1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында мемлекеттік
статистиканы жетілдірудің 1999-2005 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан
әрі - Бағдарлама) бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі жыл сайын
республикалық бюджетте Бағдарламаны іске асыруға қажетті қаражат көздейтін
болсын.
3. Министрліктер мен ведомстволар Бағдарламада көзделген шаралардың
орындалуын қамтамасыз етсін.
4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-
Министрінің Кеңсесіне жүктелсін.
5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы Үкіметінің
1998 жылғы 19 қарашадағы
N 1180 қаулысымен
бекітілген
Қазақстан Республикасында мемлекеттік статистиканы
жетілдірудің 1999-2005 жылдарға арналған
Бағдарламасы
Мазмұны
Кіріспе
1. Қазақстанның мемлекеттік статистикасын жетілдірудің 1999-2005
жылдарға арналған тұжырымдамасы
1.1. 1993-1998 жылдарда Қазақстанның мемлекеттік статистикасын
жетілдірудің негізгі нәтижелері
1.2. 1999-2005 жылдарда Қазақстанның мемлекеттік статистикасын одан әрі жетілдірудің қажеттілігі, мақсаты мен басым бағыттары
1.3. 1999-2005 жылдарға арналған статистиканы одан әрі жетілдірудің
негізіне алынған осы заманғы статистиканың негізгі халықаралық
стандарттары мен принциптері
2. Қазақстанның статистикасын жетілдірудің 1999-2005 жылдарға
арналған басым бағыттары
2.1. Статистиканың халықаралық стандарттарын енгізу
2.1.1. Халықаралық деңгейде қабылданған жіктемелермен үйлескен ұлттық
статистикалық жіктемелер жүйесін енгізу
2.1.2. Статистикалық қызметті ұйымдастырудың негізгі құралы ретінде
регистрлерді дамыту
2.1.3. Статистикалық байқау әдістерін жетілдіру және кәсіпорындардың
статистикасына көшу
2.2. Макроэкономикалық және салалық статистиканың көрсеткіштер жүйесі
мен методологиясын жетілдіру
2.2.1. Нақты сектор статистикасы
2.2.1.1. Ұлттық есеп жүргізу жүйесі
2.2.1.2. Экономиканың аграрлық секторының статистикасы
2.2.1.3. Экономиканың индустриялық секторының статистикасы
2.2.1.4. Экономиканың қызмет көрсету салаларының статистикасы
2.2.1.5. Құрылыс және инвестициялар статистикасы
2.2.1.6. Бағалар статистикасы
2.2.1.7. Еңбек және жұмыспен қамту статистикасы
2.2.1.8. Кәсіпорындар қаржысының статистикасы
2.2.2. Сыртқы сектор статистикасы
2.2.2.1. Сыртқы сауда статистикасы
2.2.2.2. Төлем балансы статистикасы
2.2.2.3. Сыртқы борыш статистикасы
2.2.3. Мемлекеттік сектор статистикасы
2.2.3.1. Мемлекеттік бюджет статистикасы
2.2.4. Қаржы секторы статистикасы
2.2.4.1. Қаржы секторы статистикасы
2.2.5. Әлеуметтік сектор статистикасы
2.2.5.1. Демографиялық статистика
2.2.5.2. Әлеуметтік және экологиялық статистика
2.2.5.3. Үй шаруашылығы статистикасы
2.2.6. Қазақстан мен оның аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуын
кешенді талдауды жетілдіру
2.3. Жаңа ақпараттық технологияларды енгізу және бірыңғай ақпараттық
статистикалық ресурстары қалыптастыру
2.3.1. Статистика органдарын одан әрі техникалық және
бағдарламалық-технологиялық қайта жарақтандыру
2.3.2. Ақпаратты жинаудың, берудің, өңдеу мен табыс етудің тындырымды
технологиясын енгізу
2.3.3. Бірыңғай ақпараттық статистикалық ресурстарды қалыптастыру
2.4. Статистикалық деректерді жариялау мен тарату жүйесін жетілдіру
2.5. Статистика және ақпараттық технологиялар саласындағы кадрларға
үздіксіз кәсіптік білім беру жүйесін жетілдіру
2.6. Статистика саласындағы халықаралық ынтымақтастық
3. Бағдарламаны ресурстық қамтамасыз ету және оны іске асыру тетігі
3.1. Бағдарламаны ресурстық қамтамасыз ету
3.2. Бағдарламаны іске асыру тетігі
Қазақстан Республикасында мемлекеттік статистиканы жетілдірудің
1999-2005 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі негізгі
шаралар
Кіріспе
Ескерту. Мәтiннiң iшiндегi "Қазақстан Республикасының Ұлттық
статистикалық агенттiгi", "Қазақстан Республикасының Ұлттық
статистикалық агенттiгiмен", "Ұлттық статагенттiк", "Ұлттық
статагенттiгiмен, "Ұлттық статагенттiгi" деген сөздер
тиiсiнше "Қазақстан Республикасының статистика жөнiндегi
агенттiгі", "Қазақстан Республикасының статистика жөнiндегi
агенттiгiмен", "Статагенттiк", "Статагенттiгiмен",
"Статагенттiгi" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Үкіметінің
2000.06.29. N 974 қаулысымен.
P000974_
Қазақстан Республикасында мемлекеттік статистиканы жетілдірудің 1999-2005 жылдарға арналған бағдарламасы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999-2005 жылдарға арналған іс-қимыл бағдарламасын іске асыру жөніндегі шаралар жоспары туралы" 1998 жылға 19 ақпандағы N 119 қаулысына (7.2.4 тармақ) сәйкес әзірленді.
Қазақстанда қоғамдық-саяси құрылысты реформалау, экономиканы рыноктық қарым-қатынастарға бейімдеу ресми статистиканы да реформалауды қажет етті. Осы мақсатта республикамызда 1992 және 1996 жылдары статистиканы жетілдірудің екі бағдарламасы қабылданды. Бірінші бағдарламаны жүзеге асыру барысында ұлттық статистикалық жүйе қалыптасты, ол тәуелсіз мемлекеттің мәртебесіне сай келді, онда статистиканың жаңа бөлімдері пайда болды: атап айтқанда, сыртқы экономикалық байланыстар, төлем балансы, бағалар, үй шаруашылығы. Екінші бағдарламаны жүзеге асыру экономикалық қызмет түрлерінің халықаралық жіктемелерін және статистикалық ақпаратты әзірлеген кезде өнімдер мен көрсетілген қызметтердің жіктемелерін пайдалануға, статистикалық регистрді қалыптастырып статистикалық байқаудың іріктеу әдістері мен кәсіпорындардың статистикасына көшуді бастауға мүмкіндік берді.
Қазіргі кезде қоғамда басқару және дұрыс шешімдер қабылдау үшін ақпараттың маңызы тіпті артып отыр. Адамзаттық өркениет индустриялық экономикадан ақпараттық экономикаға көшу дәуірін бастан кешіп отыр. Егер индустриялық экономика аса мол табиғи, машиналар мен адамдар ресурсын пайдалану есебінен туындап, дамыса, жаңадан дами бастаған экономика дәстүрлі ресурстарды емес, ақпараттың зор шығынын талап етіп отыр.
Үкімет өзінің 1998-2000 жылдарға арналған іс-қимыл бағдарламасының шегінде 1998 жылдан бастап "Стратегия - 2030: бүкіл қазақстандықтардың гүлденуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатын жақсарту" - Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімді Стратегиясын іске асыруға кіріседі.
Үш жылдық стратегиялық жоспарларды республика мен оның аймақтарының деңгейінде жүзеге асыру мақсатында орталық және жергілікті атқарушы органдарды тиісінше кешенді ақпараттандыруды, мемлекеттік басқарудың бірыңғай ақпараттық кеңістігін қалыптастыруды жүзеге асыру көзделіп отыр. Мемлекеттік статистика бірыңғай ақпараттық ресурстардың ұйытқысы болуға тиісті.
1. Қазақстанның мемлекеттік статистикасын
жетілдірудің 1999-2005 жылдарға арналған
тұжырымдамасы
1.1. 1993-1998 жылдарда Қазақстанның мемлекеттік статистикасын жетілдірудің негізгі нәтижелері
Қазақстанның қоғамдық-саяси құрылысының өзгеруі мен оның экономикасының рыноктық қарым-қатынастарға бейімделуі, сондай-ақ ел экономикасының дүниежүзілік қауымдастыққа етене ұштасуы мемлекеттік статистиканы реформалауды қажет етті. Ол Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің 1992 жылғы 29 желтоқсандағы N 1098 қаулысымен бекітілген Статистиканы, бастапқы және бухгалтерлік есеп алуды қайта құру жөніндегі мемлекеттік бағдарламасын қабылдаған кезден басталды.
Осы Бағдарламаның негізінде 1993-1996 жылдары экономиканың нақты секторында қаржы және банк салаларында халықаралық деңгейде салыстыратындай ұлттық статистиканы қалыптастыру жөніндегі алғашқы қадамдар жасалды. Сондай-ақ БҰҰ-ның Шоттар Жүйесіне (ҰШЖ) көшу, ҰШЖ-ның схемасы бойынша салааралық баланстарды әзірлеу, қаржы және банк статистикасын реформалау үшін негіз қалаған шаралар кешені жүзеге асты. Республика үшін статистиканың жаңа, атап айтқанда: сыртқы экономикалық байланыстар, төлем балансы, баға, үй шаруашылығы бөлімдері жасалды. Халықаралық талаптарға сәйкес статистиканың басқа салалары да реформалана басталды.
Статистиканы қайта құру:
жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) есептерін және басқа макроэкономикалық көрсеткіштер енгізуге;
республиканың төлем балансының методологиясын игеруге және жасауға;
Экономиканың барлық негізгі секторларындағы бағалар мен тарифтер жөнінде жүйе жасап, халықтың күнкөріс деңгейінің өзгеруін терең талдау үшін бағалар статистикасын дамыта бастауға;
сыртқы экономикалық қызметтің, соның ішінде кедендік статистиканы игеріп, кеңейтуге;
қаржы, банк және ақша статистикасының көрсеткіштерін жүйелеу жөніндегі жұмысты бастауға;
жаңа рыноктық құрылымдар: шағын кәсіпорындар, кооперативтер, шаруашылық серіктестіктер, фермер және шаруа қожалықтары қызметін статистикалық бақылауды енгізуге;
Қазақстан Республикасының шаруашылық жүргізуші және басқа субъектілерінің Мемлекеттік регистрін статистиканы зерттеудің іріктеу әдістеріне көшу үшін пәрменді құрал ретінде жасауға;
ауыл шаруашылығы статистикасы бойынша тәжірибе ретінде алғашқы іріктеп зерттеу жүргізуге;
отбасы бюджетін статистикалық бақылау жүйесін халықтың күнкөріс деңгейін сипаттайтын ақпараттық аса маңызды көзі ретінде жетілдіруге;
үлкен электр есептеу машиналарын (ЭЕМ) жеке компьютерлерге ауысуға мүмкіндік берді.
Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде тәуелсіз мемлекеттің мәртебесіне сәйкес келетін ұлттық статистика қалыптасты.
Экономиканың нақты секторында мемлекеттік статистиканы одан әрі жетілдіру мақсатында халықаралық практика таныған әдістер мен методологияны, сондай-ақ деректерді өңдеу мен жариялаудың осы заманғы ақпараттық-технологиялық құралдарын енгізу негізінде 1996 жылы Қазақстан Республикасында мемлекеттік статистиканы жетілдірудің 1996-1998 жылдарға арналған екінші бағдарламасы қабылданды. Ол Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1996 жылға 8-қазандағы N 1244 P961244_ қаулысымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1996-1998 жылдарға арналған реформаларды тереңдету жөніндегі іс-қимыл бағдарламасына сәйкес бекітілген.
Статистиканы реформалаудың екінші кезеңінде мынадай негізгі нәтижелерге қол жетті:
1993 жылғы БҰҰ-ның ҰШЖ методологиясы негізінде ұлттық есепшілдік жүйесі жасалды және салалық статистикаларды реформалау басталды;
бухгалтерлік есепке алудың жаңа жүйесінің жүргізілуіне байланысты қаржы және ақша-кредит статистикасының нысандары қайта қаралды;
шаруашылық жүргізуші және өзге де субъектілердің Мемлекеттік регистрі Әкімшілік регистрге қайта құрылған, соның негізінде статистикалық регистр қалыптаса бастады;
статистикалық ақпаратты әзірлеген кезде экономикалық қызмет түрлерінің халықаралық жіктемелерін және өнімдер мен қызметтердің жіктемелерін пайдалану басталды;
ауыл шаруашылығы статистикасының үлгісінде статистикалық бақылаудың іріктеу әдістеріне көшу, сондай-ақ шағын кәсіпорындардың үлгісінде кәсіпорындар статистикасына көшу басталды;
статистика органдарын есептеу техникасымен және телекоммуникациялардың осы заманғы құралдарымен техникалық қайта жарақтандыру жұмысы жүргізілді және республиканың статистикалық органдарында ақпараттық ресурстарды қалыптастыру ісін автоматтандыру жұмысы басталды.
Тұтастай алғанда, осыдан бұрынғы жылдары статистиканы реформалау ресурстардың басымдылығы, оларды аса маңызды іргелі бағыттарға барынша шоғырландыру принципі бойынша жүзеге асып келді, мұның өзі дүниежүзілік статистикалық қауымдастыққа етене ұштасуымызға зор мүмкіндік берді. Халықаралық ұйымдармен (Еврастатпен, БҰҰ-мен ЕЭК-нің, ХВҚ-тың статистикалық бөлімдерімен, Дүниежүзілік банкпен, ОЭСР, ЮНЕСКО-мен) Германияның, Нидерландтардың, Францияның және басқа елдердің статистикалық қызметтермен ұдайы өзара байланысты жасау және жан-жақты ынтымақтасып жұмыс істеу зор маңызға ие болды, мұндағы басты мақсат - Қазақстанның статистика мамандарына халықаралық стандарттарға көшуге, мамандар даярлауға жәрдемдесу. Сонымен бірге ұлттық статагенттік барлық халықаралық ұйымдарға жыл сайын еліміздің әлеуметтік-экономикалық және демографиялық жағдайы туралы 40-тан астам сұрақтар бойынша ақпарат береді. Осы жұмыстың нәтижесінде Қазақстан Республикасының статистикалық деректері "Демографиялық жылнама", "Халықаралық қаржы статистикасы", "Өнеркәсіп жөніндегі халықаралық сұрақнама", т.с.с. халықаралық жарияланымдарға енді.
1.2. 1999-2005 жылдары Қазақстанның мемлекеттік статистикасын одан
әрі жетілдірудің қажеттілігі, мақсаты мен басым бағыттары
Соңғы жылдары Қазақстанның қоғамдық-экономикалық өмірінде экономикалық және институциялық реформалар қарқынының жеделдеуіне байланысты кең ауқымды өзгерістер болды, мұның өзі отандық статистиканың жағдайын түбегейлі өзгертеді. Статистикалық ақпаратты барлық пайдаланушылар топтарының қажеттерін қанағаттандыру ең басты мақсатқа айналды, ал статистиканы реформалау жай мақсаттан жаңа саналы міндеттерді жүзеге асыру құралына айналды.
"Қазақстан 2030" стратегиялық жоспарын іске асыруды сапалы ақпараттық қамтамасыз ету қажеттігі қазақстанның статистика органдарының алдына мемлекеттік статистиканы одан әрі реформалау жөнінде жаңа міндеттер қойып отыр.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999-2000 жылдарға арналған Бағдарламасы мемлекеттік статистика алдына рыноктық экономиканың жағдайларына лайық байқаудың осы заманғы әдістерін енгізу, статистикалық регистрді экономикада есепке алу мен құрылымдық қайта құруға талдау жасаудың қажетті құралы ретінде жетілдіру, жіктемелердің халықаралық жүйесіне көшуді және техникалық-экономикалық ақпаратты кодтауды тездету міндеттерін қойды.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистикасын жетілдірудің үшінші Бағдарламасының мақсаты - еліміздің басқару органдарының, іскер қауымдар мен жұртшылықтың басқа елдердің тиісті ақпаратымен халықаралық деңгейде салыстыратындай еліміздің, аймақтардың, экономика салалары мен секторларының әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы объективтік статистикалық ақпаратқа деген қажеттерін неғұрлым толық қанағаттандыру үшін Қазақстанның мемлекеттік статистикасын жүйелік реформалау.
Бағдарламаның басым бағыттары:
халықаралық деңгейде қабылданған классификациялар жүйесін енгізу;
статистикалық қызметті ұйымдастырудың негізгі құрал-сайманы ретінде регистрді дамыту;
статистикалық бақылау әдістерін жетілдіру және кәсіпорындардың статистикасына көшу;
нақты, сыртқы, мемлекеттік, қаржы және әлеуметтік секторларда макроэкономикалық және салалық статистиканың көрсеткіштері мен методологиясы жүйесін жетілдіру;
Қазақстан мен оның аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуын кешенді талдауды жетілдіру;
жаңа ақпараттық технологияларды енгізу және классификациялардың автоматтандырылған банкі, регистрлер, деректердің ұштасып-бөлінген базалары енетін бірыңғай ақпараттық статистикалық ресурстарын қалыптастыру;
статистикалық деректерді жариялау және тарату жүйесін жетілдіру;
статистика мен ақпараттық технологиялар саласындағы кадрларға үздіксіз кәсіптік білім беру жүйесін жетілдіру;
статистика саласында халықаралық ынтымақтастық орнату.
1.3. 1999-2005 жылдарға арналған статистиканы одан әрі жетілдірудің
негізіне алынған осы заманғы статистиканың негізгі халықаралық
стандарттары мен принциптері
Соңғы он жыл ішінде статистика саласында көптеген әртүрлі стандарттар халықаралық деңгейде қабылданды. Мәселен, Халықаралық валюта қоры халықаралық стандартқа сәйкес деректерді әзірлеу мен статистикалық практиканы ұйымдастыру жөнінде деректерді таратудың жалпы жүйесін ұсынды. Халықаралық ұйымдар экономиканың жекелеген секторлары үшін, сондай-ақ әлеуметтік сектор үшін тиісті стандарттар әзірледі, олар осы Бағдарламаның негізіне алынды: нақты сектор үшін - 1993 жылғы ұлттық шоттар жүйесі (БҰҰ), сыртқы сектор үшін - төлем балансы жөніндегі басшылық (ХВҚ), мемлекеттік сектор үшін - мемлекеттік қаржы статистикасы жөнінде басшылық (ХВҚ), қаржы сектор үшін - ақша-кредит және қаржы статистикасы жөнінде басшылық (ХВҚ), әлеуметтік сектор үшін - әлеуметтік статистика көрсеткіштерінің ең аз жиынтығы (БҰҰ).
Статистиканың құрылуы мен жұмыс істеу принциптеріне қатысты құжаттар халықаралық деңгейде қабылданды. Олардың қатарына 1994 жылғы 11-15-сәуірде БҰҰ-ның Статистикалық комиссиясы бір ауыздан қабылдаған "Ресми статистиканың негізгі принциптері" жатады. Бұл принциптер Қазақстандағы статистика саласында қолданылып жүрген заңдардың негізіне алынған.
2005 жылға дейінгі кезеңге статистика одан әрі ойдағыдай реформалау мақсатында статистикалық қызмет жүргізетін барлық орталық атқарушы органдар ұлттық деңгейде өз ара тығыз іс-әрекет жасауын қамтамасыз ету қажет. Сондықтан сегізінші принцип - үйлестіру принципі Қазақстанның статистикасын реформалаудың қазіргі кезеңінде негізгілердің біріне айналды. Оның маңызы статистиканың жекелеген салаларын дамыту шегінен асып түседі.
