1. Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы және оны iске асыру жөнiндегi Iс-шаралар жоспары бекiтiлсiн (қоса берiледi).
2. Қазақстан Республикасының Үкiметi сақтандыру қызметiн реттеу және
қадағалау жөнiндегi уәкiлеттi орган болып саналатын Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесе отырып, осы Жарлықтың 1-тармағында
бекiтiлген құжаттарға сәйкес iс-шараларды орындау жөнiнде шаралар
қолдансын.
3. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы
Президентiнiң Әкiмшiлiгiне жүктелсiн.
4. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi және
жариялануға тиiс.
Қазақстан Республикасының
Президенті
Қазақстан Республикасы
Президентінің
2000 жылғы 27 қарашадағы
N 491 Жарлығымен
бекітілген
Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың
2000-2002 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
Паспорт
Атауы Қазақстан Республикасында сақтандыруды
дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған
мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама)
Бағдарламаны әзiрлеу Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылғы
туралы шешім қарашада Қазақстан қаржыгерлерiнiң 2-конгресiнде
сөз сөйлеу барысында берген тапсырмасы
Негiзгi әзiрлеушi Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi
(Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң келiсiмiмен)
Мақсаты Мемлекеттiң, азаматтардың және шаруашылық
жүргiзушi субъектiлердiң мүддесін қорғаудың нақты
құралы бола алатын қазiргi заманғы және тұрақты
ұлттық сақтандыру рыногын қалыптастыру,
мемлекеттiк әлеуметтiк саясаттың құрамдас бөлiмi
ретінде тиiмдi сақтандыру жүйесiн құру
Бағдарламаның 1) ұлттық сақтандыру жүйесiнiң негiздерiн
басымдықтары жетiлдiру;
2) сақтандыруды қолдану аясын кеңейту;
3) сақтандыру индустриясының инвестициялық
әлеуетiн белсендi пайдалану;
4) мiндеттi сақтандыру түрлерінің оңтайлы
тiзбесiн айқындау, оларды жүргiзу ерекшелiктерiн
заңмен бекiту;
5) өмiрдi және денсаулықты, аннуитеттер жүйесiн
сақтандыруды және сақтандырудың басқа да
әлеуметтiк маңызды түрлерін жедел дамыту;
6) ұлттық сақтандыру рыногының инфрақұрылымы мен
әлеуетін дамыту;
7) сақтандыру рыногын мемлекеттiк реттеудi және
сақтандыру қызметiн қадағалауды күшейту;
8) сақтанушылардың, сақтандырылушылардың және
пайда алушылардың заңды мүдделерін қорғау;
9) Қазақстанның халықаралық сақтандыру схемасына
кiруi жөнiнде қажеттi шаралар әзiрлеу және
республиканың сақтандыру рыногына шетелдiк
қатысудың шарттарын айқындау.
Бағдарламаның мiндеттерi Бағдарламаның мақсатын iске асыру үшін мынадай
мiндеттердi шешу көзделедi:
- әлеуметтiк қамтамасыз ету түрi ретінде
сақтандыру тұрғысында қорғауды ұсынудың жаңа
принциптерiн нақтылау;
- сақтандыруды қолдану аясын кеңейту және
міндеттi сақтандыру түрлерін нақтылау;
- сақтандыру рыногының қазiргi заманғы
инфрақұрылымын қалыптастыру және оның
қатысушыларының қызметiн ұйымдастыру үшiн жағдай
жасау;
- халықаралық стандарттарды ескере отырып,
сақтандыруды қадағалаудың тиімді жүйесін
ұйымдастыру;
- сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының
қаржылық орнықтылығы мен төлем қабiлеттiлiгi
жөнiндегi талаптарын арттыру;
- қазiргi заманғы сақтандыру технологиясын
енгiзуге жәрдемдесу;
- сақтандыру саласында кадрлар даярлау, қайта
даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру жүйесін
ұйымдастыру.
Бағдарламаның негiзгi Ұлттық сақтандыру индустриясының әлеуетiн дамыту
iс-шаралары және сақтандыру қызметінің аясын кеңейту үшін
жағдайлар жасау.
Сақтандыру рыногында орын алған проблемаларды
және мiндеттi сақтандыру түрлерiндегi iс
жағдайларын талдау.
Сақтандыру саласындағы салық салу ерекшелiктерi
мен басқа да мәселелер ескерiлген нормативтік
құқықтық базаны әзiрлеу.
Халықтың сақтандыру рыногына деген сенімін
нығайту мақсатында ақпараттық-түсіндiру жұмысын
жүргізу.
Кадрмен және ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз ету.
Қаржыландыру көздері Бағдарламаны қосымша қаржыландыруды жүзеге асыру
көзделмейді және осы іске асыруға тиіс
мемлекеттік органдарды ұстауға бөлінетін қаражат
шегінде шешілуі мүмкін.
Бағдарламаны іске Сыйымды және бәсекеге қабілетті ұлттық
асырудан күтілетін сақтандыру рыногын құру, сақтандыру ұйымдарының
соңғы нәтижелер қаржылық орнықтылығы мен сенімділігін, олар
ұсынатын қызмет көрсетулердің сапасын арттыру,
түрлі қолайсыз және кездейсоқ жағдайлардан
сақтандыру тұрғысынан қорғауды қолдану аясын
кеңейту, ел экономикасының ішкі резервтері
есебінен ұзақ мерзімді негізде елеулі
қаражаттардың ағылып келуі, республикадағы
рыноктық жаңартуларды жедел дамыту үшін
сақтандыру мүмкіндіктері есебінен жағдай жасау.
Iске асыру мерзiмi 2000-2002 жылдар
1. Кіріспе
Қазiргi заманғы ұлттық сақтандыру жүйесін құру сақтандыру қызметi рыногын сапалы жаңа деңгейге көтеру жөнінде шаралар әзiрлеудi және кезең-кезеңiмен iске асыруды талап етедi. Мұндай жағдайлар осы Бағдарламаны әзiрлеуге негiз болған Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1999 жылғы қарашадағы Қазақстан қаржыгерлерiнiң 2-конгресінде сөз сөйлеу барысында берген тапсырмасынан туындап отыр.
Қазақстанның қазiргi кезеңдегi дамуы мен басталған реформаларды тереңдету жөнiнде қабылданған стратегиялық құжаттар республиканың iшкi мүмкіндiктерін және оның меншiктi инвестициялық мүмкiндiктерiн белсендi түрде пайдалануды көздейдi.
Осы тұрғыдан алғанда ұлттық сақтандыру жүйесiн дұрыс ұйымдастыру мен сақтандырудың кейбiр әлеуметтiк маңызды түрлерiн жедел дамыту үшiн мол резерв жасалған. Сақтандыру саласы адам өмiрiнiң, өндiрiстiк және әлеуметтiк-экономикалық қызметтiң барлық жағын қамтиды, ол өтемдiк және жинақ-жинақтаушылық функциясын атқарады.
Өтпелi экономика жағдайындағы сақтандыру институтының ерекше маңыздылығы бiрқатар факторлармен айқындалады.
Бiрiншiден, мемлекет тарапынан көзделген шаралардың сипаты мен көлемiне қарамастан, сақтандыру халық пен ұйымдардың түрлi мүдделерін қосымша қорғауға мүмкiндiк бередi. Қазiргi кезде табиғи және техногендiк апаттардың зардаптарын жою жөнiндегi шығыстардың негiзгi ауыртпалығы мүмкiндiгi объективтi түрде шектеулi болып табылатын мемлекеттiк бюджетке түседi.
Екiншiден сақтандыру тетiгiн қазiргi жағдайда пайдалану елдегi кәсiпкерлiк қызметтi жедел дамытуды, Қазақстан экономикасының негiзгi саласының ерекшелiктерiн, оның климаты мен географиялық орналасуын, экологиясының деңгейiн ескере отырып, өндiрiстiң технологиясын жетiлдiрудi қамтамасыз етедi.
Сақтандыру жүйесi республика экономикасының сенiмдi әрi орнықты дамуына, халықты әлеуметтiк қорғауды арттыру үшін қосымша негiз жасауға, азаматтар мен шаруашылық субъектiлерінің мүлкін сақтандыруға ықпал етуге тиiс. Сақтандыру мәселесi, медициналықты қоса алғанда, әлеуметтiк қамсыздандырудың проблемаларына тiкелей қатысты.
Қазiргi заманғы сақтандыру индустриясын құру мемлекетке:
1) мемлекеттiк бюджеттiң табиғи-техногендiк сипаттағы көлденең шығыстарды өтеу бөлiгiндегi салмақты азайтуға;
2) нарықтық экономика принциптерінде сақтандыру арқылы (зейнетақы жинақтарын, жұмысқа жарамдылығынан айырылуы немесе асыраушысы қайтыс болуына байланысты, жұмыссыздығына байланысты берiлетін жәрдемақыларды, медициналық шығыстарды төлеу) әлеуметтік қамтамасыз етудің жекелеген проблемаларын шешуге;
3) халықтың және ұйымдардың жинақ ақшасын ұзақ мерзiмдi негiзде ұлттық экономикаға тартуға мүмкіндiк береді.
Азаматтардың ақшасымен операцияларды жүзеге асыратын банктер мен жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметi сияқты сақтандыру ұйымдарының қызметi де белгiлi бiр мөлшерде халықтың сақтандыру институтына деген сенімінің деңгейіне байланысты.
Сақтандыруды дамыту, өз кезегiнде, заң базасын, мемлекеттiң салық-бюджет және ақша-кредит саясатын жетiлдiруге, сақтандыру қызметiн қадағалау сапасы мен сақтандыру ұйымдары жұмысының сенiмдiлiгiне байланысты.
