"Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігінің 2011 - 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 2 наурыздағы № 213 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

      РҚАО-ның ескертпесі!
      Осы Қаулы 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.
      Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. «Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігінің 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 2 наурыздағы № 213 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 23, 289-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
      көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігінің 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспарында:
      «Тиісті салалар (аялар) қызметінің ағымдағы жағдайын және даму үрдістерін талдау» деген 2-бөлімде:
      «Тұрғын үй құрылысын дамыту» деген 1-стратегиялық бағытта:
      «Реттелетін саланы немесе қызмет саласын дамытудың негізгі өлшемдерінде» мынадай мазмұндағы отызыншы, отыз бірінші, отыз екінші, отыз үшінші, отыз төртінші, отыз бесінші, отыз алтыншы бөліктермен толықтырылсын:
      «2012 жылдың 10 айы ішінде барлық қаржыландыру көздерінен жылдық жоспар көлемінің 83 % (6 050,0 мың. шаршы метр) және 2011 жылдың осыған ұқсас кезеңіне 107,2 % құраған 5 000,0 мың. шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Тұрғын үй құрылысына 318,7 млрд. теңге инвестициялар бағытталған.
      Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі жүйесі арқылы іске асырылатын тұрғын үй құрылысына бөлінген 42,4 млрд. теңге көлеміндегі қаражаттың ағымдағы жылдың 10 айында жергілікті атқарушы органдар (бұдан әрі – ЖАО) 25,3 млрд. теңгесін игерді. 313,0 мың шаршы метр тұрғын үйді іске қосу жоспарынан, пәтер алаңы 30,8 мың шаршы метр (503 пәтер) тұрғын үй пайдалануға берілген. Республикалық бюджетті нақтылау кезінде кредит беру сомасы 324,0 млн. теңгеге (Атырау облысы) қысқарған, 2013 жылға өтпелі объектілерді ескергенде жоспарланған көлем 245,0 мың шаршы метрге дейін кеміген.
      Кезекте тұрғандар үшін жалға берілетін тұрғын үй құрылысына бөлінген 19,6 млрд. теңге көлеміндегі қаражаттың ағымдағы жылдың 10 айында ЖАО 13,2 млрд. теңгесін игерді. 136,4 мың шаршы метр тұрғын үйді іске қосу жоспарынан, пәтер алаңы 66,3 мың шаршы метр (1164 пәтер) тұрғын пайдалануға берілген. ЖАО деректері бойынша күтіліп отырған іске қосу 150,0 шаршы метрді құрайды.
      Жас отбасылар үшін жалға берілетін тұрғын үй құрылысына бөлінген 15,0 млрд. теңге көлеміндегі қаражаттың ЖАО 7,5 млрд. теңгесін игерді. 133,7 мың шаршы метр көлеміндегі тұрғын үйді іске қосу 2013 жылға қарастырылған.
      Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуға 2012 жылы 60 млрд. теңге бөлінген, 42 млрд. теңге игерілді. Тұрғын үй құрылысы салынатын аудандарда 1516 км сумен, электрмен, газбен, жылумен жабдықтау және су бұру инженерлік желілері, сондай-ақ кіреберіс жолдар салынған. Астана және Алматы қалаларының серіктес қалаларын дамыту шеңберінде Ақмола облысы Қосшы ауылында және Алматы облысының Іле ауданында (G4-City) инженерлік инфрақұрылымның құрылысы жүргізіліп жатыр. Бұдан басқа, Алматы қаласында бөлінген 3,0 млрд. теңгенің есебінен үлескерлер қатысатын тұрғын үй кешендеріне инженерлік инфрақұрылымның құрылысы аяқталады.
      ЖАО ақпараты бойынша жылдың соңына дейін бөлінген бюджеттік қаражат толық игеріледі деп күтіліп отыр.
      «Қолжетімді тұрғын үй –2020» бағдарламасы шеңберінде іс-шараларды іске асыруға 2013 жылы республикалық бюджеттен 157,1 млрд. теңге бөлу көзделген, соның ішінде 62,8 млрд. теңге шартты қаржыландырылатын жобалардың тізбесіне енгізілген. Қаржыландырудың барлық көздері бойынша 6 600,0 мың. шаршы метр тұрғын үйді пайдалануға беру жоспарланып отыр.»;
      «Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту және дамыту» деген 2-стратегиялық бағыт мынадай мазмұндағы жетпіс сегізінші, жетпіс тоғызыншы, сексенінші, сексен бірінші, сексен екінші, сексен үшінші, сексен төртінші, сексен бесінші, сексен алтыншы, сексен жетінші, сексен сегізінші, сексен тоғызыншы бөліктермен толықтырылсын:
      «Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу.
      Реттелетін саланы немесе қызмет саласын дамытудың негізгі өлшемдері.
      Қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу жүйесін дамыту жөнінде ұйымдастыру-құқықтық шаралар кешенін қабылдауға қатысты Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 27 қаңтардағы кеңейтілген мәжілісінде берген тапсырмасын орындау үшін Қоршаған ортаны қорғау министрлігімен бірлесіп Қазақстан Республикасында қалдықтарды басқару жүйесін дамыту жөніндегі бірінші кезектегі іс-шаралар жоспары әзірленді.
      Қазақстанда жиналған қатты тұрмыстық қалдықтардың (бұдан әрі – ҚТҚ) жалпы көлемі 100 млн. тоннаны құрайды. Жыл сайын шамамен 4 – 5 млн. тонна ҚТҚ жиналады. 2011 жылы жиналған ҚТҚ көлемі 2007 жылмен салыстырғанда 1,2 есе өсті және халық саны мен әл-ауқатының өсуіне байланысты оның көлемі артып отырады.
      Талдаудан бүгінгі күні ҚТҚ-ның шамамен 5 %-ы ғана кәдеге жаратылатынын немесе өртелетінін көруге болады (Алматы облысы, Алматы және Астана қалалары). Қалғандары полигондарда орналастырылады, бұл ретте оның құрамындағы пайдалы компоненттердің 50 – 80% жойылып кетеді.
      Негізгі проблемаларды талдау.
      Өндірістік қалдықтармен жұмыс істеу және тұтыну проблемалары қазіргі заманғы ең өзекті әлеуметтік-экономикалық-экологиялық проблема болып табылады.
      Бүгінгі күні ҚТҚ пайда болу және жиналу көлемінің ұлғаю мәселесі, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды бөлек жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ағымдағы жай-күйі; әлеуетті қайталама материалдық ресурстар болып табылатын ҚТҚ-ты қайта өңдеу бойынша технологиялардың жеткіліксіз енгізілуі өте маңызды проблема болып отыр, елді мекендердің едәуір бөлігінде қалдықтарды жинау жүйелері жоқ; аз-қалдықсыз технологиялар енгізу, ҚТҚ қайта өңдейтін өндіріс енгізу бойынша табиғатты пайдаланушыларды ынталандырудың нақты және пәрменді тетіктері жоқ.
      Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
      ҚТҚ секторын дамыту бойынша сыртқы факторларды қараған кезде халықаралық қаржы институттарының осы секторға қызығушылығын ескеру, сондай-ақ капиталдың дүниежүзілік нарығында болған дағдарысты, атап айтқанда Қазақстанның экономикасына шетелдік инвестиция көлемінің төмендеуін және шетелдік компаниялардың қазақстандық нарықтан кетуін ескеру қажет.
      Бірінші кезектегі іс-шаралар жоспарын іске асыру шеңберінде Еуропа Қайта құру және Даму Банкімен ҚТҚ секторында өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы меморандум жасалды. Осы Меморандумның шеңберінде қалдықтарды бөлек жинауды енгізе отырып, ҚТҚ өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту жөніндегі Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау шеңберінде қалалар бойынша ҚТҚ басқару жүйесін жаңғырту жобаларына инвестициялық негіздемелер әзірлеу және жалпы республика бойынша ҚТҚ басқару жүйесін дамыту стратегиясы бойынша жұмыстар басталды.
      Бұл ретте, ҚТҚ секторын дамытуды қаржыландыру тетіктерінің және нақты әр қала немесе өңір үшін қалдықтарды өңдеу кезінде мемлекет пен жеке сектордың өзара іс-қимылын ұйымдастыру схемасының әртүрлі нұсқалары қаралатын болады, бұл ішкі фактор болып табылатын, ҚТҚ секторын дамытуға әсер ететін осы секторды қаржыландыру проблемасын шешетін болады.»;
      «Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласында мемлекеттік реттеуді жетілдіру» деген 3-стратегиялық бағыт осы қаулыға 1-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;
      «Стратегиялық бағыттары, мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары, іс-шаралар және нәтижелердің көрсеткіштері» деген 3-бөлімде:
      «Стратегиялық бағыттары, мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары, іс-шаралар және нәтижелердің көрсеткіштері» деген 3.1-кіші бөлімде:
      «Тұрғын үй құрылысын дамыту» деген 1-стратегиялық бағытта:
      «Тұрғын үйді қамтамасыз ету» деген 1.1-мақсатта:
      нысаналы индикаторларда:
      «1. Бюджет қаражаты есебінен тұрғын үй құрылысының көлемі» деген жолдың «2013», «2014» деген бағандардағы «447,3», «240,4» деген сандар тиісінше «805,7», «830,6» деген сандармен ауыстырылсын;
      «1. Бюджет қаражаты есебінен тұрғын үй құрылысының көлемі» деген жолдың «2015» деген бағаны «830,0» деген сандармен толықтырылсын;
      тікелей нәтижелердің көрсеткіштерінде:
      «Мемлекеттік коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін салуды және сатып алуды қамтамасыз ету» деген 1.1.1-міндетте:
      реттік нөмірі 1-жолда:
      «2013», «2014» деген бағандардағы «134,8», «135,3» деген сандар тиісінше «440,9», «430,0» деген сандармен ауыстырылсын;
      «2015» деген баған «475» деген сандармен толықтырылсын;
      реттік нөмірі 2-жолда:
      «2013», «2014» деген бағандардағы «1,8», «2,2» деген сандар тиісінше «2,8», «5,3» деген сандармен ауыстырылсын;
      «2015» деген бағаны «7,8» деген сандармен толықтырылсын;
      «Кредиттік қаражат есебінен тұрғын үй салуды және сатып алуды қамтамасыз ету» деген 1.1.2-міндетте:
      тікелей нәтижелердің көрсеткіштерінде:
      реттік нөмірі 1-жолда:
      «2013», «2014» деген бағандардағы «312,5», «105,1» деген сандар тиісінше «364,8», «324,7» деген сандармен ауыстырылсын;
      «2015» деген баған «355» деген сандармен толықтырылсын;
      реттік нөмірі 2-жолда:
      «2013», «2014» деген бағандардағы «85», «100» деген сандар тиісінше «10,5», «15» деген сандармен ауыстырылсын;
      «2015» деген баған «20» деген сандармен толықтырылсын;
      «Тікелей нәтижелердің көрсеткіштеріне қол жеткізуге арналған іс-шараларда»:
      1-тармақтың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:
      «1. Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысының 2011 – 2014 жылдарға арналған және «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламаларының шеңберінде кредиттік тұрғын үй салу және сатып алу»;
      «Үлескерлер қатысатын құрылысы аяқталмаған объектілерде тұрғын үй құрылысын қамтамасыз ету» деген 1.1.3-міндетте:
      реттік нөмірі 1-жолдың «2014» деген бағанындағы «–» деген белгі «75,9» деген сандармен ауыстырылсын;
      «Тұрғын үй құрылысы салынатын аудандарда инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым салу және сатып алу» деген 1.1.4-міндетте:
      реттік нөмірі 1-жолдың «2013», «2014» деген бағандарындағы «1500», «1500» деген сандар тиісінше «1730», «2500» деген сандармен ауыстырылсын;
      реттік нөмірі 2-жолдың «2015» деген бағаны «2750» деген сандармен толықтырылсын;
      «Тікелей нәтижелердің көрсеткіштеріне қол жеткізуге арналған іс- шараларда»:
      реттік нөмірі 1-жолда:
      тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:
      «1. Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысының 2011 – 2014 жылдарға арналған және «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламаларының шеңберінде инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды салу және сатып алу»;
      «2015» деген баған «Х» деген белгімен толықтырылсын;
      «Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту және дамыту» деген 2-стратегиялық бағытта:
      нысаналы индикаторларда:
      «Азаматтардың тұруына қолайлы жағдай жасауды қамтамасыз ету және коммуналдық инфрақұрылымның жағдайын жақсарту» деген 2.1-мақсатта:
      тікелей нәтижелердің көрсеткіштерінде:
      «Сумен жабдықтау мен су бұрудың жаңа объектілерін салу және қолданыстағыларын қайта жаңарту кезінде жүйелік тәсілді енгізу» деген 2.1.1-міндетте:
      реттік нөмірі 3-жолдың «2013», «2014», «2015» деген бағандарындағы «48», «51», «54» деген сандар тиісінше «45», «47», «49» деген сандармен ауыстырылсын;
      2.1.2-міндет мынадай редакцияда жазылсын:
      «

»;

      2.1.3-міндет мынадай редакцияда жазылсын:
      «

»;

      «Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметін жетілдіру» деген 3-стратегиялық бағытта:
      нысаналы индикаторда:
