Нью-Йоркте 1996 жылғы 30 қыркүйекте жасалған Ядролық сынақтарға

жан-жақты тыйым салу туралы шарт бекітілсін.

     Қазақстан Республикасының

             Президенті

                      ЯДРОЛЫҚ СЫНАҚТАРҒА ЖАН-ЖАҚТЫ

                           ТЫЙЫМ САЛУ ТУРАЛЫ

                                  ШАРТ

                                Кiрiспе

     Осы Шартқа қатысушы мемлекеттер (төменде - "қатысушы мемлекеттер" деп

аталады),

 
       ядролық қарусыздану саласындағы, ядролық қару арсеналдарын қысқартуды қоса алғанда, сондай-ақ оның барлық аспектiлерiнде ядролық таратуды болдырмау саласындағы соңғы жылдардағы халықаралық келiсiмдер мен басқа да оң шараларды қолдай отырып,
      осындай келiсiмдер мен шараларды толық және дер кезiнде жүзеге асырудың маңыздылығын атап көрсете отырып,
      қазiргi халықаралық жағдайдың бұдан әрi де ядролық қарусыздануға және ядролық қаруды оның барлық аспектiлерiнде таратуға қарсы тиiмдi шаралар қабылдау үшін мүмкiндiк беретiндiгіне әуелде көз жеткiзген және осындай шараларды қабылдауға өздерiнiң ниетi туралы мәлiмдей отырып,
      сондықтан осы қаруды жоюдың түпкiлiктi мақсатымен ядролық қаруды ғаламдық деңгейде қысқарту жөнiндегi жүйелi және дәйектi күш-жiгерлердi жалғастырудың, сондай-ақ қатаң және тиiмдi халықаралық бақылау арқылы жалпылама және толық қарусызданудың қажеттiлiгiн атап көрсете отырып,
      ядролық қаруды әзiрлеу мен сапалы жетiлдiрудi шектеу және ядролық қарудың неғұрлым жетiлдiрілген жаңа тұрпаттарын әзiрлеудi тоқтату арқылы ядролық қарудың барлық сынақтық жарылыстарын және барлық басқа да ядролық жарылыстарды тоқтату өзiмен ядролық қарусыздану мен оны барлық аспектiлерде таратпаудың тиiмдi шараларын бiлдiретiндiгiн мойындай отырып,
      сондай-ақ осындай барлық ядролық жарылыстарды тоқтату ядролық қарусыздануға қол жеткiзу мақсатымен жүйелi процестi iске асырудағы маңызды қадам болатындығын мойындай отырып,
      ядролық сынақтарды тоқтатуға қол жеткiзудiң барынша тиiмдi тәсiлi - қарусыздану және таратпау саласында халықаралық қоғамдастықтың неғұрлым басымды ежелгi мақсаттарының бiрi болып табылатын ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы әмбебап және халықаралық тиiмдi бақылауға икемдi шарт жасасу болып табылатындығына әуелде көз жеткiзе отырып,
      Атмосферадағы, ғарыш кеңiстiгiндегi және су астындағы ядролық сынақтарға тыйым салу туралы 1963 жылғы шартқа қатысушылар білдiрген ядролық қарудың барлық сынақтық жарылыстарын мүлде тоқтатуға қол жеткiзуге ұмтылысын атай отырып,
      сондай-ақ осы Шарт қоршаған ортаны қорғауға көмектесетiндiгi туралы бiлдiрiлген пiкiрдi атай отырып,
      барлық мемлекеттердiң осы Шартқа қосылуын қамтамасыз ету мақсатын және ядролық қаруды оның барлық аспектiлерiнде таралуын болдырмауға, ядролық қарусыздану процесiне тиiмдi көмектесу, сонымен халықаралық бейбiтшiлiк пен қауiпсiздiктi нығайту мақсатын қуаттай отырып,
      төмендегілер туралы келiстi:
 

                                 I БАП

                         НЕГІЗГІ МIНДЕТТЕМЕЛЕР

 
 
       1. Әрбiр қатысушы мемлекеттер ешқандай ядролық сынақтарды немесе кез

келген басқа да ядролық жарылысты жасамауға, сондай-ақ оның юрисдикциясына

немесе бақылауына жататын кез келген жерде кез келген осындай ядролық

жарылысқа тыйым салуға және болдырмауға мiндеттенедi.

     2. Әрбiр қатысушы мемлекеттер бұдан әрi кез келген ядролық қарудың

жарылыстық сынағын және кез келген басқа да ядролық жарылысты жасау

ниетiнен, ынталандырудан немесе қандай да бiр қатысудан тартынуға

мiндеттенедi.

                                 II БАП

                                  ҰЙЫМ

                           А. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

 
       1. Қатысушы мемлекеттер осы Шарттың объектiсi мен мақсаттарына қол жеткiзу, оның сақталуына халықаралық бақылау жөнiндегi ережелердi қоса алғанда, оның жүзеге асырылуын қамтамасыз ету үшiн, сондай-ақ қатысушы мемлекеттер арасындағы консультациялар мен ынтымақтастық үшiн форумды қамтамасыз ету үшiн осымен ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шарт жөнiндегi Ұйымды (төменде - "Ұйым" деп аталады) құрады.
      2. Барлық қатысушы мемлекеттер Ұйым мүшесi болып табылады. Қатысушы мемлекет өзiнiң Ұйымға мүшелiгiнен айырылмайды.
      3. Ұйымның орналасқан жерi - Вена, Австрия Республикасы болып табылады.
      4. Осымен Ұйымның органдары ретінде мыналар құрылады: Қатысушы мемлекеттер конференциясы, Атқарушы кеңес және Халықаралық деректер орталығын қамтитын Техникалық хатшылық.
      5. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шартқа сәйкес өздерiнiң функцияларды орындауда Ұйыммен ынтымақтасады. Қатысушы мемлекеттер осы Шарттың объектiсi мен мақсатына немесе ережелерiнiң жүзеге асырылуына қатысты көтерiлуi мүмкiн кез келген мәселе бойынша тiкелей өзара немесе, Ұйым не Бiрiккен Ұлттар Ұйымы шеңберiндегi рәсiмдердi қоса алғанда және оның Жарғысына сәйкес, басқа да тиiсті халықаралық рәсiмдер арқылы консультациялар жүргізедi.
      6. Ұйым осы Жарғыға сәйкес көзделген бақылау жөнiндегi өзiнің қызметiн осындай қызметтiң мақсатына дер кезiнде және тиiмдi қол жеткiзуге сай мүмкiндiгiнше аз араласа отырып жүргiзедi. Ол тек осы Шарт жөнiндегi өз мiндеттерiн орындау үшiн қажеттi ақпарат пен деректерге сұрау салады. Ол осы Шартты жүзеге асыру кезiнде оған белгiлi болған азаматтық және әскери қызмет пен объект туралы ақпарат құпиялылығын қорғау үшiн барлық сақтық шараларын қолданады, және, атап айтқанда, осы Шартта мазмұндалған құпиялылық ережелерiн сақтайды.
      7. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шартты iске асыруға байланысты Ұйымнан сенiмдiлiк негiзiнде алынған ақпарат пен деректердi құпия сапасында қарастырады және осындай ақпаратпен және осындай деректермен айналысудың ерекше тәртiбiн белгiлейдi. Ол осындай ақпаратты және осындай деректi айрықша осы Шарт бойынша өзiнiң құқықтары мен мiндеттерiне байланысты қарастырады.
      8. Ұйым дербес мекеме ретiнде тиiстi жағдайларда қолда бар арнайы бiлiмдердi, сондай-ақ құралдарды қолдануға және Атом энергиясы жөнiндегi халықаралық агенттiк сияқты басқа да халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық негiзiнде уағдаластық жолымен шығын тұрғысынан қарағанда барынша жоғарғы тиiмдiлiкке жетiсуге талпынады. Мұндай уағдаластықтар, олардың елеусiз және әдеттегi коммерциялық және келiсiмшарттық сипаты барларын қоспағанда, қатысушы мемлекеттер Конференциясының мақұлдауына ұсынылатын келiсiмдерде мазмұндалады.
      9. Ұйымның қызметiне арналған шығыстарды қатысушы мемлекеттер жыл сайын Бiрiккен Ұлттар Ұйымы мен Ұйымның мүшелiк құрамындағы айырмашылықтарды есепке алумен түзетiлген Бiрiккен Ұлттар Ұйымы жарналарының шкаласына сәйкес өтейдi.
      10. Қатысушы мемлекеттердiң Дайындық комиссиясына қаржылық жарналары тиiстi дәрежеде олардың тұрақты бюджеттегi жарналарынан шегерiледi.
      11. Өзiне есептелген жарнаны төлеу жөнiнде Ұйымға берешегi бар Ұйым мүшесi, егер оның берешегiнiң сомасы өткен толық екi жылдағы оған тиесiлi жарна сомасын құраса немесе асатын болса, Ұйымда дауыс құқығы болмайды. Дегенмен де қатысушы мемлекеттер Конференциясы, егер төлем осындай мүшеге тәуелдi емес жағдайларда төленбегенiне көз жеткiзсе, осындай мүшеге дауыс беруге қатысуға рұқсат ете алады.
 
                    В. ҚАТЫСУШЫ МЕМЛЕКЕТТЕР КОНФЕРЕНЦИЯСЫ
 
                   Құрам, рәсiмдер және шешiмдердi қабылдау
 
      12. Қатысушы мемлекеттер Конференциясы (төменде "Конференция" деп аталады) барлық қатысушы мемлекеттерден тұрады. Әрбiр қатысушы мемлекеттiң Конференцияда орынбасарлары мен кеңесшiлерi ерiп жүретiн бiр өкiлi болады.
      13. Конференцияның алғашқы сессиясын депозитарий осы Шарт күшiне енгеннен кейiн 30 күннен соң кешiктiрмей шақырады.
      14. Конференция, егер ол тек өзге шешiм қабылдамаса, жыл сайын өткiзiлетiн кезектi сессияларына жиналады.
      15. Конференцияның арнайы сессиясы:
      а) Конференция шешiмi бойынша
      b) Атқару кеңесiнiң сұрау салуымен; немесе
      с) қатысушы мемлекеттердiң көпшiлiгi қолдайтын кез келген қатысушы мемлекеттiң сұрау салуымен шақырылады.
      Арнайы сессия Конференция шешiмiнен, Атқару кеңесiнiң сұрау салуынан немесе, егер тек шешiмде немесе сұрау салуда өзгеше көрсетiлмесе, қажеттi қолдау алғаннан кейiн 30 күннен соң кешіктiрiлмей шақырылады.
      16. Конференция, сондай-ақ VII бапқа сәйкес түзетулердi қарау жөнiндегi Конференция нысанында шақырылуы мүмкiн.
      17. Конференция, сондай-ақ VIII бапқа сәйкес Шарттың қолданылуын қарастыру жөнiндегi Конференция нысанында шақырылуы мүмкiн.
      18. Сессия, егер Конференция басқа шешiм қабылдамаса, Ұйымның орналасқан жерiнде өткiзiледi.
      19. Конференция өзiнiң рәсiм ережелерiн қабылдайды. Әрбiр сессияның алдында ол өзiнiң Төрағасын және басқа да қажеттi лауазымдық адамдарды сайлайды. Олар лауазымында келесi сессияда жаңа Төраға мен басқа да лауазымдық адамдар сайланғанға дейiн болады.
      20. Қатысушы мемлекеттердiң көпшiлiгi кворумды құрайды.
      21. Әрбiр қатысушы мемлекет бiр дауысқа ие.
      22. Конференция рәсiмдiк мәселелер жөнiндегi шешiмдi мүшелерiнiң көпшiлiгiнiң қатысуымен және дауыс беруге қатысушылардың көпшiлiк дауысымен қабылдайды. Елеулi мәселелер жөнiндегi шешiмдер мүмкiндiгiнше ымыраға келу арқылы қабылданады. Егер проблеманы шешуге қою кезiнде ымыраға келу мүмкiн болмаса, Конференция Төрағасы кез келген дауыс берудi 24 сағатқа кейiнге қалдырады және осы мұрсат кезеңiнде ымыраға келуге көмектесу үшiн барлық күш-жiгерiн жұмсайды және осы кезеңнiң аяғына дейiн Конференцияға баяндама ұсынады. Егер 24 сағат өткеннен кейiн ымыраға келу мүмкiн болмаса, Конференция шешiмдi, егер осы Шартта өзгеше көрсетiлмесе, Конференцияға және дауыс беруге қатысушы мүшелердiң үштен екiсiнiң көпшiлiк дауысымен қабылдайды. Егер осы немесе өзге мәселе мәселенiң мәнi болып табылатыны қатысында дау туындаған кезде, мәселенiң мәнi бойынша шешiм қабылдау үшiн қажетті көпшiлiк дауыспен өзгеше шешiм қабылданбаса, осы мәселе мәселенiң мәнi болып саналады.
      23. Конференция 26 k) тармағы бойынша өзiнiң функциясын жүзеге асыру кезiнде 22-тармақта мазмұндалған мәселенiң мәнi жөнiнде шешiм қабылдау рәсiмiне сәйкес осы Шартқа 1-қосымшасында берiлген мемлекеттер тiзiмiне кез келген мемлекеттi қосуға шешiм қабылдайды. Конференция 22-тармаққа қарамастан осы Шарттың 1-қосымшасына кез келген басқа өзгерiске қатысты шешiмдi ымыраға келу арқылы қабылдайды.
 
                        Өкiлеттiктер мен функциялар
 
      24. Конференция Ұйымның бас органы болып табылады. Ол осы Шарттың қолданылу аясы шеңберiндегi кез келген мәселелердi, тақырыптарды немесе проблемаларды, Атқару кеңесi мен Техникалық хатшылықтың өкiлеттіктерi мен функцияларына қатыстыларды қосқанда, осы Шартқа сәйкес қарастырады. Ол қайсыбiр қатысушы мемлекет көтеретiн немесе оның назарына Атқарушы кеңес жеткiзген осы Шарттың қолданылу аясы шеңберiндегi кез келген мәселелер, тақырыптар немесе проблемалар жөнiнде ұсыныстар берiп, шешiмдер қабылдай алады.
      25. Конференция осы Шарттың жүзеге асырылуын қадағалайды және сақталуын қарайды және оның объектiсi мен мақсатының iске асырылуына көмектесу үшiн шаралар қабылдайды. Ол, сондай-ақ Атқару кеңесi мен Техникалық хатшылықтың қызметiн қадағалауды жүзеге асырады және олардың кез келгенi үшiн өздерiнiң функцияларын жүзеге асыруға қатысты басшылық принциптерiн белгiлей алады.
      26. Конференция:
      а) Атқару кеңесi ұсынатын Ұйымның осы Шарттың жүзеге асырылуы туралы баяндамасын және Ұйымның жыл сайынғы бағдарламасы мен жылдық бюджетін қарайды және қабылдайды, сондай-ақ басқа да баяндамаларды қарайды;
      b) қатысушы мемлекеттердiң 9-тармаққа сәйкес төлейтiн қаржылық жарналарының шкаласына қатысты шешiмдер қабылдайды;
      с) Атқару кеңесi мүшелерiн сайлайды;
      d) Техникалық хатшылықтың бас директорын тағайындайды (төменде "Бас директор" деп аталады);
      е) Атқару кеңесiнiң соңғы ұсынған рәсiм ережелерiн қарайды және бекiтедi;
      f) осы Шарттың қолданылуына әсер етуi мүмкiн ғылыми-техникалық жетiстiктердi қарау мен шолуды жүзеге асырады. Осыған байланысты Конференция Бас директорға, ол өзiнiң функцияларын орындау кезiнде Конференцияға, Атқару кеңесiне немесе қатысушы мемлекеттерге осы Шартқа қатысы бар ғылым мен техника саласында арнайы консультациялар ұсыну мүмкiндігiн беру үшiн Ғылыми-консультативтiк кеңес құруды тапсыра алады. Мұндай жағдайда Ғылыми-консультативтiк кеңес құрамына Шартты жүзеге асыруға қатысы бар нақты ғылыми салалардағы олардың құзыреттiлiгi мен тәжiрибесiне сүйене отырып, өзiнiң жеке сапасында көрiнетiн және Конференция қабылдаған жүргізу шеңберiне сәйкес тағайындалатын тәуелсiз сарапшылар енедi;
      g) Осы Шарттың сақталуын қамтамасыз ету жөнiнде және V бапқа сәйкес осы Шарттың ережелерiн бұзатын кез келген жағдайларды түзету және бағыттау жөнiнде қажеттi шараларды қабылдайды;
      h) өзiнiң алғашқы сессиясында Дайындық комиссиясы әзiрлеген және ұсынған кез келген келiсiмдердiң, уағдаластықтардың, ережелердiң, рәсiмдердiң, жедел басшылықтардың, басқарушы принциптердiң жобаларын және кез келген басқа құжаттарды қарайды және мақұлдайды;
      i) 38 h) тармағына сәйкес қатысушы мемлекеттермен, басқа да

мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен Ұйым атынан Атқару кеңесiмен

жасауға жататын Техникалық хатшылық әзiрлеген келiсiмдер мен

уағдаластықтарды келiссөздер жолымен қарайды және мақұлдайды;

     j) ол осы Шартқа сәйкес өзiнiң функцияларын орындау үшiн қажет деп

санайтын қосымша органдарды құрады; және

     k) 23-тармаққа сәйкес тиiстi жағдайларда осы Шарттың 1-шi қосымшасын

жаңартады.

                            С. АТҚАРУ КЕҢЕСI

              Құрам, рәсiмдер және шешiмдердi қабылдау

     27. Атқару кеңесi 51 мүшеден тұрады. Әрбiр қатысушы мемлекеттiң осы

баптың ережелерiне сәйкес Атқару кеңесiнiң құрамына енуге құқығы бар.

     28. Әдiл географиялық бөлiсу қажеттiгiн ескере отырып, Атқару

құрамына:

     а) Африкадан он қатысушы мемлекет;

     b) Шығыс Еуропадан жетi қатысушы мемлекет;

     с) Латын Америкасы мен Кариб бассейнiнен тоғыз қатысушы мемлекет;

     d) Таяу Шығыс пен Оңтүстiк Азиядан жетi қатысушы мемлекет;

     е) Солтүстiк Америка мен Батыс Еуропадан он қатысушы мемлекет; және

     f) Оңтүстiк-Шығыс Азиядан, Тынық мұхит аймағы мен Қиыр Шығыстан

сегiз қатысушы мемлекет енедi.

 
       Әрбiр жоғарыда аталған географиялық аймаққа жататын барлық мемлекеттер осы Шарттың 1-қосымшасында санамаланған. Осы Шарттың 1-қосымшасы тиiстi жағдайларда 23 пен 26 k) тармақтарына сәйкес Конференциямен жаңартылады. Ол VII бапта мазмұндалған рәсiмдерге сәйкес түзетулер мен өзгерiстерге жатпайды.
      29. Атқару кеңесiнiң мүшелерiн Конференция сайлайды. Осыған байланысты әрбiр географиялық аймақ осы аймақтан Атқару кеңесiнiң мүшесi ретiнде сайлау үшiн қатысушы мемлекеттердi келесiдегідей ұсынады:
      а) әрбiр географиялық аймаққа бекiтiлген орындардың кем дегенде үштен бiрi, ядролық әлеуетiне, бұл әлеует халықаралық деректер негiзiнде анықталғандай, сүйенiп ұсынылатын осы аймақтың Шартқа қатысы бар қатысушы мемлекеттерiнiң саяси мүдделерi мен қауiпсiздiк мүдделерiн, сондай-ақ маңыздылық тәртiбiнде әрбiр аймақ анықтайтын келесi бағдарлық өлшемдердiң барлығын немесе қайсыбiрiн ескере отырып толтырылады:
      i) Халықаралық мониторинг жүйесi құрамындағы мониторинг бойынша объектiлер саны;
      іі) мониторинг технологиясы саласындағы арнайы бiлiмдер мен тәжiрибелер; және
      ііі) Ұйымның жылдық бюджетiне жарнасы;
      b) әрбiр географиялық аймаққа бекiтiлген орындардың бiрi, олар қатысушы мемлекеттер болған кезден берi неғұрлым ұзақ мерзiм iшiнде немесе олардың өкiлеттік мерзiмiнiң соңғы уақытынан берi қайсысы қысқа, соған байланысты, Атқару кеңесiнiң мүшелiгiне енбеген осы аймақтың қатысушы мемлекеттерi арасында ағылшын алфавитi тәртiбiнде бiрiншi болып табылатын қатысушы мемлекеттердiң ротациясы негiзiнде толтырылады. Осындай негiзде ұсынылған қатысушы мемлекет өз орнынан бас тартуды шеше алады. Мұндай жағдайда қатысушы мемлекет Бас директорға бас тарту туралы хат ұсынады және орын осы тармақшаға сәйкес кезек бойынша келесi қатысушы мемлекетпен толтырылады; және
      с) әрбiр географиялық аймаққа бекiтiлген қалған орындар осы аймақтың барлық қатысушы мемлекеттерi қатарынан ротация немесе сайлау жолымен ұсынылатын қатысушы мемлекеттермен толтырылады.
      30. Атқару кеңесiнiң әрбiр мүшесiнiң Атқару кеңесiнде орынбасарлары мен кеңесшiлерi бiрге ерiп жүре алатын бiр өкiлi болады.
      31. Атқару кеңесiнiң әрбiр мүшесi өзiнiң қызметiнде, Конференцияның жыл сайынғы кезектi үшiншi сессиясының соңына дейiн болатын бiрiншi сайлау кезiнде Атқару кеңесiне 26 мүше сайланатындығын есепке алмағанда, осы мүше сайланған Конференция сессиясының соңынан осыдан кейiнгi Конференцияның жыл сайынғы кезектi екiншi сессиясының соңына дейiн болады, және де 28-тармақта көрсетiлген сандық үйлесiмдерге тиiсiнше назар аударылады.
      32. Атқару кеңесi өзiнiң рәсiм ережелерiн әзiрлейдi және оларды Конференцияның бекiтуiне ұсынады.
      33. Атқару кеңесi өзiнiң Төрағасын өз мүшелерiнің қатарынан сайлайды.
      34. Атқару кеңесi кезектi сессияларына жиналады. Кезектi сессиялар арасындағы кезеңде ол өзiнiң өкiлеттіктерi мен функцияларын орындау үшiн мүмкiн қажеттi жиілiкте жиналады.
      35. Атқару кеңесiнiң әрбiр мүшесiнiң бiр дауысы болады.
      36. Атқару кеңесi рәсiмдiк мәселелер бойынша шешiмдi оның барлық мүшесiнiң көпшiлiк дауысымен қабылдайды. Атқару кеңесi, егер тек осы Шартта өзгеше көрсетiлмесе, мәселенiң мәнi бойынша шешiмдi оның барлық мүшелерiнiң үштен екiсiнiң көпшiлiк дауысымен қабылдайды. Егер осы немесе өзге мәселе мәселенiң мәнi болып табылатыны қатысында дау туындаған кезде, мәселенiң мәнi бойынша шешiм қабылдау үшiн қажеттi көпшiлiк дауыспен өзгеше шешiм қабылданбаса, осы мәселе мәселенiң мәнi болып саналады.
 
                        Өкiлеттілiктер мен функциялар
 
      37. Атқару кеңесi Ұйымның атқарушы органы болып табылады. Ол Конференцияға есеп бередi. Ол өзiне жүктелген өкiлеттіліктер мен функцияларды осы Шартқа сәйкес жүзеге асырады. Бұл ретте ол Конференцияның пiкiрлерiне, шешiмдерiне және басшылық принциптерiне сәйкес iс-қимыл жасайды және олардың дәйектi және тиiсiнше орындалуын қамтамасыз етедi.
      38. Атқару кеңесi:
      а) Осы Шарттың тиiмдi жүзеге асуы мен сақталуына жәрдемдеседi;
      b) Техникалық хатшылықтың қызметiн қадағалайды;
      с) осы Шарттың объектiсi мен мақсаттарын жүзеге асыруға жәрдемдесу жөнiнде одан әрiдегi ұсыныстарды қарауға қатысты ұсынымдарды қажеттiлiк шамасына қарай Конференцияға ұсынады;
      d) әрбiр қатысушы мемлекеттiң Ұлттық органымен ынтымақтасады;
      е) Ұйымның жыл сайынғы бағдарламасы мен жылдық бюджетiнiң жобасын, осы Шартты жүзеге асыру туралы Ұйым баяндамасының жобасын, өзiнiң дербес қызметiнiң жүзеге асырылуы туралы баяндаманы және ол қажет деп табатын немесе Конференция сұратуы мүмкiн осындай басқа да баяндамаларды қарайды және Конференцияға ұсынады;
      f) күн тәртiбiнiң жобасын дайындауды қоса алғанда, Конференция сессиясын ұйымдастырады;
      g) Хаттамаға немесе оның қосымшасына VII бапқа сәйкес әкiмшiлiк немесе техникалық сипаттағы мәселелер бойынша өзгерiстер енгiзу туралы ұсыныстарды зерделейдi және қатысушы мемлекеттерге олардың қабылдануына қатысты ұсыныстар жасайды;
      h) Конференцияның алдын ала келiсiмiмен Ұйымның атынан қатысушы мемлекеттермен, басқа да мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен келiсiмдер немесе шарттар жасасады және, i) тармақшасында ескерiлген келiсiмдер мен уағдаластықтарды қоспағанда, олардың жүзеге асырылуын қадағалайды;
      i) қызметтiң жүзеге асуын қадағалауға қатысты қатысушы мемлекеттермен және басқа да мемлекеттермен келiсiмдердi немесе уағдаластықтарды мақұлдайды және олардың жүзеге асырылуын қадағалайды; және
      j) Техникалық хатшылық ұсынуы мүмкiн кез келген жаңа жедел басшылықтарды және қолда бар жедел басшылықтарға кез келген өзгерiстердi мақұлдайды.
      39. Атқару кеңесi Конференцияның арнайы сессиясын өткiзуге сұрау сала алады.
      40. Атқару кеңесi:
      а) Осы Шартты жүзеге асыруға байланысты қатысушы мемлекеттер арасындағы және қатысушы мемлекеттер мен Техникалық хатшылық арасындағы ынтымақтастыққа ақпараттармен алмасулар арқылы жәрдемдеседi;
      b) IV бапқа сәйкес қатысушы мемлекеттер арасында консультациялар мен түсiндiрмелердi жүргізуге жәрдемдеседi; және
      с) Жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салулар мен баяндамаларды алады және қарайды және осындай сұрау салулар мен баяндамалар бойынша IV бапқа сәйкес шаралар қабылдайды.
      41. Атқару кеңесi осы Шарттың болуы мүмкiн сақталмауына және осы Шарт белгiлеген құқықтарды терiс пайдалануға қатысты қатысушы мемлекет бiлдiрген кез келген алаңдаушылықты қарайды. Бұл ретте Атқару кеңесi қатысы бар қатысушы мемлекеттермен кеңеседi және тиiстi жағдайларда қатысушы мемлекетке нақты белгiленген мерзiмде жағдайды түзету жөнiнде шаралар қолдануды ұсынады. Атқару кеңесi бұдан әрi қажеттi деп санайтын iс-қимыл шамасында басқалардың қатарында келесi шаралардың бiреуін немесе одан көбiн қолданады:
      а) барлық қатысушы мемлекеттердi проблема немесе мәселе туралы хабардар етедi;
      b) проблеманы немесе мәселенi Конференцияның назарына жеткiзедi;
      с) Конференцияға ұсыныстар жасайды немесе тиiстi жағдайларда ахуалды түзету және V бапқа сәйкес сақталуды қамтамасыз ету жөнiндегi шараларға қатысты iс-қимылдар жасайды.
 
