"Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметi туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шiлдедегі Заңына сәйкес және Алматы қаласының кешендi дамуын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
1. Алматы қалалық мәслихаты мақұлдаған Алматы қаласының Бас жоспары бекiтілсiн.
2. "Алматы қаласының қала құрылысын дамыту туралы" Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1992 жылғы 16 сәуiрдегi N 343 қаулысының (Қазақстан Республикасының ПҮКЖ-ы, 1992 ж., N 16, 253-құжат) күші жойылды деп танылсын.
3. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң
2002 жылғы 19 желтоқсандағы
N 1330 қаулысымен бекiтiлген
Алматы қаласының 2020 жылға дейiнгi кезеңге арналған Бас жоспары тiршiлiк етудiң қолайлы ортасын жасау мен қаланы тиянақты дамыту, экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету, табиғаты және мәдени мұраларды сақтау мақсатында Алматының қала құрылысын дамытуды жоспарлаудың негiзгi құжаты болып табылады.
Бас жоспар Алматы қаласының "Алматы қаласының айрықша мәртебесi туралы" Қазақстан Республикасының Заңында қарастырылған функцияларды жүзеге асыруын және Алматы қаласы дамуының Алматы агломерациясымен өзара байланыстылығын ескеру арқылы әзiрлендi.
Бас жоспар қалалық инфрақұрылымды дамытудың перспективалы және бiрiншi кезектi бағдарламаларын әзiрлеу мен жүзеге асыруға, табиғи кешен аумақтарын сақтауға және өркендетуге, тұрғын жайлар аумақтарын қайта жаңарту мен өндiрiстiк аумақтарды қайта ұйымдастыруға, қоғамдық, iскерлiк және мәдени орталықтарды, туризм және демалыс нысандарын дамытуға, қалалық ортаны кешендi көрiктендiруге және эстетикалық жағынан ұйымдастыруға, Алматының әкiмшiлiк аудандарының аумақтарын және оның басқа да аумақтық бiрлiктерiн өркендетудiң, қала құрылысы жоспарларын, қаланы жобалау мен салудың жобаларын әзiрлеуге және iске асыруға арналған негiз болып табылады.
Алматы қаласын дамытудың бас жоспарының басты мақсаты - экологиялық жағынан қолайлы, қауiпсiз және әлеуметтiк жағынан тиiмдi тiршiлiк ортасын жасауға бағытталған қала құрылысы шараларының кешенiн жүргiзу.
Бас жоспардың негiзгi сәулет-қала құрылысы идеясы: Алматы қаласының "қала-бақ" ретiндегi бейнесiн сақтау мен қалыптастыруға саяды.
2. Әлеуметтiк-экономикалық даму көрсеткiштерi
Демография
2020 жылға дейiнгi перспективада демографиялық процестердiң серпінi дәстүрлi, ертеден қалыптасқан қоғамдық даму факторларының және қоғам өмiрiндегi үдей түскен әлеуметтiк-экономикалық өзгерiстер, демек жаңарулардың барысында қалыптасатын жаңа факторлардың бүкiл жиынтығының өзара үйлесiмiмен анықталады.
Алматы қаласын демографиялық дамытудың сипаты халықтың табиғи және көшi-қон қозғалысы ретiнде анықталады, олардың ауқымы және бағыт-бағдары әлеуметтiк-экономикалық қайта жаңарулардың нәтижелерiне:
қаланың экономикалық әлеуетiнiң дамуына;
тұрғын үй рыногының дамуына;
жұмыспен қамтылуға және еңбекке ақы төлеу деңгейiне;
мемлекеттiк және жергiлiктi әлеуметтiк саясатқа және басқа факторларға тәуелдi болады.
Халықтың перспективалы саны болжамдарының нұсқалары бала туудың 1000 адамға шаққанда кезең-кезеңiмен 11,5 баладан 7,8 балаға дейiн кемуi және 15,2 балаға дейiн өсуi, 1000 тұрғынға шаққанда өлiм-жiтiмнiң 11,8 адамның 12,4 адамға дейiн өсуi мен 8,2 адамға дейiн азаюы, халықтың өмiр ұзақтығының артуы мен көшi-қон өсiмi болжамдарын ескеру арқылы есептелдi. Көшi-қонның оң сальдосына 1998-2000 жылдарда қол жеттi және болжамды кезеңнiң соңына дейiн осылай болады деп қарастырылады.
Алматы халқының 2020 жылға дейiнгi кезеңдегi болжамды саны Алматыдағы, Алматы аймағындағы және тұтасынан Қазақстан Республикасы бойынша тиянақты да үдемелi демографиялық үрдiстермен анықталады. Алматының тұрақты өз тұрғындарын және уақытша тұрғындарын қамтитын Алматы халқының жиынтық саны болжамдары аса тиянақты болып табылады. Болжамның аса ықтималды нұсқалары бойынша Алматы халқының перспективалы жиынтық саны 1500 мың адамды, соның iшiнде тұрақты тұрғындар - 1300 мың адамды, уақытша тұрушылар - 200 мың адамды құрай алады.
Халықтың жұмыспен қамтылу құрылымының есептi көрсеткiштерi 2020 жылға қарай тұрғындардың қаланы қалыптастырушы топтарының 189,5 мың адамнан 327,6 мың адамға және қызмет көрсетушi топтардың - негiзiнен экономиканың салдары бойынша жұмыс iстейтiн адамдардың жалпы санында 354,1 мың адамнан 390,0 мың адамға дейiн өсуiн қарастырады.
Қаланың әлеуметтiк және қала құрылысы дамуының негiзгi мақсаты - бұл әлеуметтiк-психологиялық жағдай жасау және осы қаралып отырған аумақта тұрғындардың өмiр сүруiнiң жоғары орта деңгейiн қалыптастыру.
Алматының қала құрылысы дамуының негiзгi бағыттарының тиiмдiлiгiнiң экономикалық көрсеткiштерi 2000 жылмен салыстырғанда 2020 жылға қарай:
жалпы аймақтық өнiм өндiру көлемiнiң 3 есе;
күрделi қаржылар көлемiнiң салыстырмалы бағалармен 2,5 есе;
жан басына шаққанда кiрiстiң 2 еседен астам көбеюi.
Тұрғын үй-азаматтық құрылыс
Тұрғын жайлар ортасын кешендi қалыптастырудың негiзгi бағыттары қаланың бүкiл тұрғын жай қорын 27,5 миллион м
2
көбейту арқылы баспанамен қамтамасыз етудi орта есеппен 1 адамға шаққанда 22 м
2
жеткiзудi қарастырады. Құрылыс 1,1 мың га (жалпы алаңы 2,42 миллион м
2
) бос аумақтарда, сондай-ақ ескi үйлердi бұзып алу есебiнен қайта жаңартылатын және бұрыннан бар құрылыстар арасында үйлер тұрғызылатын 1,8 мың га (жалпы алаңы 5,27 миллион м
2
) аумақтарда жүзеге асырылатын болады. Жеке тұрғын үй құрылысының үлесi бүкiл осы кезең iшiнде тұрғын үй құрылысының жалпы көлемiнiң 37% құрайды.
