Телекоммуникация желiлерiн ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желiсiне қосу және Қазақстан Республикасының ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желiсi бойынша трафиктi өткiзудi реттеу ережелерiн бекiту туралы

      "Байланыс туралы" Қазақстан Республикасы  Заңының  8 бабы 1-тармағының 19) тармақшасын орындау үшiн бұйырамын:
      1. Қоса берiлiп отырған Телекоммуникация желiлерiн ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желiсiне қосу және Қазақстан Республикасының ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желiсi бойынша трафиктi өткiзудi реттеу ережелерi бекiтiлсiн.
      2. Байланыс саласындағы мемлекеттiк саясат және қаржылық реттеу департаментi (Сейтiмбеков А.А.) осы бұйрықтың белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде тiркелуiн қамтамасыз етсiн.
      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Төраға орынбасары Д.С. Оразалиновке жүктелсiн.
      4. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуге алынған күнiнен бастап күшiне енедi және жариялауға жатады.

       Төраға

      Келiсiлген:
      Қазақстан Республикасы
      Табиғи монополияларды
      реттеу және бәсекелестікті
      қорғау жөніндегі агенттігі
      Төрағасының м.а.
      __________________________
      17 шілде 2004 жыл

"Телекоммуникация желілерін    
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісіне қосу  
және Қазақстан Республикасының  
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісі бойынша 
трафикті өткізуді реттеу     
Ережелерін бекіту туралы     
"Қазақстан Республикасының    
Ақпараттандыру және байланыс   
жөніндегі Агенттігі Төрағасының 
2004 жылғы 12 шілдедегі      
N 145-ө бұйрығымен бекітілген  

  Телекоммуникация желілерін ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желісіне қосу және Қазақстан
Республикасының ортақ пайдаланылатын телекоммуникация
желісі бойынша трафикті өткізуді реттеу
Ережелері

1. Жалпы ережелер

      1. Осы телекоммуникация желілерін ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желісіне қосу және Қазақстан Республикасының ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желісі бойынша трафикті өткізуді реттеу Ережелері (бұдан әрі - Ережелер) "Байланыс туралы" Қазақстан Республикасының  Заңына  (бұдан әрі - Заң) сәйкес байланыс операторларымен және Қазақстан Республикасының бірыңғай телекоммуникация желісін құрайтын желі иелерінің өзара қатынасын реттейді және мыналарды анықтайды:
      1) телекоммуникация желілерін (тіркелген және жылжымалы) қосу жағдайы мен тәртібі;
      2) байланыс операторлары мен қосылатын телекоммуникация желілері иелерінің ұйымдастыру-техникалық әрекеттестігі;
      3) Қазақстан Республикасының ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желілері (бұдан әрі - ОПТЖ) бойынша трафикті өткізуді реттеу тәртібі;
      4) желілік ресурстарды өзара пайдалану және трафикті өткізу үшін өзара есеп айырысуды жүргізу тәртібі.

      2. Байланыс операторларымен және телекоммуникация желісі иелерінің арасындағы әрекеттестікті ұйымдастыру Қазақстан Республикасының заңдарына, осы Ережелерге, өзге де нормативтік құқықтық кесімдерге сәйкес орындалады.

      3. Осы Ережелер мыналар арасындағы ұйымдық-техникалық әрекеттестік тәртібін қарастырады:
      1) тіркелген желі байланыс операторларының бір-бірімен және ОПТЖ-ға қосыла алатын жылжымалы тіркелген желілермен;
      2) егер әрекеттесуші желілердің біреуі ОПТЖ-ға қосыла алатын болса, телекоммуникацияның ведомстволық, арнайы, корпоративтік желілер иелері бір-бірімен қосылғанда;
      3) телекоммуникацияның ведомстволық, арнайы, корпоративтік желі иелері және ОПТЖ-ға шыға алатын жылжымалы байланыс операторлары, егер олар ОПТЖ-ға қосылған болса.

      4. ОПТЖ-ға шығатын телекоммуникацияның ведомстволық, арнайы, корпоративтік желі иелеріне осы Ережедегі жалғау, трафикті өткізу, әрекеттестік және өзара есеп айырысуды жүргізу жағдайлары және тәртібі бойынша талаптар таралады.
      Телекоммуникация желілері иелерін жалғау ерекшеліктері осы ереженің 1, 2, 3 және 4-қосымшаларында келтірілген.

      5. Байланыс операторларымен, желі операторы және иелері арасындағы құқықтық қатынастар мен ұйымдастыру-техникалық әрекеттестік және өзара есеп айырысу тәртібі Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес олардың арасында жасалған телекоммуникация желілерінің Қосу шартымен (бұдан әрі - Қосу шарты) реттеледі.

      6. Осы Ережелерде,  Заңда  қолданылатын ұғымдардан басқа, мынадай ұғымдар пайдаланылады:
      1) желі иелері - ведомстволық, корпоративтік, арнайы желі иелері;
      2) трафик бірлігі - телекоммуникация желісі бойынша берілген телефондық қосылудың секунды, минуты немесе ақпарат кбайты;
      3) техникалық жабдықтардың (ресурстардың) бірлігі - телекоммуникация желісінің бір абоненттік немесе қосу жолы (кіру және шығу), бір арна, Е1 бір ағымы, радиорелілік байланыс жолының бір бағаны, қосудың бір нүктесі;
      4) IP-желісі - IP хаттамасы базасындағы пакеттік коммутация желісі;
      5) IP-телефония - телефон байланысы және нақты уақыт режимінде факсимильдік хабарламаларды беру қызметтерін көрсету үшін IP-желісін қолдануға мүмкіндік беретін технология;
      6) маршруттау - желілі трафикті берудің әр түрлі жолдарының біреуін таңдауды қамтамасыз ететін аппаратты-бағдарламалық кешен;
      7) шағын - автоматты телефон станциялары - сыйымдылығы 128 нөмірден аспайтын автоматты телефон станциялары (бұдан әрі - АТС);
      8) жүктеме - уақыт интервалына берілген шақырулар ағыны түскен кездегі коммутация жүйесінің шығыс жиынтық уақыты;
      9) жылжымалы желі - шеткі терминалдарының аумақтық тіркелген орналасу орындары жоқ телекоммуникация желісі;
      10) префикс - нөмірдің, желілердің және қызметтердің әр түрлі тұрпаттарын жүзеге асыратын, сандар мен белгілердің біреуінен немесе комбинациясынан тұратын индентификатор;
      11) жергілікті деңгейдегі қосылулар - телекоммуникациялардың бір желісін екіншісіне қосу, бұл ретте қосатын желі (желі үзіндісі) қосуды жүзеге асыратын жергілікті желі нөмірлерінің жоспарына енгізіледі;
      12) ішкі аймақ деңгейіндегі қосылулар - бір телекоммуникация желісін екіншісіне қосу, бұл ретте қосатын желі ішкі аймақтық нөмірлеудің "ab" кодын беру арқылы автоматты қалааралық телефон станциясына (бұдан әрі - АҚТС) қосылады;
      13) қалааралық деңгейдегі қосылулар - бір телекоммуникация желісін екіншісіне қосу, бұл ретте қосатын желі қосатын желінің нөмірлеу аймағына айналады немесе егер қосатын желіге "DEF" коды бөлінсе, қосатын желі қалааралық транзиттік торапқа (ҚаТТ) немесе қосатын желінің АҚТС-на қосылады;
      14) халықаралық деңгейдегі қосылулар - қалааралық және халықаралық байланыс операторларының телекоммуникация желілерінің, халықаралық коммутация орталықтары арқылы халықаралық байланыстың әрекеттестігін ұйымдастыру;
      15) қызметтерді жеткізуші - өзінің телекоммуникация желісі жоқ және басқа байланыс операторларының желілері мен қызметтеріне қол жетімділік қызметтерін ұсынатын оператор;
      16) есептік ставкалар (тарифтер) - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мөлшерде технологиялық процестің белгілі бір кезеңінде телекоммуникация желісі бойынша трафиктің өткізілуін қамтамасыз ететін техникалық құралдар мен ғимараттарды беру және қызмет көрсету құны енгізілген ставкалар (тарифтер);
      17) трафиктің өткізілуін реттеу - телекоммуникация желісіндегі және олардың арасындағы трафикті өткізу жолдары мен қандай да бір тәсілдері таңдап алынатын (немесе жоққа шығарылатын) ережелерді бекіту;
      18) Басшылыққа алынатын құжат "Қазақстан Республикасының Телекоммуникация желілерін нөмірлеу жүйесі және жоспары" - болашағы бар байланыс құралдарын, оның ішінде жаңа байланыс қызмет көрсетулерін енгізе отырып, Қазақстан Республикасының бірыңғай телекоммуникация желілерін техникалық (технологиялық) құруды анықтайтын нормативті-техникалық құжат;
      19) электрмагнитті сигналдар арқылы деректер тарату желісі - желіні пайдаланушылар арасында ақпарат алмасуды, ақпараттық ресурстарға қол жетімділікті және ақпараттық ресурстардың әрекеттестігін ұйымдастыруға арналған коммутация тораптары мен телекоммуникация желілерінің жиынтығы;
      20) тактілік желілі синхрондау жүйесі (ТСЖ) - цифрлық телекоммуникация желісінің барлық элементтерін синхрондау сигналдарымен қамтамасыз ететін техникалық құралдар кешені;
      21) қосатын жол - бір оператордың желісінен екінші оператор желісіне дейінгі физикалық жолдан тұратын техникалық жабдықтар кешені, сондай-ақ қосатын және қосылатын желі операторының, осы жолдың жұмысын қамтамасыз ететін станция жабдығының бір бөлігі;
      22) терминал - шеткі абоненттік құрылғы;
      23) қосылу (қосылыс) нүктесі - бір желіні келесі желіге физикалық жалғау орны (порты);
      24) қосылу деңгейі - телекоммуникация желісінің иерархиялық қосылуы бойынша белгіленетін желі деңгейі;
      25) тіркелген желі - шеткі терминалының аумақтық бекітілген орналасу орны бар телекоммуникация желісі.

  2. Байланыс операторларының, желі иелерінің
ОПТЖ-ға желілерді қосу процесіндегі
ұйымдық-техникалық әрекеттестігі

&1. Ұйымдық-техникалық әрекеттестік кезеңдері

      7. Ұйымдық-техникалық әрекеттестік екі кезеңнен тұрады:
      Бірінші кезең - желілерді қосу барысындағы әрекеттестік - оған мына мәселелерді шешу енгізіледі:
      1) қосылатын оператордың қосатын оператордан қосу шартының техникалық шарттары мен жобасын алу;
      2) қосылатын оператордың қосу үшін жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеуі;
      3) қосылатын оператордың қосу және (немесе) техникалық талаптарды орындау жобасын жүзеге асыруы;
      4) желілерді тесттік режимде қосу.
      Қосылатын және қосатын байланыс операторлары екі жақтың келісімі бойынша техникалық шарттарды алған соң қосу шартына қол қояды.
      Қосатын байланыс операторы қосылатын байланыс операторымен оның қосылу бойынша барлық талаптарын орындаған соң шартқа қол қоюдан бас тарта алмайды.
      Техникалық талаптарды орындау актісіне, Тестілеудің оң нәтижесі негізінде желілерді қосуға дайындық туралы актісіне, сондай-ақ Қосу шартына қол қою бірінші кезеңді аяқтау болып табылады.
      Қосу шартына Техникалық талаптарды орындау актісіне қол қойылған сәттен бастап үш күннен аспайтын мерзімде қол қойылуы тиіс.
      Екінші кезең - желілерді қосуды жүзеге асырғаннан кейін телекоммуникация қызметтерін ұсыну барысында байланыс операторларының әрекеттестігіне мынадай мәселелерді шешу енгізілген:
      1) қызметтерді ұсыну кезіндегі әрекеттестік;
      2) трафиктің өткізілуін ұйымдастыру;
      3) ұсынылатын қызметтердің сапасын қамтамасыз ету;
      4) ұсынылған қызметтер және кіріс, шығыс, транзиттік трафиктер үшін байланыс операторларының арасында өзара есеп айырысуды жүргізу.

  &2. ОПТЖ-ға қосылатын телекоммуникация
желілеріне қойылатын жалпы талаптар

      8. ОПТЖ-ға қосылған телекоммуникация желілері технологиялық тұрғыдағы көзқараспен және қызметтерді ұсыну ережелері бойынша ОПТЖ-ның құрамды бөлігі ретінде қарастырылады.

      9. Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес барлық байланыс операторлары және желі иелері ОПТЖ-ға өз желісін қосу құқығына ие.

      10. Бір желіні екіншісіне қосу осы Ережедегі 7-тармақта қарастырылған тәртіппен іске асырылады, ал әрекеттестік қосатын және қосылатын операторлар, желі иелері арасындағы шарт негізінде іске асырылады.

      11. ОПТЖ-ға қосылған және шетелдік әріптестерінің телекоммуникация желілерінде арналары бар желі иелері оларды ОПТЖ операторларына/операторларынан трафик өткізуді жүргізуге пайдалана алмайды.

      12. Бөлектелген желілердің байланыс операторларына сериялық нөмірлер, телефоншылар пульттарын, ОПТЖ-ға және бөлектелген желілерге бірмезгілде қосылатын кез келген жабдықты пайдалану арқылы трафикті өткізуді ұйымдастыруға тыйым салынады.
      Бөлектелген желілердің түйінделуі кезінде ОПТЖ-дан олар ортақ пайдалану желісі санатына өтеді. Оларда "ab" коды мен АТС индекстерін тарату және пайдалану осы Ережеге сәйкес іске асырылады, ал қосылу қайта берілген лицензия шарттарына байланысты жүргізіледі.

      13. Қосылатын желілерде мынадай талаптар орындалуы тиіс:
      1) Қазақстан Республикасының аумағында әрекет ететін бірыңғай стандарттар негізіндегі технологиялық желілердің ерекшелігін есептегендегі байланыс сенімділігін және басқаруын қамтамасыз ету бойынша;
      2) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпке сәйкес ақпараттық тұрақтылық және қауіпсіздікті, жедел-іздестіру шараларының қызметтерін, байланысты қалпына келтіру бойынша төтенше жағдайлар жұмыстарын қамтамасыз ету бойынша;
      3) Қазақстан Республикасының сертификаттау саласындағы стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі тиісті уәкілетті орган аккредиттеген, сертификация органдарында қосылатын желілер операторларымен өзара есеп айырысуды жүргізу мақсатында жабдықтарды сертификаттауды қамтамасыз ету бойынша.

      14. Қосылатын желіні және оның байланыс объектілерінің құрылысын салу бойынша жоба құжаттамасы Қазақстан Республикасында қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес болуы тиіс.
      Жоба құжаттамасын әзірлеуді жоба жұмыстарын орындауға лицензиясы бар ұйым жасауы тиіс.
      Жобалық құжаттаманың құрамына Халықаралық электр байланысы одағының телекоммуникациялар секторының (бұдан әрі - ХЭО-Т) G.803, G.812, G.813 ұсыныстарына сәйкес жасалған және ОПТЖ-ның тактілік синхрондау желісінің сызбасына толығымен қиыстырылған тактілік синхрондау желісінің сызбасы кіруі тиіс.
      Арнайы қызметтерді орындайтын аппаратуралар мен жабдықтардың стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі уәкілетті орган берген сертификаты болуы тиіс.