      «Нормативтік-техникалық базаны озық мемлекеттердің нормативтерімен үйлестіру және жобалау құжаттамасының сапасын арттыру» деген 3.1-мақсатта:
      реттік нөмірі 1-жолдағы «101,8», «101», «100,7» деген сандар тиісінше «103,5», «103,3», «103,6» деген сандармен ауыстырылсын;
      3.1.1-міндет мынадай редакцияда жазылсын:

»;

      тікелей нәтижелердің көрсеткіштерінде:
      «Тиімді конструктивті шешімдер мен технологияларды әзірлеу арқылы ғимараттардың (құрылыстардың) және инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымдардың – ұзақтылығы мен ұзақ мерзімін қамтамасыз ету» деген 3.1.2-міндетте:
      «Мемлекеттік органдардың қабылдайтын шешімдерінің ашықтығы (ДЭФ ЖБҚИ)» деген жолдың «2015» деген бағанындағы «1/0» деген сандар «1/2» деген сандармен ауыстырылсын;
      тікелей нәтижелердің көрсеткіштерінде:
      «Агенттік қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету» деген 3.5-мақсатта:
      «2013», «2014», «2015» деген бағандардағы «49», «48», «48» деген сандар тиісінше «30», «29», «28» деген сандармен ауыстырылсын;
      «Мемлекеттік органның стратегиялық бағыттары мен мақсаттарының мемлекеттің стратегиялық мақсаттарына сәйкестігінде»:
      2-баған мынадай мазмұндағы алтыншы және жетінші жолдармен толықтырылсын:
      «Мемлекет басшысының 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» Қазақстан халқына Жолдауы» және «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 21 маусымдағы № 821 қаулысымен бекітілген «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасы»;
      «Ведомствоаралық өзара іс-қимыл» деген 5-бөлімде:
      «Тұрғын үй құрылысы салынатын аудандарда инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым салу және сатып алу» деген 1.1.4-міндетте:
      3-бағандағы «Ведомствоаралық өзара іс-қимыл орнату үшін мемлекеттік орган жүзеге асыратын шаралар» деген сөздерден кейін «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасын іске асыру» деген сөздермен толықтырылсын;
      «Бюджеттік бағдарламалар» деген 7-бөлім осы қаулыға 2-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.
      2. Осы қаулы 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі                                    C . Ахметов

Қазақстан Республикасы  
Үкіметінің       
2012 жылғы 29 желтоқсандағы
№ 1793 қаулысына       
1-қосымша         

      3-стратегиялық бағыт. «Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласын жетілдіру».
      Нормативтік-техникалық база.
      Реттелетін саланы немесе қызмет саласын дамытудың негізгі өлшемдері.
      Бәсекеге қабілеттілікті арттыру, сондай-ақ құрылыс саласын және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласын дамыту үшін жағдай жасауда қазіргі ғылыми жетістіктер мен техникалық жағынан дамыған елдердің оң тәжірибесіне негізделген сәулет, қала құрылысы, құрылыс қызметі және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында мемлекеттік нормативтік құжаттар әзірлеуді (қайта өңдеуді) және қолданысқа енгізуді ұйымдастыруда аса маңызды рөл атқарады.
      Бүгінгі таңда сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласында 2456 құжат қолданылып жүр, оның ішінде жобалау мен құрылысқа арналған негізін құрайтын құжаттар – 679, баға жасау және смета бойынша – 587, стандарттар – 824, басқа құжаттар – 366.
      Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы шамамен 258 нормативтік-техникалық құжаттармен реттеледі.
      Агенттік төрағасының бұйрығымен (2011 жылғы 17 мамырдағы № 178) ұлттық қосымшалары бар, 52-бөлімнен тұратын, Еурокодтармен бірдей, оларды қолдану жөніндегі нұсқаулығы бар 9 Еурокод бекітілді және 2011 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілді.
      2011 жылғы 1 шілдеден бастап Қазақстан Республикасында Еурокодтар қолданылады. Бұл еліміздің аумағында инвестициялық жобаларды іске асырған кезде озық технологиялар мен инновацияларды пайдалануды, сондай-ақ техникалық кедергілерді жоюды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
      2011 – 2013 жылдардың ішінде жаңа ҚР СН EN (еурокодтармен үйлестірілген Қазақстан Республикасының құрылыс нормативтері) дамыту үшін ғимараттар мен құрылыстардың құрылыс конструкцияларын есептеу және жобалау бойынша қағидалар жинақтары мен нормативтік құралдарды әзірлеу жоспарланып отыр.
      Еурокодтармен бірге қолданылатын халықаралық стандарттарды (ISO, EN), сондай-ақ отандық стандарттарды үйлестіру жүргізілетін болады. Сәйкестікті бағалау жүйесі мен бақылау және қадағалау жүйесін реформалау бір мезгілде жүргізіледі.
      Әзірленген ҚР СН EN практикада сынақтан өткізу мақсатында Агенттік «СК «Базис» консорциумымен және мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, Астана қаласында тұрғын үйді жобалау және салу жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру туралы келісімге қол қойды.
      Негізгі проблемаларды талдау.
      Қазақстанның әлемдік қоғамдастыққа интеграциясы жолындағы елеулі кедергілерінің бірі нормативтік база, бақылау және қадағалау жүйесі, сондай-ақ сәйкестікті бағалау кіретін құрылыс саласын техникалық реттеудің ескірген және тиімсіз жүйесі болып табылады.
      Осыған байланысты Қазақстан Республикасының құрылыс саласын техникалық реттеудің барлық жүйесін түбегейлі қайта қарау қажет.
      Жүргізіліп жатқан реформада құрылыстың қазіргі заманғы әлемдік практикасында жаңа технологияларды тиімді енгізу үшін кедергі деп танылған нормативтік реттеудің ұйғарылған әдісінен инновациялар мен эксперименттерді қолдану негізінде баламалы шешімдерді нормативтік қолдануды көздейтін нормалаудың прогрессивті параметрлік әдісіне кезең-кезеңімен өтуді жүзеге асыру қажет.
      Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласының қолданыстағы нормативтік базасы 1970-1990-ыншы жылдары әзірленген және коммуналдық саланың объектілерін пайдалану мен басқарудың қазіргі заманғы талаптарына сай келмейді, сондай-ақ коммуналдық қызмет көрсету нарығына барлық қатысушылардың құқықтық қатынастарын нашар реттейді.
      Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық секторын технологиялық дамыту, ресурстарды үнемдейтін технологияларды енгізу және салыстырма шығындарды азайту үшін қазіргі заманғы нормативтік база құру және коммуналдық сала кәсіпорындарының қызметін реттейтін, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерін басқару және пайдалану нормативтерін мерзімді түрде қайта қарау қажет.
      Жаңа технологияларды, материалдар мен жабдықтарды Қазақстанға белсенді енгізу оларды нормативтік құжаттарда, оның ішінде құрылыс (қайта жаңарту) жобаларын әзірлеуде қолданылатын сметалық-нормативтік базада көрсету қажеттілігіне алып келді. Құрылыс жұмыстарының көлемі өсіп отырған және құрылыстың сапасын арттыру қажеттілігі жағдайында Қазақстанда үлгі технологиялық карта жүйесінің болуы ең өзекті міндет болып отыр.
      Жаңа технологиялар және құрылыс материалдары мен конструкциялары әзірленген және енгізілген жағдайда объектілерді (ғимараттарды, инженерлік желілерді, көлік құрылыстарын және т.б.) салған кезде өте жиі пайдаланылатын құрылыс өндірісінің түрлері бойынша технологиялық карта әзірлеу талап етіліп отыр.
      Технологиялық карталар мынадай міндеттерді шешуге арналған:
      еңбек өнімділігін және құрылыс-монтаж жұмыстарының сапасын арттыруға ықпал ететін құрылыс-монтаж жұмыстарын ұйымдастыру, технологиясы және тетіктері бойынша құрылысты ұтымды шешімдермен қамтамасыз ету;
      еңбекті және қоршаған ортаны қорғау талаптарын сақтай отырып, құрылыстың құнын төмендету;
      орындалған құрылыс-монтаж жұмыстарының сапасын тапсырыс берушілердің, бас мердігерлердің және қадағалау органдарының бақылауы;
      құрылысты ұйымдастыру жобасын, жұмыс жүргізу жобасын әзірлеген кезде пайдалану;
      құрылыс бойынша жоғарғы оқу орындарындағы және техникумдардағы оқу процесінде жұмысшыларды оқыту және біліктілігін арттыру.
      Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
      Сәулет, қала құрылысы және құрылыс пен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында нормативтік базаның техникалық деңгейіне ықпал ететін негізгі сыртқы факторлар жаңа құрылыс материалдары мен бұйымдарының, құрылыс өндірісінің технологиялары мен әдістері және озық жобалау шешімдерінің пайда болуы себепші болатын ғылымды, техника мен технологияны дамыту болып табылады.
      Нормативтік-сметалық база.
      Құрылыс өнімінің сметалық құнын қалыптастыру - нарықтың барлық шарттары мен талаптарын көрсетуге тиіс құрылыс кешенінің барлық қатысушылары үшін экономикалық қатынастардың негізгі элементі болып табылады.
      Құрылыс өнімінің баға белгілеу жүйесінің негізгі элементі сметалық-нормативтік база болып табылады.
      1991 жылға дейін экономиканы көтерме бағалар мен тарифтерге, оның ішінде құрылыстағы жаңа сметалық нормалар мен бағаларға жоспарлы көшіру жүзеге асырылды. Құрылыстың жаңа сметалық нормалар мен бағаларға көшуі 1956, 1969, 1984 және 1991 жылдары жүзеге асырылды. Әр жағдайда құрылыстың орташа бағасы шамамен 20 %-ға өсіп отырды.
      1991 жыл ішінде құрылыстағы нақты баға 2 - 2,5 есеге есті. 1992 және 1993 жылдары инфляцияның бірінші, ең үлкен толқыны келді. Бұл жылдары құрылыстағы бағалардың орташа өсуі бір ай ішінде 28 %-ды құрады. Бағалардың салыстырмалы түрде тұрақтануы 1997 - 1998 жылдары болды.
      Бюджеттік бағдарламалар шеңберінде Қазақстанда алғаш рет 2001 жылғы баға деңгейінде, бюджеттік инвестициялар есебінен құрылыс құнын қалыптастыруға арналған 561 нормативтік-техникалық құжат санында өз сметалық-нормативтік базасы әзірленді. Материалдарға, бұйымдар мен конструкцияларға базалық баға негізі ретінде Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері қабылданды.
      Ағымдағы бағалардың базалық деңгейін қайта есептеу үшін республикалық бюджетпен жыл сайын белгіленетін айлық есептік көрсеткіш (бұдан әрі - АЕК) қолданылады. Базалық деңгейді қайта есептеу үшін АЕК-ні қолдану құрылыс үдерісінің түпкі өніміне белгіленген баға негізсіз өсуін кідіртеді деп болжанған болатын. Уақыт көрсетіп отырғандай, АЕК-ны қолдану құрылыс саласындағы ахуалды толық нақты көрсете алмайды.
      2001 жылғы баға деңгейіндегі сметалық-нормативтік базаның қолданылуы кезеңінде Қазақстан Республикасының мынадай заңнамалары өзгерді:
      2007 жылғы 15 мамырдағы Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі;
      Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің 2008 жылғы 7 сәуірдегі № 91-П бұйрығымен бекітілген Құрылыс мамандықтары бойынша жұмыстар мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА-ның 3, 4-шығарылымдары);
      2008 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі;
      «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» (Салық кодексі) 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының кодексі.
      Темір жол тарифтерінің қымбаттауы, электр тасығыштарға, делдалдық қызметтерге бағалардың өсуі, уақтылы қаржыландырмау 2007-2008 жылдары құрылыстағы қымбатшылыққа алып келді.
      Бұдан басқа, материалдардың құны бойынша статистикалық деректер нарықтағы нақты бағалардан едәуір ерекшеленеді және бұл құрылыс фирмаларының дәл емес және бұрмаланған статистикалық есептерінің нәтижесі болуы мүмкін.
      Құрылыс құны құрылыс-жинақтау жұмыстары көлемінде үлесі шамамен 60%-ды құрайтын белгілі бір дәрежеде материалдық ресурстардың құнына тәуелді екенін ескере отырып, ресурстарға арналған бағалардың шынайы деңгейі мен мониторингін қалыптастыру қажет. Бұл үшін, басқа елдердің тәжірибесі бойынша, аумақтық белгілері бойынша, яғни облыстар бойынша өңірлік баға белгілеу орталықтарын құру орынды.
      Қазіргі уақытта қолданыстағы 2001 жылғы сметалық-жобалау базасын жетілдіру тәжірибесі техникалық реттеу мен мемлекеттік нормалау жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкес келмеуі мен ескірген баға белгілеу қағидаттарын сақтайтын болады.
      Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру шеңберінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігінің 2010 – 2014 жылдарға арналған стратегиялық жоспарына сәйкес құрылыста баға белгілеу жүйесін жетілдіру және жаңа сметалық-нормативтік базаны әзірлеу қажеттілігі анықталған.
      2012 жылғы 1 қаңтардан бастап Беларусь Республикасындағы, Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясындағы техникалық реттеудің бірыңғай қағидаттары мен қағидалары туралы келісім күшіне енуіне байланысты Агенттіктің басты міндеттерінің бірі бұл бүгінгі күні ұлттық деңгейде қолданылып жатқан құрылыста техникалық реттеу қағидаттарын сақтау және дамыту, Қазақстанның құқықтық жүйесінің өзіндік ерекшелігін ескере отырып, құрылыс нормалары мен ережелер жинақтарына өзекті сипат беру және экономикалық жағынан дамыған елдердің осындай жүйелерімен үйлестіру болып табылады.
      Құрылыста мемлекетаралық нормативтік-техникалық базаны жетілдіру барысында Агенттікке Қазақстан Республикасында құрылысты техникалық реттеудің ерекшеліктерін ескеретін құрылыс нормалары мен ережелерін және сапаны арттыру мен жоғары технологиялық деңгейді, құрылыс объектілерінің тиімді және қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз етуге бағытталған мемлекетаралық нормативтерді әлеуметтендіру және әзірлеу бойынша кең ауқымда жұмыс жүргізу қажет.
      Осыған байланысты 2012 – 2014 жылдары құрылыс нормалары мен ережелер жинақтарын қоса алғанда, бірқатар техникалық регламенттер мен нормативтік-техникалық құжаттар әзірлеу және қабылдау көзделген. Құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесін реформалау баға белгілеу жүйесін жетілдірумен қатар жүреді, ол ресурстық әдіс негізінде құрылыстың ағымдағы бағаларында құрылыс объектілерінің құнын анықтауға көшіруді көздейді.
      Ғимараттар мен құрылыстардың көлем-жоспарлық, техникалық және конструктивтік шешімдеріне қойылатын жаңа талаптар енгізу құрылыс объектілері құнының ресурстық бөлігінің өзгеруін, ең алдымен материалдарды қажетсінудің және еңбек шығындарының көрсеткіштерін айқындайды.
      Материалдық және еңбек ресурстарының шығыстары көрсеткіштерінің өзгеруі өз кезегінде құрылысқа, құрылыс-монтаж жұмыстарына арналған элементтік және ірілендірілген сметалық нормалар мен бағаларға, жабдықтар мен керек-жарақтарға арналған шығындардың сметалық нормаларының жинақтарына, ғимараттар мен құрылыстарды салу құнының ірілендірілген көрсеткіштеріне және құрылыс саласында баға белгілеу жөніндегі басқа да мемлекеттік нормативтерге тиісті өзгерістер енгізу қажеттілігіне алып келеді.
      Сонымен, құрылыстағы баға белгілеуді реформалау құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесін реформалау шеңберінде жүргізілуге тиіс және мерзімі бойынша одан бұрын аяқталмауға тиіс.
      Жаңа сметалық-нормативтік базаға көшу мақсатында Агенттіктің Ғылыми-техникалық кеңесі 2010 жылы 89 бірлік, 2011 жылы – 106 бірлік норматив әзірлеп (өңделген) бекітті. 2012 жылы 85 бірлік норматив әзірлеу (өңдеу) жоспарлап отыр.
      2011 – 2015 жылдар кезеңіне арналған жоспарда жаңа сметалық-нормативтік базаны әзірлеу жөніндегі жұмыстарды жалғастыру үшін ағымдағы бағаларда құрылыс үшін жобалау, құрылыс-жинақтау, іске қосу-жөндеу және басқа жұмыстардың құнын анықтауға өз кезегімен көшуге қажетті жалпы саны – 71 жинақ, оның ішінде 2013 жылы – 31 жинақ, 2014 жылы – 24 жинақ, 2015 жылы – 16 жинақ нормативтік-техникалық құжаттар әзірлеу (өңдеу) көзделген.
      Жаңа сметалық-нормативтік базаны әзірлеу және енгізу салдарынан күтілетін нәтижелер және елдің экономикасына жалпы әсер етуі мынадай нәтижелерге қол жеткізуде қамтылған:
      1) құрылыста ағымдағы бағаларға көшу құрылыс құнын анықтаудың дұрыстылығын арттыруға, инвестициялық жобаларды іске асыру ұзақтығын қысқартуды қамтамасыз етуге, сонымен оларды іске асыру барысында тапсырысшылар мен мердігерлердің тәуекелдерін төмендетуге мүмкіндік береді;
      2) инвестициялық үдеріске барлық қатысушылардың жауапкершілігін нақты бөлуге және арттыруға: басқару сапасын арттыруға, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласында қадағалау жүргізу мен бақылауды жүзеге асыруды жеңілдетуге мүмкіндік береді;
      3) төтенше жағдайлардың немесе дүлей апаттардың салдарын жою үшін келтірілген залалдарды бағалау мен шығындарды анықтауды жеделдетуге мүмкіндік береді.
      Жаңа сметалық-нормативтік базаны әзірлеу және енгізу өңірлерде қалыптасқан өндірістік ресурстар нарығын ескере отырып, шығындарды ең ұтымды жоспарлауға мүмкіндік туғызады, сметалық құжаттаманы әзірлеуді және сараптама жүргізуді жеңілдетеді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында көтерілетін құрылыс объектілері бойынша инвестициялық және пайдалану шығыстарын болжамдауға жағдай туғызады.
      Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер.
      Реттелетін саланы немесе қызмет саласын дамытудың негізгі өлшемдері.
      Кедендік Одақ шеңберінде Қазақстанның әлемдік экономикаға, ал болашақта Дүниежүзілік сауда ұйымына ықпалдасу үдерісі отандық техникалық реттеу жүйесін (нормалар, қағидалар мен стандарттар) түбегейлі жаңартуды, оны халықаралық нормалармен үйлестіруді талап етеді. Құрылыс және ТҚШ саласында техникалық нормативтерді қайта қараудың негізін қолданбалы ғылыми зерттеулердің нәтижелері құрайды.
      Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаға сәйкес құрылыс кешенінде тұрғын үй құрылысын, құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөнінде жүйелі шаралар белгіленген. Негізгі фактордың біреуі қазіргі заманғы индустриялық, сенімділік, жайлылық, ресурс және энергия тиімділік талаптарына сай келетін сәулет-құрылыс жүйесін таңдау болып табылады. Бұл ретте, осы мәселенің оңтайлы шешімі, сондай-ақ, жергілікті климаттық, гидрогеологиялық (сейсмикалық, топырақ ерекшеліктері, атмосфералық, әсіресе жел әсері) жағдайларына байланысты болады. Мысалы, техникалық жағынан күрделі объектілерді, оның ішінде көп қабатты ғимараттарды жобалау кезінде инженерлік-геологиялық және гидрогеологиялық жағдайлардың ықтимал өзгерістерін болжап, геофизикалық зерттеулер мен егжей-тегжейлі инженерлік-геологиялық іздеулер жүргізуді ескеріп, мұқият негіздемелер әзірлеу, сондай-ақ сенімді іргетас салу қажет. Алайда, Қазақстанда іргетас құрылысы жөнінде ғылыми орталықтардың дамымауы әртүрлі топырақ жағдайындағы негіздерде, оның ішінде шөкпе және үйілгей топырақта, су басатын аумақтардың маңындағы көп қабатты ғимараттардың іргетасын салу жөнінде сенімді жобалау шешімдер бермейді және мұнда жаңа есептеу әдісін әзірлей отырып, күрделі инженерлік-геологиялық жағдайларда ғимараттар мен құрылыстардың негіздерін қолданылатын сорғыту схемаларын оңтайландыру жөнінде ғылыми әзірлемелердің маңызы зор.
      Елімізде халық жиі орналасқан өңірлердің көптеген бөлігінде қатты жер сілкінісінің қаупінің болуы, сейсмикалық төзімді құрылыс саласында зерттеулерді қарқынды етуді талап етеді. Сейсмикалық аудандарда қолданылатын құрылыс материалдары нарығын кеңейту нормативтік құжаттаманың талаптарын шұғыл жетілдіруді талап етеді. Мұндай жетілдіру ғылыми зерттеулердің нәтижелері бойынша ғана мүмкін.
      Осы бағыттағы ең қызықты бағыттар деп өте берік бетондарды, бетонды және темір-бетонды конструкцияларды таттанудан қорғау құралдарын, температураға төзімді және жылу оқшаулағыш бетондарды жасау саласындағы көп жоспарлы зерттеулерді, сондай-ақ, ультрадисперсті және макромолекулярлы құрамдас бөліктерді пайдаланып, түрлендірілген қоспаларды әзірлеу және қолдану жөніндегі көп жоспарлы зерттеулерді айтуға болады.
      Сейсмикалық төзімді құрылыстың проблемаларын ғылыми шешумен қатар перспективалық дамуды болжау үшін қалалық елді мекендер мен олардың қала маңы аймақтарының кеңістік өзара байланыс үдерісін, нарық сұранысына бейімдеумен жаппай тұрғын үй құрылысы үшін икемді көлемдік-жоспарлы және сындарлы модульді жүйені зерттеу жөніндегі ғылыми әзірлемелерге байланысты мәселелер де маңызды.
      ТКШ бойынша тұрғын үй қорының, инженерлік жүйелер мен коммуникациялардың тұрақты және үздіксіз қызмет етуін қамтамасыз ететін тұрғын үй-коммуналдық секторындағы технологиялық артта қалуды жоюға бағытталған техника мен технологиялық шешімдерді жетілдіру үшін ғылыми негіздер әзірлеу қажеттілігі бар, бұл сайып келгенде ТКШ инвестициялық тартымдылықты арттырады.
      Технологиялық артта қалуды жою мақсатында инженерлік желілерді қайта жаңарту мен олардың жұмыс тиімділігін арттыру мәселелерінде тұрғын үй-коммуналдық салада энергия және ресурс үнемдейтін технологияларды кеңінен пайдалану, сондай-ақ тиімді, экологиялық таза құрылыс материалдарының, бұйымдар мен конструкциялардың жаңа түрлерін, оларды шығару үшін озық технологиялар мен жабдықтарды әзірлеу және енгізу қажет.
      Энергия және ресурс үнемдеу технологиялары - отын мен басқа энергия көзін, сондай-ақ шикізатты, материалды, ауаны, суды және өзге ресурстарды технологиялық мақсатта барынша аз пайдаланып, өнім шығаруды қамтамасыз ететін технология.
      Мұндай технологиялар қайталама ресурстарды пайдалануға, қалдықтарды жоюға, сондай-ақ энергияны, сумен жабдықтаудың тұйықталған жүйесін рекуперациялауға және т.б. мүмкіндік береді. Табиғи ресурстарды үнемдеуге және қоршаған ортаға эмиссияны (ластаушы заттарды төгу, шығару, қоршаған ортада өндіріс қалдықтарын орналастыру және тұтыну, зиянды физикалық әсер) төмендетуте мүмкіндік туғызады.
      Осындай зерттеулердің негізінде құрылыс және ТКШ саласында параметрлік құрылысты нормалау әдістемесін, сондай-ақ, шығындар мен тұтынудың және өндірістік ысыраптың нормаларын әзірлей және енгізе отырып, ұлттық нормативтерді жетілдіру қажет.
      Құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесін реформалауды ғылыми қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігіне ведомстволық бағыныстағы ғылыми құрылымдар айқындалатын болады және күшейтіледі.
      Саланы ғылыми-техникалық дамыту мақсатында құрылыс саласындағы жаңа технологияларды әзірлеуге бағытталған ғылыми зерттеулерді дамыту қамтамасыз етілетін болады.
      Негізгі проблемаларды талдау.
      Ғылыми зерттеулерді қаржыландыруды одан әрі азайту немесе тоқтату құрылыс тиімділігін төмендетуге әкеп соғады, бұл сапалы және сенімді өнімді пайдалануда халық пен қоғамның құқығын бұзуға алып келеді.
      Қазақстанның сейсмикалық аудандары алаңдары бойынша 475 мың шаршы км, бұл республиканың жалпы алаңының 18 % құрайды. Сейсмикалық аудандарда тұратын халық саны 6000 мыңға жуық немесе Қазақстан халқының жалпы санының 38 %-ын құрайды.
      Қазақстанның сейсмикалық аудандарында жалпы тұрғын үй қорының 37 %-ы орналасқан, шамамен 28 %-ы өнеркәсіптің өндірістік қоры және 29 %-ы ауыл шаруашылығының өндірістік қоры шоғырланған. Сейсмикалық белсенділігі жоғары аудандарда Қазақстан Республикасының Алматы, Өскемен, Тараз, Шымкент, Талдықорған, Риддер сияқты ірі мәдениет және өндірістік орталықтары орналасқан және Қазақстанның Батысында да техногендік жер сілкінісі болуы ықтимал.
