Күші жойылды - ҚР Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2010.09.30 № 442 (2011.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Келісілген           
Қазақстан Республикасының   
индустрия және сауда     
министрлігінің құрылыс    
істері жөніндегі комитеттің  
төрағасы            
5 қараша 2002 ж.       

Келісілген          
Қазақстан Республикасының  
энергетика және       
минералды ресурстар    
министрі           
12 қараша 2002 ж.      

Келісілген          
Қазақстан Республикасының 
төтенше жағдайлар     
жөніндегі агенттігімен  
төрағасы           
11 қараша 2002 ж.     

      Азаматтық авиацияны мемлекеттік реттеу туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 15 желтоқсандағы Заңына, Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігінің Азаматтық авиация комитеті және Көліктік бақылау комитетінің жеке мәселелері Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 18 сәуірдегі 599 қаулысына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігінде нормативтік құқықтық кесімдерінәзірлеу жоба-графигін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрінің 2002 жылғы 15 қаңтардағы 23-1 бұйрығына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы өрт қауіпсіздігінің ережесі бекітілсін.
      2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Азаматтық авиация комитетінің Төраға орынбасары А.Б.Жолдыбаевқа.
      3. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіндемемлекеттік тіркелген күнінен бастап күшіне енеді.

      Төраға міндетін атқарушы

Қазақстан Республикасы      
көлік және коммуникация      
министрлігінің азаматтық     
авиация комитетi төрағасының   
2002 жылғы 31 қазандағы N 770-ю 
бұйрығымен бекiтiлген      

Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясындағы
өрт қауiпсiздiгi Ережесi

1-Бөлiм. Жалпы ережелер

1-тарау. Ереженiң қолданылу саласы

      1. Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясындағы өрт қауiпсiздiгi ережесi (осыдан кейiн - Ережесi) Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының барлық ұйымдары үшiн мiндеттi.

      2. Ереже Қазақстан Республикасының барлық территориясында меншiктiң қандай болмасын түрiне қарамастан iске қосу, пайдалануға беру, жұмыс iстеп тұрған объектiнi жөндеу тоқтатып қою және тарату кезiнде өрт қауiпсiздiгi талаптарын белгiлейдi.

2-тарау. Өрт қауiпсiздiгi ережесiн орындауды
қамтамасыз ету жұмыстарын ұйымдастыру

      3. Қазақстан Республикасының "Өрт қауiпсiздiгi" туралы заңына сәйкес азаматтық авиацияда өрт қауiпсiздiгi мен өрт сөндiрудi қамтамасыз ету үшiн жауапкершiлiк осы ұйымның басшысына жүктеледi. Ол:
      1) қазiргi заңдардың, басшы органдардың қаулылары мен жарлықтарының, Мемлекеттiк өрт қадағалау мекемесi ұйғарымдарының орындалуын қадағалайды;
      2) мекемеге қарасты объектiлерде ұйымдардың барлық қызметкерлерiнiң осы ереженi оқып-үйренуi мен орындалуын ұйымдастырып, жұмысшыларға, инженер-техник қызметкерлерi мен қызметшiлерге өрт қауiпсiздiгi мәселесiн оқытып, нұсқау бередi;
      3) өртке қарсы шаралардың орындалуына және өрт сатып алу ушiн қажеттi қаржы бөлудi сөндiретiн құралдар қарастырады;
      4) ұйымдарды өрттен қорғауды қамтамасыз ететiн барлық шаралар кешенiн ұйымдастырып және оны жүзеге асырады;
      5) жаңа құрылыс салу кезiнде және жұмыс iстеп тұрған объектiлердi қайта құруда өртке қарсы шараларды дер кезiнде орындауды, ал үйлер мен ғимараттарды пайдалануға беруде, сондай-ақ өндiрiс процесiнде өртке қарсы тиiстi тәртiп орнатып, оның орындалуын бақылауды қамтамасыз етедi;
      6) өрт-техникалық комиссиянын құрамын, ұйымның бөлiмдерiндегi, қоймаларындағы, цехтары мен басқа да құрылымдық бөлiмшелердегi өрт қауiпсiздiгi қызметiн қамтамасыз ететiн жауапты адамдарды (қызметi көрсетiлiп); өртке қарсы нұсқау беру және өрт-техникалық минимум бойынша оқулар өткiзу тәртiбiн; дәнекерлеу және отпен байланысты басқа жұмыстар жүргiзу тәртiбiн өз бұйрығымен жариялауға тиiстi;
      7) өндiрiсте өрт қаупiн азайтуға бағытталған техникалық шешiмдер жасап, оны енгiзедi;
      8) азаматтық авиация объектiлерiнде өрт сөндiрудiң шұғыл жоспарлары мен карточкаларын жасауды қамтамасыз етiп, оларды пысықтау үшiн жоспарлы жаттығулар мен оқулар ұйымдастырады;
      9) объектiнiң өрт қауiпсiздігi жағдайын, өртке қарсы қорғану құралдары мен олардың дұрыстығын және ұйымның өртке қарсы қызметiнiң жауынгерлiк дайындығын тұрақты тексерiп тұрады.

      4. Жеке объектілердiң (өндiрiстiк цехтардың, учаскелердiң, қондырғылардың, қоймалардың, қонақ үйлердiң) өрт қауiпсiздiгi үшiн жауапкершілiктi ұйым басшысы өз бұйрығымен жауапты адамдар танысқаны туралы қол қойғаннан кейiн анықтайды. Құрылымдық бөлiмшелердегi өрт қауiпсiздiгi үшiн жауапты адамның мiндетiне мыналар кiредi:
      1) өндiрiстiң технология процесiндегі өрт қауiпсiздiгiн бiлу және қарамағындағы адамдардан объектiдегi өрт қауiпсiздiгi ережелерiнiң орындалуын талап ету;
      2) өндiрiстiк және әкiмшiлiк үйлерi мен ғимараттарында, сондай-ақ объект территориясында өртке қарсы тәртiптi қатаң сақтау, шылым шегетiн жерлердi жабдықтау;
      3) қарамағындағы адамдарға өртке қарсы нұсқау берiп, өрт-техникалық минимум бойынша сабақ өткiзу. Өртке қарсы нұсқау алмаған адамдарды жұмысқа жiбермеу;
      4) қолда бар барлық өрт сөндiретiн алғашқы құралдарды және өрт автоматикасы қондырғыларының дұрыстығын, дайындығын және қайта зарядталуын тұрақты түрде тексерiп тұру, бұл құралдардың орынсыз пайдаланылуына жол бермеу;
      5) белгiленген тәртiп бойынша жасалмаған жазба түрiндегi рұхсат қағазсыз мекемеге қарасты объектiлерде дәнекерлеу және басқа да от шығатын жұмыстарға жол бермеу;
      6) белгiлi бiр бөлiмшеге бекiтiлiп берiлген территорияны таза ұстау, жүретiн жерлердi, баспалдақтарды және өртке қарсы құралдарға баратын жерлердi үйiндiмен ыбырсытпау, осы территориядағы үйлерге, ғимараттар мен су ағатын жерлерге баратын жолдарды жақсы қалыпта ұстау;
      7) рұхсат етiлмеген жерлерде шылым шегуге, от жағуға тыйым салу;
      8) жылыту құралдарын, желдеткiштер мен электр жабдықтарын тексерiп, дұрыс жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;
      9) мемлекеттiк өрт қадағалау органдарынын келiсiмiнсiз немесе өртке қарсы нормалар мен ережелер талаптарын ұстанбай, үйлер мен өндiрiс орындарында қайта жабдықтап (қайта жоспарлап) құрылыс жүргiзуге жол бермеу;
      10) өрт немесе апат (авария) жағдайында дереу өртке қарсы қызметтi шақырып, адамдарды тезiрек эвакуациялап, қолда бар күшпен және құрал-жабдықтармен өрттi сөндiрiп, зардап шеккендерге қажеттi медициналық көмек көрсету керек.

      5. Ұйым басшылары осы Ереже және салалық нұсқау мен басқа да талаптар негiзiнде тұтас ұйымдар мен әрбiр жеке объектi (цехтық) үшiн ұсыныстар әзiрлеп, жергiлiктi өртке қарсы қызметпен келiсілген өрт қауiпсiздiгi шаралары туралы нұсқауды бекiтедi. Нұсқаулар өндiрiстiк оқулар жүйесiнде, өндiрiстiк нұсқаулар жүргiзу және өрт-техникалық минимум бойынша оқытылып үйретiледi және ол көрнектi жерге iлiнiп қойылады.

      6. Өрт қауiпсiздiгi жөнiндегi нұсқауда мыналар көрiнiс табуы тиiс:
      1) территорияның, үйлер мен ғимараттардың, оның iшiнде эвакуация жолдарының тазалығын талап ету;
      2) технологиялык процестердi орындау құрал-жабдықтарды пайдалану өрт қауiптi бар жұмыстарды жүргiзу кезiнде өрт қауiпсiздiгiн оқып-үйрену жөнiндегi шаралар;
      3) жарылыс және өрт қауiпi бар заттар мен материалдарды сақтау және жеткiзу тәртiбi мен нормалары;
      4) шылым шегетiн, ашық отпен және отпен байланысты жұмыстар жүргізу орны;
      5) тұтанғыш заттар мен материалдарды жинау, сақтау шығару;
      6) бақылау-өлшеу аспаптары (маномертлер, термометрлер) көрсеткiштерiнiң шегінде болуы, ауытқыған жағдайда өрт немесе жарылыс шығуы мүмкiн;
      7) өрт жағдайында нысанға қызмет көрсететiн адамдардың iс-қимылы оның iшiнде;
      өртке қарсы қызмет бөлiмшелерiн шақыру ретi;
      технологиялық құрал-жабдықтарды апаттық тоқтату тәртiбi;
      желдеткiштер мен электр жабдықтарын ағыту тәртiбi;
      өрт сөндiру құралдары мен өрт автоматикасы қондырғыларын қолдану тәртiбi;
      адамдарды, тұтанғыш заттар мен материалдық байлықтарды эвакуациялау тәртiбi;
      ұйымның (бөлiмшелердiң) барлық үй-жайларын қарау және өрт пен жарылыстан қауiпсiз жағдайға келтiру тәртiбi.

      7. Өрт қауiпсiздiгi шаралары туралы жалпы объектiлiк және цехтық нұсқаулар үш жылда бiр рет, сондай-ақ технологиялық процесс пен жұмыс шарты өзгергенде, объектiде болған өрт, апат және жарылысқа жасалған талдау негізге алынған құжаттар өзгергенде қайта қарауға жатады.

      8. Инженер-техник қызметкерлерi мен қызметшiлерiн азаматтық авиация (осыдан кейiн - АА) ұйымдарында өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету шараларын өткiзуге қатыстыру үшiн өрт-техникалық комиссия (осыдан кейiн - ӨТК) құрылады. Оған азаматтық авиация ұйымы басшыларының бұйрығымен мына құрам тағайындалады: бас инженер немесе ұйым басшысының орынбасары, өртке қарсы қызмет бөлiмшесiнiң бастығы немесе оның орынбасары, еңбектi қорғау және техника қауiпсiздiгi жөнiндегi инженер, күрделi құрылыс, жер үстiндегi ғимараттар, энергетика, механика, технология, сондай-ақ жанар-жағар май (осыдан кейін - ЖЖМ), авиациялық-техникалық база (осыдан кейiн - ATB), радиотехникалық құралдар мен байланысты пайдалану (осыдан кейiн РТҚБП) қызметтерiнiң басшылары мен азаматтық авиация ұйымы басшыларының қалауы бойынша басқа да адамдар мүше болады.
      Өрт-техникалық комиссиясы өз қызметiнде осы Ереженi және ұйымның өрт қауiпсiздiгi мәселелерiндегi қызметi айқындалған басқа да құжаттарды басшылыққа алады. ӨТК өз жұмысын жасалып жатқан жоспарлар мен комиссияның мақсаттары мен қызметiне сәйкес оның мүшелерi арасында мiндеттердi болу негiзiнде құрады. АА ұйымдарында ӨТК туралы Ереже осы Ереженiң 1-қосымшасында баяндалған.

      9. Iрi құрылымдық бөлiмшелерде (АТБ, ЖЖМ, РТҚБП) жалпы объектiлiк өрт-техникалық комиссиясынан басқа цехтық (нысандық) ӨТК құрыла алады. Соңғысы құрылымдық бөлiмше бастығының бұйрығымен (ұйғарымымен) құрылып, өз жұмысын жалпы объектiлiк ӨТК-ге сәйкес ұйымдастырады, бiрақ тиiстi бөлiмше шеңберiнде ғана.

3-тарау. Қызметшiлердi оқыту, нұсқау беру
және жұмысқа жiберу

      10. Азаматтық авиация ұйымдарының барлық жұмысшылары, инженер-техник қызметкерлерi мен қызметшiлерi өрт қауiпсiздiгi бойынша нұсқаудан және өрт-техникалық минимум бойынша оқудан тұратын арнайы дайындықтан өтуге тиiс.

      11. Басшының бұйрығымен әр ұйымда:
      1) нұсқау беру және өрт-техникалық минимум өткiзу тәртiбi мен мерзiмi;
      2) нұсқау беру (алғашқы және екiншi қайтара) және өрт-техникалық минимум бойынша оқу жүргiзу жүктелген лауазымды адамдардың тiзiмi;
      3) нұсқау беру және өрт-техникалық минимум бойынша сабақ өткiзiлетiн орын;
      4) оқып-үйретiлетiн ережелер мен нұсқаулардың тізімі белгiленедi.

      12. Жұмысқа қабылданатын барлық жұмысшылар, инженер-техник қызметкерлерi мен қызметшiлерi бiлiмiне, мамандығы мен лауазымы бойынша жұмыс стажына қарамастан, сондай-ақ iссапар мен ұйымға тәжiрибеден өтуге немесе уақытша жұмыс жасауға келгендерге өрт қауiпсiздiгiнен нұсқау берiледi.
      Ол ұйымдағы өрт қауiпсiздiгi ережелерiмен және нұсқауларымен, өрт шығу қаупi басымдау объектiлермен, өрт пен жарылыстың ықтимал себептерiмен, өрт шыға қалған жағдайдағы нақты iс-қимылмен, өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарын қолдану әдiстерiмен таныстыру мақсатында берiледi.
      Нұсқау бағдарламасы өндiрiстiң ерекшелiктерiн ескере отырып, Мемлекеттiк өртке қарсы қызметпен келiсiп жасалады, оны ұйым басшысы бекiтедi.
      Нұсқау өрт қауiпсiздiгi жөнiндегi көрнектi құралдармен (плакаттар, нұсқаулар, макеттер) жабдықталған, өрт сөндiретiн алғашқы құралдар үлгiлерi, өрт сөндiретiн стационарлық қондырғылар схемалары және өрт байланысы мен сигналы бар арнайы бөлмеде өткiзiледi.
      Нұсқау берiлгенi туралы тiркеу журналына (осы Ереженiң 3-қосымшасы) нұсқау берген адамның мiндеттi түрде қолы қойылып, жазылуы тиiс.
      Өрт қауiпсiздiгi туралы екiншi қайтара нұсқау нысан басшысы белгiленген мерзiм аяқталған соң (бiр жылдан аспауы керек), сондай-ақ AA ұйымдары қызметкерлерi мен қызметшiлерiнiң жұмыс ерекшелiктерi өзгерген жағдайда берiледi.
      Екiншi қайтара берілетiн нұсқауды нысандағы (учаскедегi) өрт қауiпсiздiгi үшiн жауапты адам әр қызметкермен жеке-жеке жүргiзедi. Екiншi қайтара нұсқау берiлгенi туралы тіркеу журналына жұмыс орнында нұсқау берген және нұсқау алған адамдар (осы Ереженiң 4-қосымшасы) мiндеттi түрде көл қойып жазулары керек.

      13. Екiншi қайтара нұсқау орнына өрт-техникалық минимум бойынша оқу өткiзуге болады. Өрт-техникалық минимум бойынша оқу жұмысшылармен, қызметшiлерiмен, инженер-техник қызметкерлерiмен объектiде және жұмыс орнында өрт қауiпсiздiгi шараларын, технологиялық процесс ерекшелiктерiн неғұрлым терең оқыту, сондай-ақ өрт сөндiру және өртке қарсы құралдармен және оларды пайдалану әдiстерiмен егжей-тегжейлi таныстыру мақсатында өткiзiледi. Әр топ мамандық категориясы (газ-электрдәнекерлеушi, электриктер, операторлар) ескерiле отырып жинақталады. Өрт-техникалық минимум оқуларын ұйым мамандары мен өртке қарсы қызмет адамдары өткiзуге тиiс. Оның бағдарламасы бойынша оқу аяқталғаннан кейiн инженер-техник қызметкерлер, жұмысшылар мен қызметшiлер сынақ тапсырулары керек. Сынақ нәтижелерi оқылған тақырып бойынша алған бағалары көрсетiлiп, тиiстi құжаттармен (хаттама, ведомост) толтырылуы қажет, "инженер-техник қызметкерлерiнен, қызметшілер мен жұмысшылардан сынақ алу" ведомосiнiң үлгiсi осы Ереженiң 5-қосымшасында көрсетілген.
      Сынақты ұйым басшысының бұйрығымен тағайындалған комиссия қабылдайды.

4-тарау. Жұмыскерлердiң қызметi

      14. Әр жұмыс орнында өртке қарсы ереженi сақтау жауапкершiлiгi ұйым басшысының бұйрығымен сол учаскеде еңбек ететiн адамға жүктеледi.
      Өрт қауiпсiздiгi талаптарын бұзған кiнәлi адамдар тәртiп бұзушылық түрiне қарай (орындамаған, салғырт қараған немесе орындаудан бас тартқан), Қазақстан Республикасының заң  актілерiне сәйкес тәртiптiк, әкiмшілiк және материалдық жауапкершiлiкке тартылады.

      15. Өндiрiстiк учаскеде, лаборатория, қойма және әкiмшiлiк ғимаратында жұмыс iстейтiн әрбiр адам Қазақстан Республикасының "Өрт қауiпсiздiгi туралы" Заңына сәйкес:
      1) өрт қауiпсiздiгi ережелерiн сақтауға;
      2) өрт шыға қалған жағдайда дереу өртке қарсы қызметке хабарлауға;
      3) өртке қарсы қызмет келгенге дейiн адамдар мeн мүлiктердi құтқарып, өрттi сөндiруге қолдан келгенше шаралар қолдануға;
      4) өрт сөндiру кезiнде өртке қарсы қызметке көмек көрсетуге;
      5) өртке қарсы қызмет органдарының ұйғарымдары мен басқа да заңды талаптарын орындауға;
      6) Қазақстан Республикасының белгiленген заңына сәйкес өртке қарсы қызмет органдарына өрт қауiпсiздiгi талаптарының орындалуын бақылау және оларды бұзуға жол бермеу мақсатында олардың қарамағындағы өндiрiстiк, шаруашылық және басқа да үй-жайлар мен құрылыстарды тексеруге мүмкiндiк беруге мiндеттi.

5-тарау. Ұшуды өртке қарсы қамтамасыз ету

      16. Ұшуды өртке қарсы қамтамасыз ету - азаматтық авиация аэродромдарының территориясында болған авиациялық немесе төтенше жағдайларда әуе кемелерiндегi өрттi сөндiруге бағытталған және олардың бортындағы адамдарды құтқару мақсатында жасалған шаралар кешенi.

      17. Азаматтық авиация ұйымдарындағы әуе кемелерi мен объектiлерде өрт-құтқару жұмыстарын жүргiзу үшiн өрттен құтқару бөлiмдерi құрылады, олар аэродромның апаттан құтқару командасының құрамына кiредi.

      18. Өрттен құтқару бөлiмдерi өрттен құтқару техникасымен, өрт сөндiру құрамымен, арнайы апаттан құтқару жабдықтарымен жарақтандырылып, өздерiне жүктелген мiндеттердi шұғыл орындауға әрқашанда дайын болуға тиiс.

      19. Азаматтық авиация ұйымдарында қажеттi өртке қарсы қорғаныс деңгейiне (осыдан кейiн ҚӨҚҚД) байланысты аэродромдардың категориясына сәйкес өрт сөндiретiн құрамның нормативтi қоры болуға тиiс, ол авиация апаты болған жерге өрт сөндiретiн автокөлiкпен жеткiзіледi.

      20. Қажеттi өртке қарсы қорғаныс деңгейi бойынша аэродромдарды категориялау тәртiбi, өрттен құтқару автокөлiктерiнiң саны мен типi, сондай-ақ өрттен құтқару бөлiмшелерiнiң сандық құрамы азаматтық авиацияның мемлекеттiк реттеу саласындағы өкiлеттi органдары бекiткен өте жеңiл авиация аэродромдарының жарамдылығын анықтаумен белгiленедi.

      21. Азаматтық авиация ұйымдарында әуе кемелерiндегi өрттi сөндiруге арналған құрамның үш еселiк қоры үнемi сақталып тұруы керек.

      22. Өрт сөндiру бөлiмшелерi мен өрттен қорғау техникасы әуежайдың ұшу алаңы жақсы көрiнiп тұратын апаттан құтқару станцияларында орналастырылады. Ұшу алаңындағы өрiстеу уақытында бiрiншi автокөлiк 3 минуттан аспайтын уақытта, ал одан кейiнгiлерi 4 минутта жетуi керек.

      23. Өрістеу уақыты  деп өрттен  қорғау бөлiмдерiне "Дабыл" сигналы түскеннен бастап авиация оқиғасы болған жерге бiрiншi өрттен қорғау автокөлiгi өрт сөндiре бастағанға дейiнгi уақыт саналады.

      24. Өрттен құтқару жұмыстарына басшылық жасау, сондай-ақ қосымша күштер шақыру үшiн апаттан құтқару станцияларының әуежайдың қозғалыс қызметтерiмен, қаланың өрттен құтқару жөнiндегi орталық пунктiмен немесе Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгiнiң жақын маңдағы өрт бөлiмдерiмен тiкелей байланысы, сондай-ақ апаттан құтқару жұмыстарының басшысымен, азаматтық авиация ұйымының өрттен құтқару және арнайы автокөлiктермен радиобайланысы болуға тиiс.

      25. Апаттан құтқару жұмыстары кезiндегi тiкелей байланыс және арналармен радио арқылы сөйлесулер автоматты түрде магнитоФон таспасына жазылуы керек. Бұл материалдар кемiнде үш тәулiк сақталуға тиiс.

      26. Азаматтық авиация ұйымдарының аэродромдарында су көздерiне және авиация оқиғалары болуы ықтимал жерлерге баратын кiрме жолдар болуы қажет. Әсiресе әуеге ұшу жолының соңынан 1000 метрге дейiнгi қашықтықта орналасқан ұшу және қону алаңдарына еркiн жетудi қамтамасыз етуге ерекше назар аударылуы керек.

      27. Негізгі немесе старттық ұшулар кезiнде апаттан құтқару станциясында әуе кемелерiнiң ұшуын, қонуын және жүргiзiп әкелуiне тұрақты түрде бақылау жасау үшiн өрттен құтқару бөлiмшелерi санынан кезекшiлiк қойылады. Кезекшiлер авиация оқиғасы немесе өрт жағдайында, шұғыл түрде хабар беру үшiн бақылаудың оптикалық құралдарымен және байланыспен, сондай-ақ әуе кемелерi мен қозғалыс қызметi диспетчерлерiмен радио арқылы сөйлесудi тыңдау үшiн ультра қысқа толқынды (осыдан кейiн - УКТ) қабылдағыштарымен қамтамасыз етiледi.

      28. Азаматтық авиация ұйымдарының объекттерiнде өрттi өшiру кезiнде, ұшуды жалғастыру барысында өрттен құтқару бөлiмшелерi өртке қарсы қорғаныс талаптары деңгейiне сәйкес есеппен жiберілуге тиiс.

      29. Азаматтық авиацияның әрбiр ұйымдарында өрттен қорғау бөлiмшелерiнiң және зардап шеккен әуе кемелерiнде өртті сөндiру және апаттан құтқару жұмыстарын жүргiзетiн күштермен және құралдармен өзара байланыстыратын апаттан құтқарудың жоспары жасалады. Ол ұйым басшысының бұйрығымен бекiтiледi.

      30. Апат жоспарын пысықтау тактикалық дағдыны көтеру және өрт сөндiру бөлiмшелерiнiң дайындықты бақылауды қамтамасыз ету мақсатында жылында кемiнде бiр рет бiрлескен оқулар өткiзiледi.

      31. Өрттен құтқару бөлiмшелерiнiң әуе кемелерiнде апаттан құтқару жұмыстарын жүргiзу және объектiлерде өрттi сөндiру мақсатындағы әрбiр шығуы арнайы журналға жазылады.

6-тарау. Авиация техникалары мен объектiлерiн
өртке қарсы қамтамасыз ету

      32. Авиация техникасы мен объекттерiн өртке қарсы қамтамасыз ету - авиация техникасы мен объектiлерiнде өрт пен жануға бермеуге, ал өрт бола қалған жағдайда оны дер кезiнде сөндiруге, адамдар мен материалдық байлықтарды қауiпсiз жерге көшiруге, сондай-ақ үйлер, ғимараттар, қоймалар мен әуе кемелерi тұратын орындарды өрттен қорғау құралдарымен жараландыруға бағытталған шаралар кешенi.

      33. Авиация техникасы мен объектiлердi өртке қарсы қамтамасыз етудiң негізгi түрi өрттiң алдын aлу жұмыстары болып табылады. Өрт пен жануға жол беретiн себептерді дер кезiнде тауып, оны жою мақсатында жүргiзiледi.
      Өрттiң алдын алу жұмыстары жоспарлы тексеру, тұрақты түрде бақылау жасау, өртке қарсы нормалар мен ережелердiң сақталуын күнделiктi қадағалау және техникалық қызмет көрсету көмегiмен объектiлер мен әуе кемелерiнде байқалған кемшіліктердi жою жұмыстарымен бiртұтас жүргiзiледi.

      34. Өрттiң алдын алу жұмыстарын:
      1) өрт-техникалық комиссиясы жоспарлы тексеру (кемiнде жылына екi рет) және бақылау мақсатындағы тексеру (әр тоқсан сайын) жолымен;
      2) құрылымдық бөлiмшелердегi өрт қауiпсiздiгi үшiн жауапты адамдар (қызмет, бөлiм, қойма, цех, қонақүй басшылары) тұрақты түрде өздерiне қарайтын бөлiмшелерде;
      3) азаматтық авиация ұйымының өрттiң алдын алy жөнiндегi инженерлерi (нұсқаушылары) тұрақты түрде барлық объектiлер бойынша жүргiзедi.

      35. Объектiде өрттiң алдын алу жұмыстары немесе бақылаулық тексеру жүргізу кезiнде мына жайларды анықтау қажет:
      1) өрт қауiпсiздiгi шаралары және олардың сақталу дәрежесi туралы нұсқаулардың болуы;
      2) объектi өрт қауiпсiздiгiнiң нақты жағдайының өртке қарсы белгiленген нормалар мен ережелерге сәйкестiгi;
      3) бұдан бұрын ұсынылған өртке қарсы шаралардың орындалу дәрежесi;
      4) объектi қызметкерлерiнiң белгiленген өрт қауiпсiздiгi ережелерiн бiлуi және өрт шыққан жағдайдағы iс-әрекетi;
      5) өрт байланысы, өрт сөндiрудiң алғашқы құралдары және өрт автоматикасы қондырғысының техникалық жағдайы және олардың қолда болуы.

      36. Өрттiң алдын алу, бақылаулық тексерулер қорытындылары мен күнделiктi қадағалау нәтижелерiнде төмендегiдей шаралар қабылданады:
      1) өрт-техникалық комиссиясы өрт-техникалық тексеру актiсiн жасап, бекiту үшiн азаматтық авиация ұйымы басшысына бередi. Ұйым басшысы арқылы күрделi қаржы талап етіледi, өртке қарсы шаралар өткiзуге қаржы бөлу, сондай-ақ өрт қауiпсiздiгi талаптарын бұзған адамдарды жауапқа тарту мәселелерi шешiледi. Өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мәселесi жөнiндегi құрылымдық бөлiмшелердiң жекелеген басшылары тыңдалады;
      2) құрылымдық бөлiмше басшылары өрт қауiпсiздiгi ережелерiнiң бұзылуын жойып, оған жол берген адамдар жауапқа тартылады;
      3) өздерiнiң қарамағындағы қызметкерлерде анықталған өрт қауiпсiздiгi ережесiнiң бұзылғаны туралы құрылымдық бөлiмшелердiң басшыларына хабарланады;
      4) өртке қарсы қызмет бөлiмшелердiң бастығы арқылы азаматтық авиация ұйымы басшысына объектiдегi өрт қауiпсiздiгiнiң жағдайы хабарланып, оны жақсарту жөнiнде ұсыныс жасалады;
      5) азаматтық авиация ұйымының басшысы бекiткеннен кейiн өрт-техникалық тексеру актiсі реттеушi құжат болып табылады және қандай болмасын қосымша бұйрықсыз-ақ орындалуға жатады.
      Актiде өртке қарсы шараларды нақты жүзеге асыру мерзiмi мен орындаушылары атап көрсетiледi. Актiнiң көшiрмесi орындаушыларға қолхат арқылы тапсырылады;

      37. Құрылымдық бөлiмшелердiң өрт қауiпсiздiгі үшiн жауапты адамдары жұмыс күнi аяқталғаннан кейiн демалыс күндерi өрт қауіпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында жабылар алдында учаскелердi, бөлмелердi, қоймаларды тексерiп қарауды ұйымдастырады. Қараудың нәтижелерi арнайы журналға жазылады. Жекелеген өрт қаупi бар деген учаскелер, бөлмелер, қоймалар өртке қарсы қызметкерлермен бiрлесiп қаралады. Бұндай объектiлер тiзiмi өртке қарсы күрес қызметi бастығы жасаған ұсыныс бойынша азаматтық авиация ұйымының басшысы бекiтедi.
      Жабылар алдында объектiлердi қарау кезiнде төмендегiлердi тексеру керек:
      1) объектiнiң жиналуы және оған қарасты территорияны өндiрiстiк қалдықтар мен қоқыстан мұқият тазарту;
      2) эвакуация кезiнде авариялық есiктер мен жолдардың бос болуы;
      3) ғимарат конструкцияларымен және оның iшiндегi құрал-жабдықтар (материалдар) арасы үйiндiлерден бос болып, өртке қарсы шараларға кедергi келтiрмеулерi керек;
      4) электр аспаптары мен электр жабдықтарын токтан ажырату;
      5) өрт автоматикасы қондырғыларының жағдайы, олардың жұмысқа әзiрлiгi;
      6) пештердi жану өнiмдерiнен мұқият тазарту.
      Аталған осы шарттардың бiрi орындалмаған немесе өрт қауiпсiздiгiн басқа да бұзу жағдайлары белгiлi болған кезде объектi өртке қарсы жағдайда анықталған кемшiлiктердi жоюға дейiн жабуға дайын емес деп саналады.

      38. Жұмыс iстемейтiн мереке күндерi объектiнiң өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатымен мереке қарсаңында олар жабар алдында тексерiлiп, қабылданып алынады.
      Өрт қауiпсiздiгiн сақтау мақсатында объектiнi қарап, қабылдап алуға оларды жабар алдында азаматтық авиация ұйымының басшысы бұйрығымен объектiнi қарап, қабылдап алуға комиссия тағайындалады. Бұйрықта сондай-ақ қабылдауға жататын объектiлердiң тiзiмi, қарап тексерiлген уақыт атап көрсетiледi. Комиссияның объектiнi қарау және қабылдау тәртiбi осы Ереженiң 37-шi тармағында көрсетiлген. Қарау және қабылдап алу нәтижелерi жазылған актiнi азаматтық авиация ұйымының басшысы бекiтедi.

      39. Жұмыс iстеп тұрған өндiрiске жаңа технологиялық процестердi енгiзу кезiнде технологиялық операцияларының өрт қауiпсiздiгiн төмендетуге және олардың өртке қарсы қорғанысын жетiлдiруге бағытталған шешiмдер жасалып, енгiзiледi. Бұл орайда төмендегi жайлар негiзгi бағыт болуы қажет
      1) өрт қаупi бар органикалық ерiтiндiлердi (бензин, спирт, керосин, уаит-спирт) қауiпсiз техникалық жуу құралдарына айырбастау;
      2) өндiрiсте пайдаланатын заттар мен материалдардың өрт қаупi бар қасиетiн зерттеу және оларды қауiпсiз қолдану жөнiнде ұсыныстар беру;
      3) өрт және жарылыс қаупi бар бөлмелердi өрт автоматикасы қондырғыларымен жабдықтау.