                           D. ТЕХНИКАЛЫҚ ХАТШЫЛЫҚ
 
      42. Техникалық хатшылық осы Шартты жүзеге асыруда қатысушы мемлекеттерге жәрдемдеседi. Техникалық хатшылық Конференция мен Атқару кеңесiне оларға өздерiнiң функцияларын орындауларына жәрдемдеседi. Техникалық хатшылық оған осы Шартпен жүктелген бақылау функциясы мен басқа да функцияларды, сондай-ақ осы Шартқа сәйкес Конференция немесе Атқару кеңесi табыстаған функцияларды жүзеге асырады. Техникалық хатшылықтың құрамына Халықаралық деректер орталығы оның ажырамас құрамы ретiнде кiредi.
      43. Осы Шарттың орындалуын бақылауға қатысты, IV бап пен Хаттамаға сәйкес Техникалық хатшылық функцияларына басқаларымен қатар мыналар кiредi:
      а) Халықаралық мониторинг жүйесiн пайдалануды және оны үйлестiрудi қадағалауға жауаптылық;
      b) Халықаралық деректер орталығын пайдалану;
      с) Халықаралық мониторинг жүйесiнiң деректерiн ағымдағы негiзде алуды, өңдеудi, талдауды жүзеге асыру және олар бойынша есеп беру;
      d) мониторинг жөнiндегi станцияларды орнатуда және пайдалануда техникалық жәрдем мен қолдау көрсету;
      е) қатысушы мемлекеттер арасындағы консультациялар мен түсiндiрулерге жәрдемдесуде Атқару кеңесiне көмек көрсету;
      f) жергiлiктi жерлердегi инспекцияларға қатысты сұрау салуларды алу және оларды өңдеу, осындай сұрау салуларды Атқару кеңесiнiң қарауына жәрдемдесу, жергiлiктi жерлердегi инспекцияны жүргiзуге дайындықтарды жүзеге асыру және оларды жүргiзу барысында техникалық қолдау көрсету және Атқару кеңесiне баяндамаларды ұсыну;
      g) қатысушы мемлекеттермен, басқа да мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен келiссөздер жолымен келiсiмдердi немесе уағдаластықтарды және Атқару кеңесiнiң алдын ала мақұлдауымен қатысушы мемлекеттермен немесе басқа да мемлекеттермен бақылау жөнiндегi қызметке қатысты кез келген осындай келісiмдердi немесе уағдаластықтарды әзiрлеу; және
      h) осы Шарт арқылы бақылаудың басқа проблемалары бойынша қатысушы мемлекеттерге олардың ұлттық органдары арқылы жәрдемдесу.
      44. Техникалық хатшылық IV бап пен Хаттамаға сәйкес бақылау режимiнің түрлi құрамаларының жұмыс iстеуiн реттейтiн жедел басшылықтарды Атқару кеңесiнiң мақұлдауымен әзiрлейдi және жаңартады. Осы басшылықтар осы Шарттың немесе Хаттаманың ажырамас бөлiгi болып табылмайды және Атқару кеңесiнің мақұлдауымен Техникалық хатшылықпен өзгертiле алады. Техникалық хатшылық қатысушы мемлекеттердi жедел басшылықтардағы кез келген өзгерiстер туралы шұғыл хабардар етедi.
      45. Техникалық хатшылықтың әкiмшiлiк мәселелерге қатысты функциялары:
      а) Ұйымның бағдарламалары мен бюджетiнiң жобасын дайындауды және Атқару кеңесiне ұсынуды;
      b) осы Шарттың жүзеге асырылуы туралы баяндаманы және Конференция немесе Атқару кеңесi сұратып алуы мүмкiн басқа да баяндамаларды дайындауды және Атқару кеңесiне ұсынуды;
      с) Конференцияға, Атқару кеңесi мен басқа да көмекшi органдарға әкiмшiлiк және техникалық қолдау көрсетудi;
      d) Ұйымның атынан осы Шарттың жүзеге асырылуына қатысты хабарларды жолдауды және алуды; және
      е) Ұйым мен басқа халықаралық ұйымдардың арасындағы кез келген келiсiмдерге қатысты әкімшілiк мiндеттердi жүзеге асыруды қамтиды.
      46. Қатысушы-мемлекеттердiң Ұйымға барлық сұрау салулары мен хабарламалары Бас директорға олардың ұлттық органдары арқылы берiледi. Сұрау салулар мен хабарламалар осы Шарттың ресми тiлдерiнiң бiрiнде жазылады. Бас директор жауапта берiлген сұрау салу немесе берiлген хабарлама жазылған тiлдi пайдаланады.
      47. Техникалық хатшылықтың Ұйымның бағдарламасы мен бюджетiн дайындау және Атқару кеңесiне ұсыну мiндеттерiне қатысында Техникалық хатшылық, Халықаралық мониторинг жүйесi құрамында құрылатын әрбiр объект бойынша барлық шығыстарды анықтайды және осындай шығыстардың нақты есебiн жүргізедi. Бағдарлама мен бюджет тәсiлдемесiне ұқсас тәсiлдеме Ұйым қызметiнiң барлық басқа түрлерiне қатысты қолданылады.
      48. Техникалық хатшылық өзiнiң қызметiн жүзеге асыру кезiнде оған белгiлi болған және тиiстi қатысушы мемлекеттермен консультациялар жолымен шеше алмаған өзiнiң функцияларын орындауға байланысты туындаған кез келген проблемалар туралы Атқару кеңесiн дереу хабардар етедi.
      49. Техникалық хатшылық оның басшысы және бас әкiмшiлiк лауазымдық адамы болып табылатын Бас директордан, және сондай ғылыми, техникалық және қажет болатын өзге де қызметшiлерден тұрады. Бас директор Атқару кеңесiнiң ұсынысымен тағы да бiр ғана мерзiмге созылуы мүмкiн төрт жыл мерзiмге Конференцияда тағайындалады. Бiрiншi Бас директор Конференцияның алғашқы сессиясында Дайындық комиссиясының ұсынуымен тағайындалады.
      50. Бас директор қызметкерлердi тағайындау және Техникалық хатшылықтың ұйымдастырылуы мен жұмыс iстеуiне қатысты Конференция мен Атқару кеңесiне есеп бередi. Қызметкерлердi қызметке қабылдау мен қызмет жағдайларын белгілеуде, ең алдымен кәсiби бiлiктiлiктiң, тәжiрибенiң, жұмысқа қабiлеттілiктiң, құзыреттілік пен адалдықтың жоғары деңгейiн қамтамасыз ету басшылыққа алынғаны жөн. Бас директор, инспекторлар, сондай-ақ мамандар санатындағы қызметкерлер мен кеңсе қызметшiлерi тек қатысушы мемлекеттердiң азаматтары қатарынан тағайындалады. Қызметкерлердi кең ауқымдағы географиялық негiзде таңдаудың маңыздылығына тиiстi көңiл бөлiнгенi жөн. Қызметкерлердi алу Техникалық хатшылық мiндеттерiн тиiстi дәрежеде орындауға қажеттi қызметшiлердiң ең аз санын қамтамасыз ету принципiне сүйене отырып жүзеге асырылады.
      51. Бас директор тиiстi жағдайларда Атқару кеңесiмен консультациядан кейiн нақты проблемалар жөнiнде ұсынымдар жасау үшiн ғылыми сарапшылардың уақытша жұмыс топтарын құра алады.
      52. Бас директор, инспекторлар, инспекторлардың көмекшiлерi мен қызметкерлер өз мiндеттерiн орындау кезiнде Ұйым үшiн бөгде қандай да болмасын үкiметтен немесе қайсыбiр өзге көздерге сұрау салуға немесе нұсқаулар алуға тиiс емес. Олар тек Ұйым алдында жауапты, халықаралық лауазымдық адамдар ретiндегi жағдайларына жағымсыз әсер етуi мүмкiн кез келген iс-қимылдардан тартынулары тиiс. Бас директор инспекциялық топ қызметi үшiн жауапкершіліктi өзiне алады.
      53. Қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысы Бас директордың, инспекторлардың, инспекторлардың көмекшiлерi мен қызметкерлердiң мiндеттерiнiң қатаң халықаралық сипатын сыйлайды және өздерiнiң мiндеттерiн орындау кезiнде оларға ықпал етуге әрекет жасамайды.
 
                     Е. АРТЫҚШЫЛЫҚТАР МЕН ИММУНИТЕТТЕР
 
      54. Қатысушы мемлекеттер аумағында және оның юрисдикциясы мен бақылауына жататын кез келген басқа орында Ұйым өзiнiң функцияларын орындау үшiн қандайлары қажет болса, сондай құқықтық қабiлеттi және сондай артықшылықтарды және иммунитеттердi пайдаланады.
      55. Қатысушы мемлекеттердiң делегаттары, сондай-ақ олардың орынбасарлары мен кеңесшiлерi, Атқару кеңесiне сайланған мүшелердiң өкiлдерi, сондай-ақ олардың орынбасарлары мен кеңесшiлерi, Бас директор, инспекторлар, инспекторлардың көмекшiлерi мен Ұйымның қызметкерлерi Ұйымға қатысты өз функцияларын тәуелсiз жүзеге асыру үшiн қандайлары қажет болса, сондай артықшылықтарды және иммунитеттердi пайдаланады.
      56. Осы бапта көрсетiлген құқықтық қабiлеттiлiк, артықшылықтар мен иммунитеттер Ұйым мен қатысушы мемлекеттер арасындағы келiсiмдерде, сондай-ақ Ұйым мен Ұйым орналасқан мемлекет арасындағы келiсiмдерде белгiленедi. Осындай келiсiмдер 26 h) және i) тармақшаларына сәйкес қаралады және мақұлданады.
      57. Бас директор, инспектор, инспекторлардың көмекшілерi мен Техникалық хатшылық қызметкерлерi тексеру бойынша қызметтi жүзеге асыру барысында 54 және 55-тармақтарға тәуелсiз, Хаттамада көрсетiлген артықшылықтарды және иммунитеттердi пайдаланады.
 

                                ІІІ БАП

 
                   ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ЖӨНIНДЕГI ҰЛТТЫҚ ШАРАЛАР
 
      1. Әрбiр қатысушы мемлекет өздерiнiң конституциялық рәсiмдерiне сәйкес осы Шарт бойынша өздерiнiң мiндеттемелерiн орындауға қажеттi кез келген шараларды қолданады. Атап айтқанда, ол:
      а) оның аумағының қай жерiнде болмасын немесе оның юрисдикциясына жататын кез келген жерде жеке және заңды тұлғаларға, халықаралық құқықпен танылғандай, осы Шарт бойынша қатысушы мемлекетке тыйым салынған кез келген қызметпен айналысуға тыйым салу;
      b) жеке адамдарға және заңды тұлғаларға оның бақылауындағы қай жерде болмасын осындай кез келген қызметпен айналысуға тыйым салу; және
      с) халықаралық құқыққа сәйкес, оның азаматтығы бар жеке адамдарға қай жерде болмасын осындай кез келген қызметпен айналысуға тыйым салу үшiн кез келген қажеттi шараларды қолданады.
      2. 1-тармақ бойынша мiндеттемелердi жүзеге асыруға көмектесу үшiн қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысы басқа қатысушы мемлекеттермен ынтымақтасады және тиiстi нысанда құқықтық жәрдем көрсетедi.
      3. Әрбiр қатысушы мемлекет осы бапқа сәйкес қолданылған шаралар

туралы Ұйымды хабардар етедi.

     4. Әрбiр қатысушы мемлекет Шарт бойынша өз мiндеттемелерiн орындау

үшiн Ұлттық органды тағайындайды немесе құрады және бұл туралы осы

қатысушы мемлекет үшiн Шарттың күшiне енуi бойынша Ұйымды хабардар етедi.

Ұлттық орган Ұйыммен және басқа қатысушы мемлекеттермен байланыс үшiн

үйлестiру орталығы ретiнде бой көрсетедi.

                                IV БАП

                                БАҚЫЛАУ

                          А. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

     1. Осы Шарттың сақталуы үшiн бақылауды жүзеге асыру мақсатында келесi

элементтерден тұратын бақылау режимi құрылады:

     а) Халықаралық мониторинг жүйесi;

     b) консультациялар мен түсiндiрулер;

     с) жергiлiктi жерлердегi инспекция; және

     d) сенiмдi нығайту шаралары.

 
       Осы Шарттың күшiне енуi кезiнде бақылау режимi осы Шартта белгiленген бақылауға қатыстағы талаптарға жауап беретiндей жағдайда болуы тиiс.
      2. Бақылау жөнiндегі қызмет объективтi ақпараттарға негiзделедi, осы Шарттың мәнiмен шектеледi және қатысушы мемлекеттердiң егемендiгiн толық сыйлау негiзiнде және оның мақсаттарына тиiмдi және дер кезiнде жетумен үйлесiмдi барынша аз араласу арқылы жүзеге асырылады. Қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысы бақылау құқығын терiс пайдаланудан тартынады.
      3. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шартқа сәйкес III баптың 4-тармағына сәйкес құрылатын өзiнiң Ұлттық органы арқылы Ұйыммен және басқа қатысушы мемлекеттермен осы Шарттың сақталуын бақылауға жәрдемдесу үшiн басқалармен қатар:
      а) бақылаудың осы шараларына қатысу және қажетті байланыстарды орнату үшiн қажеттi объектiлердi құру;
      b) Халықаралық мониторинг жүйесiнiң құрамына кiретiн ұлттық станциялардан алынатын деректердi ұсыну;
      с) тиiстi жағдайларда консультациялар мен түсiндiрулер процесiне қатысу;
      d) жергiлiктi жерлердегi инспекцияларды жүргiзуге арналған рұқсат беру; және
      е) тиiстi жағдайларда сенiмдi нығайту шараларына қатысу жолымен ынтымақтасуға мiндеттенедi.
      4. Барлық қатысушы мемлекеттер олардың техникалық және қаржылық мүмкiндiктерiне тәуелсiз бақылауға тең құқықтарды пайдаланады және өздерiне бақылауға келiсудiң тең мiндеттемесiн алады.
      5. Осы Шарттың мақсаттары үшiн қатысушы мемлекеттердiң ешқайсысына ұлттық техникалық құралдардан алынатын ақпараттарды, мемлекеттердiң егемендiгiн сыйлау принципiн қоса алғанда, жалпы танылған халықаралық құқық принциптерiне сәйкес түрде пайдалануға тыйым салынбайды.
      6. Қатысушы мемлекеттердiң құқықтарына залалсыз осы Шартқа қатысы жоқ сезімтал қондырғыларды, қызмет түрлерін немесе орындық жағдайларды қорғайды, қатысушы мемлекеттер осы Шартта бекiтiлген бақылау режимiнiң элементтерiне немесе өз функцияларын 5-тармаққа сәйкес орындайтын ұлттық техникалық бақылау құралдарына кедергi жасамайды.
      7. Қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысының сезiмтал қондырғыларды қорғау жөнiнде және осы Шартқа қатысы жоқ ақпараттар мен деректердi жария етудi болдырмау жөнiнде шаралар қолдануға құқығы бар.
      8. Бұдан басқа, бақылау жөнiндегi қызмет барысында алынған азаматтық және әскери қызмет объектiлерiне қатысы бар кез келген ақпараттардың құпиялығын қорғау үшiн барлық қажеттi шаралар қолданылады.
      9. Осы Шартпен белгiленген бақылау режимi арқылы 8-тармақтың сақталуымен Ұйым алған ақпарат осы Шарттың және Хаттаманың тиiстi ережелерiне сәйкес барлық қатысушы мемлекеттерге ұсынылады.
      10. Осы Шарттың ережелерi ғылыми мақсаттардағы деректермен халықаралық алмасуларды шектеуші ретiнде түсiндiрiлмейдi.
      11. Қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысы бақылау режимiн жетiлдiру және бақылау тұрғысынан, қосымша технологиялық мониторингтiң, электр-магнит импульстiк мониторинг немесе жерсерiктiк мониторинг секiлдi ықтимал мүмкiндiктердi зерделеуде, осы Шарттың сақталуын бақылаудың шығындары тұрғысынан, бұл орынды кезiнде, пәрмендiлiк пен тиiмдiлiктi көтеру жөнiндегi нақты шараларды әзiрлеу мақсатында Ұйыммен және басқа да қатысушы мемлекеттермен ынтымақтасуға мiндеттенедi. Осындай шаралар оларды келiсу бойынша осы Шарттың, Хаттаманың iс жүзiнде бар ережелерiне немесе VII бапқа сәйкес Хаттамаға қосымша бөлiмдерi ретiнде енгiзiледi немесе тиiстi жағдайларда II баптың 44-тармағына сәйкес жедел басшылықтарда көрсетiледi.
      12. Қатысушы мемлекеттер осы Шарттың сақталуын бақылауда қолданылатын технологияға қатысты барынша неғұрлым толық алмасуға жәрдемдесу үшiн өзара ынтымақтастықты дамытуға және барлық қатысушы мемлекеттерге олардың бақылау шараларын ұлттық деңгейде жүзеге асыруды дамыту мүмкіндігін қамтамасыз ету мақсатында осындай алмасуларға қатысуға және осындай технологияларды қолданудан түскен игiлiктердi бейбiт мақсаттарда пайдалануға мiндеттенедi.
      13. Осы Шарттың Ережелерi қатысушы мемлекеттердiң атом энергиясын бейбiт мақсаттарда пайдалануын одан әрi дамыту үшiн экономикалық және техникалық прогресiне бөгеттер жасауды болдырмайтындай түрде жүзеге асырылады.
 
            Техникалық хатшылықтың бақылау саласындағы мiндеттерi
 
      14. Техникалық хатшылық осы Шарт пен Хаттамада көрсетiлген бақылау саласындағы өзiнiң мiндеттерiн орындау кезiнде осы Шарттың мақсаттары үшiн қатысушы мемлекеттермен ынтымақтастықта:
      а) оның ережелерiне сәйкес осы Шарттың сақталуы үшiн бақылауға қатысы бар деректер мен есептiк өнiмдердi алу мен тарату үшiн және осы мiндетке сай ғаламдық байланыстың инфрақұрылымын қостау үшiн шаралар қолданады;
      b) ағымдағы негiзде деректердi сақтау және Техникалық хатшылық шеңберiнде деректердi өңдеу үшiн принципiнде реттеушi орталық болып табылатын өзiнiң Халықаралық деректер орталығы арқылы:
      i) Халықаралық мониторинг жүйесiнен алынған деректерге қатысты сұрау салуларды алады және бастамашылығын жасайды;
      ii) тиiстi жағдайларда жергiлiкті жерлердегі инспекцияларды жүргізу және сенiмдi нығайту шараларын жүзеге асыру процесi нәтижесiнде келiп түскен консультациялар мен түсiндiрулердi алады; және
      ііі) осы Шарт пен Хаттамаға сәйкес қатысушы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардан басқа тиiстi деректердi алады;
      с) Халықаралық мониторинг жүйесi мен оның элементтерiн құрайтындарының, сондай-ақ Халықаралық деректер орталығының қызметiн қадағалайды, олардың тиiстi жедел басшылыққа сәйкес жұмыс iстеуiн реттейдi және қамтамасыз етедi;
      d) осы Шарттың сақталуына тиiмдi халықаралық бақылауды қамтамасыз ету үшін және сақтауға қатысты алаңдаушылықтарды тездетiп жоюға ықпал ету үшiн ағымдағы негiзде Халықаралық мониторинг жүйесi деректерiне қатысты өңдеудi, талдауды және есеп берудi келiсiлген рәсiмдерге сәйкес жүзеге асырады;
      е) барлық қатысушы мемлекеттердiң қарамағына барлық деректердi алғашқыларын да, өңделгендерiн де - және кез келген есептiк өнiмдердi ұсынады, және де қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысы Халықаралық мониторинг жүйесi деректерiн пайдалануға II баптың 7-тармағы мен осы баптың 8 және 13-тармақтарына сәйкес жауапкершiлiкте болады;
      f) барлық қатысушы мемлекеттердiң сақтаулы деректердiң барлығына тең, ашық, қолайлы және дер кезiнде қол жеткiзуiн ұсынады;
      g) барлық деректердi - алғашқыларын да, өңделгендерiн де - және есептi құжаттарды сақтайды;
      h) Халықаралық мониторинг жүйесiнен қосымша деректерге қатысты сұрау салуларды үйлестiреді және осындай сұрау салуларға жәрдемдеседi;
      i) бiр қатысушы мемлекеттiң екiншi қатысушы мемлекетке қосымша деректерге қатысты сұрау салуларын үйлестiредi;
      j) осындай жәрдем мен осындай қолдау тиiстi мемлекетке қажет болған жерде мониторинг жөнiндегi объектiлер мен тиiстi байланыс құралдарын орналастыру мен пайдалануда техникалық жәрдем мен қолдауды көрсетедi;
      k) кез келген қатысушы мемлекеттiң қарамағына оның сұрау салуы бойынша бақылау режимiнен алынатын деректерге қатысты құранды еңбек, сақтау, өңдеу, талдау мен есептемесi үшiн Техникалық хатшылық пен Халықаралық деректер орталығы пайдаланатын әдiстердi ұсынады; және
      l) тұтас алғанда Халықаралық мониторинг жүйесi мен Халықаралық деректер орталығының қызметiне қатысты бақылау, бағалау, есеп берудi жүзеге асырады.
      15. Техникалық хатшылық өзiнiң мiндеттерiн орындау кезiнде пайдалануға жататын 14-тармақта көрсетiлген және Хаттамада егжей-тегжейленген келiсiлген рәсiмдер бақылау саласындағы тиiстi жедел басшылықтарда дамытылады.
 
                    В. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МОНИТОРИНГ ЖҮЙЕСI
 
      16. Халықаралық мониторинг жүйесi сейсмологиялық мониторингтi, радионуклидтiк мониторингтi, сертификатталған зертханаларды қоса алғанда, гидроакустикалық мониторинг, инфрадыбыстық мониторинг үшiн объектiлердi және тиiстi байланыс құралдарын қамтиды және Техникалық хатшылықтың Халықаралық деректер орталығымен қосталады.
      17. Халықаралық мониторинг жүйесiне Техникалық хатшылықтың басшылығына берiледi. Халықаралық мониторинг жүйесi шеңберiндегi мониторинг жөнiндегi бүкiл объектiлер Хаттамаға сәйкес оларды қабылдайтын немесе олар үшін өзгедей түрде жауапкершілiк алатын мемлекеттердiң меншiгiне жатады және олармен пайдаланылады.
      18. Әрбiр қатысушы мемлекет деректермен халықаралық алмасуға қатысуға және Халықаралық деректер орталығының қарамағына ұсынылатын деректерге қол жеткiзуге құқығы бар. Қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысы Халықаралық деректер орталығымен өздерiнiң Ұлттық орталығы арқылы ынтымақтасады.
 
               Халықаралық мониторинг жүйесiн қаржыландыру
 
      19. Халықаралық мониторинг жүйесiне енгiзiлген және Хаттаманың 1-қосымшасының 1-А, 2-А, 3 және 4-кестелерiнде көрсетiлген объектiлерге қолданыста және Хаттама мен тиiстi жедел басшылықтың техникалық талаптарына сәйкес Халықаралық деректер орталығына деректердi ұсыну үшiн тиiстi мемлекеттермен және Ұйыммен осындай объектiлер қалай келiсiлсе, сондай шамада олардың қызметiне қолданыста Ұйым, Хаттаманың 1 бөлiмiнiң 4-тармағына сәйкес ол келiсiмдерде немесе уағдаластықтарда көрсетiлгенiндей:
      а) кез келген жаңа объектiлердi құру және қолда бар объектiлердi жаңғыртуға, егер тек осы шығыстарды осы объектiлерге жауапты мемлекеттердiң өздерi өтемесе;
      b) тиiстi жағдайларда объектiлердi физикалық қорғау мен деректердi түпнұсқалаудың келiсiлген рәсiмдерiн қолдануды қоса алғанда, Халықаралық мониторинг жүйесiнiң объектiлерiн пайдалану мен қолдауға;
      с) Халықаралық мониторинг жүйесiнiң деректерiн (алғашқыларын немесе өңделгендерiн) Халықаралық деректер орталығына, қолдағы бар қаражаттардың шығындары тұрғысынан неғұрлым тiкелейiнiң және тиiмдiсiнiң көмегiмен, соның iшiнде қажет кезiнде тиiстi байланыс желiлерi арқылы, мониторинг станциясынан, зертханалардан, талдау объектiлерiнен немесе ұлттық деректер орталықтарынан, не осындай деректердi (тиiстi жағдайларда сынамаларды қоса алғанда) мониторинг станциясынан зертханалық және талдау объектiлерiне беруге; және
      d) Ұйым тапсырмасымен сынамаларды талдауға арналған шығыстарды өтейдi.
      20. Хаттаманың 1 Қосымшасындағы 1-В Қосымшасында көрсетiлген көмекшi желiлердiң сейсмикалық станцияларына қолданылатын, Ұйым, Хаттаманың I бөлiмiнiң 4-тармағына сәйкес келiсiмдерде немесе уағдаластықтарда көрсетiлгендей, тек мыналар жөнiндегi шығыстарды өтейдi:
      а) Халықаралық деректердiң орталығына деректер беру;
      b) осындаЙ станциялар деректерiн түпнұсқалау;
      с) станцияларды талап етiлетiн техникалық деңгейге дейiн жаңғырту, егер тек бұл шығыстарды осындай объектiлерге жауапты мемлекеттер өздерi өтемесе;
      d) осы Шарт мақсаты үшiн осы сәтте тиiстi объектiлер жоқ жерлерде жаңа станцияларды құру қажет кезiнде, егер тек бұл шығыстарды осындай объектiлерге жауапты мемлекеттер өздерi өтемесе; және
      е) тиiстi жедел басшылықтарда көрсетiлгендей, Ұйым талап ететiн деректердi ұсынумен байланысты кез келген басқа шығыстарды.
      21. Хаттаманың I бөлiмнің Ғ бөлiгiнде көрсетiлгендей, сондай-ақ Ұйым қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысына олар сұраған есептемелi өнiмдердiң стандартты жиынынан топтамаларды және Халықаралық деректер орталығының қызмет көрсетулерiн берумен байланысты шығыстарды өтейдi. Кез келген қосымша деректердi немесе өнiмдердi әзiрлеу мен беру жөнiндегi шығыстарды сұрау салушы қатысушы мемлекеттер өтейдi.
      22. Келiсiмдер немесе тиiстi жағдайларда қатысушы мемлекеттермен немесе Халықаралық мониторинг жүйесiнiң объектiлерiн қабылдайтын мемлекеттермен немесе оларға өзгеше түрде жауапты болуға уағдаластықтар осы шығыстарды өтеуге қатысты ережелердi қамтиды. Осындай ережелер соған сәйкес қатысушы мемлекет ол қабылдайтын немесе ол өзi жауапты объектiлерге қолданыста 19 а) және 20 с) пен d) тармақтарында ескерiлген кез келген шығыстарды өтеу шарттарын қамти алады және оның Ұйымға есептелген қаржылық жарнасынан тиiстi қысқарту жолымен өтемақы алады. Осындай қысқарту қатысушы мемлекеттiң жылдық есептелген қаржылық жарнасының 50 пайызынан аспауы керек, бiрақ бiрiнен соң бiрi келетiн жылдар қатарына үлестiрiлмеуге тиiс. Қатысушы мемлекет осындай қысқартуды басқа қатысушы мемлекетпен олардың арасындағы келiсiм немесе уағдаластықтар негiзiнде және Атқару кеңесiнiң келісiмiмен бөлiсе алады. Осы бапта ескерiлген келiсiмдер мен уағдаластықтар II баптың h) және 38 i) тармақшасына сәйкес мақұлданады.
 
                 Халықаралық мониторинг жүйесiндегi өзгертулер
 
      23. Халықаралық мониторинг жүйесiне мониторинг технологиясын қосу немесе шығару арқылы қозғайтын 11-тармақта ескерілген кез келген шаралар, келiсiм бойынша VII баптың 1-6 тармақтарына сәйкес осы Шарт пен Хаттамаға енгiзiледi.
      24. Халықаралық мониторинг жүйесiне кез келген келесi өзгерiстер:
      а) осы мониторинг технологиясы үшiн Хаттамада көрсетiлген объектілердiң санын өзгерту;
      b) Хаттаманың 1-қосымшасындағы кестелерде көрсетiлген нақты объектiлер бойынша басқа бөлшектердi өзгерту (басқаларымен бiрге, объектiге жауапты мемлекеттi; орналасқан жерiн; объектiнiң атауын; объектiнiң түрiн; және объектiнi алғашқы және көмекшi сейсмикалық жүйелерге жатқызуды қоса алғанда) әкiмшiлiк немесе техникалық сипаттағы мәселе ретiнде тiкелей қатысты мемлекеттердiң келiсiмiмен VII баптың 7 және 8-тармақтарына сәйкес қаралады.
      Егер Атқару кеңесi VII баптың 8 d)-тармағына сәйкес осындай өзгертулердi қабылдауды ұсынса, ол сондай-ақ VII баптың 8 g)-тармағына сәйкес осындай өзгертулер олардың мақұлданғаны туралы Бас директордың хабардар етуiмен күшiне енуiн ұсынады.
      25. VII баптың 8 b)-тармағына сәйкес Атқару кеңесi мен қатысушы мемлекеттерге ақпараттарды ұсыну және бағалау кезiнде Бас директор 24-тармаққа сәйкес кез келген ұсыныстар жағдайында:
      а) ұсыныстарды техникалық бағалауын;
      b) ұсыныстарға әкiмшiлiк және қаржылық әсерiне қатысты өтiнiштi; және
      с) тiкелей қатысы бар мемлекеттермен, олардың келiсiмiн көрсетудi қоса алғанда, консультациялар туралы баяндама келтiредi.
 
                             Уақытша шаралар
 
      26. Хаттаманың 1-қосымшасында көрсетiлген мониторинг бойынша объектіден елеулi немесе қайтарымсыз бас тарту жағдайында, немесе мониторингпен қамтылудың басқа қысқартуларын өтеу мақсатында Бас директор тiкелей қатысты мемлекеттермен консультацияларда немесе уағдаластық бойынша және Атқару кеңесiнiң мақұлдауымен ұзақтығы бiр жылдан аспайтын, қажет болған жағдайда Атқару кеңесiнiң және тiкелей қатысты мемлекеттердiң келiсiмiмен тағы бiр жылға созылатын уақытша шараларды жүзеге асыруды бастайды. Осындай шаралар, тиiстi желiлерге қолданыста көрсетiлген Халықаралық мониторинг жүйесiнiң жұмыс iстеп тұрған объектілерiнiң санының өсуiне алып келмейдi; тиiстi желi бойынша жедел басшылықта көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарына мүмкiндiгiне қарай сәйкес болады; және Ұйым бюджетi шегiнде жүргiзiледi. Бұдан басқа, Бас директор түзету бойынша қадамдар жасайды және оны ақырғы реттеу қатысында ұсыныс жасайды. Бас директор осы тармаққа сәйкес қабылданған кез келген шешiм туралы барлық қатысушы мемлекеттердi хабардар етедi.
 
