарламаларында ұсынылады. Ал 2-4-сыныптарда оқытылатын пәндердің оқу мақсаттары бір оқу бағдарламасында, сол сияқты 1-4-сыныптарда оқытылатын пәндердің оқу мақсаттары бір оқу бағдарламасында қамтылатын болады. Бастауыш сыныптарда алты негізгі және 4 арнайы пән оқытылатын болғандықтан, жаңартылған білім беру бағдарламасында жан-жақты және теңестірілген тәсіл қолданылады, олардың әрқайсысын оқыту үшін уақыт теңестіріліп бөлінген. Алайда Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердің бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы шеңберінде қазақ тілі, бейнелеу өнері, музыка және ағылшын тілі пәндері қамтылмайды, бұл пәндер бойынша жеке біліктілікті арттыру курстары көзделген.
      16. Әр пәнге бөлінген сағат саны тиісті оқу жоспарларында бейнеленеді, бұл оқу жоспарлары бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру курсы барысында пайдаланылатын болады. Жаттығулардың басым бөлігі әр оқу жоспарының 1-бөлімінен алынған:
      1) Орыс тілінде о қытатын мектептердегі орыс тілі, 2-сынып, 1-бөлім;
      2) Сауат ашу, 1-сынып, 1-б өлім;
      3) Әдебиеттік оқу, 2-сынып, 1-бөлім;
      4) Математика, 1-сынып, 1.1A б өлімі;
      5) Жаратылыстану, 1-сынып, 1A б өлімі;
      6) Дүниетану, 1-сынып, 1A бөлімі.
      17. Осы Бағдарламаның «Оқудағы бағыттар» атты 4-қосымшасында көрсетілгендей, әр оқу бағдарламасының шеңберінде бірқатар оқу бағыттары көзделген.
      18. Тілдік бағыттар - тыңдалым және айтылым, оқылым және жазылым. Бастауыш мектептегі тілдік пәндердің (орыс тілі, сауат ашу және әдебиеттік оқу) оқу бағдарламаларының мақсаты – орыс тілін үйренуге негіз қалау. Бұл әртүрлі қарым-қатынас салалары мен жағдайлары, стилистикалық ресурстар, дұрыс дыбыстау, орфографиялық және орфоэпиялық нормалар, сондай-ақ жанрлар мен стильдерді білуге қатысты құрылым мен функцияларды қамтиды. Бағдарламада әртүрлі қарым-қатынас салаларында және жағдайларда өз ойын еркін жеткізуге мүмкіндік беретін айтылым және танымдық жаттығуларға, қарым-қатынас жасай білу қабілеті мен дағдыларына ерекше назар аударылады. Орыс тілін оқу барысында оқушылар жалпы әлем мен адамзат туралы білім алады және тіл мен әдеби мұраның құндылығын түсінеді, соның арқасында кез-келген мәселеге қатысты өз көзқарасын білдіре алады.
      19. Осы Бағдарламаның «Тілдік бағыттар аспектілері» атты 5-қосымшасында көрсетілген тілдік пәндердің әрқайсысы үшін үш бағыт бірдей болып табылады: тыңдалым және айтылым, оқылым және жазылым. Алайда, бұл пәндер тілдің әртүрлі аспектілеріне бағытталғанына қарамастан, білім беру бағдарламасында, атап айтсар болсақ, талап етілетін дағдылар бойынша ұқсастық бар. Бағдарламаның мазмұнындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтай отырып, мұғалім тиісті білім беру бағдарламаларын өзара байланыстырып, нығайтатын жаттығуларды жоспарлай алады. Мысалы, «әдебиеттік оқу» пәніндегі мәтіндерді жазылым дағдысын дамытуға арналған мықты модель ретінде пайдалануға болады, ол орфографиялық және грамматикалық нормаларды қамтиды, сол себепті бұлар алдағы уақытта жазылым бойынша жаттығуға негіз бола алады.
      20. Математика бағыты. Кішкентай балаларға бастауыш білім берудің маңызды мақсаттары мен мәселелерін шешуде пән ретінде математиканың қосатын үлесі зор. Математика тілінің негіздерін үйрену арқылы оқушылар басқа пәндер аясында, мысалы, жаратылыстануды оқу кезінде қажет болатын анағұрлым күрделі математиканы түсінуге мүмкіндік алады. Сонымен қатар, математика әртүрлі мәселелерге қатысты қалай әрекет етіп, проблемаларды шешу жолдарын түсінуге көмектесе отырып, логикалық ойлау дағдыларын дамыту, арифметикалық алгоритмдерді қолдану, геометриялық құрылымдарды орындау және математикалық зерттеу жүргізу қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді. Оқу мақсаттарына негізделе отырып, оқушылар сан, алгебра, геометрия және математикалық модельдеу туралы білу арқылы математиканы түсінетін болады. Математикалық талдауды орындау арқылы оқушылар өз сұрақтарына және басқа адамдардың сұрақтарына жауап беру үшін білімдерін, рәсімдерді, әдіс-тәсілдер мен технологияларды қолданады.
      21. Жаратылыстану бағыты. Жаратылыстану пәні бойынша білім беру бағдарламасында ғылыми зерттеу жүргізу дағдылары мен біз өмір сүретін әлем туралы білімге ерекше назар аударылады. Бастауыш сыныпта жаратылыстануды зерделеу оқушыларға мынадай дағдыларды қалыптастырып дамытуға көмектеседі:
      1) зерттелетін тақырыпты таңдау;
      2) сұрақ қойып, оған жауап беру тәсілдерін табу;
      3) зерттеу жүргізу жоспарын құру;
      4) болжам жасау;
      5) сұраққа жауап беру үшін зерттеу жүргізу, зерттеу нәтижесінде алынған түрлі деректерді жинау, өңдеу және түсіндіру.
      22. Жаратылыстану пәні бойынша білім беру бағдарламасы кіші жастағы оқушыларды жоғары сыныпқа барғанда және жоғары оқу орындарында биология, химия және физика салаларында зерттеу жүргізуге дайындайды.
      23. Дүниетану бағыты. Дүниетану пәні бойынша білім беру бағдарламасы оқушылардың қиялын ояту арқылы олардың білімқұмарлығын ынталандыруды көздейді. Ол бізді қоршаған әлемде болып жатқан үдерістерді тарихи, географиялық және әлеуметтік тұрғыдан түсінудің маңызды бөлігі болып табылатын фактіге негізделген білімді және ақпараттық контентті дамытуға бағытталған. Білім беру бағдарламасы Қазақстандағы адамдардың әлеуметтік, моральдық, шығармашылық және қарым-қатынас тәжірибесін бейнелейді. Ол гуманитарлық ғылымдар мен әлеуметтік ғылымдарды шынайы өмір жағдайында зерделеуге жол аша отырып, оқушыларға өзінің оқу үдерісін бақылауға мүмкіндік береді. Зерттеуге негізделген оқу стратегияларын пайдалану арқылы оқушылар ақпаратты жинап, талдап, ұсынатын алады, бұл оларға белсенді азаматтық ұстанымы бар адам болып өсуге көмектеседі.
      24. Бастауыш сыныптың арнайы пәндері бағыты. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде оқытатын мектептердің бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы шеңберінде қазақ тілі, бейнелеу өнері, музыка және ағылшын тілі пәндері қамтылмайды, бұл пәндер бойынша жеке біліктілікті арттыру курстары көзделген.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      25. Барлық пәндердің бағыттары өз ішінде кіші бағыттарға бөлінеді, олар дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейіне қарай жіктеледі. Кіші бағыттар сынып деңгейінде күтілетін нәтижелерді білдірген кезде оқу мақсаттары болып саналады. Осындай оқу мақсаттары оқушыларға оларға алда еңсеруге тура келетін белестерді белгілеп, мұғалімдерге жоспарлауға және бағалауға мүмкіндік бере отырып, әр кіші бағыттың аясындағы алға ілгерілеуді көрсетеді.
      26. Оқушылар алға ілгерілеу шамасына қарай бір сыныптан келесі сыныпқа ауысқан сайын бұл тақырыптарды анағұрлым тереңірек түсінеді және онымен байланысты тиісті тұжырымдамаларды қолдануға мүмкіндік алады. Осы Бағдарламаның «Білік пен дағдылардың өсу реті» атты 6-қосымшасына сәйкес, бастауыш сыныптарға арналған математика пәні бойынша спиральді білім беру бағдарламасындағы ілгерілеуді оңай көруге болады, айталық оқушылар қосу және алу тұжырымдамаларының негізінде өткенді қайталайды және жаңа білім қалыптастырады.
      27. Оқушылардың бойында өмір бойы білім алу дағдыларын қалыпастыру мақсатында бастауыш сыныпқа арналған пәндердің шеңберінде мұғалімдер әрбір оқу жылында нені оқыту керектігін және оқу сапасы қандай болу керектігін анық білгені абзал. Оқушылардың, сондай-ақ мұғалімдер мен мектептердің әралуандығын қамту үшін бастауыш сыныпқа арналған білім беру бағдарламасы айтарлықтай икемді. Туған тілі орыс тілі болып табылатын оқушыларға арнап бай, құнарлы тілдік орта ұсына отырып, білім беру бағдарламасы мұғалімдердің тіл саласында туындап қалуы мүмкін проблемалар туралы барынша хабардар болуын қамтамасыз етуге тиіс. Оқушылар әртүрлі пәндердің шеңберінде қолдануға болатын білім алып, дағдылары мен мінез-құлқын қалыптастырады, бұл оқушыларға мектептен тыс өмірде қолдануға болатын дағдыларды меңгеруге көмектеседі. Осындай дағдыларға сауаттылық, математикалық ойлау қабілеті, сын тұрғысынан және шығармашылық ойлау кіреді, бірақ бұл тізім бұлармен шектелмейді.
      28. Бір пәнді бөліп-бөліп оқыту маңызды болып табылатынына қарамастан, пәнаралық байланыс жаттығулары пәндерді анағұрлым сапалы зерделеуге мүмкіндік береді. Білімдерді ықпалдастыру оқу үдесірін оқушы үшін анағұрлым байланысқан және маңызды етуге бағытталған.

