1. Қазақстан Республикасы банктерiнiң құжаттамалық аккредитивтермен операциялар жүргiзу ережесi бекiтiлсiн және Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгінде мемлекеттiк тiркеуден өткiзiлген күннен бастап күшiне енгiзiлсiн.
2. Төлем жүйесi басқармасы (Мұсаев Р.Н.):
1) Заң департаментiмен (Шәрiпов С.Б.) бiрлесiп осы қаулыны және Қазақстан Республикасы банктерiнiң құжаттамалық аккредитивтермен операциялар жүргiзу ережесiн Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзу шараларын қабылдасын;
2) Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзiлген күннен бастап екi апталық мерзiмде осы қаулыны және Қазақстан Республикасы банкiлерiнiң құжаттамалық аккредитивтермен операциялар жүргiзу ережесiн Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң облыстық филиалдарына жiберiп, оларға осы қаулыны және Ереженi екiншi деңгейдегi банктерге жiберудi мiндеттесiн.
3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасары Е.Т. Жанкелдинге жүктелсiн.
Ұлттық Банк
Төрағасы
Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Директорлар
кеңесінің 2000 жылғы 25 сәуірдегі
N 178 қаулысымен бекітілген
Қазақстан Республикасы банктерінің құжаттамалық
аккредитивтерiмен операциялар жүргiзу ережесi
Осы Ереже Қазақстан Республикасы Президентінiң "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы" Z952444_ Заң күшi бар Жарлығына, "Ақша төлемi мен аударымы туралы" Z980237_ Қазақстан Республикасының Заңына, iскерлiк айналым рәсiмдерiне сәйкес әзiрлендi және Қазақстан Республикасы банктерiнiң құжаттамалық аккредитивтерiмен операциялар жасау тәртiбiн реттейдi.
1-бөлiм. Жалпы ережелер
1. Құжаттамалық аккредитив (бұдан әрi - аккредитив) - банк клиенттiң өтiнiшi мен нұсқаулығына сәйкес қабылдаған немесе өз қалауы бойынша белгiлi бiр бенефициарға төлем жасауы немесе оның бұйрығы бойынша акцепт жасауы және бенифициар ұсынған аударым вексельдерiне төлем жасауы немесе егер аккредитивтiң барлық шарттары сақталмаса, белгiленген мерзiмiне қарай аккредитивте көзделген құжаттарды саудалау (негоцияция) жөнiнде банк мiндеттемесi көзделген құжаттамалық есеп айырысу нысаны.
Аккредитив деп сатып алу-сату шартынан немесе басқа да шарттан ерекшеленген, соларға негiзделетiн мәмiленi айтады.
2. Осы Ережеде пайдаланылатын ұғымдар:
Авизо жасаушы банк - бенефициарға эмитент банк өз тарапынан мiндеттеме алмай-ақ аккредитивтi және/немесе оған өзгерiстi беруге уәкiлеттiк берген банк.
Трассат банк - аударым векселiнде төлеушi ретiнде көрсетiлген банк.
Эмитент банк - аккредитивке бұйрық берушiнiң өтiнiшiне сәйкес және оның талаптарына сәйкес аккредитивтi орындау жөнiнде мiндеттеме қабылдаған аккредитив ашатын банк.
Тұрақты аккредитив - банк пен бенефициарды растайтын эмитент банктiң келiсiмiнсiз өзгерте алмайтын немесе күшiн жоя алмайтын аккредитив.
Бенефициар - заңды және жеке тұлға, ол аккредитивтiң пайдасына ашылады.
Орындаушы банк - уәкiлеттi эмитент банк берген құжаттарды қабылдайтын, тексеретiн және оның талаптарына сәйкес аккредитивтердi орындайтын банк.
Коммерциялық есепшот - бенифициардың аккредитивке бұйрық берушiнiң атына жазылған және тауардың түрлерi, олардың сипаттамасы, саны, құны және жалпы сомасы көрсетiлген құжат.
Негоциация - векселдердiң төлем мерзiм басталғанға дейiн олардың есебiн жүргiзу (сатып алу).
Керi шақырып алу аккредитивi - эмитент банктiң бенефициардың алдын-ала хабарлауынсыз өзгерте алатын немесе күшiн жоятын аккредитивi.
Растаушы банк - эмитент банктiң талаптарына сәйкес оның мiндеттемесiне аккредитивтердi орындау жөнiнде мiндеттеме қабылдайтын банк.
Растаушы аккредитив - эмитент банк болып табылмайтын басқа банктiң тарапынан оның орындалуына қосымша кепілдiк жөнiнде белгiсi бар аккредитив.
Өтем жасалған аккредитив - аккредитив ашқан кезде банк эмитент орындаушы банкке аккредитив сомасына тең ақша сомасын (өтемдi) осы ақшаны аккредитив бойынша төлеу үшiн пайдалануға болатын шарттармен өз мiндеттемелерiнiң қолданылу мерзiміне бередi.
Аккредитивке бұйрық берушi (бұдан әрi - бұйрық берушi) - қызмет көрсететiн банкке (эмитент банкке) аккредитив ашуға өтiнiш беретiн адам.
Рамбурс жасаушы банк - аккредитив бойынша төлем жасағаны үшiн орындаушы банкке ақшалай өтем беретін банк.
Рамбурс талаптары - орындаушы банктiң рамбурс жасаушы банкке беретiн аккредитивi бойынша төлем жасағаны үшiн ақшалай өтем беру әдiстерi туралы нұсқаулық.
Рамбурс нұсқаулығы - эмитент банктiң рамбурс жасаушы банкке беретiн аккредитивi бойынша төлем жасағаны үшiн ақшалай өтем беру әдiстерi туралы нұсқаулық.
Трансферабель (аударым) аккредитивi - бенефициардың өзiнен басқа
(екiншi бенефициардың) бiр немесе бiрнеше адамның толық немесе iшінара
пайдалану мүмкіндiгін көздейтiн аккредитив.
3. Осы Ережемен реттелмейтін қатынастар банк тәжiрибесiнде
қолданылатын iскерлiк айналым рәсiмдерiмен реттеледi.
2-бөлiм. Аккредитив ашу және оның талаптарына
өзгерiстер енгiзу тәртiбi
4. Банк Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң аккредитивті ашуға
(ұсынуға) және растауға және олар бойынша міндеттемелерді орындауға
лицензиясы бар болса ғана аккредитив ашуға құқылы.
<*>
Ескерту: 4-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Бақсармасының
2001 жылғы 3 қыркүйектегі N 316 қаулысымен.
V011655_
5. Аккредитив ашу үшiн бұйрық берушi қызмет көрсететiн банкке
(эмитент банкке) өтiнiш бередi, онда мыналар болуы тиiс:
1) бұйрық берушiнiң аты-жөні және мекен-жайы;
2) бенефициардың атауы және мекен-жайы, банктiк деректемелерi;
3) эмитент банктiң атауы;
4) аккредитивтiң түрi;
5) аккредитив сомасы;
6) аккредитивтiң орындалу талаптары;
7) аккредитивтердiң орындалуына қайшы келетiн құжаттардың тiзбесi;
8) аккредитивтiң орындалу мерзiмi, тиеу мерзiмi, құжаттар беру
мерзiмi;
9) аккредитив бойынша банк шығыстарының орнын толтыратын тараптардың
атауы.
6. Аккредитивтердi ашу жөнінде өтiнiш екi данада берiледi. Өтiнiштiң бiрiншi данасы аккредитив ашу үшiн банкте қалады, қабылданғаны жөнiнде белгi қойылған екiншi данасы банк белгiлеген мерзiмде банкке қайтарылады.
7. Электрондық хабарлар мен бағдарламалы-криптографиялық қорғау жүйесін пайдалану жағдайында алмасу туралы шарттың бар болуы бұйрық берушiнiң аккредитив ашуға өтiнiштi қағазбен растамай-ақ тиiстi электрондық байланыс арналары мен телекоммуникацияларды пайдалана отырып электрондық әдiспен эмитент банкке беруi тиiс.
