Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шiлдедегі Орман кодексiнің 63-бабы 2-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған Ормандардағы өрт қауіпсіздігі қағидалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

      2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспа басылымдарына және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

      3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Ішкі істер министрі

      __________ Қ. Қасымов

      2015 жылғы 3 қараша

Ормандардағы өрт қауіпсіздігі қағидалары

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Ормандардағы өрт қауіпсіздігі қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) 2003 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасы Орман кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 63-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленді және ормандардағы өрт қауіпсіздігінің тәртібін айқындайды.

      2. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негізгі ұғымдар:

      1) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар – ерекше қорғау режимі белгіленген мемлекеттік табиғи-қорық қорының табиғи кешендері мен объектілері бар жер, су объектілері және олардың үстіндегі әуе кеңістігінің учаскелері;

      2) мемлекеттік орман иеленушiлер – мемлекеттік орман қоры учаскелерi тұрақты жер пайдалану құқығымен берiлген мемлекеттік ұйымдар;

      3) минералдандырылған жолақ – бұл топырақтың минералды қабатына дейін топырақ өңдейтін құрал саймандармен өңделген және орман өртінің таралуын болдырмауға арналған жолақ;

      4) орман қоры – Қазақстан Республикасының аумағында барлық орман, сондай-ақ орман өсiмдiктерi өспеген, бірақ орман шаруашылығының қажеттерiне арналған орман қоры жерлерi;

      5) орман өрт сөндіру станциялары – орман өрттерінің алдын алу және оларды уақтылы жою жөніндегі шаралардың жүргізілуін қамтамасыз ететін өртке қарсы қызмет пен техниканы орналастыруға арналған мемлекеттік орман иеленушінің объектісі;

      6) орман пайдаланушы – Кодексте белгiленген тәртiппен уақытша орман пайдалану құқығы берiлген жеке немесе заңды тұлға;

      7) өрт қаупінің сыныбы – бұл ормандардың табиғи өрт қауіптілігінің көрсеткіші және ауа райы жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қаупінің көрсеткіші;

      8) өрт сөндіру бекеттері – орман пайдаланушылар мен жеке орман иеленушілер құратын, орман өрттерін сөндіруге арналған өрт сөндіру жабдықтары мен керек-жарақтарын жинақтау бекеттері.

      3. Орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган), оның ведомствосы, ведомствоның аумақтық бөлімшелері, Кодексте айқындалған құзыреттері шегінде жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдары мен мемлекеттік орман иеленушілер ормандарда өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін органдар болып табылады.

      4. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары Кодекстің 15 бабына сәйкес шараларды орындайды.

      5. Ормандарда орналасқан елді мекендерді өрттерден қорғауды қамтамасыз ету үшін жергілікті атқарушы органдар мен орман иеленушілер орман өрттері кезінде оттың ғимараттар мен құрылыстарға таралу мүмкіндігін болдырмайтын іс-шаралар (ені кемінде төрт метр болатын минералдандырылған жолақтар тарту, жазғы маусымда құрғақ өсімдіктерден тазарту) әзірлейді және орындайды.

      6. Орман шаруашылығы мемлекеттік мекемелерінде және табиғат қорғау мекемелерінде өртке қарсы қызметтер құрылып, олардың құрамында орман өрт сөндіру станциялары жасақталады.

      Орман пайдалануға берілген орман қоры учаскелерінде, сондай-ақ жекеше ормандар учаскелерінде өрт сөндіру бекеттері құрылады.

      7. Мемлекеттік орман мекемелерінің, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың және орман пайдаланушылардың қызметкерлері (жұмысшылары, қызметшілері) орман өрттерімен күресуге арналған резервтік күштер болып табылады.

      8. Ормандардың жету қиын және өртке неғұрлым ұрымтал құнды учаскелерін қарауылдау үшін, сондай-ақ өрт сөндіру үшін мамандандырылған ұйымдардың немесе орман қорын күзету және қорғау жөнінде авиациялық жұмыстарды орындайтын мекемелердің күштері мен құралдары тартылады.

      9. Ірі орман өрттерін сөндіру үшін Кодекстің 15 бабына сәйкес облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдарымен жыл сайын бекітіп отыратын іс-шаралар жоспарларына сәйкес өртке қарсы мемлекеттік қызмет бөлімшелері, сондай-ақ олардың өртке қарсы техникасы, көлік және басқа құралдары тартылады.

      10. Орман қорын өрттерден қорғауға, олардың алдын алуға және сөндіруге қоғамдық өрт сөндіру бірлестіктері қатысады.

      11. Жыл сайын мемлекеттік орман иеленушілер, орман пайдаланушылар осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес өртке қарсы іс-шаралар жоспарының талаптарын ескере отырып әзірленген, ұзақ мерзімді орман пайдалану кезінде орман иеленушілер және орман пайдаланушылар әзірлейтін өртке қарсы іс-шаралар жоспарын іске асырады.

      11-1. Мемлекеттік орман иеленушiлер өрт қаупi бар маусым басталғанға дейін өрт қаупi бар маусымға дайындалуды жүзеге асырады.

      Өрт қаупi бар маусымға дайындалу кезінде өрт сөндіру техникасына, жабдықтарға, мүкәммалға, көлік және байланыс құралдарына түгендеу жүргізіледі, олардың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 20 шілдедегі № 18-02/664 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11995 болып тіркелген) бекітілген Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру бойынша нормалар мен нормативтерге сәйкестігі айқындалады.

      Мемлекеттік орман иеленушілердің өрт қаупі бар маусымға дайындық дәрежесі осы Қағидаларға 1-1-қосымшаға сәйкес айқындалады.

      Өрт қаупі бар маусымға дайындық туралы ақпаратты уәкілетті орган ведомствосы мемлекеттік орман иеленушілердің қарамағындағы ұйымдарға жібереді.

2. Ормандардағы өрт қауіпсіздігін ұйымдастыру тәртібі

      12. Мемлекеттік орман иеленушілер ормандардағы өрт қауіпсіздігі талаптарын орындайды және орман өрттерінің алдын алу (профилактикасы) жөнінде мына іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етеді:

      1) орман қоры аумағының өртке қарсы және санитариялық орналастырылуын қамтамасыз етеді, осы Қағидаларды бұзудың алдын алады, оны уақтылы табады және жолын кеседі, орман өрттерін сөндіру бойынша қажетті шаралар қабылдайды;

      2) орман пайдаланушылар өртке қарсы іс-шаралар жоспарларын әзірлеген кезде оларға көмек көрсетеді;

      3) орман өрттерін және олардың зардаптарын тіркеуді жүргізеді.

      13. Осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес өрт қауіптілігінің сыныбы анықталады.