Үйлестірудің негізгі түпкі мақсаттары:
статистиканың түрлі салаларында алынған нәтижелер бірін-бірі өзара толықтырып, толық салыстыратындай жағдайға қол жеткізу;
статистиканың экономиканың процесті тұтастай қамтуын қамтамасыз ету;
статистикалық қызмет саласында қайталауға жол бермеу;
ақпарат жинау процесін зерттеу кезінде респонденттерге жүктеме өте аз мөлшерде түсетіндей етіп құру.
Үйлестіру принципі статистикалық ақпаратты жинау мен өңдеуге жаңа методологиялық әдісті - кәсіпорындар статистикасын енгізу шегінде іске асатын болады.
Зерттеудің жаңа методологиясы мен әдістерін енгізудің қажетті құрал-сайманындай регистрлер мен халықаралық статистикалық жіктемелер өз функцияларын толық мөлшерде атқармай, олардың көбісі енді ғана енгізіле бастауы алдағы кезеңнің ерекшелігі болып табылады.
Статистиканы 2005 жылға дейін жетілдіру шегінде статистикалық жіктемелер мен регистрлер тек жаңа методологияны енгізу құрал-сайманы ретінде ғана емес статистикалық ақпаратты кодтау мен статистикалық бақылауды ұйымдастыру саласында дербес статистикалық стандарттар есебінде де қарастырылады.
2. Қазақстанның статистикасын жетілдірудің
1999-2005 жылдарға арналған басым
бағыттары
2.1.Статистиканың халықаралық стандарттарын енгізу
2.1.1. Халықаралық деңгейде қабылданған жіктемелермен
үйлескен ұлттық статистикалық жіктемелер жүйесін
енгізу
Істің хал-жайы. Статистикалық стандарттардың ішінде деректерді жіктемелеу стандарты маңызды орын алады. Бұрынғы бүкілодақтық жіктемелер нарықтық экономика ерекшелігін көрсете алмады және статистикалық деректерді халықаралық деңгеймен салыстыруды қамтамасыз ете алмады. Үкіметтің 1997 жылғы 15-шілдеде қабылдаған N 1113 P971113_ "Қазақстан Республикасының техникалық экономикалық және әлеуметтік ақпаратты жіктеудің және кодтаудың халықаралық жүйесіне көшуі туралы" қаулысы жіктемелеу мен кодтаудың бірыңғай жүйесіне көшудің кезеңділігін қамтамасыз етуге тиісті. Олардың қатарына бірінші кезекте салалық жіктеме: БҰҰ-ның (МСОК, ISIС), экономикалық қызметінің барлық түрлерін халықаралық стандарттаудағы салалық жіктемесі, оның Еуропадағы соған ұқсастары - Еуропа қоғамдастығының ЕС (КДЕС, NACE) экономикалық қызметтегі жалпы салалық жіктемелеу негізінде ТМД-да экономикалық қызметтердің (ЭҚЖК) барлық түрлерінің жалпы жіктемесі дайындалған болатын және ол Қазақстан статистикасында 1998 жылдың қаңтарында іске асырыла бастады.
Екінші маңызды жіктемеге өнімдер мен қызмет көрсетуді жіктемелеу жатады: БҰҰ-ның (КОП,СРС) негізгі өнімдерін жіктемелеу, Еуропа қоғамдастығының (КПЕС, СРА) қызмет түрлері бойынша өнімдерді статистикалық жіктемелеу, сондай-ақ оны толықтыратын өңдеу өнеркәсібі салалары өнімдері бойынша (ПРОДКОМ, РRОDКОМ). Европа қоғамдастарының жаңа статистикалық номенклатуралары. Қазақстан 1998 жылдың қаңтарынан бастап осы жіктемелерді пайдалана бастады.
Сыртқы сауда статистикасында 1994 жылы кеден статистикасына көшу сәтінен бастап тауарларды кодтау үшін тауарларды суреттеп жазу және кодтаудың халықаралық үйлесімді жүйесіне (ҰЖ) негізделген сыртқы экономикалық қызметтің барлық түрлерінің тауар номенклатурасы (ЭҚТ ТН) қабылданды.
Мақсаты. Статистиканың кейбір салаларында халықаралық жіктемеге көшу жөніндегі жұмыстарды жалғастыру, республикалық деңгейде жіктемелердің ұлттық болжамдарын әзірлеу және бекіту.
Негізгі шаралар. Бірінші кезеңде (1998-1999 жылдары) - Еуропалық қоғамдастықтың халықаралық статистикалық жіктемелерін (NАСЕ, СРН, РRОDКОМ), екінші кезеңде (2000-2005 жылдары) басқа жіктемелерін (білім, денсаулық сақтау, еңбек, экология және басқалар) енгізу жоспарлануда.
Басқа да жалпы жүйелік статистикалық жіктемелерді: меншік түрлері, ұйымдастыру-хұқық нысандары, аумақтар, кәсіпорынның шағындылығы, өндірістің көлемі және басқаларды жетілдіру және енгізу жөніндегі жұмыстар жалғастырылады.
2.1.2. Регистрлерді статистикалық қызметті
ұйымдастырудың негізгі құралы ретінде дамыту
Істің хал-жайы. Халықаралық стандарттар бүгінгі статистиканың міндетті маңызды белгісі ретінде регистрлерді анықтайды. Регистрлерді жасаудың басты мақсаты - экономикалық процеске қатысатын барлық өлшем бірліктерінің толық және актуальды тізбесін жасау және олардың қызметі мен дамуына сапалы байқауды қамтамасыз ету.
Қазақстанның мемлекеттік статистика жүйесінде күні бүгінге дейін статистика мақсатына қолданылатын сапалы регистрлері болған жоқ. Статистика тек жекелеген салалық каталогтерге негізделіп келді. Шаруашылық жүргізетін және басқа да субъектілердің мемлекеттік регистрде қолданып жүрген ақпараттары (ШСМР, бұдан былай әкімшілік регистр) қазіргі күн талабына жеткіліксіз болды, бұл регистрдің басқа ведомстволардағы регистрлермен өзара іс-қимыл механизмі іске қосылмады. Регистрлерде "демографиялық" процесс бірлігі туралы (бөліну, бірігу, қазіргі құрамнан жаңа бірліктердің бөлінуі т.с.с.) толық ақпараттар болмады.
Қазіргі уақытта статистика регистрінің жүйесі заңды тұлғалардың барлық түрлерін, олардың филиалдары мен өкілдерінің есебін алу үшін әкімшілік регистрін, фермерлерден басқа жеке кәсіпкерлердің есебі үшін - жеке кәсіпкерлік регистрін, фермерлерді қосқанда ауыл шаруашылық тауар өндірушілерінің есебі үшін ауыл шаруашылық регистрін біріктіреді.
Қолданылып жүрген әкімшілік регистрі 1998 жылы елеулі өзгертілді, оның негізінде жасалған статистикалық регистр іске асырыла бастады. Мұның өзі 1999 жылдың басынан бастап барлық статистикалық байқауды осы регистрлердің негізінде жүргізуге мүмкіндік береді, сондай-ақ есеп беретін кәсіпорындардың каталогін қалыптастыру тәртібін ғана емес, сонымен бірге статистикалық байқау нәтижелерін бағалауды қосқанда, басқа да жұмыстарды өзгертуге мүмкіндік береді.
Мақсаты. Статистикалық байқаудың бүгінгі әдістеріне көшуді қамтамасыз ететін статистикалық регистрлер жүйесін жасау.
Негізгі шаралар. 1999-2000 жылдары кәсіпорындар тобының, кәсіпорындардың, жергілікті мекемелердің, әкімшілік регистрдегі және жеке меншік кәсіпкерлерінің реестріндегі заңды тұлғалардың статистикалық регистрінде ұсынылатын статистикалық бірлік негізінде регистрлер базасын өзгерту қажет.
Регистрлерді жүргізу тәртібі жетілдірілетін болады, олардың әдістемелік базасы мен негізгі белгілері жетілдіріледі, ал статистикалық регистр Еуропалық қоғамдастық қабылдаған "Регистрлерді жүргізу жөніндегі басшылыққа" сәйкестендіріледі.
Экономиканың барлық салаларының кәсіпорындары үшін қызметтердің негізгі түрлерін анықтау әдістемесін әзірлеу және енгізу жоспарлануда.
2001 жылы кәсіпорындарға "демографияларды" енгізуді бастау көзделуге, ал одан кейін 2005 жылға дейін регистрлерді ұйымдастыру және пайдалану әдістемесін кезең-кезеңмен одан әрі жетілдіру көзделуде. Қазір регистрлер 15 аумақтың бөлікшелерінде жүргізілуде және бір республикалық базасы бар, бірақ 2005 жылдың аяғында регистрлерді базаларға бөлінген деректер тәртібімен жүргізуге көшу жоспарлануда.
Жыл сайын арнаулы анкетаның жылдық статистикалық есеп беру қорытындыларының, сондай-ақ әкімшілік деректерінің (басқа ведомстволар мен олардың регистрлері) негізінде регистрлер күн талабына сәйкестене түседі. ең соңында, ғылыми негізделген статистикалық көрсеткіштерді есептегенде кеңінен пайдаланылады.
Регистрлерді жария етудің негізгі көзі 5-10 жылда бір рет жүргізілетін салалық санақтар болуға тиіс, олардың нәтижелері, сондай-ақ санақ аралығындағы кезеңде статистикалық көрсеткіштердің негізделген есептеулерін жүргізу үшін база ретінде пайдаланылатын болады. Регистрлер негізінде уақытқа бөлінген іріктеу байқаулары мен зерттеулерін жүргізуге пайдаланылатын көп мақсаттық, көп кезеңдік дайындау көзделуде.
2.1.3. Статистикалық байқаудың әдістерін жетілдіру
және кәсіпорындардың статистикасына көшу
Істің хал-жайы. Өтпелі кезеңдегі міндеттердің күрделі де көп жақтылығы, статистикалық көрсеткіштер жүйесін құрудың методологиялық принциптері мен әдістемелік тәсілдерін жасауда да, сондай-ақ статистикалық байқауларды ұйымдастыру мен алынған ақпараттарды өңдеуде де көп шаралылықты (көп қырлылықты) талап етеді.
Мемлекеттік статистикалық байқаудың жаппай есепке алуға және есеп беруге негізделген қазіргі жүйесі қолданылып жүрген статистикалық дәстүрлі әдістердің көмегімен экономиканың әр түрлі секторлардағы экономикалық қайта құруды объективті сипаттайтын ақпараттарды толық және сапалы жинауды (әсіресе қызметкерлері аз шаруашылық жүргізуші субъектілерден) қамтамасыз ете алмайды.
Мұндай жағдай шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметіне статистикалық байқау әдісін жетілдіруді қажет етеді.
Байқаудың жаңа әдісін енгізуге жүйелі қарауды, соның ішінде іріктеп тексерулерді кеңінен негізінде кәсіпорындар статистикасын қамтамасыз етеді, ол рыноктық экономика дамыған барлық елдерде пайдаланылып жүр. Статагенттік бірінші рет ішінара байқауды - ауыл шаруашылығында, экспериментті іріктеп байқауды өнеркәсіпте жүргізуді және кәсіпорындар статистикасын тұтастай ендіруді 1999 жылға жоспарлап отыр. <*>
Мақсаты. Кәсіпорындар статистикасы шегінде статистикалық регистрлер базасында статистикалық байқау объектілерін жаппай және іріктеп байқау әдістерін оңтайлы ұштастыру жүйесіне көшіру.
Негізгі шаралар. Ірі және орташа кәсіпорындар көрсеткіштердің оңтайлы құрылымы жаппай есеппен және оларды жинау мен қорытудың жиі кезеңділігімен, ал қызметкерлері аз шаруашылық жүргізуші субъектілер - олардың экономикалық қызметі бойынша негізгі көрсеткіштерінің азғантай санының ішінара есебімен қамтылатын болады.
Алдағы кезеңде халық санағын ауыл шаруашылығындағы шаруашылық жүргізуші субъектілердің бітпеген құрылысты, тауарлар және жұмысшы күші рыногын , т.с.с. қосқанда біржолғы санақ пен есеп жүргізетін статистикалық тәжірибені және халықаралық деңгейде мойындалған методологиялық тәсілді пайдаланумен үнемі жүргізілетін (5-10 жылда бір рет) статистикалық есеп жүргізу мен есеп берудің негізі болады.
Бұл республиканың экономикасы мен әлеуметтік салада болып жатқан әр түрлі жағдайларды неғұрлым толық және объективті зерттеуге мүмкіндік береді. Салалық статистикадан кәсіпорындар статистикасына көшуді қамтамасыз ету үшін әр түрлі әдістемелік материалдарды әзірлеп, енгізу іске асырылады.
Кәсіпорындар статистикасын енгізу:
статистикалық есептерді жинақтаудың жаңа схемасына әзірлеуді;
статистикалық есеп берудің жаңа нысандарын;
барлық есеп берулерді әзірлегенде регистрлерді пайдалануды;
зерттеудің іріктеп байқау әдістерін кеңінен қолдануды;
статистикалық есеп жүргізуді ұйымдастыру үшін бірліктердің жаңа түрлерін енгізуді көздейді.
Кәсіпорындар статистиканың бірінші кезеңінде байқау бірліктерінің статистикасында түрді сақтағанда қолданылатын есеп берулерді жинаудың жеңілдетілген схемасы мен нысандардың шектелген жиынтығы негізінде жүргізілетін болады. Келесі кезеңде бұл бағдарлама күрделенеді, көрсеткіштер мен нысандар жүйесі жыл сайын жетілдірілетін болады.
Экономиканың барлық секторлары бойынша объективті экономикалық- статистикалық ақпарат алу мақсатында экономикалық-математикалық әдістерді кеңінен пайдалану, әсіресе іріктеп зерттеу қорытындылары бойынша статистикалық көрсеткіштерді әртүрлі есептеу мен есептеуге дейінгілерін жүргізу көзделуде.
2.2. Макроэкономикалық және салалық статистиканың
көрсеткіштер жүйесі мен методологиясын жетілдіру
2.2.1. Нақты сектор статистикасы
2.2.1.1. Ұлттық есепшілік жүйесі
Істің хал-жайы. Қазақстан 1993-1997 жылдары экономикалық ынтымақтастық пен даму ұйымының (ЭЫДҰ) техникалық көмегімен рыноктық экономика елдеріне БҰҰ-ның ұсынысына сәйкес халық шаруашылығы балансынан (ХШБ) Ұлттық Шоттар Жүйесіне (ҰШЖ) көшуді негізінен іске асырады. Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) мен Дүние жүзілік банк миссиясының берген бағасы бойынша Қазақстан кәзіргі кезде 1993 жылғы Ұлттық Шоттар Жүйесінің (ҰШЖ) методологиясын енгізудің 4-5 кезеңінде (ұлттық шоттар бойынша секретариатаралық топтың ҰШЖ-ны енгізу жөніндегі БҰҰ-ның статистика комиссиясының тапсыруы бойынша дайындалған ұсыныстарында 6 кезең қаралған) тұр. Қазіргі уақытта барлық ағымдағы шоттар және капиталмен операция жасайтын шоттар тобының біріншісі қордалану шоты құрылды. Қаржы шотын құру жөніндегі жұмыстар басталды. Методология игеруді және "өзге дүниелер" шоты бойынша есептесу іске асырылды. 1993 жылдан бастап өндіріс әдісі бойынша жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) есебі тоқсан сайын, ал 1995 жылдан бастап соңғы пайдалану әдісі бойынша жүргізіліп келеді. 1994 жылдан бастап Ұлттық Шоттар Жүйесінің қысқа схемасы бойынша салааралық баланс таблицасын (шығару - шығындар таблицасы) құру іске асырылуда. Тауарлар ағыны әдісін ("ресурстар - пайдалану" таблицасын) игеру жөніндегі жұмыстар басталды. Жалпы ішкі өнімнің (маусымдық құбылу есебі) тоқсандық есептерін үйлестіру жөніндегі жұмыстар анықталды. 1990 жыл мен 1996 жыл аралығындағы кезеңде халықаралық сарапшылардың ескертпелерін ескере отырып, бірыңғай методология бойынша Ұлттық Шоттар Жүйесі көрсеткіштерін қайта есептеу нәтижелерінен тұратын "Қазақстан Ұлттық Шоттары" деген арнаулы статистикалық жинақ басылып шықты.
Мақсаты. Ұлттық шоттар жүйесінің ағымдағы шоттары бойынша есептеуді онан әрі жетілдіруді қамтамасыз ету, қордаланудың өзге шоттары мен ұлттық шоттар жүйесінің балансы таблицаларын құру методологиясын игеру, экономика секторлары бойынша шоттардың өз ара байланысты жүйесін қалыптастыру.
Негізгі шаралар. Қордаланудың өзге шоттарының (қаржы шотының, қайта бағалау шотының және активтегі басқа да өзгерістер шотының) және Ұлттық Шоттар Жүйесіндегі баланс таблицасын құру мен методологиясын игеру жөніндегі шаралар қаралуда, мұның өзі еліміздің статистикалық практикасына 1993 жылғы Ұлттық Шоттар Жүйесі методологиясын енгізуді аяқтауға мүмкіндік береді. Игерілген шоттарын есептеуді онан әрі жетілдіру жөніндегі жұмыстарды жалғастыру, сондай-ақ "ресурстар - пайдалану" (тауарлар ағымының әдісі) таблицасын практикаға енгізу жоспарлануда. <*>
Ескерту. 3-абзацтан сөйлем алынып тасталды - ҚР Үкіметінің
2000.06.29. N 974 қаулысымен. P000974_
2.2.1.2. Экономиканың аграрлық секторы статистикасы
Істің хал-жайы. Республикадағы ауыл шаруашылығын реформалау, экономиканың аграрлық секторы статистикасына сәйкесті реформалаумен жалғасты: ауыл шаруашылық тауарын өндірушілердің статистикалық регистрлерін жасаумен, салаларды байқаудың жаңа әдістерін практикалық қызметте бақылап, зерттеуді ендірумен, жаңа ұйымдастырылған ауыл шаруашылық құрылымдар қызметін бағалау үшін жаңа методологияларды және құрал-саймандарды дайындап енгізумен жалғасты.
Қазіргі кезде тауар өндірушілердің көптеген санының жұмыс істеу жағдайында және сапасы төмен (дұрыстығы) есеп беру ақпараттарын уақтылы бермеуінен ауыл шаруашылық құрылымдардың қызметіне ішінара байқау әдісін онан әрі кеңейту қажет. Статистикалық деректер мен методологиялардың халықаралық стандартпен салыстырмалылығын қамтамасыз ету үшін статистикалық көрсеткіштерді, есеп беру нысандарын (байқау анкеттерін), регистрлерді және жіктемені жетілдіруді қажет етеді. Статистикалық ақпаратты жинау, дайындау және жариялау мерзімдерін қысқарту үшін жаңа ақпараттық технологияны енгізу қажет.
Мақсаты. Еліміздің статоргандарының практикалық қызметіне ауыл шаруашылығы, орман және балық шаруашылығы салалары статистикасында өнімдер мен қызмет көрсетудің халықаралық жіктемелермен үйлесімдік номенклатурасын дайындау және енгізу, ішінара байқау әдісінің негізі есебінде ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің статистикалық регистрлерін жасауды аяқтау, дүниежүзілік ауыл шаруашылық санақ шеңберінде ауыл шаруашылық санағын өткізу.
Негізгі шаралар. Ауыл шаруашылығы статистикасында 1999 жылдан бастап статистикалық жұмыстың көптеген түрі бойынша ішінара байқау әдісін енгізу көзделуде. Ішінара байқау әдісін ұйымдастыру және өткізу үшін аудандық (қалалық) статистика бөлімдерінде есепшілер (интервьюші) жүйесін құру белгіленіп отыр, ал келесі жылдары оны үнемі жетілдіру мен орнықтыру қамтамасыз етіледі.