      15. Қазақстан Республикасының бірыңғай телекоммуникация желісін құрайтын барлық желілерге желіні құрастыру, құрылымы, тактілік синхрондау желі жүйесі, сигнал беру жүйелері, нөмірлеу жоспарлары, желілерді басқару және қолданылатын коммутация жабдықтарының түрлері бойынша қойылатын жалпы техникалық талаптар Қазақстан Республикасының бірыңғай телекоммуникация желісі Басқару құжатына және ХЭО-Т ұсыныстарына сәйкес болуы тиіс.

      16. Қазақстан Республикасының бірыңғай телекоммуникация желісін (бұдан әрі - БТЖ) құрайтын барлық санаттағы байланыс операторлары және желі иелері байланыс саласындағы уәкілетті орган бекіткен бірыңғай әрекеттестік тәртібінің талаптарын қанағаттандыратын өз желілерін басқару жүйелерін құрады.
      Нақты желіні басқару жүйесі ХЭО-Т қабылдаған Электр байланысын басқару желісі тұжырымдамасына, ХЭО-Т ұсыныстарына, Қазақстан Республикасында қолданыстағы стандарттар мен нормаларға сәйкес болуы тиіс.

      17. Қосылатын желілердегі техникалық пайдалану ОПТЖ техникалық пайдалану ережелеріне, байланыс саласындағы уәкілетті органның нормативтік құжаттарына, ХЭО-Т ұсыныстарына сәйкес ұйымдастырылуы қажет.

  3. Желілерді қосу барысындағы байланыс операторларының (желілер иелерінің) әрекеттестігі

&1. Желілерді қосу барысындағы байланыс операторларының (желілер иелерінің) әрекеттестік тәртібі

      18. Қосылатын желі операторы (желі иесі) қосу үшін техникалық шарттарды беру туралы өтінімді желіні қосатын операторға жібереді. Өтінімге мыналар қоса берілуі тиіс:
      1) байланыс саласындағы уәкілетті орган берген лицензияның көшірмесі қосымшаларымен бірге (байланыс операторлары үшін);
      2) желінің техникалық сипаттамасы (құрастырылған сыйымдылық, қолданылатын жабдық түрі (түрлері), сигнал беру түрі (түрлері), желі құрылымы және болжанатын трафик (жүктеме) көлемі);
      3) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сертификаттау жүйесінің тізілімінде тіркелген қолданылатын жабдықтардың сәйкестік сертификаттары.

      19. Бұрын ОПТЖ қосылған желі иелері қызметтерді ұсыну лицензиясын алған жағдайда иегер қосқан операторға он күн ішінде ол туралы хабарлауы қажет, нақтыланған техникалық талаптарды алып, оны орындауы қажет, сондай-ақ осы Ереженің 7 және 26-тармақтарына сәйкес желіні қосу туралы шартты қайта жасауы немесе жасалған шартқа өзгертулер енгізуі тиіс.

      20. Қосылатын желінің байланыс операторы кемінде отыз күннен аспайтын мерзімде, егер қосылу нөмірлеудің бір аймағы шегінде іске асырылса, және нөмірлеудің әр түрлі аймақтарында бір мезгілде қосылған жағдайда алпыс күннен аспайтын мерзімде өтініш берушіге қосу үшін техникалық талаптарды береді.

      21. Қосылуға берілген техникалық талаптармен келіспеген жағдайда, қосылатын желінің байланыс операторы байланыс саласындағы уәкілетті органға жүгіне алады.

      22. Желіні қосу туралы техникалық талаптар негізінде қосылатын желінің байланыс операторы қажет болған жағдайда олардың орындалуына жоба құжаттамасын әзірлейді және осы Ереженің 7-тармағында қарастырылған талаптарды орындайды.

      23. Қосылатын желінің сыйымдылығы 2000 нөмірден астам болған жағдайда ОПТЖ-ға қосылуға рұқсат беріледі, ал сыйымдылығы 1000 нөмірден астам болса бірнеше кезеңдерге бөліп жүзеге асыру ұсынылады. Кезеңдер берілген лицензияларға сәйкес тараптардың келісілген шешімімен айқындалады және қосудың техникалық талаптарында көрсетіледі. Қосу бойынша жұмыстың бастапқы кезеңдерінде техникалық талаптар мен жоба құжаттамаларында кейінгі кезеңдер де ескерілуі тиіс.

      24. Қосылатын желілердің бірінші кезектегі сыйымдылығына қосылу бірінші кезеңде және қосымша сыйымдылығы келесі кезеңдерде қосылу кезеңдеріне сәйкес техникалық мүмкіндіктерді толық іс жүзіне асырғаннан кейін және осы Ережеде және нормативтік-техникалық құжаттарда белгіленген тәртіпте объектілерді және жұмысты қабылдау орындалады.

      25. Бірінші кезең жұмыстарын орындау кезінде осы Ереженің 7-тармағына сәйкес қосылатын желінің байланыс операторы қосатын желі байланыс операторына техникалық талаптардың орындалғаны туралы жазбаша түрде хабарлайды.
      Қосылатын және қосатын желілер операторларының өкілдері техникалық талаптардың орындалуын және қосылу нүктелеріне жабдықтардың дайындығын тексереді. Техникалық талаптарды орындау кесіміне тексеру нәтижелері және барлық қажетті құжаттар (өлшеу хаттамалары, техникалық атқару құжаты, Жасырын жұмыстарды орындау кесімі, және тараптардың келісімі бойынша қосылу нүктелері жабдықтарына қызмет көрсету аймағын шектеу жөніндегі кесім) қоса беріледі.

  &2. Телекоммуникация желілерін қосуды ұйымдастыру

      26. Телекоммуникация желілерін қосуды ұйымдастыруға қосылу барысында тараптардың әдістерін, шарт-жағдайлары мен талаптарын айқындау кіреді. Әрбір нақты жағдай үшін техникалық талаптар қосылатын желінің техникалық мүмкіндігін есептегенде қосылудың стандартты нүктелері туралы жарияланған мәліметтерге сәйкес ОПТЖ-ға қосылатын операторлар берген қосылу туралы техникалық мүмкіндіктермен анықталады.
      Қосылудың стандартты нүктелерінің тізбесі, қосылудың жариялану мерзімі мен ережелерін байланыс саласындағы уәкілетті орган анықтайды.

      27. Байланыс саласындағы уәкілетті органның қосатын желінің байланыс операторына беретін лицензиясында көрсетілетін деңгейде және пункттерде телекоммуникация желілерін ОПТЖ-ға қосуға рұқсат беріледі.
      Бір оператордың желісін бірнеше таратылған географиялық пункттерде ОПТЖ-ға қосуға рұқсат беріледі. Мұндай жағдайда әрбір осындай пункттерде осы Ережелерде белгіленетін барлық талаптар орындалуы тиіс.

      28. Телекоммуникация желісіне қосылу үшін техникалық мүмкіндіктер берген кезде қосылатын және қосылған желілердің (станция аралық және коммутациялық сыйымдылықтар, байланыс жолдарының сыйымдылығы) түрлі элементтерін қуаттандыру мәселелері ескерілуі мүмкін. Тараптардың келісімі бойынша қуаттандыру шығындары қандай да бір оператордың мүддесінде іске қосылған сыйымдылыққа тең түрде сол желінің элементін пайдаланылатын қосатын және қосылатын желілердің операторларына жүктелуі мүмкін.

      29. Техникалық мүмкіндіктерді орындағаннан кейін қосылатын және қосатын желілердің байланыс операторлары (иелері) арасында өзара есеп айырысудың барлық мәселелерін, тараптардың ұсынатын қызметтер сапасына жауапкершілігін, сондай-ақ телекоммуникация қызметтерін тұтынушылар алдындағы жауапкершілігін белгілейтін шарт жасалады.

      30. ОПТЖ-ға телекоммуникация желісін қосу барысында жүзеге асырылатын жоба және құрылыс жұмыстарын жүргізуді қаржыландыру шарт негізінде іске асырылады.

  &3. Телекоммуникация желісін ОПТЖ-ның басым байланыс операторларына қосуды ұйымдастыру ерекшеліктері

      31. ОПТЖ басым байланыс операторы желісіне қосуды ұйымдастыру мынадай қағидаларға негізделеді:
      1) байланыс операторларына стандартты нүктелер және қосылу талаптары туралы ақпаратты ұсыну осы Ережелердің 26-тармағына сәйкес айқындалады;
      2) баламалы қызметтер көрсететін барлық байланыс операторлары үшін телекоммуникация желісін қосудың және трафикті өткізудің бірдей ережелерін орындау;
      3) байланыс операторларына ақпараттарды ұсыну және қосу, трафиктің өткізілуі бойынша қызметтерді құрылымдық бөлімшелері және (немесе) үлестес тұлғалар үшін сол жағдайларда және сол сапада (бағалық және сапалық) ұсыну;
      4) қосылу қызметтері бойынша бірыңғай төлемнің нақтылығын ұсыну;
      5) бәсекелестер мен клиенттер туралы ақпараттарға қатысты тараптардың құпиялық режимін сақтау;
      6) синхрондау жүйесін, кіру және шығу транзиттік трафиктерін есептеу жүйесін (биллинг), пайдаланулық қолдауын, жаңа қызметтерді ұсыну үшін қажет телефон шақыртулары мен басқа бағдарламалардың мәліметтер базасын, желілердің "бөлінбейтін" компоненттерін, соның ішінде абоненттік жолдарды, нөмірлік сыйымдылықты (нөмірлердің үйлесімділігі қағидасын жүзеге асырумен) шарттық негізде қайтарымды пайдалану мүмкіндігін ұсыну;
      7) инфрақұрылым элементтерін (мысалы, ғимараттар, бағаналар, телефон (кәбіл) кәріздері, арналар, антенді-діңгекті құрылыста және басқалар) бірігіп пайдалануды шарттық негізде іске асыру мүмкіндігін ұсыну.

      32. ОПТЖ басым байланыс операторлары үшін, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жасалған басқа телекоммуникация желілерін қосу қызметтерін көрсету, сондай-ақ желілердің әрекеттестігі және трафикті өткізу бойынша осы міндеттермен байланысты ережелерді белгілейтін Қосу шарты жария шарт болып табылады.

      33. Қосылу үшін техникалық мүмкіндіктерді беру кезінде бір оператордың екінші бір операторды кемсітуіне жол берілмейді.

      34. Қосылатын желі операторы осы Ережеде қарастырылған барлық талаптарды орындаған жағдайда, басым оператордың ОПТЖ-ға қосу шартын жасаудан бас тартуына жол берілмейді.
      Егер басым оператор тарапынан қосылу туралы техникалық мүмкіндіктерге сәйкес қосылуды уақытылы орындау техникалық себептерге байланысты мүмкін болмаса, басым оператор аталған техникалық себептерді жойғаннан кейін негізгі сызбаға келесі ауыстырумен уақытша нұсқа бойынша қосу мүмкіндігін қарастырады.

  &4. Байланыс операторлары желілерін қосу деңгейлері

      35. Нөмірлеу ресурсын бөліп беру арқылы телекоммуникация желісін қосу байланыс саласындағы уәкілетті орган бекітетін "Қазақстан Республикасының Телекоммуникация желілерін нөмірлеу жүйесі және жоспары" Басқару құжатының ережелерін ескере отырып жүзеге асырылады.
      Нөмірлеу ресурстарын бөліп тарату тәртібі және нөмірлерді бөлу, сондай-ақ телефон қызметтерін көрсетуге ұсынылған ОПТЖ-да телефон байланысының нөмірлерін пайдалану ерекшелігі байланыс саласындағы уәкілетті орган бекітетін Қазақстан Республикасының Телекоммуникация желілерінің нөмірлеу ресурстарын бөліп тарату және пайдалану ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.

      36. Жергілікті деңгейде қосу:
      1) тіркелген желілерді бір-бірімен, ОПТЖ-ға шыға алатын тіркелген желілерді жылжымалылармен қосу жергілікті желілік нөмірлеу ресурсына сәйкес бөлу арқылы іске асырылады;
      2) ОПТЖ-да цифрлық сыйымдылық бар болған жағдайда қосылатын желілердің қосу станциялары шығу және кіру трафигі есебінен орындалатын жергілікті цифрлық станцияға қосылуы тиіс;
      3) қосылатын желілердің коммутациялық станцияларын жергілікті цифрлық станцияға, тірек-транзиттік станцияға (бұдан әрі - ТТС) қосу мыналарда құрылған баламалы, сондай-ақ цифрлық арналармен де жүзеге асырылуы мүмкін:
      қосу жолдарымен;
      жергілікті телекоммуникация желілерінің қалааралық шығу телефон хабарламаларын беруге арналған тапсырысты-қосу жолдарымен;
      қалааралық телефон станциясын жергілікті телефон желісінің станциясымен қосатын және қалааралық кіру хабарламаларын беруге арналған, қалааралық телефон байланысының қосу жолдарымен.
      Баламалы қосу жолдары бойынша қосылу кезінде, баламалы-цифрлық өзгерту жабдығын қосылатын желінің байланыс операторы орнатады;
      4) егер қосылатын станция сыйымдылығы 3500 нөмірден кем болмаса, резервтік сыйымдылығы бар болған жағдайда автоматты қалааралық телефон станциясында (бұдан әрі - АҚТС) тікелей арна байламдарын қосылатын желінің коммутациялық станциялары және нөмірлеудің бір аймағында орналасқан ОПТЖ АҚТС арасында ұйымдастыруға рұқсат етіледі;
      5) егер қосылатын желі сыйымдылығы жергілікті желінің қолданыстағы нөмірлеу резервінен асып кетсе, онда ОПТЖ басым байланыс операторы байланыс саласындағы уәкілетті органға ол туралы хабарлайды, ол осы мәселені реттеу бойынша шаралар қабылдайды.

      37. Ішкі аймақ деңгейінде қосу:
      1) қосылатын желіні ішкі аймақ деңгейінде қосу үшін жергілікті желі ретінде "ab" ішкі аумақ кодымен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес географиялық аймақ шегінде қосылады;
      2) жергілікті деңгейде телекоммуникация желісін қосу үшін нөмірлік ресурс болмаған жағдайда сыйымдылығы 5000 нөмірден кем емес желі қосатын желі операторының келісімімен ішкі аумақ деңгейінде осы нөмірлеу аумағының АҚТС қосылатын желінің коммутациялық станциясына қосу арқылы жалғануы мүмкін.

      38. Қалааралық деңгейде қосу:
      1) қосылатын желі ҚаТТ-қа және (немесе) ОПТЖ АҚТС-ға немесе жеке географиялық нөмірлеу аймағы базасында не географиялық емес нөмірлеу бөлігінде бөлектелген "DEF" немесе "DEFab" кодтарымен қосылады;
      2) ҚаТТ/АҚТС және қосылатын желінің коммутациялық станциясы арасындағы әрекеттестік олардың арасында тікелей байланыс арналарын ұйымдастыру жолымен орындалады.