      40. Азаматтық авиация ұйымдарында әуе кемелерiне техникалық қызмет көрсетуде өрт қауiпсiздiгiнiң бұзылуына дер кезiнде жол бермеу, сондай-ақ өрт шыға қалған жағдайда оны жедел түрде өшiру мақсатында әскери есеппен өрт сөндiру автокөлiктерiнiң патрульге шығуы ұйымдастырылады. Патрульге шығу мерзiмi мен бағыты жергiлiктi жағдай мен ұшудың жиiлiгiне байланысты белгіленедi.

      41. Азаматтық авиация ұйымының қызметкерлерi өндiрiстiк оқу жүйесiнде мiндеттi түрде арнайы өртке қарсы дайындықтан өтедi. Ол өрт қауiпсiздiгi ережелерiн, сондай-ақ өрттiң алдын алу шараларын кеңiнен оқып үйрену, өрт сөндiрудiң алғашқы және стационарлық құралдарымен жұмыс iстеу ережелерiне және өрт шыққан жағдайда әрекет жасауды үйрету мақсатында жүргізiледi.

2-Бөлiм
Өрт қауiпсiздiгiнiң негiзгi талаптары

7-тарау. Территорияны, ғимараттарды, құрылыстарды
және үй-жайларды ұстау

      42. Азаматтық авиация ұйымдарының барлық территориясы, өндiрiстiк қойма және қызмет бөлмелерi таза ұсталып, өндiрiстiк, тұрмыстық және басқа қалдықтардан, сондай-ақ қоқыстардан үнемi тазартылып тұру керек.
      Металл жаңқалары, май сiңген сүрту материалдары және өндірістiк қалдықтар ғимараттар мен құрылыстардан кемiнде 6 метр қашықтықтағы арнайы бөлiнген орындарда сақталуы керек.

      43. Аэродром, ЖЖМ қоймалары, РТКБП объектiлерiнiң территорияларындағы шөп шабылып, тазартылуға тиiс. Шабылған шөптi кептiру және сақтау ерекше жағдайда ғана аэродром, жанар-жағар май қоймалары мен радиотехникалық құралдар мен байланысты пайдалану объектiлерiнiң бос учаскелерiнде ғана ғимараттар мен құрылыстардан кемiнде 50 метр жерде сақталуға тиiс.

      44. Радиотехникалық құралдар мен байланысты пайдалану объектiлерiнiң территориясы егiстiк және орман алқаптарынан периметрi бойынша енi кемiнде 3 метр өртке қарсы боразда арқылы жыртылады. Радиотехникалық құралдар мен байланысты пайдалану объектiсiнiң территориясы шымтезек алқабынан тереңдiгi бойынша шымтезек қорының енi кемiнде 3 метр минералдандырылған алқаппен бөлiнедi.

      45. Ғимараттар мен құрылыстарға, су қоймаларына, өрт гидранттары (өртке су себетiн кран) мен өрт сөндіру құралдарына апаратын жолдар, өткелдер, кiреберiстегi жолдар, сондай-ақ ғимараттар мен құрылыстар арасындағы жерлерге материалдар, құрал-жабдықтар мен қораптарды үйiп жинауға және автокөлiк тұрағы үшiн пайдалануға болмайды.

      46. Өрт машиналарының қозғалысына кедергi келтiретiн кейбiр жолдарды жабу кезiнде айналып өтетiн жолдар жасалып, белгiленген тәртiппен жол белгiлерi қойылуы керек. Қандай болмасын осындай өзгерiстер туралы ұйымның өртке қарсы қызмет бөлiмшесiмен Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгi хабардар болуға тиiс.

      47. Ұйым объектiлерiнiң территориясындағы темiржол арқылы өтетiн жолдар өрт автокөлiктерiнiң жүруi үшiн әрқашан бос болуға және рельстермен бiр деңгейде тұтас төсенiштерi болуға тиiс. Локомативсiз вагондардың өткелдерде тоқтап тұруына тыйым салынады.

      48. Жарылыс қаупi бар және өрт қаупi бар объектiлердiң территориясында, сондай-ақ жанар-жағармай сақтау және оны қайта өңдеу орындарында ұйымның белгiленген формада жазба түріндегi рұхсатынсыз от жағуға тыйым салынады.

      49. Жанар жағармай буы немесе газ шоғырлануы мүмкiн объектi территориясының учаскелерiнде автотехниканың жүруiне жол берiлмейдi. Бұл туралы тиiстi жазулар iлiнiп қойылуы тиiс.

      50. Автокөлiктердiң уақытша тұратын орны объектiнi салу жоспарында көрсетiлуi тиiс. Автокөлiктердiң белгiленбеген жерлерде, сондай-ақ тез тұтанатын заттар мен жанар жағармай және газ тасымалдайтын автокөлiктердiң ғимараттар мен құрылыстар жанында тұруына тыйым салынады.

      51. Өртке су себетiн крандардың (гидрант) тұратын орны көрсеткiштермен белгiленiп түн мезгілiнде жарық түсiп тұруы қажет. Қыс кезiнде өрт гидранттары және оларға баратын жолдар қардан тазаланып, ал, гидранттың люктерiнiң қақпағы мұздан тазартылуы керек Су қоймалары мен гидранттарға баратын жолдар мен кiреберiстерге қатты жамылғы төселедi. Олар еңiстеу жасалады, бұл жаңбыр және қар суының табиғи түрде ағып кетуiне әсер етедi.

      52. Өндiрістiк, қоғамдық және басқа ғимараттар мен құрылыстардың конструкциялары отқа төзiмдi затпен өңделуге тиiс, оның әсер ету мерзiмi осы затты жасап шығарған заводтың техникалық жағдайларымен анықталады.

      53. Сатып қалған аппаратураны, құбырларды, ысырмаларды тағы басқа бумен немесе ыстық сумен жылытуға рұқсат берiледi. Ол үшін отты пайдалануға тыйым салынады.

      54. Құрал-жабдықтардың (фланц құрылымдарын, сальниктер) саңылаусыз болуы үшiн қатаң бақылау қойылуы қажет. Ал саңылау байқалған жағдайда оларды жою шараларын қолдану қажет.

      55. Су құбыры жүйесiнiң кейбiр учаскелерiн, өрт гидранттары мен крандарын ажырату, cу құбыры жүйесiнде белгiленген қысымды төмендету ұйымның өртке қарсы қызметiмен алдын ала келiсiлгеннен кейiн ғана рұхсат етiледi.

      56. Өрт автокөлiктерiнiң жүруiне кедергi келтiретiн жекелеген жол учаскелерiн жөндеу үшiн (немесе басқа себептер бойынша) жабу ұйымның өртке қарсы қызметiмен және таяу маңдағы өрт бөлiмшелерiмен келiсiп жасалады. Жолдарда жөндеу және басқа да жұмыстар жүргізу кезiнде айналып өтетiн жолдардың көрсеткiш белгілерi орнатылып немесе жөндеу учаскесi арқылы енi кемiнде үш жарым метр өткелдер жасау қажет.

      57. Өрт және жарылыс қаупi бар объектiлер мен қондырғылар тұрған территорияларға арнайы рұхсат қағазымен жiберiледi, ал автокөлiк ұшқын тұтатын сөндiргiштерiмен жабдықталуы тиiс.

      58. Ғимараттар мен құрылыстардың көлемдiк-жобалық шешiмдерi қазiргi құрылыс нормалары мен ережелерiне сәйкес келiп, ғимаратта адамдардың нормадағыдан аспайтын мөлшерде болуын қамтамасыз етедi.

      59. Жүретiн жолдар, шығатын есiктер, дәлiздер, стационарлық өрт баспалдақтары және ғимарат төбесiндегi жанбайтын қоршаулар, баспалдақ клеткалары, төбедегі жайларды үнемi жарамды жағдайда ұстап, ешқандай заттарды үйiп тастауға болмайды. Төбедегi жайлардың есiгi, терезелерi жабық болуға тиiс. Баспалдақ алаңында қойма салуға тыйым салынады.

      60. Ғимараттың астындағы төле (подвал) мен цокольдық қабатта жарылғыш заттар, өрт қаупi жоғары газ және басқа материалдар бар баллондарды пайдалануға және сақтауға тыйым салынады. Төле мен цокольдық қабаттағы терезелер мен люктер түтiндi шығару мен өрттi сөндiру үшiн қолданылатын төле және цокольдық қабаттағы терезелер мен люктарды таза және жарамды жағдайда ұстаған дұрыс. Терезелерге металл қоршауларын орнатып, оларды үйiндiлермен жауып тастауға тыйым салынады.

      61. Ғимараттағы стационарлық өрт баспалдақтары, үйдiң жоғары қабатындағы басқыштар, төбедегi қоршаулар жарамды және өрт кезiнде оларды пайдалануда қолайлы болуға тиiс.

      62. Барлық үйлер, қондырғылар, құрылыстар өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарымен, өрт инвентарларымен, өрт қауiпсiздiгi үшiн жауапты адамның аты-жөнi жазылған және ұйымның өрт қауiпсiздiгi қызметiнiң телефон нөмiрi көрсетiлген табличкамен қамтамасыз етiлуге тиiс. Өрт сөндiру құралдарын өрт сөндiрумен байланысты емес шаруашылық және өндiрiстiк қажеттiлiкке пайдалануға тыйым салынады.

      63. Жанар-жағармай сіңген сүрту материалдарын мықты жабылатын қақпақтары бар арнайы металл жәшiктерiне жинап, салып, жұмыс аяқталғаннан кейiн (немесе ауысым ауысқан кезде) жәшiктердi қауiпсiз жерге шығару керек.

      64. Өндiрiстiк ғимараттардағы жанар-жағармай материалдарын өндiрiстiк ғимараттарда бiр тәулiктегi шығыннан аспайтын мөлшерде өндiрiстiк ғимараттағы өртенбейтiн шкафтарда, мықты жабылатын қақпақтары бар саңылаусыз ыдыстар мен жәшiктерде, ал жанар-жағармай материалдарының тәулiктiк шығыннан астам мөлшерiн осы арнайы жасалған бөлмелерде сақтауға рұхсат етiледi.

      65. Арнайы киiмдердi осы мақсатқа арнайы арналған жеке шкафтарда сақтау қажет. Арнайы киiмдердi жұмыс орнында қалдыруға рұхсат етiлмейдi.
      Жанар-жағармай материалдар сiңген киiмдер мен басқа заттарды жылу көздерiне жақын жерге iлiп және кептiру үшiн жайып қоюға тыйым салынады.

      66. Жанар-жағармай материалдарын радиаторлар мен колориферлерге, жылыту құралдарын жақын жерлерге жинап сақтауға тыйым салынады.

      67. Тез тұтанатын және жанар май сұйықтарымен едендi, қабырғаны, сондай-ақ киiмдердi жуып, құрал-жабдықтарын тазалауға тыйым салынады.

      68. Өрт қаупi бар ғимараттардағы телефон аппараты мен сигнал беру қондырғысы белгiлi бiр категория мен топқа сай жарылыстан қорғанысы болуы керек.

      69. Ұйым территориясының көрнектi жерiнде өрттен қорғау қызметiн шақыру тәртiбi туралы жазылған кесте және өртке қарсы инвентарлар жиынтығының щиттерi тұруы қажет.

8-тарау. Өртке қарсы бөгеттердi ұстау

      70. Ғимаратты немесе құрылысты бөлiп тұратын өртке қарсы бөгеттер қазiргі құрылыс нормалары мен ережелерiнiң талаптарына жауап беруi керек.
      Оттың бүкіл ғимаратқа тарауына тосқауыл болатын бөгеттер өртке қарсы қабырғалар немесе қайта жабулар түрiнде қолданылады немесе өртке қарсы аймақтар жасалады.
      Өртке қарсы қабырғалар (брандмауэрлер) iргетасқа бекітiлiп, бой көтеруi керек.
      Өртке қарсы қабырғалар әртүрлi өрт қаупi бар өндiрiстiк және қоймалық үй-жайларды секцияларға бөлу үшiн қызмет етедi.

      71. Өртке қарсы аймақ бiр немесе бiрнеше қатар жанбайтын бағаналарға тiрелiп, жанбайтын жамылғылар жолағын жасауға тиiс.

      72. Өртке қарсы бөгеттер қиылысатын жерде әртүрлi коммуникациялар мен конструкция тесiктерi жанбайтын материалдармен қалың етiп жабылып тасталуы тиiс.

      73. Түтiн тарататын каналдар мен шахталарды, төбеге шығатын есiктер мен люктердi, балконнан-балконға өтетiн өткелдерi жабуға және эвакуация үшiн пайдаланатын лоджия мен балкондарды әйнекпен жабуға тыйым салынады.

      74. Сылақтың қалың қабаты немесе ғимараттың құрылыс, конструкцияларының басқа да отқа төзiмдi жамылғылары зақымдалмауға тиiс.

      75. Қабырғаның iш жағындағы және қабат аралығындағы қайта жабылған жерлер технологиялық және есiк ойықтарының өртке қарсы қорғану құрылғысы үнемi жұмыс жағдайында болуы керек.

      76. Құрылыс конструкцияларын жанатын материалдармен өңдеуде басқыштардың қанатынан басқа баспалдақ клеткаларында қолдануға тыйым салынады, қанаттар мен қоршаулардың шығып (көрiп) тұратын бөлiгi баспалдақтар мен олардың арасындағы енiн тарылтпау керек.

9-тарау. Адамдарды эвакуациялау қауiпсiздiгiн
қамтамасыз ету

      77. Өрт қауiпсiздiгi үшiн жауап беретiн адамдар өрт жағдайында адамдардың ұйым немесе жеке объектiлердегi қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн шараларды дер кезiнде жүргiзуге жауап бередi.

      78. Адамдарды эвакуациялау жоспары көрнектi жерге iлiнiп қойылуы қажет.

      79. Өрт жағдайында адамдарды эвакуациялау қауiпсiздiгi қамтамасыз етілуi керек.

      80. Есiктердiң барлығы ғимараттан сыртқа шығатын бағытқа қарай еркiн ашылуы керек. Шығар жолдағы есiктер ақаусыз дұрыс болып өздiгiнен нығыздап жабылатын стационарлық қондырғылармен қамтамасыз етiлуi қажет. Iштен тез ашылатын iлгектердiң орнына iштен құлып салуға рұхсат етiлмейдi. Ерекше жағдайда ғана салынған iшкi құлыптардың кiлттерi нөмiрлi биркалармен кезекшi бөлмесiнде сақталуы керек.

      81. Ғимараттан немесе қабаттан шығатын қосалқы эвакуациялық есiктердi қатты нығыздап жабуға болмайды.

      82. Ғимараттардың баспалдақ астындағы бос жерлердi қойма ретiнде немесе қажеттiлiктерге пайдалануға, тез тұтанатын жанармай сұйықтары бар газ құбырлары мен труба құбырларын төсеуге, сондай-ақ адамдардың жүрiп-тұруына кедергі келтiретiн жабдықтар қоюға тыйым салынады.

      83. Эвакуация жолында тиiстi пандустар мен баспалдақтарсыз құлама биiктiктер жасауға болмайды.

      84. Адамдарды звакуациялау жолындағы конструкцияларды жанғыш материалдармен әшекейлеп, әрлеуге болмайды.

      85. Ғимараттар мен үйлердi пайдаланғанда нормадан асып кететiн және сенiмдi және қауiпсiз эвакуациялауға мүмкiндiк бермейтiн адамдар санын орналастыруға тыйым салынады.

10-тapay. Ғимараттар мен сыртқы қондырғыларды электр
құралдармен жабдықтау

      86. Ғимараттардың электр жабдықтары мен iшкi қондырғылары типi және жасалуы жағынан ғимараттың өрт жарылыс қаупi немесе iшкi қондырғылардың класына, сондай-ақ қоршаған ортаға сәйкес келiп қазiргi нормативтi құқықтық актiлер талаптарына сәйкес жасалады және пайдаланылады.

      87. Ұйым басшысының бұйрығымен ғимараттағы әрбiр объектiде электр қондырғыларының жағдайына, сондай-ақ электр жабдықтарына уақытында қызмет көрсететiн және техникалық пайдалануды қамтамасыз ететiн жауапты адам тағайындалуы керек.

      88. Кез-келген мақсаттағы сымдар апаттық режимдi ескере отырып мүмкiн болған қызу талаптарын қанағаттандырулары керек.

      89. Өндiрiске қажеттi электр мен жылыту құралдары жанар-жағар материалдарына жанаспай, жанбайтын жерлерге орнатылуы қажет. Қоймаларда электрмен жылыту құралдарын пайдалануға тыйым салынады.

      90. Қоймалар мен өндiрiстiк жайларда жанғыш материалдарды немесе жанғыш қораптарды (мата, қағаз, ағаш) сақтау және пайдалану кезiнде шамдар шыны қалпақпен қорғалуы керек.

      91. Тасымалданатын шамдар жарылыс қаупі жоқ жерлерде қолданылып, В-1 және В-1a класындағы үй-жайларға арналған шамдардың сынбайтын материалдардан жасалған қалпағы немесе алдын-ала өшiру блокировкасы және қорғайтын металл торы болуға тиiс.

      92. Әртүрлi бағыттағы қоймаларда тек электр жарығы болуы керек және қойманың әр секциясында олар дербес өшiрiлуге тиiс. Электр қалқандары қоршалып, рубильниктер мен штепсель розеткаларымен қойманың сыртында жанбайтын қабырғаларға немесе бөлек тұрған жабық өртенбейтiн жәшiктерге бекiтiлiп қойылуға тиiс. Демалыс күндерi жәшiктер құлыпталады немесе пломба салынады.

      93. Ашық қоймалар үстiмен электр желiлерiн тартуға және әуе арқылы тартылған электр желiсiнiң астында шикiзат пен материалдарды сақтауға тыйым салынады.

      94. Электр желiлерi мен прожекторларды қойманың төбесiне және қалқалар мен қатарлардан 10 метрден жақын жерге орнатуға рұхсат етiлмейдi.

      95. Жабық қоймалардан, қалқалар мен қатарлардан тартылатын жоғарғы вольттi желiлер электр желiсi тiреуi биiктiгiнен, бiр жарым есе қашықтықта орналасу керек.

      96. Электр қондырғыларының барлығы қысқа тұйықталу тогынан, өртке әкеп соқтыратын басқа да дұрыс емес режимдерден қорғаныс аппаратымен қорғалуға тиiс.

      97. Сымдар мен кабельдердi жалғау немесе тармақтау кезiнде жайсыз жағдайлардан қашу үшiн бүрiккiштердi, дәнекерлеу немесе арнайы қышқыштарды қолданған жөн.

      98. Электр қондырғыларын пайдаланғанда төмендегiлерге тыйым салады:
      1) тамақ әзiрлеу үшiн бұл мақсатқа бейiмделмеген үй-жайларда тұрмыстық электр құралдарын қолдануға;
      2) электр сымдарын шегемен бекiтуге оларды есiктiң жабылатын жерi арқылы өткiзуге, сымға, роликке, сөндiргiш тетiкке қандай болмасын заттар iлуге;
      3) электр шамдарын қағазбен, матамен, басқа да жанғыш заттармен орауға;
      4) электр желiсi үшiн радио және телефон сымдарын пайдалануға;
      5) есептегiш электр жүйесi мен электр қондырғылаңын себепсiз және рұхсатсыз ауыстыруға;
      6) электр сымдарының металл конструкциялармен жанасуына жол бepмeу.

      99. Электр жүйесi мен электр аппаратураларындағы ұшқын шығатын ақауларды кезекшi қызметкер тез арада жоюы керек.
      Ақауы бар электр жүйесiн өрт қауiпсiздiгi жағдайына келгенше токтан ажыратып тастау керек.

      100. Авариялық жарық беру шамдары дербес ток көздерiне қосылуы тиiс.

      101. Кез-келген кластағы өрт қаупi бар жабылатын қойма iшiндегi, электр қондырғылардың iштен токтан ажырайтын аппаратарына қарамастан сырттан ажырататын аппараттары болуға тиiс.

      102. Түтiктi сымдардың металл қабықтарын жерге қосу (заземление) ретiнде пайдалануға тыйым салынады.

      103. Кернеуi 1000 В және одан да жоғары нейтралды трансформатордың электр желiсiнде жекелеушi бақылау қондырғысы болуға тиiс.

      104. Құбырлардың кабель желiсi қиылысында, мұнай және газ құбырларын қосқанда, кабель мен труба құбырлары арасындағы қашықтық кемiнде 0,5 метр болғаны жөн.

      105. Тасымалданатын электр қабылдағыштарды жерге қосу фазамен бiрге ортақ қабықта тұрған икемдi өткiзгiшпен және жүйеге сенiмдi жалғастырылған жерге қосумен жүзеге асырылады.
      Бұл мақсат үшiн тiкелей электр қабылдағыштардағы жepгe қосылған нольдiк өткiзгiштердi пайдалануға тыйым салынады.

      106. Ақауы бар шлангы кабелiн (тесiлген, кесiлген) қолдануға мүлде болмайды.

11-тарау. Жарылыс қаупi бар ғимараттар мен сыртқы қондырғыларды электр жабдықтарымен жарақтандыру

      107. Жарылыс қаупi бар ғимараттар мен сыртқы қондырғыларда қолданылатын электр желiсi мен электр жабдықтары қазiргi нормативтi құқықтық актiлер талаптарына жауап беруi керек.

      108. Әрбiр жарылыс қаупi бар ғимарат пен жарылыс қаупi бар қондырғы қазiргi нормативтi құқықтық актiлерге сәйкес жарылыс қаупiнiң белгiлі бiр тобына жатқызылуы қажет. Бұл туралы кiре берiсте жазылып қою керек.

      109. Өзiнiң типi мен жасалуы ғимарат пен сыртқы қондырғының өрт-жарылыс қаупi класына, сондай-ак қоршаған ортаның сипатына сәйкес келетiн электр жабдықтарды ғана құрастырып, пайдалануға болады.
      Жарылыс қаупi бар ғимараттарда тек жарылыстан қорғалған электр жабдықтары ғана пайдаланылады. Олар жарылыс қаупi бар қоспалар категориясы мен тобына сәйкестендiрiлiп жасалады. Электр жабдықтардың жарылыстан қорғаныс белгiлерi болуға тиiс.

      110. Жарылыстан қорғалған электр жабдықтарының конструкциясына қандай болмасын өзгерiстер енгiзуге тыйым салынады.

      111. Детальдары, оның iшiнде конструкцияда көрсетiлген бекiту бөлшектерi жоқ жарылыстан қорғалған электр жабдықтарын пайдалануға тыйым салынады.

      112. Жарылыс қаупi бар ғимараттар мен сыртқы қондырғыларда кернеуi 1000 В электр қондырғыларын орнатқанда тұйықталу жағдайында корпусқа немесе нольдік желiге қысқа тұйықталған ток келетiндей өткiзгiш таңдап алынуы қажет.

      113. Жұмыс кернеуi 1000 вольттан жоғары сымдар мен кабельдер қысқа тұйықталған ток арқылы тексерiлуге тиiс.

      114. Нольдiк желiлердiң тазалық сымдардың изоляциясына тең келетiн изоляциясы болуы керек және олармен бiрге ортақ құбырда немесе қабықта орналасады.

      115. Жарылыс қаупі бар ғимараттардың iшiне ашық өткiзгiштер салуға тыйым салынады.

      116. Құрамында жанар май және жарылысқа қауiптi қоспалар бар труба құбырдың сымдарын жерге қосушы (заземлителей) және жерге қосылушы (заземляющий) ретiнде пайдалануға тыйым салынады.

      117. Электр сымдары мен кабельдердi қоймалар, өндiрiстiк, тағы басқа бағыттағы үй-жайлар арқылы транзитпен төсеуге болмайды.

      118. Өндiрiстiк үй-жайлар мен қоймаларда жанар-жағар май, сондай-ақ жанатын орағыш ыдыстардағы бұйымдар сақталған жағдайда электр шамдары жарылысқа қарсы заттармен қорғалып, шыны қалпақтар кигiзiлуi керек.

      119. Электр двигательдерi, шамдар, сымдар, таратқыш қондырғылардағы жанатын шаңдарды айына кемiнде eкі рет, ал үй-жайлардағы шаңдарды айына төрт рет тазалап тұру қажет.

      120. Ғимараттардағы май толтырылған электр жабдықтары "Электр қондырғыларының құрылымы ережесiне" сәйкес стационарлы немесе жылжымалы өрт сөндiргiш қондырғылармен қорғалуға тиiс.

      121. Өрт қаупі бар үй-жайларда және сыртқы өрт қаупi бар қондырғыларда төмендегiлерге тыйым салынады:
      1) жерге қосу дұрыс жүргiзiлмеген, аппарат қақпақтарын блокировкалауда ақаулықтар болғанда және қабықтардың жарылыстан қорғалу қасиетi бұзылған жағдайда электр қондырғыларын жұмысқа қосуға;
      2) жоғары кернеулi ток жүрiп жатқанда жарылыстан қорғалған жабдықтар қабығын ашуға;
      3) қысқа тұйықталу кезiнде автоматты электр қондырғыларын қосуға;
      4) пайдаланылмайтын электр желiлерiн кернеуде қалдырмауға;
      5) электр қондырғыларын қысқа тұйықталу және шамадан артық токтан қорғалмау жағдайында iске қосуға болмайды;
      6) электр жабдықтарын, сымдарды және кабельдердi номиналдық параметрден тыс пайдалануға;
      7) бұл құралдардың құрамына кiрмейтiн ұшқынға қауiпсiз аспаптарды, аппараттарды және тiзбектердi қамтамасыз ететiн арнаулы трансфарматорларға қосуға;
      8) электр жабдықтарын қорғауды (жылу элементтерi, сақтандырғыштар, ағытқыштар) қорғаудың басқа түрлерiмен немесе оған осы электр жабдықтары арналмаған басқа параметрлермен ауыстыруға.

      122. Жарылыс қаупi бар ғимараттар мен сыртқы қондырғыларда электрмен дәнекерлеу жұмыстарын жүргiзу кезiнде қосымша еңбек заңы ережесi мен техникалық қауiпсiздiк ережесiне сәйкес салалық нұсқау мен төмендегiдей талаптарды ұстану керек:
      1) дәнекерлеу генераторын, трансформаторды, токтан ажырататын аппаратураны газ, бу көп жинақталған немесе жанар май төгiлген, сондай-ақ шапшаң тұтанатын сұйықтар сiңген учаскелерге қоюға тыйым салынады;
      2) дәнекерлеу немесе басқа сымдардың барлық құрамалары изоляциялық лентамен оралған ұштықпен және болт құрамаларымен атқарылуы керек;
      3) кернеуде тұрған дәнекерлеу сымдарын орнынан ауыстыруға тыйым салынады. Тасымалданатын сымдар оралады, содан кейiн жақсылап орналастырылады;
      4) дәнекерлеу сымдарын егер сенiмдi изоляциясы болмаса, металл заттарының үстiне салуға тыйым салынады;
      5) жерге қосу сымдарын керi тармақпен пайдалануға тыйым салынады. Сондай-ақ, металл конструкцияларын, жабдықтардың корпустары мен труба құбырларын қайта пайдалануға болмайды. Керi тармақты сымдар электр ұстағыштардың сымдарындай болуға тиiс.

      123. Кабельдердiң, сымдардың изоляциясын, құрамалар мен жерге қосудың сенiмдiлiгін, электр двигательдерiнiң жұмыс тәртiбiн ұйымның жауапты электриктерi сырттай қараумен қатар аспаптардың көмегiмен тексеруге тиiс.
      Сымдардың қарсыласу изоляциясын өлшеу қазiргi нормативтi құқықтық актілерде белгіленген мерзiмде жүргiзiледi Бұл туралы акт жасалып, журналға жазылады.

12-тарау. Жарылыс қаупi бар үй-жайларға және жарылыс қаупi бар сыртқы қондырғыларға жарық беру

      124. Кез-келген мақсат үшiн тек электр жарығын беруге рұхсат етiледi.

      125. Қондырғыларды (ғимараттағы және сырттағы) жұмыс жарығын беру тоқтатылғанда және осыған байланысты жабдықтар мен механизмдерге дұрыс қызмет көрсету бұзылса (жұмыс тоқтатылып немесе қызметкердiң қате әрекеттерi), ол жарылысқа немесе өртке себеп болуы мүмкiн. Бұл жағдайда авариялық жарық беру қондырғысы жұмыс iстеуi керек.

      126. Тасымалданатын қол шамдарының кернеуi 12 Вольттан аспауы керек. Олар дербес төк көздерiне немесе корпусы мен орамдарынан бiрi (12В) жерге қосылған екi орамды трансформаторға қосылуы керек. Стационарлық және қол шамдарын қалпақсыз, шынысыз және торсыз пайдалануға болмайды.

      127. Жарылыс қаупi бар үй-жайлардағы электр жарығы әр секцияда дербес қосылып, ажыратылуға тиiс.

      128. Жарылыс қаупі бар үй-жайларға жарық терезе сыртында орнатылған жарылыстан қорғалған немесе шаң кiрмейтiндей етiп жасалған шамдармен берiледi.

      129. Жарық сымдары өндiрiс ортасы категориясына сәйкес таңдалып алынады.
      Жарылыс және өрт қаупi бар өндiрiске арналған сымдар газды болат құбырларға салынады немесе асфальт лагымен не эмальды бояумен сырланып, қорғалады.

      130. Шамдардың қуаты осы типтегi шамдарға есептелген мөлшерден аспауы керек.

      131. Жарық арматурасын ауыстырғанда, басқа жерге жеткiзгенде немесе жаңа шамдар орнатқанда жарық беру аппаратурасынан немесе патроннан шығатын сымдардың қосылған жерлерiнен бастап изоляциясы болуына баса назар аудару қажет.
      Шамдарға қосылатын сымдар тартылмауға, қажалмауға, ал патрондар өте қатты бұралмауға тиiс.

      132. Дымқыл немесе жарылыс, өрт қаупi бар үй-жайларға орнатылатын сальнигі жоқ шамдардың саңылауына арнайы жасалған мacca құйылуы керек.

      133. Жарықтың топтық желiлерiн жарылыс қаупi бар үй-жайлардан тыс жерлерде жүргiзуге рұхсат етіледi.

      134. Барлық жағдайларда шамдардың арматураларын берiк ұстау керек. Аспалы арматура арнаулы iлгекке iлiнедi немесе құрылымдармен болат трубаға бекiтiледi. Жарық арматураларды сымға iлуге тыйым салынады.
      Сымдарды кронштейндердiң немесе трубалардың iшiнде қосуға тыйым салынады. Арматура солардың көмегiмен орнатылған.

      135. Тарату щиттерi мен ажыратқыштарды қоймалардан тыс жерлерге орнату керек.

      136. Конструкцияда көзделген жарылыстан қорғаныс белгiсi, пломбасы немесе кейбiр детальдары жоқ жарылыстан қорғалған шамдар пайдалануға берiлмейдi.

      137. Жарылыстан қорғалған шамдардың лампасын, аккумуляторлары мен батарейкасын оған қызмет көрсету жүктелген адамдар ғана ауыстырады. Бұл жұмыстарды қауiпсiз үй-жайларда орындау керек.

13-тарау. Жылыту жүйесін ұстау

      138. Жылыту маусымы алдында қазандықтар, калорифер қондырғылары мен жергiлiктi жылыту аспаптары мұқият тексерiлiп, жөндеуден өткiзiлуi тиiс. Жылу беретiн барлық қондырғылар паспорттандырылуы керек.

      139. Труба құбырлары, жылыту аспаптары және калориферлер 100 ^о С-ден жоғары температура кезiнде үй-жайдың жанғыш элементтерiнен кемiнде 10 см қашықтықта тұруы қажет.

      140. Жанбайтын конструкциялар арқылы өткен кезде жылу тасушының температурасы 100 C-ден асқан кезде құбырға жанбайтын материалдан гильза жасау керек. Гильза мен труба арасындағы саңылау бүкiл шеңбер бойында кемiнде 100 мм болуы керек.

      141. Өндiрiстiк және қосалқы үй-жайлардағы жылыту жүйесi қазiргi нормативтiк техникалық құжаттарға сай болуы керек.