2. Сақтандырудың қазiргі жай-күйіне талдау
Ұлттық сақтандыру рыногының қалыптасуының бастапқы кезеңі Қазақстан дербес мемлекет ретiнде құрылған күрделi жағдайларда өттi. Осы жылдардың ішінде сақтандыру ұйымдары сақтандыру және қайта сақтандыру жөнiндегi өзiнiң кәсiпкерлiк қызметін жүзеге асыруда белгiлi бiр тәжiрибе жинақтады.
2000 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстанда сақтандыру қызметiн жүзеге асыруға 70 сақтандыру ұйымының, соның iшiнде 3 - мемлекеттiк және 8 iшiнара шетелдiк капиталы бар сақтандыру ұйымының сақтандыру қызметiн жүзеге асыруға лицензиясы болды. Еншiлес шетелдiк сақтандыру ұйымдары мен мамандандырылған қайта сақтандыру ұйымдары болған жоқ. Республикада 300-ден астам қазақстандық сақтандыру ұйымдарының филиалдары мен өкiлдiктерi жұмыс iстейдi.
Ұлттық сақтандыру рыногының жалпы көрсеткiштерi 1999 ж. оң үрдiспен өстi. Сақтандыру ұйымдары жинаған сақтандыру төлемдерiнiң (сақтандыру сыйлықақысының) жиынтық көлемi 1999 ж. 5825 миллион теңге, соның iшiнде мiндеттi сақтандыру түрлерi бойынша - 1338 миллион теңге, өмiрдi сақтандыру бойынша - 37 миллион теңге болды.
1999 ж. сақтандыру сыйлықақысының жылдық жиынтық көлемiнiң өсуi 1998 жылғы осындай көлемге қарағанда 40% (1998 ж. - 25 процент) құрады. Сақтандырудың ерiктi түрлерi бойынша сақтандыру сыйлықақысының көлемi
1.7 есе, соның iшiнде мүлiктiк сақтандыру бойынша - 1.9 есе өстi. 1999 жылы болған сақтандыру жағдайлары бойынша сақтандыру ұйымдары жүзеге асырған төлемдер көлемi 1998 жылмен салыстырғанда 17 процентке азайып, олар жинаған сақтандыру сыйлықақысының бестен бiр бөлiгiнен аз болды. Сонымен қатар 1999 жылы жүзеге асырылған сақтандыру төлемiнiң жартысына жуығын мiндеттi сақтандыру түрлерi бойынша төлемдер құрады.
Сақтандыру рыногының жай-күйіне талдау жасаған кезде тиімдісі салыстырмалы көрсеткiштердi пайдалану болып табылады. Олардың қатарына - сақтандыру сыйлықақысының жан басына шаққандағы орта көлемi және олардың елдiң жалпы iшкi өнiмi көлемінен алатын үлесi жатады. 1999 ж. қорытындысы бойынша жиналған сақтандыру сыйлықақысының жан басына шаққандағы көлемi 380 теңгеге жуық, соның iшiнде өмiрдi сақтандыру бойынша 3 теңгеден кем болды. Сақтандыру сыйлықақысы көлемінің жалпы iшкi өнiмге қатынасы 0,3 процентке жуық болса, соның iшiнде өмiрдi сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақысының көлемi - 0,002 процент. Бұл деректер дамыған және жекелеген дамушы елдердің тиiстi көрсеткiштерiмен әлi салыстыруға келмейдi. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының құрамына кiретiн елдерде бұл көрсеткiштер халықтың жан басына шаққанда орташа алғанда шамамен 1800 АҚШ долларын және тиiсiнше iшкi жалпы өнiмнiң 8.5 процентiн құрады. Сондықтан жұмыс iстеп тұрған сақтандыру ұйымдары санының көптiгi мен жалпы көрсеткiштердiң өсуіне қарамастан, Қазақстандағы сақтандыру рыногы экономикада және халықтың өмiрiнде әлi маңызды рөлге ие бола қойған жоқ әрi өзiнiң бастапқы даму сатысында тұр деп қорытындылауға болады.
Бүгiнгi күні сақтандыру қызметінің сапасы төмен болып отыр, ал олардың тiзбесi көптеген сақтандыру ұйымдарында негiзінен ең аз шамада күш-жiгер мен шығын жұмсай отырып, клиенттер тарту мүмкіндiгi болатын міндетті сақтандыру түрлерiмен шектелген. Отандық сақтандыру ұйымдарының iрi шығынның орнын жабу жөнiндегi қаржылық мүмкiндiктерi де қанағаттанғысыз, бұл сақтандыру ұйымдарын капиталдандыруды арттыру мен оларды iрiлендiру туралы мәселенi шешудi талап етедi. Қазақстан қаржы рыногының басқа бөлiктерiндегi реформалау тәжiрибесi көрсеткендей, дәрменсiз қаржы ұйымдары индустрияның келелі міндеттерін шеше алмайды және олардың халықаралық стандарттарға қол жеткiзуi айтарлықтай шектеулi.
Қазақстанның қайта сақтандыру саласындағы сақтандыру индустриясы қазiргi кезге дейiн негiзiнен шетелдiк рыноктарға бағдарланған. Қайта сақтандыру шарттары бойынша шетелдiк қайта сақтандырушыларға төленген сақтандыру сыйлықақысының 1999 ж. жиналған сақтандыру сыйлықақысының жиынтық көлеміне қатынасы 46 проценттi (1998 ж. - 26 проценттi) құрады. Сонымен бiрге республиканың ішкi сақтандыру рыногындағы қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерiнің жалпы көлемінің қайта сақтандыру бойынша сақтандыру көлемінің жиынтығына қатынасы 1999 ж. тек 2 проценттi ғана (1998 ж. - 3 процент) құрады.
Республикадағы сақтандыру әзiрше инвестициялық климатты жақсартудың негiзгi құралы, ал сақтандыру ұйымдарының өздерi - нақты институционалдық инвесторлар бола алмай отыр. 2000 жылдың бас кезiндегi жағдай бойынша Қазақстанның сақтандыру ұйымдары активтерінің жалпы мөлшерi бар-жоғы 7310 миллион теңгенi құрады.
Қазiргi кезге дейiн көбіне мемлекеттiк әлеуметтiк жәрдемақы (төлемақы) алуға бағдарланған сақтандырудағы халық белсендiлiгінің төмен болу проблемасы бар және сақтандыруға тиiстi қызығушылық тудырмай отыр. Мемлекеттiк бюджет есебінен және сақтандыру арқылы халықты әлеуметтiк қорғау түрлерiнiң қолдану аясын шектеу осы проблеманы шешуге ықпал етуге тиiс.
Халықты мемлекеттiк емес әлеуметтiк қорғауды қамтамасыз ету саласындағы ең маңызды әлеуеттi құрал бола отырып, азаматтардың өмiрi мен еңбек қабiлеттiлiгін сақтандыру жөнiндегi индустрия әлi күнге дейiн тиiстi түрде дамымай келедi. 01.10.2000 ж. жағдай бойынша Қазақстанда елеусiз операциялар көлемiн жүргiзетiн өмiрдi сақтандыру жөнiндегi бiр ғана компания жұмыс істейдi.
Өмiрдi сақтандыру бойынша дамыған индустрия болмай (аннуитеттер жүйесi мен өмiрдi және еңбек қабiлетін сақтандыру шарттары арқылы жинақтаушы зейнетақы жүйесiнiң қатысушыларына өмiрлiк зейнетақы төлеудi қамтамасыз етуге қабiлеттi), республикада жүзеге асырылып жатқан зейнетақымен қамтамасыз ету реформасынан толық пайда келуi мүмкін емес.
Iстiң қалыптасқан жағдайы сонымен қатар сақтандырушы - жеке тұлғаларға және олардың жеке сақтандыру жөніндегi жұмыс берушiлеріне қазiргi салық салу тұрғысынан да әсер етедi. Атап айтқанда, сақтандыру шартында көзделген сақтандыру төлемдерiн жүзеге асырғанға дейін ұзақ мерзiмдi жинақтаушы сақтандыру бойынша сақтандыру жарналарынан жеке тұлғалар үшiн табыс салығын төлеудiң мерзiмiн ұзарту тетiгi пайдаланылмайды. Жеке жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру резервтерін көбейтуге бағытталған сақтандыру ұйымдарының инвестициялық кiрiстерінің (мемлекеттiк бағалы қағаздармен жасалған операциялардан түскен кiрiстердi қоспағанда) жинақтаушы зейнетақы қорларынан айырмашылығы - жиынтық жылдық кiрiске енгiзiледi және табыс салығы ұсталатын болады.
2000 жылдың басындағы жағдай бойынша Алматы қаласында сақтандыру ұйымдарының жалпы санының 64 процентіне жуығы немесе 45 сақтандыру ұйымы тiркелдi. Осыған байланысты сақтандыру ұйымдары филиалдарының аймақтық желiсiн кеңейту және сақтандыру брокерлерінің қызметiн дамыту, сондай-ақ сақтандыру қызметiн банктер мен олардың филиалдары, пошта-жинақ желiсi және интернет арқылы iске асыру үшiн қолда бар ақпараттық-техникалық құралдардың мүмкiндiктерін пайдалану туралы мәселелердi шешу маңызды болып табылады.
Қазiргi жұмыс істейтін сақтандыру ұйымдарының елеулi бөлiгiнде білiктi мамандардың саны жеткiлiксiз. Республиканың сақтандыру рыногында кәсiби сақтандыру делдалдарының рөлi елеусiз. Қазақстанда қазiр бар болғаны 3 брокерлiк сақтандыру компаниясы жұмыс iстейдi, жұмыс iстейтін сақтандыру агенттерінің саны мен олардың қызметінің тиiмдiлiгi туралы деректер жоқ. Сақтандыру бойынша мамандарды оқытудың қазiргi заманғы жүйесiн құру, сақтандыру рыногының кәсiби қатысушыларының қоғамдық бiрлестiктерiн осы iске белсендi түрде қатыстыру қажет.