6. Бастауыш сыныптардағы критериалды бағалау

      29. Оқушылардың бастауыш сынып пәндері бойынша үлгерімі екі тәсілмен бағаланады: қалыптастырушы бағалау және ішкі жиынтық бағалау. Қалыптастырушы бағалау күнделікті оқытудың бір бөлігі ретінде күнде қолданылады. Ішкі жиынтық бағалау оқу жылы бойында белгілі бір уақыт аралығда өткізіледі (1 және 2-сыныптарды ескермегенде). 1-сынып оқушыларының жасы мен ерекшеліктерін ескере отырып, осы кезеңде ішкі жиынтық бағалау жүргізілмейді. 1-сынып оқушыларының ілгерілеуінің барлық бағалары қалыптастырушы бағалауға негізделеді. 2-сыныпта оқу жылының соңында бір рет ішкі жиынтық бағалау өткізіледі, ол оқу жылының түгел мазмұнын қамтиды. Қосымша ақпаратты «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» құжатынан табуға болады.
      30. Қалыптастырушы бағалау оқыту мен оқудың ажырамас бөлігі болып табылады. Алуан түрлі жаттығуларды орындата отырып, мұғалімдер оқушылардың оқу мақсаттарына «жеткендігінің» немесе «талпынатындығының» дәлелдерін іздейді. Әрбір оқушы үшін оқу мақсатына жетудегі оқушының үлгерімін көрсететін портфолио жинақталып, ол қалыптастырушы бағалау үшін қолданылуы мүмкін. Портфолиода көптеген деректер қамтылуы мүмкін, соның ішінде:
      1) жазбаша жұмыстар (мысалы, жұмыс дәптерлері, бағалау журналы, үй тапсырмалары, оқушылар жазбалары);
      2) фотосуреттер немесе бейне дәлелдемелер (мысалы, көркемсурет жұмыстары, сыныптағы көрме, модельдер, таныстырылым, оқушылар қатысқан музыкалық көрсетілім және оқушылар қатысқан іс-шаралар);
      3) электронды жазбалар (мысалы, таныстырылымдар, құжаттар, анимациялар);
      4) мұғалімнің жазбалары немесе сабақты қадағалау жазбалары;
      5) ата-аналардың пікірлері.
      31. Біліктілікті арттыру курсы кезінде бастауыш сыныпта оқытылатын әрбір пәнге арналған Оқушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау жөніндегі мұғалімге арналған әдістемелік нұсқаулыққа жүгіну қажет. Бұл құжаттар мұғалімдерге оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары тұрғысынан оқушылардың үлгерімінің дәлелдерін жинап, олар бойынша шешім шығаруға септігін тигізеді. Осы Бағдарламаның «Қалыптастырушы бағалау мөлшерлемесі» атты 7-қосымшасына сәйкес, бастауыш сыныпта оқыған кезде сыныптар бойынша келесі қалыптастырушы бағалау мөлшерлемесі пайдаланылады.
      32. Ішкі жиынтық бағалау тоқсанды немесе сыныпты аяқтау кезінде оқу мақсаттарына сәйкес оқушылардың алған білімдері мен жинаған дағдыларының нәтижесін бағалай отырып, қалыптастырушы бағалау нәтижелерін толықтырады. Әр тестінің құрылымы мен ұзақтығы туралы және оларды басқару әдістері туралы ақпаратты «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» әдістемелік құралынан табуға болады. Ішкі жиынтық бағалау аясындағы тестілеу сипаттамаларында сұрақтардың үлгілері мен бағалау сызбалары ұсынылған, одан мұғалімдер әртүрлі дағдылар қалай бағаланатындығын көре алады. Ішкі жиынтық бағалауды Қазақстанда Ұлттық білім академиясы енгізуде. Тест сипаттамаларында сұрақтар мен бағалау кестелерінің шаблондары қамтылған, мұғалімдер әртүрлі дағдылардың қалай бағаланатынын көре алады.
      33. Осы Бағдарламаның «Жиынтық бағалау мөлшерлемесі» атты 8-қосымшасына сәйкес, бастауыш сыныпта оқыған кезде сыныптар бойынша келесі Ішкі жиынтық бағалау мөлшерлемесі пайдаланылады. Критериалды бағалау моделі және оны оқытуда қалай қолдану туралы толық ақпарат «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» әдістемелік құралында ұсынылған.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
1-қосымша 

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
2-қосымша 

Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
3-қосымша
 

             Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
4-қосымша

Оқу бағыттары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
5-қосымша

Әрбір тілдік бағыт үшін талап етілетін мазмұн, білім мен дағдылар

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
6-қосымша

Білік пен дағдылардың өсу реті

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
7-қосымша

Қалыптастырушы бағалау мөлшерлемесі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде орыс тілінде
оқытатын мектептердің бастауыш сынып пәндері
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
8-қосымша

Ішкі жиынтық бағалау мөлшерлемесі

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 8-қосымша

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама «Бейнелеу өнері» пәні бойынша білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты «Бейнелеу өнері» пәні мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      «Бейнелеу өнері» пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге «Бейнелеу өнері» пәні бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер «Бейнелеу өнері» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарына қол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.
      13. «Бейнелеу өнері» пәні бойынша 1-5 сыныптарға арналған оқу мақсаттары оқу бағдарламасында (білім беру бағдарламасының негізгі құжаты болып табылады) берілген. Ұсынылған оқу жоспары бойынша оқу әрекетінде оқушылардың осы мақсаттарына жетуіне көмектесу үшін мұғалімдерге арналған сәйкес педагогикалық әдіс-тәсілдер ұсынылады. Кіріктірілген бағалау стратегиясы оқу мақсатына жету барысында оқушының ілгерілеу үдерісінің бағытын анықтауға арналған қосымша әдіс-тәсілдерді пайдалануды болжайды.
      14. «Бейнелеу өнері» пәніне арналған бұл оқу үлгісі мынадай мәнмәтінде түсіндіріледі және оқуға ұсынылады – оқу жоспарына сәйкестік тәсілін сипаттайтын пәннің шолуы. Бұдан кейін теория бойынша тараулар ұсынылады:
      1) «Бейнелеу өнері» пәні бойынша оқу жоспарының құрылымы;
      2) «Бейнелеу өнері» пәні бойынша педагогикалық тәсілдер;
      3) «Бейнелеу өнері» пәні бойынша критериалды бағалау.

4. Бағдарламаға шолу

      15. «Бейнелеу өнері» пәнінің білім беру бағдарламасы арқылы оқушылар өз бойында осы пәннің өзіне тән білім, білік және дағдыларын дамытатын болады. Сондай-ақ, оқушылардың аталған пәнді оқу барысында игерген білім көлемі бастауыш сыныптарға арналған білім беру бағдарламасының басқа да салаларын оқытуда пайдаланылуы мүмкін. Оқушыларды түрлі көркемөнер туындыларымен таныстыру арқылы олардың бойында білімнің түрлі салалары туралы көзқарастары қалыптасады. Себебі, бейнелеу өнері ең алдымен, визуалды оқыту құралы болып табылатындықтан білім беру бағдарламасында түрлі көркемөнер туындыларының бір қатарымен өзара байланыс жасау арқылы оқушылардың білімін дамытуға және «бұл не?», «мұны қалай пайдалану керек?» сияқты сұрақтарға сәйкес түсініктерін қалыптастыруға ықпал етеді.
      16. Дербестікті және қабылдау сезімін дамыту олардың қоршаған ортаны елестетуі және оны бағалауы үшін идеяларын, ойларын және сезімдерін қалыптастыру барысында оқушыларға қолдау көрсету - бейнелеу өнерін оқытудың ажырамас бір бөлігі болып табылады.
      17. «Бейнелеу өнері» пәнінің білім беру бағдарламасының негізгі идеясы бірегей өнер тілі арқылы шығармашылық ойлар мен әрекеттердің туындауына бағытталған оқушылардың әлеуетін дамыту болып табылады. Бейнелеу өнері мұғалімдерінің мақсаты – оқушылардың креативті ойлауын дамыту және түсініктерін нығайту мақсатында пәнді сындарлы зерделеуге ынталандыратын шығармашылықты дамытуға арналған мүмкіндіктерді арттыру.
      18. Осы бағдарламаның «Бейнелеу өнері» пәнін оқытудағы мақсаты көркемөнерді оқытумен байланысты үдерістен көрініс табады, оның құрамына идеяларды зерттеу және әзірлеу, өнер туындыларының суретін салу және жасау, сонымен қатар, идеялармен бірге алынған нәтижелерге де шолу жасау, талдау және бағалау да кіреді. Оқушылар бұл дағдыларды суретшілердің, қолөнер шеберлерінің және дизайнерлердің жұмыстары арқылы өз жұмысын жасау үшін идеялар мен материалдардың көмегімен табиғи және жасанды зерттеу нәтижелері негізінде дамытатын болады. Өнер туралы әңгімелесу, сұрақтар қою және өзгелердің көзқарасын тыңдау арқылы оқушылар түрлі әдіс-тәсілдер, стиль және идеялар туралы білетін болады, сонымен қатар басқалардың да пікірін бағалайтын болады. Бұл үдеріс бейнелеу өнеріндегі дербес түсіндірудің маңыздылығын сезінуге, сондай-ақ, жоғары деңгейлі ойлау дағдыларын дамытуға көмектеседі. Бұл әдіс оқушылардың дәйекті әрі жеке таңдау жасау қабілеттерін дамытуға, дұрыс жауапты іздестірудің орнына ұсынылған идеяларды дамытуға ықпал етеді. Білім беру бағдарламасының құрылымы аталған салаларға мейлінше үдемелі әрі таңдаулы тәсілмен 1-сыныптан 4-сыныпқа дейін оқушыларды тартуды қарастырады.
      19. «Бейнелеу өнері» пәні бойынша білім беру бағдарламасының негізіне салынған педагогикалық тәсілге белсенді оқу мен эксперименттік оқу кіреді. Оқушылар материалдармен тікелей жұмыс жасай отырып, өздерінің оқуымен белсенді әрі мақсатты түрде айналысады
      20. Мұғалімдер қарастырылған тақырыптардың шеңберінде тапсырмаларды таңдайды, бейімдейді, жобаларды жоспарлайды және оқушылардың қажеттіліктері мен қызығушылықтары туралы білімнің негізінде оқытады.
      21. Оқушылардың қызығушылығына негізделген жұмысты жоспарлау саралауды қолдайтын «оқушылардың хабардарлығын қалыптастыратын оқуды» болжайды. Мұғалімдер жекелеген оқушылардың дамуын қадағалайды және олардың мақсатқа жетуінде қолдау көрсетеді. Оқушылар өздігінен, жұпта және топта білім алатын болады. Оқу үдерісі басқа адамдармен өзара қарым-қатынасқа негізделген әлеуметтік қызмет болып табылады. Оқушылар өздерінің идеяларымен бөліседі, алдыңғы тәжірибеге сүйенеді, жаңа білім алады, рефлексия жасаудың әр түрлі әдістерінің көмегімен дағдылары мен қабілеттерін қалыптастырады. Өзгелермен әріптестікте болу бөлінген таным қағидатына негізделген және бір-бірімен жұмыс істеу барысында түсіндіру және болжау арқылы, әсіресе сыныптастарына сұрақтар қою барысында оқушылар өздерінің түсініктерін кеңейте алады. Оқушылар бейнелеу өнерін оқу барысында өздерінің сенімділігін және дербестігін кезең-кезеңмен дамытатын болады деп болжануда. Топта жұмыс істеу және кері байланысты жүйелі түрде ұсынумен және өзін өзі бағалаумен қатар оқытудағы бірлескен тәсіл аталған бағыт бойынша алға ілгерілеуге көмектеседі.
      22. Оқушылардың «Бейнелеу өнері» пәнін оқудағы үлгерімі екі тәсілмен бағаланады: қалыптастырушы бағалау және ішкі жиынтық бағалау. Қалыптастырушы бағалау күнделікті оқытудың бір бөлігі ретінде күнде қолданылады. Мұғалімдер бағалау әдісін оқушылардың оқуын жақсартатын оқу циклінің бір бөлігі ретінде қарастырғаны маңызды болмақ. Ішкі жиынтық бағалау әр тоқсанның соңында және оқу жылының соңында оқушылардың үлгерімін бағалау үшін қолданылады.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      23. «Бейнелеу өнері» пәнінің оқу бағдарламасының оқу мақсаттары үш бөлімге бөлінеді:
      1) 1-б өлім: Идеяларды зерттеу және дамыту;
      2) 2-б өлім: Жасау және дайындау;
      3) 3-б өлім: таныстырылым, талдау және бағалау
      24. 1-бөлімде оқушының бейнелеу өнері бойынша өзінің жеке жұмысын жоспарлау, дайындау және жасау барысында оған қажетті білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсатын көздейді, 2-бөлімде жоғарыдағы іс-әрекеттер жүзеге асырылады. 3-бөлімде оқушы бейнелеу өнері бойынша өзінің жұмысына және сыныптастарының жұмыстарына деген идеяларын ұсынады, шолу жасайды.
      25. Оқу бөлімдері әрі қарай жинақталған білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерден тұрады. Оқу мақсатында әр бөлімшелерде мұғалімге өз жұмысын жоспарлауына және оқушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оқудың келесі кезеңдерінде оларды ақпараттандыруға мүмкіндік береді.
      26. «Бейнелеу өнері» пәні бағдарламасының мақсаты – оқушылардың шығармашыл тұлға ретінде өз ойын білдіруі және қалыптасуы негізінде рухани-адамгершілік мәдениетін дамыту, бейнелі көркем ойлауын, көркем білім негізін қалыптастыру. Сонымен қатар, «Бейнелеу өнері» пәнінің оқу бағдарламаларының маңызды қағидаты білім беру бағдарламасының спиральділік қағидаты болып табылады.
      27. Спиральділік қағидаты бойынша құрылған білім беру бағдарламасы осы Бағдарламаның 3-қосымшасына сәйкес Джером Брунердің танымдық теориясына негізделеді. Оқу бағдарламалары спиральді білім беру бағдарламасы моделіне негізделеді, оның негізінде оқушылар келесі сыныпқа ауысқан сайын зерделенетін материалдар мен білім қайталанып отырады деген тұжырым жатыр. Оқу үдерісіндегі ілгерілеуді көру үшін оқу мақсаттары бөлім мен бөлімшелерге топтастырылған.
      28. Себебі оқушылар сыныптан сыныпқа көшу барысында олардың түсініктері қалыптасып, дағдылары шыңдалған сайын, сурет салу қабілеттеріне деген сенімі артады. «Бейнелеу өнерін қабылдау, талдау және бағалау» бөлімінде спиральды білім беру бағдарламасындағы алға ілгерілеу нақты көрінуі мүмкін, себебі оқушылар өздерінің бейнелеу өнеріны бағамдау дағдыларын қайта қарастырып, соның негізінде тұжырым жасайды.
      29. Білім беру бағдарламасындағы «Бейнелеу өнері» пәнінің негізгі ерекшелігі оқушылардың шығармашылығына ықпал ету болып табылады. Оқушылардың шығармашылық идеяларының дамуына қолдау көрсететін оқудағы мүмкіндіктер арқылы суретші тұрғысынан ойлау және әрекет ету ұсынылады. Осы Бағдарламаның «Білік пен дағдылардың өсу реті» атты 4-қосымшасында «Идеяларды зерттеу және дамыту» бөлімінің осы Бағдарламаның 5-қосымшасына сәйкес 1.6 «Дереккөздер және зерттеулер» бөлімшесінде оқушылардың сыныптан сыныпқа ауысуы барысында олардың креативтілігі қалай танылатындығы және айқындалатындығы көрсетілген.
      30. Оқушылардың әр сынып шеңберінде «Бейнелеу өнері» пәніне арналған білім беру бағдарламасы бойынша не істей алу керектігі туралы толық ақпарат алу үшін «Бейнелеу өнері» пәні бойынша оқу бағдарламасының 2.1-тарауын қараңыз.