8. Банк алынған өтiнiш негiзінде аккредитивтi бенефициар банкке беру үшiн ресiмдейдi. Аккредитивте номер, ашылған күнi және мекенiнен басқа оның ашылуына арналған өтiнiштiң деректемелерi де болуы тиiс.
9. Аккредитивте оның керi шақырып алу аккредитивi немесе тұрақты аккредитив екенi анық көрсетiлуi тиiс. Аккредитивте мұндай нұсқаулар болмаған жағдайда аккредитив тұрақты деп саналады.
10. Аккредитивте ұсыну, мәулетпен төлем жасау, аударым вексельдерiнiң акцептi немесе саудалау бойынша орындалу-төлем әдiсi көрсетiлуi тиiс.
11. Қазақстан республикасының банктерiнде ашылған және орындалатын аккредитив сомасы қолданылып жүрген заңдарға сәйкес қазақстан теңгесiмен немесе шетел валютасымен көрсетiледi.
12. Бенефициар өзгерiстер қабылдау туралы өзгерiс енгiзушi банкке хабарламайынша аккредитивтiң бенефициар үшiн бастапқы қойған шарты өз күшiнде қалады. Бенефициар алынған өзгерiстердi қабылдау немесе қабылдамау туралы хабарлауы тиiс.
13. Өзгерiстер туралы осы және бұрынғы хабарламаға iшiнара өзгерiстер қабылданбайды.
14. Егер аккредитивтi беру, растау, авизолау немесе өзгерту туралы алынған нұсқаулық толық болмаса немесе түсiнiксiз болса, онда осы нұсқаулықтар жiберiлген банк бенефициарға ақпарат түрiнде ғана және өз тарапынан еш жауапсыз алдын-ала хабарлама жiбере алады. Алдын-ала жiберiлген хабарламада бұл авизо жасаушы банк үшiн қандай да бір жауапкершiлiксiз ақпараттық сипаттағы екенi анық көрсетiлуi тиiс.
15. Егер аккредитивтiң шарттарында эмитент банк орындаушы болып көрсетiлмесе, онда мұндай аккредитивте төлем жасауға, мәулетпен төлем жасауға, аударым вексельдерiн акцептеуге немесе саудалауға уәкiлеттiгi бар банк (орындаушы банк) көрсетiлуге тиiс.
3-бөлiм. Эмитент банктiң және растаушы банктiң
мiндеттемелерi
16. Егер эмитент банкке немесе орындаушы банкке аккредитивте көзделген құжаттар берiлсе және оның барлық талаптары сақталса, онда тұрақты аккредитив эмитент банктiң орнықты мiндеттемелерiн жасайды:
1) егер аккредитивте ұсынушыға төлем жасау көзделсе ұсынушыға төлем жасайды;
2) егер аккредитивте мәулетпен төлем жасау көзделсе аккредитивтiң шарттарында белгiленген мерзiмде төлем жасауды қамтамасыз етедi;
3) егер аккредитивте эмитент банкпен акцепт көзделсе бенефициардың эмитент банкке беретiн аударым вексельдерiн акцептейдi және оларға төлем мерзiмi басталғанға дейiн ақы төлейдi;
4) егер аккредитив басқа трассат банкке акцепт көздейтiн болса, онда аккредитивте көрсетiлген трассат банк мерзiмi басталғанға дейiн осындай трассат банктiң акцепт жасалған, бiрақ төленбеген аударым вексельдерi бойынша акцепт немесе төлем жасаған жағдайда, бенефициардың эмитент банкке берген аударым вексельдерiне мерзiмiнде акцепт жасайды және ақы төлейдi;
5) егер аккредитивте саудалауды көздейтiн болса трассантарға және/немесе бенефициар берген аударым вексельдерiнің заңды ұстаушыларына және/немесе аккредитив бойынша ұсынған құжаттарға айналымсыз ақы төлейдi.
17. Егер эмитент банк керi қайтарып алу аккредитивiн өзгертетiн немесе күшiн жоятын болса, онда эмитент банк:
1) өзгерту немесе күшiн жою жөнiнде хабарлама алғанға дейiн осы банкте жүргiзiлген кез келген төлем, акцепт немесе саудалау үшiн керi қайтарып алу аккредитивi бойынша ұсыну, акцепт немесе саудалау бойынша төлем жасауға уәкiлеттiгi бар банкке ақшалай өтем жасауға;
2) егер осы банк өзгерту немесе күшiн жою жөнiнде хабарлама алғанға дейiн сыртқы белгiлерi аккредитив шарттарына сәйкес келетін құжаттарды қабылдаған болса, онда керi қайтарып алу аккредитиві бойынша мәулетпен төлем жасауға уәкiлеттiгi бар басқа банкке ақшалай өтем жасауға мiндеттi.
18. Егер эмитент банк өкiлеттігiн немесе тұрақты аккредитивті растау үшiн басқа банкке (растайтын банк) өтiнiш беретiн болса, оны басқа банк растайды, егер көзделген құжаттар берiлсе және аккредитивтiң барлық талаптары сақталса мұндай растаулар эмитент банктiң мiндеттемесiн толықтыратын растаушы банктiң мiндеттемесiн бiлдiредi:
1) егер аккредитивте ұсынушыға төлем жасау көзделсе ұсыну бойынша төлем жасайды;
2) егер аккредитивте мәулетпен төлем жасау көзделсе аккредитивтiң шарттарында белгiленген мерзiмде ақы төлейді;
3) егер аккредитив растаушы банктiң акцептiн көздейтiн болса бенефициардың растаушы банкке берген аударым вексельдерiне акцепт және мерзiмi келгенде төлем жасайды;
4) егер аккредитив басқа трассат банктiң акцептiн көздейтiн болса, онда аккредитивте көрсетiлген трассат банк мерзiмi басталғанға дейiн осындай трассат банктiң акцепт жасалған, бiрақ төленбеген аударым вексельдерi бойынша акцепт немесе төлем жасаған жағдайда, бенефициардың растаушы банкке берген аударым вексельдерiне мерзiмi келгенде акцепт жасайды және ақы төлейдi;
5) егер аккредитив саудалауды көздейтiн болса, онда аккредитивте көрсетiлген трассантарға және/немесе бенефициар берген аударым вексельдерiнiң заңды ұстаушыларына және/немесе аккредитив бойынша ұсынған құжаттарға айналымсыз ақы төлейдi.
19. Егер эмитент банктiң аккредитивтi растауға уәкiлеттiк берген банкi осы аккредитивтi растаудан бас тартатын болса, онда ол келесi жұмыс күнiнен кешiктiрмей бұл жөнiнде эмитент банкке хабарлауға тиiс.
20. Растаушы банктiң мiндеттемесi аккредитивтiң талаптарына өзгерiстер енгiзу кезiнде осы өзгерiстерге авизо жасаған кезден бастап қолданылады.
21. Эмитент банк басқа банкке төлем жасауға өкiлеттiк берген, сыртқы белгiлерi бойынша аккредитивтiң шарттарына сәйкес келетiн құжаттарға қарсы мәулетпен төлем жасау, аударым вексельдерiн акцептеуге немесе саудалауға міндеттеме қабылдаған жағдайда, онда эмитент банк пен растаушы банк:
1) төлем жасаған немесе мәулетпен төлем жасауды, аударым вексельдерiн акцептеуге немесе саудалауға мiндеттеме қабылдаған орындаушы банкке ақшалай өтем беруге;
2) аккредитивте көрсетiлген құжаттарды қабылдауға тиiс.
22. Егер эмитент банк орындаушы банк құқылы болып табылатын өтемдi олардың басқа банкке (рамбурс жасаушы банкке) қойған рамбурстық талап етуiнiң негiзiнде осы банктiң алуы тиiс екендiгiн белгiлейтiн болса, онда ол осындай рамбурс жасаушы банкке уақтылы рамбурстық нұсқау беруге тиiс.