Қазiргi заманғы сақтандыру рыногының толыққанды жұмыс iстеуi сонымен қатар актуарийлер (сақтандыру мiндеттемелерін экономикалық-математикалық салада есептеу мамандары) институтын енгiзудi, уәкiлеттi аудиторлар мен басқа да мамандарға қойылатын тиiстi талаптарды айқындауды қажет етедi.
3. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттері
Бағдарламаның негiзгi мақсаты мемлекеттiң, азаматтардың және шаруашылық субъектiлерiнiң мүддесiн қорғаудың нақты құралы бола алатын толыққанды, орнықты жұмыс істейтiн ұлттық сақтандыру рыногын қалыптастыру болып табылады.
Осы Бағдарламаны толық көлемде iске асыру үшiн мынадай мақсаттарға жету қажет:
- елдегi сақтандыру жүйесiн жетiлдiру, ұлттық сақтандыру рыногы мен сақтандырудың басым бағыттарын дамыту жөніндегi шаралар кешенін айқындау;
- қазiргi заманғы сақтандыру технологиясын пайдалану үшiн жағдай жасау, сақтандыру рыногын реттеу стандарттарын жоғарылату, сақтандыру қызметiне тиiмдi қадағалауды жүзеге асыру, сақтандыру рыногы қатысушыларының заңды мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету;
- сақтандыру заңдарының талаптарын қамтамасыз ету жөніндегi мемлекеттiк органдардың өзара iс-қимыл принциптерiн әзiрлеу, сақтандырудың инвестициялық әлеуетiн пайдалану, республиканың сақтандыру индустриясын халықаралық сақтандыру және қайта сақтандыру рыногына интеграциялау.
Осы Бағдарлама мынадай мiндеттердi шешудi көздейдi:
- әлеуметтiк сақтандыру түрi ретінде сақтандыру тұрғысында қорғауды ұсынудың принциптерін нақтылау;
- сақтандыруды қолдану аясын кеңейту және мiндеттi сақтандыру түрлерін нақтылау;
- сақтандыру рыногының қазiргi заманғы инфрақұрылымын қалыптастыру және оның қатысушыларының қызметін ұйымдастыру үшiн жағдай жасау;
- халықаралық стандарттарды ескере отырып, сақтандыруды қадағалаудың тиiмдi жүйесiн ұйымдастыру;
- сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен төлем қабiлеттiлiгi жөніндегi талаптарды күшейту;
- қазiргi заманғы сақтандыру технологиясын енгiзуге жәрдемдесу;
- сақтандыру саласында кадрлар даярлау, қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру жүйесін ұйымдастыру.
Бағдарламаның мақсатына қол жеткiзу үшін мынадай басымдықтарға сәйкес сақтандыру рыногын жедел дамыту қажет:
1) Ұлттық сақтандыру жүйесi негiздерiн жетiлдiру.
2) Сақтандыруды қолдану аясын кеңейту.
3) Сақтандыру индустриясының әлеуетін белсендi түрде пайдалану.
4) Міндетті сақтандыру түрлерінің оңтайлы тізбесін айқындау, оларды жүргізу ерекшеліктерін заңды түрде бекіту.
5) Өмiр мен денсаулықты сақтандыру, аннуитеттер жүйесiн және сақтандырудың басқа да әлеуметтік маңызы бар түрлерін жедел дамыту.
6) Ұлттық сақтандыру рыногының инфрақұрылымын және әлеуетін дамыту.
7) Сақтандыру рыногын мемлекеттiк реттеудi және сақтандыру қызметін қадағалауды күшейту.
8) Сақтанушылардың, сақтандырылушылардың және пайда алушылардың заңды мүдделерін қорғау.
9) Қазақстанның халықаралық сақтандыру схемасына кiруi жөнінде қажеттi шаралар әзiрлеу және республиканың сақтандыру рыногына шетелдiк қатысу шарттарын айқындау.
4. Бағдарламаның негiзгi бағыттары және iске асыру тетiгi
4.1. Сақтандыруды дамытуда мемлекеттiң рөлiн арттыру
Қазiргi уақытта сақтандыру тұрғысында қорғау сапасын арттыру, сақтандыру мүмкіндіктерін және оның инвестициялық ресурстарын неғұрлым толық пайдалану үшін құқықтық, экономикалық және өзге де алғышарттар жасау қажет болып отыр.
Республиканың сақтандыру жүйесiн дамыту жөнiндегi осы және басқа да шараларды iске асыру осы процеске мемлекеттiң және оның органдарының белсене қатысуын талап етедi. Сақтандыру рыногын мемлекеттiк реттеу сақтанушылардың заңды мүдделерін қорғаудың және сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығын қамтамасыз етудің маңызды кепілі болып табылады.
Мемлекеттiң сақтандыруды дамыту жөніндегi қазiргi кезеңдегi мiндеттері:
1) ұлттық сақтандыру жүйесінің жұмыс iстеу принциптерi мен оның басқа әлеуметтiк институттарымен әрi қаржы рыногының бөлiктерiмен өзара iс-қимылының тиiмдi тетiктiгiн айқындау;
2) сақтандыру және сақтандыру қызметiнiң қазiргi заманғы заң базасын қалыптастыру;
3) сақтандыру тұрғысында қорғалуға жататын өнiмдер мен ауыл шаруашылығы салаларының тiзбесін айқындай отырып, ауыл шаруашылығы өндiрiсiн міндеттi сақтандыруға мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз ету;
4) сақтандыру мәселелерi бойынша халықтың ақпараттандырылуы мен құқықтық мәдениетін көтеру, ерiктi сақтандыру мүмкiндiктерін белсендi пайдалану, сақтандыру қызметінің түрлерi мен көлемiн кеңейту, олардың сапасын жақсарту және сақтанушылардың заңды мүдделерін қорғауды күшейту;
5) Өмiрдi, денсаулықты және еңбек қабiлеттiлiгiн сақтандыруды, аннуитеттер жүйесiн және сақтандырудың басқа да әлеуметтiк маңызы бар түрлерiн жедел дамыту үшiн жағдай жасау;
6) ұлттық сақтандыру рыногының мемлекет пен халық мүдделеріне жауап беретiн, экономиканың осы секторына инвестициялардың, соның iшінде шетелдiк инвестициялардың ағылып келуін қамтамасыз ететін халықаралық сақтандыру және қайта сақтандыру схемасына интеграциялануының ықтимал шарттарын нақтылау болып табылады.
Осы бағыттар бойынша сақтандыруды қадағалаудың уәкiлеттi мемлекеттiк органы белгiлi бiр дәрежеде жұмыс жүргiзуде. Сонымен бiрге сақтандырудың көптеген күрделi проблемалары да бар, олардың шешiлуi бiрқатар министрлiктер мен өзге де мемлекеттiк органдардың құзыретiне кiредi.
Уәкiлеттi мемлекеттiк орган жиырмаға жуық мiндеттi сақтандыру түрлерін сақтаудың дұрыстығын нақтылауы қажет, өйткенi олардың көпшілiгін жүргiзудің нақты шарттары заңда айқындалмаған. Аграрлық, экологиялық және әлеуметтiк салалардағы мiндеттi сақтандырудың перспективасын, сондай-ақ міндеттi сақтандырудың жаңа түрлерiн енгiзудің дәлелдiлiгін айқындау алда тұр.
Осыған сәйкес және заң талаптарын ескере отырып, мүдделi мемлекеттiк органдар, сақтандыруды қадағалаушы уәкiлеттi мемлекеттiк органының келiсiмi бойынша, мiндеттi сақтандырудың тиiстi түрлерi бойынша заң жобаларын әзiрлеуi қажет.
Халықтың ауру-сырқауы мен өлiм-жiтiмi бойынша, облыс аумақтарының табиғи-климаттық әсерлерге бейiмділігi жөніндегi арнаулы деректердi қоса, сақтандыруда пайдалануға арналған жеткiлiктi статистикалық базаны қалыптастыру жөнiндегi елеулi жұмыс алда тұр.
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң тiкелей қарауын қажет ететiн басқа да маңызды мәселелер:
1) мемлекеттiк сақтандыру ұйымдары қызметінің перспективасы мен мамандандырылуын айқындау, сондай-ақ оларды сақтандырудың мемлекеттiк бағдарламаларын iске асыруға тарту мүмкіндiктерiн зерделеу;
2) сақтандыру саласының түрлi тәуекелдердiң зардаптарын өтеу бойынша кепiл ретінде де, институционалды инвестор ретiнде де ұзақ мерзiмдi ипотекалық кредиттеу жүйесiне қатысу тетiгін айқындау;
3) Қазақстан Республикасының Дүниежүзiлiк сауда ұйымына кiру жағдайларын ескере отырып, сақтандыру саласындағы өтпелi кезеңге арналған ұлттық мүдделердi қорғау жөнiндегi ықтимал шараларды айқындау;
4) инвестициялық тәуекелдердi сақтандырудың тиiмдi жүйесiн құру болып табылады.
4.2. Заң шығару және ұйымдастыру базасын жақсарту
Сақтандыру рыногындағы проблемалардың елеулi бөлiгi сақтандыру және сақтандыру қызметi туралы заң актiлерiнiң жетiлдiрiлмеуінен туындайды. Атап айтқанда, азаматтық заңдардың жекелеген ережелері өмірді сақтандырудың жинақтаушы түрлері мен аннуитеттер жүйесін дамытуды ескере отырып, өзгерістер мен толықтырулар енгізуді талап етеді.
Мiндеттi сақтандырудың жекелеген түрлерiн нақты іске асыруға байланысты мәселелер жеткiлiктi түрде регламенттелмеген. Сақтандырудың осы түрлерiн жүзеге асыру шарттарын әзiрлеу кезiнде (соның iшінде сақтандыру тарифтерiн есептеу кезiнде) сақтандыру ұйымдары ғылыми негiзделген әдiстемелiк деректердi жеткiлiктi пайдаланбайды.
