«Босқындар туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 желтоқсандағы Заңы 6-бабының 7) тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған босқын мәртебесін беру туралы өтінішті тіркеу және қарастыру ережесі бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің № 87-п «Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты тіркеу және қарау ережесін бекіту туралы» 2010 жылғы 17 наурыздағы бұйрығының күші жойылсын (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6174 тіркелген, Қазақстан Республикасы орталық атқарушы және өзге де мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық актілер Бюллетенінде 2010 жылғы № 8, 380-бап жарияланған).
3. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өтуін және оның ресми жариялануын қамтамасыз етсін.
4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің орынбасары А.В. Кулиничке және Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы комитетіне жүктелсін.
5. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Министр С. Баймағанбетов
Қазақстан Республикасы
Ішкі істер министрінің
2010 жылғы 29 қарашадағы
№ 496 бұйрығымен бекітілген
Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты тіркеу және қарау қағидасы
Ескерту. Ереже жаңа редакцияда - ҚР Ішкі істер министрінің 01.07.2014 № 396 бұйрығымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
1. Жалпы ережелер
1. Осы Босқын мәртебесін алу туралы өтінішхатты тіркеу және қарау қағидасы (бұдан әрі - Қағида) «Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы» 2014 жылғы 23 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңы 11-бабының 25) тармағына және «Босқындар туралы» 2009 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі – Заң) 6-бабының 7) тармақшасына сәйкес әзірленді және пана іздеген адамдардың босқын мәртебесін беру туралы өтінішхаттарын тіркеу және қарау тәртібін белгілейді.
2. Осы Қағидада мынадай ұғымдар пайдаланады:
1) өтінішхат – пана іздеген адамның тікелей өзі немесе осыған уәкілетті өкілі арқылы жазған өзінің келген жері бойынша босқын мәртебесін беру туралы уәкілетті органға жазбаша өтініші;
2) пана іздеген адам (бұдан әрі – адам) - уәкілетті орган босқын мәртебесін беру туралы өздерінің өтінішхаты бойынша түпкілікті шешім қабылдағанға дейін Қазақстан Республикасында пана сұрауға тілек білдірген шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам;
3) пана іздеген адамның куәлігі (бұдан әрі – куәлік) - босқын мәртебесін беру туралы өтінішхаттың тіркелуін растайтын, уәкілетті орган беретін құжат;
4) пана іздеген адамның отбасы мүшелері – жұбайы (зайыбы), олардың кәмелеттік жасқа толмаған балалары және оның асырауындағы басқа адамдар;
5) босқын - нәсілдік, ұлттық, діни сенімі, азаматтық белгісі, белгілі бір әлеуметтік топқа жататындығы немесе саяси нанымы бойынша қудалаудың құрбаны болу қаупінің негізділігіне орай өзі азаматы болып табылатын елден тыс жерде жүрген және өз елінің қорғауын пайдалана алмайтын немесе осындай қауіп салдарынан мұндай қорғауды пайдаланғысы келмейтін шетелдік немесе осындай қауіп салдарынан еліне қайтып орала алмайтын немесе қайтып оралғысы келмейтін, өзі тұрақты тұратын немесе өзі азаматы болып табылатын елден тыс жерде жүрген азаматтығы жоқ адам;
5) уәкілетті орган - босқындар мәселелері бойынша қатынастарды реттеу саласында басқаруды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
6) пана іздеген адамның босқын мәртебесін беру туралы жеке ісі - өтінішхатты, жауап алу парағын, өтінішхатқа негіздеме ретінде өтініш иесі ұсынған құжаттар мен мәліметтерді қамтитын материалдар;
7) Қазақстан Республикасында босқын деп тану туралы өтініш білдірген адамнан жауап алу парағы – Қазақстан Республикасында пана іздеген адамнан сұхбат алу (әңгімелесу) кезінде ресімделетін құжат.
2. Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты тіркеу тәртібі
3. Адам Қазақстан Республикасына келісімен күнтізбелік бес күннің ішінде немесе өзі Қазақстан Республикасының аумағында болып, нәсілдік, ұлттық, діни сенім, азаматтық белгісі, белгілі бір әлеуметтік топқа жататындығы немесе саяси нанымы бойынша қудалауға ұшырау жағдайларының туындауы туралы білген кезден бастап, жазбаша өтінішхатпен өзі немесе осыған уәкілетті өкіл арқылы өзінің келген жері бойынша босқын мәртебесін беру туралы Ішкі істер департаментінің Көші-қон полициясы басқармасына (бұдан әрі – ІІД КҚПБ) жүгінеді.
4. Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат осы Ережеге 1-қосымшаға сәйкес жазбаша нысанда ресімделеді. Өтінішхатқа пана іздеген адамның жеке басын куәландыратын немесе растайтын құжаттар, сондай-ақ өтінішхаттың негізділігін растайтын өзге де құжаттар мен мәліметтер бар болса, қоса беріледі.
5. Босқын деп тану туралы өтінішхаттарды ІІД КҚПБ Қазақстан Республикасының аумағында пана іздеген адамның болатын жері бойынша ол өтініш білдірген күні қабылдайды.
Адам, онымен бірге келген отбасы мүшелері өтініш білдірген күні аудармашыны ұсыну мүмкін болмаған не оларда жеке басты куәландыратын құжаттар болмаған жағдайда, босқын деп тану туралы өтінішхатты қабылдау күні мен уақыты адаммен телефон арқылы келісіледі.
6. Адам ІІД КҚПБ-ға өзі жеке берген, босқын деп тану туралы өтінішхат осы Қағидаға 2-қосымшаға сәйкес Пана іздеген адамдарды тіркеу журналында тіркеледі.
7. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің (бұдан әрі – Қазақстан Республикасы ҰҚК) Шекара қызметінен ІІД КҚПБ-ға келіп түскен босқын деп тану туралы өтінішхатты ІІД КҚПБ өтіншхат келіп түскен күннен кейінгі бір жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасында босқын деп тану туралы өтінішхатпен бірге Пана іздеген адамдарды тіркеу журналында тіркейді және ол сол күні ІІД КҚПБ-ның уәкілетті қызметкерінің қарауына беріледі.
8. Егер пана іздеген адам Қазақстан Республикасының аумағына әлі келмеген болса, ол жазбаша өтінішхатпен өзі немесе осыған уәкілетті өкіл арқылы босқын мәртебесін беру туралы Қазақстан Республикасының дипломатиялық өкілдігіне немесе консулдық мекемесіне жүгінеді.
9. Пана іздеген адам Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасынан мәжбүрлі заңсыз өткен кезде, өтінішхат ІІД КҚПБ-ға осы адамның Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасынан өткен күнінен бастап бір жұмыс күні ішінде беріледі.
