Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 5 қыркүйектегi
N 903
қаулысымен
бекiтiлген Қазақстан Республикасы Yкiметінің 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 6.5.13-тармағын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметі
ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
1. Қоса берілiп отырған Жастар саясатының 2005-2007 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар, өзге де мемлекеттiк органдар (келiсiм бойынша) Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгiне жыл сайын жылына екi рет 10 маусымға және 10 желтоқсанға Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.
3. Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгi Қазақстан Республикасының Үкiметiне жыл сайын жылына екi рет 20 маусым мен 20 желтоқсаннан кешiктiрмей Бағдарламаның орындалу барысы туралы жиынтық ақпарат ұсынсын.
4. Осы қаулының орындалуын қамтамасыз ету жөнiндегi қызметті бақылау және үйлестiру Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң орынбасары А.С. Есiмовке жүктелсiн.
5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнің
2005 жылғы 18 шілдедегі
N 734 қаулысымен
бекiтiлген
Жастар саясатының 2005-2007 жылдарға
арналған бағдарламасы
МАЗМҰНЫ
1. Бағдарламаның паспорты
2. Кiрiспе
3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттерi
5. Бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары мен тетiгi
Параграф 1.
Жастардың кешендi әлеуметтiк өзiн-өзi реттеу тетiгiнің жұмыс моделiн қалыптастыру
Параграф 2.
Жастарды экономикалық дамыту мен еңбек және жұмыспен қамту саласында жағдайлар жасау
Параграф 3.
Жастар ортасында азаматтықты және қазақстандық патриотизмдi дамыту
Параграф 4.
Жастар арасында салауатты өмiр салтын және олардың денсаулығын нығайту мен сақтаудың тиiстi дағдыларын қалыптастыру
Параграф 5.
Жастар саясатын өңiрлiк деңгейде iске асыруды қамтамасыз ету
Параграф 6.
Халықаралық жастар ынтымақтастығын дамыту
Параграф 7.
Жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету
Параграф 8.
Жас таланттарды дамыту және қолдау
Параграф 9.
Жастар саясатын iске асырған кезде жастардың коммерциялық емес ұйымдарының мемлекеттiк деңгейде шешiмдер қабылдаудағы азаматтық қатысу үлесiн ұлғайту
Параграф 10.
Нормативтiк-құқықтық базаны жетілдiру
6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздерi
7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтиже
8. Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары
Бағдарламаның Жастар саясатының 2005-2007 жылдарға арналған
атауы бағдарламасы
Әзiрлеу үшін Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2003 жылғы 5
негiздеме қыркүйектегi N 903
қаулысымен
бекiтiлген Қазақстан
Республикасы Yкiметінің 2003-2006 жылдарға
арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi
iс-шаралар жоспарының 6.5.13-тармағы
Негiзгi Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгi
әзiрлеушi
Мақсаты Әлеуметтік бағдарланған жастар саясатын жүргiзу,
жастардың рухани, мәдени, бiлiмдi, кәсiби жағынан
қалыптасуына және дене дамуына, бүкiл қоғам
мүддесiне олардың шығармашылық әлеуетiн ашуға,
жастарды әлеуметтендiруге және республикадағы
жастар ұйымдарының жұмыс iстеуi үшiн қажетті
жағдайлар жасауға арналған әлеуметтік-экономикалық,
құқықтық, ұйымдастырушылық жағдайлар мен
кепiлдiктердi қамтамасыз етуге бағытталған кешендi
шараларды әзiрлеу және қабылдау.
Мiндеттерi Жастардың кешендi әлеуметтiк өзiн-өзi реттеу
тетігінiң жұмыс моделiн қалыптастыру;
жастарды экономикалық дамыту мен еңбек және
жұмыспен қамту саласында жағдайлар жасау;
жастар ортасында азаматтықты және қазақстандық
патриотизмдi дамыту;
жастар арасында салауатты өмiр салтын және олардың
денсаулығын нығайту мен сақтаудың тиiстi дағдыларын
қалыптастыру;
өңiрлiк деңгейде жастар саясатын iске асыруды
қамтамасыз ету;
жастардың халықаралық ынтымақтастығын дамыту;
жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету;
жас таланттарды дамыту және қолдау;
жастар саясатын iске асырған кезде жастардың
коммерциялық емес ұйымдарының мемлекеттiк
деңгейде шешiмдер қабылдаудағы азаматтық қатысу
үлесiн ұлғайту;
нормативтік-құқықтық базаны жетілдiру.
Iске асыру 2005-2007 жылдар
мерзiмдерi
Қаржыландыру Жобаны iске асыру республикалық бюджеттен мынадай
көлемi мен қаржылық шығындарды көздейдi:
көздерi 2005 жылы - 147600 мың теңге;
2006 жылы - 154980 мың теңге;
2007 жылы - 162419 мың теңге;
Жалпы сомасы - 464999 мың теңге;
2006-2007 жылдарға арналған шығыстар тиiсті
қаржы жылына арналған бюджеттi қалыптастырған
кезде нақтыланады.
Күтiлетiн Бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде:
нәтижелер 1) Қазақстан өңiрлерiнде 26 әлеуметтiк қызмет
құрылады.
Оның iшiнде 2005 жылы - 9, 2006 жылы - 9, 2007 жылы
- 8;
2) елдің 2 миллионнан астам жас азаматтарына
алдын-алу және консультациялық iс-шаралар түрiндегi
әлеуметтік көмек көрсетіледi;
3) Қоғамдық-саяси процестерге кемiнде 45% жастар
белсендi қатысуға тартылады;
4) Қазақстан Республикасының жыл сайын халықаралық
Дельфиялық ойындарға қатысуы қамтамасыз етіледi;
5) 2005 жылы жастар мен студенттiк еңбек
жасақтарының 15 облыстық штабы құрылады;
6) 2006 жылы Қазақстан жастарының IV Конгресi
өткiзiледі;
7) 2005 жылы жастардың жалпы республикалық форумы
туралы ереже әзiрленедi және бекiтіледi;
8) патриоттық бағыттағы 9, оның iшiнде кемiнде жыл
сайын 30 мың жасты қамти отырып, 2005 жылы - 3,
2006 жылы - 3, 2007 жылы - 3 республикалық
iс-шаралар өткiзіледi.
Жастар саясатының 2005-2007 жылдарға арналған бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2003 жылғы 5 қыркүйектегi N 903
қаулысымен
бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 6.5.13-тармағына, "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттiк жастар саясаты туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 7 шiлдедегi
Заңына
сәйкес әзiрленген.
Осының алдындағы Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2003 жылғы 13 ақпандағы N 155
қаулысымен
бекiтiлген Жастар саясатының 2003-2004 жылдарға арналған бағдарламасында жастар саясаты елдiң әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси өмiріне жас азаматтарды белсендi тарту үшін қажеттi алғы шарттар жасауға бағдарланған болатын. Осы бағдарламаны iске асырудың нақты нәтижелерінің бiрi жастардың 26 әлеуметтік қызметін құру болып табылады.
Жастар саясаты жастарды кепілдiктермен қамтамасыз ету тетіктерін кеңейтуге және қол жеткен нәтижелердi баянды етуге, жастардың белгiлi бiр мақсаттағы топтары шеңберiнде атаулы көмектердi арттыруға, нақты проблемаларды шешуге әлеуметтік тұрғыдан бағдарланған және соған бағытталған. Осы проблеманы шешу жөнiндегi неғұрлым тиiмдi жол жастардың кәсіпкерлігі үшін жағдайлар жасау болып табылады.
Президенттің Қазақстан халқына "Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн, бәсекеге қабiлетті халық үшін" деген 2004 жылғы 19 наурыздағы
Жолдауында
, онда атап айтқанда: "Әлеуметтік сала мен адам ресурстарын дамыту Қазақстан үшін шешушi ұзақ мерзiмдi басымдық болып табылады" деп айтылғаны - жастар қоғамды қалыптастырудағы неғұрлым қуатты факторға айналып отыр. Сонымен бiрге жастар халықтың ең бiр осал топтары болып табылады, ал олардың жағдайы iзгіліктi проблема ретінде қаралады.