6. Критериалды бағалау

      31. Критериалды бағалау кезінде оқушылардың үлгерімі алдын-ала белгіленген критерийлердің нақты жиынтығының көмегімен өлшенеді. Бұл нормаға негізделген бағалаудан өзгеше. Нормаға негізделген бағалау кезінде оқушылардың үлгерімі олардың сыныптастарының үлгерімімен салыстырылып қойылады. Оқушылардың үлгерімі екі тәсілмен бағаланады: қалыптастырушы бағалау және ішкі жиынтық бағалау. Қалыптастырушы бағалау күнделікті оқытудың бір бөлігі ретінде күнде қолданылады. Ішкі жиынтық бағалау оқу жылы бойында белгілі бір уақыт аралығда өткізіледі.
      32. Қалыптастырушы бағалау оқыту мен оқудың ажырамас бөлігі болып табылады. Алуан түрлі жаттығуларды орындата отырып, мұғалімдер оқушылардың оқу мақсаттарына «жеткендігінің» немесе «талпынатындығының» дәлелдерін іздейді. Әрбір оқушы үшін оқу мақсатына жетудегі оқушының үлгерімін көрсететін портфолио жинақталып, ол қалыптастырушы бағалау үшін қолданылуы мүмкін. Портфолиода көптеген деректер қамтылуы мүмкін, соның ішінде:
      1) жазбаша жұмыстар (мысалы, жұмыс дәптерлері, бағалау журналы, үй тапсырмалары, оқушылар жазбалары);
      2) фотосуреттер немесе бейне дәлелдемелер (мысалы, көркемсурет жұмыстары, сыныптағы көрме, модельдер, таныстырылым, оқушылар қатысқан бейнелеу өнерілық көрсетілім және оқушылар қатысқан іс-шаралар);
      3) электронды жазбалар (мысалы, таныстырылымдар, құжаттар, анимациялар);
      4) мұғалімнің жазбалары немесе сабақты қадағалау жазбалары;
      5) ата-аналарды ң пікірлері.
      33. Біліктілікті арттыру курсы кезінде «Бейнелеу өнері» пәніне арналған «Оқушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау жөніндегі мұғалімге арналған әдістемелік нұсқаулыққа» жүгіну қажет. Бұл құжат мұғалімдерге оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары тұрғысынан оқушылардың үлгерімінің дәлелдерін жинап, олар бойынша шешім шығаруға септігін тигізеді.
      34. Жиналған дәлелдемелердің сипаты дәстүрлі тест көмегімен анықтау қиынға түсетін дағдыларды бағалауға мүмкіндік беретінін байқатады. Нақты бағалау критерийлері болған күннің өзінде де қалыптастырушы бағалау кезінде баға қою әлі де күрделі үдеріс болып табылады және мұғалімдер олар бойынша түсініктеме бере алады. Мұғалімдер қойған бағаның сенімділігі мен дәлелділігін арттыру мақсатында модерация қолданылады.
      35. Модерация кәсіби оқудың маңызды бөлігі болып табылады және тәжірибе жүзінде критерийлер қандай болатыны туралы пікірталасты қамти отырып, мұғалімдерге ол критерийлер қатысты болып табылатын стандарттарды түсінуде көмектеседі. Мұғалімдер оқу мақсаттарына жету үшін оқушыларға үлгерімдерін жақсартуға көмек көрсету мақсатында идеялармен және тәсілдермен алмаса алады. Әріптестермен кәсіби диалог мұғалімдерге өз пәндері шеңберінде оқушылардың үлгерімі туралы анық түсінуге мүмкіндік беретіндіктен, модерацияның бағалауға да, оқуға да оң әсер ететіні дәлелденді.
      36. Ішкі жиынтық бағалау тоқсанды немесе сыныпты аяқтау кезінде оқу мақсаттарына сәйкес оқушылардың алған білімдері мен жинаған дағдыларының нәтижесін бағалай отырып, қалыптастырушы бағалау нәтижелерін толықтырады. Әр тестінің құрылымы мен ұзақтығы туралы және оларды басқару әдістері туралы ақпаратты тест спецификациясы әдістемелік құралынан табуға болады. Ішкі жиынтық бағалау аясындағы тест спецификацияларында сұрақтардың үлгілері мен бағалау сызбалары ұсынылған, одан мұғалімдер әртүрлі дағдылар қалай бағаланатындығын көре алады.
      38. Критериалды бағалау моделі және оны оқытуда қалай қолдану туралы толық ақпарат «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» әдістемелік құралында ұсынылған.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу
өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 1-қосымша

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу
өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 2-қосымша

Дэвид Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу
өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 3-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу
өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 4-қосымша

Білік пен дағдылардың өсу реті

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Бейнелеу
өнері» пәні бойынша педагогика кадрларының
біліктілігін арттыру курсының білім беру
бағдарламасына 5-қосымша

«Ресурстар мен зерттеулер» атты 1.6 бөлімшеге арналған зерттеулер мен идеяларды әзірлеу

Қазақстан Республикасы  
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы 
№ 32 бұйрығына 9-қосымша 

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама «Музыка» пәні бойынша білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты «Музыка» пәні мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      «Музыка» пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге «Музыка» пәні бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер «Музыка» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарына қол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.
      13. «Музыка» пәні бойынша 1-5 сыныптарға арналған оқу мақсаттары оқу бағдарламасында (білім беру бағдарламасының негізгі құжаты болып табылады) берілген. Ұсынылған оқу жоспары бойынша оқу әрекетінде оқушылардың осы мақсаттарына жетуіне көмектесу үшін мұғалімдерге арналған сәйкес педагогикалық әдіс-тәсілдер ұсынылады. Кіріктірілген бағалау стратегиясы оқу мақсатына жету барысында оқушының ілгерілеу үдерісінің бағытын анықтауға арналған қосымша әдіс-тәсілдерді пайдалануды болжайды.
      14. «Музыка» пәніне арналған бұл оқу үлгісі мынадай мәнмәтінде түсіндіріледі және оқуға ұсынылады – оқу жоспарына сәйкестік тәсілін сипаттайтын пәннің шолуы. Бұдан кейін теория бойынша тараулар ұсынылады:
      1) «Музыка» пәні бойынша оқу жоспарының құрылымы;
      2) «Музыка» пәні бойынша педагогикалық тәсілдер;
      3) «Музыка» пәні бойынша критериалды бағалау.

4. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      15. «Музыка» пәнінің білім беру бағдарламасы арқылы оқушылар өз бойында осы пәннің өзіне тән білім, білік және дағдыларын дамытатын болады. Сондай-ақ, оқушылардың аталған пәнді оқу барысында игерген білім көлемі бастауыш сыныптарға арналған білім беру бағдарламасының басқа да салаларын оқытуда пайдаланылуы мүмкін.
      16. «Музыка» пәні бойынша оқу бағдарламасында оқу мақсаттары төрт бөлімге бөлінген:
      1) 1-бөлім: Орындау.
      2) 2-бөлім: Түрлі құралдар, сонымен қатар цифрлік музыкалық технологияларды қолдана отырып музыкалық композицияларды жасау.
      3) 3-бөлім: Музыканы тыңдау және сезімін жеткізу.
      4) 4-бөлім: Музыканы қабылдау, талдау және бағалау.
      Бұл бөлімдер дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейлері болып табылатын бөлімшелерге бөлінген:
      1) 1-бөлім: Орындау:
      а) 1.1-бөлімше: Ән айту және аспапта ойнау (жеке және топ құрамында);
      б) 1.2-бөлімше: Музыкалық түсінікті дамыту.
      2) 2-бөлім: Түрлі құралдар, сонымен қатар цифрлік музыкалық технологияларды қолдана отырып музыкалық композицияларды жасау:
      а) 2.1-бөлімше: Композиция, импровизация және өңдеу;
      б) 2.2-бөлімше: Идеяларды ұйымдастыру және материалдарды жинау.
      3) 3-бөлім: Музыканы тыңдау және сезімін жеткізу:
      а) 3.1-бөлімше: Музыканы тыңдау және сезімін жеткізу;
      б) 3.2-бөлімше: Терминологияны пайдалану.
      4) 4-бөлім: Музыканы қабылдау, талдау және бағалау:
      а) 4.1-бөлімше: Музыканы қабылдау, талдау және бағалау;
      б) 4.2-бөлімше: Музыкалық сауаттылықты дамыту.
      Кіші бағыттар сыныпқа қатысты күтілетін нәтижелермен байланысқан кезде оқу мақсаттарын түзеді.
      17. Оқу мақсаты әр бағыт аясындағы ілгерілеуді көрсетіп, ұстаздарға алдағы қадамдарын жоспарлауға және бағалауға, оқушыларға алдағы қадамдар туралы ойлануға мүмкіндік береді.
      18. Оқудың жетекші қағидалардың бірі – «Сыныпта ойналатын музыка – негізгі жаттығу және мектеп бағдарламасынан тыс музыка осы жерден бастау алуы керек». Музыканы мектепте үйрену арқылы барлық балалар музыкалық білімге қол жеткізеді және бұл тек жеке адамдар тобына ғана немесе шамасы келетіндерге ғана қолжетімді білім емес. Музыкалық білім беру бағдарламасының жалпы мақсаты – оқушылардың шығармашылық қабілеттері, музыкалық мәдениеті, әртістік және эстетикалық сезімдерін дамыту. Сонымен қатар, осы Бағдарламаның «Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі» атты 3-қосымшасына сәйкес «Музыка» пәні бойынша оқу бағдарламасын әзірлеуге негіз болған басты қағида – спиральді білім беру бағдарламасы тұжырымдамасы.
      19. Оқу бағдарламасы спиральді білім беру бағдарламасы моделіне негізделеді, оның негізінде оқушылар келесі сыныпқа ауысқан сайын зерделенетін материалдар мен білім қайталанып отырады деген тұжырым жатыр. Оқу үдерісіндегі ілгерілеуді көру үшін оқу мақсаттары бөлімдер мен бөлімшелерге топтастырылған. Мысалы, осы Бағдарламаның «Білік пен дағдылардың өсу реті» атты 4-қосымшасына сәйкес, «Музыканы қабылдау, талдау және бағалау» бөлімінде спиральды білім беру бағдарламасындағы алға ілгерілеу нақты көрінуі мүмкін, себебі оқушылар өздерінің музыканы бағамдау дағдыларын қайта қарастырып, соның негізінде тұжырым жасайды.
      20. Музыка шын мәнісінде тәжірибелік пән. Білім беру бағдарламасындағы «Музыка» пәнінің негізгі жетекші қағидаларының бірі «Музыка туралы ақпарат беруге қарағанда, музыкалық туынды жасау әлдеқайда маңызды». Музыкалық қимылдан бастап, оқушылар музыканы әр қырынан аша бастайды, осылайша аса маңызды білім мен түсінік қалыптастырады, ал бұл оларға өз музыкалық тәжірибелері жайлы хабардар болуға және, ең соңында, жақсы музыкант болуға көмектеседі. «Музыка» пәні бойынша білім беру бағдарламасының басты аспектісі – оқушыларға өз музыкасын жасауға мүмкіндік беру. Осы Бағдарламаның «Білік пен дағдылардың өсу реті 2» атты 5-қосымшасына сәйкес, 1-сыныптан бастап 4-сыныпқа дейін оқушылар өз идеяларын құрылымдап, берілген/таңдалған ынталандырушы материалдарға қатысты музыкалық идеяларды дамытуға шынығады. Бұл бұған дейінгі білім, білік және дағдыларының негізінде бүкіл бөлім бойы дамытылады.
      21. «Музыка» пәні бойынша білім беру бағдарламасы – оқушыларға шығармашыл болуға, өз идеяларын зерттеп, музыкантқа тән дағдылар мен құзыреттіліктерді дамытуға мол мүмкіндік беретін кең және кешенді бағдарлама. Бұл мұғалім тарапынан жетекшілік етілетін, оқушыларға дағдыларды зерттеуге және дамытуға, мысалы, ән салуға және музыкалық аспаптарда ойнауға көмектесетін барынша ашық шығармашыл оқуды қамтиды.

5. Критериалды бағалау

      22. Критериалды бағалау кезінде оқушылардың үлгерімі алдын-ала белгіленген критерийлердің нақты жиынтығының көмегімен өлшенеді. Бұл нормаға негізделген бағалаудан өзгеше. Нормаға негізделген бағалау кезінде оқушылардың үлгерімі олардың сыныптастарының үлгерімімен салыстырылып қойылады. Оқушылардың үлгерімі екі тәсілмен бағаланады: қалыптастырушы бағалау және ішкі жиынтық бағалау. Қалыптастырушы бағалау күнделікті оқытудың бір бөлігі ретінде күнде қолданылады. Ішкі жиынтық бағалау оқу жылы бойында белгілі бір уақыт аралығда өткізіледі.
      23. Біліктілікті арттыру курсы кезінде «Музыка» пәніне арналған Оқушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау жөніндегі мұғалімге арналған әдістемелік нұсқаулыққа жүгіну қажет. Бұл құжат мұғалімдерге оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары тұрғысынан оқушылардың үлгерімінің дәлелдерін жинап, олар бойынша шешім шығаруға септігін тигізеді.
      24. Жиналған дәлелдемелердің сипаты дәстүрлі тест көмегімен анықтау қиынға түсетін дағдыларды бағалауға мүмкіндік беретінін байқатады. Нақты бағалау критерийлері болған күннің өзінде де қалыптастырушы бағалау кезінде баға қою әлі де күрделі үдеріс болып табылады және мұғалімдер олар бойынша түсініктеме бере алады. Мұғалімдер қойған бағаның сенімділігі мен дәлелділігін арттыру мақсатында модерация қолданылады.
      25. Модерация кәсіби оқудың маңызды бөлігі болып табылады және тәжірибе жүзінде критерийлер қандай болатыны туралы пікірталасты қамти отырып, мұғалімдерге ол критерийлер қатысты болып табылатын стандарттарды түсінуде көмектеседі. Мұғалімдер оқу мақсаттарына жету үшін оқушыларға үлгерімдерін жақсартуға көмек көрсету мақсатында идеялармен және тәсілдермен алмаса алады.
      26. Ішкі жиынтық бағалау тоқсанды немесе сыныпты аяқтау кезінде оқу мақсаттарына сәйкес оқушылардың алған білімдері мен жинаған дағдыларының нәтижесін бағалай отырып, қалыптастырушы бағалау нәтижелерін толықтырады. Әр тестінің құрылымы мен ұзақтығы туралы және оларды басқару әдістері туралы ақпаратты «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» әдістемелік құралынан табуға болады. Ішкі жиынтық бағалау аясындағы тест спецификацияларында сұрақтардың үлгілері мен бағалау сызбалары ұсынылған, одан мұғалімдер әртүрлі дағдылар қалай бағаланатындығын көре алады.
      35. Критериалды бағалау моделі және оны оқытуда қалай қолдану туралы толық ақпарат «Критериалды бағалау моделі: Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған басшылық» әдістемелік құралында ұсынылған.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
1-қосымша

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
2-қосымша

Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
3-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
4-қосымша

Білік пен дағдылардың өсу реті

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Музыка» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
5-қосымша

Білік пен дағдылардың өсу реті 2

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 10-қосымша 

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы» пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы» пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу Қазақстан Республикасының орта білім мазмұнын жаңарту және қайта құру мақсатында жүргізіледі.
      2. Бұл Бағдарлама «Жоба жұмысы» пәні бойынша білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты «Жоба жұмысы» пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      «Жоба жұмысы» пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге «Жоба жұмысы» пәні бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарына қол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.
      13. «Жоба жұмысы» пәні бойынша оқу мақсаттары оқу бағдарламасында (білім беру бағдарламасының негізгі құжаты болып табылады) берілген. Ұсынылған оқу жоспары бойынша оқу әрекетінде оқушылардың осы мақсаттарына жетуіне көмектесу үшін  мұғалімдерге арналған сәйкес педагогикалық әдіс-тәсілдер ұсынылады. Кіріктірілген бағалау стратегиясы оқу мақсатына жету барысында оқушының ілгерілеу үдерісінің бағытын анықтауға арналған қосымша әдіс-тәсілдерді пайдалануды болжайды.
      14. «Жоба жұмысы» пәні бойынша білім беру бағдарламасының құрылымы пәнге шолу бөлімінде және ықпалдастырылған білім беру бағдарламасының тәсілдерін сипаттауда ұсынылады. Бұдан кейін теория бойынша тараулар ұсынылады:
      1) «Жоба жұмысы» пәні бойынша оқу жоспарының құрылымы;
      2) «Жоба жұмысы» пәні бойынша педагогикалық тәсілдер;
      3) «Жоба жұмысы» пәні бойынша критериалды бағалау.