                     Ынтымақтасатын ұлттық объектiлер
 
      27. Қатысушы мемлекеттер ынтымақтастық негiзiнде Халықаралық деректер орталығының қарамағына Халықаралық мониторинг жүйесiнiң құрамына ресми түрде енбейтiн мониторингтiң ұлттық орталығынан қосымша деректердi ұсыну үшiн Ұйыммен рәсiмдердi дербес белгiлей алады.
      28. Осындай тәртiптер ынтымақтастық негiзiнде мынадай түрде орнатыла алады:
      а) қатысушы мемлекеттiң сұрау салуы бойынша және осы мемлекет есебiнен Техникалық Хатшылық мониторинг бойынша осы объект Халықаралық мониторинг жүйесi бойынша тиiстi жедел басшылықтарда көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарына сай екенiн сертификациялау үшiн қажеттi қадамдар жасайды және оның деректерiн түпнұсқаландыру үшiн шаралар қолданады. Осыдан кейiн Техникалық хатшылық Атқару кеңесiнiң келiсiмiмен осындай объектiнi ынтымақтасатын ұлттық объект ретiнде ресми тағайындайды. Техникалық хатшылық тиiстi жағдайларда оның сертификациясын растау үшiн қажеттi қадамдарды жасайды;
      b) Техникалық хатшылық ынтымақтасатын ұлттық объектiлердiң ағымдағы тiзiлiмiн жүргiзедi және оны барлық қатысушы мемлекеттер арасында таратады; және
      с) Халықаралық деректер орталығы қатысушы мемлекеттердiң консультациялар мен түсiндiрулерге және жергіліктi жердегi инспекцияға қатысты сұрау салуларды қарауға жәрдемдесу мақсатында тиiстi сұрау салумен өтiнiш жасаған жағдайда ынтымақтастықтағы ұлттық объектiлерден деректерге сұрау салады, және де деректердi беру жөнiндегi шығыстарды осы қатысушы мемлекет өтейдi.
      Осындай объектiлерден қосымша деректердi ұсыну және Халықаралық деректер орталығы қосымша немесе шұғыл хабарламаларға немесе түсiндiрмелерге сұрау сала алатын жағдайлар мониторингтiң тиiстi желiсi бойынша Жедел басшылықта егжей-тегжейленедi.
 
                 С. Консультациялар мен түсiндiрулер
 
      29. Кез келген қатысушы мемлекеттiң құқығы үшiн залалсыз қатысушы мемлекет кез келген уақытта, ол мүмкiн кезде, жергiлiктi жерлердегi инспекцияға сұрау салуда осы Шарт бойынша негiзгi мiндеттемелердiң болуы ықтимал сақталмауына қатысты алаңдаушылық тудыруы мүмкiн кез келген мәселенi алдымен өзара немесе Ұйыммен не Ұйым арқылы айқындау және реттеу үшiн барлық күш-жiгердi қолданады.
      30. 29-тармаққа сәйкес тiкелей басқа қатысушы мемлекеттен сұрау салу алған қатысушы мемлекет сұрау салған қатысушы мемлекетке түсiндiрулердi барынша тез, бiрақ кез келген жағдайда сұрау салудан кейiн 48 сағаттан кешiкпей ұсынады. Сұрау салған және сұрау салынған қатысушы мемлекет сұрау салу мен жауап туралы Атқару кеңесi мен Бас директорды хабардар ете алады.
      31. Қатысушы мемлекет Бас директорға осы Шарт бойынша негiзгi мiндеттемелердiң болуы ықтимал орындалмауына қатысты алаңдаушылық тудыруы мүмкiн кез келген мәселе жөнiнде түсiндiруге жәрдемдесу туралы сұрау сала алады. Бас директор осындай алаңдаушылыққа қатысты Техникалық хатшылықтың қарамағындағы тиiстi ақпаратты ұсынады. Сұрау салушы қатысушы мемлекет тиiстi сұрау салуымен өтiнген жағдайда Бас директор сұрау салу туралы және ұсынылған жауап туралы Атқару кеңесiн хабардар етедi.
      32. Қатысушы мемлекеттiң басқа қатысушы мемлекеттен осы Шарттың болуы кәдiк орындалмауына қатысты алаңдаушылық тудырған кез келген мәселе жөнiнде түсiндiру алуға қатысты Атқару кеңесiне сұрау салуға құқығы бар. Мұндай жағдайда келесiлер қолданылады:
      а) Атқару кеңесi сұрау салынған қатысушы мемлекетке түсiндiруге қатысты сұрау салуды оны алғаннан кейiн 24 сағаттан кешіктiрмей Бас директор арқылы қайта жөнелтедi;
      b) сұрау салынған қатысушы мемлекет Атқару кеңесiне түсiндiрудi барынша тез, бiрақ кез келген жағдайда сұрау салуды алғаннан кейiн 48 сағаттан кешiктiрмей ұсынады;
      с) Атқару кеңесi түсiндiрудi назарға алады және сұрау салушы қатысушы мемлекетке оны алғаннан кейiн 24 сағаттан кешіктiрмей қайта жөнелтедi;
      d) егер сұрау салушы қатысушы мемлекет түсiндiруді жеткiлiксiз деп тапса, ол сұрау салынатын қатысушы мемлекеттен қосымша түсiндiрулердi алуға қатысты Атқару кеңесiне сұрау салуға құқығы бар.
      Атқару кеңесi барлық басқа мемлекеттердi осы тармаққа сәйкес кез келген түсiндiруге қатысты сұрау салу туралы, сонымен қатар сұрау салушы қатысушы мемлекеттерге ұсынылған кез келген жауап туралы шұғыл хабардар етедi.
      33. Егер сұрау салушы қатысушы мемлекет 32 d) тармақ бойынша алынған түсiндiрудi қанағаттанғысыз деп тапса, ол Атқару кеңесiнiң мүшесi болып табылмайтын қатысы бар қатысушы мемлекеттер қатысуға құқылы Атқару кеңесiнiң мәжiлiсiн шақыруға құқығы бар. Осындай мәжiлiсте Атқару кеңесi осы мәселенi қарайды және V бапқа сәйкес кез келген шараны ұсына алады.
 
                  D. ЖЕРГIЛIКТI ЖЕРЛЕРДЕГI ИНСПЕКЦИЯЛАР
 
          Жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салу
 
      34. Әрбiр қатысушы мемлекеттiң осы баптың ережелерi мен Хаттаманың II бөлiмiне сәйкес аумақта немесе кез келген қатысушы мемлекеттiң юрисдикциясына және бақылауына жататын кез келген басқа жерде немесе кез келген мемлекеттiң юрисдикциясы мен бақылауынан тыс жердегi кез келген ауданда орнындағы инспекцияға сұрау салуға құқығы бар.
      35. Жергiлiкті жерлердегi инспекцияның жалғыз мақсаты I бапты бұзумен шындығында ядролық қарудың сынақ жарылысы немесе кез келген басқа ядролық жарылыс жүргiзілгенiн анықтау және, бұл қанша мүмкiндiгi болғанша, кез келген ықтимал бұзушыны ұқсастыруға көмектесетiн кез келген фактiлердi жинау.
      36. Сұрау салушы қатысушы мемлекет жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салуда осы Шарт қызметiнiң аясы шеңберiнен шықпауға және сұрау салуда 37-тармаққа сәйкес ақпаратты ұсынуға мiндеттi. Сұрау салушы қатысушы мемлекет инспекцияға қатысты негiзсiз немесе терiс пиғылды сұрау салулардан тартынады.
      37. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салу жалпы танылған халықаралық құқық принциптерiне немесе олардың үйлесiмдiлiгiне сәйкес түрде Халықаралық мониторинг жүйесi жинаған ақпаратқа, ұлттық техникалық құралдарымен алынған кез келген тиiстi техникалық ақпаратқа негiзделедi. Сұрау салуда Хаттаманың II бөлiмiнiң 41-тармағына сәйкес ақпарат болады.
      38. Сұрау салушы қатысушы мемлекет жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салуды Атқару кеңесiне және бiр мезгiлде соңғысы оны жедел өңдеудi бастауы үшiн Бас директорға ұсынады.
 
          Жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салуды
                      ұсынғаннан кейiн болатын шаралар
 
      39. Атқару кеңесi жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салуды алысымен өзiнiң қарауын бастайды.
      40. Бас директор жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салуды алғаннан кейiн екi сағаттық мерзiмде сұрау салушы қатысушы мемлекетке сұрау салуды алғанын растайды және алты сағат мерзiмде осы сұрау салуды, оған қатысты инспекция сұралынған қатысушы мемлекетке жолдайды. Бас директор сұрау салудың Хаттаманың II бөлiмiнiң 41-тармағында көрсетiлген талаптарға сәйкес екендiгiне көз жеткiзедi және қажет кезiнде сұрау салушы қатысушы мемлекетке сұрау салуды тиiстi түрде ресімдеуге көмектеседі, сондай-ақ сұрау салуды 24 сағаттық мерзiмде Атқарушы кеңеске және басқа қатысушы мемлекеттерге жолдайды.
      41. Жергiлiктi жерлердегi инспекциялауға қатысты сұрау салу талаптарға сай болған кезде Техникалық хатшылық жергіліктi жерлердегi инспекцияға дайындауды дереу бастайды.
      42. Жергiлiктi жердегi инспекцияға қатысты, осы немесе басқа қатысушы мемлекеттiң юрисдикциясына және бақылауына жататын инспекция ауданы ескерiлген сұрау салуды алысымен Бас директор инспекциялауға сұрау салуда мазмұндалған алаңдаушылықты айқындау және жою үшiн сұрау салуға қатысты қатысушы мемлекеттен дереу түсiндiрме беруiн сұрайды.
      43. 42-тармаққа сәйкес түсiндiруге қатысты сұрау салуды алушы қатысушы мемлекет Бас директорға түсiндiрулер мен басқа да тиiстi ақпараттарды барынша тез, бiрақ түсiндiруге қатысты сұрау салуды алғаннан кейiн 72 сағаттан кешіктiрмей, ұсынады.
      44. Атқару кеңесi жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салу жөнiнде шешiм қабылдаудан бұрын Бас директор Атқару кеңесiне дереу сұрау салуда көрсетiлген құбылысқа қатысты Халықаралық мониторинг жүйесiнен түскен кез келген қосымша ақпараттарды немесе кез келген қатысушы мемлекет 42 және 43-тармақтарға сәйкес ұсынылған түсiндiрулердi, сондай-ақ Бас директор орынды деп санайтын немесе Атқару кеңесi сұрау салған Техникалық хатшылықтағы кез келген басқа да ақпаратты бередi.
      45. Егер сұрау салушы қатысушы мемлекет сұрау салуда жергіліктi жерлердегi инспекцияға қатысты мазмұндалған алаңдаушылық жойылды деп таппаса және сұрау салуды қайтарып алмаса, Атқару кеңесi осы сұрау салу бойынша 46-тармаққа сәйкес шешiм қабылдайды.
 
                           Атқару кеңесiнiң шешiмi
 
      46. Сұрау салушы қатысушы мемлекеттен сұрау салуды алғаннан кейiн 96 сағаттан кешіктiрмей Атқару кеңесi жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салу жөнiнде шешiм қабылдайды. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияны мақұлдау туралы шешiм Атқару кеңесiнiң ең кем дегенде 30 "иә" деген дауысымен қабылдайды. Егер Атқару кеңесi инспекцияны мақұлдамаса, онда дайындық тоқтатылады және сұрау салу бойынша бұдан әрi iс-қимылдар жасалмайды.
      47. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияны мақұлдағаннан кейiн 25 күннен кешiктiрмей 46-тармаққа сәйкес инспекциялық топ Атқару кеңесiне Бас директор арқылы инспекцияның барысы туралы баяндаманы табыс етедi. Атқару кеңесi инспекцияның барысы туралы баяндаманы алғаннан кейiн 72 сағаттан кешіктiрмей өзiнiң мүшелерiнiң көпшілiк дауысымен инспекцияны жалғастырмау туралы шешiм қабылдамаса, инспекцияны жалғастыру мақұлданды деп саналады. Егер Атқару кеңесi инспекцияны жалғастырмау туралы шешiм қабылдаса, инспекция тоқтатылады және инспекциялық топ инспекция ауданы мен инспекцияланушы қатысушы мемлекеттің аумағын II Хаттаманың 109 және 110 бөлiмiне сәйкес мүмкiндiгiне қарай тез арада тастап кетедi.
      48. Жергiлiктi жерлердегi инспекция барысында инспекциялық топ Бас директор арқылы бұрғылауды жалғастыру туралы Атқару кеңесiне ұсыныс жасай алады. Атқару кеңесi осындай ұсыныс бойынша шешiмдi ұсынысты алғаннан кейiн 72 сағаттан кешiктiрмей қабылдайды. Бұрғылауды мақұлдау туралы шешiм Атқару кеңесiнiң көпшiлiк дауысымен қабылданады.
      49. Инспекциялық топ инспекция уақытын Хаттаманың II бөлiмiнiң 4-тармағында көрсетiлген 60 күндiк мерзiмнен тыс әрi кеткенде 70 күнге ұзартуға қатысты, егер инспекциялық топ осы ұзарту өзiнiң мандатын орындауда елеулi мәнi бар деп санаса, Бас директор арқылы Атқару кеңесiне сұрау салумен жүгiне алады. Инспекциялық топ өзiнiң сұрау салуында ұзарту мерзiмiнде Хаттаманың II бөлiмiнiң 69-тармағында санамаланған қызметтiң қандай түрлерiн және әдiстерiнiң қайсысын ол жүзеге асыруға және пайдалануға ниеттi екендiгiн көрсетедi. Атқару кеңесi мерзiмдi ұзартуға қатысты сұрау салу бойынша шешiмдi осы сұрау салуды алғаннан кейiн 72 сағаттан кешiктiрмей қабылдайды. Инспекцияны ұзартуды мақұлдау туралы шешiм Атқару кеңесiнiң барлық мүшелерiнiң көпшiлiк дауысымен қабылданады.
      50. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияны ұзартуды мақұлдағаннан кейiн кез келген уақытта инспекциялық топ 47-тармаққа сәйкес инспекцияны тоқтату туралы Бас директор арқылы Атқару кеңесiне ұсыныс жасай алады. Осындай ұсыныс, егер Атқару кеңесi ұсынысты қабылдағаннан кейiн 72 сағаттан кешiктiрмей өз мүшелерiнiң үштен екi көпшiлiк дауысымен инспекцияны тоқтатуды мақұлдамау туралы шешiмдi қабылдамаса, мақұлданды деп саналады. Инспекцияны тоқтатқан жағдайда, Хаттаманың II бөлімiнiң 109 және 110-тармақтарына сәйкес барынша тез инспекциялық топ инспекция ауданы мен қатысушы мемлекеттiң инспекция аумағын тастап кетедi.
      51. Сұрау салушы қатысушы мемлекет және оған қатысты инспекцияға сұрау салынған қатысушы мемлекет дауыс беруге қатыспай Атқару кеңесiнiң жергiлiктi жерлердегi инспекцияға сұрау салуға қатысты пiкiрсайысына қатыса алады. Сұрау салушы қатысушы мемлекет және инспекцияланатын қатысушы мемлекет дауыс беруге қатыспай Атқару кеңесiнiң инспекциялауға қатысты кез келген келесi пiкiр-сайысына қатыса алады.
      52. Бас директор 46-50-тармақтарға сәйкес 24 сағаттық мерзiмде барлық қатысушы мемлекеттердi Атқару кеңесiнiң кез келген шешiмi туралы және Атқару кеңесiне ұсынылған баяндамалар, ұсыныстар, сұрау салулар мен ұсынымдар туралы хабардар етедi.
 
       Атқару кеңесi жергiлiктi жерлердегi инспекцияны мақұлдағаннан
                          кейiн болатын iс-шаралар
 
      53. Атқару кеңесi мақұлдаған жергiлiктi жерлердегi инспекция Бас директор тағайындаған инспекциялық топпен және осы Шарт пен Хаттама ережелерiне сәйкес дереу жүргiзiледi. Сұрау салушы қатысушы мемлекеттен жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салуды Атқару кеңесi алғаннан кейiн инспекциялық топ келу орнына алты күннен кешiкпей жетедi.
      54. Бас директор жергiлiктi жерлердегi инспекцияны жүргiзу үшiн инспекцияға мандат бередi. Инспекция мандатында Хаттаманың II бөлiмiнiң 42-тармағында көрсетiлген ақпарат мазмұндалады.
      55. Бас директор Хаттаманың II бөлiмiнiң 43-тармағына сәйкес инспекция туралы инспекцияланатын қатысушы мемлекеттi инспекциялық топтың келу орнына жоспарлы жетуiне дейiн 24 сағаттан кешікпей хабардар етедi.
 
                 Жергiлiктi жерлердегі инспекцияны жүргізу
 
      56. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шарттың ережелерi мен Хаттамаға сәйкес өзiнiң аумағында немесе оның юрисдикциясына және бақылауына жататын жерлерде жергiлiктi жерлердегi инспекцияны жүргiзуге Ұйымға рұқсат бередi. Бiрақ ешқандай қатысушы мемлекет бiр мезгiлде өзiнiң аумағында немесе оның юрисдикциясына немесе бақылауына жататын жергiлiктi жердегi инспекцияларды қабылдауға мiндеттi емес.
      57. Осы Шарт ережелерi мен Хаттамаға сәйкес инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң:
      а) оның осы Шарттың сақталуын жария ету үшiн ол барлық ақылға қонымды күш-жiгерлердi қолдануына және осы мақсатта инспекциялық топқа өз мандатын орындауға мүмкiндiк беру құқығы мен мiндеттемелерi;
      b) ұлттық қауiпсiздiк мүдделерiн қорғау үшiн ол қажет деп санайтын және инспекция мақсатына қатысы жоқ құпия ақпараттардың жариялануын болдырмау үшiн шараларды қолдану құқығы;
      с) инспекциялау ауданы шегiнде тек инспекция мақсатына қатысты фактiлердi айқындаудың бiр ғана мақсатында, b) тармақшасын ескерiп және меншiк құқығы немесе тінтулер мен секвестрлерге қатысы бар кез келген конституциялық мiндеттерге қол жеткiзудi ұсыну мiндеттемелерi;
      d) осы тармақты немесе Хаттаманың II бөлiмiнiң 88-тармағын I бап бойынша өз мiндеттемелерiнiң кез келген бұзушылығын жасыру үшiн пайдаланбау мiндеттемесi; және
      е) инспекциялық топтың инспекция ауданы шектерiнде орын ауыстыру және инспекциялық қызметтi осы Шарт пен Хаттамаға сәйкес жүзеге асыру мүмкiндiгін қиындатпау мiндеттемесi болады.
      Жергiлiктi жерлердегi инспекцияның толық мәнiне қол жеткiзу инспекциялық топтың және инспекциялық құрал жабдықтардың инспекция ауданына нақты қол жеткiзуiн, сол сияқты инспекциялық қызметті оның шектерiнде жүргізуді бiлдiредi.
      58. Жергiлiктi жерлердегi инспекция инспекция мандатын тиiмдi және дер кезiнде жүзеге асырумен үйлесiмдi барынша мүмкiн аз араласушылық түрiнде және Хаттамада мазмұндалған тәртiптерге сәйкес жүргiзіледi. Әр кезде, бұл мүмкiн болғанда, инспекциялық топ барынша аз араласушылық рәсiмiмен бастайды және одан кейiн ол осы Шарттың сақталмауына қатысты алаңдаушылықты анықтау мақсатында жеткiлiктi ақпарат жинау үшiн қажет деп санаған жағдайда көбiрек араласу рәсiмдерiне көшедi. Инспекторлар тек осы инспекциялау мақсаты үшін қажетті ақпараттар мен деректерді алуға тырысады және инспекцияланушы қатысушы мемлекеттердiң қалыпты операцияларына араласуды барынша болдырмауға тырысады.
      59. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет жергiлiктi жерлердегi инспекцияның өн бойында инспекциялық топқа жәрдем көрсетедi және оның өз мiндетiн орындауына көмектеседi.
      60. Егер инспекцияланушы қатысушы мемлекет Хаттаманың II бөлiмiнiң 86-96-тармақтарына сәйкес әрекет ете отырып, инспекция ауданы шегiнде қол жеткiзудi шектесе, ол инспекциялық топпен консультацияда өзiнiң осы Шартты сақтауын баламалы құралдар көмегiмен көрсету үшiн барлық ақылға сыйымды күш-жiгерлердi қолданады.
 
                                Бақылаушы
 
      61. Бақылаушыға қатысты келесiлер қолданылады:
      а) сұрау салушы қатысушы мемлекет инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң келiсiмiмен не қатысушы мемлекеттiң, не үшiншi қатысушы мемлекеттiң азаматы болып табылатын өкiлiн жергiлiктi жерлердегi инспекцияны жүргiзудi бақылау үшiн жiбере алады;
      b) Атқару кеңесi жергiлiктi жерлердегi инспекцияны мақұлдағаннан кейiн 12 сағаттық мерзiмде инспекцияланушы қатысушы мемлекет ұсынылған бақылаушыны қабылдағаны немесе қабылдамағаны туралы Бас директорды хабардар етедi;
      с) инспекцияланушы қатысушы мемлекет қабылдаған жағдайда бақылаушыға

Хаттамаға сәйкес қол жеткiзудi ұсынады;

     d) инспекцияланушы қатысушы мемлекет, әдеттегiдей, ұсынылған

бақылаушыны қабылдайды, бiрақ егер инспекцияланушы қатысушы мемлекет

өзiнiң бас тарту құқығын пайдаланса, бұл фактi инспекция туралы баяндамада

тiркеледi.

     Сұрау салушы қатысушы мемлекеттердiң жалпы санынан үшеуден артық емес

бақылаушы жiберiледi.

           Жергiлiктi жерлердегi инспекция туралы баяндамалар

     62. Инспекция туралы баяндамаларда мыналар мазмұндалады:

     а) инспекциялық топ жүргiзген қызметтің сипаттамасы;

     b) инспекциялық топтың инспекцияның мақсатына қатысы бар

фактологиялық тұжырымдары;

     с) жергiлiктi жерлердегi инспекция барысында көрсетiлген

ынтымақтастық туралы есеп;

 
       d) жергiлiктi жерлердегi инспекция барысында, топқа ұсынылған баламалы құралдарды қоса алғанда, ұсынылған қол жеткiзу деңгейiнiң фактологиялық сипаттамасы; және
      е) инспекция мақсатына қатысты кез келген басқа да нақтылықтар. Баяндамаға инспекторлардың ерекше пiкiрлерi қосымша тiркелуi мүмкiн.
      63. Бас директор инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң қарамағына инспекция туралы баяндамалар жобаларын ұсынады. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет Бас директорға 48 сағаттық мерзiмде өзiнiң ескертулерi мен түсiндiрулерiн беруге, сондай-ақ оның пiкiрiнше, инспекция мақсатына қатысы жоқ және Техникалық хатшылықтың шегiнен тыс таратылмауы тиiс кез келген деректер мен мәлiметтердi анықтауға құқылы. Бас директор инспекцияланушы қатысушы мемлекет ұсынған инспекциялау туралы баяндаманың жобасындағы өзгерiстер туралы ұсыныстарды қарайды және оларды, бұл мүмкiн болса, әр кезде қосып отырады. Бас директор сол сияқты инспекция туралы баяндамаға инспекцияланушы қатысушы мемлекет ұсынған ескертулер мен түсiндiрулердi қосымша тiркейдi.
      64. Бас директор инспекция туралы баяндаманы сұрау салушы қатысушы мемлекетке, инспекцияланушы қатысушы мемлекетке, Атқару кеңесiне және барлық басқа да қатысушы мемлекеттерге кешiктiрмей табыс етедi. Бас директор Атқару кеңесi мен барлық басқа да қатысушы мемлекеттерге Хаттаманың II бөлiмiнiң 104-тармағына сәйкес тағайындалған зертханаларда жүргiзiлген сынамалар талдауының кез келген нәтижелерiн, Халықаралық мониторинг жүйесiндегi тиiстi деректердi, сұрау салушы және инспекцияланушы қатысушы мемлекеттердiң бағаларын, сондай-ақ Бас директор орынды деп санаған кез келген басқа да ақпараттарды дереу табыс етедi. 47-тармақта аталған инспекция барысы туралы баяндамаға қатысты Бас директор оны Атқару кеңесiне осы тармақта көрсетiлген мерзiмдерде табыс етедi.
      65. Атқару кеңесi өзiнiң өкiлеттiктерi мен функцияларына сәйкес инспекция туралы баяндаманы және 64-тармаққа сәйкес ұсынылған кез келген материалды қарайды және келесiге қатысты кез келген алаңдаушылықтарды қарайды:
      а) осы Шартты қандай да бiр сақтамау орын алды ма; және
      b) жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салу құқығын терiс пайдалану орын алды ма.
      66. Егер Атқару кеңесi өзiнiң өкiлеттiктерi мен функцияларына сәйкес, 65-тармаққа байланысты бұдан былайғы iс-қимылдар қажет деген тұжырымға келсе, ол V бапқа сәйкес тиiстi шараларды қолданады.
 
       Жергiлiктi жерлердегi инспекциялауға қатысты ойдан шығарылған
                     немесе терiс пиғылды сұрау салулар
 
      67. Егер Атқару кеңесi жергiлiктi жерлердегi инспекцияны орнындағы инспекцияға қатысты сұрау салу ойдан шығарылған немесе терiс пиғылды болып табылған деген негiзде мақұлдамаса немесе егер инспекция осы себептермен тоқтатылса, Атқару кеңесi жағдайды түзету жөнiнде, келесiлердi қоса алғанда, тиiстi шараларды қолдану туралы мәселенi қарайды және шешедi:
      а) Техникалық хатшылық жүргізген кез келген дайындықтарға байланысты шығыстарды сұрау салушы қатысушы мемлекеттiң төлеуiн талап ету;
      b) сұрау салушы қатысушы мемлекеттiң жергiлiктi жерлердегi инспекцияға сұрау салу құқығын Атқару кеңесi белгілеген кезеңге тоқтата тұру; және
      с) сұрау салушы қатысушы мемлекеттiң белгiлi уақыт кезеңiнде Атқару кеңесi құрамына ену құқығын тоқтата тұру.
 
                        Е. СЕНIМДI НЫҒАЙТУ ШАРАЛАРЫ
 
      68. Мыналар:
      а) химиялық жарылыстарға қатысы бар бақылау деректерiн терiс түсiндiру нәтижесiнде пайда болатын кез келген алаңдаушылықтарды дер кезiнде жоюға ықпал ету; және
      b) Халықаралық мониторинг жүйесiн құрайтын желiлер құрамына енетiн станцияларды калибрлеуге ықпал ету үшiн, әрбiр қатысушы мемлекет Хаттаманың ІІІ бөлiмiнде мазмұндалған тиiстi шараларды жүзеге асыруда Ұйыммен және басқа да қатысушы мемлекеттермен ынтымақтасуға мiндеттенедi.
 

                                V БАП

 
               САНКЦИЯЛАРДЫ ҚОСА АЛҒАНДА АХУАЛДЫ ТҮЗЕТУ ЖӘНЕ
                САҚТАЛУДЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖӨНIНДЕГI ШАРАЛАР
 
      1. Конференция, басқалардың қатарында, Атқару кеңесiнiң ұсынымдарын ескере отырып, олар 2 және 3-тармақтарда мазмұндалғандай, осы Шарттың сақталуын қамтамасыз ету және осы Шарттың ережесiн бұзатын кез келген ахуалды түзету және бағыттау жөнiнде қажеттi шараларды қабылдайды.
      2. Конференция немесе Атқару кеңесi қатысушы мемлекетке осы Шарттың сақталуына қатысты проблемалар тудыратын ахуалды түзеудi ұсынғанда, және қатысушы-мемлекет өтiнiштi белгiленген мерзiмде орындамаған жағдайда, Конференция, басқалардың қатарында, осы қатысушы мемлекеттiң осы Шарт бойынша құқықтары мен артықшылықтарын жүзеге асыруды Конференция басқа шешiм қабылдаған уақытқа дейiн шектеуге немесе тоқтата тұруға шешiм қабылдайды.
      3. Осы шарт жөнiндегi негiзгi мiндеттемелердiң сақталмауы нәтижесiнде осы Шарттың объектiсi мен мақсаттарына залал келтiрiлуi мүмкiн жағдайларда, Конференция қатысушы мемлекеттерге халықаралық құқықтарға сәйкес ұжымдық шараларды ұсына алады.
      4. Конференция немесе жағдай шұғыл сипаттық болса, Атқару кеңесi, тиiстi ақпараттар мен тұжырымдарды қоса алғанда, проблеманы Бiрiккен Ұлттар Ұйымының назарына жеткiзе алады.
 

                                 VІ БАП

                            ДАУЛАРДЫ РЕТТЕУ

 
 
       1. Осы Шартты қолдануға немесе түсiндiруге байланысты туындайтын даулар осы Шарттың осы мәселеге қатысты ережелерiне сәйкес және Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының ережелерiне сәйкес реттеледi.
      2. Екi немесе одан да көп қатысушы мемлекеттер арасында немесе одан да көп қатысушы мемлекеттер мен Ұйым арасында осы Шартты қолдану немесе түсiндiруге байланысты дау туындаған жағдайда, тиiстi қатысушылар дауды келiссөздер жолымен немесе қатысушылардың таңдауы бойынша басқа да бейбiт құралдармен, осы Шарттың тиiстi органдарына жүгiнудi және өзара келiсiм бойынша Сот мәртебесiне сәйкес Халықаралық сотқа жүгiнудi қоса алғанда, тез реттеу мақсатында бiрiккен консультациялар жүргiзедi. Осы дауға қатысы бар қатысушылар жасалып жатқан iс-қимылдар туралы Атқару кеңесiн хабардар етедi.
      3. Атқару кеңесi осы Шартты қолдануға және түсiндiруге байланысты туындауы ықтимал дауды, ол орынды деп тапқан кез келген құралдармен, жеке таңдауы бойынша өзiнiң iзгi қызметтерiн ұсынуды, дау тараптары болып табылатын қатысушы мемлекеттерге үндеудi, процесс көмегiмен реттеуге қол жеткiзудi, мәселенi Конференция назарына жеткiзу және кез келген келiсiлген рәсiм үшiн мерзiмдерге қатысты ұсыным жасауды қоса алғанда, реттеуге жәрдемдесе алады.
      4. Конференция қатысушы мемлекет көтерген немесе оның назарына Атқару кеңесi ұсынған дауларға қатысы бар мәселелердi қарайды. Конференция, егер ол осыны қажет деп тапса, органдарды құрады немесе оларға II баптың 26 j) тармағына сәйкес осы дауларды реттеуге байланысты мiндеттердi орындауды тапсырады.
      5. Конференцияға және Атқару кеңесiне Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының рұқсатымен Ұйым қызметiнiң аясы шеңберiнде туындайтын кез келген заңды мәселе бойынша консультациялық қорытынды беру туралы сұрау салумен Халықаралық сотқа дербес жүгiну құқығы берiледi. Осы мақсатта Ұйым мен Бiрiккен Ұлттар Ұйымы арасында II баптың 38 h) тармағына сәйкес келiсiм жасалынады.
      6. Осы бап IV және V баптарға залалын тигiзбейдi.
 