Осыған байланысты заңдар мен тиiстi ұйымдастыру шаралары деңгейiнде:
1) даулы жағдайлардың санын, әсiресе, сақтандырудың бұқаралық түрлерi саласында мейлінше азайту үшін, түрлi сақтандыру түрлерiн жүзеге асырудың құқықтық негiздерiн, сақтандыру шартының тараптарының негізгi құқықтары мен мiндеттерінiң мазмұнын нақтылау, мұның өзi азаматтардың сақтандыру мекемесiне сенiмiн нығайтуға мүмкiндiк бередi;
2) сақтандыру мекемелерiнiң қазiргi заманғы сақтандыру технологияларын пайдалануы жөнiнде мемлекет тарапынан жәрдем көрсетудiң, сондай-ақ сақтандыру заңдарын сақтандыру рыногтарының күллi субъектiлерінің сақтауына тиiмдi мемлекеттiк бақылауды ұйымдастыру шарттарының нақты нысандарын әзiрлеу;
3) сақтандыру рыногының кәсiби қатысушыларының (сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының, сақтандыру брокерлерінің, уәкiлетті аудиторлар мен актуарийлердiң) қызметiн лицензиялау, реттеу және тоқтатудың сапалы жаңа принциптерiн енгiзу;
4) мiндеттi сақтандыру түрлерiнiң оңтайлы тiзбесiн белгiлеу және сонымен бiр мезгiлде мемлекеттiк бюджет есебiнен қаржыландыру мүмкiндiгiн шектей отырып, оларды жүргiзудiң заңдық шарттарын айқындау;
5) ауыл шаруашылық тәуекелдерiн сақтандыруды ұйымдастыру модельдерiн (мiндеттi және ерiктi түрлерiн) айқындау;
6) халықаралық тәжiрибенi ескере отырып, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының қызметiн, әсiресе жеке сақтандырудың әлеуметтiк елеулi саласын ынталандыру жөнiнде кешендi шараларды жүзеге асыру;
7) сақтандыру мен сақтандыру қызметiн реттеудiң ұлттық режимiн республиканың халықаралық сақтандыру және қайта сақтандыру рыногына интеграциялану қажеттiгiн ескере отырып, халықаралық принциптерге және стандарттарға жақындауын қамтамасыз ету қажет.
4.3. Өмiрдi сақтандыруды және сақтандырудың басқа да әлеуметтік
маңызды түрлерiн жедел дамыту
Мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен әлеуметтiк қорғау мен әлеуметтiк қамтамасыз ету халықтың неғұрлым қорғалмаған жiктерiне берiлуге тиiс. Азаматтардың қалған санаттарының өз игiлiгi туралы, соның iшiнде сақтандыру арқылы дербес қамдануына мүмкiндiк беру керек.
Осыны ескере отырып, өмiрдi, еңбек қабiлеттiлiгiн және денсаулықты сақтандыруды, аннуитеттер жүйесi мен сақтандырудың басқа да әлеуметтiк маңызды түрлерiн дамыту туралы, сондай-ақ өмiрдi сақтандыруды жүзеге асыратын сақтандыру ұйымдарының қызметiн жандандыру туралы мәселе барынша маңызды болып отыр.
Жұмыс iстеп тұрған жинақтаушы зейнетақы жүйесi өмiрдi сақтандыру бойынша жинақталған зейнетақы қаражатының есебi негiзiнде зейнеткерлiк жасқа жеткен адамдарға тұрақты төлем жасауды қамтамасыз етуге арналған сақтандыру индустриясының болуын және сенiмдi жұмыс iстеуiн талап етедi.
Ең алдымен, сақтандыру жүйесi дамыған мемлекеттерде қабылданып отырғандай, азаматтар мен жұмыс берушілер үшін, сондай-ақ өмiрдi сақтандыруды жүзеге асыратын сақтандыру ұйымдарының қызметi үшiн сақтандыру сыйақыларын төлеу жөнiнде қолайлы жағдай жасау мәселесiн қарастыру қажет.
Сақтандыру ұйымдары арқылы жекелеген әлеуметтiк төлем түрлерiн жүзеге асыруды қамтамасыз ету тетiгiн айқындау және аннуитеттiк сақтандыру, мүгедектiгiне байланысты, асыраушысынан айырылуына байланысты және жұмыссыздығына байланысты мiндеттi сақтандыруды қоса алғанда, өмiрдi және жұмыс iстейтiн азаматтардың еңбек қабiлеттiлiгiн сақтандыруды жүргiзу шарттары мен тәртiбiн реттейтiн мiндеттi сақтандыру туралы тиiстi заңның қабылдануын тездету қажет.
Өмiр бойғы зейнетақы төлемдерiмен қамтамасыз ететiн аннуитеттер алу үшiн азаматтар өздерiнiң жинақталған зейнетақы қаражатын пайдалану кезiнде жинақтаушы зейнетақы қорлары мен өмiрдi сақтандыруды жүзеге асыратын ұйымдардың өзара iс-қимыл тәртiбiн заңмен айқындау қажет.
4.4. Сақтандыру рыногын реттеудiң және сақтандыру қызметiн
қадағалаудың тиiмдi жүйесiн құру
Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен төлем қабiлеттiлiгiне қойылатын талаптарды, олардың басшылары мен мамандарының біліктiлiк дәрежесiн кезең-кезеңiмен көтеру - сақтандыру қызметiн тұтынушылардың қорғалу дәрежесiн көтеруге мүмкiндiк бередi.
Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының жеткілікті капиталдандырылуы, басқа факторларды ескермегенде, клиенттердiң қаржылық мүдделерін сенiмдi қорғауды қамтамасыз етуге және тұтастай алғанда халықтың сақтандыруға деген сенiм деңгейiн көтеруге қызмет ететiн болғандықтан, олардың жарғылық және өз капиталының ең төменгi дәрежесiне қойылатын талаптар жүйесiн әзiрлеген жөн.
Сақтанушылардың мүдделерiн қорғау, сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен төлем қабiлеттілiгiн қолдау саласындағы маңызды мiндеттердің бірi сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары активтерінің сақталуын, өтiмдiлiгін, әртараптығын және орналастырудың түсiмдiлiгін қамтамасыз ету болып табылады. Бұл үшiн сақтандыруды қадағалайтын уәкiлеттi мемлекеттiк орган сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының активтерін сенiмдi қаржы құралдарына инвестициялау жөніндегi талаптардың неғұрлым оңтайлы тiзбесiн белгiлеуi, сондай-ақ iрi акционерлердiң сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарын басқаруға тигiзуi мүмкін жағымсыз әсерлерiн шектеуi және онымен қосылма тұлғалармен жасалатын мәмiлелерге бақылау жасауды қамтамасыз етуге тиiс.
Сақтандыру шарттары мен аннуитет шарттары бойынша клиенттердің мүдделерiн қорғау жөнінде бiріншi кезектегi шаралар қолдану мақсатында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының төлем қабiлеттiлiгiнiң төмендеуiне аралық мониторинг пен күнiлгерi болжам жасаудың тиiмдi жүйесiн әзiрлеу міндетi алда тұр.
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарын ерiктi және мәжбүрлеп тарату кезінде сақтанушылар мен өзге де тұлғалар алдындағы мiндеттемелердi қанағаттандырудың негiзделген кезектiлiгiн айқындау қажет.
Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарын дамытудың маңызды мәселесi, халықаралық талаптарды ескере отырып, сақтандыру iсiнiң өзіне тән ерекшелiгiн көрсететiн жаңа бухгалтерлiк есеп стандарттары мен қаржылық есеп нысандарын әзiрлеу болып табылады. Осы мiндеттi iске асыру сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық қызметiнiң "ашықтығын" қамтамасыз ету, пайдаланушыларға сақтандыру және инвестициялау рыногында экономикалық негiзделген шешiмдер қабылдау үшiн толық әрi дұрыс қаржылық есеп ұсыну мақсатында маңызды болып табылады.
Алда жоғары оқу орындарына арналған тиiстi оқу бағдарламаларын әзiрлеу мен сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының басшыларына әрi жекелеген санаттағы мамандарына бiрыңғай бiлiктiлiк талаптарын белгiлеудi назарға ала отырып, сақтандыру саласы үшiн кадрлар даярлау жүйесiн бiр iзге салу тұр. Осыған байланысты сақтандыру бойынша халықаралық оқыту тәжiрибесiн пайдалану маңызды.
Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарын институционалдық дамыту деңгейiнiң басқа маңызды көрсеткiшi оларды техникалық жарақтандыру, жедел ақпарат жинау процесiн автоматтандыру және оны талдау болып табылады. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының автоматтандырылған ақпарат желiлерi, қазiргi заманғы телекоммуникациялық технологияларға негiзделген бас кеңсе мен филиалдар арасындағы жедел байланыс жүйесi тек облыс орталықтары мен iрi қалалардың ғана емес, шалғай аймақтардың тұрғындарына да сапалы қызмет көрсетуге мүмкiндiк бередi. Осыған байланысты банктердiң қалыптасып үлгерген филиалдық желiлерін, пошта-жинақ жүйелерін және интернет мүмкiндiгiн пайдалану маңызды.
4.5. Сақтандыру рыногында шынайы бәсеке болу үшін және оның
сақтандыру мен қайта сақтандырудың халықаралық рыноктарына
интеграциялануы үшін жағдай жасау
Соңғы жылдардағы сақтандыру рыногында орын алған оқшаулық оның дамуына сөзсiз жағымсыз ықпал еттi. Сақтандырудың одан әрi дамуы кезiнде сақтандыру индустриясын қаржы рыногының ажырамас бөлiгi ретiнде қарастыру қажет, оның теңдестiрiлген дамуынсыз республика экономикасының толыққанды жұмыс iстеуi мүмкiн емес.