4. Пәнге шолу

      15. Жоба жұмысының негізгі қозғаушы тетігі түрлі шешім нұсқалары бар тапсырмалар болып табылады, ал оқу жаттығуларының негізінде осындай тапсырмаларды қалай шешу туралы түсінік жатады. Оқу бағдарламасында ұсынылған жоба жұмысының оқу мақсаттарында жобаларды жоспарлау, орындау, талдау және бағалауға бағытталған үдерістерге ерекше назар аударылады. Оқушылардың бойында бұл дағдыларды дамыту нақты міндеттер мен проблемаларды зерделеу арқылы және мұғалімнің оқушылар жеткен нәтижелерді емес, олардың қолданған тәсілдері мен әрекеттерін бағалауы арқылы іске асырылады.
      16. Оқу бағдарламасында жоба жұмысының оқу мақсатына, жобаларды жоспарлау, орындау, талдау және бағалауға қатысы бар үдерістерге көңіл бөлінеді. Оқушыларда осы дағдылардың дамуы шынайы өмірдегі мәселелерді зерттеу деңгейіне байланысты жүзеге асады және мұғалім олардың жеткен жетістігін емес, олардың қолданған тәсілдері мен әрекеттерін бағалайды. Оқыту моделі білім алушылардан жай дәлелдерді құрастыру мен бағалауды талап етеді.
      17. «Жоба жұмысы» пәні бойынша оқу жоспарында әр тоқсан бойынша жобалар мен жаттығулар қамтылады. Тақырыптар пәнаралық байланысқа негізделіп таңдалады: белгілі бір тақырыпты зерделеу үшін немесе проблеманы шешу үшін бірнеше оқу пәнін меңгеру барысында алынған білім мен деректерді қамтиды. Нақты айтқанда, оқушылар математика және жаратылыстану сабақтарында орындайтын жаттығуларға көп көңіл бөлінеді, сондай-ақ қосымша басқа оқу пәндерімен пәнаралық байланыс іске асырылады.
      18. Жоба жұмысын дайындау барысында топтық жұмысты қолдану идеясы бөлінген оқу қағидатына негізделген, оған сәйкес оқушылар өз білімдері мен түсініктерімен алмасып, бір-бірінің көмегімен білімдерін нығайтады. Олар өз түсініктерін ұсынады және сол түсініктерге негізделген өз болжамдарын ұсыну арқылы өздері де мәселені айқын түсіне алады, әсіресе, бұған сұрақтардың өз құрдастары тарапынан қойылуы зор ықпал етеді. Мұғалімнің рөлі ынталандырушы материалдар мен ресурстарды қолдана отырып, қажет болған жағдайда, оқушыларға мақсатқа сай қолдау көрсету болып табылады. Топтық жұмыс және бірлескен оқу оқытудағы тұрақты кері байланысты және өзін-өзі бағалау мүмкіндігін қамти отырып, мектеп тәжірибесіне осы оқу пәнін табысты енгізуге мүмкіндік береді.
      19. «Жоба жұмысы» пәні бойынша бағалау стратегиясы қалыптастырушы бағалау мен ішкі жиынтық бағалауды қамтиды. Қалыптастырушы бағалау оқыту және оқу барысында пәндік бағдарламадағы білім беру мақсаттарын тұрақты бағалауды сипаттайды (мысалы, оқушылардың жобалар мен оның бөлімдерін жоспарлауы, жүзеге асыруы және бағалауы кезінде). Оқу жылы барысында әрбір оқушы бір семестр ішінде кем дегенде бір жобаны аяқтайды. Мұндай жоба ішкі жиынтық бағалаудың стандарттарына сәйкес бағаланатын болады.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      20. «Жоба жұмысы» пәні бойынша 6-9-сыныптарда оқыту алты бөлім бойынша ұйымдастырылған. Бұл бөлімдер жобаның жүзеге асу кезеңдерін сипаттайды:
      1) 1-бөлім: Зерттеу сұрағы
      2) 2-бөлім: Дереккөздермен жұмыс
      3) 3-бөлім: Эксперименттік жұмыс
      4) 4-бөлім: Деректерді талдау және өңдеу
      5) 5-бөлім: Нәтижелерді ұсыну
      6) 6-бөлім: Жобаны басқару.
      21. Бөлімдер ары қарай дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейіндегі бөлімшелерге бөлінеді. Оқу жылы бойындағы оқудан күтілетін нәтижелер түріндегі бөлімшелер оқу мақсаттарын құрайды. Оқу мақсаттары мұғалімдерге оқушылардың меңгеруі тиіс әрекеттерді жоспарлауға, бағалауға және көрсетуге мүмкіндік беріп, әрбір бөлімше бойынша алға ілгерілеуді көрсетеді.
      22. Ұйымдастырудың бірнеше деңгейін «Жоба жұмысы» пәні бойынша бағдарламаның үлгісінен көруге болады. 1-5-бағыттардың жоба кезеңдерін айқындайтын өзіндік тәртібі бар. Сонымен қатар, «Жоба жұмысы» пәні бойынша бағдарлама моделін айқындайтын маңызды қағидат спиральді оқу бағдарламасы тұжырымдамасы болып табылады.
      23. Спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы осы Бағдарламаның 3-қосымшасына сәйкес Джером Брунердің танымдық теориясына негізделеді. Оқу бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, осы Бағдарламаның «Білік пен дағдылардың өсу реті» атты 4-қосымшасына сәйкес, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөліктер мен бағыттарға біріктірілген. Білім алушылар бір сыныптан екінші сыныпқа ауысқан кезде жоба бөлімдерінің мағынасын және өздерінің идеяны құрастыру және бағалау мүмкіндіктерін жақсы түсіне бастайды.
      24. Ойлау қабілеттерінің жоғары деңгейде дамуы және қолданылуы «Жоба жұмысы» бойынша оқу бағдарламасының негізгі аспектісі болып табылады. Ойлау қабілеттерін дамытудың негізгі әдістерінің бірі дәлелдеме болып табылады. Дәлелдеме зерттеу жобаларын құрастыру, жүргізу және бағалау үшін маңызды болып табылады. Осы Бағдарламаның «Тулминнің дәлелдеу моделі» атты 5-қосымшасында көрсетілгендей, ол жаңартылған оқу бағдарламасында басты көңіл бөлінетін бірнеше құндылықтар мен дағдыларды дамытудың негізгі әдісі болып табылады, мысалы, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау, коммуникациялық дағдылар. Қарапайым дәлелде бір ғана тұжырым шешуші қорытынды болуы мүмкін, ал одан күрделірек дәлелде бірнеше тұжырым соңғы қорытынды жасауға негіз болады.
      25. «Жоба жұмысы» пәнінің оқу бағдарламасында осы Бағдарламаның «Дәлелдің негізгі компоненттері» атты 6-қосымшасына сәйкес дәлелдің негізгі компоненттері білім алушылардың ақпарат көздерін талдау, талқылау және өз нәтижелерін ұсыну кезінде құрастырылады.
      26. Оқушылар төменгі сыныптарда талапты (немесе қорытындыны) анықтайды және ұсынады. Олар «талаптар» мен «негіздемелер» арасында байланыс орнатады. 9-сыныпқа келгенде оқушылар сын тұрғысынан бағалау дағдыларын қолданады, соның негізінде  олар негізгі дәлелдің үш бөлігін де ұсынуы керек, нақтырақ айтсақ «талаптар (немесе қорытындылар)», «дәлел» және «негіздеме». Мысалы, 6-сынып оқушысы тек қана талап немесе қорытындыны ғана ұсына алады: «Менің ойымша, химиялық реакциялар жоғарғы температурада жылдамырақ жүреді». 7-сыныпта оқушы дәлел мен қорытындыны қамтитын қарапайым негіздемені ұсына алады: «Менің ойымша, химиялық реакциялар жоғарғы температурада жылдамырақ жүреді (қорытынды), себебі, мен салқын сірке суына қарағанда, жылы сірке суына ас содасын қосқанда, көпіршіктер  көбірек болатынын байқадым (дәлел)». Сыни бағалауды көрсететін дәлелдеме, мысалы, 9-сынып оқушысы дәлел, негіздеме және  қорытынды ұсына алады: «Менің ойымша, химиялық реакциялар жоғарғы температурада жылдамырақ жүреді (қорытынды), себебі мен салқын сірке суына қарағанда, жылы сірке суына ас содасын қосқанда көбірек көпіршік болатынын көрдім (дәлел). Көпіршік ас содасы мен сірке суының арасындағы химиялық реакция кезінде көмірқышқыл газының бөліну нәтижесінде пайда болады. Белгілі бір уақытта неғұрлым көп көпіршік пайда болса, соғұрлым тез химиялық реакция жүреді (негіздеме)». Дәлелдеменің бөліктері автордың таңдауына байланысты әртүрлі ретте ұсынылуы мүмкін. Мысалы: «Көпіршік ас содасы мен сірке суының арасындағы химиялық реакция кезінде көмірқышқыл газының бөліну нәтижесінде пайда болады. Белгілі бір уақытта неғұрлым көп көпіршік пайда болса, соғұрлым тез химиялық реакция жүреді (негіздеме). Мен салқын сірке суына қарағанда, жылы сірке суына ас содасын қосқанда көбірек көпіршік болатынын көрдім (дәлел). Сол себепті,  менің ойымша, химиялық реакциялар жоғарғы температурада жылдамырақ жүреді (қорытынды)».
      27. «Жоба жұмысы» курсында оқушылар ғылыми мәнмәтінде дәлелдеме жасау шеберлігін дамытады (әсіресе биология, химия және физика пәндерінде). Ол оқушылардың жобалау дағдыларын дамытумен қатар, олардың ғылымның ерекшеліктерін толық бағалауына мүмкіндік береді.
      28. Осы Бағдарламаның «Оқу бағдарламасының өзара байланысты бағыттарын көрсететін ғалымдар мен техниктер қызметінің үш саласы» атты 7-қосымшасында «Жоба жұмысы» пәнінің оқу бағдарламасының бөлімдері тараудың негізгі мақсатына негізделген қызметтің үш саласына қосылған. «Дереккөздермен жұмыс» атты 2-бағыт екі салада қамтылады, өйткені қолданылып жүрген теориялар мен модельдер түсінігімен байланысты оқу мақсаттарын қамтиды және болжамдарды құрастыру үшін, сонымен қатар, дереккөздерді талдау және сынау үшін қолданылады. Бұл ғылыми (инженерлік) модель ғылыми білімнің жаңа идеяларды қолда бар деректер деңгейіне сай құрастыру, зерттеу және тексеруге байланысты дамитынын атап көрсетеді. Деректер  болжамды қолдауы немесе теріске шығаруы үшін, сол мәліметтер сын тұрғысынан талдаудан өтуі қажет. Сол себепті жоба жұмысымен айналысып жүрген  оқушы тәуелсіз өзгермелінің тәуелді өзгермеліге әсер етуін жоюға бағытталған экспериментті белгілеу және модельдеу дағдыларын дамытады.
      29. Сонымен, 6-9-сыныптардағы «Жоба жұмысы» пәні бойынша оқу бағдарламасының моделі оқушыларда жобалау, жүзеге асыру, бағалау және жобаларды ұсыну  дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Жаратылыстану ғылымдары мен математиканың оқу жоспарларымен байланысы бар бірнеше жобаға қатысу барысында оқушылар ғылым мен техниканың өзіндік ерекшеліктерін бағалай білуге үйренеді.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы»
пәні бойынша жаратылыстану-математикалық
цикл педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
1-қосымша 