Экономика дамуының қазiргi заманғы кезеңiнде жоғары бiлiмдi және шығармашыл, бәсекеге қабiлетті жас адамдардың саны барған сайын көбiрек болуы қажет. Мемлекеттiк органдар мен жастар ұйымдары "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар саясаты туралы" 2004 жылғы 7 шілдедегi Қазақстан Республикасының
Заңы
қабылданғаннан кейiн мемлекет пен жастар қатынастарын жетiлдiруде жаңа қарқынға ие болды. Жастар саясатын iске асыру жөнiндегi уәкiлеттi органдар жас адамдардың қоғамға, экономикалық өзара қатынастар жүйесiне енуi жағдайларын жақсарту жөнiнде тұрақты жұмыстарды жүзеге асырады. Осы процесте экономиканың салаларын инновациялық дамытуға неғұрлым икемділер ретінде нақ жастарға басты рөл беру қажет, бұл осы проблеманы барынша тиiмдi тәсілдермен шешудi қамтамасыз етеді.
Нарықтық қатынастар жастар саясаты мәселелерін iс жүзінде шешуде елеулi өзгерiстер енгiзедi. Бұл мыналарды көздейдi:
барлық меншiк нысандарындағы кәсіпорындарда жастардың еңбек ету құқықтарын әзiрлеу мен жүзеге асыру;
жастарды жұмыссыздықтан қорғау және оларды еңбек рыногының терiс әсерлерiне байланысты табыс табудан айырмау жөнiнде және жастардың экономика саласындағы құқықтары мен бостандықтарын қорғау жөнiндегi кепілдiктердiң тиiмдi жүйесiн құру;
еңбекке жарамсыз, еңбек қабiлетi шектеулi адамдарды және жас отбасыларының әлеуметтiк-экономикалық қорғалуын қамтамасыз ету;
жастардың психологиялық-педагогтік және заң көмегi жүйелерiн құру;
балалар үйлерiнiң бұрынғы тәрбиеленушiлерiне, қамауға алу орындарынан оралған және басқа да қайта әлеуметтендiрудiң ерекше жағдайларын талап ететiн адамдарға кәсiби бағдар беру және оларды еңбекке орналастыру, әлеуметтiк-еңбекке бейiмдеу жағдайларын қамтамасыз ету;
Қазақстан Республикасының балалар мен жастар ұйымдары қауымдастығының, жастардың инновациялық әлеуметтiк-экономикалық мiнез-құлықтарын қалыптастыруға ықпал ететiн басқа да қоғамдық ұйымдардың қызметтерiн дамыту.
3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау
Жастар - жасына қарай сипаттамалары жиынтығының, әлеуметтiк жағдайлар ерекшелiктерiнің негiзiнде бөлiнетiн және қоғамдық құрылыспен, мәдениетпен, әлеуметтендiру заңдылықтарымен, осы қоғамды тәрбиелеумен айқындалатын, сол немесе басқа да әлеуметтiк-психологиялық қасиеттермен ескерiлген әлеуметтiк-демографиялық топ; қазiргi заманғы жастардың жасына қарай 14-тен 25 жасқа дейiнгiлердi қоса алғанда Қазақстанда 14-29 жастағы жастар үлесi 2004 жылғы 1 қаңтарда халықтың құрылымында 29,5% құрады, бұл 4405138 адамды құрайды, оның iшiнде экономикалық жағынан белсендi халық 2406775 адам болып табылады.
Республикада жастар өсiмiнiң демографиялық үрдiсi сақталуда: халықтың табиғи өсiмi - 6,3%. Жастар - бұл қашанда үлкен ерекше жасына қарай кiшi топ ретiнде білінетiн объективтiк қоғамдық құбылыс. Жастар - қоғамның бiр бөлiгi. Бұл ретте, жастар саясаты жас ұрпақты қоғамдық өмiрге әлеуметтік ықпалдастырудың бiрден-бiр мүмкiн болатын тетiгi болып табылады.
Қазақстан Республикасында жастар саясатын iске асыру Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2003 жылғы 13 ақпандағы N 155
қаулысымен
бекiтiлген 2003-2004 жылдарға арналған жастар саясаты бағдарламасымен айқындалған негiзгi бағыттарға сәйкес жүзеге асырылды.
2003-2004 жылдары құрылған жастардың коммерциялық емес ұйымдар базасында жастардың әлеуметтiк қызмет желiлерi жастардың әлеуметтiк жағынан өз-өздерiн реттеп отыруына жәрдемдесудi өздерінің алдына негiзгi мiндет етiп қойып отыр. Осы жүйеде қолданылып жүрген "бiр-бiрiне тең санау", "жастардың КЕҰ - жастар" сияқты әр түрлi түзеу технологиялары да осы проблемаларды шешуге жәрдемдесуге тиiс. Осыған байланысты осы Бағдарламаның негiзгi мiндеттерінің бiрi қазiргi бар жобаларды қолдау және пысықталған бағыттар бойынша мемлекеттiк әлеуметтiк тапсырыстар ұсыну практикасын кеңейту ғана емес, әлеуметтiк өзiн-өзi реттеудi қамтамасыз етуге бағытталған құрылымдарды құрудың жаңа жолдары мен нысандарын iздестiру және жас адамдар санасындағы мінез-құлық, әлеуметтiк-саяси және өзге де нормаларды қайта егу болып табылады.
Бұл кезең осы саланың неғұрлым өзектi проблемаларын шешудегi жүйелi көзқарасты қалыптастырумен және жастар саясатының әлеуметтік жағынан бағдарланған сектораралық моделiн жүзеге асырумен сипатталады.
Сонымен бiрге, жастар саясатын iске асырудың қазiргi кезеңiнде жастардың одан әрi даму қарқынын және елiмiздiң әр түрлі өңiрлерiндегi жастар саясатын тиiмдi жүргiзудi тежейтін бiрқатар проблемаларды бөліп алу қажет, олар:
жастардың қазiргi заманғы талаптарына сәйкес келмейтiн қолданыстағы нормативтік құқықтық базаның жетілдiрiлмеуi;
өңiрлік жастар саясатын iске асыру үшiн тиiстi қаржылық, ұйымдастырушылық және ақпараттық ресурстардың жеткілiксiздігі;
жастардың әлеуметтік проблемаларының шешiлмеуi, мұнда жастарға қатысты жүргізілетін мемлекеттiк саясат еңбек ету, денсаулық, бiлiм беру және тәрбие сияқты өмiрдің аса маңызды салаларына өзiнің назарын шоғырландыруы тиiс. Бұл ретте, жас ұрпақтың құндылықтарын, олардың құштарлықтарын, өз-өздерiн көрсетудiң әр түрлі нысандарын, бастамаларын, әлеуметтiк белсенділігiн, өмiр сүру салтын назарға алу қажет;
бүгiнгi күнi жастар iске қосылмаған еңбек ресурстары, осыдан туындайтын барлық салдарларымен бiрге талап етілмеген әлеует болып отыр. Дәл осы, кеңiнен жайылған масылдықта жастар белсенділігінің басты тежеуiшi жасырын жатыр. Демек, жастардың әлеуметтік белсендiлiктерi мен өз болашағы және өз елiнiң болашағы үшiн жауапкершіліктерiн арттыру үшiн мүмкiндiктерін түбегейлi кеңейтуге арналған жағдайлар жасау қажет.
Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігінің Жастар саясаты департаментi 2004 жылы жүргiзген әлеуметтік сауалнама нәтижелерi бойынша жастар санасындағы оларды толғандыратын неғұрлым өзектi проблемалар: сыбайлас жемқорлық, билiк органдарындағы қызмет бабын терiс пайдаланушылық (44,3%), есiрткінің таралуы (31,6%), жастар арасында қылмыстың өсуi (29,8%) болып табылады.