1999 жылы дүниежүзілік ауыл шаруашылығы санағының бағдарламасына сәйкес елімізде 2001 ауыл шаруашылық санағын ұйымдастыру және өткізу жөнінде нормативтік-құқықтық және басқа да құжаттарды Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарауына дайындап, ұсыну көзделіп отыр. Ауыл шаруашылығы санағын өткізу үшін оны ұйымдастыру жоспары мен құрал-саймандық, әдістемелік оқу құралдары және басқа да материалдар дайындалатын болады. 2001-2003 жылдары елімізде ауыл шаруашылығы санағын ұйымдастыру және өткізу жөнінде, оның қорытындысын бастырып жариялау, сондай-ақ статистикалық регистрлер мен деректер базасын күнталабына сай келтіру жұмыстары жүргізілетін болады. <*>
2001-2005 жылдары саланың статистикалық қызметін жетілдіру, статистикалық ақпаратты талдау және жариялау, ауыл шаруашылығы, орман және балық шаруашылығының салалық статистикасында, статистикалық жұмыстарды ұйымдастыруға және өткізуге қатысатын қызметкерлердің кәсіптік деңгейін үнемі көтеруді онан әрі жалғастыру көзделді.
Ескерту. 5-абзац өзгерді - ҚР Үкіметінің 2000.06.29. N 974
қаулысымен. P000974_
2.2.1.3. Экономиканың индустрия секторы статистикасы
Істің хал-жайы. Өнеркәсіптің статистикасын реформалау шеңберінде, мұнан әрі ішінара байқау әдісіне көшуге, кәсіпорындар статистикасына көшу үшін негіз қалайтын, сондай-ақ Қазақстан бойынша деректерді халықаралық ұйымдары басып шығарған басқа елдер деректерімен салыстыруды қамтамасыз ететін шаралар кешені іске асырылды.
Соңғы екі жылда әкімшілік регистрінде жазылған өнеркәсіп кәсіпорындары жөніндегі ақпараттарды күн талабына сай келтіру жөнінде жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Ай сайынғы негізде өндіріс көлемі жөнінде көрсеткіштерді (құндық және заттай), сонымен бірге, қаржы және еңбек жөнінде негізгі көрсеткіштерді біріктіретін, республикалық деңгейде бірыңғай ақпаратты базаны қалыптастыратын, республикалық ірі өнеркәсіп кәсіпорындарының мониторингі іске асырылады.
1994 жылдан бастап Ұлттық шоттар жүйесі талабына сәйкес үй шаруашылығы секторларының өндіретін, өнеркәсіптің бес саласы бойынша өнімдер құны өнеркәсіп өнімдерінің жалпы көлеміне қосылады және есептеулер жүргізіледі. Жалпы ішкі өнімдер есебі үшін ай сайын өнеркәсіптің негізгі салалары (заводтың ішкі айналымы, аяқталмаған өндіріс, тапсырыс берушінің шикізаты, үй шаруашылығы секторының көлемі) шамасында жалпы өнім шығаруға дейінгі тауар өнімін қайта есептеу жүргізіледі.
Экономикалық қызмет түрлерінің жіктемелері (ЭҚЖК) және өнімдер мен қызмет көрсетумен (ЕҚӨК) үйлесімді халықаралық стандартқа көшу шеңберінде ай сайынғы есеп беру үшін номенклатура әзірлемеуді, өнеркәсіп өндірісінің жылдық қорытындысын қалыптау үшін номенклатура дайындалуда.
Мақсаты. Өнеркәсіп өнімдері көлемін және нақты индекстерді есептеу көлеміндегі өлшеу бөлігінің методологиясын жетілдіруді қамтамасыз ету, өнеркәсіп өнімдерінің салалық номенклатурасын дайындау, халықаралық стандарттар талабына сәйкес энергетиканың, құрылымның және энергетикалық баланстарды жіктемелеудің статистикалық көрсеткіштер жүйесін дайындау.
Негізгі шаралар. Таяу уақытта өнеркәсіп өнімдеріне ұлттық салалық номенклатура дайындалды және тауарлардың алфавиттік тізімі жасалады. Кәсіпорындар статистикасына көшу және статистикалық есеп беру нысандары мен көрсеткіштер жүйелерін жетілдіру, өнеркәсіп өндірісімен шұғылданатын статистикалық байқау бірлігін жүйелеуді іске асыру жоспарлануда. Өнеркәсіп кәсіпорындарының қызметіндегі негізгі экономикалық көрсеткіштердің бірыңғай ақпараттық базасын құру және оны жүргізу жөніндегі жұмыстар онан әрі жалғастырылатын болады.
Ұлттық шоттар жүйесінің талабына сәйкес және өнеркәсіп өндірісі бойынша құндық деректердің толық халықаралық салыстырмалығын қамтамасыз ету мақсатында, жеке және ұйымдастырылмаған қызметі қоса алғанда, есептегенге дейінгіні қамтамасыз еткендегі есептеулер индекстерінің нақты көлемін және өнеркәсіп өнімдерінің жалпы өнім шығару әдістемесін жетілдіру көзделіп отыр.
Энергияның коммерциялық емес көздерін пайдалануды кеңейтуге байланысты (үй шаруашылығы мен ұйымды өзі қамтамасыз ететін тіркелмеген энергия көздері), есептеу мен есеп беру жүйесін жетілдіру бөлігіндегі статистикалық түйінді мәселелерді, сондай-ақ энергетика статистикасын қамтуды шешу қажет. Осы мақсатта 1999-2002 жылдары халықаралық энергетика саласының практикасын зерттеу көзделіп отыр, соның негізінде энергетикалық баланстың құрылымы мен жіктемесін дайындап, оларды жасауға кірісу.
2.2.1.4. Экономиканың қызмет көрсету салалары статистикасы
Істің хал-жайы. Республиканың мемлекеттік статистикасын жетілдірудің бұдан бұрынғы бағдарламасы шеңберінде ішкі сауда, қызмет көрсету, көлік және байланыс салаларында халықаралық практика мойындаған әдістер мен методологияларды, сондай-ақ деректерді өңдеу мен таратудың қазіргі ақпараттық технологиялық құралдарын енгізу жолымен экономиканың осы секторлары статистикасын жетілдіруге бағытталған жұмыстар жүргізілді.
Ұсақ кәсіпорындарды ішінара тексеру есебінен толықтырылатын кәсіпорындардың кейбір түрлерін жаппай статистикалық есептеу жолымен ақпарат алуға негізделген, сондай-ақ тауар айналымы көлемін есептегенге дейін сараптау, өз қызметін заңды тұлға құрамай-ақ іске асыратын шаруашылық жүргізушінің қызметін көрсететін статистикалық байқаудың құрастырылған әдістерін дайындау және іске асыру ерекше күрделі міндет болып табылады. Статистикалық байқаудың мұндай нысаны соңғы екі жыл ішінде барлық жердегі бөлшек сауда, қызмет көрсету, көлік кәсіпорындарында іске асырылуда, ол кеңейтілген және сенімді ақпараттар алуға мүмкіндік береді.
Сауда, қызмет көрсету және көлік салаларында шаруашылық жүргізуші субъектілердің статистикасын (кәсіпорындар статистикасы) құру жөнінде қалыптасып келе жатқан рынок жүйесіндегі әртүрлі үлгідегі кәсіпорындардың қызметін статистикалық жан-жақты бейнелеуді қамтамасыз ететін көрсеткіштер мен статистикалық байқаудың біріктірілген түрлеріне көшуді іске асыру жұмыстары басталды.
Сауда және қызмет көрсету статистикасы бойынша N10-сауда нысаны және N 1-қызмет көрсету нысаны жаңа статистикалық нысандар экономикалық қызметтің барлық түрлерінің (ЭҚЖК) жіктемелерін (жіктеменің Еуропалық варианты) енгізуді ескеріп құрылған.
Көрсетілген нысандарды статистикалық есеп беруге енгізу, кәсіпорындардың негізгі және қосымша түрлері қызметін орындалған жұмыс және көрсетілген қызмет көлемдерін байқап отыруға мүмкіндік береді. Бұл есеп берулер саланы сипаттайтын салалық таза көрсеткіштермен бірге басқа сала кәсіпорындарының (жұмыс істейтіндердің құрамы мен саны, еңбекақының көлемі, жалпы кіріс, шығыстар, инвестициялар т.б.) көрсеткіштерімен салыстырғанда кәсіпорын қызметінің экономикалық нәтижесін көрсететін көрсеткіштерді алуға мүмкіндік береді.
Мұндай есеп берулерді енгізуге байланысты республикадағы қазір жұмыс істеп тұрған шаруашылық жүргізуші субъектілер туралы толық және кең салыстырмалы ақпараттар алудан басқа есеп беретін кәсіпорынның ақпараттық жүгі тәртіпке келтіріледі және азаятын болады.
1998 жылдан бастап көліктер бойынша есеп беру жолдары жүйеге келтірілді: көліктің әрбір түрі бойынша статистикалық есеп берудің түрлі нысандарының орнына көліктердің барлық түрлері үшін көрсеткіштері анықталған жүйеге келтірілген айлық есеп беретін N 1-көлік нысаны енгізілді. Көліктердің әрбір түріне сәйкесті көрсеткіштер есеп беру үлгісіне қосымша ретінде тоқсанына бір рет жинақталатын болады.
Мақсаты: Дүниежүзілік статистика практикасында қабылданған методологияларға толық сәйкес тәртіптелген кезеңділікпен, әдістермен деректерді жинау, статистикалық есеп беру нысандары көрсеткіштерінің жүйесін онан әрі жетілдіру.
Негізгі шаралар. Қызмет көрсету секторы салаларының статистика шеңберінде (ішкі сауда, көлік, байланыс, басқа да рыноктық қызмет көрсетулер) кәсіпорынды және қызмет түрі бойынша мамандандыру талаптарын ескерген оның саласын, жалпы экономикалық нәтижелерді, осы кезең ішіндегі конъюнктура талаптарын және аумақтық талаптарды сипаттайтын ақпараттарды алу проблемасын шешуге бағытталған шаралар кешенін жүргізу жоспарлануда.
Көрсетілген талаптар бір уақытта бірден орындалмайды (есеп беру мен анкеттеудің бірыңғай нысандары бойынша) есеп беру және анкет нысандары бірін-бірі толықтыратын балансталған және жақсы хабардар өзгермелі жүйені құру қажеттілігі болғандықтан оның негізгі сипаттарын төмендегі түрде ұсынуға болады.
Сауда нүктелерініҢ, қонақүйлерінің, қоғамдық тамақтану орындары мен қызмет көрсету кәсіпорындарының санағы жаппай есеп орындары бола тұра, айналым, жұмыспен қамту және кәсіпорынның қуаты бойынша деректер сияқты аздаған маңызды көрсеткіштердің есебіне көңіл бөлуге тура келеді. Олардың нәтижесін аймақтық белгісі мен мамандандырылған белгісі бойынша бөлімшелердің толық табыс етуі мүмкін және сайып келгенде, аймақтық статистика деректеріне деген қажеттілікті қанағаттандырады. Санақтар айлық (тоқсандық) статистика, жылдық және қосымша тексерулер үшін сұрыптауды және есептеуді негізгі мерзіміне сәйкес ұсына отырып, кәсіпорындардың статистикалық регистрінің қажеттілігі сияқты маңызды міндетті орындайды.
Экономиканың кейбір секторларының экономикалық даму процесінде болып жатқан өзгерістердің жылма-жыл жан-жақты қамтылған бейнесін беретін жылдық репрезентивтік зерттеулер сауданың, қонақүй шаруашылықтарының, қоғамдық тамақтану және қызмет көрсету саласының есеп беруінде жаңа жүйенің негізін құрайды.
Жылына бір рет өткізілетін қосымша зерттеу тауарлар ассортиментінің әртүрлі жүйелердегі қолда барын және тауарлар құрылымы мен тауарлардың түсу және сатылу жолдарын зерттеуге қызмет етуге тиісті. Қосымша тексерудің қорытындылары республика экономикасындағы рыноктық өзгерістерге талдау жасайтын шын мәніндегі негіз болып саналады. Тауарлар ассортименті мен қызмет көрсетуді талдау ең алдымен ассортименттің кеңдігі мен тереңдігі, сондай-ақ сатып алу рыногы мен сату рыногындағы болып жатқан эволюциялық нәтижелерден, қызмет көрсетудің кейбір түрлеріне сұраныстың өзгерістері туралы мағлұмат береді.
Көтерме және бөлшек сауданы, қонақ үй шаруашылығын, қоғамдық тамақтану мен қызмет көрсету саласындағы ай сайынғы тексеру ең алдымен конъюнктуралық талдау мақсатына қызмет етеді. Сондықтан олар тек жалпы айналым мен жұмыспен қамту жөніндегі деректер күн тәртібіне сай ақпараттар беріп тұруға тиіс.
Есеп берудің жаңа жүйесімен елдің хабардарлығы айтарлықтай өрістейді, өйткені басқа тексерулерден алынған көрсеткіштер мен деректерді байланыстыру саладағы болып жатқан жағдайлардан дифференциалды кестелер жасауға мүмкіндік береді. Бұл жүйе ақпарат жинаудың салалық түрінен кәсіпорын статистикасына біртіндеп көшуге жағдай жасайды.
2.2.1.5. Құрылыс және инвестициялар статистикасы
Істің хал-жайы. Құрылыс және инвестициялар статистикасын реформалау шегінде еліміздегі пайдаланушылардың ақпаратқа деген қажетін белгілі бір шамада қанағаттандыратын шаралар кешені жүзеге асырылды. Мұның өзінде статистиканың осы тауарларын құрудың жалпы методологиялық әдістері, статистикалық көрсеткіштер жүйелері, ағындар схемалары, ақпаратты жинау мен өңдеу технологиясын рыноктық экономика елдерінің зерттеген тәжірибесі есепке алынып, қайта қаралды.
Қазақстанның табиғи ресурстарын игеру шаралары бойынша жер астының байлықтарын пайдаланушыларға берілетін лицензиялар мен байланыстардың есебін жүргізуде, үлкен маңызы бар сенімді де анық деректер алатын лицензиялық міндеттерінің орындалуына тиімді бақылауды іске асырудың мүмкіндігі бар. Осы мақсатта Республикада N 1-4 ЛКУ жаңартылған нысан бойынша жерді пайдаланушылардың лицензиялық және келісім шарт талаптарын орындауларына мониторинг жүргізілуде. Жер астын пайдаланудағы нақты инвестициялардың толық есебін жүргізу үшін қаржылық міндеттемелердің құрылымын талдайтын статистикалық есеп беру нысандарының деректерін одан әрі жетілдіру қажет.
Қазақстан Республикасының "Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы" Заңы қабылданғаннан кейін Қазақстан Республикасы экономикасының басым секторларына тікелей салынған отандық және шет елдік инвестициялардың есебін жүргізу қажеттігі туды. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі мемлекеттік комитетінде Қазақстан экономикасының басым секторларындағы инвестициялық жобаларды іске асыру бойынша N 1-ИП нысаны жөнінде инвесторлардың әр тоқсан сайын есебін жинау және қорыту жұмыстары басталды.
Құрылыс кешенін реформалау меншік мөлшері, нысандары әр түрлі құрылыс ұйымдарының көбеюіне әкеп соқты, ал мұның өзі есептік деректерді жинауды қиындатты. Сондықтан байқаудың жаппай әдісінен іріктеу әдісіне іріктеу әдісіне көшу керек болды. Бұл үшін соңғы екі жылда құрылыс ұйымдарына қатысты статистикалық регистрді жасап, іске қосу жұмысы жүргізілді.
Құрылысты жаппай салу есептері мен нақты көлем индексінің есебін жүргізудің методологиялық құрал-сайманы, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілердің инвестициялық қызметін сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі ҰШЖ-ның талаптарына сәйкес әзірленіп, өндіріске енгізілді.
Мақсаты. Кәсіпорындар статистикасының халықаралық деңгейде салыстырылатын шегінде құрылыс және инвестиция қызметінің статистикалық көрсеткіштерінің жүйесін одан әрі жетілдіруді, негізделген есептер жүйесімен толыққан жаппай және іріктеп байқау негізінде статистикалық байқаудың осы заманғы әдістерін қолдануды; статистикалық ақпаратты талдау мен жариялауды жетілдіруді және инвестициялар бойынша деректер базаларын қалыптастыруды қамтамасыз ету.
Негізгі шаралар. Инвестициялар статистикасының көрсеткіштерін қадағалау жөнінде халықаралық деңгейде салыстыруға болатын методологияны енгізу мақсатында "Инвестициялар статистикасының" техникалық көмегін алу жөніндегі жоба TACIS бағдарламасының шегінде Еуростатпен бірлесіп әзірленді. Бұл жобаның шегінде мынадай проблемаларды шешу ұйғарылды: инвестициялар статистикасы көрсеткіштерінің СНС-тың мүдделеріне сай келетін жүйесін анықтау; байқаудың статистикалық бірліктерін анықтау және оларды есепке алуды ұйымдастыру; байқау бірліктерін қамтудың толықтығын іріктеу шекараларына сәйкес қамтамасыз ету; көрсеткіштерді байқау бірліктерінің толық санына дейін есептеу методологиясын әзірлеу.
Инвестициялар статистикасының басты міндеті - шаруашылық жүргізуші субъектілердің инвестициялық қызметін сипаттайтын статистикалық көрсеткіштер жүйесін ұлттық шоттар жүйесіне сәйкес қайта қарау.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің инвестициялық қызметін статистикалық бақылау әдістері негізделген есептер жүйесімен толыққан жаппай және іріктеу әдістерін ұштастыру негізінде жетілдірілетін болады, сондай-ақ деректерді жинау мен өңдеудің жаңа технологиялары енгізілмекші.
Құрылыс өндірісінің статистикасында көрсеткіштер жүйесі жетілдіріліп, құрылыс ұйымдарының қызметін статистикалық бақылаудың осы заманғы әдістері енгізілетін болады. Мемлекеттік қаржы есебінен қаржыландыру іске асырылатын құрылыс объектілеріне жүргізілген мердігерлік тендерлерді, сондай-ақ мемлекеттік кепілдікті қамтамасыз ететін кредиттерді сипаттайтын статистикалық көрсеткіштер жүйесі ендірілетін болады. Халықаралық сарапшылардың ұсыныстары мен басқа елдердің тәжірибесін зерттеуді есепке алып, жалпы құрылыс өнімін есептеу әдістерін жетілдіруді жүзеге асыру қолға алынбақшы.
2.2.1.6. Бағалар статистикасы
Істің хал-жайы. Республикамызда 1991 жылдан бастап статистиканың жаңа саласы - бағалар статистикасы пайда болды. Экономиканың барлық негізгі секторларындағы бағалар индекстерінің есептерін реттейтін методологиялық және нұсқамалық материалдар пакеті қысқа мерзім ішінде әзірленді. Өнеркәсіп өнімін өндірушілердің және тұтыну бағаларының индекстерін құру тәртібі МВФ-ның сараптауынан өтіп, халықаралық ұсыныстарға сай деп танылды.
1996-1998 жылдары бағалар статистикасында есеп айырысуларды ұлғайту жұмысы жүргізілді. Өнеркәсіп кәсіпорындары технологиялық процесс үшін сатып алатын өндірістік ресурстарға арналған бағаның өзгеруін сипаттайтын көрсеткіштер, сондай-ақ халықтың жекелеген топтарына арналған тұтыну бағаларының индекстері әзірленді. Облыстар бойынша ауыл шаруашылығы өнімі бағаларының айлық индекстер сериясы, кезеңдік статистикалық деректері негізінде экспорт және импорт өнімдерінің бағалар индекстері алынды.
Мақсаты. Бағалар статистикасының көрсеткіштерін дүние жүзілік практикада қабылданған методологиялық әдістерге толық сәйкес құруды одан әрі жетілдіру.
Негізгі шаралар. Экономиканың секторларында бағалар өзгерісін бағалаудың дәлдігін арттыру жөніндегі шаралар кешенін, оларды байқау әдістерін жетілдіру және жүзеге асатын есептер арқылы жүзеге асыру жоспарланады.