      142. Электр жылытқыш, жергiлiктi жылыту аспаптарын пайдалануға бeру және орнату объект басшысының өрт күзетiмен жазбаша келiсiм бойынша, бұйрық шығарылып, жауапты орындаушылар тағайындалғаннан кейiн, өрт күзетi ұсынған барлық шаралар жүзеге асқаннан соң рұхсат етiледi.

      143. "Электр қондырғылары құрылғыларының ережесiне" сәйкес келмейтiн уақытша электр желiлерiн, стандартқа сай емес сақтандырғыштарды қоюға және қолдан жасалған электр жылытқыш құралдарын пайдалануға тыйым салынады.

      144. Автоматикамен жарақтандырылған жылыту пештерi мен аспаптарды жұмыс iстеп тұрған кезде бақылаусыз қалдыруға тыйым салынады.

      145. Жұмыс аяқталғаннан кейiн жылыту пештерiн жағу тоқтатылып, электр аспаптары ажыратылуға тиiс.

      146. Пештердi газбен жылытуға қайта жабдықтау және газ құралдарын пайдалану қазiргi заңға сәйкес жүргiзiлуi керек.

      147. Сұйық отынмен жанатын тұрмыстық жылыту аппараттарын тек аталған үй-жай үшiн төлқұжатта және өнiмдi пайдалану туралы нұсқауда көрсетiлген ұсыныстар орындалғаннан кейiн пайдалануға болады.

      148. Ғимараттың жанатын конструкцияларынан өртке қарсы белгiшi жоқ қазандықтар, пештер жылыту құралдары пайдалануға берiлмейдi.

      149. Сұйық отынмен жылытатын қазандықтың жұмысы кезiнде әр форсункаға тұғырықта құм қойылып, отын жiберу құбырында кемiнде екi вентель, ал оттық пен сыйымдылықта бiр-бiрден болуы керек.

      150. Ауа жылытқыш пен жылыту құралдары қарап тексеру және тазалау үшiн оларға еркін баратындай орналасуы керек.

      151. Қазандық бөлмелерiнде жабық үлгiдегi шығын бактарды көлемi қосымша салынған қазандықтарда бiр текше мөрден аспайтын, ал жеке қазандықта 5 текше метр етiп салуға болады.

      152. Қазандық бөлмесiнде төмендегiлерге тыйым салынады:
      1) қазандық қондырғысын пайдалануға қатысы жоқ жұмыстар жүргiзуге;
      2) труба құбыры жалғанған жерден және форсункадан сұйық отын немесе газ шығуына жол бермеу керек. Оларды байқаған жағдайда оны жою үшiн дереу шаралар қолданған жөн;
      3) форсунка немесе газ оттығы өшкен кезде отын жiберуге;
      4) оттық жұмысына бақылау жасайтын автомат бұзылғанда;
      5) алдын ала ауа жiберiп қазандық қондырғысын қосуға;
      6) қазандықтар мен бу жiбергiштерде жанар-жағар материалдарын кептiруге;
      7) ауамен жылыту жалюздерiн жанғыш материалдармен жабуға.

      153. Уақытша металл пештерiн орнатуда өрт қауiпсiздiгінiң төмендегiдей талаптары сақталуға тиiс:
      1) металл пештерi аяғының биiктiгi кемiнде 0,2 M болуы керек;
      2) металл пештер астындағы еден өртенбеу үшiн бiр қатар кiрпiш қаланып, топырақпен сыланады немесе қалыңдығы 12 мм жанбайтын материалдармен, ал үстi қаңылтырмен көмкеріледi;
      3) металл пештердi ғимараттың өрттен қорғалмаған ағаш конструкцияларынан кемiнде 1 метр қашықтықта, ал өртенуден қорғалған конструкциялардан кемiнде 0,7 метр қашықтықта орналастыру керек;
      4) аяғы жоқ металл пештерi мен уақытша жасалған кiрпiш пештерi тақтай еденге қойылған жағдайда еден үстiне топырақ-пен сыланған төрт қатар кiрпiш салынуы керек, оның бiр қабатының арасы қуыс болуы қажет.

      154. Жанатын төбе астына немесе өртенетiн қабырғалар мен қалқаларға қатарластыра салынатын металл трубалары, егер изоляция болмаса немесе труба сыртындағы температура 90 С-ден аспаса олардан 0,7 метр қашықтықта орнатылады.

      155. Жылыту пешi оттығының алдындағы тақтай еденге көлемi кемiнде 50x70 см металл табақшасы қағылуы керек.

      156. Құрылыс жанына өшiрiлмеген күл, шлак және көмiр төгуге рұхсат жоқ. Мұндай орындар құрылыстардан 15 метр қашықтықта болуы керек.

      157. Отын арнайы бейiмделген жайларда немесе арнайы бөлiнген алаңдарда сақталуы керек. Ол құрылыстардан 8 метр, жерде болуы қажет.

      158. Пешпен жылытуды пайдаланғанда төмендегiлерге тыйым салынады:
      1) отынды пештiң тесiгi бар оттығы алдына қоюға:
      2) пеш жағу үшiн бензин, керосин, дизель отыны, тез тұтанатын және жанар май сұйықтықтарын қолдануға;
      3) пеш үстiне отын, киiм-кешек, жанғыш материалдар мен заттарды кептiруге қоюға және жинауға;
      4) пештi бұл мақсатқа арналмаған көмiр, кокс не газбен жағуға;
      5) ұзындығы оттықтан ұзын отын жағуға және есiктi ашып қойып жағуға.

      159. Су және бумен жылыту қондырғысын пайдаланғанда труба құбырлары мен жылыту аспаптары ғимараттың өртенетiн конструкциялары мен құрал-жабдықтарынан кемiнде 10 см алыс тұруы қажет.

      160. Жылыту қондырғысы, сондай-ақ температура режимi бұзылғанда немесе термореттегiштiң ақауы байқалған жағдайда оны дереу ажыратып, бұл туралы пайдалану үшiн жауапты адамға хабарлау керек.

      161. Электр пештерiн жылыту мақсатында пайдаланғанда төмендегiлерге рұхсат етiлмейдi:
      1) пештi ажыратпай тасымалдауға;
      2) пештi бұл мақсатқа арналмаған розеткалар мен рубильниктерге қосуға;
      3) жылыту аспаптарында арнайы киiмдердi, ағаш материалдарын, ескi-құсқы нәрселердi кептiруге;
      4) пештi жарылыс-өрт қаупi бар үй-жайларда орнатуға;
      5) өрт қаупi сынағынан өтпеген электр пештерiн пайдалануға.

      162. Yй-жайларда жанар-жағар май заттары мен материалдарын сақтағанда олардың жылытқыштар үстiне түспеуiн қадағалау керек.

      163. Электр калориферiн токқа қосу "Электр қондырғыларының құрылғысы ережесiнiң" талаптарына сәйкес дербес жүйе бойынша жүзеге асырылады. Жылыту элементтерiне электр энергиясын беруде желдеткiш жұмысы қатар жүруi қажет.

      164. Электр калориферiн пайдаланғанда:
      1) электр калориферiнiң үстiнде киiм немесе басқа жанар материалдарды кептiруге;
      2) электр калориферi тұрған жерде жанар материалдары мен заттарды сақтауға:
      3) жұмыс iстеп тұрған электр калориферiн бақылаусыз қалдыруға;
      4) электр калориферiн үй-жайдағы ауаның температурасын бақылайтын құралсыз, сондай-ақ металл тордағы кiретiн трубкада көлемi 10x10 мм ұя болмаған жағдайда пайдалануға рұхсат етілмейдi.

      165. Жылу генераторына арналған отын сыйымдылығының көлемi 200 литрден аспауы керек және ол үй-жайдан тыс жанар май үшiн кемiнде 12 метр қашықтықта, ал тез тұтанатын материалдар үшiн 20 метр қашықтықта орналасуы қажет. Отынды жылу генераторына ажырататын аппараты бар металл труба құбыры арқылы беру керек.
      Отын сыйымдылығының астында төгiлуi мүмкiн сұйықты жинайтын құрылғы қарастырылып, найзағай мен статикалық электр қуатынан қорғалуы қажет.

      166. Жылу шығаратын агрегатпен бiр бөлмеде сыйымдылығы 100 литрден аспайтын (тек жанар-жағармай) қақпағы қатты жабылған шығыс багiн орналастыруға болады. Ол агрегат жанындағы қабырғадан 2 метр қашықтықта болуға тиiс. Бакты форсункаға қарама-қарсы орнатуға тыйым салынады. Шығыс багының диаметрi 500 мм трубасы болуы керек.

      167. Жылу шығаратын қондырғыларды iске қосу, жұмыс iстеу және тоқтату кезiнде төмендегiдей шараларды мiндеттi түрде сақтау қажет:
      1) шығыс және су багiндегi отын мен судың мөлшерiн шығарғанға дейiн тексерiп, ал қажет болған жағдайда толтырылуы керек;
      2) қондырғыны қосар алдында жану камерасын ауамен үрлеу керек;
      3) электродтар арасында ұшқынның жоқтығына көз жеткiзу;
      4) ауаны берудi реттеу;
      5) таза және жарық жалын алу.

      168. Газ отынымен жұмыс iстейтiн қондырғыларды жобалау кезiнде құрылыс нормалары мен ережелерiнiң төмендегiдей талаптары сақталуға тиiс:
      1) жылу шығаратын қондырғыларға газ төмендегi қысымды 0,05 кг/см ² дейiнгi труба құбырларымен берiледi;
      2) жеке тұрған үй-жайдағы газдың қысымы 6 кг/см ² дейiнгi газ реттеу қондырғылары тiкелей газ пайдаланатын агрегаттар тұрғын үйге немесе биiктiгi үйдiң биiктiгiмен бiрдей ашық ойықпен байланыстырылған үй-жайда орналастыруға рұхсат етпедi. Бұл жерде сағатына кемiнде 3 есе ауа алмасуы қамтамасыз етiлуi керек. Бiр ғимаратта бiр ғана газ реттеу қондырғысын орнатуға болады;
      3) газ құбырлары үй-жайға кiретiн есiктi бөгемеу керек;
      4) қазандықтар мен жылу генераторларында заводтың паспорты бар стандартты газ оттықтары орнатылуы тиiс;
      5) жылу өндiретiн агрегаттармен орнатылған желдеткiш 3 есе ауа алмастыруды қамтамасыз етуi тиiс.

      169. Қатты отынмен жұмыс iстейтiн қазандықтардың түтiн шығаратын трубасы ұшқын сөндiргiштермен жарақталып, айына кемiнде 3 рет күйеден тазартылып тұруы керек. Өртенетiн шатыры бар үй-жайлар үшiн трубаларда ұшқын тұтқыштар (тесiгi 5 мм аспайтын металл сеткалары) қойылады.
      Металл түтiн трубасын терезе арқылы шығарғанда шатырға жабатын қаңылтырдан көлемi 3 диаметрден кем емес труба орнатылады.

      170. Түтiн шығаратын каналдар мен трубалар өтетiн шатыр астындағы жайлардағы пештер мен қабырғалар әктелуi керек.

      171. От жағу маусымы басталар алдында және оның барысында трубалар мен пештердi күйеден тазалау төмендегiдей тәртiппен жүргiзiлгені дұрыс:
      1) от жанатын пештердi екi айда бір рет;
      2) ас үй плитасы мен қайнатқыштарды айына бiр рет;
      3) ұзақ уақыт жағылатын арнайы пештердi айына екi рет.

14-тарау. Желдеткiш және түтiнге қарсы қондырғыларды ұстау

      172. Желдеткiш жүйесiн пайдалану кезiнде техникалық жағдайға, өрт қауiпсiздiгi талаптарының сақталуына жауапкершiлiк ұйым мен объектi бойынша бұйрықпен анықталады.

      173. Желдеткiш жүйесiнiң пайдалану және өртке қарсы жұмыс тәртiбi өрт қауiпсiздiгi шаралары, желдеткiш камераларға, ауа жiбергiштерге, сүзгiштер мен от жiбермейтiн клапандарға профилактикалық қызмет көрсету мерзiмдерi, сондай-ақ өрт, апат және ақаулық болған жағдайда қызмет көрсететiн адамдардың iс-қимылы қарастырылатын жұмыс нұсқауында айқындалады.

      174. Өрт шыққан жағдайда дереу желдеткiш жүйесiн iске қосуды қамтамасыз ету керек.

      175. Желдеткiш жүйесiн өрт шыққаны туралы автоматты белгi бергiшпен және өрт сөндiру жүйесiмен қосатын қондырғы дұрыс күйде тұруы қажет.

      176. Желдеткiш қондырғысын пайдалануда таза ауа алу орындарында жанар-жағармай, улы газ, бу, сондай-ақ түтiн, ұшқын шығуға жол берiлмеуi қажет.

      177. Желдеткiш жүйелерiнiң конструкциясы мен құрал-жабдықтары тұрған өндiрiстiк үй-жайларда (мұнда тез тұтанатын заттар мен жанар майлардан бу мен газ бөлiнуi мүмкiн) ұшқын шығуға жол берілмеуi қажет.

      178. Жарылыс қаупi бар өндiрiстiк үй-жайларда орнатылған желдеткiш жүйелерiнiң металл ауа жiбергiштерi жерге қосылуы керек.

      179. Газ тарататын орындар дефлекторлы шахтаның көмегiмен үйдiң төменгi және жоғарғы аймақтарынан ауа шығаратын табиғи желдеткiшпен жарақталуға тиіс.

      180. Тез тұтанатын сұйықтар айдайтын насостарда зиянды заттарды шығарып тастайтын ортақ ауа алмастыратын желдеткiш қойылады.

      181. Лабораториялар ортақ ауа алмастыратын, қажет жағдайда бiр жерден соратын механикалық ағу-тартып алу желдеткiштерiмен жарақталады.

      182. Аса зиянды және улы заттармен жұмыс жүргiзiлетiн үй-жайларда басқа үйлердiң желдеткiштерiмен байланыспайтын дербес желдету жүйесi болуға тиiс.

      183. Жарылыс қаупi бар бiрнеше үй-жайларды ортақ ауа тазартқышқа бiрiктiруге болмайды.

      184. Желдеткiш жүйесiн пайдаланғанда төмендегiлерге тыйым салынады:
      1) желдеткiш арналарын түтiн шығарғыш ретiнде пайдалануға;
      2) желдеткiш арналарына газбен жылыту аспаптарын қосуға;
      3) отқа жол бермейтiн қондырғыларды ажыратуға немесе алып тастауға;
      4) ауа айдағышта жинақталған майларды, жанатын заттарды өртеуге.

      185. Түтiнге қарсы қорғанысы бар объектiлердi автоматиканың электр щиттерiнде құлып пен пломбаның болуын әр аптада кемiнде бiр рет тексерiп түру керек.

      186. Түтiнге қарсы қорғанысы бар жүйенi жұмыс қабiлетi жағдайында ұстап түру үшiн:
      1) желдеткiш қоршауды, клапандарды, атқарушы механизмдердi, құлыптарды, ажыратқыштарды ластану мен шаңнан, ал қыста жалюздi тосқауылдарды мұздан оқтын-оқтын тазалап тұру;
      2) ауа тарқыштың бiртұтас жұмыс істеуi мен оның қорғалуын және клапандар мен терезелерiн қолмен ашатын тартпаларының бұзылуына жол бермеу керек.

      187. Өртке қарсы қорғаныс және түтiн шығару жүйесiне кесте бойынша қызмет көрсетiлiп, ол үнемi дұрыс жағдайда болуын қадағалау керек.

      188. Өртке қарсы қорғаныс жүйесi қондырғысының қолмен басқару пультiнде оларды жұмыс қосу тәртiбi туралы нұсқау болуы қажет.

15-тарау, Лаборатория және тексеру құралдары мен
автоматиканы ұстау

      189. Лаборатория қондырғысы "құрылыстың нормасы мен ережесiнiң" талаптарына жауап беруi керек.

      190. Лабораторияның әрбiр жеке бөлмесiнде бөлменiң нөмiрi және өрт қауiпсiздiгі ережесiнiң сақталуына жауапты адамның аты-жөнi жазылған қағаз iлiнуi қажет.

      191. Жұмыс алдында лабораторияны ашқан жауапты адам не қызметкер ең алдымен бөлмеде қауiптi газ иiсiнiң жоқ екендiгiне көз жеткiзуi керек.

      192. Лаборатория бөлмесiндегi газ құбыры мен газ жабдықтары "Газ шаруашылығындағы қауiпсiздiк ережесiнiң" талаптарына сәйкес болуы керек.

      193. Лаборатория газ жүйесiнiң жұмыс орнындағы вентиль және крандармен қатар, үй-жай сыртында ортақ жабу вентилi болуы керек.

      194. Газ құбырының ақауы бар крандары мен вентильдерi арқылы тараған газды сезген жағдайда ортақ вентильмен газ жүйесiн жауып, бөлменi желдету керек.

      195. Газ құбырынан шыққан газды отпен тексеруге рұқсат берiлмейдi. Ол сабын ерiтiндiсiмен, газ анализаторларымен ғана тексерiледi.

      196. Газ тексеру кезiнде лабораторияда кемiнде екi адам ғана болуы керек. Ауысымға (сменаға) бiр адам қалдыруға рұхсат етiлмейдi.

      197. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтардан бу мен газ бөлiнетiн жұмыстар тарту шкафтары мен желдеткiштерi iске қосылып тұрған кезде жүргiзіледi.

      198. Лабораторияның барлық бөлмелерiнде ағу-тартып алу желдеткiштерi жұмыс басталар алдында қосылып, жұмыс аяқталған ажыратылуы тиiс.

      199. Тарту шкафының iшiне орнатылған шамдардың жарылыстан қорғану қасиетi болуы керек. Тарту шкафының iшiндегi сым В-1 класындағы жарылыс қаупi бар үй-жайларға қойылған талапқа жауап берiп, химиялық заттардың әсерiнен сақталуы тиiс.

      200. Өрт-жарылыс қаупi бар заттармен жұмыс iстеуге арналған үстелдер мен тарту шкафтарына жанбайтын материалдар жағылып, заттар төгілмеу үшiн ернеуi болуы керек.

      201. Өрт қаупi бар сұйықтардың төгiлуi, сондай-ақ газдың шығуы жағдайында оттықтарды дереу өшiрiп, төгiлген сұйықты жинап тастау керек.

      202. Тез тұтанатын сұйық заттарды анализ алдында жылыту қажет жағдайда көпiршiп, шашырамау үшiн алдын ала судан бөлiп алу керек.

      203. Тез тұтанатын сұйықты лабораторияда қайнату және жылыту тек керi тоңазықышты қолдана отырып жабық типтегi электр плиткаларында немесе су құйылған ыдыс iшiнде жүргiзiледi.

      204. Өнiмдi айдау және жылыту кезiнде (газбен, электр тогымен) үстелде жанар-жағар май заттарын сақтауға және құюға, сондай-ақ онымен аппаратураны толтыруға болмайды.

      205. Жылыту мен айдау жұмыстары оны орындаушы адамның тұрақты бақылауымен жүргiзiлуi керек.

      206. Аспаптар мен аппаратураларды салқындататын су кенеттен тоқтап қалған жағдайда оттықтар дереу өшiрiлiп, электр тогы ажыратылуға тиiс.

      207. Лабораторияда заттар мен материалдарды түр-түрге бөлiп сақтау керек. Химиялық әсерден өрт немесе жарылыс шығаратын заттарды бiрге қоюға болмайды.

      208. Ғимаратта, лаборатория үй-жайында тәулiктiк ғана қажеттiлiгi бар тез тұтанатын сұйықтар, жанар майлар мен газдар сақтауға рұхсат етiледi. Олардың қорын арнайы үй-жайда сақтау керек.

      209. Сұйық ауа мен оттегінiң жанармаймен біp бөлмеде сақтауға тыйым салынады.
      Сұйық отын, оттегi мен басқа да газдар лабораторияға арнайы ыдыстармен жеткiзiлiп, олар зақымданбайтын жерлерде сақталады.

      210. Сығымдалған, сұйытылған газ баллондарын олардың көлемiне қарай үй-жайдан тыс жерлерде металл шкафтарында ұстау керек.

      211. Лабораторияда тек инерттi газ балонын орнатуға рұхсат берiледi.

      212. Балондар сақтандырғыш қалпағымен арнайы орынға қойылуы керек.

      213. Лаборатория үй-жайында сығымдалған және сұйытылған газ балондарының арматурасын жөндеуге тыйым салынады.

      214. Yй-жайда от жанып, электр құралдары қосылып, құрал-жабдықтар ұшқын шашып тұрғанда сұйық және сығымдалған ауамен оттегiмен, газбен жұмыс iстеуге тыйым салынады.

      215. Газ крандары мен вентильдердi ай сайын тексерiп тұру керек.

      216. Ыдыс жуатын заттар қақпағы жабылатын сыйымдылықтарда сақталады.

      217. Лабораторияда:
      1) еден, жиhаз, қабырға жуу үшiн бензин, керосин, жанар майлар қолдануға:
      2) тез тұтанатын заттар сiңген сүрту материалдарды (орамал, киiм-кешек) ашық түрiнде сақтатуға;
      3) труба құбыры мен жылыту аспаптарында қандай болмасын затты кептiруге;
      4) бумен жылытатын құбыр үстiнде мұнай өнiмдерiмен жұмыс iстеуге;
      5) төгiлген мұнай өнiмдерiн жинаусыз қалдыруға;
      6) отын жанып тұрғанда төгiлген өнiмдi жинауға тыйым салынады.

      218. Жұмыс аяқталғаннан кейiн үй-жайдың өрт қауiпсiздiгi үшiн жауапты адам немесе оның тапсыруы бойынша соңынан кететiн қызметкер төмендегiлердi тексеруге мiндеттi:
      1) газ және су крандарының және лабораторияға газ жiберетiн ортақ вентильдердiң жабық болуын;
      2) оттықтың және электрмен жылыту құралдарының ажыратылуын;
      3) үй-жайдағы жарық пен желдеткiштi ажыратуға.
      Сондай-ақ ғимараттағы өрт қауiпсiздiгiне жауапты адам жұмыс аяқталған соң қоймаларды, лабораторияларды және басқа үй-жайларды қарау журналын толтыруы қажет.

      219. Үй-жай лабораториясында тиiстi өрт сөндiретiн құрал жабдықтар болуы қажет.

      220. Тексеру және автоматтандыру қондырғысын монтаждау мен пайдалануға беру қазiргi заң талаптарына жауап беру керек.

      221. Өндiрiстiк қондырғыларды тексеру, автоматтық-қорғаныс және өрт қауiпсiздiгi параметрлерiн реттеу (температура, қысым, сұйықтың деңгейi, газбен ластану) жүйелерiмен қамтамасыз ету қажет.

      222. Автоматиканың барлық реттеушi органдары (клапандар, жапқыштар) ашу мен жабудың жергiлiктi немесе дистанциялық көрсеткiштерiнiң дәрежесiмен, сондай-ак қолмен басқару дублерiмен жарақтандырылады.

      223. Автоматикалық тексеру мен реттеу аспаптары мен аппаратуралары өндiрiстiк процестер жүрiп жатқан үй-жайдан басқа жерлерге орналастырылады.

      224. Өрт қаупi бар үй-жайларда және сыртқы өрт қаупi бар қондырғыларда "Өрт қаупi бар кенiшке арналған электр құрал-жабдықтарын жасау ережесi" мен "Электр қондырғылары құрылғысы ережелерiнiң" талаптарына сәйкес электр тiзбектi автоматика аспаптарын қолдануға болады.

      225. Автоматиканың жергiлiктi щиттерi (қалқандары) үй-жайдың өрт қауiпсiздiгi талаптарына сай келетiн шкафтық типке жасалу керек. Олар құлыпталып, кiлттерi автоматика қызметi қызметкерiнде және диспетчерлер бөлмесiнде болуы қажет.

      226. Лабораторияны адамдарды эвакуациялауда кедергi келтiрмейтiндей етiп жабдықтау керек. Құрал-жабдықтар арасымен өтетiн жолдардың енi кемiнде 1 метр болуы қажет.

      227. Өрт-жарылыс қаупi бар заттармен жұмыс жасауға арналған үстелдердiң, стеллаждар мен шкаФтардың бетiне стеллаждар жанбайтын материалдар жағылып, ерiтiндi жерге ақпау үшiн биiктiгi кемiнде 10 мм ернеуi болуға тиiс.

16-тарау. Өрт туралы сигнал беру және өрт сөндiру қондырғысын, түтiнге қарсы қорғаныс жүйесiн қамтамасыз ету, өрт туралы адамдарға хабарлау және эвакуацияға басшылық жасау

      228. Өрт туралы сигнал беру және өрт сөндiрудiң автоматтық қондырғысына, түтiнге қарсы қорғаныс жүйесiне техникалық қызмет көрсету мен жоспарлы ескерту, жөндеу жұмыстарын, өрт туралы адамдарға хабарлау, эвакуацияға басшылық жасау дайындаушы заводтардың техникалық құжаттары мен жөндеу жұмыстарын жүргiзу мерзiмдерiне сәйкес жылдық жоспарлы графикпен жүзеге асырылады. Техникалық қызмет пен жоспарлы-ескерту жөндеу жұмыстарын арнайы оқытылған қызметкерлер немесе лицензиясы бар мамандандырылған ұйымдар келiсiм шарт бойынша жүргiзедi.
      Қондырғыны ажыратумен байланысты техникалық қызмет көрсету немесе жөндеу жұмыстарын жүргiзу кезiнде ұйым басшысы ғимараттарды. құрылыстарды, үй-жайлар мен технологиялық құрал-жабдықтарды өрттен сақтау шараларын қабылдауы керек.

      229. Диспетчерлiк пунктте өрттiң шыққанын және өрт автоматикасы қондырғысының бұзылғаны туралы сигнал түскенде қызметкерлердiң (кезекшiнiң) шұғыл әрекетi жазылған нұсқау iлiнiп тұруы қажет. Диспетчерлiк пункттiң (өрт постысы) телефон байланысы және дұрыс жұмыс iстейтiн электр фонарлары (3-тен кем емес) болуы керек.

      230. Өрт автоматикасының қондырғысы дұрыс күйде және әрдайым әзiрлiк қалпында тұрып, жобалық құжаттарға сәйкес болуы керек.
      Қондырғыны автоматтық ережемен қолмен басқару режимiне ауыстыруға болмайды, тек ерекше оқиғада нормалар мен ережелерде көрсетiлген жағдайда ғана рұхсат етiледi.

      231. Өрт сөндiретiн заттың массасы мен қысымы есептелгеннен 10 % төмен болса, өрт сөндiру қондырғысының баллондары мен сыйымдылықтары толық зарядталуға немесе қайта зарядталуға жатады.

      232. Спинклерлiк (дренчерлiк) қондырғының суландырғыштары механикалық ақау қаупi бар жерлерде жылуды таратуға және суландыру картасын өзгертуге әсер етпейтiн сенiмдi қоршаулармен қорғалуы тиiс. Бұзылған суландырғыштар орнына тығындар мен бұқтырмалар орнатуға болады.

      233. Өрт сөндiру станциясы сол аймақтың схемасы және өрт кезiнде қондырғыны басқару нұсқауымен қамтамасыз етілуi тиiс. Басқарудың әр торабында қорғайтын үй-жай, қондырғы секциясындағы суландырғыштардың типi мен саны көрсетiлген жазу iлiнуi керек. Схемаға сәйкес ысырмалар мен крандар нөмiрленуге тиiс.

      234. Өрт хабарын беретiн жүйелер эвакуация жоспарына сәйкес бiр мезгiлде бүкiл ғимарат (құрылыс) бойынша немесе оның жеке бөлiктерiне (қабат, секция) хабарлайды. Емдеу және мектеп жасына дейiнгi мекемелерде, сондай-ақ, мектеп-интернат корпустарында тек қызметкерлерге ғана хабарланады. Хабарлану жүйесiн пайдалану тәртiбi оларды пайдалану жөнiндегі нұсқауда және жүйенi iске қосу құқығы бар адамдардың аты-жөнi атап көрсетiлген эвакуация жоспарында анықтауға тиiс.

      235. Ғимаратта өрттiң шыққаны туралы хабарлайтын техникалық құралдар қажет болған жағдайда объектi басшысы ол туралы адамдарға жеткiзу тәртiбiн анықтап, бұл үшiн жауапты адамдарды тағайындайды.

      236. Дауыс күшейткiш аппараттардың дауыс реттегiштерi болмауы керек және олар ажырайтын қондырғысыз жүйеге қосылуға тиiс. Хабарландыру текстерiнiң сенiмдi түрде берiлуiн және эвакуацияға басшылық жасау үшiн iшкi радио-трансляциялық және объектiде бар басқа да хабарлау жүйелерiн пайдалануға болады.

17-тарау. Өрт техникасын қамтамасыз ету

      237. Өрт сөндiретiн автокөлiктердi өрт депосында немесе осы мақсаттар үшiн арнайы бөлiнген бокстардa ұстау керек. Онда жылыту орны, электр жарығы, телефон байланысы, еденге қатты жамылғы төселген, eciктepi жылытылған, мемлекеттiк өртке қарсы қызметтiң жеке құрамының дұрыс және қауiпсiз жұмысын қамтамасыз ететiн басқа да қондырғылар мен жабдықтары болуы керек. Өрт автокөлiктерiнен өрт-техникалық құралдарды алуға және өрт-техникасын басқа мақсатқа пайдалануға тыйым салынады.

      238. Өрт автокөлiктерi мен мотопомпалар, өрт сөндiруге лайықталып қайта жарақтандырыпған техникалар өрт-техникалық құралдарымен толықтырылып, май және өрт сөндiретiн заттар құйылып, дұрыс қалыпта тұруы керек. Өрт сөндiру үшiн техника тарту аудан әкiмшiлiгi бекiткен тәртiп бойынша жүргiзiледi.

      239. Өрт сөндiруге лайықталып жасалған әр мотопомпаға арнайы дайындықтан өткен моторист (жүргiзушi) бекітілуi керек. Ұйымда мотопомпаны өрт шыққан жерге жеткiзу тәртiбi пысықталуы керек.

18-тарау. Құрылыс-монтаж жұмыстарындағы
өрт қауiпсiздiгi шаралары

      240. Биiктiгi үш қабат және одан да көп ғимараттар құрылысында баспалдақтарды баспалдақ клеткасының қондырғысымен бiр мезгiлде құрастыру керек.
      Биiктiгi екi қабаттан аспайтын үйлердiң баспалдақ клеткасында ағаш басқыштар салуға рұхсат етiледi. Құрылыс кезiнде ғана өртенбейтiн басқыштарды бүлiнуден сақтау үшiн жанармай материалдарын жағуға болады.

      241. Сырттағы өрт баспалдақтарын, тiреулердi, трубалар мен қоршауларды құрылыс жүргiзу нормасына сәйкес негiзгi конструкциялар монтаждалған соң бiрден орнату керек.
      Ағаштар мен төсенiштер қазiргi нормативтi техникалық құжаттар мен өрт қауiпсіздігі талаптарына сәйкес салынады. Ағаштан жасалған дiңгектер мен қалыптар отқа төзiмдi затпен өңделуi керек.

      242. Биiктiгi үш қабаттан астам ғимарат құрылысында инвентарлық металл ағаштары қолданылады.
      Әрқайсысының периметрi 40 метр құрылыс ағашын бiр баспалдақпен жабдықтау керек.
      Ағаш конструкцияларын өртенетiн материалдармен орауға болмайды.

      243. Адамдарды ғимараттар құрылыстардан биiк эвакуациялау үшiн бүкiл құрылыс жұмыстары мерзiмiне жанбайтын материалдардан кемiнде екi баспалдақ жасау керек.

      244. Өртенетiн және қиын өртенетiн материалдардан жасалған қалыптарды үш қабаттан астам биiктiкке бiр мезгiлде орналастырған жөн. Бетонның қажеттi берiктiгiне қол жеткен соң ағаш қалыптар мен ағаштар ғимараттан әкетiлуi тиiс. Өртенетiн қалыптар мен құрылыс ағаштары үш қабаттан астам биiктiкте қажет болса, қосымша өртке қарсы шаралар (әр қабатта өрт кранының қондырғысымен уақытша өртке қарсы су құбырын) қолдану қажет.

      245. Ғимараттар мен құрылыстарда жанғыш заттар мен материалдарды пайдалана отырып жүргiзiлетiн жұмыстарды отпен атқарылатын басқа да құрылыс монтаж жұмыстарын бiр мезгiлде орындауға болмайды.