Бұдан басқа, жастардың едәуiр бөлiгi үшін өмiрлiк маңыздысы сауал салынғандардың 45,6%-ында тұрғын үймен қамтамасыз етуге байланысты проблемалар болып табылады. Осы проблеманы жою үшiн жастар жеке меншiк тұрғын үй сатып алуға жеткілiктi табыс табу мүмкiндiктерiн берудi ұсынады, бұл ретте сауал салынғандардың 31,5%-ы жастарды тұрғын үймен қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар қабылдануы қажет екенiн атап өтедi. 15,9%-ы үшін тұрғын үймен қамтамасыз ету әдiстерінің бiрi ипотекалық кредит беру жүйесiн дамыту болып табылады.
Әдеттегi нормалар, мораль мен адамгершілік туралы ұғымдар елеулi өзгерiске ұшырап отырған қоғамның түрленуi кезінде құралдық құндылықтар немесе өмiр сүруде табысқа жету әдiстерi деп аталып жүргендер туралы қоғамның түсiнiктерiн бiлу маңызды. Жастардың 48,3%-ының пiкiрi бойынша жақсы білімнің болуы өмiрде табысқа жетудiң қажетті алғы шарты болып табылады. Пайдалы байланыстар мен тамыр-таныстық өмiрде алға басуға ең жақсы түрде жәрдемдеседi - бұл табысқа жету әдiстерi рейтингiндегі екінші позиция (33,5 %). Табысқа жету үшін үшінші бiр басым құрал деп респонденттердің 32,7%-ы ақшаның болуын атайды. 29,0%-ы қажырлы еңбек етудi атап өтедi, 17,0%-ы үшiн күшті ерiк жiгер, 10,5%-ы үшiн "жағдайлардың сәтті барысы" негiзгi құрал болып табылады. Қазiргi Қазақстан қоғамы құрылымының түрленуiндегі қиыншылықтар қандай да бiр дәрежеде республика жастарының 5,1%-ында заң және адамгершiлiк туралы ұғымдардың өзгеруiне ықпал етiп отыр, олар өмiрде табысқа жетудегі мiндеттi жағдай деп қылмыс әлемiндегi байланыстардың болуын есептейдi. Сонымен бiрге, жастардың үштен бiр бөлiгiнен астамы жақсы бiлiм мен мамандықтар ала алады, кейбiреулерi өздерiнiң саяси көзқарастары мен талаптарын еркiн және жария түрде бiлдiредi, кейбiреулерi білікті медициналық көмектер алады, кейбiреулерi өздерінiң шығармашылық қабiлеттерін iске асыра алады, кейбiрi өз қаласы мен кентінің өмiріне қатысты шешiмдер қабылдауға ықпал ете алады. Жартысынан астамы (61,7%) өз халқының әдет-ғұрыптары мен дәстүрлерін еркiн сақтай алады.
Жастардың дамуындағы неғұрлым өзектi мәселе жастар арасындағы әлеуметтік-экономикалық шиеленiстi көңіл күйдi көрсететiн жұмыспен қамту мен еңбекке орналастыру проблемасы болып табылады. Ресми статистикалық деректер бойынша республикада 2004 жылғы жағдай бойынша 15-тен 29 жасқа дейінгi жұмыссыздар 300 мыңға жуық, яғни жалпы санның 12,2%-ы.
Еңбек рыногын кеңейтудің, жастарға арналған жаңа және қосымша жұмыс орындарын құрудың нақты жолдарының бiрi кәсiпкерлiк бастамаларды дамыту болып табылады. Жастар арасында, сауал салынғандардың 50, %-ы жастар кәсіпкерлiгiн дамытудағы елеулi проблемаларды көрсетедi, 25%-ы проблеманың болу мүмкiндiгiн ғана атап өтедi.
Көптеген жас адамдар (35%), егер мемлекет тарапынан жастардың кәсіпкерлігі үшін көтермелеу мен ынталандыру енгізілетiн жағдайда жеке меншiк бизнестерін ұйымдастырғылары келедi. Бұл ретте, барлық сауал салынғандардың iшiнен 35,5%-ы қазiргi жағдайларда жеке бизнестерiн ұйымдастыруға дайын екендiктерiн көрсетті және 9%-ы ғана "жоқ" деп жауап бердi.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің деректерi бойынша 2004 жылдың төртiншi тоқсанында ғана 63370 жас адамдар жұмысқа орналасуға жәрдемдесу үшiн өтiнiш жасады, олардың iшiнде тек 37273 адам ғана жұмысқа орналасты. Қазiргi кезде жастардың экономикалық дамуын және оларды еңбекпен қамтуды қамтамасыз ету үшін жағдайлар жасау жөнiнде мақсатты жұмыстар жүргiзілiп келедi. Тұтастай алғанда осы бағыттағы жұмыс кәсiпкерлiк негiздерiне оқыту, еңбекпен қамтуға жәрдемдесу, жастар ұсынған бизнес-жобаларды сараптау және бағалау жөнiндегi кешендi қызмет көрсетулердi қамтамасыз ететін жастардың әлеуметтiк қызметтерiн ұйымдастыруға шоғырландырылады.
Республикада жер-жерде жұмыспен қамту қызметтерінің жанынан кәсіпорындар мен ұйымдардағы жұмыс орындары туралы деректер базасы үнемi жаңартылып отырады, еңбек рыногында сұранысқа ие болатын мамандықтар мен кәсiптер бойынша жас кадрларды даярлау, қайта даярлау және біліктiлігін арттыру жұмыстары жүзеге асырылуда.
Статистикалық деректер бойынша жас азаматтар үшін білімділік пен кәсіптiк бiлiм алуға қол жеткiзу деңгейi мынадай сандармен сипатталады: 2003-2004 оқу жылының басында негiзгi мектепті бiтiргендiгi туралы куәлiк алған, жалпы орта бiлiм беретін мектептердi бiтiрушілердiң саны - 299248 адам, орта бiлiмi туралы аттестатты алғандар саны - 244686 адам; колледждi бiтiрушілердің саны - 60406 адам, жоғары оқу орындарын бiтiрушілердiң саны - 102681 адам болды. Тұтастай алғанда, "Инноченти"/ЮНИСЕФ әлеуметтiк мониторингi деректерi бойынша Қазақстан Республикасында жалпы орта бiлiммен қамту коэффициентi 31,2%-ға жетедi; кәсіптiк-техникалық (орта арнаулы) біліммен қамту - 15-18 жастағы халықтың 23,3%-ы; жоғары бiлiммен қамту - 19-24 жастағы халықтың 33,4%-ы.
Әлеуметтік сауалнама деректерi бойынша, кәсіптік бiлiм алуға қол жеткiзе алмаудың негiзгi себебi 26,4% болған жағдайда таңдап алынған мамандық бойынша ақылы білiм алу үшiн қаражаттың жоқтығы болып табылады. Бұдан басқа, жастардың 11,0%-ы үшін кәсіптік білім алуға қол жеткiзе алмаудың себебi жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған конкурстың жоғары болуы.
Жастар өз кәсіптерін таңдаған кезде ең алдымен оның болжамдалатын перспективасын басшылыққа алады. Қол жеткiзу себептерiнің ішіндегi негiзгi өлшемi жақсы табыс табу - 41,0%, одан iс жүзінде екi есе азы сүйiктi iсiмен айналысу - 26,1%, тыныш және қамтамасыз етілген өмiр сүру - 26,0%, өзін-өзi үнемі жетілдiріп отыру мүмкiндiгi - 18,0%, өз еңбегiнің нәтижесiн көру -17,3 %, қоғамда жоғары орынға қол жеткізу - 17,1%, адамдарға пайда келтiру - 16,3% және 15,9%-ы ғана қызметте өсу мүмкiндiгін атайды.