Бағалар индекстерін халықаралық аналогтер мен классификаторға бейімдеу мақсатында олардың кейбіреулері қайта қаралып, ұлғайтылады. Маусымдық тұтыну бағалары индексінің ықпалына түспейтін олардың есебі қарастырылмақшы.
Өндірістік сипаттағы қызметтер өндірушілердің бағалар индексін толықтырады. Құрылыс өндірісінде "компоненттерді құрау" әдісімен бағалар индексінің есебіне көшу ұйғарылды. Орман шаруашылығы мен ағаш дайындау өнімдерінің бағалар индекстері, экспорт және импорт өнімінің барлық өту жолдарын есепке алып, оның бағалар индекстері жасалатын болады. Бұдан басқа, экономиканың базалық салаларындағы шығындардың құрылымын және оның экономиканың өндірістік және тұтыну секторларындағы бағалардың деңгейі мен динамикасына ықпалын зерттеу мақсатында бір мезгілде зерттеу жүргізу жоспарланып отыр.
2.2.1.7. Еңбек және еңбекпен қамту статистикасы
Істің хал-жайы. 1993-1995 жылдары еңбек және еңбекпен қамту статистикасында реформалаудың бастапқы кезеңі жүзеге асты, ол көрсеткіштер жүйесінде елеулі өзгерістер мен тиісті халықаралық ұсыныстар мен стандарттарға сүйенетін методологиялық әдістерге қол жеткізді. Сондай-ақ экономикалық қайта құруды объективті түрде сипаттайтын ақпаратты жинау қамтамасыз етілді.
1996-1998 жылдары басты назар ақпарат жинаудың қолданылып жүрген салалық принципінен кәсіпорындар статистикасына бірте-бірте көшуге аударылды. Статистикалық деректердің халықаралық салыстырмалылығын қамтамасыз ету мақсатында экономикалық қызмет түрлерінің жаңа салалық классификациясына (ОКЭД) көшу жүзеге асты.
Мақсаты. Еңбек рыногы мен жалақы мәселелері жөнінде кезеңдік іріктеп зерттеуге көшуді жүзеге асыру.
Негізгі шаралар. Еңбек және еңбекпен қамту статистикасында көрсеткіштер жүйесін статистикалық есеп беру нысандарын, статистикалық бақылау әдістерін жетілдіру ісі одан әрі жүргізіле береді.
Бағдарламаның шегінде статистикалық байқау практикасына жұмыспен қамту және жұмыссыздық проблемалары жөнінде халықты (үй шаруашылықтарын) іріктеп зерттеу енгізілмекші.
Сондай-ақ мынадай зерттеулер жүргізу жоспарланды:
экономикалық қызметтің жекелеген түрлеріндегі негізгі мамандықтар мен лауазымдар бойынша қызметкерлердің саны және жалақысы туралы;
экономикалық қызметтің кейбір негізгі түрлері бойынша жұмысшы күшіне кететін шығындардың құны туралы.
Еңбек ресурстарының баланс есебінің әдістемесін одан әрі жетілдіру жұмысы бұдан былай да жалғасады.
2.2.1.8. Кәсіпорындардың қаржы статистикасы
Істің хал-жайы. Мемлекеттік статистиканы жетілдірудің осыдан бұрынғы бағдарламасын жүзеге асыру барысында бухгалтерлік есепке алудың жаңа жүйесін енгізу нәтижесінде статистикалық есеп берудің бұрынғы нысандары қайта қаралды (мемлекеттік статистикалық есеп берудің 4 нысаны негізінде - жүйеленген N 1- ПФ нысаны, өнім өндіру мен өткізу шығындары жөніндегі есеп берудің 2-нысаны негізінде - бір N 5 нысаны әзірленді, негізгі құралдар мен материалдық емес активтердің саны мен қозғалысы туралы есеп беру нысаны жетілдірілді), сондай-ақ құнды қағаздар рыногының өскелең роліне және мемлекеттік басқару органдары мен кәсіпорындардың құнды қағаздармен жасаған операциялардың кірістерін есепке алу қажеттігіне байланысты 1997 жылғы 1-тоқсанның есебінен бастап құнды қағаздар операциялары жөнінде жаңа статистикалық есеп беру енгізілді.
Мақсаты. Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының жайы, олардың өнім өндіру мен өткізуге жұмсаған шығындары туралы нақты мәлімет алу. Негізгі қорлар бойынша баланстық таблицаларды талдау мен жариялау оларды құру әдістерін жетілдіру.
Негізгі шаралар. Жаңа Бағдарлама шегінде кәсіпорындардың қаржы статистикасының, сондай-ақ негізгі қорлар статистикасының қаржылық көрсеткіштерін халықаралық қаржы стандарттарына сәйкес одан әрі жетілдіру көзделуде. Республика облыстарының кәсіпорындары мен ұйымдары арасындағы өзара есеп айырысу жайы туралы ақпарат алу үшін "Республика кәсіпорындарының өз ара есеп айырысу жайы туралы" бөлім жүргізілетін болады.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы қызметін жаппай және іріктеу әдістерін ұштастыру негізінде статистикалық бақылаудың әдістерін одан әрі жетілдіре беру көзделген. Мәселен, сеніп басқаруға берілген кәсіпорындар жөніндегі деректерді жинап, өңдеу белгіленді. Меншік нысандарының, қызметтің шағындылығы мен түрлерінің халықаралық жіктемелеріне бұдан былай көшпекші. Жеткілікті мөлшерде толық ақпарат алу үшін кәсіпорындардың қаржы статистикасы жөнінде деректер базаларын қалыптастыру қажеттігі туындайды. Негізгі қорлардың ақпараттық базасын, саны мен қозғалысы туралы ақпаратты жинау мен өңдеу әдістерін одан әрі жетілдіру көзделуде.
2.2.2. Сыртқы сектор статистикасы
2.2.2.1. Сыртқы сауда статистикасы
Істің хал-жайы. 1994 жылға дейін республикамыздағы сыртқы сауда жөніндегі деректер шашыранды сипатта болды. Алайда 1994 жылдан бастап сыртқы сауда жөніндегі ақпаратты жинаумен қатар статистикалық мақсат үшін жүк кеден декларацияларын (ЖКД) статистикалық есеп беру негізінде өңдеу басталды, сөйтіп сыртқы сауда статистикасы бойынша бірыңғай ақпараттық база қалыптаса бастады.
1995 жылдан бастап кәсіпорындардың есеп беруі тоқтатылып, барлық ақпарат кедендік статистиканың деректеріне сүйенетін болды. "ТМД-ге қатысушы мемлекеттердің сыртқы саудасы кедендік статистиканың бірыңғай методологиясы" қабылданып, іске қосылды, ТМД елдері үшін халықаралық деңгейде қабылданған тауарлар мен қызметтердің үйлесімді жүйесімен (ҮЖ) 6 белгі деңгейінде салыстырылатын Сыртқы экономикалық қызметтің тауарлық номенклатурасы (СЭҚТН) және АҚШ доллармен бірыңғай құндық баға пайдаланыла басталды. 1998 жылдың қаңтарынан бері Қазақстанда ТДМ-інің СЭҚТН-і қолданылып жүр.
Қазіргі кезеңде сыртқы сауда статистикасы бойынша басты проблема - ақпараттың анықтығы мен оны қамтудың толықтығын қамтамасыз ету. Біріншіден, кедендік статистика жөніндегі деректер шоғырланбалы негізде қалыптасады және оларда бір айда рәсімделген, ал басқа кезеңнің жинағына енгізілген декларациялардың ауыспалы қалдықтары болады. Екіншіден, кедендік статистиканың көлеміне ұйымдаспаған сауда шегінде ауысып жүрген тауарлар кірмейді.
Бұдан басқа, ауысып жүрген тауарлар құндық бағалары бойынша да зор қиындықтар бар, экспорт пен импорттық орта бағаларының деңгейін бақылауды ұйымдастыру қажеттігі пайда болды.
Мақсаты. Сыртқы сауда статистикасын одан әрі жетілдіру, сыртқы сауда жөніндегі деректердің анықтылығы мен толықтығын жақсарту. Кедендік одақтың шегінде сыртқы сауда жөніндегі ақпаратпен қамтамасыз ету, статистикалық деректердің динамикалық қатарларын құру.
Негізгі шаралар. Сыртқы сауда статистикасында статистикалық деректерді жинау, өңдеу мен сақтау процесін одан әрі жетілдіру, келіп түсетін ақпараттың дұрыстығы мен толықтығын бақылауды күшейту жоспарланған.
Кеден органдары кеден қызметінің бірыңғай автоматтандырылған жүйесін енгізгеннен кейін ЖКД-ні жинау мен өңдеудің жаңа технологиясына көшу жоспарланып отыр, ол сыртқы сауда жөніндегі шығатын ақпаратты "таза" айлар негізінде табыс етуге мүмкіндік береді.
Барлық сыртқы сауда операцияларын толық қамтуды қамтамасыз ету үшін Кеден комитетінің мамандары жеке тұлғалар таситын тауарлар мен көлік құралдары жөніндегі ақпаратты қажетті статистикалық деректерді дайындап алып, есептеу мен өңдеудің автоматтандырылған жүйесін енгізуді белгіледі.
Сыртқы сауда статистикасы жөнінде алынатын деректердің сапасын арттыру мақсатында "айналық" статистика негізінде екі жақты салыстырулар жүргізу жұмыстарын жалғастыру жоспарланған. Алғашқы кезеңде бұл жұмысқа Орта Азия мемлекеттерінің статистикалық қызметі қатыстырылады, одан кейін қатысушы елдердің ауқымы ұлғаяды.
Сонымен қатар кеден комитетінің құрылымында арнаулы бөлімше құру жоспарланды, оның міндеті - кеден шекарасы арқылы өту үшін ресімделуге берілетін бақылау бағалық база қалыптастыру.
1995 жылдан бастап барлық тауарлар мен елдердің сыртқы саудасы жөніндегі ақпарат бар. Осыған байланысты тауарлардың экспорты (импорты) жөніндегі қолда бар деректерді тәртіптеп, пайдалануға қолайлы динамикалық хабарлар түрінде табыс ету жоспарланды. Олар кейіннен үнемі өзгеріп, жаңаратын болды.
2.2.2.2. Төлем балансы статистикасы
Істің хал-жайы. 1992 жылғы шілде айынан бастап республикамызда ХВҚ-ның Статистика басқармасы мамандарының техникалық жәрдемімен төлем балансын жасау жүйесін енгізу жұмысы басталды. 1993 жылы ХВҚ миссиясы ұсынған деректерді жинауға арналған сауалнамалардың макеттері негізінде республикамыздың Статмемкомы төлем балансы жөнінде статистикалық есеп беру нысандарын енгізді. Осы уақыттан бастап Статмемком төлем балансын тоқсан сайын жасауды қолға алды. 1994 жылдан бері төлем балансын жасау ХВҚ-ның "Төлем балансы жөнінде басшылық" жинағының 5-басылымына сәйкес іске асуда.
1997 жылғы екінші тоқсаннан бері Үкіметтің 1997 жылғы 25-сәуірдегі N 659 P970659_ қаулысымен жиынтық төлем балансын қалыптастыру Қазақстанның Ұлттық банкіне берілді. Статагенттік сол кезден бастап үкіметтің осы қаулысына сәйкес жинау, өңдеу және жинақтау статистикалық органдарға жүктелген статьялар бойынша Ұлттық банкке деректер беріп келеді. <*>
Мақсаты. Сыртқы экономикалық операцияларды іске асыратын шаруашылық жүргізуші субъектілерді барынша мол қамту, ақпараттың сапасын арттыру үшін арнаулы бір мезгілдік зерттеулер жасау.
Негізгі шаралар. Төлем балансы статистикасының саласындағы басым міндеті - төлем балансы жөніндегі деректерді жинау, өңдеу және тарату методологиясы мен процедурасын жетілдіру. <*>
Өз қызметінің құрамында сыртқы экономикалық операциялары бар шаруашылық жүргізуші субъектілердің барынша толық қамтылуын бірінші кезекте қамтамасыз ету. Осындай шаруашылық жүргізуші субъектілердің реестрін жүйелі түрде жариялау жоспарда бар.
Төлем балансындағы ақпараттың сапасын арттыру үшін мыналарды бір мезгілде зерттеу жоспарланған:
- мигранттарды - әкелетін немесе әкететін капиталдың мөлшерін анықтау үшін;
- тынымсыз тасымалдаушыларды - кедендік статистикаға ілінбеген экспорттың (импорттың), олардың тауарлық және елдік құрылымын анықтау үшін;
- халықаралық туризм қызметінің саласын.
Зерттеу бағдарламасы елдер бойынша қосымша мәліметтер есебінен жыл сайын ұлғаятын болады.
Сыртқы сауда статистикасында қызметтер мен елдерді жіктемелеуде неғұрлым тәптіштеп бөлуді қамтамасыз ету, сондай-ақ негізгі әріптес елдер бойынша төлем балансының баптарын қалыптастыруға кірісу жоспарланады.
Халықаралық инвестициялар статистикасында қаржы құралдары бойынша халықаралық операциялар бөлігіндегі бағалы қағаз рыногына, сондай-ақ Қазақстанның халықаралық инвестициялық бағыты туралы есебі бойынша құрал-саймандар мен ақпараттық базаға дайындығына кәсіптік қатысушылар мен қаржы институттарының статистикалық бақылауы көзделуде.
Ескерту. 4-абзац өзгерді - ҚР Үкіметінің 2000.06.29. N 974
қаулысымен. P000974_
2.2.2.3. Сыртқы борыш статистикасы
Істің хал-жайы. 1994 жылы Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Ұлттық банкпен және Статистика агенттігімен бірлесіп мемлекеттің кепілдігіндегі сыртқы борыштың есебін (16 - ИК нысаны бойынша шет ел кредиттерін пайдалану және өтеу жөніндегі тоқсандық есеп), сондай-ақ мемлекеттік сыртқы борыш және онымен айналысуды (14 - ПБ нысаны бойынша шет елдік ресми қарыздар жөніндегі тоқсандық есеп) ұйымдастырып, қамтамасыз етіп келеді. Осы нысандардың негізінде мемлекеттік және мемлекет кепілдігіндегі сыртқы борыштың жайы мен айналысуын талдау, сондай-ақ еліміздің жалпы сыртқы қарызын бағалау қамтамасыз етіледі. 1998 жылдан бері 16 - ИК нысаны бойынша есеп беру ведомстволық категорияға (Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі) көшірілді. <*>
Мемлекеттің кепілдігі жоқ сыртқы борышты бағалау үшін кәсіпорындардың (ұйымдардың) өз ара есеп айырысуларының жайы туралы статистикалық есеп беру (Қазақстан кәсіпорындарының резидент еместерге кредиттік берешегі) пайдаланылады.
Мақсаты. Сыртқы қарызды қамтудың толықтығын, бағалаудың дәлдігін және талдаудың тереңдігін қамтамасыз ету мақсатында қарыз алушылардың барлық категориялары үшін, кәсіпорындардың кредиттік берешегі жөніндегі есебін қоса, статистикалық есебінің нысандарын одан әрі жетілдіру; сыртқы қарыздар жөніндегі деректер базасын жүргізу және сыртқы борыштар жөніндегі статистикалық ақпаратты ұдайы жариялап отыру.
Негізгі шаралар. Мемлекеттік мониторинг пен Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің мемлекет кепілдік берген сыртқы борыш мемлекеттік емес сыртқы борыш, мониторинг жүйелерін Қазақстан Республикасының статистикалық органдар жүйесі мен өз ара іс-әрекетте интеграциялау іске асатын болады.
Коммуникация құралдарын, есептеу және ұйымдық техниканы пайдаланып, есептік деректерді жинау және өңдеу технологиясы жетілдіре береді.
Сыртқы борыш статистикасында мыналарды жүзеге асыру жоспарланған:
- сыртқы қарыздардың есебін алу мен мониторингін жетілдіру үшін нормативтік базаны бұдан былай да әзірлеп беру;
- статистикалық есеп берулердің көрсеткіштері мен нысандарын жетілдіру;
- түсетін ақпараттың дұрыстығы мен толықтығын бақылауды күшейту;
- сыртқы борышты мониторинг және талдау DMFAS - 5.0 компьютерлік жүйесін енгізу (Қаржымині, Ұлттық банк, Эксимбанк - Қазақстан).
2.2.3. Мемлекеттік сектор статистикасы
2.2.3.1. Мемлекеттік бюджет статистикасы
Істің хал-жайы. Республикамызда экономикалық реформаларды жүргізу бюджеттік жүйеде де реформа жасау қажеттігін туғызды.
Республикамызда бюджеттік жүйенің реформасы негізгі құжат болып табылатын және бюджеттік жіктеме әзірлеуден басталды, қазір оның негізінде республикалық және жергілікті бюджеттер жасалып, атқарылуда.
1997 жылы ішінде Қаржы министрлігі Қазақстан Республикасының кірістері мен шығыстарының жаңа бюджеттік жіктемесіне көшуді іске асырды. Шығыстар жіктемесінің функциялық ведомстволық және экономикалық құрылымдар бойынша жүргізілді. Бюджет шығыстары жіктемесінің үш түрі де өз ара тығыз байланыста және жіктеменің бір түрінен екіншісіне оп-оңай көшуге болады.
Жаңа бюджеттік жіктеменің артықшылығы - ол бюджетті республикадағы макроэкономикалық жағдаймен, республикада жүріп жатқан ақша-кредит саясатымен және төлем балансымен, яғни макроэкономикалық талдаудың барлық құралдарымен байланыстыруға мүмкіндік береді.
Ақпарат беруді тәртіптеу мақсатында мемлекеттік республикалық және облыстық бюджеттердің орындалуы туралы есептердің жаңа нысандары әзірленді.
1997 жылы бюджеттің орындалуы туралы есеп беруді табыс ету жөнінде әдістемелік нұсқаулар әзірленіп, бекітілді.
Ақпаратты жинау, өңдеу және беру мерзімдерін қысқарту үшін жаңа ақпараттық технологиялар енгізілді.
Мақсаты. Бюджеттік процестің методологиясын, мемлекеттік қаржы статистикасы бойынша көрсеткіштер жүйесі мен нысандарын халықаралық стандарттардың талаптарына сәйкес жетілдіру, бағдарламалық кешендерді дамыту.
Негізгі шаралар. Қаржы көрсеткіштерінің бірыңғай ақпараттық базасын жасап, жүргізу, жекелеген қаржы көрсеткіштерін есептеу тәртібін жүйелеу, монетарлық шоттармен байланысты жетілдіру жұмыстары жалғасын табады.
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінен мемлекеттік, республикалық және жергілікті бюджеттерінің, ішкі және сыртқы борыштардың орындалуы туралы магниттік және қағазға түсірілген ақпаратты беру тәртібін анықтау мен реттеу жоспарланған.
2.2.4. Қаржы секторы статистикасы
2.2.4.1. Қаржы секторы статистикасы
Істің хал-жайы. Ақша-кредит және қаржы статистикасы қаржы операциялары мен қалдықтары (қордалары) жөніндегі деректерді жүйелік ұйымдастыруға негізделген. Оның методологиясына өз ара байланысты көрсеткіштер, секторлар мен құралдар жіктемесінің анықтаулары жүйелерінің жиынтығы енеді. Мұның өзі қаржыны есепке алу мен есеп беру деректерін дәйекті ұйымдастыруға қол жеткізеді.
Бухгалтерлік баланс ақша-кредит статистикасын жасауға негіз болып табылады. Қазақстанның Ұлттық банкі мен екінші деңгейдегі банктеріндегі бухгалтерлік есепке алу жоспары шоттарының ақша-кредит және қаржы статистикасы жөніндегі басшылығына сәйкес аналитикалық шоттар мен ақша агрегаттарына шоғырланып, жіктеледі.