                                 VII БАП

                                ТYЗЕТУЛЕР

 
 
       1. Осы Шарт күшiне енгеннен кейiн кез келген уақытта кез келген қатысушы мемлекет осы Шартқа, Хаттамаға немесе Хаттаманың қосымшасына түзетулердi ұсына алады. Сондай-ақ кез келген қатысушы мемлекет 7-тармаққа сәйкес Хаттамаға немесе оның қосымшасына өзгерiстердi ұсына алады. Түзетулер туралы ұсыныстар 2-6-тармақтарда мазмұндалған рәсiмдермен реттеледi. Өзгерiстер туралы ұсыныстар 7-тармаққа сәйкес 8-тармақта мазмұндалған рәсiмдермен реттеледi.
      2. Ұсынылған түзетулер тек Конференцияның түзетулердi қарауы бойынша қаралады және қабылданады.
      3. Түзетулер туралы кез келген ұсыныс Бас директорға хабарланады, ол оны барлық қатысушы мемлекеттер мен депозитарийлерге таратады және түзетулерді қарауы бойынша осы ұсынысты қарау үшiн Конференцияның шақырылуының орындылығына қатысты қатысушы мемлекеттердiң пiкiрлерiн анықтайды. Егер қатысушы мемлекеттердiң көпшiлiгi осы ұсынысты таратқаннан кейiн 30 күннен кешiктiрмей Бас директорға өздерiнiң осы ұсыныстың бұдан әрi қаралуын қолдайтындықтарын бiлдiрсе, Бас директор түзетулердi қарастыру жөнiндегi барлық қатысушы мемлекеттер шақырылатын Конференцияны шақырады.
      4. Түзетулердi қарастыру жөнiндегi Конференция, егер түзетулердi қарастыру жөнiндегi Конференцияны шақыруды қолдайтын барлық қатысушы мемлекеттер оны жақын арада өткiзу туралы сұрау салмаса, Конференцияның кезектегi сессиясынан кейiн бiрден өткiзiледi. Түзетулердi қарау жөнiндегi Конференция ұсынылған түзетулердi таратқаннан кейiн 60 күн өтпейiнше ешқандай жағдай да өткiзiлмейдi.
      5. Түзетулер түзетулердi қарау жөнiндегi Конференцияда оларды қабылдауға қатысушы мемлекеттердiң көпшiлiгiнiң оң дауыс беруiмен бiр де бiр қатысушы мемлекет терiс дауыс бермеген жағдайда қабылданады.
      6. Барлық қатысушы мемлекеттер үшiн түзетулер бекіту грамоталарын немесе түзетулердi қарау жөнiндегi Конференцияда оларды қабылдауға дауыс берген барлық қатысушы мемлекеттердiң қабылдауы туралы құжаттарды сақтауға бергеннен кейiн 30 күннен соң күшiне енедi.
      7. Осы Шарттың өмiршеңдiгiн қамтамасыз ету мақсатында, егер ұсынылған өзгерiстер тек әкiмшiлiк немесе техникалық сипаттағы мәселелерге қатысты болса, Хаттаманың I және II бөлiмi мен Хаттаманың 1 және 2 Қосымшалары 8-тармаққа сәйкес өзгертiлуi тиiс. Хаттама мен оның Қосымшаларының барлық басқа ережелерi 8-тармаққа сәйкес өзгертiлмеуге тиiс.
      8. 7-тармақта ескерiлген ұсынылған өзгерiстер келесi рәсiмдерге сәйкес жүргiзiледi:
      а) ұсынылған өзгерiстердiң мәтiнi қажеттi ақпараттармен бiрге Бас директорға табыс етiледi. Кез келген қатысушы мемлекет және Бас директор ұсынысты бағалау үшiн қосымша ақпаратты ұсына алады. Бас директор кез келген осындай ұсыныстар мен ақпараттарды барлық қатысушы мемлекеттерге, Атқару кеңесi мен депозитарийге кешіктiрмей хабарлайды;
      b) Бас директор ұсынысты алғаннан кейiн 60 күннен кешiктiрмей оны осы Шарттың ережелерi мен жүзеге асуы үшiн барлық болуы кәдiк салдарларын анықтау үшiн бағалайды және кез келген осындай ақпаратты барлық қатысушы мемлекеттерге, Атқару кеңесiне хабарлайды;
      с) Атқару кеңесi ұсынысты өзiнде бар барлық ақпараттар аясында, ұсыныс 7-тармақта мазмұндалған талаптарға сәйкес пе жоқ па деген мәселенi қоса зерделейдi. Атқару кеңесi ұсынысты алғаннан кейiн 90 күннен кешіктiрмей тиісті түсіндiрулермен өзiнiң ұсынымдары туралы қарау үшін барлық қатысушы мемлекеттердi хабардар етедi. Қатысушы мемлекеттер 10 күндiк мерзiмде алуды растайды;
      d) егер Атқару кеңесi барлық қатысушы мемлекеттерге ұсынысты қабылдауды ұсынса, егер ұсынымды алғаннан кейiн 90 күндiк мерзiмде бiр де бiр қатысушы мемлекет қарсылық бiлдiрмесе, онда ол мақұлданды деп саналады. Егер Атқару кеңесi ұсынысты қабыл алмауды ұсынса, ұсынымды алғаннан кейiн 90 күндiк мерзiмде бiр де бiр қатысушы мемлекет осындай қабыл алмауға қарсылық бiлдiрмесе, онда ол қабыл алынбады деп саналады;
      е) егер Атқару кеңесiнiң ұсынымы d) тармақшасында көзделген қабылдау жағдайларына сәйкес келмесе, онда ұсыныс жөнiндегi шешiм, 7-тармақта мазмұндалған талаптарға сай ма жоқ па деген мәселенi қоса алғанда, Конференцияның келесi сессиясында мәселенiң мәнi ретiндегiдей қабылданады;
      f) Бас директор барлық қатысушы мемлекеттер мен депозитарийлердi осы тармаққа сәйкес қабылданған кез келген шешiм туралы хабардар етедi;
      g) Осы тәртiп бойынша мақұлданған өзгерiстер, егер тек Атқару кеңесi ұсыным жасамаса немесе егер тек Конференция өзге мерзiмдi белгiлеудi шешпесе, барлық қатысушы мемлекеттер үшiн оның мақұлданғаны туралы Бас директор хабарлаған күннен 180 күн өткен соң күшiне енедi.
 

                                VIII БАП

 
                          ШАРТТЫҢ ҚОЛДАНЫЛУЫН ҚАРАУ
 
      1. Егер тек қатысушы мемлекеттердiң көпшілігi өзге шешiм қабылдамаса, осы Шарт күшiне енгеннен он жылдан кейiн қатысушы мемлекеттердiң Шарттың кiрiспесiнiң және ережелерiнiң мақсаттары мен мiндеттерiнiң iске асуына көз жеткiзу мақсатында осы Шарттың қолданылуы мен тиiмдiлiгiн қарау жөнiндегi Конференциясы өткiзiледi. Осындай қарау барысында осы Шартқа қатысы бар кез келген жаңа ғылыми-техникалық жетiстiктер ескерiледi. Шарттың қолданылуын қарау жөнiндегi Конференция кез келген қатысушы мемлекеттiң сұрау салуы негiзiнде, бейбiт мақсаттарда жер асты ядролық жарылыстарын жүргiзуге рұқсат ету мүмкiндiгiн қарастырады. Егер Шарттың қолданылуын қарау жөнiндегi Конференция осындай ядролық жарылыстарға рұқсат етiлуi мүмкiн деп ымыралықпен шешсе, онда ол қатысушы мемлекеттерге осы Шартқа осындай жарылыстардан кез келген әскери пайданы болдырмай тастайтын Тиiстi түзету енгiзуге ұсыным жасау мақсатындағы жұмысын тез арада бастайды. Кез келген осындай ұсынылған түзетудi Бас директорға кез келген қатысушы мемлекет хабарлайды және VII бап ережелерiне сәйкес қаралады.
      2. Егер өткен жылда Конференция бұл туралы рәсiмдiк мәселе ретiнде шешiм қабылдаса, кейiн осы мақсатпен он жылдық аралықтармен Шарттың қолданылуын қарау жөнiндегi бұдан кейiнгi конференциялар шақырылуы мүмкiн. Осындай конференциялар, егер Конференция бұл туралы мәселенiң мәнi бойынша шешiм қабылдаса, он жылдық аралықтармен шақырылуы мүмкін.
      3. Әдетте, Шарттың қолданылуын қарау жөнiндегi кез келген Конференция II бапта көзделген Конференцияның жыл сайындық кезектi сессиясынан кейiн бiрден өткiзiледi.
 

                                 IХ БАП

                            ШАРТТЫҢ ҚОЛДАНЫЛУ

                          МЕРЗIМI ЖӘНЕ ОДАН ШЫҒУ

 
 
       1. Осы Шарттың қолданылуы мерзiмсiз болып табылады.
      2. Әрбiр қатысушы мемлекет, егер ол осы Шарттың мазмұнымен байланысты айрықша жағдайлар оның жоғары мүдделерiне қауiп төндiредi деп шешсе, өзiнiң мемлекеттiк егемендiгін жүзеге асыру тәртiбiнде осы Шарттан шығуға құқығы бар.
      3. Шығу барлық басқа қатысушы мемлекеттердi, Атқару кеңесiн, депозитарий мен Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Қауiпсiздiк Кеңесiн алты ай бұрын дер кезiнде хабардар ету жолымен жүзеге асады. Шығу туралы хабарламада қатысушы мемлекет оның жоғары мүдделерiне қауiп төндiредi деп санайтын айрықша жағдай немесе айрықша жағдайлар туралы мәлiмдемесi мазмұндалады.
 

                                 Х БАП

 
                   ХАТТАМАНЫҢ ЖӘНЕ ҚОСЫМШАЛАРДЫҢ МӘРТЕБЕСI
 

     Осы Шарттың Қосымшасы, Хаттама мен Хаттаманың Қосымшасы Шарттың

құрамды бөлiгi болып табылады. Осы Шартқа кез келген сiлтеме осы Шарттың

Қосымшасын, Хаттама мен Хаттаманың Қосымшасын қамтиды.

                                 ХІ БАП

                                 ҚОЛ ҚОЮ

     Осы Шарт ол күшіне енгенге дейін барлық мемлекеттердің қол қоюына

ашық.

                                 ХІІ БАП

                                  БЕКІТУ

     Осы Шартты Шартқа қол қойған мемлекеттер конституциялық рәсімдерге

сәйкес бекітуге тиіс.

                                 ХІІІ БАП

                                  ҚОСЫЛУ

     Осы Шартқа ол күшіне енгенге дейін қол қоймаған кез келген мемлекет

бұдан былай оған кез келген уақытта қосыла алады.

                                 ХІV БАП

                               КҮШІНЕ ЕНУІ

 
       1. Осы Шарт Осы Шарттың 2-қосымшасында аталған барлық мемлекеттер бекiту грамоталарын сақтауға тапсырған күнiнен бастап 180 күннен кейiн күшiне енедi, бiрақ ешқандай жағдайда да оған қол қою үшiн ашылғанынан кейiн екi жылдан ерте болмауға тиiс.
      2. Егер осы Шарт оның қол қою үшiн ашылған күнiне бiр жыл толғаннан кейiн үш жылдан кейiн күшiне енбесе, депозитарий өздерiнiң бекiту грамоталарын сақтауға тапсырған мемлекеттердiң, осы мемлекеттер көпшiлiгiнiң өтiнiшi бойынша, Конференциясын шақырады. Бұл Конференция 1-тармақта мазмұндалған талаптар қандай дәрежеде сақталғанын қарастырады және осы шарттың күшiне тез арада енуiне жәрдемдесу мақсатында бекiту процесiн жылдамдату үшiн халықаралық құқықпен үйлесiмдi қандай шаралар қабылдануы мүмкiн деген мәселенi ымыралықпен қарастырады және шешедi.
      3. Егер 2-тармақта ескерiлген Конференция немесе басқа осындай конференциялар өзге шешiм қабылдамаса, осы Шарттың күшiне енуiнен бұрын қол қою үшiн ашылған келесi жылдықтарында бұл процесс қайталанады.
      4. Шартқа қол қойған барлық мемлекеттер 2-тармақта аталған

Конференцияға және 3-тармақта аталған кез келген келесi конференцияларға

бақылаушы ретiнде қатысуға шақырылады.

     5. Осы Шарт күшiне енгеннен кейiн бекiту грамоталарын немесе қосылу

туралы құжаттарын сақтауға өткiзген мемлекеттер үшiн, олардың бекiту

грамоталары немесе қосылу туралы құжаттары сақтауға өткiзiлген күнiнен

бастап 30-шы күнi күшiне енедi.

                                 ХV БАП

                               ЕСКЕРТПЕЛЕР

     Осы Шарт пен оның Қосымшалары ескертпелерге жатпайды. осы Шарттың

объектісі мен мақсатына сай емес осы шартқа Хаттаманың және Хаттамаға

қосымшалардың ережелері ескертпелерге жатпайды.

                                 ХVI БАП

                               ДЕПОЗИТАРИЙ

 
       1. Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Шарттың депозитарийi болып табылады және қол қоюларды, бекiту грамоталарын және қосылу туралы құжаттарды алады.
      2. Депозитарий тез арада барлық қол қойған мемлекеттер мен қосылған мемлекеттердi әрбiр қол қойған күндер, әрбiр бекiту грамоталарын немесе қосылу туралы құжаттарды сақтауға берген күндер, Осы Шарттың күшiне енген күнiн және оған кез келген түзетулер мен өзгерiстер туралы, сондай-ақ басқа хабарламаларды алғаны туралы хабардар етедi.
      3. Депозитарий тиiстi дәрежеде осы Шарттың расталған көшiрмелерiн қол қойған мемлекеттердiң және қосылған мемлекеттердiң үкiметтерiне жiбередi.
      4. Осы Шартты депозитарий Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының 102-бабына сәйкес тiркейдi.
 

                                 ХVІІ БАП

                           ТҮПНҰСҚАЛЫҚ МӘТІНДЕР

 
 
       Осы Шарттың ағылшын, араб, испан, қытай, орыс және француз тілдеріндегі мәтіні түпнұсқамен тең болып табылады, Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға өткізіледі.
 
                             ШАРТҚА 1-ҚОСЫМША
            II БАПТЫҢ 28-ТАРМАҒЫНА СӘЙКЕС МЕМЛЕКЕТТЕР ТIЗIМI
 
      Африка
      Алжир, Ангола, Бенин, Ботсвана, Буркина-Фасо, Бурунди, Габон, Гамбия, Гана, Гвинея, Гвинея-Бисау, Джибути, Египет, Заир, Замбия, Зимбабве, Кабо-Верде, Камерун, Кения, Комор Аралдары, Конго, Кот-д' Ивуар, Лесото, Либерия, Ливия Араб Джамахириясы, Маврикий, Мавритания, Мадагаскар, Малави, Мали, Марокко, Мозамбик, Намибия, Нигер, Нигерия, Танзания Бiрiккен Республикасы, Руанда, Сан-Томе және Принсипи, Свазиленд, Сейшель Аралдары, Сенегал, Сомали, Судан, Сьерра-Леоне, Того, Тунис, Уганда, Орталық Африка Республикасы, Чад, Экваториалды Гвинея, Эритрея, Эфиопия, Оңтүстiк Африка.
 
      Шығыс Еуропа
      Әзiрбайжан, Албания, Армения, Беларусь, Болгария, Босния мен Герцеговина, Македония Республикасы (бұрынғы югаславиялық), Венгрия, Грузия, Латвия, Литва, Польша, Молдова Республикасы, Ресей Федерациясы, Румыния, Словакия, Словения, Украина, Хорватия, Чехия Республикасы, Эстония, Югославия.
 
      Латын Америкасы мен Кариб бассейнi
      Антигуа мен Барбуда, Аргентина, Багам Аралдары, Барбадос, Белиз, Боливия, Бразилия, Венесуэла, Гаити, Гайана, Гватемала, Гондурас, Гренада, Доминика Доминикан Республикасы, Колумбия, Коста-Рика, Куба, Мексика, Никарагуа, Панама, Парагвай, Перу, Сальвадор, Сент-Винсент және Гренадин, Сент-Китс және Невис, Сент-Люсия, Суринам, Тринидад және Тобаго, Уругвай, Чили, Эквадор, Ямайка.
 
      Таяу Шығыс пен Оңтүстiк Азия
      Ауғанстан, Бангладеш, Бахрейн, Бутан, Израиль, Yндiстан, Иордания, Ирак, Иран (Ислам Республикасы), Йемен, Қазақстан, Катар, Кувейт, Қырғызстан, Ливан, Мальдив Аралдары, Непал, Бiрiккен Араб Эмираттары, Оман, Пәкiстан, Сауд Аравиясы, Сирия Араб Республикасы, Тәжiкстан, Түркменстан, Өзбекстан, Шри-Ланка.
 
      Солтүстiк Америка және Батыс Еуропа
      Австрия, Андорра, Бельгия, Германия, Греция, Дания, Ирландия, Исландия, Испания, Италия, Канада, Кипр, Лихтенштейн, Люксембург, Мальта, Монако, Нидерланд, Норвегия, Португалия, Сан-Марино, Святейший Престол, Ұлыбритания және Солтүстiк Ирландия Бiрiккен Корольдiгі, Америка Құрама Штаттары, Түркия, Финляндия, Франция, Швейцария, Швеция.
 
      Оңтүстiк Шығыс Азия, Тынық мұхит аймағы мен Қиыр Шығыс
      Австралия, Бруней-Даруссалам, Вануату, Вьетнам, Индонезия, Камбоджа, Кирибати, Қытай, Корей Халық-Демократиялық Республикасы, Лаос Халық-Демократиялық Республикасы, Малайзия, Маршалл Аралдары, Микронезия (Федерациялық Штаттар), Монғолия, Мьянма, Науру, Ниуэ, Жаңа Зеландия, Кук Аралдары, Палау, Папуа-Жаңа Гвинея, Корей Республикасы, Самоа, Сингапур, Соломон Аралдары, Тайланд, Тонга, Тувалу, Фиджи Филиппин, Жапония.
 
                             ШАРТҚА 2-ҚОСЫМША
                  ХIV БАПҚА СӘЙКЕС МЕМЛЕКЕТТЕР ТIЗIМI
 
      1996 жылғы Конференция сессиясының жұмысына ресми қатысқан және Атом энергиясы жөнiндегi халықаралық агенттігiнiң "Әлемдегi ядролық зерттеу реакторлар" атты 1996 жылғы сәуiрдегi басылымының 1-кестесiнде көрсетiлген қарусыздану жөнiндегi Конференцияның мүше мемлекеттерiнiң 1996 жылғы 18 маусымдағы және 1996 жылғы Конференция сессиясының жұмысына ресми қатысқан және Атом энергиясы жөнiндегi халықаралық агенттiгiнiң "Әлемдегi ядролық энергетикалық реакторлар" атты 1995 жылғы желтоқсандағы басылымының 1-кестесiнде көрсетiлген қарусыздану жөнiндегi Конференцияның мүше мемлекеттерiнiң 1996 жылғы 18 маусымдағы тiзiмi:
      Австралия, Австрия, Алжир, Аргентина, Бангладеш, Бельгия, Болгария,

Бразилия, Венгрия, Вьетнам, Германия, Египет, Заир, Израиль, Үндiстан,

Индонезия, Иран (Ислам Республикасы), Испания, Италия, Канада, Қытай,

Колумбия, Корей Халық-Демократиялық Республикасы, Мексика, Нидерланд,

Норвегия, Пәкiстан, Перу, Польша, Корей Республикасы, Ресей Федерациясы,

Румыния, Словакия, Ұлыбритания және Солтүстiк Ирландия Құрама Корольдiгi,

Америка Құрама Штаттары, Түркия, Украина, Финляндия, Франция, Чили,

Швейцария, Швеция, Оңтүстiк Африка, Жапония.

                 ЯДРОЛЫҚ СЫНАҚТАРҒА ЖАН-ЖАҚТЫ ТЫЙЫМ САЛУ

                          ТУРАЛЫ ШАРТҚА ХАТТАМА

                                  І БӨЛIМ

                     ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МОНИТОРИНГ ЖYЙЕСI МЕН

               ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕРЕКТЕР ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ

                             А. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

 
       1. Халықаралық мониторинг жүйесi мониторинг жөнiндегi объектiлердi, IV баптың 16-тармағында көрсетiлгендей, және тиiстi байланыс құралдарын қамтиды.
      2. Халықаралық мониторинг жүйесiне енгізiлген мониторинг жөнiндегi объектiлер осы Хаттаманың 1-қосымшасында көрсетiлген объектiлерден тұрады. Мониторингтiң халықаралық жүйесi тиiстi жедел басшылықтарда көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарына сай келедi.
      3. Ұйым ІІ бапқа сәйкес қатысушы мемлекеттермен, басқа да мемлекеттермен және тиiстi жағдайларда халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықта және консультацияларда Халықаралық мониторинг жүйесiн пайдалану мен қызмет көрсетулердi, сондай-ақ кез келген болашақтағы келiсiлген түрлендiрулердi немесе дамытуды реттейдi және үйлестiредi.
      4. Тиiстi келiсiмдерге немесе уағдаластықтар мен рәсiмдерге сәйкес қатысушы-мемлекет немесе Халықаралық мониторинг жүйесi объектiлерiн қабылдайтын немесе өзгеше түрде оларға жауапкершiлiк алатын басқа мемлекет пен Техникалық хатшылық мониторинг бойынша объектiлердi, оларға қатысты сертификатталған зертханалар мен тиiстi байланыс құралдарын құруда, пайдалануда, жаңғыртуда, қаржыландыруда және оларға қызмет көрсетуде осындай қатысушы мемлекеттің немесе басқа мемлекеттiң юрисдикциясындағы немесе бақылауындағы аудан шегiнде немесе халықаралық құқыққа сәйкес басқа жерде уағдаласады және ынтымақтасады. Осындай ынтымақтастық тиiстi жедел басшылықтарда бар қорғалу мен түпнұсқаландыруға және техникалық сертификаттауға қатысты талаптарға сәйкес жүзеге асырылады. Осындай мемлекет Техникалық хатшылыққа жабдықтар мен байланыс құралдарын тексеру үшiн мониторинг жөнiндегi объектiге қол жеткiзу құқығын бередi және келiсiлген талаптарды қанағаттандыру мақсатында жабдықтар мен пайдалану тәртiптерiне қажеттi өзгерiстердi енгiзуге келiседi. Техникалық хатшылық осындай мемлекеттерге, Атқару кеңесi Халықаралық мониторинг жүйесi құрамындағы объектiлердiң тиiсiнше қызметi үшiн қажеттi деп тапқан тиiсті техникалық жәрдемдi бередi.
      5. Ұйым мен қатысушы мемлекеттер немесе Халықаралық мониторинг жүйесi объектiлерiн қабылдайтын немесе өзгеше түрде оларға жауапкершiлiк алатын мемлекеттер арасындағы осындай ынтымақтастық шарттары әрбiр жекелеген жағдайға сәйкес келетiн келiсiмдер мен уағдаласуларда мазмұндалады.
 
                       В. СЕЙСМОЛОГИЯЛЫҚ МОНИТОРИНГ
 
      6. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шарттың сақталуын бақылауға жәрдемдесу үшiн сейсмологиялық деректермен халықаралық алмасуда ынтымақтасуға мiндеттенедi. Осы ынтымақтастық сейсмологиялық мониторингтiң алғашқы және көмекшi станцияларының ғаламдық желiсiн құру мен пайдалануды қамтиды. Осы станциялар деректердi келiсiлген рәсiмдерге сәйкес Халықаралық деректер орталығына ұсынады.
      7. Осы Хаттаманың 1-қосымшасының 1-А кестесiнде көрсетiлген алғашқы станциялар желiсi 50 станциядан тұрады. Бұл станциялар сейсмологиялық мониторинг және сейсмологиялық деректермен халықаралық алмасу бойынша жедел басшылықта көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарына жауап бередi. Алғашқы станциялардан - тiкелей немесе ұлттық деректер орталығы арқылы - үздiксiз түсетiн деректер Халықаралық деректер орталығына тікелей жалғау режимi бойынша берiледi.
      8. Алғашқы желiге қосымша құрамында 120 станция бар көмекшi желi ақпаратты сұрау салу бойынша - тiкелей немесе ұлттық деректер орталығы арқылы - Халықаралық деректер орталығына ұсынады. Пайдалануға жататын көмекшi станциялар осы Хаттаманың 1-қосымшасының 1-В кестесiнде көрсетiлген. Көмекшi станциялар сейсмологиялық мониторинг және сейсмологиялық деректермен халықаралық алмасу бойынша жедел басшылықта көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарын орындайды. Халықаралық деректер орталығы көмекшi станциялардың деректерiн кез келген уақытта сұрата алады және тiкелей жалғау режимiнде компьютерлiк байланыс арналары бойынша дереу ұсынады.
 
                       С. РАДИОНУКЛИДТIК МОНИТОРИНГ
 
      9. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шарттың сақталуын бақылауға жәрдемдесу мақсатында атмосферадағы радионуклидтiк туралы деректермен халықаралық алмасуда ынтымақтасуға мiндеттенедi. Осы ынтымақтастық радионуклидтi мониторинг станцияларының ғаламдық желiсi мен сертификатталған зертханаларды құруды және пайдалануды қамтиды. Желi келiсiлген рәсiмдерге сәйкес деректердi Халықаралық деректер орталығына бередi.
      10. Атмосферадағы радионуклидтердi өлшеу жөнiндегi станциялар желісi осы Хаттаманың 1-қосымшасының 2-А кестесiнде көрсетiлгендей, 80 станциядан тұратын жалпы желiнi құрайды. Барлық станциялар атмосферадағы тиiстi макро бөлшектердiң бар екендiгiне арналған анықтауда мониторингтi жүзеге асыруға қабiлеттi. Осы станциялардың қырқы осы Шарттың күшiне енуiмен тиiстi тектi газдардың бар екендiгiн анықтауға арналған мониторингтi жүзеге асыруға қабiлетті. Осы мақсатта Конференция өзiнiң алғашқы сессиясында Дайындық комиссиясының осы Хаттаманың 1-қосымшасының 2-А кестесiндегi қандай 40 станция қолайлы газдардың мониторингiн жүзеге асыруға қабiлеттi екенi туралы ұсынымын мақұлдайды. Конференция өзiнiң жылдық алғашқы кезектi сессиясында барлық желi бойынша қолайлы газдар мониторингi әлеуетiн iске асыру жоспарын қарайды және қабылдайды. Бас директор Конференцияға осындай iске асыру рәсiмдерi туралы баяндама дайындайды. Мониторинг жөнiндегi барлық станциялар радионуклидтiк мониторинг пен радионуклидтiк деректермен халықаралық алмасу жөнiндегi жедел басшылықта көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарын орындайды.
      11. Радионуклидтi мониторинг станция желiлерiн радионуклидтi мониторинг станциясымен сынама талдауын жүзеге асыру үшiн тиiстi Жедел басшылыққа сәйкес Техникалық хатшылық сертификаттайтын зертханалар Ұйыммен шарт бойынша және ақылы қызмет көрсету негiзiнде қолдайды. Техникалық хатшылық осы Хаттаманың 1-қосымшасының 2-В кестесiнде көрсетiлген зертханалар мен тиiстi дәрежеде жабдықталғандарды радионуклидтi мониторинг станцияларынан сынамалардың қосымша талдауын орындау үшiн, сондай-ақ қажетiне қарай тартады. Техникалық хатшылық Атқару кеңесiнiң келiсiмiмен қажет болған жағдайда мониторингтiң дербес емес станцияларынан сынамалардың ағымдағы талдауын орындау үшiн қосымша зертханаларды сертификаттай алады. Барлық сертификатталған зертханалар осындай талдаудың нәтижелерiн халықаралық деректер орталығына ұсынады және бұл ретте радионуклидтiк мониторинг және радионуклидтiк деректермен халықаралық алмасу жөнiндегi жедел басшылықта көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарын орындайды.
 
                      D. ГИДРОАКУСТИКАЛЫҚ МОНИТОРИНГ
 
      12. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шарттың сақталуын бақылауға жәрдемдесу мақсатында гидроакустикалық деректермен халықаралық алмасуда ынтымақтасуға мiндеттенедi. Осы ынтымақтастық гидроакустикалық мониторинг станцияларының ғаламдық желiсiн құру мен пайдалануды қамтиды. Осындай станциялар келiсiлген рәсiмдерге сәйкес деректердi Халықаралық деректер орталығына бередi.
      13. Гидроакустикалық станциялар желiсi осы Хаттаманың 1-қосымшасының 3-кестесiнде көрсетiлген станциялардан тұрады және алты гидрофонды және бес Т-фазалық станциялардан тұратын жалпы желiнi құрайды. Бұл станциялар гидроакустикалық мониторинг және гидроакустикалық деректермен халықаралық алмасу жөнiндегi Жедел басшылықта көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарын орындайды.
 
                        Е. ИНФРАДЫБЫСТЫҚ МОНИТОРИНГ
 
      14. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шарттың сақталуын бақылауға жәрдемдесу мақсатында инфрадыбыстық деректермен халықаралық алмасуда ынтымақтасуға мiндеттенедi. Осы ынтымақтастық инфрадыбыстық мониторинг станцияларының ғаламдық желiсiн құру мен пайдалануды қамтиды. Бұл станциялар келiсiлген рәсiмдерге сәйкес деректердi Халықаралық деректер орталығына бередi.
      15. Инфрадыбыстық станциялар желiсi осы Хаттаманың 1-қосымшасының 4-кестесiнде көрсетiлген станциялардан және 60 станциядан тұратын жалпы желiнi құрайды. Бұл станциялар инфрадыбыстық мониторинг және инфрадыбыстық деректермен халықаралық алмасу бойынша Жедел басшылықта көрсетiлген техникалық және пайдалану талаптарын орындайды.
 