Алматының тұрғын үйлер аумақтарын қайта жаңарту мен дамытудың басым бағдарламалары мыналар:
аумақтардың пайдаланылуының жоғары интенсивтiлiгiне қоса қаланың құрылымдық бөлiктерiндегi тығыз салынбаған бұрынғы үйлер (магистральдар бойындағы аумақтар, нақ орталық, қалалық тораптар және т.б.) аймақтарын қайта жаңарту, ол жалпы алаңы 0,2 миллион м
2
бiр қабатты құрылыстарды бұзуды және оның өтемi ретiнде осы аумақтарда жалпы алаңы 1,47 миллион м
2
көп қабатты құрылыстарды жаңадан салуды қамтиды;
құрылысы аяқталмаған нысандарды салып бiтiру және бұрыннан қалыптасқан құрылыстар шегiнде қалалық бос аумақтарда тұрғын үйлер кешендерiн қалыптастыру, сөйтiп 4,2 миллион м
2
, соның iшiнде өндiрiстiк мақсаттағы аумақтарды қайта ұйымдастыруды ыңғайластыру және бұрыннан бар және қоғамдық үйлер арасында құрылыс салу есебiнен 0,7 миллион м
2
үй қорын iске қосу;
табиғи-ландшафты сұлбалар мен халық қоныстандырылған аумақтардың түйiскен аймақтарында көлемi 1,02 миллион м
2
тұрғын қорына дейiн қалалық және коттедждiк үлгiдегi шағын қабатты тұрғын үйлер салу кешенiн қалыптастыру;
тарихи-мәдени тұрғыдан бағалы, XIX ғасырдың және XX ғасырдың басындағы, XX ғасырдың 20-50 жылдарындағы қала құрылысының үлгiлерi болып табылатын тұрғын үй орамдарын және кешендерiн жаңғырту, қайта жаңарту және көрiктендiру; Алматының дәл орталығындағы тұрғын үй аумақтарын сақтау, үйлер ортасын оңалту мен қалыптастыру;
60-80 жылдары және кейiнгi кездерде жаппай құрылыс салынған аудандардың ықшам аудандарын кезең-кезеңiмен жаңарту, ол қайта жаңартылатын тұрғын үй қорын күрделi жөндеудi, қайта жоспарлауды, үйлерді биiктетудi, ескiрген үй қорларын бұзуды және көркейтiлу кешенiне 1,15 миллион м
2
ескi үйлердi бұзуды және жаңадан кешендi жайластырылған 1,41 миллион м
2
жалпы алаң көлемiнде жайлы, сейсмикалық жағынан орнықты, биiк (12-16 қабатты) үйлер салуды, сәулеттiк-кеңiстiктiк аяқтауды және қоғамдық аймақтар мен осы аймақтың орталықтары жүйесiн қалыптастыруды қамтиды.
Қаланың муниципальдық тұрғын үй қоры қалыптасып жатқан тұрғын үй рыногының маңызды бөлiктерiнiң бiрiне айналады. Халықтың әлеуметтiк жағынан қорғалатын және оларға теңестiрілген жiктері үшiн муниципальдық үй-жайлар салу, экономикалық тұрғыдан дамыған елдердiң тәжiрибесi бойынша, құрылыстың жалпы көлемiнiң 20-25 пайызын құрауы тиiс. Бұлар - ең арзан және жаппай таралған технологияны қолдану арқылы салынған, заңнамамен кепiлдiк жасалған тұрғын жаймен қамтамасыз етілу деңгейiне бағдарланған пәтерлер болатын көп қабатты үйлер.
Жаңа муниципальдық тұрғын үй құрылысының көлемi 2020 жылға дейін салу көзделген пайдалануға берiлетiн баспаналардың жалпы көлемiнiң шамамен 1,9 миллион м
2
немесе жылына орта есеппен 90 мың м
2
құрайды.
Бас жоспарда жаңа әлеуметтiк-экономикалық және қала жағдайларын ескеру арқылы 2020 жылға қарай қызмет көрсетудiң әлеуметтік-кепiлдi минимумында мекемелермен қамтамасыз етiлу және қалалық маңызы бар нысандарды дамытудың нормативтi көрсеткiштерiне жетуiне бағытталған әлеуметтiк саланы дамыту қарастырылады. Сонымен бiрге әлеуметтік салада жаңа құрылыс салу мен қызмет көрсету нысандарын қайта ыңғайластыру есебінен жалпы алаңы 4,77 миллион м
2
iске қосу, қаланың қызмет көрсету қорының ауқымын 7,97 миллион м
2
жалпы алаңға жеткiзу қарастырылуда.
Экономикалық қызмет
Алматы қаласы аумағында экономикалық қызметтiң салааралық құрылымын қайта ұйымдастыру, соның iшiнде ғылымның, бiлiмнiң, мәдениеттiң және жоғары технологиялы өнеркәсiптiң рөлiн сақтау, өндiрiстiк, iскерлiк және әлеуметтік инфрақұрылымдарды, қызмет көрсететiн салаларды, туризмдi және рекреацияны дамытуды ынталандыру, экологиялық жағынан қауiптi және ресурстарды көп қажет ететiн өндiрiстерді тapaту, қайта ұйымдастыру ұсынылады.
Материалдық өндiрiс салаларын құрылымсыздандыруды ғылымды қажетсiнетiн және ресурстар үнемдейтiн технологиялардың пайдасына жүзеге асыру ұсынылады.
Алматы қаласының республикалық маңызы бар қала мәртебесін сақтау болжамында және ғылыми-техникалық, бiлiм, мәдени, әлеуметтік, өндірістік және инфрақұрылымдық әлеуеттердi, республикалық және халықаралық маңызы бар рыноктық инфрақұрылымдар институттары тораптарын үдемелi дамыту көзделуде.
Экономиканың мемлекеттік және жеке секторларын одан әрі тиімді үйлестіру және олардың өзара іс-әрекеті жоспарлануда.
Бас жоспарда өндірістік аумақтарды қайта ұйымдастыру ұсынылады, мұның өзі қаланың даму мүддесі үшін олардың экологиялық қауіпсіздігін арттыру мен осы аумақтардың қала құрылысы әлеуетін аса тиімді пайдалану мақсатын көздейді.
Қаланың рекреациялық инфрақұрылымы
Туризм қаласының экономикалық қызметiнiң жаңа саласына қызмет көрсетуге арналған рекреациялық инфрақұрылымды дамытудың кешендi қалалық бағдарламасының Алматының тарихи-мәдени мұралары және бiрегей табиғи көрiнiстерi әлеуетiн пайдаланушы және тарихи мұра мен табиғат әлеуетiн сақтаудың, жаңғыртудың және қалпына келтiрудiң қаржы проблемаларын түбегейлi шешуге қабiлетті қала экономикасының жаңа тиiмдi секторын құру мақсаты бар.
Бағдарлама жыл сайынғы туристер легiн 253,5 мың адамға, соның iшiнде отандық туристердi - 138,5 мың адамға және шет елдiк туристердi - 115 мың адамға көбейтудi қарастырады, сөйтiп туристiк мекемелерге деген жиынтық орынның қажеттi мөлшерi 24,6 мың орын, олардан отандық ұйымдасқан туризмнiң 14,71 мың орны және шетелдiк туризм лектерiнiң 9,9 мың орны болуын, туристiк тұрғыдан көрсетiлетiн аймақтар мен нысандарды жайластыруды, туризмнiң кешендi инфрақұрылымын жасауды көздейдi, мұның өзi мыналарды қарастырады:
"Ұлы Жiбек жолының" Қазақстан Республикасының аумағы және Алматы аймағы бөлiгiнде туризмнiң тораптық кешендi жүйесi ретiнде Алматы қаласының туристiк кешенiн дамыту; Ұлы Жiбек жолының Алматы мемориалдық аймағының туристiк мекемелерiнiң көлемiн 25 мың орынға дейiн, соның iшiнде қаланың қонақ үйлерi тораптарын 5,8 мың орыннан 7,8 мың орынға дейiн жеткiзу белгiленуде;
туристерге көрсетiлетiн және олар апарылатын нысандардың осындай аймақтары шегiнде шоғырланған жүргiншiлер маршруттарын бiрiктiретiн қаланың туристiк аймақтарының бiртұтас жүйесiн қалыптастыру, туристiк мекемелердi туристер орналастырылатын, оларға қызмет көрсететiн орындармен қамтамасыз ету, туристiк аймақтарды көлiктік маршруттар жүйесiмен бiрiктiру;
туристік көрсетуге және болуға арналған нысандарды дамыту, соның iшiнде демалу және көңiл көтеру нысандарының, спорттық-ойын-сауық және сауықтыру кешендерiнiң адамдарды қабылдау қабiлетiн ұлғайту, халықаралық туристiк орталықты, конгрестер, көрмелер, жәрмеңкелер орталықтарын салу;
қонақ үй тораптарын, сауда-тұрмыстық және ақпараттық қызмет көрсету нысандарының тораптарын, туристiк бюролар мен көлiк агенттiктерiн дамыту;
әуежайда, темiр жол вокзалдарында туристерге көлiк пен қызмет көрсету жүйесiн, арнаулы көлiктермен қызмет көрсететiн парктер мен кәсiпорындарды және автомобильдердi жалға берудi дамыту, туристiк аймақтардағы автотұрақтардың көлемiн ұлғайту.