1997 жылғы қаңтардан - Ұлттық банк, ал 1997 жылғы қазаннан екінші деңгейдегі банктер Шоттардың жаңа жоспарына көшті. Алайда Шоттардың жаңа жоспарлары халықаралық стандарттардың талаптарына толық сәйкес келе бермейді: қаржы құралдары, экономика секторлары, резиденттіктің белгілері, валюталардың түрлері жөнінде толық тәптіштеу жоқ. Сонымен қатар Шоттардың жаңа жоспарлары жөніндегі баланстары тек қордалар туралы ақпаратты ғана емес (бухесептің халықаралық стандарттарында талап етілгендей), сондай-ақ банктердің операциялар ағындарын көрсетеді.
Мақсаты. Есепке алу мен статистиканың халықаралық стандарттарына толық көшу.
Статистикалық методология стандартталған статистикалық жүйені экономикалық саясаттың міндеттерімен, экономикалық саясатқа жауап беретін органдар пайдаланатын индикаторлармен және аралық көрсеткіштермен байланыстыруға, сондай-ақ мемлекеттік реттеу органдарының экономика саясаты құралдарының жиынтығын есепке алуға тиіс.
Негізгі шаралар. Жоғарыда аталған мақсатқа жету үшін мына шараларды іске асыру жоспарланып отыр;
- есепке алу мен статистиканың халықаралық стандарттарына көшуді қамтамасыз ететін қосалқы есептің конвертациясын аяқтау;
- классификациялаудың халықаралық жүйесіне кезең-кезеңмен көшуді және ХВҚ-ға мүше елдердің ақпараттық-статистикалық жүйелерінде қолданылатын экономикалық және әлеуметтік ақпаратты кодтауды жүзеге асыру;
- Қазақстанның Ұлттық банкін статистикалық деректерді таратудың
бірыңғай жүйесіне (GDDS) қосу;
- Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі мен Статагенттік
арасында ақпарат алмасуды қамтамасыз ету.
<*>
2.2.5. Әлеуметтік сектор экономикасы
2.2.5.1. Демография статистикасы
Істің хал-жайы. Қазіргі кезде Қазақстанда әзірленіп жатқан халық статистикасы жөніндегі көрсеткіштер жүйесі Мекемеаралық жұмысшы тобы (ЮНИСЕФ, ЮНФПА, ПРООН, БҰҰ секретариатының статистика бөлімі) белгілеген басым көрсеткіштердің тізбесіне негізінен сәйкес келеді.
Қазіргі кезде Статагенттік енгізіп жатқан "Демографиялық есептер" бағдарламалық кешені уақыт аясында халықтың жынысы мен жасы бойынша саны мен құрылымындағы және аймақтар бойынша демографиялық процестерді сипаттайтын ақпарат алуды қамтамасыз етуге тиіс. <*>
Сонымен бірге таяу жылдарда бірқатар проблемалар өз шешімін табуға тиіс. Мәселен, 1989 жылы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) 1993 жылдың 1-қаңтарынан іске қосу ұсынған Аурулар мен денсаулыққа байланысты проблемалардың Х қайта қараудың (МКБ - 10) халықаралық статистикалық жіктемесі Қазақстанда күні бүгінге дейін пайдаланылмай отыр. Қазіргі кезде республикамызда демографиялық статистикада өлімнің себептері жөніндегі деректерді топтастырғанда IX қайта қараудың (МКБ - 9) Ауруларды, жарақаттар мен өлімнің себептерін халықаралық жіктемелеу пайдаланылады. Тірі туғандар мен өлі туғандар жөніндегі негізгі белгілер де осы ұғымдардың халықаралық анықтамаларымен сәйкес келмейді.
Мақсаты. Демографиялық статистиканың көрсеткіштер жүйесін одан әрі жетілдіру, ақпараттық базаны жасап, жетілдіру, мемлекеттік демографиялық саясатты әзірлеу жөнінде ұсыныстар әзірлеу үшін демографиялық ахуалды зерттеу жөнінде іріктеп зерттеу жүргізу, Аурулар мен денсаулыққа байланысты проблемалардың, X қайта қарауға (МКБ - 10) халықаралық статистикалық жіктемесін енгізу.
Негізгі шаралар. ВОЗ-дың, ЮНИСЕФ, ЮНФА, ПРООН мекемеаралық жұмыс тобының, БҰҰ секретариатының статистикалық бөлімінің ұсыныстарына және Қазақстан Республикасының нормативтік актілеріне сәйкес халықтың туу, өлу және көші-қоны көрсеткіштерін толықтыру мен қадағалау одан әрі жүргізіледі. Өлім себептерінің статистикалық көрсеткіштері, Аурулар мен денсаулыққа байланысты проблемалардың, (МКБ-10) халықаралық статистикалық жіктемесіне, X қайта қарауға сәйкес қайта қаралатын болады.
ТАСИС бағдарламасы шегінде халықтың көші-қонын, оның табиғи қозғалысын бақылауды, сондай-ақ іріктеп зерттеуді ұйымдастыруды жетілдіру жөнінде ынтымақтастықта жұмыс істеледі. Халықтың ұрпақ өсіруге енжарлығы мен көші-қоны себептері жөнінде арнаулы демографиялық іріктеп зерттеу жүргізіледі.
Халықтың Регистрін - тұрғындардың есімдері жазылған және ұдайы толығып отыратын тізбесін әзірлеп, енгізу жүзеге асырылады, бұл тізбе халықты әкімшілік есепке алу мақсатына пайдаланылады және ПЭЕМ-ді қолданып, байқау, кодтау бағдарламасының тіркеу принциптері мен әдістерінің біркелкілігін қамтамасыз ететін халықаралық автоматтандырылған картотекасы түрінде жалғыз құжатнама болып табылады.
2.2.5.2. Әлеуметтік және экология статистикасы
Істің хал-жайы. Әлеуметтік сала мен қоршаған ортаны статистикалық бақылау көп салалы әрі көп қырлы сипатты және ол білімді, ғылымды денсаулық сақтауды, мәдениетті, халықты әлеуметтік қорғауды, хұқық бұзушылық пен экологияны қамтиды. Мұның өзінде деректерді статистика органдары да, салалық министрліктер мен мемлекеттік комитеттер де жинайды.
Статистиканы реформалаудың бұдан бұрынғы бағдарламалардың шегінде әлеуметтік және экологиялық статистикадағы статистикалық көрсеткіштер жүйесін халықаралық талаптарға сәйкес келтіру жұмыстары орындалған еді. Алайда олар бұл салалардағы халықаралық стандарттар мен жіктемелерді енгізудің кешеуілдеуіне байланысты аяқталмай қалды.
Мақсаты. Әлеуметтік және экологиялық статистиканың көрсеткіштер жүйесін, статистикалық бақылау әдістерін, ақпаратты жинау мен өңдеу технологиясын жетілдіру.
Негізгі шаралар. Әлеуметтік және экологиялық статистикада халықаралық салыстыруды қамтамасыз ететін көрсеткіштер жүйесіне көшу ұйғарылды. Атап айтқанда, әлеуметтік статистиканың мына бөлімдері бойынша көрсеткіштер жүйесін, оларды есеп методологиясын әзірлеп, зерттеудің іріктеу әдісіне көшу қажет:
өндірісте жарақат алу, кәсіптік аурулар және соларға байланысты материалдық шығындар;
еңбек ету жағдайы, зиянды және қауіпті жағдайдағы еңбекке төленетін жеңілдіктер мен өтемдер материалдық шығындар мен оған байланыстылар;
өнеркәсіп кәсіпорындарындағы технологиялық инновациялар;
қоршаған ортаны қорғауға арналған шығындар.
Денсаулық сақтау статистикасында статистикалық ақпаратты жинаудың, өңдеу мен берудің жаңа технологиясына (N 1 - денсаулық нысаны бойынша) көшу, медициналық мекемелердің материалдық-техникалық базасын, олардың медициналық препараттармен және тағаммен қамтамасыз етілуін бір мезгілде зерттеу жоспарланып отыр.
Бас прокуратураны, оның аудандық буындарының құқықтық статистика мен ақпараттар орталығының бөлімшелерін толық автоматтандыру мен компьютерлендіруді қамтамасыз ету.
2.2.5.3. Үй шаруашылығы статистикасы
Істің хал-жайы. Үй шаруашылығының статистикасында пайдаланып жүрген зерттеу бағдарламасы негізінен оның ақшалай кірісі мен шығысын ғана есепке алуға жарамды еді. Ақпараттың толықтығын қамтамасыз ету үшін соңғы жылдары жеке қосалқы шаруашылықтан түскен кірісті, тағамдарды ішіп-жеуді, тұрғын үй мен оны көркейтуді, т.с.с. кейбір қосымша зерттеулер енгізілді. Осы көрсеткіштердің жиынтығынан халықтың күн көріс жағдайы мен деңгейі бірте-бірте қалыптасады. Сондай-ақ үй шаруашылығын іріктеп зерттеуді ұйымдастыру әдістерін пайдалануда да проблемалар бар.
Мақсаты. Үй шаруашылығын зерттеудің бір-өкілі шараларынан кешенді бағдарламаларына көшу, таңдаудың репрезентативтігін жақсарту, халықтың күн көріс деңгейін жан-жақты сипаттайтын көрсеткіштер жүйесін іске қосуға мүмкіндік беретін қолданбалы бағдарламалар пакетін енгізу шараларын іске асыру.
Негізгі шаралар. Күн көріс деңгейін сипаттайтын көрсеткіштердің модельдік құрамы негізінде көрсеткіштердің тиісті жүйелік блогы жасалады. Жұмыспен қамту, білім, қызметтер, т.с.с. салаларға қосымша көрсеткіштерді енгізуге арналған сұрақнама қағаздары қайта қаралады. 1999 жылдан бастап кедейлік жағдайларының мониторингі мен қаншалықты екенін енгізу ұсынылады.
Үй шаруашылықтарының қазіргі жүйесіне жыл сайын ротация жүргізу мақсатында тиісті ұсыныстар әзірленеді. Бұдан былай үй шаруашылықтарының жүйесін қайта қарап, жаңадан жасау көзделуде.
2.2.6. Қазақстан мен оның аймақтарының әлеуметтік-экономикалық
дамуын кешенді талдауды жетілдіру
Қазақстан мен оның аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуын кешенді талдауды жетілдіру мақсатында жалпы мемлекеттік және аймақтық деңгейлерде күн көріс деңгейінің экономикалық артуы мен өзгеруі проблемаларын зерттеуге мүмкіндік беретін макроэкономикалық көрсеткіштердің жүйесін анықтау жұмысы жүргізілуге тиіс.
Көрсеткіштердің осы жүйесін пайдаланып, талдаудың сапасын қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік басқару органдарына мүшкіл халдарды шешу жөнінде шаралар қолдануға жәрдемдесу үшін жекелеген салалар мен аймақтардың дамуындағы көлеңкелі үрдістер мен диспропорцияларды тауып, талдау жасауға мүмкіндік беретін экономикалық-статистикалық әдістер мен моделдер кейінірек пайдаланылуға тиіс.
Әлеуметтік-экономикалық проблемалар мен оларды шешу жолдарын (мысалы, қаржы және төлем күйзелістерін, инвестициялық-құрылымдық қайта құруларды, т.с.с.) талдау әдістерін жасап, жетілдіру көзделуде.
2.3. Жаңа ақпараттық технологияларды енгізу және бірыңғай
ақпараттық статистикалық ресурстарды қалыптастыру
2.3.1. Статистика органдарын одан әрі техникалық және
бағдарламалық-технологиялық қайта жарақтандыру
Істің хал-жайы. Соңғы кезде Қазақстан статистикасының жүйесіне есептеу техникасы халықаралық ұйымдар есебінен түсіп жүр, бірақ оның саны жүйенің қажетін қанағаттандырмайды. 1994-96 жылдары ТАСИС-тің жобасы бойынша 29 жеке компьютер келіп түсті, 1995-97 жылдары нақты міндеттерді шешуге МБРР-дың қаржысы есебінен 90-ға жуық компьютер алынды. Қазіргі кезде статистикалық парктің жартысынан астамы-ХТ класындағы РС-інің моральдық ескіріп әбден тозған компьютерлері мен 486 РС IBM типті компьютерлері. Парктің қалған бөлігі - Pentium 60 Мhz-ден Pentium PRO 200 Мhz-ге дейінгі компьютерлер, аз ғана бөлігі - Pentium II компьютерлері.
1998 жылы техникалық және технологиялық база жасаудың бірінші кезеңін жүзеге асыру басталды. Оның көмегімен Статагенттік статистиканы жетілдіру жұмысын нақты жүргізе алады. Оған мына жайттар енеді:
- барлық облыстық статистика басқармаларын аз ғана сервермен және жұмыс станциясымен, 15 жеке компьютермен; жүйелік, офистік және коммуникациялық жабдықтармен (жүйелік принтерлер, сканерлер, факс-модемдер, көшірмелік ақпараттар) жарақтандыру; бағдарламалық қамтамасыз ету (операциялық жүйелер, желілік бағдарламалық өнімдер, СУБД жеке статистикалық әзірлемелер); статистика басқармаларының мамандарын оқыту;
- орталық ақпарат мен оның Ақпарат-есептеу орталығын Intel платформадағы жұмыс стансаларымен және түрлі класты жеке компьютерлермен: желілік, офистік және коммуникациялық жабдықпен (желілік принтер, сканерлер, факс-модемдер), көшірмелік аппараттар, т.с.с) жарақтандыру; бағдарламалық қамтамасыз ету құралдарын (Windows NТ, Windows 95 операциялық жүйелері, желілік бағдарламалық өнімдер, орта класты СУБДЮ, қолданбалы бағдарламаларды әзірлеудің бағдарламалық құралдары, коммуникациялық бағдарламалық өнімдер, жергілікті есептеу жүйелері мен деректердің бөлінген базаларын басқару құралдары, статистикалық бағдарламалық өнімдер) орнату; мамандарды оқыту;
- жергілікті есептеу жүйелерін монтаждау және орнату.
Мақсаты. Қазақстанның мемлекеттік статистика органдарын толық техникалық және бағдарламалық-технологиялық қайта жарақтандыруды іске асыру.
Негізгі шаралар. 1999 жылдың техникалық қайта жарақтандырудың бірінші кезеңін аяқтау көзделуде, оның негізгі қорытындысы - барлық облыстық статистика басқармаларында ЛВС-ның пайдаланыла басталуы және агенттіктің орталық аппаратындағы әрбір жұмыс орнын жеке компьютермен жабдықтау болмақ.
Жаңа ақпараттық технологияларға көшуді қамтамасыз ету үшін мынадай шаралар жүзеге асырылады:
деректерді "клиент-сервер" технологиясы бойынша өңдеуге көшу;
Интернет пен Интранет технологияларын енгізу;
деректерді интеллектуалдық талдау технологияларын игеру.
Мемлекеттік статистиканың техникалық базасын одан әрі дамыту үшін статистиканы техникалық және бағдарламалық-технологиялық қайта жарақтандырудың екінші кезең жөніндегі жоба 2002-2005 жылдары іске асуға тиіс.
Статистиканы бағдарламалық-технологиялық қайта жарақтандырудың осындай шараларын 1999-2005 жылдарда статистика қызметін жүргізетін басқа да орталық атқарушы органдар мен ведомстволар жүргізуге тиісті.
2.3.2. Ақпаратты жинаудың, берудің, өңдеу мен табыс
етудің тындырымды технологиясын енгізу
Статагенттіктің деректерін берудің қазіргі жүйесі тиянақталмаған. Ол ескірген бағдарламалық қамтамасыз етудің көмегімен ұйымдастырылған, байланыстың коммутаторлық желілерін пайдалану салдарынан онда іркілістер болып тұрады. Сондықтан облыс - орталық буынында деректерді берудің жаңа жүйесі жасалмақшы. Осының нәтижесінде 2000-2001 жылдары статистикалық ақпаратты жинаудың, берудің, өңдеудің, қордалау мен табыс етудің тындырымды технологиясына көшу мүмкін болады. <*>
Ақпаратты өңдеудің қағазсыз технологиясына көшу үшін мына шаралар жүзеге асырылады:
"аудан-облыс" буынында деректерді берудің жүйесін ұйымдастыру;
статистикалық есеп берудің ақпаратты сканерлік оқуға мүмкіндік беретін нысандарын енгізу;
есеп берулерді телекоммуникация желілері бойынша жинау нысанына көшу.
2.3.3. Бірыңғай ақпараттық статистикалық ресурстарды қалыптастыру
Мемлекеттік статистика жүйесіне статистикалық ақпаратты тындырымды электрондық өңдеуді қамтамасыз ететін жаңа ақпараттық технологияны енгізу статистика қызметінің саласында бірыңғай ақпараттық ресурстар жасауға мүмкіндік береді.
Нормативтік-анықтамалық ақпараттың бірыңғай қоры құрылады, оған жіктемелердің автоматтандырылған банкі, әкімшілік және статистикалық регистрлер, жеке кәсіпкерлер реестрі, сондай-ақ статистикалық көрсеткіштердің каталогы (жіктемесі) енеді.
Нормативтік-анықтамалық ақпараттың бірыңғай қоры негізінде деректердің интеграцияланып, республиканың статистика салалары мен облыстары бойынша бөлінген базалары республикалық және аймақтық деңгейлерде жасалмақшы. Деректерді сенімді сақтау мен басқаруды, оның барлық функциялық кешендерінің толассыз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін бөлінген деректер базаларының әкімдер қызметі жұмыс істей бастайды.
Жаңа ақпараттық технологияларды енгізу және бірыңғай ақпараттық статистикалық ресурстарды жасау статистикалық ақпаратты пайдаланатын еліміздің басқару органдарын, іскер топтары мен жұртшылыққа телекоммуникациялық қызмет көрсетуді дамытуға мүмкіндік береді.
2.4. Статистикалық деректерді жариялау мен тарату жүйесін
жетілдіру
Барлық деңгейдегі пайдаланушыларды сапалы әрі қажетті статистикалық ақпаратпен толық қанағаттандыруды қамтамасыз ету мақсатында Статагенттік таяу уақытта полиграфиялық базаны осы заманғы жабдықтармен, байланыс құралдарымен және осы мақсатқа қажетті басқа да құрал-саймандармен одан әрі қайта жарақтандыруды және баспа қызметін жетілдіруді жоспарлап отыр. <*>
Бұл статистикалық деректерді табыс етудің нысандарын түрлендіруге (графиктер, чистограммалар, таблицалар), жарияланымдардың дизайны мен безендірілуін жақсартуға мүмкіндік береді.
1999 жылы Статагенттіктің жарияланымдардың ұлғайтылған жүйесін (сериясын) ұлттық деңгейде бекіту, ал одан кейін статистикалық көрсеткіштер каталогы мен нормативтік-анықтамалық ақпараттың бірыңғай жүйесі негізінде деректердің интеграцияланған статистикалық базасын енгізуді есепке алып, оларды жыл сайын қайта қарап отыру жоспарлануда. <*>
1999 жылдан бастап, ал одан кейін жыл сайын Статагенттіктің жарияланымдар жүйесін (сериясын) жетілдіру және барлық деңгейдегі пайдаланушыларды сапалы әрі рыноктық жағдайға бейімделген статистикалық ақпаратпен жабдықтау мақсатында маркетингтік зерттеулер жүргізу және статистикалық деректерді пайдаланушылармен конференциялар өткізу ұйғарылды, пайдаланушылардың каталогын жасау белгіленді. <*>
Жаңа статистикалық ақпаратты пайдаланушылардың көпшілігі оны түсінуін қамтамасыз ету үшін статистикалық анықтамалықтарда статистикалық терминдердің түсіндірмелерін, сондай-ақ көрсеткіштердің есебін алу методологиясын жариялау көзделуде.