23. Егер рамбурс жасаушы банк бiрiншi талап ету бойынша немесе аккредитивте ескертiлген өзге әдiспен немесе банктердiң өзара келiсiмдерi бойынша орнын толтыруды жүзеге асырмаса кез келген мүддеге (сыйақыға) нұқсан келтiргенi үшiн эмитент банк орындаушы банк алдында жауап бередi.
Рамбурс жасаушы банктiң шығысы эмитент банктiң есебiнен өтелуi тиiс, бiрақ мұндай шығыстарды үшiнші тарап төлеген жағдайда эмитент банк аккредитивтiң түпнұсқасында және мұндай рамбурсты уәкiлеттейтін құжатта белгi жасауы тиiс. Сонымен қатар рамбурс жасаушы банктiң шығыстары үшiншi тараптың есебiнен жасалатын жағдайда аккредитив орындалғаннан кейiн төлемшi банктiң есебiнен өтелуi тиiс. Аккредитив орындалмаған жағдайда рамбурс жасаушы банктiң шығысын өтеу жөнiнде эмитент банк жауап бередi.
4-тарау. Авизо жасаушы банктiң мiндеттемелерi
24. Аккредитив кез келген басқа банк (авизо жасаушы банк) арқылы бенефициарға берiлуi мүмкiн. Сонымен бiрге авизо жасаушы банк осы аккредитивтiң орындалуы бойынша мiндеттеме қабылдамайды.
25. Эмитент банк, аккредитивтiң өзiнде өзгеше көзделмеген болса, аккредитивтi немесе оған өзгерiстi, оның қағаз жүзiндегi нұсқасын растамай-ақ, тиiстi электрондық байланыс және телекоммуникация арналарын пайдалана отырып авизо жасаушы банкке беруге құқылы.
26. Егер банк аккредитивтi авизо жасау үшiн авизо жасаушы банктiң қызметiн пайдаланатын болса, онда аккредитив талаптары осы банк арқылы авизо жасалады.
27. Егер эмитент банк өз уәкiлеттігінде немесе аккредитивтi растау туралы өтiнiшiнде өзгеше көрсетпеген болса, авизо жасаушы банк бенефициарға аккредитивтi өз растауын қоспай-ақ авизо жасауы тиiс.
28. Авизо жасаушы банк сыртқы белгiлерi бойынша аккредитивтің түпнұсқа екендiгiн тексеруге міндеттi.
Егер авизо жасаушы банк аккредитивтi авизо жасамауға шешiм қабылдаса, онда ол осындай шешiмдi қабылдағаннан кейiнгi келесi жұмыс күнiнен кешiктiрмей бұл туралы эмитент банкке хабарлауы және оған аккредитивтi қайтаруға тиiс.
Егер авизо жасаушы банк аккредитивтiң түпнұсқа екендiгiн анықтай алмаса, ол келесi жұмыс күнiнен кешiктiрмей бұл туралы эмитент банкке хабарлауы тиiс. Эмитент банктен аккредитивтiң түпнұсқа екендiгін растаудан алған жағдайда авизо жасаушы банк аккредитивтi авизо жасайды және бұл туралы бенефициарға хабарлайды. Эмитент банктен аккредитивтің түпнұсқа екендігiн растауды алмаған жағдайда авизо жасаушы банк оған аккредитивтi қайтарады.
29. Егер эмитент банк телекоммуникациялық хабарлама жасау арқылы авизо жасаушы банкке аккредитивтi авизо жасау немесе оған өзгерiс енгiзуге басшылық жасайтын болса, мұндай хабарлама жедел аккредитивтiк құжат немесе жұмыс барысында өзгерту болып есептеледi де мұндай жағдайда пошталық растау талап етiлмейдi. Пошталық растау жiберiлген жағдайда ол ескерiлмеуi тиiс, және авизо жасаушы банк осындай пошталық растауды тексеру және оның талаптарын жедел аккредитив құжаттарының талаптарымен салыстыру немесе телекоммуникациялық әдiспен алынған жұмыс барысындағы өзгерiс бойынша қандай болса да мiндеттеме алмайды.
30. Егер телекоммуникациялық хабарламада "нақтылаулар бар" деген сөздер (немесе осындай мәнi бар сөздер) айтылған болса немесе пошталық растау аккредитивтiк жұмыс құжаты болады деп көрсетiлген болса, онда телекоммуникациялық хабарлама аккредитивтiк жұмыс құжаты немесе жұмыс барысындағы өзгерту болып есептелмейдi. Мұндай жағдайда эмитент-банк үш жұмыс күнінен кешiктiрмей аккредитивтiк жұмыс құжатын немесе жұмыс барысындағы өзгертудi авизо жасаушы банкке жiберуi тиiс.
Тұрақты аккредитивтi ашу немесе өзгерту туралы алдын ала хабарламаны (алдын ала авизо жасау), егер жұмыс барысындағы аккредитивтiк құжатты немесе оған өзгерту беруге даяр болса, эмитент банк бередi. Егер эмитент банктiң алдын ала хабарламасында өзгеше көзделмесе, онда эмитент банк мұндай алдын ала хабарлама жасай отырып, алдын ала хабарламаға қайшы келмейтiн талаптарына сәйкес аккредитивтi ұсынуға немесе өзгертуге байланысты жауап беретiн болады.
5-тарау. Банктердiң құжаттарды тексеру тәртiбi
31. Эмитент банк, растаушы банк немесе орындаушы банк тауарға iлеспе құжаттарды алған кезде құжаттарды алған күннен кейiнгi күннен бастап 7 жұмыс күннен аспайтын мерзiмде олардың жиынтықтығын (тiзбеге сәйкестiгiн), сондай-ақ сыртқы белгiлерi бойынша аккредитив талаптарына сәйкестiгiне, яғни құжаттардың деректемелерiнiң (контракт нөмiрi, тиеп жiберген күнi, тауардың межелi баратын жерi, тауар тиелген жер, тауарды жеткiзу талаптары және басқалары) аккредитивтiң тиiстi талаптарына сәйкес болуын тексеруге тиiс.
32. Сыртқы белгiлерi бойынша бiр-бiрiне қарама-қайшы болып көрiнетiн құжаттарды банкiлер сыртқы белгiлерi бойынша аккредитив талаптарына сәйкес келмейдi деп қарауға тиiс.
Егер құжаттар сыртқы белгiлерi бойынша аккредитив талаптарына сәйкес келмесе, онда банктер мұндай құжаттарды қабылдаудан бас тартуға құқылы.
Аккредитивте көрсетiлмеген құжаттарды банк тексеруге тиiс емес.
33. Егер эмитент банк құжаттардың сыртқы белгiлерi бойынша аккредитив талаптарына сәйкес келмейтiндiгiн айқындаса, онда ол өз ұйғаруы бойынша осы Ереженiң 31-тармағында көрсетiлген мерзiмде аккредитивтiң бұйрық берушiсiмен айырмашылықты жою жөнiнде байланыс жасай алады.
34. Эмитент банк құжаттарды қабылдаудан бас тартқан жағдайда растаушы банк, егер мұндай болса, немесе орындаушы банк телекоммуникациялық хабарлама беру арқылы, немесе бұл мүмкiн болмаған жағдайда басқа жолдармен, бiрақ құжаттарды алғаннан кейiн 7 жұмыс күнiнен кешiктiрмей құжаттама алынып отырған банкке не, егер құжат содан алынған болса - бенецифиарға хабарлауы тиiс.
Мұндай хабарламада банктiң құжаттарды қабылдаудан бас тартуына себеп болған айырмашылықтар және оның құжаттарды өзiнде қалдыратындығы немесе сол құжаттарды ұсынған тұлғаға қайтаратындығы көрсетiлуi тиiс.
35. Егер аккредитивте өзгеше көзделмесе, банк түпнұсқа ретiнде:
1) автоматтандырылған немесе компьютер жүйесiмен қайта жазу әдiсiмен (баспа материалдарын механикалық түрде көбейту);
2) көшiргiш қағаз арқылы даярланған құжаттарды қабылдай алады, мұндай жағдайда құжаттың түпнұсқа болып табылатындығы туралы белгi жасалады.
