РҚАО-ның ескертпесі!
Осы қаулы 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған:
1) Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тұлғалардың пайдасына не өзара байланысты тұлғалардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесі;
2) Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесін қалыптастыру қағидалары;
3) Провизиялар (резервтер) құру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) бекітілсін.
2. «Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз проценті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тұлғалардың пайдасына не өзара байланысты тұлғалардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесін, оны қалыптастыру ережесін және активтер мен шартты міндеттемелерді күмәнді және үмітсіз санатқа жатқызу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2275 қаулысының күші жойылды деп танылсын.
3. Осы қаулы 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2014 жылғы 4 мамырдағы
№ 445 қаулысымен
бекiтiлген
Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе
талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс
беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық
басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тараптардың
пайдасына не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері
бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты
міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен
шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және
үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизиялар
(резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар
заңды тұлғалардың тізбесі
1. «Даму» кәсiпкерлiктi дамыту қоры» акционерлiк қоғамы.
2. «Қазақстанның Даму Банкі» акционерлік қоғамы.
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2014 жылғы 4 мамырдағы
№ 445 қаулысымен
бекiтiлген
Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе
талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс
беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық
басқарушы холдингке тиесілі, өзара байланысты тараптардың
пайдасына не өзара байланысты тараптардың міндеттемелері
бойынша үшінші тұлғаларға берілген активтер мен шартты
міндеттемелерді (кредиттік серіктестіктердің активтері мен
шартты міндеттемелерінен басқа) қоспағанда, күмәнді және
үмітсіз активтерге, шартты міндеттемелерге қарсы провизиялар
(резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар
заңды тұлғалардың тізбесін қалыптастыру қағидалары
Осы Негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi, өзара байланысты тараптардың пайдасына не өзара байланысты тараптардың мiндеттемелерi бойынша үшiншi тұлғаларға берiлген активтер мен шартты мiндеттемелердi (кредиттiк серiктестiктердiң активтерi мен шартты мiндеттемелерiнен басқа) қоспағанда, күмәндi және үмiтсiз активтерге, шартты мiндеттемелерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тiзбесiн қалыптастыру қағидалары (бұдан әрi – Қағидалар) «Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Кодексінің 106-бабының 4-тармағына (Салық кодексi) сәйкес әзiрлендi және күмәндi және үмiтсiз активтерге, шартты мiндеттемелерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тiзбесiн қалыптастыру тәртiбiн белгiлейдi.
1. Негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, күмәнді және үмітсіз активтерге қарсы провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар заңды тұлғалардың тізбесін (бұдан әрі – тізбе) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.
2. Тізбені бекіту туралы Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасын ұлттық басқарушы холдингтің қолдаухаты бойынша салық саясаты саласындағы уәкілетті орган енгізеді.
3. Ұлттық басқарушы холдинг қолдаухатты салық саясаты саласындағы уәкілетті органға еркін нұсқада жібереді және заңды тұлғаның осы Тiзбені қалыптастыру қағидаларының 6-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкестігін растайтын құжаттарды қоса береді:
1) заңды тұлғаның жарғысы;
2) заңды тұлға акционерлерінің (қатысушыларының) тізілімінен үзінді көшірме (егер шаруашылық серіктестік қатысушыларының тізілімін бірыңғай тіркеуші жүргізсе).
4. Салық саясаты саласындағы уәкілетті орган қолдаухат түскен күннен бастап күнтізбелік 30 күн ішінде қарап, мынадай:
1) заңды тұлғаны тізбеге енгізу мүмкіндігі туралы;
2) заңды тұлғаны тізбеге енгізуден бас тарту туралы дәлелді шешімдердің бірін шығарады.
Салық саясаты саласындағы уәкілетті органның шешімі ұлттық басқарушы холдингке жазбаша нысанда жіберіледі.
5. Заңды тұлғаның осы Тiзбені қалыптастыру қағидаларының 6-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкес келмеуі және/немесе осы Тiзбені қалыптастыру қағидаларының 3-тармағында көрсетілген құжаттарды ұсынбауы заңды тұлғаны тізбеге қосудан бас тарту үшін негіздеме болып табылады.
6. Тізбеге қосу үшін заңды тұлға мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:
1) ұлттық басқарушы холдингке тиесілі осындай заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы;
2) заңды тұлғаның негізгі қызмет түрі қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылады;
3) заңды тұлға Салық кодексінің 106-бабының 1, 2 және 3-тармақтарында көрсетілген салық төлеуші болып табылмайды.
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2014 жылғы 4 мамырдағы
№ 445 қаулысымен
бекiтiлген
Провизиялар (резервтер) құру қағидалары
1. Жалпы ережелер
1. Осы Провизиялар (резервтер) құру қағидалары (бұдан әрi – Қағидалар) «Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Кодексiне (Салық кодексi) сәйкес әзiрлендi және оларға қарсы провизиялар (резервтер) құру тәртiбiн айқындайды.
2. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар мынадай мәнге ие:
1) активтер – барлық жеке және заңды тұлғаларға, оның iшiнде банктерге қойылатын талаптар;
2) Банк – ұлттық даму институты болып табылатын банк;
3) активтің жалпы баланстық құны – провизияларды (резервтерді) шегеруге дейін бухгалтерлік баланста активтің мақұлданатын сомасы;
4) дисконт – қарыз (кредит) беру сәтіндегі әділ құны мен игеру сомасы арасындағы (болған жағдайда) айырма, сондай-ақ берілген қарыздың (кредиттің) қолданылу мерзімі ішінде кіріске амортизациялау үшін дисконтты есепке алу шотына жатқызылған комиссиялар (салықтар мен алымдарды есепке алу);
5) дисконттау – бастапқы тиімді мөлшерлеме арқылы ағымдағы құнына келтіру;
6) қарыз (кредит) – ұйымның, Банктің қарыз, лизинг операцияларын жүзеге асыруы;
7) инвестициялық қарыз (кредит) – мынадай талаптарға сәйкес келетiн қарыз (кредит):
қарыз (кредит) мерзiмi бес және одан артық жылды құрайды;
қарыз (кредит) шартының талаптары бойынша мерзiмiнен бұрын толық өтеуге тыйым салынған;
қарызды (кредитті) iшiнара өтеу қарыз алушының бизнес-жоспарында көзделген мерзiмде және тәртiппен жүзеге асырылуы мүмкiн;
қарыз (кредит) материалдық өндiрiстi, өндiрiстiк және көлiк инфрақұрылымын құруға, кеңейтуге және жаңғыртуға бағытталған кешенді iс-шараларды iске асыруды қарастыратын оның бизнес-жоспарына сәйкес заңды тұлғаға берiледi;
8) дербес активтер – әрқайсысы бойынша провизиялар (резервтер) жеке-жеке есептелетін активтер;
9) кредиттiк тәуекел – борышкердің (дебитордың) ұйым алдындағы актив және шартты міндеттемелер жөніндегі міндеттемелерді шарттың талаптарына сәйкес орындамауы не тиісінше орындамауы не осындай орындамаудың (тиісінше орындамаудың) нақты қауіпінің болуы салдарынан шығыстардың (шығындардың) туындау тәуекелі;
10) біртекті активтер – кредиттік тәуекелге ұқсас сипаттамасы бар және ұжымдық негізде бағаланатын активтер тобы;
11) ұйым – Банкті қоспағанда, ұлттық басқарушы холдинг, сондай-ақ негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлға;
12) бастапқы тиімді мөлшерлеме – активті алғашқы мақұлдау кезінде есептелген тиімді мөлшерлеме;
13) біртекті қарыздар (кредиттер) қоржыны – біртекті қарыздарды (кредиттердi) жiктеу тәртiбi мен шарттары туралы ұйымның iшкi ережесіне сәйкес бiр топқа енгiзiлетiн біртекті қарыздар (кредиттер) тобы;
14) ақшалай қаражат ағыны – ақшаның және оның баламаларының түсуі және шығуы;
15) провизиялар (резервтер) – нақты активтiң құнын жоғалту ықтималдығын тану, ал шартты мiндеттеме жағдайында – ұйымның, Банктің өз мiндеттемелерін орындау мүмкiндiгi немесе активтердің (шартты мiндеттемелердің) жиынтығы бойынша шығынға ұшырау ықтималдығын тану;
16) жоба – Банктің несие (кредит) беруі арқылы қаржыландырылатын және жаңа өндірістерді құруға, қолданыстағы өндірістерді кеңейтуге және жаңартуға, соның ішінде активтерді, акциялар пакеттерін (қатысу үлестерін), мүліктік кешендерді сатып алуға; және/немесе Қазақстан Республикасының резиденттері орындайтын (көрсететін) жұмыстар (қызметтер) экспортын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында шығарылатын өнімдердің экспортын ынталандыруға бағытталған кешенді іс-шаралар;
17) активтi (шартты мiндеттеменi) қайта жiктеу – бұрын қалыптастырылған провизия (резерв) сомасы мен қайта жіктеу жүргізілгеннен кейінгі қажетті провизия (резерв) сомасының арасындағы айырма сомаларына ұлғаю немесе азаю жағына провизиялар (резервтер) сомаларының оған қарсы тиісті өзгерістерімен бұрын жіктелген активті (шартты міндеттемені) жіктеу;
18) қамтамасыз ету құны – бағалау сәтінде оны өткізу (сату) мүмкіндігі ескеріле отырып, ағымдағы сәттегі қамтамасыз етудің нарықтық (әділ) бағасы;
19) құнсызданудан болған залал – бұл активтің (шартты міндеттеменің) (жалпы) баланстық құнының активтен (шартты міндеттемеден) күтілетін ақшалай қаражат ағынының дисконтталған құнынан асып түсетін сома;
20) шартты мiндеттеме – ұйым немесе Банк борышкер (қарыз алушы) үшiн үшiншi тұлғалардың пайдасына қабылдаған және борышкердiң (қарыз алушының) шарт талаптарынан туындайтын кредиттiк тәуекелдерiн көтеретiн мiндеттеме;
21) пайыздың тиімді мөлшерлемесі – бұл болашақ төлемдердің немесе түсімдердің күтілетін сомасын осы актив (шартты міндеттеме) бойынша өтеу мерзімі басталғанға дейін дәл дисконттауды қамтамасыз ететін мөлшерлеме.
2. Активтер мен шартты мiндеттемелердi жiктеу және ұйымның
күмәнді және үмiтсiз активтер мен шартты мiндеттемелерге қарсы
провизиялар (резервтер) қалыптастыру ерекшелiктерi
3. Провизиялар (резервтер) активтер мен шартты мiндеттемелер құнсызданған кезде – актив және шартты мiндеттеме кредиттiк тәуекелдiң iске асырылуы салдарынан құнын жоғалтқан кезде қалыптастырылады.
4. Активтi және шартты мiндеттеменi жiктеу, оларды ұйымның бухгалтерлiк есебiнде көрсету ұйым мен оның борышкерi (дебиторы) арасындағы шарт талаптарын өзгертпейдi, оның iшiнде ұйымның талап етудiң (борыштың) негiзгi сомасын және ол бойынша сыйақыны, сондай-ақ борышкердiң (дебитордың) шарт талаптарын бұзғаны үшiн айыппұлды, өсiмпұлды толық көлемде алу құқығына әсер етпейдi.
5. Қазақстан Республикасының Үкiметiне, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiне қойылатын талаптар мен салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер бойынша талаптарды қоспағанда, активтер мен шартты мiндеттемелер жiктелуге тиiс.
6. Егер қарыз алушы (борышкер, бiрлесіп қарыз алушы) салық заңнамасына сәйкес айқындалған жеңiлдетiлген салық салынатын мемлекетте тiркелген не жеңiлдетiлген салық салынатын мемлекетте тiркелген тұлғаға қатысты тәуелдi немесе еншiлес тұлға болып табылса, осы Қағидалар қолданылмайды.
7. Активтердi, шартты мiндеттемелердi жiктеу (қайта жiктеу) және провизиялар (резервтер) қалыптастыру:
осы Қағидалардың және ұйымның iшкi нормативтік құжаттарының талаптары сақталған;
активтердi, шартты мiндеттемелердi жiктеу және оларға қарсы провизиялар (резервтер) қалыптастыру мақсатында кешендi және объективтi талдау жүргiзуге мүмкiндiк беретiн толық және сенiмдi ақпарат болған кезде жүзеге асырылады.
8. Активтердi, шартты мiндеттемелердi жiктеу (қайта жiктеу) және (немесе) провизиялар (резервтер) қалыптастыру осындай жiктеудiң уақтылығы мен провизиялар (резервтер) мөлшерi өзгерiстерiнiң ұйымның есебi мен есептiлiгiнде көрсетiлуiнiң дұрыстығы қағидатына негiзделедi.
9. Активтер мен шартты мiндеттемелер стандартты және жiктелген болып бөлiнедi.