3. Алматының қала құрылысын дамытудың мақсаттары
Алматының қала құрылысын дамытудың басты мақсаты - қаланы тиянақты дамыту және алматылықтардың қазiргi және болашақ ұрпақтары үшiн тiршiлiк етудiң қолайлы ортасын қалыптастыру. Осы мақсаттарға қол жеткiзу мыналарды сипаттайды:
тiршiлiк етудiң экологиялық қауiпсiздiгi және табиғи кешеннiң тұрақтылығы;
Қазақстан Республикасының жасыл желекті бақ-қаласын - үлкен және көрiктi қаласын қалыптастыру;
қала құрылысы шешiмдерiнiң мәдени сабақтастығы; кеңiстiктiк бiрлiк, эстетикалық айқындылық, қаланың үйлесiмдiлiгi мен ортаға
тән әртүрлiлiгi;
көлiк және инженерлiк инфрақұрылымдардың сенiмдiлiгi және қауiпсiздiгi;
тұрғын үй проблемасын шешудiң кешендiлiгi, тұрғын үйлер аумақтарын қайта жаңарту мен өркендету және тұрғын үйлер ортасын қалыптастыру;
өндiрiстiк аумақтарды пайдаланудың тиiмдiлiгi;
қоғамдық орталықтар жүйесiнiң дамытылуы және қол жетiмдiлiгi.
Аталған мақсаттарға қол жеткiзу Алматы аумағын қайта ұйымдастыру мен көрiктендiру, салынған құрылыстарды қайта жаңарту, тiршiлiк ететiн ортаның сапалық сипаттамаларын арттыру жолымен жүзеге асырылуға тиiс.
Экологиялық талаптар
Алматының қала құрылысын дамытуға қойылатын экологиялық талаптарға мыналар жатады:
ұдайы экологиялық жайсыздық аймақтарында, ең алдымен қаланың орталық бөлiгiнде, оңтүстiк-шығыс, шығыс және оңтүстiк секторларында тiршiлiк ету ортасын түбегейлi сауықтыру;
табиғи кешеннiң қазiргi аумақтарын қолайсыз антропогендiк әсерлерден қорғау, шаруашылық қызметiн жүргiзудiң салдарынан айналымнан шығып қалған шағын өзендердiң арналарын оңалту мен қалпына келтiру, сондай-ақ резервтiк аумақтарда жаңа жасыл желектi алқаптарды қалыптастыру шараларын жүзеге асыру;
тiршiлiк ету ортасының жайлылығын, соның iшiнде аумақты көгалдандыру, қаланың тұрғын үйлер және қоғамдық үйлер аймақтарындағы мезоклиматтық, микроклиматтық жағдайларды жақсарту жолымен арттыру.
Алматының қала құрылысын дамытуға арналған экологиялық талаптарды орындаудың қажеттi шарттары:
тұрғындардың денсаулығына қауiп туғызатын экологиялық қатерлi аймақтарды жою;
күштi техногендiк жүктемеге ұшырайтын аумақтарды (рұқсатсыз қоқыс үйiндiлерi төгiлген аумақтарды, үлкен жолдардың бойындағы газды, шулы аймақтарды және т.б.) санациялау, оңалту, қайта ұйымдастыру шараларын жүзеге асыру;
экологиялық қауiптiлiгi басым көздер болып табылатын өндiрiс орындарын тарату;
экологиялық таза, қалдықтары аз және қалдықсыз технологияларды, өндiрiстердiң ағынсыз циклын енгiзу, өнеркәсiп, энергетика, қала шаруашылығы нысандарын газды, суды тазарту және шаңсорғыш жабдықтарымен қамтамасыз етудi 100 пайызға жеткiзу;
сұйылтылған және қысылған газбен жұмыс iстейтiн автомобильдер санын көбейту есебiнен мотор отынының түрлерiн пайдалану құрылымын өзгерту;
ауыз судың сапасы, өндiрiстiк және коммуналдық сарқынды суларды, жердiң үстiңгi қабаттарындағы суларды тазарту стандарттарын сақтауды қамтамасыз ету;
толассыз қозғалысқа арналған автомагистральдар салу;
жүк көлiктерi мен аралас көлiктердiң қозғалысы басым болатын айналма автомагистральдар салу;
өндiрiстiк, тұрмыстық қатты қалдықтарды толығынан қайта ұқсату мен залалсыздандыру.
Аумақты қорғау мен қаланың тиянақты
дамуын қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар
Аумақты пайдалану сипатына қарай қала құрылысын дамытуды анықтау, атқарымды ұйымдастыру мен саралау барысында, "Сейсмикалық ықшам аудандастыруды ескеру арқылы, Алматы қаласы мен оған iргелес аумақтарда құрылыс салудың ҚР Б 2.2-795 ҚН және "Сейсмикалы аудандардағы құрылыс" В 1.2-4-98 ҚНжЕ нормативтi талаптары негiз ретiнде қабылданды.
Алматы қаласының тиянақты атқарымдылығын арттыру және оның халқын табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар ықпалынан қорғау мақсатында жобада мынадай қала құрылысы шаралары қарастырылуда:
қала аумағын мейлiнше дәлме-дәлдiкте атқарымдық аймақтарға бөлу;
Алматы-1 және Алматы-2 стансаларының темiр жол желiлерi бойында өндiрiстiк аймақтарды қалыптастыру; Рысқұлов, Сүйiмбай және Райымбек даңғылдары бойында көлiктiк-өндiрiстiк аймақтарды қалыптастыру;
iрi қоймалық терминалдар мен материалдық-техникалық жабдықтау базаларын халық қоныстанған аймақтардан шығару және Ақсеңгiр ЖЭО-2-нiң темiр жол тармағы бойына орналастыру;
халық қоныстанған аймақтарды енi 150-300 метрлiк саялы екпелер тiлкемдерi болатын жоспарлау аудандарына бөлу және өзендердiң жағасын қорғау тiлкемдерiн көгалдандыру, олар төтенше жағдайлар туындаған кезде халықты көшiру үшiн пайдаланыла алады;
көше-жол тораптарын одан әрi дамыта беру мен оның негiзiнде тиянақты атқарымдық жалпы қалалық торапты жасау.