36. Егер аккредитивте өзгеше ескертiлмесе, "түпнұсқа" деген сөзбен белгi қойылмаған құжатты банктер көшiрме ретiнде қабылдауға тиiс.
37. Аккредитив талаптарында бiрнеше көшiрме ұсыну талап етiлетiн жағдайларда, аккредитив бойынша өзгеше көзделгеннен басқа жағдайларда банкке бiр түпнұсқа және қалған даналары көшiрме түрiнде ұсынылады.
38. Егер аккредитивте өзгеше ескертiлмесе, растауға, бекiтуге, ресмилендiруге, бұрыштама қоюға немесе құжаттарға қойылатын осындай талаптарға қатысты талап етулер тиiстi қол қою, мөртабан, мөр немесе осы құжаттардағы жапсырма түрінде орындалуы тиiс.
39. Аккредитив талаптарында көлiк құжаттарынан сақтандыру құжаттарынан және коммерциялық жапсырма құжаттардан басқа құжаттарды ұсыну талап етiлген жағдайда аккредитивте мұндай құжаттарды кімнiң беретiндiгi және онда қандай мәлiметтердiң болуы тиiс екендiгi көрсетiлуi қажет. Егер аккредитивте бұлар көрсетiлмесе, банк құжаттарды олардың мазмұны талап ету бойынша ұсынылған басқа құжаттарға қайшы келмейтiн болса, ұсынылған күйiнде қабылдай бередi.
40. Осы құжаттар аккредитивте және осы ережеде белгiленген мерзiм iшiнде ұсынылған болса, егер аккредитивте өзгеше ескертiлмесе, банктер құжатты аккредитив ұсынылған күннің алдындағы күнмен қабылдай алады.
41. Құжаттар аккредитивте көрсетiлген мерзiм аяқталған күнi немесе осы мерзiм аяқталғанға дейiн тапсырылуы тиiс.
42. Егер құжаттарды тапсыру мерзiмi заң бойынша белгiленген жұмыс күнiне сәйкес келсе, онда олар содан кейiнгi бiрiншi жұмыс күнінен кешiктiрiлмей ұсынылуы керек.
43. Егер эмитент банк аккредитивтi "бiр айдың iшiнде", "алты айдың iшiнде" және т.б. пайдаланылуға жатады деп көрсетсе, бiрақ осы мерзiм бiтетiн күндi көрсетпесе, онда эмитент банктiң аккредитивтi ашатын күн болып осы мерзiм аяқталатын күннен бастап есептеледi.
Аккредитивте "дейiн" "сол күнге" "содан бастап" деген және басқа да кез келген күндi бiлдiру үшiн қолданылатын осындай мәндегі сөздер аккредитивте көрсетiлген күндi қоса алатын күн деп түсiнiледi, "кейін" деген сөздi аталған күннің бiткендiгi деп түсiну керек.
Айдың "бiрiнші жартысы", "екiншi жартысы" деген ұғымдар тиiсінше айдың 1-нен бастап 15-iн қоса алғанда және 16-нан бастап айдың соңғы күнін қоса алғанға дейiн дегендi бiлдiредi.
Айдың "басы", "ортасы" немесе "аяғы" деген ұғымдар тиiсiнше айдың 1-нен бастап 10-ын қоса алғанға дейінгi, 11-нен бастап 20-сын қоса алғанға дейiнгi және 21-нен бастап айдың соңғы күнiн қоса алғанға дейiн дегендi бiлдiредi.
44. Егер аккредитив айлақтан айлаққа дейін тасымалдауды растайтын коносамент ұсынуды көздейтiн болса, онда банктер, аккредитивте басқаша ескертiлмеген жағдайда құжаттардың қалай аталғандығына қарамастан, оларды қабылдай алады:
1) сыртқы белгiлерiне қарағанда тасымалдаушының атымен аталса немесе тасымалдаушы (тасымалдаушының атынан немесе тапсырмасы бойынша) немесе кеме капитаны (капитанның атынан немесе тапсырмасы бойынша) қол қойса немесе куәландырса. Тасымалдаушының немесе капитанның кез келген қолы немесе куәландыруы тасымалдаушы немесе капитан ретiнде бiрдейлендiрiлген болуы тиiс. Тасымалдаушы немесе капитан үшiн құжатқа қол қойған немесе куәландырған адам, сондай-ақ тапсырмасы бойынша iс-әрекет жасайтын тараптардың атауы мен лауазымын (тасымалдаушының немесе капитанның) көрсетуi тиiс;
2) тауардың аталған кемеге тиелгендiгiн немесе түсiрiлгендiгiн көрсетедi.
Аталған кемеге тиелгенi немесе түсiрiлген коносаменттің баспаханалық бланкi мәтiнiнiң мазмұнында тұжырымдап келтiрiледi. Мұндай жағдайда коносаменттiң жазылған күнi болып жүктiң тиелген немесе түсiрiлген күнi есептеледi.
Қалған жағдайлардың барлығында аталған кемеге тиеу коносаментке тауардың тиелген күнiн көрсете отырып белгi жасаумен куәландырылуы тиiс.
Егер коносаментте "ықтимал кеме" немесе кемеге қатысты осындай атап көрсетiлген арнайы белгi болса, онда кемеге тиеу тауарды кемеге тиеу күнiмен қатар тауар тиелген кеменің атауы көрсетiлетiн коносаментте тиеу белгiсiмен куәландырылуы тиіс.
Егер коносаментте тиеу айлағынан бөлек алатын немесе тиеуге қабылдайтын жер көрсетiлген болса, онда тиеу белгiсiнде аккредитивте көзделген тиелетiн айлақтың атауы, және тауар тиелген кеменiң атауы жазылған болуы тиiс;
3) аккредитивте көзделген тиеу айлағы мен түсiру айлағын көрсетедi;
4) коносамент жалғыз түпнұсқа болады немесе, егер ол бiрнеше дана етiп көшiрме жасалса, аккредитив талаптарына сәйкес дана етiп жасалады;
5) сыртқы түрi бойынша барлық тасымалдау талаптары, немесе коносаменттен басқа кез келген құжатқа сiлтеме жасалған кезде сондай талаптардың кейбiреулерi болады;
6) құжат чартер-партия негiзiнде және соның талаптарымен ұсынылса, оған сiлтеме көрсетілмейдi;
7) аккредитивтiң басқа талаптарына жауап бередi.
Егер қайта тиеуге аккредитив талаптарында тыйым салынбаса банктер барлық мұхиттық тасымал бiр коносаментпен расталған жағдайда тауар қайта тиелетiндiгi көрсетiлген коносаменттi қабылдауы мүмкiн. Сонымен қатар қайта тиеу аккредитивте көрсетiлген тиеу айлағынан түсiру айлағына теңiз жолымен тасымалдау барысында бiр кемеден екiншi кемеге түсiру мен тиеудi бiлдiредi.
Егер аккредитив шарттары бойынша қайта тиеуге тыйым салынса, егер тиiстi жүк контейнерлерiнде, "Лэш" түрiндегi трейлерлерде қайта тиелген болса және барлық мұхит тасымалы бiр ғана коносаментпен расталса және/немесе тасымалдаушы тауарды қайта тиеуге құқылы екендiгiн көрсететiн ескертпелер болса, онда банктер қайта тиеу көрсетiлген коносаменттер қабылдай алады.