              Ғ. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕРЕКТЕР ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ
 
      16. Халықаралық деректер орталығы сертификатталған зертханаларда жасалған талдау нәтижелерiн қоса алғанда, Халықаралық мониторинг жүйесi объектiлерiнен деректерге қатысты алу, жинау, өңдеу, талдау, есеп беру мен мұрағаттауды жүзеге асырады.
      17. Халықаралық деректер орталығы өзiнiң тиiстi функцияларын орындауда стандартты есептi өнiмдердi өндiруге қатысты ерекшелiкте және қатысушы мемлекеттерге стандартты қызметтердiң түр-түрiн ұсынуға қатысты пайдалануға жататын құбылыстарды сүзбелеудiң рәсiмдерi мен стандарттық өлшемдерi Халықаралық деректер орталығы жөнiндегi Жедел басшылықта егжей-тегжейленедi және бiртiндеп жетiлдiрiледi. Бастапқыда Дайындық комиссиясы жасаған рәсiмдер мен өлшемдердi Конференция өзiнiң алғашқы сессиясында мақұлдайды.
 
            Халықаралық деректер орталығының стандартты өнiмдерi
 
      18. Халықаралық деректер орталығы барлық қатысушы мемлекеттер атынан ағымдағы негiзде Халықаралық деректер орталығының стандартты өнiмдерiн өңдеу мен мұрағаттау мақсатында Халықаралық мониторинг жүйесiнiң алғашқы деректерiне дағдылы өңдеу әдiстерi мен интерактивтi сарапшылық талдауды қолданады. Бұл өнiмдер қатысушы мемлекеттерге тегiн берiледi және шығарылуы қатысушы мемлекеттiң айрықша құзыры болып қалатын кез келген құбылыстың табиғатына қатысты ақырғы пайымдауына зиян келтiрмейдi және мыналарды қамтиды:
      а) Халықаралық мониторинг жүйесi анықтаған барлық дабылдардың жиынтық тiзiмi, сондай-ақ стандартты параметрлер жиыны негiзiнде Халықаралық деректер орталығы оқшауландырған әрбiр құбылысқа арналған маңызы мен тиiстi тұрлаусыздықтарды қоса алғанда, құбылыстардың стандартты тiзбелерi мен бюллетеньдерi;
      b) стандарттық бюллетенiндегi құбылыстарды сипаттамалау, бөлiп көрсету, ал сонымен табиғи құбылыстармен немесе ядролық емес, антропогендiк құбылыстармен байқалуынша үйлесiмдi құбылыстарды сүзбелеу мақсатында осы Хаттаманың 2-қосымшасында көрсетiлген сипаттау параметрлерiн пайдаланумен құбылысты сүзбелеудiң стандартты өлшемдерiнiң әрбiр көрiнiстерiне Халықаралық деректер орталығын қолдану нәтижесi болып табылатын сүзбелеуден өткiзілген құбылыстардың стандартты бюллетеньдерi. Құбылыстардың стандарттық бюллетеньде әрбiр құбылыс бойынша осы құбылыстың құбылыстарды сүзбелеу өлшемдерiне қандай дәрежеде сәйкес немесе сәйкес еместiгi сандық көрсеткiшпен көрсетiледi. Құбылыстарды стандарттық сүзбелеудi қолдану кезiнде Халықаралық деректер орталығы аймақтық ауытқуларды есепке алу үшiн сүзбелеудiң қолдануы мүмкiн жерлерде ғаламдық та, қосымша да өлшемдерiн пайдаланады. Халықаралық деректер орталығы Халықаралық мониторинг жүйесiн пайдалануда тәжiрибенiң жинақталуына қарай өзiнiң техникалық мүмкiндiктерiн бiртiндеп нығайтады.
      с) Халықаралық деректер орталығы алған және мұрағаттаған деректерi, Халықаралық деректер орталығының өнiмдерi, сондай-ақ Халықаралық мониторинг жүйесi мен Халықаралық деректер орталығының тиiмділігi мен пайдалану жағдайы қорытындыланатын түйiндеме; және
      d) Халықаралық деректер орталығының а)-с) тармақшаларында көрсетiлген, жеке қатысушы мемлекеттің сұрау салуы бойынша таңдалып алынатын стандартты өнiмдердiң ұсталымы немесе кiшi жиынтықтары.
      19. Халықаралық деректер орталығы қатысушы мемлекеттер үшiн Халықаралық мониторинг жүйесi деректерiн сарапшылық талдау арқылы терең техникалық шолуды қамтамасыз ету үшiн Ұйым немесе қатысушы мемлекет дабылдар мен құбылыстардың стандартты өлшемдерiн есептеу мәндерiн нақтылау мақсатында арнайы зерттеулердi тегiн жүргiзедi.
 
                     Халықаралық деректер орталығының
                қатысушы мемлекеттерге ұсынатын қызметтерi
 
      20. Халықаралық деректер орталығы қатысушы мемлекеттерге Халықаралық мониторинг жүйесiнiң барлық - алғашқы немесе өңделген - деректерiне, Халықаралық деректер орталығының барлық деректерiне және Халықаралық деректер орталығы мұрағатындағы Халықаралық мониторинг жүйесiнің барлық басқа деректерiне немесе Халықаралық деректер орталығы арқылы Мониторингтің халықаралық объектiлерiнiң деректерiне ашық, тең, уақтылы, және қолайлы қол жеткiзудi ұсынады. Деректерге қол жеткiзу мен деректердi қамтамасыз ету әдiстерi келесi қызметтердi қамтиды:
      а) Халықаралық деректер орталығы өнiмдерiн қатысушы мемлекетке дағдылы және тұрақты жiберу немесе оларды қатысушы мемлекеттiң қалауы бойынша iрiктеу және оларды қатысушы мемлекеттiң қалауы бойынша Халықаралық мониторинг жүйесiнiң деректерiн тиiстi сұрау салу бойынша iрiктеп алу;
      b) қатысушы мемлекеттердiң арнайы сұрау салуы бойынша Халықаралық деректер орталығы мен Халықаралық мониторинг жүйесi объектiлерiнiң мұрағаттарынан, Халықаралық деректер орталығы деректерiнiң базасына интерактивтi электрондық қол жеткiзудi қоса алғанда, деректер мен өнiмдердi iрiктеуге қатысты өндiрiлген деректер мен өнiмдердi ұсыну; және
      с) жеке қатысушы-мемлекеттерге - олардың сұратулары бойынша және орынды күш-жiгер кезiнде тегiн - тиiстi қатысушы мемлекетке нақты құбылыстардың көздерiн ұқсастыруға көмектесу үшiн сұратушы қатысушы мемлекет ұсынған Халықаралық мониторинг жүйесi деректерiн және басқа да тиiстi деректердi, сараптаушы техникалық талдауды қолданумен жәрдем көрсету. Кез келген осындай техникалық талдаудың нәтижесi сұратушы қатысушы мемлекеттiң өнiмi деп саналады, бiрақ барлық қатысушы мемлекеттер билiгiнде болады. Халықаралық деректер орталығының а) мен b) тармақтарында көрсетілген қызметтерi әрбiр қатысушы мемлекетке тегiн ұсынылады. Деректердiң көлемi мен пішімдерi Халықаралық деректер орталығы жөнiндегi Жедел басшылықта көрсетiледi.
 
                       Құбылыстардың ұлттық сүзбеленуi
 
      21. Халықаралық деректер орталығы қатысушы мемлекет сұратқан жағдайда өзiнiң стандартты өнiмдерiнiң кез келгенiне тұрақты және дағдылы негiзде осы қатысушы мемлекет белгiлеген құбылыстарды сүзбелеудiң ұлттық өлшемдерiн қолданады және осындай талдаудың нәтижелерiн осы қатысушы мемлекетке ұсынады. Осы қызмет сұрау салушы қатысушы мемлекет үшiн тегiн қамтамасыз етiледi. Құбылыстарды ұлттық сүзбелеудiң осындай процесiнiң нәтижелерi сұратушы қатысушы мемлекеттiң өнiмi болып саналады.
 
                          Техникалық көмектесу
 
      22. Халықаралық деректер орталығы бұл қажет болған кезде, жеке қатысушы-мемлекеттерге:
      а) деректер мен өнiмдердi iрiктеуде және сүзбелеуде олардың қажеттiктерiн тұжырымдауға;
      b) Халықаралық деректер орталығына, Халықаралық деректер орталығы жөнiндегi Жедел басшылыққа енбеген дабылдар мен құбылыстардың жаңа параметрлерiн есептеу үшiн ұсынылған компьютерлiк алгоритмдердi немесе бағдарламалық құралдарды енгiзу арқылы, сұрау салушы қатысушы мемлекет үшiн орынды күш-жiгер кезiнде тегiн, және де нәтижелер сұрау салушы қатысушы мемлекет өнiмi болып саналады; және
      с) қатысушы мемлекеттерге ұлттық деректердiң орталығында

Мониторингтің халықаралық жүйесi деректерiн алу, өңдеу мен талдау

саласындағы әлеуеттi дамытуға жәрдемдесу арқылы техникалық жәрдем

көрсетедi.

     23. Халықаралық деректер орталығы Халықаралық мониторинг жүйесi

объектiлерiнiң, байланыс арналары мен өздерiнiң жеке өңдеу жүйелерiн

пайдалану жағдайына қатысты бақылау мен есептi тұрақты жүзеге асырады. Кез

келген компоненттiң пайдалану сипаты тиiстi Жедел басшылықта мазмұндалған

деңгейге сай болмаған жағдайда ол бұл туралы дереу жауапты тараптарды

хабардар етедi.

                               II БӨЛIМ

                 ЖЕРГIЛIКТI ЖЕРЛЕРДЕГI ИНСПЕКЦИЯЛАР

                           А. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕ

 
       1. Осы бөлiмде бар рәсiмдер IV бапта мазмұндалған жергiлiктi жерлердегi инспекциялар туралы ережеге сәйкес жүзеге асырылады.
      2. Жергiлiктi жерлердегi инспекция жергiлiктi жерлердегi инспекцияға қатысты сұрау салуды тудырған құбылыс болған ауданда жүргiзiледi.
      3. Жергiлiктi жерлердегi инспекция ауданы бiрыңғай тұтас болады және оның көлемi 1000 шаршы километрден аспайды. Желiлiк қашықтық кез келген бағытта 50 километрден аспайды.
      4. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияның ұзақтығы жергiлiктi инспекцияға қатысты сұрау салуды IV баптың 46-тармағына сәйкес мақұлдағаннан бастап 60 күннен аспайды, бiрақ IV баптың 49-тармағына сәйкес ең көп дегенде 70 күнге дейiн ұзартылады.
      5. Егер инспекцияға арналған мандатта көрсетiлген инспекция ауданы бiрнеше қатысушы мемлекеттiң юрисдикцияларындағы немесе бақылауындағы аумақты немесе басқа жердi қамтитын болса, онда тиiстi жағдайларда жергілiктi жерлердегi инспекция туралы ережелер аумағы инспекция ауданына кiретiн қатысушы мемлекеттiң әрқайсысына қолданылады.
      6. Егер инспекция ауданы инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң юрисдикциясындағы немесе бақылауында болса, бiрақ басқа қатысушы мемлекеттiң аумағында орналасса немесе шығу орнынан инспекция ауданына қол жеткiзу инспекцияланушы қатысушы мемлекет болып табылмайтын қатысушы мемлекеттiң аумағы арқылы транзиттi талап ететiн болса, инспекцияланушы қатысушы мемлекет осы Хаттамаға сәйкес осындай инспекцияға қатысты құқықтарды жүзеге асырады және мiндеттердi орындайды. Осындай жағдайда аумағында инспекция ауданы орналасқан қатысушы мемлекет инспекциялық топ өзiнiң мiндеттерiн уақытылы және тиiмдi орындау үшiн инспекцияға жәрдемдеседi және қажеттi қолдау көрсетедi. Инспекция ауданына аумағы арқылы жету үшiн транзит талап етiлетiн қатысушы мемлекет осындай транзитке жәрдемдеседi.
      7. Инспекция ауданы инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң юрисдикциясында немесе бақылауында, бiрақ осы шарттың қатысушысы болып табылмайтын мемлекеттің аумағында орналасқан жағдайда, инспекцияның осы Хаттамаға сәйкес жүргізiлуін қамтамасыз ету үшiн инспекцияланушы қатысушы мемлекет барлық қажеттi шараларды қолданады. Осы Шарттың қатысушысы болып табылмайтын мемлекеттiң аумағында өзiнiң юрисдикциясы немесе бақылауында бiр немесе бiрнеше ауданы бар қатысушы мемлекет осы қатысушы мемлекетке тағайындалған инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiн аумағында инспекция ауданы орналасқан мемлекеттiң қабылдауын қамтамасыз ету үшiн барлық шараларды қолданады. Егер инспекцияланушы қатысушы мемлекет қол жеткiзудi қамтамасыз ете алмаса, ол халықаралық құқықтың нормалары мен тәжiрибесiне залалсыз қол жеткiзудiң барлық шараларын қолданғанын жария етедi.
      8. Инспекция ауданы инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң юрисдикциясында немесе бақылауында, бiрақ осы Шарттың қатысушысы болып табылмайтын мемлекеттiң аумағында орналасқан жағдайда, инспекцияның осы Хаттамаға сәйкес жүргiзiлуiн қамтамасыз ету үшiн қатысушы мемлекет инспекцияланушы қатысушы мемлекеттен талап етiлетiн халықаралық құқық нормалары мен тәжiрибесiне залалсыз барлық қажетті шараларды қолданады. Егер инспекцияланушы қатысушы мемлекет қол жеткiзудi қамтамасыз ете алмаса, ол халықаралық құқықтың нормалары мен тәжiрибесiне залалсыз қол жеткiзудiң барлық шараларын қолданғанын жария етедi.
      9. Инспекцияға мандатты тиiстi дәрежеде орындау үшiн қажеттi инспекциялық топтың саны барынша азайтылады. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттің аумағындағы инспекциялық топ мүшелерiнiң жалпы саны, кез келген осы сәтте бұрғылауды жүргiзу кезеңiн есепке алмағанда, 40 адамнан аспауы керек. Сұрау салушы қатысушы мемлекеттiң немесе инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң азаматы инспекциялық топтың мүшесi бола алмайды.
      10. Бас директор инспекциялық топтың санын анықтайды және оның мүшелерiн нақты сұрау салу жағдайларын ескере отырып инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерi тiзiмiнен iрiктеп алады.
      11. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекциялық топты қамтамасыз етедi немесе оны байланыс құралдары, тiлмаштық қызмет көрсету, көлiк, жұмыс және тұрғын үй-жайлар, тамақтандыру мен дәрiгерлiк қызмет көрсету сияқты қажеттi қолайлылықтармен қамтамасыз етудi ұйымдастырады.
      12. Ұйым инспекцияланушы қатысушы мемлекетке инспекция аяқталғаннан кейiн, қисынды қысқа мерзiм iшiнде, инспекцияланушы қатысушы мемлекет аумағына инспекциялық топ қызметінiң келiп жетуі мен жұмыс iстеуiне байланысты барлық шығыстарды, 11 және 49-тармақтарда ескерiлген барлық шығыстарды қоса алғанда, өтейдi.
      13. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияларды жүзеге асыру рәсiмдерi орнындағы инспекция жөнiндегi Жедел басшылықта егжей-тегжейленедi.
 
                           В. ТҰРАҚТЫ РӘСIМДЕР
 
         Инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiн тағайындау
 
      14. Инспекциялық топ инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнен тұруы мүмкiн. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияларды тек осы функцияларды орындау үшiн арнайы тағайындалған бiлiктi инспекторлар жүргiзедi. Оларға арнайы тағайындалған, техникалық және әкiмшiлiк қызметшiлер, ұшқыштар экипажы мен тiлмаштар секiлдi инспекторлардың арнайы тағайындалған көмекшiлерi көмектесе алады.
      15. Инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiн тағайындау үшiн кандидаттарды қатысушы мемлекеттер немесе Техникалық хатшылықтың қызметшілерi жағдайында олардың орнындағы инспекцияның мақсаттары мен функцияларына қатысы бар арнайы бiлiмдерi мен тәжiрибесiне сүйене отырып Бас директор ұсынады. Олардың кандидатураларын қатысушы мемлекеттер алдын ала 18-тармаққа сәйкес мақұлдайды.
      16. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шарт күшiне енгеннен кейiн 30 күннен кешiктiрмей, осы қатысушы мемлекет инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерi ретiнде ұсынатын тұлғалардың тегiн, туған жылын, жынысы, дәрежесi, мамандығы мен кәсiби тәжiрибесi туралы Бас директорды хабардар етедi.
      17. Техникалық хатшылық осы Шарт күшiне енгеннен кейiн 60 күннен кешіктiрмей барлық қатысушы мемлекеттерге жазбаша түрде Бас директор мен қатысушы мемлекеттер тағайындау үшiн ұсынылған инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң алғашқы тiзiмiн, туған жылдары, жынысы мен дәрежелерi, сондай-ақ олардың мамандықтары мен кәсiби тәжiрибелерi туралы хабарлайды.
      18. Әрбiр қатысушы мемлекет тағайындау үшiн ұсынылған инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң алғашқы тiзiмiн алғандығын дереу растайды. Егер тек қатысушы мемлекет алғашқы тiзiмдi алғанын растағаннан кейiн 30 күннен кешiктiрмей, өзiнiң қабылдамағаны туралы жазбаша түрде мәлiмдемесе осы тiзiмге енген кез келген инспекторлар немесе инспекторлардың көмекшiлерi қабылданды деп саналады. Қатысушы мемлекет қарсы болу себебiн бiлдiре алады. Ұсынылған инспектор немесе инспектордың көмекшiсi бекiтiлмеген жағдайда орнындағы инспекция қызметiмен айналыспайды және өзiнiң қарсылығын бiлдiрген қатысушы мемлекеттiң юрисдикциясы мен бақылауындағы аумақта немесе кез келген басқа жерде оған қатыса алмайды. Техникалық хатшылық қабылдамағаны туралы хабарламаны алғандығын дереу растайды.
      19. Бас директор мен қатысушы мемлекет инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерi тiзiмiне қосымша мен өзгерiс ұсынған әр ретте, ауыстырушы инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерi алғашқы тiзiмде көрсетiлгендей қолданыстағы тәртiпте тағайындалады. Қатысушы мемлекеттердiң әрқайсысы өзi ұсынған инспекторлар немесе инспекторлардың көмекшiлері бұдан әрi инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң мiндеттерiн атқара алмаса, бұл туралы дереу Техникалық хатшылықты хабардар етедi.
      20. Техникалық хатшылық инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң тiзiмiн жаңартады және барлық қатысушы мемлекеттердi кез келген қосымшалар мен өзгерiстер туралы хабардар етедi.
      21. Жергiлiктi жерлердегi инспекцияға сұрау салушы қатысушы мемлекет инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерi тiзiмiнен сол немесе өзге бiр инспекторды IV баптың 61-тармағына сәйкес оның бақылаушысы ретiнде бой көрсетуi үшiн ұсына алады.
      22. 23-тармақты сақтай отырып қатысушы мемлекет кез келген уақытта қабылданған инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнен бас тарта алады. Ол Техникалық хатшылыққа өзiнiң қарсылығы туралы жазбаша түрде хабардар етедi және қарсылық себебiн көрсете алады. Осындай қарсылық Техникалық хатшылықты хабардар еткен соң 30 күннен кейiн қолданыла бастайды. Техникалық хатшылық қарсылық туралы хабарламаны алғандығын дереу растайды және қатысушы мемлекеттердi алынатын және ұсынылатын кандидаттарын осы қатысушы мемлекет үшiн инспекторлыққа немесе инспектордың көмекшiлiгiне тағайындалғандығының тоқтатылған күнi туралы хабар етедi.
      23. Инспекция туралы хабардар етiлген қатысушы мемлекет инспекцияға арналған мандатта айтылған инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң кез келгенiн инспекциялық топтан шығаруға тырыспайды.
      24. Қатысушы мемлекет қабылдаған инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң саны инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң тиiстi санын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi болуы қажет. Егер Бас директордың пiкiрiнше, ұсынылған инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiн қатысушы мемлекеттiң қабылдамауы инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң жеткiлiктi санын тағайындауға кедергi келтiретiн болса немесе жергiлiктi жерлердегi инспекция мiндеттерiнiң тиiмдi орындалуын өзгеше түрде қиындататын болса, Бас директор проблеманы Атқару кеңесiне табыс етедi.
      25. Инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерi тiзiмiне енгiзiлген әрбiр инспектор тиiстi дайындықтан өтедi. Осындай дайындықты Техникалық хатшылық жергiлiктi жерлердегi инспекция жөнiндегi Жедел басшылықта көрсетiлген рәсiмдерге сәйкес қамтамасыз етедi. Техникалық хатшылық қатысушы мемлекеттердiң келiсiмiмен инспекторларды дайындау кестесiн үйлестiредi.
 
                       Артықшылықтар мен иммунитеттер
 
      26. Инспекторлар мен инспекторлардың көмекшiлерiнiң 18-тармақта көзделген алғашқы немесе кейiн 19-тармаққа сай өзгертiлген тiзiмiн алған соң, әрбiр қатысушы мемлекет өздерiнiң ұлттық рәсiмдерiне сәйкес және инспекторлар немесе инспекторлардың көмекшiлерiнiң өтiнiмiмен әрбiр инспекторға және инспектордың көмекшiсiне инспекциялық қызметтi жүргiзу мақсатында осы қатысушы мемлекеттiң аумағына енуге және онда тек инспекциялық қызметтi жүргiзу мақсатында болуға рұқсат ететiн көпреттiк кiру/шығу не/немесе транзиттi визалар мен басқа да құжаттарды беруге мiндеттi. Осы мақсатта әрбiр қатысушы мемлекет қажеттi визаларды немесе жол жүру құжаттарын, өтiнiмдi алысымен немесе қатысушы мемлекеттiң аумағына инспекциялық топтың келуiне қарай 48 сағаттан кешiктiрмей бередi. Осы құжаттар инспектор мен инспектордың көмекшiсi тек инспекциялық қызметтi жүргiзу мақсатында инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң аумағында болуы қаншалықты қажет болса, соншалықты күшiнде болады.
      27. Инспекциялық топтың мүшелерi өз функцияларын тиiмдi орындаулары үшiн оларға а)-i)-тармақтарында мазмұндалған артықшылықтар мен иммунитеттер ұсынылады. Артықшылықтар мен иммунитеттер инспекциялық топтың мүшелерiне, жекелеген адамдардың өз пайдалары үшiн емес, осы Шарттың мүдделерiнде берiледi. Осы артықшылықтар мен иммунитеттер оларға инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң аумағына келуi мен осы аумақтан кетуiне дейiнгi кезеңде және осыдан кейiн олардың ресми функцияларын орындау барысында жүргiзген бұрынғы iс-қимылдарына қатысты ұсынылады:
      а) Инспекциялық топтың мүшелерi 1961 жылғы 18 сәуiрдегi дипломатиялық қатынастар туралы Вена келiсiм-шартының 29-бабына сәйкес дипломатиялық агенттер қол сұқпаушылықтың қандайын пайдаланса, сондайын пайдаланады;
      b) Осы Шартқа байланысты инспекциялық қызметтi жүзеге асыратын инспекциялық топ орналасқан тұрғын және қызмет үй-жайлары, дипломатиялық қатынастар туралы Вена келiсiмшартының 30-бабына сәйкес дипломатиялық агенттердiң үй-жайлары қол сұқпаушылықтың қандайын пайдаланса, сондайын пайдаланады;
      с) Қағаздар мен хат-хабарлар, оның iшiнде жазулар дипломатиялық қатынастар туралы Вена келiсiмшартының 29-бабының 2 тармағына сәйкес дипломатиялық агенттерiнiң барлық қағаздары мен хат-хабарлары қол сұқпаушылықтың қандайын пайдаланса, сондайын пайдаланады. Инспекциялық топтың Техникалық хатшылықпен байланыстарында кодтарды пайдалануға құқығы болады;
      d) Инспекциялық топ мүшелерi алып жүретiн сынамалар мен бекiтiлген жабдықтар осы Шартта мазмұндалған ережелер сақтала отырып қол сұқпаушылықпен пайдаланады және барлық кедендiк баждардан босатылады. Қауiптi сынамалар тиiстi ережелерге сәйкес тасымалданады;
      е) Инспекциялық топ мүшелерiне дипломатиялық қатынастар туралы Вена келiсiмшартының 31-бабының 1, 2 және 3-тармақтарына сәйкес дипломатиялық агенттерiне қандай иммунитеттер берiлсе, сондайы ұсынылады;
      f) Осы Шартқа сай нұсқама қызметтi жүргiзушi инспекциялық топ дипломатиялық қатынастар туралы Вена келiсiмшартының 34-бабына сәйкес дипломатиялық агенттер босатылған алымдар мен салықтардан босатылады;
      g) Инспекциялық топ мүшелерiне инспекцияланушы қатысушы мемлекет аумағына қандай да бiр кедендiк бажды немесе осыған байланысты алымдарды төлеусiз, әкелiнуiне немесе әкетiлуiне заңмен тыйым салған немесе карантин ережелерiмен реттелетiн заттарды қоспағанда, жеке пайдаланатын заттарды алып келуiне рұқсат етiледi;
      h) Уақытша қызметтiк iссапарда болатын шетел үкiметтерiнiң өкiлдерiне ақша мен валютаны айырбастауға қатысты қандай жеңiлдiктер берiлсе, инспекциялық топ мүшелерiне де сондай жеңілдiктер берiледi; және
      i) Инспекциялық топ мүшелерi инспекцияланушы қатысушы мемлекет аумағында жеке пайда табу мақсатында ешқандай кәсiби немесе коммерциялық қызметпен айналысуға тиiстi емес.
      28. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет болып табылмайтын қатысушы мемлекет арқылы транзит кезiнде инспекциялық топ мүшелерiне дипломатиялық қатынастар туралы Вена келiсiмшартының 40-бабындағы 1-тармаққа сәйкес дипломатиялық агенттерге ұсынылатын артықшылықтар мен иммунитеттер берiледi. Қағаздар мен хат-хабарлар, соның iшiнде жазбалар, сондай-ақ олар алып жүретiн сынамалар мен бекiтiлген жабдықтар 27 с) мен d)-тармақтарда мазмұндалған артықшылықтар мен иммунитеттердi пайдаланады.
      29. Инспекциялық топ мүшелерi өздерiнiң артықшылықтары мен иммунитеттерiне залалсыз, инспекцияға арналған мандатқа сәйкес келетiн шамада инспекцияланушы қатысушы мемлекеттің заңдары мен қаулыларын сыйлауға мiндеттi, осы мемлекеттiң iшкi iстерiне араласпауға мiндеттi. Егер инспекцияланушы қатысушы мемлекет осы Хаттамада көрсетiлген артықшылықтар мен иммунитеттердi терiс пайдалану орын алды деп санаса, онда қатысушы мемлекет пен Бас директор арасында осындай терiс пайдаланушылық орын алды ма, жоқ па - соны анықтау және мұндай факті анықталған жағдайда осындай терiс пайдаланудың қайталануын болдырмау мақсатында консультациялар жүргiзiледi.
      30. Бас директордың пiкiрi бойынша осы иммунитет әдiл төрелiк жасауға кедергi жасайды және одан осы Шарттың ережелерiн жүзеге асыруға залалсыз бас тартуға болады деген жағдайда Бас директор инспекциялық топ мүшелерiне қатысты иммунитет пен юрисдикциядан бас тарта алады. Бас тарту барлық жағдайларда айқын көрсетiлуi тиiс.
      31. 27 d) тармағына сәйкес берiлетiн артықшылықтар мен иммунитеттердi қоспағанда, осы бөлiмге сәйкес инспекциялық топ мүшелерiне берілетiн артықшылықтар мен иммунитеттер бақылаушыларға да ұсынылады.
 
                               Кiру бекеттерi
 
      32. Әрбiр қатысушы мемлекет өздерiнiң кiру бекеттерiн белгiлейдi және талап етiлетiн ақпараттарды Техникалық хатшылыққа ол үшiн осы Шарт күшiне енгеннен кейiн 30 күннен кешіктiрмей ұсынады. Осындай кiру бекеттерi инспекциялық топ инспекцияның кез келген ауданына кiру бекетiнiң бiрiнен кем дегенде 24 сағаттық мерзiмде жете алатындай болып тағайындалады. Техникалық хатшылық барлық қатысушы мемлекетке кiру бекетi орналасатын жердi хабарлайды. Кiру бекеттерi, сондай-ақ шығу бекеттерi бола алады.
      33. Әрбiр қатысушы мемлекет өздерiнiң кiру бекеттерiн, бұл туралы Техникалық хатшылықты хабардар етiп, өзгерте алады. Өзгерiстер мұндай хабарламаны алған соң, Техникалық хатшылыққа барлық қатысушы мемлекеттердi тиiстi хабардар етудi қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiндей 30 күннен кейiн қолданыла бастайды.
      34. Егер Техникалық хатшылық инспекцияны уақтылы жүргiзу үшiн кiру бекеттерi жеткiлiксiз немесе қатысушы мемлекет ұсынатын кiру бекеттерi инспекцияның уақтылы жүргiзiлуiне қиындық туғызады деп санаса, ол осы проблеманы шешу үшiн тиiстi қатысушы мемлекетпен консультацияларды бастайды.
 