      14. Өрт қаупі бар маусымда орман қоры аумағында:

      1) жас қылқан жапырақты ағаштарда, ескі өртеңдерде, бүлінген орман учаскелерінде (жел, дауыл құлатқан), кесілген ағаш қалдықтары мен дайындалған сүрек жатқан кеспеағаштарда, шөбі қурап қалған жерлерде, сондай-ақ ағаштар ұшарбасының түбінде от жағуға жол берілмейді;

      2) жанып тұрған шырпыны, темекі тұқылын тастауға және темекі тартатын трубкалардан ыстық шоқтарды қағып түсіруге;

      3) аң аулау кезінде тез немесе бықсып жанатын материалдардан жасалған оқ тығындарын пайдалануға;

      4) жанар-жағармай заттары сіңген сүрту материалын олар үшін арнайы көзделмеген орындарда қалдыруға;

      5) іштен жанатын қозғалтқыш жұмыс істеп тұрғанда отын багына жанармай құюға, оталғышының май шашу жүйесі бұзылған машиналарды пайдалануға, сондай-ақ жанар май құйылып жатқан машиналардың жанында шылым шегуге немесе ашық отты пайдалануға тыйым салынады.

      15. Өрт қаупi жағдайын бәсеңдету мақсатында орман иеленушілер өткiзетiн орман қоры аумағындағы және оған iргелес аумақтарда басқарылатын өртеуден басқа, жердiң барлық санаттарында шөптесiн өсiмдiктердi жағуға рұқсат етілмейді.

      Қалған жерлерде от жағуға ені кемінде төрт метр минералды жолақтармен белгіленген алаңдарда рұқсат етіледі. От топырақпен мұқият көміледі немесе оған бықсып жануын толық тоқтатқанша су құйылады.

      16. Мемлекеттік орман иеленушілер және орман пайдаланушылар:

      1) ағаш кесу кезінде, ағаш кесудің тәсілі мен уақытына қарамастан, орманда жолдар, газ-мұнай құбырларын, электр, байланыс, радио желілерін және басқа да коммуникациялар салу кезінде орман қоры учаскелерінің иелері орман пайдалануға берілген рұқсат құжаттарында белгілейтін тәртіппен және мерзімде ағаш кесу орындарындағы ағаш қалдықтарын тазалауы, қалған сүректі және тез жанатын өзге де материалдарды жинап алуы;

      2) орманда жұмыс істеу кезінде жанар-жағармай материалдарын стандартты жабық ыдыстарда сақтауы, олар сақталатын орынды радиусы

      бес метр аралықта өсіп тұрған өсімдіктерден, сүрек және тез жанатын басқа да қалдықтардан тазартуы, ені кемінде төрт метр минералды жолақтармен қоршауы;

      3) жұмыс кезінде жарылғыш заттарды пайдаланған жағдайда жару жұмыстарын жүргізу орны мен уақыты туралы орман қоры учаскелерінің иелерін алдын ала хабардар етуі қажет. Ауа райы жағдайларына байланысты өрт қауіптілігінің IV – V сыныптары кезінде жару жұмыстарын тоқтатуы;

      4) жұмыс орындарында және объектілер орналасқан жерлерде осы Қағидаларға 3 және 4-қосымшаларға сәйкес орман өрттерін сөндіруге арналған құралдары болуы, аталған құралдарды өрт шыға қалған жағдайда дереу пайдалануға толық дайындық күйінде ұстауы;

      5) өрт қаупі бар маусымда орманда жұмыс істейтін бөлімшелерде, сондай-ақ орманда орналасқан кенттерде шыққан өрттерді сөндіру кезінде пайдалану үшін жұмысшылардан, қызметшілерден және басқа да азаматтардан дайындықтан өткен қоғамдық өрт сөндіру бірлестіктерін құруы қажет.

      17. Орманды тұрмыстық қалдықтармен және тастандылармен ластауға, орманға қоқыс пен құрылыс қалдықтарын төгуге болмайды.

      18. Орманға жақын жерлерде қоқысты жағу арнайы бөлінген учаскелерде ғана мына шарттарды сақтаған жағдайда жүргізіледі:

      1) жағатын орындар (шұңқырлар немесе алаңдар) қылқан жапырақты орман шетінен немесе жеке өсіп тұрған қылқан жапырақты ағаштар мен талдардан кемінде елу метр, жапырақты орман шетінен және жеке өсіп тұрған жапырақты ағаштардан кемінде жиырма бес метр қашықтықта бөлінеді;

      2) қоқыс жағатын орынның айналасы жиырма метр радиуста қурап қалған ағаштардан, шөпшектерден, кесілген ағаш қалдықтарынан, тез тұтанатын басқа да материалдардан тазартылуға және ені кемінде төрт метр, ал құрғақ топырақты қылқан жапырақты орманға жақын маңдағы учаскелерде - кемінде бес метр минералдандырылған жолақпен белгіленеді;

      3) өрт қаупі бар маусымда қоқыс жағу ормандағы өрт қауіптілігінің I – II сыныптары жағдайында ормандарда желсіз тынық немесе жауын-шашынды ауа райында арнайы бөлінген адамдардың қадағалауымен жүргізіледі. Қуаңшылық кезеңдерде қоқыс жағылмайды.

      19. Орман қоры аумағында жұмыс жүргізетін немесе объектілері бар жеке тұлғалар, ұйымдардың басшылары өрт қаупі бар маусым басталар алдында, ал мәдени-бұқаралық және басқа да шаралардың өткізілуіне жауапты тұлғалар – дем алушылар орманға келер немесе кетер алдында осы Қағидаларды сақтау, орман өрттерінің шығуын ескерту туралы, сондай-ақ оларды сөндіру тәсілдері туралы жұмысшылармен, қызметшілермен немесе мәдени-бұқаралық және басқа да шаралардың қатысушыларымен нұсқаулар беруді жүргізеді.

      20. Ағаш кесілген жерлерді тазарту кезінде ағаш дайындаушылар мынадай іс-шараларды орындайды:

      1) қыс кезінде сүрек дайындалған және кеспеағаш тазартылған жағдайда кеспеағашты көктемде тазарту жұмыстарын толық аяқтайды;

      2) кесілген ағаш қалдықтарын оның шіріп кетуі немесе жағу үшін үйіп немесе жал сияқты қалап қояды, немесе оларды ұнтақталған күйінде орман шетінен кемінде он метр қашықтықта кеспеағаш ішіне шашып тастайды;

      3) қыста дайындаудан қалған кесілген ағаш қалдықтарын өрт қаупі бар маусым басталғанға дейін жағып жібереді.

      Жазда ағаш дайындаудан қалған және ағаш кесілген жерлерді тазартуды көктемде толық аяқтау кезінде жиналып қалған кесілген ағаш қалдықтары өрт қаупі бар кезең аяқталғаннан кейін күзде жағылады.