      39. Халықаралық деңгейде қосу:
      1) қосылатын телекоммуникация желісін халықаралық коммутация орталығына (бұдан әрі - ХКО) қосатын қалааралық және халықаралық байланыс операторларының, халықаралық байланыс қызметтерін көрсетуге құқығы бар халықаралық байланыс операторларының желілерінде ғана халықаралық деңгейде қосу жүзеге асырылады;
      2) қосатын және қосылатын желілердің арасындағы ХКО әрекеттестігі олардың арасында байланыс арналарын ұйымдастыру жолымен жүзеге асырылады;
      3) қалааралық және халықаралық байланыс операторларының және халықаралық байланыс операторлары желісінің әрекеттестігін жүзеге асыру кезінде (ХКО-ХКО деңгейінде) Қосу шартына мынадай талаптар енгізілуі тиіс:
      ұлттық желі шегіндегі және шетелдің ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желісіне шығуда желінің бірінде апаттар мен төтенше жағдайлар туындаған жағдайда трафикті өткізу үшін айналманы ұйымдастыру және ұсыну;
      өзара әрекеттегі телекоммуникация желілерінің өткізу қуатын қауіпсіздік, қорғаныс және құқықтық тәртіпті қорғау органдарының қажеттілігін қамтамасыз ету үшін бір-біріне ұсыну.

      40. Корпоративтік желілерді қосу.
      Корпоративтік телекоммуникация желісі ОПТЖ-ға, әкімшілік аумақ шегінде мекемелік коммутациялық станция орнату арқылы немесе қалааралық транзитті торап деңгейінде корпоративтік клиент ретінде қосылуы мүмкін, егер ол түрлі әкімшілік аумақтар бойынша желі учаскелеріне бөлінгенді, тиісті нөмірлеу ресурсын бөліп беру арқылы біріктіретін болса ("DEF" коды).
      Корпоративтік желі иесі тиісті лицензия алып, ақылы негізде қызмет көрсетуге ниет білдірген жағдайда, ОПТЖ-ға жалғау мынадай шарт-жағдайлармен жүзеге асырылады, егер:
      1) ішкі өндірістік мақсатта (өндірісте технологиялық процестермен басқару) пайдаланылатын негізгі желі бөлігінен қосылатын желі бөлігін иегер бағдарламалы немесе техникалық бөлуі мүмкін;
      2) қосылатын желінің бөлігі осы Ережелерде мазмұндалған, ОПТЖ қызмет ету талаптарына сәйкес келеді;
      3) корпоративтік телекоммуникация желісінің иесі басқару және ішкі өндірістік мақсаттар (өндірісте технологиялық процестерді басқару) және ОПТЖ-не қосылатын оның бөлігі үшін пайдаланылатын желінің пайдалану шығындарын жеке есептейді.

      41. Жылжымалы байланыс желілерін қосу:
      1) жалпы пайдаланылатын жылжымалы радиотелефон желісі ОПТЖ-ға қалааралық, ішкі аймақтық және нормативтік кесімдерге немесе байланыс операторларының арасындағы келісім бойынша тиісті нөмірлеу ресурстарын бөліп беру арқылы жергілікті деңгейде қосылуы мүмкін;
      2) нөмірлеудің географиялық емес DEF коды тағайындалған жалпы пайдаланылатын жылжымалы радиотелефон желісі ОПТЖ-ға қалааралық деңгейде ҚаТТ арқылы, басқа нөмірлеу аймақтарының абононенттеріне трафик өткізу үшін және аймақтық деңгейде - нақты географиялық нөмірлеу аймағы шегінде трафик өткізу үшін жылжымалы желінің коммутаторы орналасқан географиялық нөмірлеу аймағының АҚТС арқылы қосылуы мүмкін;
      3) ұялы байланыс желісі үшін жергілікті, қалааралық және халықаралық деңгейінде қосылу мүмкіндігі қарастырылады;
      4) АВС нөмірлеудің географиялық аумағында "ab" коды тағайындалған ортақ пайдаланылатын жылжымалы радиотелефон желісі ОПТЖ-ға осы нөмірлеудің географиялық аумағындағы АҚТС арқылы қосылады. Қосылатын желінің нөмірлеу жоспары географиялық нөмірлеу аймағының жоспарына кіреді;
      5) "abX/abXX" жергілікті желі АТС индексін алған ортақ пайдаланылатын жылжымалы радиотелефон желісі, жергілікті желінің коммутациялық станциялары арқылы қосылады. Қосылатын желінің нөмірлеу жоспары жергілікті желінің нөмірлеу жоспарына қосылады.
      Жылжымалы радиотелефон байланысының желісін қосу осы Ережеге сәйкес қосатын желі операторлары беретін техникалық мүмкіндіктер негізінде жүзеге асырылады.

      42. Телеграфтық және телекстік байланыс желілерін қосу:
      1) ортақ пайдаланылатын телекстік байланыс желілеріне қосу ведомстволық телеграфтық-телекстік желілер және телематикалық қызметтер үшін рұқсат етіледі;
      2) телеграфтық және телекстік байланыс желілеріне қосу абоненттік шеткі пункттер немесе құрылғылар деңгейінде жүзеге асырылады;
      3) абоненттік құрылғылар деңгейінде қосу ұғымы пайдаланушының терминалын телекоммуникация желісіне қосуды білдіреді, соның көмегімен оператор ақпаратты береді және қабылдайды;
      4) хабарларды коммутациялау арқылы ортақ пайдаланылатын телеграфтық және телекстік байланыс желілеріне қосу телеграфтық және телекстік байланыс қызметін ұсынуға лицензиясы бар телеграфтық және телекстік байланыс операторлары үшін рұқсат етіледі;
      5) жекелеген жағдайларда қосылатын желіге сәйкес техникалық жабдықтардың болуы кезінде арналарды коммутациялау станциялары немесе хабарламаларды коммутациялау орталықтары деңгейіндегі телеграфтық байланыс желісіне қосуға байланыс саласының уәкілетті органының тапсырмасы негізінде рұқсат беріледі;
      6) қосылатын желіден бөлінетін қосылу мен нөмірлеудің нақты нүктелерін ортақ пайдаланылатын телеграф желісінің операторы белгілейді.

  &5. ОПТЖ-ға, сондай-ақ қызметтерді жеткізушілердің қондырғыларына жалғанбаған телекоммуникация желілеріне қол жеткізу

      43. Мәліметтерді тарату, телематикалық қызметтер, зияткерлік желі, байланыс қызметтерін жеткізушілер желілерінің операторлар торабына (маршруттау) қол жеткізу әртүрлі сұлбалар бойынша ұйымдастырылады:
      1) нөмірлеудің географиялық емес аумағының "DEF" кодын пайдалану және коммутацияланылатын қол жеткізуді жүзеге асыру арқылы ОПТЖ АҚТС-на қондырғыны қосу;
      2) трафик есебін қамтамасыз ететін цифрлық коммутациялау станциясына енгізілген бір тараптық (шығыс) байланыс арналары бойынша жергілікті деңгейде ОПТЖ-ға қондырғыны жалғау;
      3) абоненттік немесе сериялық нөмірлер бөле отырып, абоненттік жолдар бойынша жергілікті деңгейде ОПТЖ-ға қондырғыны қосу. Абоненттік жолды ұсыну жергілікті желі операторларының осындай жолдарды бөлу мақсаты көрсетілген шарты негізінде жүзеге асырылады;
      4) басқа да мүмкіндіктер.
      Оператор (қызметтерді жеткізуші) ІР-желісі операторының кодын оған тағайындау туралы Интернет желісіне рұқсат қызметін жеткізгенде және мәліметтерді тарату немесе мәлімделген қызметтерді ұсынуды ұйымдастыру үшін нөмірлеудің географиялық емес аумағының DEF код аумағындағы интеллектуалды байланыс желісі кезінде байланыс саласының уәкілетті органына сұрау жіберуі тиіс.
      Операторлардың (қызметтерді жеткізушілердің) "DEF" коды және "DeаbХ1Х2" рұқсат кодына немесе "DeаbХ1Х2Х3Х4..." қызметтері Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айқындалады.
      Сериялы нөмірлерді бөлу тәртібі және сериялы нөмірлер иелерімен сериялы нөмірлер бөлетін жергілікті телекоммуникация желісінің операторларының өзара қатынасы осы Ереженің 5-қосымшасында келтірілген.

      44. ІР-желісін пайдаланушылар құрайтын шығыс телефон трафигін өткізу, ОПТЖ операторының коммутациялық алаңы арқылы жүзеге асырылады.

      45. Арнайы, ақпараттық-анықтамалық және сервисті қызметтер иелері ұсынатын қызметтерге пайдаланулардың рұқсатын ұйымдастыру үшін, сонымен қатар жеке радио шақыру (пейдженгті желі) желі операторларының жұмысын ұйымдастыру үшін жергілікті телекоммуникация желісінің операторлары абоненттік нөмірлер немесе сериялы нөмірлер беру арқылы абоненттік жолдарды ұсынады. Абоненттік желілерді бөлу шартында, олардың қандай мақсатқа бөлектелгендігі көрсетілуге тиіс.

      46. ОПТЖ-ға және қызметтерді жеткізушіге жалғанбайтын желілер мен қызметтерге қол жеткізу өзара әрекеттестіктегі байланыс операторларының келісімі бойынша тараптардың осы Ережелерді, техникалық талаптарды, тұтынушы қызметтерінен қатынау торабына дейінгі көліктік орта ресурстарын қамтамасыз ететін барлық операторлардың үлесін есептегендегі өзара есеп айырысу тәртібінің техникалық талаптарын тараптармен сақтау кезінде өзара қатынастағы байланыс операторларының келісімі бойынша орындалады.

  &6. Қосылатын оператордың техникалық
мүмкіндіктеріне қойылатын талаптар

      47. Қосылуға техникалық мүмкіндіктер қосылу өтініміне сәйкес беріліп және мынаны білдіреді:
      1) қосылуды қамтамасыз ететін пайдаланылатын сәйкес жолды-кәбілді және станциялық құрылыстар, осы құрылыстар мен станциялық қондырғының қажеттіліктерін көрсету арқылы желілерді қосу әдісі (байланыс құралдарын);
      2) қосылатын желінің трафигін өткізу үшін бар телекоммуникация ғимаратын пайдалану, мұндай ғимарат болмаған жағдайда - тараптардың келісімі бойынша жаңа ғимараттарды салу қажеттілігі;
      3) қосылатын желі нүктелеріндегі техникалық параметрлер - сигналдар деңгейі, сигналдар спектрі, тарату жылдамдығы және өзге де түйісу параметрлері;
      4) пайдаланылатын сигналдау жүйесі;
      5) тактілі синхронды желі жүйесіне бекіту;
      6) уәкілетті органмен қосылатын операторға бөлінетін нөмірлеу ресурсы;
      7) қосуды жүзеге асыру үшін қажетті шаралар, құрылыс-құрастыру
жұмыстарының алдын-ала тізімі;
      8) қосу бойынша жұмыстар кезеңдері.
      ОПТЖ цифрлық станцияларын қолдайтын сигналдау хаттамаларының шектеулі тізімі осы Ереженің 6-қосымшасында көрсетілген.

      48. Техникалық мүмкіндіктерге объектілер мен ғимараттарды салудағы жалғауды қосу, сонымен қатар трафикті өткізуге қатыссыз қондырғыны орнату, тек өтемақысыз негізде болмаса ғана жіберілмейді. Қосылудың техникалық мүмкіндіктермен белгіленетін жұмыс көлемі желілерді салу бойынша нормативті техникалық құжаттарға сәйкес болуы тиіс.

      49. Компенсациялық негізде объектілерді салу деп қарастырылатын жағдай байланыс операторларының, қосатын желі мүддесімен қосылатын желінің байланыс операторлары орындайтын жұмыс бағасымен қосылатын желіге/ден трафикті жүргізумен байланысты емес телекоммуникация объектілері арасындағы шарттасу бойынша құрылыс түсіндіріледі.

      50. Қосудың техникалық мүмкіндіктерін беру кезінде қосылатын желінің байланыс операторына қосылатын жолды және өзге қондырғыларды, қосылатын желі байланыс операторының есебінен желілердің өзара қатынасын қамтамасыз ету үшін салынатын ғимараттарды таратуды қосатын операторлар жеке меншігіне беру жіберілмейді.

      51. Қосылудың техникалық мүмкіндіктері олардың берілуі үшін қарастырылған мерзімде келесі жағдайларда анықталады:
      1) қосуды жүзеге асырған желідегі нөмірлеудің өзгеруі;
      2) қосылатын желімен тікелей өзара қатынасатын, қосылуды жүзеге асырған желілердің техникалық құралдарын жаңғырту, қайта құрау немесе ауыстыру, сигналдау және т.б. жүйесін өзгертуді талап ететін жалғанған желілермен тікелей өзара қатынасы;
      3) жалғанған желінің қондырғысын жетілдіру қажеттілігі және (немесе) оның сыйымдылығын кеңейту;
      4) уәкілетті органдардың нормативті кесімдеріне сәйкес жалғау деңгейінің өзгеруі;
      5) байланыс операторының қосылған желінің "DEF" немесе "АВС" кодтарын алу;
      6) қосылған желінің байланыс операторымен желілердің қосылуын талап ететін телекоммуникация саласындағы кәсіпкерлік қызметті жүргізуге басқа лицензияларды алуы.

      52. ОПТЖ жетілдіруді жүргізу кезінде қосатын желінің байланыс операторы жетілдіру жобасын бекіткеннен кейін барлық мүдделі байланыс операторларына, желі иелеріне техникалық мүмкіндіктердің өзгеру мүмкіндігі туралы хабарлау керек. Қажетінше қосатын оператор жетілдіруді жүргізуге дейін үш ай ішінде қосылатын операторға техникалық мүмкіндіктерге өзгерістерді береді.

      53. Осы Ереженің 51-тармағында қарастырылған жағдайда, қосылатын желінің байланыс операторы жалғанған желінің байланыс операторына өз желісінің ОПТЖ-ға жалғау туралы техникалық мүмкіндіктерін анықтау үшін көмек сұрауына болады.
      Қосылудың техникалық мүмкіндіктерін анықтау техникалық мүмкіндіктерді беру үшін осы Ережелермен айқындалған тәртіпте және мерзімде жүзеге асырылады. Жаңа техникалық мүмкіндіктерге сәйкес қосу бойынша жұмыстарды орындағаннан кейін өзара әрекеттестіктегі байланыс операторларымен Қосу шарты анықталуы тиіс.
      Қосылудың техникалық мүмкіндіктерін өзгерту немесе нақтылау жағдайларында осы Ережемен реттемеленген мәселелер шегінен шықпай және үйлесімді қажетті, негізделген болуы тиіс.

      54. Байланыс саласының уәкілетті органдарының нормативті құқықты немесе нормативті-техникалық кесімдеріне қосылу сәйкес келмеген жағдайда қосылатын желі операторымен байланыс саласындағы уәкілетті органмен осы Ережелерге сәйкес уәкілетті органның ұйғарымы бойынша жалғанған желінің байланыс операторына техникалық мүмкіндіктер осы Ережеге сәйкес берілуі тиіс. Осы арада болған шығындар өзара әрекеттестіктегі операторлармен олардың арасындағы белгіленген шарттар пропорциясында екі тараппен төленеді.

  4. Қызметтерді ұсыну процесінде телекоммуникация желісінің байланыс операторларының өзара әрекеттестігі

&1. Қызметтерді ұсыну процесінде байланыс операторларының өзара әрекеттестік тәртібі

      55. Байланыс операторлары міндетті:
      1) өз желілерінде әрбір байланыс қызметтерін тұтынушы үшін техникалық мүмкіндігін Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген мерзімде нақты елді мекеннің жергілікті желісі шегінде байланыс операторын еркін таңдауын қамтамасыз ету; жергілікті телекоммуникация желісін цифрлауды аяқтаннан кейін өз желілерінде нақты елді мекендердің жергілікті желісі шегінде байланыс қызметтерін пайдаланушылар байланыс операторларын өз еркімен таңдауға техникалық мүмкіндікті қамтамасыз етуге;
      2) өз желісін пайдаланушыларға ОПТЖ-ның қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс қызметтерін ұсыну құқығы бар кез-келген байланыс операторын таңдауға құқығын қамтамасыз етуге;
      3) байланыс қызметін пайдаланушыларға стандарт сапасы, техникалық нормалар, байланыс қызметін ұсыну шартының ережелеріне сай байланыс қызметтерін ұсыну.