10. Жiктелген актив ол бойынша шарттың талабы орындалмайтын не ол бойынша талап толық көлемде орындалмайды немесе мүлде орындалмайды деп пайымдауға негiз болатын активтi бiлдiредi.
11. Жіктелген шартты міндеттеме ол бойынша үшінші тұлғалардың пайдасына борышкер үшін қабылданған және шарттың талаптарынан туындайтын кредиттік тәуекелдерді көтеретін ұйымның өз міндеттемелерін орындау ықтималдығы бар шартты міндеттемені білдіреді.
12. Жiктелгендерге жатпайтын активтер пен шартты мiндеттемелер стандартты болып табылады.
13. Жiктелген активтер мен шартты мiндеттемелер мынадай санаттарға бөлiнедi:
күмәндi;
үмiтсiз.
14. Ұйымның жiктелген активтерi мен шартты мiндеттемелерi бойынша провизиялардың (резервтердiң) мөлшерi осы Қағидалардың 61-тармағының 1) тармақшасында белгiленген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз ету тiзбесi бойынша өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз ету құнына азайтылған негiзгi борыштың (талаптың) сомасынан есептеледi.
15. Активтер мен шартты мiндеттемелердi жiктеудi (қайта жiктеудi) ұйым ай сайын барлық активтер мен шартты мiндеттемелер бойынша және жiктеу (қайта жiктеу) жүргiзудiң белгiлi бiр күнiндегi жағдай бойынша айдың соңғы жұмыс күнiне дейiн жетi жұмыс күнiнен аспайтын мерзiм iшiнде жүргiзiледi.
16. Біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржынын жiктеудi (қайта жiктеудi) ұйым біртекті қарыздардың (кредиттердiң) барлық қоржындары бойынша және жiктеудi (қайта жiктеудi) жүргiзудiң белгiлi бiр күнiндегi жағдай бойынша тоқсанның соңғы жұмыс күнiне дейiн жетi жұмыс күнiнен аспайтын мерзiм iшiнде жүргiзедi.
17. Осы Қағидаларға сәйкес есептелген провизиялар (резервтер) мөлшері тиісті провизиялар (резервтер) шоттарында бухгалтерлік есепте және қаржылық есептілікте көрсетілген провизиялар (резервтер) мөлшерінен аспауы тиіс.
18. Ұйымдардың қарыз алушылардың (борышкерлердiң) кредит төлеу қабiлеттiлiгiн талдау кезiнде, оның iшiнде қарыз алушының қаржылық жағдайын және кепiл құнын бағалау кезiнде пайдаланылатын критерийлер, сондай-ақ провизиялар (резервтер) құру жөнiнде шешiмдер қабылдау және оларды орындау рәсiмдерi осы Қағидалармен, сондай-ақ ұйымның кредит, инвестициялық және есеп саясатын айқындайтын iшкi құжаттарымен регламенттеледi.
1. Осы Қағидалардың 27-44-тармақтарында көзделген қарыздарды(кредиттердi) қоспағанда, қарыздарды (кредиттердi) жiктеу ерекшелiктерi
19. Мыналарды:
1) Қазақстан Республикасы Президентiнiң немесе Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелерi жөнiндегi консультативтiк-кеңесшi орган ұсынымдарының негiзiнде Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне сәйкес және (немесе) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi бойынша және (немесе) ұйымның басқару органының шешiмi бойынша ұсынылған бланкiлiк қарызды (кредиттi);
2) бiр мезгiлде мынадай:
2009 жылғы 21 ақпанға дейін берілген;
Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес және (немесе) Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша ұсынылған және (немесе) Қазақстан Республикасы Президентінің немесе Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі консультативтік-кеңесші орган ұсынымдарының негізінде ұйымның уәкілетті органының шешімі бойынша ұсынылған шарттарға жауап беретін бланкілік қарызды (кредитті) қоспағанда, бланкілік қарыздар (кредиттер) күмәнді және (немесе) үмітсіз активтерге жатқызылмайды.
20. Егер:
1) кредит берудiң жалпы мерзiмiн ұзарту қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты болмаса және (немесе) қарыз алушыда ұйым алдында мерзiмi өткен және (немесе) есептен шығарылған борышы, бiрақ бiр реттен артық болмаса;
2) шарт (бас келiсiмдер шеңберiнде жасалған шарттарды қоса алғанда) бойынша төлемдер мерзiмiн өзгерту қарыз алушының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты болмаса және (немесе) қарыз алушыда ұйым алдында мерзiмi өткен және (немесе) есептен шығарылған борышы (қарызды (кредиттi) мерзiмiнен бұрын өтеуге байланысты кестелердiң өзгеруiн есепке алмай), бiрақ үш реттен артық болмаса, мерзiмiн ұзарту саның айқындау мақсатында мерзiмiн ұзартудың болуы ескерiлмейдi.
21. Мынадай:
1) Қазақстан Республикасынан тысқары жерде орналасқан (тiркелген) тауарлар, жылжымайтын, жылжымалы мүлiк;
2) ұйыммен келiсiм бойынша жүргiзiлген ауыртпалықтарды қоспағанда, үшiншi тұлғалардың құқықтарымен ауыртпалық жүктелген мүлiк;
3) мемлекеттiк орган салған шектеуi бар мүлiк түрiнде қамтамасыз ету қабылданған қарыз (кредит) қамтамасыз етiлмеген деп танылады.
22. Қарыз алушыларға шетелдiк валютада берiлген қарыздар (кредиттер) бойынша, қарыз алушы тарапынан тиiстi хеджирлеу құралдары көзделмеген валюталық тәуекелдер бойынша «Қаржылық жағдай» критерийінің жiктеу санаты бiр жiктеу санатына төмендейдi.
2. Депозиттердi жiктеу ерекшелiктерi
23. Қазақстан Республикасының Үкiметi шешiмiнiң негiзiнде және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне және (немесе) ұйымның басқару органының шешiмдерiне сәйкес орналастырылған депозиттi қоспағанда, депозиттер күмәндi және (немесе) үмiтсiз активтерге жатқызылмайды.
24. Standard & Poor's агенттiгi берген А тобының рейтингiнен төмен емес жеке рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас рейтингi бар шетел банкiнде не Қазақстан Республикасының егемен рейтингiнiң бiр деңгейiнен төмен емес жеке рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент банкiнде орналастырылған (ашылған) депозит (оның iшiнде ағымдағы шот) қаражатты депозиттен, оның iшiнде ағымдағы шоттан аудару (қайтару) бойынша кешiктiру болмаған жағдайда стандартты ретінде жiктеледi.
25. Ұйым Standard & Poor's агенттігінің А тобының рейтингінен төмен емес жеке рейтингі немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтік агенттіктерінің осыған ұқсас рейтингі бар шетел банкінде депозитін орналастырған ағымдағы шотын ашқан жағдайда ұйым құжаттамалық расталған деректер негізінде жарты жылда бір реттен кем емес уақытта олардың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізеді.
26. Standard & Poor's агенттігінің А тобының рейтингінен төмен емес жеке рейтингі немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтік агенттіктерінің осыған ұқсас рейтингі бар не Қазақстан Республикасының резидент банкінде Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингінің бір позициясынан төмен тәуелсіз рейтингі бар шетел банкінде депозит орналастырған не ағымдағы шот ашқан жағдайда ұйым құжаттамалық расталған деректер негізінде тоқсанына бір рет олардың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізеді.
3. Біртекті қарыздарды (кредиттердi) жiктеу ерекшелiктерi
27. Ұйымның iшкi кредиттiк саясатында айқындалған шарттарда берiлген және тәуекелдi бағалау күнiндегi мөлшерi жиынтығында бiр қарыз алушыға ұйымның меншiктi капиталы шамасының 0,02 пайызынан аспайтын қарыздар (кредиттер), егер осы Қағидалардың 32-тармағында өзгеше белгiленбесе, біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына қосылады.
28. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және жобаларды Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғыртуға және әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздар (кредиттер) біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына қосылмайды.
29. Ұйым біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржыны бойынша провизиялар (резервтер) қалыптастыру туралы шешiм қабылдаған кезде Ұйымның iшкi кредиттiк саясатында мыналар көзделуге тиiс:
1) қолданылатын біртектілік белгiлерiнiң тiзбесi;
2) топтау жүргiзу тәртiбi, әдiстерi, мерзiмдерi;
3) мониторинг жүргiзу тәртiбi;
4) провизияларды (резервтердi) жiктеу (қайта жiктеу) және қалыптастыру, олардың мөлшерiн оларға қарсы ұлғайту немесе өзгерту жағына өзгерту әдiстемесi мен рәсiмдерi.
30. Қарыздардың (кредиттердiң) біртектілігінің белгiлерi мыналар болуы мүмкін:
1) қарыз алушының түрi;
2) кредит беру технологиясы;
3) нысаналы мақсаты;
4) қамтамасыз ету түрi;
5) кредит беру мерзiмi;
6) ұйымның iшкi кредиттiк саясатымен айқындалған әртүрлi кредит беру бағдарламалары бойынша өзге де белгiлер.
Мыналар біртектілік белгілері болмайды:
1) мерзiмi өткен борыштардың болуы немесе болмауы;
2) мерзiмi өткен борыштар күндерiнiң саны;
3) жеке алынған қарыздар (кредиттер) бойынша кредиттiк тәуекелдер деңгейi;
4) мерзiмiн ұзартулар саны.
31. Әдiстеме біртекті қарыздарды (кредиттердi) күмәндi және үмiтсiз санатқа жатқызу тәртiбiн анықтауға тиiс.
32. Ұйым ұйымның iшкi кредиттiк саясатында көрсетiлген біртектілік белгiлерi бар қарыздарды (кредиттердi) ұйымның iшкi нормативтiк құжаттарында белгiленген тәртiппен біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына енгiзбеуге құқылы.
33. Қарызды (кредиттi) біртекті деп тану, сондай-ақ қарызды (кредиттi) біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына енгiзу шарт талаптарының негiзiнде оған қол қойылған күнi жүргiзiледi.
34. Шартқа қол қойылғаннан кейiн осы Қағидалардың 35-тармағында көзделгеннен басқа кез келген талаптар өзгерген кезде біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржынын қайта топтауды өзгертуге әкеп соқтырмайды.
35. Егер қарыздың (кредиттiң) тәуекелдi бағалау күнiндегi мөлшерi ұйымның меншiктi капиталы шамасының 0,02 пайызына тең болса немесе одан асса, қарызды (кредиттi) біртекті деп тану тоқтатылады.
36. Олар бойынша біртекті деп тану тоқтатылған, сондай-ақ біртекті қарыздардың (кредиттердiң) тобына енгiзiлмеген қарыздар (кредиттер) осы Қағидалардың 51-61-тармақтарына сәйкес жiктеледi.
37. Ұйымның біртекті қарыздар (кредиттер) бойынша тәуекелiн бағалау әдiстемесi, тұтастай алғанда, жекелеген қарыздар (кредиттер) сапасының төмендеуіне және мұндай қарыздардың (кредиттердiң) қоржыннан алынуына байланысты провизиялар (резервтер) мөлшерiнiң өсуiн көздемеуi тиiс.
38. Егер біртекті қарыздар (кредиттер) қоржынына енгiзiлген күнтізбелік 30 (отыз) және одан артық күн мерзiмi бар мерзiмi өткен борыштардың мөлшерi (пайыздық үлесi) біртекті қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша iс жүзiнде құрылған провизиялардың (резервтердiң) мөлшерiнен артық болса, онда ұйым құрылған провизиялардың (резервтердiң) мөлшерi мен күнтізбелік 30 (отыз) және одан артық күн мерзiмi бар мерзiмi өткен борыштардың мөлшерi арасындағы айырма сомасына провизияларды (резервтердi) қосымша қалыптастырады.
39. Біртекті қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша активтiң жiктемелiк санаты осы Қағидаларға 1-қосымшаның 4-кестесiне сәйкес анықталады.
40. Ұйым тоқсанына кемiнде бiр рет біртекті қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша кредиттiк дерекнамаға қоржынға жүргiзiлген талдау және оның нәтижелерi туралы ақпаратты құжаттамалық ресiмдейдi, оның iшiнде ұйымның біртекті қарыздар (кредиттер) қоржыны бойынша кредиттiк тәуекел мөлшерi туралы тұжырымдарын, сондай-ақ провизиялардың (резервтердiң) есебi туралы ақпаратты енгiзедi.
4. Дебиторлық берешектi жiктеу ерекшелiктерi
41. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмдерiн iске асыру салдарынан және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне және (немесе) ұйымның басқару органының шешiмдерiне сәйкес пайда болған дебиторлық берешектi қоспағанда, дебиторлық берешек күмәндi және (немесе) үмiтсiз активтерге жатқызылмайды. Бұл ретте, дебиторлық берешек деп ұйымның жедел, қайтарымдылық және өтеусiз (пайызсыз) негiзде қарыздар (кредиттер) беруi салдарынан және (немесе) ұйымның шартты мiндеттемелердi орындауы салдарынан туындаған берешек түсiнiледi.