      Кесілген ағаш қалдықтарын жағу кезінде кеспеағаштағы тұқымдықтардың, өскіндердің және кесілмеген басқа да ағаштардың сақталуы, сондай-ақ кесілген ағаш қалдықтарының толық жанып кетуі қамтамасыз етіледі.

      Кеспеағаштардағы кесілген ағаш қалдықтарын тұтас күйінде жағып жіберуге болмайды.

      Ағаштарды ұшарбастарымен бірге сүйретіп тасу кезінде кесілген ағаш қалдықтарын жоғарғы қоймаларда (тиеу бекеттерінде) жағу ағаш дайындаудың бүкіл кезеңі ішінде жүргізіледі.

      21. Кесілген ағаштар өрт қаупі бар маусымға кеспеағашта қалдырылатын жағдайда олар бұтақтарынан тазартылып, жерге нығыздап жинап қойылады.

      Өрт қаупі бар маусымға кеспеағашта қалдырылатын дайындалған ағаш өнімі қатар-қатар немесе текшеленіп жиналып, ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақпен көмкерілген.

      22. Өрт қаупі бар маусымға қалдырылған дайындалған сүректер, сондай-ақ шіру үшін қалдырылған кесілген ағаш қалдықтары бар құрғақ топырақты жазық жерлердегі қылқан жапырақты ормандардағы кеспеағаштар ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақпен көмкеріледі. Көлемі жиырма бес гектардан асатын кеспеағаштар сонымен бірге ені көрсетілген мөлшердегі минералдандырылған жолақтармен учаскелерге бөлінеді.

      23. Дайындалған сүректі қоймаға жинау Құрылыстағы стандарттау, техникалық нормалау және сертификаттау жөніндегі мемлекетаралық ғылыми-техникалық комиссия 2004 жылғы 20 қыркүйекте қабылдаған "Ағаш материалдарының қоймалары. Өртке қарсы нормалары" 2.02-02-2004 ХҚН талаптарына сай жүргізіледі.

      Жинау орындары және олардың айналасындағы көрсетілген өртке қарсы жыралар тез жанатын заттардан тазартылып, ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақпен, ал құрғақ топырақты қылқан жапырақты екпелерде – бір бірінен он метр қашықтықтағы осындай екі жолақпен көмкеріледі.

      24. Жанама орман пайдалануды, ағаш сөлдерін және екінші дәрежелі орман ресурстарын дайындауды жүзеге асыратын орман пайдаланушылар:

      1) өндірістік объектілерді мемлекеттік орман иеленушімен келісілген жерлерде орман шетінен кемінде елу метр қашықтықта орналастыруды;

      2) өрт қаупі бар маусымда жұмыс уақытынан тыс мезгілде өндірістік объектілер шоғырланған жерлерде оларды күзетуді;

      3) аумақты өндірістік объектілерден елу метр радиуста тез жанатын материалдардан тазартылған күйінде ұстауды;

      4) осы аумақтар шекарасы бойымен ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақ, ал құрғақ топырақты қылқан жапырақты екпелерде – бірі бірінен он метр қашықтықтағы ені осындай екі минералдандырылған жолақ тартуды жүзеге асырады.

      25. Жеке тұлғалар жанама орман өнімдерін (саңырауқұлақтар, жидектер, дәрі-дәрмектік өсімдіктер) ақысыз негізде (орман билетін жазбай) дәстүрлі жинауды жүзеге асырған кезде осы Қағидалардың 14-тармағында көрсетілген жалпы талаптарды басшылыққа алады.

      26. Шайыр дайындауды жүргізетін орман пайдаланушылар:

      1) шайыр сақталатын аралық қоймаларды тез жанатын материалдардан тазартылған алаңдарда;

      2) мемлекеттік орман иеленушілермен келісім бойынша шайыр сақталатын негізгі қоймаларды тез жанатын материалдардан тазартылған орман шетінен кемінде елу метр қашықтықтағы алаңдарда орналастырады;

      3) осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген шекара бойымен ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақ жасап, оны өрт қаупі бар маусым ішінде тазартылған күйінде ұстайды;

      4) шайыр жинау үшін әзірленген учаскелерде шылым шегуге арналған жабдықталған орындар орналастырады.

      27. Іздестіру, геодезиялық, геологиялық, орман орналастыру және басқа да экспедициялар, партиялар және жасақтар жұмыстар басталғанға дейін жұмыстар жүргізу, негізгі базалардың орналасу орындарын, орманда жүру маршруттарын және өрттердің алдын алу және сөндіру жөніндегі іс-шаралар тізбесін орман қоры учаскелерінің иелерімен келісіп алады. Бұл ретте жұмыстардың барлық қатысушылары осы Қағидалармен танысады.

      28. Өрт қаупі бар кезеңде орман аймағында іздестіру, геодезиялық, геологиялық, орман орналастыру және басқа да экспедициялардың, партиялардың және жасақтардың базалары орналасқан жерлердің шекарасы бойымен ені кемінде төрт метр минералды жолақ тартылады, ол әртүрлі жанғыш қалдықтардан үнемі тазартылып отырады.

      29. Туристік базалары, сауықтыру лагерьлері, демалыс үйлері және басқа да туризм мен демалыс объектілері бар немесе орман қоры аумағында мәдени-сауықтыру, туристік және спорттық шаралар өткізіп тұратын жеке және заңды тұлғаларға орман иеленушілермен келісім бойынша туристік тұрақтар жасау және басқа да бұқаралық іс-шаралар жүргізу үшін тұрақты демалыс орындары ретінде орман учаскелерін өрт қаупі бар маусымда пайдалануға осы учаскелерде от жағатын және қоқыс жинайтын орындар жабдықталған, сондай-ақ ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақтар тартылған және учаскелер жанатын қоқыстан тазартылған күйінде күтіп ұсталған жағдайда пайдалануға рұқсат етіледі. Бұл ретте бұл шараларға қатысушылар осы Қағидалардың талаптарымен таныстырылады.

