"Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2003 жылғы 5 қыркүйектегi N 903 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
1. Қоса берілiп отырған 2004-2006 жылдарға арналған "Қазақстан ормандары" бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Облыстар мен Астана қаласының әкiмдерi:
1) Бағдарламаны iске асыру жөнiнде шаралар қабылдасын;
2) Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлiгiн жыл сайын, 10 қаңтардан және 10 шілдеден кешiктiрмей хабардар етiп отырсын.
3. Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлiгi Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаның орындалу барысы туралы жыл сайын, 1 ақпаннан және 1 тамыздан кешiктiрмей жиынтық ақпарат берсiн.
4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң орынбасары - Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрi А.С. Есiмовке жүктелсiн.
5. "Астана қаласының жасыл аймағын құрудың 2002-2010 жылдарға арналған салалық бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 10 қаңтардағы N 17 қаулысының күшi жойылды деп танылсын.
6. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2004 жылғы 14 мамырдағы
N 542 қаулысымен
бекітілген
2004-2006 жылдарға арналған
"Қазақстан ормандары"
бағдарламасы
1. Бағдарламаның паспорты
Атауы 2004-2006 жылдарға арналған "Қазақстан
ормандары" бағдарламасы
Бағдарлама әзiрлеу Қазақстан Республикасы Yкiметінiң 2003 жылғы
үшiн негіздеме 5 қыркүйектегi N 903 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасы Үкiметінiң 2003-2006
жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру
жөнiндегі iс-шаралар жоспарының 7.5.
17-тармағы
Бағдарламаның Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы
негізгi әзiрлеушiсi министрлігі
Бағдарламаның Ормандардың ортаны қорғау және ортаны
мақсаты қалыптастыру рөлiн арттыру мақсаттарында
кейiннен орман шаруашылығын жүргізу
тиiмдiлiгін арттыру, ағаш отырғызылған
жерлердiң көлемiн ұлғайту үшiн ормандарды
күзету, қорғау және молықтыру, оларды
ұтымды пайдалану және әлеуетiн арттыру
саласындағы ахуалды тұрақтандыру
Бағдарламаның Орман шаруашылығы саласындағы нормативтiк
мiндеттерi құқықтық кесiмдердi әзiрлеу және қабылдау,
ормандарды өрттерден және Қазақстан
Республикасының орман заңнамасын
бұзушылықтан күзету, оларды зиянкестер мен
аурулардан қорғау;
орман тұқымы және питомник шаруашылығын
қалпына келтiру;
ормандарды молықтыру және орман өсiру жөнiнде
жаңа технологиялар әзiрлеу және енгiзу;
жаңа технологиялар негiзiнде орман
орналастыруды жоспарлау және
жобалау-iздестiру жұмыстарының
көлемiн ұлғайту;
орман орналастыру жобаларының және ерекше
қорғалатын табиғи орман аумақтарын басқару
жоспарларының сапасын арттыру;
ормандардың ұтымды пайдалануын ұйымдастыру;
жеке орман қорын дамыту үшiн жағдайлар жасау
Бағдарламаны iске 2004-2006 жылдар
асыру мерзiмi
Бағдарламаны Бағдарламаны іске асыруға мынадай қаржы
қаржыландыру шығындары көзделуде:
көздерi республикалық бюджеттен: 2004 жылы - 3150,78
млн. теңге, 2005 жылы - 2700,93 млн. теңге
және 2006 жылы - 2305,43 млн. теңге;
жергiлiктi бюджеттен: 2004 жылы - 1587,48
млн. теңге, 2005 жылы - 1799,42 млн. теңге
және 2006 жылы - 2137,78 млн. теңге;
2004 жылы гранттар бойынша бөлiнген қаражат -
1030,60 мың АҚШ доллары.
Бағдарламаны iске Ормандардың сақталуын қамтамасыз ету, орман
асырудан күтiлетiн өскен жерлердi бiртiндеп көбейту, ормандарды
нәтиже өрттерден күзетудi, оларды зиянкестер мен
аурулардан қорғауды жақсарту, ормандардың
жас құрылымын, сапалық құрамын және
санитарлық жай-күйiн жақсарту
2. Кiрiспе
2004-2006 жылдарға арналған "Қазақстан ормандары" бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 5 қыркүйектегi N 903 қаулысының 7.5.17-тармағына орай, сондай-ақ "Астананың гүлденуi - Қазақстанның гүлденуi" "Астана қаласының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2005 жылға дейiнгi кезеңге арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 19 наурыздағы N 574 Жарлығына сәйкес әзiрлендi.
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасы қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы негiзгi мiндеттердiң бірi ретінде ормандар алқаптарын ұлғайту, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiнiң ресурстарын сақтау және ұтымды пайдалану мiндетiн алға қойып отыр. Оны iске асыру мақсатында ормандар мен жануарлар дүниесiн күзету мен молықтыру, орман биоценоздарының, сирек және құрып кету қауiпi төнген жануарлар мен өсiмдiктердiң зәузатқорын сақтау, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар желiсiн дамыту саласында мемлекеттің ықпалын күшейту көзделуде.
Бағдарламаны әзiрлеуге Қазақстан Республикасы Президентiнiң "2030 жылға дейiнгi Қазақстанның Даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi бұдан былайғы шаралар туралы" 2001 жылғы 4 желтоқсандағы N 735 Жарлығымен бекiтілген Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейiнгi стратегиялық даму жоспары негiз болды, онда қоршаған ортаны қорғау саласында таяудағы он жылға ормандарды сақтауға қатысты мынадай стратегиялық мiндеттер айқындалған:
қолданыстағы заңнаманы жетiлдiру;
табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау жүйесiн оңтайландыру;
экологиялық ағартуды қамтамасыз ету.
Бағдарлама соңғы жылдары өртке қарсы және орман қорғау, ормандарды молықтыру және республиканың орман шаруашылығындағы ахуалды тұрақтандыру шаралары көлемiнiң күрт қысқарып кетуi салдарынан мемлекеттік орман қоры аумағында болып жатқан терiс процестердiң әсерiн азайту жөнiндегi негiзгi мақсаттар мен мiндеттердi айқындайды.
3. Орман шаруашылығының қазiргi жай-күйiн талдау
Барлық ормандар климатты реттеу, орта құру, егiстiк пен топырақты қорғау, су қорғау және санитарлық-гигиеналық функцияларды орындайды.
Мемлекеттік орман қорының жалпы аумағы 26216,4 мың га құрайды. Орман өскен алаңдар 12427,8 мың га алады, оның iшiндегi 901,1 мың га қолдан жасалған орман алқаптары. Қазақстанның орманының аумағы 4,6%-ды құрайды.
Күштi жақтары
Орман шаруашылығының негiзгi институттары мен инфрақұрылымы сақталды.
Экономиканың орман секторы үшiн негiзгi заң кесiмi - Қазақстан Республикасының Орман кодексi қабылданды. Жаңа Орман кодексiне сәйкес нормативтiк құқықтық база жетiлдiрiлуде.
Орманның экологиялық жүйелерiн қоса алғанда, табиғи-қорық қорын сақтау мақсатында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар желiсi кеңейедi.
Орман шаруашылығы саласында ғылыми зерттеулер жүргiзiлуде.
Орман шаруашылығы үшiн жоғары және арнаулы орта бiлiмдi кадрлар даярлау жүзеге асырылуда.
Орман шаруашылығын мемлекеттiк басқару жүйесiн реформалаудың бiрiншi кезеңi аяқталды, ол атқарушы билiк деңгейлерi арасында функциялар мен жауапкершiлiктi дәлме-дәл шектеумен, ағаш дайындау және сүрек өңдеу функцияларын бәсекелес ортаға берумен, мiндетi орман шаруашылығы шараларының кешенiн жүзеге асыру және мемлекеттiк орман қоры аумағында орман пайдалануды реттеу болып табылатын орман шаруашылығының мемлекеттiк мекемелерiн (бұдан әрi - орман мекемелерi) құрумен тұжырымдалады.
Ормандарды өрттерден және Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзушылықтан күзету, оларды зиянкестер мен аурулардан қорғау, ормандарды молықтыру мен орман өcipу, орман пайдалануды peттeу жөнiндегi шаралардың тиiмділiгiн арттыру мақсатында оларды орындау жөнiндегi функциялар облыстық атқарушы органдарға жүктелдi. Аталған шараларды жүзеге асыру үшiн олардың қарауына мүлiк кешендерi ретiнде 124 орман мекемесi берiлдi. Облыстық атқарушы органдар ормандар мен жануарлар дүниесiн қорғау жөнiндегi құрылымдық бөлiмшелер құрылды.
