Қолданушылардың назарына!
Бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз.
Екінші деңгейдегі банктердің қызметін реттейтін нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:
1. Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Екінші деңгейдегі банктер үшін пруденциалдық нормативтер бойынша есеп айырысудың нормативтік мәні мен әдістемесі туралы нұсқаулықты бекіту туралы» 2005 жылғы 30 қыркүйектегі № 358 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3924 тіркелген) мынадай толықтырулар мен өзгерістер енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Екінші деңгейдегі банктер үшін пруденциалдық нормативтер бойынша есеп айырысудың нормативтік мәні мен әдістемесі туралы нұсқаулықта:
мынадай мазмұндағы 3-1-тармақпен толықтырылсын:
«3-1. Меншікті капиталды есептеу кезінде банктің инвестициялары «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабы 3-тармағының мақсаттары үшін заңды тұлғаның реттелген борышына банктің жиынтық мөлшері бірінші деңгейдегі капиталдың және екінші деңгейдегі капиталдың сомасынан он пайыз асатын салымдарын білдіреді.»;
4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«4. Бiрiншi деңгейдегi капитал мынадай сома ретiнде есептеледi:
сатып алынған меншiктi акцияларды шегергендегi төленген жарғылық капиталы;
қосымша капитал;
өткен жылдардың бөлiнбеген таза кiрiсi (оның iшiнде өткен жылдардың бөлiнбеген таза кiрiсi есебiнен қалыптасқан қорлар, резервтер);
нәтижесiнде бiр тұлғада пайда болған қаржы активi және оның басқа тұлғадағы (бұдан әрi – осы Нұсқаулықтың 5-9-тармақтарында көрсетiлген мерзiмсiз қаржы құралдары) барлық мiндеттемелерiн шегергеннен кейiнгi заңды тұлғаның активтер үлесiне құқығын растайтын қаржылық мiндеттеме немесе өзге қаржы құралы бiрмезгiлде пайда болатын мерзiмсiз шарттар;
өткен жылдардың Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру ережесін бекіту туралы» 2006 жылғы 25 желтоқсандағы № 296 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4580 тіркелген) (бұдан әрі – № 296 қаулы) талаптарына және олардың салық базасына сәйкес жіктелетін активтер мен міндеттемелердің баланстық құнындағы айырмаға байланысты туындаған бөлінбеген таза кіріс есебінен қалыптастырылған, кейінге қалдырылған салық міндеттемесі;
мыналарды алып тастағанда:
1999 жылғы 1 шiлдеден бастап немесе кейiн басталатын кезеңдердi қамтитын қаржылық есеп беру үшiн 1998 жылғы шiлдеде күшiне енген Қаржылық есеп берудiң халықаралық стандарттары жөнiндегi комитеттiң Басқармасы бекiткен 38 «Материалдық емес активтер» тиiстi халықаралық қаржылық есеп беру стандарттарына (бұдан әрi – 38 халықаралық қаржылық есеп беру стандарты) және банктiң негiзгi қызмет мақсаты үшiн сатып алынған лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз етуден басқа материалдық емес активтер;
өткен жылдардың шығындары;
ағымдағы жылдың шығыны.
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қайта құрылымдауды жүзеге асыратын (асырған) банктерге қайта құрылымдауды аяқтаған қаржы жылы алынған ағымдағы жылдың кiрiстерiн бiрiншi деңгейдегi капитал есебiне кiргiзуiне жол беріледі.»;
10-тармақтың бірінші бөлігінде:
екінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:
«бөлінбеген таза пайданың мөлшері»;
алтыншы абзац мынадай редакцияда жазылсын:
«банктiң сатып алған меншiктi реттелген борышын шегергендегi бірiншi деңгейдегi капитал сомасының елу процентiнен аспайтын сомамен меншiктi капиталға енгiзiлген екiншi деңгейдегi банктiң реттелген борышы;»;
мынадай мазмұндағы жетінші абзацпен толықтырылсын:
«ағымдағы жылдың шығыстары есебінен қалыптастырылған, № 296 қаулының талаптарына және олардың салық базасына сәйкес жіктелетін активтер мен міндеттемелердің баланстық құнындағы айырмаға байланысты туындаған, кейінге қалдырылған салық міндеттемесі.»;
13-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«13. Банктiң меншiктi капиталының жеткiлiктiлiгi мынадай үш коэффициентпен сипатталады:
1) бiрiншi деңгейдегi капиталдың жалпы сомасының бiрiншi деңгейдегi капиталдың үлесi шегiнде алынған банк инвестициясын шегергендегi және екiншi деңгейдегi капиталдың меншiктi капитал бөлiгiндегi есебiне енгізілген, бірінші деңгейдегі капиталдың жалпы сомасының бірінші деңгейдегi капитал үлесi шегiнде алынған банк инвестициясының сомасына кемiтiлген банк активтерiнiң мөлшерiне және екiншi деңгейдегi капиталдың меншiктi капитал бөлiгiндегi есебiне (k-1) енгiзiлген бiрiншi деңгейдегi капиталдың қатынасы;