                Рейстен тыс ұшақтарды пайдалану рәсiмдерi
 
      35. Коммерциялық бағыттар рейстерiмен кiру бекетiнен дер кезiнде өту мүмкiн болмаған жағдайда, инспекциялық топ рейстен тыс ұшақтарды пайдалана алады. Осы Шарт ол үшiн күшiне енген соң 30 күннен кешiктiрiлмей әрбiр қатысушы мемлекет Техникалық хатшылыққа инспекциялық топ пен инспекцияға қажеттi жабдықтарды тасымалдайтын рейстен тыс ұшақтар үшiн дипломатиялық рұқсаттың тұрақты нөмiрiн хабарлайды. Авиациялық бағыттар қатысушы мемлекет пен Техникалық хатшылық арасында келiсілген осындай дипломатиялық рұқсатты беру үшiн негiз ретiнде белгiленген халықаралық әуе трассалары бойынша тартылады.
 
                      Бекiтiлген инспекциялық жабдық
 
      36. Конференция өзiнiң алғашқы сессиясында жергiлiктi жерлердегi инспекциялар барысында қолданылатын жабдықтар тiзiмiн қарайды және бекiтедi. Әрбiр қатысушы мемлекет жабдықтарды тiзiмге енгiзуге қатысты ұсыныстар жасай алады. Жергiлiктi жерлердегi инспекциялар жөнiндегi Жедел басшылықта егжей-тегжейленген жабдықтарды пайдалануға арналған айрықшалау осындай жағдайларды пайдалану мүмкiндiгi бар жағдайларда қауiпсiздiк пен құпиялылық сақтықтарын ескередi.
      37. Жергiлiктi жерлердегi инспекциялар барысында пайдалануға арналған жабдықтар 69-тармақта көрсетiлген инспекциялық қызметке арналған негiзгi жабдықтар мен әдiстерден, сондай-ақ жергiлiктi жерлердегi инспекцияларды дер кезiнде және тиiмдi жүргiзу үшiн қажеттi көмекшi жабдықтардан тұрады.
      38. Техникалық хатшылық қажет кезiнде жергiлiктi жерлердегi инспекциялар үшiн бекiтiлген барлық жабдықтар тұрпаттарының болуын қамтамасыз етедi. Жергiлiктi жерлердегi инспекция үшiн қажет болған кезде, Техникалық хатшылық жабдықтардың калибрленуiн, мазмұнын және қорғалуын тиiсiнше сертификаттайды. Кiру бекетiнде инспекцияланушы қатысушы мемлекетке жабдықтарды тексеруге жәрдем беру үшiн Техникалық хатшылық құжаттарды ұсынады және осындай сертификацияны түпнұсқаландыру үшiн пломб

салады.

     39. Кез келген тұрақты сақталушы жабдық Техникалық хатшылықтың

қамқорлығында болады. Техникалық хатшылық осындай жабдықтарға қызмет

көрсетулер мен калибрлеуге жауап бередi.

     40. Техникалық хатшылық тиiстi жағдайларда тiзбеде ескерiлген

жабдықтарды ұсынуға қатысты қатысушы мемлекеттермен уағдаластықтарға қол

жеткiзедi. Мұндай қатысушы мемлекеттер осындай жабдыққа қызмет көрсету

және калибрлеу үшiн жауап бередi.

        С. ЖЕРГIЛIКТI ЖЕРЛЕРДЕГI ИНСПЕКЦИЯҒА ҚАТЫСТЫ СҰРАУ САЛУ,

            ИНСПЕКЦИЯҒА АРНАЛҒАН МАНДАТ ЖӘНЕ ИНСПЕКЦИЯ ТУРАЛЫ

                                 ХАБАРЛАМА

                Орнындағы инспекцияға қатысты сұрау салу

     41. IV баптың 37-тармағына сәйкес орнындағы инспекцияға қатысты сұрау

салу кем дегенде мынадай ақпараттан тұрады:

 
       а) сұрау салуға себепшi болған құбылыс орналасқан жердiң мүмкiн бүлiнген көлемi көрсетiлген есептiк географиялық және тiк координаттары;
      b) картада және 2 мен 3-тармаққа сай көрсетiлетiн инспекциялауға жататын ауданның ұсынылып отырған шекаралары;
      с) инспекциялауға жататын қатысушы мемлекет немесе қатысушы мемлекеттер немесе инспекциялауға жататын ауданның немесе оның бөлiгiнiң кез келген мемлекеттiң юрисдикциясынан немесе бақылауынан тыс жерде орналасқанын көрсету;
      d) сұрау салуды туғызушы мүмкiн құбылыс ортасы;
      е) бүлiнудiң мүмкiн шамасы көрсетiлуiмен сұрау салуды туғызушы

құбылыстың есептiк уақыты;

     f) сұрау салу негiзделген барлық деректер;

     g) егер бақылаушы бар болса, ол туралы жеке мәлiметтер; және

     h) ІV бапқа сәйкес консультациялар мен түсiндiрулердiң нәтижелерi

немесе тиiстi жағдайларда осындай консультациялар мен түсiндiрулер

жүргiзiлмеуiнiң себептерi.

                       Инспекцияға арналған мандат

     42. Инспекцияға арналған мандатта:

     а) орнындағы инспекцияға қатысты сұрау салу жөнiндегi Атқару

кеңесiнiң шешiмi;

     b) инспекциялауға жататын қатысушы мемлекет немесе қатысушы

мемлекеттер атауы, не инспекция ауданының немесе оның бөлiгiнiң кез келген

мемлекеттiң юрисдикциясынан және бақылауынан тыс жерде орналасқанын

көрсету;

     с) сұрау салу негiзделген, және сұрау салынған қатысушы мемлекетпен

техникалық ақпараттағы, консультациялардағы кез келген барлық ақпарат

ескерiлген картада көрсетiлген инспекция ауданы орналасқан жерi мен

шекаралары;

     d) инспекция ауданындағы инспекциялық топтың жоспарланған қызмет

түрлерi;

     е ) инспекциялық топтың пайдалануына жататын кiру бекетi;

     f) тиiстi жағдайларда кез келген транзит немесе жайласу бекеттерi;

     g) инспекциялық топ жетекшiсiнiң тегi;

     h) инспекциялық топ мүшелерiнiң тектерi;

     i) ұсынылатын бақылаушының, егер ондай болса, тегi; және

     j) инспекция ауданында пайдалануға тиесiлi жабдықтар тiзбесi

мазмұндалады.

     Егер Атқару кеңесiнiң шешiмi IV баптың 46-49-тармақтарына сәйкес

инспекцияға арналған мандатты түрлендiру қажеттiгiн туғызса, Бас директор,

тиiстi жағдайларда, d), h) және j)-тармақшаларына қатысты мандатты жаңарта

алады. Бас директор осындай кез келген түрлендiру туралы инспекцияланатын

қатысушы мемлекеттi дереу хабардар етедi.

                          Инспекция туралы хабарлама

     43. IV баптың 55-тармағына сәйкес Бас директор жасаған хабарлама

келесi ақпаратты қамтиды:

     а) инспекцияға арналған мандат;

     b) инспекциялық топтың кiру бекетiне келетiн күнi мен уақыты;

     с) кiру бекетiне келу тәсiлi;

     d) тиiстi жағдайларда рейстiк емес ұшақ үшiн дипломатиялық рұқсаттың

тұрақты нөмiрi; және

     е) инспекция ауданында пайдалану үшiн Бас директор инспекцияланатын

қатысушы мемлекеттен сұрау салумен өтiнiш жасайтын инспекциялық топқа

қажеттi кез келген жабдық тiзбесi.

     44. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет Бас директордан хабарламаны

алғандығын хабарламаны алғаннан кейiн 12 сағаттан кешiкпей растайды.

                        D. ИНСПЕКЦИЯ АЛДЫНДАҒЫ ҚЫЗМЕТ

            Инспекцияланатын қатысушы мемлекеттiң аумағына кiру,

            кiру бекетiндегi қызмет және инспекция ауданына өту

 
       45. Инспекциялық топтың келгендiгi туралы хабардар етiлген инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекциялық топтың өз аумағына дереу енуiн қамтамасыз етедi.
      46. Кiру орнына жету үшін рейстiк емес ұшақты пайдалану кезiнде Техникалық хатшылық Ұлттық орган арқылы инспекцияланатын қатысушы мемлекетке ұшақтың осындай қатысушы мемлекеттiң әуе кеңiстiгiне кiрер алдындағы соңғы әуежайынан кiру бекетiне дейiнгi ұшу жоспарын, сол әуежайдан ұшудың жоспарланған уақытынан алты сағат бұрын ұсынады. Осындай жоспар азаматтық әуе көлiктерi үшiн азаматтық авиацияның Халықаралық ұйымының рәсiмдерiне сәйкес ресiмделедi. Техникалық хатшылық әрбiр жоспардың ескерту бөлiмiне ұшу жоспарын, дипломатиялық рұқсат нөмiрiн және ұшақтың инспекциялық ұшақ болып табылатынын куәландыратын тиiсті таңбаны енгiзедi. Егер әскери ұшақ пайдаланылатын болса, онда Техникалық хатшылық инспекцияланатын қатысушы мемлекеттен оның әуе кеңiстiгiне енуiне алдын ала рұқсат сұрайды.
      47. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң әуе кеңiстiгiне кiрер алдындағы соңғы әуежайдан инспекциялық топтың жоспарланған ұшуынан кем дегенде үш сағат бұрын инспекциялаушы қатысушы мемлекет инспекциялық топтың кiру бекетiне келудiң есептi уақытында жетуi үшiн 46-тармаққа сәйкес ресiмделген ұшу жоспарын бекiтудi қамтамасыз етедi.
      48. Қажет болған жағдайда, инспекциялық топтың жетекшiсi мен инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң өкiлi базалану бекетiн және кiру бекетiнен базалау бекетiне, егер қажет болса, инспекция ауданына дейiн ұшу жоспарын келiседi.
      49. Инспекцияланатын қатысушы мемлекет инспекциялық топтың ұшағын немесе, қажетiне қарай базалау бекетi мен инспекция ауданындағы кiру бекетiнде оны Техникалық хатшылық талап еткен тұрақпен, күзетпен, қызмет көрсетумен және жағар май құюмен қамтамасыз етуді ұйымдастырады. Мұндай ұшақтан қондыру, ұшу және осыған ұқсас алымдар алынбайды. Осы тармақ жергiлiктi жерлердегi инспекция барысында ұшып аралау үшiн пайдаланылатын ұшу аппараттарына да қолданылады.
      50. 51-тармақты сақтай отырып, инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекциялық топқа осы қатысушы мемлекет аумағына инспекцияға арналған мандатқа сәйкес бекiтiлген жабдықтарды алып кiруiне немесе Шарттың немесе осы Хаттаманың ережелерiне сәйкес оларды пайдалануға шектеулер қоймайды.
      51. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет 54-тармақта көрсетiлген мерзiмдерге залал келтiрместен, кiру орнында инспекциялық топ мүшелерiнiң қатысуымен жабдықтың 38-тармаққа сәйкес бекiтiлгенiн және сертификатталғанын тексеруге құқылы. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекцияға арналған мандатқа сай емес немесе 38-тармаққа сәйкес бекiтiлмеген және сертификатталмаған жабдықты шығарып тастай алады.
      52. Кiру орнына жетiсiмен және 54-тармақта көрсетiлген мерзiмдерге залал келтiрместен инспекциялық топтың жетекшiсi инспекцияланушы қатысушы мемлекеттің өкiлiне инспекцияға арналған мандатын және инспекциялық топ дайындаған, тексеру үшiн белгiленген қызмет түрлерi көрсетiлген инспекцияның алғашқы жоспарын ұсынады. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң өкiлдерi инспекциялық топ мүшелерiне тиiстi жағдайларда карта мен өзге де құжаттамаларды пайдалана отырып, нұсқаулар бередi. Нұсқамалық осы жағдайға қатысы бар жергiлiктi жердiң табиғи бедерiн, қауiпсiздiк және құпиялылық мәселелердi, сонымен қатар инспекцияны материалдық-техникалық қамтамасыз ету шараларын қамтиды. Инспекцияланатын қатысушы мемлекет, оның пiкiрiнше, инспекцияның мақсатына қатысы жоқ аудан шегiндегi жер жағдайын көрсете алады.
      53. Инспекция алдындағы нұсқамалықтан кейiн инспекциялық топ қажетiне қарай инспекцияның алғашқы жоспарын инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң кез келген ескертулерiн ескере отырып түрлендiредi. Түрлендiрiлген инспекция жоспары инспекцияланушы қатысушы мемлекеттің өкiлiне ұсынылады.
      54. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекциялық топтың 50 және 51-тармақтарда көрсетілген бекiтiлген жабдықтарды және жүктердi кiру бекетiнен инспекцияланатын ауданға кiру бекетiне келiп жеткеннен кейiн 36 сағаттан кешіктiрмей, егер тек 57-тармақта көрсетiлген уақыт шегiнен өзге

мерзiмдер келiсiлмесе, қауiпсiз жеткiзiлуiн қамтамасыз ету және жәрдем

көрсету үшiн қолынан келетiннiң бәрiн жасайды.

     55. Инспекциялық топ келiп жеткен аудан инспекцияға арналған мандатта

көрсетiлген ауданға сәйкес екенiн растау үшiн орналасқан жердi анықтаудың

бекiтiлген жабдықтарын пайдалануға құқылы. Инспекцияланушы қатысушы

мемлекет инспекциялық топқа осы мiндеттi орындауға жәрдемдеседi.

                        Е. ИНСПЕКЦИЯЛАРДЫ ЖҮРГIЗУ

                               Жалпы ереже

     56. Инспекциялық топ өзiнiң функцияларын Шарттың және осы Хаттаманың

ережелерiне сәйкес жүзеге асырады.

 
       57. Инспекциялық топ инспекция ауданындағы өзiнiң инспекциялық қызметiн мүмкiндiгiне қарай тез бастайды, бiрақ кiру бекетiне келгеннен соң ешбiр жағдайда да 72 сағаттан кешiктiрiлмеуi тиiс.
      58. Инспекциялық топтың қызметi өздерiнiң функцияларын дер кезiнде және тиiмдi жүзеге асыруын қамтамасыз ететiндей және инспекцияланушы қатысушы мемлекет пен инспекция ауданына қолайсыздықтар туғызбайтындай етiп ұйымдастырылады.
      59. 43 е)-тармағына сәйкес немесе инспекция барысында инспекцияланушы қатысушы мемлекеттен инспекциялық топ инспекция ауданында пайдалануы үшiн кез келген жабдықты беруге қатысты сұрау салумен өтiнген жағдайда инспекцияланушы қатысушы мемлекет мүмкiндiгiне қарай осы сұрау салуды қанағаттандырады.
      60. Инспекциялық топ жергілікті жерде инспекция барысында өзгесiмен бiрге:
      а) инспекцияға арналған мандатқа сәйкес және инспекцияланушы қатысушы мемлекет қолданатын реттелетiн қол жеткiзуге қатысты ережелерге сәйкес жасалатын қадамдарды ескере отырып, инспекцияның қалай өтетiндiгiн айқындау құқығына;
      b) инспекцияның тиiмдi жүзеге асырылуын қамтамасыз ету үшiн инспекция жоспарына қажеттi түрлендіруді қолдану құқығына;
      с) инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң ұсыныстары мен олардың инспекция жоспарына ұсынатын өзгерiстердi ескеру мiндеттемесiне;
      d) инспекция барысында туындауы мүмкiн түсiнбеушiлiктерге байланысты түсiндiрулердi сұрату құқығына;
      е) тек 69-тармақта көрсетiлген әдiстердi ғана қолдану және инспекция мақсатына қатысы жоқ қызметтен тартыну мiндеттемесiне. Топ инспекция мақсатына қатысы бар нақтылықтарды жинайды және құжаттандырады, бiрақ инспекция мақсатына анық қатысы жоқ ақпараттарды алуға және құжаттандыруға тырыспайды. Кез келген жиналған және кейiн инспекция мақсатына қатысы жоқ деп саналған материал инспекцияланушы қатысушы мемлекетке қайтарылады;
      f) инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң ұлттық мониторинг жүйесiнен және өзге де көздерден инспекцияланушы қатысушы мемлекет ұсынған сұрау салуға себеп болған құбылыстың табиғатына қатысты деректер мен түсiндiрулердi ескеру және өзiнiң баяндамасына қосу мiндеттемесiне;
      g) инспекцияланушы мемлекетке оның сұрау салуы бойынша инспекция ауданында жиналған ақпараттар мен деректердiң көшiрмелерiн беру мiндеттемесiне; және
      h) инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң құпиялылық, қауiпсiздiк және денсаулық сақтау мәселелерiн реттейтін ережелерiн сыйлау мiндеттемесiне ие болады.
      61. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет жергілікті жерде инспекция барысында өзгесiмен бiрге:
      а) инспекциялық топқа кез келген уақытта инспекция жоспарын түрлендiруге қатысты ұсынымдар беру құқығына;
      b) инспекциялық топпен байланысу үшiн өкiлiн бөлу құқығы мен мiндеттемесiне;
      с) инспекциялық топқа ол өз мiндеттерiн орындау кезiнде ерiп жүру үшiн және бүкiл инспекциялық қызметтi бақылау үшiн өз өкiлiн жолдау құқығына. Бұл инспекциялық топқа өзiнiң функцияларын орындау барысында бөгеулер немесе өзге де кедергiлер жасамауы тиiс;
      d) қосымша ақпарат беру және, оның пiкiрiнше, инспекцияға қатысы бар қосымша құжаттарды жинауға және құжаттауға қатысты сұрау салу құқығына;
      е) барлық фотографиялық өнiмдер мен өлшеулер өнiмдерiн, сондай-ақ сынамаларды зерделеу және инспекция мақсатына қатысы жоқ сезiмтал алаңдар бейнеленген кез келген фотосуреттердi немесе олардың бөлiктерiн өзiне қалдыру құқығына. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет барлық фотографиялық өнiмдер мен өлшеулер өнiмдерiнiң көшiрмелерiн алу құқығына ие болады. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет фотография өнiмдерiнiң түпнұсқалары мен алғашқы буынның фотосуреттерiн өзiнде қалдыру және фотосуреттер мен олардың бөлiктерiн өзiнiң аумағы шегiндегi бiрлесiп мөрленген сақтау орнында сақтау құқығына ие болады. Инспекциялық топтың сұрау салуымен инспекцияланушы қатысушы мемлекет фото/видео бейнелердi түсiру үшiн өзiнiң жеке фотооператорын ұсынуға құқылы. Өзгеше жағдайда осы функцияларды инспекциялық топтың мүшелерi орындайды;
      f) инспекциялық топқа өзiнiң ұлттық мониторинг жүйесi мен өзге де көздерден сұрау салуға себепшi болған құбылысқа қатысты деректер мен түсiндiрулердi ұсыну құқығына; және
      g) инспекциялық топқа инспекция барысында туындайтын кез келген түсiнбеушiлiктердi жою үшiн қажеттi түсiндiрудi ұсыну мiндеттемесiне ие болады.
 

                                Байланыс

 
 
       62. Инспекциялық топтың жергiлiктi жерлердегi инспекция барысында кез келген уақытта бiр-бiрiмен және Техникалық хатшылықпен байланысу құқығы бар. Осы мақсатта олар инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң келiсiмiмен өзiнiң тиiстi дәрежеде бекiтiлген және сертификатталған жабдықтарын, инспекцияланушы қатысушы мемлекет телекоммуникацияның басқа құралдарына қол жеткiзудi ұсынбау шамасында қолданады.
 

                                Бақылаушы

 
 
       63. IV баптың 61-тармағына сәйкес сұрау салушы қатысушы мемлекет инспекциялық топтың сол кiру немесе базалау бекетiне инспекциялық топтың келуiне жақын ақылға қонымды уақыттың кезеңi шегiнде бақылаушының келуiн үйлестiру үшiн Техникалық хатшылықпен байланысады.
      64. Бақылаушының инспекцияның барлық өн бойында инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң аумағындағы сұрау салушы қатысушы мемлекеттiң елшiлiгімен немесе елшiлiгі болмаған жағдайда сұрау салушы қатысушы мемлекеттiң өзiмен байланысуға құқығы бар.
      65. Бақылаушының инспекция ауданына келуге және инспекция ауданына және оны инспекцияланушы қатысушы мемлекет ұсынатын шектерiне қол жеткiзуiне құқығы бар.
      66. Бақылаушының инспекцияның өн бойына инспекциялық топқа ұсынымдар беруге құқығы бар.
      67. Инспекцияның өн бойына инспекциялық топ инспекцияның жүргiзiлуi мен қорытындылары туралы бақылаушыны хабардар етедi.
      68. Инспекцияның өн бойына инспекцияланушы қатысушы мемлекет бақылаушыны 11-тармақта көрсетiлгендей инспекциялық топ пайдаланатын қажеттi қолайлылықтарға сияқты қолайлылықтармен қамтамасыз етедi немесе қамтамасыз етiлуiн ұйымдастырады. Бақылаушының инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң аумағына келуiне байланысты барлық шығындарды сұрау салушы қатысушы мемлекет көтередi.
 
                  Инспекциялық қызметтiң түрлерi мен әдiстерi
 
      69. Реттелетiн қол жеткiзуге қатысты, сынамаларды iрiктеуге, олармен жұмыс iстеуге және оларды талдауға қатысты, сондай-ақ аралап ұшуға Қатысты ережелерге сәйкес инспекциялық қызметтiң мынадай түрлерi жүзеге асырылуы және мынадай тәсiлдерi қолданылуы мүмкiн:
      а) инспекциялық қызметтi қолдау ретiнде инспекция ауданының шекарасын нақтылау мен ондағы бар жер жағдайларының координаттарын бекіту үшiн әуеден және жердiң үстiнен орналасу жерiн белгiлеу;
      b) аномалиялар мен артефактiлердi табу мақсатында жердiң бетi мен астында, сондай-ақ әуеден анықтау мақсатында сырттай бақылау, бейне- және фото түсiрулер, инфрақызыл өлшеулердi қоса алғанда, көп спектрлi түсiрулер;
      с) әуеден гамма-сәулелену мониторингi мен энергетикалық шешулер талдауын пайдалана отырып, жер бетi мен жер астындағы, сондай-ақ радиациялық аномалияларды табу мен сәйкестендiру мақсатында, жер бетiндегi немесе жер астындағы радиоактивтілiк деңгейдi өлшеу;
      d) жер бетi мен жер астындағы аномалияларды табу мақсатында қатты, сұйық және газ тәрiздес экологиялық сынамаларды iрiктеу және талдау;
      е) iздестiру ауданын оқшауландыру және құбылыстың табиғатын анықтау мақсатында афтершоктардың салғырт сейсмологиялық мониторингi;
      f) үйiндi қуыстары мен аймақтарын қоса, жер асты аномалияларын табу және олардың орналасқан жерiн анықтау мақсатында резонансты сейсмометрия және белсендi сейсмикалық түсiрулер;
      g) магниттi және гравитациялы алаңдарды карталау, жер қабатынан өтетiн радарлық өлшемдер мен үлес салмақтық электр өткiзгiштiктi жер бетiнен және тиiстi жағдайларда аномалияларды немесе артефактыларды анықтау мақсатында әуеден өлшеу; және
      h) радиоактивтi сынамаларды алу мақсатында бұрғылау.
      70. Жергiлiктi жерлердегi инспекция мақұлданғаннан кейiн инспекциялық топтың IV баптың 46-тармағына сәйкес 25 күнге дейiнгi мерзiмде 69 а)-е)-тармақтарында санамаланған кез келген қызмет түрлерiн жүргiзуге және кез келген тәсiлдердi пайдалануға құқығы бар. Жергiлiктi жерлердегi инспекция мақұлдағаннан кейiн инспекциялық топтың IV баптың 47-тармағына сәйкес 69 а)-g)-тармақтарында санамаланған кез келген қызмет түрлерiн жүргiзуге және кез келген тәсiлдердi пайдалануға құқығы бар. Инспекциялық топ бұрғылауды тек Атқару кеңесi IV баптың 48-тармағына сәйкес мақұлдағаннан кейiн жүргiзедi. Егер инспекциялық топ IV баптың 49-тармағына сәйкес инспекцияның мерзiмiн ұзартуды сұратса, онда өзiнiң сұрау салуында ол өзiнiң мандатын орындау үшiн IV баптың 69-тармағында санамаланған қызмет түрлерi мен тәсiлдердiң қайсысын қолданатынын көрсетедi.
 
                             Ұшып аралаулар
 
      71. Инспекциялық топтың жергiлiктi жерлердегi инспекция барысында инспекциялық топқа инспекция ауданын таныстыру, шекараларды шағындау және жер үстiндегi инспекция үшiн жер жағдайларын оңтайландыру туралы жалпы түсiнiктiң берiлуiн және 79-тармақта көрсетiлген жабдықтарды пайдалана отырып фактологиялық деректер жинауға жәрдемдесудi қамтамасыз ету үшiн инспекция ауданын ұшып аралауға құқығы бар.
      72. Ұшып аралау iс жүзiндегi мүмкiндiгiнше тез жүргiзiледi. Инспекция ауданын ұшып аралаудың жалпы ұзақтығы 12 сағаттан аспайды.
      73. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң келiсiмiмен 79 және 80-тармақтарда көрсетiлген жабдықтарды пайдалана отырып, қосымша ұшып аралау жасалуы мүмкiн.
      74. Ұшып аралаулармен қамтылған аудан инспекция ауданынан тыс шықпауы тиiс.
      75. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет шектеулер қоюға немесе айрықша жағдайларда және орынды негiздемелер болған кезде инспекция мақсатына қатысы жоқ сезiмтал алаңдарды ұшып аралауға арналған тыйым салуға құқығы бар. Шектеулер ұшу биiктiгiне, кiру саны мен айналымдық өтулерге, iлiнiп тұру ұзақтығына, ұшу аппаратының тұрпатына, борттағы инспекторлар санына және өлшеулер тұрпаттарына немесе байқауларға қатысты болуы мүмкiн. Егер инспекциялық топ сезiмтал алаңдарды ұшып аралауға арналған шектеулер немесе тыйым салулар оларға өз мандаттарын орындауда қиындық келтiредi деп санаса, инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекцияның баламалы құралдарын ұсыну үшiн барлық ақылға қонымды күш-жiгерлердi қолданады.
      76. Ұшып аралаулар инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң аэронавигациялық ережелерi мен ұйғарымдарына сәйкес тиiсiнше ресiмделген және мақұлданған ұшу жоспары бойынша жүргiзiледi. Ұшу операцияларының өн бойында инспекцияланушы қатысушы мемлекеттерде қолданылатын ұшу қауiпсiздiгi сақталады.
      77. Ұшып аралаулар барысында әдетте тек демалу немесе жанар май құю үшiн қонуға рұқсат берiледi.
      78. Ұшып аралаулар жүргiзуге жататын қызмет түрiне, көрiну шарттарына, сондай-ақ қатысушы мемлекеттiң аэронавигациялық ережелерi мен инспекция мақсатына қатысы жоқ сезiмтал ақпараттың қауiпсiздiгi мен оны қорғау құқығына қатысты ережелерiне сәйкес келетін инспекциялық топ сұрау салған биiктiктерде жүргiзiледi. Ұшып аралау жердiң бетiнен 1500 метрден аспайтын биiктiкте жүргiзiледi.
      79. 71 мен 72-тармақтарға сәйкес жүргiзiлетiн ұшып аралау үшiн ұшу аппаратының бортында мынадай жабдықтар пайдаланылуы мүмкiн:
      а) дала бинокльдерi;
      b) орнын анықтаудың баяу жабдықтары;
      с) бейне камералар; және
      d) портативтi фотоаппараттар.
      80. Инспекторлар ұшу аппаратының бортында 73-тармаққа сәйкес жүргiзiлетiн кез келген қосымша ұшып аралаулар үшiн:
      а) көп спектрлi (оның iшiнде инфрақызыл) түсiрулердi;
      b) гамма-спектроскопияларды; және
      с) магнитті белдеудi картаға түсiруге арналып оңай орнатылған портативтiк жабдықты пайдалана алады.
      81. Ұшып аралау шамамен баяу жүрiстi, қозғалмайтын қанаты немесе көтергiш винтi бар ұшу аппаратын қолданумен жүргiзiледi. Мұндай ұшу аппараты төменде жатқан жазықтықты кедергiсiз, кең шолуды қамтамасыз етедi.
      82. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң алдын ала жедел басшылықтың техникалық талаптарына сай тиiстi дәрежеде жабдықталған өзiнiң ұшу аппаратын, сондай-ақ ұшу экипажын ұсынуға құқығы бар. Өзге жағдайда ұшу аппаратын Техникалық хатшылық ұсынады немесе жалдайды.
      83. Егер ұшу аппаратын Техникалық хатшылық ұсынған немесе жалдаған

жағдайда, инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң бекiтiлген инспекциялық

жабдықпен жабдықталғанына көз жеткiзу үшiн ұшу аппаратын тексеруге құқығы

бар. Осындай тексеру 57-тармақта белгiленген мерзiмде аяқталады.

     84. Ұшу аппаратындағы қызметкерлер құрамы:

     а) ұшу аппаратын қауіпсiз пайдалану үшiн тиiстi ұшу экипажы

мүшелерiнiң ең аз санынан;

     b) инспекциялық топтың төртке дейiнгi мүшелерiнен;

     с) инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң екi өкiлiнен;

     d) инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң келiсiмiмен, егер ондай бар

болса, бақылаушыдан; және

     е) қажетiне қарай ауызша аудармашыдан тұрады.

     85. Ұшуды жүзеге асыру рәсiмдерiн жергiлiктi жерлердегi инспекциялар

жөнiндегi Жедел басшылық егжей-тегжейлi талдайды.