Тарихи-мәдени мұраларды сақтау мен қалпына келтiру
талаптары
Алматының қала құрылысын дамытудың негiзгi бағыттары қаладағы тарихи-мәдени мұраларды сақтау мен қалуына келтiрудiң мынадай талаптарын орындауды қамтамасыз етуге тиiс:
қаланың бүкiл тарихи табиғи-ландшафтық, жоспарлау, композициялық, археологиялық және орта негiздерiн, жер бедерiнiң, қалалық және табиғи ландшафттың тарихи келбетiн, көшелердiң, алаңдардың, орамдардың тарихи тораптарын, қала салу ансамбльдерiнiң тарихи жүйесiн, қалалық кеңiстiктi сырттай қабылдаудың басты идеяларын, түйiндерiн және танымдық аймақтарын, мәдениеттiң жылжымайтын ескерткiштерiн, үйлер салудың және көрiктендiрудiң тарихи сипатын қоса алғанда, қала құрылысы және сәулет құралдары арқылы сақтауды, анықтауды және баса көңiл бөлудi қамтамасыз ету;
тарихи ерекшелiктерiн неғұрлым толық сақтаған орамдарға және көшелерге "қорық аумақтары" мәртебесiн беру;
жылжымайтын мәдениет ескерткiштерiнiң аумақтары және оларды қорғау аймақтары үшiн олардың шекараларын және аталған аумақтар мен аймақтар шегiнде қала құрылысы қызметiн реттейтiн режимдердi анықтайтын құқықтық регламенттердi белгiлеу және оның талаптарын сақтау;
тарихи-табиғи ландшафттарды қорғау аймақтары үшiн аталған аймақтар шекарасын анықтайтын құқықтық қала құрылысы регламенттерi мен мұндай ландшафттарды қорғауды және шолғындық тамашалаудың оңтайлы жағдайларын қамтамасыз ететiн осы шекаралар шегiнде қала құрылысын реттеу режимдерiн белгiлеу мен сақтау;
жылжымайтын мәдениет ескерткiштерiн жаңғырту мен қалпына келтiру, жылжымайтын мәдениет ескерткiштерiн анықтау, есепке алу, төлқұжаттандыру жөнiндегi жұмыс көлемiн ұлғайту.
Табиғи кешен аумақтарын сақтау мен
дамытудың негiзгi бағыттары
Алматының табиғи кешенi табиғат қорғау, рекреациялық, сауықтыру және ландшафтты қалыптастыру функцияларын басым атқаратын, қаланың табиғи-ландшафттық келбетiн қалыптастыратын өсiмдiк және (немесе) су нысандары басым аумақтардың жиынтығын бейнелейдi. Табиғи кешен аумақтарына мыналар жатады: табиғи аумақтар - орманды және орман-саябақтық алқаптар (Баум бағы), өзендер мен жылғалардың құрылыс салынбаған табиғи алқаптары; көгалдандырылған аумақтар - саябақтар, бақтар, бульварлар және гүлзарлар, бақ-саябақ өнерiнiң және ладшафттық сәулеттiң ескерткiштерi, сондай-ақ тұрғын үйлер орналасқан, қоғамдық өндiрiстiк және коммуналдық мақсаттағы нысандардың көгалдандырылған аумақтары; резервтiк аумақтар - бүлiнген табиғи аумақтарды қалпына келтiру, жаңа көгалдандырылған аумақтарды ұйымдастыру үшiн резервте қалдырылған aумақтаp.
Табиғи кешен аумақтарын сақтау мен дамытудың негiзгi бағыттары:
Алматы қаласының, қала iргесiндегi аймақтың және Алматы агломерациясының табиғи кешенiнiң тұтастығын сақтауды;
әртүрлi иерархиялық деңгейдегi рекреациялық аймақтарды қалыптастыруды;
табиғи кешеннiң нақты аумақтарын жобалауды және күтiп-ұстауды экологияландыруды;
табиғи кешен аумақтары алаңдары көлемiн 4 мың гектардан 14,2 мың гектарға дейiн ұлғайтуды қарастырады.
Аумақты сәулеттiк-жоспарлауды ұйымдастыру
Бас жоспарда қаланың iшкi аумақтарын интенсивтi пайдалану арқылы қаланы одан әрi дамытуды қала шегi көлемiнде жүзеге асыруды қарастырылады.
Қала бас жоспарлау оci бойындағы - батыс, шығыс, солтүстiк және оңтүстiк бағыттағы бос аумақтарды (тау беткейiн-табиғи кешендi) игеру есебiнен аумақтық дамытылады.
Бас жоспарда жаңа тұрғын үй құрылысын көп қабатты, сондай-ақ аз қабатты үйлер салу арқылы жүргiзу көзделуде. Kөп қабатты үйлер құрылысы қалыптасқан дәстүр бойынша батыс бағытта Райымбек даңғылы мен Төле би көшесi аралығындағы аумақтарда, Абай даңғылы бойындағы кең жазықта, оның үстiне қаланың оңтүстiк бөлiгiндегi "Самал" тұрғын үйлер алқабында, қаланың орталық бөлiгiн iшiнара қайта ыңғайластыру есебiнен жүргiзiледi.
Қаланың негiзгi магистральдарын қалыптастыру, түрлi деңгейде өтпежолдар, жолайрықтар салу, негiзгi қала құрылысы тораптарын дамыту мақсатында магистральдарда: Сейфуллин, Достық, Райымбек, Абай, Төле би даңғылдары, Жансүгіров, Жандосов, Шемякин, Фурманов көшелерi бойындағы, Солтүстiк жартылай айналмадағы және т.б. шағын қабатты тұрғын үйлер қорын бұзу қарастырылуда.
Шағын қабатты үйлер құрылысы солтүстiк-батыс бағытта - Рысқұлов даңғылының солтүстiгiнде, Қарғалы және Боралдай өзендерiнiң аралығындағы аумақтарда, шығыста - Шемякин көшесi және Кiшi Алматы өзенiнiң арасында, "ҚазПАС" тоғанының солтүстiгiне қарай, солтүстiкте - Первомайка мұнай базасы төңiрегiнде, сондай-ақ қоныстық аз қабатты үйлер салынып жатқан аудандарда дамытылады, соңғысында басталған құрылыстарды аяқтау қажет.
Қаланың перспективалық жоспарлау құрылымын қалыптастырудың негiзi - табиғи-экологиялық және көлiк сұлбасын қалыптастыру болып табылады. Меридиональдық бағытта қала арқылы ағып өтетiн тау өзендерi, саябақтар, гүлзарлар, бульварлар және қаланың "сүзгiсi" болып табылатын басқа да көгалдандырылған аумақтар табиғи-экологиялық негiзгi сұлбаны қалыптастырады.
Сыртқы ортаны оның қаладағы бөлiктерiмен жалғастыратын негiзгi табиғи шептердiң (Ақсай, Есентай, Қарғалы, Үлкен және Кiшi Алматы өзендерi және т.б.) бойында көгалдандырылған кең алқаптар жасалады.
Тұтасынан экологиялық сұлбаның құрылымы - таулы-қырайық және жазықтық ауа тасқындарын жiберуге арналған, бiрiн-бiрi қиып өтетiн, меридиональдық және кеңiстiктiк бағытта жасыл желектi дәлiздер өзара түйiсетiн iрi ұялы торды аңғартады.
Аллеялар, бульварлар, кеңiстiктiк бағыттағы демалыс аймақтары жүйесi жазық жердегi желдердiң өтуiне арналған дәлiз функциясын өзiне алады, YАК бойындағы рекреациялық аймақ оның басты буыны болып табылады.
Қаланың урбанизациялық негiзгi сұлбасының келесi бөлiгi - көлiктiк магистральдар жүйесi. Бас жоспар бұрыннан бар жолдарға қосымша жаңадан меридиональды және кең магистральдарды, айналма автомобиль жолдарын, көлiк құралдарына сервистiк қызмет көрсету тораптарын жасау, көлiк жолайрықтарын, өтпежолдарын, эстакадаларын және т.б. салу жолымен қаланың көлiк құрылымын дамыту мен жетiлдiре берудi қарастырады.
Көше-жол торабын дамытудың негiзiне жылдам жүруге арналған қалалық жолдардың және қалалық маңызы бар магистральдардың бiртұтас жүйесiн жасау алынған, демек соңғылары толассыз және реттемелi көлiк қозғалысына арналған магистральдарға айналдырылады.
Көлiктiң транзиттiк легiн қалалық орталықтан шеттету үшiн Бас жоспарда қаланың негiзгi бөлiгiн және орталық бөлiгiн орай өтетiн толассыз қозғалыстың айналма жүйесi қарастырылған.