2) бірінші деңгейдегі капиталдың жалпы сомасының бірінші деңгейдегі капиталдың үлесі шегінде алынған банк инвестициясын шегергендегі сомаға және екінші деңгейдегі капиталдың меншікті капитал бөлігіндегі есебіне енгізілген бірінші деңгейдегі капиталдың қатынасы;
екiншi деңгейдегi капиталдың есебiне енгiзiлмеген, жалпы резервтер (провизиялар) сомасына кемiтiлген кредиттiк тәуекел дәрежесi бойынша салмақталған активтер, шартты және мүмкiн мiндеттемелер;
активтер, шартты және ықтимал талап етулер және нарықтық тәуекелдi ескерумен есептелген мiндеттемелер;
операциялық тәуекел (k1-2);
3) меншiктi капиталдың сомаға қатынасы:
екiншi деңгейдегi капиталдың есебiне енгiзiлмеген, жалпы резервтер (провизиялар) сомасына кемiтiлген кредиттiк тәуекел дәрежесi бойынша салмақталған активтер, шартты және мүмкiн мiндеттемелер;
активтер, шартты және ықтимал талап етулер және нарықтық тәуекелдi ескерумен есептелген мiндеттемелер;
операциялық тәуекел (k2).
k1-1 коэффициентін есептеуге арналған активтер және тәуекел дәрежесi бойынша салмақталған, k1-1 және k2 коэффициенттерін есептеуге арналған активтер, шартты және ықтимал мiндеттемелер № 296 қаулының талаптарына сәйкес арнайы резервтер (провизиялар) бойынша қалыптастырылған арнайы резервтер (провизиялар) ескеріле отырып баланстық құны бойынша енгізіледі.»;
16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«16. Банктің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициентінің мәні k2 – 0,12-ден кем болмайды.
Жеке тұлға - ірі қатысушысы жоқ банк үшін банктің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициентінің мәні k2 – 0,14-тен кем болмайды.
Банк холдингі немесе бас банк қатысушысы болып табылатын банк үшін, орналастырылған акцияларының елу пайызынан артығы мемлекетке не ұлттық басқарушы холдинке тиесілі банк үшін банктің меншікті капиталының жеткіліктілік коэффициентінің мәні k2 – 0,10-нан кем болмайды.
Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген активтердің, шартты және ықтимал міндеттемелердің есебі осы Нұсқаулықтың 1 және 2-қосымшасына сәйкес жасалады.
Тәуекел дәрежесi бойынша активтердi, шартты және ықтимал мiндеттемелердi мөлшерлеу мақсаттары үшін активтер, шартты және ықтимал мiндеттемелер № 296 қаулының талаптарына сәйкес жасалған арнайы резервтер (провизиялар) сомасына азаяды.
Кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген шартты және ықтимал міндеттемелер осы Нұсқаулықтың 2-қосымшасына сәйкес есептелген шартты және ықтимал міндеттемелер сомасының осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасында көрсетілген қарсы агент санатына сәйкес ол бойынша банк кредиттік тәуекелге ұшырайтын тәуекел деңгейіне туындысы ретінде анықталады.
Своптар, фьючерстер, опциондар және форвардтар аталған қаржы құралдарының рыноктық құнының және олар бойынша кредиттік тәуекел сомасын осы Нұсқаулықтың 1-қосымшасында көрсетілген қарсы агент санатына сәйкес келетін тәуекел дәрежесіне көбейту жолымен кредиттік тәуекелді ескеріп, мөлшерленген шартты және ықтимал міндеттемелер есебіне енгізіледі.
Своп, фьючерс, опцион және форвард операциялары бойынша кредиттік тәуекел осы Нұсқаулықтың 3-қосымшасында көрсетілген және аталған қаржы құралдарын өтеу мерзімімен анықталатын кредиттік тәуекел коэффициентіне аталған қаржы құралдарының номиналдық құнының туындысы ретінде есептеледі.
Осы тармақта көрсетілген қаржы құралдарының рыноктық құны (ауыстыру құны) мынадай болып көрсетіледі:
сатып алуға арналған мәмілелер бойынша - берілген қаржы құралының номиналды шартты құнынан қаржы құралының ағымдағы рыноктық құнының асу мөлшері. Егер қаржы құралының ағымдағы рыноктық құны оның номиналды шартты құнынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады;
сатуға арналған мәмілелер бойынша - берілген қаржы құралының ағымдағы рыноктық құнынан қаржы құралының номиналды шартты құнының асу мөлшері. Егер қаржы құралының номиналды шартты құны оның ағымдағы рыноктық құнынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады.