Республикалық деңгейде Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлiгiнiң Орман және аңшылық комитетi құрылды, ол орман шаруашылығы саласындағы уәкілеттi орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) болып табылады және оның республиканың барлық облыстарында өзiнiң аумақтық органдары бар, сондай-ақ республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар және орман шаруашылығына қызмет көрсету жөнiндегi бiрқатар ұйымдар Комитеттiң қарауына берiлген.
Орман және аңшылық шаруашылығы мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы атқарушылық арнайы және бақылау-қадағалау функцияларын жүзеге асыру Комитетке жүктелген.
Орман шаруашылығын басқарудың құрылған жаңа жүйесi орман шаруашылығын жүргiзуге арналған шығындарды қаржыландырудың негiзгi екi көзiне - республикалық және жергiлiкті бюджеттерге ие болу мүмкiндiгiн бередi. Сонымен бiрге қосымша қаржыландыру көзi - заңды тұлға мәртебесi бap орман мекемелерi мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың ақылы қызметтер көрсетуi есебiнен қалыптасатын олардың қаражаты заңды деңгейде айқындалды.
Ормандарды сақтау мен молықтыруға бағытталған шараларды күшейту мақсатында соңғы кезде бiрқатар шаралар қолданылды. Мәселен, Ертiс өңiрiнiң қарағайлы ормандары "ерекше құнды орман алқаптары" деген қорғаныштық санатына көшiрiлдi, ал бұл оларда басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесуге тыйым салуды көздейдi. Ормандарды заңсыз кесуден қорғауды күшейту мақсатында Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2004 жылғы 24 сәуiрдегі N 460 қаулысымен Қазақстан Республикасының мемлекеттiк орман қорының учаскелерiнде қылқан жапырақты және сексеуiл ормандарында басты мақсатта пайдалану үшін ағаш кесуге он жылдық мерзiмге тыйым салынды.
Қазақстан Республикасы Президентiнiң тапсырмасын іске асыру мақсатында 1996 жылы Астана қаласының жасыл аймағын құру басталды.
Жалпы алғанда 1997-2003 жылдар аралығында 15,2 мың гектар алқапқа ағаш отырғызылды, оның 7,3 мың гектары 2001-2003 жылдары коммуналдық меншiкке берілдi.
Жасыл аймақ шекарасында өткен жылдардың орман екпелерi өсiп келе жатқан 4,9 мың га алаңда оларды қайта жаңарту жөнiндегi жұмыстар басталды.
2003 жылы су қорғайтын орман екпелерiн құру жобаларын жасау мақсатымен Есіл өзенi мен Вячеслав су қоймасының жағалауларында 8,0 мың га алқапта жобалау-iздестiру жұмыстары жүргiзілдi.
Осал жақтары
Реформалау мен қайта ұйымдастырудың күрделi кезеңi арасында республиканың орман шаруашылығында қажетті орман шаруашылығы шараларын орындаудың жоспарлылығы мен дәйектiлiгi бұзылып, бұл ормандардың жай-күйiнiң нашарлап кетуiне әкеп соқты.
Орман құрайтын негiзгi тұқымдар екпелерiнiң жас топтары бойынша бөлiнуiне жасалған талдау орташа жастағы екпелер - 3029,3 мың га (33%) бәрiнен көп кездесетiнiн, олардан кейiн өсiп-жетілген және толысып пiскен екпелер - 2886,2 мың га (31%) тұрғанын көрсеттi. Пiсiп келе жатқан екпелер 2014,1 мың гектарды (22%), ал жас екпелер 1331,1 мың гектарды (14%) құрайды. Осылай бөлiну тым қатал орман өсiру жағдайлары мен едәуiр мөлшердегi антропогендiк әсер себеп болған ормандардағы табиғи молығу барысының жеткiлiктi дәрежеде ойдағыдай емес екенiн, сондай-ақ ағаш отырғызу көлемiнiң жеткілiкті емес екенiн көрсетедi.
Өткен кезеңде қылқан жапырақты ағаштардың қарқынды пайдаланылуы, сондай-ақ Шығыс Қазақстан, Ақмола, Алматы және Қостанай облыстарында 1996-2002 жылдары болған iрi орман өрттерi сүрек қорларының азайып кетуiне және ормандардың қорғаныштық және су қорғау қасиеттерiнiң едәуiр жоғалуына, олардың санитарлық жай-күйiнiң күрт нашарлап кетуiне әкеп соқты.
Соңғы он жыл iшiнде Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарының Epтic өңiрінiң қарағайлы ормандарының орман өскен жерлерi 162,4 мың гектарға қысқарды, сүрек қоры 16,8 млн. текше метрге азайды.
Осы аймақта орманды жаппай заңсыз кесу орын алды. 2002 жылдың өзiнде ғана олардың көлемi 43427 текше метр болды.
Бұрнағы жылдардың өртеңдерi ормандарға терiс әсер етуде, олар аса күшті өрт қаупiн туғызуда және қайталама дің зиянкестерi түрлендiрулерiнiң даму орны болып табылады.
Республиканың орман өскен жерлерiнiң iс жүзiнде тең жартысын алып жатқан сексеуiл екпелерiн молықтыру жөнiндегi шаралар соңғы он жылда болымсыз көлемде орындалды.
Сексеуiл ормандары өскен аймақта, радиусы 100 километрге дейiнгi елдi мекендердiң төңiрегiнде пiскен екпелер iс жүзiнде жоқ десе де болады, ал бар жас және орта жастағы екпелер қатты бүлiнген, бұл жергiлiктi халықтың отынға сүректi заңсыз дайындауының салдары болып табылады.
Өртке қарсы шаралар, оның iшiнде ормандарды күзету жөнiндегi авиациялық жұмыстар көлемiнiң бiршама азайып кетуi орман өрттерiнен болған залалдың сан мәрте өсуiне әкеп соқты. Мәселен, егер 1988-1991 жылдары авиациямен күзету көлемi өрт қауiпi бар маусымда 7,4-8,4 мың сағат болып орташа есеппен жылына 0,5-3,4 мың га орман бүлiнсе, 1992-2003 жылдары ұшу көлемi 700 сағаттан аз болып, орташа есеппен 30,8 мың га орман бүлiндi. Авиация пайдаланылып күзетілетiн мемлекеттiк орман қоры аумағында 1988-2003 жылдары болған орман өрттерiнiң динамикасы 1-суретте берiлген.
1-сурет
Қағаз мәтінінен қараңыз.
Соңғы он жыл iшiнде орман отырғызу және себу жөнiндегi жұмыстардың көлемi 69,7 мың гектардан (1992 ж.) 8,9 мың гектарға дейiн (2002 ж.) қысқарды. 1992-2002 жылдары мемлекеттiк орман қоры аумағындағы ормандарды молықтыру динамикасы 2-суретте көрсетiлген
2-сурет
Қағаз мәтінінен қараңыз.
Орман отырғызу мен себу көлемдерiнiң сан мәрте азаюы питомниктер мен орман тұқым шаруашылығы объектiлерiнiң бiр бөлiгінiң жоғалуына, отырғызу материалын өсiру көлемдерiнiң қысқаруына әкеп соқты.
Астана төңiрегінде табиғи шоқ ормандардың, сондай-ақ бұдан бұрын жасалған жасанды екпелердiң қатаң орман өсiру жағдайларына байланысты ағаш-бұта тұқымдарының түр-түрi жұтаң, ол оннан аса қоймайтын қуаңшылыққа шыдамды, тұзға төзiмдi және аязға шыдамды түрдi қамтиды.
Өткен жылдардың жасанды орман екпелерi 4,7 мың гектар алқапқа орналасқан, автомобиль және темiр жолдардың бойындағы қорғаныштық жүйелер 24 мың гектарды құрайды.
Осы орман екпелерiне күтiмнiң болмауы (күтiп-баптау мақсатында кесу мен санитарлық кесудiң дер кезiнде жүргiзiлмеуi, топыраққа күтiм жасау жұмыстары көлемiнiң қысқаруы) едәуiр алқапта орман дақылдарының құрып кетуiне әкеп соқты, ал сақталып қалғандарының тоз-тозы шыққан. Осы себептi олар халықтың дем алуына онша тартымды емес және өзiнiң рекреациялық мақсатына сәйкес келмейдi.