42. Оны өтеу мерзiмiн куәландыратын құжаттармен расталмаған дебиторлық берешек пайда болған жағдайда, мұндай дебиторлық берешек мерзiмi өткен деп саналады және осы Қағидалардың талаптарына сәйкес пайда болған сәттен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң жiктелуге жатады.
43. Дебиторлық берешектi өтеудiң мерзiмi өткен жағдайда, дебиторлық берешек «Өтеу мерзiмi өтуiнің болуы» және «Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы» критерийлері бойынша жiктеледi.
44. Дебиторлық берешектi өтеудiң мерзiмi өткен жағдайда және егер бiр дебитор есебiнен дебиторлық берешек ұйымның меншiктi капиталының 5 (бес) пайызынан астамды құраса, дебиторлық берешек «Қаржылық жағдай», «Өтеу мерзiмi өтуiнің болуы» және «Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы» критерийлері бойынша жiктеледi.
5. Шартты мiндеттемелердi жiктеу ерекшелiктерi
45. Қазақстан Республикасы Президентiнiң немесе Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Қазақстан Республикасының экономикасын жаңғырту мәселелерi жөнiндегi консультативтiк-кеңесшi орган ұсынымдарының негiзiнде Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмдерiн iске асыру салдарынан және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне және (немесе) ұйымның басқару органының шешiмдерiне сәйкес пайда болған шартты мiндеттемелердi қоспағанда, шартты мiндеттемелер күмәндi және (немесе) үмiтсiз активтерге жатқызылмайды.
46. Олар бойынша ақша түрiнде өтелуi бар және ұйымның бухгалтерлiк есебiнiң тиiстi шоттарында көрсетiлген мiндеттемелердi қоспағанда, ұйымның шартты мiндеттемелерi жiктелуге жатады.
47. Қарыз алушының (борышкердiң) қаржылық жағдайы нашарлаған және (немесе) сыйақы төлеуде кiдiрiс болған жағдайда, шартты мiндеттеме «Қаржылық жағдай» және «Өтеу мерзiмi өтуiнің болуы» критерийлері бойынша жiктеледi.
48. Ұйым шарт талаптарынан туындайтын өз мiндеттемелерiн орындауған кезде туындайтын талап, егер шартта оны қарызға (кредитке) қайта ресiмдеу көзделмесе, мiндеттемелер сомасына дебиторлық берешекке қайта ресiмделедi.
6. Өзге де активтердi жiктеу ерекшелiктерi
49. Ұйымның бағалы қағаздар қоржынында орналасқан бағалы қағаздар бойынша талаптар мен мынадай тиісті анықтамаларды күмәнді және (немесе) үмітсіз активке жатқызылмайды:
1) Standard & Poor's агенттігінің «ВВВ-»-дан төмен емес халықаралық рейтингтік бағасы бар немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің біреуінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі немесе Standard & Poor's агенттігінің ұлттық шәкілі бойынша «kzААА»-дан төмен емес немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтік агенттіктерінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар борыштық бағалы қағаздар немесе;
2) Standard & Poor's агенттігінің «ВВВ-»-дан төмен емес халықаралық рейтингісі бағасы бар немесе басқа да рейтингтік агенттіктердің біреуінің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі немесе Standard & Poor's агенттігінің ұлттық шәкілі бойынша «kzААА»-дан төмен емес немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтік агенттіктерінің осыған ұқсас рейтингі бар эмитенттер акциялары.
50. Ұйым инвестициялары (салымдары) заңды тұлғаның акцияларына (жарғы капиталындағы қатысу үлесі), сондай-ақ Standard & Poor's агенттігінің «ВВВ-»-дан төмен емес тәуелсіз рейтингі немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингтік агенттіктерінің ұқсас деңгейдегі рейтингі бар шет мемлекеттердің орталық үкіметтері шығарған мемлекеттік мәртебесі бар бағалы қағаздар күмәнді және (немесе) үмітсіз активке жатқызылмайды.
3. Активтер мен шартты мiндеттемелердi (инвестициялық
қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты
мiндеттемелердi, сондай-ақ біртекті қарыздар (кредиттер)
қоржынына енгiзiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда)
жiктеу кезінде ұйымның критерийлерді пайдалану ерекшелiктерi
1. Негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғаларға арналған критерийлерді пайдалану ерекшелiктерi
51. Негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалар активтер мен шартты мiндеттемелердi (инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi, сондай-ақ біртекті қарыздардың (кредиттердiң) қоржынына енгiзiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда) жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1, 4-кестелерi қолданылады.
52. Қарыздарды (кредиттердi) жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1–5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
53. Депозиттердi жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
54. Дебиторлық берешектi, бағалы қағаздарды жiктеген кезде ұйымның бағалы қағаздар қоржынында орналасқан акцияларды жiктеудi қоспағанда, осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
55. Ұйымның бағалы қағаздар қоржынында орналасқан акцияларды жiктеген кезде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1 және
5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
56. Шартты мiндеттемелердi жiктеген кезде осы Қағидаларға
1-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
57. Активтiң (шартты мiндеттеменiң) жiктеу санаты активтi (шартты мiндеттеменi) бағалау баллдарының жалпы санын негiзге ала отырып, тиiстi критерийлер бойынша анықталады.
58. Провизиялар (резервтер) осы Қағидаларға 1-қосымшаның 4-кестесiне сәйкес жiктеу санатын негізге ала отырып және тиiстi мөлшерлерде анықталады.
Салық салу мақсатында осы Қағидаларға сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) мына формула бойынша анықталатын коэффициентке түзетiледi:
Т
К = --------, мұндағы
ЖЖТ
К – коэффициент,
ЖЖТ – түзетулердi ескере отырып салық кезеңi iшiндегi жылдық жиынтық табыс,
Т – салық кезеңi iшiнде жылдық жиынтық табысқа қосылған (қосылуға жататын) және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiн және (немесе) ұйымның Директорлар кеңесiнiң шешiмiн және (немесе) тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру нәтижесiнде пайда болған активтер бойынша алынған табастар. Осы көрсеткiш Салық кодексiнiң 99-бабына сәйкес жылдық жиынтық табыстан алынып тастауға жататын табыстарды қамтымайды.
59. Қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес айқындалады.
60. Қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) - кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын заңды тұлғаның, жеке тұлғаның қаржылық жағдайы былайша жіктеледі:
1) тұрақты – мына көрсеткіштер болған жағдайда: қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы тұрақты болып табылады; қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) төлем қабiлеттілігі бар; ақша ағыны қарызға қызмет көрсетуге мүмкiндiк бередi; осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес есептелген коэффициенттердiң мәні қолайлы болып табылады; бизнестi дамытуға оң нарықтық шарттар бар, нарықта жақсы бәсекелі позицияға ие; ресурстар мен капитал нарығына еркiн қол жеткізеді, саны шектеулі жеткiзушiлерге тәуелдi емес, шарттың қолданылу мерзiмi ішінде қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайын айтарлықтай нашарлатуға ықпал ететін iшкi және сыртқы факторлар анықталған жоқ; қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) ұйыммен өзiнiң мiндеттемелерi бойынша есептесу мүмкiндiгi күмән тудырмайды; қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) активтері мен мiндеттемелерi мерзiмi бойынша шамалас; қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) жағымды кредиттiк тарихы бар;
2) қанағаттанарлық – мына көрсеткіштер болған жағдайда: қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы осы санаттағы «тұрақты» сипаттамасына жақын, бірақ, оның осы деңгейде ұзақ уақыт бойына ұстап тұру ықтималдылығы төмен болып табылады; осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес есептелген коэффициенттердің мәні қанағаттанарлық болып табылады; кірістердің, төлем қабілеттілігінің төмендеуі байқалады; динамикада ақша ағындарының елеусіз азаюы байқалады, ақша ағындары борыштың негізгі бөлігін өтейді; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) өзінің қаржылық жағдайын жақсартуға қажетті шаралар қолданады; тауарларды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілердің және қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) өнімдерін тұтынушыларын шоғырландыру тәуекелі барынша төмен болып табылады; қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) қосымша ресурстарға қол жеткізе алатынына байланысты ұйыммен өз міндеттемелері бойынша есептесу қабілеттілігі күмән туғызбайды;
3) тұрақсыз – мына көрсеткіштер болған жағдайда: қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) өз мiндеттемелерi бойынша мынадай факторлардың байқалуына байланысты ұйыммен есептесе алмайды деген толық ықтималдық бар: қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы тұрақты және елеулi нашарлау белгiлерiне ие; осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес есептелген коэффициенттердiң мәні қолайсыз болып табылады; төлем қабiлеттiлiгiнiң деңгейi төмен, нарықтық үлесінiң тұрақты түрде азаюы байқалады; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) қабылдайтын шаралар қаржылық жағдайды тұрақтандыратынына сенім жоқ; қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) 1 жылдан аспайтын мерзiмге санация жарияланған; қарыз алушыға (тең қарыз алушыға) бұрын берілген қарыз (кредит) бойынша борышты өтеу мақсатында қарыз (кредит) берілген жағдайда; қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) материалдық зиян тигізсе де, оның қызметін тоқтатпаған форс-мажорлық жағдай, сондай-ақ басқа жағдай орын алған;
4) өте қиын – мына көрсеткіштер болған жағдайда: қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) өз міндеттемелері бойынша мынадай факторлардың байқалуына байланысты ұйыммен есептесе алмайды деген толық ықтималдық бар: қарыз алушының (тең қарыз алушының) қаржылық жағдайының нашарлауы шекті деңгейге жеттi, бұл Қағидаларға 2-қосымшада көрсетiлген барлық көрсеткiштердін бұзылуымен расталады; төлем қабілетсіздігі; нарықтық позицияларын жоғалтуы; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) меншiк капиталының терiс болуы; қарыз алушыға (тең қарыз алушуға) 1 жылдан астам мерзiмге санация жарияланған; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) банкрот деп танылған; қарыз алушыға (тең қарыз алушыға) материалдық залал келтірген және/немесе оның өз қызметiн жалғастыруға мүмкiндiк бермейтiн форс-мажорлық жағдайдың болуы; ұйымның iшкi нормативтiк құжаттарында белгiленген тәртiппен кредит беру бойынша құжаттаманы жүргiзу талаптарына сәйкес кредиттiк мониторинг бойынша құжаттамасының болмауы.
Дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалардың қаржылық жағдайы шоғырландырған негiзде ұлттық басқарушы холдингтiң қаржылық жағдайынан төмен жiктеле алмайды.
61. Қамтамасыз ету сапасы былайша жiктеледi:
1) сенiмдi – жиынтығы актив бойынша қарыз алушының кемінде 100 пайыз міндеттемелерін жабатын өтімділігі жоғары қамтамасыз ету (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарыз (кредит) пайдалануға сыйақы алуға қажетті, сондай-ақ жеңілдік берілген кезеңдегі сыйақы бойынша, егер мұндай жеңілдікті ұйым берсе), мыналар түрінде:
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кепiлдiктері (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бағалы қағаздары;
Қазақстан Республикасының резиденті емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «А» тобынан төмен емес ұзақ мерзiмдi борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес банктерiнiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
мемлекеттiк мәртебесi бар, шет мемлекеттердiң Үкiметтерi және орталық банктерi шығарған, Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес егемен рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар бағалы қағаздар;
монетарлық қымбат бағалы металдар;
Қазақстан Республикасының бiрiншi сыныпты эмитенттерiнiң вексельдерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «А» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
жалғыз акционерi мемлекет немесе ұлттық холдинг не ұлттық басқарушы холдинг болып табылатын заңды тұлғалардың кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
2) жақсы – осы тармақшада тізбеленген және жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің кемiнде 90 пайызын өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттен емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түріндегі қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресімделген жылжымайтын мүлік түріндегі қамтамасыз етудің нарықтық құнына 0,7 коэффициенті;
3) қанағаттанарлық – осы тармақшада тізбеленген және жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің кемiнде 60 пайызын өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiндегі қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттері заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiндегі қамтамасыз етуге 0,8 коэффициенті;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiндегі қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициенті;
мынадай:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiндегі қамтамасыз етуге 0,6 коэффициенті;
4) қанағаттанарлықсыз – осы тармақшада тізбеленген және жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің кемiнде 50 пайызын өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан темен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес ұйымдар шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiндегі қамтамасыз етуге 0,8 коэффициенті;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiнде қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициенті;
мынадай:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициенті;
5) қамтамасыз етусiз – осы тармақшада тізбеленген және жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің де 50 пайызынан кемiн өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес ұйымдар шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициенті;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiнде қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициенті;
мынадай:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
болашақта түсетіндерді қоспағанда (оларға ақы төлеу аккредитивтік операциялар бойынша жүзеге асырылатын тауарлардан басқа) айналымдағы тауарлар түрiндегі қамтамасыз етуге 0,6 коэффициенті.