Сақтандыру рыногының ішкі маңызды қозғаушы күші тұтынушыларға өз таңдауын дербес айқындауға мүмкiндiк беретiн шынайы бәсекелестiк болуы тиiс. Сақтанушының таңдау еркiн шектеу мен жекелеген сақтандыру түрлерiн монополияландыруға бағытталған сақтандыру және басқа ұйымдардың заңсыз қызметiне уақтылы назар аудару қажет. Кейбiр мiндеттi сақтандыру түрлерi бойынша монополиялық құқыққа ие мемлекеттiк мамандандырылған сақтандыру қорларының бұрынғы нәтижесiз жұмысын, сондай-ақ жинақтаушы зейнетақы жүйесiн дамытудағы оң тәжiрибенi ескере отырып, мемлекеттiк қорлардың мiндеттi сақтандыруды жүзеге асыру монополиясына тыйым салу және бәсекелестiк пен нарықтық қатынастарға негiзделген сақтандырудың дамуына қолдау көрсету керек.
Қайта сақтандыру саласында, олардың ерiктi түрде сақтандыру және қайта сақтандыру пулдарын құруы жолымен, қазақстандық сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының сақтандыру сыйақыларын ұстап қалу үлесінің өсуiне жағдай жасау керек. Мұны орындау үшін осы ұйымдардың қаржылық жай-күйi туралы ақпараттың жариялылығын және сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша олар жасайтын операциялардың қаржылық жағынан ашықтығын қамтамасыз ету қажет.
Республикадан тыс жерлерде тәуекелдердi қайта сақтандыруға беру бойынша операциялардың сенiмдiлiгiн қамтамасыз ету проблемаларын, халықаралық тәжiрибелер мен стандарттарды ескере отырып, халықаралық қайта сақтандырушылар мен сақтандыру брокерлерi үшін рейтинг жүйесiн енгiзу жолымен шешуге болады. Мұндай жағдайда осындай ұйымдардың қаржылық орнықтылығы мен іскерлік беделінің деңгейi олардың қазақстандық сақтандыру ұйымдарынан қабылдаған тәуекелдi қайта сақтандыру шарттары бойынша мiндеттемелерiн орындамау ықтималдығын барынша азайтуға тиiс.
Сақтандыру рыногының институционалды дамуының басқа маңызды факторы - сақтандыру қызметiн жүзеге асыру саласында кәсiби қатысушылардың өздерінің iскер этика стандарттарын қалыптастыруы болуға тиiс. Сақтандыру рыногының кәсiби қатысушыларының болашақта өзiн өзi реттейтiн ұйымдарын құрып, жұмыс істетуде белгілі бiр әлеует бар. Осы тұрғыдан қарағанда, қазiргi уақытта жұмыс істеп тұрған сақтандыру ұйымдарының өкiлеттi органдары, республиканың сақтандыру индустриясы алдында тұрған міндеттерді және сақтандыру ісін ұйымдастыру әрі жүргiзудiң халықаралық принциптерi мен стандарттарын ескере отырып, өз қызметiнiң бағдарларын қайта құруға тиiс.
4.6. Iскерлiк ақпаратты қалыптастыру және
реформа барысын түсiндіру
Бүгiнгi күнi сақтандыру қызметін тұтынушылардың сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қызметтері туралы анықтамалық, талдамалық, статистикалық, болжамдық және өзге де деректерге қол жеткiзуi барынша шектеулi және жеткiлiксiз болып отыр.
Ұсынылатын сақтандыру қызметтерi ауқымының кеңдiгi халықтың хабардарлығы мен күнделiктi өмiрде осы қызмет көрсетулерге тұтынушылық сұраныс деңгейіне тiкелей байланысты болғандықтан, сақтандыру және өзге де ұйымдар халықтың сақтандыруға қызығушылығын арттыруға, соның iшінде бұқаралық ақпарат құралдары арқылы, сақтандырудың қазiргi және жаңа түрлерi бойынша қажеттi ақпараттың берiлуiн қамтамасыз етуге жәрдемдесуге тиiс.
Сақтандыру ұйымдарының халық пен ұйымдардың белгiлi бiр сақтандыру түрлерiне сұранысын көңiл коя зерделей түсуi және халықтың түрлi топтарының сұранысын ескере отырып, оларды жетiлдiрудi қамтамасыз ету мiндетi алда тұр.
Сақтанушылардың алданып қалуын болдырмау және алаяқтықтың алдын алу мақсатында мемлекеттiк органдар мен бұқаралық ақпарат құралдары сақтандыру қызметiн тұтынушылардың негiзгi құқықтарын түсіндiру жөнінде мақсатты жұмыс жүргiзуi қажет.
Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық есеп беруiн белгiленген нысандарға сәйкес басылымда жариялауға заңды түрде міндеттеу керек, бұл олардың қызметiнiң ашықтығын және осы мәлiметтердiң халық үшiн қолжетiмдiлiгін қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
5. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздерi
Осы Бағдарлама елдегi макроэкономиканы одан әрi тұрақтандыруға, сақтандыру рыногын дамыту үшiн жағдай жасауға, халықты әлеуметтiк қорғау деңгейiн көтеруге, азаматтар мен ұйымдардың қаржылық және инвестициялық белсендiлiгiн арттыруға бағытталған. Бағдарламада көзделген шаралар экономикалық және әлеуметтiк өзгерiстер саласында бұрын қабылданған мемлекеттiк міндеттердi толық ескередi. Жүргiзiлiп отырған реформа шеңберiнде белгiленген міндеттердi табысты iске асыруға сақтандыру ұйымдарының және сақтандыру рыногындағы өзге де субъектiлердiң белсендi жұмысы ықпал етедi. Бағдарламаның орындалуы түрлi мемлекеттiк органдардың жан-жақты қатысуын және олардың бағдарламаны iске асырудың кешендi шараларын әзiрлеуiн көздейдi.
Сақтандыру жүйесiн реформалау әлеуметтiк төлемдер мен зейнетақымен қамтамасыз ету проблемаларын қозғайтындығын ескере отырып, сақтандыруды жүзеге асыруға мемлекеттiк бақылауды бiрыңғай принциптерде ұйымдастыру көзделедi. Осы мәселе бойынша бiрлескен жұмысты үйлестiрудi, мемлекеттiк сақтандыруды қадағалаудың уәкiлеттi органының келiсiмi бойынша, тiкелей ел Үкiметi жүргiзуге тиiс. Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың негiзгi тiзбесi (жоспары) бiр мезгiлде бекiтiлуге тиiс.
Осы Бағдарламаны жүзеге асыру үшін ел Үкiметiне жоспарланған iс-шараларды қаржыландырудың қажеттi шарттарын айқындау тапсырылады.
6. Күтiлетiн нәтижелер
Осы Бағдарламадан туындайтын iс-шараларды кезең-кезеңiмен орындау:
1) сақтанушылардың заңды мүдделерiн тиiмдi қорғауды және халыққа берiлетін медициналық көмек төлемiн, қарттығы, мүгедектiгіне, асыраушысынан айырылуына байланысты қамтамасыз етудi қоса алғанда, қосымша мемлекеттiк емес әлеуметтiк кепiлдiктермен қамтамасыз етуге;
2) сақтандыру рыногын реттеу саласында сақтандыру заңдарының деңгейiн халықаралық стандарттарға дейiн көтеруге;
3) ұлттық сақтандыру рыногының бәсеке қабiлеттiлiгін сапалы түрде арттыруға және оның инвестициялық мүмкiндiктерiн кеңейтуге мүмкіндiк бередi.
Қарастырылып отырған кезең iшiнде сақтандыру қызметіне iшкi сұраныс өседi, бәсекеге қабiлетсiз ұсақ және орташа сақтандыру ұйымдарының үлесi айтарлықтай қысқарады, болжам бойынша, негiзгi құрылтайшылары мен акционерлерi отандық iрi банктер, кәсiпорындар мен шетелдiк сақтандыру компаниялары болатын iрi сақтандыру ұйымдары рынокта пайда болады деп күтiлуде.
2002 жылдың соңына қарай өмiрдi сақтандыру сапасында - 5-10 сақтандыру ұйымы, сақтандырудың жалпы түрлерi саласында - 15-20 сақтандыру ұйымы жұмыс істейтiн болады, сондай-ақ 2-3 мамандандырылған қайта сақтандыру ұйымы құрылады.
Сонымен қатар сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарын жалпы капиталдандыру 2000 жылдың басындағымен салыстырғанда 2003 жылдың басында 2,3-тен 5-7 млрд. теңгеге дейiн, жыл iшінде жиналатын сақтандыру сыйақысының көлемi iшкi жиынтық өнiмге қатынасы бойынша шамамен 0,3
проценттен 0,8-1,2 процентке дейін, соның iшінде өмiрдi сақтандыру бойынша
0,002 проценттен 0,2-0,5 процентке дейiн өсуi мүмкiн.
Республиканың қаржы рыногының басқа бөлiктерінде бар әлеуеттi ескере
отырып, ұлттық сақтандыру индустриясын жедел дамыту Қазақстанда көзделген
экономикалық өзгерiстердi iлгерiлету үшiн қуатты серпілiс туғызуға
мiндеттi.