      30. Орман қоры учаскелері орман пайдалануға берілген орман пайдаланушылар осы Қағидалардың 2-тарауында көзделген талаптарды орындаумен қатар мынадай өртке қарсы іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етеді:

      1) орманда өртке қарсы жыралар мен жолдар, өртке қарсы қорғаныштық минералдандырылған жолақтар, арықтар, суаттар жасайды, орманды тез жанатын материалдардан тазартады және ормандардың өрт қауіпсіздігін арттыруға бағытталған басқа орман шаруашылығы іс-шараларын жүргізеді;

      2) осы учаскелер арқылы өтетін кеңінен пайдаланылатын орман жолдарының бойында дем алу және темекі шегу орындарын жабдықтайды;

      3) осы Қағидалардың бұзылуын болдырмауға шаралар қабылдайды, өрт қаупі бар маусымда тұрақты түрде қадағалау мен жерден қарауылдау арқылы орман өрттерін дер кезінде байқауды қамтамасыз етеді;

      4) орман өрттерін және олардың зардаптарын тіркеуді жүргізеді, өртеңдер алқаптарының дәл есебін жүргізуді қамтамасыз етеді, орман қорына өрттер келтірген залалды анықтайды және бұл туралы мәліметтерді тиісті мемлекеттік орман иеленушіге береді;

      5) материалдық-техникалық базаны, өрт сөндіру күштері мен құралдарын тұрақты дайындық жағдайында ұстайды;

      6) орман өрттері шыға қалған жағдайда өрт туралы орман иеленушіге дереу хабарлап, оларды өз күшімен сөндіреді.

      31. Аумағы арқылы темір және автомобиль жолдары (оның ішінде ағаш таситын жолдар) өтетін орман қоры жерлерінде орман пайдалануды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар мынадай талаптарды орындайды:

      1) темір және автомобиль жолдары өтетін белдеу бойының жиектерін ағаш қалдықтарынан, тез жанатын материалдардан тазартылған күйінде ұстауы керек. Ағаш таситын жолдардың бойында тазартылған жиектердің ені жолдың екі жақ қапталында кемінде он метрді құрайды;

      2) қылқан жапырақты екпелерде осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген жол жиектерінің шекарасы бойымен бір бірінен бес метр қашықтықта әрқайсысының ені төрт метр екі минералды жолақ, ал ағаш таситын және басқа да орман жолдарының бойында – жолдың әр қапталында ені төрт метр бір жолақ жасап, оларды өрт қаупі бар маусым бойына тазартылған күйінде күтіп ұстауы;

      3) құрғақ топырақты қылқан жапырақты екпелерде жақын маңайдан өтетін жолдардың айналасына, сондай-ақ ағаш көпірлер, тұрақты платформалар, тұрғын үйлер, жол аралаушылардың үйшіктері айналасына шпалдарды текшелеп жинап қоюға және қардан қорғайтын қалқандар орнатуға және ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақты өрт қаупі бар маусым бойына тазартылған күйінде күтіп ұстауы;

      4) ықтимал өрттерді дер кезінде байқау және сөндіру мақсатында орман алқаптары арқылы өтетін тепловоздар жүретін темір жол учаскелерінде өрт қаупі бар кезеңде қарауылдау ұйымдастыруы;

      5) орманның өрт қаупі бар учаскелерінде түтін шығаратын құбырларының ұшқын сөндіргіштерінің ақауы бар тепловоздар мен автомобиль көлігін пайдалануға жол бермеуі;

      6) бөлінген жол жиектерінде немесе оған жақын жерлерде өрт шыға қалған жағдайда оны сөндіруді дереу ұйымдастыруы, бұл туралы мемлекеттік орман иеленушіге не орман шаруашылығын басқарудың мемлекеттік органына және мемлекеттік өртке қарсы қызметіне хабарлауы керек.

      32. Заңды тұлғалар, кәсіпорындар мен ұйымдар орман қоры аумағында жұмыс жүргізген кезде мынадай іс-шараларды орындайды:

      1) өрт қаупі бар маусым бойына бұрғылау ұңғылары мен басқа да қондырғылар үшін бөлінген аумақтарды тез жанатын материалдардан тазартылған күйінде ұстауы, осы аумақтардың шекарасы бойымен ені кемінде төрт метр минералдандырылған жолақ жасап, оны өрт қаупі бар маусым ішінде тазартылған күйінде күтіп ұстауы;

      2) бұрғыланатын және пайдаланылатын ұңғылардан елу метр радиустағы алаңды сүрекдің мен бұталардан толық тазартуы (мұнай және газ ұңғымаларын жабық жүйе бойынша жиырма бес метр радиуста пайдаланғанда);

      3) мұнайдың ашық ыдыстар мен шұңқыр ұраларда сақталуына, сондай-ақ аумақтың жанармай заттарымен (мұнаймен, мазутпен) ластануына жол бермеуі;

      4) егер мұнай қалдықтарын жағып жою өндіріс технологиясында көзделген болса, оларды жағу тәртібі мен уақытын орман қоры учаскелерінің иелерімен келісіп алуы керек.

      33. Орман қоры аумағында орналасқан электр желілері бар жеке және заңды тұлғалар осы желілер өтетін орман жолдарын өрт қаупі бар маусым бойына өрт шығу тұрғысынан алғанда қауіпсіз жағдайда күтіп ұстайды және осындай желілердің ағаш мұнаралары мен бағаналарын екі метр радиустағы құрғақ жерлерге көмеді.

      34. Құбыр жолдары бар заңды тұлғалар орман алқаптары арқылы өтетін құбыржолдардың бойындағы бөлінген жер жолақтары және күзет аймақтарын өрт шығу тұрғысынан алғанда қауіпсіз жағдайда күтіп ұстайды және желіні аралаушылар үйлерінің айналасына, сондай-ақ құбыр жолдардағы құдықтардың айналасына ені бес метр минералдандырылған жолақтар тартады.

      35. Жер алқаптары орман қоры жерлерімен жапсарлас немесе оларға тікелей жақын орналасқан және (немесе) ормандардың күзет аймағында орналасқан жеке және заңды тұлғалар ауыл шаруашылығы егістіктерінде, жайылымдар мен шабындықтарда аңызды, шөп-шаламды және өзге де өсімдік қалдықтарын бақылаусыз жағу салдарынан ормандарды және басқа да орманды жерлерді зақымдамайды.

3. Орман өрттерін сөндіру жөніндегі іс-шаралар

      36. Уақытша орман пайдалану құқығы берілген, ормандарда жұмыс жүргізетін немесе осында жолдары, қоймалары, құрылыстары және басқа да объектілері бар орман пайдаланушылар жұмыс орындарында, жолдарда, қоймаларда және объектілерде орман өрттері шыға қалған жағдайда осы өрттерді өз күштерімен және құралдарымен жоюға шаралар қабылдайды және өрт туралы орман қоры учаскелерінің иесіне, жергілікті атқарушы органдарға және өртке қарсы мемлекеттік қызмет орнына хабарлайды.

      37. Тұлғалар орман өртін байқап қалған жағдайда бұл туралы мемлекеттік орман иеленушінің орман шаруашылығы қызметкерлеріне, өртке қарсы мемлекеттік қызмет орнына, жергілікті атқарушы органдарға хабарлайды.