62. Ұйымның қамтамасыз ету сапасы жүргiзiлген қамтамасыз ету мониторингi нәтижелерi бойынша мыналар:
1) жылжымайтын мүлiк бойынша – бағалау қызметi туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бағалаушы мен қарыз алушы және (немесе) кепiлзат алушы арасында жасалған шарт бойынша жүргiзiлген бағалау жөнiндегi есепте айқындалған жылжымайтын мүлiктiң нарықтық құны;
2) өзге қамтамасыз ету бойынша – ұйымның iшкi нормативтiк құжаттарына сәйкес анықталған құны қолданыла отырып айқындалады.
63. Кредит беру күнінен басталатын кезеңнің ішінде, сондай-ақ төлемдерді өтеудің бірінші мерзімі басталғанға дейінгі кезеңде 7 (жеті) және одан да көп жұмыс күні мерзімімен мерзімі өткен төлемдер болған кезде (төлемдерді мерзімінен бұрын өтеу жағдайларын қоспағанда) минус 1 балл мөлшеріндегі «жіктелетін актив бойынша төлемдер төлеудегі мерзімі өтудің жоқтығы» деген жіктеу санатын бағалау қолданылмайды, 0 балл баға қолданылады.
2. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және
Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында
жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк
бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға
берiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда, ұлттық басқарушы
холдинг үшiн критерийлерді пайдалану ерекшелiгi
64. Активтер мен шартты мiндеттемелердi (инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi, біртекті қарыздар (кредиттер) қоржынына енгiзiлген қарыздарды (кредиттердi), сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда) жiктеу кезiнде ұлттық басқарушы холдинг осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2, 4-кестелерiн қолданады.
65. Қарыздарды (кредиттердi) жiктеу кезiнде осы Қағидаларға
1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1-4-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
66. Депозиттердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1, 2, 4-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
67. Бағалы қағаздарды, дебиторлық берешектi жiктеу кезiнде ұйымның бағалы қағаздар қоржынындағы акцияларды жiктеудi қоспағанда, осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1, 2, 4-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
68. Ұйымның бағалы қағаздар қоржынындағы акцияларды жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1 және 4-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
69. Шартты мiндеттемелердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 2-кестесiнiң 1, 2, 4-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
70. Активтiң (шартты мiндеттеменiң) жiктеу санаты тиiстi критерийлер бойынша активтi (шартты мiндеттеменi) бағалау балдарының жалпы санын негізге ала отырып айқындалады.
71. Провизиялар (резервтер) осы Қағидаларға 1-қосымшаның 4-кестесiне сәйкес жiктеу санатын негізге ала отырып және тиiстi мөлшерлерде айқындалады.
Салық салу мақсатында осы Қағидаларға сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) мына формула бойынша айқындалған коэффициентке түзетiледi:
Т
К = -----------, мұндағы
ЖЖТ
К – коэффициент,
ЖЖТ – түзетулердi ескере отырып салық кезеңi iшiндегi жылдық жиынтық табыс,
Т – салық кезеңi iшiнде жылдық жиынтық табысқа қосылған (қосылуға жататын) және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiн және (немесе) ұйымның Директорлар кеңесiнiң шешiмiн және (немесе) тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру нәтижесiнде пайда болған активтер бойынша алынған табыстар. Осы көрсеткiш Салық кодексiнiң 99-бабына сәйкес жылдық жиынтық табыстан алынып тастауға жататын табыстарды қамтымайды.
72. Қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы осы Қағидалардың 59-тармағында белгiленген тәртiппен айқындалады.
73. Қамтамасыз ету сапасы осы Қағидалардың 61-62-тармақтарында белгiленген тәртiппен жiктеледi.
3. Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен анықталған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттік бағдарламаларға сәйкес жобаларды іске асыратын заңды тұлғаларға берілген қарыздарды (кредиттерді) және олармен байланысты шартты міндеттемелерді қоспағанда, ұлттық басқарушы холдинг үшін жiктеу критерийлерін пайдалану ерекшелігі.
74. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға қарыздарды (кредиттердi) жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 1-қосымшаның 3-4-кестелерi пайдаланылады.
4. Ұйымның инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен
байланысты шартты мiндеттемелердi жiктеу критерийлерін
пайдалану ерекшелiктерi
1. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда, инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi жiктеу критерийлерін пайдалану ерекшелiктерi
75. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және шартты мiндеттемелердi қоспағанда, инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) және олармен байланысты шартты мiндеттемелердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 3-қосымшаның 1, 3-кестелерi пайдаланылады.
76. Қарыздарды (кредиттердi) жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 3-қосымшаның 1-кестесiнiң 1-5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
77. Депозиттердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 3-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
78. Дебиторлық берешектi, бағалы қағаздарды жiктеу кезiнде ұйымның бағалы қағаздар қоржынындағы акцияларды жiктеудi қоспағанда, осы Қағидаларға 3-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
79. Ұйымның бағалы қағаздар қоржынындағы акцияларды жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 3-қосымшаның 1-кестесiнiң 1 және 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
Шартты мiндеттемелердi жiктеу кезiнде осы Қағидаларға 3-қосымшаның 1-кестесiнiң 1, 2, 5-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
80. Активтiң (шартты мiндеттеменiң) жiктелу санаты тиiстi критерийлер бойынша активтi (шартты мiндеттеменi) бағалау баллдарының жалпы санына негізделе отырып айқындалады.
81. Провизиялар (резервтер) осы Қағидаларға 3-қосымшаның 3-кестесiне сәйкес жiктеу санатына негізделе отырып және тиiстi мөлшерлерде айқындалады.
Салық салу мақсатында осы Қағидаларға сәйкес құрылған провизиялар (резервтер) мынадай формула бойынша айқындалатын коэффициентке түзетiледi:
Т
К = -----------, мұндағы
ЖЖТ
К – коэффициент,
ЖЖТ – түзетулердi ескере отырып салық кезеңi iшiндегi жылдық жиынтық табыс,
Т – салық кезеңi iшiнде жиынтық жылдық табысқа қосылған (қосылуға жататын) және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiн және (немесе) ұйымның Директорлар кеңесiнiң шешiмiн және (немесе) тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының Заңын нәтижесiнде пайда болған активтер бойынша алынған табыстар. Осы көрсеткiш Салық кодексiнiң 99-бабына сәйкес жылдық жиынтық табыстар алынып тастауға жататын табыстарды қамтымайды.
82. Қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы осы Қағидалардың 59-тармағында белгiленген тәртiппен айқындалады.
83. Қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) - заңды тұлғанын, кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын жеке тұлғаның қаржылық жағдайы былайша жiктеледi:
1) тұрақты – мыналар, оның ішінде мынадай көрсеткіштер болған жағдайда: қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы орнықты; қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) төлем қабiлетi бар; ақша ағыны қарызға қызмет көрсетуге мүмкiндiк бередi; осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес есептелген коэффициенттердiң мәнi жалпы қабылданған нормалар шегiнде; бизнестi дамытудың оң нарықтық шарттарының; нарықта жақсы бәсекелі позициясы бар; ресурстар мен капитал нарығына қолжетiмдiлік, өнім берушілердің шектеулі санына тәуелдi емес, шарттың қолданылу мерзiмi iшiнде қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайын айтарлықтай нашарлатуға ықпал ететiн сыртқы немесе iшкi факторлар анықталмаған, қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) ұйыммен өзiнiң мiндеттемелерi бойынша есеп айырысу мүмкiндiгi күмән тудырмайды; қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) активтері мен міндеттемелері мерзімі бойынша шамалас; жағымды кредиттiк тарихы бар;
2) қанағаттанарлық – мыналар, оның ішінде мынадай көрсеткіштер болған жағдайда: осы санаттағы қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайы «тұрақты» сипаттамасына жақын, алайда оны осы деңгейде ұзақ уақыт бойы ұстап тұру ықтималдылығы төмен болып табылады; кiрiстердiң, төлем қабiлетiнiң деңгейi кредит беру басталғаннан бастап үш жыл iшiнде борышкердiң бизнес-жоспарында көзделген деңгейде; серпiнде ақша ағындарының елеусiз азаюы байқалады, бұл ретте ағындар борыштың негiзгi бөлiгiн жабуға мүмкiндiк бередi; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) өзiнiң қаржылық жағдайын жақсарту үшiн шаралар қабылдайды; тауарларды, көрсететін кызметтердi жеткізушілерді және қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) өнiмдерiн тұтынушылардың шоғырлануының ең аз тәуекелдерi бар; қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қосымша ресурстарға қолжетiмдiлiгi болуына байланысты ұйыммен өз мiндеттемелерi бойынша есеп айырысу мүмкiндiгi күмән туғызбайды;
3) тұрақсыз – мыналар, оның ішінде мынадай көрсеткіштер болған жағдайда: қарыз алушы (тең қарыз алушы) өз міндеттемелері бойынша мынадай факторлардың байқалуына байланысты ұйыммен есептесе алмайды деген толық ықтималдық бар: қарыз алушының (борышкердiң, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайының тұрақты және елеулi нашарлау белгiлерi бар; кiрiстердiң, төлем қабiлетiнiң деңгейi кредит беру басталғаннан бастап үш жыл iшiнде борышкердiң бизнес-жоспарында көзделген деңгейде; нарықтық үлестің төмендеуі; қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) қабылдайтын шаралар қаржылық жағдайды тұрақтандыру үшiн тиiмдi болатынына сенiмділік жоқ; қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) 1 жылдан аспайтын мерзiмге санация жарияланған; форс-мажорлық мән-жайлар, сондай-ақ қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) материалдық залал келтiрген, бiрақ оның қызметiн тоқтатпаған өзге мән-жайлар бар;
4) өте қиын – мыналар, оның ішінде мынадай көрсеткіштер болған жағдайда: қарыз алушының (борышкердің, тең қарыз алушының) қаржылық жағдайының тұрақты нашарлауы дағдарысты деңгейге жетті: төлем қабiлетсiздiгi; нарықтық позицияларды жоғалту; қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) бір жылдан астам мерзiмге санация жарияланған; қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) оған материалдық залал келтірген және (немесе) оған өз қызметін жалғастыруға мүмкіндік бермейтін форс-мажорлық мән-жайлар бар; қарыз алушыда (тең қарыз алушыда) кредиттік дерекнама жоқ.
Дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерiнің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалардың қаржылық жағдайы шоғырландырылған негiздегi ұлттық басқарушы холдингтiң қаржылық жағдайынан төмен жiктелмейді.
84. Қамтамасыз ету сапасы былайша жiктеледi:
1) сенiмдi – қарыз алушының актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша міндеттемелерінің жиынтығында кемінде 100 пайызының орнын толтыратын өтімділігі жоғары қамтамасыз ету, мыналар түрiнде:
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кепiлдiктері (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бағалы қағаздары;
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес ұзақ мерзiмдi борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес банктерiнiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
кредитор банктегі депозиттегі ақшаның және/немесе кредитор банктегі кепілзат нысанасы болып табылатын ақшаның кепілі;
мемлекеттiк мәртебесi бар, шет мемлекеттердiң Үкiметтерi және орталық банктерi шығарған, Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес егемен рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар бағалы қағаздар;
монетарлық қымбат бағалы металдар;
Қазақстан Республикасының бiрiншi сыныпты эмитенттерiнiң вексельдерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «А-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас еңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
жалғыз акционерi мемлекет немесе ұлттық холдинг не ұлттық басқарушы холдинг болып табылатын заңды тұлғалардың кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
2) жақсы – осы тармақшада тізбеленген және жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің кемiнде 70 пайызын өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердің резервтік аккредитивтері;
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және оларға қызмет көрсету үшін көзделген мүлік;
төлемге қабілетті (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілді төлемдер бойынша түсетін ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенімдлік рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түріндегі қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
3) қанағаттанарлық – осы тармақшада тізбеленген және жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің кемiнде 60 пайызын өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттерi емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердің резервтік аккредитивтері;
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және оларға қызмет көрсету үшін көзделген мүлік;
төлемге қабілетті (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілді төлемдер бойынша түсетін ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiндегі қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттерi емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердің резервтік аккредитивтері;
мүлік, оның ішінде болашақта бизнес-жоспарға сәйкес түсетін мүлік;
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және оларға қызмет көрсету үшін көзделген ақша;
төлемге қабілетті (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілді төлемдер бойынша түсетін ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiндегі қамтамасыз етуге 0,8 коэффициенті;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiндегі қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициенті;
мыналар:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiндегі қамтамасыз етуге 0,6 коэффициенті;
4) қанағаттанарлықсыз – осы тармақшада тізбеленген және жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің кемiнде 50 пайызын өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттерi емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктердiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердің резервтік аккредитивтері;
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және оларға қызмет көрсету үшін көзделген мүлік;
төлемге қабілетті (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілді төлемдер бойынша түсетін ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердің резервтік аккредитивтері;
мүлік, оның ішінде болашақта бизнес-жоспарға сәйкес түсетін мүлік;
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және оларға қызмет көрсету үшін көзделген ақша;
төлемге қабілетті (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілді төлемдер бойынша түсетін ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiндегі қамтамасыз етуге 0,8 коэффициенті;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiнде қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициенті;
мынадай:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiнде қамтамасыз етуге 0,6 коэффициенті;
5) қамтамасыз етусiз – жиынтығында актив (негізгі борыш және бірінші тоқсанның ішінде қарызды (кредитті) пайдаланғаны үшін алуға қажетті сыйақы, сондай-ақ, егер ұйым ондайды берсе, жеңілдік кезеңі ішіндегі сыйақы) бойынша қарыз алушы міндеттемелерінің 50 пайызын кемiн өтейтін қамтамасыз ету.