Халықтың дем алуына жарамды ең жақын табиғи алқаптар астанадан 100-150 км қашықтықта орналасқан.
Заңды тұлға мәртебесi бар орман мекемелерi мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың техникалық жарақтануы төмен деңгейде. Қажет 830 трактордың 154-i (18,5%), 285 жүк автомашинасының - 50-i (17,5%), 400 механикаландырылған агрегаттың - 33-i (8,2%) және екi мыңнан астам тiркеме және аспалы құралдардың небәрi 120-ы (5,5%) ғана бар.
Саладағы қызметкерлер саны соңғы жылдары күрт қысқарып кеттi, бұл қаржыландырудың азаюымен және жұмыстар көлемiнiң қысқаруымен байланысты болды. Еңбекақы деңгейiнiң төмен болуы кадрлардың көп тұрақтамаушылығын туғызуда. Заңды тұлға мәртебесi бар орман мекемелерiнiң, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың инженер-техник қызметкерлерiнiң 30 пайызға жуығының жоғары бiлiмi жоқ. Техникалық орта бiлiмi бар мамандар жетіспейдi. Республикада қорықшы-орманшылар даярлайтын кәсіптік-техникалық оқу орындары жоқ.
Орман өсiрудi жоспарлау жұмыстарын жүргізу кезiнде ықшамдалған технологияларды қолдану олардың сапасына едәуiр әсер еттi. Орман өсiрудi жоспарлаудың жыл сайынғы көлемдерi де төмендеп кеттi, осының салдарынан орман өсiрудi жоспарлау жобаларының қолданылу мерзiмдерi орман мекемелерiнің iс жүзінде тең жартысы үшiн аяқталған.
Орманды аумақтарды өртке қарсы жасақтау, орман питомниктерi мен екпелер құру жөнiндегi жобалау-iздестiру жұмыстары да жеткiлiктi дәрежеде қаржыландырылмауына байланысты толық көлемiнде орындалған жоқ.
Кеспе ағаштар қорын игерудiң орташа пайызы 1999-2002 жылдар аралығында 59 пайыздан аспады, бұл екпелердiң жас құрылымына, екпелердiң тауарлық сапасына терiс әсер етуде.
Санитарлық мақсатта ағаш кесу де толық көлемде жүргізiлмей отыр.
4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттерi
Бағдарламаның мақсаты кейiннен орман шаруашылығын жүргізу тиiмдiлігін арттыру, ағаш отырғызылған жерлердiң көлемiн ұлғайту үшiн ормандарды күзету, қорғау, молықтыру және оларды ұтымды пайдалану және әлеуетiн еселей түсу саласындағы ахуалды тұрақтандыру болып табылады.
Мақсатқа қол жеткiзу үшiн мынадай негiзгi мiндеттердi шешу қажет: орман шаруашылығы саласында нормативтiк құқықтық кесiмдер әзiрлеу және қабылдау;
ормандарды өрттерден және орман тәртiбiн бұзушылықтан күзету, оларды зиянкестер мен аурулардан қорғау;
орман тұқымы және питомник шаруашылығын қалпына келтiру;
ормандарды молықтыру және орман өсiру жөнiнде жаңа технологиялар әзiрлеу және енгізу;
жаңа технологиялар негiзiнде орман орналастыруды жоспарлау және жобалау-iздестiру жұмыстарының көлемiн ұлғайту;
орман орналастыру жобаларының және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды басқару жоспарларының сапасын арттыру;
ормандардың ұтымды пайдаланылуын ұйымдастыру;
жеке орман қорын дамыту үшiн жағдайлар жасау.
5. Бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары мен тетiгi
Бағдарламаны iске асыру орман шаруашылығын, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды мемлекеттiк басқаруды және орман шаруашылығы саласындағы нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiрудi, ормандарды өрттер мен Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзушылықтан күзету, оларды зиянкестер мен аурулардан қорғау тиiмдiлiгiн арттыруды, сондай-ақ ормандарды молықтыру мен орман өсiру жүйесi мен әдiстерiн және ормандарды ұтымды пайдалануды ұйымдастыруды жетiлдiрудi көздейдi. Ормандарды молықтыру және орман өсiру орман орналастыру материалдары мен жобалау-сметалық құжаттаманың негізiнде, орман пайдалану - орман орналастыру материалдарына сәйкес жүзеге асырылатын болады.
Сондай-ақ Бағдарлама қоршаған ортаны қорғау және биологиялық әртүрлілiктi сақтау жөнiндегi халықаралық мiндеттемелердi орындауды көздейдi.
Ерекше қорғалатын табиғи орман аумақтары мемлекеттiк табиғи-қорық қорын сақтау мен қалпына келтiру үшiн негiзгі база болып табылады және ерекше қорғалатын табиғи орман аумақтары желiсiн одан әрi дамыту Бағдарламаны iске асырудың негізгі бағыттарының бiрi болады.
Астана қаласының санитарлық-қорғаныштық жасыл аймағын құру жайсыз табиғи факторларды жұмсартуға, қала аумағының экологиясын, микроклиматын жақсартуға және халықтың дем алуына кең көлемдi аймақ құруға бағытталған.
Саланы орман шаруашылығы мамандарымен қажеттi мөлшерде қамтамасыз ету үшiн Бағдарламада орман шаруашылығы кадрларын даярлау және олардың бiлiктілiгін арттыру көзделген.
5.1. Орман шаруашылығының нормативтiк-құқықтық базасын
жетiлдiру
Қазақстан Республикасының Орман кодексiн iске асыру мақсатында "Мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ағаш кесу ережесi" Қазақстан Республикасы Үкiметi қаулысының жобасы, сондай-ақ мемлекеттік орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсiру жөнiндегi негiзгi талаптарды айқындайтын уәкiлеттi органның бiрқатар нормативтiк құқықтық кесiмдерi әзiрленетiн болады.
"Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жаңа редакциясының жобасын әзiрлеп, онымен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың, соның iшiнде орманды аумақтардың қызметiн peттeу жоспарлануда.
5.2. Қоршаған ортаны қорғау және биологиялық
әртүрлiлiктi сақтау жөнiндегi халықаралық
мiндеттемелер
Ормандарды мен биологиялық әртүрлiлiктi сақтау мақсатында бiрқатар халықаралық жобалар iске асырылуда.
"Батыс Тянь-Шаньнiң биологиялық әртүрлiлiгін сақтау" туралы Ғаламдық Экологиялық Қордың жобасы Оңтүстiк Қазақстан облысында бiрегей биологиялық қауымдастықтарды күзетудi күшейтудi және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды кеңейтудi көздейдi.
Жоба экологиялық жүйе көзқарасын пайдаланып күзетiлетiн аумақтардың интеграцияланған жүйесiн құру арқылы биологиялық әртүрлiлiктi сақтау саласындағы проблемаларды шешуге бағытталған. Қазақстан бөлiгiнде жобаның қолданылу аймағы учаскелерiне Ақсу-Жабағылы мемлекеттiк табиғи қорығы және Батыс Тянь-Шаньнiң басқа да күзетілетiн аумақтары жатады.
Батыс Тянь-Шаньнiң күзетiлетiн аумақтарының тiкелей шегіндегi және одан тысқары жерлердегі құрып кету қатерi төнген (Қызыл кiтапқа енгізiлген) маңызды, бiрегей түрлердiң, қауымдастықтардың және экологиялық жүйелердiң жай-күйiнiң нашарлап кету көрсеткiшiн төмендету Қазақстанның ұзақ мерзiмдi экономикалық және әлеуметтiк дамуына осы жобаның қосатын үлесi болып табылады.
"Республика ормандарын сақтау және оның аумағының орманды алабын ұлғайту" атты толық көлемдi жобаны әзiрлеу үшiн Халықаралық Қайта Құру және Даму Банкi грант бөлдi. Толық көлемдi жоба үш облыста: Шығыс Қазақстан, Павлодар және Қызылорда облыстарында жүзеге асырылатын болады және орман шаруашылығын басқарудың мемлекеттiк жүйесiн жетiлдiруге, Ертiс өңiрiнiң орманды жалдарын және Қызылорда облысының шөлейт жерлерiндегi сексеуiл екпелерiн қалпына келтiруге бағытталған.