      246. Металл конструкцияларын қорғау жөнiндегi жұмыстар олардың отқа төзiмдiлiгiн арттыру мақсатымен ғимаратты салумен қатар жүргiзiледi.

      247. Егер ғимаратта жанар-жағар материалдар болса, қабырғалардың ойығы мен жабулар арқылы өрттiң тарамауына қарсы шаралар қабылдау керек. Демек, iшкi, сыртқы қабырғалар, қабатаралық жабулар түйiскен жердегi саңылауларды бекiту, отқа төзiмдiлiгiн қамтамасыз ете отырып, инженерлiк коммуникация өтетiн жерлердi бекiту қажет. Ғимараттар мен құрылыстардағы ойықтарды уақытша жылытқыштармен жапқанда, тек жанбайтын немесе қиын жанатын материалдарды пайдалану керек.

      248. Еден салу мен басқа да өндiрiс жұмыстарын жүргiзетiн уақытша үйшiктер өртенбейтiн және қиын өртенетiн материалдардан жасалуы тиiс.

      249. Салынып жатқан үй-жайдың еден астындағы кеңiстiгi еден салғанға дейiн жанғыш заттардан (жоңқа, үгiндi, қиқымдар) тазартылуы керек.

      250. Ғимарат құрылысының жобасында негiзгi конструкциялары қорғалмаған, металдан немесе жанатын немесе қиын жанатын заттардан жасалған асбест-цемент жылытқыш табақтарынан тұратын қоршау конструкцияларымен жұмыс барысында құрылыстың барлық кезеңiне арналған өрт қауiпсiздiгi шаралары қарастырылуы тиiс.

      251. Конструкцияларды монтаждау кезiнде жанғыш жылытқыштар пайдаланылатын жұмыстар, оны орындаушыларға берiлетiн құрылыстың өрт қауiпсiздiгi үшiн жауапты адамның қолы қойылған рұхсат наряды бойынша жүргiзiледi.
      Рұқсат нарядында жұмыс орны, технологиялык реттiлiк, өндiрiстiк тәсiлдер, нақты өрт қауiпсiздiгi шаралары, жауапты адамдар мен оны пайдалану мерзiмi көрсетiлуi тиiс.
      Жұмыс орнында "Өрт қаупi бар - тез жанатын жылытқыш!" деген жазу ілiну керек.

      252. Жанатын жылытқыш төсеу және жамылғыға гидроизоляциялық төсенiш салу, сондай-ақ, цемент-құм ерiтiндiсiн құю, қиыршық тастан қорғаныс қабатын салу, жанатын жылытқыштарды пайдалана отырып, қоршау конструкциясын монтаждау жұмыстарын учаске бойынша аумағы 500 шаршы метрден аспайтын және қиын жанатын жылытқыштардың 1000 шаршы метрден аспайтын аумағында жүргiзу керек.
      Жанатын жылытқыштарды темiр-бетон плиталары бойымен пайдаланғанда өндiрiс ғимараттарының кемiнде 30 миллиметр жабуына цемент-құм ерiтiндiсi салынып, темiр-бетон плиталары қиылысқан жерлерi мұқият бекiтiлуi керек. Аумағы үлкен ғимараттарда жанатын жылытқыш әр 50 метр сайын (корпустың ұзындығы 80 метр және одан көп болса) керамзит қиыршығы немесе басқа жанбайтын материалдардан жасалған енi 6 метрден кем емес өртке қарсы белдеулермен бөлiнуi керек.

      253. Өндiрiс орнында жылытқыш пен төбеге жататын рулон материалдары ауысым (смена) қажеттiлiгiнен аспауы керек.

      254. Жанатын және қиын жанатын жылытқышты құрылыс жүрiп жатқан жерден тыс жеке жайда немесе арнайы алаңда сақтау керек. Ол салынып жатқан және уақытша тұрғызылған үй-жай мен қоймадан кемiнде 18 метр қашықтықта болуы керек. Жұмыс аяқталғаннан кейiн пайдаланылмаған жылытқыштарды, төбеге жабатын рулонды материалдарды, монтаждалмаған панельдердi ашық жерге тастап кетуге болмайды.

      255. Тоңазыту үй-жайлары мен соған ұқсас құрылыстарда құрылыс-монтаж жұмыстарын өрт қауiпсiздiгiн сақтай отырып бөлек-бөлек ретпен атқару қажет.
      Жылу изоляциясын бөлек жерге орналастырғаннан кейiн қалдықтарын алып кетiп, оны дереу отқа қарсы затпен сырлау керек. Жылу изоляциясы жұмыстарының өндiрiс процессiнде қорғалмаған алаң жанатын жылу изоляциясы жағдайына 500 м ² аспайтын, ал қиын жанатын жылу изоляциясында 1000 м ² болуы керек.

      256. Тоңазытқыш камераларына өртке қарсы белдеулер мен аймақтар орнатқанда жылытқыштың жанбайтын материалдардан құрастырылған конструкцияларға берiк жанасуын қамтамасыз ету қажет. Өртке қарсы белдеуде, аймақта тесiктердi ашық қалдыруға болмайды.

      257. Жанатын және қиын жанатын жылытқыштары бар металл қаптамасының зақымдалған жағдайында механикалық заттардың (болт) көмегiмен жөндеу және қалпына келтiру жұмыстарын дереу бастау керек.

      258. Полимерлi жылытқыштары бар панельдердi монтаждауға дейiн ғимараттың жамылғысына апаратын барлық шығу жолдары (баспалдақ алаңынан, iшкi баспалдақтармен) және оның қоршаулары жасалып бiтуi керек.
      Өрт туралы хабарлау үшiн жамылғыға шығар жерде телефон немесе байланыстың басқа құралдарын орнату қажет.

      259. Жамылғы аумағы 1000 м ² және одан да көп көлемдегі шатырда жанатын немесе қиын жанатын жылытқыштарды пайдалана отырып атқарылатын жұмыстарда өрт қауiпсiздiгi үшiн өртке қарсы уақытша 5 л/с су құбыры жасалуы керек.

      260. Су және бу айыру құрылғысымен байланысты шатырдағы жұмыстар кезiнде панельдердi жанатын және қиын жанатын жылытқыштармен монтаждауда электрмен дәнекерлеу және отпен байланысты басқа жұмыстарды орындауға тыйым салынады. Ашық отпен байланысты жұмыстарды жанатын және қиын жанатын материалдарды пайдалануға дейiн жүргiзу керек.

      261. Сүзiлiп тазартылған төсеу қабырғаларына бу айыру қабаты мен мастиканың пайда болған қалың қабатын жапсыруда қою битум ерiтiндiсiн қолдануға болмайды.

      262. Қалың рулон материалдарын ерiтуге арналған aгpегаттарды тек жанбайтын жылытқыш қолданылған темiр-бетон плиталары мен төбе жабындыларын орналастыруда пайдалануға болады.

      263. Бетонды жасанды түрде жылытуға бу, ауа және электр тогын қолдануға рұқсат етіледi. Бұл орайда төмендегiдей шарттарды орындау керек.
      1) бетонды жылудан қорғау үшiн қиын жанатын және жанбайтын материалдар, сондай-ақ дымқылданған немесе әк ерiтiндiсiмен өңделген үгiндiнi қолдануға рұхсат етiледi;
      2) жылы жайлар салу үшiн жанбайтын немесе қиын жанатын жылытқыштар қолдануға болады;
      3) электр тогымен жылытатын учаскелер тәжiрибелi электриктердiң тұрақты бақылауында болуы тиiс.
      Электрмен жылыту аймағында КРПТ кабелiн немесе ПРГ-500 жеке сымы (резiңке шлангысымен жеке қорғалған) пайдаланылады. Сымдарды топырақ бетiне орналастыруға тыйым салынады.
      Жылыту аймағына ("Қауiптi!", "Кернеуi бар!") деген сөздер жазылған плакаттар iлiп қою керек.

      264. Жанатын материалдарды жеке орнатылмаған тоқ жүретiн жүйелердi, жылыту элементтерiн, спираль, электр жылыту қондырғыларын қорғау мақсатында пайдалануға болмайды. Жеке бөлiнбеген ток жүретiн бөлiктер (жылыту элементтерi, спиральдар, электродтар,) оларға металл қаптамаларының бөгде заттарының түсуiнен немесе жанбайтын материалдардан жасалған қоршаулармен қорғалуға тиiс.
      Электрмен жылыту жүйесiн ажырату қондырғысын қолайлы жерге орналастыру керек.

19-тарау. Материалдар мен заттарды бiрге сақтау
жөнiндегi өрт қауiпсiздiгi талаптары

$1. Жалпы ережелер

      265. Бұл талаптар ведомстволық бағынушылығына қарамастан материалдар мен заттарды сақтайтын қоймалары мен базалары бар барлық ұйымдар мен объектiлерге жүктеледi және арнайы ережемен сақталатын, әрi тасымалданатын радиоактивтi материалдар мен заттарға, жарылғыштарға қойылмайды.

      266. Материалдарды заттармен бiрге сақтау мүмкiндiгi өрт қауiпсiздiгiнiң, улылығының, химиялық активтiлiгiнiң, өрт сөндiру құралдарының бiркелкiлiгiнiң сандық есебi негiзiнде жасалады.

      267. 270 тармақта атап өтiлген қасиеттерiнiң үйлесiмiне байланысты материалдар мен заттар сақталу кезiнде бiр-бiрiмен сәйкес келуi де сәйкес келмеуi де мүмкiн.

      268. Бiрге сақталған жағдайда төмендегiдей керi әсерде болатын материалдар мен заттар сәйкес кемейтiндер деп аталады:
      1) олардың әрқайсысы өз алдына өрт қауiпсiздiгiн күшейтедi;
      2) өрттi сөндiруге қосымша қиындықтар тудырады;
      3) өрт кезiнде экологиялық жағдайды шиеленiстiрiп жiбередi;
      4) бiр-бiрiмен реакцияға түскенде қауiптi заттар түзiледi.

      269. Өрт шығу, өрттiң қауiптi факторларын күшейту, қоршаған ортаны ластау, қашықтықта немесе тiкелей қарым қатынас кезiнде, өрт үстiнде, жай уақытта терiсiне, тыныс жолдарына әсер ету барысындағы қауiпсіздiк қуаты бойынша материалдар мен заттар мына төмендегiдей разрядтарға бөлiнедi:
      1) қауiпсiз;
      2) шамалы қауiпсiз;
      3) қауiптi;
      4) аса қауiптi.
      Осы разрядтарға байланысты материалдар мен заттарды сақтаудың шарттары белгiленедi (Ереженiң 270-274 тармақтары).

      270. Қауiпсiздерге жанбайтын орауыштардағы заттар мен материалдар жатады, олар өрт болған жағдайда жарылғыш немесе өрт қаупi бар, улы заттар шығармайды.
      Қауiпсiз заттар мен материалдар кез-келген үлгiдегi алаңдар мен жабық орындарда сақталуы керек (eгep бұл техникалық шарттарға қайшы келмесе).

      271. Шамалы қауiптiлерге қауiпсiздерге жатпайтын жанатын және қиын жанатын заттар мен материалдар жатады және осы Ереженiң 270 тармағына сәйкес оларға қазiргi нормативтi техникалық құжаттар талаптары қойылмайды.
      Шамалы қауiптi заттар мына төмендегiдей топтарға бөлiнедi:
      1) 90 ^о С-тан жоғары температурадағы сұйық зат;
      2) 120 секунд және одан астам уақыт аралығында газ отының әсерiнен жанатын қатты заттар мен материалдар;
      3) қоршаған ортадағы 140 ^о С температурада 124 сағат iшiнде 150 ^о С-тан төмен температурада арнайы сынақ жағдайында өздiгiнен қызып кетуге қабiлеттi материалдар мен заттар;
      4) 0,5 дм ³ /кг ^-1 с ^-1 интенсивтiлiкпен сумен араластырған кезде жалындаған газ бөлетiн заттар мен материалдар;
      5) орташа өлiм қаупiн тудыратын 2000мг/кг ^-1 доза немесе 20мг/дм ^-2 тыныс алған кездегi орташа өлiм қаупiн тудыратын улы заттар мен материалдар;
      6) әлсiз күйдiретiн немесе тот басатын материалдар мен заттар. Олардың өзiне тән көрсеткiштер мынандай: 24 сағат қарым-қатынас iшiнде жануарлардың терiсiнде байқалатын невроз (тiтiркену процесi). Болаттан немесе қалайыдан тот болу жылдамдығы жылына 1 мм.

      272. Шамалы қауiптiлерге сонымен қатар жанбайтын заттар және осы Ереженiң 271 тармағында тiзбектелген орауыштағы материалдар жатады.
      Шамалы қауiптi заттар мен материалдар отқа төзiмділiктiң барлық сатыларындағы (V сатыдан басқасы) жабық орындардың бәрiнде сақтала бередi.

      273. Қауiптiлерге көлiктi, ғимаратты зақымдандыратын, адамдар мен жануарларды улауға, жарақаттануға, өлiм-жiтiмге ұшырататын, жарылыс, өрт тудыратын заттар мен материалдар жатады. Олардың қауiптi қасиеттерi қалыпты жағдайда да және апат кезiнде де таза күйiнде, сондай-ақ, нормативтi техникалық құжаттарға сәйкес басқа категориялардағы материалдармен, заттармен әрекетке түскенде пайда болады.
      Қауiптi заттар I, II сатыдағы отқа төзiмдi қоймаларда сақталуы керек.

      274. Аса қауiптiлерге 19433 ГОСТ категориясындағы материалдармен, заттармен сәйкес келмейтiн қауiптi материалдар мен заттар жатады.
      Аса қауiпті заттар мен материалдар I, II сатыдағы отқа төзiмдi жеке-жеке ғимараттарда орналасқан қоймаларда сақталады.

$2. Бiрге сақталатын заттар мен
материалдарға қойылатын шарттар

      275. Аса қауiптiлер тобына жататын материалдар мен заттарды сақтағанда оларды осы Ережедегi 12-қосымшада көрсетiлгендей етiп орналастыру керек.

      276. Қауiптiлер тобына жататын заттар мен материалдарды сақтағанда осы Ережедегi 13-қосымшада көрсетілгендей етiп орналастыру керек.

      277. Қауiптi және аса қауiптi заттар ерекшелiк жағдайда бiр қоймада сақталуы мүмкiн, онда осы Ережедегі 14-қосымшада көрсетiлгендей етiп орналастыру қажет.

      278. Бiр қойманың iшiнде өрт сөндiру құралдары әртүрлi заттар мен материалдарды сақтауға тыйым салынады.

20-тарау. Өртену-жарылу қаупi
бар заттарды тасымалдау

      279. Қауiптi жүктердi жүк тасушылар тасымалға сол өнiмнiң стандарттары мен техникалық шарттарында қарастырылғандай өлшеп, орап ұсынуы тиiс. V020002011
      Өлшеу мен орау заттың толық сақталуын және тасымалдың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуi керек.

      280. Тез тұтанатын сұйықтар мен жанар-жағар майды тасымалдайтын автоцистерналар жүк қаупi сатыларына сәйкес жабдықталуы керек, ал құбырлар жұмыс iстеп тұрған өрт сөндiргiштермен жабдықталған болуы шарт.

      281. Тез тұтанатын, улы, күйдiргiш, тот басатын, бу немесе газ бөлiп шығаратын жарылу, өртену қаупi бар жүктер құрғап қалғанда ауамен, ылғалмен әрекетке түсетiн болса, қауiптi жағдай туғызады, тотығатын қасиетi бар заттарды герметикалық орауыштармен орау керек.

      282. Шыны ыдыстағы қауiптi жүктер мықты жәшiктерге салынып, айналасындағы кеңiстiгi жанбайтын ылғал сiңiретiн материалдармен толтырылуы тиiс.
      Металл немесе пластмасса банкiлердегі, бидондардағы, канистрлердегi қауiптi жүктер қосымша ағаш жәшiктерге салынуы тиіс. Жәшiктен қабырғалары банкадан 0,32 м биiк болуы керек. Шыны ыдыстағы қауiптi жүктер ұсақталып жөнелтілетін болса онда тұтқасы бар ағаш жәшiктерге салынуы тиiс.

      283. Қатты сусылдақ қауiптi жүктер контейнермен тасымалдануы тиіс. Егер олар аз-аздан ұсақталып жiберiлетiн болса, онда қосымша металлдан немесе фанердан жасалған қатты ыдысқа салынуы керек.

      284. Сұйық қауiптi жүктер тасымалға жiберiлетiн болса, онда ыдыс стандартты белгiленгендей осы өнiмнiң техникалық шарттарына сәйкес толтырылуы керек.
      Әртүрлi топтағы қауiптi жүктердi бiр контейнермен тасымалдауға болмайды.

      285. Қышқылдар бар жүктердi тасымалдағанда оларды тез тұтанатын сұйықтар мен жанар-жағар май құйылған ыдыстарға қарама-қарсы қою керек. Барлық жүк бiр-бiрiне тығыз орналасуы керек. Тез тұтанатын сұйықтар мен жанар-жағар май құйылған ыдыстар стандартты герметикалық орауыштармен қапталып бекiтiлуi тиiс.

      286. Жаңғыш және улы газы бар баллондар бiр жаққа қаратылып жатқызылып қойылуы тиiс. Газы бар баллондар тұрғызылып қойылуы үшiн қорғаныс сақинасы кигiзілiп, олар мiндеттi түрде құлап, шайқалған кезде ашылып кетпейтiндей тығыз жабылуы керек. Есiк қалыңдығы 10 мм тақтаймен қоршалуы тиiс.
      Изопропилнитрат және самин тасымалданғанда мiндеттi түрде жүк жiберушiлер мен жүк қабылдаушыладың арнайы бригадасы ерiп жүредi.

      287. Жарылу, өртену қаупi бар заттарды тасымалдағанда, көлікте, жүк сақталған әрбiр орында қауіпсiздiк белгiлерi болуы тиiс.
      Жарылу, өртену қаупi бар заттардың үлкен бөлiгiн елдi мекен аймағында автокөлiкпен тасымалдағанда тек ғана түнгі уақытта қауiпсiздiк талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиiс.

      288. Өртену, жарылу қаупi бар заттарды тасымалдағанда мынандай нәрселерге тыйым салынады:
      1) күндiзгi уақытта елдi мекендермен тез тұтанатын және жанатын газдар бар цистерналарды тасымалдауға;
      2) оқыс тоқтауға, секiрiс жасауға;
      3) сақтандырғыш қалпағы жоқ баллондарды тасуға;
      4) көлiк құралдарын қараусыз қалдыруға.

      289. Жарылу-өртену қаупi бар түтiктердi автомобиль кузовтарында тасығанда шашылып, төгiлiп қалмау үшiн оларды жақсылап жабу керек. Ал қозғалысқа түскен кезде қандай да бiр ыдыс шытынап-сынып, бүлiнiп қалып жатса, онда оны тез арада алып тастап, былғанған жердi қолма-қол жинау керек.

3-Бөлiм
Әуе кемелерiне техникалық қызмет көрсету
кезiндегі өрт қауiпсiздiгi талаптары

21-тарау. Әуе кемелерiнің, технологиялық
құрал-жабдықтардың, механикалық құралдардың тұрақты
орындарын ұстау

      290. Әуе кемелерiнiң тұрақты мекенi жанар-жағар май материалдарының қоймаларынан, жылжымалы қондырғылар станцияларынан 100м өндiрiстiк ғимараттардан, ұшақ тұратын жайлардан 50м қашықтықта орналасуы тиiс. Әуе кемесi байланыс құралдарымен жабдықталған болуы керек. Әуе кемесi тұрақты мекенінің айналасындағы аймақ (радиусы 50м кем емес) әрдайым таза, қоқыстан, құрғақ шөптерден тазартылған болуы шарт. Отынның қалдығын және өңделген майды құю үшiн арнайы ыдыстар қойылады. Пайдаланылған материалдарды жинау үшiн тығыз жабылатын қақпақтары бар металл жәшiктер әзiрленедi.
      Пайдаланылған материалдар, қалдықтар, жұмсалған майлар ауысым аяқталғанда жиналуы керек.

      291. Әуе кемесiн тұрақтарға орналастыру тәртiбi, сондай-ақ, олардың арасындағы шектеулi қауiпсiз қашықтықтар Қазақстан Республикасының қазiргi заңдары техникалық ережелерi бойынша белгіленедi.
      Технологиялық құрал-жабдықтарды, механикаландыру құралдарын, қалдықтарын құятын шұңқырларды, пайдаланылған материалдарды салатын жәшiктердi, темекi шегетiн орындарды орналастыру тәртiбi осы ереже талаптарымен, авиация техникасын жөндеу және пайдалану ережелерiмен, сондай-ақ, Қазақстан Республикасының басқа да нормативтi құқықтық актiлерiне сәйкес анықталады. Бiрақ осылардың бәрi әуе кемесiнiң тұрағынан 25м қашықтықта орналасып, қауiпсiздiк белгiлерiмен, таблицалармен көрсетiлуi керек.

      292. Техникалық қызмет көрсетiлмеген әуе кемелерi токтан ажыратылып жерге қосылуы керек, шығатын есiктерi мен жүк таситын люктерi құлыппен жабылған болуы тиiс.

      293. Әуе кемелерiнiң тұрақты орындары, соның iшiндегi топыраққа орналастырылған әуежайлар да статикалық электр жүйесiнен қорғаныста болу үшiн стационарлық жерге қосу қондырғыларымен жабдықталуы тиiс. Жерге қосқыш кернеулерiнiң көлемi 100 Ом-ға дейiн болады.
      Статикалық электр жүйесiнен қорғайтын жерге қосу контурымен бiрiктiргенде және найзағай екiншi рет көрiнгенде қосқыш кернеуiнiң көлемi осы құбылыстан қорғана алатындай дәрежеде болуы шарт. Әуе кемесiнiң жерге қосу қондырғысын, техникалық тұрғыдан пайдалану қазiргi заң талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиiс. Жерге қосу қондырғыларының байланыс ұясы әуе кемесiнiң тұрағы әрдайым қардан, мұздан, топырақтардан тазартылып диаметрi 0,3 м қызыл түстi дөңгелекпен, енi 0,1 м ақ түстi сақинамен белгiленiп көрсетiлуi тиiс.

      294. Тұрақтағы барлық әуе кемелерi, ангардағы авиациялық-техникалық база және ұшақ жөндеу корпусы әрдайым жерге қосылуы тиiс. Оларды болттармен қосуға болмайды.

      295. Әуе кемесi тұрақтарында мыналарға тыйым салынады:
      1) жерге отын, май, гидроқоспа, басқа да жанатын, әрi тез тұтанатын сұйықтарды төгуге;
      2) темекi шегуге арналған орыннан басқа жерде темекi шегуге;
      3) жұмыс iстеп тұрған технологиялық жабдықтар мен механикаландырылған құралдарды, сондай-ақ, электрлiк жүйенiң әуежайлардағы көздерiне қосылған әуе кемелерiн қараусыз қалдыруға болмайды;
      4) өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарынсыз двигательдi iске қосуға немесе басқа жұмыстар атқаруға.

22-тарау. Планерлерге, двигательдерге, жүйелерге және арнаулы құрал-жабдықтарға техникалық қызмет көрсету

      296. Әуе кемесiнде орындалатын барлық жұмыстар, жанатын және өрт қаупi бар заттарды қолдану сол жұмыстардың өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн жауапты адамның жетекшілiгiмен жүзеге асырылуы тиiс.

      297. Жанатын заттарды қолданатын жұмыстар атқарылатын аймақта бiр мезгiлде басқа жұмыстарды жүргiзуге рұқсат етiлмейді. Әуе кемесiн бұл уақытта токтан айыру қажет. Әуе кемесiне техникалық қызмет көрсеткенде мiндеттi түрде өрт сөндiру қондырғыларымен қорғалған болуы шарт. Өрт сөндiру қондырғыларын орнату қазiргi заманғы ангардағы өрт сөндiру қондырғыларын жобалау жөнiндегi нұсқауларға сәйкес жүзеге асырылуы тиiс.

      298. Әуе кемесiнде жанатын заттармен жұмысты бастар алдында төмендегi жағдайларды қамтамасыз ету керек:
      1) әуе кемесiн токтан айыру;
      2) әуе кемесiн жерге қосу, жермен байланыстың сенiмдiлiгiне көз жеткiзу;
      3) әуе кемесiндегi барлық есiктердi, ашқыштарды, люктердi желдету үшiн, өрт шыққан жағдайда, төтенше оқиғаларда жолаушыларды құтқару мақсатында ашып қою;
      4) жұмыс аймағында жарылудан қорғануды орындауда қозғалмалы-созылмалы желдеткiш қондырғыларды орнату;
      5) жұмыс орнында алдын ала тексерiп, өрт сөндiру құралдарын орнату.
      Әуе кемесiндегi жұмысқа қажеттi жанатын заттар жұмыс орындарына дайын қалпында, шектеулi шарттасқан технологиялар көлемiнде арнайы қондырғылармен, ыдыстармен жеткiзiледi. Жанатын заттар салынатын ыдыс жалын шығармайтын материалдан жасалады. Ыдыс құрылымы сұйықтың төгілуiне жол бермеуi шарт.
      Жұмыс орындарында жанатын заттарды даярлауға немесе ерiткiшке қосуға рұқсат етiлмейдi.

      299. Түскi үзiлiс, жұмыс ауысымы аяқталған немесе жұмыс аяқталған кезде жаңғыш заттар мен өрт қаупi бар материалдар (сүрткiш орамалдар тампонь, ескi шүберектер) әуе кемелерi тұрған жерден тыс сол үшiн арнайы бөлiнген жерге жиналуы тиiс.

      300. Өрт қаупi бар аймақта, сондай-ақ, отын, гидравликалық және оттегiлiк жүйелерде жаңғыш заттармен жұмыс iстеген кезде қол аспабын пайдаланғанда ол ұшқын шығармайтын материалдардан жасалуы тиiс. Оттегiлiк жүйеге қызмет көрсетуде пайдаланылатын құрал таза, майсыз болуы керек және басқа жұмыстарға пайдаланылмауы қажет.

      301. Тiкелей әуе кемелерi жұмысына пайдаланылатын көшпелi шамдар мен электр құралдары қуаты 24 В астам тұрақты ток және 12 В астам ауыспалы ток электр жүйелерiне қосылуы тиiс. Әуе кемелерiндегi осы мақсат үшiн автотрансформаторларды қолдануға тыйым салынады.
      Электр жүйесiне көшпелi шамдар мен электр құралдарын қосу әуе кемелерiнен тысқары жүргізiлуi тиiс. Жарылыс қаупi бар аймақта отын, гидравликалық және оттегiлiк жүйеде жұмыс icтeу кезiнде көшпелі шамдар жарылыс қауіпсiз жағдайда болуы керек. Жарылыс қаупі бар аймақтарда электр құралдарын пайдалануға тыйым салынады.
      Көшпелі шамдардың қорғаушы торы, iлмегi, белгiлі бiр ұзындықтағы жақсы қорғалған шлангысы болуы керек. Шам мен электр құралын іске қосатын сым ылғалды немесе ыстық қабатқа тимеуi керек. Егер шамның, электр құралының бұзылғанын немесе жұмыс сымының үзiлгенiн байқасаңыз бiрден жұмысты тоқтатып, оны электр жүйесiнен алып тастау қажет.
      Көшпелi шамдар және электр құралдарының дұрыстығы аз дегенде бір айда, сондай-ақ, жұмысты тапсырған кезде тексерiлуi тиiс.

      302. Әуе кемелерiнде отпен, жарықпен жұмыс iстеуге рұқсат етiлмейдi. Дәнекерлеу жұмысы қажеттiлiгі туындаған жағдайда бөлшектер немесе тораптар әуе кемесiнен ажыратылып, арнайы бөлмеде дәнекерленедi. Кей жағдайда ғана тораптар мен бөлшектердiң сызаты мен жарықтарын әуе кемесiнiң iшiнде дәнекерлеуге рұқсат етiледi. Ол үшiн мынандай қосымша талаптарды сақтау қажет:
      1) дәнекерлеу жұмысы авиация техникалық базасы (авиация инженерлiк қызметi) ATБ(ИAК) бастығының жазбаша рұқсатымен және цех (ауысым) бастығының жеке бақылауында жүргiзiледi;
      2) жұмыс жүргiзілетiн орын өрт сөндiру құралдарымен қамтамасыз етiлуi тиiс;
      3) жұмыс жүргiзiлетiн ұшақ тұрағы авиация техникалық базасынан және басқа ғимараттардан, әуежай құрылыстарынан кем дегенде 50 м қашықтықта атқарылып, авиация ұйымдарының өртке қарсы қызметiн шақыру үшiн байланыс құралдарымен жабдықталады.

      303. Отын, май немесе гидравликалық жүйелердiң двигательдерiн жуу және бөлшектеу кезiнде осы жұмыс жүргiзiлетiн жерге аққан сұйықтықты жинау үшiн ыдыс, сондай-ақ ол шашырап құйылмас үшiн әуе кемесiнiң басқа бөлiгiне экран орнатылады. Аққан сұйықтық жиналып, түскi үзiлiсте, жұмыс аяқталған соң міндеттi түрде әкетiледi. Жерге төгiлген сұйықтық тез арада жиналуы тиiс (төгiлген жерге таза, құрғақ құм сеуiп, содан кейiн құмнан тазартылады).

      304. Алынатын желiлер мен агрегаттарды өрт қаупi бар органикалық ерiтiндiмен жууға байланысты барлық жұмыстар осы мақсат үшiн жабдықталған арнайы бөлмеде немесе әуе кемесiнен 25 м қашықтықта ашық алаңда жүргiзілуi тиiс.

      305. Двигательдердi жуу ереже бойынша өрт қаупi жоқ техникалық жуу құралдарымен атқарылады. Двигательдердi өрт қаупi бар органикалық ертiндiлермен жуу үшiн оған антистатикалық зат енгiзу қажет. Жуған соң двигательдердi 15 минут желдетiп, содан кейiн қысылған ауамен үрлейдi.

      306. Двигательдi немесе әуе бұрандасын ауыстырған кезде двигательдi iске қосатын тоқтан айырып, аккумуляторын алып, сымды ток көзiнен ажыратып, штепсельдiк айырғышқа және трубопроводқа бұқтырма қою қажет.

      307. Жөндеу, жуу, отын жүйесiн герметикалық немесе тарировкалық сынақтан өткiзгенде әуе кемесiндегі тарировкаға қызмет көрсететiннен басқа барлық ток көздерi өшiрiлуi керек. Бұл кезде әуе кемесiнде өзге жұмыстар жүргiзуге рұқсат етiлмейдi. Отын жүйесiнiң герметикалығын тексерген кезде двигательдi басқару тетiгi "Тоқта" жағдайында болуы керек, ал, двигательдегi электро өрiстiк клапандар токтан алып тасталады. Ағу байқалған кезде отын жүйесiндегi қысым төмендетiлiп, отын iзi тазартылады. Отын багiнiң iшiндегi жұмысты атқаруға арнайы дайындалған, жоспардан тыс өртке қарсы нұсқаудан өткен адамдар жiберiледi.
      Май багы iшiнде жұмыс iстейтiн адамдарға өзiмен бiрге от тұтатқыш, сiрiңке жағармай өнiмдерiн алып жүруге, сондай-ақ, ұшқын шығаратын құралдар мен аяқ киiм пайдалануға тыйым салынады.
      Жұмысты бастар алдында ыдыстағы (бактағы) отынды ағызып, қалғанын эжекторлық шаңсорғышпен (соңғысының металл ұшы жоқ резина шлангасы болуы керек) тазартылып, қысымды ауамен үрленедi. Май ыдысының iшiнде жарық түсiру үшiн тек жарылыстан қорғалған осы Ереженiң 301-шi тармақтағы талабына жауап беретiн көшпелi шамдар пайдаланылады.