Қаланы шығысында - Талғар трактiсiмен бастап батысында - Жандосов көшесiне дейiн жартылай шеңбер түрiнде орай өтетiн Үлкен Алматы айналма автожолы (YАААЖ) қалалық аумақтарды сыртқы транзиттiк көлiк легiнен оқшаулауды қамтамасыз етедi.
Бас жоспарда қаланың атмосфералық жайын жақсарту мақсатында көше-жол тораптарын жетiлдiру, метрополитенді iске қосу, электр көлiгiнiң үлесiн ұлғайту, автосервис тораптарын дамыту және т.б. ұсынылады.
Қаланың одан әрi өсуi жалпы қалалық орталықтың тармақталған жүйелерiн көбейтумен сүйемелденедi. Бас жоспарда қаланың өсуiнiң негiзгi бағыттары бойынша iрi көлiк тораптарында қаланың бас орталығының қосымша орталықтарын ұйымдастыру қарастырылады.
Қаланың батыс бағытта дамытылуына байланысты Қарғалы өзенi мен Абай даңғылының бойымен өтетiн болашақ қалалық магистраль қиылысында жалпы қалалық орталықтың көп функциялы қосымша орталығы қалыптастырылуда. Алматы-I стансасының темiр жол вокзалы жанындағы алаң қаланың қалыптасып жатқан солтүстiк бағытындағы орталығы болып табылады.
Орталық ядроның үшiншi қосымша орталығы қаланың шығыс бөлiгiнде - Құлжа және Талғар трактiлерiнiң қиылысында "Көне Алматау" туристiк кешенi ретiнде ұйымдастырылады.
Орталық ядрода тарихи қалыптасқан жобалау және сәулеттiк-кеңiстiктiк құрылымды, құрылыс салудың тарихи үлгілерiнің құрылымын сақтау мен дамыту, жүргiншiлер аллеялары, бульварлары, алаңдары жүйелерiн қалыптастыру, тарихи табиғи-ландшафттық негiзгi сұлбаның жойылып кеткен бөлiктерiн қайтадан жасау көзделiп отыр.
Бас жоспарда тарихи және археологиялық ескерткiштер негiзiнде тарихи-мәдени қорды одан әрi сақтау жөнiндегi шараларды жүзеге асыру, "Ұлттық-этнографиялық" (Боралдайдағы сақ қорғандары төңiрегiнде) және Ұлы Жiбек жолының басты трассасында - Құлжа магистралы бойында "Көне Алматау" мәдени-танымдық орталықтарын құру ұсынылады.
Қоғамдық аумақтарды дамытудың негiзгi бағыттары
Қызмет көрсету, мәдениет, демалыс, туризм, бiлiм, әкiмшiлiк және iскерлiк салалардағы функциялар мен жұмыс орындарының негiзгi бөлiгiн өзiне шоғырландырған қоғамдық аумақтар қала аумағының урбанизациялық сұлбасының атқарымдық және сәулеттiк-кеңiстiктiк өзегiн құрайды.
Қоғамдық аумақтарды дамытудың негізгі бағыттары: жалпы қалалық қоғамдық орталықтар аумақтарының бiртұтас жүйесiн дамытуды, iрi тұрғын үйлер алқаптарына қызмет көрсетудiң шағын көп салалы орталықтары тораптарын дамытуды қарастырады.
Жалпы қалалық қоғамдық орталықтар аумақтарының бiртұтас жүйесiн дамыту:
осы жүйенiң 1,15 мың гектардан 2,60 мың гектарға дейiн аумақтық өсiмiн, қоғамдық құрылыстар қоры алаңдарының 2,5 есе - жалпы алаңның 3,21 миллион шаршы метрден 7,94 миллион шаршы метрге дейiн ұлғайтылуын, соның iшiнде әлеуметтiк-кепiлдiк деңгейдiң 2,7 есе - 1,53 миллион шаршы метрден 4,06 миллион шаршы метрге дейiн және қалалық деңгейдiң 2,3 есе - 1,68 миллион шаршы метрден 3,88 миллион шаршы метрге дейiн өсуiн;
өкiмет билiгi органдарының, өкiлдiктердiң, шет мемлекеттердiң дипломатиялық өкiлдiктерiнiң нысандарын орналастырудың арнаулы аймақтарын қалыптастыруды;
қаланың орталық аудандарының өкiлдiк, мәдени, демалыс функцияларын дамытуды;
қаланың орталық белдеуiнде және орталық ядродан шеткерi аймақтарда қоғамдық аумақтарды (орталықтарды, тораптарды, көп салалы аймақтарды) интенсивтi дамыту, оларда iскерлiк, әкiмшiлiк және сауда салаларында жұмыс орындары мен көлiк легi функцияларының негiзгi бөлiгiн шоғырландыруды;
көлiк тораптарымен және халық жиi болатын орталық белдеу мен шеткi аудандардың тарихи және табиғи саябақтары аумақтарымен қалыптасушы қаланың урбанизацияланған және тарихи сұлбаларының түйiспе аймақтарында рекреациялық, спорттық, бос уақыттық және мәдени орталықтарды ұдайы дамытуды қарастырады.
Қаланың шеткi аудандарының тұрғындары үшiн жайлылық, соның iшiнде жүргiншiлерге қолайлылық аясында көп сұранысты сауда мен бос уақытты өткiзудiң әлеуметтiк инфрақұрылымының және бұқаралық кәсiптiк жұмыс орындарының толық мәндi кешендерiн жасау мақсатында осы аудандардың тұрғын үйлер алқаптарында жергiлiктi көп салалы орталықтар тораптарын дамыту қарастырылуда.
Алматы қаласының аумағын қала құрылысының
аймақтарына бөлу
Алматы қаласын дамытудың Бас жоспарында аумақтарды қала құрылысының аймақтарына бөлу "Қала құрылысы" 2.0701-89 ҚұжЕ және ҚР-ның Б.1-7-97 ҚНжЕ-ге сәйкес белгiленуде. Бас жоспарда қала құрылысының кадастрлық секторларының аумақтары деңгейiнде атқарымдық пайдалануға (атқарымдық мақсатқа) арналған талаптар қойылады. Магистральды көшелердiң қызыл сызықтарын ескеру арқылы, қаланың аумақтық бiрлiктерiнiң шекараларымен, табиғи кешен аумақтары шегiмен және басқа да шекаралармен шектелген Алматы аумағының бip бөлiгi - қала құрылысының кадастрлық секторы болып табылады. Алматының қалалық шегiнiң көлемiнде қала құрылысының 400 кадастрлық секторы бар, олардың әрқайсысының орташа көлемi 60-75 гектардай құрайды.
Қала құрылысы кадастрлық секторының атқарымдық мақсаты - оның шекараларында тұрғын үй, қоғамдық, өндiрiстiк, табиғи нысандар учаскелерi алаңдарының рұқсат етiлген өзара қатынасын белгiлейдi.
Қала құрылысы кадастрлық секторлары аумақтарының белгiленген атқарымды мақсаты Алматының қала құрылысы дамуының мақсаттарына, талаптарына, негiзгi бағыттарына сәйкес қала құрылысы қызметiн жүзеге асыру барысында қала аумақтарын пайдалануды қамтамасыз етудiң заңды аспабы болып табылады.
Қала құрылысының кадастрлық секторлары аумақтарының белгiленген атқарымды мақсаты жергiлiктi органдар үшiн қала құрылысы және жер учаскелерiн пайдалану саласында шешiмдер қабылдау барысында мiндеттi болып табылады. Қала құрылысының кадастрлық секторлары аумақтарының белгiленген атқарымды мақсатына қайшы келетiн қала құрылысы қызметiне "Қала құрылысы" 2.07.01-89 ҚНжЕ арқылы тыйым салынады.
Бас жоспардың аясында қала құрылысының кадастрлық секторлар аумақтарының атқарымды мақсаты Алматының аумақтарын атқарымды аймақтарға бөлудiң Бас сұлбасы арқылы белгiленедi.