Статагенттіктің жарияланымдар тарату жүйесін ұлғайту және республика экономикасының даму үрдісін басқа елдермен салыстырып, талдау үшін 1999 жылдан бастап пайдаланушыларға статистикалық ақпаратты электронды және басқа байланыс құралдары, атап айтқанда, Интернет арқылы беруді енгізу белгіленді, мұның өзінде халықаралық ұйымдармен және басқа елдердің статоргандарымен өзара ақпарат алмасу қамтамасыз етіледі. <*>
Республикалық жарияланымдардың сапасын жақсарту мақсатында ТМД, Еуропалық Одақ елдерінің Жапонияның және басқаларының статистикалық анықтамалар жасау жөніндегі тәжірибесін жете зерттеп, пайдалану көзделуде.
2.5. Статистика және ақпараттық технологиялар саласындағы
кадрларға үздіксіз кәсіптік білім беру жүйесін жетілдіру
Рыноктық экономикаға көшу және статистикалық деректердің көрсеткіштер жүйесі, олардың есебін алу методологиясы, оларды жинау, өңдеу, тарату мен талдау жөніндегі статистиканы тиісінше реформалау статистика мен ақпараттық технологиялар саласындағы кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың осы заманғы жүйесін жасауды қажет етеді.
"Статистика" мамандығы бойынша арнаулы жоғары, орта және бастауыш кәсіптік білім берудің мемлекеттік білім стандартын әзірлеу осы міндетті шешудің аса маңызды шарасы болып табылады. Осының негізінде бірыңғай оқу жоспарлары мен бағдарламалары әзірленіп, енгізілуге, оқу-әдістеме әдебиеті басылып шығарылуға тиіс.
Статистика саласындағы кадрлар, сондай-ақ барлық деңгейдегі оқу орындарының оқытушылары даярлануы мен қайта даярлануы қамтамасыз етілуге тиіс. Статистикалық деректерді пайдаланушылар үшін оқу курстарын ұйымдастырудың маңызы аз емес.
2.6. Статистика саласында халықаралық ынтымақтастық
Істің хал-жайы. Еуростат, БҰҰ-ның статбөлімдері және УЭК-і, ХВҚ сияқты ұлттық статистикалық қызметтермен, Дүниежүзілік банкпен, ОЭСР-мен, ЮНЕСКОмен, Германияның, Нидерландтардың, Түркияның, Францияның статқызметтерімен, АҚШ-тың Ауыл шаруашылығы мемлекеттік департаментімен және басқа халықаралық ұйымдармен, ұлттық статистикалық қызметтермен тұрақты әрі жан-жақты ынтымақтастық орнату республиканың статистикасын реформалауда статистикалық көрсеткіштердің жүйесін халықаралық стандарттарға сәйкестендіру зор маңызға ие болады. Ынтымақтастықтың басты мақсаты - Қазақстанның статистика қызметкерлерінің халықаралық стандарттарға көшуіне жәрдемдесу.
Халықаралық ынтымақтасу шеңберінде Еуростат статистика саласында іске асырып жатқан ТАСИС бағдарламасының рөлі ерекше. ТАСИС бағдарламасы бойынша көмек көрсету 1992 жылы басталды, бұл жұмыстың барысында жүйенің мамандарын оқытуда елеулі көмек көрсетілді, компьютер жабдықтары орнатылды, семинарлар өткізіліп, тәжірибе алмасылды, басқа да консультациялық көмек көрсетілді, сондай-ақ едәуір көлемде методологиялық материалдар берілді. 1994 жылдан бастап кәсіпорындар статистикасы проблемалары, кәсіпорындар регистрі және сыртқы сауда статистикасы бойынша жобалар жүргізу ынтымақтастықтың негізгі бағытына айналды, бұлармен алдағы уақытта да жұмыс жүргізіле береді.
Қазақстан Республикасының халықаралық ұйымдарға мүше болуы олардың сұрақнамалары мен сұраныстарына жауаптар түрінде олардың атына статистикалық ақпараттар беру міндетін жүктейді. Бірнеше жылдар бойы біз халықаралық ұйымдардың атына республиканың әлеуметтік-экономикалық және демографиялық жағдайының түрлі көрсеткіштері бойынша сұрақтарына жауап беріп келеміз. БҰҰ-ның және БҰҰ ЕЭК-тің статбөлімдерінің ХВҚ, Дүниежүзілік банк, ОЭСР, ЮНЕСКО, ФАО, Дамудың Азия банкі мен басқаларының атына жыл сайын 40-тан астам сұрақнама табыс етіледі. Қазақстан Республикасының статистикалық деректерінің халықаралық жарияланымдарға енуі - осы жұмыстың нәтижесі.
Мақсаты. Халықаралық ұйымдар мен басқа да елдердің ұлттық статистикалық қызметтерінің бізге техникалық көмек беруін қамтамасыз ету.
Негізгі шаралар. Мемлекеттік статистика жүйесін серпінді реформалау қажеттілігін ескере отырып, басқа елдердің ұлттық статистикалық қызметтерімен статистиканың методологиясы және практикасы саласында пәрменді тәжірибе алмасу жүзеге асырылмақ.
Алдағы кезеңде халықаралық ұйымдардың тарапынан статистиканы жетілдірудің жекелеген жобаларын жүзеге асыру, атап айтқанда, халықаралық статистикалық нормалар мен стандарттарды енгізу жөнінде техникалық көмек алудың маңызы зор.
ТАСИС бағдарламасы бойынша бұрын әзірленіп, бекітілген және
"Қазақстанның ресми статистикасын реформалау. 1-бөлім" жобасы шегінде 1997
жылы ТАСИС-тің ұлттық бюджетінен қаржыланатын мынадай шағын жобалар
жөнінде Статагенттік пен Еуростаттың ынтымақтастығы 1999 жылы және
одан кейінгі жылдарда да жалғаса береді:
<*>
қызмет көрсету статистикасы;
инвестициялар статистикасы;
халықты жұмыспен қамту және жұмыссыздық саласындағы статистикалық
жүйені енгізу;
статистикалық ақпаратты жариялау қызметі және оны тарату.
1998-1999 жылдары ТАСИС-тің ұлттық бюджетінен қаржыланатын осы
жобаның 2-бөлімі бойынша мынадай шағын жобалар көзделген:
деректердің бөлінген базасын Қазақстан Республикасының статистика
жүйесіне енгізу;
деректерді статистикалық талдаудың әдістерін үйрету;
географиялық ақпараттық жүйелерді енгізу.
1999 жылы Германияның техникалық көмек көрсетуі шегінде оның
Федералдық статистика басқармасымен мына бағыттар бойынша ынтымақтасу
жалғасын таба береді:
бағалар статистикасы (құрылыстың бағалар статистикасы саласында);
еңбек рыногы статистикасы (жалақы статистикасы);
ұйымдастыруды дамыту.
Қазақстан Республикасының Статагенттігі статистикалық
ақпаратты халықаралық ұйымдарға заң бойынша өзіне жүктелген міндеттемелер
мен Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелеріне сәйкес беріп
отырады.
<*>
3. Бағдарламаны ресурстық қамтамасыз ету
және оны іске асыру тетігі
3.1. Бағдарламаны ресурстық қамтамасыз ету
Бағдарламаның шараларын қаржыландыру республикалық бюджеттің қаржысы, халықаралық ұйымдар тарапынан статистиканы жетілдіру жөніндегі жекелеген жобаларды жүзеге асыруға техникалық көмек қаржысы, сондай-ақ өзге де қаржыландыру көздіктері есебінен жүргізіледі.
Бағдарламаны орындау үшін 1999-2005 жылдары шамамен сомасы 40-50 миллион АҚШ долларындай болатын қаржыны игеру талап етіледі. Шығындардың шамамен 40%-і ғылыми-зерттеу және жобалау жұмыстарын жүргізуге, консультациялық қызмет көрсету мен мамандарды оқытуға, 45%-і- техникалық және телекоммуникациялық, бағдарламалық-технологиялық қамтамасыз ету және ақпараттық ресурстарды қорғау құрал-саймандарын дамытуға байланысты болады, ал 15%-ін өзге де ағымдағы шығыстар мен халықаралық ынтымақтастықтың шығындары құрайды. Талап етілетін қаржы республикалық бюджеттің табыс бөлігіне байланысты әр жылға жеке қаралады.
Республикалық бюджеттің есебінен қаржыландыруды тиісті министрліктер мен ведомстволар олардың негізгі қызметін дамытуға республикалық бюджетте қаралатын қаржылар шегінде жүзеге асырады. Келесі жылғы республикалық бюджетті жыл сайын қалыптастырған кезде Статагенттік, сондай-ақ статистикалық қызметпен шұғылданатын өзге де орталық атқарушы органдар Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігіне келесі жылға арналған Бағдарлама жұмыстарын қаржыландыруға қажетті мөлшердің негіздемесін белгілеген тәртіп бойынша табыс етеді. <*>
3.2. Бағдарламаны іске асыру тетігі
Бас тапсырыс беруші - Қазақстан Республикасының Үкіметі, Бас мердігер - Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Оған елімізде мемлекеттік статистиканы реформалау жұмысын үйлестіру Қазақстан Республикасының "Мемлекеттік статистика туралы" Заңына сәйкес жүктелген. <*>
Сондай-ақ Статагенттіктен басқа Қаржы министрлігі, Энергетика, индустрия және сауда министрлігі, Ауыл шаруашылығы министрлігі, Көлік және коммуникациялар министрлігі, Экология және табиғи ресурстар министрлігі, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі, Денсаулық сақтау агенттігі, Білім және ғылым министрлігі, Ішкі істер министрлігі, Әділет министрлігі, Бас прокуратура, Инвестициялар жөніндегі агенттік, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Бағдарламаны іске асыруға негізгі атқарушылар ретінде қатысады. <*>
Бағдарламаны жүзеге асыру тетігіне мыналар енеді:
Бағдарламада көзделген жұмыстардың жоспарлануын, жүзеге асуын және орындалуын бақылауды қамтамасыз ететін ұйымдастыру шаралары;
Қазақстанның мемлекеттік статистикасын халықаралық практикада қабылданған есепке алу мен статистика жүйесіне көшуге мүмкіндік беретін методологиялық шаралар;
мемлекеттік статистика органдарының техникалық және бағдарламалық-технологиялық базасын модернизациялауды, ақпаратты қорғаудың талаптарын сақтай отырып, республикалық және аймақтық деңгейде ақпараттық жүйе жасауды қамтамасыз ететін техникалық шаралар.
Бас мердігер жыл сайын бірінші тоқсанда осының алдындағы кезеңде мемлекеттік статистиканы жетілдіруде жеткен нәтижелерді қарап, ағымдағы жылға жоспарланған шараларды есепке алып, қаржыландыру көздіктерін көрсетіп, кезекті жылға арналған Бағдарламаны жүзеге асыру шаралары Жоспарының жобасын басқа да орындаушыларды қатыстырып қарайды, бұл жобаны ол Бас тапсырыс берушіге табыс етеді.
Әр жылдың екінші тоқсанында Бағдарламаның Бас тапсырыс берушісі республикалық бюджет қаржысы есебінен орындалатын шаралар Жоспарындағы бағдарламалық жұмыстар тізбесін нақтылап, олар бойынша шығындардың жоғары шегін белгілейді. Қажетті ретте Бас Тапсырыс беруші жекелеген бағдарламалық шараларды жүзеге асыру мерзімдерін өзгерту немесе ұзарту туралы ұсыныс енгізеді.
Жыл сайын үшінші тоқсанда Бас мердігер мен орындаушылар Бас тапсырыс беруші белгілеген бағдарламалық жұмыстар тізбесі бойынша республикалық бюджет қаржылары есебінен кезекті жылға арналған Бағдарламаны қаржыландырудың талап етілетін мөлшерін негіздеуді Қаржы министрлігіне табыс етеді.
Бас мердігер мен Бағдарламаны Үйлестіруші - Қазақстан Республикасының Статагенттігі Бағдарламаның ағымдағы ісін басқарады. <*> Орындаушылар өздерінің бағдарламалық шараларды орындауы туралы Жұмыстардың үйлестірушісі алдында есеп береді. Үйлестіруші Бағдарламаның іске асу барысы туралы Бас тапсырыс берушіні жыл сайын хабардар етіп отырады.
Ескерту. 2-абзац өзгерді - ҚР Үкіметінің 2000.06.29. N 974
қаулысымен. P000974_
Қазақстан Республикасы
Мемлекеттік статистиканы
жетілдірудің 1999-2005 жылдарға
арналған бағдарламасына
Қосымша
1999-2005 жылдары Қазақстан Республикасындағы
Мемлекеттік статистиканы жетілдіру жөніндегі
Негізгі шаралар
Ескерту. Қосымша өзгерді және толықтырылды - ҚР Үкіметінің
2000.06.29. N 974 қаулысымен.
P000974_
Ескерту. Қосымша өзгерді - ҚР Үкіметінің 2001.08.27. N 1108
қаулысымен.
P011108_
__________________________________________________________________________
| Шаралар | Аяқтау | Жауапты | Орындалу
| | нысаны | орындаушы | мерзімі
|_______________________________________|___________|___________|__________
| 1 | 2 | 3 | 4
|_______________________________________|___________|___________|__________
|1. Дүниежүзілік статистика стандарттарын | |
|енгізу | | |
|_____________________________________ |___________|___________|_________
|1.1. Халықаралық деңгейде қабылданған | | |
|жіктемелерді ұлттық статистика жүйесіне| | |
|енгізу | | |
|_______________________________________|___________|___________|__________
|1. Мемлекеттік статистика саласындағы |Әдістемелік| |1999
|(NАСЕ, СРА, PRODCOM) негізгі халықара. |ұсыныстар, |Статагент. |
|лық статистикалық жіктемелерді енгізу |статесеп |тік
<*>
|
| |берулердің | |
| |нысандары | |
|_______________________________________|___________|___________|__________
|2. Экономикалық қызметтің және өнімдер |жіктемелеу.| |1999-2003
|мен қызмет көрсету түрлері жіктемелеуші|шілер |Статагент. |
|лердің ұлттық болжамдарын әзірлеу және | |тік
<*>
|
|енгізу | | |
|_______________________________________|___________|___________|__________
|3. Меншік, ұйымдастыру-құқықтық нысан. |жіктемелеу.| |үнемі
|дарын, аумақтық, кәсіпорынның шағындылы|шілер |Статагент. |
|ғы, өндіріс көлемі және басқа нысандары| |тік |
|ның жіктемелеушілерін жетілдіру | | |
|_______________________________________|___________|___________|__________
|4. Халықаралық басқа да жіктемелерді |Әдістемелік| |1999-2005
|(денсаулық сақтау, білім, еңбек, эколо.|ұсыныстар |Статагент. |
|гия және басқа) енгізу | |тік |
|_______________________________________|___________|___________|__________
|1.2. Регистрлерді статистикалық қызмет.| | |
|ті ұйымдастырудағы негізгі құралдар ре.| | |
|тінде дамыту | | |
|_______________________________________|___________|___________|__________
|1. Әкімшілік регистрлерді, статистикалық |Регистрлер.|Статагент |1999
|регистрлерді, жеке меншік кәсіпкерлер |ді жүргізу |тік |
|реестрлерін және ауыл шаруашылығы регис. |процедурасы| |
|трлерін жүргізу процедурасын жетілдіру |жөніндегі | |
| |нұсқамалар | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Кәсіпорынның экономикалық қызметінің |Әдістеме | |1999
|негізгі түрлерін анықтаудың әдістемесін | |Статагент. |
|дайындау | |тік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Статистикадағы регистрлердің өзара |Регистрлер.| |1999-2000
|әрекеттестігін қамтамасыз ету үшін ере. |ді жүргізу |Статагент.|
|желер мен бағдарлама құралдарын дайындау |жөніндегі |тік |
| |құжаттама | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|4. Ішінара байқау жүргізгенде регистрлер.|Әдістемелік| |1999-2000
|ді пайдаланудың тәртібін дайындау және |ұсыныстар |Статагент.|
|енгізу | |тік |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|5. Статистикалық регистрді Еуростаттың |Жергілікті | |1999-2002
|"Регистрлерді жүргізу жөніндегі басшылық.|бірліктерді|Статагент.|
|қа" сәйкес келтіру |статистика.|тік |
| |лық регис. | |
| |трге қосу | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|6. Құрылымдық ілгері басушылықты көрсету |Регистрлер.| |1999-2002
|үшін кәсіпорын "демографиясын" жүргізу |ді жүргізу |Статагент.|
| |жөніндегі |тік |
| |нұсқамалар | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|7. Статистикадағы регистрлердің күн тала.|Басқа ведо.| |1999-2005
|бына сай келуі және жүргізу үшін ведомст.|мстволармен|Статагент.|
|волық әкімшілік регистрлерін пайдалану |ақпараттық |тік пен |
| |әрекеттес. |басқа ведо|
| |тік туралы |мстволар |
| |келісім | |
| |шарттар | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|8. Деректердің бөлінген базалары режимін |Регистрлер.| |1999-2005
|де регистрлерді жүргізуге көшу, сондай-ақ|ді жүргізу |Статагент.|
|регистрлер негізінде ақылы қызмет көрсе. |жөніндегі |тік |
|туді жаңа деңгейге шығару |құжаттар | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|1.3. Статистикалық байқаудың әдістемесін | | |
|жетілдіру және кәсіпорындар статистикасы.| | |
|на көшу | | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|1. Регистрлер негізінде статистиканың |Ішінара | |1999
|барлық салаларын ішінара тексеру жүргізу.|зерттеу |Статагент. |
|дің әдістемесін енгізу | |тік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Ішінара тексеру мен жаппай есептеуді |Статтық | |1999-2005
|байланыстыру негізінде статистикалық есеп|есеп беру |Статагент|
|берудегі статистикалық нысандар мен схе. |нысандары, |тік |
|маларды табыс етуді жетілдіру |схемалары | |
|_________________________________________|___________|_________|__________
|3. Республикалық деңгейде бастапқы есеп |Республика.| |1999
|беру деректерінің базасын қалыптастыруға |лық деңгей.|Статагент. |
|және өңдеуге көшу |дегі бас. |тік |
| |тапқы есеп | |
| |беру база. | |
| |лары | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|4. Статистиканың барлық салалары бойынша |Әдістемелік| |1999-2000
|әдістемелігі мен аспаптарының халықаралық|аспаптары |Статагент|
|стандарттар мен практикаға сәйкестілігін | |тік |
|жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|_________|__________
|2. Макроэкономикалық және салалық статис.| | |
|тиканың көрсеткіштері жүйесі мен методо. | | |
|логиясын жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.1. Нақты сектордың статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.1.1. Ұлттық есеп жүргізушілік жүйесі | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Методологияны меңгеру, эксперименталь.|Жарияланым | |
|ды есептеуді жүргізу, қордалану шотын | |Статагент.|
|практикаға енгізу: | |тік |
|қаржы шоты | | |1999-2000
|қайта бағалау шоты | | |2000-2002
|активтегі басқа өзгерістер шоты | | |2001-2003
|_________________________________________|___________|__________|_________
|2. Ұлттық Шоттар Жүйесінің методологиясы |Жарияланым | |2002-2004
|мен баланстық кестесін құруды игеру | |Статагент.|
| | |тік |
|_________________________________________|___________|__________|________
|3."Ресурстар - пайдалану" кестесін прак. |Жарияланым | |1999-2001
|тикаға енгізу | |Статагент.|
| | |тік |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|4.
<*>
| | |
|5.
