«Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 17 қаңтардағы Заңының 4-бабы 2-тармағының 28) тармақшасына және «Ішкі су көлігі туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 6 шілдедегі Заңының 8-бабының 23) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Шағын өлшемді кемелерді және олар тоқтайтын базаларды (құрылыстарды) пайдалану қағидасы бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 14 шілдедегі
№ 798 қаулысымен
бекітілген
Шағын көлемді кемелерді және олар тоқтайтын базаларды
(құрылыстарды) пайдалану қағидасы
1. Жалпы ережелер
1. Осы Шағын көлемді кемелерді және олар тоқтайтын базаларды (құрылыстарды) пайдалану қағидасы (бұдан әрі – Қағида) Қазақстан Республикасының «Сауда мақсатында теңізде жүзу туралы» 2002 жылғы 17 қаңтардағы және «Ішкі су көлігі туралы» 2004 жылғы 6 шілдедегі заңдарына сәйкес қабылданды және шағын көлемді кемелерді және олар тоқтайтын базаларды (құрылыстарды) теңіз жағалауындағы суда, ішкі су жолдарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының басқа су қоймаларында пайдалану тәртібін белгілейді.
2. Қағидада мынадай негізгі терминдер қолданылады:
кеме билеті – шағын көлемді кемеге меншік құқығын және осы кеменің Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туын көтеріп жүзу құқығын растайтын құжат;
судағы жүрдек аттракцион – шағын көлемді кеменің көңіл көтеретін жүзу құралдарын сүйреу арқылы ойын-сауық түрі («банандар», «шайбалар», «су шаналары» және басқалар);
шағын көлемді кемені басқару куәлігі – шағын көлемді кемені басқару құқығына біліктіліктің болуын растайтын құжат;
шағын көлемді кеменің кеме жүргізушісі – шағын көлемді кеменің меншік иесі болып табылатынына немесе оны өзге заңды негізге басқаруына қарамастан және тиісті куәлігі бар шағын көлемді кемені басқаратын адам. Кеме жүргізушіге кеме жүргізуге оқытатын адам теңестіріледі.
3. Шағын көлемді кемелері бар заңды тұлғалар немесе жеке кәсіпкерлер осы кемелерді пайдалану және олар тоқтайтын базаларды (құрылыстарды) пайдалануға жауапты адамдарды бөледі.
4. Қағиданың орындалуын бақылауды Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Көліктік бақылау комитетінің аумақтық органдары бұдан әрі – Комитеттің аумақтық органдары) жүзеге асырады.
5. Шағын көлемді кемелермен саяхатқа, ұжыммен демалуға шыққанда және бұқаралық іс-шаралар кезінде иелері судағы қауіпсіздік, қоғамдық тәртіп және қоршаған ортаны қорғауға жауапты адамдарды тағайындайды.
6. Су объектілерінде судағы жүрдек аттракциондарды жүргізу кезінде аттракцион иесі сүйрейтін шағын көлемді кемеге тіркеп сүйрелетін ойын-сауық жүзу құралына қызмет көрсету және байқау жөнінде жауапты адамды тағайындайды.
7. Осы Қағиданы бұзған адамдар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес жауапкершілікте болады.
2. Шағын көлемді кемелерді пайдалану
8. Жолаушылар сыйымдылығы, жүк көтерімділігі, шекті қуаты және қозғалтқыш саны, желкендердің рұқсат етілетін алаңы, жүзу ауданы, кеме жүзе алатын толқын биіктігі, суүсті бортқа отыру, құтқару және өртке қарсы құралдармен, сигнал оттарымен навигациялық және басқа да жабдықтармен жарақталуы бойынша белгіленген шарттарды, нормаларды және техникалық талаптарды сақтай отырып, шағын көлемді кемелер кеме кітабында мемлекеттік тіркеліп, борт нөмірлерінің белгіленуінен және техникалық куәландырылуынан (тексеріп қарау) кейін оларды пайдалануға рұқсат етіледі.