Адамның бақылауға алуына келмейтін және оның өтінішхатпен уақтылы өтініш білдіруіне мүмкіндік бермейтін еңсерілмейтін күштер (жер сілкінісі, теңіз дауылы, су тасқыны, соғыс, жаппай тәртіпсіздіктер және т.б.) болған кезде өтініш білдіру мерзімі еңсерілмейтін күштің әрекетіне тең кезеңге ұзартылады.
10. Босқын деп тану туралы өтінішхат отбасының он сегіз жасқа толған және әрбір мүшесінен қабылданады.
Пана іздеген адамның отбасының он сегіз жасқа толмаған және пана іздеген адаммен бірге келген мүшелері туралы мәліметтер туу туралы құжаттарының негізінде ата-анасының біреуінің, ата-анасы болмаған кезде заңды өкілінің не отбасының он сегіз жасқа толған және отбасының он сегіз жасқа толмаған мүшелерін тәрбиелеуге және оларды асырауға өз еркімен міндеттеме алған бір мүшесінің өтінішхатына жазылады. Көрсетілген міндеттеме еркін нысанда жазбаша түрде жазылады және жеке істің материалдарына қоса тігіледі. Бір отбасы мүшелерінің өтінішхаттары бойынша материалдар бір жеке іске ресімделеді.
Босқын деп тану туралы өтінішхатты қабылдау пана іздеген адамның барлық отбасы мүшелерінің қатысумен жүзеге асырылады, олар туралы мәліметтер оның өтінішхатына енгізіледі.
11. Өтінішхаты тіркелген пана іздеген адамның Қазақстан Республикасына жеке келген отбасы мүшелері, оларда босқындар деп тану үшін негіздер болмаған жағдайда, отбасымен қосылу мақсатында өтінішхат берген кезде отбасылық қатынастарын растайтын құжаттық дәлелдемелерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы пана іздеген адамның өз отбасы мүшелерін қабылдауға келісетіні туралы еркін түрдегі өтінішін ұсынады. Отбасын біріктіру туралы өтінішхатта пана іздеген адамның отбасы мүшелерінің өз елінен кетуі себебі ретінде: «Отбасын біріктіру» көрсетіледі.
12. Егер пана іздеген адам өзінде жеке басын куәландыратын құжатының жоқ екенін мәлімдесе, ол туралы мәліметтер оның айтуы бойынша жазылады және онымен әңгімелесу бір жұмыс күні ішінде өткізіледі.
13. Босқын деп тану туралы өтінішхат мемлекеттік немесе орыс тілінде толтырылады. Егер пана іздеген адам өтініхатты мемлекеттік немесе орыс тілінде өз бетінше толтыра алмаса не сауатсыз болса, онда өтінішхат аудармашының және ІІД КҚПБ қызметкерінің қатысуымен толтырылады.
Босқын деп тану туралы өтінішхатқа адам және аудармашы (аудармашы қатысқан жағдайда) қол қояды.
14. ІІД КҚПБ қызметкері босқын деп тану туралы өтінішхатты қабылдаған кезде адамды Заңда көзделген құқықтармен және міндеттермен таныстыруға міндетті.
3. Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты қарау тәртібі
15. Өтінішхатты қарау рәсімі жазбаша өтінішхатты қабылдағаннан кейін жүргізіледі және:
осы Қағидаға 3-қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасында босқын деп тану туралы өтінішхатпен өтініш білдірген шетелдікті есепке алу карточкасын (бұдан әрі – есепке алу карточкасы) ресімдей отырып, шетелдікпен сауалнама жүргізуді;
шетелдікті, азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасында босқындар деп тануға өтініш білдірген және босқындар болып танылған шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдарды есепке алудың автоматтандырылған жүйесіндегі (бұдан әрі – деректер банкі) есеп бойынша тексеруді, сондай-ақ Бас прокуратура Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің бөлінісінде соттылығының бар екені не жоқ екені туралы мәліметтерді сұратады. Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының барлық есептері бойынша тексерісті жүзеге асырады;
осы Қағидаға 4-қосымшаға сәйкес сауалнама парағын ресімдей отырып, шетелдікпен, азаматтығы жоқ адаммен жеке әңгімелесу өткізуді;
Қазақстан Республикасында пана іздеген адамның куәлігін беруді қамтиды Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің 2014 жылғы 9 маусым № 328 бұйрығымен бекітілген «Пана іздеген адамның куәлігі үлгісін бекіту туралы» (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9592 болып тіркелген).
16. Есепке алу карточкасы шетелдіктің, азаматтығы жоқ адамның жеке ісінде сақталады. Кейіннен ІІД КҚПБ-ның уәкілетті қызметкері есепке алу карточкасында (қағаз тасымалдағышта) осы шетелдікке, азаматтығы жоқ адамға қатысты қабылданған барлық шешімдер туралы жазба жасайды және бұл туралы Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы департаментіне (бұдан әрі - КҚПД) хабарлайды.
17. Шетелдікпен, азаматтығы жоқ адаммен әңгімелесуді жүзеге асыратын ІІД КҚПБ қызметкеріне қарастыру үшін осы Қағиданың 4-тармағында көрсетілген тұпнұсқалы құжаттар мен материалдар ұсынылады.
Міндетті түрде шетелдіктің, азаматтығы жоқ адамның паспортының немесе жеке басын куәландыратын басқа да құжаттарының көшірмелері алынады.
Өтінішхаттың негізділігін растайтын ұсынылған немесе алынып қойылған басқа да құжаттар мен материалдар шетелдіктің, азаматтығы жоқ адамның өтінішхатына тұпнұсқада қоса тігіледі. Қажет болған жағдайда, жекелеген құжаттар олардың көшірмелері алынғаннан кейін өтініш иесіне қайтарылуы мүмкін.
18. Әңгімелесу өткізуге дайындалу кезінде ІІД КҚПБ қызметкері:
шетелдіктің, азаматтығы жоқ адамның өтінішхатын, сондай-ақ өтінішхат беру негізділігін растайтын, ол ұсынған құжаттар мен материалдарды зерделейді;
өтінішхат берген адамның азаматтық тиесілілігі мемлекеті не бұрынғы тұрған жері туралы ақпаратты жинауды және зерделеуді жүзеге асырады.
Ақпарат саяси, әлеуметтік-экономикалық жағдай, паспорттық-виазалық режим, адамның негізгі құқықтарын сақтау, мәдениеті және діні, тарихы және географиялық орналасуы, қудалау қаупі бар адамдар санаты туралы мәліметтерді қамтиды.
босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты беру негізділігін растауды қажет ететін мән-жайларды (нәсілдік, діни сенім, азаматтық белгісі, ұлты, белгілі бір әлеуметтік топқа жататындығы, саяси нанымы бойынша қудалаудың бар-жоғы)анықтайды.
19. Әңгімелесу оқшауланған бөлмеде, бөтен адамдар кіргізілмей өткізіледі. Егер өтініш иесі мемлекеттік немесе орыс тілін білмесе, ал әңгімелесуді өткізетін қызметкер өтініш иесінің тілін білмесе, онда аудармашы шақыру туралы мәселе шешіледі.