5.3. Ормандарды өрттерден және Қазақстан Республикасының
орман заңнамасын бұзушылықтан күзету, оларды
зиянкестер мен аурулардан қорғау
Ормандарды өрттерден және орман заңнамасын, жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн пайдалану және пайдалану мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылықтан қорғауды мемлекеттiк орман күзетiнiң қызметкерлерi және ерекше қорғалатын табиғи орман аумақтарының мемлекеттiк инспекторлары жүзеге асырады.
Жаңа ерекше қорғалатын табиғи орман аумақтарының құрылуын ескере отырып, сондай-ақ ормандарды жерден күзетудi күшейту үшiн ерекше қорғалатын табиғи орман аумақтарының мемлекеттiк инспекторларының штаты ұлғайтылды.
Орман өрттерiн бастапқы кезеңде байқау және оларды дер кезiнде оқшаулау мақсатында да ормандарды авиациямен күзету жүзеге асырылуда.
Ормандарды өрттерден және Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзушылықтан күзету, оларды зиянкестер мен аурулардан қорғау тиiмдiлігін арттырудың негізi осы бағыттардағы iс-шаралар кешенiн жүзеге асыратын жердегi және авиациялық қызметтердiң пәрмендi жүйесiн ұйымдастыру болып табылады.
Тиiмдiлiктi арттыру мыналардың есебiнен қамтамасыз етiлетiн болады:
ормандарды жерден күзету қызметтерiнiң материалдық-техникалық базасын нормативтерге сәйкес осы заманғы өртке қарсы техникамен және жабдықтармен, күзет машиналарымен, байланыс құралдарымен, қызмет қаруымен және нысандық киiммен кезең-кезеңмен нығайту, мұның өзi ормандарды жерден күзетудi неғұрлым сапалы түрде жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi;
мемлекеттiк орман қоры аумағындағы жабылып қалған өртке қарсы объектiлердi (бақылау бекеттерi, өрт сөндiретiн су бөгендерi) қалпына келтiру;
ормандарды өртке қарсы жарақтандыру, соның iшiнде өртке қарсы жолақтар, жыртылған жер жиектерiн тарту және оларға күтiм жасау жөнiнде шаралар өткiзу, орман шаруашылығы және өртке қарсы мақсаттағы жолдарды жөндеу, сондай-ақ негiзiнен биологиялық әдiстердi пайдаланып, ормандарды зиянкестер мен аурулардан қорғаудың белсендi тәсiлдерiн қолдану;
ормандардағы өрт қауiптілігінiң дәрежесiне байланысты авиациямен күзетудiң қажеттi жиiлiгiн қамтамасыз ету, өрт сөндiрушi-десантшылар санын көбейту;
биотехникалық шаралар жүргiзу.
Материалдық-техникалық базаны нығайту Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 19 қаңтардағы N 53 қаулысымен бекiтiлген нормаларға сәйкес жүзеге асырылатын болады.
Орман мекемелері мен ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтардың өртке қарсы жұмыстарды және ормандарды молықтыру мен орман өсiру жөнiндегi шараларды жүргізу үшiн өрт сөндiру машиналары, күзет машиналары, доңғалақты және шынжыр табанды тракторлар, өртке қарсы техника, тiркеме және аспалы құралдар сатып алынады.
2005-2006 жылдары кордондарға, өрт сөндiру-химиялық станцияларға және өрт қадағалау мұнараларына жөндеу жұмыстары жүргізiледі.
Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы мемлекеттiк орман қорының аумағында өртке қарсы жолақтар мен жыртылған жер жиектерi тартылатын болады.
Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы мемлекеттiк орман қорының аумағында 70 мың га, соның iшiнде 2004 жылы - 26 мың га, 2005 жылы - 23 мың га және 2006 жылы - 21 мың га алқапта, ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтарда 3,54 мың га, жыл сайын 1,18 мың га алқапта зиянкестермен күрестiң оларды құртып жiберу шаралары жүргiзiлетiн болады.
Ормандарды өрттерден күзету тиiмдiлiгiн арттыру, оларды жедел түрде байқау және сөндiру үшiн авиациялық жұмыстар ормандардың бүкiл алқабында, өрт неғұрлым аздау қамтыған ормандарда - 5639 мың гектарда жүзеге асырылуға тиiс, бұл ретте авиациямен күзету ұзақтығы өрт қаупi бар маусымда 6803 сағат болуы керек.
Жыл сайын облыстық атқарушы органдардың қарауындағы орман мекемелерi мен ерекше қорғалатын табиғи орман аумақтары жануарлар мен құстар үшiн жем астауларын ұйымдастыру жолымен биотехникалық шаралар жүргiзетiн болады.
5.4. Ормандарды молықтыру және орман өсiру
Өсiп-өну сапасына тексеруден өткен тұқымдармен ормандарды молықтыруды жүзеге асыру ормандарды молықтыру мен орман өсiру жүйесiн жетiлдiруге, орман тұқымы шаруашылығына ғылыми жетiстiктердi енгiзуге, ормандарды сенiмдi түрде молықтыруды және Қазақстан аумағының орман өскен жерлерiн кеңейтудi қамтамасыз ететiн отырғызу материалын өсiру мен орман дақылдарын алудың озық технологияларын қолдануға жәрдемдесетiн болады. Осы салада Қазақ мемлекеттiк республикалық орман тұқымы мекемесi жұмыс iстейдi, 2004 жылы оған мекеменi және оның орман тұқымдарының бақылау станциясы үлгi зертханасының талаптарына сай келетiн зертханасын орналастыру үшiн үй-жай сатып алынады.
Ормандарды молықтыру және орман өсiру жөнiндегi iс-шараларды сапасы жақсартылған тұқымның және отырғызу материалының қажеттi мөлшерiмен қамтамасыз ету үшiн селекциялық-генетикалық негiзде тұрақты орман дақылдары тұқымы базасын құру, сондай-ақ питомник шаруашылығын дамыту, отырғызу материалын өсiру жөнiндегi озық технологияларды енгiзуге кiрiсу қажет.
Ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтарда 51 га алқапта орман питомниктерi, сондай-ақ облыстық атқарушы органдардың қарауындағы орман мекемелерiндегi орман питомниктерi де қалпына келтiрiлетiн болады.
Ормандарды молықтыру орман дақылдарын себу және отырғызу, сондай-ақ ормандарды табиғи жолмен қалпына келтiру үшiн қолайлы жағдайлар жасау арқылы жүзеге асырылатын болады. Ормандарды табиғи жолмен қалпына келтiруге жәрдемдесу тұқымдардың өсiп-өнуiне жағдайлар жасау және ағаш кесiлетiн жерлердi қоршау мақсатында кеспе ағаштарды жоспарлау, жердi өңдеу кезiнде шаруашылық жағынан бағалы тұқымдардың өркендерi мен жас талдарын сақтау арқылы жүргiзiледi.
Питомниктерде орман дақылдарын себу және отырғызу материалын өсiру үшiн 140 мың кг, соның iшiнде 2004 жылы 40 мың кг, 2005 және 2006 жылдары 50 мың килограмнан орман тұқымдары жиналады. Ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтарда орман дақылдарын өсiру үшiн жыл сайын 2,2 мың килограмнан орман тұқымдары дайындалатын болады.
Орман дақылдарын отырғызу ең алдымен өртеңдер мен ағаш кесiлген жерлерде жүзеге асырылатын болады. Осындай алаптардың басым бөлiгi Ертiс өңiрiнiң орманды жалдарында, Қазақтың шағын адырлы қарағайлы ормандарында, сексеуiл ормандары өскен аймақта орналасқан.
Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы мемлекеттік орман қоры аумағында Бағдарламамен 81,09 мың га алқапта ормандарды молықтыру, соның iшiнде 42,31 мың га алқапта орман дақылдарын отырғызу жұмыстарын жүргiзу көзделген. Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы мемлекеттiк орман қоры аумағында ормандарды молықтыру көлемi облыстар бойынша 1-кестеде келтiрiлген.
1-кесте
мың га
____________________________________________________________________
Облыс | Ормандарды молықтыру, | о.і. себу және
| барлығы | отырғызу
____________________________________________________________________
| 2004ж.| 2005ж. |2006ж.| 2004ж.|2005ж. | 2006ж.