      Сейсмикалық төзімді құрылыс саласында ғылыми зерттеулерді тоқтату адам өміріне қауіпті жоғарылатады.
      Бұдан басқа, табиғи ресурстар мен өндірістік кәсіпорындардың қалдықтары шаруашылық айналымына тартылмай қалады.
      ТКШ-тің қазіргі заманғы жағдайы басқаруда дағдарыстың бар екенін растайды, оған ресурстар ысырабының деңгейі жоғары, негізгі құралдардың жоғары апаттылығы, технологиялық артта қалушылық және ескірген нормативтік-техникалық база тән. Осыған орай, ТКШ-ті жаңғырту жағдайында озық инновациялық технологияларды тұрақты әзірлеу және енгізу саясатын іске қосу қажет, талдамалық, ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (бұдан әрі - ҒЗТКЖ) жүргізбейінше бұл мүмкін емес.
      Мысалы, зерттеулердің көкейкесті бағыттары жылу және электр энергиясы өндірісінің қазіргі заманғы технологияларын қолдану, жаңа энергия қондырғыларының, құрылымдық және жылу оқшаулағыш материалдардың базасында тарату және пайдалану, құрылыс құрылымы мен сапасын өзгерту және тұрғын үй қоры мен инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жаңғырту (жөндеу) болып табылады.
      Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
      Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуының ұзақ мерзімді болашағында, сөзсіз, сәулет, қала құрылысы және құрылыс пен ТКШ саласындағы іргелі және қолданбалы зерттеулер адамның тіршілігінде жайлы және қауіпсіз орта құруға мүмкіндік беретін ғылымды қажетсінетін технологиялардың көздері болып табылады.
      Қалалық және ауылдық елді мекендерінде орнықты даму қағидаттарын қолдану басым шетел мемлекеттерінің тәжірибесі сәулет, қала құрылысы және құрылыс пен ТКШ саласында инновациялық технологиялар әзірлеу процесінде ұлттық институттар мен өзге ғылыми ұйымдарды белсенді тартқаны туралы куәландырады. Біріншіден, бұл ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, құрылыстың жоғары мәдениетіне қол жеткізу тұрғысынан пайдалы.
      Зерттеулер жаңа ғылыми әзірлемелер мен технологияларды енгізу үшін жағдай жасау арқылы құрылыс секторы мен ТКШ тиімділігін арттыруды растайды, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына елеулі әсерін тигізеді және мынадай бірқатар маңызды аспектілер бойынша елеулі нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:
      азаматтық және өндірістік объектілерді жобалау және салу мерзімдерін кеміту;
      жобалау, құрылыс және пайдалану шығындарын төмендету;
      энергетикалық және материалдық ресурстарды үнемдеу;
      құрылыс ақауларын азайту;
      ғимараттар мен құрылыстардың тозуға төзімділігін арттыру;
      жарақаттылық пен науқастануды азайту;
      қалдықтарды және қоршаған ортаны ластауды төмендету;
      ғимараттар мен құрылыстарды өмір сүруге, еңбек етуге және дем алуға пайдаланатын адамдардың жайлылық пен өнімділік деңгейлерін арттыру;
      тұрғын үй-коммуналдық секторда технологиялық артта қалушылықты жою;
      тұрғын үй қорының, инженерлік жүйелер мен коммуникациялардың тұрақты және үздіксіз қызмет етуін қамтамасыз ету;
      ТКШ-ға инвестициялық тартымдылықты арттыру.
      Сәулет-құрылыс бақылауы.
      Реттелетін саланы немесе қызмет саласын дамытудың негізгі өлшемдері.
      Құрылыс заңнамасының сақталуын қадағалау және бақылау саласында озық халықаралық тәжірибеге сәйкес жергілікті қадағалау-бақылау органдарының мамандарын міндетті кезеңдік аттестаттауды жетілдіру болжамдалып отыр. Аттестаттаудың мақсаты Қазақстанның барлық аумағында жаппай қадағалау-бақылау қызметінің жоғары сапасын қамтамасыз ету болып табылады.
      Бұл қызметкерлердің жоғары кәсіби біліктілігі мен жеке жауапкершілігін қамтамасыз етеді және қадағалау мен бақылау жүйесінің негізі болуға тиіс.
      Мемлекеттік қадағалау және бақылау органдарына қосымша сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы сарапшыларды (техникалық қадағалау, жобаларды сараптау, ғимараттар мен құрылыстардың тұрақтылығы мен сенімділігін бағалау жөніндегі сарапшылар) аттестаттаудан өткізу көзделіп отыр, оларға мемлекеттік органдардың қызметкерлеріне қолданылатын аттестаттау қағидалары қолданылатын болады.
      Мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылауын нығайту мақсатында «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Заңға ұсыныстар енгізілді.
      Бұдан басқа, Қазақстан Республикасы Президентінің қатысуымен еткен Үкіметтің кеңейтілген отырысының 2011 жылғы 17 сәуірдегі № 01-7.4 хаттамасының 19.1-тармағын орындау үшін «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 10 тамыздағы № 136 Жарлығына қол қойылды.
      Негізгі проблемаларды талдау.
      2005 жылдан бастап бұрын сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асыратын мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылауы мен лицензиялаудың бақылау функцияларының негізгі бөлігі жергілікті атқарушы органдарға берілді.
      Лицензиардың функцияларын республикалық деңгейден облыстардың және республикалық маңызы бар қалалардың деңгейіне беру лицензиялау жүйесінде бірыңғай саясаттың болмауына алып келді. Жекелеген өңірлерде лицензиялау жүйесі арқылы құрылыс саласына біліктілігі жоқ әрі міндетін адал орындамайтын жобалау және құрылыс ұйымдары тартылып жатыр.
      Көрсетілген мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылауы жүйесін әлсіретті, бұл сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы заңнаманы бұзушылықтың өсуіне және жергілікті маңызы бар объектілерде сапаның төмендеуіне әкеп соқты.
      Жоғарыда көрсетілген проблемаларды шешу үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы қабылданған Жарлық (бұдан әрі - Жарлық) Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігіне жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау және лицензиялау мәселелері жөніндегі функциялары мен өкілеттіктерін беруді көздейді.
      Қазіргі уақытта аталған Жарлықты іске асыру үшін нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және сәйкестендіру жөніндегі жұмыстар жүргізілуде.