      308. Әуе күштерiнiң оттегiлiк жүйесiн толтыру, оған қызмет көрсету, жөндеу және сынау жұмыстары май iзiнен (дағынан) тазартылған алаңда жүргiзiлуi тиiс. Құрамында май бар қоспамен оттегiнiң қосылуы қауiптi. Ол жарылысқа әкелiп соғуы мүмкiн. Оттегiлiк жүйелерге қызмет көрсету және жөндеу кезiнде жүйеге, ол жарылатын жерге және құралға май тамбауы қажет. Оттегiн зарядтау стансасының шлангасына қосылған барлық зарядтың штуцерлерi зарядтау жүйесiне қосар алдында майдан тазартылып, кептiрiлуi кepeк. Майдан тазарту спиртке батырылған таза мақтаматасынан жасалған тампондарымен атқарылады. Жүйеден өттегi аққан жағдайда оттегiнi толтыру тоқтатылып, кабина, салон және электр жабдықтары бөлiмшелерi желдетiледi. Ақау жөнделгеннен кейiн оттегiлiк жүйе құрғақ азотпен үрленедi. Мұздап қалған өттегi аппаратаурасын жылытуды 70 ^о C қыздырылған ауамен жүргiзуге рұхсат етiледi, моторлы жылыту құралдарын пайдаланғанда калориферлердiң дұрыстығын тексеру қажет.

      309. Оттегiлiк жүйемен жұмыс кезiнде мыналарға тыиым салынады:
      1) әуе кемесiнде қандайда бiр басқа жұмыстарды жүргiзуге;
      2) оттегi жабдығынан 25 м радиуста тез тұтанатын көздердi пайдалануға;
      3) оттегi қысымы бар кезде оттегi жүйесiнiң желiлерiнде ажырату жұмыстарын жүргiзуге;
      4) электр желiсi жгуттарын оттегiлiк жүйеге бекiтуге және жақындатуға жол берiлмейдi.

      310. Сужүйесiн толтыру, жуу және сынақтан өткiзу арнайы орында толтыру құралының борт штуцерлерi арқылы жабық әдiспен жүргiзiледi. Бұл жұмысты орындау үшiн осыған арналған алынып-салынатын элементтер, жабдықтар және құралдарды пайдалану қажет.
      Әуе кемесi сужүйесiн толтыру, жуу және сынау кезiнде басқа жұмыстар жүргiзiлмеуi керек. Егер ақау болып майдың ағып жатқанын байқасаңыз, гидросұйықты берудi тез тоқтату қажет. Оны толтыру, жуу және төгу кезiнде жүйенiң бұрандасын бұрау, бекіту сияқты басқа жөндеу жұмыстарын жүргiзуге тыйым салынады.

      311. Электрорадионавигациялық жабдықтарға техникалық қызмет көрсету кезiнде мына талаптарды орындау қажет:
      1) 12 В-тан жоғары желiден ток алатын электр құралдары жерге қосылу керек;
      2) әуе кемелерi электр жүйелерi аппаратураларынан ажыратылған кезде тоқсызданып, штепсель тетiктерi технологиялық бұқтырғыштармен жабылуы тиiс, желiлердiң қосылатын ұштары залалсыздандырылады;
      3) электрорадионавигациялық жүйенiң жабдықтарын әye кемелерiнде сынаған кезде, бұзылған кезде тоқты өшiретiн электр жүйелерi автоматты қорғаныспен жабдықталуы керек;
      4) борттағы электр жүйелерiн тоқсыздандырып электр қондырғыларына тексеру жүргiзедi. Тоққа қосылған күйiнде тексерудi атқару талап етiлген жағдайда қысқа iркiлiстер болдырмау үшiн сақтық керек;
      5) сымдағы тоқтың барлығын тек құралмен анықтап, "ұшқынға" тексеруге жол берілмейдi.
      Электрорадионавигациялық жабдыққа техникалық қызмет көрсетуде төмендегiлерге тыйым салынады:
      1) схемада көрсетiлгенiне қарамастан үлкен тоққа есептелiнген тоқты реттегіш пен қорғану автоматтарын пайдалануға;
      2) тоққа қосылған жабдықтарда дәнекерлеу және бөлшектеу жұмыстарын жүргiзуге;
      3) жабдықтарды жылу берудi нашарлататын затпен жабуға;
      4) таратушы қондырғылардың электрщиттерiн тарату қобдишасын, кернеуде тұрған аппаратуралардың клеммдiк бет тақтайшасын ашық қалдыруға;
      5) электр энергиясы көздерiн қосуға және өшiруге, май құю немесе төгуге, май аққан кезде электр жабдықтарын тексеруге;
      6) май ыдысы орналасқан бөлiмшеде жанар-жағар майды пайдаланып жұмыс жүргiзiлген жерде сымдарды дәнекерлеуге;
      7) осы жүйеге арналмаған типтер мен қуаттарға жарық және белгi беру шамдарын, жартылай желiлi диодтар орнатуға;
      8) қорғау жүйесiнiң автоматтарын пайдалануға беру кезiнде ақауды жөндеу үшiн жарықты қосу, сөндiру тетiктерiн өз бетiнде ашып тексеруге;
      9) технологияда көрсетiлмеген изоляциялық материалдарды пайдалануға;
      10) монтаждау схемасында көрсетiлмеген жерге сымды қосуға;
      11) бiр байланыс болтына үштен астам сымды, сондай-ақ, құрылымы жағынан басқаша сымды жалғауға;
      12) ток/жиiлiк/ тиiстi мөлшерден артық электр қуатының әуежайдағы көздерiн пайдалануға;
      13) әуежайдағы электр көздерiнiң iстен шыққан немесе зақымданған кабельдерiн әуе кемелерiнiң көздерiне қосуға.

23-тарау. Әуе кемелерiне жанар-жағар май құю

      312. Әуе кемесiне жанар-жағар май құю Қазақстан Республикасы көлiк және коммуникация министрдiң 17.01.2000 ж. N 3-П бұйрығымен бекiтiлген "Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясындағы жанар-жағар май қызметi жөнiндегi ережеге", "Авиациялық техниканы пайдалану және жөндеу жөнiндегi Ережесiнен", "Азаматтық авиация ұйымы нысандарын әуе отынымен қамтамасыз етудiң өрт қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау жөнiндегi нұсқауына" және "Көтерілетiн платформалы құю агрегатымен әуе кемелерiне отын құю технологиясына" сондай-ақ, ұшуды пайдалану жөнiндегi басшылыққа сәйкес жүргiзiлуi тиiс.

      313. Бұзылған және ұшқын өшiргiшпен жабдықталмаған арнайы көлiк (отын құю, көлiк отын цистернасы, құю агрегаты) әуе кемелерiне отын құю жұмысына жiберiлмейдi.

      314. Әуе кемесiне жанар май құю кезiнде төмендегiлерге тыйым салынады:
      1) арнайы көлiктiң металл бөлшектерiн ұшқын шығаратын затпен немесе құралмен соғуға;
      2) әуе кемесiне отын құю кезiнде қандай да бiр жөндеу жұмыстарын жүргiзуге;
      3) жүргiзушi кабинасында немесе басқару кабинасында ескi шүберек немесе май өнiмдерi сiңiп қалған, ізi қалған жапқыштарды қалдыруға:
      4) техникалық жабдықтарды сүрту үшiн орамалды немесе жiбек, вискоза, синтетикалық материалдардың жұрағын пайдалануға;
      5) кезекшiлiк кезiнде арнайы көлiктi басқаруды басқа адамның қолына беруге, әуе кемесiне отын құю кезiнде өз жұмыс орындарын бақылаусыз қалдыруға;
      6) жанармай құюшы агрегат жанында және жүргiзушiнiң кабинасында темекi тартуға;
      7) қондырғылар жұмыс iстеп тұрғанда әуе кемесiне отын толтыруды жүргiзуге.

      315. Жанармай құюшының көмегiмен әуе кемелерiне отын толтыру кезiнде қауiпсiздiк шаралары үшiн мыналар қажет:
      1) жанармай құюшы құрал мен әуе кемесi арасында кем дегенде 5 метр қашықтық болуы керек;
      2) жеке двигателi бар отын құюшы насосының жұмысы үшiн маршты дизель қуатын өшiруге;
      3) май құюшының контактілiк қондырғысын әуежайдың жерге қосу сымына қосуға;
      4) отын құюшы және әуе кемесiнiң корпусы арасындағы әлеуеттi металл жуан сымды жалғау арқылы теңдестiруге;
      5) төменгi жағына май құю құралын борттың отын құю штуцерiне жуан сым /трос/ ұшындағы үстiк затты қосу арқылы жүзеге асыруға;
      6) әуе кемесiнiң жоғарғы жағына жанармай құю кезiнде тарату краны тросының ұшын борт ұясына қосу арқылы тарату кранын әуе кемесiнiң корпусымен жалғастыруды қамтамасыз ету керек. Егер әуе кемесiнiң май құю мойыны қабылдағыш борт ұясымен жабдықталмаса онда тарату кранымен әуе кемесiнiң қаптамасына құю мойнынан кемiнде 1,5 мерт қашықтықта жанасу қажет, содан кейiн ғана оны отын багына түсiруге болады
      7) жанармай құюды аяқтағаннан кейiн бұл операцияны керiсiнше қайта орындау керек.

      316. Әуе кемесiне "отын құюшыдан отын құюшыға" жүйесi бойынша жанармай құю кезiнде екi жанармай құю құралын да жерге қосу керек. Сөйтiп, әуе кемесiн сондай-ақ, бiрiншi және екiншi отын құю құралын өзара теңдестiру керек.
      Жанар май құюшы арасындағы өртке қарсы қашықтық 5 метрден кем болмауы керек.

      317. Әуе кемесiне жанармай құю үшiн бiр тягач және екi цистернадан тұратын автопоезды пайдалану кезiнде ол корпус пен екi цистернаны бiр электр шынжырына бекiтiп, әлеуеттi теңдестiретiн жуан сыммен жабдықталуы тиiс. Автопоезды қауiпсiздендiру мақсаты үшiн бiр жуан сым пайдаланылады.

      318. Орталық май құю станциясы және көшпелi құю жабдығы жүйесiнiң көмегiмен әуе кемесiне қауiпсiз жанармай құю үшiн 315 тармақтың 1), 3)-7) кiшi тармақшаларындағы талапты орындау керек. Сондай-ақ:
      1) құю агрегатының корпусы мен гидратты колонка арасын жанармай құю агрегатын металл жуан сыммен қосу арқылы түзетуге болады;
      2) электр құрылымын жалғаушы гидраттың ұшын гидрат колонкасының қабылдау ұясына жуан сымның ұшын қосу арқылы қамтамасыз етiледi.

      319. Орталық жанармай құю станциясы жүйесiндегi стационарлық май құю агрегаттарының көмегiмен әуе кемесiне май құюды қауiпсiз жүргiзу үшiн осы Ережедегi 315 тармақтың 4)-7) тармақшаларындағы талапты орындау қажет.
      Стационарлық құю агрегаты стационарлық жерге қосумен қамтамасыз етiлуге тиiс.

      320. Көшпелi жанармай құю құралдарының көмегiмен әуе кемелерiне қауiпсiз жағдайда отын толтыру үшiн мыналар қажет:
      1) жанармай құю құралдарын жерге қосылған отын сыйымдылығы мен әуе кемесiнiң арасына қабылдау және тарату жеңiнiң ұзындығын есепке ала отырып орнату;
      2) жанармай құю құралын жерге қосу;
      3) құю құралы және әуе кемесi арасындағы әлеуеттi жұмсақ металл сыммен жалғау арқылы теңдестiру;
      4) электрлiк байланысты қамтамасыз ету;
      5) көшпелi жанармай құю құралының двигателi, электр жабдықтары, бұқтырғыш, ұшқын сөндiргiш құралдардың қызғандығынан ұшқын шашуына жол бермеудi тұрақты бақылау.

      321. Әуе кемесiне отын құю ереже бойынша бортта жолаушысыз жүзеге асырылады. Тек аралық әуежайларда (аялдайтын уақыты шектеулi, ұшақтың қонған орнының әуежай бекетiнен алыстығы, ауа райының қолайсыздығы кезiнде ғана) ұшаққа борттағы жолаушыларымен қосымша жанармай құюға рұхсат етiледi. Соның өзiнде әуе кемесiнiң командирi және әуежайдың ауысым бастығының рұхсатымен ғана жүзеге асырылады. Әуе кемесiне бортында жолаушылар бар жағдайда жанармай құю кезiнде мына талаптарды орындау қажет:
      1) жолаушыларға жарықты жағуға, сөндiруге, от тұтатқыш, сiрiңке пайдалануға, темекi тартуға, басқаша айтқанда жану көздерiн пайдалануға болмайтындығы жайында ескерту;
      2) жанармай құю алдында шығатын есiктерге жарық берiлiп, "Темекi тартуға болмайды" деген жазуы бар табло iске қосылуы керек;
      3) әуе кемесiнiң негiзгi шығатын есiгiне трап әкелiнiп, есiктерi ашық болуы керек. Адамдардың оған еркiн келуiне жағдай жасау қажет;
      4) әр есiктiң алдында борт серiгi немесе экипаж мүшесi тұруы тиiс. Өйткенi, қажет болған жағдайда адамдарды басқа орынға көшiруге басшылық жасау керек;
      5) жанармай құю кезiнде жолаушыларды отырғызған немесе шығарғанда және отын құюды бақылап отырған жердегі қызметкерлер мен ұшақтағы қызметкерлер арасында екi жақты байланыс болуы тиiс. Ол үшiн ұшақтағы сөйлесу қондырғысы немесе басқа да қажеттi құрал пайдаланылады.
      Егер отын құю кезiнде әуе кемесiнiң iшінде отын буы, жанармай ағу және оның жерге төгілуi, басқа да қауiп байқалса, ол жөнделгенше барлық жолаушылар шұғыл көшiрiлуi керек. Бортындағы жолаушыларымен отын құю кезiнде әуежайға өрт сөндiру құралдары, өрттен қорғау қызметкерлерi сол жерде болуы керек.

      322. Әуе кемесiне жанармай төгілсе немесе отын құю құралдарындағы сұйықтық жерге төгiлгенде, сондай-ақ, әуе кемесiнiң iшiнде отын буы, басқа да қауiп болғанда жанармай құю тез тоқтатылып өрт қауiпсiздiгiнiң барлық мүмкiн шаралары қолданылады.
      Жанармай құю (төгу) жұмыстарын тiкелей атқаратын адамдардың мiндетi:
      1) жанармай құюды тоқтатып, электр көзiн сөндiруге;
      2) құю шлангасын әуе кемесiнен айыруға;
      3) әуежайдың өрттен құтқару қызметкерлерiн немесе жақын елдi мекеннен өрт сөндiру қызметiн шақыруға;
      4) жанармай құм құралдарын әуе кемесiнен кемiнде 75 метр ұзақ алып кетуге;
      5) жердiң жоғары қабатын және әуе кемесi iшiн жанармайдан тазарту, ал егер ол жерге төгiлген болса, алдын-ала ол жердi өрт сөндiру көбiгімен жуып, ұшақты басқа тұраққа апарып қою;
      6) төгiлген жанармайды cу, құм немесе ескi шүберекпен алып тастау.

24-тарау. Әуе кемелерiн жылыту

      323. Әуе кемесiнiң кабинасы мен двигателiн моторлы жылытқыштармен және аэродромды ауа кондиционерлермен қыздыру қазiргi нормативтi құқықтық актiлер талаптары мен шығарушы заводтың пайдалану жөніндегi нұсқауына сай орындалуы керек.

      324. Мотор жылытушы құрал егер оның параметрлерi құжаттағы мәлiметтерге сай және белгiленген мөлшерде жұмысты атқара алатын болса ғана авиациялық техникаға қызмет көрсетуге жiберiледі.

      325. Мотор жылытушы құрал әуе кемесiне стандартты қолтық ұзындығына сай атқарылуы тиiс. Бiрақ, ара қашықтығы 3 метр болуы керек.

      326. Жылытушы құрал iске қосылғанға дейiн әуе кемесiне өрт сөндiру құралының қажеттi саны орнатылуы қажет.

      327. Жеңнiң дұрыстығы, жанар-жағар майдың механикалық ақаулығы және ластанбағандығы күнделiктi қызмет көрсету кезiнде ағымдағы тексеру барысында анықталады.

      328. Жылытқыштың жеңi әуе кемесiнiң кабинасына берiлуi немесе жылытқыш қалыпты жұмыс тәртiбiне қойылғаннан кейiн ғана двигательге қосылуы керек.

      329. Жүргiзушi, әуетехнигi (механигi) және басқа адамдар жылыту жұмысы жүргiзiлiп жатқан кезде үнемi жылытқыш құралының жанында тұрып, оның жұмысын тұрақты бақылау керек.

      330. Жұмыс аяқталған соң автокөлiк двигателiнiң МП-300, УMП-350-130, УМП-350-131 жылытқыш құралдарын калорифер қондырғысын суық ауамен үрлегенге дейiн алдын-ала тоқтатуға тыйым салынады.

      331. Жылыту құралының калориферiн ауыстырған кезде калорифердiң iшкi қабатын, әуе тракты мен, желдеткiштi шаңнан, ыстан тазарту қажет.

      332. Әуе кемесiндегi кондиционерлер осындағы жылытылған ауаға қандай да бiр механикалық бөлшектердiң, қоспалардың түсу мүмкiндiгiне жол бермеу керек.

      333. Моторлы жылытқыш құралдарын пайдалану кезiнде мыналарға тыйым салынады:
      1) жерге қосусыз жұмыс iстеуге;
      2) әуе кемесiн жылытумен оған отын құюды немесе ұшақтың двигателiн iске қосуды бiр мезгiлде атқаруға;
      3) жұмысқа жарамды өрт сөндiргiштер жоқ кезде жылыту құралын iске қосуға;
      4) май ыдысынан немесе кейбiр желi түтiктерiнен жанармай аққан, сондай-ақ, бұқтырғыш бұзылған кезде жылытқышты пайдалануға;
      5) жылытқыш құралы жұмыс iстеп тұрған кезде оған жанармай құюға;
      6) жұмыс iстеп тұрған жылытқыш құралын бiр әуe кемесiнен екiншi әуе кемесiне ауыстыруға;
      7) техникалық пайдалану жөнiндегi басшылықта көрсетiлгендей жылытқыш құралын тоқтатқан кезде ауа температурасын көтеруге;
      8) ластанған, май сiңген немесе зақымданған жеңдi пайдалануға, оны креслоның отыратын жерiне, арқасына қоюға;
      9) дайындаушы заводтың нұсқауында көрсетiлгендердi қоспағанда, жылытқыш құралын жалынмен тұтатуға;
      10) кабиналарды, двигательдердi жылыту үшiн бақылау-өлшеу қондырғылары және қорғаушы қондырғылары жоқ немесе бұзық жылытқыш құралдары мен кондиционерлердi пайдалануға.

      334. Жылыту кезiнде жылытқыш құралынан түсетiн ауаның тазалығын тұрақты бақылап, қолтықтың орналасуын қадағалау қажет. Әуе кемесiнiң кабинасында түтiн немесе күйiк иiсi байқалса, тез арада жылытқыш құралын сөндiрiп, жылытқыш құралының жеңiн ұшақтан алып шығу қажет. Мотор жылытқышын ұшақтан алыс алып кетiп, ақаудың себебiн анықтау керек.

25-тapaу. Двигательдi iске қосу және тексеру

      335. Двигательдi iске қосу және тексеру үшiн тұрақ белгiленiп, авиацияны техникалық пайдалану және жөндеу талаптарына сай арнайы жабдықталып, ғимарат пен құрылыстан кем дегенде 50 мeтp қашық тұруы керек.

      336. Двигательдi iске қосу және тексеруге дейiн өрт сөндiру құралдарының дайындығын, сондай-ақ, басқа да әуе кемелерiнiң қауiпсiз тұраққа орналастырғанын тексеру керек.

      337. Жаңадан орнатылған двигательдердi алғашқы iске қосу және тексеру мiндетті түрде авиаұйымының өрт сөндiру көлігі мен өртке қарсы қызметiнiң қатысуымен жүзеге асуы тиiс.

      338. Әуе кемелерiнiң двигательдерiн iске қосу, тексеру кезiнде төмендегі жайларға тыйым салынады:
      1) әуе кемесiнде технологияда көрсетiлген ерекше жағдайдан басқа кезде қандай да бiр жұмыстар жүргiзуге;
      2) құю тетiгi арқылы отынның, майдың және арнайы сұйықтық мөлшерiн тексеруге;
      3) әуе кемесiнiң кабинасын иесiз қалдыруға немесе басқару пультiнен назарды басқа жаққа аударуға;
      4) әуе кемесiне жүк тиеу, түсiруге, жолаушыларды отырғызуға, шығаруға;
      5) двигательдi тексеру үшiн iске қосқан кезде от шығатын болса, оны шұғыл өшiрiп, борттағы немесе жердегi өрт сөндiру құралдарын пайдалану керек.

4-Бөлiм
Өндірiс процесiндегi жөндеу-қалпына келтiру жұмыстары,
радиотехникалық құралдар мен байланыс базаларын пайдалану
нысандарында, аэродром механизациясын, арнайы көлiк және
жалпы мақсаттағы автомобильдердi сақтау, жөндеу және
пайдалану кезiндегi өрт қауiпсiздiгiнiң талаптары

26-тарау. Азаматтық авиация әуежайлары мен авиа
жөндеу ұйымдарының ангар құрылыстары

      339. Әуе кемесiн және технологиялық жабдықтарды орналастыру; сондай-ақ, ангар құрылыстарына және ұшақ жөндеу корпустарында (осыдан кейiн - YЖК) жүретiн жердiң енi авиация техникалық базасының және Азаматтық авиациясының ұшақ жөндеу ұйымы ведомстволық технологиялық нормаларына сәйкес анықталады.

      340. Ангар құрылыстары және ұшақ жөндеу корпустарының қақпасы еркiн ашылып, керек кезде бiр-екi адамның қол күшiмен ашуға икемделген механикалық құралмен жабдықталуы тиiс. Қақпаның жанатын конструкциясы өрттен қорғалуы керек. (арнайы сұйықтықпен немесе өрттен қорғау бояуымен боялады)

      341. Қақпаның матадан жасалған тығыздалғышы өрттен қорғау құрамымен өңделiп, ал, жаз айларында алынып тасталады.
      Ангар құрылыстары және ұшақ жөндеу ғимаратын жылытуға жанатын пластик және органикалық материалдарды пайдалануға рұхсат етiлмейдi.

      342. Ангарда және ұшақ жөндеу корпусында тұрған барлық әуе кемелерiне eкі жерге қосу жасалады. Ол осы Ереженiң 293, 294 тармақтарының талабына жауап беруi тиiс.

      343. Дәнекерлеу алаңы, доктар, көпiр ереже бойынша жанбайтын материалдардан жасалып, оны пайдаланған кезде қажет болғанда әуе кемесiнен тез арада әкетiлу мүмкiндiгi қарастырылуы қажет. Алаңдарға, доктарға төселген ағаш өрттен қорғау затымен өңделедi. Майланған тақтайлар дер кезiнде жаңасымен алмастырылуы тиiс.

      344. Ұшақ май ыдысынан босатылғаннан кейін аккумуляторлары алынып, двигательдер тоқтатылғаннан кейін 20 минуттан соң әуе кемесiн тұрақ орнына немесе ұшақ жөндеу корпусына алып баруға рұхсат етiледi. Әуе кемесiн ұшақ жөндеу корпусына жеткiзу кезiнде оттегi баллондары алынып, оттегi жүиесі оттегінен босатылуы тиiс.

      345. Ангарлар және ұшақ жөндеу корпустарында әуе кемелерiне жақын жерде өрт жайында шұғыл хабарлау үшiн тiкелей телефон немесе авиа ұйымының өртке қарсы қызмет күзетімен байланыс жасау үшiн кнопкалы электр белгi бергiш қондырғысы орнатылады.

      346. Ангар немесе ұшақ жөндеу корпусында тұрған әуе кемелерi оларды тез эвакуациялау үшiн тiркемеге алу құрал-жабдықтарымен қамтамасыз етiлуi тиiс. Гидркөтергiштерге немесе уақытша шассиге қойылған әуе кемелерi соңғы қатарға қойылады. Эвакуациялауға келмейтiн әуе кемелерi өрт сөндiрудiң стационарлық қондырғыларымен қорғалады.

      347. Әрбiр ангар құрылысы немесе ұшақты жөндеу корпусында көрiнетiн жерге өрт кезiнде әуе кемелерiн тез эвакуациялау және қорғау жоспары ілiнедi. Онда:
      1) өрт күзетiн шақыру тәртiбi;
      2) әуе кемелерiн эвакуациялау кезегi мен тәртiбi;
      3) эвакуациялауға келмейтiн әуе кемелерiн қорғау жөнiндегi іс-шаралар;
      4) өрт сөндiруде қолданылатын құралдар және құрылыс конструкцияларын қорғау;
      5) эвакуациялайтын тiркеме құралдары, олардың тұрған жеpі және шақыру тәртiбi;
      6) әуе кемелерiн эвакуациялауға қатысатын адамдар саны, жұмыс және жұмыстан бос уақытында оларға хабар беру жолы;
      7) эвакуацияланған әуе кемелерi орналасатын алаң.

      348. Өрт кезiнде қызметкерлердiң iс-қимылын пысықтау мақсатындағы жаттығулар кем дегенде тоқсанына бiр рет жүргiзiлуi тиiс.

      349. Жөндеу жұмыстарын немесе қызметтi атқарған кезде ангар құрылыстары немесе ұшақ жөндеу корпусындағы әуе кемелерi осы Ереженiң 3-бөлiмiнiң тәртiбiне сай басшылыққа алынады.

      350. Ангар құрылыстары және ұшақ жөндеу корпусында төмендегiлерге тыйым салынады:
      1) антресолдар мен бөлiмшелерді жанатын конструкциялар мен материалдардан жасауға;
      2) әуе кемелерiне отын және жанар-жағар май құюға;
      3) двигательдердi іске қосуға, жылытуға және тексеруге;
      4) майлау жұмыстарын жүргiзуге;
      5) әуе кемесiнде дәнекерлеу жұмысын жүргiзуге, сондай-ақ ашық отты пайдалануға;
      6) жанар-жағар майларды, бояуларды, ертiндiлердi сақтауға;
      7) ұшқын сөндiргiшi жоқ автотрактор техникасын кiргiзуге;
      8) қақпа және эвакуацияға арналған есiктерге тосқауыл қоюға;
      9) двигательдер, желiлер және бөлшектердi өрт қаупi бар органикалық ертiндiлермен жууға.

27-тарау. Жуу және бояу жұмыстары

      351. Жуу және бояу цехтары, учаскелерi мен бөлiмшелерi ереже бойынша бiр қабатты үйде арнайы жабдықталған жерге орналасады. Осы мақсатқа арналған үйдiң сыртқы қабырғасының терезесi, басқа өндiрiстiк бөлiмшелерден бөлек, жанбайтын қабырғасы болуы керек. Жуу және бояу цехтарынан басқа бөлмелерге шығу тамбур-шлюздерi арқылы жүзеге асады. V040003218

      352. Бояу цехтарын ғимараттың жоғарғы қабатына орналастыруға болады. Бiрақ, оның қосалқы бөлмелерден бөлек, өртке қарсы қабырғасы, сыртқы шығатын бөлек баспалдағы болуы керек.

      353. Жуу және бояу цехтарын үйдiң төлесiне, көп қабатты үйдiң бiрiншi қабатына орналастыруға рұхсат етiлмейдi.

      354. Бояу дайындау бөлiмдерi сыртқы қабырғасында терезесi, шығатын жеке есiгi бар және басқа аралас жайлардан жанбайтын қабырғамен бөлiнген үйге орналасады.

      355. Жуу және бояу цехтарының, сондай-ақ, бояу дайындайтын бөлiмдердiң едендерi жанбайтын, ертiндiге төзiмдi, ұшқын шығармауы тиiс.

      356. Жуу және бояу цехтарының iшкi қабырғаларының екi метр биiктiгi жанбайтын материалдан өрiлiп, ластанған кезде оңай тазалануы керек.

      357. Жуу және бояу цехтары, лакпен бояу лабораториясы және бояу дайындау бөлiмшелерiнiң үй-жайлары жеке механикалық ағу-сору желдеткiшi, бояу камералары, ванна, қолмен бояу орындары, құрғату камералары, сыртқы қабатты жуу және майдан тазарту учаскелерiмен жарақтандырылуы тиiс. Бояу цехындағы ауа ылғалдылығы 65-75% шамасында болады. Өрт қаупi бар қоспалар үшiн бұл бөлмелерде автоматты газ анализаторлары орнатылады.

      358. Жуу және бояу цехтары, лакпен бояу лабораториясы және бояу дайындау бөлiмшелерiндегi жылу қондырғыларының сырты жылтыр болып, 95 ⁰ C артық қызбауы керек. Қатарлы радиаторларды қолдануға рұхсат етiлмейдi.

      359. Жуу және бояу цехтары, лакпен бояу лабораториясы және бояу дайындау бөлiмшелеріндегi электр жабдықтары мен шамдар жарылыстан қорғалуы тиiс. Электрлiк және кнопкалы электр өрiстiк қондырғылар жуу бөлiмiнен тысқары жерге орнатылады.

      360. Жуу және бояу цехтары, лакпен бояу лабораториясы және бояу дайындау бөлiмшелерi, сондай-ақ, бояу ваннасы, камералар, қондырғылар, кептiру камералары өрт сөндiрудiң автоматты қондырғыларымен жабдықталып, ал, бояу ванналардың өзi жабылатын металл қақпағы болады.

      361. Жуу және бояу пехтарының өртке қарсы канализациялары болуы керек. Ол ұстап қалатын құралдармен немесе гидравликалық тетiкше-iлгегі бар аспаппен жабдықталған. Соңғысы бояу қалдықтарынан тұрақты тазартылып тұруы керек.

      362. Жуу және бояу цехтары, лакпен бояу лабораториясы және бояу дайындау бөлiмшелеріне (баспалдақтарға, үзеңгілерге, арбаларға, доктарға) жылжымалы технологиялық жабдықтар орнатылып соғылған және үйкелген кезде ұшқын шығарудың алдын алатын қондырғымен қорғалуы керек.

      363. Жуу және бояу цехтарында, бояу дайындау бөлiмшелерiнде лак бояйтын лабораторияларда тұрақты түрде тазалық және тәртiп болуы керек. Бөлменi, жабдықтарды және жұмыс орындарын жинау ауысымда бiр рет ылғалды әдiспен жүргiзiледi.
      Төгiлген лак бояу материалдарын (осыдан кейiн - ЛБМ) және ертiндiлердi тез арада ағаш ұнтағының көмегiмен алып тастап, сумен жуу керек. Едендi жуу қабырғаны және жабдықтарды сүрту өрттен қауiпсiз техникалық жуу сұйығымен жүргiзiледi. Осы мақсат үшiн өрт қаупi бар органикалық ертiндiлердi пайдалануға рұқсат етiлмейдi. Сүртуге арналған материалдар пайдаланылғаннан кейін жабылатын металл жәшiкке салынып, әр ауысымның соңында бөлмеден белгiленген орынға шығарылады. Лак бояу материалдарының ыдысы босағаннан кейiн цехтан шығарылып, бөлiнген арнайы алаңда жабық қақпағы бар ыдысқа салынады.

$1. Статикалық электр тогынан қорғау

      364. Жуу және бояу кезiнде токтан зарядтарды алу үшiн барлық технологиялық жабдықтар, бояу үрлегiштер. Ертiндiлер мен лак бояуларына арналған құбыр желiлерi (иiлмелi шлангiлер), сондай-ақ, боялатын, жуылатын әуе кемелерi, жеке бөлшектер және басқа өнiмдер жерге қосылады.

      365. Әуе кемесi, жеке бөлшектердi және басқа заттарды жуу және майдан тазарту үшiн пайдаланатын өртке қарсы органикалық ертiнділерге антистатикалық зат енгiзу қажет. Олар сым арқылы жерге қосылған металл оралған таза мақтадан жасалған орамалдармен жуып, майдан тазартылады.

      366. Адамдардан статикалық ток зарядтарын алу және оның құрылуын ескерту үшiн төмендегiлер қажет:
      1) жұмысшылар мен қызметкерлер синтетикалық материалдармен, жiбектен киiм киюiне, сондай-ақ, жүзiк, бiлезiк тағуына болмайды;
      2) цех алаңындағы жұмысшылар орнына және жұмысқа арналған биiктетiлген орынға жерге қосу қондырғылары тартылады; есiк тұтқалары, баспалдақтың қолмен ұстайтын жерлерi, аспаптардың тұтқалары; жұмысшылар арнайы аяқкиiммен және антистатикалық бiлезiкпен қамтамасыз етiлуi керек;
      3) жұмысшыларды өздерiнен статикалық токты тұрақты шығару үшiн жалаңаш қолдарын жерге қосылған металл заттарға немесе жабдықтарға тигiзуге мiндеттеу керек. Бiрақ, өрт қаупi бар органикалық ертiндiлерге немесе лак бояуларына жақын жерде емес.