Қазақстан Республикасы Президентінің
2000 жылғы 27 қарашадағы
N 491 Жарлығымен
бекітілген
Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың
2000-2002 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру
бойынша іс-шаралар жоспары
1-бөлім. Сақтандырудың жаңа тұжырымдамасын қалыптастыру
1-басымдық. Ұлттық сақтандыру жүйесінің негіздерін жетілдіру
Мақсаты: Сақтандыруды рыноктық принциптерде жедел дамыту
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
1.1. Мемлекеттiк бюджет есебiнен Қазақстан Қазақстан 2001
және сақтандыру арқылы халықты Республикасы Республикасының жылғы І
әлеуметтiк қорғау түрлерiн Үкіметі Үкіметі, Ұлттық тоқсан
қолдану аясын шектеу қаулысының Банк
жобасы
1.2. Медициналық сақтандыруды, Үкіметке Еңбек және 2000
азаматтарды жеке сақтандыруды ұсыныстар халықты жылғы
(мүгедектiгiне және енгізу әлеуметтік желтоқсан
асыраушысынан айырылуына қорғау
байланысты) қоса алғанда, Президент министрлігі,
әлеуметтiк сақтандырудың Әкімшілігіне Ұлттық Банк,
2001-2002 жылдарға арналған есеп беру Денсаулық
саясаты және жинақтаушы сақтау ісі
сақтандыру жүйесiн дамытуды жөніндегі
ынталандыру жөнiнде ұсыныстар агенттік,
әзiрлеу Қаржы
министрлігі
1.3. Қазақстан Республикасының Тұжырымдама. Еңбек және 2000
халқын Әлеуметтiк қорғау ның жобасы халықты жылғы
тұжырымдамасын әзiрлеу әлеуметтік желтоқсан
Президент қорғау
Әкімшілігіне министрлігі
есеп беру
1.4. Сақтандыру индустриясының Үкіметке Еңбек және 2001
зейнетақымен қамтамасыз ету ұсыныстар халықты жылғы
жүйесiн одан әрi дамытуға енгізу әлеуметтік қаңтар
қатысу перспективасын айқындау қорғау
министрлігі,
Ұлттық Банк
және Бағалы
қағаздар
жөніндегі
ұлттық
комиссия
1.5. Өмiрді сақтандыру және Заң жобасы Ұлттық Банк, 2000
жинақтаушы сақтандыру Еңбек және жылғы
шарттарының ерекшелiктерiн халықты желтоқсан
көздейтiн тиiстi заң актiлерiне әлеуметтік
өзгерiстер мен толықтырулар қорғау
енгiзу министрлігі,
Мемлекеттік
кіріс
министрлігі,
Экономика
министрлігі
1.6. Сақтандыру саласында, Заң жобасы Ұлттық Банк, 2000
халықаралық тәжiрибенi ескере Еңбек және жылғы
отырып, салық салу халықты желтоқсан
ерекшелiктерiн айқындау үшiн әлеуметтік
"Салық және бюджетке төленетiн қорғау
басқа да мiндеттi төлемдер министрлігі,
туралы" Қазақстан Қаржы
Республикасының Заңына министрлігі,
өзгерiстер мен толықтырулар Мемлекеттік
енгiзу кіріс
министрлігі
---------------------------------------------------------------------------
2-басымдық. Сақтандыруды қолдану аясын кеңейту
Мақсаты: Сақтандыруды әлеуметтiк өмiр мен ендiрiстiк қатынастары
тұрақтандырушы факторға айналдыру
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
2.1. Түрлi сақтандыру түрлерiне Үкіметке Ұлттық Банк Ұдайы
халықтың және ұйымдардың ұсыныстар және мүдделі
мүдделiлiгiн арттыру жөнiнде енгізу министрліктер
мемлекеттiк шаралар әзiрлеу және агенттіктер
2.2. Қорғау шараларының кешенiн Үкіметке Ұлттық Банк Ұдайы
әзiрлеу және сақтандыру ұсыныстар және мүдделі
схемасын ұйымдастыру кезiнде енгізу мемлекеттік
экономика салалары мен аймақтық ұйымдар
саясат мүдделерiн жан-жақты
есепке алу қажеттiгiн көздеу,
соның iшiнде:
1) экологиялық жағдайға;
2) әлеуметтiк-демографиялық
жағдайға;
3) табиғи және техногендi
сипаттағы төтенше
жағдайларға байланысты.
2.3. Сыртқы экономикалық Қазақстан Инвестициялар 2001
қызметтi және инвестициялық Республикасы жөніндегі жылғы
процестi сақтандыру тұрғысында Үкіметі агенттік, қараша
қорғауды ұйымдастыру саясатын қаулысының Энергетика,
айқындау жобасы индустрия және
сауда
министрлігі
---------------------------------------------------------------------------
3-басымдық. Сақтандыру индустриясының инвестициялық әлеуетін белсенді
түрде пайдалану
Мақсаты: Ұзақ мерзiмдi инвестициялардың көзi ретiнде сақтандыру рыногы
рөлін арттыру
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
3.1. Сақтандыру ұйымдарының Заңдарды Ұлттық Банк, Ұдайы
қаражатын экономикаға жетілдіру Бағалы қағаздар
инвестициялау үшiн қолайлы жөнінде жөніндегі ұлттық
макроэкономикалық және құқықтық ұсыныстар комиссия,
жағдай жасау енгізу Инвестициялар
жөніндегі
агенттік,
Экономика
министрлігі,
Еңбек және
халықты
әлеуметтік
қорғау
министрлігі
3.2. Сақтандыру индустриясының Заңдарды Ұлттық Банк, 2001
қаржы рыногының басқа да жетілдіру Бағалы жылғы
секторларымен өзара iс-қимыл жөнінде қағаздар қаңтар
жасауын тереңдету. ұсыныстар жөніндегі
енгізу ұлттық
комиссия,
Еңбек және
халықты
әлеуметтік
қорғау
министрлігі
---------------------------------------------------------------------------
2-бөлім. Сақтандыру сапасын жақсарту және
сақтандыру рыногын нығайту жөніндегі негізгі шаралар
4-басымдық. Міндетті сақтандыру түрлерінің оңтайландырылған тізбесін
айқындау, оларды жүргізудің ерекшеліктерін заңды түрде бекіту
Мақсаты: Міндетті сақтандыру жүргізудің жалпы шарттарын реттеу
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
4.1.1. Мiндеттi сақтандыру Үкіметке Ұлттық Банк, 2001
саласында мемлекеттiк саясаттың ұсыныстар мүдделі жылғы
нақты мiндеттерi мен принципте. енгізу министрліктер қаңтар
рiн, соның iшiнде мемлекет мен
сақтандырушы болып табылатын агенттіктер
мiндеттi сақтандыру түрлерін
жүргізу шарттарын айқындау
4.1.2. Мiндеттi сақтандырудың Үкіметке 2000
қазiргi бар түрлерiн сақтаудың ұсыныстар жылғы
(жүргiзу тәртiбiн) дұрыстығын енгізу желтоқсан
нақтылау, мыналарды қоса: - 2001
жылғы 1
тоқсан
1) Ауыл шаруашылық өндiрiсiн 1) Ауыл
сақтандыру; шаруашылығы
министрлігі
2) Мұнай операцияларын 2) Энергетика,
сақтандыру; индустрия
және сауда
министрлігі
3) Әскери жиындарға шақырылған 3) Қаржы
әскери қызметшiлердi, министрлігі,
азаматтарды, Қазақстан Қорғаныс
Республикасының iшкi iстер министрлігі,
органдарының қатардағы және Ішкі істер
басшы құрамындағы адамдарды министрлігі,
мемлекеттiк жеке сақтандыру; Ұлттық
қауіпсіздік
комитеті
4) Мемлекеттiк қызметшiлердi 4) Мемлекеттік
мемлекеттiк сақтандыру; қызмет істері
жөніндегі
агенттік
5) Судьяларды және олардың мүлкiн 5) Жоғарғы Сот
мемлекеттiк сақтандыру;
6) Сот приставтарын жеке 6) Әділет
сақтандыру; министрлігі
7) Прокуратура органдары 7) Бас
қызметкерлерін сақтандыру; Прокуратура
8) Салық қызметтерiнiң 8) Мемлекеттік
қызметкерлерiн жеке сақтандыру; кіріс
министрлігі
9) Экологиялық сақтандыру; 9) Экология
министрлігі
10) Төтенше жағдайлардан 10) Төтенше
туындаған тәуекелдерге байланысты жағдайлар
ұйымдар мен азаматтардың қызметiн жөніндегі
сақтандыру; агенттік
11) Азаматтық қорғаныс 11) Төтенше
iс-шараларын орындауға, төтенше жағдайлар
жағдайлардың алдын алуға және жөніндегі
жоюға тартылған қызметкерлердi агенттік
сақтандыру;
12) Қызметкерлердi өндiрiстегi 12) Еңбек және
жазатайым оқиғалардан және халықты
кәсiби аурулардан сақтандыру; әлеуметтік
қорғау
министрлігі
13) Жеке нотариустардың азаматтық 13) Әділет
-құқықтық жауапкершiлiгiн министрлігі
сақтандыру;
14) Автокөлiк құралдары иелерiнiң 14) Көлік және
азаматтық-құқықтық коммуникациялар
жауапкершiлігiн сақтандыру; министрлігі,
Ішкі істер
министрлігі
15) Тасымалдаушының жолаушылар 15) Көлік және
алдындағы азаматтық коммуникациялар
жауапкершiлiгiн сақтандыру; министрлігі,
Ішкі істер
министрлігі
16) Кепiл мүлкiн сақтандыру; 16) Ұлттық Банк
17) Қоршаған ортаны қорғау 17) Экология
саласында мемлекеттiк бақылауды министрлігі
жүзеге асырушы адамдарды
сақтандыру;
18) Ломбардтардың жауапкершілігін 18) Ұлттық Банк
сақтандыру.
4.1.3. Халықтың, коммерциялық Үкіметке Мүдделі 2000
ұйымдар мен мемлекеттiң қазiргi ұсыныстар министрліктер жылғы
уақытта сақтандыру тұрғысында енгізу мен желтоқсан
қорғаумен қамтамасыз етiлмеген агенттіктер, - 2001
салалардағы мүлiктiк мүддесiн Ұлттық Банк жылғы 1
қорғауды қамтамасыз ету. жартыжыл.