                        Реттелiнетiн қол жеткiзу

 
       86. Инспекциялық топтың инспекцияланушы ауданға Шарттың және осы Хаттаманың ережелерiне сай қол жеткiзуге құқығы бар.
      87. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекцияланушы аудан шектерiнде қол жеткiзудi 57-тармақта көрсетiлген мерзiмдерге сәйкес ұсынады.
      88. IV баптың 57-тармағы мен 86-тармаққа сәйкес инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң құқықтары мен мiндеттерi:
      а) осы Хаттамаға сәйкес сезгiш қондырғылар мен жер жайларын қорғау үшiн шаралар қолдану құқығы;
      b) инспекция ауданы шегiнде қол жеткiзуге шектелген кезде баламалы құралдар көмегiмен инспекцияға арналған мандаттың талаптарын қанағаттандыру үшiн барлық ақылға қонымды жiгерлердi жұмсау мiндеттемелерiн. Инспекцияның бiр немесе одан да көп аспектiлерiнiң кез келген мәселелерiн шешу инспекциялық топтың инспекцияның басқа да аспектерiн жүзеге асыруына бөгеттер мен бөгесiндердi жасамайды; және
      с) осы Шарт және реттелетiн қол жеткiзу туралы ережелер бойынша өзiнiң мiндеттемелерiн ескере отырып, инспекциялық топтың кез келген қол жеткiзуге қатысты түпкiлiктi шешiм қабылдау құқығын қамтиды.
      89. IV баптың 57 в)-тармағы мен 88-тармаққа сәйкес жоғарыдағы инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң өзiнiң инспекцияланушы ауданы шектерiнде инспекция мақсатына қатысы жоқ құпия ақпараттардың жариялануының алдын алу мен сезiмтал қондырғылар мен жер жағдайларын қорғау үшiн шаралар қолдануға құқығы бар. Мұндай шараларға өзгесiмен бiрге:
      а) сезiмтал дисплейлердi, мүлiктер мен жабдықтарды қаптауды;
      b) инспекция мақсатына қатысты сәулеленудiң сол түрлерi мен энергиялары барын немесе жоғын анықтаумен радионуклидтiк активтiлiк пен ядролық сәулелену өлшеулерiн шектеудi;
      с) инспекция мақсатына қатысты радиоактивтi немесе өзге өнiмдердiң барын немесе жоғын анықтаумен iрiктеулердi және сынамаларды талдауды шектеу;
      d) 90 және 91-тармақтарға сәйкес үйлер мен өзге ғимараттарға реттелетін қол жеткiзудi; және
      е) 92-96-тармақтарға сәйкес қол жеткiзуi шектеулi алаңдарды мәлiмдеудi қамтиды.
      90. Өзгеше жолмен қол жеткiзiлуi мүмкiн емес ғимараттар мен өзге де құрылыстарға қол жеткiзу, кiретiн жерi бар шахтаға, басқа да өндiрiмдерге немесе үлкен көлемдi қуыстарға қол жеткiзудi қоспағанда, IV баптың 47-тармағына сәйкес инспекцияны жалғастыру мақұлданғанға дейiн кейiнге қалдырылады. Осындай ғимараттар мен құрылыстарға қолданыста инспекциялық топ осындай шахталарға, қуыстар мен өзге де өндiрiмдер кiру үшiн инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң нұсқауы бойынша тек транзитке құқығы бар.
      91. Егер IV баптың 47-тармағына сәйкес инспекцияны жалғастыру мақұлданғаннан кейiн инспекциялық топ инспекцияланушы қатысушы мемлекетке ғимараттар мен өзге де құрылыстарға қол жеткiзудiң инспекцияға арналған мандатты орындау үшiн қажеттiгiн және мандатта рұқсат етiлген қажеттi қызмет түрлерiнен тыс жүргiзу мүмкiн еместiгiн көз жеткiзумен жария етсе, инспекциялық топтың осындай ғимараттар мен өзге де құрылыстарға қол жеткiзуге құқығы бар. Инспекциялық топтың жетекшiсi осындай қол жеткiзудiң мақсатын, инспекторлардың нақты санын, сондай-ақ атқарылатын қызмет түрлерiн көрсетумен нақты ғимараттарға немесе құрылыстарға қол жеткiзуге сұрау салады. Қол жеткiзудiң шарты инспекциялық топ пен инспекцияланушы қатысушы мемлекет арасында келiссөздер жүргiзуге жатады. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң ғимараттар мен өзге де құрылыстарға қол жеткiзуге шектеулердi немесе ерекше жағдайларда және ақылға қонымды негiздеген кезде тыйым салуды белгiлеуге құқығы бар.
      92. Қол жеткiзiлуi шектеулi алаңдарды мәлiмдеген кезде 89 е)-тармағына сәйкес осындай әрбiр алаң төрт шаршы километрден аспайды. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң қол жеткiзiлуi шектеулi алаң ретiнде 50 шаршы километрге дейiнгi жердi мәлiмдеуге құқығы бар. Егер қол жеткiзiлуi шектелген алаң бiреуден көп болса, онда әрбiр алаң кез келген осындай алаңнан кем дегенде 20 метр қашықтықта болады. Әрбiр қол жеткiзiлуi шектелген алаңның нақты анықталған шекаралары болады.
      93. Қол жеткiзу шектелген алаңның орналасқан жерi мен шекаралары инспекциялық топтың жетекшiсiне, инспекциялық топ жердiң толық немесе осындай алаңның бөлiгiне қол жеткiзудi сұраған уақытынан кешiктiрмей хабардар етiледi.
      94. Инспекциялық топтың қол жеткiзiлуi шектелген алаң шекараларына дейiн де өзiнiң инспекциясын жүргiзу үшiн қажетті жабдықтарды орнатуға және басқа қадамдарды жасауға құқығы бар.
      95. Инспекциялық топқа қол жеткiзу шектелген алаң шегiнде осы алаң шекарасынан ашық жерлердi сырттай бақылауға рұқсат етiледi.
      96. Инспекциялық топ инспекцияға арналған мандатты орындау үшiн мәлiмделген қол жеткiзiлуi шектелген алаң шегiнен тыс жерлерде мұндай қол жеткiзулердi сұратпас бұрын ақылға қонымды күш-жiгерлердi жұмсайды. Егер кез келген уақытта инспекциялық топ инспекцияланушы қатысушы мемлекетке инспекцияға арналған мандатты орындау үшiн қол жеткiзiлуi шектелген алаңға қол жеткiзудiң қажеттiгiн және мандатта рұқсат етiлген қажеттi қызмет түрлерiн сырттан жүргiзу мүмкiн еместiгiн көз жеткiзе жария етсе, инспекциялық топтың кейбiр мүшесiне мұндай алаң шегiнде өздерiнiң нақты мiндеттерiн орындау үшiн қол жеткiзу құқығы ұсынылады. Инспекторлар саны инспекцияға байланысты мiндеттердi орындауға қажеттi ең аз мөлшерде болады. Осындай қол жеткiзудiң шарттары инспекциялық топ пен инспекцияланушы қатысушы мемлекет арасындағы келiссөздер арқылы келiсуге жатады.
 
                    Сынамаларды iрiктеу, сынамалармен жұмыс
                         iстеу және сынамаларды талдау
 
      97. Инспекциялық топтың 86-96 және 98-100-тармақтарды сақтай отырып, тиiстi сынамаларды инспекция ауданында iрiктеуге және ол жерден алып шығуға құқығы бар.
      98. Инспекциялық топ бұл мүмкiн болған әрбiр кезде, сынамаларды сол жерде талдайды. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттің өкiлдерiнің сынамаларды орнында талдауға қатысуға құқығы бар. Инспекциялық топтың сұрау салуымен инспекцияланушы қатысушы мемлекет келiсiлген рәсiмдерге сәйкес сынамаларды орнында талдауға жәрдем бередi. Инспекциялық топтың сынамаларды орнында қажеттi талдау мүмкiн еместiгiн жария еткен жағдайда, сынамаларды ол жерден тыс, Ұйым тағайындаған зертханаларға жiберуге құқығы бар.
      99. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң барлық iрiктелген сынамалардың осы сынамалар талдауға тартылған кезде бөлiгiн өзiнде қалдыруға және сынамалардың көшiрме нұсқасын алуға құқығы бар.
      100. Инспекцияланушы қатысушы мемлекеттiң кез келген пайдаланылмаған сынамалар мен олардың бөлiктерiн қайтаруға сұрау салуға құқығы бар.
      101. Тағайындалған зертханалар орнынан тыс жiберiлген сынамалардың химиялық және физикалық талдауларын жүргiзедi. Осындай талдаудың бүге-шүгесi жергiлiктi жерлердегi инспекция жөнiндегi Жедел басшылықта баяндалады.
      102. Бас директор сынамалардың қауiпсiздiгiне, бүтiндiгi мен сақталуына, сонымен қатар орнынан тыс берiлетiн сынамалардың құпиялылығын қорғауды қамтамасыз етуге негiзгi жауапкершiлiктi көтередi. Бас директор оны жергiлiктi жерлердегi инспекция жөнiндегi Жедел басшылықтағы рәсiмдерге сәйкес жүзеге асырады. Бас директор кез келген жағдайда:
      а) сынамаларды iрiктеудi, сынамалармен жұмыс iстеудi, сынамаларды тасымалдау мен талдауды сәйкестендiретiн қатаң режим белгілейдi;
      b) түрлi талдауларды жүргiзу үшiн тағайындалған зертханаларды сертификаттайды;
      с) осы тағайындалған зертханалардағы жабдықтар мен рәсiмдердiң, жұмылдырылған талдау жабдықтары мен рәсiмдердiң стандартталуын қадағалауды жүзеге асырады;
      d) осы зертханаларды сертификаттауға байланысты және мобильдi жабдықтар мен рәсiмдерге байланысты бақылауды жүзеге асырады;
      е) тағайындалған зертханалар қатарынан талдауды немесе басқа нақты тексеруге байланысты функцияларды орындайтын зертханаларды iрiктейдi.
      103. Талдау тыс жерде жүргiзiлген кезде сынамаларды талдау кем дегенде екi зертханада жүргiзiледi. Техникалық хатшылық сынаманың жедел талдануын қамтамасыз етедi. Техникалық хатшылық сынамалардың есебiн жүргiзедi және кез келген пайдаланылмаған сынамалар немесе олардың бөлiгi Техникалық хатшылыққа қайтарылады.
      104. Техникалық хатшылық инспекция мақсатына қатысы бар сынамалардың талдану нәтижелерiн жинақтайды. Бас директор IV баптың 63-бабына сәйкес кез келген осындай нәтижелердi дереу инспекцияланушы қатысушы мемлекетке қайтарып алуға, содан соң Атқару кеңесi мен барлық басқа қатысушы мемлекеттерге табыс етедi және тағайындалған зертханаларда пайдаланылатын жабдықтар мен әдiстерге қатысты ақпаратқа қосады.
 
              Кез келген мемлекеттiң заңдық құзыретiнен немесе
          бақылауынан тыс жатқан аудандарда инспекцияларды жүргiзу
 
      105. Кез келген мемлекеттің юрисдикциясынан және бақылауынан тыс жатқан аудандарда жергiлiктi жерлердегi инспекцияны жүргiзу кезiнде Бас директор тиiстi қатысушы мемлекеттермен кеңеседi және инспекциялық топтың инспекция ауданына шұғыл жетуiне жәрдемдесу үшiн транзиттiң немесе базалаудың кез келген бекеттерiн келiседi.
      106. Аумағында транзит немесе базалау бекеті бар қатысушы мемлекеттер, мүмкiндiгiнше инспекциялық топқа, олардың жүктерi мен жабдықтарының жеткiзiлуiн қоса алғанда, инспекцияның жүргізiлуiне жәрдем бередi, сонымен бiрге 11-тармақта көрсетiлген тиiстi қолайлылықтарды ұсынады, Ұйым барлық жәрдемдескен қатысушы мемлекеттердiң барлық жұмсаған шығындарын өтейдi.
      107. Атқару кеңесi мен Бас директор қатысушы мемлекеттермен инспекцияны кез келген мемлекеттiң юрисдикциясынан және бақылауынан тыс жатқан аудандарда жүргiзуге жәрдем беру үшін тұрақты рәсiмдерге қатысты келiссөздер жүргiзе алады.
      108. Бiр немесе бiрнеше қатысушы мемлекет кез келген мемлекеттiң юрисдикциясынан және бақылауынан тыс жатқан аудандардағы түсiнiксiз құбылысты осы аудандағы жергiлiктi жерлердегi инспекцияға сұрау салмас бұрын тексергенде, осындай тексерулердiң кез келген нәтижелерiн Атқару кеңесi 4 бапқа сәйкес пiкiрсайыс барысында ескередi.
 
                      Инспекциядан кейiнгi рәсiмдер
 
      109. Инспекциялық топ инспекция аяқталғаннан кейiн инспекциялық топтың алғашқы қорытындыларын қарау және кез келген түсiнiспеушiлiктердi жою үшiн қатысушы мемлекет өкiлiмен кездесу өткiзедi. Инспекциялық топ қатысушы мемлекет өкiлiне стандарттық нысандағы жазбаша түрде мазмұндалған алғашқы қорытындыларын, сонымен қатар инспекция ауданынан 98-тармаққа сәйкес шығарылған сынамалар мен кез келген басқа материалдардың тiзбесiн ұсынады. Бұл құжатқа инспекция жетекшiсi қол қояды. Қатысушы мемлекеттiң өкiлi танысқаны туралы белгi ретiнде құжатты өзiнiң қолымен бекiтедi. Кездесу инспекция аяқталғаннан кейiн 24 сағаттан кешікпей бiтедi.
 

                                  Кету

 
 
       110. Инспекциядан кейiнгi рәсiмдер аяқталғаннан соң инспекциялық топ пен бақылаушы қатысушы мемлекет аумағынан тез кетедi. Инспекцияланушы қатысушы мемлекет инспекциялық топқа жәрдем беру және кету бекетiне оның, сондай-ақ оның жабдықтары мен жүктерiнің қауiпсiз жеткiзiлуiн қамтамасыз ету үшiн қолынан келетiннің бәрiн жасайды. Егер инспекцияланушы қатысушы мемлекет пен инспекциялық топ өзгеше келiспесе, кету үшiн сол кiру бекетi пайдаланылады.
 

                                 III БӨЛIМ

                          СЕНIМДI НЫҒАЙТУ ШАРАЛАРЫ

 
 
       1. IV баптың 68-тармағына сәйкес қатысушы мемлекет бiр реттiк жарылыс түрiнде жарылыс материалының 300 немесе бiр тоннадан аса тротилдiк баламасын пайдалана отырып, өзiнiң кез келген аумағында немесе өзiнiң юрисдикциясындағы және немесе бақылауындағы кез келген аумақта жүргiзiлетiн кез келген химиялық жарылыс туралы өз еркiмен Техникалық хатшылықты хабардар етедi. Мүмкiндiгiне қарай осындай хабарландыру дер кезiнде жүргiзiледi. Мұндай хабарламада пайдаланылатын жарылыс заттарының орналасқан жерi, уақыты, саны мен түрi туралы, сонымен қатар жарылыстың конфигурациясы мен мақсаты туралы деректер көрсетiледi.
      2. Әрбiр қатысушы мемлекет осы Шарт күшiне енгеннен кейiн барынша тез жарылыс күшi 300 тоннадан аса тротилге балама кез келген басқа химиялық жарылыстарды ұлттық пайдалануға қатысты ақпаратты Техникалық хатшылыққа өз еркiмен ұсынып отырады және жыл сайын оны жаңартады. Атап айтқанда, әрбiр қатысушы мемлекет:
      а) жарылыс жүргiзiлетiн алаңдардың географиялық орналасқан жерiн;
      b) оларды жасау жөнiндегі операциялардың сипатын, сонымен қатар осындай жарылыстардың бейiнi мен жиiлiгiн;
      с) кез келген тиiстi басқа мәлiметтердi, егер олар болса, хабарлауға; және Техникалық хатшылыққа Халықаралық мониторинг жүйесi байқаған кез келген осындай құбылыстың шығу тегiн анықтауға жәрдемдеседi.
      3. Қатысушы мемлекет өз еркiмен және өзара қолайлы негiзде Техникалық

хатшылық өкiлдерiн немесе басқа қатысушы мемлекеттердi оның аумағы шегiнде

1 мен 2-тармақтарда аталған алаңдарды көруге шақырады.

     4. Қатысушы мемлекеттер Халықаралық мониторинг жүйесiн калибрлеу

мәнiне арналған Техникалық хатшылықпен химиялық жарылыстарды калибрлеудi

жүргізуге немесе басқа мақсаттарда жоспарланатын химиялық жарылыстар

туралы тиiстi ақпаратты ұсыну үшiн байланысады.

                           Хаттамаға 1-қосымша

    1-А кесте. Алғашқы желiнi құрайтын сейсмологиялық станциялар тiзбесi

___________________________________________________________________________

Станцияға        !  Орналасқан       !           !           !

жауапты          !    жері           !   Ендік   !  Бойлық   !  Тұрпат

мемлекет         !                   !           !           !

_________________!___________________!___________!___________!_____________

1.  Аргентина      PLCA                 40.7 о.е.   70.6 б.б.   3-K

                   Пасо-Флорес

2.  Австралия      WRA                  19.9.о.е.   134.3 ш.б.  сейсмотоп

                   Варамунга,

                   Солтүстiк аумақ

3.  Австралия      ASAR                 23.7 о.е.   133.9 ш.б.  сейсмотоп

                   Алис-Спирингс,

                   Солтүстiк аумақ

4.  Австралия      STKA                 31.9 о.е.   141.6.ш.б.  3-K

                   Стивинс-Крик,

                   Оңтүстiк Австралия

5.  Австралия      MAW                  67.6 о.е.   62.9 ш.б.   3-K

                   Моусон, Антарктика

6.  Боливия        LPAZ                 16.3 о.е.   68.1 б.б.   3-K

                   Ла-Пас

7.  Бразилия       BDFB                 15.6 о.е.   48.0 б.б.   3-K

                   Бразилия

8.  Канада         ULMC                 50.2 с.е.   95.9 б.б.   3-K

                   Лак-дю-Бонне,

                   Манитоба     

9.  Канада         YKAC                 62.5 с.е.   114.6 б.б.  сейсмотоп

                   Йеллоунайф,

                   Солтүстік-Батыс

                   аумақтары

10. Канада         SCH                  54.8 с.е.   66.8 б.б.   3-K

                   Шеффервилл,

                   Квебек

11. Орталық        BGCA                 05.2 с.е.   18.4 ш.б.   3-K

    Африка         Банги

    Республикасы

12. Қытай          HAI                  49.3 с.е.   119.7 ш.б.  3-К>сейсмо

                   Хайлар                                       топ

13. Қытай          LZH                  36.1 с.е.   103.8 ш.б.  3-К>сейсмо

                   Ланьчжоу                                     топ

14. Колумбия       XSA                  04.9 с.е.   74.3 б.б.   3-K

                   Эль-Росаль

15. Кот-д'         DBIC                 06.7 с.е.   04.9 б.б.   3-K

    Ивуар          Димбокро

16. Египет         LXEG                 26.0 с.е.   33.0 ш.б.   сейсмотоп

                   Луксор

17. Финляндия      FINES                61.4 с.е.   26.1 ш.б.   сейсмотоп

                   Лахти

18. Франция        PPT                  17.6 о.е.   149.6 б.б.  3-K

                   Таити

19. Германия       GEC2                 48.9 с.е.   13.7 ш.б.

                   Фрайунг

20. Анықтау        Анықтау қажет        Анықтау     Анықтау     Анықтау

    қажет                               қажет       қажет       қажет

21. Иран           THR                  35.8 с.е.   51.4 ш.б.   3-K

    (Ислам         Тегеран

    Республикасы)

22. Жапония        MJAR                 36.5 с.е.   138.2 ш.б.  сейсмотоп 

                   Мацусиро

23. Қазақстан      МАК                  46.8 с.е.   82.0 ш.б.   сейсмотоп

                   Мақаншы

24. Кения          KMBO                 01.1.о.е.   37.2 ш.б.   3-K

                   Килимамбого             

25. Монғолия       JAVM                 48.0 с.е.   106.8 ш.б.  3-К>

                   Джавхлант                                    сейсмотоп

26. Нигер          Жаңа алаң            анықтау     анықтау     3-К> 

                                        қажет       қажет       сейсмотоп

27. Норвегия       NAO                  60.8 с.е.   10.8 ш.б.   сейсмотоп

                   Хамар

28. Норвегия       ARAO                 69.5 с.е.   25.5 ш.б.   сейсмотоп

                   Карасйок

29. Пәкистан       PRPK                 33.7 с.е.   73.3 ш.б.   сейсмотоп

                   Пари

30. Парагвай       CPUP                 26.3 о.е.   57.3 б.б.   3-K

                   Вилья Флорида

31. Корея          KSRS                 37.5 с.е.   127.9 ш.б.  сейсмотоп

    Республикасы   Вонджу

32. Ресей          KBZ                  43.7 с.е.   42.9 ш.б.   3-K

    Федерациясы    Хабаз

33. Ресей          ZAL                  53.9 с.е.   84.8 ш.б.   3-К>

    Федерациясы    Залесово                                     сейсмотоп

34. Ресей          NRI                  69.0 с.е.   88.0 ш.б.   3-К>

    Федерациясы    Норильск                                     сейсмотоп

35. Ресей          PDY                  59.6 с.е.   112.6 ш.б.  3-К>

    Федерациясы    Пеледуй                                      сейсмотоп

36. Ресей          PET                  53.1 с.е.   157.8 ш.б.  3-К>

    Федерациясы    Петропавловск-                               сейсмотоп

                   Камчатск

37. Ресей          USK                  44.2 с.е.   132.0 ш.б.  3-К>

    Федерациясы    Уссурийск                                    сейсмотоп

38. Сауд                                анықтау     анықтау     анықтау

    Аравиясы       Жаңа алаң             қажет       қажет       қажет

39. Оңтүстiк       BOSA                 28.6 о.е.   25.6 ш.б.   3-K

    Африка         Босхоф

40. Испания        ESDC                 39.7 с.е.   04.0 б.б.   сейсмотоп

                   Сонсека

41. Таиланд        CMTO                 18.8 с.е.   99.0 ш.б.   сейсмотоп

                   Чиангмай

42. Тунис          THA                  35.6 с.е.   08.7 ш.б.   3-K

                   Тала

43. Түркия         BRTR                 39.9 с.е.   32.8 ш.б.   сейсмотоп

                   Бельбаши,

                   сейсмотоп Кескинге

                   қайта көшірiледi

44. Түрiкменстан   GEYT                 37.9 с.е.   58.1 ш.б.   сейсмотоп

                   Әлібек

45. Украина        AKASG                50.4 с.е.   29.1 ш.б.   сейсмотоп

                   Малин

46. Америка        LJTX                 29.3 с.е.   103.7 б.б.  сейсмотоп

    Құрама         Лахитас, Техас

    Штаттары      

47. Америка     

    Құрама         MNV                  38.4 с.е.   118.2 б.б.  сейсмотоп

    Штаттары       Мина-Невада

48. Америка        PIWY

    Құрама         Пайндейл,            42.8 с.е.   109.6 б.б.  сейсмотоп

    Штаттары       Вайоминг

49. Америка       

    Құрама         ELAK                 64.8 с.е.   146.9 б.б.  сейсмотоп

    Штаттары       Эйелсон, Аляска

50. Америка

    Құрама         VNDA                 77.5 ш.е.   161.9 ш.б.  3-K

    Штаттары       Ванда Антарктика

__________________________________________________________________________

Ескерту: 3-К> сейсмотоп: Осы алаңдарда операциялар Халықаралық мониторинг

         жүйесi шеңберiнде оны кейiн сейсмотопқа қайта түрлендiрумен үш

         компоненттi станция базасында басталатынын көрсетедi.

  1-В кесте. Көмекшi желiлердi құрайтын сейсмологиялық станциялар тiзбесi

___________________________________________________________________________

Станцияға        ! Орналасқан         !           !            !

жауапты          !   жері             !   Ендік   !  Бойлық    ! Тұрпат

мемлекет         !                    !           !            !

_________________!____________________!___________!____________!___________

1.   Аргентина     CFA                   31.6 о.е.   68.2 б.б.   3-K

                   Коронель-Фонтана

2.   Аргентина     USHA                  55.0 о.е.   68.0 б.б.   3-K

                   Ушуая

3.   Армения       GNI                   40.1 с.е.   44.7 ш.б.   3-K

                   Гарни

4.   Австралия     CTA                   20.1 о.е.   146.3 ш.б.  3-K

                   Чартерс-Тауэрс,

                   Квинсленд

5.   Австралия     FITZ                  18.1 о.е.   125.6 ш.б.  3-K

                   Фицрой-Кроссинг

                   Батыс Австралия

6.   Австралия     NWAO                  32.9 о.е.   117.2 ш.б.  3-K

                   Наррорджин, Батыс

                   Австралия

7.   Бангладеш     CHT                   22.4 с.е.   91.8 ш.б.   3-K

                   Читтагонг

8.   Боливия       SIV                   16.0 о.е.   61.1 б.б.   3-K

                   Сан-Игнасио

9.   Вотсвана      LBTB                  25.0 о.е.   25.6 ш.б.   3-K

                   Лобаце

10.  Бразилия      PTGA                  0.7 о.е.    60.0 б.б.   3-K

                   Питинга

11.  Бразилия      RGNB                  6.9 о.е.    37.0 б.б.   3-K

                   Риу-Гранди-ду-Норти    

12.  Канада        FRB                   63.7 с.е.   68.5 б.б.   3-K

                   Икалуит, Солтүстiк

                   Батыс аумағы

13.  Канада        DLBC                  58.4 с.е.   130.0 б.б.  3-K

                   Дис-Лейк, Британ

                   Колумбиясы

14.  Канада        SADO                  44.8 с.е.   79.1 б.б.   3-K

                   Садова, Онтарио

15.  Канада        BBB                   52.2 с.е.   128.1 ш.б.  3-K

                   Белла-Белла Британ

                   Колумбиясы

16.  Канада        MBC                   76.2 с.е.   119.4 б.б.  3-K

                   Моулд-Бей, Солтүстiк

                   Батыс аумақтар

17.  Канада        INK                   68.3 с.е.   133.5 б.б.  3-K

                   Инувик, Солтүстiк

                   Батыс аумақта

18.  Чили          RPN                   27.2 о.к.   109.4 б.б.  3-K

                   Пасха аралы

19.  Чили          LVC                   22.6 о.е.   68.9 б.б.   3-K     

                   Лимон-Верде

20.  Қытай         BJT                   40.0 с.е.   116.2 ш.б.  3-K

                   Байцзячжуан

21.  Қытай         KMI                   25.2 с.е.   102.8 ш.б.  3-K

                   Куньмин

22.  Қытай         SSE                   31.1 с.е.   121.2 ш.б.  3-K

                   Шэсянь

23.  Қытай         XAN                   34.0 с.е.   108.9 ш.б.  3-K

                   Сиань

24.  Кука          RAR                   21.2 о.е.   159.8 б.б.  3-K

     аралдары      Раротонга

25.  Коста-Рика    JTS                   10.3 с.е.   85.0 б.б.   3-K

                   Лас-Хунтас-де-

                   Абангарес

26.  Чехия         VRAC                  49.3 с.е.   16.6 ш.б.   3-K

     Республикасы  Вранов

27.  Дания         SFJ                   67.0 с.е.   50.6 б.б.   3-K      

                   Сенре-Стремфьорд,

                   Греландия

28.  Джибути       ATD                   11.5 с.е.   42.9 ш.б.   3-K

                   Арта-Танл

29.  Египет        KEG                   29.9 с.е.   31.8 ш.б.   3-K

                   Коттамия

30.  Эфиопия       FURI                  8.9 с.е.    38.7 ш.б.   3-K

                   Фури

31.  Фиджи         MSVF                  17.8 о.е.   178.1 ш.б.  3-K

                   Монасаву, Вити-Леву

32.  Франция       NOUC                  22.1 о.е.   166.3 ш.б.  3-K

                   Порт-Лягер,

                   Жаңа Каледония

33.  Франция       КОGКуру, Француз      5.2. с.е.   52.7 б.б.   3-K

                   Гвианасы

34.  Габон         BAMB                  1.7 о.е.    13.6 ш.б.   3-K

                   Бамбей  

35.  Германия/     САНАЭ станция,        71.7 с.е.   2.9 б.б.    3-K

     Оңтүстiк      Антарктида

     Африка       

36.  Греция        IDI                   35.3 с.е.   90.5 б.б.   3-K

                   Анойя, Крит

37.  Гватемала     RDG                   15.0 с.е.   90.5 б.б.   3-K

                   Рабир

38.  Исландия      BORG                  64.8 с.е.   21.3 б.б.   3-K

                   Боргарнес

39.  Анықтау       Анықтау қажет         Анықтау     Анықтау     Анықтау

     қажет                                қажет       қажет       қажет

40.  Индонезия     PACI                  6.5 о.е.    107. ш.б.   3-K

                   Чибинонг, Бат. Ява

41.  Индонезия     JAY                   2.5 о.е.    140.7 ш.б.  3-K

                   Джаяпура, Ириан-Джая

42.  Индонезия     SWI                   0.9 о.е.    131.2 ш.б.  3-K

                   Соронг, Ириан Джая

43.  Индонезия     PSI                   2.7 с.е.    98.9 ш.б.   3-K

                   Парапат, Суматра

44.  Индонезия     KAPI                  5.0 о.е.    119.8 ш.б.  3-K

                   Каппанг,

                   Оңт.Сулавеси

45.  Индонезия     KUG                   10.2 о.е.   123.6 ш.б.  3-K

                   Купанг, Шығ.