      38. Жергілікті атқарушы орган бекіткен жеке және заңды тұлғаларды, сондай-ақ өртке қарсы техниканы, орман өрттерін сөндіру жөніндегі көлік және басқа құралдарды тарту жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес жеке және заңды тұлғалар мемлекеттік орман иеленушінің сұрауы бойынша жұмысшылар мен техникалық құралдарды орман өрттерін сөндіруге жібереді.

      39. Орман мекемесінің, ерекше қорғалатын табиғи аумақтың басшысы өрт туралы хабар алған соң оны сөндіру үшін шаралар, соның ішінде өрт шыққан аумақ бекітіп берілген орман өрт сөндіру станцияның күшімен сөндіру шараларын қабылдайды.

      40. Өрт туралы хабар түскен жағдайда орман күзеті мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтың өртке қарсы қызметінің басшысы мынадай іс-шараларды орындайды:

      1) команданы өртке дереу аттанып кетуге әзірлеу жөнінде шаралар қабылдайды;

      2) орман мекемесінің басшысының немесе орман күтушінің (бағыныстылығына қарай) нұсқауларын орындайды;

      3) команданың немесе жеке бригаданың өртке аттанып кетуі туралы шешім қабылдайды.

      41. Орманшылық аумағында бір мезгілде бірнеше өрт шыға қалған жағдайда немесе өртті тез сөндіру үшін бір орман өрт сөндіру станциясының күші жетіспеген жағдайда орман күтуші көрші орманшылықтардың орман өрт сөндіру станциясының күштері мен құралдарын өрт сөндіруге жіберу үшін бұл жайында орман мекемесінің басшысына хабарлайды.

      42. Орман мекемесінде, ерекше қорғалатын табиғи аумақта пайда болған өрттерді тез сөндіруге күштер мен құралдар жетіспеген жағдайда және өрттердің кең алқаптарға таралып кету қатері төнгенде орман мекемесінің, ерекше қорғалатын табиғи аумақтың басшысы бұл туралы жергілікті атқарушы органдарға, өртке қарсы мемлекеттік қызмет орнына хабарлайды және бекітілген Орман өрттерін сөндіру жөніндегі жоспарға сәйкес жергілікті ұйымдардың күштері мен техникалық құралдарын, халықты өрт сөндіруге тарту жөнінде шаралар қабылдайды. Егер өрттер дүлей күш апаты сипатына ие болса, орман мекемесінің басшысы авариялық-құтқару қызметтерінің күштері мен құралдарын өрт сөндіруге тарту жөнінде шаралар қолданады.

      43. Орман мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жеріндегі орман өрттерін сөндіруге жалпы басшылық орман мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың басшысына жүктеледі.

      44. Орманшылық аумағындағы жердегі күзет аудандарындағы әрбір орман өртін сөндіру жөніндегі жұмыстарға тікелей басшылық жасауды орман күтуші немесе орман күзеті мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтың өртке қарсы қызметінің басшысы не орман пайдаланушының өрт сөндіру бекетінің басшысы (ол орман қорының тиісті учаскелері орман пайдалануға берілген орман пайдаланушыда болған жағдайда) жүзеге асырады.

      Орманшы және орман күзеті мекемесі мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтың өртке қарсы қызметінің күштері келіп жеткенге дейін орман өртін сөндіруге басшылықты тиісті аумаққа бекітілген мемлекеттік орман күзетінің қызметкері, ерекше қорғалатын табиғи аумақты қорғау жөніндегі мемлекеттік инспектор (орман күтушінің көмекшісі, орман шебері не инспектор, орманшы) жүзеге асырады.

      Ахуал ушығып кеткен жағдайда орман өртін сөндіруге басшылықты орман мекемесінің басшысы немесе оның тапсыруы бойынша осы мекеме басшысының орынбасары немесе осыған уәкілетті өзге адам жүзеге асырады.

      45. Ормандарды авиациямен күзету аудандарында жету қиын жерлерде орман өрттерін сөндіруге басшылықты өрт сөндіруге келген өрт сөндіруші-парашютшілер немесе өрт сөндіруші-десантшылар командаларының ішінен лауазымы жоғары қызметкер жүзеге асырады.

      46. Орман өртін сөндіру жөніндегі басшы:

      1) өртті құрықтау іс-шараларымен байланысты емес барлық жұмысты тоқтатуы;

      2) өртті сөндіруге қатысып жүрген адамдарды ықтимал жарақаттардан, уланудан, күйіп қалудан қорғауды қамтамасыз етуі;

      3) адамдардың өміріне қатер төнген жағдайда қолда бар күштер мен құралдарды тегіс пайдаланып, оларды құтқаруды дереу ұйымдастыруы;

      4) өрт сөндіруде жұмыс істеп жатқан барлық адамдардың жұмыстардың қауіпсіздік техникасы жөніндегі талаптарды бұлжытпай орындауын қамтамасыз етуі;

      5) өрт болып жатқан жерді тастап кетпеуі және өрт сөндіріліп немесе сенімді түрде құрықталып болғанша жұмысшыларды босатпауы;

      6) орман өрті шыққан аумақта жұмыс істейтін ұйым объектісінің басшысын немесе басқа лауазымды адамын өрт орнына шақыру жөнінде шаралар қабылдауы қажет.

      47. Орман өртін сөндіру басшысы өрт сөндірудің тиімді ұйымдастырылуын қамтамасыз ету үшін өртке алдын ала жасалған барлау деректерінің негізінде орман өртін сөндірудің тактикалық жоспарын жасайды. Барлау арқылы өрттің түрі мен күші, орманның неғұрлым өрт қауіпі бар және бағалы учаскелері, суаттар, оттың таралуын тоқтата алатын немесе қарсы өрт жіберу үшін тірек жолағы бола алатын тосқауылдар, сондай-ақ осындай тосқауылдарды немесе тірек жолақтарын құру қажет орындар анықталады.

      48. Өрт сөндіру мынадай кезеңдерді қамтиды:

      1) өртті тоқтату – өрт шетінде оттың лаулап жануын тоқтату;

      2) оқшаулау – оның одан әрі таралуы мүмкіндігін жою;

      3) толық сөндіру – өрт ішіндегі жану ошақтарын сөндіру;

      4) қарауылдау – жасырын жану ошақтарының және өрттің қайта өршуі ықтималдығының жоқтығына көз жеткізу үшін жеткілікті белгілі бір уақыт ішінде өрт сөндіру командалары жұмысшыларының өрт болған алқаптағы кезекшілігі;

      5) өртті жою – өрттің барлық жану ошақтарын түпкілікті түрде сөндіру және өрттің қайта шығып кету мүмкіндігінің болмауы.

      Өрт сөндіру тактикасын таңдау кезінде орман өртін сөндіру басшысы жергілікті жердің ерекшеліктерін және ауа райы жағдайларын, өрттің түрін, өрт сөндіру күштері мен құрал-саймандардың бар-жоғын ескереді.