Сонымен қатар барлық мүдделi дық
министрлiктер мен агенттiктердiң
қатысуымен мыналарды белгiлеудiң
дұрыстығы туралы мәселенi шешу:
1) өртке қарсы мiндеттi
сақтандыру;
2) әуе кемесiн пайдаланатын иелер
мен адамдардың жауапкершiлiгiн
мiндеттi сақтандыру;
3) қауiптi өндiрiстi жүзеге
асыратын ұйымдардың (атом
энергиясын пайдаланатындар)
жауапкершiлiгiн мiндеттi
сақтандыру;
4) гидротехникалық ғимараттарды
пайдалану кезiнде туындайтын
жауапкершiлiктi мiндеттi
сақтандыру;
кәсiпкерлiк қызметтегi
жекелеген субъектiлердiң
(аудиторлар, брокерлер, дәрiгерлер
және т.б.) кәсiби жауапкершiлiгiн
мiндеттi сақтандыру
4.1.4. Мыналар бойынша негiзгi Үкіметке Еңбек және
шаралар тiзбесiн айқындау: ұсыныстар халықты
1) әлеуметтiк салада міндеттi енгізу әлеуметтік 2000
сақтандыру тұрғысында қорғауға қорғау жылғы
жататын адамдардың санатын және министрлігі, желтоқсан
олардың заңды мүдделерiн Денсаулық
нақтылау; сақтау ісі
жөніндегі
агенттік,
Ұлттық Банк,
Қаржы
министрлігі,
Мемлекеттік
кіріс
министрлігі
2) жұмыс берушiнiң қызметкердiң Үкіметке Еңбек және 2000
өмiрiне және денсаулығына ұсыныстар халықты жылғы
келтiрiлген зиянға енгізу әлеуметтік желтоқсан
жауапкершiлiгiн сақтандыру қорғау
тетiгiн iске асыру; министрлігі,
Ұлттық Банк,
Денсаулық
сақтау ісі
жөніндегі
агенттік
3) денсаулық сақтау саласында Үкіметке Денсаулық 2000
мемлекеттiк қамтамасыз ету және ұсыныстар сақтау ісі жылғы
жеке сақтандыру принциптерiн енгізу жөніндегі желтоқсан
(ерiктi және мiндеттi) шектеу. агенттік,
Ұлттық Банк,
Еңбек және
халықты
әлеуметтік
қорғау
министрлігі,
Қаржы
министрлігі
---------------------------------------------------------------------------
4.2. Мiндеттi сақтандырудың жаңа тұжырымдамасын iске асыру
Мақсаты: Мiндеттi сақтандыру түрлері бойынша басымдықтарды айқындау
---------------------------------------------------------------------------
4.2.1. Бiрiншi кезекте мынадай: Заң жобалары
1) асыраушысынан айырылуына Еңбек және 2001
байланысты; халықты жылғы
әлеуметтік 1-жарты.
қорғау жылдық
министрлігі,
Ұлттық Банк
2) мүгедектiгiне байланысты; Еңбек және 2001
халықты жылғы
әлеуметтік 1-жарты.
қорғау жылдық
министрлігі,
Ұлттық Банк
3) жұмыссыздығына Еңбек және 2001
байланысты; халықты жылғы
әлеуметтік 1-жарты.
қорғау жылдық
министрлігі,
Ұлттық Банк
4) автокөлiк құралдары иелерiнiң Ұлттық Банк, 2001
азаматтық-құқықтық Көлік және жылғы
жауапкершiлiгiн; коммуникациялар 1-жарты.
министрлігі, жылдық
Ішкі істер
министрлігі
5) тасымалдаушының жолаушылар Ұлттық Банк, 2001
алдындағы азаматтық Көлік және жылғы
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру коммуникациялар 1-жарты.
жөнiнде заңдар жобаларын әзiрлеу. министрлігі, жылдық
Ішкі істер
министрлігі
4.2.2. Осы Жоспардың 4.1.1. - Заң жобалары Еңбек және 2001
4.1.3. тармақтары бойынша халықты жылғы 3
шешiмдерден туындайтын мiндеттi әлеуметтік тоқсан
сақтандырудың жаңа түрлерi бойынша қорғау
заң жобаларын дайындау. министрлігі,
Көлік және
коммуникациялар
министрлігі
және басқа
мүдделі
министрліктер
(агенттіктер)
4.2.3. Мыналарға:
1) мiндеттi сақтандырудың тиiстi Үкіметке Ұлттық Банк 2001
түрлерi бойынша тиiмдi ұсыныстар және басқа жылғы 1-
сақтандыру технологияларын енгізу мүдделі жартыжыл.
енгiзуге және пайдалануға; министрліктер дық
(агенттіктер)
2) мiндеттi сақтандыру түрлерi Үкіметке Ұлттық Банк 2001
бойынша заңдар талаптарын ұсыныстар және басқа жылғы 1-
орындау үшiн мемлекеттiк енгізу мүдделі жартыжыл.
бақылау жөнiндегi шаралар министрліктер дық
кешенiн қамтамасыз етуге; (агенттіктер)
3) сақтандыру ұйымдарын Үкіметке Ұлттық Банк 2001
мiндеттi сақтандыру рыногына ұсыныстар және басқа жылғы 1-
жiберу принциптерiн әзiрлеуге енгізу мүдделі жартыжыл.
байланысты ұйымдық-құқықтық, министрліктер дық
қаржылық, ақпаратты-техникалық, (агенттіктер)
әдiстемелiк және өзге де
проблемаларды қарау.
---------------------------------------------------------------------------
5-басымдық. Өмiрдi, еңбек қабiлеттiлiгi мен денсаулықты сақтандыруды,
аннуитеттер жүйесі мен сақтандырудың әлеуметтік маңызы бар өзге де
түрлерiн жедел дамыту
Мақсаты: Өмiрдi, еңбек қабiлеттiлiгi мен денсаулықты сақтандыруды,
аннуитеттер жүйесі мен сақтандырудың әлеуметтік маңызы бар өзге де
түрлерiн жүргiзудiң перспективасы мен негiзгi шарттарын нақтылау
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
5.1. Өмiрдi сақтандыру мен Нормативтік Ұлттық Банк, 2001 ж.
жинақтаушы сақтандыруды жүзеге құқықтық Еңбек және
асырудың құқықтық негiздерiн актілер халықты
айқындау. әлеуметтік
қорғау
министрлігі,
Қаржы
министрлігі,
Мемлекеттік
кіріс
министрлігі
5.2. Әлеуметтiк салаға Нормативтік Еңбек және 2001 ж.
байланысты сақтандырудың құқықтық халықты
түрлерiн енгiзудiң құқықтық актілер әлеуметтік
базасын әзiрлеу. қорғау
министрлігі,
Әділет
министрлігі,
Көлік және
коммуникациялар
министрлігі,
және басқа да
мүдделі
министрліктер
(агенттіктер),
Ұлттық Банк
5.3. Сақтандыру органдарының Заңдарды Ұлттық Банк, Тұрақты
халықтың жинақтарын жетілдіру Бағалы қағаздар
инфляциялық процестердiң жөнінде жөніндегі ұлттық
әсерiнен сақтауды қамтамасыз ұсыныстар комиссия,
ету. енгізу Экономика
министрлігі
5.4. Азаматтардың өздерiнiң Заң жобасы Ұлттық Банк, 2001
зейнетақы жинақтарын аннуитет Еңбек және жылғы 2-
шарты бойынша сақтандыру халықты жартыжыл.
сыйлықақысын төлеуге әлеуметтік дық
пайдаланған кезде жинақтаушы қорғау
зейнетақы қорларының өмiрдi министрлігі,
сақтандыруды жүзеге асыратын Бағалы
ұйымдармен өзара iс-қимыл қағаздар
шарттарын айқындау жөніндегі
ұлттық
комиссия
---------------------------------------------------------------------------
6-басымдық. Ұлттық сақтандыру рыногының инфрақұрылымын және әлеуетін дамыту
6.1. Сақтандыру қызметiнiң және сақтандыру қызметi рыногының қазіргі
заманғы базасын құру
Мақсаты: Сақтандыру рыногын жедел дамыту үшiн қажетті шарттарды айқындау
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
6.1.1. "Сақтандыру туралы және Заң жобалары Ұлттық Банк, 2000
сақтандыру қызметi туралы", Мемлекеттік жылғы
"Қазақстан Республикасының кіріс желтоқсан
кейбiр заң актiлерiне өзгерiстер министрлігі,
мен толықтырулар енгiзу туралы" Қаржы
(сақтандыру және сақтандыру министрлігі
қызметi мәселелерi бойынша)
Заңдар жобаларын әзiрлеу
6.1.2. Сақтандыру рыногындағы Нормативтік Ұлттық Банк 2001
актуарийлердiң және уәкiлеттi құқықтық жылғы
аудиторлардың қызметiнiң актілер 1-жарты.
шарттарын айқындау жылдық
6.1.3. Сақтандыру делдалдары Нормативтік Ұлттық Банк 2001
қызметінiң құқықтық ережелері құқықтық жылғы
мен шарттарын нақтылау актілер 1-жарты.
жылдық
6.1.4. Сақтандыру және қайта Нормативтік Қаржы 2001
сақтандыру ұйымдары үшiн құқықтық министрлігі, жылғы
бухгалтерлiк есеп стандарттарын актілер Ұлттық Банк 1-жарты.