Осы тармақшаны қолдану мақсатында қамтамасыз етудi бағалау кезiнде қамтамасыз ету құнына мынадай коэффициенттер қолданылады:
осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген өтiмдiлiгi жоғары қамтамасыз етуге 1 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттерi заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердің резервтік аккредитивтері;
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және оларға қызмет көрсету үшін көзделген мүлік;
төлемге қабілетті (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілді төлемдер бойынша түсетін ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi;
Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденттерi емес ұйымдары шығарған бағалы қағаздар;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В+» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент ұйымдары шығарған бағалы қағаздар түрiнде қамтамасыз етуге 0,9 коэффициенті;
мынадай:
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «ВВ-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент емес банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Қазақстан Республикасының резиденттері емес заңды тұлғалардың, оның iшiнде Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар резидент банктердiң кепiлдiктерi (кепiлдемелерi);
Standard & Poor's агенттiгi берген «В-» тобынан төмен емес борыштық рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар банктердің резервтік аккредитивтері;
мүлік, оның ішінде болашақта бизнес-жоспарға сәйкес түсетін мүлік;
тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттердегі инвестициялық қарыздар (кредиттер) бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және оларға қызмет көрсету үшін көзделген ақша;
төлемге қабілетті (қаржылық жағдайы тұрақты) заңды тұлғалардан кепілді төлемдер бойынша түсетін ақша;
Standard & Poor's агенттiгi берген «В» тобынан төмен емес қаржылық сенiмдiлiк рейтингi немесе Moody's Investors Service немесе Fitch рейтингілік агенттiктерiнiң осыған ұқсас деңгейдегi рейтингi бар сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру полистерi түрiнде қамтамасыз етуге 0,8 коэффициенті;
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресiмделген жылжымайтын мүлiк түрiнде қамтамасыз етудiң нарықтық құнына
0,7 коэффициенті;
мынадай:
қарыз алушының дебиторлық берешегi;
қарыз алушының және/немесе кепiлзат берушiнiң жылжымалы мүлкi;
айналымдағы тауарлар түрiндегі қамтамасыз етуге 0,6 коэффициенті.
85. Ұйымның қамтамасыз ету сапасы жүргiзiлген қамтамасыз ету мониторингi нәтижелерi бойынша мыналар:
1) жылжымайтын мүлiк бойынша – Қазақстан Республикасының бағалау қызметi туралы заңнамасына сәйкес бағалаушы мен қарыз алушы және (немесе) кепiлзат алушы арасында жасалған шарт бойынша жүргiзiлген бағалау жөнiндегi есепте айқындалған жылжымайтын мүлiктiң нарықтық құны;
2) өзге қамтамасыз ету бойынша – ұйымның iшкi нормативтiк құжаттарына сәйкес анықталған құны қолданыла отырып айқындалады.
2. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және
Қазақстан Республикасының экономикасын, оның басым салаларында
жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға
берiлген инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) жіктеу
критерийлерін пайдалану ерекшеліктері
86. Ұлттық басқарушы холдинг Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды (кредиттердi) жiктеген кезде осы Қағидаларға 3-қосымшаның 2, 3-кестелерi пайдаланылады.
5. Банктің активтер мен шартты міндеттемелерге қарсы
провизияларды (резервтерді) қалыптастыру ерекшеліктері
1. Провизияларды (резервтерді) құру тәртібі
87. Провизиялар (резервтер) Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасының талаптарына, № 39 «Қаржы құралдары: тану және өлшеу» халықаралық қаржы есептілігі стандартына (бұдан әрі – № 39 ХҚЕС) сәйкес, сондай-ақ шартты міндеттемелер бойынша провизиялар (резервтер) құрған жағдайында – № 37 «Бағалау резервтері, шартты міндеттемелер мен шартты активтер» халықаралық қаржы есептілігі стандартына (бұдан әрі – № 37 ХҚЕС) сәйкес құрылады.
88. Активтер бойынша провизиялар (резервтер) Банктің атқарушы органы бекіткен Провизияларды (резервтерді) есептеу әдістемесіне (бұдан әрі - Әдістеме) сәйкес құрылады, ол бойынша провизияларды (резервтерді) есептеу былайша жүзеге асырылады:
1) активтер біртекті және жеке болып жіктеледі;
2) жеке активтердің құнсыздануына бағалау жүргізіледі;
3) Әдістемеде белгіленген құнсыздану белгілері анықталған жеке активтер бойынша:
күтілетін ақша ағыны есептеледі;
күтілетін ақша ағынының дисконтталған құны мына формула бойынша есептеледі:
мұндағы
PV – күтілетін ақша ағынының келтірілген құны;
СF – күтілетін ақша ағыны;
r – бастапқы тиімді мөлшерлеме;
t – актив бойынша болжалды ақша ағыны болжанатын жылдың реттік нөмірі;
n – актив бойынша ақша ағыны жылдардың саны;
провизиялардың (резервтердің) мөлшері есеп беру күніне арналған активтің жалпы баланстық құны мен күтілетін ақша ағынының дисконтталған құны арасындағы оң айырма ретінде айқындалады;
пайыздың тиімді мөлшерлемесі алмастырып қою тәсілін немесе Microsoft Office Excel «ІТМ» (ішкі табыстылық мөлшерлемесі) автоматтандырылған функциясын немесе басқа да ұқсас автоматтандырылған функцияларды қолдану жолымен есептеледі. Егер қарыз алушымен екі және одан да көп қаржыландыру шарттары жасалса, пайыздың тиімді мөлшерлемесі ретінде пайыздың безбенделген орташа тиімді мөлшерлемесі қолданылуы мүмкін. Пайыздың тиімді мөлшерлемесін безбендеу есеп беру күніне арналған жалпы баланстық құнды есепке алумен жүргізіледі;
4) Әдістемеге сәйкес құнсыздану белгілері жоқ жеке активтер және біртекті активтер бойынша:
Әдістемеде белгіленген кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамалары бойынша топтастыру жүзеге асырылады. Біртекті активтерді жіктеу кезінде активтердің бір қарыз алушыға (борышкерге, тең қарыз алушыға) қойылатын талаптар бойынша туындағанын білдіретін мән-жай кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамалары ретінде қабылданбайды;
провизиялардың (резервтердің) мөлшері айқындалады.
89. Шарты міндеттемелер бойынша провизиялар (резервтер) әрбір шартты міндеттеме бойынша мынандай тәртіппен құрылады:
1) № 37 ХҚЕС сәйкес шартты міндеттемені орындау ықтималдылығы айқындалады;
2) № 37 ХҚЕС сәйкес бар міндеттемені реттеу үшін болжалды залалдар есептеледі;
3) № 39 ХҚЕС сәйкес шартты міндеттеменің әділ құны есептеледі;
4) № 37 ХҚЕС сәйкес есептелген болжалды шығындар сомасынан және № 39 ХҚЕС сәйкес есептелген әділ құнның мөлшерінен ең үлкен мәні ретінде провизияның (резервтің) мөлшері айқындалады.
90. Провизияларды (резервтерді) құру мерзімділігі Әдістемеде белгіленеді, бірақ кезеңнің соңында айына кемінде бір рет.
91. Әдістемеге сәйкес құрылған провизиялардың (резервтердің) мөлшері Банктің бухгалтерлік есебінде және қаржы есептілігінде көрініс табады.
2. Әдістемеге қойылатын талаптар
92. Әдістеме:
1) активтің құнсыздану белгілерінің тізбесін;
2) құнсыздану белгілерінсіз жеке активтердің және біртекті активтердің топтасуы жүзеге асырылатын кредиттік тәуекелдің ұқсас сипаттамаларын (мысалы, кредиттік тәуекелді бағалау немесе қарыз алушының географиялық арналасуы, кепілзат түрі, мерзімін өткізу мерзімі және басқа да факторлар ескерілетін жіктеу негізінде);
3) жеке активтерге қатысты – қамтамасыз ету құнын ескере отырып, күтілетін ақша ағынының болжамдарын айқындау тәртібін;
4) құнсыздану белгілері жоқ жеке активтерге және біртекті активтерге қатысты – провизиялардың (резервтердің) мөлшерін айқындау тәртібін;
5) шартты міндеттемелерге қатысты – осы Қағидалардың 89-тармағын қолдану тәртібін;
6) провизиялардың (резервтердің) мөлшерін есептеу мерзімділігін қамтиды.
93. Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасы, халықаралық қаржылық есептiлiк стандарттары талаптарының өзгеруі Әдістемеге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуге негіз болып табылады.
94. Банктің атқарушы органы Әдістемені бекіткеннен кейін үш жұмыс күні ішінде оның халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкестігі туралы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі түскен күннен бастап он жұмыс күні ішінде беретін қорытындысын алу үшін ол Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне жіберіледі.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ескертулері Банктің атқарушы органы бекіткен пысықталған Әдістемені ескертулерді алған күннен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірмей, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне жіберу жолымен жойылуға тиіс.
3. Шегеруге жатқызылатын провизияларды (резервтерді) есептеу
95. Салық салу мақсатында провизиялар (резервтер):
1) Әдістемеге сәйкес құнсыздану белгілері жоқ жеке активтер бойынша;
2) біртекті активтер бойынша;
3) егер қарыз алушы (борышкер, тең қарыз алушы) салық заңнамасына сәйкес айқындалған жеңілдікті салық салынатын мемлекетте тіркелген тұлға немесе жеңілдікті салық салынатын мемлекетте тіркелген тұлғаға қатысты тәуелді не еншілес тұлға болып табылған жағдайда қалыптастырылмайды.
96. Шегеруге жатқызылатын провизиялардың (резервтердің) мөлшерін есептеу үшін активтің жалпы баланстық құнындағы негізгі борыштың үлесіне келетін құнсызданудан залал шамасы (бұдан әрі – Негізгі борыштың құнсыздануы) мына формула бойынша айқындалады:
НБҚ = НБ х (П / ЖБҚ), мұндағы
НБҚ – Негізгі борыштың құнсыздануы
НБ – негізгі борыш;
П – осы Қағидалардың 88-тармағына сәйкес айқындалатын провизиялар (резервтер);
ЖБҚ – активтің жалпы баланстық құны.
Бұл ретте Негізгі борыштың құнсыздануынан есептелген сома 1 теңгеге дейін дөңгелектеуге жатады: 50 және одан да артық тиындағы сома бір теңге ретінде қабылданады, 50 тиыннан кем сома қабылданбайды.
97. Шегеруге жатқызылатын провизиялар (резервтер) мынандай тәртіппен есептеледі:
1) егер Негізгі борыштың құнсыздануы негізгі борыштың елу пайызына тең немесе одан кем болса, шегеруге жатқызылатын провизиялардың (резервтердің) сомасы Негізгі борыштың құнсыздану мөлшеріне тең;
2) егер Негізгі борыштың құнсыздануы негізгі борыштың елу пайызынан артық құраса, шегеруге жатқызылатын провизиялардың (резервтердің) сомасы мына формула бойынша айқындалады:
Провизиялар (резервтер) = 50%*НБ + (НБҚ -50%*НБ)*0.676
Бұл ретте провизиялардың (резервтердің) есептелген сомасы 1 теңгеге дейін дөңгелектеуге жатады: 50 және одан да артық тиындағы сома бір теңге ретінде қабылданады, 50 тиыннан кем сома қабылданбайды.