      Құрылыс өнімдерінің (объектілерінің) қауіпсіздігі мен сапасы:
      1) техникалық регламенттерде және құрылыс өнімдеріне арналған стандарттау жөніндегі қолданыстағы нормативтік құжаттарда белгіленген қауіпсіздік талаптарын сақтау;
      2) сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі субъектілерін лицензиялау және мамандарды аттестаттау;
      3) құрылыстағы инвестициялардың негіздемесіне сараптама жүргізу және жобалау (жобалау-сметалық) құжаттамалары;
      4) сәулет-құрылыс бақылауы, техникалық және авторлық қадағалау;
      5) жобалау мен құрылыста пайдаланылатын өнімдерді стандарттау;
      6) құрылысы аяқталған объектілерді пайдалануға беру мен қабылдап алуды ұйымдастыру;
      7) құрылыс техникасы мен технологиясын жетілдіру;
      8) жер сілкіну қаупі бар аймақтар объектілеріне паспорттар беру;
      9) пайдаланылып отырған не құрылысы тоқтатылған және өзге де құрылысы аяқталмаған объектілердің жай-күйін тексеру мен байқау, нормативтік сипаттамаларды қамтамасыз ету мақсатында араласу арқылы қамтамасыз етіледі.
      Құрылысты салудың (тоқтатып қоюдың) бүкіл кезеңі мен объектілердің қызмет (пайдалану) мерзімі ішінде меншік иелері (тапсырысшылар, иеленушілер, жалдаушылар, жалға алушылар) олардың сапасының мынадай негізгі сипаттамаларын:
      1) жұмыс жүргізу мен күтіп ұстауды қоса алғанда, тұрғызу және пайдалану кезіндегі қауіпсіздігін;
      2) еңбекті қорғау талаптарына сәйкестігін;
      3) жұмыс істеуінің тұрақтылығы мен сенімділігін;
      4) экологиялық талаптарға сәйкестігін қамтамасыз етуге міндетті.
      Аумақтық жоспарлау және елді мекендердің қала құрылысын дамыту.
      Реттелетін саланы дамытудың негізгі өлшемдері.
      Қазақстан Республикасында аумақты оңтайлы ұйымдастыру және өндірістік күштерді орналастыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өңірлік схемалар әзірлеу және іске асыру мақсатында басты қала құрылысы құжаты – Бас схема әзірлеу қажет.
      Бас схема елімізді перспективалық аумақтық ұйымдастырудың стратегиялық мәселелерін қарайды және адамның мекендейтін және тіршілік ететін толымды ортасын қалыптастыру мақсатында елді мекендер мен қонысаралық аумақтарды тұрақты дамытуға қамтамасыз етуге бағытталған шараларды белгілейді.
      2010 жылы Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың Бас схемасын әзірлеу тұжырымдамасы әзірленді.
      2011 жылы Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың Бас схемасын әзірлеу жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес талдамалық кезең әзірленді. 2012 жылы жобалау кезеңі бойынша жұмыс басталды. 2013 жылы жобалау шешімдерін әзірлеу және негізгі ережелерді бекіту көзделген.
      Бас схеманы іске асыру мониторингі, ақпараттық деректерді жандандыру ақпарат көзі жаңартылған кезде тұрақты жүзеге асырылуға тиіс. Жобалық ұсыныстарға және негізгі ережелерге өзгерістер енгізу бес жылдан кейін, Бас схеманы түзету әрбір он жыл сайын жүзеге асырылуға тиіс.
      Сонымен бірге, «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бас жоспарлар бекітілген Бас схемаға сәйкес әзірленуге тиіс.
      Соңғы жылдардың ішінде бас жоспарларды әзірлеуді қамтамасыз ету және бекіту жөнінде айтарлықтай жұмыс жасалды. Сонымен, 2012 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Астана, Алматы қалалары және 14 облыс орталығы бас жоспарлармен қамтамасыз етілген.
      «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қала құрылысы кадастрын құру қажет.
      2012 жылы республикалық деңгейде мемлекеттік қала құрылыс кадастрын құру жөніндегі жұмысты аяқтау жоспарланып отыр.
      Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қала құрылысы кадастры (бұдан әрі – МҚК) Қазақстан Республикасы кадастрларының мемлекеттік жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады және Қазақстан Республикасының тиісті әкімшілік-аумақтық бірлігінің шекарасында мынадай үш (республикалық, облыстық және базалық) аумақтық деңгейдегі бірыңғай жүйе бойынша жүргізіледі.
      МҚК жүргізу салынып жатқан (салынуы белгіленген) объектілер мен кешендер мониторингінің сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі объектілерінің жай-күйі мен өзгерістерін байқау жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады.
      Уәкілетті орган МҚК құру бойынша басшылық құжаттарын әзірледі және жаңартты, алайда 8 қалада (Астана, Алматы, Ақтөбе, Атырау, Ақтау, Талдықорған, Орал, Қарағанды) ғана МҚК тиісті деңгейде жүргізіліп отыр. 2011 – 2012 жылдары республикалық деңгейдегі МҚК әзірлеуді қаржыландыру көзделген, ал облыстық және базалық деңгейлердегі МҚК құру және жүргізу жергілікті бюджеттердің қаражаты есебінен жүзеге асырылады.
      Негізгі проблемаларды талдау.
      МҚК міндеттері қала құрылысы мен сәулет-құрылыс құжаттамаларын жүйелі жинау және есепке алу арқылы тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікке (аумаққа) сәйкес келетін сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметінде бірыңғай, аумақтық таратылған, Қазақстан Республикасының тиісті әкімшілік-аумақтық бөлінісіне сәйкес келетін ақпараттық жүйе қалыптастыру, осы салада мемлекеттік басқаруды тікелей іске асыруды ақпараттық қамтамасыз етуді қоса алғанда, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметінің субъектілері үшін ақпарат берудің ашық және қол жетімді жүйесін құру, сондай-ақ жоспарлау мен құрылыста ақпараттық жүйені одан әрі пайдалану болып табылады.
      Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының барлық аумағындағы мемлекеттік қала құрылыс кадастырының ағымдағы жағдайына талдау жүргізген кезде мемлекеттік қала құрылыс кадастры барлық жерде бірдей жүргізілмей жатыр, ал жүргізіліп жатқаны базалық және облыстық деңгейлердегі қала құрылыс кадастрын құру мен жүргізу жергілікті бюджеттен қаржыландырмағандықтан әртүрлі әдістер мен бағдарламалық қамтамасыз етулерге сәйкес жүргізіліп жатыр.

Қазақстан Республикасы 
Үкіметінің        
2012 жылғы 29 желтоқсандағы
№ 1793 қаулысына   
2-қосымша        

7-бөлім. Бюджеттік бағдарламалар

7.1 Бюджеттік бағдарламалар

*- әрбір қала бойынша жұмыстың құны сметаға сәйкес анықталады