4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
Бағдарламаның мақсаты әлеуметтік бағдарланған жастар саясатын жүргізу, әлеуметтік-экономикалық, құқықтық, ұйымдастырушылық жағдайларын және жастардың рухани, мәдени бiлiмi, кәсiби қалыптасуы мен дене дамуы үшін кепілдiктерін қамтамасыз етуге бағытталған кешендi шараларды әзiрлеу және қабылдау, бүкіл қоғам мүддесiне оның шығармашылық әлеуетiн ашу, жастарды әлеуметтендiру мен республиканың жастар ұйымдарының жұмыс iстеуi үшін қажеттi жағдайлар жасау болып табылады.
Жастарды әлеуметтендiрудің өзектi проблемалары тұрғысында қойылған мақсаттардың орындалуы жас адамның жеке басының қалыптасуы үшін әлеуметтiк-экономикалық, саяси-құқықтық, рухани-мәдени алғы шарттар, жағдайлар мен кепілдіктер жасауды, жас ұрпақты қоғамдық қатынастар жүйесіне кеңiнен қамтуды, олардың шығармашылық әлеуетiн жеке басының және тұтас алғанда қоғам дамуының мүддесіне, өз Отаны - Қазақстан Республикасының гүлденуi, қауіпсiздiгi мен әл-ауқатының жақсаруы үшiн iске асыруды көздейдi.
Қойылған мақсатқа сәйкес мынадай мiндеттердi шешу:
жастардың өзін-өзi кешендi әлеуметтік реттеу тетігінің жұмыс моделiн қалыптастыру;
жастарды экономикалық дамыту мен еңбек ету және жұмыспен қамту саласында жағдайлар жасау;
жастар арасында азаматтықты және қазақстандық патриотизмдi дамыту;
жастар арасында салауатты өмiр салтын және олардың денсаулығын нығайту мен сақтаудың тиiсті дағдыларын қалыптастыру;
жастар саясатын өңiрлiк деңгейде iске асыруды қамтамасыз ету;
халықаралық жастар ынтымақтастығын дамыту;
жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету;
жас таланттарды дамыту мен қолдау;
жастар саясатын iске асыру кезiнде мемлекеттік деңгейде шешiмдер қабылдауда жастардың коммерциялық емес ұйымдарының азаматтық қатысу үлесін ұлғайту;
нормативтік құқықтық базаны жетілдiру көзделедi.
Сонымен бiрге, жастардың қазiргi заманғы дамуы, сондай-ақ жастар саясатын iске асыру осы проблемаларды шешуде жастардың бұқаралық ақпарат құралдарының қызметiн күшейту және жандандыру арқылы ақпараттық қамтамасыз етудің сандық және сапалық көрсеткiштерiн ұлғайтуды талап етедi.
5. Бағдарламаны iске асырудың негiзгі
бағыттары мен тетiктерi
Осы бағдарлама Қазақстан Республикасы жас азаматтарының мемлекеттiң қоғамдық-саяси, әлеуметтiк және экономикалық өмiрiне белсене қатысуға ұмтылыстарын әзірлеу және ынталандыру, қазiргi заман жағдайларына оларды табысты әлеуметтендiруге және еңбек нарығында бәсекеге қабілеттілікке ықпал ететiн өзiн-өзi iске асыру мен өзiн-өзi дамыту үшiн тиісті жағдайлар жасау арқылы жастар саясатын iске асыруға бағытталған.
Мемлекеттiң жүргiзiп отырған саясатына сәйкес, әлеуметтiк-экономикалық саладағы жастар саясаты жас адамдардың жеке басын дамыту (мен кiммiн?), өзін-өзi анықтау (кiм болу керек?) және өзiн-өзi орнықтыруы (қандай болу керек?) үшiн, олардың экономикалық дербестiкке қол жеткiзуi үшiн, денсаулығын сақтауы мен нығайтуы үшiн, бос уақыттарын ұтымды пайдалануы үшін жағдайлар жасауға бағытталуы тиiс.
Параграф 1. Жастардың кешендi әлеуметтiк өзiн-өзi реттеу
тетiгiнiң жұмыс моделiн қалыптастыру
Қазiргі заман жағдайларында мемлекет пен қоғамның негізгі мақсаты, негiзгi функциялары жеке адам әлеуметтік тәжiрибе алатын, әлеуметтік өзiн-өзi сәйкестендiруде және өзiн-өзi iске асыруда көмек алатын әр түрлi әлеуметтік мәдени орта құру болып табылатын әлеуметтiк бағдарланған iзгілiктi тәрбиеге шоғырлануға тиiс. Бұл жағдайда тәрбие әлеуметтiк орта факторының үнемi ықпал ету жағдайында шығармашылықпен айналысатын жеке адам ретiнде субъектінің өзін-өзі дамыту және өзін-өзі реттеу идеясына негiзделедi.
Алайда, осы қасиеттер өмiрлiк және қарапайым экономикалық және құқықтық жағдаяттар қысымымен жиi-жиi бәсеңдеп отырады. Мұнда "өтпелi" деп аталатын нәрсенi атап өту қажет: бөтен ортаға бейiмделу қиындығы (мысалы ауылдан қалаға немесе керiсiнше көшкен жағдайда); өмiр салтының дағдарысты ауысуы (оқу бiтiргеннен кейiн дербес өмiрге көшу, отбасын құру және/немесе балалы болу қажеттi). Нәтижесiнде, жас адамға тән жас ерекшелiктерi (максимализм, конформизмге ұмтылу және қарапайым толысып жетiлмеу) түрлi мiнез-құлық ауытқулары үшін қолайлы орта туғызуға ықпал етеді.
Мынадай: әлеуметтік педагогтармен, психологтармен, заңгерлермен және т.б. кадрлармен қамтамасыз етілген әлеуметтiк шағын ортадағы медициналық-консультативтік-әлеуметтiк қызметiн ұйымдастыруға ерекше назар аударған жөн. Оған сүйене отырып, жастардың шынайы сұратуларына жақын басқарушылық "сатыны" әзірлеуге мүмкіндiк болады, оның бағыты, iс-қимылы макроәлеуметтiк (этномәдени, экономикалық-аумақтық және т.б.) жағдайлардың ерекшелiктерiмен, анықталған проблемалардың сипатымен және халықтың нақты микроорта қажеттілiктерінен айқындалады.
Жастармен "желілік қағидат" бойынша жалғыз-жарымдап та, әлгіндей іргетассыз да әлеуметтiк жұмыс жүргiзудің тиiмдiлігі аз және үнемсiз болатынын практика көрсетiп отыр. Жүйе құраушы буынның болуы кәсiби қамтамасыз етілген, белгiлi бiр ортада мақсатты жұмыс iстейтiн және емдеуден бұрын әрқашан алдын алу оңайға түсетiн "әлеуметтiк ауруларды", проблемаларды неғұрлым ерте анықтау мүмкiндiктерiне негізделген әлеуметтiк қызмет жүйесiн құруға мүмкiндiк бередi.
Әлеуметтiк жұмыстың кешендi ведомствоаралық жүйесiнің барлық құрылымдық элементтерi адам проблемаларының (психологиялық, медициналық, құқықтық, экономикалық, экологиялық және т.б.) өзара байланысы сияқты органикалық өзара байланыста болуы қажет. Әрбiр қызмет, олардың кадрлары (әлеуметтiк педагогтар және түрлi мамандықтардың әлеуметтік қызметкерлерi) балалармен және жастармен, отбасымен және отбасылық-көршілік ортамен (қауыммен) жұмыс iстеуге бағдарлануы тиiс.
Өз дамуының қазiргi кезеңiнде жастар саясаты оны iске асырудың барлық тетiктерiн ғылыми негiздеудi қажет етедi. Сонымен қатар мемлекеттік органдардың ерекше әлеуметтiк топ ретiнде жастармен тығыз байланысы болуы қажет. Осындай байланысты қамтамасыз ету жолдарының бiрi жастар саясаты саласында зерттеулердi жүйелi түрде жүргiзіп отыру болып табылады.