98. Провизияларды (резервтерді) есептеудің әрбір күніне арналған активтер мен шартты міндеттемелер бойынша провизиялардың (резервтердің) сомасын айқындау нәтижелері бойынша Банк есептеуден кейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей, осы Қағидаларға 4-қосымшаның тиісті кестелерін толтырады:
1) қаржы лизингін және басқа банктерге берілген қарыздарды (кредиттерді) қоспағанда, қарыздар (кредиттер) бойынша – осы Қағидаларға 4-қосымшаның 1-кестесі;
2) өтелмеген аккредитивтер, шығарылған немесе расталған кепілдіктер бойынша шартты міндеттемелер – осы Қағидаларға 4-қосымшаның 2-кестесі;
3) құжаттамалық есептеулер мен кепілдіктер бойынша дебиторлық берешек бойынша – осы Қағидалардың 4-қосымшасының 3-кестесі;
4) банктерде орналастырылған корреспонденттік шоттардағы қалдықтарды қоса алғанда, депозиттер, сондай-ақ басқа банктерге берілген қарыздар бойынша – осы Қағидаларға 4-қосымшаның 4-кестесі.
99. 2013 жыл үшін провизиялар (резервтер) бойынша шығындардың сомасын есептеген кезде осы Қағидаларға сәйкес өткен салық кезеңінің 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша құрылған провизиялардың (резервтердің) сомасы есеп беру кезеңінің басына арналған провизиялардың (резервтердің) сомасы болып танылады.
Провизиялар (резервтер) құру
қағидаларына 1-қосымша
Негiзгi қызмет түрi қарыз операцияларын жүзеге асыру немесе
талап ету құқықтарын сатып алу болып табылатын және дауыс
беретiн акцияларының (қатысу үлестерiнiң) жүз пайызы ұлттық
басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлғалар үшiн активтер мен
шартты мiндеттемелердi (инвестициялық қарыздар (кредиттер) және
олармен байланысты шарттық мiндеттемелердi, сондай-ақ бiртектi
қарыздардың (кредиттердің) қоржынына қосылған қарыздарды
қоспағанда) жiктеу критерийлері
1-кесте
№ |
Критерийлер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
||
1. |
Қаржылық жай-күйi |
||||
1) |
тұрақты |
0 |
|||
2) |
қанағаттанарлық |
+1 |
|||
3) |
тұрақсыз |
+2 |
|||
4) |
нашар |
+4 |
|||
2. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||||
қарыз (кредит) бойынша |
салымдар (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты мiндеттемелер бойынша |
дебиторлық берешек бойынша |
|||
1) |
соңғы он екі ай ішінде жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|||
2) |
соңғы он екі ай ішінде ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi төлеу мерзiмi басталмаған қарыздар (кредиттер) |
0 |
|||
3) |
7-30 күн |
7 күнге дейiн |
14 күнге дейiн |
+1.5 |
|
4) |
31-60 күн |
7 күннен 15 күнге дейiн |
14 күннен 30 күнге дейiн |
+2.5 |
|
5) |
61-90 күн |
15 күннен 30 күнге дейiн |
30 күннен 60 күнге дейiн |
+3.5 |
|
6) |
90 күннен астам |
30 күннен астам |
60 күннен астам |
+4.5 |
|
3. |
Қамтамасыз ету сапасы |
||||
1) |
сенiмдi |
-3 |
|||
2) |
жақсы |
-2 |
|||
3) |
қанағаттанарлық |
0 |
|||
4) |
қанағаттанарлықсыз |
+1 |
|||
5) |
қамтамасыз етiлмейдi |
+2 |
|||
4. |
Ұзарту |
||||
1) |
ұзартудың болмауы |
0 |
|||
2) |
ұзартудың болуы |
ұзартулар саны +1 балға көбейтiледi |
|||
5. |
Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы |
||||
1) |
«А» және жоғары |
-3 |
|||
2) |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен жоғары – «А»-ға дейiн |
-2 |
|||
3) |
Қазақстан Республикасының рейтингi деңгейiнде |
-1 |
|||
4) |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен төмен және рейтингсіз |
0 |
|||
Ұлттық басқарушы холдинг үшiн (инвестициялық
қарыздарды(кредиттерді) және олармен байланысты шартты
мiндеттемелердi (кредиттерді), сондай-ақ бiртектi қарыздар
(кредиттер) қоржынына қосылған қарыздарды, сондай-ақ Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және Қазақстан
Республикасының экономикасын оның басым салаларында жаңғырту
мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға
сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген
қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда) активтер мен шартты
мiндеттемелердi жiктеу критерийлері
2-кесте
№ |
Критерийлер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
||
1. |
Қаржылық жай-күйi |
||||
1) |
тұрақты |
0 |
|||
2) |
қанағаттанарлық |
+1 |
|||
3) |
тұрақсыз |
+2 |
|||
4) |
нашар |
+4 |
|||
2. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||||
қарыз (кредит) бойынша |
салымдар (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты мiндеттемелер бойынша |
дебиторлық берешек бойынша |
|||
1) |
жiктелетiн актив бойынша төлемдерді өтеуде кешiктiрілген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|||
2) |
ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi өтеу мерзiмi басталмаған қарыздар (кредиттер) |
0 |
|||
3) |
7-30 күн |
7 күнге дейiн |
14 күнге дейiн |
+1.5 |
|
4) |
31-60 күн |
7 күннен 15 күнге дейiн |
14 күннен 30 күнге дейiн |
+2.5 |
|
5) |
61-90 күн |
15 күннен 30 күнге дейiн |
30 күннен 60 күнге дейiн |
+3.5 |
|
6) |
90 күннен астам |
30 күннен астам |
60 күннен астам |
+4.5 |
|
3. |
Қамтамасыз ету сапасы |
||||
1) |
сенiмдi |
-3 |
|||
2) |
жақсы |
-2 |
|||
3) |
қанағаттанарлық |
0 |
|||
4) |
қанағаттанарлықсыз |
+1 |
|||
5) |
қамтамасыз етiлмейдi |
+2 |
|||
4. |
Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы |
||||
1) |
«А» және жоғары |
-3 |
|||
2) |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен жоғары - «А»-ға дейiн |
-2 |
|||
3) |
Қазақстан Республикасының рейтингi деңгейiнде |
-1 |
|||
4) |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен төмен және рейтингсiз |
0 |
|||
Ұлттық басқарушы холдингтiң Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
шешiмiмен айқындалған және Қазақстан Республикасының
экономикасын оның басым салаларында жаңғырту мен
әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк бағдарламаларға сәйкес
жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға берiлген қарыздарды
(кредиттердi) жiктеу критерийлерi
3-кесте
№ |
Критерийлер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
1. |
Кешіктерілген өтеу мерзімінің болуы |
||
1) |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|
2) |
ағымдағы күнге дейiн төлемдердiң мерзiмiн өткiзуi бар болған және төлемдердi төлеу мерзiмi басталмаған қарыздар (кредиттер) |
0 |
|
3) |
30-60 күн |
+1.5 |
|
4) |
61-90 күн |
+2.5 |
|
5) |
91-120 күн |
+3.5 |
|
6) |
120 күннен астам |
+4.5 |
|
Тиiстi жiктеу санаттары үшiн провизиялардың (резервтердiң)
қажеттi көлемiнiң пайыздық мәндерiнiң шәкілі
4-кесте
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санатын айқындауға арналған баллдар саны * |
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санаты |
Активтер (шартты мiндеттемелер, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны) бойынша провизиялар (негiзгi борыш сомасының %) мөлшерi |
1-ге дейiн (қоса алғанда) |
Стандартты |
|
Күмәндi: |
||
1-ден 2-ге дейiн (қоса алғанда) |
1-санат |
5% - төлемдердi уақтылы және толық төлеген кезде |
2-санат |
10% - төлемдердi кешiктiрген және толық төлемеген кезде |
|
2-ден 3-ке дейiн (қоса алғанда) |
3-санат |
20% - төлемдердi уақтылы және толық төлеген кезде |
4-санат |
25% - төлемдердi кешiктiрген және толық төлемеген кезде |
|
3-тен 4-ке дейiн (қоса алғанда) |
5-санат |
50% - барлық жағдайда |
4-тен 8-ге дейiн (қоса алғанда) |
6-санат |
75% - барлық жағдайда |
8-ден жоғары |
Үмiтсiз |
100% - барлық жағдайда |
* Ескертпе:
Агроөнеркәсiптiк кешен саласындағы ұлттық басқарушы холдинг пен оның еншiлес ұйымдарына баллдар саны әрқашан 0-ге тең.
Провизиялар (резервтер) құру
қағидаларына 2-қосымша
Қарыз алушының қаржылық жағдайын айқындау Контрагент банктердiң және басқа да қаржы институттарының
қаржылық жағдайын айқындау критерийлерi
1. Контрагент банктердiң және басқа да қаржы институттарының қаржылық жағдайын бағалау кезiнде «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзiрленген Шоттардың жоспарына сәйкес бухгалтерлiк есеп шоттарында операцияларды көрсету тәртiбiнде қаржылық есептiлiктiң төменде көрсетiлген көрсеткiштерi пайдаланылады. «Екінші деңгейдегі банктердегі, ипотекалық ұйымдардағы және «Қазақстан Даму Банкі» акционерлік қоғамындағы бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарына» өзгерістер енгізген кезде қаржылық жағдайды бағалау контрагент банк ұсынған қаржылық есептілік негізінде енгізілген өзгерістерді ескере отырып жүргізіледі.