      49. Орман өрттерін жерден сөндірудің мынадай негізгі тәсілдері пайдаланылады:

      1) төменгі өрттің шеттерін сабалау немесе оған топырақ шашу;

      2) жер өңдейтін құралдардың және жарылғыш материалдардың көмегімен минералдандырылған жолақтар тарту және орлар қазу;

      3) өртті сумен немесе өрт сөндіргіш химикаттардың ерітінділерімен сөндіру;

      4) өртеу немесе қарсы от қою.

      50. Барып жету қиын аумақтарда және ірі орман өрттері шыға қалған жағдайда оларды сөндіру үшін ормандарды авиациямен күзету және орман шаруашылығына қызмет көрсету базасының, төтенше жағдайлар жөніндегі қызмет орындарының өрт сөндіруші-парашюттік немесе өрт сөндіруші-десанттық командалары тартылады.

      51. Орман өрттерін сөндіру жұмыстары басталмай тұрып осы жұмыстарға тартылатын барлық адамдар оларды жүргізу тәртібімен және қауіпсіздік техникасы жөніндегі талаптармен таныстырылады.

Ұзақ мерзімді орман пайдалану кезінде орман иеленушілер және орман пайдаланушылар әзірлейтін өртке қарсы іс-шаралар жоспарларына қойылатын талаптар

      1. Орман қоры учаскелері ұзақ мерзімді орман пайдалануға берілген орман пайдаланушылар жыл сайын өртке қарсы іс-шаралар жоспарын (бұдан әрі – Жоспар) әзірлейді және оны іске асырады.

      Жоспар:

      1) өртке қарсы алдын алу іс-шараларын;

      2) орман өрттерін сөндіру жөніндегі іс-шараларды қамтиды.

      2. Өртке қарсы алдын алу іс-шараларында шекарасында орман пайдалануға берілген орман қоры учаскесі (учаскелері) орналасқан мемлекеттік орман иеленушінің орман орналастыру материалдарына және ормандарды өртке қарсы жабдықтау жоспарларына негізделген жұмыстардың нақты көлемдері мен оларды өткізу орындары көзделеді. Жоспарланатын іс-шаралар іс-әрекеттің дәйектілігін, бұдан бұрын орындалған жұмыстардың жалғастырылуын көздейді және орман иеленушілер мен орман пайдаланушылардың орман қорының көршілес учаскелерінде атқарып жатқан жұмыстарымен байланыстырылады.

      Өртке қарсы алдын алу іс-шараларына сонымен бірге бар өртке қарсы жыралар мен жолақтарға күтім жасау, өрт қадағалау мұнараларын, өртке қарсы жабдықтар мен техниканы, жолдарды жөндеу, уақытша өрт күзетшілерін жалдау жөніндегі жұмыстар енгізіледі.

      Өртке қарсы алдын алу іс-шаралары бойынша барлық жұмыстар үшін күнтізбелік орындалу мерзімдері және орындауға жауапты адамдар белгіленеді, сондай-ақ жұмыстардың көлемі көрсетіледі.

      3. Орман өрттерін сөндіру жөніндегі іс-шаралар өрттерді өз күштерімен де, бұл өрттерді қандай да бір себептермен өз күштерімен және құралдарымен құрықтау мүмкін емес жағдайлар да сөндіруді ұйымдастыру жөніндегі жұмыстарды көздейді. Соңғы жағдайда мемлекеттік орман иеленушімен келісе отырып орман өртін сөндіруге жіберілетін күштер мен техникалық құралдар, сондай-ақ орман қорының тиісті учаскесінде орналасқан аудандағы елді мекендердегі өзге де ұйымдардың күштері мен техникалық құралдары айқындалады. Орман өрттерін сөндіру жөніндегі іс-шаралар орман өрттерін сөндіру, орман өрттерін сөндірумен айналысып жатқан адамдарды тамақтандыру мен медициналық көмекті, байланысты ұйымдастыру үшін ерікті қоғамдық құрамалар (командалар) құруды, сондай ақ орман пайдаланушының есебінен өрт қауіпі бар маусымға жанар-жағар май материалдарының резервін құруды көздейді.

      4. Орман қоры учаскелері ұзақ мерзімді орман пайдалануға берілген орман пайдаланушылардың жоспарлары ағымдағы жылдың 15 ақпанынан кешіктірілмей келісімдеу үшін мемлекеттік орман иеленушілерге беріледі. Орман пайдаланушының жоспары мемлекеттік орман иеленушімен келісімделеді және оны 2003 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 38-бабының 6) тармақшасына сәйкес орман пайдаланушының өзі бекітеді.

Орман иеленушілердің өрт қаупі бар маусымға
дайындық дәрежесі*

      Ескерту. Қағида 1-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 21.09.2016 № 395 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Ескертпе:

      *орман иеленушілердің өрт қаупі бар маусымға дайындық дәрежесі орта арифметикалық мәнде:

      8-10 балл – қанағаттанарлық;

      5-7 балл – орташа;

      5 балдан төмен – қанағаттанарлықсыз.

      **жарақталу пайызы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 20 шілдедегі № 18-02/664 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11995 болып тіркелген) бекітілген Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру бойынша нормалар мен нормативтерге сәйкес айқындалады.

Өрт қауіптілігінің сыныбы

      Ескерту. 2-қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 21.01.2020 № 19 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Ормандардағы өрт қауіптілігін ауа райының жағдайлары бойынша жіктеу ормандардың өрт қауіптілігіне әсер ететін метеорологиялық жағдайларға байланысты тиісті аумақта орман өрттері шығуының және таралуының ықтималдылық (мүмкіндік) дәрежесін анықтайды.

      Жіктеу (бағалау) мақсаттары үшін метеорологиялық (ауа райы) жағдайларын сипаттайтын кешенді көрсеткіш қолданылады. Кешенді көрсеткіштің көлеміне қарай ауа райы жағдайлары бойынша

      Қазақстан Республикасының ормандарындағы өрт қауіптілігінің сыныбы белгіленеді.

      Қазақстан Республикасының өңірлік облыстарында ауа райы жағдайларына байланысты ормандардағы өрт қауіптілігінің жергілікті сыныптары (бұдан әрі – жергілікті сыныптар) қолданылады, олар:

      кешенді көрсеткішті есептеу әдістемесін;

      өрт қауіптілігі сыныптарының шекарасын;

      жауын-шашынды есепке алу әдістемесін анықтайды.

      Жергілікті сыныптарды қолдану туралы шешім орман шаруашылығы саласындағы аумақтық бөлімшелердің бұйрығымен ресімделеді және әртүрлі уақыт кезеңдері үшін жеке-жеке белгіленуі мүмкін.