____________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
____________________________________________________________________
Ақмола 0,51 0,66 0,68 0,25 0,34 0,35
Ақтөбе 0,18 0,18 0,18 0,18 0,18 0,18
Алматы 1,90 2,40 2,90 1,20 1,50 1,70
Атырау 0,22 0,4 0,50 0,07 0,1 0,15
Шығыс
Қазақстан 0,03 0,03 0,03 0,03 0,03 0,3
Жамбыл 4,15 5,10 6,70 4,15 5,10 6,70
Батыс
Қазақстан 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10
Қарағанды 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05
Қостанай 0,45 0,92 0,92 0,20 0,65 0,65
Қызылорда 3,51 3,51 3,51 3,51 3,51 3,51
Маңғыстау 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Павлодар 0,08 0,04 0,04 0,08 0,04 0,04
Солтүстік
Қазақстан 7,00 9,38 10,33 0,01 0,01 0,01
Оңтүстік
Қазақстан 2,60 5,40 6,20 1,10 2,90 3,40
___________________________________________________________________
Барлығы: 20,78 28,17 32,14 10,93 14,51 16,87
___________________________________________________________________
Ертiс өңiрiнiң қарағайлы ормандарындағы өртеңдер мен ағашы кесiлген жерлерде ормандарды қалпына келтiру жөнiндегi жұмыстарды мекемелер - "Семей орманы" және "Epтic орманы" мемлекеттiк табиғи орман резерваттары жүргiзетiн болады.
Ормандарды молықтыру проблемасын шешу ормандарды молықтырудың табиғи және жасанды тәсiлдерiнiң ғылыми тұрғыда негiзделген ара-қатынасын белгiлеуден туындауға тиiс. Осы мақсаттарда 2004 жылы басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесудi өткiзу кезiнде неғұрлым қатаң орман өсiру талаптарын белгiлеу бөлiгiнде оның жаңа ережесi әзiрленетiн болады.
Селекциялық орман орталықтары орман дақылы өндiрiсiн селекциялық негiзге көшiру және негiзгi орман құрайтын және интродукциялық тұқымдарының тұрақты орман тұқымы базасын құру жөнiндегi жұмыстар жалғастырылатын болады.
Орталықтардың ең жақын перспективаға негiзгi мiндеттерi:
олардың аумақтарындағы селекциялық-тұқым шаруашылығы объектiлерiн күзету және ұстау;
мұрагерлiк қасиеттерi жақсартылған орман дақылдарын алу үшiн селекциялық-бағалы отырғызу материалын өсiру;
жаңа селекциялық-тұқым объектiлерiн құру болып табылады.
Алға қойылған мiндеттердi орындау үшiн селекциялық-тұқым және селекциялық-зәузатқор мақсатындағы объектiлер құру, сондай-ақ Шренк шыршасының, қарағайдың, қайыңның, сексеуiлдiң, алма ағашының, балқарағайдың, майқарағайдың және басқа тұқымдардың уақытша орман тұқымы учаскелерiнiң негiзiн қалау мен олардың зәузатқорлық резерваттарын бөлу жоспарлануда, олардың көлемi 2-кестеде келтiрiлген.
2-кесте
___________________________________________________________________
N | Объектiлердiң |Жоспарланған | оның iшiнде жылдар
р/с| атауы |көлемдер, га | бойынша
| | |_________________________
| | | 2004 | 2005 | 2006
___________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6
___________________________________________________________________
1. Уақытша орман тұқымы 7319 2457 2439 2423
учаскелерiнiң негiзiн
қалау
2. Тұрақты орман тұқымы 1739(623,2)* 614 579 546
учаскелерiнiң негiзiн
қалау
3. Тұрақты орман тұқымы 40(57,2)* 5 10 25
плантацияларының
негізiн қалау
4. Шығымды екпелер ірiктеу 1291(38,8)* 488 510 293
5. Шығымды ағаштар 447(322)* 145 174 128
iрiктеу, дана
6. Зәузатқорлық резерваттар 19162 3062 11150 4950
бөлу (38125,0)
___________________________________________________________________
* Объектiлердiң 01.01.03 ж. есебі бойынша болуы
Қазақстан Республикасы Орман кодексiнiң қабылдануымен жекеше орман иелену құқығы туындайды, ол үшiн оны экономикалық жағынан көтермелеудiң көзделуi қажет. Осы мақсатта, егер жеке және мемлекеттiк емес заңды тұлғалардың қызметi ормандарды қалпына келтiруге және/немесе ағаш тұқымдарын плантацияда өсiруге бағытталатын болса, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оларға несиелiк және өзге де жеңiлдiктер беру тетiгiн жасау жоспарлануда.
5.5. Орман орналастыру және жобалау-іздестіру жұмыстары
Орман қорының жай-күйi туралы ақпарат алу 10 жылдық тексеру кезеңiмен орман орналастыру жұмыстарын жүргiзу арқылы жүзеге асырылады. Аталған кезең орман шаруашылығын жоспарлау үшiн оңтайлы кезең болып табылады.
Орман орналастыру жұмыстарын жүзеге асыру кезiнде ормандарды түгендеудiң қашықтық әдiстерi мен компьютерлiк технологияларды қолдану бөлiгiнде оларды жүргiзу технологиялары жетiлдiрiлетiн болады. Кезең-кезеңмен жүзеге асырылатын ГИС-технологияларды енгiзу үшiн бағдарламалық қамтамасыз етудi сатып алу аса дәлме-дәл және дала жағдайында жұмыс iстеуге ыңғайлы жоспарлау-картографиялық материалын алуға мүмкiндiк бередi.
Орман өсiруге жарамды алаптарды және сүрек пен бұта тұқымдарының түр-түрiн iрiктеп алу, ормандарды қалпына келтiру және орман өсiру кезiнде орман дақылдарының шығымдылығын арттыру және отқа төзiмдi орман екпелерiн алу мәселелерi, сондай-ақ мемлекеттік орман қорын өртке қарсы жарақтандыру жобалау-смета құжаттамасының негiзiнде жүзеге асырылатын болады.
5.6. Ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтар
Ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтар мемлекеттiк табиғи-қорық қорын сақтау мен қалпына келтiру және оны ғылыми, мәдени-ағарту, оқу және өзге де мақсаттарда пайдалану үшін негiзгi база болып табылады.
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000 жылғы 10 қарашадағы N 1692 қаулысымен мақұлданған Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтарын дамыту мен орналастырудың 2030 жылға дейiнгі тұжырымдамасына сәйкес ерекше қорғалатын орман аумақтарының желiсiн одан әрі дамыту көзделуде.
Осы мақсаттарда 2004 жылы Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы мен Шарын мемлекеттік ұлттық табиғи паркi құрылды. Алдағы уақытта ерекше қорғалатын орман аумақтары үшін алқаптар қалдыру жоспарлануда.
5.7. Астана қаласының санитарлық-қорғаныштық
жасыл аймағы
Астана қаласының төңiрегiнде санитарлық-қорғаныштық аймақ құру жөнiндегi жұмыстар одан әрі өрiстей түседi.
Мынадай іс-шаралар:
2005 жылға дейiн қала шекарасында 14,0 мың га алқапта және қала шетiндегі аймақта 11,0 мың га алқапта орманға жарамды учаскелерде екпелер, соның iшiнде 21,2 мың га алқапта жаңа орман отырғызу және 4,8 мың га алқапта өткен жылдардың ормандарын қайта жаңарту;
2006 жылы 25 мың га алқаптағы, соның iшiнде қала шегiндегi 14,6 мың га және Астана қаласының қала шегіндегi аймағында 10,4 мың алқаптағы екпелерге агротехникалық күтім жасау;
ағаш және бұта тұқымдарының аязға шыдамды, тұзға төзiмдi және жылдам өсетін түрлерi болатын отырғызу материалының түр-түрiн өсiру;
жылдам өсетiн ағаш тұқымдарын аудандастыру;
Астана қаласы шекарасында отырғызылған ағаштарды коммуналдық меншiкке беру көзделуде, ол:
бiрiншi жолғы әдіспен орман дақылдарын отырғызған кезде - отырғызғаннан кейiнгі үшiншi жылы;
екінші жолғы әдiспен отырғызғаннан кейін үшіншi жылы қылқан жапырақты ағаш тұқымдарын қосып екiншi жолғы әдiспен орман дақылдарын отырғызған кезде жүзеге асырылады;
"Жасыл аймақ" PMК-ның материалдық-техникалық базасын арнайы орман шаруашылығы техникасымен және жабдықтарымен нығайту көзделуде.
2004-2006 жылдарға арналған жұмыстар көлемi, сондай-ақ жұмысшы кадрлары мен техникаға қажеттiлік 3 және 4-кестелерде келтiрiлген.