$2. Жуу және майдан тазарту

      367. Әуе кемелерiн, шешiлiп-алынатын аспаптармен құралдарды және басқа өнiмдердi жуу және майдан тазарту өрттен қауiпсiз техникалық жуу құралдарымен жүзеге асырылады. Өрт қаупi бар органикалық ертiндiлердi ерекше жағдайда, техникалық талапқа сай басқа ертiнiдiлердi қолдану мүмкiн емес жағдайда пайдалануға болады. Жуу және майдан тазарту кезiнде осы Ереженiң 294-301 тармақтарының талаптары сақталуға тиiс.

      368. Жуу және майдан тазартуға арналған затты дайындау арнайы жабдықталған немесе ашық алаңда жүргiзiледi.

      369. Бөлшектердi жуу және майдан тазарту төменнен ауа соратын арнайы жабдықталған орындарда немесе тарту желдеткiшi орнатылған үстелде немесе осындай шкафтарда атқарылады. Жуу алаңындағы үстелдер және тарту шкафтары жоспар бойынша белгiленген жерге орнатылады. Үстелдiң бетi түстi металдан жасалып, жерге қосылады.

      370. Әуе кемесiнiң жоғарғы жағын жуу және майдан тазарту кемiнде екi мақта матадан жасалған орамалдармен бiр шаршы метрден астам алаңда бiр мезгiлде жүргiзiледi. Жұмысқа пайдаланылмаған орамалдар жерге қосылған қабаттың үстiне жатады. Фюзеляждың iшiн майдан тазартатын ертiндi сынбайтын, сиымдылығы 2 литрден аспайтын тығыз жабылған ыдыста сақталуы тиiс.
      Әуе кемесiнiң сыртын жууға пайдаланылатын жуу ертiндiсiнiң сиымдылығы 5 литрден аспауы керек.

$3. Бүрку әдiсiмен бояу

      371. Азаматтық авиация ұйымдарының қоймасына түскен барлық лак бояу материалдарының сертификаты немесе құжаты болуы керек. Онда оның химиялық құрамы көрсетiлiп, бояу дайындау бөлiмiне әкелiнетiн лак бояу материалдарының ыдысында дәл атауы iлiнген мәлiмет қағаз болуы керек.

      372. Бүрку әдiсiмен лак бояу материалдары орталықтан жiберiлетiн арнайы бояу камераларында жүргiзiледi. Бояу араластыратын ыдыс бояу камерасынан алыс жерде тұрады. Лак бояу материалдарын беру кезiнде сығымдалған ауа қысымы манометрмен бақыланады, оның мөлшерi белгiленген, технологиядан аспау керек.
      Бояу камераларының жергiлiктi желдеткiшi лак бояу материалдарын орталықтан беру қондырғысымен бекiтiлуi тиiс. Егер желдеткiштi сөндiрген жағдайда лак бояу материалдарын беру тоқтатылады.

      373. Пневматикалық үрлеу кезiнде лак бояу материалдары және ауа жылыту қондырғысы жарылыстан қорғалып, редуктормен және қорғаушы клапанмен жабдықталады. Қажеттi температуралық режим автоматты түрде ұсталады.

      374. Iрi көлемдi өнiмдер бояу камераларына сыймаса, олар бояу цехының арнайы жабдықталған учаскесiнде жүргізiледi. Ол өнiмнiң көлемiне қарай еденнiң астына орналасқан және қосымша жергiлiктi сору құралы бар арнайы тормен қамтамасыз етiлуге тиiс.

      375. Бүркiп бояу жерден сорылатын ауа түзелген бояу аэрозолынан "ылғал" әдiспен тазартылады. Бояу бүрiккiштерi мен шлангаларды ауысым аяғында лак бояу материалдары қалдықтарынан жуып, тазалау керек. Бояу камералары қатып қалған бояудан аптасына бiр рет тазартылады. Гидросүзгiлер ванналары бояудың жинақталуына қарай қатып қалған бояудан аптасына бiр рет, ал, судың бетiнде жүзiп жүрген бояудан ауысымына бiр рет тазаланады.

$4. Жоғары кернеулi
электрстатикалық алаңда бояу

      376. Жоғары кернеулi электрстатикалық алаңда бояу ұшқынның алдын алатын қондырғымен жабдықталған арнайы электр бояу камерасында жүргізiледi. Ол жоғары кернеу көзiнен ажыратылып, автоматты алдын ала ескертетiн сигнал орнатылады. Электрмен бояу камералары жабық автоматты ток бәсеңдеткiштермен және жоғары кернеулi вольттi ажыратқаннан кейiн жоғары вольттi құрал-жабдықтардан қалдық зарядты алып тастайтын қол ток бәсеңдеткiштерiмен қамтамасыз етiледi.

      377. Электрмен бояу қондырғысының желдеткiштiң тоқтап тұрған кезiнде бүрку қондырғысының қосылуына жол бермейтiн қорғаушы блокировкасы болады.

      378. Электрмен бояу камераларындағы желдеткiш aуa көлемi бу-ауа қоспасындағы бу ерiткiштерiн қосып-қарастыру үшiн жеткiлiктi болуы керек. Ол жарылыстың төменгi шегiнен 20% аспауы қажет.

      379. Конвейердiң iшiндегi затқа арналған аспалы конструкция конвейердiң жұмысы кезiнде боялатын өнiмнiң шайқалуына жол бермеуi керек. Заттар конвейерге дұрыс қойылмаған жағдайда қондырғыны өшiрiп барып дұрыстау керек.

      380. Электрстатикалық алаңда бояу үшiн пайдаланылатын лак бояу материалдары электрлiк параметрлерi (салыстырмалық, көлемдiк, қарсылау және диэлектрлiк өту) тексергеннен кейiн қондырғыға орталықтан түсуi тиiс.

$5. Батыру әдiсiмен бояу

      381. Батыру әдiсiмен бояу арнайы ваннада жүргiзiледi. Ваннаның көлемi 0,5 текше метр болып, борттық сору және мықты жабылатын қақпақпен жабдықталады. Ванналар жұмыс үзiлiсi кезiнде де мiндеттi түрде жабық болуы тиiс. 0,5 текше метрден астам бояу ванналарын қолдануда олар желдеткiшпен жабдықталған арнайы камераға жасырылады, ал, бiр текше метрден астам ванналарда, сондай-ақ, лак бояу материалдарын апаттық төгу көзделiп, жер асты резервуары ғимараттың қабырғасынан және қабырғада тесiк болса 5 метр қашықтықта цехтың сыртында орналасады. Резервуардың сыйымдылығы ваннадағы барлық бояуды құюға мүмкiндiгi жететiндей болуы керек. Бояуды ағызып құю ваннадан резервуарға дейiнгi еңiстеуқұбыр арқылы жүзеге асырылады. Барлық бояу 3-5 минутта резервуарға кұйылатындай есеп жасалуға тиiс. Ағызу құбырының автоматты тетiгi болуы керек. Ол автоматты өрт сөндiру қондырғысы iске қосылғанда ашылады.

      382. Көлемi 0,5 текше метрден астам ванналарды желдету төменгi жарылу көрсеткiшi 20 пайыздан аспайтын ертiндi буларын қажеттi мөлшерде қосу үшiн ыдыста ауа алмасуын қамтамасыз етедi.
      Конвейерге батырғанда желдеткіш конвейерге бекiтiледi, бұл желдеткiштi тоқтатқанда соңғысын тоқтату мақсатында жасалады.

      383. Көлемi бiр текше метрден астам батыру ванналарында лак бояу материалдарын араластыру механикаландырылуға тиiс.

$6. Әуе кемелерiн бояу

      384. Әуе кемелерiн бояу осы Ереженiң 351-363 тармақтарының талабына және басқа да нормативтi құқықтық актiлерге сәйкес ангарлардың бояу цехтарында жүргiзiледi. Бояу цехтары жалпы ағу-сору желдеткiшiнен басқа апатты және жергiлiктi сору желдеткiшiмен жабдықталады. Азаматтық авиация ұйымдар бояу цехтары болмаса, әуе кемелерi ашық ауада осы мақсат үшiн арнайы бөлiнiп, жабдықталған алаңда жүргiзiледi.

      385. Бояу алаңында цехтың автоматты өрт сөндiру жүйесi, сондай-ақ, ангар құрылыстары қақпаларының жұмыс iстеуi тексерiледi. Өрт сөндiру жүйесi немесе қақпалар жұмыс iстемесе, бояу жұмыстарына тыйым салынады.
      Әуе кемелерiн бояу кезiнде ол цехта немесе ашық ауада жүргiзiлгенiне қарамастан осы Ереженiң 294-301 және 364-366 тармақтарының талабы сақталуы тиiс. 1-3 кластағы әуе кемесiн бояған кезде цех (ангарлық құрылыс) алдында жүргiзушiсi бар тягач кезекшілiк етедi.

      386. Бояу цехында (ангар ғимаратында) бiр мезгiлде тек бiр әуе кемесiн бояуға рұқсат етiледi. Әуе кемесiнiң iшкi және сыртқы бөлiгiнде бiр мезгiлде екi және одан көп әуе кемелерiн бояу қажеттiгi туындаса, ол жанбайтын кедергiлерi бар бөлек бөлмеге орналастырылады.

      387. Әуе кемесiндегi бояу жұмыстары бөлiмшелер бойынша учаскелерге бөлiнуi керек. Бояу жұмыстарын негiзгi эвакуациялық шығу есiгiнен алыстау бөлiмде бастау керек.

      388. Әуе кемесiнде бояу жұмыстарын жүргiзген кезде тыйым салынады:
      1) бiрнеше бөлiктерде бiр мезгiлде жұмыс iстеуге;
      2) әуе кемесiнiң iшкi және сыртқы жағында бiр мезгiлде жұмыс iстеуге;
      3) желдеткіш қондырғысы жеңiн негiзгi көшiру есiгi арқылы кiргiзуге.

$7. Кептiру процесi

      389. Боялған бұйымдарды кептiру үй-жайдағы кептiргiштен ерiткiш ластанған будың, камерада жарылған жарылғыш қауiптi және ауа шығуына кедергі келтiрушi концентраттардың түзiлу мүмкiндiгін болдырмайтын, желдеткiшпен жабдықталған арнаулы кептiру камераларында атқарылуы тиiс. Кептiру камераларында ауаның рецикуляциясына жол берiледi, бұл үшiн кептiру камераларының жұмыс кеңiстiгiндегi ерiткiш концентрациясы жарылыстың төменгi шегi 50% аспауы тиiс, кептiру камералары сақтандырғыш мембраналармен жабдықталуы тиiс. Нитро-эмальмен бiрге, перхлорвинилдi эмальмен боялған бұйымдарды табиғи кептiру боялған жерде немесе жергiлiктi сору желдеткiшiмен жабдықталған шкаф пен камераларда жүргiзiледi.

      390. Кептiру камералары жанбайтын материалдармен жылы оңашаланған болуы, камера қабырғасының сыртқы бетi 45 ^о С аспауы тиiс. Кептiру камерасының қыздырғыш аспаптары боялған бұйымдардың тиюiнен және оларға боялған бұйымның лак бояу материалдары тамшысы түсуiнен қорғалуы қажет. Кептiру камераларын электрмен қыздырғанда ашық спиральдi немесе камера iшiнде электр контактiсiн қолдануға рұқсат етiлмейдi. Кептiру камерасының температурасын және газ-ауа режимi байқауға қолайлы жерде орналастырған өлшеу аппаратурасымен бақыланып отырылады. Кептiру камерасындағы температура автоматты түрде реттеледi.

      391. Кептiру камерасы бояу цехына жақын орналастырылады. Бояу және кептiру камераларының аралық учаскесi конвейермен жалғастырылып, үстi жабылады. Паналайтын жердiң бүйiр қабырғалары кептiру камераларынан 0,5-0,7 м. жерде болғаны жөн.

      392. Кептiру үдерiсiнде конвекциялық және терморадиациалық кептiру камералары қолданылуы мүмкiн. Бұл камералардың желдеткiш қондырғылары жылу беру және жылу берудi тоқтату, желдеткiш ажыратылғанда тоқтату, конвейердi тоқтату мақсаты үшiн автоматты түрде блокталуы тиiс.

      393. Кептiру үдерiсiнде тыйым салынады:
      1) кептiру камерасын электр-жылу жабдығы немесе байқау-өлшеу аспабы ақаулы болғанда пайдалануға;
      2) белгiлi технологияны бұзып, кептiру камераларында бұйымдардың болу уақытын ұлғайту немесе температура режимiн көтеру;
      3) лак-бояу материалдары артық болып тұрғанда бұйымды алдын ала сықпай кептiру.

      394. Азаматтық авиация заводында жуу-бояу жұмыстары үшiн арнайы жабдықталған орын болмағандықтан бұл жұмысты ерекшелiк ретiнде ұшақ жөндеу корпусында арнауы бөлiнген және тиiстi түрде жабдықталған алаңқайда атқаруға болады, бұл үшiн мына қосымша талаптар орындалуы тиiс:
      1) осы жұмыстарды жүргiзу үшiн жазбаша рұқсатнаманы мiндеттi түрде рәсiмдеу (беру немесе жiберу наряды);
      2) жұмыс уақытында өрт посты кезекшiлiгiн қою, сондай-ақ, жұмыс жүргiзiлетiн орынды өрт сөндiру құралдарымен қамтамасыз ету, бұл үшiн өрт сөндiру крандарының жеңi (шлангысы) тарқатылып, қолдануға әзiр тұруы тиiс;
      3) аталған жұмыстарды тек шассиге орнатылған буксирмен қамтамасыз етiлген әуе кемесiнде жүргiзу;
      4) жұмыс басталар алдында жабық орын құрылыстарының (доктың) қақпа электр жабдықтары жағдайын тексеру олардың ашылуын байқап көрiп, сондай-ақ әуе кемесiнiң, доктың барлық жерге қосу құрылғыларының, желдеткiш қондырғылары мен өзге де технологиялық жабдықтарының кедергiлерiн өлшеу;
      5) жуып кетiру-бояу жұмыстарын жүргiзу кезiнде тек жарылыстан қорғайтын электр жабдықтарын пайдалану;
      6) ұшақ жөндеу корпусындағы әуе кемесiнде аталған жұмысты атқарғанда өзге жұмыстардың бәрi тоқтатылуы, бұл ауданда көлiк құралдарының жүруiне тыйым салынуы тиiс;
      7) әуе кемесiнiң эвакуациясы жолында бөгде заттар, жабдықтар және өзге әуе кемелерi болмауы қажет;
      8) жұмыс орны жеңiл алынатын қоршаумен қоршалуы және тыйым салатын: "Бөгде адамның кiруiне болмайды", "Сақтаныңдар отқа қауiптi жұмыстар жүргізiлуде" деген белгiлер орнатылуы керек;
      9) жұмысқа соның алдында ғана арнаулы нұсқау алған адамдар жiберiледi. Жұмыс лауазымды адамның (шебердiң) тiкелей бақылауымен жүргiзiлуi тиiс.

$8. Саңлауларды бекiту, сумен
сынау және сумен айдау

      395. Саңлауларды бекiту, сумен сынау және жоғары өрт қауiптiлiгi операциясы болып табылатын оның бөлiгiнiң саңлаусыздығын тексеру осы Ережедегi 294-301 және 364-366 тармақтардың талаптарын қадағалау арқылы жүргiзiлуi тиіс, ал бұл жұмыстар атқарылатын үй-жайлар осы Ереженiң 302-314 тармақтарының талаптарына сәйкес келуi тиiс.

      396. Герметиктердi дайындау шкафтың ашық ойығында кемiнде 0,6 м/с ауа қозғалысы жылдамдығын қамтамасыз ететiн желдеткiш жұмыс iстеп тұрғанда герметиканы арнаулы герметикалық қоспалауыш аппаратта немесе сорып алатын шкафта дайындау қажет. Саңлауды бекіту жұмыс орнында дайындауға немесе сұйылтуға рұқсат етiлмейдi. Герметиктердi дайындау бөлiмшесiнде бiр ауысым қажетiнен аспайтын негiзгi материалдарда және ерiткiштердi металл шкафтарда сақтауға болады.

      397. Герметиктер жұмыс орнына жақсы жабылған ыдыспен жеткiзiледi, ал оның саны жарты ауысымдық қажетке жететiндей болуы тиiс. Бөлiмдердi (кессондарды) құю тәсiлiмен майсыздандыру және герметиктеуде олар ерiткiштермен толтырылуы немесе құбыр жүйесi бойынша орталықтандырылған әдiспен жүргізiледi.
      Герметиктердi бүрку әдісiмен жұқтыру жанбайтын материалдардан дайындалған және сору желдеткiшiмен (бояу камерасы типті) жабдықталған жеке үймереттегi арнаулы камерада атқару қажет. Герметиктердi сыйымдылық iшiнде қолмен түсiру осы Ереженiң 307-тармағының талаптарын сақтай отырып орындалады.

      398. Герметиктердi конструкцияларда желiмдеу және кептiру камераларында қыздырылған ауаны үрлеу арқылы немесе 70 ^о С аспайтын температурадағы бейтарап газбен атқару қажет, ерiткiштердiң буының кептiру камерасы мен әуе кемесi агрегаттарының ерiткiштердiң буының жұмыс кеңiстiгi ауасында жинақталуы төменгi шегiнiң 50% аспауы тиiс. Тез тұтанатын сұйықтық буының жинақталуына бақылау жасау автоматты газ анализаторы арқылы жүзеге асырылалы.

      399. Әуе кемесi жанында герметиктеу бөлiмiне кiрер жерде жарық таблосы немесе "Назар аударыңыз! Бөлiмдi герметиктеу жүрiп жатыр. Жарылыс қауiптi" деген жазуы бар транспорант iлiнуi қажет.

      400. Әуе кемесi iшiнде жұмыс iстеушi мыналармен қамтамасыз етілуi тиiс:
      Өзi жұмыс iстеу үшiн ток өткiзетiн резинадан жасалған кiлемшемен; көлемi 1.5x1.5м асбест жамылғысымен, 0,2л аспайтын сыйымдылықтағы герметик пен және 0,5л аспайтын сыйымдылықтағы ерiткiшпен; мақта-мата кездемесiнен алынған екi-үш орамал, пайдаланылған сүрткiштердi жинау үшiн қақпағы тығыз жабылатын банка салынған металл жәшiк.

      401. Әуе кемесiнiң герметиктелетiн учаскесiн, герметик ыдысын тазалау механикалық тәсiлімен жүргiзiледi. Ерекшелiк ретiнде оларды антистатикалық присадок қосылған ерiткiшпен тазалауға рұқсат етiледі, бұл үшiн барлық өрт қауiпсiздiгi талаптары сақталуы тиiс.

      402. Герметиканың бүкiл қалдығы, пайдаланылған орамалдар қақпағы тығыз жабылатын металл сыйымдылыққа салынып, әр ауысым сайын мiндеттi түрде үй-жайдан әкетiп отырылады.

      403. Әуе кемесiнiң герметиктелуiн сынағанда бұйымдар мен агрегаттарды жұмыс сұйықтығымен жууда антистатикалық қосынды қосылуы тиiс, ал жұмыс орны апатты жағдайда төгiлген отынды жинап, тез алып кетуге мүмкiндiк беретiн қондырғымен жабдықталуы керек.

      404. Герметиктеу сынағы алдында отын бөлiмi металл жоңқа мен кiрдiң бар-жоғына көз жеткiзу үшiн тексерiледi. Сынақ өткеннен кейiн отын бөлiмi технологиялық құжаттағы белгiмен инерттi газға толтырылуы тиiс.

      405. Цехтарда, бөлiмшелерде және учаскелерде отын үшiн аралық шығыс ыдыстары құрылғыларының саңлаусыздығын, гидросынауды және шайқалуын бақылауға рұқсат етiлмейдi.

      406. Арматуралық шлангыны сынаумен байланысты монтаждау жұмыстары оңашаланған үймеретте жанбайтын, ұшқын шығармайтын материалмен қапталған жұмыс тобында және түстi металдан жасалған аспаппен жүргiзiлуi тиiс.

      407. Гидросынаудың жұмыс орнында жұмыс сұйықтығы температурасын қысымды және үй-жайдың қаншалықты газданғанын бақылайтын аспаптар қойылуы керек. Байқау учаскесiне кiрер жерде ескерту белгiсi iлiнуi немесе "Назар аударыңыз! Сынау жүрiп жатыр. Жарылысқа қауiптi" деп жазылған жарық табло орнатылуы қажет.

      408. Технологияда көзделген жұмыс сұйықтығын қыздыру, сынау қондырғысы орнатылған үй-жайдан оқшауланған шығыс багында жүргiзiледi. Шығыс багiнде майды бактың тiк қабырғасындағы құбырлы электр қыздырығышымен қыздыруға рұқсат етiледi. Отынды қыздыру бу мен ыстық су көмегiмен атқарылады.
      Қыздыру багiндегi жұмыс сұйықтығының температурасы мен деңгейi технологиялық үдерiсте көзделген көлемнен аспауы тиiс. Шығыс багiнде технологиямен белгiленген температураны автоматты түрде ұстап тұратын қондырғы болуы қажет.

      409. Қозғаушы агрегаттарын сынау учаскесiнде өрт қауiпсiздiгi мына талаптармен айқындалады:
      1) учаске үй-жайы және сынау стендiсiнде ауа келу-сору желдеткiшi болуы, барлық жабдық жерге қосылуы және жарылыс қауiпсiздiгiне орай орындалуы тиiс;
      2) стендiлiк үй-жай көпiршiкпен сөндiру, телефон байланысымен немесе өрт командасымен сигнализация арқылы хабарласу қондырғысымен жабдықталуы керек;
      3) барлық сынау стендiлерi орталықтандырылған толтыру және арнаулы сиымдылыққа апаттық майды түсiру жүйесiмен жабдықталуы қажет;
      4) бензин агрегаттарын сынау стендiсiнде жұмыс iстегенде мыспен қапталған аспапты пайдаланған жөн;
      5) сынау учаскесiндегi жұмысшылар тығыз матадан тiгiлген таза арнаулы киiм киюi керек, кейiн бұл киімдер жуылып, химиялық тазартылып тұрады.

$9. Гальваникалық жұмыстар

      410. Гальваникалық цехтарда (учаскелерде) майсыздандыру, жуу, сусыздандыру, дакапирлеу (тазарту), гидрофобизация, турбинаның жұмыс күрегiнен күйдiрменi кетiру, тез жанатын сұйықтықты қолдану арқылы арнаулы қабатты жағу жұмыстарын жүргiзгенде гальваникалық цехтарда (учаскелерде) осы Ереженiң 304-311 тармақтарындағы талаптар сақталуы тиiс.

      411. Батыру арқылы тетiкке гидрофоб қоспасын жаққанда ванна жерге қосылады, педаль көмегiмен қақпақты жабу қамтамасыз етiледi және борт бөлiгiмен жабдықталады. Ванна борттары түстi металмен қапталады.

      412. Химиялық және электролиттiк майсыздандыруға, ваннадағы ерітіндi үсті майдан, құмнан және көбіктен тазартылып отырылуы керек. Бұл газ жарылысынан сақтайды. Бұл үшiн ваннада арнаулы құю қалта болуы тиiс.

      413. Гальваникалық ванналармен өңдеу ванналары жергiлiктi механикалық сорғышпен қамтамасыз етiлуi қажет.

      414. Ауысымда бiр мәрте өңдеу ванналарына сутектiң бөлiнуiн азайтатын арнаулы үстемелеу енгiзiледi.

      415. Гальваникалық ванналардағы токтың тығыздылық мөлшерi салынған тетiк санына сәйкес болуы керек.

      416. Гальваникалық ванналар жерден оқшаулануы, ал пайдаланылған электролитке арналған жинақтау багы жерге қосылуы тиiс.

      417. Галванбүркеуге жатпайтын тетiктер учаскесiн оқшаулау өрт қауiпсiздiгi тәсiлiмен (полихлорвинилдi изолятор таспасымен) жүргiзiлгенi жөн. Бұл мақсатқа лакты қолданғанда өрт қауiпсiздiгiнiң қажеттi шаралары сақталуы қажет.

      418. Сусыздандыратын, майландыру және консервациялар ванналары май тұтанған жағдайда ауа кiрмес үшiн тығыз жабылатын қақпақпен қамтамасыз етiлуi, сондай-ақ, термореттегiш ақаулы болғанда қызуды автоматты термореттегiш және аспаппен ажыратылуы тиiс. Ванналар жергiлiктi сорғыш желдеткiшпен жабдықталады. Тетiктер салынғаннан кейiн ваннадағы май деңгейi ваннаның ернеуiнен төмен кемiнде 0,2 метр болуы қажет.

      419. Сусыздандырылғаннан, майландырылғаннан және консервацияланғаннан кейiн сұйықтық ағу үшiн тетiк астынан арнайы қондырғы (науа, қаңылтыр таба) қойылады.

      420. Ажарлау және жалтырату жөнiндегi операциялар жүргiзiлетiн тетiктi бүркеу кезiнде фетр, киiз және металл тозаңдары бөлiнетiн үй-жай оқшаулануы, жабдықтардың жергілiктi сору қондырғылары болуы, ал конструкция мен жабдыққа қонған жарылысқа қауiптi тозаң үнемi тазартылып тұруы қажет.

      421. Хром ангидридiн тек саңлаусыз жабылған темiр барабанда сақтауға болады. Ал, оны беру керек болса, тұтас барабанмен ұсынылады. Аз мөлшерде босатқан жағдайда қоймадан тыс барабан ашылып, өлшенiп беріледi.

      422. Сусыздандыруға қолданылатын майдың кемiнде екi күнде бiр оталу температурасы көлемiн тексеру қажет. Майдың тұтану температурасы 220-230 ^о C кем болмауы тиiс.

      423. Тез жанатын сұйықтық пен жанатын сұйықтық қышқылдың, химикаттың және басқа материалдардың ауысымдық қоры сақталатын қойма жанбайтын оқшауланған үй-жайда орналасуы және заттар мен материалдарды бiрге сақтау талаптары сақталуы қажет.

      424. Жарылғыш зат, қоспа және тұтану болмас үшiн тыйым салынады:
      1) хром ангидридiң тез тұтанатын сұйық май, жанар-жағар май, лак бояу материалдары және сiрке қышқылымен бiрге сақтауға;
      2) хром ангидридiн аэролак, нитробояу, нитрожелiм босаған бидонға салуға;
      3) хром ангидридiн механикалық уату жолымен ұнтақтауға хром ангидридiн тұтас барабанмен ерiтуге болады;
      4) хромпиктi органикалық материалдармен (сүрткiш, жоңқа, ағаш ұнтағы) сақтауға;
      5) cутeк асқын тотығының саны қанша екенiне қарамай кез-келген тез тұтанатын сұйық май, жанар-жағар май және алюминий, магний металл ұнтақтарымен және олардың балқымаларымен бiрге сақтауға;
      6) сiрке және құмырысқа қышқылын өзге де қышқылдар және материалдармен бiрге сақтауға;
      7) металды егеумен, металл щеткасымен немесе басқа да ұшқын шығарушы аспаптармен тазалауға.

      425. Детальдарды циандау (ажыратып алу) жеке оқшауланған үй-жайда атқарылады. Ағын үшiн жабылатын қажеттi ойықты қалдыра отырып, жанбайтын тұтас қоршауды мiндеттi түрде құру арқылы гальваникалық цехта (учаскеде) циандау жүргiзуге рұқсат етiледi.

      426. Циандау үй-жайында жанатын сәкi, сөре, ағаш шкаф пен үстел қоюға тыйым салынады. Yй-жай жеке сору желдеткiш қондырығысымен жабдықталуы тиiс.

      427. Циандау ертiндiсi бар ваннаны қышқыл ваннасымен бiрге қоюға, сондай-ақ, қышқылды циандайтын үй-жайда сақтауға тыйым салынады.

      428. Хром ангидридi салынған барабан мен цианист тұзы ыдысын екпiн түспейтiн аспаппен ашады.

      429. Гидрофобтық сұйықтық ВК-7 желiмi және басқа өртке қауiптi сұйықтықтар және қоспалармен жұмыс жасағанда қолданылатын қол аспабы ұшқын шығармайтын материалдан әзiрленуi тиiс.

      430. ВК-7 желiмi негiзiнде детальға масса жағу жергiлiктi брот соруышы жабдықталған, төменнен немесе үстелден ауа соратын арнаулы жабдықталған орында жүргiзiлуi қажет.

      431. Гидрофобтық құрамды бүрку тәсiлiмен қондыруда бүкiл жұмыс арнаулы жабдықталған камераларда атқарылуы тиiс.

28-тарау. Ағашпен, пластмассамен және
желiммен жұмыс iстеу

      432. Ағаш өңдеу цехтарының технологиялық жабдықтарын, жылу аспаптары мен электр жабдықтарын ағаш шаңнан, жоңқалардан және жанатын өзге де материалдардан ауысымда кемiнде бiр рет, ал құрылыс конструкциялары мен электр шырақтарын кемiнде екi аптада бiр мәрте тазалап тұру қажет. Қалдықтарды кетiру үшiн ағаш өңдеу станоктары жергiлiктi сорғыштармен жабдықталған жөн. Желдеткiш пен пневматикалық көлiк жүйелерi ажыратылған жағдайда станоктардың жұмыс істеуiне тыйым салынады. Шаң жинағыш камералар мен циклондар үнемi жабық болғаны дұрыс. Оларда жиналып қалған ағаш ұнтақтарын уақтылы тазалау керек. Циклондарға салмақ түсiру және өндiрiс қалдықтарын үйiп-төгiп орынды ластандыруға рұхсат етiлмейдi.

      433. Желiмдi бумен немесе қауiпсiз электр аспаптарымен балқытуға болады. Желiм қайнатқышты оңаша бөлмеге немесе осы үшiн арнайы жабдықталған қауiпсiз орынға орналастырған абзал.
      Синтетикалық шәйiрлер мен тез жанатын ерiткiштерден жасалғандықтан желiм онша жанбайтын қоймаларда немесе металл жәшiктерде сақталуы тиiс.

      434. Ағашты петролатумде кептiрген кезде сұйық сыртқа төгiлмеуi үшiн бакқа петролатум құю мына есеппен атқарылуы тиiс, яғни ағаш салынғанда сұйық деңгейi бактың үстiңгi жиегiне дейiн 60 см аспауы керек. Петролатумның көпiршуiн кемiтемiн деп оған мұз бен қар жамылған ағашты салуға әсте болмайды, яғни рұхсат етiлмейдi. Петролатум ванналары орнатылған үй-жайлар ауа келетiн-тарататын желдеткiштермен жабдықталады.

      435. Ағашты жоғары жиiлiктегi токпен кептiрген кезде ұшқын шашырауын болдырмау үшiн электродтар түзу болуы және олар ағашқа дұрыс кигiзiлуi тиiс. Кептiрудiң бұл тәсiлiнде кептiру камерасының есiктерi (қақпалары) электродқа кернеулі ток беретiн қондырғымен қоршалады.

      436. Инфрақызыл сәулелермен әрбiр кептiрген сайын, кептiрiлетiн материалдың түрiне және қуатқа байланысты сәулелендiретiн көзден кептiрушi бұйымның үстiңгi жағына дейiн ең аз ара қашықтық белгiленедi.

      437. Радиациялық үлгiдегі кептiргiште бұйымдар тоқтаусыз кептiрiлiп жатқанда конвейер шұғыл тоқтаған кезде қыздыру жүйесiнiң автоматты түрде ажыратылғанын ескерген жөн.

      438. Әрбiр кептiргiш камераға материалдар толтырудың шектi мүмкiн нормасы және температурасының шектi мүмкiн жұмыс тәртiптемесi белгіленедi. Кептiру камераларының температуралық тәртiптемесiн ұстау температураның автоматты реттегішiмен жүзеге асырылады. Ағаш материалдарын кептiру камераларын стационарлық қондырғылармен немесе өрт сөндiрудiң автоматты жүйелерiмен жабдықтау керек.

      439. Ағаш өңдеу цехтарында:
      1) ауысым қажеттiлiгiнен артық ағаш материалдарын сақтауға. Кесiлген материалдарды сақтау үшiн арнаулы орын белгіленуi тиiс;
      2) жұмыс аяқталғаннан кейiн жиналмаған дайын өнiмдердi, жоңқаларды, ағаш үгінділерiн, ағаш шаңдарын, майды, олифтi, лакты, желiмдердi және басқа да жанатын сұйықтар мен материалдарды, сондай-ақ электр қондырғысын кернеулiк токта қалдыруға тыйым салынады.