әзiрлеу жылдық
6.1.5. Сақтандыру (қайта Нормативтік Ұлттық Банк 2001 жыл
сақтандыру) ұйымдары құқықтық ішінде
мамандарының жекелеген актілер
санаттарына бiліктілiк
талаптарын айқындау
6.1.6. Сақтандыру рыногының Ұсыныстарды Ұлттық Банк Ұдайы
кәсiби қатысушыларына әзірлеу
сақтандыру қызметiн жүзеге
асыру саласында iскерлiк этика
стандарттарын белгiлеуге ықпал
ету
---------------------------------------------------------------------------
6.2. Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының институционалдық дамуы
Мақсаты: Сақтандыру рыногының негiзгi субъектiлерінің тиімді қызметі үшін
жағдай жасау
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
6.2.1. Жалпы сақтандыруды және Заң жобасы Ұлттық Банк 2000
өмiрдi сақтандыруды жүзеге жылғы
асыратын сақтандыру ұйымдарының желтоқсан
қызмет аясы мен принциптерiн
шектеу
6.2.2. Сақтандыру өнiмдерiн, Үкіметке Ұлттық Банк 2001
оның iшiнде банктердiң ұсыныстар жылғы
филиалдары, пошта-жинақ жүйесi енгізу қазан
мен интернет арқылы сату бойынша
мүмкiндiктердi кеңейту
6.2.3. Шетелдерде Қазақстан Нормативтік Ұлттық Банк 2001
Республикасының резиденттерi - құқықтық жылғы
сақтандыру және қайта сақтандыру акт 1-жарты.
ұйымдарының филиалдарын, жылдық
өкiлдiктерiн және еншiлес
компанияларын құрудың шарттарын
нақтылау
6.2.4. Сақтандыру және қайта Нормативтік Ұлттық Банк 2001
сақтандыру ұйымдарын техникалық құқықтық жылғы
жарақтандыру, ақпараттарды жинақ акт 2-жарты.
өңдеу барысын автоматтандыру жылдық
және деректердi электрондық
беру деңгейi бойынша талаптарды
ендiру.
6.2.5. Мемлекеттiк сақтандыру Қазақстан Қаржы 2001
ұйымдары қызметiнiң Республикасы министрлігі, жылғы
перспективалары мен Үкіметі Ұлттық Банк маусым
басымдықтарын (мамандандырылуын) қаулысының
және оларды жекешелендiрудiң жобасы
дұрыстығын айқындау
6.2.6. Халықтың өлiм-жiтiмi мен Үкіметке Ұлттық Банк, 2000
ауру-сырқауы туралы актуарлық ұсыныстар Статистика жылғы
деректердi қоса алғанда, енгізу жөніндегі желтоқсан
сақтандыруға пайдалануға агенттік, - 2001
арналған жеткiлiктi Еңбек және жылғы
статистикалық базаны халықты 1-жарты.
қалыптастыру шарттарын әзiрлеу әлеуметтік жылдық
қорғау
министрлігі
6.2.7. Сақтандыру ұйымдарының Нормативтік Ұлттық Банк 2001
- резиденттердiң тәуекелдердi құқықтық жылғы
шетелдерге қайта сақтандыруға актілер желтоқсан
өткiзу кезiнде сақтандыру
сыйлықақысын ұстаудың үлесiн
ұлғайту үшiн жағдайлар жасау
---------------------------------------------------------------------------
7-басымдық. Сақтандыру рыногын мемлекеттiк реттеуді және сақтандыру
қызметін қадағалауды күшейту
Мақсаты: Реттеу мен қадағалаудың халықаралық стандарттарын енгізу
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындал
уына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
7.1. Сақтандыру қызметiн Нормативтік Ұлттық Банк, 2001 жыл
пруденциалдық реттеудiң жаңа құқықтық Бағалы қағаздар
жағдайларына кезең-кезеңмен актілер жөніндегі ұлттық
көшiрудi қамтамасыз ету комиссия
7.2. Қайта сақтандыру Нормативтік Ұлттық Банк 2001 жыл
ұйымдарының қызметінің құқықтық
ерекшеліктерін айқындау, актілер
сақтандыру және қайта сақтандыру
пулдарын құруды ынталандыру
7.3. Халықаралық стандарттарды Нормативтік Ұлттық Банк 2001 жыл
ескере отырып, тиiмдi құқықтық
мемлекеттiк сақтандыруды актілер
қадағалау жүйесiн ұйымдастыру
7.4. Сақтандыру (қайта Нормативтік Ұлттық Банк 2001 жыл
сақтандыру) ұйымдарының құқықтық
қаржылық орнықтылығын және актілер
төлем жасау қабілеттiлiгiнiң
төмендеу деңгейiн алдын ала
болжау жүйесiн әзiрлеу
7.5. Қаржы институтына Нормативтік Ұлттық Банк, 2001 жыл
қадағалауды жүзеге асыруға құқықтық Бағалы қағаздар
уәкiлеттi мемлекеттiк актілер жөніндегі ұлттық
органдардың бiрлескен жұмысы комиссия, Еңбек
арқылы сақтандыру қызметiнiң және халықты
субъектiлерін шоғырландырылған әлеуметтік
түрде қадағалаудың тиiмдiлiгiн қорғау
арттыру министрлігінің
Жинақтаушы
зейнетақы
қорлары қызметін
реттеу жөніндегі
комитеті
7.6. Қайта сақтандыру Нормативтік Ұлттық Банк, 2001
операцияларын өткізудің құқықтық Мемлекеттік жылғы
сенімділігін қамтамасыз ету актілер кіріс 1-жарты.
министрлігі жылдық
---------------------------------------------------------------------------
8-басымдық. Сақтанушылардың, сақтандырушылардың және пайда алушылардың
заңды мүдделерін қорғау
Мақсаты: Халықтың сақтандыру рыногына сенiмiн нығайту
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
8.1. Сақтандыру қатынастарына Бақылауды Бас прокуратура, Ұдайы
қатысушылардың мiндеттемелердi ұйымдастыру Ұлттық Банк
орындауына бақылауды күшейту және шаралар
қолдану
8.2. Шынайы емес бәсекелестiк. Бақылауды Ұлттық Банк, Ұдайы
тiң туындауын және сақтандыру. ұйымдастыру Табиғи
дың жекелеген түрлерін және шаралар монополияларды
монополиялауды жою қолдану реттеу,
бәсекелесті
қорғау және
шағын бизнесті
қолдау жөніндегі
агенттік
8.3. Қазақстан Республикасының Бақылауды Құқық қорғау Ұдайы
аумағында лицензиясы жоқ ұйымдастыру органдары,
сақтандыру және брокерлiк және шаралар Ұлттық Банк
сақтандыру қызметiне жол бермеу қолдану
8.4. Сақтандыру қызметi Баспасөз Ұлттық Банк, Ұдайы
тұтынушыларының негiзгi релиздері, Еңбек және
құқықтарын түсiндiру және мақалалар халықты
азаматтардың сақтандырудағы жариялау және әлеуметтік
мүдделiлiгiн арттыру жөнiнде бұқаралық қорғау
белсендi ақпараттық жұмысты ақпарат министрлігі,
жүзеге асыру құралдарында Төтенше
жариялау жағдайлар
жөніндегі
агенттік
8.5. Таратылатын сақтандыру Заң жобасы Ұлттық Банк 2000
және қайта сақтандыру жылғы
ұйымдарының мiндеттерiн желтоқсан
қанағаттандыру кезектiлігін
белгiлеу ерекшелiктерiн
айқындау. Өмiрдi сақтандыруды
жүзеге асыратын сақтандыру
ұйымдарының қаражатын
дәрменсiз банктiң жойылатын
массасынан алып тастау
қажеттiлiгiн көздеу.
---------------------------------------------------------------------------
9-басымдық. Қазақстанның халықаралық сақтандыру схемасына кіруі жөнінде
қажетті шараларды әзірлеу және республиканың сақтандыру рыногына шетелдік
қатысудың шарттарын айқындау
Мақсаты: Республиканың және шетелдiк инвесторлардың мүдделерінің қолайлы
үйлесуін қамтамасыз ету
---------------------------------------------------------------------------
! Іс-шара ! Аяқталу ! Орындалуына !Орындалу
! ! нысаны ! жауаптылар !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
9.1. Шетелдiк сақтандыру Заң жобасы Ұлттық Банк 2000
ұйымдары мен сақтандыру жылғы
брокерлерiнiң Қазақстан желтоқсан
Республикасының сақтандыру
рыногына қатысу принциптерi мен
шарттарын айқындау
9.2. Сақтандыру қызметiне Нормативтік Ұлттық Банк, 2001
қатысты валюта заңдарының құқықтық Мемлекеттік жылғы 1-
талаптарын нақтылау актілер кіріс жарты.
министрлігі жылдық
9.3. Халықаралық экспорттық- Нормативтік Инвестициялар 2001
импорттық және инвестициялық құқықтық жөніндегі жылғы
келiсiм-шарттардың сақтандыру акт агенттік, 1-жарты.
тұжырымдамасын әзiрлеу. Ұлттық Банк, жылдық
Энергетика,
индустрия және
сауда
министрлігі,
Экономика
министрлігі,
Мемлекеттік
кіріс
министрлігі
9.4. Қазақстан Республикасының Қазақстан Үкімет, Ұлттық Ұдайы
сақтандыру мәселелерi бойынша Республикасы Банк, Көлік
қабылдаған халықаралық Үкіметі және
міндеттемелерін іске асыруды қаулысының коммуникациялар
қамтамасыз ету. жобасы министрлігі
және басқа да
мүдделі
министрліктер
9.5. Қазақстан Республикасының Үкіметке Экономика 2001
сақтандыру және қайта ұсыныстар министрлігі, жылғы
сақтандыру мәселелерi бойынша енгізу Ұлттық Банк, маусым
Дүниежүзiлiк сауда ұйымына Мемлекеттік
кiру принциптерiн әзiрлеу. кіріс
министрлігі
--------------------------------------------------------------------------
Мамандар:
Қасымбеков Б.А.
Багарова Ж.А.