Кәмелетке толмағандармен әңгімелесу оның қамқоршысының немесе қорғаншысының қатысуымен өткізіледі.
Қудалау құрбаны болу қаупі қорқытумен не нәпсіқұмарлық сипаттағы зорлық-зомбылықпен, азаптаулармен, гендерлік фактормен, сенімді қарым-қатынасты қажет ететін басқа да дәләлдермен байланысты адамдармен әңгімелесуді мүмкіндігінше бір жынысты адам өткізеді.
20. Әңгімелесуді бастау алдында ІІД КҚПБ қызметкері өзін таныстырады, өтініш иесіне оның құқықтары мен міндеттерін, оның ішінде мәлімделген мекенжай бойынша тұру міндетін, оны босқын деп тану рәсімін түсіндіреді, сондай-ақ аудармашыға сенім білдіретіндігін нақтылайды.
Өтініш иесіне әңгімелесу нәтижесінде алынған мәліметтер оның келісімінсіз жариялануға жатпайтыны және өтініш иесінің азаматтық тиесілілігі немесе бұрын тұрған жері мемлекетінің билігіне не бөтен адамдарға берілмейтіні хабарланады.
ІІД КҚПБ қызметкері қойылатын сұрақтарға шынайы ақпарат беру қажеттілігі туралы, ол жалған мәліметтерді хабарлаған не қолдан жасалған құжаттарды ұсынған жағдайда туындауы мүмкін салдар туралы ескертеді.
Құжаттамалық растауы бар мәліметтер мен фактілерді қоспағанда, ол әңгімелесуден кейін ұсынған және бұрын айтқандарына қайшы келетін мәліметтер мен фактілер ескерілмейді.
21. Әңгімелесу өткізу кезінде ІІД КҚПБ қызметкері осы Қағидаға 5-қосымшаға сәйкес әңгімелесу өткізу кезінде шетелдікке, азаматтығы жоқ адамға қойылатын негізгі және қосымша сұрақтар тізбесінен сұрақтар қояды.
Сұрақтар адамға кез келген кезектілікте қойылуы мүмкін. Негізгі тізбедегі сұрақтар міндетті түрде қойылады. Қосымша тізбедегі сұрақтар жағдайға байланысты қойылады.
Жауаптар өтініш иесінің атынан сол берілген нысанда, оның ішінде «Білмеймін», «Есімде жоқ» және сондай сияқты жауаптар сөзбе сөз тіркеледі.
Әңгімелесу барысында өтініш иесінің жауаптар оның азаматтық тиесілілік немесе бұрынғы тұрған жерінің мемлекеті туралы ақпаратпен салыстырылады.
22. Әңгімелесуді өткізетін ІІД КҚПБ қызметкері өтінішхат берген адамға болған жағдайда, өтінішхатты беру негізділігін растайтын қосымша дәлелдемелер, сондай-ақ өз жауаптарының шынайылығын ұсынуды ұсынады.
23. Әңгімелесу барысында өтініш иесі өзі және өзінің өткені, жақын туыстары туралы мәліметтерді, босқын деп тану туралы өтінішхатпен өтініш білдіру үшін негіз болған фактілер мен себептерді баяндайды.
Оның азаматтық тиесілілігінің немесе бұрынғы тұрған жерінің мемлекетінде жауапкершлікке тарту туралы биліктің, оның ішінде соттың, полицияның, мемлекеттік қауіпсіздіктің ресми органдарының құжаттары, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарының ақпараты қудалау құрбаны болуы қаупінің растауы болуы мүмкін.
Әңгімелесу кезінде азаматтық тиесілілігінің немесе бұрынғы тұрған жерінің мемлекетіне оны жіберуге кедергі келтіретін мән-жайлардың бар-жоғы туралы өтініш иесінің пікірі анықталады.
24. Отбасын біріктіру мақсатындағы өтінішхатты қарау кезінде өтініш иесі отбасылық қарым-қатынастардың бар екенін растайтын құжаттамалық дәлелдемелер ұсынады.
Өтініш иесімен және отбасын біріктіру мақсатында оған өтініш иесі келген шетелдікпен әңгімелесу ұсынылған дәлеледемелердің тұпнұсқалығын анықтау не оларды алу үшін бөлек жүргізіледі.
25. Әңгімелесу аяқталғаннан кейін әңгімелесуді өткізген ІІД КҚПБ қызметкері өтініш берген адамнан қосымша ақпараттың бар-жоғын нақтылайды, оның көрсетпелеріндегі сәйкессіздіктер немесе дәлсіздіктер бойынша түсініктеме беруін сұрайды, сондай-ақ қосымша әңгімелесу өткізу мүмкінідігі туралы ескертеді.
26. Оқиғалар мен негізгі фактілерді, күндерді, адам аттарын, сипатталатын оқиғалар болған жерлердің атауы көрсетілген сауалнама парағы әңгімелесу өткізу уақытында немесе ол аяқталғаннан кейін дереу ресімделеді.
27. Сауалнама парағын ресімдегеннен кейін ІІД КҚПБ қызметкері өтініш иесін оның мазмұнымен тікелей өзі немесе аудармашы арқылы таныстырады. Жазбада анықталған дәлсіздіктер түзетілуге тиіс. Ресімделген сауалнама парағына аудармашы (егер әңгімелесу аудармашының көмегімен өтсе), қорғаншылық және қамқоршылық органының өкілі (егер ол болса), ІІД КҚПБ қызметкері және өтініш иесі қол қояды, өтініш иесі сауалнама парағының әр парағына қол қояды.
28. Әңгімелесу өткізілгеннен және сауалнама парағы толтырылғаннан кейін өтініш иесіне пана іздеген адамның куәлігі, сондай-ақ осы Қағидаға 6-қосымшаға сәйкес міндетті медициналық куәландыруға жолдама беріледі.
Шетелдікке медициналық куәландырудан өту тәртібі, одан өтуден бас тартудың, сондай-ақ босқын деп танудың одан әрі рәсімін өткізу үшін ІІД КҚПБ-ға келмеудің салдары түсіндіріледі.
29. Пана іздеген адамның куәлігі босқын деп тану туралы өтініш білдірген шетелдіктің, азаматтығы жоқ адамның жеке басын және оның Қазақстан Республикасының аумағында болуының заңдылығын растайды.
Куәлік он алты жасқа толған шетелдіктерге, азаматтығы жоқ адамдарға үш ай мерзімге беріледі, оған ІІД КҚПБ басшысы қол қойып, мөрмен расталады.
30. Өтінішхатты қарау мерзімі ұзартылған жағдайда, жарамдылық мерзімі өткен пана іздеген адамның куәлігінің орнына үш ай мерзімге жаңа куәлік беріледі.
Бұл ретте босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатты қарау мерзімі бір жылдан аспайды.