Атқарымды аймақтарға бөлудiң Бас сұлбасы Алматының қала құрылысын дамытудың негiзгi бағыттарында және Бiрiншi кезектегi қала құрылысы шараларының бағдарламасында қарастырылған қаланың аумақтарын пайдаланудағы өзгерiстердi заңды түрде баянды етедi.
Бас сұлбалар аумақтарды атқарымды пайдалануды өзгертудiң мынадай негiзгi үрдiстерiн:
- өндiрiстiк аумақтарды бiр мезгiлде қысқарту арқылы қаладағы табиғи мақсатқа арналған аумақтар және тұрғын үйлер аумақтары үлесінің көбейтілуін;
- қоғамдық мақсаттағы аумақтарды интенсивті түрде ұлғайтуды;
- арнаулы мақсаттарға арналған аумақтардың үлесiн азайтуды және аралас атқарымды пайдалану аумақтары үлесiм көбейтуді бейнелейдi.
4. Көлік инфрақұрылымын дамыту
Қала атмосферасы ласталуының негiзгi көзi - Көлiк (барлық зиянды заттардың бүкiл тастамасының 80 пайызға жуығы). Сондықтан Бас жоспарда көше-жол тораптарын жетілдіру, метрополитенді iске қосу, электр көлігінің үлесін ұлғайту, көлiктiң жылжымалы құрамын жетiлдiру, жанар май құю стансалары мен техникалық қызмет көрсету стансаларының тораптарын оңтайлы дамыту ұсынылады.
Алматы қаласының қоғамдық көлiгiнiң негiзгi түрлерi:
- жылдам жүретiн түрi - метрополитен;
- кәдуілгі түрi - автобус, троллейбус, трамвай, маршруттық таксилер.
Бас жоспарда Алматы қаласындағы метрополитеннің құрылысын аяқтау және оның 3 желiсiн кезең-кезеңімен пайдалануға беру ұсынылады:
Бiрiншi желi - Райымбек атындағы стансадан (Райымбек даңғылы мен Фурманов көшесінің солтүстiк қиылысынан) басталып, Фурманов көшесінің астымен Абай даңғылына және Абай даңғылының астымен Саин көшесiне дейiн созылады. Алғашқы желiнiң бiрiншi кезегi "Алатау" стансасында (Гагарин даңғылының шығыс жағында) аяқталады, ол осы желiден басқасына ауысып отыру стансасы болады. Бiрiншi желiде барлығы 10 стансаның болуы қарастырылған. Желiнiң жалпы ұзындығы - 13,3 км, бірінші кезегi - 8,5 км.
Екiншi желi - Орталық демалыс саябағында "Горький саябағы" стансасынан, Жiбек жолы көшесi астынан басталып, одан әрi Гоголь көшесiне ойысады да, Әуезов көшесiне бұрылады, сосын Абай даңғылының бойымен бірінші желiнi қиып өтедi ("Алатау" стансасының ауысып отыру торабын ұйымдастыру үшiн) және одан әрi желi Розыбакиев көшесi бойымен (батыс жағы) Торайғыров көшесiне дейiн жетедi және Орбита стансасында аяқталады. Барлығы 9 станса болады. Бiреуi - бiрiншi желiге ауысып отыру торабы. Желiнiң ұзындығы - 14 км.
Yшiншi желi (бiрiншi желiнiң жалғасы болып табылады) - Райымбек атындағы стансадан басталып, солтүстiктегi Алматы-1 темiр жол вокзалына дейiн созылады. Ол Алматы-І және Алматы-ІІ стансаларын жалғастыратын бұрыннан бар темiр жол бойымен тартылады. Iшiнара жер бетiндегi ұзындығы 3,5 км желiсi жалғастырылады. Осы желiнiң жалпы ұзындығы - 8,5 км. Барлығы 4 станса болады.
Электрдепо екі алаңшада, бipeуi - Алматы-II стансасының шығыс қылтасынан солтүстiкке қарай, екiншiсi - Саин және Торайғыров көшелерi қиылысының батысына қарай орналастырылады.
Бас жоспарда көлiк жүрiсi толассыз, реттелетiн, аудандық маңызы бар жаңа магистральдарды ұйымдастыруды және бұрыннан барын қайта ыңғайластыруды (жалпы ұзындығы 207 км), сондай-ақ көлiктiң жылдам жүрiсiнiң үш негiзгi айналма жолын жасауды қарастырады:
Yлкен айналма автожолы (ұзындығы 103 км):
- YАААЖ (Yлкен Алматы айналма автожолы) - шығысында Талғар трактiсiнен басталып, солтүстiгiнде - әуежайды, Энергетический, Ынтымақ, Ащыбұлақ кенттерiн, батысында - 2-ЖЭО, Авангард кентiн айналып, сыртқы Алматы-Ұзынағаш автомобиль жолының қиылысына дейiн одан әрi Саин көшесi, әл-Фараби даңғылы бойынша өтедi, Оңтүстік-шығыс жартылай айналма жолы бойынша Талғар трактiсiне дейiн барады да трактi бойынша түйiскенше созылады.
Орташа айналма автожолы (ұзындығы 61 км):
Талғар трактiсiнен солтүстiкке қарай әуежай автожолы бойымен Майлин көшесiне дейiн, Бекмаханов көшесiнiң бойымен мұнай базасына, Боралдай тас жолына дейiн, жолдың Тереңқара, Боралдай өзендерiн бойлай қиып өтетiн учаскесiне, Саин көшесi, Әл-Фараби даңғылының бойымен Оңтүстiк-Шығыс жартылай айналмаға, Талғар трактiсiмен түйiскенге дейiн созылады.
Кiшi айналма автожолы (ұзындығы 32 км):
Талғар трактiсiнен Райымбек даңғылы, Бөкейханов, Мұқанов, Байзақов көшелерiнiң бойымен өтедi, жолдың жаңа учаскесi ҚазМҰУ аумағының батысындағы эстакадада, Оңтүстiк-Шығыс жартылай айналмада орналасады.
Магистральды көшелер мен жолдардың қиылыстарында әртүрлi деңгейлердегi көлiк жолайырықтарын салу көзделген. Барлығы 51 жолайырық, соның iшiнде 2020 жылға дейiн көлiк айналымдарында: Үлкен айналмада - 7, Орта айналмада - 11, Кiшi айналмада - 7 жолайырық салу, сондай-ақ автосервис нысандарын (автомобильдерге жанармай құю стансаларын автопаркингтердi, гараждарды, автомобильдер қойылатын тұрақтарды, техникалық қызмет көрсету стансаларын) дамыта беру қарастырылған.
Электр көлiгi одан әрi дамытылады - Медеу мұз айдынына дейiн, Әл-Фараби даңғылы, Саин көшесi бойымен троллейбус маршруттары ашылады, қаланың батыс және орталық бөлiктерiнде трамвай маршруттары көбейтіледi.