1-кесте
Шоттың коды |
Шоттың атауы |
1000 |
Ақша |
1050 |
Корреспонденттiк шоттар |
1100 |
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiне қойылатын талаптар |
1200 |
Әдiл құн бойынша пайда немесе шығын арқылы ескерілетін бағалы қағаздар |
1250 |
Басқа банктерге орналастырылған салымдар |
1300 |
Басқа банктерге берiлген қарыздар |
1306 |
Қарыздар бойынша басқа банктердiң мерзiмi өткен берешегi |
1309 |
Қаржы лизингi бойынша басқа банктердiң мерзiмi өткен берешегi |
1319 |
Баска да банктерге берiлген (контрактивтiк) қарыздар мен қаржы лизингi бойынша резервтер (провизиялар) |
1320 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға берген қарыздар және қаржы лизингi |
1327 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға берген қарыздар бойынша мерзiмi өткен берешек |
1328 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға берген қаржы лизингi бойынша мерзiмi өткен берешек |
1329 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға берiлген (контрактивтiк) қарыздар және қаржы лизинг бойынша резервтер (провизиялар) |
1400 |
Клиенттерге қойылатын талаптар |
1409 |
Факторинг бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1421 |
Қаржы лизингi бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1423 |
Форфейтинг бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1424 |
Қарыздар бойынша клиенттердiң мерзiмi өткен берешегi |
1427 |
Сауда қызметiн қаржыландыру операциялары бойынша мерзiмi өткен берешек |
1428 |
Қарыздар және қаржы лизингі бойынша клиенттерге берiлген (контрактивтiк) резервтер (провизиялар) |
1450 |
Сатуға қолда бар бағалы қағаздар |
1460 |
Бағалы қағаздармен жасалатын «керi РЕПО» операциялары |
1470 |
Капиталға және қоса реттелген борышқа инвестициялар |
1475 |
Қоса реттелген борышқа инвестициялар (белсендi) |
1476 |
Өзге инвестициялар (белсендi) |
1480 |
Өтегенге дейiн ұсталатын бағалы қағаздар |
1600 |
Тауарлық-материалдық қорлар |
1650 |
Негiзгi құралдар және материалдық емес активтер |
1850 |
Өзге дебиторлар |
1880 |
Секьюритилендiрiлген активтер |
2010 |
Корреспонденттiк шоттар |
2020 |
Басқа банктер талап еткенге дейiнгi салымдар |
2030 |
Қазақстан Республикасының Үкiметiнен алынған қарыздар |
2040 |
Халықаралық қаржы ұйымдарынан алынған қарыздар |
2050 |
Басқа банктерден және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардан алынған қарыздар |
2110 |
Овернайт қарыздар |
2120 |
Мерзiмдi салымдар |
2200 |
Клиенттердiң алдындағы мiндеттемелер |
2255 |
Бағалы қағаздармен жасалатын "РЕПО" операциялары |
2300 |
Айналымға шығарылған бағалы қағаздар |
2400 |
Қоса реттелген борыштар |
2850 |
Өзге кредиторлар |
3200 |
Жалпы банктiк тәуекелдерге арналған резервтер (провизиялар) |
3510 |
Резервтегi капитал (пассивтi) |
3580 |
Өткен жылдардың бөлiнбеген таза пайдасы (жабылмаған шығыны) (пассивтi) |
3599 |
Бөлiнбеген таза пайда (жабылмаған шығын) (пассивтi) |
4050 |
Корреспонденттiк шоттар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4100 |
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiне орналастырылған салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4200 |
Бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4250 |
Басқа банктерде орналастырылған салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4300 |
Басқа банктерге берілген қарыздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4320 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға берiлген немесе банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардан алынған қарыздар және қаржы лизингi бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4400 |
Клиенттерге қойылатын талаптар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4450 |
Өзге бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4465 |
Бағалы қағаздармен жасалған «керi РЕПО» операциялары бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4475 |
Қоса реттелетiн борышқа инвестициялар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4476 |
Өзге инвестициялар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
4480 |
Өтегенге дейiн ұсталатын бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кiрiстер |
5020 |
Корреспонденттiк шоттар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5030 |
Қазақстан Республикасының Үкiметiнен және жергiлiктi атқарушы органдарынан алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5040 |
Халықаралық қаржы ұйымдарынан алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5050 |
Басқа банктерден алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5060 |
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардан алынған қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5090 |
Сыйақы төлеуге байланысты басқа шығыстар |
5110 |
Овернайт қарыздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5120 |
Басқа банктердiң салымдары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5150 |
Филиалдармен есеп айырысулар бойынша шығыстар |
5200 |
Клиенттердiң талаптары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5250 |
Бағалы қағаздармен «РЕПО» операциялары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5300 |
Бағалы қағаздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5400 |
Қоса реттелген борыш бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыстар |
5451 |
Басқа банктерге орналастырылған салымдар бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5452 |
Басқа банктерге ұсынылған қарыздар мен қаржы лизингi бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5455 |
Клиенттерге ұсынылған қарыздар мен қаржы лизингi бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5464 |
Бағалы қағаздар бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
5466 |
Банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға ұсынылған қарыздар мен қаржы лизингi бойынша резервтерге (провизияларға) арналған қаражат бөлу |
6005 |
Шығарылған өтелмеген аккредитивтер бойынша ықтимал талаптар (белсендi) |
6010 |
Расталған өтелмеген аккредитивтер бойынша ықтимал талаптар (белсендi) |
6055 |
Берiлген немесе расталған кепiлдiктер бойынша ықтимал талаптар (белсендi) |
2. Қаржылық жағдайды айқындау үшiн мынадай көрсеткiштер пайдаланылады:
1) «Иммобилизацияланған қаражат» (ИҚ) - 1850, 1306, 1309, 1327, 1328, 1409, 1421, 1423, 1424, 1427, 1600, 1650 шоттары мен 2850 шоты сомасының айырмасы ретiнде айқындалады (ИҚ = 1850 + 1306 + 1309 + 1327 + 1328 + 1409 + 1421 + 1423 + 1424 + 1427 + 1600 + 1650 - 2850);
2) «Меншiктi капитал-брутто» (МКБ) - «Меншiктi капитал» және «Иммобилизацияланған қаражат» көрсеткiштерiнiң айырмасы ретiнде айқындалады;
3) «Кiрiс активтерi» (КА) - 1000, 1050, 1100, 1200, 1250, 1300, 1400, 1450, 1470 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (КА = 1000 + 1050 + 1100 + 1200 + 1250 + 1300 + 1400 + 1450 + 1470);
4) «Кредиттер брутто» (КБ) - 1300, 1319, 1320, 1329, 1400, 1428, 6005, 6010, 6055 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (КБ = 1300 + 1319 + 1320 + 1329 + 1400 + 1428 + 6005 + 6010 + 6055);
5) «Мерзiмi өткен кредиттер» (МӨК) - 1306, 1309, 1327, 1328, 1409, 1421, 1423, 1424, 1427 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (МӨК = 1306 + 1309 + 1327 + 1328 + 1409 + 1421 + 1423 + 1424 + 1427);
6) «Таза пайыздық кiрiс» - «резервтерге арналған шығыстар» (ТПК-РШ) - 4050, 4100, 4200, 4250, 4300, 4320, 4400, 4450, 4465, 4475, 4476, 4480 шоттарының сомасы мен 5020, 5030, 5040, 5050, 5060, 5090, 5110, 5120, 5150, 5200, 5250, 5300, 5400, 5451, 5452, 5455, 5464, 5466 шоттары сомасының айырмасы ретiнде айқындалады ((ТПК-РШ) = (4050 + 4100 + 4200 + 4250 + 4300 + 4320 + 4400 + 4450 + 4465 + 4475 + 4476 + 4480) - (5020 + 5030 + 5040 + 5050 + 5060 + 5090 + 5110 + 5120 + 5150 + 5200 + 5250 + 5300 + 5400 + 5451 + 5452 + 5455 + 5464 + 5466));
7) «Пайыздық кiрiс алып келетiн активтер» (ПКА) - 1050, 1100, 1200, 1250, 1300, 1320, 1400, 1450, 1458, 1475, 1476, 1480, 1880 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (ПКА = 1050 + 1100 + 1200 + 1250 + 1300 + 1320 + 1400 + 1450 + 1458 + 1475 + 1476 + 1480 + 1880);
8) «Таза пайда» + «Резервтер» + «Резервтiк қор» (ТРР) - 3599, 1319, 1329, 1428, 3200, 3510, 3580 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (ТРР = 3599 + 1319 + 1329 + 1428 + 3200 + 3510 + 3580);
9) «Пайыздық кiрiстер» (ПК) - 4050, 4100, 4200, 4250, 4300, 4320, 4400, 4450, 4465, 4475, 4476, 4480 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (ПК = 4050 + 4100 + 4200 + 4250 + 4300 + 4320 + 4400 + 4450 + 4465 + 4475 + 4476 + 4480);
10) «Пайыздық шығыстар» (ПШ) - 5020, 5030, 5040, 5050, 5060, 5090, 5110, 5120, 5150, 5200, 5250, 5300, 5400 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (ПШ = 5020 + 5030 + 5040 + 5050 + 5060 + 5090 + 5110 + 5120 + 5150 + 5200 + 5250 + 5300 + 5400);
11) «Пайыздық мiндеттемелер» (ПМ) - 2010, 2020, 2030, 2040, 2050, 2110, 2120, 2200, 2255, 2300, 2400 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (ПМ = 2010 + 2020 + 2030 + 2040 + 2050 + 2110 + 2120 + 2200 + 2255 + 2300 + 2400);
12) «Кредиттер бойынша кiрiс» (КК) - 4300, 4320, 4400 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (КК = 4300 + 4320 + 4400);
13) «Кредиттер бойынша провизияларға арналған шығыстар» (КПШ) - 5452 және 5455 шоттарының сомасы ретiнде айқындалады (КПШ = 5452 + 5455);
14) «Қалыптасқан провизиялар» (ҚП) - 1319, 1329,1428 шоттарының сомасы ретiнде анықталады (ҚП = 1319 + 1329 + 1428).
3. Қаржылық жағдайды анықтау үшiн осы Қосымшаға 2-кестенiң 1-бағанында көрсетiлген әрбiр көрсеткiш бойынша қорытынды балдар есептеледi. Көрсеткiштiң қорытынды балы 3-бағандағы нормативтерге сәйкестiкке байланысты 4-бағаннан тиiстi балл берiле отырып, 2-бағанда айқындалған тәртіпке сәйкес есептеледі.
2-кесте
Көрсеткiштiң атауы |
Есептеу тәртiбi |
Көрсеткiш нормативтерi |
Тиiстi балл |
1 |
2 |
3 |
4 |
Капитал иммобилизациясы коэффициентi |
иммобилизацияланған қаражат/меншiктi капитал – брутто |
0-10% |
0 |
10-30% |
5 |
||
30%-дан астам немесе терiс мән |
10 |
||
Автономия коэффициентi |
меншiктi капитал – нетто/ мiндеттемелер |
13%-дан астам |
0 |
6%-дан 13%-ға дейін |
5 |
||
6%-дан кем |
10 |
||
Маневрлеу коэффициентi |
меншiктi капитал – нетто/ меншiктi капитал – брутто |
90%-дан астам |
0 |
70%-дан 90%-ға дейін |
5 |
||
70%-дан кем немесе егер екеуi де терiс мәндi болса |
10 |
||
Капиталдың мультипликаторы |
активтер/меншiктi капитал |
700%-дан кем |
0 |
700%-дан 900%-ға дейін |
5 |
||
900%-дан астам немесе терiс мәндi |
10 |
||
Жиынтық активтердегi кiрiстiк активтердiң үлес салмағы |
кiрiс активтерi/активтер |
80%-дан астам |
0 |
80%-дан-40%-ға дейiн |
5 |
||
40%-дан кем |
10 |
||
Жиынтық активтердегi кассалық қаражаттардың үлес салмағы |
касса/активтер |
3%-дан астам |
0 |
1%-дан 3%-ға дейін |
5 |
||
1%-дан кем |
10 |
||
Кредит – брутто (клиенттерге кредиттер, БАК, теңгерiмнен тыс талаптар) мен жиынтық активтердің ара қатынасы |
кредиттер - брутто (БАК және теңгерiмнен тысты қоса алғанда)/активтер |
100%-дан кем |
0 |
100%-дан 130%-ға дейін |
5 |
||
130%-дан астам |
10 |
||
Кредиттiк қоржындағы мерзiмi өткен және шектелген берешектiң үлесi |
мерзiмi өткен кредиттер/кредиттер – брутто |
5%-дан кем |
0 |
5%-дан 15%-ға дейін |
5 |
||
15%-дан астам |
10 |
||
Кредит тәуекелi коэффицентi |
кредиттер – брутто - қалыптасқан провизиялар/кредиттер – брутто |
85%-дан астам |
0 |
60%-дан 85%-ға дейін |
5 |
||
60%-дан кем |
10 |
||
Тәуекелге түзетiлген таза пайыздық маржа |
таза пайыздық кiрiс - резервтерге арналған шығыстар/пайыздық кiрiс әкелетiн активтер |
2%-дан астам |
0 |
0,5%-дан 2%-ға дейін |
5 |
||
0,5%-дан кем |
10 |
||
Тәуекелден қорғалу коэффициентi |
таза пайда + резервтер + резервтiк қор/кiрiс активтерi |
20%-дан артық |
0 |
11%-дан 20%-ға дейін |
5 |
||
11%-дан кем |
10 |
||
ROA активтерiне қайтару |
таза пайда/активтер |
3%-дан астам |
0 |
1%-дан 3%-ға дейін |
5 |
||
1%-дан кем |
10 |
||
ROA меншiкті капиталына қайтару |
таза пайда/меншiкті капитал |
18%-дан астам |
0 |
6%-дан 18%-ға дейін |
5 |
||
6%-дан кем немесе егер екеуi де терiс мәндi болса |
10 |
||
Таза пайыздық маржа |
таза пайыздық кiрiс/пайыздық кiрiс алып келетiн активтер |
6%-дан астам |
0 |
3%-дан 6%-ға дейін |
5 |
||
3%-дан кем |
10 |
||
Пайыздық спрэд |
(пайыздық кiрiстер/пайыздық кiрiс әкелетiн активтер) - (пайыздық шығыстар/пайыздық мiндеттемелер) |
6%-дан астам |
0 |
4%-дан 6%-ға дейін |
5 |
||
4%-дан кем |
10 |
||
Кредиттер бойынша провизияларға арналған шығыстарға кететін кредиттер бойынша кiрiстiң үлесі |
Кредиттер бойынша провизияларға/кредиттер бойынша кiрiске арналған шығыстар |
35%-дан кем |
0 |
35%-дан 55%ға дейін |
5 |
||
55%-дан астам |
10 |
||
Левередж |
мiндеттемелер/меншiктi капитал – нетто |
600%-дан кем |
0 |
600%-дан 810%-ға дейін |
5 |
||
810%-дан астам |
10 |
||
Депозиттердiң кредиттерге арақатынасы |
Депозиттер/Кредиттер |
80%-дан астам |
0 |
60%-дан 80%-ға дейін |
5 |
||
60%-дан кем |
10 |
4. Қаржылық жағдайды анықтау үшiн барлық көрсеткiштер бойынша жиынтық балдар жинақталады және алынған нәтиже осы Қосымшаға 3-кестеге сәйкес қаржылық жағдайдың жiктелуiн айқындайды. Егер жиынтық балдар сомасы 75 балдан кем болса – контрагент банктiң жағдайы «Тұрақты», 76-дан 130 балға дейiн - жағдайы «Қанағаттанарлық», 131-ден 154-балға дейiн - жағдайы «Тұрақты емес», 154-тен астам балдар - жағдайы «өте қиын» ретінде жiктеледi
3-кесте
Жағдайы |
Жиынтық балл |
Тұрақты |
<75 |
Қанағаттанарлық |
76-130 |
Тұрақты емес |
131-154 |
Өте қиын |
>=155 |
5. Егер контрагент банктiң рейтингi Қазақстан Республикасының егемен рейтингiсіне тең немесе жоғары болған жағдайда, онда жағдай «Тұрақты» деп саналады.