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы»
пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл
педагогика кадрларының біліктілігін арттыру
курсының білім беру бағдарламасына 2-қосымша 

Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы»
пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл
педагогика кадрларының біліктілігін арттыру
курсының білім беру бағдарламасына 3-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы»
пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл
педагогика кадрларының біліктілігін арттыру
курсының білім беру бағдарламасына 4-қосымша

Білік пен дағдылардың өсу реті

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы»
пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл
педагогика кадрларының біліктілігін арттыру
курсының білім беру бағдарламасына 5-қосымша

Тулминнің дәлелдеу моделі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы»
пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл
педагогика кадрларының біліктілігін арттыру
курсының білім беру бағдарламасына 6-қосымша

Дәлелдің негізгі компоненттері

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Жоба жұмысы»
пәні бойынша жаратылыстану-математикалық цикл
педагогика кадрларының біліктілігін арттыру
курсының білім беру бағдарламасына 7-қосымша

Ғалымдар мен техниктер қызметінің үш саласы

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 11-қосымша

Қазақстан Республикасына орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген. Біліктілікті арттыру курсы жаңартылған білім беру бағдарламасының Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға айтарлықтай үлес қосуына мүмкіндік береді.
      2. Бұл Бағдарлама «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша білім беру бағдарламасын әзірлеу және іске асыруға қатысты толық мәлімет ұсынылған.
      3. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      4. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      5. Бағдарламаның мақсаты:
      «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      6. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      7. Оқудан күтілетін нәтижелер:
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      8. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      9. Мұғалімдерге «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      10. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарына қол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      11. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      12. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.
      13. «Бейнелеу өнері» пәні бойынша 1-5 сыныптарға арналған оқу мақсаттары оқу бағдарламасында (білім беру бағдарламасының негізгі құжаты болып табылады) берілген. Ұсынылған оқу жоспары бойынша оқу әрекетінде оқушылардың осы мақсаттарына жетуіне көмектесу үшін  мұғалімдерге арналған сәйкес педагогикалық әдіс-тәсілдер ұсынылады. Кіріктірілген бағалау стратегиясы оқу мақсатына жету барысында оқушының ілгерілеу үдерісінің бағытын анықтауға арналған қосымша әдіс-тәсілдерді пайдалануды болжайды.
      14. «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша білім беру бағдарламасының құрылымы пәнге шолу бөлімінде және ықпалдастырылған білім беру бағдарламасының тәсілдерін сипаттауда ұсынылады. Бұдан кейін теория бойынша тараулар ұсынылады:
      1) «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша оқу жоспарының құрылымы;
      2) «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша педагогикалық тәсілдер;
      3) «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша критериалды бағалау.

4. Пәнге шолу

      15. «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні арқылы оқушылар қазіргі қарқынды өзгеретін әлемде өмірлік маңызы бар және басқа пәндер шеңберінде әрі жұмыс орнында қолдануға болатын көптеген дағдыларды меңгереді. Аталған пән шеңберінде оқушылар ғаламдық деңгейде өлшенетін проблемалар туралы өзінің түсінігін кеңейте алады. Оқушы тұрғысынан алғанда, «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні оларға жаттығу орындауға негізделген қызықты жұмыспен айналысуға жол ашады. Бұл гуманитарлық пен әлеуметтік ғылымдарды шынайы өмір жағдайын қарастырып, оларды зерделеуге мүмкіндік береді. Бұл пән 6-9-сыныптарға арналған «Жоба жұмысы» пәні шеңберінде дамытылатын дағдылар негізінде құрылған.
      16. Оқу жоспарында зерделеуге арналған бірнеше тақырып ұсынылған. Мысалы, 10-сыныпта демография, дін, адам құқықтары, демократия және мемлекеттік басқару сапасы, білім беру, экономика және бюджет, кедейлік және теңсіздік, кедейлікпен күрес, дау-жанжал, бейбітшілік, қауіпсіздік және қарусыздандыру, заң және қылмыс сияқты тақырыптар қарастырылады. Бұл тақырыптардың барлығы бойынша оқушы өз тәжірибесін зерделеп, өз пікірін ұсынады және жергілікті, ұлттық және дүниежүзілік тұрғыдан оларды талдап, бағамдауға талпыныс жасайды.
      17. «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәнінде оқу ашық проблемалар шеңберінде құрылымдалған; жаттығулар осы проблемаларды түсініп, олардың шешімін ұсынуға негізделген. Оқытудың өзін-өзі басқара отырып, проблемаларды шешу тәсілі оқу нәтижелерін жақсарту үшін құрылған (Blumenfeld, 1991). «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары зерттеуді немесе жобаны жоспарлау, жүргізу, талдау және бағамдауды көздейтін үдеріс екенін атап өту қажет. Оқушылар шынайы өмірден алынған проблемаларды зерделеу арқылы осы дағдыларды дамытады, сондай-ақ бұл ретте олардың алатын жауаптарынан гөрі, олар пайдаланатын тәсілдер мен ұсынатын айғақ-дәлелдері бағаланады. Осы Бағдарламаның «Тулминнің дәлелдеу моделі» атты 3-қосымшасына сәйкес, білім беру бағдарламасының құрылымы оқушылардың өз дәйектерін үнемі күрделендіре отырып ұсынуын және бағамдауын талап етеді.
      18. Осы Бағдарламаның «Жобалардың түрлері және олардың жіктелімі» атты 4-қосымшасына сәйкес, орындалатын негізгі жаттығу, күтілетін нәтиже, үйлестірілу деңгейі, қамтылатын салалар саны, қатысушылар саны және жобаның ұзақтығына қарай жобаларды түрліше жіктеуге болады. Бір жобаның шеңберінде бұл ерекшеліктердің бірнешеуі көрініс табуы мүмкін. «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша оқушылар әртүрлі жоба жұмыстарын орындауға тиіс.
      19. 10-11-сыныптарда жоба жұмысы пәні көбінесе оқушылардың гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар сабақтарында орындайтын жұмыстарына негізделіп, басқа академиялық пәндермен тығыз байланыста болады. Тақырып таңдау пәнаралық байланыс қағидатына негізделеді: тақырыпты зерттеу немесе проблеманы шешу үшін бірнеше академиялық пән бойынша білімі мен түсініктерін бір уақытта қолдану.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      20. «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні алты бағыт шеңберінде ұйымдастырылған. Бұл бағыттар жүргізілген жобаның кезеңдері түрінде бейнеленген:
      1) 1-бағыт. Зерттеу сұрағы;
      2) 2-бағыт. Дереккөздермен жұмыс;
      3) 3-бағыт. Зерттеу мен эксперимент;
      4) 4-бағыт. Деректерді талдау және өңдеу;
      5) 5-бағыт. Нәтижелерді таныстыру;
      6) 6-бағыт. Жобаны басқару.
      21. Бұл бағыттар дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейлері болып табылатын кіші бағыттарға бөлінген. Кіші бағыттар сыныпқа қатысты күтілетін нәтижелермен байланысқан кезде оқу мақсаттарын түзеді. Оқу мақсаты әр бағыт аясындағы ілгерілеуді көрсетіп, ұстаздарға алдағы қадамдарын жоспарлауға және бағалауға, оқушыларға алдағы қадамдар туралы хабарлауға мүмкіндік береді.
      22. «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәнінің құрылымынан ұйымдастырудың бірнеше кезеңін көруге болады. 1-5-бағыттар жоба кезеңдерін көрсететін ішкі тәртіпті бейнелейді. Сонымен қатар, «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәніне арналған оқу бағдарламасының маңызды қағидаты білім беру бағдарламасының спиральділік қағидаты болып табылады.
      23. Спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы осы Бағдарламаның 5-қосымшасына сәйкес Джером Брунердің танымдық теориясына негізделеді. Оқу бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып тексеріліп отыратын спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, осы Бағдарламаның «Білік пен дағдылардың өсу реті» атты 6-қосымшасына сәйкес, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөліктер мен бағыттарға біріктірілген. Білім алушылар бір сыныптан екінші сыныпқа ауысқан кезде жоба бөлімдерінің мағынасын және өздерінің идеяны құрастыру және бағалау мүмкіндіктерін жақсы түсіне бастайды.
      24. Тулминнің жемісті жұмысы білім беру саласындағы зерттеулерге, соның ішінде зерттеуге негізделген оқуды пайдалануды бағамдауға ықпал етті. Тулминнің моделі осы Бағдарламаның 3-қосымшасында ұсынылған.
      25. «Жоба жұмысы» (6-9-сыныптар) және «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» (10-11-сыныптар) пәндеріне арналған оқу бағдарламалары шеңберінде дәлелдеудің негізгі құрамдас бөлшектері 6-9-сыныптарда ұсынылған, себебі оқушылар ақпарат көздерін талдап, өздерінің нәтижелерін ұсынады. 10-11-сыныптарда оқу мақсаттарының күрделілігі артады, яғни оқушылар дәлелдеудің анағұрлым күрделі құрамдас бөліктерін анықтап, қолданып, бағамдау керек.
      26. Жалпы, «Ғаламдық перспективалар және жоба жұмысы» пәні бойынша білім беру бағдарламасының құрылымы оқушылардың күрделі жобаларды әзірлеу, өткізу, есебін дайындау және ұсыну дағдыларын жетілдіруге бағытталған. Оқушыларға сын тұрғысынан ойлау, тұлғааралық қарым-қатынас және жобаларды басқару дағдылары сияқты бірнеше дағдыларды дамытуға қолдау көрсетіледі.

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық
перспективалар және жоба жұмысы» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
1-қосымша

Оқу жоспары

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық
перспективалар және жоба жұмысы» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
2-қосымша

Дэвид Колбтың оқу циклі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық
перспективалар және жоба жұмысы» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
3-қосымша

Тулминнің дәлелдеу моделі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық
перспективалар және жоба жұмысы» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
4-қосымша

Жобалардың түрлері және олардың жіктелімі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық
перспективалар және жоба жұмысы» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
5-қосымша

Джером Брунердің спиральді оқу үлгісі

Қазақстан Республикасында орта білім
мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ғаламдық
перспективалар және жоба жұмысы» пәні
бойынша педагогика кадрларының біліктілігін
арттыру курсының білім беру бағдарламасына
6-қосымша

Білік пен дағдылардың өсу реті

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 15 қаңтардағы
№ 32 бұйрығына 12-қосымша

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы

1. Жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) жаңартылған оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының негізінде “Педагогикалық шеберлік орталығы” жекеменшік мекемесі (бұдан әрі – Мекеме) әзірлеген.
      2. Педагогика кадрларының біліктілігін арттырудың бұл курсының жалпы мақсаты «Музыка» пәні мұғалімдерін оқыту мен оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін және критериалды бағалауды енгізу арқылы жаңартылған білім беру бағдарламасымен таныстыру болып табылады. Критериалды бағалау бағалаудың сапалық сипаттамасы ретінде оқушыларды алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалауды көздейтін оқу үдерісінің маңызды компоненті болып табылады.
      3. Бұл Бағдарлама Қазақстанның білім беру жүйесін реформалауға көмектеседі.