3-кесте
___________________________________________________________________
N | | Өлшем | Жылдар |
р/с| Іc-шаралардың |бірлігі|______________________| Жиыны
| атауы | | 2004 | 2005 | 2006 |
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
___________________________________________________________________
1. Жобалау-iздестiру мың га 15 0 0 15
жұмыстар млн. тг 31,2 0 0 31,2
2. Жердi пайдаланушылар.
дың залалдарын өтеу млн. тг 45 0 0 45
3. Жер учаскелерін бөлу мың га 8 0 0 8
4. Отырғызу материалын млн.
өсiру және сатып алу дана 8,3 8,9 2,8 20,0
5. Жылдам өсетін ағаш
тұқымдарын аудандастыру млн. тг 0,5 0,5 0,5 1,5
6. Топырақты дайындау мың га 5,1 0 0 5,1
7. Орман екпелерін мың га 4,7 5,1 0 9,8
отырғызу оның iшiнде
қайта жаңарту мың га 1,7 2,0 0 3,7
8. Агротехникалық күтім, мың га 19,9 25,0 25,0 69,9
оның iшiнде Астана
қаласының әкімдігі мың гa 7,3 8,2 10,7 26,2
9. Орманды күтiп-баптау мың га 7,7 11,7 14,7 33,7
10. Орман екпелерiн Астана
қаласының теңгерiмiне
беру мың га 0,9 2,5 3,7 7,1
___________________________________________________________________
4-кесте
___________________________________________________________________
N | | Өлшем | Жылдар |
р/с| Іc-шаралардың |бірлігі|______________________| Жиыны
| атауы | | 2004 | 2005 | 2006 |
___________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
___________________________________________________________________
1. Жұмысшы кадрларына
қажеттiлiк адам 1057 855 560 2472
2. Тракторлар мен аспалы
құралдарға қажеттiлiк дана 68 42 36 146
о.і. күш сыныптары
бойынша
7 т дана 11 2 2 15
4 т дана 19 2 2 23
3 т дана 30 38 32 100
___________________________________________________________________
5.8. Орман шаруашылығы саласында кадрлар даярлау және
олардың бiлiктiлiгiн арттыру
Саланы жас мамандармен қамтамасыз ету мақсатында оларды даярлауды Қазақ мемлекеттiк ұлттық аграрлық университетi, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университетi, Бурабай экология және орман шаруашылығы колледжi, Риддер аграрлық-техникалық колледжi, Есiл ауылшаруашылық колледжi жүзеге асыруда.
Студенттердің оқу-өндiрiстiк практикадан өтуiн "Сандықтау оқу-өндiрiстік орман шаруашылығы" мемлекеттік мекемесi қамтамасыз етуде.
Орман шаруашылығының басшы қызметкерлерi мен мамандарының біліктiлігін арттыру үшiн жыл сайын оларды қайта даярлау жұмыс iстеп тұрған осы бағыттағы ғылыми және оқу орындарында мемлекеттiк тапсырыстың негізiнде жүзеге асырылады.
6. Қажеттi ресурстар және Бағдарламаны қаржыландыру көздерi
Осы Бағдарламаны қаржымен қамтамасыз ету көздерi республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражаты, сондай-ақ гранттар бойынша қаражат болып табылады.
Бағдарламаны iске асыруға республикалық бюджетте - 8157,14 млн. теңге, жергiлiктi бюджеттерде 5524,68 млн. теңге және 2004 жылы гранттар бойынша қаражат - 1030,60 мың АҚШ доллары көзделуде.
Сонымен бiрге Бағдарламаның iске асырылуына қарай шығыстар тиiстi қаржы жылына арналған бюджеттердi қалыптастыру кезiнде нақтылануы мүмкiн.
Бағдарламаны iске асыруға жұмсалатын жергiлiктi бюджеттердiң қаражаты облыстар бойынша 5-кестеде келтiрiлген.
5-кесте
млн. теңге
____________________________________________________________________
Жергілікті |Жергілiкті бюджеттердiң қаражаты барлығы, млн. теңге
бюджеттер |____________________________________________________
| Жергiлiктi бюджеттердiң | оның iшiнде ормандарды
| қаражаты барлығы | қалпына келтіруге
____________________________________________________________________
| 2004 ж |2005 ж | 2006 ж | 2004 ж | 2005 ж | 2006 ж
____________________________________________________________________
1 2 3 4 5 6 7
____________________________________________________________________
Ақмола 178,76 194,80 205,62 14,28 20,24 21,26
Ақтөбе 42,87 72,75 76,17 3,17 3,34 3,50
Алматы 227,18 303,00 317,00 16,70 21,00 25,50
Атырау 23,41 34,06 36,71 2,56 11,62 13,00
Шығыс
Қазақстан 113,43 113,43 113,43 5,00 5,00 5,00
Жамбыл 116,33 125,31 131,28 8,68 9,77 10,99
Батыс
Қазақстан 117,66 133,84 150,66 4,68 4,91 5,34
Қарағанды 86,00 67,72 74,15 4,60 4,60 5,00
Қостанай 163,29 171,46 179,87 13,07 13,73 14,41
Қызылорда 70,30 71,32 73,34 12,20 12,81 14,44
Маңғыстау 11,35 11,35 11,35 0,00 0,00 0,00
Павлодар 68,46 75,07 78,69 5,95 6,28 6,30
Солтүстік
Қазақстан 146,68 166,60 181,00 17,38 18,00 18,00
Оңтүстік
Қазақстан 85,76 109,11 116,51 8,99 23,70 27,40
Астана қаласы* 136,00 150,00 392,00
____________________________________________________________________
Жиыны: 1587,48 1799,42 2137,78 117,26 155,00 170,14
____________________________________________________________________
Ормандарды өрттен күзету, оларды зиянкестер мен аурулардан қорғау, ормандарды молықтыру және орман өcipу, орман пайдалануды реттеу жөнiнде Бағдарламада көзделген iс-шаралардың негiзгі көлемiн заңды тұлға мәртебесі бар орман мекемелерi мен ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтар жүзеге асыратын болады. Орман орналастыру, жобалау-iздестiру, орманды авиациямен күзету және өзге де жұмыстарды уәкiлеттi органның мамандандырылған ұйымдары жүргiзедi.
Бағдарлама шеңберiнде республикалық бюджетте уәкілетті органның қарауындағы ормандарды күзетуге, қорғауға, молықтыруға 6580,82 млн. теңге, соның iшiнде ормандарды авиациямен күзетуге 1591,90 млн. теңге, Астана қаласының санитарлық-қорғаныштық жасыл аймағын құруға - 1778,50 млн. теңге көзделуде.
Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы ормандарды күзетуге, қорғауға, молықтыруға жұмсалатын қаржы шығындарының жалпы көлемi 4227,83 млн. теңгенi, соның iшiнде мемлекеттiк орман күзетiн ұстау - 3025,10 млн. теңгенi құрайды. Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы ормандарды күзетуге және молықтыруға қаражат қажеттiлiгi 6-кестеде келтiрiлген.
6-кесте
млн.теңге
____________________________________________________________________
| Ормандарды күзетуге, | Оның ішінде орман
Облыс |қорғауға және молықтыруға| күзетiн ұстауға
| қаражат қажеттілігі, |
| барлығы |
|_________________________________________________
|2004 ж | 2005 ж | 2006 ж |2004 ж |2005 ж |2006 ж
____________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
____________________________________________________________________
Ақмола 147,76 159,80 167,52 119,21 124,12 130,08
Ақтөбе 42,87 49,75 52,17 39,05 45,74 47,95
Алматы 227,18 272,00 287,30 138,40 154,00 161,00
Атырау 23,41 34,06 36,71 19,26 18,88 19,45
Шығыс Қазақстан 92,98 92,98 92,98 87,98 87,98 87,98
Жамбыл 107,33 111,80 115,76 77,01 78,55 80,12
Батыс Қазақстан 99,76 112,40 124,94 80,92 92,62 104,02
Қарағанды 56,00 54,72 58,15 38,21 40,12 42,05
Қостанай 133,75 140,43 147,46 86,63 90,96 95,51
Қызылорда 67,71 68,60 70,50 50,20 50,20 50,20
Маңғыстау 6,35 6,35 6,35 6,35 6,35 6,35
Павлодар 60,07 65,29 68,43 36,47 38,92 41,93
Солтүстік
Қазақстан 144,68 153,00 162,50 110,90 118,00 127,00
Оңтүстік
Қазақстан 80,41 109,11 116,51 64,81 64,81 64,81
____________________________________________________________________
Жиыны: 1290,26 1430,29 1507,28 955,40 1011,25 1058,45
____________________________________________________________________
Бағдарламаны техникалық қамтамасыз ету үшін жалпы сомасы 1543,66 млн. теңге, соның iшінде республикалық бюджет қаражаты есебiнен - 924,80 млн. теңге, жергiлiктi бюджеттер есебiнен - 618,86 млн. теңге қаражат қажет. Бағдарламаны техникалық қамтамасыз ету үшін қаржы қаражатының қажеттілігі 7-кестеде келтiрiлген.