9. Шағын көлемді кемелерді мемлекеттік тіркеу, есепке алу, сыныптау және техникалық куәландыруды (тексеріп қарауды) Комитеттің аумақтық органдары жүзеге асырады.
10. Мемлекеттік тіркеуден өткен шағын көлемді кемелерді басқаруға шағын көлемді кемелерді басқару құқығына куәліктері бар кеме жүргізушілеріне рұқсат етіледі.
11. Кеме қатынасы (навигациялық) жағдайы жоқ су объектілерінде айырысу кезінде шағын көлемді кемелердің маневрлеу оң жақты (сол жақ борттарымен) қозғалысты ескере отырып жүзеге асырылуы тиіс.
12. Елді мекендердің, порттардың, айлақтардың, базалардың (құрылыстардың) шағын көлемді кемелердің тұрағы үшін акваторияларында және шекараларында шағын көлемді моторлы кемелердің қозғалысы сағатына 20 км аспайтын, ал жаға мен суға түсу орындарының маңайында сағатына 10 км дейін жылдамдыққа рұқсат етіледі.
13. Шағын көлемді кемелермен жүзу кезінде мыналарға:
1) белгіленген тәртіппен тіркелмеген;
техникалық куәландырудан (қарап тексеруден) өтпеген;
борт нөмірлері жоқ;
тиісті рұқсатсыз қайта жабдықталған;
тиеу, жолаушылар сыйымдылығы, аудан және жүзу шарттары бойынша нормаларды бұзу;
шағын көлемді кемені басқару құқығына куәлігі жоқ;
мас күйінде шағын көлемді кемені басқаруға;
2) басқаруға құқығы жоқ немесе мас күйіндегі адамға кемені басқаруға беруге;
3) қозғалыстың белгіленген жылдамдығын арттыруға;
4) гидротехникалық құрылыстарды, техникалық құралдарды, кеме қатынасы және навигациялық жағдай белгілерін бұзуға;
5) уақытша немесе тұрақты жабылған жүзу аудандары үшін аудандарға арнайы рұқсатсыз кіруге немесе тыйым салынған орындарда әдейі тоқтауға;
6) адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында мотордың немесе желкеннің астынан өтуге және су объектілеріндегі тұрғындардың жаға, басқа суға түсу орындары және жаппай демалу акваторияларында маневрлеуге;
7) жағалар мен басқа суға түсуге ұйымдастырылған орындарда суға түсу шекарасының қоршауына 50 метрге дейін жақындауға;
8) кемемен кәмелеттік жасқа толмағандарды, үлкендердің сүйемелденуінсіз он төрт жасқа толмағандарды тасымалдауға;
9) шағын көлемді кемелермен олар үшін арналмаған қауіпті жүктерді тасымалдауға;
10) арқандап байлауға, тоқтауға, жүзбелі навигациялық белгілерде, жүк және жолаушылар айлақтарында, пирстерде, дебаркадерлерде, докаларда (жүзу докалары) және көпірлердің астында зәкірге тұруға;
11) теңіз және өзен флотының көліктік және техникалық кемелерден тікелей жақындықта маневрлеуге, өз іс-қимылдарымен кеме қатынасына кедергі жасауға;
12) кеме билетінде тиісті жазбасы болмаған кезде ескек қайықтарға моторлар орнатуға;
13) осы мақсатқа жатпайтын жерлерде ескек қайықтар мен кемелерге желкен орнатуға;
14) қозғалыс кезінде бір кемеден екінші кемеге ауысуын жүзеге асыруға;
15) тиісті өрт қауіпсіздігі шараларын сақтамай, отын құюды жүзеге асыруға;
16) тәуліктің қараңғы кезеңінде навигациялық сигнал оттарымен жабдықталмаған ескек, желкенді және моторлы қайықтармен жүзуге шығуға;
17) шектелген көріну кезінде (1 км кем) кемемен жүзуге шығуға;
18) авариялық жөндеу қоршаулары, өткел және жұмыс істейтін жер снарядтары, сондай-ақ шлюздерге жақындау кезінде көпірлердің бойлары мен жақындау арналары орындарында кемелердің айырылуы мен басып озуын жүзеге асыруға;
19) ештеңе көрінбегеннен тұспалдау мүмкіндігі болмайтын тұманда немесе қолайсыз метеожағдайларда шағын көлемді кемелерді басқаруға;
20) су айдынын мұздан толық тазартқан сәтке дейін шағын көлемді кемелердің жүзуіне;
21) шомылуға арналған жерлер акваториясында үрмелі серуендеуші жүзу құралдарын, сонымен бірге ұшу құралдарын (парашют), сондай-ақ аталған құралдарды тіркеуге алуға арналмаған кемелермен тіркеп сүйреуге жол берілмейді.