31. Міндетті медициналық куәландырудан өткеннен кейін өтініш иесі медициналық куәландырудан өткенін растайтын құжатты ІІД КҚПБ-ға жеке ұсынады.
32. Егер міндетті медициналық куәландырудан өту мерзімі өтіп кетсе, сондай-ақ егер адам әңгімелесуден (босқын деп танудың қосымша немесе одан әрі рәсімінен) өту үшін ІІД КҚПБ-ға келмеген жағдайда, ІІД КҚПБ келмеу себептерін түсіндіру үшін ІІД КҚПБ-ға шақыра отырып, беру туралы хабарламамен бірге адам көрсеткен тұрғылықты жері бойынша тапсырыс хат (бұдан әрі – жазбаша хабарлама) жібереді.
33. Егер адам оған жазбаша хабарлаған күннен бастап бір айдың ішінде ІІД КҚПБ-ға келмесе, өтінішхатты қарауды тоқтату туралы шешім қабылданады. Біруақытта шетелдікке, азаматтығы жоқ адамға сол тәртіпте қайта жазбаша хабарлама жолданады. Адам қайта жазбаша хабарландырылған күннен бастап бір ай ішінде ІІД КҚПБ-ға келмеген жағдайда, өтінішхатты қарау тоқтатылып, бұл туралы адам көрсеткен тұрғылықты мекенжайы бойынша хабарлама жіберіледі.
Өтінішхатты қарауды тоқтату және қайта жаңарту туралы күнтізбелік үш күн ішінде КҚПД-ға хабарланады.
34. Әңгімелесу аяқталғаннан кейін ІІД КҚПБ:
баяндалған фактілерді тексеруді жүзеге асырады, оның ішінде адамның Қазақстан Республикасына келу мақсаттары мен себептерін нақтылайды;
қажет болған жағдайда, ұсынылған құжаттардың түпнұсқалығы мен алынған мәліметтердің шынайылылығын тексеруді ұйымдастырады;
қажет болған жағдайда, адаммен ұсынылған ақпараттың шынайылығын тексеру, материалдардағы сәйкессіздіктер мен қайшылықтарды жою үшін қосымша әңгімелесу өткізеді;
адам ұсынған мәліметтер мен фактілерді растау және адам туралы қосымша ақпарат алу үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарына, ұйымдарына (мекемелеріне) сұрау салулар жолдайды;
есепке алу карточкасының көшірмесін қоса бере отырып, ұлттық қауіпсіздік органдарына сұрау салу жолдайды;
адам ұсынған мәліметтерді растау қажет болған жағдайда, куәгерлерді (егер болса) шақырады;
адам ұсынған құжаттар мен материалдарға, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың (мекемелердің) ақпаратына талдау жүргізеді, шетелдікпен сауалнама жүргізу және әңгімелесу нәтижелерін бағалайды;
өтінішхатты қарау нәтижелері бойынша ІІД КҚПБ басшысы босқын мәртебесін беру не одан бас тарту туралы шешім қабылдайды.
35. ІІД КҚПБ-ның шешімі жалпы, дәлелдеме және қорытынды бөліктен тұрады.
36. Жалпы бөлікте:
адам туралы мәліметтер: тегі, аты (аттары), әкесінің аты (жеке басты куәландыратын құжатқа сәйкес), азаматтығы (болса), туған күні мен жері, діни сенімі, отбасы жағдайы, білімі, отбасы құрамы;
тұрғылықты жерлерін көрсете отырып, өтініш иесінің жақын туыстары туралы;
өтініш иесінің еңбек, саяси немесе қоғамдық қызметі, оның азаматтық тиесілілігі немесе бұрынғы тұрғылықты жерінің мемлекетінен шығуының мән-жайлары, жол жүру бағыты және Қазақстан Республикасына келуі туралы;
Қазақстан Республикасына келгенге дейін адамның өміріне қатысты өзге де мәліметтер көрсетіледі.
37. Дәлелдеме бөлігінде адам өтінішхатының негізділігіне баға беріледі.
38. Егер ІІД КҚПБ қызметкері адамды босқын деп тану үшін негіздер жоқ екенін анықтаса, дәледеме бөлігінде босқын деп танудан бас тартудың негіздмесе баяндалады.
39. Егер шетелдік бірнеше мемлекеттің азаматы болып табылса, ол азаматы болып табылатын мемлекеттердің біріне қорғау үшін өтініш білдіру мүмкіндігі туралы мәселе зерделенеді. Тек шетелдік өз азаматтығы мемлекеттерінің бірінің қорғауына жүгіне аламаған жағдайда ғана, негіздер болса, оған босқын мәртебесі берілуі мүмкін.
40. Қорытынды бөлігінде босқын мәртебесін беру не одан бас тарту туралы қорытынды көрсетіледі. Босқын мәртебесін беруден бас тартылған жағдайда, Заңның тиісті бабына сілтеме көрсетіледі.
41. Кәмелетке толмаған шетелдікті, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамды босқын деп тану туралы өтінішхатты ІІД КҚПБ бірінші кезектегі тәртіппен қарайды.
42. Егер адам өтінішхатты қарау кезеңінде Қазақстан Республикасынан тыс жерге шығуға ниеттенгені туралы мәлімдесе, оған өтінішхатты қарауды тоқтату туралы өтініш беру құқығы түсіндіріледі.
43. Адам өтінішхатты қарауды тоқтату туралы өтініш берген жағдайда, ІІД КҚПБ дереу тиісті шешім қабылдайды. Өтінішхатты қарауды тоқтату туралы шешім қабылданғаннан кейін ІІД КҚПБ шетелдіктен, азаматтығы жоқ адамнан пана іздеген адамның куәлігін алып қояды және адамның Қазақстан Республикасынан тыс жерге шығуын бақылауды жүзеге асырады. Өтінішхатты қарауды тоқтатқаннан кейін бір ай мерзімде ІІД КҚПБ адамның кеткені туралы КҚПД-ға хабарлайды.
44. Егер өтінішхатты қарау кезеңінде Қазақстан Республикасының аумағында қылмыс жасағаны үшін адамға қатысты қылмыстық іс қозғалса, қылмыстық қудалау органдарының ұсынымхаты бойынша өтінішхатты қарау тоқтатылады. Қылмыстық істі қозғау себептері көрсетілген аталған ұсынымхат өтінішхатты қарастырып жатқан ІІД КҚПБ-ға жіберіледі. Ұсынымхаттың негізінде ІІД КҚПБ өтіншхатты қарауды тоқтатып, бұл туралы дереу КҚПД-ға хабарлайды.
45. Егер сот адамды кінәсіз деп таныса немесе бас бостандығынан айырмайтын жазаға соттаса, өтінішхатты қарауды тоқтату туралы ұсынымхат енгізген қылмыстық қудалау органы бұл туралы ІІД КҚПБ-ға хабарлайды.
46. Ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасағаны үшін адамға қатысты соттың айыптау үкімі күшіне енген жағдайда, мұндай адамға босқын мәртебесін беруден бас тартылады.
47. Босқын деп тану туралы өтініш білдірген адамда босқын деп тану рәсімін өткізу кезеңінде балалары туған не отбасы мүшелерінің біреуі қайтыс болған жағдайда, адам өтінішхатқа өзгерістер мен толықтырулар енгізу үшін бұл туралы ІІД КҚПБ-ға хабарлайды.
Бұл ретте адам есебінде тұрған ІІД КҚПБ-ға баланы босқын деп тану туралы өтініш бере алады. Өтінішке баланың тууы туралы куәлігі, сондай-ақ, егер ата-анасының біреуі Қазақстан Республикасындағы босқын және Қазақстан Республикасының азаматы болып табылмаса, осы ата-анасының тиісті өтініші қоса беріледі.
ІІД КҚПБ осындай өтініш бойынша шешімді бірінші кезектегі тәртіпте қабылдайды.
48. ІІД КҚПБ жеке келген кезде шетелдікке оның өтінішхаты бойынша қабылданған шешім туралы хабарлайды және шетелдіктен, азаматтығы жоқ адамнан пана іздеген адамның куәлігін алып қойып, оны жеке іске қоса тігеді.
Босқын деп танылған шетелдікке, азаматтығы жоқ адамға ІІД КҚПБ есепке қою туралы белгісі бар, босқынның куәлігін береді, оның құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді, паспортын алып қояды, ол жеке істе сақталуда қалады.
Босқын деп танудан бас тарту алған шетелдікке, азаматтығы жоқ адамға ІІД КҚПБ-ның шешіміне шағымдану тәртібі, оның құқықтары мен міндеттері, оның ішінде заңнамада белгіленген мерзімде Қазақстан Республикасының аумағынан кету міндеті түсіндіріледі.
49. Егер адам оған босқын деп тану туралы жазбаша хабарлама жіберілгеннен кейін үш айдың ішінде босқынның куәлігін алу үшін ІІД КҚПБ-ға келмесе, ІІД КҚПБ шетелдікті босқын деп тану туралы шешімнің күшін жою туралы ұсынымхат дайындап, оны КҚПД-ға жібереді.
ІІД КҚПБ шетелдікті босқын деп тану туралы өз шешімінің күшін жояды және өтінішхатты қарауды тоқтату туралы шешім қабылдайды.
50. Босқын тұратын жерін ауыстырған кезде оның ісінің материалдары босқынның жаңа тұратын жері бойынша ІІД КҚПБ-ға жіберіледі.
Босқын мәртебесін беру туралы
өтінішхатты тіркеу және қарау
қағидасына
1-қосымша
Нысан
кімге __________________________
(уәкілетті органның аумақтық
бөлімшесі басшысының
лауазымы, тегі және аты-жөні)
__________________________
__________________________
кімнен ___________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
__________________________
(қай мемлекеттің)
__________________ азаматы
Уақытша тұрушының
тұрақты тұратын жері _____
__________________________
(мекенжайы)
отбасы құрамында ____ адам
Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат
Маған және менің отбасымның мүшелеріне Қазақстан Республикасында босқын мәртебесін беруді сұраймын.
Тұратын жерімнен мына себептер бойынша кетуге мәжбүрмін:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Туған күні және туған жері __________________________________________
Азаматтығы (бұрын тұрақты тұрған елі) _______________________________
_____________________________________________________________________
Ұлты (этникалық тобы)________________________________________________
Мынадай тілдерді білемін ____________________________________________
Қазақстан Республикасына келу күні __________________________________
Заңды (заңсыз) келді ________________________________________________
Пана іздеген адамның жеке басын куәландыратын құжаттар немесе жеке
басын растайтын құжаттар ____________________________________________
(атауы, сериясы, нөмір, қашан және кім берді)
Менімен бірге келген отбасымның мүшелері:
№ |
Тегі, аты, әкесінің аты |
Туған күні |
Туыстық дәрежесі |
Бұдан бұрын Қазақстан Республикасында босқын мәртебесін беру туралы өтінішхатпен өтініш бердім (бермедім)________________________________
Егер берген болса, органды көрсетіңіз _______________________________
_____________________________________________________________________
_______________________ ____________________________
(өтініш беру күні) (пана іздеген адамның қолы)
Өтініш хатты қабылдаған
уәкілетті органның
аумақтық бөлімшесінің қызметкер _______ _____________ __________
(қолы) (Т.А.Ә.) (күні)
Өтінішхатты тіркеу туралы шешім:
Тіркелді ________________________________________________________
(күні, тіркеу нөмірі, қызметкердің қолы)
Босқын мәртебесін беру туралы
өтінішхатты тіркеу және қарау
қағидасына
2-қосымша
Нысан
Пана іздеген адамдарды тіркеу журналы
Р/с |
Пана іздеген адамның және оның отбасы мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты |
Туған күні және туған жері |
Азаматтығы |
Кету елі және бұрын тұрған мекенжайы |
Қазақстан Республикасына келу күні |
Өтінішхатты қабылдау және тіркеу күні |
Қазақстан Республикасындағы тұрғылықты мекенжайы |
Қабылдау жүргізген қызметкердің тегі |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
Босқын мәртебесін беру туралы
өтінішхатты тіркеу және қарау
қағидасына
3-қосымша
Нысан
Пана |
Пана іздеген адамды
есепке алу карточкасы
1. Тегі, аты, әкесінің аты __________________________________________
2. Туған күні, айы, жылы ____________________________________________
3. Туған жері _______________________________________________________
4. Азаматтығы _______________________________________________________
5. Ұлты _____________________________________________________________
6. Пана іздеген адамның жеке басын куәландыратын құжаттар немесе жеке басын растайтын құжаттар
_____________________________________________________________________
(атауы, сериясы, нөмір, қашан және кім берді)
7. Отбасы жағдайы ____________________
8. Отбасы құрамында __________________ адам
9. Пана іздеген адаммен бірге келген отбасы мүшелері туралы мәлімет:
№ |
Тегі, аты, әкесінің аты |
Туыстық дәрежесі |
Туған күні |
Төлқұжаттың немесе жеке басын куәландыратын өзге де құжаттың №, сериясы |
Ұлты |
Азаматтығы |
10. Қазақстан Республикасында тұратын жері және телефон нөмірі ______
_____________________________________________________________________
11. Отбасының барлық мүшелері көрсетілген мекенжай бойынша тұра ма?