2. Корпоративтiк контрагенттердiң қаржылық жағдайын жiктеу
критерийлерді
6. Корпоративтiк конграгенттердiң қаржылық жағдайы төмендегі кестеге сәйкес есептеледi. 1-бағанда көрсетiлген әрбiр көрсеткiш 2-бағаннан шығатын есеп айырысу тәртiбiне сәйкес есептеледi және одан әрi оған 3-бағанға сәйкес тиiстi балл беріледi:
4-кесте
Көрсеткiш атауы |
Есеп айырысу тәртiбi |
Нормативтерi |
Тиiстi балл |
Салмақтылық коэффициентi |
Жиынтық балл |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
1. Ағымдағы өтiмдiлiк коэффициентi |
Ағымдағы активтер/ Ағымдағы мiндеттемелер |
>=80% |
0 |
2 |
|
50-80% |
5 |
||||
<50% |
10 |
||||
2. Мерзiмдi өтiмдiлiк коэффициентi |
Өтiмдi активтер/ Ағымдағы міндеттемелер |
>=65% |
0 |
2 |
|
20-65% |
5 |
||||
<20% |
10 |
||||
3. Қаржылық тетік |
Қарыз қаражаты/ Меншiктi капитал |
<=67% |
0 |
4 |
|
67-233% |
5 |
||||
>233% |
10 |
||||
4. Автономия коэффициентi |
Қарыз қаражаты/ Активтер |
<=40% |
0 |
4 |
|
40-70% |
5 |
||||
>70% |
10 |
||||
5. Сатудың рентабельдiлiгi, % |
Таза пайда/Түсiм |
>=14% |
0 |
3 |
|
7-14% |
5 |
||||
<7% |
10 |
||||
6. Меншiктi капиталдың рентабельдiлiгi (RОЕ), % |
Таза пайда /Меншiктi капитал |
>=12% |
0 |
3 |
|
5-12% |
5 |
||||
<5% |
10 |
||||
7. Бiр жыл iшiндегi активтердiң серпіні |
(Жыл соңындағы активтер (кезең)/жыл басындағы активтер (кезең)) – 100% |
>15% |
0 |
2 |
|
5-15% |
5 |
||||
<5% |
10 |
||||
8. Бiр жыл iшiндегi таза пайда серпiнi |
(Ағымдағы жыл iшiндегi таза пайда (кезең)/ өткен жыл iшiндегi таза пайда (кезең)) – 100% |
>=10% |
0 |
2 |
|
0-10% |
5 |
||||
<0% |
10 |
||||
9. Бiр жыл iшiнде операциялық қызметтен түскен ақшаның түсу серпiнi |
(Ағымдағы жыл iшiнде операциялық қызметтен түскен ақша түсiмдерiнiң сомасы (кезең)*/ өткен жылғы операциялық қызметтен түскен ақша түсiмдерiнiң сомасы (кезең)*) – 100% |
>=10% |
0 |
3 |
|
0-10% |
5 |
||||
<0% |
10 |
7. Көрсеткiштердің әрқайсысы бойынша алынған Жиынтық балдар
(6-баған) жинақталады және алынған нәтиже осы Қосымшаның 5-кестесіне сәйкес қаржылық жағдайдың жiктелуiн айқындайды. Егер балдардың сомасы 130 балдан кем болса, контрагент банктiң жағдайы «Тұрақты», 135-тен 175 балға дейiн - жағдайы «Қанағаттанарлық», 180-нен 200 балға дейiн - жағдайы «Тұрақты емес», 205-тен астам балл болса - жағдайы «Өте қиын» болып жiктеледi.
5-кесте
Жағдайы |
Жиынтық балл |
Тұрақты |
<130 |
Қанағаттанарлық |
135-175 |
Тұрақты емес |
180-200 |
Өте қиын |
205-250 |
Провизиялар (резервтер) құру
қағидаларына 3-қосымша
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және
Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында
жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк
бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға
берiлген инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) қоспағанда,
инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) жiктеу критерийлерi
1-кесте
№ |
Критерийлер |
Жiктеу санаты |
Балдар |
||
1. |
Қаржылық жай-күйi |
||||
1) |
тұрақты |
0 |
|||
2) |
қанағаттанарлық |
+1 |
|||
3) |
тұрақсыз |
+2 |
|||
4) |
нашар |
+4 |
|||
2. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||||
қарыз (кредит) бойынша |
салымдар (депозиттер), бағалы қағаздар және шартты мiндеттемелер бойынша |
дебиторлық берешек бойынша |
|||
1) |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|||
2) |
7-30 күн |
7 күнге дейiн |
14 күнге дейiн |
+1.5 |
|
3) |
31-60 күн |
7 күннен 15 күнге дейiн |
14 күннен 30 күнге дейiн |
+2.5 |
|
4) |
61-90 күн |
15 күннен 30 күнге дейiн |
30 күннен 60 күнге дейiн |
+3.5 |
|
5) |
90 күннен астам |
30 күннен астам |
60 күннен астам |
+4.5 |
|
3. |
Қамтамасыз ету сапасы |
||||
1) |
Сенiмдi |
-3 |
|||
2) |
Жақсы |
-2 |
|||
3) |
қанағаттанарлық |
0 |
|||
4) |
қанағаттанарлықсыз |
+1 |
|||
5) |
қамтамасыз етiлмейдi |
+2 |
|||
4. |
Қарыз алушыда (борышкерде) рейтингтiң болуы |
||||
1) |
«А» және жоғары |
-3 |
|||
2) |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен жоғары - «А»-ға дейiн |
-2 |
|||
3) |
Қазақстан Республикасының рейтингi деңгейiнде |
-1 |
|||
4) |
Қазақстан Республикасының рейтингiнен төмен және рейтингсiз |
0 |
|||
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмiмен айқындалған және
Қазақстан Республикасының экономикасын оның басым салаларында
жаңғырту мен әртараптандыруға бағытталған мемлекеттiк
бағдарламаларға сәйкес жобаларды iске асыратын заңды тұлғаларға
берiлген инвестициялық қарыздарды (кредиттердi) жiктеу
критерийлерi
2-кесте
№ |
Критерийлер |
Балдар |
|
1. |
Кешiктiрiлген өтеу мерзiмiнiң болуы |
||
1) |
жiктелетiн актив бойынша кешiктiрiлген төлемдердiң болмауы |
-1 |
|
2) |
30-60 күн |
+1.5 |
|
3) |
61-90 күн |
+2.5 |
|
4) |
91-120 күн |
+3.5 |
|
5) |
120 күннен астам |
+4.5 |
|
Тиiстi жiктеу санаттары үшiн провизиялардың (резервтердiң)
қажеттi көлемiнiң пайыздық мәндерiнiң шәкілі
3-кесте
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санатын айқындауға арналған балл саны * |
Активтiң (шартты мiндеттеменiң, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржынының) жiктелу санаты |
Активтер (шартты мiндеттемелер, бiртектi қарыздар (кредиттер) қоржыны) бойынша провизиялардың (негiзгi борыш сомасының %) мөлшерi |
1-ге дейiн (қоса алғанда) |
Стандартты |
|
Күмәндi: |
||
1-ден 2-ге дейiн (қоса алғанда) |
1-санат |
5% - төлемдердi уақтылы және толық төлеген кезде |
2-санат |
10% - төлемдердi кешiктiрген немесе толық төлемеген кезде |
|
2-ден 3-ке дейiн (қоса алғанда) |
3-санат |
20% - төлемдердi уақтылы немесе толық төлеген кезде |
4-санат |
25% - төлемдердi кешiктiрген және толық төлемеген кезде |
|
3-тен 4-ке дейiн (қоса алғанда) |
5-санат |
50% - барлық жағдайларға |
4-тен 8-ге дейiн (қоса алғанда) |
6-санат |
75% - барлық жағдайлар |
8-ден астам |
Үмiтсiз |
100% - барлық жағдайлар |
* Ескертпе:
агроөнеркәсiптiк кешен саласындағы ұлттық басқарушы холдинг пен оның еншiлес ұйымдары үшін балдар саны әрқашан 0-ге тең.
Провизиялар (резервтер) құру
қағидаларына 4-қосымша
Қаржы лизингін және басқа банктерге берілген қарыздарды
қоспағанда, берілген қарыздар (кредиттер) бойынша провизияларды
(резервтерді) есептеуге арналған жиынтық кесте
20__ ж. «___» __________
1-кесте
Қарыз (кредит) шартының нөмірі мен күні |
Қарыз алушының (борышкердің, бiрге қарыз алушының) атауы |
Қарыз алушының (борышкердің, бiрге қарыз алушының) БСН |
Қарыздың валютасы |
НБ бойынша берешек сомасы, теңге |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Жиыны |
% бойынша берешек сомасы, теңге |
(дисконт)/ Есеп беру күніне арналған қарыз бойынша сыйлықақы, теңге |
Қарыздың (кредиттің) жалпы теңгерімдік құны, теңге |
Бухгалтерлік есептің деректеріне сәйкес берілген қарыз (кредит) бойынша құнсызданудан болған залал, теңге |
Құнсыздану деңгейі, % |
6 |
7 |
8= 5-бағ+6-бағ.+7-бағ. |
9 |
10= 9-бағ. / 8-бағ. |
Негізгі борыштың құнсыздануы, теңге |
Шегеруге жатқызылатын провизиялар (резервтер), теңге |
Провизиялардың (резервтердін) деңгейі |
Өткен есептін беру күнге арналған провизиялар (резервтер), теңге |
Провизияларды (резервтерді) толық есептеу (+) / қалпына келтіру (-), теңге |
11 = 5-бағ. * 10-бағ. |
12 |
13 = 12-бағ. / 5-бағ. |
14 |
15 = 12-бағ. - 14-бағ. |
Өтелмеген аккредитивтер, шығарылған немесе расталған
кепілдіктер жөніндегі шартты міндеттемелер бойынша
провизияларды (резервтерді) есептеуге арналған жиынтық кесте
20__ ж. «___» __________
2-кесте
Шарттың нөмірі мен күні |
Қарыз алушының (борышкердің, бiрге қарыз алушының) атауы |
Қарыз алушының (борышкердің, бiрге қарыз алушының) БСН |
Шарттың валютасы |
Шартты міндеттеменің қалдығы, теңге |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Жиыны |
Шегеруге жатқызылатын провизиялар (резервтер), теңге |
Провизиялардың (резервтердің) деңгейі, % |
Өткен есептік беру күнге арналған провизиялар (резервтер), теңге |
Провизияларды (резервтерді) толық есептеу (+) / қалпына келтіру (-), теңге |
6 |
7 = 6-бағ. / 5-бағ. |
8 |
9 = 6-бағ. - 8-бағ. |
Құжаттамалық айырысулар мен кепілдіктер жөніндегі дебиторлық берешек жөніндегі провизияларды (резервтерді) есептеуге арналған жиынтық кесте
20__ ж. «___» __________
3-кесте
Дебитордың атауы |
Дебитордың БСН |
Шот-фактураның № |
Шот-фактураның күні |
Мәміле (құрал) түрі |
Берешек сомасының валютасы |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Жиыны |
Берешектің қалдығы, теңге |
Шегеруге жатқызылатын провизиялар (резервтер), теңге |
Провизиялардың (резервтердің) деңгейі, % |
Өткен есептік күнге арналған провизиялар (резервтер), теңге |
Провизияларды (резервтерді)толық есептеу (+) / қалпына келтіру (-), теңге |
7 |
8 |
9 = 8-бағ. / 7-бағ. |
10 |
11 = 8-бағ. - 10-бағ. |
Банктерде орналастырылған корреспонденттік шоттардағы
қалдықтарды қоса алғанда, депозиттер, сондай-ақ басқа банктерге
берілген қарыздар бойынша провизияларды (резервтерді) есептеуге
арналған жиынтық кесте
20__ ж. «___» __________
4-кесте
Шарттың нөмірі мен күні |
Банктің атауы |
Банктің БСН |
Валюта |
НБ бойынша берешек сомасы, теңге |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Жиыны |
% бойынша берешек сомасы, теңге |
Депозиттің (қарыздың) жалпы теңгерімдік құны, теңге |
Бухгалтерлік есеп деректеріне сәйкес активтің құнсыздануынан болған залал, теңге |
Құнсыздану деңгейі, % |
Негізгі борыштың құнсыздануы, теңге |
6 |
7 = 5-бағ. + 6-бағ. |
8 |
9 = 8-бағ. / 7-бағ. |
10 = 5-бағ. * 9-бағ. |
Шегеруге жатқызылатын провизиялар (резервтер), теңге |
Провизиялардың (резервтердің) деңгейі, % |
Өткен есептік күнге арналған провизиялар (резервтер), теңге |
Провизияларды (резервтерді) толық есептеу (+) / қалпына келтіру (-), теңге |
11 |
12 = 11-бағ. / 5-бағ. |
13 |
14 = 11-бағ. - 13-бағ. |
мұндағы
БСН – бизнес-сәйкестендіру нөмірі