                   Нуса-Тенгара

46.  Иран          KRM                   30.3 с.е.   57.1 ш.б.   3-K

     (Ислам        Керман

     Республикасы)

47.  Иран          MSN                   31.9 с.е.   49.3 ш.б.   3-K

     (Ислам        Месдже-Солейман

     Республикасы)

48.  Израиль       MBH                   29.8 с.е.   34.9 ш.б.   3-K

                   Эйлат

49.  Израиль       PARD                  32.6 с.е.   35.3 ш.б.   сейсмотоп

                   Парот

50.  Италия        TNAS                  37.5 с.е.   14.3 ш.б.   3-K

                   Энна, Сицилия

51.  Жапония       JNU                   33.1 с.е.   130.9 ш.б.  3-K

                   Охита, Кюсю

52.  Жапония       JOW                   26.8 с.е.   128. ш.б.   3-K

                   Кумигами, Окинава    

53.  Жапония       JHJ                   33.1 с.е.   139.8 ш.б.  3-K

                   Хатитзодзима

                   Изу аралы

54.  Жапония       JKA                   44.1 с.е.   142.6 ш.б.  33-K

                   Камикава-асахи

                   Хоккайдо

55.  Жапония       JCJ                   27.1 с.е.   142.2 ш.б.  3-K

                   Титисима, Огасаваро

56.  Иордания       -                    32.5 с.е.   37.3 ш.б.   3-K

                   Ашкоф

57.  Қазақстан     BRVK                  53.1 с.е.   70.3 ш.б.   сейсмотоп

                   Бурабай

58.  Қазақстан     KURK                  50.7 с.е.   78.6 ш.б.   сейсмотоп

                   Курчатов

59.  Қазақстан     AKTO                  50.4 с.е.   58.0 ш.б.   3-K   

                   Ақтөбе

60.  Қырғызстан    AAK                   42.6 с.е.   74.5 ш.б.   3-K

                   Ала-Арчо

61.  Мадагаскар    TAN                   18.9 о.е.   47.6 ш.б.   3-K

                   Антананариву

62.  Мали          KOWA                  14.5 с.е.   4.0 б.б.    3-K

                   Кова

63.  Мексика       TEYM                  20.2 с.е.   88.3 б.б.   3-K

                   Тепич, Веракрус

64.  Мексика       TUVM                  18.0 с.е.   94.4 б.б.   3-K

                   Тузандепети,

                   Веракрус

65.  Мексика       LPBM                  24.2 с.е.   110.2 б.б.  3-K

                   Ла-Па, Төменгі    

                   Оңтүстік

                   Калифорния

66.  Марокко       MDT                   32.8 с.е.   4.6 б.б.    3-K

                   Мидельт

67.  Намибия       TSUM                  19.1 о.е.   17.4 ш.б.   3-K

                   Цумеб

68.  Непал         EVN                   28.0 с.е.   86.8 ш.б.   3-K

                   Эверест

69.  Жаңа          EWZ                   43.5 о.е.   170.9 ш.б.  3-K

     Зеландия      Эревхон,

                   Оңтүстік арал

70.  Жаңа          RAO                   29.2 о.е.   177.9 б.б.  3-K

     Зеландия      Рауль аралы

71.  Жаңа          URZ                   38.3 о.е.   177.1 ш.б.  3-K

     Зеландия      Уревера,     

                   Солтүстік аралы

72.  Норвегия      SPITS                 78.2 с.е.   16.4 ш.б.   сейсмотоп

                   Шпицберген

73.  Норвегия      JMI                   70.9 с.е.   8.7. б.б.   3-K

                   Ян-Майен аралы 

74.  Оман          WSAR                  23.0 с.е.   58.0 ш.б.   3-K

                   Вади-Сарин

75.  Папуа-Жаңа    PWG                   9.4 о.е.    147.2 ш.б.  3-K

     Гвенея        Порт-Морсби

76.  Папуа-Жаңа    BIAL                  5.3 о.е.    151.1 ш.б.  3-K

     Гвенея        Биалла

77.  Перу          CAJP                  7.0 о.е.    78.0 б.б.   3-K

                   Кахамарка

78.  Перу          NHA                   12.0 о.е.   76.8 б.б.   3-K

                   Нана

79.  Филипины      DAV                   7.1 с.е.    125.6 ш.б.  3-K

                    Давао, Минданао

80.  Филиппины     TGY                   14.1 с.е.   120.9 ш.б.  3-K

                   Тагэйтэй, Лусон

81.  Румыния       MLR                   45.5 с.е.   25.9 ш.б.   3-K

                   Мунтеле-Росу

82.  Ресей         KIRV                  58.6 с.е.   49.4 ш.б.   3-K

     Федерациясы   Киров

83.  Ресей         KIVO                  44.0 с.е.   42.7 ш.б.   сейсмотоп

     Федерациясы   Кисловодск

84.  Ресей         ORN                   55.1 с.е.   36.6 ш.б.   3-K

     Федерациясы   Обнинск

85.  Ресей         ARV                   56.4 с.е.   58.6 ш.б.   3-K

     Федерациясы   Арти    

86.  Ресей         SEY                   62.9 с.е.   152.4 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Сеймчан

87.  Ресей         TLIY                  51.7 с.е.   103.6 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Талая

88.  Ресей         YAK                   62.9 с.е.   129.7 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Якутия

89.  Ресей         UDG                   51.1 с.е.   132.3 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Ургал

90.  Ресей         BIL                   68.0 с.е.   166.4 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Билибино

91.  Ресей         TIXI                  71.6 с.е.   128.9 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Тикси

92.  Ресей         YSS                   47.0 с.е.   142.8 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Оңт.Сахалин

93.  Ресей         MA2                   59.6 с.е.   150.8 ш.б.  3-K

     Федерациясы   Магадан

94.  Ресей         ZIL                   53.9 с.е.   57.0 ш.б.   3-K

     Федерациясы   Зилим    

95.  Самоа         AFI                   13.9 б.е.   171.8 б.б.  3-K

                   Афиамалу 

96.  Сауд          PAYN                  23.6 с.е.   45.6 ш.б.   3-K

     Аравиясы      Ар-Рейн

97.  Сенегал       MBO                   14.4 с.е.   17.0 б.б.   3-K

                   Мбур

98.  Соломон       HNR                   9.4 б.е.    160.0 ш.б.  3-K

     аралдары      Хониара,

                   Гуадаканал

99.  Оңтүстік      SUR                   32.4 б.е.   20.8 ш.б.   3-K

     Африка        Сатерленд

100. Шри-Ланка     COC                   6.9 с.е.    79.9 ш.б.   3-K

                   Коломбо

101. Швеция        HFS                   60.1 с.е.   13.7 ш.б.   сейсмотоп

                   Хагфрос     

102. Швецария      DAVOS                 46.8 с.е.   9.8 ш.б.    3-K

                   Давос    

103. Уганда        MBRU                  0.4 с.е.    30.4 ш.б.   3-K

                   Мбарара

104. Құрама        EKA                   55.3 с.е.   3.2.б.б.    сейсмотоп

     Корольдықтар  Эксдейлмуир       

105. Америка       GUMO                  13.6 с.е.   144.9 ш.б.  3-K

     Құрама        Гуам, Мариан

     Штаттары      аралдары

106. Америка       RMSA                  64.8 б.е.   64.1 б.б.   3-K

     Құрама        Палмер станциясы

     Штаттары      Антарктика

107. Америка       TKL                   35.7 с.е.   83.8 б.б.   3-K

     Құрама        Тукаличи-Кадернс,

     Штаттары      Теннесси

108. Америка       PFCA                  33.6 с.е.   116.5 б.б.  3-K

     Құрама        Пиньон-Флет,

     Штаттары      Калифорния

109. Америка       YBH                   41.7 с.е.   122.7 б.б.  3-K

     Құрама        Уайрика,

     Штаттары      Калифорния

110. Америка       KDC                   57.8 с.е.   152.5 б.б.  3-K

     Құрама        Кадьяк аралы,

     Штаттары      Аляска

111. Америка       ALQ                   35.0 с.е.   106.5 б.б.  3-K

     Құрама        Альбукерк, 

     Штаттары      Нью-Мексико

112. Америка       ATTU                  52.8 с.е.   172.7 ш.б.  3-K

     Құрама        Атту аралы,

     Штаттары      Аляска

113. Америка       ELK                   40.7 с.е.   115.2 б.б.  3-K

     Құрама        Элко,Невада

     Штаттары    

114. Америка       SPA                   90.0 б.е.     -         3-K

     Құрама        Оңт. Полюс,

     Штаттары      Антарктика

115. Америка       NEW                   48.3 с.е.   117.1 б.б.  3-K

     Құрама        Ньюпорт,

     Штаттары      Вашингтон

116. Америка       SJG                   18.1 с.е.   66.2 б.б.   3-K

     Құрама        Сан-Хуан,

     Штаттары      Пуэрто рико

117. Венесуэлла    SDV                   8.9 с.е.    70.6 б.б.   3-K

                   Санто-Доминго

118. Венесуэлла    PCRV                  10.2 с.е.   64.6 б.б.   3-K

                   Пуэтро-ла-Крус

119. Замбия        LSZ                   15.3 о.е.   28.2 ш.б.   3-K

                   Лусако

120. Зимбабве      BUL                    Хабар       Хабар      3-K

                   Булавайо              берілуі     берілуі  

                                           тиіс        тиіс

___________________________________________________________________________

                2-А кесте. Радионуклидті станциялар тізбесі

___________________________________________________________________________

Станцияға       !   Орналасқан               !             !

жауапты         !      жері                  !    Ендік    !  Бойлық   

мемлекет        !                            !             !

________________!____________________________!_____________!_______________

1.  Аргентина     Буэнос-Айрос                   34.0 о.е.   58.0 б.б.

2.  Аргентина     Сальта                         24.0 о.е.   65.0 б.б.

3.  Аргентина     Барилоче                       41.1 о.е.   71.3 б.б.

4.  Австралия     Мельбурн, Виктория             37.5 о.е.   14.6 ш.б.

5.  Австралия     Моусон, Антарктика             67.6 о.е.   62.5 ш.б.

6.  Австралия     Таунсвил, Квинсленд            19.2 о.е.   146.8 ш.б.  

7.  Австралия     Маккуор аралы                  54.0 о.е.   159.0 ш.б.

8.  Австралия     Кокос аралдары                 12.0 о.е.   97.0 ш.б.

9.  Австралия     Дарвин, Солт. Аумақ            12.4 о.е.   130.7 ш.б.

10. Австралия     Перт, Батыс Австралия          31.9 о.е.   116.0 ш.б.

11. Бразилия      Рио-де-Жанейро                 22.5 о.е.   43.1 б.б.

12. Бразилия      Ресифи                         8.0 о.е.    35.0 б.б.

13. Камерун       Дуала                          4.2 с.е.    9.9 ш.б.

14. Канада        Ванкувер, Британ               49.3 с.е.   123.2 б.б.

                  Колумбиясы

15. Канада        Резольют, Солт. Батыс          74.7 с.е.   94.9 б.б.

                  аумағы

16. Канада        Йеллоунайф, Солт.              62.5 с.е.   114.5 б.б.

                  Батыс аумағы

17. Канада        Сент-Джонс,                    47.0 с.е.   53.0 б.б.

                  Ньюфаундленд

18. Чили          Пунта - Аренас                 53.1 о.е.   70.6 б.б.

19. Чили          Ханг-Роа, Пасха аралы          27.1 о.е.   108.4 б.б.

20. Қытай         Пекин                          39.8 с.е.   116.2 ш.б.

21. Қытай         Ланьчжоу                       35.8 с.е.   103.3 ш.б.

22. Қытай         Гуанчжоу                       23.0 с.е.   113.3 ш.б.

23. Кук           Раротонга                      21.2 о.е.   159.8 б.б.

    аралдары

24. Эквадор       Сан-Кристобаль аралы,          1.0 о.е.    89.2 б.б.

                  Галапагосские

25. Эфиопия       Фильту                         5.5 с.е.    42.7 ш.б.

26. Фиджи         Нанди                          18.0 о.е.   177.5 ш.б.

27. Франция       Папеэте, Таити                 17.0 о.е.   150.0 б.б.

28. Франция       Ауэн-а-Питр, Гваделупа         17.0 с.е.   62.0 б.б.

29. Франция       Реюньон                        21.1 о.е.   55.6 ш.б.

30. Франция       Порт-о-Франс,                  49.0 о.е.   70.0 ш.б.

                  Кергелен

31. Франция       Кайенна, Француз               5.0 с.е.    52.0 б.б.

                  Гвианасы    

32. Франция       Дюмон-д, Юрвиль,               66.0 о.е.   140.0 ш.б.

                  Антарктика

33. Германия      Шауинсланд/Фрайбург            47.9 с.е.   7.9 ш.б.

34. Исландия      Рейкьявик                      64.4 с.е.   21.9 б.б.

35. Анықтау       Анықтау                        Анықтау       Анықтау    

    қажет         қажет                          қажет         қажет

36. Иран          Тегеран                        35.0 с.е.    52.0 ш.б.

    (Ислам

    Республикасы)     

37. Жапония       Окинава                        26.5 с.е.    127.9 ш.б.

38. Жапония       Такасаки, Гумма                36.3 с.е.    139.0 ш.б.

39. Кирибати      Киритимати                     2.0 с.е.     157.0 б.б.

40. Кувейт        Эль-Кувейт                     29.0 с.е.    48.0 ш.б.

41. Ливия         Мисурата                       32.5 с.е.    15.0 ш.б.

42. Малайзия      Куала-Лампур                   2.6 с.е.     101.5 ш.б.

43. Мавритания    Нуакшот                        18.0 с.е.    17.0 б.б. 

44. Мексика       Төменгі Калифорния             28.0 с.е.    113.0 б.б. 

45. Монғолия      Ұлан-Батыр                     47.5 с.е.    107.0 ш.б. 

46. Жаңа          Чатем аралы                    44.0 о.е.    176.5 б.б.

    Зеландия 

47. Жаңа                                         35.1 о.е.    173.3 ш.б.

    Зеландия      Каитаиа

48. Нигер         Бильма                         18.0 с.е.    13.0 ш.б.

49. Норвегия      Шпицберген                     78.2 с.е.    16.4 ш.б. 

50. Панама        Панама-Сити                    8.9 с.е.     79.6 б.б.

51. Папуа-Жаңа    Жаңа Ганновер                  3.0 о.е.     150.0 ш.б.

    Гвинея    

52. Филиппин      Кесон-Сити                     14.5 с.е.    121.0 ш.б.

53. Португалия    Понта-Делгада,                 37.4 с.е.    25.4 б.б.   

                  Сан-Мигел, Азор    

                  аралдары

54. Ресей         Киров                          58.6 с.е.     49.4 ш.б.

    Федерациясы

55. Ресей         Норильск                       69.0 с.е.     88.0 ш.б.

    Федерациясы 

56. Ресей         Пеледуй                        59.6 с.е.     112.6 ш.б.

    Федерациясы 

57. Ресей         Билибино                       68.0 с.е.     166.4 ш.б.

    Федерациясы  

58. Ресей         Уссурийск                      43.7 с.е.     131.9 ш.б.

    Федерациясы 

59. Ресей         Залесово                       53.9 с.е.     84.8 ш.б.

    Федерациясы 

60. Ресей         Петропавловск-                 53.1 с.е.     158.8 ш.б.

    Федерациясы   Камчатск

61. Ресей         Дубна                          56.7 с.е.     37.3 ш.б. 

    Федерациясы 

62. Оңтүстік      Марион аралы                   46.5 о.е.     37.0 ш.б.

    Африка

63. Швеция        Стокгольм                      59.4 с.е.     18.0 ш.б.

64. Танзания      Дар-эс-Салам                   6.0 о.е.      39.0 ш.б.

65. Таиланд       Бангкок                        13.8 с.е.     100.5 ш.б.

66. Құрама        Инд. М.Британ аумағы/          7.0 о.е.      72.0 ш.б.

    Корольдық     Чагос архипелагы

67. Құрама        Әулие Елена                    16.0 о.е.     6.0 б.б.

    Корольдық     аралы

68. Құрама        Тристан-да-Кунья               37.0 о.е.     12.3 б.б.

    Корольдық

69. Құрама        Халли,                         76.0 о.е.     28.0 б.б.

    Корольдық     Антарктика

70. Америка       Сакраменто,                    38.7 с.е.     121.4 б.б.

    Құрама        Калифорния

    Штаттары    

71. Америка       Сэнд-Поинт,                    55.0 с.е.     160.0 б.б.

    Құрама        Аляска

    Штаттары    

72. Америка       Мельбурн,                      28.3 с.е.     80.6 б.б.

    Құрама        Флорида

    Штаттары    

73. Америка       Палмер станциясы,              64.5 о.е.     64.0 б.б.

    Құрама        Антарктика

    Штаттары    

74. Америка       Ашленд, Канзас                 37.2 с.е.     99.8 б.б.

    Құрама     

    Штаттары    

75. Америка       Шарлотсвилл,                   38.0 с.е.    78.0 б.б.

    Құрама        Виргиня

    Штаттары    

76. Америка       Солчекет,                      64.4 с.е.    147.1 б.б.

    Құрама        Аляска

    Штаттары    

77. Америка       Уэйк аралы                     19.3 с.е.    166.6 б.б.

    Құрама

    Штаттары    

78. Америка       Мидуэй аралы                   28.0 с.е.    177.0 б.б.

    Құрама

    Штаттары    

79. Америка       Оаху, Гавайи                   21.5 с.е.    158.0 б.б.

    Құрама

    Штаттары    

80. Америка       Упи, Гуам                      13.7 с.е.    144.9 ш.б.

    Құрама

    Штаттары    

___________________________________________________________________________

                 2-В радионуклидтік зертханалар тізбесі

___________________________________________________________________________

Зертханаға жауапты мемлекет  !   Зертханалардың атауы және орналасқан жері

_____________________________!_____________________________________________

1.  Аргентина                  Ядролық реттеу жөніндегі Ұлттық кеңес,

                               Буэнос-Айрес    

2.  Австралия                  Австралия радиациялық зертханасы,

                               Мельбурн, Виктория    

3.  Австралия                  Австра зерттеу орталығы, Зайберсдорф

4.  Бразилия                   Радияциялық қорғау мен өлшеу институты,

                               Рио-де-Жанейро    

5.  Канада                     Канада денсаулық сақтау министрлігі

                               Оттава, Онтарио

6.  Қытай                      Пекин

7.  Финляндия                  Радиациялық және ядролық қауіпсіздік       

                               орталығы, Хельсинки

8.  Франция                    Атом энергиясы жөніндегі комиссиясы,    

                               Монлери

9.  Израиль                    "Сорек" ядролық зерттеу орталығы, Явне

10. Италия                     Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі

                               Ұлттық агенттігі зертханасы Рим

11. Жапония                    Жапония атом энергетикасын зерттеу

                               институты, Токай, Ибараки     

12. Жаңа Зеландия              Ұлттық радиациялық зертхана, Крайстчерч

13. Ресей Федерациясы          Радиацилық бақылаудың Орталық зертханасы,

                               арнайы бақылау қызметі Қорғаныс министрлігі,

                               Мәскеу

14. Оңтүстік Африка            Атом энергетика корпорациясы, Пелиндаба

15. Құрама Корольдық           ОАБ "Блэкнест" Чилтон

16. Америка Құрама Штаттары    Маккелан Орталық зертханасы, Сакраменто,

                               Калифорния    

___________________________________________________________________________

               3-кесте. Гидроакустикалық станциялар желісі

___________________________________________________________________________

Станцияға       !   Орналасқан       !           !           !

жауапты         !      жері          !  Ендік    !  Бойлық   !  Тұрпат

мемлекет        !                    !           !           !

________________!____________________!___________!___________!_____________

1.  Австралия     Луин түбегі,         34.4 о.е.  115.1 ш.б.  Гидрофонды

                  Батыс Австралия

2.  Канада        Королева Шарлотта    53.3 с.е.  132.5 б.б.  Т-фазалы 

                  аралдары, Британ

                  Колумбиясы

3.  Чили          Хуан-Фернандес       33.7 о.е.  78.8 б.б.   Гидрофонды

                  аралдары    

4.  Франция       Кроз аралдары        46.5 о.е.  52.2 ш.б.   Гидрофонды

5.  Франция       Гваделупа            16.3 с.е.  61.1 б.б.   Т-фазалы

6.  Мексика       Кларьон аралдары     18.2 с..   114.6 б.б.  Т-фазалы

7.  Португалия    Флорес               39.3 с.е.  31.3 б.б.   Т-фазалы

8.  Құрама 

      Индиядағы Британ     7.3. о.е.  72.4 ш.б.   Гидрофонды

    Королдық      аумағы архепелаг

                  Чагос дуаны     

9.  Құрама        Тристан-да-Кунья     37.2 о.е.  12.5 б.б.   Т-фазалы

    Королдық

10. Америка       Вознесения аралы     8.0 о.е.   14.4 б.б.   Гидрофонды

    Құрама

    Штаттары

11. Америка       Уэйк аралы           19.3 с.е.  166.6 ш.б.  Гидрофонды

    Құрама

    Штаттары

___________________________________________________________________________

                 4-кесте. Инфрадыбыстық станциялар тiзбесi

___________________________________________________________________________

Станцияға        !    Орналасқан             !             !

жауапты          !       жері                !    Ендік    !    Бойлық  

мемлекет         !                           !             !

_________________!___________________________!_____________!_______________

1.  Аргентина     Пасо-Флорес                    40.7 о.е.    70.6 б.б.

2.  Аргентина     Ушуая                          55.0 о.е.    68.0 б.б.

3.  Австралия     Дейвис Базасы, Атарктика       68.4 о.е.    77.6 ш.б.

4.  Австралия     Нарроджин Батыс                32.9 о.е.    117.2 ш.б.

                  Австралия 

5.  Австралия     Хобарт, Тасмания               42.1 о.е.    147.2 ш.б.

6.  Австралия     Кокос аралдары                 12.3 о.е.    97.0 ш.б.

7.  Австралия     Варрамунга                     19.9 о.е.    143.3 ш.б.

                  Солтүстік аумақ    

8.  Боливия       Ла-Пас                         16.3 о.е.    68.1 б.б.

9.  Бразилия      Бразилия                       15.6 о.е.    48.0 б.б.

10. Канада        Лак-дю-Бонне, Манитоба         50.2 с.е.    95.9 б.б.

11. Кабо-Верде    Жасыл Мыс аралы                16.0 с.е.    24.0 б.б.

12. Орталық       Банги                          5.2 с.е.     18.4 ш.б.

    Африка

    Республикасы

13. Чили          Пасха аралы                    27.0 о.е.    109.2 б.б.

14. Чили          Хуан-Фернандес аралдары        33.8 о.е.    80.7 б.б.

15. Қытай         Пекин                          40.0 с.е.    116.0 ш.б.

16. Қытай         Куньмин                        25.0 с.е.    102.8 ш.б. 

17. Кот-д         Димбокро                       6,7 с.е.     4.9 б.б.

    Ивуар

18. Дания         Дандас, Греландия              76.5 с.е.    68.7 б.б.

19. Джибути       Джибути                        11.3 с.е.    43.5 ш.б.

20. Эквадор       Галапогос аралдары             0.0 с.е.     91.7 б.б.

21. Франция       Маркиз аралдары                10.0 о.е.    140.0 б.б.

22. Франция       Порт-Лягер, Жаңа               22.1 о.е.    166.3 ш.б.

                  Каледония

23. Франция       Кергелан                       49.2 о.е.    69.1 ш.б.

24. Франция       Таити аралы                    17.6 о.е.    149.6 б.б.

25. Франция       Куру, Француз Гвианасы         5.2 с.е.     52.7 б.б.

26. Германия      Фрайунг                        48.9 с.е.    13.7 ш.б.

27. Германия      Георг фон Ноймейер,            70.6 о.е.    8.4. б.б.

                  Антарктика

28. Анықтау       Анықтау қажет                   Анықтау      Анықтау    

    қажет                                          қажет        қажет

29. Иран (Ислам   Тегеран                        35.7 с.е.    51.4 ш.б.

    Республикасы)

30. Жапония       Цукуба                         36.0 с.е.    140.1 ш.б.

31. Қазақстан     Ақтөбе                         50.4 о.е.    58.1 ш.б.

32. Кения         Килимонбого                    1.3 о.е.     36.8 ш.б.

33. Мадагаскар    Антананариву                   18.0 о.е.    47.5 ш.б.

34. Монғолия      Джавхлант                      48.0 с.е.    106.8 ш.б.

35. Намибия       Цумеб                          19.1 о.е.    17.4 ш.б.

36. Жаңа          Чатем аралы                    44.0 о.е.    176.5 б.б.

    Зеландия

37. Норвегия      Карасйок                       69.5 с.е.    25.5 ш.б.

38. Пәкістан      Рахимъярхан                    28.2 с.е.    70.3 ш.б.

39. Палау         Палау                          7.5 с.е.     134.5 ш.б.

40. Папуа-        Рабаул                         4.1 о.е.     152.1 ш.б.

    Жаңа Гвенея

41. Парагвай      Втлья Флорида                  26.3 о.е.    57.3 б.б.

42. Португалия    Азор аралдары                  37.8 с.е.    25.5 б.б.

43. Ресей         Дубна                          56.7 с.е.    37.3 ш.б.

    Федерациясы

44. Ресей         Петропавловск-                 53.1 с.е.    158.8 ш.б.

    Федерациясы   Камчатск

45. Ресей         Уссуриск                       43.7 с.е.    131.9 ш.б.

    Федерациясы

46. Ресей         Залесово                       53.9 с.е.    84.8 ш.б.

    Федерациясы

47. Оңтүстік      Босхов                         28.6 о.е.    25.4 ш.б.

    Африка

48. Тунис         Тала                           35.6 с.е.    8.7 ш.б.

49. Құрама        Тристан-да Кунья               37.0 о.е.    12.3 б.б.

    Королдық

50. Құрама        Вознесения аралы               8.0 с.е.     14.3 б.б.

    Королдық     

51. Құрама        Бермуд аралдары                32.0 с.е.    64.5 б.б.

    Королдық

52. Құрама        Индия м-ғы Британ              5.0 о.е.     72.0 ш.б.  

    Королдық      аумағы, Чагос

                  архипелагы

53. Америка       Эйелсон, Аляска                64.8 с.е.    146.9 б.б.

    Құрама

    Штаттары

54. Америка       Сипл станциясы,                75.5 о.е.    83.6 б.б.

    Құрама        Антарктика

    Штаттары    

55. Америка       Уиндлес-Байт,                  77.5 о.е.    161.8 ш.б.

    Құрама        Антарктика

    Штаттары

56. Америка       Ньюпорт,                       48.3 с.е.    117.1 б.б.

    Құрама        Вашингтон

    Штаттары

57. Америка       Пиньон-Флет,                   33.6 с.е.    116.5 б.б.

    Құрама        Калифорния

    Штаттары

58. Америка       Мидуэй аралдары                28.1 с.е.    177.2 б.б.

    Құрама

    Штаттары

59. Америка       Гавайи, гавайи                 19.6 с.е.    155.3 б.б.

    Құрама

    Штаттары

60. Америка       Уэйк аралы                     19.3 с.е.    166.6 ш.б.  

    Құрама

    Штаттары

___________________________________________________________________________

                          ХАТТАМАҒА 2-ҚОСЫМША

        Халықаралық деректер орталығында құбылыстарды стандартты

           сүзбелеу үшiн сипаттамалау параметрлерiнiң тiзбесi

 
       1. Халықаралық деректер орталығының құбылыстарды стандартты сүзбелеуiне қатысты өлшемдерi Халықаралық мониторинг жүйесi шеңберiнде барлық мониторинг технологиясының деректерiн құрай отырып, өңдеу барысында анықталатын құбылыстарды сипаттамалаудың стандарттық параметрлерiне

негiзделедi. Қолдануға болатын жерде аймақтық ауытқуларды есепке алу үшiн

құбылыстарды стандарттық сүзбелеу қосымша сүзбелеудiң ғаламдық та, қосымша

да өлшемдерiн пайдаланумен жүргiзiледi.

     2. Халықаралық мониторинг жүйесi сейсмикалық бөлiктерiмен анықтайтын

құбылыстарға қатысты өзгесiмен бiрге мынадай параметрлер пайдаланылады:

     - құбылыстың орналасқан жерi;

     - құбылыстың терендiгi;

     - үстiртiн және көлемдi толқындардың магнитудтарының қатынасы;

     - дабылдардың жиiлiктiң құрамы;

     - фазалардың спектрлiк қатынасы;

     - спектральдық түрлену;

     - Р-толқындарының бiрiншi қозғалысы;

     - ошақ тетiгi;

     - сейсмикалық фазалардың салыстырмалы қозуы;

     - басқа құбылыстар және құбылыс топтары бойынша салыстырмалы

өлшемдер; және

     - осы қолданылатын жерде, аймақтық дискриминанттар.

     3. Халықаралық мониторинг жүйесi гидроакустикалық бөліктерi арқылы

анықталатын құбылыстарға қатысты өзгесiмен бiрге мынадай параметрлер

қолданылады:

     - энергетикалық аймақтың бұрыштық жиiлiгiн, кеңдiгін, сонымен қатар

орташа орталық жиiлiгi мен алаптың кеңдiгiн қосқанда, дабылды құрайтын

жиiлiк;

     - дабылдардың жиілiктi-тәуелдi ұзақтығы;

     - спектрлiк қатынас; және

     - көбiктiң соғу дабылдарының белгiлерi және көбiк соғысының тежелуi.

     4. Халықаралық мониторинг жүйесi инфрадыбыстық бөлiктерi арқылы

анықталатын құбылыстарға қатысты өзгесiмен бiрге мына параметрлер

қолданылады:

     - дабылдың құрамды жиiлiгi мен дисперсиясы;

     - дабылдың ұзақтығы; және

     - ең жоғары амплитуда.

     5. Халықаралық мониторинг жүйесiнiң радионуклидтiк бөлiктерi арқылы

анықталатын құбылыстарға қатысты өзгесiмен бiрге мынадай параметрлер

қолданылады:

     - табиғи фондық және антропогендi радионуклидтердiң шоғырлануы;

     - әдеттегi бақылаулардан басқа бөлу мен активацияның нақты

өнiмдерiнiң шоғырлануы; және

     - бөлу мен активацияның бiр нақты өнiмiнiң басқасымен арақатынасы.

     Мамандар:

       Қасымбеков Б.А.

       Багарова Ж.А.