      56. Пайдаланушыларға телекоммуникация қызмет көрсетулерін ұсынатын бірыңғай технологиялық процеске қатысатын байланыс операторлары арасында шарт жасалуы тиіс. Шарт төмендегі жағдайларды қарастырады:
      1) ұсынылған телекоммуникация қызмет көрсетулерінің сапасына өзара жауапкершілік;
      2) байланыс қызметінің сапасының төмендеуіне немесе қызметті көрсете алмауына әкеліп соғатын, техникалық пайдалану бойынша нормативтік актілердің талабы орындалмаған немесе тиісінше орындалмаған жағдайда байланыс қызметін пайдаланушылар мен байланыс операторларына материалдық және моральдық шығынының орнын толтыру тәртібі;
      3) басқа операторлармен ұсынылатын телекоммуникация қызметтері үшін есеп айырысуды жүргізетін байланыс операторының уәкілдігі және осы қызметтер үшін пайдаланушылармен есеп айырысу кезіндегі олардың өзара қатынасының тәртібі;
      4) пайдаланушылар шағымдарын қарау бойынша жұмыстарды жүргізу тәртібі;
      5) өзара қатынастағы желілердің трафигін өткізу тәртібі;
      6) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес трафикті өткізу үшін өзара есеп айырысуды жүргізудің жағдайы мен тәртібі;
      7) желілермен шұғыл-техникалық басқару жүйесінің өзара қатынас мәселелері;
      8) байланыс құралдарының қызметтермен қамтамасыз етудегі бөгелістеріне әкеліп соғатын апаттық тоқтаулар туралы және байланысты қысқа уақыттың ішінде қалпына келтіру үшін шаралар қолдану туралы ақпаратты басқа байланыс операторлары мен қызметтерді жеткізушілерге өз уақытында ұсыну;
      9) қызметтерді ұсыну кезінде тоқталыстарға әкеліп соғуы мүмкін желілерде жоспарланған алдын алу жұмыстарын жүргізу туралы байланыс операторлары мен қызметтерді жеткізушілерді өз уақытында хабардар ету.

      57. Ұсынылатын қызметтердің қолданыстағы нормаларға сәйкессіздігі байқалған жағдайда өзара әрекет етуші байланыс операторлары мұндай сәйкессіздіктің себептерін анықтап, бұл себептерді жою үшін шаралар қолдануы тиіс. Бұл жағдайда шығындар қолданыстағы нормаларға сәйкессіздік табылған желінің байланыс операторына жүктеледі.

      58. Жергілікті телефон байланысы желісінің өзара әрекеттестіктегі операторлары ОПТЖ-ға шыға алатын барлық пайдаланушыларға Қазақстан Республикасының заңнамасымен анықталатын тізім бойынша шұғыл медициналық, құқық қорғау, өрт, апат, анықтамалық және басқа да қызметтермен тегін байланысу мүмкіндігін ұсынуға міндетті.

      59. Телефон желілерінің өзара әрекет етуші операторлары Қазақстан Республикасының бірыңғай телекоммуникация желісінде қолданылатын бірінші және екінші желілерді басқару және оларды байланыс саласындағы уәкілетті орган қабылдаған нормативтік техникалық құжаттарға сәйкес пайдаланудың технологиялық алгоритмдерін сақтауы тиіс.
      Жергілікті телефон қосылыстарын уақыт бойынша есепке алуды енгізу кезінде байланыс операторлары абоненттерге байланыс операторлардың осы мақсаттардағы шығындарын Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіп бойынша өтейтін жергілікті атқару органдарымен келісілген тізім бойынша елді мекеннің әлеуметтік маңызы бар нысандарына байланысу мүмкіндігінің ұсынылуын қамтамасыз етуге тиісті.

      60. Қосылатын желілердің байланыс операторлары анықтама қызметін құру немесе телефон нөмірлерінің анықтамалығын шығару немесе жалпы анықтамалық дерек базаларын құру үшін келісім бойынша жалғаушы желінің операторына сұрау бойынша ай сайын деректер ұсыну мақсатында бір-біріне сұрау салу бойынша өз желісінің пайдаланушылары туралы деректерге енуді ұсынуы тиіс. Ұсынылатын деректердің жалпы қолжетімді анықтама қызметтеріне енгізу қосылатын желінің операторының қосымша өтініші бойынша жүргізіледі.
      Қосылған желілердің иелері сондай-ақ мұндай ақпаратты қосылатын желінің байланыс операторының сұрауы бойынша немесе келісім бойынша ұсына алады.

  &2. ОПТЖ арқылы трафиктің өткізілуін реттеу тәртібі

      61. Байланыс операторлары өздерінің желілерінің трафиктерінің өткізілуін осы Ережелерге, байланыс саласындағы өкілетті органның берген лицензиялары мен нормативтік-техникалық құжаттарына сәйкес жүзеге асыруы тиіс.

      62. Өзінің қызметін Қазақстан Республикасында жүзеге асыратын әрбір байланыс операторы (желі иесі) өз желісінің шегінде тұйықталатын телефон трафигінің өткізілуін басқаруды өз бетінше жүзеге асыруға құқылы, және байланыс саласындағы уәкілетті органның және ОПТЖ магистралды операторының олардың құзырет шегіндегі төмендегілерді қамтитын нұсқауларын орындауға тиісті:
      ұлттық желінің шегінде тұйықталатын трафикті маршруттау жөніндегі нұсқаулар;
      халықаралық шығыс, кіріс және транзиттік трафикті маршруттау жөніндегі нұсқау;
      өз желісінің техникалық жағдайы мен жұмысы туралы толық ақпаратты жинақтау, талдау және ұсыну жөніндегі нұсқау.

      63. Жергілікті, қалааралық және халықаралық ОПТЖ трафигін қосылу нәтижесінде пайда болған желілердің техникалық құралдары арқылы өткізуге тек қана Қазақстан Республикасының заңнамасымен сәйкес қосатын және қосылатын желілердің байланыс операторларының арасында жасалған шарт негізінде жол беріледі.

      64. ОПТЖ қосылатын байланыс желілерінің және ОПТЖ шығатын және кіретін халықаралық телефон трафигін өткізу Қазақстан Республикасының ОПТЖ қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторларының ХЖО коммутация алаңы арқылы жүзеге асырылады.

      65. Заңда белгіленген жағдайларда байланыс саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының телекоммуникация желілеріндегі телефон трафигін өткізудің тікелей орталықтандырылған басқаруын жүзеге асырады.

      66. Нөмірді теру кезінде қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторын таңдауға арналған префикстер байланыс саласындағы уәкілетті орган тарапынан тағайындалады және тек шығатын байланыс кезінде ғана пайдаланылады.
      Кіретін байланыс кезінде кіретін халықаралық (қалааралық) станциядан байланыс операторын таңдап алу операторлар арасындағы кіретін трафиктің жергілікті телекоммуникация желісінің абоненттеріне баратын бағыты бойынша жасалған келісімге сәйкес жүзеге асырылады.

      67. Желіде зақымдар, шамадан тыс жүктемелер немесе штаттан тыс жағдайлар болған кезде байланыс операторлары тез арада байланыс пен қызмет көрсету сапасын қалпына келтіру, трафиктің бағытталған пунктіне қарай маршруттау үшін айналма жол ұйымдастыру жөніндегі келісілген шаралар қолдануы тиіс.
      Қалааралық және халықаралық байланыс рыногын монополиясыздандыру кезінде ОПТЖ-да қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс қызметін ұсынуға құқығы бар бірнеше байланыс операторы пайда болған кезде, олар пайдаланушылардың тұрақты түрде немесе әрбір жалғанған кезінде қызмет көрсету үшін осы операторлардың бірін таңдап алу құқығын қамтамасыз етуге тиіс.
      Байланыс пен қызмет көрсету сапасын қалпына келтіру, трафикті бағытталған пунктіне қарай маршруттау үшін айналма жолды ұйымдастыру жөніндегі әрекеттерді байланыс саласындағы уәкілетті органның шешіміне сәйкес ҚР ОПТЖ Бас басқару орталығының қызметтерін атқаратын магистралды операторлардың біреуі үйлестіреді.

  5. Желілік ресурстардың пайдаланылуы және трафиктің
өткізілуі үшін өзара есеп айырысуды жүргізу тәртібі

      68. Телекоммуникация желілерін жалғау нәтижесінде өзара әрекет ететін байланыс операторларының ара қатынастары өзара есеп айырысуды жүргізу кезінде келесі ережелерге негізделеді:
      1) монополияға қарсы орган белгілеген тариф саясаты принциптері;
      2) телекоммуникация желілерінің ресурстарын (коммутациялық станциялардың, арналардың және жолдардың өткізу қабілетін) мейлінше көп пайдалану;
      3) шақыруларға қызмет көрсету және пайдаланушыларға қызметтер ұсыну сапасының көрсеткіштерін арттыруға дем беру;
      4) тең құқылы әріптестік;
      5) әрбір жақтың телекоммуникация желісінің станциялық және желілік құрылыстарын салуға және пайдалануға салған салымдарын ескеру.

      69. Байланыс операторлары арасындағы ұсынылатын желілік ресурстар үшін өзара есеп айырысу тәртібі келесілерді ескере отырып анықталады:
      1) техникалық құралдар мен ОПТЖ-ға енуді қамтамасыз ететін телекоммуникация құрылыстар меншігіне қатыстылығы;
      2) ОПТЖ-ға қосылу деңгейі;
      3) трафикті ОПТЖ арқылы өткізудің есепке алыну қажеттігі.

      70. Жергілікті, қалааралық және халықаралық байланыстардың шығыс, кіріс және транзиттік трафиктері уақыт бойынша есептеу жүйесі арқылы секундпен өлшенеді.

      71. Операторлардың өзара әрекеттестігі кезінде олардың арасындағы өзара есеп айырысу өткізілген кіріс, шығыс және транзиттік трафиктер үшін және жалданатын телекоммуникация құралдары мен құрылыстары үшін жүзеге асырылады.
      Өткізілген трафик үшін өзара есеп айырысу кезінде пайдаланушыдан төлем алатын шығыс бағыттың байланыс операторы өктізілетін трафиктің бағыт кіріс немесе транзиттік болып табылатын байланыс операторымен трафик бірлігін өткізгені үшін қойылатын есеп айырысу мөлшерлемелерінің ара қатынасы арқылы анықталатын пропорцияда есеп айырысады.
      Егер бір оператормен телекоммуникация қызметтерін ұсыну басқа оператордың абонеттеріне алдын ала төлем карталары бойынша немесе олардың арасындағы тікелей шартпен жүргізілсе, операторлар арасындағы өзара есеп айырысу монополияға қарсы орган белгілеген, трафик бірлігін өткізуге есеп айырысу төлем мөлшеріне ара қатынасымен анықталатын пропорцияда операторға төлем қарастыратын, шығыс қосу кезінде абоненттік жалғауды қамтамасыз ететін қосымша келісімдер арқылы жүргізіледі.

      72. Қосатын және қосылатын операторлардың арасындағы өткізілген трафик үшін есеп айырысу былай жүргізілуі тиіс:
      1) трафиктерді өткізу қызметтері:
      жергіліктіге (кіріс, шығыс, транзит);
      қалааралыққа(ішкі аймақтық) (кіріс, шығыс, транзитті);
      халықаралыққа (кіріс, шығыс, транзитті);
      ұтқыр операторлар желісіне(нен);
      2) траснпорттық желі арналарына қолжетім қызметтері:
      байланыс арнасын ұсыну (баламалы, немесе цифрлы) және (немесе) басқа байланыс операторларының желілерімен қосылудың әр түрлі нүктелері арасындағы жалғау желісі;
      3) байланыс операторының желісіне қол жетімділікті ұйымдастыру қызметтері:
      арналарды ұйымдастыру және қосу бойынша және (немесе) жалғасатын желілер арасындағы жалғау желісіндегі жұмыстар (қосу нүктесінің географиялық орналасуына қарай әрбір жалғанатын оператор желісінен қосу желісіне дейін);
      4) Қосатын байланыс операторының қызметтеріне қол жеткізу:
      биллинг өткізу және абонеттерден төлем жинау;
      жалға ұсыну немесе кабельді кәрізді және қосу мақсатындағы технологиялық мүлікті пайдалану;
      техникалық қызмет көрсету жүргізу және жабдықты қарау;
      5) басқа да қызметтер.

      73. Қалааралық және халықаралық байланыс операторлары және халықаралық байланыс операторлары шетелдік халықаралық операторлармен халықаралық трафик үшін өзара есеп айырысуларды жүзеге асырады.

      74. Халықаралық байланыс операторлары, қалааралық және халықаралық байланыс операторлары ОПТЖ байланыс желілерінің жергілікті және қалааралық байланыс операторларымен халықаралық трафикті өткізу үшін жасайтын өзара есеп айырысулары келісім-шарт негізінде жүзеге асырылады.

      75. Байланыс операторлары арасындағы төлемі шақырылатын пайдаланушы тарапынан жүзеге асырылатын қызметтер үшін есеп айырысу принциптері бөлек жасап шығарылады.
      Операторлардың телефон желісін нөмірлегені үшін төлем алуына жол берілмейді.

      76. Аймақ ішіндегі немесе жергілікті деңгейде қосылатын өзара әрекеттестіктегі желілердің арасындағы өзара есеп айырысулардың ішіне есеп айырысу ставкасы негізінде трафик бірлігі үшін төлем әдісімен осы Ереженің ұсыныстары мен ХЕО ұсыныстары (D сериясы), сондай-ақ, қажет болған жағдайларда және қосымша шарттар негізінде байланыс арналары мен телекоммуникация құрылыстарын пайдаланғаны үшін жалгерлік төлем үшін есеп айырысу кіреді.

      77. Бір жалғау жолына операторлар арасындағы өзара есеп айырысуларды жүргізу кезінде 64 кбит/с стандартты цифрлы арна, 3,1 кГц үнді жиілік кеңдігіндегі баламалы арна, 50 Бод тарату жылдамдығымен бір төртсымдық арна алынады. Е1 ағыны G.704 п. 5.2 "n*64 кбит/с арналары әкелетін, 2048 кбит/с-қа түйіс" ұсынысына сәйкес 30 стандартты цифрлық арнаға алынды.
      n*64 арналарының ағынында кіріс және шығысқа бөліну қосылатын арнаның байланыс операторы ұсынған қызмет көрсету түріне байланысты болады және қосуға техникалық мүмкіндіктер беру және орындау кезеңінде анықталады.

      78. Осы Ережелерге сәйкес белгіленген трафик, жалға бергені үшін төлем мөлшері, табыстардың үлесін бөлу тәртібі.