      440. Цехтар мен пластмассадан, соның iшiнде органикалық шыныдан тетiктер әзiрлейтiн және жөндейтiн учаскелер үй-жайы кемiнде П дәрежелi отқа төзiмдi ғимараттарда орналастырлуы және өзге цехтардан өртке қарсы қабырғалармен оқшаулануы қажет. Бұл цехтарды, сондай-ақ негiзгi шикiзаттарды, полимерлiк және тез жанатын басқа да материалдарды сақтауға арналған қоймаларды жертөле және жартылай жертөле қабаттарда орналастыруға рұхсат етiлмейдi.

      441. Өндiрiстiк үй-жайлардың қабырғалары, төбелерi және басқа да iшкi конструкциялары тегiс, тез тазаланатын болуы тиiс. Есiк сыртқа қарай ашылатындай болуы және өздiгiнен жабылатын құрылғымен жабдықталғаны жөн. Шаңды көп бөлетiн өндiрiс орналасқан үй-жай стационарлық немесе жылжымалы шаңсорғыш қондырғы көмегiмен тазартылуы және әлсiн-әлсiн ылғалды жиыстырылуы қажет.

      442. Пластмассамен жұмыс iстегенде анағұрлым өрт қаупi бар операциялар:
      1) байланыстыратын және желiмдейтiн құрылымдарды әзiрлеу;
      2) майсыздандыру, матаға май сiңiру және жабыстырушы лента;
      3) тарту және таблеттеу;
      4) механикалық өңдеу болып табылады.
      Бұл операциялар жүргiзiлетiн үй-жай өзгелерiнен оқшаулауы тиiс.

      443. Технологиялық жабдықтар: жұмыс барысында оталғыш және жарылғыш заттар (газ және шаң тәрiздiлердi) бөлетiн қанықтыратын қондырғылар, термопештер, кептiру камералары, механикалық станоктар жергiлiктi сору қондырғылармен қамтамасыз етiлуi қажет. Механикалық жабдық пен кескiш аспап кесу аймағынан шаңды тiкелей соратын жабдықтармен жарақтандырылуы керек. Жұмыс үстiнде қауiптi оталғыш шаңды көп шығаратын жабдықтар мен аппараттар (ротор машиналары, таблеттiк машиналар) герметикамен атқарылғаны жөн.

      444. Технологиялық жабдықтар станисасын, электр двигательдерiн, электраппаратураны, электрмен жылытатын қондырғылардың конструкциялық бөлiктерiн, сондай-ақ кернеуде болып қалуы мүмкiн металл бөлшектерiн жерге қосу қажет. Қанықтырғыш машиналардың орауыш қондырғылары статикалық электр зарядтарын айыратын тетiкпен жабдықталуы керек. Металл емес материалдардан (резина сияқтылар, текстолиттер, асбест) жылу қорғау жамылғылары енгiзiлетiн үстелдер мен сору шкафтары ток өткiзетiн материалдардан дайындалып, жерге қосылады.

      445. Тетiк үстiн майсыздандыру жөнiндегі жұмыстар, нысанды сығымдағыш, оправа осы Ереженiң 367-369 тармақтарындағы талаптарға сәйкес жүргiзiлуi тиiс.

      446. Отын шыныдан жасалған дайындаманы жылыту калориферден ыстық ауамен қыздыратын термошкафтарда өткiзiлуi керек. Жылытқыш камерадағы температура автоматты түрде тиiстi деңгейде ұсталады. Қыздыру үшiн ашық электр спиральды әйнектi, сондай-ақ төменгi электр жылытқышты пайдалануға болмайды. Электркалиферлердi қолдануға тек қауiпсiз атқарылса ғана рұхсат етiледi.

      447. Желiмдеу жұмыстары учаскеде өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге жауапты адамның басшылығымен жүргiзiлуi тиiс. Желiмдеу жұмыстары атқарылатын үй-жай оталғыш қауiптi заттармен жұмыс icтeу талабын қанағаттандыруы қажет.

      448. Желiм жұмыстары өндiрiсiмен байланысты учаскелердегi өрт қауiпсiздiгі мына талаптармен айқындалады:
      1) желiммен анағұрлым қарқынды жұмыс iстеген уақытта бұл үй-жайлардың ауа ортасы жарылыс диапазонынан тыс болу үшiн учаске ауа айналымын қамтамасыз ететiн ауа келу-сору желдеткiшiмен жабдықталуы тиiс;
      2) учаскедегi бүкiл электр жабдығы жарылыстан қорғалатындай орындалуы тиiс;
      3) учаскедегi желiмдер мен майсыздандырылатыы материалдар саны ауысым қажетiнен аспағаны жөн;
      4) желiмдер және тез оталғыш сұйықтар бетi жабық, сынбайтын ыдыстарда ұсталуы қажет;
      5) желiмдеу жұмыстары жүргiзiлiп жатқан үй-жайдың өндiрiстiк жабдықтары барлық жағдайда да ұшқын шығаруын болдырмайтын соғылуға қарсы қозғалыста болуы тиiс;
      6) желiм қосындыларын (композицияларын) дайындау жабық герметикалық аппараттарда жүргiзiлуi қажет;
      7) желiм композицияларын жағу ереже бойынша арнаулы жабдықталған тозаңдатқыш камераларда механикаландырылған тәсiлмен жүргізілгенi жөн;
      8) желiм композицияларын қолмен (бояу жаққышпен, штапельмен) жағу үшiн желiм жұмыс орнына цехтағы тарататын қоймадан дайын күйiнде арнаулы герметикалық ыдыспен жеткiзiлуi керек. Жұмыс орнында желiм әзiрлеуге немесе сұйылтуға рұхсат етiлмейдi;
      9) желiммен жұмыс iстегенде қолданылатын жұмысшы аспабы ұшқын шығармайтын материалдан әзiрленуi қажет;

      10) түскi үзiлiс кезiнде, желiм жағу жұмысы бiткенде және ауысым аяқталғанда желiмнiң қалдығын, тез тұтанғыш сұйықтықты, сондай-ақ баяу жаққыш пен желiммен ластанған басқа да материалдарды (салфетка, тампон) мiндеттi түрде арнаулы бөлінген орынға жинау керек.

      449. Әуе кемесi iшiнде желiмдеу жұмыстары осы Ереженiң 296-301 тармақтары талаптарын орындаған жағдайда жүргiзiлуi мүмкін.

29-тарау. Резеңке-техникалық
бұйымдармен жұмыстар

      450. Резеңке техникалық бұйымдармен (осыдан кейiн РТБ) жұмыс кезiнде өртке қарсы әсiресе қауiптiсi мына операциялар болып табылады:
      1) резеңке желiмiн дайындау;
      2) маталарды резеңкелеу (матаға резеңке қоспасын сiңiру);
      3) қанықтыру жұмыстары.
      Бұл жұмыстар жүргiзiлетiн ғимарат кемiнде П дәрежелi отқа төзiмдi болуы, ауа кiретiн-тарататын желдеткiш болуы тиiс, ал технологиялық жабдықтар: қанықтыру қондырғысы, кесетiн аспап, кептiру камералары жергiлiктi тартқыш қондырғылармен жабдықталған болуы керек. Үй-жайда жарылғыш қауiптi қоспалардың жинақталуынан сақтандыру үшiн автоматты газанализаторлар орнатылады. Үй-жай сәкiсi ток өткiзгiш, тазалауы жеңiл антистатикалық материалдардан болуы қажет.

      451. Ғимараттың бүкiл металл бөлiктерi құбырлар, желiм араластырғыштар, желiм ерiтуге арналған ыдыстар, резина пiшуге және желім жағуға арналған үстелдер тиянақты түрде жерге қосылуға тиiс. Қанықтыру машиналарының орау қондырғыларында статикалық электр зарядтарын айыратын құрал болған жөн. Майсыздандыру үшiн қолданылатын сүрту шүберектерi мен желiм жаққыш құрамында синтетикалық материал болмауы тиiс. Резеңке-техникалық бұйымдар әзiрлеуде тек БР-1 маркасы бензиндi пайдалануға рұхсат етiледi.

      452. Прес-қалып төмен вольттi қыздырғыштармен қыздырылуы керек.
      Қажетті технологиялық температураны ұстау автоматты түрде қамтамасыз етiледi. Дайындама калорифердегi ыстық ауамен жылытылатын термошкафтарда қыздырылады. Бұл камераның температура деңгейi автоматты түрде ұсталады. Кептiру камералары мен сүрту қондырғылары қажеттi өлшеу, реттеу және сигнал беру қондырғыларымен жабдықталуы тиiс.

      453. Резеңке-техникалық бұйымдар дайындалатын цехтар мен қосалқы үй-жайлар үнемi таза ұсталуы керек. Өндiрiстiк қалдықтармен пайдаланылған сүрту материалдары жұмыс барысында қақпақты металл жәшiктерге салынып, жинақталуына қарай ауысымда кемiнде бiр рет белгiленген қауiпсiз орынға шығарылады.

      454. Резеңке-техникалық бұйымдарды желiмдеу жұмыстары осы Ереженiң 447-449 тармақтарындағы талаптарға сәйкес жүргiзiлуi қажет.

30-тарау. Термиялық жұмыстар

      455. Термиялық жұмысты орындауға арналған цехтар таза, едендерi мен қабырғалары тегiс болуы, ал ванналар орнатылатын үй-жайлар өрт сөндiретiн стационарлық жүйемен жабдықталуы қажет.

      456. Термиялық цехтарға майды орталықтандырылған әдiспен беру қолданылғаны жөн. Шынықтыратын майдың тұтану температурасы технологиялық процеспен белгiленгеннен 20% жоғары болуы және температураны жоғарылатқанда кокстелетiн қалдық бермеуi тиiс.

      457. Термиялық ванналарға құйылатын май техникалық талаптарға сәйкес келу керек. Ылғал болған жағдайда май алдын ала вакуум астында суынан құрғатылуы тиiс. Бұл орайда жылу беруге буды қолдану ұсынылады.

      458. Ванна түбiндегi шегiндi механикалық жолмен ұшқын шығармайтын аспап көмегiмен тазаланады.

      459. Май ванналарының орталықтандырылған салқындатқыш жүйесi болуы немесе майды салқындататын жеке қондырғымен жабдықталуы тиiс. Май салқындатқыш, сүзгiлер, насостар және май салқындататын орталықтандырылған жүйенiң май жинау резервуарлары оқшауланған жанбайтын үй-жайда орнатылуы қажет.
      Ұсақ тетiктердiң аз бөлшегiн суаруға (шыңдауға) арналған, майды 80 ^о С асырмай қыздыратын май ванналарын май салқындатқыш қондырғысыз пайдалануға рұхсат етiледi.

      460. Ваннадағы майлардың температурасын реттеу үшiн оларды араластырғыш, термореттегiш қондырғыларымен, сондай-ақ автоматты сигнал беру және ажырату қондырғыларымен жабдықталады. Майға қажеттi температура асып кеткен жағдайда ванна дыбыс және жарық сигналдары берілуi арқылы автоматты түрде ажыратылады.

      461. Шыңдаушы май ванналарына iрi тетiктердi салғанда май күюiнен сақтану үшiн салу жылдамдығы кемiнде 15 м/мин болуы тиiс.

      462. Ванналар май буын тарататын жергiлiктi сорғыштармен жабдықталуы қажет. Желдеткiш құбырлар сұқпа жапқыштармен, май конденсатын жинағыштарымен жабдықталып, қоюланған май қатпарларынан үнемi тазаланып тұруы керек.

      463. Көлемi 5 м ³ және одан да үлкен ванналардың апат кезiнде май қотарғышы болуы тиiс. Май тасып төгiлмеуi үшiн ваннаның бөлiгi толтырылады. Май жинау резервуарларының көлемi апат кезiнде қотару үшiн шынықтыру ванналары мен құбырлардағы май көлемiнен 30% көп болуы қажет. Барлық май бес минуттан асырылмай құйып алынуы керек. Май ванналары мен май жинау резервуарларының төменгi жұмыс бөлiгiнде конденстатты ағызып, оған арнаулы кран орнатылуы тиiс.

      464. Май тұтанған жағдайда ауа енуiн тоқтату үшiн май ванналары тығыздап жабылатын қақпақтармен жабдықталуы қажет. Шыңдаушы ванна үй-жайында құрғақ құм салынған жәшiктер, күрек (көсiп алғыш қалақ) қойылып, асбест полотносы болғаны жөн.

      465. Селитра ваннасы орнатылған үй-жай азот тотығын тарататын желдеткiш жүйемен жабдықталуы керек.

      466. Селитра ваннасына салынатын тетiктер ылғал түскен сәтте балқыған селитра төгілуін болдырмас үшiн ұқыпты түрде құрғатылғаны жөн.

      467. Болат бөлшектер балқытылған селитраға салынар алдында майынан ажыратылады, үстiндегі қабыршықтар мен тотықтан тазартылады, жуылып, кептiрiледi 125-150 ^о C температураға дейiн қыздырылады.

      468. Циандық тұздарда қыздырылған болат бұйымдарды селитра ванналарында өңдеуге әсте болмайды, өйткенi, олар селитраға түскен кезде шайқалып төгiлiп, жарылыс болуы мүмкiн.
      Селитра ванналарында профильдердi, прокаттарды, штампталғандарды және алюминий қорытпасы тетiктерiн термикалық өңдеуге тыйым салынады. Жарылыстан сақтану үшiн ванналарда магний және мырыш қорытпаларынан жасалған бөлшектер мен бұйымдарды қыздыруға рұқсат етілмейдi. Селитра ванналарында калий, натрий селитраларын, натрий нитраты немесе олардың қоспаларын балқытуға болады. Жарылыстан сақтану үшiн аммоний селитрасын қолдануға тыйым жасалады.

      469. Селитраның жергiлiктi жерде қызып кетуiн және жарылысты болдырмас үшiн, сондай-ақ селитра ванналарында селитраның қыздырылу температурасын анағұрлым нақты реттеудi қамтамасыз ету үшiн ваннаның iшкi қабырғасы пайдаланылады. Селитра ваннасын iшiнен де, сыртынан да астынан қыздыруға тыйым салынады. Салқын ваннаны қыздырудың және температурасын көтеру селитраның қызып кетуiнен сақтану үшiн бiртiндеп жүзеге асырылуы қажет. Қыздырғыштарды iске қосудың электрлiк сызбасы селитраны төмен кернеуде балқытуға мүмкiндiк жасауы тиiс.

      470. Бөлшектердi салып, балқытылған селитраның ваннадағы деңгейi ернеуден кемiнде 150 мм төмен болғаны жөн. Ваннада апатты жағдайды қотарып алатын тетiк жабдықталуы керек. Қотарып алынатынның сыйымдылық көлемi ваннадағы және құбырдағы селитрдан 30% артық болуы қажет.

      471. Жарылыс болуы ықтимал селитраның жойылуынан, сондай-ақ ванна материалы мен химиялық қосылуынан сақтану үшiн селитра ванналарында 450 ^о C асырмай қыздырып, термиялық өңдеу операциясын жүргiзуге рұхсат етiледi.

      472. Әрбiр селитра ваннасы температураны автоматты реттегіш аспаптармен және термореттеушi қатардан шыққан кезде ванна қыздырылуын автоматты түрде ажырататын қондырғымен жабдықталуы тиiс.

      473. Ваннаны жиналып қалған кiр-қоқыстан, соның iшiнде металл ұнтақтарынан тазалауды кемiнде айына бiр рет, ал үлкен көлемдi селитра ванналары үшiн кемiнде 3 айда бiр мәрте жүргiзiп тұрған жөн.

      474. Ваннадағы селитра тұтана бастаған кезде электр бергiштi ажыратып, ваннаны қақпақпен жауып, өрт қауiпсiздiгiн қорғаушыны шақыру қажет. Ал ол келгенше жаңа бастаған селитраны тек құрғақ құммен сөндiруге болады. Селитраны сумен, ылғалды құммен және көбiктi от сөндiргiшпен сөндiруге, селитраны бүркуге тыйым салынады.

      475. Селитра ванналарымен жұмыс iстегенде мыналарға:
      1) арнаулы қақпағы жоқ селитра ванналарын пайдалануға;
      2) алдын ала химиялық анализ жасамай селитраны салуға немесе қосымша салуға;
      3) селитраны өзге материалдармен бiрге және ашық алаңда сақтауға;
      4) селитра ваннасында тұтанғыш сұйықтар мен материалдар сақтауға;
      5) селитра ваннасы қасында суды пайдалануға;
      6) автоматтандыру деңгейi қандай болғанмен жұмыс iстеп тұрған ваннаны қараусыз қалдыруға тыйым салынады.

31-тарау. Мотор сынау стансалары

      476. Мотор сынау стансалары үй-жайларында технологиялық жағдайлар бойынша тез жанатын сұйықтар буының жарылыс қаупi бар концентраттары жинақталуы мүмкiн, сондықтан бұл орындар ауа жіберу-сору желдеткiштерiмен және автоматты түрде өрт сөндiретiн қондырғылармен жабдықталуы қажет.

      477. Барлық электр жабдықтары, жылу құбырлары, сынау қондырғылары мен двигатель тиянақты түрде жерге қосылуы тиiс. Алып жүретiн электр шамдары жарылыстан қорғау талабымен жасалып, 36 В аспайтын кернеуде жұмыс iстейтiндей болуы керек.

      478. Оталғыш сұйықтар ағады-ау деген жерлерге бұл сұйық жинағышқа ағуы үшiн табандық қойылады. Стендiде немесе двигательде монтаж және жөндеу немесе жарнама жұмыстарын орындауда ұшқын шығармайтын мыстан немесе арнаулы қорытпалардан жасалған аспатарды пайдаланған абзал.

      479. Барлық сынау қондырғылары орталықтандырылған түрде, тiкелей жылу сақтағыштан құбыр арқылы жылумен жабдықталуы тиiс, жылу сақтағыш мотор сынау стансасынан 100 метр қашықтықта орын алады. Сынақ қондырғыларында стенділiк сүзгiштер, таразы немесе көлемдi шығын өлшеуiш сиымдылықтардан өзге аралық шығыс сыйымдылықтарын құруға рұқсат етiлмейдi.

      480. Магистральды жылу құбырлары ережеге сәйкес ғимараттан тыс төселуi тиiс. Жылу құбырларын ғимарат iшiнде оңашаланған каналдарда, үстi құрғақ құммен жабылып жүргiзiлуi қажет. Құбырлардың қалай жалғанғандығын тексеру үшiн бақылау құдықтарын орнату керек.

      481. Сынау қондырғыларына жылу құбырларын жеткізу технологиялық жабдықтар үй-жайы арқылы немесе тiкелей бокста жүргiзiледi. Жылу құбыры сынау стансасы үй-жайына кіргiзгенде тиек вентилi мен бақылаушы кабинетiнен дистанциялық басқарылатын өрт сөндiретiн дербес дереу iске қосылатын клапан болу қажет. Сонымен қатар стендiлiк өрт сөндiру краны тiкелей бокста двигатель қасында болады.

      482. Жылу құбырын двигательге қосуды өздiгiнен жылытатын клапан көмегiмен орындау ұсынылады, бұл қосылған жердi ажыратқанда майдың төгілуiне жол берiлмейдi. Бокстағы жылу құбырларының иiлгiш шлангiлерi бүлiнбес үшiн бронещиттермен немесе қаптамалармен қорғалады және аз ұзындықта (қысқа) болғаны жөн.

      483. Барлық сынау қондырғылары сұйық отынды құйып алу жүйесiмен жабдықталуы қажет. Құйып алатын сыйымдылық ғимараттан тысқары кемiнде 5 м қашықтықта орналасуы немесе отын сақтайтын жерде болуы керек. Кран (клапан) маңында: "Апат немесе өрт кезiнде ашылсын" деп жазылуы қажет. Апатты жүйе клапынының барлық ысырмасы қызыл түспен боялады. Апатты құбыр сұйық отынды 10 минуттан асырмай құйып бiтiрудi қамтамасыз етуi тиiс.

      484. Двигательдi сынау үшiн iске қосар алдында шахтадағы және пайдаланған газды шығаратын труба жапқышының ойығын ашу керек. Бокс қақпасы мен есiктерi жақсы жабылады.

      485. Өрт шыға қалған жағдайда күзетшiнi шұғыл шақыру үшiн сынау стансасы автоматты сигналдандыру және тiкелей телефон байланысымен жабдықталуы тиiс. Бақылау кабинетi көрiнетiн жерге өрт сөндiргiш жүйесiнiң сызбасы, оны пайдалану тәсiлi туралы жазба ілiп қойылады.

      486. Двигатель iстеп тұрғанда сынау қондырғысында өрт шыққандай болса, мыналар орындалуы қажет:
      1) газ секторын "Кiшi газ" қалпына келтiру, бүкіл жүктеменi алып тастау, "токта-кранды" ажырату, сұйық отын кранын жабу;
      2) жұмыс iстеп тұрған барлық насосты (помпаны) ажырату;
      3) жапқышты жабу (copу және шығару);
      4) сұйық отында құйып алу кранын ашу;
      5) бокстың электр желiсiн ажырату;
      6) боксқа сұйық отын беретiн қол кранын жабу;
      7) өрт сөндiру жүйесiн iске қосу;
      8) өрт күзетшiсiн телефонмен немесе өрт хабарлағышпен шақыру.

      487. Бұйымдар сүзгiсiн және стендiлiк магистральдердi қарау және жуу бокстың алдыңғы бөлiгiнде кiру және шығу жапқыштарының (қақпалар, терезе перделерi) ашық болған жағдайда жүргiзiледi. Стенд жабдықтарын ОП-7, ОП-10 эмульгаторлармен немесе өзге де су ерiтiндiлерiмен жуады.

32-тapaу. Аккумуляторлар стансалары

      488. Аккумулятор стансалары (шеберханалар) кемiнде II дәрежелi отқа төзiмдi ғимараттарда орналастырылуы тиiс.
      Аккумулятор стансасының есiгiне: "Аккумулятор шеберханасы", "Отқа қауiптi", "Отпен кiруге болмайды", "Темекi тартуға тыйым салынады" деген сөздер жазылуы қажет.
      Аккумулятор стансасы үй-жайының сәкiсi қышқылға төзiмдi (сiлтiлi-берiк), ал қабырғалары, төбесi, есiктерi, терезе жақтаулары, желдеткiш қорабы және басқа да жабдықтар мен конструкциялар қышқыл дарымайтын бояумен боялуы тиiс. Аккумулятор стансасы үй-жайының терезелерi күңгiрт әйнектермен немесе ақ бояумен боялған әйнектермен әйнектелуi қажет. Климаты ыстық аудандарда терезе үстiне күнқағар орнатылады.

      489. Қышқылды және сiлтiлi аккумуляторды жөндеу, зарядтау және сақтау түрлерi үй-жайларда жүргiзiледi.
      Жөндеу, зарядтау, генераторлық және электролиттiк учаскелер оңашаланған қабырғалары отқа төзiмдi үй-жайларда орналастырылады. Жұмыс көлемi аз болса (бip мезгiлде 10 аккумуляторға дейiн) аккумуляторды жөндеу мен зарядтауды бiр үймеретте жүргiзуге рұхсат етiледi, бiрақ онда арнаулы зарядтау шкафы, жабдықталған жеке желдеткiш сорғыш болуы тиiс. Мұндай үй-жайларда батареяны зарядтаған үдерiсiнде ашық отты пайдалануға болмайды.

      490. Аккумулятор стансаларының электр жабдықтары мен шырағы (соның iшiнде алып жүрілетiнi де) жарылыстан қорғау бойынша орындалуы қажет. Ажыратқыштар, штепсель розеткалары мен сақтандырғыштар аккумулятор стансасы үй-жайының сыртында орнатылуы тиiс. Жарықтандырғыш электр сымы мен аккумуляторға жалғанатыны қышқылға төзімді (сiлтiге берiк) қабықпен қапталуы керек.

      491. Аккумулятор стансасының үй-жайы қышқылды және сiлтiлi аккумуляторлар учаскелерi үшiн жеке-жеке оңашаланған, ауаны енгiзетiн-тартатын желдеткiштермен жабдықталады. Желдеткiштiң электр двигателiн сыртқа орнатқан жөн. Зарядтау үй-жайы мен зарядтау шкафының желдеткiш жүйесi аккумлятор стансасының өзге үймеретiнен оқшауланған болуы тиiс. Желдеткiш каналын түтiн шығаратын мұржаға немесе жалпы желдеткiш жүйесiне шығаруға рұхсат етiлмейдi. Зарядтау үй-жайының (шкафтың) желдеткiш жүйесi желдеткiш жұмысы тоқтағанда ажырату үшiн зарядтау тогын беру қондырғысымен автоматты түрде қосылуы тиіс.

      492. Аккумулятор стансасы орталықтандырылған су немесе калорифермен жылтылады. Зарядтау үй-жайының трубасы бiртегiс дәнекерлеп жалғанған болуы қажет. Зарядтау үй-жайында сақиналы түйiспе болуына және вентильдер орнатуға жол берiлмейдi. Ерекшелiк ретiнде пешпен жылытуға болар, бiрақ шартты түрде от жағатын саңылау, тазалайтын қақпа, пештiң тартпасы, ысырма және келте құбыр зарядтайтын орыннан сыртқары болуы және пеш темiрмен қапталуы тиiс. Аккумулятор стансаларында электр пешiн орнатуға әсте болмайды.

      493. Аккумулятор батареяларын зарядтаған кезде мына талаптарды қадағалау қажет:
      1) ұшқын болмас үшiн сымның батарея клеммасына қалай қосылғанын қарау;
      2) батарея ыдысындағы тығын ашық болуы;
      3) зарядтау тогын қосуға және зарядталған аккумуляторларды сақтауға тек ену-сору желдеткiшi жұмыс iстеп тұрған кезде рұхсат eтiледi;
      4) жеке аккумуляторлардан өткiзгiштi үзіп тастауды тек зарядтау тогы ажыратылған жағдайда жүргiзу;
      5) бүлiнген өткiзгiш бiрден жаңасымен ауыстырылады.

      494. Аккумулятор стансаларының зарядтау үй-жайларында дәнекерлеу жұмыстарын немесе дәнекерлегiш шамды пайдалану арқылы атқарылатын жұмыстарды жүргiзуге батареяларды зарядтау тоқтатылғаннан кейiн екi сағаттан соң, үй-жайды мұқият желдеткен жағдайда рұқсат етiледi. Дәнекерлеу кезiнде немесе дәнекерлегiш шаммен жұмыс iстегенде үй-жай тоқтаусыз желдетiлiп тұруы тиіс. Дәнекерлеу орны үй-жайдың технологиялық жабдықтарынан отқа төзiмдi қалқанмен қоршалуы қажет.

      495. Аккумулятор стансасы үй-жайында тыйым салады:
      1) шылым шегу, от жағуға, электрмен жылытқыш аспаптарды пайдалануға;
      2) бiр ауысым қызметiнен артық қышқыл, сiлтi немесе электролит сақтауға;
      3) арнаулы киiмдi және бөгде заттарды жұмыс орнында қалдыруға.

33-тарау. Радиотехникалық жабдықтар мен байланысты пайдалану базасы объектiлерiнде өрт қауiпсiздiгiн талап ету

      496. Радиотехникалық жабдықтар мен байланысты пайдалану объектiлерiнiң базасы ережесiне сәйкес кемiнде екi дәрежелi отқа төзiмдi, жанбайтын сәкiлi жеке тұрған немесе қосылған ғимараттарда орналасуы тиiс. Қосылған ғимараттардағы технологиялық жабдықтар үй-жайы өзге орындардан жанбайтын қабырғаларымен немесе кемiнде 0,25 ^о C шамасындағы отқа төзiмдi қоршаумен бөлiнуi және сыртқа шығатын жеке есiгi болуы қажет.

      497. Солтүстiк аудандарда радиотехникалық жабдықтар ерекшелiк ретiнде жеке тұрған отқа төзiмсiз үй-жайда орналастырылуы мүмкiн, бұл үшiн ғимарат iшiндегi қабырғалар мен төбесi жанудан ылғалды сылақ ерiтiндiсiмен қорғалады.
      498. Технологиялық жабдықтарда ағаш шанақ нұсқасында орналастырғанда шанақтың iшкi бөлiгi оттан қорғайтын қоспамен өңделуi тиiс, аппараттық және агрегаттық бөлiктердi бiр шанаққа орналастыруға рұқсат етiлмейдi.

      499. Радиотехникалық жабдықтар мен байланысты пайдалану базасының объектiлерi қарауыл орнымен және базаның ауысым инженерлерiмен сенiмдi телефон байланысымен қамтамасыз етiлуi тиiс.

      500. Қонғызумен айналысатындардан басқа, қызмет көрсетушi адамдар тұрақты бола бермейтiн объектiлер өрт бола қалған жағдайда зиян шекпеу үшiн электр қуаты көздерi автоматты түрде ажыратылатын аппаратуралармен жабдықталуы керек.

      501. Радиотехникалық жабдықтар мен байланысты пайдалану базасы объектiлерiндегi үй-жайларды қажеттi температураны қамтамасыз ету үшiн өрт қауiпсiздiгiнiң мына талаптарын орындаған жағдайда өнеркәсiптiк әзiрленетiн электр пештерiн жобалауда көзделген қондырғыларға рұхсат етiледi:
      1) электр пештерi тек жабық жылыту элементтерiмен қолданылуы және үй-жайда қажеттi температураны автоматты түрде сақтауды қамтамасыз етуi тиiс (жылу температурасын реттеу автоматтарына реттегеннен соң пломба салынады);
      2) электр пештерi үй-жайдың ең салқын бөлiгiне және аппаратурадан кемiнде 1 м қашықтықта орнатылады;
      3) жанатын материалдардан жасалған сәкiлер мен қабырғалар электр пеш тұрған жерден қоршалып, кемiнде қалыңдығы 10 мм асбест картонымен тығыздалуы, жылылықты шығармайтын электр пешi аралығы кемiнде 15 см қабатпен қамтамасыз етiледi;
      4) электр пешiнiң саны жобамен белгiленген шамадан аспауы қажет.

      502. Байланыс аппаратураларын және олардың жекелеген тетiктерiн тазалауға пайдаланылатын бензин, спирт және басқа да тез жаңғыш сұйықтар, сондай-ақ жағар майлар сынбайтын нығыз жабылатын ыдыстарда, сейфтерде сақталады. Тез жанатын сұйықтарды аппарат үй-жайында сақтауға немесе уақытша ұстауға тыйым салады.

      503. Машиналарды, хабар беретiн аппаратураларды және басқа да техникалық жабдықтарды тазалау, сондай-ақ шаңын кетiруге тек кернеудi ажыратқан және ескерту кестесiн iлiп қойған жағдайда ғана рұқсат етiледi. Генератордың қозғалыстағы бөлiгiн тазалау және шаңын сүрту тек тоқтатылғаннан кейiн жүргiзіледi. Коллекторларды тазалау кернеу ажыратылғаннан соң атқарылады.

      504. Электр дәнекерлеуiш жұмыс үстiнде жанбайтын арнаулы тағанға қойылады, ал жұмыс аяқталғанда немесе демалыс кезiнде электр желiсiнен ажыратылады.

      505. Кабельге сiңдiру, кабель муфтасын құю үшiн кабель массасын қыздыру ашық ауада, өртке қатысты қауiпсiз деп есептелген жерде орындалады.
      506. Дыбысты естiртпеуге қолданылатын матаға оттан қорғанатын қоспа сiңiрiлуi қажет.

      507. Радиотехникалық жабдықтар мен байланысты пайдалану базасы объектiлерiнiң қоршау периметрi бойынша көлденеңi 3 м-ден кем емес өртке қарсы алқабы болуы тиiс, өсiмдiктер жыртылып тасталады. Объектi аумағы қоқыстан және қураған шөптен үнемi тазартылып тұруы қажет.

      508. Ағаш мачтасы, фидер бағаналары мен зәкiр созулары орнатылған жер үстi кемiнде 1 м радиуста жыртылып тасталады.

      509. Объектiлердегi оталғыш материалдардан жасалған кабель каналдары асбест картоны үстiнен қаңылтырмен қапталуы тиiс.