Бивалюталық қаржы құралдары бойынша (қаржы құралдары бойынша талап пен міндеттеме әр түрлі шетел валютасында көрсетілген қаржы құралдары бойынша) ауыстыру құны есептілікті құру күніне белгіленген бағам бойынша айқындалған міндеттемелердің теңгелік баламасынан талаптардың теңгелік баламасының асу мөлшері ретінде анықталады. Егер талаптардың теңгелік балама мөлшері міндеттемелердің теңгелік баламасынан аз немесе оған тең болған жағдайда, ауыстыру құны нөлге тең болады.
Осы тармақта көрсетілген қаржы құралдарының номиналды шартты құны бухгалтерлік есептің тиісті шоттарында мәмілелерді жасау күніне белгіленген қаржы құралдарының құны ретінде көрсетіледі. Бивалюталық қаржы құралдарының номиналды шартты құны ретінде банктің талаптары құрылатын валюта алынады.
Сатылған опциондар кредиттік тәуекел дәрежесі бойынша мөлшерленген шартты және ықтимал міндеттемелердің есебіне кіргізілмейді.
Активтердің, шартты және ықтимал талаптардың және міндеттемелердің есебі рыноктық тәуекелді ескере отырып, осы Нұсқаулықтың 17-30-тармағына сәйкес жасалады;
Операциялық тәуекелдің есебі осы Нұсқаулықтың 31-тармағына сәйкес жасалады.
Меншiктi капиталдың жеткiлiктiлiк коэффициенттерiн есептеу кезiнде (kl-1, kl-2, k2) салымдардың тәуекел дәрежесi бойынша мөлшерленетін активтердiң мөлшерiнен және активтер мөлшерiнен банк кастодиан шарты негiзiнде сақтауға қабылдаған инвестицияланбаған қаражаттардың қалдығы алынып тасталады.»;
31-11-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Шегерiм бiрiншi деңгейдегi капиталдан елу пайыз және екiншi деңгейдегi капиталдан елу пайыз мөлшерiнде бөлiнедi. Шегерiлетiн позициялар № 296 қаулының талаптарына сәйкес құрылған арнайы резервтердің (провизиялардың) сомасына азаяды.»;
34-тармақтың 5) тармақшасының бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
«5) № 296 қаулының талаптарына сәйкес құрылған арнайы резервтер (провизиялар) сомасын, сондай-ақ мынадай түрдегi заемшының мiндеттемелерi бойынша қамтамасыз ету сомасын шегергенде:»;
44-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«44. Өтiмдi активтер есебiне № 296 қаулыға сәйкес арнайы қалыптасқан провизияларды, оффшорлық аймақтар аумағында тiркелген, заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары не Экономикалық ынтымақтастық және даму жөнiндегi ұйыммен ақпарат алмасу жөнiнде мiндеттеме қабылдамаған оффшорлық аумақтар тiзбесiне енгiзiлген мемлекеттердiң аумағында тiркелген заңды тұлғалар немесе олардың азаматтары болып табылатын Қазақстан Республикасының резидент еместерiне немесе аталған оффшорлық аумақтарда тiркелген заңды тұлғаларға қатысты еншiлес болып табылатын ұйымдарға қойылатын талаптарды алып тастап, жоғары өтiмдi активтердi қоса, барлық қаржылық активтер енгiзiледi. Заемдар заем шартына сәйкес өтеу кестелерi бойынша енгiзiледi.»;
47-тармақтың жетінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
«Жекелеген шет мемлекеттердiң (шет мемлекеттер топтарының) валюталары (тазартылған қымбат металдары) бойынша валюта ашық позицияларын есептеу кезiнде бiрiншi кезекте активтер шоттарында № 296 қаулының талаптарына сәйкес қалыптасқан арнайы провизияларды шегеріле отырып және банктiң мiндеттемелері шоттарында ашылған әрбiр шетел валютасы (тазартылған қымбат металл) бойынша шоттардың сальдосы есептеледi. Одан кейін № 296 қаулының талаптарына сәйкес қалыптасқан арнайы провизиялар шегеріле отырып, шартты талаптар шоттарында және шартты мiндеттемелер шоттарында ашылған осы шетел валютасы (тазартылған қымбат металл) бойынша шоттар сальдосы анықталады. Мiндеттемелерден (талаптардан) шетел валютасындағы (тазартылған қымбат металдағы) талап етулер (мiндеттемелер) асып кетуiн көрсететін сальдо өзара жиынтықталады, ал алынған нәтиже банктiң шетел валютасы (тазартылған қымбат металл) бойынша ашық позициясының мөлшерiн және түрiн анықтайды.».
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Осы қаулының 1-тармағының үшінші және төртінші абзацтарының күші 2011 жылғы 1 шілдеден бастап туындаған қатынастарға қолданылады.
Ұлттық Банк
Төрағасы Г. Марченко