Егер «тұрмаса», отбасының қай мүшесі тұрмайтыны және оның қандай
мекенжай бойынша тұратыны көрсетілсін
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
12. Бұдан бұрын Босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат берді ме
(қайда және қашан)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
13. Сапар бағыты ____________________________________________________
_____________________________________________________________________
14. Тілдерді білуі __________________________________________________
_____________________________________________________________________
15. Мүгедектігі, оның ішінде отбасы мүшелерінде - (бар/жоқ). Егер «мүгедек болса», кім және нешінші топтағы мүгедек екені көрсетілсін
_____________________________________________________________________
16. Әскери қызметі, қызмет өткерген уақыты және жері, әскери атағы
_____________________________________________________________________
17. Пана іздеген адам немесе пана іздеген адаммен бірге келген отбасы
мүшелерінің біреуі қылмыстық жауапкершілікке тартылды ма _______
(иә/жоқ). Егер тартылса, кім, қашан, қай соттың үкімі бойынша және
қандай мерзімге екені көрсетілсін
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
18. Бұрын тұрақты тұрған елі және мекенжайы _________________________
_____________________________________________________________________
19. Тұрған елінен кету күні және себебі _____________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
20. Қазақстан Республикасында туыстары бар ма - (иә/жоқ). Егер болса,
туыстық дәрежесі және олардың тұратын жері көрсетілсін ______________
_____________________________________________________________________
21. Қоныстанудың болжамды орны (қала, облыс, аудан, елді мекен көрсетілсін) ________________________________________________________
22. Білімі, кәсібі, оның ішінде отбасы мүшелерінің білімі, кәсібі
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
23. Партиялардағы, ұйымдардағы, топтардағы мүшелігі _________________
24. Қазақстан Республикасында бұрын болды ма ____ (иә/жоқ). Егер
болса, келу күні мен мақсаты көрсетілсін ____________________________
25. Қосымша мәліметтер ______________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
26. Өтінішхатты қабылдаған органның атауы және қабылдаған күні ______
27. Өтінішхаттың уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне келіп түскен күні ________________________________________________________________
28. Әңгімелесу жүргізу күні _________________________________________
29. Өтінішхаттың тіркелген күні _____________________________________
30. Пана іздеген адамның куәлігі: тіркеу № ______ 20 __ ж.___________
Берілген күні 20 __ ж. __ _______ Қолданылу мерзімі _________________
Пана іздеген адамның куәлігін алдым _________________________________
(қолы, күні)
Пана іздеген адамның куәлігінің қолданылу мерзімі ____________ дейін
ұзартылды
31. Ішкі істер органдарына жолдаманың нөмірі, беру күні _____________
____________________________________________ _________ ______________
(карточканы толтырған қызметкердің лауазымы) (Т.А.Ә.) (күні)
Босқын мәртебесін беру туралы
өтінішхатты тіркеу және қарау
қағидасына
4-қосымша
Нысан
__________________________________________________________________
(уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің атауы)
Сауалнама парағы
1. Пана іздеген адам туралы мәлімет
1. Тегі, аты, әкесінің аты __________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Жынысы ___________________________________________________________
3. Туған күні _______________________________________________________
4. Азаматтығы (бұрын тұрақты тұрған елі) ____________________________
_____________________________________________________________________
5. Өтінішхатты берген күні __________________________________________
2. Пана іздеген адамға сауалнама жүргізу нәтижесі (пана іздеген
адамға қойылатын сұрақ-жауаптардың мазмұны)
Сұрақтарды қойған кезде тізбені (Ережеге 5-қосымша) басшылыққа алу қажет.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(Сауалнама парағының соңғы беті)
Осы сауалнама парағында ________ бет.
Мен, ________________________________________________________
жоғарыда жазылғандардың бәрі шындыққа сәйкес келетінін мәлімдеймін.
___________________________ ______________
(пана іздеген адамның қолы) (күні)
Мен ___________ тілінде оқи алатынымды және жоғарыда
жазылғандарды толық түсінетінімді мәлімдеймін.
___________________________ ______________
(пана іздеген адамның қолы) (күні)
Мен, __________________________________________________________
жоғарыда жазылғандардың мазмұнын ____________ тілінен ___________
тіліне толық аударғанымды мәлімдеймін. Пана іздеген адам мені, ал мен
арқылы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің қызметкерін қойылған
сұрақтарға оның жауаптарының дұрыс жазылғандығын сендірді және ол
жоғарыда жазылғандармен келіседі.
___________________________ ______________
(аудармашының қолы) (күні)
___________________________________ ______________ _________
(сұрау жүргізген қызметкердің (Т.А.Ә.) (күні)
лауазымы, қолы)
Босқын мәртебесін беру туралы
өтінішхатты тіркеу және қарау
қағидасына
5-қосымша
Әңгімелесу кезінде пана іздеген адамға қойылатын
сұрақтар тізбесі
1. Жол жүру құжаты.
Пана іздеген адам (бұдан әрі - өтініш беруші) жеке басын
куәландыратын құжат алу үшін билік органдарына өтініш берді ме?
Жеке басын куәландыратын құжатты қандай билік органдары берді?
Жеке басын куәландыратын құжатты қалай алды? Ақыға? Кімге?
Жеке басын куәландыратын құжат кімнің атына берілді?
Өтініш беруші осы жеке басын куәландыратын құжатпен елден еркін
шыға алды ма және қай елдерге барды (елдер, болу ұзақтығы, мақсаты)?
Жеке басын куәландыратын құжатпен бірге кетуге рұқсат алды ма?
Кіру визаларын қалай алды?
Елден шығу үшін қандай құжаттар пайдаланылды (түпнұсқасы немесе
қолдан жасалған)?
Елден кету кезінде шекаралық бақылауда проблемалар болды ма?
Егер жеке басын куәландыратын құжат жалған болса, қайда және
қашан жасады? Қолдан жасағанына ықтимал түсініктемелер.
Өтініш берушінің басқа елде тұруға жарамды рұқсаты бар ма?
Егер жеке басын куәландыратын құжат болмаса, неліктен жоқ
екенін анықтау қажет. Қайда, қашан жоғалтты/жойылды? Өтініш берушіге
жеке басын куәландыратын құжатты лақтырып тастауға немесе құртуға
біреу кеңес берді ме? Кім және қашан?
Өтініш берушінің маңызды тағы да қандай сәйкестендіру құжаттары
бар? Оларды қалай алды?
2. Билеттер.
Қазақстан Республикасына кіру үшін билеттер сатып алды ма?
Қайда, қашан, кім және қай көлік түріне сатып алды?
Кері қайту билеті бар ма?
3. Азаматы болып табылатын елден (бұрынғы тұрақты жерінен) кету
және Қазақстан Республикасына келу.
Азаматы болып табылатын елден немесе бұрынғы тұрақты жерінен
кету күні
Бұл биліктің рұқсаты бойынша жүргізілді ме?
Шекаралық бақылауда проблемалар болды ма?
Орын ауыстыру тәсілдері және пайдаланылған көлік құралдарының
түрлері, транзит елдерді, қалаларды, келу және кету күндері
көрсетілген нақты бағыт
Тәуелсіздік Мемлекеттер Достастығы, Қазақстан Республикасы
аумағына келу күні және орны.