14. Мынадай ақаулықтар болған кезде шағын көлемді кемелерді пайдалануға рұқсат етілмейді:
1) орналасқан орнына қарамастан кеменің корпусының толассыз тесігі болса;
2) кеменің гермобөлімдері және (немесе) әуе жәшіктерінің болмауы немесе ашылып кетуі;
3) көзделген рульдік құрылғыны бекіту бөлшектері конструкциясының болмауы немесе оның құрамдық бөлшектерінің бұзылуы немесе оның жұмысының сенімділігін қамтамасыз етпеу;
4) отынның, дірілдің кемуінің болуы, тұншықтырғыштың болмауы немесе ақаулығы, қозғалтқыштың қашықтықтағы басқару жүйесінің бұзылуы, реверс-редуктордың сенімді қосылуын (қосылмауын) қамтамасыз етпеу, қосылған реверс кезінде қозғалтқышты (мотор) қосуды блоктаудың ақаулығы;
5) кеме билетінде көрсетілген жинақталу нормаларының және кеме жабдықтарының сәйкес келмеуі;
6) белгіленген талаптардың ерекшелік оттарының болмауы, ақаулығы немесе сәйкес келмеуі.
15. Шағын көлемді кемелер және тіркеп сүйреу жүзу құралдары шағын көлемді кемеде немесе сүйреу жүзу құралында орналасқан кеме жүргізушілері мен басқа адамдар үшін тиісті мөлшерлерімен жеке құтқару құралдарымен жарақтандырылады.
16. Жеке құтқару құралдары (құтқару кеудешелері, белдіктер, кеудешелер) шағын көлемді кемеде немесе тіркеп сүйрелетін жүзу құралында орналасқан кеме жүргізушісінде немесе басқа адамдарда киілуі және түймеленуі тиіс.
Шағын көлемді кеменің зәкірде тұрағы кезінде үрленген және ескек шағын көлемді кемелерді қоспағанда, шағын көлемді кемеде, жеке құтқару кеудешелерінсіз болуға рұқсат етіледі.
17. Шағын көлемді кемелердің кеме жүргізушілері (бұдан әрі – кеме жүргізушілері) Комитеттің аумақтық органының лауазымды адамына тексеру үшін мынадай құжаттарды береді:
1) шағын көлемді кемелерді басқару құқығына куәлік;
2) жүзуге жарамдылығына кемені жыл сайынғы техникалық куәландырудан өткені туралы белгісімен шағын көлемді кеменің кеме билеті;
3) шағын көлемді кемеде иегердің болмауы кезінде шағын көлемді кемені басқару құқығына белгіленген тәртіппен куәландырылған сенімхат;
4) заңды тұлғаға тиісті шағын көлемді кемеге жол маршруттық парағы (жоспар-тапсырма).
18. Комитеттің аумақтық органының лауазымды адамы кеме жүргізушісін тоқтатқан кезде кеме жүргізушіге қызметтік куәлігін көрсетеді.