5. Инженерлiк инфрақұрылымды дамыту
Сумен жабдықтау
Бас жоспар қаланы сумен жабдықтау жүйесiн дамытудың мынадай бағыттарын қарастырады:
су құбырларының өнiмдiлiгiн тәулiгiне 1081 мың м
3
дейiн арттыру арқылы оның бұрыннан бар аймақтық жүйесiн, шаруашылық-ауыз су, өндiрiстiк және өртке қарсы пайдаланылатын су құбырын сақтау мен дамыта беру;
су тарту құрылыстарын қайта жаңарту және жаңаларын салу есебiнен сумен жабдықтау жүйелерiнiң тиянақтылығы деңгейiн көтеру, қаланың резервуарлық паркiнiң сыйымдылығын ұлғайту, қазiргi су құбыры тораптарын қайта жаңарту және жаңаларын салу;
шағын қабатты үйлер салынған аудандарда (NN 1-6 Шаңырақ, Әйгерiм, Ұлжан, Школьник - 1, 2, Дубок, Таугүл-3, Дархан, Қалқаман-2, 3, Думан-1, 2 және т.б.), сондай-ақ қала аумағына өткен кенттерде (Киров, Трудовик, Өжет, Ақбұлақ, Дружба, Қарасу және т.б.), қала құрылысын игерудiң жаңа аудандарында (Алғабас кентiнiң шығыс жағында, Первомайка кентiнiң батыс жағында, Мамыр тұрғын үйлер ауданында) қазiргi сумен жабдықтау жүйесiмен байланыстыра жаңа су өткiзгiштер, магистральдық тораптар салу арқылы тұрақты сумен жабдықтауды ұйымдастыру;
қаланы сумен жабдықтаудың қазiргi көздерiн (Yлкен Алматы және Кiшi Алматы өзендерiнiң, Алматы және Талғар жерасты суларының көздерiн) сақтау және дамыту;
сумен жабдықтаудың жер бетiндегi көздерi аймақтарында қоршаған ортаны сауықтыру, суды пайдалану жағдайларын жақсарту есебiнен, демек:
суды тазартудың жаңа технологиясына ауыса отырып, бұрыннан бар барлық су өткiзгiш стансаларды бiртiндеп қайта жаңарту мен жаңғырту есебiнен су сапасын жақсарту.
Су бұру тармақтары
Бас жоспарда кәрiз жүйесiн дамыту бөлiгiнде:
кәрiз жүйесiнiң сенiмдi жұмыс iстеуiн арттыру, толық биологиялық тазарту құрылғыларын дамыту, сарқынды суды жете тазартатын биологиялық тоғандар салу есебiнен оның жалпы қуатын тәулiгiне 626 мың м
3
дейiн жеткiзу, Іле өзенiнде авариялық ағын су қашыртқысын және қала сыртында 3 коллектор арнасын салу;
кәрiз торабын дамыту, жаңа магистральдық коллекторлар салу, ескiрген тораптардың орнына жаңаларын салу, су айдайтын жаңа сорғы стансаларын (2 бiрлiк), қысыммен су айдайтын құбырлар (ұзындығы 37 км), Yлкен Алматы өзенi арқылы дюкер (4 км), балық тоғандары арқылы құбыр (1 км) жүргiзу;
қалалық кәрiзге зиянды заттарды ағызбау мақсатында кәсiпорындардағы технологиялық процестердi жетілдiру есебiнен сарқынды суларды тазарту сапасын жақсарту және технологиясын жетiлдiру, аэрация стансаларында биологиялық тазартудың жаңа технологияларын енгiзу қарастырылған.
Жылумен жабдықтау
Бас жоспарда Алматы қаласын жылумен жабдықтау жүйесiн дамытудың негiзгi бағыттары мыналар:
қазiргi заманғы технологиялар және жабдықтар базасында жылумен жабдықтаудың қалыптасқан жүйелерiн жетілдiру, техникалық қосымша жарақтандыру және дамыту;
орталықсыздандырылған жылумен жабдықтау аймағында жекелеген тұтынушыларды жылумен жабдықтау мұқтажы үшiн жылу мен электр энергиясының қазiргi заманғы, жоғары сапалы және дәстүрлi емес көздерiн енгiзу (ол орталықсыздандырылған жылумен жабдықтау аймағындағы жалпы жылу жүктемесiнiң 10 пайызы).
Жылу беру жүйесiнде:
АЖЭО-1-дiң жабдықтарын негiзгi отын ретiнде табиғи газды пайдаланатын, қуаты сағатына 1300 Гкал қазiргi заманғы, экологиялық таза жабдықтармен жүйелi ауыстыру;
АЖЭО-2-нi екi энергетика қазанымен және бiр турбоагрегатпен кеңейту. АЖЭО-2-де негiзгi отын ретiнде сапасы жақсартылған көмiрдi пайдалану ұсынылады. Табиғи газ алмастыратын отын ретiнде пайдаланылады, белгiленген қуаты сағатына 1700 Гкал;
АЖЭО-2-ден Батыс жылу беру ауданына дейiн жалпы ұзындығы 30 километрдей жаңа жылу магистралын, сорғы-араластырғыш стансасына қоса АЖЭО-2 және АЖЭО-1 түйiсетiн ұзындығы 13 километр жылу магистральдарын салу, бұрыннан қалыптасқан жылу беру аймағындағы жылу магистральдарын салу және жекелеген учаскелерiнде олардың қуатын арттыру;
газбен жұмыс iстейтiн, жүктелiмi жоғары жаңа қазандық салу немесе электр энергиясын пайдалану есебiнен Батыс ауданындағы жаңа салынған көп қабатты үйлердi жылу жүктемесiмен қамтамасыз ету;
Солтүстiк жылу аймағында (Первомайка кентiнiң батыс жағы) газбен жұмыс iстейтiн жаңа солтүстiк қазандық (ЖСҚ) салу;
осы заманғы жабдықтарды пайдалану арқылы оңтүстiк аудандық қазандықтарды қайта жаңарту, жарақтандыру және дамыту;
осы заманғы технологияларды пайдаланып, арналы төсем-жабынсыз әдiстi қолданып, жаңа жылу тораптарын салу және жұмыс iстеп тұрғандарын қайта жаңарту.
Электр энергиясымен жабдықтау
Бас жоспарда электр энергиясымен жабдықтауды дамытудың екi нұсқасы қаралған.
АЖЭО-1, 2, 3-тiң бұрыннан бар негiзгi өндiрiмдiлiгiн ескеру арқылы қалалық электр стансаларының электр қуаттарының тоқтап қалуына байланысты төменгi нұсқа.
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен "Электр энергетикасын 2030 жылға дейiн дамыту бағдарламасына" және Қазақстан Республикасының энергетикалық тәуелсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi 2005 жылға дейiнгi шаралар жоспарына сәйкес жоғары нұсқа.
Анықталған қуат тапшылығын мына көздерден: 10-15 жылдық таяу болашақта Екiбастұз ГРЭС-інен кезең-кезеңiмен өтеудi жүзеге асыру ұсынылады; оны жұмыс iстеп тұрған тораптар бойынша 500 МВт-ға дейiн, одан әрi тораптардың дамуына қарай 500 кВ - 800 MBT кернеуде алуға болады.
Шалғай болашақ үшiн Қазақстанның үш оңтүстiк облысының электр энергиясы қуатының тапшылығын өтеу үшiн Шығанақ алаңында базалық электр стансасын салу нұсқасы ұсынылады.
Қаланы электр энергиясымен жабдықтау жүйесiн дамытудың негiзгi
бағыттары:
келешектi ескерiп, бұрыннан құрылыстар салынған аймақтағы
электр тораптары мен ғимараттарын қайта жаңарту мен техникалық қосымша жарақтандыру; электр энергиясын тартудың аспалы желiлерiн кезең-кезеңмен кабельдi желiлермен ауыстыру;
қуаттың транзиттiк тасымалының қалалық тораптар арқылы өтуiн азайту есебiнен тораптарда шығынды 35-110 кВ-ге кеміту;
жаңадан салынатын үйлердi электр энергиясымен жабдықтау үшiн жабық үлгiдегi жаңа 110/10 кВ ҚС салу;
220 кВ және жоғары кернеудегi сыртқы жүйе қалыптастырғыш тораптарды дамыту, екi 220/110 кВ ҚС салу және қаланың төңiрегiнде 220 кВ электр энергиясын тартудың жоғары вольтты желiсi белдеуiн жасауды аяқтау;
электр энергиясын пайдаланғаны үшiн сараланған тарифтердi ендiруге байланысты тұтынудың барлық салаларында электр энергиясын үнемдеу шараларын енгiзу.