Әлеуметтiк-маңызы бар жастар бастамалары мен жобаларына мемлекеттен органдардың қолдау көрсетуiнің жасалып отырған схемасы жоғарыда айтылғандармен тығыз байланысады. Бұл схема өткiзіліп жүрген шаралар мен жобалардың арнайылығы мен нақтылығы есебiнен жинақталған әлеуметтiк шиеленiстердi жоятын тиiмдi және қарапайым тетiк ретінде өзiн танытып отыр. Осыған сәйкес, бұған бағытталған қаржыландырудың сандық факторын тиiсiнше ұлғайта отырып, аталған жұмыстың проблемалық-атаулы өрiсiн кеңейту қажет.
Жоғарыда айтылған проблемаларды шешумен айналысып отырса да, мемлекеттiк органдардың жастар проблемасын шешуде айқын және ғылыми негізделген өзара iс-қимыл жүйесi жоқ. Осыған байланысты әр түрлi ведомстволар өкілдерi үшiн ғылыми-практикалық семинарлар мен конференцияларды, практикалық және теориялық сабақтарды жастар саясатын iске асыру мәселелерi бойынша әдiстемелiк ұсыныстар мен құралдарды кейiннен жарыққа шығара отырып өткiзу қажет.
Тағы бiр маңызды мәселе - жасөспiрiмдер мен жастардың бос уақытын мазмұнды өткiзуiн қамтамасыз ету, осы проблемаға жастардың бос уақытын өткiзу құралына айналатын жастар ұйымдарын тарту.
Параграф 2. Жастарды экономикалық дамыту мен еңбек және жұмыспен қамту саласында жағдайлар жасау
Мемлекеттiң жастар саясатындағы басым бағыты әлеуметтенудiң және жеке адам дамуының ерте кезеңдерiнде жастарға бiлiктілiктер мен еңбек ету дағдыларын егу үшiн жағдайлар жасау болуға тиiс (нақты өндiрiстік еңбекке қосылу, кез келген әлеуметтiк қажеттi қызметтегi кәсiби еңбекке даярлау). Еңбексүйгіштiкке тәрбиелеу негiзiнде қоғамға пайда келтiру сияқты абстрактілiк үндеу ғана емес, өзi туралы, өзiнiң жақындары туралы қамқорлық та алынуға тиiс.
Экономикалық проблемаларды шешудегi басқа бiр басымдық жастар кәсіпкерлігін дамыту болып табылады. Аталған мәселенi шешуге күш-жiгер жұмсау ауыл жастарының проблемаларын шешуге мүмкiндiк бередi, жастар өз проблемаларын iшiнара шешу мүмкiндiгiне ие болады. Сонымен қатар, жастар кәсiпкерлігін дамыту жазғы уақытта еңбекпен қамту мәселесiн шешуге және жас мамандарды студенттік құрылыс және еңбек жасақтары қызметiне тарту арқылы оларды iс жүзiнде даярлауға мүмкiндiк туғызады.
Жастар ұйымдарының негiзiнде жастар арасынан шыққан кәсiпкерлерге консультациялық қызмет көрсету жөнiндегi қызмет құру, сондай-ақ ауылда еңбекпен қамтуды дамыту жөнiндегi жұмысты жалғастыру. Бұл жастар арасында компьютерлiк сауаттылықты қамтамасыз етуге жанама ықпал етедi.
"Қазақстан Республикасындағы мемлекеттiк жастар саясаты туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 7 шілдедегi
Заңына
және кәсiпкерлiк қызметтi айқындайтын басқа да заңнамаға сәйкес жастар ұйымдарының экономикалық саладағы қызметiн әлеуметтiк маңызы бар жобаларға конкурстар арқылы дамыту.
Жастардың құрылыс жасақтарының жұмыс iстейтiн штабтарын құру жөніндегi жұмысты жалғастыру қажет.
Сондай-ақ еңбек ету мен жұмыспен қамту саласындағы заңнамалық актілердiң толық баламалы орындалуын қамтамасыз ету, мысалы жас қызметкерлердi әлеуметтiк қорғау саласында реттеп отыратын кепілдіктердi iске асыру қажет.
Жас мамандарға тек құрал ретiнде қарау олардың әлеуметтік міндеттерінiң iс жүзiнде тарылуына әкелiп соқтырады, оларды қазiргi қоғамның әлеуметтiк дамуының аса маңызды резервi - жастардың осы бөлігінің қоғамдық-саяси, басқарушылық және әлеуметтiк-мәдени белсенділігін арттыруға бағдарламайды.
Осы Бағдарлама әлеуметтiк микроортаны (өндiрiстiк және өндiрiстен тыс) оңтайландыруға бағытталған әлеуметтiк-ақпараттық белсендiлiк нысанындағы жас мамандардың әлеуметтiк мiндеттерiн қарастырады.
Жастарды экономикалық әлеуметтендiру мен еңбек және жұмыспен қамту саласында жағдайлар жасау процесiнде жас мамандарға кешендi көзқараспен қарауды негiзге алу қажет, олардың алдында бiр жағынан, арнаулы өндiрiстік бiлiмдер мен дағдыларды игеру, қазiргi кезде кездесетiн техникалық және ұйымдастырушылық құрылымдарға үйрену міндетi, екіншi жағынан - қарама-қарсы мiндет - осы құрылымдарды жаңғырту, қазiргi ғылыми-техникалық процестердiң ең бiр перспективалы үрдiстеріне кереғар келетін, олардың ескiргендерін терiске шығару мiндетi тұр.
Параграф 3. Жастар ортасында азаматтықты және
қазақстандық патриотизмдi дамыту
Қазiргi заман қоғам құрылымының күрделенуiне байланысты жастардың әлеуметтік рөлдердi, ең алдымен осыдан туындайтын барлық құқықтарымен және мiндеттерiмен бiрге азаматтың әлеуметтiк рөлiн неғұрлым белсендi игеру қажеттілігі туады. Сондықтан қазiргi қоғам әрбiр жастың осы рөлдi игеруiне уақыт бөлiп қана қоймай, оны игеруi үшiн қажетті деңгейде жағдайлар жасап, уақыттың белгілі бiр кезеңiн бөлуге мiндеттi.
Жас адамның жеке басының қалыптасуы оның азаматтық өзін-өзі сәйкестендiруiнсiз мүмкiн емес. Патриотизмдi, азаматтық сана-сезiмдi дамыту - үнемi жiтi назар аударуды қажет ететін елеулi тәрбиелiк фактор. Жастардың бойында қазақстандық патриотизм сезiмiн қалыптастыру мақсатында бұқаралық ақпарат құралдары мен бiлiм беру жүйесi арқылы мақсатты, жүйелi насихат және ағарту жұмысын жүргiзу қажет. Осындай тәрбиенi жеке адамның қалыптасуы оның азаматтық сапалары мен құқықтық мәдениетiнің қалыптасуы өтіп жататын барлық әлеуметтік институттары мен әлеуметтендiру агенттерi жүргiзуi тиiс.
Өз елiне, өз мемлекетiне сүйiспеншілiк кiшi Отаны - туып-өскен жерiне деген сүйiспеншiлiктен туады. Осыған байланысты жастардың өмiр сүріп жатқан жерiне деген "шаруақор" көзқарасын дамыту - оларды аумақтарды тазарту және көркейту iс-шараларына тұрақты тарту, жастар ұйымдары мен бастамашыл жастар топтарының инфрақұрылымды дамыту және өмiр сүріп жатқан жерлерiн, елдi мекендерiн көркейту мәселелерi бойынша шешiмдер қабылдануына ықпал ету жүйесi мен нысандарын дамыту қажет.