19. Кеме жүргізушісі мынадай талаптардың орындалуын қамтамасыз етеді:
1) осы Қағиданың, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін Қазақстан Республикасының ішкі су жолдарымен жүзу қағидасының, 1972 жылғы Теңізде кемелердің соғылысуын алдын алу халықаралық қағидаларының және кемелердің авариясыз жүзуін, судағы адамдардың қауіпсіздігін және қоршаған табиғи ортаны қорғауды қамтамасыз ететін өзге де қағидалардың талаптарын орындайды;
2) жүзуге шығар алдында белгіленген нормаларға сәйкес кеменің және оның механизмінің жарамдылығын, қажет жабдықтармен, құтқару құралдарымен және басқа қамтамасыз ету заттарымен жарақталуын тексереді;
3) отырғызу алдында жолаушылардың кемедегі тәртібі бойынша нұсқау жүргізеді, отырғызу, шығару кезінде және олардың кемеде болу кезеңіне олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді;
4) кеменің белгіленген класына тиісті бассейндерде (аудандарда) жүзуді жүзеге асырады, жүзу аудандарындағы жүзу шарттарын, навигациялық және бар гидрометеожағдайларын біледі;
5) Комитеттің аумақтық органының лауазымды адамы немесе оған құқығы лауазымды адамы берген тоқтау туралы белгіленген сигнал беру болған кезде кеменің қозғалысын тоқтатады және тіркеу және кеме жүргізуші құжаттарын тексеру үшін береді;
6) суда апатқа ұшыраған адамдарға көмек көрсетеді, Комитеттің аумақтық органына кемелердің су объектілеріндегі көлік оқиғасы жағдайларын және адамдармен болған бақытсыз жағдайларды хабарлайды;
7) зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек көрсетеді, зардап шеккендерді жол үсті немесе өз кемесімен жақындағы медициналық ұйымға жібереді және Комитеттің аумақтық органына көлік оқиғасына қатысы бар немесе осы көлік оқиғасына қандай да бір қатысы бар жағдайда өзінің тегін, мекенжайын, көрген адамдардың тегін, олардың мекенжайлары, шағын көлемді кеменің борт нөмірін (жеке басын куәландыратын құжатты ұсына отырып) хабарлайды;
8) Комитеттің аумақтық органдарының лауазымды адамдарының талаптарын, басқа бақылау және қадағалау органдарының жүзу қауіпсіздігіне, су объектілеріндегі құқықтық тәртіпті сақтау, адамдардың өмірін және қоршаған ортаны қорғауға қатысты мәселелер бойынша талаптарды орындайды;
9) Комитеттің аумақтық органдарына, табиғатты қорғау және балықты қорғау органдарына қоршаған ортаның ластануы, тазартылмаған ағынды сулардың шығарындыларын, балықтар мен басқа биоресурстардың жаппай өлуі жағдайлары туралы хабарлайды.
20. Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес осы Қағиданың 19-тармағының 7) тармақшасында көзделген жағдайларда шағын көлемді кемені пайдалану ақысыз жүргізіледі.
21. Тіркеп сүйрелетін шағын көлемді кеменің кеме жүргізушісі қоршаған ортаны қадағалауды тұрақты түрде жүргізеді. Тіркеп сүйреу ойын-сауық жүзу құралын үзіліссіз қадағалауды тіркеп сүйреу кемесіндегі жауапты адам қамтамасыз етеді.
Тіркеп сүйрелетін шағын көлемді кеменің және тіркеп сүйрелетін жүзу құралы әрбір жағдайда басқа кемелерден, жағадан және суға түсіп жатқан адамдардан 50 метрден кем емес қашықтықта орналасады.
22. Кеме жүргізушісі авариялық жүзуді қамтамасыз ететін кеме жүргізу немесе ерекше жағдайлар практикасына қатысты барлық шараларды қабылдайды.