<*>
| | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|2.1.2. Экономиканың аграрлық секторының | | |
|статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|1. Ауыл шаруашылығы, орман және балық |Номенклату.| |1999
|шаруашылығы салалары бойынша халықаралық |ра |Статагент.|
|стандартпен үйлесімді өнімдер мен қызмет.| |тік |
|тердің салалық номенклатурасын дайындау | | |
|және енгізу | | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|2. Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруші. |Статистика.| |1999
|лердің статистикалық регистрлерін құру |лық |Статагент. |
|жөніндегі жұмыстарды аяқтау, ал бұдан |регистрлер |тік, Жер |
|былай оларды үнемі жаңалау | |ресурстарын|
| | |басқару жө.|
| | |ніндегі |
| | |агенттігі, |
| | |Салық |
| | |комитеті |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Ауыл шаруашылығы статистикасына ірік. |Методология| |1999-2005
|теп байқау әдістерін енгізу |және |Статагент.|
| |нәтижелер |тік |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|4. Экономиканың аграрлық секторының ста. |Штаттық |Стат. |1999-2005
|тистикасында іріктеп зерттеу үшін есеп |кесте |агенттік |
|жүргізушілік (интервьюерлер) жүйесін | | |
|жасау және үнемі жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|5. 2001 жылы ауыл шаруашылығы санағын |Үкімет пен |Стат. |1999-2000
|(Дүние жүзілік ауыл шаруашылық санағы | |агенттік, |
|бағдарламасы бойынша) жүргізуді ұйымдас. |Статагент. |Ауыл шаруа|
|тыру үшін нормативті-құқықтық актілерді |тіктің қау.|шылығы |
|және аспаптарды дайындау |лысы |министрлігі|
|_________________________________________|___________|___________|________
|6. Ауыл шаруашылығы санағын ұйымдастыру |Санақ | |2001-2002
|және өткізу, оның қорытындысын жариялау, |өткізудің |Статагент.|
|сондай-ақ санақтың нәтижесі бойынша ауыл |ұйымдастыру|тік |
|шаруашылығы регистрлері мен деректер |жоспары, | |
|базасын жаңғырту |оның | |
| |қорытынды. | |
| |сын жария. | |
| |лау | |
| |жоспары | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|2.1.3. Экономиканың индустрия секторының | | |
|статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|1. Өнеркәсіп өнімдерінің ұлттық салалық |Ұлттық | |1999-2000
|номенклатурасын дайындау және өнеркәсіп |салалық |Статагент.|
|тауарларының альфавиттік жіктемесін |номенклату.|тік |
|жасау |ралар |Энергоинд.|
| | |устсаудами|
| | |ні |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|2. Өнеркәсіп өндірісімен, шұғылданатын |Стат | |1999-2000
|статистикалық байқау бірліктерін жүйе. |регистрді, |Статагент.|
|леуді, статистикалық есеп беру көрсеткіш.|есеп беру |тік |
|тері және нысандар жүйесін жетілдіру, |нысандарын,| |
|кәсіпорындар статистикасына көшуді іске |нұсқаулар | |
|асыру (Энергетика индустриясы және сауда |мен | |
|министрлігінің келісуі бойынша) |әдістемені | |
| |жаңғырту | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|3. Өнеркәсіп кәсіпорындары қызметтерін. |Деректер. | |1998-2000
|дегі негізгі экономикалық көрсеткіштері. |дің |Статагент.|
|нің бірыңғай ақпараттық базасын құру және|ақпараттық |тік |
|жүргізуді бастау (Энергетика индустриясы |базасы | |
|және сауда министрлігінің келісуі бойын. | | |
|ша) | | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|4. Жеке және ұйымдастырылмаған қызметті |Әдістеме | |1999-2000
|қосқанда, өнеркәсіп өнімін жалпы шығару | |Статагент.|
|есебінің және есептегенге дейінгі нақты | |тік |
|көлем есептеудің әдістерін жетілдіру | | |
|индекстерін | | |
|_________________________________________|___________|__________|_________
|5. Энергетика статистикасы саласындағы |Әдістемелер| |1999-2000
|халықаралық практиканы зерттеу, энергети.|энергетика |Статагент.|
|ка баланстарының құрылымы мен жіктемесін |баланстары |тігі, |
|әзірлеу және оларды жасауға кірісу | |Энергоин. |
| | |индустсау.|
| | |дамині |
|_________________________________________|___________|__________|________
|2.1.4. Экономиканың қызмет көрсету сек. | | |
|торы саласының статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Сауда, қызмет көрсету, көлік және |Көрсеткіш. | |1999
|байланыс салаларындағы ақпараттарды |тер және |Статагент. |
|жинаудың салалық принципінен кәсіпорын. |есеп беру |тік |
|дар статистикасына көшу |нысандары | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Саудада: қонақүй шаруашылығында жеке |Әдістемелер| |1999
|қоғамдық тамақтануда статистикалық есеп |және |Статагент. |
|берудің жаңа жүйесін енгізу: |аспаптар |тік |
|а) сауда мен қоғамдық тамақтану нүктеле. | | |
|рінің қонақүйлердің санақтарын; | | |2000
|б) ай сайын іріктеп тексеру; | | |2001
|в) жылдық іріктеп тексеру; | | |2001
|г) қосымша тексерулер | | |2003
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Қызмет көрсету саласы кәсіпорындарына |Әдістемелер| |2000
|статистикалық есеп берудің жаңа жүйесін |және |Статагент. |
|енгізу: |аспаптар |тік |
|а) қызмет көрсету саласы кәсіпорындары. | | |
|ның санағы; | | |2001
|б)ай сайын іріктеп тексеру; | | |2002
|в) жылдық іріктеп тексеру; | | |2002
|г) қосымша тексерулер; | | |2004
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.1.5. Құрылыс және инвестициялар | | |
|құрылыс статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Кәсіпорындар статистикасы шеңберінде |Есеп беру | |1999-2000
|шаруашылық жүргізуші субъектілердің |нысаны |Статагент.|
|инвестициялы қызметін сипаттайтын | |тік |
|статистикалық көрсеткіштерінің жүйесін | | |
|енгізу | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|2.Жаппай және іріктеу әдістерін ұштастыру|Методоло. | |1999-2000
|негізінде шаруашылық жүргізуші субъекті. |гиялық |Статагент.|
|лердің инвестициялық қызметін статистика.|аспаптар |тік |
|лық бақылау әдістерін жетілдіру, оларды | | |
|негізделген есептеу жүйесімен толықтыру | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|3. Шаруашылық жүргізушінің инвестициялық |Бағдарлама.| |1999-2000
|қызметі туралы деректерді жинау мен |лық қамту |Статагент.|
|өңдеудің жаңа технологиясын енгізу |және нұс. |тік |
| |қаулықтар | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|4.Кәсіпорын статистикасы шеңберінде құры.|Есеп беру |Статагент.|1999-2000
|лыс қызметін көрсететін статистикалық |нысаны |тік |
|көрсеткіштер жүйесін жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|5. Қазақстан Республикасы экономикалық |Есеп беру |Инвестиция |1999-2000
|басым секторларындағы инвестициялық жоба.|нысандары |лар жөн-гі |
|ларды іске асыру жөніндегі статистикалық | |агенттігі, |
|көрсеткіштер жүйесін жетілдіру | | |
| | |Статагент. |
| | |тік |
|_________________________________________|__________|___________|________
|6. Жер байлығын пайдаланушылардың лицен. |Есеп беру |Табиғат |1999-2000
|зиялық және келісім шарттарын орындау |нысандары |қорғаумині,|
|жөніндегі статистикалық көрсеткіштер | | |
|жүйесін жетілдіру | | |
| | | |
| | |Мемлекеттік|
| | |инвест. |
| | |комитет, |
| | | |
| | |Статагент. |
| | |тік |
|_________________________________________|__________|___________|________
|7. Құрылыс ұйымдары қызметін статистика. |Методоло. | |1999-2000
|лық байқаудың бүгінгі әдістерін ендіру |гиялық |Статагент. |
| |аспаптар |тік |
|_________________________________________|__________|___________|________
|8.Дүние жүзілік сарапшылардың ұсыныстарын|Әдістеме |Статагент. |1999-2000
|және басқа елдердің тәжірибесін зерттеу. | |тік |
|ді ескере отырып, құрылыстың жалпы өнім. | | |
|дерін есептеу әдістерін жетілдіру | | |
|_________________________________________|__________|___________|________
|9. Ірі құрылыс кәсіпорындарына |Деректер | |1999
|мониторингіні ендіру |базы |Статагент. |
| | |тік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|10. Мемлекеттік бюджет қаржылары есебінен|Есеп беру | |1999
|қаржыландыру іске асырылатын құрылыс |нысандары |Статагент. |
|объектілеріне жүргізілген мердігерлік | |тік |
|тендерлерді, сондай-ақ мемлекеттік кепіл.| |Қазақтан |
|дікті қамтамасыз ететін кредиттерді | |құрылыс Ко.|
|сипаттайтын статистикалық көрсеткіштер | |митеті, Эн.|
|жүйесі ендірілсін. | |ергоиндуст.|
| | |саудамині |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.1.6. Бағаның статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Маусымдық құбылулардың әсерін жоққа |Әдістеме, | |2001
|шығаратын тұтыну бағасының есептеу |жарияланым |Статагент. |
|индексін және ақпараттық базаны дайындау | |тік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Қызмет көрсетудің өндірістік сипатын |Әдістеме, | |2003
|біріктіретін өндірушілердің баға индексін|жарияланым |Статагент. |
|жасау | |тік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. "Шартты таза" өнімдер бойынша өндіру. |Әдістеме, | |2005
|шілердің баға индексін дайындау |жарияланым |Статагент. |
| | |тік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|4. Олардың бақылаудан өтетін барлық арна.|Әдістеме, |Стат. |1999-2005
|ларын ескере отырып, экспорт және импорт |жарияланым |агенттік |
|өнімдеріне баға индекстері құрамын қайта | | |
|қарау | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|5. Еуропа статының ұсыныстарына сәйкес |Әдістеме, |Стат. |1999-2005
|құрылыс және ауыл шаруашылығы өнімдеріне,|жарияланым |агенттік |
|сондай-ақ халықаралық классификаторларды | | |
|пайдаланумен өнеркәсіп үшін алынатын | | |
|ресурстарына баға индекстерін реформалау | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|6. Экономикадағы баға өзгерістеріне дәл |Методоло. |Стат. |1999-2005
|бағалауды жоғарлату жөнінде шаралар |гиялық |агенттік |
|кешенін жүргізу |аспаптар | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|7. Нақты мәмілелер бағасы бойынша, соның |Жарияланым |Стат. |1999-2005
|ішінде аймақтық шамадан да баға индекс. | |агенттік |
|терімен қатар ақпараттар ұсынуды қамта. | | |
|масыз ету | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|2.1.7. Жұмыспен қамту және Еңбек | | |
|статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1.Жылма-жылғы ішінара тексеруді жүргізуді|Методоло. |Стат. |
|статистикалық байқау практикасына ендіру:|гиялық |агенттік, |
|а) халықты(үй шар-ғы) жұмыспен қамту |аспаптар, |Еңбек |
|және жұмыссыздық проблемасы бойынша |жарияланым |әлеуметтік|1998-1999
|халық; | |қорғау |
|б) экономикалық қызметтің кейбір түрлері.| |министрлі.|2000-2001
|нің лауазымы мен негізгі кәсібі бойынша | |гі |
|еңбекақы мен қызметкерлер саны | | |
|в) экономикалық қызметтің кейбір негізгі | | |1999-2000
|түрлері бойынша жұмысшы күшіне жұмсалған | | |
|шығын құны | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|2. Еңбек рыногі мен еңбекақы төлеу |Стат есеп |Стат. |Жылма-
|реформасына байланысты статистикалық |беру |агенттік, |жыл
|есеп беру нысанын жетілдіру |нысандары |Еңбек, |
| | |әлеуметтік |
| | |қорғау |
| | |министрлігі|
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Еңбек есептерінің баланстық есептеу |Әдістеме, |Стат. |Жылма-
|әдістерін үнемі жетілдіруді қамтамасыз |жарияланым |агенттік, |жыл
|ету | |Еңбек |
| | |әлеуметтік |
| | |қорғау |
| | |министрлігі|
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.1.8. Қаржы кәсіпорнының статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Халықаралық стандарттарды ескере оты. |Нысан |Стат. |Жылма-
|рып қазіргі есеп беретін нысандарды | |агенттік |жыл
|жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Сенім артылған басқармаға берілген |Стат-қ |Стат. |1999
|кәсіпорындарға мониторингі ендіру |бюллетень |агенттік, |
| | |Қаржы |
| | |министрлі. |
| | |гі, Эконо. |
| | |мика |
| | |министрлігі|
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Кәсіпорынның қаржы статистикасында |деректер |Стат. |1999
|есептеуді жетілдіру негізінде ақпараттық |базасы |агенттік, |
|базаны қайта қарау | |Қаржы |
| | |министрлі. |
| | |гі, Энерго.|
| | |индустсауда|
| | |министрлігі|
|_________________________________________|___________|___________|________
|4.
<*>
|_________________________________________|___________|__________|________
|5. Негізгі қорлар бойынша баланс кестесі.|Әдістеме |Стат. |1999-2000
|нің әдістерін жетілдіру: | |агенттік, |
|- нақты бары мен негізгі қорлардың қозға.| |Қаржымині,|
|лысын және ақпараттарды жинау мен өңдеу | |Энергоин. |
|бойынша ақпараттық базаны кеңейтуді; | |дустсауда |
|- негізгі қордың балансы бойынша көрсет. | |мині |
|кіштердің есептеу әдістемесі | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|2.2. Сыртқы сектор статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.2.1. Сыртқы сауда статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Ауыспалы қалдықсыз шоғырланбалы |Халықаралық|Кеден |2000
|негізде емес сыртқы сауда көрсеткіштерін |стандарт. |комитеті, |
|қалыптастыруға көшуді іске асыру |тарға |Стат. |
| |сәйкесті |агенттік |
| |жарияланым | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Әріптес елдер көлемінде белгілі бір |Деректер |Стат. |1999-2002
|тауарлар - өкілдер шеңбері бойынша |базасы |агенттік, |
|сыртқы сауда статистикасы бойынша динами.| |Кеден |
|калық қатарларды пайдалану үшін ыңғайлы. | |комитеті |
|лық жасау | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|3. Тым толық және тереңдетілген негізде |Жарияланым |Стат. |1999-2005
|"Айнадай" статистика негізінде сыртқы | |агенттік, |
|сауда статистикасының деректері сапасын | |Кеден |
|жақсартуды қамтамасыз ету | |комитеті |
|_________________________________________|___________|__________|________
|4. Жеке тұлға ауыстыратын тауарларды |Халықаралық|Кеден |1999
|кедендік рәсімдеудің технологиялық |стандарт. |комитеті |
|процедураларын және алынатын ақпараттарды|тарға | |
|өңдеудің автоматтық жүйесін енгізуді |сәйкесті | |
|жетілдіруді қамтамасыз ету |жариялау | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|5. Кеден комитеті құрылымында валютаны |Сыртқы |Кеден |1999-2005
|бақылау мен кедендік құн бөлімін |сауда |комитеті |
|ұйымдастыру |бағасының | |
| |базасы | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|6. Кедендiк декларациялар. |Дерекқор Кеденкомы, 2002
| дың электрондық көшiр. |Халықаралық Статистика жылдың
| мелерiн автоматтандырып |стандарттар. агенттігі 1-тоқ.