Патриоттық тәрбиенің екiншi бiр маңызды қыры - әскери-патриоттық тәрбие. Бұл бағытта әскери-патриоттық тәрбие бойынша қызметтi кеңейту жөнiнде жұмыс жүргiзу қажет.
Жас адамның бойында оқу барысында алған айрықша дағдыларды бекiтуге және спорттың осы түрлерін насихаттауға бағытталған әскери-спорттық ойындарды, жаттығуларды жүргізу практикасын жаңарту қажет.
Жас ұрпақ үшін мемлекеттік тілдi, ұлттық мәдени мұраны, Қазақстан Республикасының мемлекеттiк рәмiздерін, оның тарихын зерделеу үшін барлық қажетті жағдайларды жасау қажет.
Нашақорлықтың, маскүнемдiк пен шылым шегудiң алдын-алу жөнiндегі мүдделi мемлекеттік органдар мен коммерциялық емес жастар ұйымдарының осы жұмысқа жүйелі көзқарасын және барынша жәрдемдесетін кешенді қатысуын зерделеу және қамтамасыз ету қажет.
Параграф 4. Жастар арасында салауатты өмiр салтын және денсаулықты нығайту мен сақтаудың тиiстi дағдыларын қалыптастыру
Салауатты өмiр салтын қалыптастыру (бұдан әрi - СӨС) - жастар саясатының стратегиялық бағыты, елдің ұлттық қауiпсiздiгінiң, оның болашағының факторы. Осыған байланысты мынадай бағыттар бойынша жұмыстар жүргiзу алда тұр:
СӨС-тi қалыптастыру үшiн насихаттау және жағдайлар жасау саласында орталық атқарушы органдардың, сондай-ақ жергiлiктi билiк органдарының қызметін үйлестiру;
жастар спорты және сауықтыру демалыстарын дамытуда жүйелілiк пен кешенділіктi қамтамасыз ету;
жастар арасында конференциялар мен семинарлар өткiзу арқылы өңiрлiк деңгейде сауықтыру және алдын-алу шараларын көрсету, әлеуметтік роликтер шығару және т.б.
Параграф 5. Жастар саясатын өңiрлiк деңгейде
iске асыруды қамтамасыз ету
Жастар саясатын өңiрлендiрудiң мәнi өзiне тән жергiлiктi және өңiрлiк мүдделер әртүрлi және өзара iс-қимылда болатын азаматтық демократиялық қоғам жағдайларында республикалық органдардың жаппай әкiмшілiк бақылауынан жастар бастамашылдығын дамытуға өту болып табылады. Осыдан барып, жастардың қажеттiлiктерiн, жастардың мақсаттары мен құндылықтарын нақты және шынайы жеткiзушiге бұру өңiрлiк жастар саясатының мақсаты болады.
Осыған байланысты жастар саясатының тиiмділiгiн ұлғайту мақсатында өңiрлiк жастар бағдарламаларын "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттiк жастар саясаты туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 7 шiлдеде қабылданған
Заңына
сәйкес түзеткен жөн. Бюджеттік қаражаттарды тиiмдi жұмсау мақсатында уәкiлетті органға бюджеттiк бағдарламалардың әкімшілерiмен бiрлесе отырып, тұрақты тәжiрибе алмасуды ұйымдастыру тұрақты мониторингiн жүргiзіп отыру және оны бюджет қаржыларын игеру мақсатында облыстар арасына беру қажет. Аталған жұмысты үйлестiру үшiн инновациялық әдiстемелердi тарату және жастар саясаты саласында жұмыс iстейтін атқарушы орган қызметкерлерiнің бiлiктiлiгiн арттыру қажет. Республикалық және өңiрлiк деңгейлерде жастар жағдайының толыққанды талдауын қамтамасыз ету үшiн уәкiлеттi органдар үкiметтiк емес сектормен - жастардың коммерциялық емес ұйымдарымен өзара тығыз iс-қимыл жүргiзедi. Осыған байланысты Қазақстан жастары конгресiнің құрамына кiретiн де, оның құрамына кiрмейтiн де жастар ұйымдарының қызметін үйлестiру жүргiзiлуде.
Параграф 6. Халықаралық жастар ынтымақтастығын дамыту
Халықаралық тәжiрибе жастар ынтымақтастығы жастарды басқа мәдениеттерге төзушілiк пен қызығушылық рухында тәрбиелеп, олардың патриоттық санасын және өз Отанына деген адалдықтың асқақ сезiмiн дамыта отырып, халықтар арасындағы өзара түсiнiстікке және бейбiт сұхбаттасуға өз үлесін қосатынын, жастар ынтымақтастығына қатысушы мемлекеттердің оң беделiн қалыптастыруға ықпал ететінін көрсетедi.
Сондықтан жастар саясатының басым бағыттарының бiрi қазақстандық жастарды халықаралық жастар ынтымақтастығының бағдарламаларын одан әрi дамыту, жастармен жұмыс iстеу саласындағы алмасулар арқылы халықаралық мәдени, экономикалық, ғылыми және бiлiм беру процестеріне тарту болып табылады.
Осы мәселелердiң барлығы қазiргi уақытта Қазақстан үшін өзектi.
Көптеген мемлекеттер Орталық Азиядағы ең тұрақты мемлекет ретінде Қазақстанмен ынтымақтастықты дамытуға мүдделi.
Жастар саясаты саласында ГФР-мен, соның iшiнде этникалық немiстердiң қатысуымен әріптестiк қатынастарды жалғастыру қажет. Жастармен жұмыс саласында ГФР-мен ынтымақтастықтың 2005 жылғы басым бағыттары мынадай болып айқындалды:
жастарға арналған әлеуметтiк қызметтер мамандары арасында жұмыс тәжiрибесiмен алмасу;
Қазақстан Республикасындағы немiс диаспорасының жастар бiрлестiктерiмен бағдарлама;
жастар арасында кiріптарлық пен қылмыстың әртүрлi нысандарының алдын алу саласында тәжiрибе алмасу;
жастарды әлеуметтендiру мен дамыту саласында тәжiрибе алмасу;
жас журналистер мен саясаттанушылардың жұмыс тәжiрибесiмен алмасу;
шығармашыл жастармен, шығармашылық ұжымдармен танысу;
стритвокерлер жұмысының тәжiрибесi (әлеуметтiк педагогика, әлеуметтік жұмыс);
өңiрлік деңгейдегі ынтымақтастық.
Жастар саясаты саласында әрiптестiк қатынастарды дамытуға Италия, Түркия, Египет, Польша, Қытай белгiлi бiр қызығушылық танытып отыр. Сауд Арабиясы Корольдігі, Катар Мемлекетi мемлекеттерiмен жастар саясаты саласында үкiметаралық келiсiмдерге қол қойылды.
Жастармен жұмыс саласында қазақстандық мамандар Жапониядағы жастарды шақыру бағдарламасына (ЛСА) қатысты.
Өз қызметінің түрi бойынша оның iшiнде жастар проблемаларымен айналысатын БҰҰ-ның мамандандырылған мекемелерiмен - ЮНЕСКО-мен, ЮНИСЕФ-пен және еуропалық, азиялық, тынық мұхиттық өңiрлердiң басқа да халықаралық жастар бiрлестіктерімен өзара iс-қимыл жасау бағытында жастар байланыстарын жалғастыру көзделуде.
Қазақстан-Германия ынтымақтастығы бағдарламалары шеңберiнде Қазақстанда 3 семинарлық бағдарлама жоспарланған. Iс-шараларды өткiзу орындарындағы iс-шаралар: екi елдiң мамандарын, мемлекеттiк құрылымдарды, жастарға арналған әлеуметтiк қызметтердi, жастар ұйымдарын, студенттер аудиториясын, жұмысшы жастар мен ауылдық жерлердiң жас өкiлдерiн кеңiнен қамтуды көздейдi.