Газбен жабдықтау
Бас жоспарда тұтынушылардың барлық санаттарын толық есептi мерзiмге белгiленген толық көлемде табиғи газбен қамтамасыз ету мәселелерi шешiлуде. Жобада газбен жабдықтау нысандары мен құрылыстарын орналастыру жөнiндегi нормативтiк құжаттар талаптарын сақтау арқылы газды болжамды мөлшерде тұтынуды қамтамасыз ету үшiн:
өткiзгiштiк мүмкiндiгi тиiсiнше сағатына 690 мың м
3
және сағатына 550 мың м
3
"ГPC-3" және "ГРС-2А" екi газ тарату стансасын салу;
"ГРС-1" және "ГРС-2-нi" жоғары қысымдағы газ реттеу пункттерi жұмысының режимiне ауыстыру үшiн оларды қайта жаңарту;
"ЗTK" қазандықтарының "ГРП" және "Орбита" қазандығының "ГРП" екi бас газ реттегiш пункттерiн салу;
жаңадан салынып жатқан аудандарда ГРП және ШРП-ны салу және монтаждау;
жобаланып және қайта жаңартылып жатқан аудандар үшiн жоғары, орташа және төмен қысымдағы газ құбырларын тарту.
Бас жоспарда газдың жұмсалуының есебi 2 нұсқада орындалған: энергия көздерiн толық көлемде пайдалануды ескеру арқылы (1-нұсқа) газдың ең көп жұмсалуы сағатына 1085,0 мың текше метр, АЖЭО-2-нiң және солтүстiк қазандықтың тұтынуын есепке алмағанда (2 нұсқа) есептiк шығын сағатына 785,8 мың текше метр құрайды.
6. Бас жоспарды жүзеге асыру және оның мониторингi
Алматы қаласын дамытудың Бас жоспарын iске асыруды және оның мониторингiн Алматы қаласы өкiмет билiгiнiң атқарушы органдары қамтамасыз етедi.
Алматы Әкiмдiгi бас жоспардың iске асырылуы туралы алматылықтарды жүйелi хабарландырып отырады. 2005 жылға дейiнгi кезеңге арналған бiрiншi кезектi қала құрылысы шаралары бағдарламасын iске асыру нәтижелерiне қарай Бас жоспар түзетiлуге жатады.
Бас жоспарды түзету әр бес жылда жүргiзiледi және келесi есептiк кезеңге арналған бiрiншi кезектi қала құрылысы шаралары бағдарламасын қабылдаудан, қажеттiлiгiне қарай Алматы қаласының қала құрылысын дамытудың негiзгi бағыттары мен Алматы қаласы аумағын қала құрылысы аймақтарына бөлудiң бас сұлбаларын түзетуден тұрады.
Алматы қаласы Бас жоспарының
техникалық-экономикалық көрсеткіштері
------------------------------------------------------------------
Көрсеткіштер !Өлшем бірлігі! Жылдар бойынша
! ! көрсеткіштер
! !-------------------------
! !1998 ж. !2005 ж.! 2020 ж.
------------------------------------------------------------------
1. Aумақ
1.1. Қала шегiндегi елдi
мекен жерiнiң көлемi,
барлығы мың га 28,2 28,2 28,2
1. Халық
2.1. Қосылған елді мың адам 1129,3 1180,0 1300,0
мекендерді қоса
есептегенде тұрақты
халық саны
2.2. Қала аумағы шегiнде га/адам 40,0 41,8 46,1
халық қоныстануының
жиiлiгi
2.3. Экономикалық мың адам 773,6 857,9 945,1
тұрғыдан еңбекке
қабiлеттi халық
3. Tұрғын үй құрылысы
1) Тұрғын үй қоры, жал. алаң. 21,12 22,71 27,46
соның ішiнде: млн. м
2
3.1.1. мемлекеттiк қор -//- 0,57 0,89 2,47
3.1.2. жеке меншiктегi қор -//- 20,55 21,82 24,99
3.2. Халықтың жалпы адам/м
2
алаңмен орташа қамтамасыз 18,7 19,0 21,0
етiлуi
3.3. Тұрғын үй қорының млн. м
2
шығыны, барлық жалпы - 0,02 1,35
көлемi, соның iшiнде:
3.3.1 құрылысты қайта -//- - 0,02 1,30
жаңартуға байланысты
ескi үйлерді бұзу
3.4. Жаңа тұрғын үй -//- - 1,60 7,69
құрылысы, барлық жалпы
алаңы
4. Әлеуметтiк-тұрмыстық
мақсаттағы мекемелер
4.1. Мектеп жасына
дейiнгi балалар
мекемелерi, барлығы мың орын 38,7 47,2 72,8
4.2. Жалпы бiлiм мың орын 121,7 137,6 185,1
беретiн мекемелер,
барлығы
4.3. Емханалар ауысымына 17,2 21,0 32,5
мың адам
4.4. Ауруханалар мың төсектік 7,35 7,35 15,6
(қалалық) 46,7 64,3 117,0
4.5. Сауда сауда алаңы 36,3 36,3 39,0
кәсiпорындары, барлығы мың м
2
(әлеуметтiк қажеттi 6,0 9,3 19,5
минимум)
4.6. Рынок кешендерi, сауда алаңы
барлығы
4.7. Қоғамдық мың м
2
тамақтандыру 1,3 2,3 5,2
кәсiпорындары, барлығы
4.8. Тұрмыстық қызмет отырыстық
көрсету кәсiпорындары, мың орын 11 14 21
барлығы мың жұмыс 37 54 100
4.9. Өрт сөндiру деполары орны
(нысандары)
4.9.1. Өрт сөндiретiн дана
автомашиналар саны
5. Көлiк және жолдар
5.1. Магистральдық көшелер
мен жолдардың жалпы
ұзындығы, барлығы км 340,6 362,71 503,19
5.2. Көлік жылдам жүретiн км - - 93,67
жолдар
5.3. Жалпы қалалық мәнi км 170,0 170,0 209,78
бар магистральдар
5.4. Аудандық мәнi бар км 170,6 192,71 199,74
магистральдар
6. Инженерлік қамтамасыз
ету
6.1. Сумен қамтамасыз ету
6.1.1. Жиынтық тұтыну
(шығындарды, босқа аққанын тәул/мың м
3
қоса алғанда барлығы), 778,6 977,6 1081,0
соның iшiнде:
Халықтың шаруашылық-ауыз тәул/мың м
3
су мұқтаждарына 301,6 302,6 340,2
өнеркәсiптiң өндiрiстiк тәул/мың м
3
мұқтаждарына 300,8 352,6 388,2
6.1.2. Су тұтыну тәул/л 300,8 352,6 388,2
1 адамға орта есеппен 689,4 818,5 822,0
тәулiгiне, барлығы:
соның iшінде шаруашылық- тәул/мың м
3
ауыз су мұқтаждарына 267,1 256,5 261,7
6.2. Кәрiз (сарқынды 468,4 572,5 625,2
сулардың жалпы төгiлуі) жылына/млн.
6.3. Электр энергиясымен кВт 3290,0 3640,0 4560,0
жабдықтау (жиынтық тұтыну)
6.4. Жылумен жабдықтау сағ/Гкал 5868,0 6238,0 7650,0
(жылу көздерінің
белгiленген қуаты, барлығы)
6.5. Газбен жабдықтау жылына/млн. - 679,9 2605,7
(тұтыну, м
3
барлығы) 551,9 679,9 2605,7
6.5.1. Табиғи газды жылына/млн. 10821,9 - -
тұтыну м
3
6.5.2. Сұйылтылған газды жылына/тонна
тұтыну
7. Аумақты инженерлiк
әзiрлеу
7.1. Жауын суы кәрiзiнiң
жалпы ұзындығы км - 110,0 140,0
7.2. Жағаларды бекiту
шаралары км - 8,9 34,2
7.3. Жер асты суларының
деңгейiн төмендeту мың га - 1,5 6,5
------------------------------------------------------------------
Ескерту: жобаны жүйелі түзету барысында Алматы қаласын дамытудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері нақтылана түседі.
Ескерту. Алматы қаласының Бас жоспарын қағаздағы мәтіннен қараңыз.