45. Егер аккредитивте бiр айлақтан екiншi айлаққа тасымалдау жөнiнде расталған теңiз көлiк құжатын ұсынуы көзделсе, аккредитивте басқаша ескертiлмесе, құжат қалай аталса да, банктер оны қабылдай алады, онда:
1) сыртқы белгiлерiне қарағанда тасымалдаушының атауы болады және тасымалдаушы (тасымалдаушының атынан немесе оның тапсыруы бойынша iс-қимыл жасайтын адам) немесе кеменiң капитаны (капитанның атынан немесе оның тапсыруы бойынша iс-қимыл жасайтын адам) қол қояды немесе куәландырады. Кез келген қол қою немесе тасымалдаушының немесе капитанның куәландыруы тасымалдаушының немесе капитанның қол қоюымен бiрдей болуы керек. Тасымалдаушының немесе капитанның тапсыруы бойынша қол қоятын немесе құжат куәландыратын адам өзi iс-қимыл жасаушы тараптың (тасымалдаушының немесе капитанның) атынан оның атауын және лауазымын көрсетуге тиiс;
2) тауардың аталған кеменің бортына тиелгенiн немесе одан түсiрiлгенiн көрсетедi. Аталған кеменiң бортына тиелгенi немесе одан түсiрiлгенi туралы теңiз көлiгiнiң құжатында баспа мәтiнiмен куәландырылуы мүмкiн. Мұндай жағдайда теңiз көлiгi құжатының берiлген күнi кеме бортына тиеу немесе одан түсiру күнi деп саналатын болады. Басқа жағдайда аталған кеменің бортына тиеу теңiз көлiгiнiң құжатына тауардың кеме бортына тиелген күнiн көрсете отырып жазба жасау арқылы куәландырылуға тиiс және мұндай жағдайда коносаментке жазба жасалған күн жүк түсірілген деп есептелінеді.
Егер коносаментте "болуы ықтимал кеме" деген жазба немесе кемеге қатысты осыған ұқсас анықтама болса, онда кемеге жүк тиелгенi туралы теңiз көлiгi құжатына жасалған жазба арқылы куәландырылуы тиiс, мұнда тауардың кемеге тиелген күнiнен басқа, тауар тиелген кеменiң атауы болуға тиiс.
Егер теңiз көлiгiнiң құжатында жүктiң айлақта тиелгенiнен басқа, тауарды алу немесе қадағалауға қабылдау жазылатын орын көрсетiлсе, онда осы құжаттағы жазбада сонымен бiрге аккредитивте көрсетiлген тауар түсiрiлген айлақтың атауы және тауар тиелген кеменiң атауы болуға тиiс.
3) коносаментте айлақтан тиеуден басқа, қадағалауға қабылдау орны және/немесе түсiру айлағынан басқа, белгiленген орын жөнiнде жазба бар екенiне қарамастан сондай-ақ аккредитивте ескертiлген тиеу және/немесе түсiру айлақтары құжатта көрсетпеген жағдайда, коносаментте "болуы мүмкін кеме" немесе тиеу айлағы мен түсiру айлағына қатысты осыған ұқсас анықтама жөнiнде жазба болғанына қарамастан, аккредитивте көрсетiлген жүк тиелген айлақ және жүк түсiрiлген айлақ көрсетiледі;
4) теңiз көлiгiнiң құжаты бiр ғана түпнұсқадан тұрады немесе егер ол бiрнеше дана етiп шығарылса, онда оның саны аккредитив шарттарына сәйкес болуға тиiс;
5) көлiк құжатынан гөрi басқа құжатқа сiлтеме жасау арқылы тасымалдау шарттарының бәрi немесе кейбiреуi көрсетiледi;
6) оның чартер-партия шарттарымен қойылмағаны жөнiнде жазба болады;
7) аккредитивтің басқа да талаптарын қанағаттандыратын болады.
Егер қайта тиеуге ғана аккредитив шарттарымен тыйым салынбаса, егер онда барлық мұхит тасымалы осы бiр ғана теңiз көлiк құжатымен расталған және тауар қайта тиелген жағдайда, банктер теңіз көлiгi құжатын қабылдай алады. Мұндай жағдайда қайта тиеу деп аккредитивте көрсетiлген тиеу айлағынан түсiру айлағына мұхит тасымалы кезiнде бiр кемеден екiншiсіне тиеудi және түсiрудi айтады.
Тiптi егер аккредитив шарттарымен қайта тиеуге тыйым салынған болса, банктер теңiз көлiгi құжатын қабылдай алады, онда тауар теңіз көлiгi құжатында көрсетiлгендей, контейнерлерде, "Лэш" түрiндегi трейлерлерде болған жағдайда қайта тиеуге болатынын көрсетедi, барлық мұхит тасымалы теңiз көлiгi құжатымен расталады және/немесе тасымалдаушы қайта тиеуге құқылы екендiгі айтылады.
46. Аккредитивте чартерлiк коносамент көзделсе немесе рұқсат етілсе, егер аккредитивте басқаша ескертiлмесе, құжат қалай аталса да банктер оны қабылдай алады. Онда:
1) оның чартер-партия субъектiсi екендiгi жөнiнде кез келген нұсқама болады;
2) сыртқы белгiлерiне қарағанда кеменiң капитаны (капитанның атынан немесе оның тапсыруы бойынша iс-қимыл жасайтын адам) немесе иесi (иесiнiң атынан немесе оның тапсыруы бойынша iс-қимыл жасайтын адам) қол қояды немесе куәландырады. Кез келген қол қою немесе капитанның немесе иесiнiң куәландыруы капитанның немесе иесiнiң қол қоюымен бiрдей болуы керек. Капитанның немесе иесiнiң тапсыруы бойынша қол қойған немесе құжатты куәландыратын адам өзi iс-қимыл жасаушы тараптың (капитанның немесе иесiнiң) атынан оның атауын және лауазымын көрсетуге тиiс;
3) тасымалдаушының атауы көрсетiледi немесе көрсетiлмейдi;
4) тауардың аталған кеменiң бортына тиелгенiн немесе одан түсiрiлгенiн көрсетедi. Аталған кеменiң бортына тиелгенi немесе одан түсірiлгенi туралы теңiз көлiгінің құжатында баспа мәтiнiмен куәландырылуы мүмкiн. Мұндай жағдайда коносамент (көшiрме) берiлген күнi кеменiң бортына тиеу немесе одан түсiру күнi деп саналатын болады. Басқа жағдайда аталған кеменiң бортына тиеу теңiз көлiгiнiң құжатына тауардың кеме бортына тиелген күнiн көрсете отырып жазба жасау арқылы куәландырылуға тиiс; мұндай жағдайда коносаментке жазба жасалған күн жүк түсiрiлген күн деп есептеледi;
5) аккредитивте көзделген жүк тиелген айлақ және жүк түсiрiлген айлақ көрсетiледi;
6) коносамент бiр ғана түпнұсқадан тұрады немесе егер ол бiрнеше дана етiп шығарылса, онда оның саны аккредитив шарттарына сәйкес болуға тиiс;
7) аккредитивтiң басқа да шарттарына сай келедi.
47. Егер тiптi аккредитивте чартерлiк коносаментке байланысты ұсынысы болса да, банктер чартер-партиялармен контракт жасауды қарастыруға мiндеттi емес.