      Жергілікті шәкілдер белгіленбеген өңірлер үшін 1-кестеде көрсетілген ауа райы жағдайларына байланысты ормандардағы өрт қауіптілігінің ортақ сыныбы қолданылады.

      Ормандағы өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау

      Ауа райы жағдайларына байланысты ормандардағы өрт қауіптілігінің сыныбын (ӨҚС) есептеу формуласы ауа температурасын (t⁰) жауын-шашын болмаған күндердегі (h) температура мен шық нүктесінің (n) айырмасына көбейту сомасы ретінде жергілікті уақыттың 12-14 сағатындағы метеодеректер бойынша анықталады (3 миллиметрден көп жаңбыр жауған күнді жауынсыз кезеңнің алғашқы (L) күні деп есептейді, бұл орайда тек ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды):

      n

      ӨҚС =

      L

      КК – кешенді көрсеткіш (миллибар/градус);

      n – жауынсыз күндер саны;

      t⁰ - ауа температурасы (градус/Цельсия);

      h – шық нүктесі (градус)

      L – жауынсыз алғашқы күн

      1-кесте

      Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Өңірлер бойынша ормандардағы өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау (жергілікті сыныптар)

      I. Жамбыл, Алматы (Балқаштың жайылма ормандары), Қызылорда, Түркістан облыстары үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау (жергілікті шәкіл)

      2-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 5 миллиметрден (бұдан әрі – мм) көп ылғал түскен күннен кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

      Ақмола, Қостанай облыстары үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау

      3-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 3 мм көп ылғал түскен күннен кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

      Павлодар облысы үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау (Ертіс өңірінің жалды ормандары "Ертіс орманы")

      4-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 3-5 мм-ден көп жауын-шашыннан кейін ӨҚС бір бірлікке төмендетіледі. 5 мм-ден көп жауын-шашыннан кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

      Павлодар облысы үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау (Баянауыл өңірі)

      5-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 4 мм-ден көп ылғал түскен күннен кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

      Шығыс Қазақстан облысы үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау (Таулы-тайгалы аймақ)

      6-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 3-5 мм жауын-шашыннан кейін ӨҚС бір бірлікке төмендетіледі. 5 мм-ден көп жауын-шашыннан кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

      Шығыс Қазақстан облысы үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау ("Семей орманы" мемлекеттік орман табиғи резерваты, Асубұлақ коммуналдық мемлекеттік мекемесі, Самар коммуналдық мемлекеттік мекемесі)

      7-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 3-5 мм жауын-шашыннан кейін ӨҚС бір бірлікке төмендетіледі. 5 мм-ден көп жауын-шашыннан кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

      Алматы облысы үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау (таулы аудандар)

      8-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 3-5 мм жауын-шашыннан кейін ӨҚС бір бірлікке төмендетіледі. 5 мм-ден көп жауын-шашыннан кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

      Қарағанды облысы үшін өрт қауіптілігінің сыныбын анықтау

      9-кесте

Ауа райының жағдайлары бойынша ормандардағы өрт қауіптілігін жіктеу

      Ескертпе: ӨҚС есептеу тәртібі жалпы формула бойынша жүргізіледі. 3-5 мм жауын-шашыннан кейін ӨҚС бір бірлікке төмендетіледі. 4 мм-ден көп жауын-шашыннан кейін ӨҚС есептеу қайта басталады (бұл орайда ақ жауын мен тұтас жауын ғана есепке алынады, нөсер жауындар есепке алынбайды).

Орман өрттерін сөндіруге арналған құралдар

      1. Ағаш дайындау қызметімен айналысатын орман пайдаланушылардағы орман өрттерін сөндіруге арналған құралдар:

      1) алмалы-салмалы цистерналар, соның ішінде көлемі 1500 литр суға арналған қолдан жасалған немесе резеңке ыдыстар – 1 дана;

      2) аспалы тісті дөңгелекті сораптар – 1 дана;

      3) өнімділігі минутына 600-800 литр, тасымалданатын өрт сөндіру мотопомпалары – 1 дана;

      4) орман соқалары немесе басқа да трактормен топырақ өңдеу құралдары – 1 дана;

      5) күрек – 20 дана;

      6) балта – 5 дана;

      7) тырма – 20 дана:

      8) шартылдақ – 20 дана;

      9) бензин арасы – 2 дана;

      10) арқаға іліп алатын орманда өрт сөндіргіш-бүріккіштер – 5 дана;

      11) шелектер немесе сиымдылығы 12 литр су құятын резеңке ыдыстар – 2 дана;

      12) су құюға арналған кружка – 10 дана;

      13) алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрі-дәрмек қобдишасы – 2 дана.

      2. Орман өрттерін сөндіру бекеттеріндегі орман өрттерін сөндіруге арналған құралдар:

      1) алмалы-салмалы цистерналар, соның ішінде сыйымдылығы 1500 литр су құюға арналған қолдан жасалған немесе резеңке ыдыстар – 1 дана;

      2) аспалы тісті дөңгелекті сораптар – 1 дана;

      3) қысымды өрт сөндіру жеңдері – 100 қума метр, соның ішінде:

      Д 51 миллиметр жеңдердің 5 жиынтығы;

      4) тасымалданатын радиостансалар (ұйымдастырылған радио байланысы болған жағдайда) – 2 дана;

      5) өнімділігі минутына 600-800 литр, тасымалданатын өрт сөндіру мотопомпалары – 1 дана;

      6) от жағу аппараттары – 4 дана;

      7) НП-1 немесе басқа маркалы сулағыштар, көбік түзгіш - 500 килограмм;

      8) күрек – 50 дана;

      9) балта – 5 дана;

      10) кетпен – 20 дана;

      11) тырма – 20 дана:

      12) шартылдақ – 20 дана;

      13) бензин арасы – 1 дана;

      14) арқаға іліп алатын орманда өрт сөндіргіш-бүріккіштер – 5 дана;

      15) ауыз суға арналған сиымдылығы 10 литр бидондар немесе канистрлер – 2 дана;

      16) алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрі-дәрмек қобдишасы – 1 дана;

      17) кезекші арнайы киім (етіктер, шалбарлар, кеудеше, қолғаптар), өрт сөндіру командасы тұрақты мүшелерінің санына қарай – жиынтық.

      Автомашиналар мен трактор тіркемелері аспалы сораптар орнату үшін жабдықталып, өрт қауіпі бар маусымға өрт сөндіру бекеттеріне бекітіп беріледі. Қалған жабдықтар мен өрт сөндіру құралдары бекетте тұрақты түрде тұрады. Ағаш тасымалдайтын автожолдардың ұзындығы 50 километрден асқан жағдайда (ағаш тасымалданатын қиғаш жолдарды қоса алғанда) алмалы-салмалы цистерналар саны 50 километр жолға бір цистерна есебімен көбейтіледі.