Шекарадан қандай амалмен өтті?
Тәуелсіздік Мемлекеттер Достастығы елдерінің мемлекеттік
шекарасынан өткен кезде, Қазақстан Республикасына келген кезде
құжаттарды көрсетті ме және қандай құжаттар? Егер көрсетілмесе –
неліктен?
Өтініш беруші жалғыз өзі келді ме? Жолаушылардың аттарын атауды
сұрау
Өтініш беруші Тәуелсіздік Мемлекеттер Достастығы елдерінде,
Қазақстан Республикасында бұрын болды ма және қандай мақсатпен?
Пана іздеген елі ретінде неге Қазақстан Республикасын таңдады?
Өтініш берушінің Қазақстан Республикасында туыстары/достары
барма? Аттары, мекенжайлары, тұруы үшін негіздеме?
Қазақстан Республикасының аумағына келгеннен кейін өтініш
беруші қайда, қашан және қай билік өкіліне және қандай өтінішпен
барды? Төлқұжаттық бақылауда проблемалар болды ма?
Мүмкіндігінше сапар туралы көбірек ақпарат анықтау қажет.
4. Отбасы мүшелері және жақын туыстары туралы мәліметтер.
Қазақстан Республикасына өтініш берушімен бірге отбасы
мүшелерінің қайсысы келді?
Жақын туыстарының қайсысы саяси қызметпен айналысты?
Балаларының денсаулық жағдайы.
5. Этникалық топ.
Өтініш беруші арнайы бір этникалық топқа, тайпаға немесе рулық
қауымға жатады ма? Бұның әсіресе африка елдерінен келген өтініш
берушілер үшін маңызы үлкен.
Бұл этникалық топ оның елінде қаншалықты көп?
6. Діні.
Өтініш берушінің елінде діни сенімге бостандық құқығы сақтала
ма?
Өтініш беруші қандай дінге сенеді немесе қандай діни қауымға
жатады?
Ол дінге сенуші болып табыла ма?
Ол өз елінде өзі сенген дінін жасырын немесе ашық түрде
уағыздады ма?
Діни себептерге байланысты қудаланды ма?
7. Қаржы жағдайы.
Өтініш берушінің жеке басының және/немесе отбасының қаржылық
жағдайын отанындағы қатынастарға байланысты бағалау
Өтініш берушінің/отбасының табысы қандай болды, қандай мүлкі
болды?
Өтініш берушінің Қазақстан Республикасы аумағында өмір сүру
үшін қандай қаражаты бар?
8. Әскери қызметке қатысы.
Оның елінде әскери қызмет міндетті болып табылады ма?
Әскерге шақырылу жасы қандай және міндетті әскери қызмет
мерзімі?
Өтініші беруші әскери қызметін өтеді ме?
Егер әскери қызметін өтесе, онда ол әскерге шақыртылды ма
немесе өз еркімен барды ма, қызмет өткерген кезеңі және жері, әскер
түрі, соңғы әскери атағы, әскери мамандығы.
Ол әскери қызметін белгіленген мерзімде аяқтады ма?
Егер өтініш беруші әскерде болмаса, себебі көрсетілсін. Егер
қызмет өткеруін аяқтамаса немесе әскерден қашып кетсе себептері көрсетілсін. Мұндай әрекеттердің салдарын бағалау.
9. Сотталғандығы туралы ақпарат.
Өтініш беруші бұрын қылмыстық істер үшін сот тәртібімен
сотталды ма?
Егер сотталса, қашан және қандай сотта?
Судья мен прокурордың тегі.
Құқық бұзушылық сипаты және шығарылған үкім.
Жазалау мерзімі (сот үкімі бойынша және нақты өтеп шыққан)
Абақтының атауы және мекенжайы, жазаны қайда өтеп шықты
Қашан және қандай себеппен байланысты босап шықты?
Қамауда болғаны туралы қандай да бір құжаттар бар ма?
Босатылғаннан соң полиция қадағалауында болды ма?
10. Отанындағы саяси ахуалды білуі және бағалауы.
Өз отанындағы саяси жүйені және мемлекеттік құрылымын сипаттау.
Елінің ұлттық туын сипаттап беруін өтіну.
Билікте кім?
Билік саясатына деген жеке бағасы.
Оппозициялық топтарды, партияларды, қозғалыстарды білуі, олар
қаншалықты көп, олардың көшбасшылары кім және бұл топтардың
идеологиясы немесе ниеттері қандай.
Оппозициялық топтар заңды/заңсыз ба?
Заңсыз баспасөздерді білуі.
Партиялардың, топтардың, қозғалыстардың қысқартылған атаулары
(аббревиатуралары) өз тілінде, мүмкіндігінше халықаралық атаулармен
түсіндірсін.
11. Саяси қызметке қатысуы.
Өтініш беруші саясатқа көңіл аудара ма?
Өтініш беруші немесе оның отбасы мүшелерінің ересектері тұрақты
тұрған елінде қандай саяси, діни, әскери, этникалық және басқа да
ұйымдарда, топтарда немесе ағымдарда болды?
Өтініш беруші партияның белсенді/енжар мүшесі болды ма, онда
қанша болды? Оның лауазымы (жағдайы) және міндеті.
Бұл қандай ұйым? Оның мақсаты, жұмыс істеу әдістері, саяси
бағыты, құрылымы, саны, қашан және кім құрды, көшбасшылары мен
тікелей басшыларының аты-жөні, әрекет ауданы, заңды/заңсыз. Өтініш
берушінің ұйым қызметіне қатысу сипаттамасы.
Ұйым қандай бір болмасын жарияланымдар шығара ма? Олардың
атауын хабарласын.
Ұйымның басқа мүшелерінің аты.
Өтініш беруші өз іс-қимылы үшін билік тарабынан қуғынға ұшырады
ма?
Өтініш беруші күш көрсету зорлық-зомбылығы қолданылған
нәсілдік, ұлттық тектегі немесе саяси көзқарастармен байланысты
оқиғаларға қатысты ма? Егер қатысса, онда бұндай оқиғалардың
өзгешелігін және өтініш берушінің оған қатысу дәрежесін сипаттау.
Егер тұтқындалса, тұтқындаудың хронологиялық жүйелігі
көрсетілсін және тұтқындауды қайда өтеп шықты (абақты, полиция
учаскесі), тұтқында болу ұзақтығы.
Өтініш берушімен бірге неше адам тұтқындалды?
Өтініш берушіге айып тағылды ма?
Саяси қызмет үшін сотталды ма? Егер сотталса, соттың аты, іс
қайда қаралды, үкім мерзімі, мүмкін болса қорғаушының аты.
Тұтқында болу жағдайын сипаттау.
Босату қалай жүргізілді (пара беру, сатып алу, кепілдікке, жаза мерзімінің аяқталуы)?