48. Егер аккредитивте кем дегенде әр түрлi екi көлiк түрiн (аралас тасымал) растайтын көлiк құжатын ұсыну көзделген болса, егер аккредитивте басқаша көзделмесе, құжат қалай аталса да, банктер оны қабылдай алады, онда:
1) сыртқы белгiлерiне қарағанда аралас тасымал бойынша тасымалдаушының немесе экспедитордың атауы болады және аралас тасымал бойынша тасымалдаушы немесе оператор (аралас тасымал бойынша оның атынан iс-қимыл жасайтын тасымалдаушы немесе экспедитор) немесе кеменiң капитаны (капитанның атынан iс-қимыл жасайтын адам) қол қояды немесе куәландырады. Кез келген қол қою немесе аралас тасымал бойынша тасымалдаушының, экспедитордың немесе капитанның қол қоюы немесе куәландыруы бiрдей болуы керек. Мұндай жағдайда аралас тасымал бойынша тасымалдаушы үшiн, экспедитор үшiн немесе капитан үшiн қол қойған немесе құжатты куәландырған адам өзi iс-қимыл жасаушы тараптың атынан оның атауын және лауазымын көрсетуге тиiс;
2) тауардың жiберiлгенi, тасымалдауға қабылданғаны немесе кеме бортына тиелгенi көрсетiледi. Жүк жiберудi, тасымалдауға қабылдауды немесе кемеге тиеудi аралас тасымал құжатына қойылатын қолмен куәландыруға болмайды және мұндайда құжат беру күнi жiберу, тасымалдауға қабылдау немесе кемеге тиеу күнi және түсiру күнi болып есептеледi. Егер құжатта жүктi жiберу, тасымалдауға қабылдау немесе тиеу күнi мөртабанмен немесе басқаша түрде белгiленсе, мұндай күн жүк түсiру күнi деп есептеледi;
3) егер ондай орын айлақтан, әуежайдан немесе тиеу және/немесе түсiру орыннан ерекше болса, сондай-ақ кемеге және/немесе тиеу айлағына және/немесе түсiру айлағына қатысты құжатта "болжамды" немесе сол сияқты сөздер болса, аккредитивте көзделген тасымалдауға қабылдау орны және соңғы межелi жерi көрсетiледi;
4) аралас тасымал туралы құжат бiр ғана түпнұсқадан тұрады немесе егер бiр түпнұсқадан көп болса, онда аккредитив шарттарына сай болады;
5) сырттай қарағанда аралас тасымалдан гөрi басқа құжатқа сiлтеме жасалған тасымалдаудың барлық немесе кейбiр шарттары болады;
6) оның чартер-партия шарттарымен қойылғаны туралы нұсқамасы болмайды;
7) аккредитивтiң басқа да талаптары мен шарттарына сай келедi.
49. Банктер, тiптi аккредитив шарттары бойынша қайта тиеуге тыйым салынса да, барлық жүк тасымалы бiр ғана аралас көлiк құжатымен расталған жағдайда тауарды қайта тиеуге болатыны немесе қайта тиелетiні көрсетiлген аралас көлiк құжатын қабылдауға құқылы.
50. Аккредитивте әуе тасымалына көлiк құжатын (авиа құжат) ұсыну көзделген жағдайда, егер аккредитивте басқаша көрсетiлмеген болса, құжат қалай аталса да, банктер оны қабылдай алады, онда:
1) сыртқы белгiлеріне қарағанда тасымалдаушының атауы көрсетiледi және тасымалдаушының атынан iс-қимыл жасайтын адам қол қояды немесе куәландырады. Тасымалдаушының атынан құжатқа қол қойған немесе куәландырған iс-қимыл жасаушы адам тасымалдаушының аты-жөнiн және лауазымын көрсетуге тиiс;
2) тауардың тасымалдауға қабылданғанын көрсетедi;
3) түсiрiлген күнiн көрсетедi.
Егер аккредитивте тауар түсiрудiң нақты күнi көзделсе, онда мұндай күн құжатта арнайы жазбамен белгiленуге тиiс. Мұндайда рейске және күнге қатысты ақпаратта жүк түсiру күнiн арнайы жазу қарастырылмауға тиiс.
4) аккредитивте көзделген жөнелту әуежайы мен межелi жерi көрсетiледi;
5) сыртқы белгiлерiне қарағанда жөнелтушi берген түпнұсқа болып табылады;
6) авиа құжатынан гөрi қандайда бiр басқа құжатқа сiлтеме жасаған кезде сыртқы түрi бойынша тасымалдаудың барлық шарттары немесе осындай шарттардың кейбiреуi болады;
7) аккредитивтiң басқа да талаптары мен шарттарына сай келедi.
Егер тiптi аккредитив шарттарында қайта тиеуге тыйым салынған болса, банктер авиа құжаттарды қабылдай алады, онда барлық тасымалданатын жүк бiр авиа құжатпен расталған жағдайда қайта тиеледi немесе қайта тиеуге болады деп көрсетiледi. Мұндайда қайта тиеу деп аккредитивте көрсетiлген әуежайдан басқа әуежайға тасымалдау кезiнде бiр ұшақтан екiншiсiне қайта тиеудi немесе қайта түсiрудi айтады.
51. Аккредитивте көлiк құжаттарын автомобиль, темiржол немесе өзен арқылы тасымалдауға ұсыну көзделген жағдайда, егер аккредитивте басқаша айтылмаса, құжат қалай аталса да банктер оны қабылдай алады, онда:
1) сыртқы белгiлеріне қарағанда тасымалдаушының атауы көрсетіледi және тасымалдаушының (тасымалдаушының атынан немесе тапсырмасы бойынша iс-қимыл жасайтын адамның) қойған қолы немесе куәландырғаны және/немесе тасымалдаушының (тасымалдаушының атынан iс-қимыл жасайтын адамның) қабылдағаны туралы штемпель немесе басқа белгi болады. Тасымалдаушының қабылдап алғанын куәландырған кез келген қол қою немесе штемпель тасымалдаушының құжат сыртындағы қолымен және штемпелмен бiрдей болуы керек. Тасымалдаушының атынан құжатқа қол қойған немесе куәландырған адам өзi iс-қимыл жасаушы тасымалдаушының атынан оның атауын және лауазымын көрсетуге тиiс;
2) тауардың тиеуге, жөнелтуге және тасымалдауға қабылданғанын көрсетедi немесе осыған ұқсас басқа да жазу болады. Сонымен қатар егер құжатқа тиеу күнi деп есептелген күнге штемпель белгiсi қойылмаған жағдайда ғана, құжат берiлген күн тиеу күнi деп саналатын болады;
3) аккредитивте көзделген тиеу орны мен межелi жерi көрсетiледi;
4) аккредитивтiң басқа да талаптарына сай келедi.
Көлiк құжаты ондағы "түннұсқа" деген жазудың бар-жоғына қарамастан түпнұсқа болып саналады.
Тiптi егер аккредитив шарттары бойынша қайта тиеуге тыйым салынса, банктер барлық қайта тиеу бiр ғана көлiк құжатымен ресiмделiп, көлiктiң бiр түрiмен тасымалданған жағдайда қайта тиелінетiн немесе қайта тиеуге болатындығын көрсететiн автомобиль, темiржол және өзен көлігі құжаттарын қабылдай алады. Мұндай жағдайда қайта тиеу деп аккредитивте көрсетiлген тиеу орнынан межелi жерге тасымалдаған кезде көлiктiң бiр түрiнен екiншiсiне қайта тиеудi және түсiрудi айтады.
52. Егер аккредитивте пошта түбiртегiн немесе поштамен жiберiлгенi туралы сертификатты ұсыну көзделсе, банктер мұндай пошта түбiртегiн немесе поштамен жiберу туралы сертификатты қабылдай алады, онда:
1) сыртқы белгiсiне қарағанда штемпель болады немесе аккредитив шарттары бойынша тауар тиелуге тиiстi орында басқаша түрде куәландырылады немесе күнi қойылады. Мұндай күн тиеу немесе жөнелту күнi болып есептеледi;
2) аккредитивтiң басқа да талаптарына сай келедi.
53. Егер аккредитивте тауарды жеткiзу үшiн қабылдау/алу расталған, курьер немесе жедел жеткiзу қызметi берген құжат ұсыну көзделсе, аккредитивте басқаша көзделмесе, құжат қалай аталса да банктер оны қабылдай алады, онда:
1) сыртқы белгiсiне қарағанда курьер қызметiнiң атауы, штемпель болады, егер аккредитивте курьер қызметi беретiн құжатты ұсыну көзделген жағдайда ғана осы курьер қызметi қол қояды және куәландырады;
2) қабылданған немесе алынған күнi көрсетiледi. Мұндай күн тиеу немесе жөнелту күнi болып есептеледi;
3) аккредитивтiң басқа да талаптарына сай келедi.
54. Егер аккредитив шарттары бойынша басқаша рұқсат берiлмесе, банктер тасымалдауды ұйымдастырушы - экспедитор ғана берген көлiк құжатын қабылдай алады, онда өзiнiң сыртқы белгiлерi бойынша тасымалдаушы ретiндегi экспедитордың немесе аралас тасымал бойынша экспедитордың атауы және қойған қолы немесе басқа да куәландырулар болады.