      3. Сүрек дайындалатын және жиналатын орындардағы (кеспеағаштар, жоғарғы қоймалар) орман өртін сөндіруге арналған құралдар:

      1) күрек – 10 дана;

      2) балта – 2 дана;

      3) тырма – 2 дана;

      4) шартылдақ – 10 дана;

      5) бензин арасы – 1 дана;

      6) арқаға іліп алатын орманда өрт сөндіргіш-бүріккіштер – 5 дана;

      7) шелектер немесе сиымдылығы 12 литр су құятын резеңке ыдыстар – 2 дана;

      8) су құюға арналған кружка – 4 дана.

      4. Орман қоры аумағындағы тас, құм, балшық өндіретін орындардағы орман өрттерін сөндіруге арналған құралдар:

      1) күрек – 10 дана;

      2) балта – 2 дана;

      3) кетпен – 2 дана;

      4) шартылдақ – 10 дана;

      5) бензин арасы – 2 дана;

      6) арқаға іліп алатын орманда өрт сөндіргіш-бүріккіштер – 5 дана;

      7) ауыз суға арналған сиымдылығы 12 литр бидондар немесе канистрлар – 5 дана;

      8) су құюға арналған кружка – 5 дана;

      9) қолғап – 10 жұп;

      10) алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрі-дәрмек қобдишасы – 1 дана.

      5. Орман қоры аумағында жұмыс істеп жатқан мұнай мен газ өндіру кәсіпорындарындағы орман өрттерін сөндіруге арналған құралдар:

      1) сиымдылығы 1500 литр суға арналған алмалы-салмалы цистерналар немесе резеңке ыдыстар – 2 дана (орман өрттерін сөндіретін арнайы автоцистерналар болған жағдайда алмалы-салмалы цистерналардың болуы міндетті емес);

      2) аспалы тісті дөңгелекті сораптар – 2 жиынтық;

      3) өнімділігі минутына 600 – 800 литр тасымалданатын өрт сөндіру мотопомпалары – 1 дана;

      4) қысымды өрт сөндіру жеңдері – 500 қума метр, соның ішінде: Д 66-77 миллиметр жеңдердің 20 жиынтығы (400 қума метр); Д 51 миллиметр жеңдердің 5 жиынтығы (100 қума метр);

      5) бульдозер – 1 дана;

      6) аса өтімді қорапты автомашиналар немесе жол талғамайтын көліктер (адам тасу үшін) – 1 дана;

      7) орман соқасы немесе басқа да топырақ өңдеу құралдары – 1 дана;

      8) от жағу аппараттары – 5 дана;

      9) НП-1 немесе басқа маркалы сулағыштар, көбіктүзгіш - 500 килограмм;

      10) күрек – 50 дана;

      11) балта – 10 дана;

      12) кетпен – 20 дана;

      13) тырма – 10 дана:

      14) шартылдақ – 20 дана;

      15) бензин арасы – 5 дана;

      16) арқаға іліп алатын орманда от сөндіргіш-бүріккіштер – 10 дана;

      17) тасымалданатын радиостансалар (ұйымдастырылған радио байланысы болған жағдайда) – 3 дана;

      18) ауыз суға арналған сиымдылығы 10 литр бидондар немесе канистрлер – 6 дана;

      19) кезекші арнайы киім (етіктер, шалбарлар, кеудешелер, қолғаптар), өрт сөндіру командасы тұрақты мүшелерінің санына қарай - жиынтық;

      20) алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрі-дәрмек қобдишалары –

      2 дана.

      Учаскенің көлемі 30 мың гектардан асқан жағдайда өрт сөндіру құралдары шоғырланған бекеттер саны әрбір 30 мың гектарға 1 бекет қажет болуы есебімен анықталады. Алмалы-салмалы цистернаға арналған автомашина аспалы тісті дөңгелекті сорап орнатуға лайықталады және өрт қауіпі бар маусым бойына бекетте болады.

      6. Орман алқаптары арқылы өтетін тас жолдары бар ұйымдардағы орман өрттерін сөндіруге арналған құралдар (орман өртін сөндіру бекеті):

      1) алмалы-салмалы цистерналар, соның ішінде көлемі 1500 литр суға арналған қолдан жасалған немесе резеңке ыдыстар – 1 дана;

      2) аспалы тісті дөңгелекті сораптар – 1 жиынтық;

      3) қысымды өрт сөндіру жеңдері – 300 қума метр, соның ішінде: Д 66-77 миллиметр жеңдердің 10 жиынтығы (200 қума метр); Д 51 миллиметр жеңдердің 5 жиынтығы (100 қума метр);

      4) от жағу аппараттары – 3 дана;

      5) НП-1 немесе басқа маркалы сулағыштар, көбік түзгіш – 500 килограмм;

      6) күрек – 50 дана;

      7) балта – 5 дана;

      8) кетпен – 5 дана;

      9) тырма – 5 дана:

      10) шартылдақ – 10 дана;

      11) бензин арасы – 2 дана;

      12) арқаға іліп алатын орман өрт сөндіргіш-бүріккіштері – 5 дана;

      13) ауыз суға арналған сиымдылығы 10 литр бидондар немесе канистрлер – 2 дана;

      14) түтінге қарсы респиратор – 10 дана;

      15) қорғаныштық көзілдірік – 10 дана;

      16) қолғаптар – 20 жұп;

      17) алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрі-дәрмек қобдишасы – 2 дана.

      Орман өртін сөндіру бекеті тас жолдың әрбір 100 километріне ұйымдастырылады. Өрт қаупі бар маусымда бекет адамдар және аспалы тісті дөңгелекті сораптар орнатуға лайықталған су құйылған цистерналар тасымалдауға арналған автомашинамен қамтамасыз етіледі.

Орман өрттерін сөндіруге арналған құралдар

      Орман қоры жерлерінде жұмыс істейтін желілік объектілердің (мұнай-газ құбырлары, электр, байланыс желілері және тағы басқалар) және басқа да ұйымдардың (іздестіру партиялары, жасақтары, экспедициялары, пішен, дәрі-дәрмектік өсімдіктер, техникалық шикізат, жабайы өсетін жемістер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер және орманның басқа да азық өнімдерін дайындау жөніндегі, мал жаюмен, ара ұялары мен омарталар орналастырумен айналысатын бригадалар және басқалар) орман өртін сөндіруге арналған құралдары.

      Көрсетілген өрт сөндіру құралдары жекелеген жұмысшылар топтары орналасқан жерлерде шоғырланады. Желілер бойын аралап жүрушілер тұратын жерлерде кестенің соңғы бағанында көрсетілген құрамдағы және мөлшердегі өрт сөндіру құралдары шоғырланады.