2. Бағдарламаға шолу

      4. Бағдарламаның мақсаты:
      «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша білім беру бағдарламасын жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру.
      5. Бағдарламаның міндеттері:
      1) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымымен, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретімен, мазмұнымен және мақсаттарымен таныстыру;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес келетін педагогикалық тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз ету;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, қолдана білуін қамтамасыз ету;
      4) мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру.
      6. Оқудан күтілетін нәтижелер
      1) мұғалімдер жаңартылған білім беру бағдарламасының құрылымын, ондағы материалдардың күрделілігінің өсу ретін, мазмұнын және мақсаттарын біледі және түсінеді;
      2) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасына сәйкес педагогикалық тәсілдерді, оқу материалдарын қолдана біледі;
      3) пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсінеді және қолдана біледі;
      4) мұғалімдердің орта білім мазмұнын жаңарту жағдайында жағдайында пән бойынша жаңартылған білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті біліктері мен дағдылары қалыптасқан.

3. Бағдарламаның құрылымы

      7. Бағдарламаның құрылымы оқу мақсаттарын және орта білім мазмұнын жаңарту жөніндегі мазмұнды шолудан басталады. Осы Бағдарламаға 1-қосымшаға сәйкес, оқу жоспарында көрсетілгендей, жаңартылған білім беру бағдарламасына, оның құрылымына, тиімділікті қамтамасыз етуге арналған педагогикалық білімге келіскен түрде кірігуді қамтамасыз ету мақсатында барлық пәндерде бірдей болып табылады, содан кейін бағалау тетігі қолданылады.
      8. Мұғалімдерге «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша оқу бағдарламасының белгілі бір аспектілерін қарастыруға мүмкіндік беріледі – бұл кезең тәжірибе жүзінде және белсенді өтеді, сондай-ақ мұғалімдердің оқу бағдарламасына негіз болған теорияны түсінуін, содан кейін бұл теорияны тәжірибе жүзінде қолдануын қамтамасыз етеді.
      9. Одан кейінгі бірнеше күн бойы мұғалімдер «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларының мазмұнын игереді. Күнделікті оқудың аяғында өзіндік рефлексия жүргізіліп, олардың осы Бағдарлама бойынша оқу мақсаттарына қол жеткізуне қатысты алға ілгерілеуді қарастыру және оларды өзінің тәжірибелік қызметінде іске асыруға бағытталған әрекеттерді анықтау мақсатында тренердің тапсырмаларын орындайды.
      10. Бұл Бағдарлама шеңберінде оқу үдерісі 1984 жылы әзірленген Дэвид Колбтың төрт сатылы эмпирикалық моделінің (Experiential Learning Model) негізінде іске асырылады. Дэвид Колбтың оқу үдерісінің эмпирикалық моделі осы Бағдарламаға 2-қосымшада ұсынылған.
      11. Оқудың бастапқы бірнеше күніндегі ықшамсабақтар «эксперимент» болып табылады және «рефлексия» және талқылау кезеңдерімен ұласады. Оқу барысында мұғалімдер пән бойынша оқу бағдарламасы шеңберінде жаңартылған теория («абстрактілі ұғыну») ұсынады, ол оқудың кейінгі кезеңі – ықшамсабақта қолданылады. Бүкіл оқу барысында оқу цикілінің түрлі кезеңдері қайта қаралады.

4. Пәнге шолу

      12. «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша жаңартылған оқу бағдарламаларының ерекшеліктері келесі бөлімдерден көрініс табады:
      1) Пәннің маңыздылығы;
      2) Пән бойынша оқу бағдарламасының мақсаты;
      3) Үш тілділік саясатын жүзеге асыру;
      4) Пәнді оқыту үдерісін ұйымдастыруға қойылатын талаптар;
      5) Пәнді оқытуда қолданылатын педагогикалық тәсілдер;
      6) Түрлі мәдениет пен көзқарастарға құрметпен қарауды қалыптастыру;
      7) Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану құзыреттілігі;
      8) Оқушылардың коммуникациялық дағдыларын дамыту;
      9) Оқушылардың оқу жетістігін бағалау туралы.
      13. Бөлімдер ары қарай дағды немесе тақырып, білім және түсінік деңгейіндегі бөлімшелерге бөлінеді. Оқу жылы бойындағы оқудан күтілетін нәтижелер түріндегі бөлімшелер оқу мақсаттарын құрайды. Оқу мақсаттары мұғалімдерге оқушылардың меңгеруі тиіс әрекеттерді жоспарлауға, бағалауға және көрсетуге мүмкіндік беріп, әрбір бөлімше бойынша алға ілгерілеуді көрсетеді. Оқу бағдарламасының көрсетілген бөлімдері білім беру деңгейі бойынша оқу материалдарынан тұрады. Оқу бағдарламасына ұсынымдамалық сипаттағы ұзақ мерзімді және орта мерзімді жоспарлаудан тұратын оқу жоспары қосымша беріледі. Оқу мақсаттары жүйесі мен тәсілдеріне негізделген оқу жоспарларында мұғалімдерге тақырыптар мен бөлімдер, сабақты ұйымдастыру бойынша өткізілетін сабақтарға ұсынымдамалар берілген, сонымен қатар оқу ресурстары да енгізілген (интернет, мәтіндер, жаттығулар, бейне және дыбыстық материалдар және т.б.).
      14. «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндерін оқыту үдерісінде іске асырылатын маңызды міндеттер:
      1) теориялық білімі мен тәжірибелік біліктерін қалыптастыру, сондай-ақ информатика, алгоритмдеу, бағдарламалау, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, ақпараттық модельдер саласындағы дағдыларын дамыту;
      2) ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың көмегімен оқушылардың алгоритмдік, операциялық және сын тұрғысынан ойлауын, зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
      3) жеке, топпен және дербес жұмыс істеу қабілеттерін қалыптастыру;
      4) ақпараттық мәдениетке тәрбиелеу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану барысында этикалық және құқықтық нормаларды сақтауға жауапкершілікпен қарау;
      5) алуан түрлі ақпараттарды өз бетімен іздеу және оларға терең талдау жасау дағдыларын игеру.
      15. Бастауыш сыныптарда оқушыларға ақпараттық-коммуникациялық технологияларды оқытудың ерекшелігі – оқушылардың қарапайым деңгейдегі қауіпсіздік техникасының ережесін қолдану дағдылары мен біліктерін игерту, компьютердің енгізу-шығару құрылғыларын атау және айырмашылығын түсіндіру: пайдаланылатын қолданбалы бағдарламалардың нысандарымен операциялар орындау және тағы басқалар болып табылады. 5-9-сыныптарда информатиканы оқытудың ерекшелігі: информатиканың іргелі негіздерін ерте жастан үйрету, алгоритмдеу дағдыларын дамыту. 10-11-сыныптарда бейіндік бағытта информатиканы оқытудың мақсаты – заманауи ақпараттық технологиялардың теориялық негіздері бойынша базалық білім жүйесін меңгерту және визуалды бағдарламалау, оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудағы нақты дағдыларды меңгеру, жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалануды ұдайы жетілдіріп отыруға тәрбиелеу, танымдық және зияткерлік қабілеттерін дамыту. 10-11-сыныптарда жаратылыстану-математикалық бағытта есептерді шешу негізінде жүйелік және алгоритмдік ойлауды дамыту жалғасады. Осы тапсырмалар жаттықтыру сабақтарында жалғасады.
      16. Қоғамдық-гуманитарлық сыныптарда информатиканы оқытудың ерекшелігі – ақпараттық-коммуникациялық технологияларды анағұрлым терең зерделеу болып табылады. Әрбір бөлім аяқталған соң, жоба жұмысына арналған сағаттар қарастырылған. Информатикаға аса қызығушылық танытқан оқушыларға мектепте таңдау курсында сағат санын ұлғайту арқылы мүмкіндік беріледі. Пәннің мазмұны оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған.