Босатылғаннан соң полиция қадағалауында болды ма?
Босатылғаннан кейін өтініш берушіге қарым-қатынас. Болу орны, жұмысы.
Абақтыдан, абақты көлігінен, абақты госпиталінен және т.б. қашу
туралы айтылған жағдайда қашу жағдайын нақтылау қажет (Қалай қашты?
Қашу үшін өтініш берушіге сырттан көмектесті ме? Қашқаннан кейін және
елден кеткенге дейін өзін қалай қамтамасыз ете алды? Қай жерде
болды/тұрды және ақшаны қайдан алды? Төлқұжат пен жол жүру құжаттарды
қалай алды?).
Қазіргі кезде өтініш беруші іздестірілуде емес пе? Не үшін?
Іздеуде екені өтініш берушіге қайдан белгілі?
Өтініш беруші адвокатпен немесе адам құқықтары жөніндегі
ұйыммен байланыста ма? Олардың есімдері және мекенжайлары, және ол
бұл байланысқа қалай кірді?
12. Тұрақты тұру елінен кету себептері.
Өтініш берушінің елден кету себептерін айтып беруді сұрау
(бұрын болған тармақтарға сүйенуге болады).
Оны іздестіруден қорқатындығы туралы ақпарат алу маңызды.
Өтініш беруші қудалаудың/зорлық-зомбылықтың қандай түріне
ұшырады, оны елден кетуге мәжбүрлеген деректер көрсетілсін (күш
көрсету зорлық-зомбылығы, үйді тінту, кәсіптік тыйым, басқа да мәжбүр
етулер, қауіп-қатерлер).
Өтініш берушіге немесе оның отбасы мүшелеріне жасалған
зорлық-зомбылықтар/қудалау уақыты және орны, кім орындады?
Хронологиялық тәртіпте толығырақ сипаттап беруін сұрау.
Мүмкін болса осыны дәлелдейтін кез келген құжатты көрсетсін.
Өтініш берушінің ойынша бұндай әрекеттердің жасалуына не себеп болды?
Іздестіруге ұшыру қорқынышы туралы өз сенімін өтініш беруші
немен растай алады?
Өтініш беруші отанына қайтып барғысы келе ме? Егер қайтып
барғысы келмесе не себептен?
Өтініш берушінің ойынша егер ол отанынан қайтып барса не болуы
мүмкін және неліктен? Негізделген себептерді атауын сұрау.
Өтініш берушіге өз елінің билігі қайтып баруға рұқсат бере ме?
Неліктен береді немесе неліктен бермейді?
Қайтып барған жағдайда қауіпсіздік қатері бар? Егер болса,
нақты себептер көрсетілсін.
12а. Кәмелетке толмаған өтініш берушілер үшін кету себептері
туралы сұрақтар.
Қалай/неліктен жас өтініш беруші өз ата-анасынан/отбасынан
ажырады?
Бұл қашан болды?
Ол өз еркімен кетті ме немесе өз еркінен тыс жөнелтілді ме?
Оның ата-анасы оны отанынан кеткені туралы біле ме, ол қандай да бір
нұсқау алды ма? Қандай нұсқау?
Қашан және қандай жағдайларда өтініш беруші өз
ата-анасымен/отбасымен байланыста болды?
Жас өтініш беруші ата-анасын (басқа жақын туыстарын, отбасы
мүшелерін) тірі деп есептей ме? Егер ол оларды қайтыс болған десе,
оның бұл үшін қандай негіздемелері бар?
Отбасынан кеткеннен кейін өтініш беруші бірінші қайда барды?
Өтініш беруші ата-анасынан/отбасынан кеткеннен кейін тұрған
жерін сипаттап беруді, ұзақтығын сұрау.
Өтініш беруші бұрын өзі немесе отбасымен отанын тастап кетуді
байқады ма?
Қазақстан Республикасына келе жатқанда өтініш берушіге кім қамқорлық көрсетті, оның аты және туыстығы/басқа да қатынастары?
Олар бірін бірі бұрын білді ме?
Қазіргі кезде олардың қарым-қатынасы қалай?
Кәмелетке толмаған өтініш берушінің отанынан кетуге ең басты
себеп не?
Өтініш беруші немесе оның жақындары іздестірілді ме? Қалай және
қандай себептермен?
Қазақстан Республикасына келе жатқанда қандай ерекше қиындықтар
болды?
13. Отанында және басқа елдерде байланысы
Отанымен байланысу мүмкіндіктері, туыстарының болуы, туыстық
дәрежесі, олардың мекенжайы және телефоны.
Қазақстан Республикасында және басқа елдерде туыстары немесе
отандастары бар ма? Олардың босқын мәртебесі бар ма (өтінішхат берді
ме)? Олардың мекенжайлары және телефоны.
Өтініш беруші басқа елдерге немесе халықаралық ұйымдарға пана
беру немесе босқын мәртебесін беру туралы өтінішхат берді ме? Егер
берсе, берген күні, кімге және нәтижесі қандай?
Біріккен Ұлттар Ұйымының Босқындар істері жөніндегі Жоғарғы
комиссарының басқармасының босқыны деп танылды ма? Егер танылса,
қайда, қашан және Босқындар істері жөніндегі Жоғарғы комиссарының
басқармасының қандай органы тарапынан? Бұл тануды растайтын құжат бар
ма?
Қазақстан Республикасында босқын деп танылудан бас тартқан
жағдайда, өтініш беруші қай елге (елдерге) кете алады және неліктен
(басқа елдегі туыстары, басқа елге кету мүмкіндігінің болуы, өзгеде
мүмкіндіктер)?
Қандай да бір халықаралық немесе ұлттық ведомстволарда тіркелді
ме? Егер тіркелсе, толығырақ айтсын.
Өз елінің елшілігінде, консулдығында немесе басқа да өкілдікте
тіркелді ме? Егер тіркелсе, егжей-тегжейлі нақтылау.
Босқын мәртебесін беру туралы
өтінішхатты тіркеу және қарау
қағидасына
6-қосымша
_________________________________________________________________
(уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің атауы)
20 __ ж. __ _________ № ____
__________________________________________________
(мемлекеттік денсаулық сақтау органының атауы)
Міндетті медициналық куәландыруға жолдама
_______________________________________ азаматы/азаматтығы жоқ адамы
(мемлекеттің атауы)
_____________________________________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
туған күні __________________________________________________________
Пана іздеген адамның жеке басын куәландыратын немесе жеке басын
дәлелдейтін құжаттар ________________________________________________
(атауы, сериясы, нөмір, қашан және кім берді)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
______________________________________________________________ келген
(мемлекеттің атауы)
Қазақстан Республикасында босқын мәртебесін алу туралы өтінішхат
беруіне байланысты міндетті медициналық тексеруден өтуге жіберіледі.
Басшы
______________________________________ ___________ ____________
(уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі) (қолы) (Т.А.Ә.)
М.О.