      79. Байланыс операторларының арасындағы есеп айырысуларды ұйымдастыру және жүргізу трафикті өлшеу шығатын, сондай-ақ кіретін бағыттарда жүргізілуі тиіс. Бұл кезде байланыс операторларының әрқайсысы басқа операторлармен кем дегенде бір жылға жасалған шарттардың талаптарына сәйкес салыстыруды жүргізу үшін барлық пайдаланылатын жүктемелерді өткізу жолдары бойынша өткізілген трафик туралы бірінші деректерді сақтауы және деректердің сенімділігі үшін жауап беруі тиіс.

      80. Әр түрлі бағыттар бойынша өткізілетін трафиктің көлемдері туралы сенімді деректер алу мақсатында байланыс операторлары оның көлемдерін анықтау мүмкіндігі мен тура және айналып өтетін арналарды қоса отырып, жалғануларды орнатудың барлық пайдаланылатын бағыттары бойынша шақыруларға қызмет көрсету сапасын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қолдануы тиіс.

      81. Байланыс операторлары арасындағы келісім бойынша трафик туралы деректерді жинақтау және өңдеу өзара әрекет етуші операторларының біреуіне тиесілі ортақ есеп айырысу орталығы арқылы жүзеге асырыла алады.

      82. Есеп айырысу мезгілі ретінде бір күнтізбе айын алу ұсынылады. Операторлар арасындағы келісім бойынша өзге де есеп айырысу мезгілін пайдалануға болады.

      83. Жүктемені есептеу үшін пайдаланылатын техникалық құралдарына қарамастан коммутациялық станциялардың барлық түрлеріндегі трафикті өлшеу үшін және қосылуды орнату бағыттары мен шығатын халықаралық трафиктің құрылымы (құрамы) туралы барынша толық ақпарат алу үшін оның шамасының есебі АҚТС тарифтеу аппаратурасының, жергілікті телефон қосылыстарының құнын уақыт бойынша есептеу аппаратураларының (немесе электронды АТС-ларды тиісті бағдарламалық қамту) деректері және шығатын қалааралық және халықаралық сөйлесуге берілген тапсырыстардың бланкілерінің (МТФ-4, МТФ-5 қатаң есеп берушілік нысаны) негізінде жүргізілуі тиіс.

      84. Трафиктерді есептеу үшін пайдаланылатын техникалық құралдардың стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі уәкілетті органы тарапынан берілген сәйкестік сертификаты болуы тиіс (өз бетінше немесе сертификатталған телефон станциясының құрамында).

      85. Операторлардың байланыс саласындағы уәкілетті орган тарапынан бекітілген нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес ұсынған қызметтік байланысы тегін ұсынылады және өзара есеп айырысу кезінде есепке алынбайды. Қызметтік байланыстың көлемі өткізілген трафиктің көлемінің 2%-нан аспауы тиіс немесе қол жеткізілген келісім көлемінде болуға тиіс.

Қазақстан Республикасының    
Ақпараттандыру және байланыс   
жөніндегі агенттігі Төрағасының 
2004 жылғы 12 шілдедегі    
N 145-ө бұйрығымен бекітілген  
Телекоммуникация желілерін    
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісіне қосу  
және Қазақстан Республикасының  
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісі бойынша 
трафикті өткізуді реттеу    
Ережелеріне 1-қосымша     

  Зақымданған кездегі және апаттық жағдайларда
техникалық қызметкерлердің бірігіп әрекет етуін ұйымдастыру. ОПТЖ байланыс операторының ведомстволық, корпоративтік, арнайы және АТС шақыртуларын маршруттау

1. Зақымданған кездегі және апаттық жағдайларда
қосылған АТС техникалық қызметкерлерінің бірігіп
қызмет етуін ұйымдастыру

      1. Зақымданулар жалғанған немесе тіректі автоматтық телефон станцияларына (АТС) тиесілі станциялық жабдықтарда, тарату жүйесі мен жол құрылыстары жабдықтарында пайда болуы мүмкін. Зақымданулар үш санатқа бөлінеді:
      1) бірінші санат - станция жабдықтарының және оған қосылған арналардың жұмыс қабілеттілігін толық жоғалтуға алып келетін апаттар;
      2) екінші санат - жекелеген модульдердің немесе блоктардың істен шығуына алып келетін, трафикті жоғалтуға әсер етпейтін апаттар;
      3) үшінші санат - станция жұмысына елеусіз әсер ететін немесе оған қосылған бағыттарда болатын апаттар, жекелеген абоненттік жиынтықтардың немесе арналардың зақымдануы.

      2. Апаттарды қалпына келтіру мерзімдері зақымданудың санатына қарай технологиялық карталармен реттеледі және іске қосу кезінде қосымша келісімдерде қарастырылады.

      3. ОПТЖ-ның АТС қосылған жабдықтың немесе жол құрылысының апаттық жағдайын апаттық сигналдардың негізінде бірігіп әрекет ететін АТС техникалық қызметкерлері анықтайды.

      4. Бірігіп қызмет ететін техникалық қызметкерлер зақымдану себебін анықтайды. Әрбір тарап өз учаскесіндегі зақымдануды қалпына келтіру үшін жауапты болады. Апат себебінен болған ақауларды жойып, зақымданған жабдықтың жұмыс қабілеттілігін қалпына келтіргеннен кейін осы жабдықты бақылау тексерістерінен өткізеді.

      5. Іске қосылған және тіректі АТС арасындағы сызықтық ұштары жабдығының жұмыс қабілеттілігін жоспарлы тексерулер осы үлгідегі жабдықты техникалық пайдалану нұсқауларына сәйкес алдын алу тексерулері жоспарларына сәйкес жүргізіледі.

      6. Өзара әрекеттестіктегі АТС арасындағы байланыс сапасының уақытша төмендеуіне алып келуі мүмкін алдын алу және өлшеу жұмыстарын жүргізген жағдайда, екі АТС техникалық қызметкерлері міндетті түрде бұл туралы байланыс операторының диспетчерлік қызметіне хабарлауға міндетті.

  2. Шақыртуларды маршруттау

      1. Қосылатын АТС байланыстың мынадай негізгі түрлерін орнату мүмкіндігін қамтамасыз етуі керек:
      1) қосылатын АТС абоненттерінің арасында (ішкі станциялық жалғаулар);
      2) ОПТЖ желілерінің абоненттерімен (жергілікті, қалааралық және халықаралық);
      3) арнайы қызметке шығу.

      2. Қосылатын АТС іске қосылған ОПТЖ АТС тобынан шығатын сыртқы шығыс байланысы абоненттердің ведомстволық, корпоративтік, арнайы және шағын АТС шығуының бір мәнді префиксін (ұсынылатын Пж=9) теруі, содан кейін талап етілген абоненттің толық нөмірін теруі арқылы жүргізілуі керек.

      3. Қосылатын АТС абоненттерінің шығыс қалааралық, халықаралық байланысы шығу префиксі жолымен "8" (немесе "8-10"), болашақта "0" және "00" сәйкес түрде теріп, содан кейін қалааралық (халықаралық) нөмірді теру арқылы жүзеге асырылуы керек. Егер жалғанған АТС АХТС-ғы ТЖЖ бумасы ұйымдастырылса, АХТС-ға шығу кезінде Пж префиксі терілмейді.

      4. Жоғарыда аталған абоненттердің арнайы қызметтерге шығыс байланысы шығу префиксін, содан кейін арнайы қызмет нөмірін теру арқылы жүзеге асырылуы керек. Шығу индексін термей-ақ арнайы қызметке шығуға жол беріледі.

      5. Сыртқы байланысқа шығу құқығы жоқ қосылатын АТС абоненттері төтенше арнайы қызметтермен (01, 02, 03, 04. Нөмірлеудің жаңа жоспары енгізілген кезде осы қызметтер жаңа нөмірлерге ие болады) ақысыз сыртқы байланыс орнату мүмкіндігімен қамтамасыз етілуі керек.

      6. Қосылатын АТС абонеттерінің арасындағы жалғаулар орнатылған кезде ішкі қысқартылған нөмір (қосылатын АТС сыйымдылықтарына қарай үш мәнді немесе төрт мәнді) қолданылуы мүмкін.

      7. Қосылатын АТС абоненттерінің арасындағы байланыс ұйымдастырылған жағдайда қосылатын АТС сыйымдылығына қарай ішкі үш мәнді немесе төрт мәнді нөмір теріледі.

Қазақстан Республикасының    
Ақпараттандыру және байланыс   
жөніндегі агенттігі Төрағасының 
2004 жылғы 12 шілдедегі    
N 145-ө бұйрығымен бекітілген  
Телекоммуникация желілерін    
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісіне қосу  
және Қазақстан Республикасының  
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісі бойынша 
трафикті өткізуді реттеу    
Ережелеріне 2-қосымша     

Жүктеме және қосылыс орнату сапасының нормативтері

      ОПТЖ АТС-на кез-келген типті қосылулар бір жолға (арна) 0,7 Эрл. дейінгі норма жүктемесімен қосу жолдары арқылы жалғануы керек.
      Қосылатын кез-келген үлгідегі АТС тіректі, аралас немесе транзитті цифрлық станциялар арқылы немесе олар болмаған жағдайда, жергілікті телефон қосылуларының уақытпен есептеу аппаратурасымен жабдықталған баламалы АТС арқылы ОПТЖ-не қосылады.
      Қосылатын АТС бір жолға (арна) 0,7 Эрл дейін болатын жүктеме нормалы жалғау жолдары арқылы немесе екі сымды абоненттік жолдар (бұдан әрі - АЖ) бойымен цифрлық тіректі немесе құрастырылған АТС абоненттік жиынтықтар арқылы жалғануы мүмкін.
      Бір абоненттік жолдағы (АЖ) орташа жиынтық (шығатын және кіретін) телефон жүктемесі 0,15 Эрл. артпауы керек (14.09.00 ж. ҚР Көлік және коммуникация министрлігі бекіткен ЦСИО қызметтерімен ОТТ УАТС).
      АЖ жүктеуді шектеу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі керек. Жүктемені шектеу әрбір абоненттік жол бойымен шағын АТС(сыйымдылығы 128 нөмірден аспайтын) пен тіректі АТС арасында жүзеге асырылуы керек. Егер шағын АТС-тің жүктемені шектеуге қаражаттары болмаса, онда осы шағын АТС телефон желісіне қосу кезінде қосылатын тараппен жасалған келісім бойынша жергілікті желіге шығуға құқылы шағын АТС абоненттерінің белгілі бір саны қатаң түрде бекітіледі.
      Жалғауларды белгілеу сапасы 1-Кестеде келтірілген шығындар нормативтерімен анықталады.

1-Кесте. Сапа көрсеткіштерінің нормативтері

__________________________________________________________________
               Көрсеткіштің атауы              |   Норма көлемі
__________________________________________________________________
Көрші станциялардың кірулерінің арасындағы
ықтималдылық мыналардан артық болмауы керек:
жергілікті шығыс қосылысы кезінде                    0,5%
жергілікті кіріс қосылысы кезінде                    0,5%
қалааралық, халықаралық кіріс қосылыстары
кезінде                                              0,1%
__________________________________________________________________

      1-кестенің жалғасы
__________________________________________________________________
               Көрсеткіштің атауы        |      Норма көлемі
__________________________________________________________________
Мыналарға байланысты ақауларды жоюды
бақылау мерзімдері:
а) коммутациялық жабдықпен                Қызмет көрсетілетін
                                          АТС-ға 45 минут, қызмет
                                          көрсетілмейтін АТС-ға
                                          2 сағат

б) желілі-кәбілді жабдықпен:
      келесі сыйымдылықтағы кәбіл
      толығымен зақымданбағанда муфтты
      ашу арқылы станция аралық,
      магистральды және таратып бөлу
      кәбілдерінде:
- 200х2 дейін және қоса алғанда           18 сағат
- 400х2 дейін және қоса алғанда           24 сағат
- 600х2 дейін және қоса алғанда           30 сағат
- 800х2 дейін және қоса алғанда           36 сағат
- 1200х2 дейін және қоса алғанда          60 сағат
- 1400х2 дейін                            70 сағат
- 1600х2 дейін                            80 сағат
- 1800х2 дейін                            96 сағат
- 2000х2 дейін                            120 сағат
- 2400х2 дейін                            144 сағат

в) келесі сыйымдылықтағы кәбілдің
аралығын ауыстыру талап етілгенде
станция аралық байланыс, магистральды
және таратып бөлу кәбілдерінде:
- 300х2 дейін және қоса алғанда           36 сағат
- 400х2 дейін және қоса алғанда           48 сағат
- 600х2 дейін және қоса алғанда           60 сағат
- 800х2 дейін және қоса алғанда           72 сағат
- 1200х2 дейін және қоса алғанда          100 сағат
- 1400х2 дейін                            120 сағат
- 1600х2 дейін                            140 сағат
- 1800х2 дейін                            150 сағат
- 2000х2 дейін                            170 сағат
- 2400х2 дейін                            190 сағат
г) станция аралық байланыс немесе
станция аралық БСА жоғары жиілікті
кәбілдерде кәбілді немесе тіректі
ауыстырумен                               24 сағат
д) оптикалық кәбілдің муфтіндегі          48 сағат
зақымдануларды жою                        48 сағат
__________________________________________________________________

Қазақстан Республикасының    
Ақпараттандыру және байланыс   
жөніндегі агенттігі Төрағасының 
2004 жылғы 12 шілдедегі    
N 145-ө бұйрығымен бекітілген  
Телекоммуникация желілерін    
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісіне қосу  
және Қазақстан Республикасының  
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісі бойынша 
трафикті өткізуді реттеу    
Ережелеріне 3-қосымша     

ОПТЖ-ға қосылатын АТС қойылатын техникалық талаптар

      1. ОПТЖ-ға АТС қосу әдістерінің нұсқалары
      1) қосылатын АТС физикалық жалғау жолдары бойымен іске қосу:

( қағаз мәтініне қарағыз )

      2) цифрлық жалғау жолдары бойымен қосылатын АТС іске қосу:

( қағаз мәтініне қарағыз )

      ЦАП - цифрлық-баламалы түрлендіргіш
      АЦП - баламалы-цифрлық түрлендіргіш

      2. ОПТЖ-ға шағын АТС іске қосу нұсқалары:
      1) баламалы абоненттік жолдар бойымен ОПТЖ АТС-ға шағын АТС қосу

( қағаз мәтініне қарағыз )

      - цифрлық АТС-да баламалы абоненттік жиынтық (АЖ) қолданылады;
      - желілі сигналдар шлейфті әдіс арқылы беріледі;
      - нөмірді батареялық импульстармен немесе DTMF сигнализациясымен беру
      2) цифрлық абоненттік жолдар бойымен ОПТЖ-ның АТС-ына шағын АТС қосу

( қағаз мәтініне қарағыз )

      - NT интерфейс арқылы ISDN қызметтерін цифрлық абоненттік жиынтық (АЖ) пайдаланады;
      - NT - пайдаланушы жабдығының желілік ұштары.
      3. Шағын АТС үшін қол жетімділікті ұйымдастыру:
      1) шағын АТС екі сымды абоненттік жолдар бойымен цифрлық тіректі немесе аралас АТС абоненттік жиынтықтары арқылы іске қосылады;
      2) тіректі АТС абоненттік жиынтықтарды шағын АТС үшін жалғау жолдары ретінде пайдалануы абоненттік жолдарды пайдалану жүйесін бұзбауы керек (ақауларды, өзгерістерді тексеру, т.б.);
      3) ОПТЖ-не шағын АТС-н қосу цифрлық АТС-те немесе жергілікті телефон жалғауларын уақыттық есепке алу аппаратурасымен жабдықталған баламалы АТС-е жүргізіледі;
      4) ОПТЖ-не шығу үшін жергілікті префикс ретінде (Пж) "9" цифрін қолдануға нұсқау беріледі.
      4. Сериялық іздеуді ұйымдастыру:
      Қандай да бір арнайы қызметке байланысты орнату кезінде сериялық іздеуді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін абоненттік жиынтықтар (АЖ) қолданылады. Мұндай жағдайда жүктеуге шектеу қойылады: әрбір абоненттік жол үшін < 0,15 Эрл.