7-кесте
млн. теңге
____________________________________________________________________
Қаржыландыру көздерi| Барлығы | оның iшінде жылдар бойынша
| |____________________________________
| | 2004 | 2005 | 2006
____________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5
____________________________________________________________________
Мемлекеттік бюджеттің
барлық қаражаты: 1543,66 620,43 451,91 471,32
соның ішiнде
республикалық бюджет 924,80 459,20 232,80 232,80
Жергілiкті бюджеттер 618,86 161,23 219,11 238,52
соның iшінде облыстар
бойынша
Ақмола 104,10 31,00 35,00 38,10
Ақтөбе 47,00 0,00 23,00 24,00
Алматы 60,70 0,00 31,00 29,70
Атырау 0,00 0,00 0,00 0,00
Шығыс Қазақстан 61,35 20,45 20,45 20,45
Жамбыл 38,02 9,00 13,50 15,52
Батыс Қазақстан 65,06 17,90 21,44 25,72
Қарағанды 59,00 30,00 13,00 16,00
Қостанай 92,98 29,54 31,02 32,42
Қызылорда 8,16 2,59 2,72 2,85
Маңғыстау 15,00 5,00 5,00 5,00
Павлодар 28,43 8,39 9,78 10,26
Солтүстік Қазақстан 33,70 2,00 13,20 18,50
Оңтүстік Қазақстан 5,36 5,36 0,00 0,00
____________________________________________________________________
7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер
Бағдарламаны iске асыру ормандарды күзету, қорғау және молықтыру, оларды ұтымды пайдалану саласындағы ахуалды тұрақтандыруға, ормандардың сақталуын және орман өрттерi мен заңсыз ағаш кесуден болатын залалдарды азайтуға және кейіннен орман шаруашылығын жүргізу тиiмдiлігін арттыру үшiн негiз қалауға мүмкiндiк бередi.
Алдын ала жасалған есептер бойынша Бағдарламаны және оны iске асыру жөнiндегi Iс-шаралар жоспарын орындаудан күтiлетiн нәтижелердiң негiзгi өлшемдерi мыналар болуы мүмкiн:
орман өpттepi зақымдайтын алқаптарды өрт қаупі бар кезеңде 3,0 мың гектардан аспайтын көрсеткiшке дейiн азайту;
84,93 мың га жалпы алқапта ормандарды молықтыру, соның iшiнде 2004 жылы - 22,06 мың га, 2005 - 29,45 мың га және 2006 - 33,42 мың га молықтыру, соның ішiнде 46,15 мың га алқапта, олардың 2004 жылы 12,21 мың га, 2005 - 15,79 мың га және 2006 жылы - 18,15 мың га алқапта орман дақылдарын отырғызу;
14,8 мың га алқапта, соның iшiнде 2004 жылы - 4,7 мың га, 2005 - 5,1 мың га алқапта Астана қаласының санитарлық-қорғаныштық жасыл аймағын құру;
екпелердiң жас құрылымын, олардың сапалық құрамын және ормандардың санитарлық жай-күйiн жақсарту;
2024,4 мың га алқапта, соның iшiнде 2004 жылы 561 мың га, 2005 жылы - 564 мың га және 2006 жылы - 1039 мың га алқапта орман орналастыру жұмыстарын жүргiзу;
8 мың га алқапта екпелер отырғызу жобасын және 472,4 мың га алқапта ормандарды өртке қарсы жарақтаудың жұмыс жобасын жасау;
9058 га алқапта уақытша және тұрақты орман тұқымы учаскелерiн құру;
орман мекемелерiнiң, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың және саланың басқа да мамандандырылған ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайту, олардың қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыру, бұл алдағы уақытта орман шаруашылығын жүргiзу тиiмдiлiгiн арттыруға, ормандарды молықтыру және орман өсiру жөнiндегi жұмыстарды кеңейтуге, республиканың табиғи-қорық қорын сақтауды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
Жаңа орман алаптарын құру арқылы өсiп тұрған екпелер, табиғи шоқ тоғайлар, темiр жол мен автомобиль жолдары бойындағы қорғаныштық орман жиектерi бiртұтас жүйеге бiрiктiрiлетiн болады.
Астана қаласын салудың бас жоспарына сәйкес қала шетіндегi негізгi жасыл желектi дәлiз Есiл өзенiнiң арнасы бойымен өтiп, Вячеслав су қоймасының жағалауларындағы су қорғайтын екпелермен қосылып, қала мен қала шетiндегi аймақ аумағының табиғи көркемдiгiн жақсарта түседi. Қала шетiндегi аймақтың жер бедерi неғұрлым тартымды көрiнiске ие болып, астана халқы үшiн мәдени, сауықтыру және санитарлық-гигиеналық тұрғыдан алғанда аса құнды сипат алады.
8. Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары
____________________________________________________________________
p/с| | Аяқталу |Орындау.|Орындалу|Ықтимал| Қаржы.
N | Iс-шаралар | нысаны | ға |мерзiмi |шығын. | ландыру
| | | жауап. | | дар, | көзi
| | | тылар | | млн. |
| | | | |теңге |
____________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
____________________________________________________________________
1. Орман шаруашылығы мен ерекше қорғалатын табиғи
аумақтардың нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру
1. Орман және Норматив. АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
биоресурстар тік жыл сайын 58,90 бюджет
саласындағы құқықтық 2005ж.-
биологиялық кесiмнiң 58,90
негіздемелердi жобасы 2006ж.-
әзiрлеу 58,90
2. "Ерекше қорғала. Қазақстан АШМ 2004 жылғы Шығынсыз
тын табиғи аумақ. Республи. желтоқсан
тар туралы" касы
Қазақстан Респуб. Заңының
ликасы Заңының жобасы
жобасын әзiрлеу
2. Қоршаған ортаны қорғау және биологиялық әртүрлілікті
сақтау жөніндегі халықаралық міндеттемелер
1. Батыс Тянь-Шань. Қазақстан АШМ 2004 жылғы 2004ж.- Респ.
нiң таулы алқап. Республи. желтоқсан 17,96 бюджет
тарындағы ерекше касының
қорғалатын Үкіметіне 2004ж.- Грант
табиғи аумақтар. ақпарат 620,0 мың
дың бiрегей АҚШ
экологиялық доллары
жүйелерiн күзе.
тудi күшейту
2. "Республика Толық АШМ 2004 жылғы 2004ж.- Респ.
ормандарын сақтау көлемді желтоқсан 9,45 бюджет
және оның аумағы. жоба
ның орманды 2004ж.- Грант
жерлерiн ұлғайту" 410,6 мың
атты толық көлем. АҚШ
дi жоба әзiрлеу доллары
3. Ормандарды өрттерден және Қазақстан Республикасының орман
заңнамасын бұзушылықтан күзету, оларды зиянкестер мен
аурулардан қорғау
1 Ерекше қорғалатын Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
табиғи орманды Республи. жыл сайын 792,53 бюджет
аумақтардың жұмыс касының 2005ж.-
iстеуiн қамтама. Үкiметiне 792,53
сыз ету ақпарат 2006ж.-
792,53
2 Сандықтау оқу- Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
өндiрiстiк орман Республи. жыл сайын 12,27 бюджет
шаруашылығын касының 2005ж.-
ұстауды қамтама. Үкiметiне 12,30
сыз ету ақпарат 2006ж.-
12,30
3 Орман мекемелерін Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Жергіл.