3. Базаларды (құрылыстарды) шағын көлемді кемелердің тұрағы
үшін пайдалану
23. Базаларды (құрылыстарды) шағын көлемді кемелердің тұрағы үшін пайдалану (бұдан әрі – база-тұрақ) оның Комитеттің аумақтық органында мемлекеттік есепке қойылғаннан және шағын көлемді кемелерді авариясыз пайдалануын қамтамасыз етуге оның дайындығын анықтау мақсатында куәландырудан кейін жүзеге асырылады.
24. База-тұрақтарды пайдалануға есепке алу және рұқсат беру Комитеттің аумақтық органдарында жүргізіледі.
25. Есепке қою үшін мынадай құжаттар:
1) база-тұрақ иесінің немесе сенімхат бойынша өкілінің белгіленбеген үлгідегі өтініші;
2) жер учаскесі мен жанамалы су айдынына құқық белгілеуші құжаттары мен олардың көшірмелері;
3) негізгі техникалық сипаттамалары көрсетілген база-тұрақтың схемасы ұсынылады.
26. База-тұрақты есепке қою үшін құжаттарды қарау мерзімі өтініш берілген күнінен бастап отыз күн белгіленеді.
27. Бас тарту туралы база-тұрақты есепке қою үшін құжаттарды ұсынған өтініш берушіге, өтініш берілген күнінен бастап он күн ішінде бас тартуға негіздер көрсетіле отырып, жазбаша хабарландырылады.
28. База-тұрақта шағын көлемді кемелердің жүзуге шығуға және қайтуына, олардың жарамдылығын, жолаушылар сыйымдылығы және жүккөтергіш көтерген нормаларын сақтау бойынша, сондай-ақ кеме жүргізушілерін ауа райы туралы хабарлауға кеме жүргізушілерінде міндетті кеме және кеме жүргізушінің құжаттары болуын көздейтін режим орнатылады.
29. Шағын көлемді кеме жүзуге шығар алдында және оның база-тұраққа қайтуы кезінде кемелердің шығу есебі журналында мынадай кезекті жазба жүргізіледі:
1) кеменің борт нөмірі;
2) кеме жүргізушінің тегі мен қысқарту жазбалары;
3) кеменің шығу уақыты;
4) жүзу бағыты;
5) белгілеу пункті;
6) база-тұрақтан қайтудың нақты уақыты.
30. Шағын көлемді кемелерді база-тұрақтан шығару мынадай жағдайларда:
1) кеме жүргізушіде шағын көлемді кемені басқару құқығына куәлігінің, жыл сайын техникалық куәландырудан өткені туралы белгі қойылған кеме билеті болмаса;
2) борт нөмірінің болмауы немесе кеме билетіндегі жазбаға сәйкес келмесе;
3) кеме жүргізушісінде кемені жүргізу құқығына құжат болмаса;
4) кемеде, оны пайдалануға тыйым салынатын ақаулықтар болса;
5) кеме билетінде көрсетілген құтқару, өртке қарсы және су төгетін құралдары кемеде болмаса;
6) жолаушылар сыйымдылығы мен жүккөтергіш нормалары бұзылса;
7) қауіпті крен немесе дифферент тудыратын жолаушыларды (жүктерді) орналастырылса;
8) кемеде қауіпті заттардың болуы, егер кеме осы жүктерді тасымалдауға жатпаса немесе олардың тасымалдануы жолаушылармен бірге жүргізілсе;
9) су қоймасындағы, егер болжанатын немесе нақты қолайсыз метеожағдай осы түрдегі кемеде жүзуге қауіпті болса;
10) кеме жүргізушісі мас күйінде болса жүргізілмейді.
31. Жарамсыз немесе авариялық жағдайда база-тұраққа келген шағын көлемді кемелер олардың техникалық жай-күйі туралы келесі қысқа жазбамен кемелердің шығу журналында жазыла отырып қаралады. Авариялық кемелер туралы ақпарат Комитеттің аумақтық органына хабарланады.