ТМД елдерiмен жастар ынтымақтастығын орнату және одан әрi дамыту үлкен мүмкiндiктердi көздейдi. Достастық шеңберiнде өз отырыстарында жастар саясаты саласында мемлекеттер арасындағы ынтымақтастықтың перспективалық бағыттарын талқылайтын Жастар iсi жөнiндегі мемлекеттiк органдар басшыларының кеңесi құрылды.
Қазiргі уақытта, жастармен жұмыс саласындағы ынтымақтастық туралы келiсiмнің және ТМД-ға қатысушы мемлекеттердiң Жастар iсi жөнiндегi кеңесi туралы ереженің жобалары талқылану процесінде жатыр. 2007 жылы аталған кеңес отырысын Қазақстанда өткiзу жоспарланған.
Қазақстан мен Грузия Үкiметтерi, Украина Министрлер Кабинетi арасындағы жастар саясаты саласындағы келiсiмге қол қойылды, Ресей Федерациясымен, Қырғыз Республикасымен және Тәжiкстанмен осындай келiсiмдер қол қоюға әзiрленуде.
Тұтастай алғанда, халықаралық жастар ынтымақтастығын нығайту және дамыту халықтардың мәдени мұраларының сақталуы мен еселенiп ұлғаюына, берiк мәдениет аралық байланыстар орнатуға және Қазақстан жастарының және әлем қауымдастығының басқа да мемлекеттерімен достық қатынастарын дамытуға ықпал ететiн болады.
Параграф 7. Жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету
Жастар саясатын барынша тиiмділікпен iске асыру жыныстық, жастық, білімдiк, әлеуметтiк-кәсiби белгiлерiмен, материалдық қамтамасыз ету, өмiрлiк құндылықтар және рухани қажеттiлiктер деңгейiмен ерекшеленетiн жастар топтарының мүдделерi туралы анық ақпараттардың болуын көздейдi.
Жастарды ақпараттық қамтамасыз ету және жүргiзiлiп отырған жастар саясаты бұқаралық ақпарат құралдарына мемлекеттік тапсырыс беру арқылы, сондай-ақ талдау және әдiстемелiк материалдарды әзірлеу негiзiнде қамтамасыз етiледi.
Параграф 8. Жас таланттарды дамыту және қолдау
Әрбiр жас қазақстандықтың жеке басының ерекшелiктерiн айқындау мен дамыту, шығармашылық белсендiлiгiн және ғылымның, техника мен өнердiң әртүрлi салаларында өзiн-өзi iске асыруға қабiлетiн арттыру жөнiндегi жұмысты жалғастыру қажет.
Жастардың зияткерлiк және дене дамуы шеңберiнде талантты жастарды қолдау қажет. Бәсекеге қабiлеттi ұлтты қамтамасыз етуде талантты жастардың маңызы шүбәсiз. Демек, әлеуметтiк маңызды жобалар конкурсын өткiзу шеңберінде жас таланттарды ұйымдасқан түрде қолдау, жастардың мәдени тәрбиесi жөніндегi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң "Дарын" мемлекеттiк жастар сыйлығын алуға кандидаттарды анықтау жөнiндегi жұмысты күшейту қажет.
Өнердiң, халықтардың мәдени мұрасын сақтау мен еселеп ұлғайтудың, берiк мәдениетаралық байланыстарды жасаудың және ТМД мемлекеттерi жастары достығын дамытудың жоғары форумы ретінде Дельфиялық ойындар идеясын практикалық дамыту мақсатында өткiзiлетiн Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттер жастарының Дельфиялық ойындарына республикамыздың қатысуы жас таланттарды қолдауға мүлдем жаңа сипат бередi.
Осыған байланысты Дельфиялық идеяны Қазақстанда дамыту және енгізу ұйымдастырушылық және қаржылық қолдауға ие болып отыр, атап айтқанда: 2005 жылы - Ұлттық Дельфиялық Комитетті құру, Қазақстан жастарының Тұңғыш Дельфиялық ойындарын өткiзу, қазақстандық делегацияның Киев қаласына Үшiнші Дельфиялық Ойындарға баруы, 2006 жылы Қазақстан Республикасында ТМД-ға қатысушы мемлекеттер жастарының Төртiншi Дельфиялық Ойындарын өткiзу жоспарланып отыр.
Бұдан басқа жастар ұйымдарына бағдар жасау және жас таланттарды қолдау саласына оларды тарту ерекше назар аударуды талап етедi. Негiзгі мақсаты жас таланттарды анықтау және қолдау болып табылатын үкiметтік емес ұйымдардың институционалдық қалыптасуына мүдделi мемлекеттiк органдардың назарын аударғаны жөн. Осыған байланысты әлеуметтік маңызды жобалар конкурсының шеңберiнде талантты жастарды көтеруге бағытталған жастар ұйымдарының қызметiн дамыту, жастардың ғылыми-зерттеу конкурстарына, қазақстандық та, сондай-ақ, халықаралық деңгейде де әр түрлi бiлiм жобаларына қатысуын қамтамасыз ету ұсынылады.
Параграф 9. Жастар саясатын iске асырған кезде жастардың
коммерциялық емес ұйымдарының мемлекеттік деңгейде шешiмдер
қабылдаудағы азаматтық қатысу үлесiн ұлғайту
Өздерiнiң қызметiне қатысты шешiмдер қабылдауға жастардың коммерциялық емес ұйымдарының қатысу үлесiн ұлғайту қажет.
Мемлекеттiк деңгейде шешiм қабылдауға қатысуға бағытталған жастар бастамаларын жан-жақты көтермелеу - қоғамдық тыңдаулар конкурстарын, оларды талқылау жөнiндегi пiкiрталастар өткiзу қажет.
Азаматтық қатысу үлесiн ұлғайту, институционалдық қалыптасу және жастар ұйымдарын дамытуды үйлестiру үшін уәкiлетті орган Қазақстан жастарының ІV Конгресi мен аулалық клубтар слетін өткiзудi жоспарлап отыр.
Параграф 10. Нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру
Жастар саясатын iске асырған кезде барабар нормативтiк құқықтық қамтамасыз етудiң болуы маңызды фактор болып табылады.
"Қазақстан Республикасындағы мемлекеттiк жастар саясаты туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 7 шiлдедегi
Заңының
қабылдануына байланысты қолданыстағы нормативтік құқықтық кесiмдердiң жастар саясатын іске асыруға қатысты бөлiгiне өзгерiстер мен толықтырулар енгізу қажет.
Атап айтқанда, Бағдарлама шеңберiнде жастар саясатын iске асырудың әлеуметтiк-қорғану тетiктерiн күшейту, білiм, мәдениет және өнер құралдарымен жастардың өмiрiн, дене, ақыл-ой және психикалық денсаулығын қорғау жөнiндегi шаралардың тиiмділігін арттыру қажет етіледi.
Осыған байланысты, заңнамалық нормативтік базаны қалыптастыру көзделеді. Кәсіптік орта және жоғары оқу орындарында мемлекеттік білiм тапсырысы негiзiнде оқитындар үшiн қысқы және жазғы каникул кезеңiнде қалааралық темiржол және автомобиль көлiгiнде (таксиден басқа) жеңiлдiкпен жол жүруге арналған ереже әзірлеу.
6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздерi
Бағдарламаны қаржыландырудың негiзгі көздерiн бағдарламаның тиiстi әкiмшісi көздеген және өзге де заңнамамен тыйым салынбаған көздер қаражаты шегiнде республикалық бюджет айқындаған.
Тұтастай алғанда, Бағдарламаны iске асыруға республикалық бюджет қаражатынан 464 999 мың теңге сомасында, оның iшiнде 2005 жылы - 147600 мың теңге, 2006 жылы - 154980 мың теңге, 2007 жылы - 162419 мың теңге қаржылық шығындар көзделедi.
Сонымен бiрге, Бағдарламаны iске асыру шамасына қарай шығыстар келесi қаржы жылына арналған бюджеттi қалыптастырған кезде нақтылануы мүмкiн.