Қазақстан Республикасының    
Ақпараттандыру және байланыс   
жөніндегі агенттігі Төрағасының 
2004 жылғы 12 шілдедегі    
N 145-ө бұйрығымен бекітілген  
Телекоммуникация желілерін    
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісіне қосу  
және Қазақстан Республикасының  
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісі бойынша 
трафикті өткізуді реттеу    
Ережелеріне 4-қосымша     

1. Қосу жолдарының параметрлері

      1. Қосылатын АТС тарату жылдамдығы 2048кБит/с болатын физикалық жалғау жолдары мен цифрлық жалғау жолдары бойымен ОПТЖ-не қосылатын АТС байланысын қамтамасыз етуі керек.
      2. Қосылатын жолдардың саны телефон жүктемесіне сүйене отырып анықталады. ("Сымды байланыс құралдары. Қалалық және ауылдық телефон желілерінің станциялары" технологиялық жобалаудың ведомстволық нормалары).
      3. Үш сымды физикалық қосылу жолдарының параметрлері.
      1) жергілікті жалғаулар үшін қолданылатын жалғау жолдары:
      "a", "b", "c" сымдарының қарсыласуы 1000 Ом көп болмауы керек (РЖЖ жиынтықтарынсыз АТС ДШ кіру байланысы кезінде - 700 Ом);
      "a", "b", "c" сымдарының арасындағы оқшаулаудың қарсылығы, "b", "c" және "жер" арасында кем дегенде 150 кОм болуы керек;
      "a" мен "жер" сымы арасында - кем дегенде 50 кОм;
      жұмыс сыйымдылығы - көп дегенде 1,6 мкФ.
      2) халықаралық қосылыстар үшін қолданылатын қосылыс жолдары:
      "a", "b", "c" сымдарының кедергісі 1500 Ом-нан артық болмауы керек (РЖЖ жиынтықтарынсыз АТС ДШ кіру байланысы кезінде - 700 Ом);
      "a", "b", "c" сымдары арасындағы, "b" және "c" және "жер" арасындағы оқшаулау қарсылығы кем дегенде 150 кОм болуы керек;
      "a" мен "жер" сымы арасында - кем дегенде 50 кОм;
      жұмыс сыйымдылығы - көп дегенде 1.3 мкФ.
      Тарату жылдамдығы 2048 кбит/с болатын ИКМ цифрлық жалғау жолдарының параметрлері ХЭО-Т G.703, G.704 және G.732 Ұсыныстарына сәйкес болуы тиіс.

2. Шағын АТС қосылған абоненттік жолдардың параметрлері

      1. Шағын АТС қосылған абоненттік жолдардың параметрлері мыналардың параметрлерінің жиынтығы болып табылады: физикалық жолдар, төртполюстік шағын АТС, оның абоненттік жолдары, телефон аппараттары және абоненттік жолдар үшін белгіленген нормалардан артпауы керек. Тұрақты тоқ бойынша, соның ішінде шағын АТС абоненттік жолы параметрлері мынадай болуы керек:
      1) кіру интерфейсінің кедергісін ескере отырып, шлейфтің кедергісі - 1800 Ом-нан көп емес;
      2) сымдар арасындағы немесе әрбір сым мен "жер" арасындағы оқшаулау кедергісі - кем дегенде 20 кОм;
      3) сымдар арасындағы немесе әрбір сым мен "жер" арасындағы сыйымдылық көп дегенде 0,5мкФ;
      4) 1020 Гц жиіліктегі барынша өшіру талшық диаметрі 0,5 мм болатын кәбіл үшін 35 дБ және талшық диаметрі 0,32 мм болатын кәбіл үшін көп дегенде 45 дБ.
      2. Шағын АТС абоненттік жолдар бойымен келетін шақыруларды қабылдап (кернеуі 95 +/- 5 В болатын және жиілігі 25 Гц болатын ауыспалы тоқ), "АЖ шлейфінің жібуі" жауап сигналына ұқсауы керек.

Қазақстан Республикасының    
Ақпараттандыру және байланыс   
жөніндегі агенттігі Төрағасының 
2004 жылғы 12 шілдедегі    
N 145-ө бұйрығымен бекітілген  
Телекоммуникация желілерін    
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісіне қосу  
және Қазақстан Республикасының  
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісі бойынша 
трафикті өткізуді реттеу    
Ережелеріне 5-қосымша     

Сериялық нөмірлерді бөліп беру және сериялық
нөмірлерді алушылардың сериялық нөмірлерді бөліп
беретін жергілікті телекоммуникация желілерінің
байланыс операторларымен бірлесіп әрекет
ету тәртібі

      1. Сериялық нөмірлер сериялық нөмірлерді қолдану арқылы қызметтерді ұсыну жөніндегі қызметті жүзеге асыратын байланыс операторларына уәкілетті орган берген лицензияға сәйкес және телекоммуникация операторларының қосу туралы шарттарының негізінде бөлінуі мүмкін.
      2. Сериялық жалғану дегеніміз ортақ топтық станциялық нөмірі, яғни сериялық қосылу нөмірі бар абоненттік жолдардың жиынтығы дегенді білдіреді. Сериялық қосылу нөмірі станциялық нөмірге сәйкес келетін немесе қысқартылған нөмір болуы мүмкін.
      3. Сериялық нөмірлер мынадай қызмет орындарына ұсынылуы мүмкін:
      1) арнайы;
      2) ақпараттық-анықтамалық;
      3) сервистік, сондай-ақ мыналар үшін пайдаланылуы мүмкін:
      заңды және жеке тұлғаларға қарасты және басқару қызметін (өндірістік және байланыс қызметін ұсынуға байланысты емес өзге де қызмет) іске асыру үшін пайдаланылатын шағын АТС-ға (ең жоғарғы сыйымдылығы 128 нөмірлік) қосылу;
      байланыс саласындағы уәкілетті орган берген лицензия негізінде қызметін жүзеге асыратын байланыс операторларының иелігіндегі сыйымдылығы 128 абоненттен аспайтын дербес радиошақыру желілерінің (пейджинг желілерінің) жұмысын ұйымдастыру.
      4. Сериялық нөмір алушыларға қойылатын талаптар:
      1) әрбір жолдағы ең көп жүктемелі сағатта (бұдан әрі - ЕЖС) туындайтын жүктеменің (шығатын және кіретін) жиынтық қарқындылығы 0,15 Эрл шамасынан аспауы тиіс;
      2) осы Қосымшаның 3-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген қызметтерге бөлінген сериялық нөмірлерді пайдалану осы қызметтердің сыртқа шығатын байланысына тыйым салына отырып бір жақты сызба бойынша жүргізіледі;
      3) жабдықты осы Қосымшаның 3-тармағының 1), 4) және 5) тармақшаларында аталған жағдайларда қосу әрбір нақты жағдайда алдын ала келісіледі;
      4) жергілікті телекоммуникация желісінің қысқартылған немесе кәдімгі нөмірі бөлінетін қызметтерге кез-келген абоненттік телефон нөмірінен немесе жалғаушы желінің таксофонынан қол жеткізу мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс;
      5) сериялық нөмірлер алынған барлық жағдайларда іске қосылған абоненттік жолдардың саны 15 (он бестен) аспауы тиіс. Көрсетілген жолдар саны шамадан асып кеткен жағдайда байланыс операторы (алушы) жалғаушы операторға өзінің қол жетімдік торабының жергілікті деңгейдегі ОПТЖ станция аралық қосылыс жолдарын пайдалана отырып жалғау туралы өтініш беруге міндетті.
      5. Сериялық іздеудегі бөлінетін абоненттік жолдарды нөмірлеуді пайдаланушының өтініші осы Ережелердің 38-тармағында көрсетілген Ережелерге сәйкес берілетін жергілікті телекоммуникация желілерінің тиісті операторлары анықтайды.
      6. Жергілікті телекоммуникация желісінің абоненттерінің сериялық қосылу нөмірі бар абоненттермен байланысы қысқартылған нөмірді немесе осы желіде пайдаланылатын кәдімгі абоненттік нөмірді теруі арқылы қамтамасыз етіледі.
      7. Байланыс операторларының мүдделері үшін сериялық нөмірлерді бөліп беру тәртібі:
      1) байланыс операторы (сериялық нөмірді алушы) жергілікті телекоммуникация желісінің операторына сериялық нөмір бөлу туралы өтініш береді, онда мыналар көрсетіледі:
      сериялық нөмірді пайдаланудың қажеттілігіне негіздеме;
      лицензияның нотариальдық куәландырылған көшірмесі (байланыс операторлары үшін);
      жалғану үшін сериялық нөмір қажет болатын пайдаланылатын жабдықтың үлгісі мен сипаттамасы;
      сериялық іздеу жолдарының жоспарланатын нөмірленуі;
      Көрсетілген мәліметтер болмаған жағдайда өтініш қаралуға жатпайды;
      2) жергілікті телекоммуникация желісінің операторы бір айлық мерзім ішінде өтінішті қарап, өтініш берушімен сериялық нөмірлерді пайдалануға шарт жасасады (техникалық мүмкіндігі бар болған жағдайда);
      абоненттік жолдарды ұйымдастыру үшін бос желілік сыйымдылық болмаған жағдайда өтініш берушіге бір айлық мерзім ішінде абоненттік жолдарды ұйымдастыруға техникалық шарттар берілуі тиіс. Шартқа өтініш беруші техникалық шарттарды орындағаннан кейін қол қойылады.
      Байланыс операторларының мүдделері үшін сериялық нөмірлерді телекоммуникация қызметтерін ұсынуға құқығы жоқ жеке және заңды тұлғалармен жасасқан телекоммуникация қызметтерін ұсыну жөніндегі шарттар негізінде ұсынуға жол берілмейді, бұл мақсат үшін оператордың қызметтеріне қол жеткізуді ұсыну туралы шарт жасалады.
      Өтінішті қараудан бас тарту жалғаушы операторда сериялық нөмірлер болмаған жағдайда мүмкін болады. Бас тарту өтініш берілген күннен бастап 15 күн ішінде жазбаша түрде беріледі.
      8. Сериялық іздеу жолдарындағы жүктемені есепке алу:
      1) байланыс операторларына сериялық нөмірлерді бөліп беру кезінде жергілікті телекоммуникация желісінің операторы мыналарды орындауға тиіс:
      жүктемені сериялық нөмірдің барлық жолдарына біркелкі етіп тарату;
      сериялық нөмір бөлінген әрбір байланыс операторының ЕЖС анықтау;
      әрбір сериялық іздеу абоненттік жолындағы жүктемелердің деңгейін өлшеуді жүргізу кестелерін жасау және бекіту.
      2) өлшеу деректері мынадай мәліметтер көрсетілуі тиіс актпен ресімделеді:
      өлшеу жүргізілген күн мен уақыт;
      өлшеу нәтижелері;
      жүктеме деңгейін нормаға келтіру үшін қабылдануы тиіс іс-шаралар.
      Кесім жергілікті желі операторының сериялық нөмірді алушымен өзара әрекеті жөніндегі шешімдерді қабылдауға негіз болып табылады;
      3) егер сериялық нөмірдің бір абоненттік жолының ЕЖС-дағы жолдар санының жалпы жүктемесінің бөлігінен жеке ретінде анықталатын орташа жүктемесі бір қалыпты деңгейден жоғары болса (4-тарм. 1) тармақшасын қараңыз), байланыс операторы жолдардың санын арттыруға міндетті.
      9. Жергілікті телекоммуникация желісінің операторының сериялық нөмірлерді пайдаланылатын байланыс операторларымен, басқа сериялық нөмірлерді алушылармен өзара әрекеттері:
      1) жүктеме осы Қосымшаның 3-тармағында көрсетілген нормадан асқан жағдайда, жергілікті телекоммуникация желісінің операторы сериялық нөмірді алушыға жүктемені өлшеуді жүргізу туралы кесімнің көшірмесімен бірге жазбаша хабарлама жолдайды, сондай-ақ онымен келісім бойынша жолдардың санын арттыруға техникалық шарттар немесе станция аралық қосылыс жолдары арқылы жалғануға техникалық шарттар береді;
      2) алушы жүктемені азайту немесе сериялық іздеу абоненттік жолдарының санын арттыру бойынша шаралар қолдануы тиіс;
      3) байланыс операторы, басқа сериялық нөмірлерді алушы бір қалыпты жүктеме нормасын орнату (4-тарм. 1) тармақшасы) үшін шаралар қолданбаған жағдайда, ОПТЖ-ның сериялық нөміріне(н) қол жеткізу мүмкіндігі "Байланыс туралы" Қазақстан Республикасының  Заңына  сәйкес кемшіліктер жойылғанға дейін тоқтатылып қойылуы мүмкін.

Қазақстан Республикасының    
Ақпараттандыру және байланыс   
жөніндегі агенттігі Төрағасының 
2004 жылғы 12 шілдедегі    
N 145-ө бұйрығымен бекітілген  
Телекоммуникация желілерін    
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісіне қосу  
және Қазақстан Республикасының  
ортақ пайдаланылатын       
телекоммуникация желісі бойынша 
трафикті өткізуді реттеу    
Ережелеріне 6-қосымша     

ОПТЖ-ның цифрлық станцияларын қолдайтын сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі

      Мазмұны:
      1-кесте. Халықаралық желілер үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
      2-кесте. Қалааралық желілер үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
      3-кесте. ХЖЖ және ТЖЖ үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
      4-кесте. ОПТЖ жылжымалы байланыс және тараптар операторларының желілеріне түйісуі үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
      5-кесте. Қалалық және селолық телекоммуникация желілері үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
       Ескерту:   Құжаттарда ТФБЖМЖ немесе ITU-T бойынша басқару құжаттарының кестелерінде көрсетілген сілтемелер берілген.
      6-кесте. Белгіленген екі сигнал арналар (2БСА) бойынша сигнал беру кезіндегі ЖЖ және ТЖЖ бойынша жол сигналдарын таратудағы сигнал коды
      7-кесте. Белгіленген екі сигнал арналар (2БСА) бойынша сигнал беру кезіндегі ХЖЖ бойынша жол сигналдарын таратудағы сигнал коды
      8-кесте. Белгіленген екі сигнал арналары (2БСА) бойынша сигнал беру кезіндегі қалааралық арналар бойынша жол сигналдарын таратудағы сигнал коды
      9-кесте. R2 сигнал беруі

      1-кесте - Халықаралық желілер үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
__________________________________________________________________
 N |     Желі учаскесі    |      Сигнал беру жүйесі    | Ескерту
   |                      |----------------------------|
   |                      |   сызықтық  |  тіркемелік  |
__________________________________________________________________
1.  Халықаралық желі:      ХКО-ХКО       N 5/ITU-T
                                         Q.140-Q/146
                                         N 5/ITU-T
                                         Q.151-Q/157
                           R2d/ITU-T     R2/ITU-T
                           Q.421-Q.430   Q.440-Q.458

                           ЖКА N7                      МТР бойынша
                           MTP: ITU-T 1988             өзара әре.
                           Q.700-Q.714;                кеттестікке
                                                       жол беріледі
                                                       1988 ж.
                           TUP: ITU-T 1988
                           Q.720-Q.724; ISUP:
                           ITU-T 1988 Q.767;           SCCP опера.
                           SCCP: ITU-T 1988            торларының
                           Q.711-Q.716;                талап етуі
                                                       бойынша.
                           TCAP: ITU-T 1988            SCCP-мен
                           Q.771-Q.775;                өзара әре.
                                                       кеттестікке
                                                       жол беріледі
                                                       1988 ж.
                                                       Сәйкес қыз.
                                                       меттерді
                                                       жүзеге асыру
                                                       барысындағы
                                                       операторлар.
                                                       дың талап
                                                       етуі бойынша
                                                       (парасаттық
                                                       желі, желіні
                                                       басқару және
                                                       т.б.)
__________________________________________________________________

      2-кесте. Қалааралық желілер үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
__________________________________________________________________
 N |     Желі учаскесі    |      Сигнал беру жүйесі    | Ескерту
   |                      |----------------------------|
   |                      |   сызықтық  |  Tіркемелік  |
__________________________________________________________________
1.  Халықаралық желі:      Бір жиілікті  МЧК пакеті/БҚ
                           2600 Гц/БҚ    7.24; 7.28;
                           7.7; 7.22     7.34
    АХТС - УАК;            2 БСА/БҚ      МЧК пакеті/БҚ Ондық жиын.
    АХТС - АХТС;           7.19;         7.24; 7.28;   тығынсыз жә.
    АХТС - ТТ;                           7.34          не автомат.
    ТТ - ХКО                                           ты шақыру.
                                                       Жерсеріктік
                                                       арналарды
                                                       пайдалану
                                                       мүмкіндігі.
                                                       мен сигналды
                                                       күтуге уақыт
                                                       ұстамының
                                                       шығысын алу
                                                       2с кем бол.
                                                       мау керек.