ұстауды қамтама. Республи. облыс жыл сайын 966,57 бюджет
сыз ету касының әкiм. 2005ж.-
Үкiметiне дері 1019,25
ақпарат 2006ж.-
1066,45
4 Ерекше қорғалатын Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
табиғи аумақтар Республи. жыл сайын 459,20 бюджет
үшiн техника мен касының 2005ж.-
жабдықтар сатып Үкiметiне 232,80
алу ақпарат 2006ж.-
232,80
5 Сандықтау оқу- Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
өндiрiстiк орман Республи. жыл сайын 27,79 бюджет
шаруашылығы үшiн касының
техника мен Үкiметiне
жабдықтар сатып ақпарат
алу
6 Орман мекемелерi Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Жергіл.
үшiн техника мен Республи. облыс жыл сайын 161,23 бюджет
жабдықтар сатып касының әкiм. 2005ж.-
алу Үкiметiне дері 219,11
ақпарат 2006ж.-
238,52
7 Кордондар, өрт Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
мұнаралары және Республи. облыс жыл сайын 36,70 бюджет
басқа да үйлер касының әкiм. 2005ж.-
мен ғимараттар Үкiметiне дері 36,40
құрылысын және ақпарат 2006ж.-
оларды жөндеудi 36,40
жүзеге асыру
2004ж.- Жергіл.
4,50 бюджет
2005ж.-
7,11
2006ж.-
8,70
8 Өртке қарсы және Қазақстан АШМ, Қараша, 2004ж.- Респ.
орман қорғау Республи. облыс жыл сайын 192,24 бюджет
iс-шараларын касының әкiм. 2005ж.-
өткiзу Үкiметiне дері 94,95
ақпарат 2006ж.-
94,95
Қараша, 2004ж.- Жергіл.
жыл сайын 192,42 бюджет
2005ж.-
236,89
2006ж.-
248,44
9 Ормандарды авиа. Қазақстан АШМ Қараша, 2004ж.- Респ.
циямен күзету Республи. жыл сайын 505,80 бюджет
жөнiнде жұмыстар касының 2005ж.-
жүргiзу Үкiметiне 531,10
ақпарат 2006ж.-
555,00
10 Биотехникалық Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
iс-шараларды Республи. облыс жыл сайын 1,80 бюджет
жүргiзу касының әкiм. 2005ж.-
Үкiметiне дері 1,80
ақпарат 2006ж.-
1,80
2004ж.- Жергіл.
9,50 бюджет
2005ж.-
12,06
2006ж.-
13,53
4. Ормандарды молықтыру және орман өсiру
1 Тұқымдар дайын. Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
дау, өңдеу Республи. жыл сайын 12,58 бюджет
сапасына, сақтау. касының 2005ж.-
ға және пайдала. Үкiметiне 9,10
нуға бақылау ақпарат 2006ж.-
жасау 9,70
2 Қазақ мемлекет. Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
тiк республикалық Республи. жыл сайын 22,72 бюджет
орман тұқымы касының
мекемесi үшiн Үкiметiне
жабдықтар сатып ақпарат
алу
3 Тұрақты орман Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
тұқымы базасын Республи. жыл сайын 10,55 бюджет
қалыптастыруды касының 2005ж.-
қамтамасыз ету Үкiметiне 10,55
ақпарат 2006ж.-
10,55
4 Орман питомникте. Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
рiн қалпына Республи. облыс жыл сайын 34,82 бюджет
келтiрудi қамта. касының әкім. 2005ж.-
масыз ету Үкiметiне дері 17,41
ақпарат 2006ж.
17,41
2004ж.- Жергіл.
3,78 бюджет
2005ж.-
7,32
2006ж.-
6,90
5 Ормандардың Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
табиғи қалпына Республи. облыс жыл сайын 0,47 бюджет
келуiне жәрдем. касының әкім. 2005ж.-
десу шараларын Үкiметiне дері 0,20
өткiзу ақпарат 2006ж.
0,20
Желтоқсан, 2004ж.- Жергіл.
жыл сайын 2,69 бюджет
2005ж.-
7,17
2006ж.-
8,52
6 Тұқым себу және Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
ағаш отырғызу Республи. облыс жыл сайын 87,20 бюджет
әдiсiмен орман. касының әкім. 2005ж.-
дарды молықтыру Үкiметiне дері 43,59
және орман өсiру ақпарат 2006ж.
жөнiндегi iс- 43,59
шараларды өткiзу
Желтоқсан, 2004ж.- Жергіл.
жыл сайын 110,79 бюджет
2005ж.-
140,51
2006ж.-
154,72
7 Жекеше орман Қазақстан АШМ 2005 жылғы Шығынсыз
иеленушiлерге Республи. қараша
несиелiк және касының
өзге де жеңiлдік. Үкіметіне
тер беру жөнiнде ақпарат
ұсыныстар әзiрлеу
5. Орман-аңшылық шаруашылығын орналастыру және мемлекеттiк
орман қорын орман шаруашылығы үшiн жобалау
1 Заңды тұлға Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
мәртебесi бар Республи. жыл сайын 95,40 бюджет
орман мекемелерi. касының 2005ж.-
нiң (орман Үкiметiне 95,40
орналастыру ақпарат 2006ж.-
жобалары), ерекше 95,40
қорғалатын табиғи
аумақтардың
(ЕҚТА басқару
жоспарлары)
орман орналас.
тыру шараларын
өткiзу
2 Орман орналасты. Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
ру жұмыстарын Республи. жыл сайын 4,90 бюджет
жүргiзу үшiн касының 2005ж.-
аппараттық және Үкiметiне 4,90
бағдарламалық ақпарат 2006ж.-
қамтамасыз етуді 4,90
сатып алу
3 Орман екпелерiн Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
жасау жөнiнде Республи. жыл сайын 27,30 бюджет
жобалау-iздестi. касының 2005ж.-
ру жұмыстарын Үкiметiне 27,30
жүргiзу ақпарат, 2006ж.-
Екпелер алу 27,30
жобалары
6. Ерекше қорғалатын табиғи орманды аумақтар
1 Құрылатын ерекше Әкiмдер АШМ, Желтоқсан, Шығынсыз
қорғалатын қаулылары. облыс жыл сайын
табиғи аумақтар ның жобасы әкім.
үшiн жер алқапта. дері
рын қалдыру
7. Астана қаласының санитарлық-қорғаныштық жасыл аймағы
1 Жасыл аймақтың Қазақстан АШМ, Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
орман екпелерiн Республи. Астана жыл сайын 605,90 бюджет
өсiру жөнiнде касының қала. 2005ж.-
жұмыстар жүргізу Үкiметiне сының 690,00
ақпарат әкімі 2006ж.-
278,00
2004ж.- Жергіл.
136,00 бюджет
2005ж.-
150,00
2006ж.-
392,00
2 Жасыл аймақтың Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
орман екпелерiн Республи. жыл сайын 31,20 бюджет
жасау үшiн жоба. касының
лау-іздестіру Үкіметіне
жұмыстарын ақпарат
жүргізу
3 Жасыл аймақтың Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
орман екпелерi Республи. жыл сайын 45,00 бюджет
үшiн жер алу касының
залалдарын өтеу Үкіметіне
ақпарат
4 "Жасыл аймақ" Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
PMК материал. Республи. жыл сайын 56,40 бюджет
дық-техникалық касының 2005ж.-
базасын арнайы Үкіметіне 40,00
орман шаруашылы. ақпарат 2006ж.-
ғы техникасымен 32,00
және жабдықтар.
мен нығайту
5 Астана қаласының Астана АШМ, Желтоқсан, Шығынсыз
шекарасындағы қаласы Астана жыл сайын
екпелердi комму. әкiмiнiң қаласы.
налдық меншiкке қаулысы ның
беру әкiмi
8. Қызметкерлердiң бiлiктiлiгiн арттыру
Саланың басшы Қазақстан АШМ Желтоқсан, 2004ж.- Респ.
қызметкерлерi Республи. жыл сайын 1,70 бюджет
мен мамандарының касының 2005ж.-
бiлiктiлiгiн Үкіметіне 1,70
арттыруды және ақпарат 2006ж.-
оларды қайта 1,70
даярлауды
ұйымдастыру
Мемлекеттiк 2004ж.-
бюджет қаражаты, 4738,26
барлығы 2005ж.-
4500,35
2006ж.-
4443,21
соның ішінде: 2004ж.- Респ.
3150,78 бюджет
2005ж.-
2700,93
2006ж.-
2305,43
2004ж.- Жергіл.
1587,48 бюджет
2005ж.-
1799,42
2006ж.-
2137,78
Гранттар 2004ж.-
бойынша 1030,60
қаражат мың АҚШ
доллары
____________________________________________________________________