55. Тауар және/немесе буманың кемiстiгi жөнiнде тiкелей көрсетiлген ескертпелер немесе белгiлер болмайтын құжат тасымалға арналған көлiк құжаты болып табылады. Егер тек аккредитивте қандай ескертпелер немесе белгiлер жасауға рұқсат берiлгені көрсетiлмесе, банктердiң мұндай ескертпелер немесе белгiлер бар көлiк құжатын қабылдамауына болады. Егер "тасымалға арналған" деген белгiсi бар көлiк құжаты осы Ереженiң осы тармағының және 44, 45, 46, 48, 50, 51, 54-тармақтардың талаптарына сәйкес келсе, банктер мұндай құжатты аккредитив талаптарына сай ұсынылған деп есептей алады.
56. Егер аккредитивте басқаша ескертiлмесе немесе берiлген басқа құжаттарға қайшы келмесе, банктер кiре үшiн (көлiк шығындарына) алдағы уақытта төлеу керек екендiгiн куәландыратын көлiк құжаттарын қабылдай алады.
Егер аккредитивте көлiк құжатына кiре төлемi жайында көрсетiлуi тиiс екендiгi көзделген болса, онда банктер кiре төлемінiң жасалғаны немесе алдын ала жасалғаны белгiленген көлiк құжатын қабылдай алады. Егер аккредитив шарттарында курьерлiк шығындарға төлем немесе алдын ала төлем жасау талап етiлсе, онда банктер курьерлiк шығындар жүк алушыдан басқа, кез келген тараптың төлейтін куәландыратын, курьер немесе жедел жеткізу қызметі берген көлiк құжаттарын қабылдай алады.
Егер көлiк құжаттарында "алдын ала төленедi" деген сөздер немесе осы мағынаны бiлдiретiн басқа да сөздер болса, олар кiренiң төленгенiне дәлел бола алмайды. Егер аккредитив шарттарында мұндай ескертпелерге әдейi тыйым салынбаса, банктер тиеу, түсiру және осыған ұқсас операцияларға жұмсалатын шығыстарға байланысты кiреге қосымша шығыстар туралы белгiсi бар көлiк құжаттарын қабылдай алады.
57. Егер аккредитивте басқаша ескертiлмесе, банктер сақтандыру құжатын қабылдай алады, мұндай сақтандыруда франшиза - сақтандыру шарттарына сәйкес сақтандырушының өтем жасауына жатпайтын сақтанушы шығынының белгiлi бiр бөлiгi - көзделген нұсқама болады.
58. Егер сақтандыру құжатында ол бiр түпнұсқадан артық берiлген деп көрсетiлсе, егер аккредитивте басқаша ескертiлмесе, онда банкке барлық түпнұсқалары ұсынылуға тиiс.
Егер аккредитивте арнайы рұқсат берiлмеген болса, банктер мәмiле жасалған кезде сақтанушыны көрсете отырып сақтандыру шартын жасалғанын растайтын делдалдар берген анықтамаларды қабылдамауға тиiс.
Егер аккредитивте басқаша ескертiлмесе және сақтандыру құжатында сақтандыру тауарды кемеге тиеу (жөнелту) күнiнен немесе тасымалға қабылдау күнiнен кешiктiрмей енгiзiледi деп көрсетiлмесе, онда банктер тауарды кемеге тиеу (жөнелту) күнiнен немесе тасымалға қабылдау күнiнен кешiктiрмей күнi қойылған ұсынылған сақтандыру құжаттарын қабылдаудан бас тартуы мүмкiн.
Егер аккредитивте басқаша көзделмесе, сақтандыру құжаты аккредитив қай валютамен жасалса, сол валютамен көрсетiлуi тиiс.
59. Егер аккредитивте басқаша анықталмаса, осы Ереженiң 6-тарауында көзделген жағдайларды ескермегенде, бенифициар коммерциялық есепшоттарды аккредитив бұйрығын берушiнің атына жазып беруге тиiс және қол қойылмауы да мүмкін.
Егер аккредитивте басқаша ескертiлмесе, банктер аккредитивте көзделген сомадан асатын сомаға жазылған коммерциялық есепшоттарды қабылдаудан бас тартуы мүмкiн. Егер аккредитив бойынша төлем жасауға, мәулетпен төлем жасау жөнiндегi міндеттемелердi қабылдауға, аударым вексельдерiн акцепттеуге немесе саудалауға уәкiлеттi банк осындай есепшоттарды қабылдаса, егер осы банк аккредитивте көзделген сомадан асатын сомаға төлем жасамаса, мәулетпен төлем жасауға міндеттемелер қабылдамаса, аударым вексельдерiн акцепттемесе немесе саудаламаса, онда оның шешiмi аккредитив бойынша төлемге қатысушылардың бәріне мiндеттi болады.
Коммерциялық есепшоттардағы тауарлардың сипаттамасы аккредитивтегi сипаттамаға сәйкес келуге тиiс. Барлық басқа құжаттардағы тауарлардың сипаттамасы аккредитивтегі тауарлар сипаттамасына қайшы келмейтiндей жалпылама көрсетiлген болуы мүмкiн.
60. Егер аккредитивте көлiкпен тасыған кезде тауардың салмағын куәландыру талап етiлмесе, егер аккредитивте салмағы жеке құжатта куәландырылуы тиiс екендiгi көрсетiлмесе ғана банктер тасымалдаушының (тасымалдаушының атынан iс-әрекет жасаушы адамның) штемпелi қойылған көлiк құжатымен немесе көлiк құжатындағы тауардың салмағы туралы оның өтінішiмен бiрге қабылдай алады.
61. Егер аккредитивте басқаша көзделмесе, аккредитивтi iшiнара пайдалануға және/немесе iшінара тиеуге рұқсат етiледi.
Сыртқы белгiлерi бойынша тасымалдау көлiктiң бiр түрiмен бiр рейс арқылы жүзеге асырылғанын растайтын көлiк құжаттары тауар бұрынғы межелi жерге жiберiлсе, тiптi көлiк құжаттарында әр түрлi жөнелту күнi және/немесе әртүрлi түсiру айлағы, қабылдау немесе жөнелту орны көрсетiлсе де, iшiнара түсiру ретiнде есептелмейтінін растайды.
62. Егер аккредитивте белгiленген мерзiмде бөлiп-бөлiп орындау және/немесе тиеу көзделсе және бұл талаптар мерзiмiнде орындалмаса, аккредитивте басқаша көзделмеген жағдайда, аккредитивтiң осы бөлiгi де, барлық келесi бөлiктерi де орындалмайды.
63. Барлық аккредитивтерде ақы төлеу, акцепт және саудалау үшiн құжаттарды беру мерзiмiнiң өту күнi және орны көрсетiлуi тиiс. Төлем, акцепт және саудалау мерзiмiнiң өту күнi құжаттарды беру мерзiмiнiң өту күнi болып табылады. Құжаттар мерзiм өтетiн күнi немесе осы мерзiм өткенге дейiн берiлуге тиiс.
6-тарау. Аккредитивтi аудару
64. Егер эмитент банк аккредитивте "аударылатын" ("трансферабельдi") деп тiкелей белгiленсе ғана, аккредитив аударылуы мүмкiн. Мұндағы "бөлiнетiн", "бөлшектенетiн", "құқығы берiлетiн" және "қайта берiлетiн" сияқты терминдер назарға алынуы тиiс емес.
65. Аккредитивтi аударуға уәкiлеттi банк (аударатын банк) мұндай аударуды ол өз келiсiмiн тiкелей бiлдiрген шектерден және тәртiптен өзге түрде орындауға мiндеттi емес.
66. Аккредитивтi аударғанға дейін бiрiншi бенефициар аударушы банктiң екiншi бенефициар(лар) үшiн түзетудi авизо жасауға беруден бас тарту құқығын ол өзiнде қалдыруы не қалдырмауы туралы аударушы банкке керi қайтарылмайтын нұсқаулар беруге тиiс. Егер аударушы банк осындай талаптармен аккредитивтi аударуға келiссе, ол аудару кезiнде екiншi бенефициар(лар)ға түзетулерге қатысты бiрiншi бенефициардың нұсқаулары туралы хабарлауға тиiс.