| өңдеу негiзiнде сыртқы |ға сәйкес саны
| сауданың кедендiк стати. |жариялау
| стикасын қалыптастыруды |
| қамтамасыз ету |
|_________________________________________|___________|__________|________
|7. Орташа келiсiм-шарттың | Бағалар |Мемкірісмині 2000
| бағалар мен дүниежүзiлік | жөніндегі |
<*>
| тауарлық рыноктардағы | дерекқор |
| бағалардың дерекқорын | |
| жасау | |
|__________________________________________________________________________
|8. "Қазақстан Республика. | Нұсқаулық |Кеденкомы, 2001-
| сында экспорт-импорттық | Валюталық |Мемкірісмині, 2002
| валюталық бақылауды ұй. | бақылау |Әділетмині,
<*>
| ымдастыру туралы" Нұс. | дерекқоры |Ұлттық Банкі
| қаулықты қайта қарау | (келісім |
| және валюталық бақылау | бойынша) |
| рәсiмдерiн автоматтандыру | |
| негiзiнде бақылау нәтижеле. | |
| рiн қалыптастыруды қамта. | |
| масыз ету | |
|__________________________________________________________________________
|9. ЖКД, валюталық бақы. | Дерекқор |Кеденкомы, 2001-
| лау және орташа келiсiм. |Жарияла. |Мемкірісмині 2002
| шарттық бағалар негiзiнде |нымдар |
<*>
| кеден статистикасының | |
| ақпараттық базаларының | |
| үйлесімдiлiгін қамтамасыз | |
| ету | |
|__________________________________________________________________________
|10. Кеден статистикасы |Жарияла. | Кеденкомы, 2000
| қамтымаған тауарлар мен |нымдар | Көлiкминi,
| елдер бойынша экспорт- | | Мемкiрiсминi,
| импорттың көлемiн анықтау | | Статагенттiк,
| мақсатында бiрмезгiлдiк | | Ұлттық Банк
| зерттеу жүргізу | | (келiсiм
| | | бойынша)
<*>
|_________________________________________|___________|____________________
|2.2.2. Төлем балансының статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Сыртқы экономикалық операцияларды |Қызметтік |Ұлттық |Жылма-
|іске асыратын институциялық бірлік реест.|пайдалана. |банк, |жыл
|рін жаңғыртуды үнемі қамтамасыз ету, оның|тын Реестр.|Стат. |
|ішінде регистрлерді оперативті жүргізуде:|лер |агенттік, |
|- шетелдік тікелей инвестрлерді бөлетін |(магниттік |министрлік.|
|тікелей инвестициялы кәсіпорындар; |таратушы) |тер, |
|- Қазақстан аумағында құрылыс жұмыстарын | |ведомства. |
|орындауға лицензиялары бар шетел | |лар |
|кәсіпорындары; | | |
|- шетел жұмыс күштерін қатыстыратын | | |
|кәсіпорындар | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. ХВҚ-ның төлем балансы бойынша Басшы. |Тоқсан- |Ұлттық |
|лықтың бесінші басылымының әдістемелігіне|сайынғы |банк, Қаржы|
|сәйкесті техникалық көмек көрсету жөнін. |ақпарат |министрлі. |
|дегі операциялардың есебін жетілдіру | |гі, Эконо. |
| | |микамині |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Келісуші тараптардың өзара байланысын.|Арнайы есеп|Ұлттық |
|дағы ағымдағы операциялар мен кері инвес.| |банк, |
|тициялау (disinvestment) операциялар есе.| |Стат. |
|бі жөніндегі тікелей шетел инвестицияла. | |агенттік |
|рының статистикасын жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|4. Қазақстанның халықаралық инвестиция. |Кәсіпорын. |Ұлттық |
|ларға көзқарасы туралы сапалы ақпараттық |дар үшін |банк, |
|базамен қамтамасыз ету үшін сыртқы қаржы |есеп беру |Стат. |
|актілерінің және Республика кәсіпорында. |нысандары |агенттік |
|рының міндеттерінің жағдайы туралы | | |
|деректер есебін жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|5. Бір жолғы тексеруді жылма-жыл өткізуді|Жарияланым |Ұлттық |1999-2005
|практикаға ендіру: | |банк, |
|а) елдер бойынша көші-қон адамдарының | |Стат. |
|алып кететін/алып келетін капитал көлемі;| |агенттік |
|б) тауар түрлері мен елдер бойынша оның | | |
|құрылымын анықтау үшін кеден статистикасы| | |
|қамтымайтын экспортимпорт көлемі; | | |
|в) елдер бойынша халықаралық туризм | | |
|саласының қызмет көрсетуі | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|6. Елдер бойынша Қазақстанның сыртқы |Жарияланым |Ұлттық |1999-2005
|қызмет көрсетуін классификацияға жете | |банк, |
|талдап бөлуді қамтамасыз ету | |Стат. |
| | |агенттік |
|_________________________________________|___________|_________|________
|7. Қазақстанның сыртқы экономикалық опе. |Жарияланым |Ұлттық |1999-2005
|рацияларында негізгі әріптес елдер бойын.| |банк, |
|ша төлем балансының баптарын ұсынуды | |Стат. |
|қамтамасыз ету | |агенттік |
|_________________________________________|___________|_________|________
|8. Халықаралық қызмет Статистикалық Ұлттық Банк 2000
| көрсетулер жөнiндегi мем. нысандар (келiсiм ақпан
| лекеттiк статистикалық есеп. бойынша)
<*>
| тердiң жаңа нысандарын
| енгiзу
|__________________________________________________________________________
|2.2.3. Сыртқы борыш статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. ДМFАS - 5.0 Сыртқы борыштарды монито. |Басқарудың |Қаржы |1999
|ринг және талдауды компьютер жүйесіне |компьютер. |министрлі. |
|ендіру |лік жүйесі |гі, Ұлттық |
| | |банк, |
| | |Қазақстан. |
| | |ның Эксим |
| | |банкі |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Статистикалық есеп беру нысандары |Аспаптар |Ұлттық |Жылма-
| көрсеткіштер жүйесін жетілдіру |мен |банк, |жыл
| |нысандар |Қаржы |
| | |министрлігі|
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Тікелей келісім бойынша кәсіпорындар. |Кәсіпорын- |Стат. |Жылма-
|дың кредиттік бережағы бөлігінде мемле. |дар үшін |агенттік, |жыл
|кеттік кепілдік бермеген борышының |есеп беру |Ұлттық |
|статистикасын жақсарту |нысандарын |банк, |
| |жетілдіру |Қаржы |
| | |министрлігі|
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.3. Мемлекеттік сектордың статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.3.1. Мемлекеттік бюджеттің статистикасы| | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. ҚР Статагенттігіне мемлекет. |Қағаздан |Қаржы |Жылма-
|тік, республикалық және жергілікті бюд. |жеткізгіш. |министрлі. |жыл
|жеттердің ішкі және сыртқы борыштардың |пен |гі, |
|орындалуы туралы ақпараттарды уақытында | |Стат. |
|беруді қамтамасыз ету | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Мониторлық шоттармен өзара байланысты |Ақпараттық |Қаржы |Жылма-
|жетілдіруді, кейбір қаржы көрсеткіштері. |база |министрлігі|жыл
|нің есептеу тәртібін жүйелеуді, қаржы | |Мемкірісми.|
|көрсеткіштерінің бірыңғай ақпараттық | |ні |
|базасын құру және жүргізу жұмыстарын | | |
|жалғастыру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.4. Қаржы секторының статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Ақша-кредит және қаржы | ЕДБ |Ұлттық Банк| 2000
| статистикасын жасау | Шоттар |(келісім |
<*>
| жөнiндегi ХВҚ-ның нұсқама | жоспары |бойынша) |
| методологиясына сәйкес | | |
| Екінші деңгейдегi банктердегi | | |
| бухгалтерлiк есептердiң | | |
| шоттар жоспарын әзiрлесiн | | |
| және бекiтсін | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Халықаралық Валюта Қорының мүшелері |Классифи. |ҚР Ұлттық |Классифи
|елдерінің ақпараттық-статистикалық жүйе. |каттар мен |банкі |каторлар
|лерінде қолданылып жүрген экономикалық |кодтардың | |дың өзге
|және әлеуметтік ақпараттарды классифика. |бухгалтер. | |руіне
|циялау мен кодтаудың халықаралық жүйесіне|лік және | |қарай
|кезеңмен көшуді іске асыру |статистика.| |
| |лық есеп. | |
| |беретін | |
| |нысандарын.| |
| |да қолдану | |
|_________________________________________|___________|__________ |________
|3. Мониторлық шолу жасау | Қосымша |Ұлттық Банк| 2000
| үшін қажеттi Ақша-кредит | нысан |(келiсiм |
<*>
| және қаржы статистикасын | |бойынша) |
| жасау жөнiндегi ХВҚ-ның | | |
| нұсқама методологиясына | | |
| сәйкес тәптiштелген ақпар. | | |
| аты бар ҚҰБ-ның жеке. | | |
| леген шоттары бойынша | | |
| бухгалтерлiк есептiң шоттар | | |
| жоспарына қосымша нысанды | | |
| әзiрлеу | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|4. ҚР Ұлттық банкісі мен ҚР Стат. |Ақпараттық |Ұлттық |Жылма-
|агенттігі арасында ақпараттар алмасуды |алмасу |банк, |жыл
|қамтамасыз ету | |Стат. |
| | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.5. Әлеуметтік сектордың статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.5.1. Демография статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Қазақстан Республикасы нормативті | Есеп беру |Стат. |Жылма-
|актілері мен мекеме аралық жұмысшы топ | |агенттік, |жыл
|(ЮНИСЕФ, ЮНФПА, ПРООН, БҰҰ секретариаты. | |Әділет |
|ның статистика бөлімі), Бүкіл дүние жүзі.| |министрлі. |
|лік денсаулық сақтау ұйымы (ВОЗ) ұсыныс. | |гі, Денсау.|
|тарына сәйкесті демографиялық статистика | |лық агент. |
|көрсеткіштері жүйесін жетілдіру | |ті-гі ІІМ ,|
| | |көші-қон |
| | |мен демог. |
| | |рафия |
| | |жөніндегі |
| | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Бағдарламалық кешендерді онан әрі |Бағдарла. |Стат. |Жылма-
|дамыту: |малық ке. |агенттік |жыл
|а)"халықтың табиғи қозғалысы"; |шен, нұс. | |
|б)"халықтың көші-қоны"; |қаулықтар, | |
|в)"Демографиялық есептеулер" |жарияланым | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Денсаулыққа байланысты, |МБК-10 |Денсаулық |2000
|х-қайта қарау (МКБ-10) аурулар мен проб. |бойынша |агенттігі, |
|лемаларды халықаралық статистикалық |көрсеткіш. | |
|классификациялауды ендіру |тер |Стат. |
| |жүйесі |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|4. Арнаулы ішінара демографиялық тексеру.|Методоло. |Стат. |
|ді ұйымдастыру мен жүргізу: |гиялық |агенттік, |
|а) халықтың орынын толтыру тәртібін |аспаптар, |Денсаулық |
|зерттеу бойынша; |жарияланым |агенттігі, |
|б) халықтық көші-қон себептері туралы | |ІІМ-нің ана|
| | |лар мен ба.|
| | |лаларды қор|
| | |ғау орталы.|
| | |ғы,көші-қон| 2000
| | |мен демог. | 2005
| | |рафия |
| | |агенттігі |
|_________________________________________|___________|___________|________
|5. ТАСИС бағдарламасы шеңберінде техника.|Жобалар, |Стат. |
|лық көмекті алуды ұйымдастыру |методоло. |агенттік |
|төмендегіше: |гиялық | |
|а) халықтың көші-қонын байқауды жетілдіру|аспаптар, | | 2000
|б) халықтың табиғи қозғалысын байқауды |жарияланым | | 2003
|жетілдіру; | | |
|в) ішінара тексеруді ұйымдастыру | | | 2004
|_________________________________________|___________|___________|________
|6. Халық регистрiн жасау | Халық Статагенттік, 2000-
| және жүргiзу |регистрі Әділетмині, 2005
| | IIМ
<*>
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.5.2. Әлеуметтік және экологиялық | | |
|статистика | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Халықаралық деңгейде салыстырылатын |Есеп беру |Стат. |Жылма-
|әлеуметтік бағытты сипаттайтын көрсеткіш.|нысандары |агенттік |жыл
|тер жүйесін ендіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Әлеуметтік статистикасының келесі бө. |Методоло. |Стат. |
|лімі бойынша ішінара тексеру жүйесіне |гиялық ас.|агенттік, |
|көшу және оларды есептеудің методология. |паптар, |Еңбек және |
|лық көрсеткіштер жүйесін дайындау: |жарияланым|халықты |
|а) өндірісте зақымдану кәсіптік аурумен | |әлеуметтік |
|және олармен байланысты материалдық | |қорғау |
|шығындар; | |министрлі |2000-2001
|б) еңбектің хал-жағдайы, зиянды және | |гі, Денсау.|
|хауіпті еңбек жағдайларындағы жұмыстарға,| |лық агент. |
|осыларға байланысты материалдық шығын. | |тігі, |
|дарға берілетін жеңілдіктер мен | | |
|қайтарымдар; | | |
|в)өнеркәсіп кәсіпорындарындағы техноло. | |Білімғылым |
|гиялық инновациялар | |мині, |2000-2001
|г) қоршаған ортаны қорғау шығындары | |Табиғатқор|2001-2002
| | |ғаумині, |
| | |Энергоин. |2000-2003
| | |дустсауда.|
| | |мині |
|_________________________________________|__________|__________|________
|3. Денсаулық сақтау статистикасы бойынша |Бағдарлама|Стат. |2000-2001
|(1-здрав нысаны бойынша) статистикалық |лық кешен,|агенттік, |
|ақпаратты жинау, өңдеу және таратуды |нұсқаулық.|Денсаулық |
|жаңа технологияға көшіру |тар, |агенттігі |
| |жарияланым| |
| | | |
| | | |
| | | |
|_________________________________________|__________|__________|________
|4. Медицина мекемелерінің материалдық- |Деректер |Стат. |1999
|техникалық базаларын, медициналық препа. |базасы, |агенттік, |
|раттармен және тамақтанумен қамтамасыз |статбюлле. |Денсаулық |
|етілгендігін біржолғы тексеруді жүргізу |тень |агенттігі |
| | | |
| | | |
| | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2.5.3. Үй шаруашылығы статистикасы | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Күн-көріс деңгейін сипаттайтын көрсет.|Көрсеткіш. |Стат. |1999
|кіштердің модельдік құрамына көрсеткіш. |тер тізбе. |агенттік |
|тердің блоктық жүйесін құру |сі, | |
| |жарияланым | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Тексеру құрылымын, оның бөліктері мен |Сұрақ |Стат. |1999-2005
|сұрақ аспаптарын қайта қарау |парақтары,|агенттік |
| |нұсқаулар | |
|_________________________________________|__________|__________|________
|3. Кедейліктің түрін және проблемасын |Методоло. |Стат. |1999-2005
|зерттеуге мүмкіндік беретін арнаулы |гиялық |агенттік |
|тексеруді енгізу |аспаптар, | |
| |жарияланым| |
|_________________________________________|__________|_________ |________
|4. Үй шаруашылығының қазіргі желілерін |Ұсыныстар |Стат. |1999
|көбейтуді жылма-жыл өткізу | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|5. Үй шаруашылығын тексеретін қазіргі |Үй шаруашы.|Статагент.|2000-2005
|желіні қайта қарап, жаңа желі құру |лығының |тік |
| |жаңа желісі| |
|_________________________________________|___________|________ |
|2.6. Қазақстанның және оның аймақтарының | | |
|әлеуметтік-экономикалық дамуына кешенді | | |
|талдаудың методологиясын жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|1. Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық |Жарияланым,|Стат. |Жылма-
|дамуын республикалық, аймақтық, салалық |Үкіметке |агенттік |жыл
|-үш деңгейде кешенді талдауды іске асыру |баяндау | |
|_________________________________________|___________|__________|________
|2. Көкейтесті экономикалық проблемалар. |Жарияланым,|Стат. |Жылма-
|дың: қаржылық, төлемдік дағдарыстар, |Үкіметке |агенттік |жыл
|инвестициялық-құрылымды қайта құру, күн- |баяндау | |
|көріс деңгейін өлшеу ж.т.б. себебін және | | |
|жолдарын зерттеу | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Еліміздегі адамдардың даму деңгейін |Жарияланым,|Статагент|2000-2001
|бағалау, экономикалық өсу проблемасын |ғылыми |тік |
|талдаудың экономикалық-математикалық |баяндамалар| |
|аспаптарын дайындау | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|4. Экономикалық-математикалық әдістерді |Аспаптар |Статагент|1999-2000
|және іс жүзінде қолданылатын бағдарлама. | |тік |
|ларды пайдалануды талдау мен болжауларды | | |
|жүргізу практикасына ендіру | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|3. Ресурстардың бірыңғай статистикалық | | |
|ақпаратын қалыптастыру және жаңа ақпарат.| | |
|тық технологияларды ендіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3.1. Статистика органдарын бұдан әрі | | |
|техникалық және бағдарламалы-технология. | | |
|лық қайта жарақтандыру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Статистика органдарын техникалық және |Орындалған |Стат. |1999
|бағдарламалы-технологиялық қайта жарақ. |жұмыстардың|агенттік |
|тандырудың бірінші кезеңін аяқтау |актісі | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. "Клиент-сервер" технологиясы |Бағдарлама.|Статагент|2000-2002
|бойынша деректерді өңдеуге көшу |лық құрал. |тік |
| |дар | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|3.Статистика органдарын техникалық және |Компьютер. |Стат. |2001-2004
|бағдарламалы-технологиялық қайта жарақ. |лық жүйе |агенттік |
|тандырудың 2-кезеңін іске асыру | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|3.2. Ақпараттарды жинау, тарату, өңдеу | | |
|және ұсыну жұмыстарының тура өтетін тех. | | |
|нологиясын ендіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. "Облыстық-орталық" буынына деректер |Қазіргі |Стат. |1999
|беретін жаңа жүйе құру |жүйе |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. "Аудан-облыс" буынына деректер беретін|Қазіргі |Статагент|2000-2001
|жүйе құру |жүйе |тік |
| | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|3. Ақпаратты сканермен оқу мүмкіндігімен |Жаңа |Статагент|2002-2004
|статистикалық есеп беруге жаңа нысандарды|нысандар |тік |
|енгізу | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|3.3. Ресурстар статистикасына бірыңғай | | |
|ақпаратты қалыптастыру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Автоматтандырылған классификаторлар |Нормативті |Стат. |1999
|банкін, әкімшілік және статистикалық |анықтамалық|агенттік |
|регистрлерді, жеке кәсіпкерлердің реес. | | |
|трін, сондай-ақ статистикалық көрсеткіш. | | |
|тер (классификатор) каталогін біріктіре. | | |
|тін нормативті-анықтамалық ақпараттардың | | |
|бірыңғай қорын құру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Республикалық және аймақтық деңгейде |Деректер |Статагент|1999-2001
|деректердің интеграциялық базаларын құру |базасы |тік |
| | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|3. Әкімдер қызметінің деректер базасын |Әкімдер |Стат. |1999
| құру |қызметі |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|4.Рұқсат етілмегендерден деректерді қор. |Деректердің|Стат. |2000
|ғаудың жаңа құралын ендіру |қорғалған |агенттік |
| |баз-ы | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|5. Статистика ақпаратын пайдаланушы |Жұмыс істей|Статагент|1999-2005
|телекоммуникациялық ақпараттық қызмет |тін жүйе |тік |
|көрсетуді қамтамасыз ету | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|4. Статистикалық деректерді жариялау | | |
|мен тарату жүйесін жетілдіру | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Статагенттіктің статистикалық |Стат |Стат. |1999
|деректерін дайындау мен таратудың бірың. |агенттіктің|агенттік |
|ғай технологиясын белгілеу |қаулысы | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Ұлттық статагенттік басылымдарының |Стат. |Стат. |1999
|кеңейтілген серияларын дайындап және |агенттіктің|агенттік |
|бекіту, оны жылма-жыл қайта қарауды |қаулысы | |
|қамтамасыз ету | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Пайдаланушылардың сұранымын зерттеу, |Каталог, |Статагент|1999-2005
|басқа нысандармен тұрақты сауал олармен |сауалнама |тік |
|керісінше байланыс орнатуды дұрыстап, | | |
|пайдаланушылардың каталогін құру | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|4. Экономикалық, қаржылық және басқа да |Жарияланым |Статагент|жылма-жыл
|терминдерді пайдаланатын сөздіктің әрбір | |тік |
|бөлімін жабдықтап, ақпаратқа қойылатын | | |
|қазіргі талаптарды ескере отырып, статис.| | |
|тикалық анықтамалықтың құрылымы мен маз. | | |
|мұнын қайта қарау | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|5. Статистикалық ақпаратты электронды |Стат |Статагент|1999-2005
|және таратушылардың басқа да түрлерін, |ақпаратты |тік |
|байланыс құралдарын, соның ішінде интер. |тарату | |
|нетті, тарату жүйесін құрып және кеңейту | | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|6.Статистикалық анықтамалықты құру жөнін.|Методикалық|Статагент|жылма-жыл
|де басқа елдердің тәжірибесін зерттеу |тарату |тік |
|және пайдалану |жүйесі | |
|_________________________________________|___________|_________|________
|7.Деректердi таратудың |Интернетте |Статагенттік, 2000
| жалпы жүйесi (GDDS) |таныстыру |Қаржымині,
<*>
| шеңберiнде метадандар мен | |Мемкірісмині,
| көрсеткiштердi таратуды | |Ұлттық Банк
| ұйымдастыру | |(келiсiм
| | |бойынша)
|________________________________________________________________________
|5. Статистика және ақпараттық технология.| | |
|лар саласындағы кадрлардың кәсіптік | | |
|білімдерін үздіксіз жетілдіру жүйесі | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1."Статистика" мамандығы бойынша жоғары, |Мемлекеттік|Денсаулық|1999-2000
|арнаулы орта және бастауыш кәсіптік |стандарт |сақтау, |
|білімнің мемлекеттік білім беретін | |Білім, |
|стандартын дайындау | |мәдениет |
| | |министрлі. |
| | |гі, |
| | |Стат. |
| | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|2. Бірыңғай оқу жоспарымен бағдарламасын |Бірыңғай |Денсаулық |1999-
|дайындап және ендіру, оқу-әдістемелік |жоспар мен |сақтау, |2005
|әдебиеттерді дайындап және бастыру |бағдарлама.|білім, |
| |лар, оқу- |мәдениет |
| |әдістемелік|министрлі. |
| |әдебиет |гі, |
| | |Стат. |
| | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|3. Статистика саласындағы кадрларды, |кадрларды |Денсаулық |1999-
|сондай-ақ барлық деңгейдегі оқу орындары.|даярлау, |сақтау, |2005
|ның оқушыларын даярлауды және қайта |және қайта |білім, |
|даярлауды ұйымдастыру |даярлау |мәдениет, |
| |жоспары |министрлігі|
| | |Стат. |
| | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|4. Статистикалық деректерді пайдаланушы. |кадрларды |Денсаулық |1999-
|лар үшін оқу курстарын ұйымдастыру |даярлау |сақтау, |2005
| |және қайта |білім, |
| |даярлау |мәдениет, |
| |жоспары |министрлі. |
| | |гі, |
| | |Стат. |
| | |агенттік |
|_________________________________________|___________|___________|________
|6. Бағдарламаны іске асыру саласындағы | | |
|халықаралық ынтымақтастық | | |
|_________________________________________|___________|___________|________
|1. Статистикалық методология мен практика|тәжірибе |Статагент. |1999-
|саласында басқа елдердің ұлттық статисти.|алмасу |тік |2005
|ка қызметтерімен тұрақты тәжірибе алмасу.| | |
|ды іске асыру | | |
|_________________________________________|___________|__________ |________
|2.Статистиканы жетілдіру бойынша кейбір |Статистика |Статагент |1999-
|бағдарламаны, нақты айтқанда халықаралық |ның кейбір |тік |2005
|статистикалық нормалар мен стандарттарды |салалары | |
|іске асыру бөлігінде халықаралық ұйымдар |бойынша | |
|тарапынан техникалық көмек алуды қамтама.|жобалар | |
|сыз ету | | |
|_________________________________________|___________|_________ |________
|3. Қазақстан Республикасының халықаралық |Белгіленген|Статагент |1999-
|міндеттемелеріне сәйкесті халықаралық |тәртіппен |тік |2005
|ұйымдарға статистикалық ақпараттарды |деректерді | |
|ұсынуды қамтамасыз ету |ұсыну | |
|_________________________________________|___________|___________|________
Оқығандар:
Қобдалиева Н.
Икебаева А.