5. Оқу бағдарламасын әзірлеу

      17. Курс абстракция, модельдеу және бағдарламалау жолдары арқылы ақпараттық технологиялар құралдарын пайдалана отырып, басқа білім беру салаларынан және өмірден алынған мәселелерді шешу мақсатында оқу үдерісінде тәжірибелік дағдыларын дамытуға көп уақыт беруді көздейді. Сонымен қатар, пән бойынша оқушылардың академиялық тілін және ұғымдарын  дамыту маңызды рөл атқарады.
      18. «АКТ» және «Информатика» бойынша жаңартылған оқу бағдарламалары оқушылардың АКТ құзыреттіліктерін дамытуға бағытталған. Оқушылардың пайдалану үшін қажетті ең жақсы қосымшаларды анықтауда саналы таңдау жасауына мүмкіндік берілуі керек. Бағдарламаның тағы бір маңызды мақсаты оқушыларды бағдарламалық қосымшалар ғылыми, коммерциялық, инженерлік және мәдени мақсаттар үшін қолданылатынын түсіндіру және ақпараттық технологияларды қолдану саласында жан-жақты біліммен қамтамасыз ету болып табылады. Жаңа білім және міндетті шешу әдістерін жинақтау адам қызметінің барлық салаларында есептеу мен ойлау амалын талап ететін маңызды үдеріс болып табылады. Есептеу үдерістері ғылыми, әлеуметтік және тұрмыстық жетістіктер мен өнертабыстар негізінде жатыр, оның ішінде медицина, экономика және білім беру сияқты салалар бар. Ақпараттық технологияларсыз адамзаттың қол жеткен жетістіктерін салалардың кең ауқымында пайдалану мүмкін болмас еді. Осы пәнді оқыту оқушылардың логикалық, алгоритмдік және есептеу, ойлау қабілеттерін дамытуға ықпалын тигізеді.
      19. Жаңартылған типтік оқу жоспарлары мен бағдарламалары «Назарбаев Зияткерлік мектептерінің» инновациялық тәжірибелерін ескере отырып жетілдірілді. «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндерінің оқу бағдарламаларында көрсетілген оқыту мақсаты «оқушыларды қазіргі заманауи технологиялармен жұмыс істеу дағдыларын, біліктері мен базалық білімдерін қамтамасыз ету» деп атап көрсетілген. Пәнді оқытудың міндеті оқушылардың жобалық шешімдерді, бағдарламалық қосымшаларды, жүйелерді талдауына, жүйелерді өндеуіне және өз өнімдерін бағалауына бағытталған. Бағдарлама оқушылардың ақпараттық үдерістердің, техникалық мүмкіндіктердің рөлі туралы түсініктерін қалыптастыруға және адамзат іс әрекетінің әртүрлі салаларында ақапараттық технологияларды пайдаланудың келешегіне мүмкіндік береді. Пәнді оқыту оқушылардың жалпыға ортақ ережелерді сақтай отырып, этика мен мораль тұрғысынан және адамдар мен бүкіл қазақстандық қоғамның мүддесі тұрғысынан әрекет ете отырып, технологиялармен жұмыс жасауға ұқыпты болуына бағытталған, сонымен қатар талдау, абстракциялау, модельдеу және бағдарламалау негізінде көптеген кәсіптерде құнды болатын ақпараттарға өз үлесін қосу мүмкіндігін береді, сондай-ақ, сандық технологияларды үйде, мектепте, жұмыста, бос уақытта және қарым-қатынас жасау үшін сенімді әрі сыни түрде пайдалану үшін қажетті құзыреттіліктерін қалыптастырады. Оқушылар пәнді оқу барысында Ақпараттық коммуникациялық технологиялар бойынша ақпаратты жинау, құру және басқару негізінде ресурстармен және идеялармен бірлесе жұмыс істей отырып, өз жұмысын бағалап, түзетіп, сонымен қатар, бірқатар құрылғылар мен қосымшаларды пайдалана отырып, өздерінің дағдыларын дамытатын болады.
      20. «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндерінің мазмұны оқушылардың бойында компьютер құрылғысын пайдалана отырып, қауіпсіздік техникасын сақтауға, ақпараттық қызметтің құқықтық және этикалық нормаларын сақтауға жауапкершілкпен қарауға тәрбиелейді, сонымен қатар жоба жасауда ұжыммен жұмыс істеу тәжірибесін қалыптастырады. Аталған пәндерді игеру нәтижесінде оқушылардың бойында сандық технологияларды пайдалану (технологияларды пайдалануға үйрету) дағдысы қалыптасады деп болжанады. «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндерін оқу арқылы оқушылар:
      1) компьютер, заманауи технологиялар туралы бастапқы ақпарат алады және олардың қоғам өміріндегі рөлі туралы біледі;
      2) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалана отырып, сан алуан нысанда ақпаратты іздейді, жинақтайды, өңдейді, сақтайды және жібереді;
      3) нақты жүйелер мен оқиғалардың модельдерін әзірлейді, талдайды және түрлендіреді, сонымен қатар түрлі бағдарламалардың қосымшаларын пайдалана отырып, өз идеясын ұсынады;
      4) пән бойынша әртүрлі тапсырмаларды орындай отырып, логикалық, алгоритмдік, жүйелік, сонымен қатар сыни тұрғысынан ойлау дағдыларын дамытады;
      5) ақпараттық коммуникациялық технологиялар құралдарын қарым-қатынас жасау үшін, ақпарат алмасу және серіктестік орнату үшін пайдаланады;
      6) авторлық құқықты құрметтейді және компьютермен жұмыс істеу барысында техникалық қауіпсіздік шараларын сақтайды;
      7) абстракциялау, алгоритмдеу және бағдарламалау арқылы талдау жасайды және модельдейді;
      8) информатика курсынан алған білімі ғылымның, техниканың, медицинаның, білімнің және мәдениеттің дамуына әсер ететіндігін түсінеді;
      9) бағдарламалау дағдыларын пайдалану ағымдағы іс-әрекетті жақсарту үшін қосымшаларды құруға және жаңа идеялардың туындауына мүмкіндік беретінін түсінеді.
      21. «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндерінің оқу бағдарламаларын үш тілділік саясаты ережесінің негізінде жүзеге асыру болжануда. Үш тілді - қазақ тілі, орыс тілі және ағылшын тілін меңгеру тілдік дағдылардың төрт түрін (айтылым, тыңдалым, жазылым, оқылым) дамыту арқылы оқушылардың коммуникациялық дағдыларын қалыптастыруға және ақпараттық-коммуникациялық құзыреттілік саласында тұлғаның функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған. Сонымен, оқу бағдарламасының «Оқушылардың коммуникациялық дағдыларын дамыту» бөлімінде мұғалімдердің «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндері арқылы оқушылардың ауызша және жазбаша қатысым дағдыларын (айтылым, тыңдалым, жазылым, оқылым) қалай дамытатындығы туралы қарастырылатын болса, «Оқушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау туралы» бөлімде бағалау тілі, моделі және түрі айқындалады.
      22. «Ақпараттық қауіпсіздік» және «Техника қауіпсіздігі және эргономика» бөлімшелерінде:
      1) плагиаттың этикалық аспектілері, авторлық құқық және мәліметтерге қол жетімділік, сондай-ақ жеке азаматтарға ықпал ету;
      2) мәдениаралық тәжірибе алмасу мүмкіндіктері және басқа мәдениеттерді дүниежүзілік компьютерлік желінің көмегімен танып білу;
      3) компьютердің жеке тұлғаға, оның денсаулығына әсері, қауіпсіздік және электрондық қауіпсіздік мәселелері қамтылады.
      23. Басқа тарауларда:
      1) адам-машина интерфейс жобасында әртүрлі мәдениеттер мен тілдерді сыйлауды қадағалай отырып қолдану қағидалары;
      2) басқа тұлғалар орындаған жұмысты бағалау үшін жеке тұлғаларға арналған басшылық;
      3) тілдердің алуан түрлілігін танып, түрлі пікірлерді әділ көрсететін құжаттарды, кестелерді, таныстырылымдар мен бағдарламаларды әзірлеу.
      24. «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндерін оқытудағы ортақ мәселелердің бірі – сандық технологияларды пайдалану құзыреттілігі жұмыс, бос уақыт және коммуникация үшін технологияларды сенімді әрі сын тұрғысынан қолдануды қамтиды. Ол Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың түбегейлі дағдыларына негізделген. Оқушылар ақпаратты тауып, құрастырып, әрі пайдалана отырып, бірлесе еңбек етіп, ақпарат пен ойларды хабарлап, өз жұмысын бағалап, содан соң жетілдіріп, алуан түрлі жабдықтар мен қосымшалардың көмегімен Ақпараттық коммуникациялық технологиялар пәнінен өз дағдыларын оқу бағдарламасы бойынша дамытады.
      25. Ақпараттық коммуникациялық технологиялар және информатика бойынша оқу бағдарламасына мыналар кіреді:
      1) тәжірибелік есептерді шешуде және мәліметтерді ұйымдастыру мен сақтауда ақпараттық технологияларды пайдаланудың шығармашылық тәсілдерін білу;
      2) ойлау икемділігі, өз бетінше оқу және кәсіби даму дағдылары;
      3) цензура, вирус, сандық қолтаңба мен компьютерге тәуелділік мәселелері туралы дүниетанымын, жеке құндылықтары мен өмірлік ұстанымдарын дамыту;
      4) белгілі бір мақсат пен аудиторияға арналған түрлі ақпарат көздерінен алынған материалдарды жинақтауды қамтитын таныстырылымдар дайындау дағдыларын дамыту;
      5) электрондық қарым-қатынас құралдары арқылы тақырыптар бойынша материалдарды жинау және бірлескен жұмыс барысында алмасу, қолдану;
      6) нақты өмірлік жағдайларда компьютерлік модельдерді қолдану және дамыту, жағдаяттарды түсіну үшін оқып, зерттеу;
      7) жазба жұмысында мәтінді өңдеу үшін қажетті бағдарлама мен дизайн және тағы да басқаларын таңдай білу қабілеті мен дағдылары;
      8) күнделікті өмірде және оқыту үдерісінде әртүрлі ақпараттарды (мәтіндік, сандық, графикалық, дыбыстық, құрама) өңдеуге арналған бағдарламалық қамтамасыз етуді таңдау және қолдануды қамтиды;
      9) тәжірибелік міндеттерді шешу үшін мәтінді өңдеуде, анимация құруда, видеоны өңдеуде бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалану;
      10) логикалық және есептеу қабілеттерін талап ететін, жоғары деңгей тілінде бағдарламалар әзірлеу;
      11) мәтіндерді, кестелерді, графиктерді, мультимедиалық ресурстарды әзірлеу үдерісінде ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру, компьютерлік модельдеу, жоба құру.
      26. Жаңартылған оқу бағдарламаларының мазмұндық ерекшеліктері:
      1) пән мазмұнын жобалаудың күрделілік (спираль тәрізділік) ұстанымы;
      2) тану заңдылығы мен пәндік операциялардың неғұрлым маңызды түрлері бойынша жіктелімге негізделген Блум таксономиясы бойынша оқыту мақсаттарының иерерахиясы;
      3) білім беру деңгейлері бойынша және тұтас оқыту курсы бойына педагогикалық мақсаттар қою ішкі пәндік байланыстарды барынша ескеруге мүмкіндік береді;
      4) пәндер арасындағы «ортақ тақырыптардың» бір білімдік сала ішіндегі тақырып ретіндегі болмысын танып, пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру;
      5) пәннің бөлім мазмұндары мен тақырыптарының уақыт талабына сәйкес болуы, әлеуметтік дағдылардың қалыптасуына назарды шоғырландыру;
      6) ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді жоспар түрінде оқу үдерісін технологияландыру.
      27. Осы Бағдарламаның 3-қосымшасына сәйкес, «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» және «Информатика» пәндерінің мазмұны спираль тәрізділік қағидатына негізделе отырып, 3 сатыдан тұрады:
      1) «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар» - 3-4-сыныптар;
      2) «Информатика» – 5-9-сыныптар;
      3) «Информатика» –10-11-сыныптар.
      28. 3-4-сыныптарға арналған пәннің мазмұны оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері әрі қарай жинақталған білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерден тұрады. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде бірізділікті, сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
      29. 5-9-сыныптарға арналған «Информатика» пәнінің мазмұны оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері әрі қарай жинақталған білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерден тұрады. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде бірізділікті, сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
      36. 10-11-сыныптарға арналған «Информатика» пәнінің мазмұны оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері әрі қарай жинақталған білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерден тұрады. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде бірізділікті, сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлауға және бағалауға мүмкіндік береді.

Қазақстан Республикасында орта білім мазмұнын
жаңарту шеңберінде «Ақпараттық-коммуникациялық
технологиялар» және «Информатика» пәндері бойынша
педагогика кадрларының біліктілігін арттыру
курсының білім беру бағдарламасына 1-қосымша

Оқу жоспары