                           ЖСА N7                      "А" абонен.
                           MTP: ұлттық ерекшеліктері   тінің
                           ISUP: ұлттық ерекшеліктері  нөмірін
                           SCCP: ұлттық ерекшеліктері  трансляция.
                                                       лау арқылы

                                                       SCCP опера.
                                                       торларының
                                                       талап етуі
                                                       бойынша ISDN
                                                       қызметі үшін,
                                                       СИС-пен
                                                       өзара қаты.
                                                       насы, пара.
                                                       саттық
                           TCAP: ұлттық ерекшеліктері  желілермен

                                                       Парасаттық
                                                       желі қызмет.
                                                       терін тарату
                                                       кезіндегі
                                                       операторлар.
                                                       дың талап
                                                       етуі бойынша
___________________________________________________________________

      3-кесте. ХЖЖ және ТЖЖ үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
__________________________________________________________________
 N |     Желі учаскесі    |      Сигнал беру жүйесі    | Ескерту
   |                      |----------------------------|
   |                      |   сызықтық  |  тіркемелік  |
__________________________________________________________________
1.  ТЖЖ                    Бір жиіліктік  НАА аралықсыз
                           2600 Гц/БҚ     пакет + ондық
                           7.9; 7.22      жиынтық/БҚ
                                          7.25; 7.28;
                                          7.34

                           Бір жиіліктік: импульсті
                           2600 Гц/БҚ     пакет/БҚ
                           7.9; 7.22      7.25; 7.28;
                                          7.34

                           2 БСА/БҚ 7.18; НАА аралықсыз
                                          пакет + ондық
                                          жиынтық/БҚ
                                          7.25; 7.28;
                                          7.34

                           2 БСА БҚ 7.18; импульсті
                                          пакет/БҚ
                                          7.25; 7.28;
                                          7.34

                           ЖСА N7                      "А" абонен.
                           MTP: ұлттық ерекшелігі      тінің нөмі.
                           ISUP: ұлттық ерекшелігі     рін тран.
                           SCCP: ұлттық ерекшелігі     сляциялау
                           TCAP: ұлттық ерекшілігі     арқылы

2.  ХЖЖ                    Бір жиіліктік  Импульсті
                           2600 Гц/БҚ     челнок/БҚ
                           7.10; 7.22     7.26; 7.28;
                                          7.34

                           Бір жиіліктік  Ондық кродты
                           2600 Гц/БҚ     басқару
                           7.10; 7.22     сигналдарын
                                          тарату

                           2 БСА/БҚ 7.19; Импульсті
                                          челнок/БҚ
                                          7.26; 7.28;
                                          7.34

                           2 БСА/БҚ7.19;  Ондық кодты
                                          басқару
                                          сигналдарын
                                          тарату

                           БСА N7                      "А" абонен.
                           MTP: ұлттық еркшелігі       тінің нөмі.
                           ISUP: ұлттық ерекшелігі     рін тран.
                           SCCP: ұлттық ерекшелігі     сляциялау
                           TCAP: ұлттық ерекшелігі     арқылы
___________________________________________________________________

      4-кесте. Қазақстан Республикасының ОПТЖ жылжымалы байланыс желілерімен, байланыс операторларының (желі иелерінің) желілерімен түйісуі үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
__________________________________________________________________
 N |     Желі учаскесі    |      Сигнал беру жүйесі    | Ескерту
   |                      |----------------------------|
   |                      |   сызықтық  |  тіркемелік  |
__________________________________________________________________
1.  ТЖЖ                    2 БСА/БҚ 7.18  Импульсті
                                          пакет/БҚ 7.25;
                                          7.28; 7.34
                                          немесе АОН +
                                          ондық жиынтық

                           БСА N7                      "А" абонен.
                           MTP: ұлттық ерекшілігі      тінің нөмі.
                           ISUP: ұлттық ерекшілігі     рін тран.
                                                       сляциялау
                                                       арқылы

2.  ХЖЖ                    2 БСА/БҚ 7.19; Импульсті
                                          челнок/БҚ
                                          7.26; 7.28;
                                          7.34

                           БСА N7                      "А" абонен.
                           MTP: ұлттық ерекшелігі      тінің нөмі.
                           ISUP: ұлттық ерекшелігі     рін тран.
                                                       сляциялау
                                                       арқылы

3.  Халықаралық арна       2 БСА/БҚ       Импульсті    Ондық теру.
                           7.19;          пакет/БҚ     сіз және
                                          7.24; 7.28;  автоматты
                                          7.34         шақырусыз.
                                                       Жерсеріктік
                                                       арналарды
                                                       пайдалану
                                                       мүмкіндігі.
                                                       мен сигналды
                                                       күтуге уақыт
                                                       ұстамының
                                                       шығысын алу
                                                       2с кем бол.
                                                       мауы керек.

                           БСА N7                      "А" абонен.
                           MTP: ұлттық ерекшелігі      тінің нөмі.
                           ISUP: ұлттық ерекшелігі     рін тран.
                                                       сляциялау
                                                       арқылы

1.  ЖЖ                     2 БСА/БҚ 7.18  Импульсті
                                          челнок/БҚ
                                          7.27; 7.28;
                                          7.34
                                          Аралықсыз
                                          пакет/БҚ
                                          7.25; 7.28;
                                          7.34

                           БСА N7                      "А" абонен.
                           MTP: ұлттық ерекшелігі      тінің нөмі.
                           ISUP: ұлттық ерекшелігі     рін тран.
                                                       сляциялау
                                                       арқылы

2.  Ұлттық роуминг         БСА N7
                           MTP: ұлттық ерекшелігі
                           SССP: ұлттық ерекшелігі
                           TCAP: ұлттық ерекшелігі
                           MAP: ұлттық ерекшелігі
                           (GSM стандарты үшін)
                           MUP: ұлттық ерекшелігі
                           (NMT-450 стандарты үшін)

    хендовер               HUP: ұлттық ерекшелігі
                           (NMT-450 стандарты үшін)

3.  Халықаралық роуминг    ЖСА N7                      ITU-T 1988ж.
                           MTP: ITU-T 1988             Ұсыныстары
                           Q.700-Q.714                 бойынша
                           SССP: ITU-T 1988            жекелеген
                           Q.711-Q.716                 елдермен
                           TCAP: ITU-T 1988            өзара әре.
                           Q.771-Q.775                 кеттестік
                           MAP: GSM 09.02              болуы мүмкін
                           (GSM стандарты үшін)        (Көк кітап)
                           MUP: NMT 900-02             МТР және
                           (стандарты үшін NMT-450)    SCCP үшін
___________________________________________________________________

      R2-MFC сигналын ТЖЖ, ХЖЖ және "халықаралық арна" деңгейінде, және ITU-T Q.421-Q.430, ITU-T Q.440-Q.458 Ұсыныстарында берілген хаттама бойынша бір ғана түрде жеткізілетін жабдықтар үшін ерекше жағдайда пайдаланылуы мүмкін.
      Кішігірім МӨТС және т.б. (қосылатын желі сыйымдылығы 1000 нөмірден аспайтын немесе жалпы арналық сыйымдылық кезінде - Е1 4 ағынынан аспайтын) байланыс кезінде EDSS1 PRI пайдалануға рұқсат етіледі.

      5-кесте. Қалалық және селолық телекоммуникация желілері үшін сигнал беру хаттамаларының шектеулі тізбесі
___________________________________________________________________
      Сигнал беру жүйесі       |         Ұлттық желі учаскесі
                               |-----------------------------------
                               |    ҚТЖ    |   СТЖ    | СКП-пен
                               |           |          |  түйісу
___________________________________________________________________
                        Сызықтық сигнал беру
___________________________________________________________________
1. БСА                               Ұлттық ерекшелікке сәйкес
2. 2 БСА бөлек байламдар
   арқылы                       7.18/7.19
3. 2 БСА әмбебап                            7.20
4. Екі сигналды код (АСП)                   7.20
5. Бір жиіліктік код (2600 Гц)  7.10/7.22
6. 1 БСА (Норка)                            7.11/7.12
7. 1 БСА (Индуктивті)                           +
8. V 5.1                        ОТТ сәйкес ПС- және
                                концентраторлар
9. V 5.2                        ОТТ сәйкес ПС және
                                концентраторлар.
                                Ұлттық ерекшелікке
                                сәйкес
10. Абонент шлейфі бойынша
    сигнал беру                 П. 7.2.4.2.4
11. EDSS1                       ОТТ-пен АТС-ға
                                ISDN қызметімен.
                                Ұлттық ерекшелікке
                                сәйкес
12. Сигнал беру жүйесінің                              Х ITU-T
    телематикалық қызмет және                          сериясының
    мәліметтер тарату                                  хаттамасы
    желілерімен түйісуі
___________________________________________________________________
                       Тізілімді сигнал беру
___________________________________________________________________
13. НАА                         П. 7.4 Т. 7.28; 7.34
14. Импульсті челнок            П. 7.4 Т. 7.27-7.28;
                                7.34
15. Импульсті пакет             П. 7.4 Т. 7.27-7.28;
                                7.34
___________________________________________________________________

       Ескерту: +) ТФБЖМЖ БҚ-нда талаптар жоқ, өйткені сигнал берудің келешегі жоқ: селолық байланыс желілерінде сигнал беру кеңінен қолданылып келеді.

      6-кесте. Екі бөлектелген сигнал беру арналары бойынша сигнал беру барысында ЖЖ және ТЖЖ бойынша жол сигналдарын таратудағы сигнал коды
___________________________________________________________________
 N |        Сызықтық сигнал           |   Тарату бағыты
   |                                  |----------------------------
   |                                  |   Тікелей   |    Кері
   |                                  |-------------|--------------
   |                                  | 1 ЖА | 2 ЖА | 1 ЖА | 2 ЖА
___________________________________________________________________
1. Шығыс жай-күйін бақылау                1      1      0      1
2. Қызмет 1 кезең                         1      0      0      1
          2 кезең                                0    1000     1
3. Шақырылушы абоненттің нөмірі
   (ондық код)                           0/1     0       1     1
4. Жауап (сұрау НАА)                      1      0       1     0
5. Сұратуды алып тастау                   1      0       1     1
6. Шақырылушы абонентті тоқтату           Х      0       0     0
7. Жауап алғаннан кейін шақырушы
   абонентті тоқтату                      0      0        1    0
8. Абоненттік жол немесе жалғау
   жолдары бос емес                       1      0        0    0
9. Жалғаудың кез-келген кезеңінде ағыту   1      1        Х    Х
10. Бұғаттау                              1      1        1    1
___________________________________________________________________
       Ескерту: Х - кез-келген жағдай

      7-кесте. Екі бөлектелген сигнал беру арналары бойынша сигнал беру барысында ХЖЖ бойынша жол сигналдарын таратудағы сигнал коды
___________________________________________________________________
 N |        Сызықтық сигнал           |   Тарату бағыты
   |                                  |----------------------------
   |                                  |   Тікелей   |    Кері
   |                                  |-------------|--------------
   |                                  | 1 ЖА | 2 ЖА | 1 ЖА | 2 ЖА
___________________________________________________________________
1. Шығыс жай-күйін бақылау                1       1      0     1
2. Қызмет 1 кезең                         1       0      0     1
          2 кезең                         1       0      1     1
3. Шақырылушы абоненттің нөмірі
   (ондық код)                           0/1      0      1     1
4. Жауап (сұрау АОН)                      1       0      1     0
5. Сұратуды алып тастау                   0       0      1     0
6. Шақырылушы абонентті тоқтату           Х       0      1     1
7. Жауап алғаннан кейін шақырушы
   абонентті тоқтату                      1       0      0     0
8. Абоненттік жол немесе жалғау
   жолдары бос емес                       1       1      Х     Х
9. Жалғаудың кез-келген кезеңінде ағыту   1       1      1     1
   Бұғаттау
___________________________________________________________________

       Ескерту: Х - кез-келген жағдай

      8-кесте. Екі бөлектелген сигнал беру арналары бойынша сигнал беру барысында қалааралық арналар бойынша жол сигналдарын таратудағы сигнал коды
___________________________________________________________________
 N |        Сызықтық сигнал           |   Тарату бағыты
   |                                  |----------------------------
   |                                  |   Тікелей   |    Кері
   |                                  |-------------|--------------
   |                                  | 1 ЖА | 2 ЖА | 1 ЖА | 2 ЖА
___________________________________________________________________
1. Шығыс жай-күйін бақылау                1       1      0     1
2. Қызмет 1 кезең                         1       0      0     1
          2 кезең                         1       0      1     1
3. Шақырылушы абоненттің нөмірі
   (ондық код)                            1       0      1     0
4. Жауап (сұрау АОН)                      0       0      1     0
5. Сұратуды алып тастау                   X       0      1     1
6. Шақырылушы абонентті тоқтату           1       0      0     0
7. Жауап алғаннан кейін шақырушы
   абонентті тоқтату                      1       1      Х     Х
8. Абоненттік жол немесе жалғау
   жолдары бос емес                       1       1      1     1
9. Жалғаудың кез-келген кезеңінде ағыту
   Бұғаттау
___________________________________________________________________

       Ескерту:  Х - кез-келген жағдай
      Ондық терім ондық және координаттық АХТС-мен өзара әрекеттестік барысында беріледі.