7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтиже
Бағдарламаны iске асыру нәтижесінде:
1) Қазақстан өңiрлерiнде 26 әлеуметтiк қызмет құрылады. Оның ішінде 2005 жылы - 9, 2006 жылы - 9, 2007 жылы - 8;
2) елдің 2 миллионнан астам жас азаматтарына алдын-алу және консультациялық iс-шаралар түрінде әлеуметтiк көмек көрсетiледi;
3) қоғамдық саяси процестерге белсендi қатысуға кемiнде жастардың 45%-ы тартылады;
4) халықаралық Дельфиялық ойындарға Қазақстан Республикасының жыл сайын қатысуы қамтамасыз етіледi;
5) 2005 жылы жастардың және студенттік еңбек жасақтарының 15 облыстық штабы құрылады;
6) 2006 жылы Қазақстан жастарының IY Конгресi өткiзіледi;
7) 2005 жылы жастардың жалпы республикалық форумы туралы ереже әзiрленедi және бекiтіледі;
8) жыл сайын кемінде 30 мың жас адамды қамти отырып, патриоттық бағыттағы 9, соның iшiнде 2005 жылы - 3, 2006 жылы - 3, 2007 жылы - 3 республикалық шаралар өткiзіледi.
8. Жастар саясатының 2005-2007 жылдарға арналған
бағдарламасын iске асыру жөнiндегі iс-шаралар жоспары
|
р/с
|
Іс-шара |
Аяқ-
|
Орындауға
|
Орындалу
|
Бол-
|
Қаржы-
|
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
|
|
1. Жастардың өзiн-өзi кешендi реттеу
|
||||||
|
1 |
Мінез-құлқы өз-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
18000
|
Респуб-
|
|
|
2 |
МЕҰ-ның және
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
2230
|
Респуб-
|
|
|
3 |
Мінез-құлқы өз-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
9600
|
Респуб-
|
|
|
4 |
Жасөспірім мен
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
21350
|
Респуб-ликалық
|
|
|
5 |
Жасөспірімдер
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
10 мау-
|
8000
|
Респуб-ликалық
|
|
|
6 |
Өткізілген іс-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
Қаржы-
|
|
|
|
7 |
Әлеуметтік ма-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
29900
|
Респуб-ликалық
|
|
|
|
2. Жастарды экономикалық дамыту еңбек және
|
||||||
|
1 |
Жастарға арналған
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
21200
|
Респуб-ликалық
|
|
|
2 |
Әлеуметтік маңыз-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
17700
|
Респуб-
|
|
|
3 |
Қазақстан Респу-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
4105
|
Респуб-
|
|
|
4 |
Облыстық студен-
|
Қазақ-
|
Облыс-
|
10 мау-
|
Қаржы-
|
|
|
|
5 |
Жергiлiктi ат-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
10 мау-
|
Қаржы-
|
|
|
|
6 |
Жастарды еңбек-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
7800
|
Респуб-
|
|
|
|
3. Жастар ортасында азаматтықты және
|
||||||
|
1 |
Жастардың патри-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
24000
|
Респуб-
|
|
|
2 |
"Қазақстан
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
1000
|
Респуб-
|
|
|
3 |
Жастар азаматты-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
3428
|
Респуб-
|
|
|
4 |
Әлеуметтiк маңы-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
23200
|
Респуб-
|
|
|
5 |
Жастардың әскери-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
10 мау-
|
1025
|
Респуб-
|
|
|
6 |
Қазақстан Респу-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
10 мау-
|
13164
|
Респуб-
|
|
|
7 |
"Патриот" респуб-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
10 мау-
|
3884
|
Респуб-
|
|
|
8 |
Қазақстан Респуб-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
10 мау-
|
Қаржы-
|
|
|
|
9 |
Әлеуметтiк ма-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
10 мау-
|
15600
|
Респуб-
|
|
|
|
4. Жастар арасында салауатты өмір салтын және
|
||||||
|
1 |
Жастар арасында
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
4300
|
Респуб-
|
|
|
2 |
Әлеуметтік ма-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
12500
|
Респуб-
|
|
|
|
5. Жастар саясатын өңірлік деңгейде
|
||||||
|
1 |
Облыстардың, Ас-
|
Қазақ-
|
Облыс-
|
10 мау-
|
Қаржы-
|
|
|
|
2 |
Өңірлерде "Өңір-
|
Қазақ-
|
Облыс-
|
10 мау-
|
Қаржы-
|
|
|
|
3 |
Өңірлерді мем-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
7039
|
Респуб-
|
|
|
4 |
Әлеуметтік ма-
|
Қазақ-
|
Қазақстан
|
20 мау-
|
12500
|
Респуб-
|
|
|
5 |
Жастар ұйымдары-
|
Қазақ-
|
Облыстар-
|
10 маусым,
|
Қаржы-
|
|
|
|
6 |
Жастар ұйымдарын
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
19100
|
Респуб-
|
|
|
|
6. Халықаралық жастар ынтымақтастығын дамыту |
||||||
|
1 |
Халықаралық
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
12137
|
Респуб-
|
|
|
2 |
ТМД елдерінің
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 жел-
|
3000
|
Респуб-
|
|
|
3 |
Халықаралық жастар алмасуларын дамыту бөлігінде нормативтік құқықтық кесімдерді
|
Норма-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 жел-
|
Қаржы-
|
|
|
|
|
7. Жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету |
||||||
|
1 |
Жастар саясатының өзекті мәселелері жөнінде әдістемелік құралдар мен ұсынымдарды басып шығару |
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым, 20 жел-
|
615
|
Респуб-
|
|
|
2 |
Жастардың ақпараттық бюллетендерін басып шығару |
Қазақ-
|
Қазақстан Республи-
|
20 маусым,20 жел-
|
2336
|
Респуб-
|
|
|
3 |
"Жастар" республикалық
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым, 20 жел-
|
84000
|
Респуб-
|
|
|
4 |
Әлеуметтік маңызды жобалар-
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,20 жел-
|
15250
|
Респуб-
|
|
|
5 |
Әлеуметтік маңызды жобалар-
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
7300
|
Респуб-
|
|
|
|
8. Жас таланттарды дамыту және қолдау |
||||||
|
1 |
"Дарын" мемлекет-
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
2006 жылғы
|
3000
|
Респуб-
|
|
|
2 |
Қазақстанның жыл сайынғы Ұлттық жастар Дельфийлiк
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 жел-
|
13270
|
Респуб-
|
|
|
3 |
Қазақстанның
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 жел-
|
1232
|
Респуб-
|
|
|
4 |
Тәуелсiз Мемлекеттер
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 жел-
|
7007
|
Респуб-
|
|
|
5 |
Әлеуметтік маңызды жобалар-
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
21000
|
Респуб-
|
|
|
|
9. Жастар саясатын iске асырған кезде жастардың коммерциялық емес ұйымдарының мемлекеттік деңгейде шешімдер қабылдаудағы азаматтық қатысу үлесін ұлғайту |
||||||
|
1 |
Қазақстан жастарының IҮ
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
1500
|
Респуб-
|
|
|
2 |
Қазақстан Республикасының Үкiметi жанындағы
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
1427
|
Респуб-
|
|
|
3 |
Аула клубтарының жастар ұйымдары-
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
2000
|
Респуб-
|
|
|
4 |
Әлеуметтік маңызды жобалар-
|
Қазақ-
|
Қазақстан Респуб-
|
20 маусым,
|
9600
|
Респуб-
|
|
|
|
10. Жастар саясатының нормативтік-құқықтық
|
||||||
|
1 |
Жастардың құқығы мен мүдделерін іске асыруға қатысты норматив-
|
Норма-
|
Қазақстан Респуб-
|
2007 жылғы
|
Қаржы-
|
|
|
|
Барлығы: |
2005 ж. - 147600 |
||||||
|
2006 ж. - 154980 |
|||||||
|
2007 ж. - 162419 |
|||||||