67. Егер аккредитив бiрден, астам бенефициардың түзетулерден бас тартуы өздерiне қатысты аккредитив өзгертiлетiн басқа бенефициарлардың мұндайларды қабылдауын заңдылық күшiнен айырмайды. Түзетулердi қабылдамаған екiншi бенефициарлар үшiн аккредитив өзгерiссiз қалады.
68. Аударушы банктiң аккредитивтi аударумен байланысты шығыстарын, егер эмитент банк өзгеше айтпаса, Бiрiншi бенефициар төлейдi. Осындай шығыстар төленгенге дейiн Аударушы банктiң аккредитивтi аудару бойынша ешқандай мiндеттемелер алмайды.
69. Егер аккредитивте басқаша айтылмаса, трансферабельдi аккредитив бiр-ақ рет аударылуы мүмкiн. Аккредитивтi келесi үшiншi бенефициарға аударуға болмайды.
Трансферабельдi аккредитивтiң бөлiктерi (жиынтығында аккредитив сомасынан аспайтын) аккредитив бойынша бөлiп тиеп жiберуге тыйым салынбаған және барлық мұндай аударымдардың жалпы сомасы тек бiр аккредитив аударудың ғана құрамдасы ретiнде қаралуы тиiс болған жағдайда жеке аударылуы мүмкін.
70. Аккредитив азайтылуы немесе қысқартылуы тиiсiнше мүмкiн болатын аккредитивтiң сомасын, онда көрсетiлген тауар бiрлiгiнiң бағаларын, аккредитивтiң күшiнде болатын мерзiмiн, құжаттарды беру үшiн соңғы күндi және тиеп жiберу кезеңiн қоспағанда, тек аккредитив түпнұсқасында көрсетiлген талаптармен ғана аударылуы мүмкiн. Сақтандыруды өтеуге талап етілетін процент аккредитивтiң түпнұсқасында немесе осы Ережеде айтылған өтеу сомасын қамтамасыз ете алатын шамада ұлғайтылуы мүмкін. Бұған қоса, аккредитивтiң бұйрық берушiсiнiң атауы бiрiншi бенефициардың атауымен ауыстырылуы мүмкiн, бiрақ аккредитивтiң түпнұсқасында аккредитивтiң бұйрық берушiсiнiң атауы шот фактурадан өзгеше барлық құжаттарда көрсетiлуi арнайы талап етiлсе, ондай талап орындалуы тиiс.
71. Бiрiншi бенефициар өзiнiң шот-фактурасымен (немесе аккредитивтiң бұйрық берушiсiне талап қойған аударым вексельдердi ұсыну аккредитивте көзделсе аударым вексельдерiмен) аккредитивте көзделген алғашқы сомадан аспайтын және егер олар аккредитивте ескерiлсе тауар бiрлiгiнiң алғашқы бағалары бойынша сомаларға екiншi бенефициардың есепшоттарын (аударым вексельдерiн) ауыстыруға құқылы. Есепшоттарды (аударым вексельдердi) осындай ауыстырудан кейiн бiрiншi бенефициар өз есепшоттарының және екiнші бенефициардың есепшоттары сомасының болуы мүмкiн айырмасын аккредитивтен алуға болады.
Егер аккредитив аударылса, және бiрiншi бенефициар өз есепшоттарын (аударым вексельдерiн) екiншi бенефициардың есепшоттарының (аударым вексельдерiнiң) орнына ұсынуы тиiс болып, оны бiрiншi талап ету бойынша орындамаса, аударушы банк аударым аккредитив бойынша алынған құжаттарды, екiншi бенефициардың есепшоттарын (аударым вексельдерiн) қоса, бiрiншi бенефициардың алдында келешекте жауапкершiлiксiз эмитент банкке жiберуге құқылы.
72. Екiншi бенефициардың пайдасына төлем және саудалау аккредитив аударылған орында жүргiзуiн бiрiншi бенефициардың талап етуге, егер тек төлем және саудалау аккредитивте көрсетілген орыннан басқа жерде жүргiзiлуi мүмкiн еместiгi аккредитивтiң түпнұсқасында арнайы ескерiлмегенде ғана құқығы бар.
7-тарау. Аккредитивтiң орындалуы
73. Алынған көлiк және сақтандыру құжаттары аккредитивтiң талаптарына немесе оған өзгерiстерге сәйкес болса, эмитент банк не орындаушы банк бенефициардың пайдасына төлем жасайды, оның вексельдерiн аккредитив талаптарына байланысты акцептейдi немесе саудалайды.
74. Аккредитивтердi орындау мақсатындағы төлемдер тек ақша аудару тәртiбiмен жүргiзiледi.
75. Бенефициардың пайдасына төлем жасағанда эмитент банк (орындаушы-банк) аккредитив сомасына Қазақстан Республикасының заңдар актiлерiнде және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленген тәртiппен және талаптарды сақтаумен орындалатын төлем тапсырмасын аккредитив сомасына ресiмдейдi.
76. Шетел валютасымен көрсетiлген аккредитивтердi орындау үшiн төлемдер Қазақстан Республикасының валюта заңдарында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
77. Бенефициардың аударым вексельдерiне аккредитив талаптарына байланысты акцепт жасауы немесе саудалауы екiншi деңгейдегi банктердiң аударым вексельдерiмен операциялар жүргiзу ережелерiн және тәртiбiн белгiлейтiн Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы" Заңына және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес жүргiзiледi.
8-тарау. Банктердiң жауапкершілiгi
78. Банктер аккредитивтiң талаптарына сәйкес берiлетiн құжаттардың нысанына, толықтығына, дәлдiгіне, түпнұсқалығына, жасандылығына немесе заңдық мағынасына сондай-ақ, құжаттардағы немесе оларға қосымша енгiзiлген жалпы немесе жеке талаптарға жауап бермейдi.
Банктер құжаттарда көрсетiлген тауарлардың сипаттамасының, санына, салмағына, сапасына, орауына, жеткiзiп беруге, құндылығына немесе нақты санына, сондай-ақ жүк жөнелтушiнiң, тасымалдаушының, тауарды сақтандырушылардың және басқа адамдардың iс-қимылына, төлем жасау қабiлетiне, мiндеттемелердi орындауына, коммерциялық беделiне жауап бермейдi.
79. Банктер қандай болса да хабарлардың, хаттардың немесе құжаттардың жолда кiдiруінің немесе жоғалуының салдарына телекоммуникациялық хабарларды берген кездегi банктердiң кiнәсынан болмаған кiдiрiске, сондай-ақ бұрмалауға және басқа қателiктерге жауап бермейдi.
Банктер техникалық терминдердiң аударылуындағы немесе түсiндiрiлуiндегi қателерге жауап бермейдi және аккредитивтердiң терминдерiн аудармай-ақ беруге құқылы.
80. Банктер аккредитивтiң бұйрық берушiсiнiң нұсқаулықтарын орындау
үшiн басқа банктiң немесе басқа банктердiң қызмет көрсетулерiн
пайдаланғанда, ондай банктiң нұсқаулықтарды орындамауына жауап бермейдi.
Егер аккредитивте басқаша көрсетiлмесе, қандай болса да қызмет
көрсетулердi орындау үшiн екiншi тараптың қызмет көрсетулерiн пайдаланатын
тарап мұндай нұсқаулықтарды орындаумен байланысты нұсқау алушы тарап
шеккен комиссияны, төлемдер мен шығындармен қоса барлық шығасыны көтередi.
9-тарау. Дауларды шешу тәртiбi
81. Аккредитивтi пайдалану барысында туындайтын барлық даулар
шарттармен және Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген заңдарымен
реттеледi.
82. Тараптар өзара келiсiмге келе алмаған жағдайда, даулар сот
тәртiбiмен шешiледi.
Оқығандар:
Омарбекова А.Т.
Икебаева Ә.Ж.