      9-кесте - Сигнал беру R2

      R2-DIGITAL сигнал беруі үшін сигналдық кесте
___________________________________________________________________
     Сигнал жолының мәні    |Сигнал бағыты|   Тікелей  |   Кері
___________________________________________________________________
Бос                                -          1 0 0 1    1 0 0 1
Бос емес                         --->         0 0 0 1    1 0 0 1
Жолдың бос еместігін растау     <---          0 0 0 1    1 1 0 1
Жауап                           <---          0 0 0 1    0 1 0 1
Өлшеулерді орындау
(төмендегі ескертуді
қараңыз)                        <---          0 0 0 1    1 1/0 0 1
Clear forward                   --->          1 0 0 1    1 1 0 1
- Жауапқа дейін                               1 0 0 1    0 1 0 1
- Жауап жағдайы
Ағытудан сақтау                 <---          1 0 0 1    1 0 0 1
Бұғаттау (CLB)                  <---          1 0 0 1    1 1 0 1
Бұғаттауды ашу немесе "бос"     <---          1 0 0 1    1 0 0 1
___________________________________________________________________

      Сандық жолдың сигнал беруі төрт битті кодтауға ие.
      Тікелей биттер - Af, Bf, Cf, Df. Кері биттер - Ab, Bb, Cb, Db.
      Тек алғашқы екі биттер Af, Bf және Ab, Bb сигнал беруге қолданылады.

      Жолды сигнал берудің 2 битті режимінің сигналдық кестеде қолданылатын кодтары мен символдарының мәні мынадай:
Af    өзінің шыққан станциясының жай-күйін таратып беретін тікелей
      сигнал.
      Af =0 шақырушы жол қосылған және жол бос емес
      Af =1 шақырушы жол қосылған және жол
Bf    тарату жолының апаттық жағдайын тарататын тікелей сигнал
      Bf =0 қалыпты жағдайдағы тарату жолы
      Bf =1 ақаулық жағдайдағы тарату жолы
Cf    қолданылмайды және "0"-ге орнатылған
Df    қолданылмайды және "1"-ге орнатылған
Ab    шақырылушы абоненттің жай-күйін тарататын кері сигнал.
      Ab =0 шақырылатын жол қосылған
      Ab =1 шақырылатн жол қосылмаған
Bb    кіріс станциясындағы арнаның жай-күйін тарататын кері сигнал.
      Bb =0 арна бос
      Bb =1 арна бос емес немесе бұғаттау жағдайында
Cb    қолданылмайды және "0"-ге орнатылған
Db    қолданылмайды және "1"-ге орнатылған
      ---> тікелей бағыттағы сигнал
      <--- кері бағыттағы сигнал

      I топтың тікелей сигналдары
___________________________________________________________________
 Комбинациясы | Сигнал мақсаты  |         Сигналдың мәні
___________________________________________________________________
1                   I-1          1 цифрі 
2                   I-2          2 цифрі
3                   I-3          3 цифрі
4                   I-4          4 цифрі
5                   I-5          5 цифрі
6                   I-6          6 цифрі
7                   I-7          7 цифрі
8                   I-8          8 цифрі
9                   I-9          9 цифрі
10                  I-10         0 цифрі
11                  I-11         Кіріс операторына қол жетімділік
                                 (код 11)
12                  I-12         - CCI халықаралық транзит үшін
                                 (бірінші сигнал ретінде) - кіріс
                                 операторына қол жетімділік
                                 (кідірістер) (код 12) - сұрау
                                 қабылданған жоқ
13                  I-13         Сынақтық жабдықтарға қол
                                 жетімділік (код 13)
14                  I-14         Шығыс жаңғырық бөгеуіші қосылған
                                 (бірінші сигнал ретінде)
15                  I-15         Нөмірді теру соңы (код 15)
___________________________________________________________________

      ІІ-топтың тікелей сигналдары
___________________________________________________________________
 Комбинациясы | Сигнал мақсаты  |         Сигналдың мәні
___________________________________________________________________
1                   II-1          Артықшылығы жоқ абонент
2                   II-2          Артықшылығы бар абонент
3                   II-3          Пайдалану жабдығы
4                   II-4          Резерв
5                   II-5          Оператор
6                   II-6          Деректер беру
7                   II-7          Абонент (немесе тікелей тарату
                                  құрылғысы жоқ операторы)
8                   II-8          Деректер беру
9                   II-9          Артықшылығы бар абонент
10                  II-10         Тікелей тарату құрылғысы бар
                                  оператор
11                  II-11         Резерв
12                  II-12         Резерв
13                  II-13         Резерв
14                  II-14         Резерв
15                  II-15         Резерв
___________________________________________________________________

      ІІІ топтың тікелей сигналдары
___________________________________________________________________
 Комбинациясы | Сигнал мақсаты  |         Сигналдың мәні
___________________________________________________________________
1                   III-1          1 цифрі
2                   III-2          2 цифрі
3                   III-3          3 цифрі
4                   III-4          4 цифрі
5                   III-5          5 цифрі
6                   III-6          6 цифрі
7                   III-7          7 цифрі
8                   III-8          8 цифрі
9                   III-9          9 цифрі
10                  III-10         0 цифрі
11                  III-11         Ақауды анықтау
12                  III-12         Сұрау қайтарылды
13                  III-13         Резерв
14                  III-14         Резерв
15                  III-15         Резерв
___________________________________________________________________

      А тобының кері сигналдары
___________________________________________________________________
 Комбинациясы | Сигнал  |           Сигнал мәні        |Түсініктеме
              | мақсаты |                              |
___________________________________________________________________
        1         A-1    Келесі цифрді жібереді (n+1)
        2         A-2    Соңғыны, бірақ бір цифрді
                         жібереді (n-1)
        3         A-3    Толық Адрес, В тобының сигналдарын
                         қабылдауға ауыстыру
        4         A-4    Ұлттық желідегі артық жүктеме
        5         A-5    Шақырылатын тараптың санатын
                         жібереді
        6         A-6    Толық мекен-жайы, тиелім,
                         сөйлесуді орнату жағдайы
        7         A-7    Соңғыны, бірақ екі цифрді
                         жібереді (n-2)
        8         A-8    Соңғыны, бірақ үш цифрді
                         жібереді (n-3)
        9         A-9    Шақырылатын тараптың нөмірінің
                         бірінші цифрін (және келесісін)
                         жібереді
        10        A-10   Сұратуды бұғаттау
        13        A-13   Халықаралық шығыс тізілімінің
                         жағдайын жібереді
        14        A-14   Шағылысқан сигналдардың жаңғырық
                         бөгеуішін пайдалану бойынша
                         ақпаратты сұрату
        15        A-15   Халықаралық станциядағы немесе
                         оның шығуындағы артық жүктеме
___________________________________________________________________

      В тобының кері сигналдары
___________________________________________________________________
 Комбинациясы | Сигнал  |           Сигнал мәні        |Түсініктеме
              | мақсаты |                              |
___________________________________________________________________
      1          B-1     Шақырылатын тараптың басқару
                         құралы
      2          B-2     Арнайы ақпараттың үндік
                         жөнелтімін жібереді
      3          B-3     Абоненттік жол бос емес
      4          B-4     Артық жүктеме (А тобынан В
                         тобының сигналдарынан кейін
                         резерв арнасына өткеннен
                         соң кездеседі)
      5          B-5     Іске қосылмаған нөмір
      6          B-6     Абоненттік жол бос, тиелім
      7          B-7     Абоненттік жол бос, тиелім жоқ
      8          B-8     Абоненттік жол жөнделмеген
      9          B-9     Абонент қызмет көрсетуден
                         алынып тасталған
      10         B-10    Арнаға қызмет көрсетілмейді
      11/15    B-11/B-15 Қолданылмайды
___________________________________________________________________

      5/Q.441-Кесте. Көп жиілікті комбинациялар
___________________________________________________________________
 Комбинациялар|                  Жиіліктер
--------------|---------------------------------------------------
 N |Сандық мән| Тікелей бағыт |1380 |1500 |1620 |1740 |1860 |1980
   | = x + y  |(І және II топ.|     |     |     |     |     |
   |          |тың сигналдары)|     |     |     |     |     |
   |          |____________________________________________________
   |          |Кері бағыт (A  |1140 |1020 |900  |780  |660  |540
   |          |және B тобының |     |     |     |     |     |
   |          |  сигналдары)  |     |     |     |     |     |
   |          |____________________________________________________
   |          |  Индекс (x)   | f0  | f1  | f2  | f3  | f4  | f5
   |          |____________________________________________________
   |          |  Салмақ (y)   |  0  |  1  |  2  |  4  |  7  | 11
___________________________________________________________________
 1     0+1                       x     y
 2     0+2                       x           y
 3     1+2                             x     y
 4     0+4                       x                 y
 5     1+4                             x           y
 6     2+4                                   x     y
 7     0+7                       x                        y
 8     1+7                             x                  y
 9     2+7                                   x            y 
 10    3+7                                         x      y 
 11    0+11                      x                             Y
 12    1+11                            x                       Y
 13    2+11                                  x                 Y
 14    3+11                                         x          Y
 15    4+11                                               x    Y
___________________________________________________________________

      Жалғауды орнату үлгісі

      ТІКЕЛЕЙ-16. КЕРІ-16
___________________________________________________________________
 SN | abs Уақыт белгісі |   |    |     | Белгілеу
___________________________________________________________________
-70   00:00:00.000         F      1001   Бос
-69   00:00:00.001             B  1001   Бос
-68   00:00:04.246         F      0001   Бос емес
-67   00:00:04.271             B  1101   Бос еместігін растау
-66   00:00:04.460         F      I-2    2 цифрі
-65   00:00:04.487             B  A-1    Келесі цифрді жібереді
-62   00:00:04.584         F      I-3    3 цифрі
-61   00:00:04.761             B  A-1    Келесі цифрді жібереді
-58   00:00:04.860         F      I-4    4 цифрі
-57   00:00:05.011             B  A-1    Келесі цифрді жібереді
-54   00:00:05.110         F      I-5    5 цифрі
-53   00:00:05.237             B  A-1    Келесі цифрді жібереді
-50   00:00:05.360         F      I-6    6 цифрі
-49   00:00:05.487             B  A-1    Келесі цифрді жібереді
-46   00:00:05.984         F      I-1    1 цифрі
-45   00:00:06.037             B  A-1    Келесі цифрді жібереді
-42   00:00:06.484         F      I-6    6 цифрі
-41   00:00:06.611             B  A-5    Шақырылатын тараптың
                                         санатын жібереді
-38   00:00:06.734         F      II-1   Артықшылығы жоқ абонент
-37   00:00:06.761             B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-34   00:00:06.860         F      I-2    2 цифрі
-33   00:00:06.911             B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-30   00:00:07.010         F      I-3    3 цифрі
-29   00:00:07.037             B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-26   00:00:07.134         F      I-4    4 цифрі
-25   00:00:07.187             B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-22   00:00:07.284         F      I-5    5 цифрі
-21   00:00:07.311             B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-18   00:00:07.434         F      I-6    6 цифрі
-17   00:00:07.461             B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-14   00:00:07.584         F      I-10   0 цифрі
-13   00:00:07.611             B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-10   00:00:07.710         F      I-10   0 цифрі
-9   00:00:07.761              B  A-9    Шақырылатын тараптың
                                         адресіне жібереді
-6   00:00:07.860          F      I-15   Шақырудың соңы #
-5   00:00:08.061              B  A-4    Артық жүктеме
-2   00:00:08.162          F      1001   Тікелей бағытта бос
-1   00:00:08.217              B  1001   Кері бағытта бос
0   00:00:08.218           F      1001   Бос
___________________________________________________________________

      Белгілер мен қысқартулардың тізбесі
___________________________________________________________________
      Қысқартулар      |               Ашып көрсету
___________________________________________________________________
БҚ                      Басқару құжаты
ЖМТФБЖ                  Жалпы мемлекеттік телефон байланысы желісі
ХЭО-Т (ITU-T)           Халықаралық электр байланысы одағы, электр
                        байланысының стандарттау секторы
ETSI                    Еуропа телекоммуникация стандарттары
                        институты (European Telecommunication
                        Standards Institute)
ТШ                      Техникалық шарттар
ОПТЖ                    Ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желісі
АХТС                    Автоматты халықаралық телефон станциясы
ХКО                     Халықаралық коммутация орталығы
ҚаТТ                    Қалааралық транзиттік торап
АТС                     Автоматты телефон станциясы
ҚТЖ                     Қалалық телефон желісі
СТЖ                     Селолық телефон желісі
МӨТС                    Мекемелік-өндірістік телефон станциясы
GMTX                    Ұялы жылжымалы байланыс желісінің торабы
ССИ (SDH)               Синхронды цифрлық иерархия
                        (Synchrony Digital Hierarchy)
SMA, SDM, TN,           Әр түрлі фирмалардың синхронды цифрлық
TN-MS ES, ISM, SLM      иерархия жабдықтарының атаулары
                        (Synchronous Multiplexer)
EMOS, eEM               Әр түрлі фирмалардың SDH көліктік желісін
                        басқару жүйесі жабдықтарының атаулары
TMN                     Телекоммуникация желісін басқару
                        (Telecommunication Management Network)
ИҚЦЖ (ISDN)             Интегралданған қызмет көрсетудің цифрлық
                        жүйесі (Integrate Service Digital Network)
ИҚ-КЖЦЖ (В-ISDN)        Интегралданған қызмет көрсетудің кең
                        жолақты цифрлық жүйесі (Broadband Integrate
                        Service Digital Network)
ЗБЖ (IN)                Зияткерлік байланыс желісі
                        (Intelligent Network)
РСМ, HDSL               Цифрлық абоненттік қол жетімділік
                        жабдықтары (Pulse Code Modulation, High
                        Digital Subscriber Line)
ATM                     Асинхронды тарату режимін қолданатын
                        аппаратура (Asynchrony Transfer Mode)
GPS                     Ғаламдық бағыттандыру жүйесі
                        (Global Position System)
НАА                     Нөмірді автоматты анықтау 
1БСА                    Бөлектелген бір сигнал арнасы бойынша
                        сигнал беру жүйесі
2БСА                    Бөлектелген екі сигнал арнасы бойынша
                        сигнал беру жүйесі
ТЖЖ                     Тапсырысты-жалғау жолы
СЖА N7                  Жалпы арна бойынша сигнал беру жүйесі
                        (ITU-T-N7 жіктеу бойынша)
ЖЖ                      Жалғау жолдары
ҚЖЖ                     Қалааралық жалғау жолдары
HUP                     Handover User Part - жылжымалы станцияны
                        басқарудағы пайдаланушының шағын тарату
                        жүйесі
ISUP - ISDN User Part   Интегралды қызмет желісін пайдаланушының
                        шағын жүйесі
MAP                     Mobile Application Part - жылжымалы
                        қолданудың шағын жүйесі
MSC                     Mobile Services Switching Center -
                        Жылжымалы байланысының коммутация орталығы
MTP                     Message Transfer Part - хабарламаларды
                        таратудың шағын жүйесі
MUP                     Mobile User Part - жылжымалы байланысты
                        пайдаланушының шағын жүйесі
TCAP                    Transaction Capabilities Application Part -
                        транзакция мүмкіндігімен сигнал беру жүйесі
TUP                     Telephone User Part - телефонияны
                        пайдаланушының шағын жүйесі
SCCP                    Signaling Connection Control Part - сигнал
                        беруді жалғау басқармасының шағын жүйесі
___________________________________________________________________