      510. Ғимарат шатырының металл жабындысы, аппаратура сырты, сымдардың, құбырлардың металл қаптамалары, электр қалқандарының сырты, трансформаторлар, электр пештерi, өтетiн изолятор бекiткiштерi және басқа да металл заттар ұқыпты түрде жерге қосылуы тиiс.

      511. Генераторлар мен монтаждау сымдары орауыштарының изоляция кедергiсiн кемiнде жылына бiр рет және жөндеуден кейiн өлшеу қажет.

      512. Негізгi немесе резервтегi электр қуатының стационарлық электр агрегаттары отқа күймейтiн негiздерге орнатылуы қажет. Электр агрегаттары стационарлық үй-жайларға пайдалану қолайлылығына орай орналастырылады, бiрақ қабырғадан немесе қабырғаға жақын тұрған жабдықтардан кемiнде 1 м қашықтықта болуы тиiс. Жанатын қабырғалар кемiнде 10 мм қалыңдықтағы асбест полотносын (картоны) қаңылтырмен қаптау арқылы қорғалады. Қабырға мен аппаратура арасында мөлшерi 50 мм кем емес ауа саңылауы болғаны жөн.

      513. Агрегат үй-жайында 500 литрден аспайтын сұйық отын қорын ұстауға рұқсат етiледi, бұл шығыс қоры электр арегатының стационарлық бактарында, не электр агрегатынан 3 метр қашықтықта жанбайтын алаңда (iргетаста) мықтап бекiтiлген сұйық отын бактарында немесе жер астында сақталады. Сұйық отын бактарының қақпағы тығыз жабылады. Электр агрегатының анағұрлым ұзақ уақыт жұмыс істеуiн қамтамасыз етуге арналған отын қоры агрегат ғимараттарынан кемiнде 20 метр қашықтықта арнаулы сыйымдылықта сақталуы тиiс. Бұл үшiн осы Ереженiң 34-41 тарауларының талаптары ескерiлуi қажет.

      514. Сыйымдылығы 250 литрден асатын сұйық отынды шығыс багы апатты жерасты резервуарына жеткiзетiн құйып алу құбырымен жабдықталуы тиiс.

      515. Шығыс багына отын мен май iштен жанатын двигатель сөндiрiлгеннен кейiн тек құю насосының көмегiмен құйылады. Басқа құралдармен бакты толтыруға рұқсат етiлмейдi. Шығыс багын толтыру жарылыстан қорғалған жағдайда күндiзгi немесе жасанды жарықта жүргiзiледi. Агрегаттың стационарлық үй-жайында апаттық жарық болуы тиiс.

      516. Iштен жанатын двигательдiң сөндiргiшiнен келетiн пайдаланылған газды шығаратын труба атмосферада шатыр үстiнен (жамылғыдан) кемiнде 750 мм көтерiлуi қажет және труба орнына қарсыдағы ғимарат жаққа бағытталған бұру тетiгi болады.

      517. Труба ағаш қабырғадан немесе жамылғыдан шығарылғанда сыртқы жақтан кемiнде 30 см радиуспен бөлгіш жасалып, асбеспен  тығыздалады. Yй-жайдың iшiнде труба асбестпен бөлектенедi.

      518. Труба, сөндiргiш, тұндырғыш қара күйе мен конденсаттан үнемi тазартылып тұруы тиiс.

      519. Радиотехникалық жабдықтар мен байланысты пайдалану базасы объектілерiндегi аккумулятор стансасының үй-жайы осы Ереженің 32-тарауының және басқа нормативтi құқықтық актiлер талаптарын қанағаттандырған жөн.

      520. Радиотехникалық жабдықтар мен байланысты пайдалану базасының объектiлерi ғимараттарды, үй-жайларды және құрылыстарды автоматты өрт сигналдандырулары, автоматты өрт сөндiру қондырғылары және халыққа өрт туралы хабарлау жүйелерi нормаларына сәйкес автоматты өрт сөндiру қондырғысымен жабдықталуы тиiс.

      521. Барлық объектiде жасанды жамылғылы кiрме жол болады. Қыс кездерi кiрме жолдар қардан тазартылып тұрады.

34-тарау. Аэродром механизациясы, арнаулы көлiк және жалпы тағайындалған автомобильдер құралдарын сақтау, жөндеу және пайдалануда қойылатын өрт қауiпсiздiгi талаптары

      522. Арнаулы көлiк үй-жайларда, шатыр астында немесе көлiкжайсыз сақтауға арналған арнаулы алаңдарда қазiргi заң талаптарына сәйкес орналастыруы тиiс.

      523. Сұйық отын құюшылар, сұйық отын цистерналары, бензин қотарушы стансалар, жылжымалы агрегаттар (cepвиcepлep), май құюшы көлiктер ашық алаңдарда, жамылғы астында немесе гараждардың оқшауланған орындарында бөлек тұруы қажет, олардың кедергiсiз шығуы қамтамасыз етіледi.

      524. Оттек өндiрушi және оттекпен зарядтау стансалары басқа автомобильдерден оңаша орналастырылады.

      525. Фекальды сұйықтықтарды, улы заттарды таситын автомобильдер, сондай-ақ газ отынымен жүретiн автомобильдер топ бойынша бөлек және басқа автомобильдерден оңаша орналастырылуы қажет.

      526. 25-тен асатын автомобильдер немесе арнаулы машиналар жинақталған арнаулы көлiк қызметiнде өрт кезiнде оларды көшiру жағдайын туғызу үшiн қызмет бастығы арнаулы көлiк орналастырудың, эвакуация жасау кезегi мен тәртiбi жазылған арнаулы жоспар жасап, бекiтуi тиiс. Жоспарда жүргiзушiлердiң түнгi уақытта, демалыс, мереке күндерi кезекшiлiк жасаулары көзделуi, сондай-aқ кiлттi сақтау тәртiбi белгiленуi қажет.
      Арнаулы көлiк үй-жайда және ашық алаңда сақталғанда оларды тез эвакуациялауға кедергi келтiретiн заттар мен жабдықтар жолда тұрмауы тиiс.

      527. Қызмет көрсетудiң 10-нан артық орны немесе 25-тiң үстiнде автомобиль немесе арнаулы машина сақтау көзделген үй-жайдың кемiнде екi қақпасы болуы қажет.

      528. Арнаулы көлiк тұратын орын 10 автомобильге (арнаулы машинаға) біp тросс (штанга) есебiмен буксир тросы және штангаларымен қамтамасыз етiлуi тиiс.

      529. Гараждарда (көлiкжайда) ұсталық, термиялық, пiсiру, бояу, ағаш өңдеу жұмыстарын жүргiзуге, сондай-ақ бөлшектер мен агрегаттарды жууға оталғыш сұйықтарды пайдалануға рұқсат етiлмейдi.

      530. Арнаулы көлiктi жөндеуге және тұраққа арналған үй-жайларда, шатыр асты мен ашық алаңдарда мыналарға тыйым салынады:
      1) арнаулы көлiктi нормадан асатын санда орналастыруға, олардың орналастыру сызбасын бұзуға, автомобильдер, арнаулы машиналар және үймерет элементтерi арасындағы қашықтықты кемiтуге;
      2) арнаулы көлiктiң отын бактары мен сыйымдылықтары қақпақтарын ашық қалдыруға, сондай-ақ жанар май ағып жатқанда;
      3) сұйық отынды ыдыста ұстауға және арнаулы көлiктi отынмен жабдықтауға;
      4) автотұрақта жүгi түсiрiлмеген автомобильдi қалдыруға;
      5) ыдысты оталғыш және жанатын сұйықтың астында сақтауға;
      6) шығатын қақпа мен жолды ыбырсытуға;
      7) двигательдердi, жүйелердi, тораптар мен агрегаттарды ашық отпен (алаумен, дәнекерлегiш шаммен) қыздыруға, сондай-ақ техбайқаулар, жөндеу және басқа жұмыстары кезiнде жарық түсiру үшiн ашық көздердi пайдалануға;
      8) арнаулы көлiкте май сiңген сүрткiштер мен арнаулы киiмдердi қалдыруға;
      9) от алдырылған арнаулы көлiктi қараусыз қалдыруға;
      10) тиiстi бiлiктiлiгi жоқ адамдарға техникалық қызмет көрсету мен арнаулы көлiктi жүргiзудi тапсыруға.

      531. Арнаулы көлiкке жөндеу жүргiзу және техникалық қызмет көрсетуде мыналарға тыйым салынады:
      1) алдын ала тазаламай және жарылыс қаупi бары-жоғы үшiн алынған анализдiң дұрыс екенi туралы деректi бiлмей сұйық отын цистерналары немесе резервуарларында қандай да жұмысты орындауға;
      2) тиянақты түрде жерге қоспай сұйық отын құйылған цистерналар немесе резервуарларға жөндеу жүргiзуге;
      3) жұмыс сұйықтықтары мен газдан босатып алмай технологиялық жабдықтарды бөлшектеуге кiрiсуге;
      4) сыйымдылығы сұйық отынмен (газбен) толтырылған арнаулы машинаны және маймен толтырылған картердi жөндеуге (техникалық қызмет көрсетуде (TҚ-1) бакта отын және двигатель картерiндегі май бар болса да рұқсат етiледi). Жұмыс бiткеннен кейiн үй-жай мен байқау ұрасы май сiңген сүрткiштер мен төгiлген сұйықтан тазартылуы тиiс.

5-Бөлiм.
Авиацияны сұйық отынмен қамтамсыз ету объектiлерiнде өрт қауiпсiздiгiне қойылар талаптар

35-тарау. Жалпы талаптар

      532. Авиацияны сұйық отынмен қамтамасыз ететiн объектiлер қазiргі нормативтi техникалық құжаттарға сәйкес келуi керек.

      533. ЖЖМ материалдары мен жылжымалы құралдар қоймаларында автомобиль жолдарының жалпы жүйесi немесе қойманың кiрме жолынан өрт сөндiру автомобильдерi үшiн кемiнде екi жол жабдықталады.

      534. Авиацияны отынмен қамтамасыз ету объектiлерiнiң ғимараттары мен үймереттерi (металл резервуарларды қоспағанда) кемiнде II дәрежелi отқа төзiмдi болуы тиiс.

      535. Жанар-жағар май және орталықтандырылған мұнай құю стансасы өртке қарсы қызмет кезекшiсi және мемлекеттiк өртке қарсы қызметтiң жақын маңайдағы өрт сөндiру бөлiмiмен тiкелей телефон байланысымен жабдықталады.

      536. Автокөлiк техникасы қоймасы аумағына ұшқын өшiргiшсiз кiруге тыйым салынады.

      537. Аумақ қураған шөптен, түскен жапырақтан, өндiрiстiк қалдықтардан үнемi тазартылып тұруы тиiс. Төгiлген мұнай өнiмдерi дepeу жиналып алынады, ал май тамған орынға құм себіледi. Жазғы уақытта шөп шабылып, кеппеген күйiнде қойма аумағынан тасылып әкетiлуi қажет. Шабылған шөптi аумақта кептiруге және сақтауға рұқсат етiлмейдi.

      538. Қойма аумағының бос алаңында жалпақ жапырақты ағаш пен бұталар егуге, гүлзарлар жасауға рұқсат етiледi, бiрақ резервуарлардың сыртқы жағынан кемiнде 5 метр қашық болуы тиiс. Қоймалар ағашты жерде орналастырылғанда олардың айналасы тазартылуы қажет: жапырақты тұқым радиусы 20 м, қылқан жапырақты 50 м және көлденеңi кемiнде 2 м минералдандырылған белдеумен көмкерiлуi тиіс.

      539. Авиацияны отынмен қамтамасыз ету объектiлерi аумағындағы от жұмыстары осы Ереженiң 12-ші тарауында баяндалған талаптарға сәйкес жүргiзілуi тиiс.

      540. Объектiлер аумағында ашық отты - алау жағуға, жарықтандыру үшiн факельдер, сiрiңкелер, шырақтар, керосин сонарларын пайдалануға тыйым салынады.

      541. Авиацияны отынмен қамтамасыз ететiн объекттер аумағында өндiрiстiк ғимараттар мен үймереттерде шылым шегуге тыйым салынады. Темекi тартуға арнаулы орын (өрткe қарсы қызметпен келiсiм бойынша) бөлiнiп, ол cу өрт сөндiргiш және урнамен жабдықталады. Шылым шегуге бөлiнген орындарда белгiлер мен жазулар iлiнуi тиiс.

      542. Оталғыш бу мен газ жинақталған аймақта профилактикалық жөндеу жұмыстарын жүргiзгенде ұшқын шықпайтын аспапты пайдалану қажет. Жабдықтар мақта-мата шүберегiмен сүртiледi. Бұл мақсатқа синтетикалық матаны қолдануға рұқсат етiлмейдi.

      543. Мұнай өнiмдерiнiң буы мен газы бөлiнетiн үй-жайлар мен эстакадада жұмыс iстейтiндердiң темiр шеге немесе таға қағылған аяқ киiммен жүруiне тыйым салынады.

      544. Құйып алу-құю операцияларын жүргiзгенде мыналарға тыйым салынады:
      1) технологиялық жабдықтарға профилактикалық жөндеу жүргiзуге;
      2) от жұмыстарын орындауға, шылым шегуге, ашық от көздерiн (сiрiңке, шақпақ, факель) пайдалануға;
      3) ұшқын шығатын аспаптар мен тетiктердi қолдануға;
      4) ақаулы және жарылыстан қорғалмаған электр қондырғылары мен электр жабдықтарын пайдалануға;
      5) мұнай өнiмдерiн цистернада қыздыруға, сондай-ақ iлмектi арматураны ашық от көмегiмен жылытуға.
      Ағызып алу-құю операцияларын күн күркiреп тұрғанда жүргiзуге тыйым салынады.

36-тарау. Резервуарлар паркi

      545. Жер бетiндегi резервуар тобының әрқайсысы үстіңгi жағының енi кемiнде 0,5 м тұтастай үймекпен немесе төгiлген сұйықтықтың гидростатикалық қысымына есептелген қабырғамен қапталуы керек. Резервуарлар тобы қоршауының биiктiгi топтағы ең үлкен резервуарлардан немесе жеке тұрған резервуарлардан төгiлген сұйықтықтың есептелген деңгейiнен 0,2 м жоғары, бiрақ 10000 м ³ дейiнгi көлемдегi резервуарлар үшiн кемiнде бiр метр және 10000 м ³ және одан да артық резервуарлар үшiн 1,5 метр болуы тиiс.

      546. Топырақ үйiндiсi немесе қоршаушы қабырға арқылы өту үшiн резервуарлар тобына төрт және жеке тұрған резервуарлар үшiн кемiнде екi басқыш-өткел керек.

      547. Жер астындағы резервуарлар үшiн үймек құрылғысы немесе қоршаушы қабырға да қажетсiз.

      548. Құбыр төceу немесе жөндеу үшiн үймектiң ішкi жағынан және үйiндi арқылы қазылған үлкен ор (траншея) жұмыстары аяқталғаннан кейiн-ақ ор көмілiп тасталып, үймек қалпына келтiрiлуi тиiс.

      549. Резервуардың бүлiнбеуi үшiн механикалық тыныс алу және гидравликалық сақтық клапындарына бұқтырма орнатуға тыйым салынады. Клапындар жұмысы жүйелi түрде тексерiлiп тұруы керек. Артық қысым мен вакум жөнiндегi олардың жұмысы жылына кем дегенде бiр рет тексерiледi.

      550. Резервуарларға орнатылған дем ататын аппаратура жобалық қысымға реттелуi тиiс.
      Резервуардың бүлiнбеуi үшiн механикалық тыныс алу және гидравликалық сақтық клапандарына бұқтырма орнатуға тыйым салынады. Клапандар жұмысы жүйелi түрде тексерiлiп тұруы керек. Артық қысым мен вакуум жөнiндегi олардың жұмысы жылына кем дегенде бiр рет тексерiлiп тұруы керек.

      551. Резервуарларды өрт сөндiру құралдарымен жабдықтау қазiргi нормативтi техникалық құжаттарға сәйкес жүргiзiлуге тиiс.

      552. ГВПС(К) үлгiдегi пеногенераторларға техникалық қызмет көрсету қазiргi заң талаптарына сәйкес ұйымдастырылады. Пеногенераторларды қарау және ауыстыру екi жарым сағаттан аспауы керек.

      553. Резервуарларды тазалау, қазiргi заң талаптарына сәйкес жүргiзiлуi тиiс.

37-тарау. Ыдыс сақтау орны

      554. Ыдыстағы мұнай өнiмдерi ғимараттарда немесе қалқа астындағы алаңқайда, ал 45 ^о C жоғары температурадағы мұнай өнiмдерi де ашық алаңда сақталады.

      555. Ыдыстағы жанатын мұнай өнiмдерi үшiн қойма ғимараттары үш қабаттан аспауы тиiс, ал тез тұтанатын мұнай өнiмдерi қоймасы бiр қабатты.

      556. Ыдыстағы мұнай өнiмдерiне арналған қойма ғимараттары кемiнде 0,75c отқа төзiмдi, жанбайтын қабырғалармен (қалқалармен) бөлiнедi. Қойма үй-жайының әрқайсысына 200м ³ аспайтын тез тұтанғыш және 1000м ³ аспайтын жанатын мұнай өнiмдерi сияды. Ыдыстағы мұнай өнiмдерiне арналған бiр қойма ғимараттың жалпы сыйымдылығы - тез тұтанатыны үшiн 1200м ³ аспауы тиiс және жанатын мұнай өнiмдерi үшiн 6000м ³ . Ыдыстағы тез тұтанатын және жанатын мұнай өнiмдерiн бiрге сақтайтын қойма ғимараты немесе үймеретiнiң сыйымдылығы мына есеппен белгіленедi: 1м ³ тез тұтанатын мұнай өнiмдерi 5м ³ жанатын мұнай өнiмдерiне теңестірiледi.

      557. Қойма үй-жайлары бiр-бiрiнен отқа төзiмдiлiгi кемiнде 0,75 с жанбайтын қабырғаларымен (қоршауларымен) бөлiнуi тиiс.

      558. Ыдыстағы мұнай өнiмдерiне арналған қойма ғимараттарының қабырғаларындағы есiк оттығы механизация құралдарының өтуiн қамтамасыз ететiн көлемде, барлық жағдайда кемiнде: көлденеңiнен 2,1м, биiктiгi 2,4м; есiктердiң отқа төзiмдiлiгi шамамен 0,6с, өздiгiнен жабылатын болуы тиiс, ал ойықта биiктiгi 0,15 м табалдырық (пандуспен) көзделген.

      559. Ыдыстағы мұнай өнiмдерiне арналған қойма ғимараттарының еденi (сәкi) жанбайтын материалдардан болуы және сұйыктықтың науаға ағуы үшiн еңкiш болуы тиiс.

      560. Қалқа астындағы алаңқайдағы ыдыстағы мұнай өнiмдерiн жинақтауда мына талаптар сақталуы қажет:
      1) сөре немесе қатар тұғырының биiктiгi 5,5м аспауы тиiс;
      2) сөренiң әр қабатына ыдысты орналастырғанда бiр қатар биiктiгi бойынша және көлденеңi бойынша екi қатар жүргiзiледi;
      3) қатар енi төрт тұғырықтың орналасуымен айқындалады;
      4) сөре мен қатар аралығындағы өтетiн жер енi пайдаланылатын механизация құралының сыртқы шектiк көлемiне байланысты белгiленедi, дегенмен кемiнде 1,4м болады;
      5) сөре мен қатар аралығындағы жүретiн жолы 1 метр.

      561. Темiржол мен автомобиль көлiгi үшiн жүк платформасы жанбайтын материалдардан жасалады.

      562. Ыдыстағы мұнай өнiмдерiн сақтауға арналған алаңшалар (ашық және қалқа астындағы) үймектермен немесе биiктiгi 0,5 жанбайтын қабырғалармен қоршалуы қажет.

      563. Ыдыстағы мұнай өнiмдерiн ашық алаңда жинақтағанда мына талаптар ескерiлуi тиiс:
      1) ыдыстағы мұнай өнiмдерi қатарының саны алтыдан аспауы қажет;
      2) қатар мөлшерi: ұзындығы 25 м, енi 15 м, биiктiгi 5,5 м;
      3) ыдысты немесе тұғырықты екi қатар салғанда өтетiн жолы немесе осы Ережедегі 560-тармақта көрсетiлген нормаға сәйкес олардың аралығында өтетiн жер болуы керек;
      4) алаңдағы қатар мен қатар аралығы 5м, ал көршi алаңдардағы қатармен екi арасы - 15 м.

      564. Ашық алаңда бос, бұрын пайдалануда болған және мұнай өнiмдерiмен былғанған металл бөшкелердi сақтау 563-тармақтың талаптарына жауап беруi тиiс, сонымен бос бөшкелер биiктiгi бойынша үстi-үстiне төрт қабат етiп орналастырылады.

      565. Бөшкелер тығындары жоғары қаратылып, бiр-бiрiне соқтықпастай етiлiп, абайлап салынады. Ақаулы ыдысқа құйылған мұнай өнiмдерiн сақтауға, қабылдауға тыйым салынады. Бос ыдыс ашық алаңда тығынсыз сақталуы тиiс.

38-тарау. Hacoc стансалары мен құбыр коммуникациялары

      566. Насос стансаларының есiктерi сыртқа қарай ашылуы тиiс. Есiк ойындыларына табалдырық жасауға рұқсат етiлмейдi.

      567. Насос стансасы үй-жайларының еденi мұнай өнiмдерi сiңбеген жанбайтын материалдардан жасалады және гидравилкалық қақпақтан өндiрiстiк канализацияға ағатын суағар болады. Науа мен сәкi (еден) жүйелi түрде жуылып тұруы тиiс.

      568. Насос стансасының бiр үй-жайынан екiншiсiне тартылған құбыр өткен қабырғадағы тесiк саңылаусыз тығыздап бiтеледi. Iштен жанатын двигательдер пайдаланылатын насос стансаларында насос бөлiмiнен мұнай өнiмдерi буы машина бөлiмiне енiп кетуi үшiн қабырға арқылы бiлiк өткiзiлген жерлерге нығыздап қатайтатын құрылғы салынады. Қабырға тұтас (саңылаусыз), газ енбейтiн және жанбайтын болуы қажет.

      569. Жеке үй-жайға ысырма торабын орналастырғанда ол жанбайтын қабырғалы насос үй-жайынан бөлектенуi және сыртқа шығатындай етiлуi керек.

      570. Насос стансасында тез тұтанғыш сұйықтық пен жанатын сұйықтықты сақтауға рұқсат етiлмейдi.

      571. Энергия тұтқиылдан берiлмей (сөнiп) қалған жағдайда насос двигателiн ағытып, сонан соң насостың кiретiн және шығатын жерлерiндегi ысырма жабылады. Жұмыс iстеп тұрған сәтте насос агрегаттары мен қабырғаларға жөндеу жүргiзуге әсте болмайды.

      572. Жұмыс аяқталғаннан кейiн насосқа енетiн және шығатын ысырмалар, сондай-ақ резервуарлардағылар жабылып, үй-жай мұқият қаралады.

      573. Жанар-жағар майды қотарғанда құбырға байқау қойылуы керек.

      574. Қойма аумағында жанбайтын таяныштардағы құбырларға зер салғаны ләзiм.

      575. Электр жетегiндегi ысырмалар жарылудан қауiпсiз болатындай етiп жасалуы тиiс.

39-тарау. Құю пункттерi

      576. Жанармай құюшы (осыдан кейiн - ЖМҚ) және автокөлiк жанармай цистерналарын (осыдан кейiн - АЖМЦ) төменнен толтыру қауiпсiздiгi үшiн:
      1) дизель двигателiн сөндiру керек (карбюратор двигательдi ЖМҚ және жанармай цистерналары двигатель жұмыс iстеп тұрғанда толтырылады);
      2) ЖМҚ мен АЖМЦ қол тежеуiшiне қойып, оның берiк тiгiнiң анығына жету;
      3) иілгiш металл арқанды құйып алу пункттерiндегi түйiспе қондырғысына жалғастыру жолымен ЖМҚ мен АЖМЦ жерге қосу;
      4) ЖМҚ автокөлiк жанармай цистерналарының корпустары мен құйып алу пунктi жабдықтары арасындағы потенциалдарды тегiстеудi оларды ЖМҚ мен АЖМЦ орнатылған ұшында розетка бар иiлгiш металл арқан көмегiмен қосу жолымен қамтамасыз ету;
      5) жерге қосу түйiспесi немесе потенциалдық тегiстелiнуi жоқ, не ақаулы болған жағдайда оларды қалпына келтiргенге дейiн толтыруға тыйым салынады;
      6) сұйық отын аққандай болса, толтыруды тоқтатып, ақауды түзеу қажет.
      Цистерналар толтырылғаннан кейiн ЖМҚ мен АЖМЦ құю пунктiнен белгiлi тәртiпке сай ағытылады.

      577. Өзге ведомстволардың АЖМЦ жоғарғы мойын арқылы толтыруда қауiпсiздiктi сақтау үшiн мыналарды орындау керек:
      1) бөлу жеңдерiн көтеру және түсiрудi арнаулы механикаландырылған қондырғымен атқару;
      2) жарылысқа қарсы шiлтердi алып қою;
      3) бөлу жеңiн сүрту және оны цистерна мойнына ақырын түсiру(жең ұшы цистернаның түбiне мұнай өнiмдерiнiң қалдық қабатына алып түсiрiлiп, қажет болса бекiтiледi).
      АЖМЦ мойын белгiсiнен асыра құюға тыйым салынады.

      578. Жоғарыға құюға қолданылатын жең сырты тегiс, диаметрi кемiнде 100 мм болуы және ток бұратын тетiкпен жабдықталуы және статикалық электр қуатын бұру қондырғысы болуы керек.

      579. Түссiз мұнай өнiмдерiн тасымалдауға арналған автоцистерналар жерге қосу қондырғыларымен жабдықталуы, ал цистерна сөндiргiшi алға двигателi немесе радиатор астына шығарылуы тиiс. Сонымен бiрге барлық автоцистерналар сөндiргіштермен жабдықталады.

      580. Қызмет көрсетушi адам мұнай өнiмдерiн құймас бұрын автоцистернаның және оның жабдықтауының ақаулы, ақаусыз осы Ережедегi 579-тармақ талаптарына сәйкес қарап шығуы қажет. Қабылдау жиыны немесе құю құбыры құю кезiнде автоцистерна түбiне дейiн түсiрiледi, мұнай өнiмдерi шашырамай сұйықтық деңгейiне дейiн құйылады.

      581. Автоцистернаға карбюратор двигателiмен мұнай өнiмдерiн құю двигатель жұмыс iстеп тұрғанда, ал дизель двигателi болса, сөндiрiлген соң атқарылады. Құю кезiнде жүргiзушi автоцистернаға шығып, құю процесiн бақылап тұруы тиiс. Автоматты жүйемен құйылғанда жүргiзушi нұсқауда көзделген қызметтi орындайды.

      582. Автоцистернадан ақау табылса, мұнай өнiмдерiн құю дереу тоқтатылып, двигатель сөндiрiлiп, автоцистерна басқа автомобиль буксирмен құю алаңынан алып шығарылады.

40-тарау. Жағар-жанармай стансалары

      583. Құю және өлшеу құбырларының қақпақтарын қарау және құю құдықтарының люктерi жабық болуы қажет. Люк пен өлшеу құбырының қақпағы құю немесе мұнай өнiмдерi деңгейiн өлшеу сәтiнде ғана ашылады. Мұнай өнiмдерiн сақтауға арналған резервуарлар тыныс клапандары мен откедергiлеу ақаулы болса, онда оны пайдалануға әсте болмайды. Резервуардағы мұнай өнiмдерi деңгейiн өлшеу осы мақсатқа арнайы жасалған стандарт өлшеу аспаптарымен жүргiзiледi.

      584. Резервуарлар мен құбырлардың ақауын уақытында тауып, жөндеу үшiн автомобильге май құю стансасы (осыдан кейiн - АМҚС) кемiнде бiр айда екi рет тексерiлуi тиiс. Резервуарлар мен құбырлардан аға бастаса, резервуарларға май құю және мұнай өнiмдерiн беру ақау толық түзетiлгенше тоқтатылады.

      585. Автомобильге май құю стансасы жер астындағы резервуарларына мұнай өнiмдерiн құю автоцистерна жерге қосылғаннан кейiн және двигатель сөнiп тұрғанда жабық тәсiлмен (құбыр немесе жең арқылы) атқарылады. Автоцистернадан бензиндi толық қотарып алғанша және құбыр мен жеңдi қашан ағытқанша жерден ажыратылмайды. Резервуарға жалғастырылғандықтан қотару кезiнде колонкадан мұнай өнiмдерiн босатуға рұқсат етiлмейдi. Құю жеңiнiң ұшы резервуар корпусына тигенде ұшқын шашыратпас үшiн жанбайтын материалдан жасалады және жерге қосылып тұрады.
      Автомобильге май құю стансасы резервуарында герметикалық құю аспабы (MC-I үлгілi) болған жағдайда мұнай өнiмдерiн автоцистерналар мен сұйық отын құюшылардан двигатель iстеп тұрғанда насос қондырғыларымен құйып алуға рұқсат етiледi, бiрақ тек көрсетiлген герметтелген аспаптар арқылы жүзеге асырылуы керек.

      586. Автотрактор техникасына май құйғанда мына талаптар сақталуы қажет:
      1) автомобильдер май құюға өзi жүрiп келедi;
      2) май құю жөнiндегi барлық операция жүргізушiнiң қатысуымен орындалады;
      3) мұнай өнiмдерi тiкелей бензобакқа құйылады; бензиндi полиэтилен конистрi және шыны ыдысқа құйып босатуға тыйым салынады;
      4) автомобиль бөлiгiне мұнай өнiмдерi төгiлгендей болса, двигательдi iске қосқанға дейiн құрғатыла сүртiлу тиiс, абайсызда жерге төгiлген мұнай өнiмдерiнiң бетi құммен жабылады, ал май сiңген құммен сүрткiштер қақпағы саңылаусыз жабылатын металл жәшiктерге салынып, жұмыс күнi аяқталғаннан кейiн А аймағынан алынып кетiледi;
      5) май құйып алуға келiп тұрған автомобиль мен келесiсiнiң ара қашықтығы кемiнде 3 м, ал одан кейiн кезекте тұрғандар арасы кемiнде 1 м болуы тиiс;
      6) автомобильге май құю стансасы аумағындағы автомобильдер әрқашанда автокөлiктiң шығып кетуi үшiн бос орындар қалдырылатын тәртiппен қойылады.

      587. Автомобильге май құю стансасы аумағында тыйым салынады:
      1) автокөлiктiң жер астындағы резервуар үстiмен жүруiне;
      2) мұнай өнiмдерiн жiберуден өзге жұмыстың атқарылуына;
      3) үй-жайда тез тұтанғыш сұйықтықты сақтауға;
      4) қолды және киiмдi тез тұтанғыш сұйықтықпен жууға, сондай-ақ бензин құйылған киiм және аяқ киiммен жұмыс iстеуге;
      5) автокөлiкке мұнай өнiмiн асыра құюға;
      6) шылым шегуге, отты қолданумен байланысты жөндеу және басқа жұмыстарды жүргiзуге;
      7) двигателi жұмыс iстеп тұрған жанатын немесе жарылыс қаупi бар жүк тиелген, сондай-ақ жолаушылар отырған автобустар мен автомобильдерге (жеңiл машинадан басқа) май құюға;
      8) автомобильге май құю стансасы аумағына кiру және ұшқын сөндiргішпен жабдықталмаған тракторға май құюға;
      9) күн күркiреп тұрғанда резервуарға мұнай өнiмдерiн қотару және көлiкке май құюға.

      588. Өрт шыға қалса, май құюшы жұмысын дереу тоқтату, құрал-саймандарды шығару, өрт туралы өртке қарсы қызметке хабарлау және автокөлiк жүргiзушiлерiн қатыстыра отырып, қолда бар құралдармен өрт сөндiруге кiрiсуге мiндеттi.

41-тарау. Құйып алу-құю эстакадалары

      589. Құйып алу-құю эстакадалардың қоршауы, еденi, сатысы, басқышы жанбайтын материалдан жасалады.

      590. Эстакаданың немесе жеке тұрғандардың (екі екi біліктi; бiр төрт бiлiктi немесе сегiз бiлiктi вагон арақашықтығы) екi жағына тепловоз (паровоздың) кiруiне тыйым салатын сигнал белгiлерi қойылуы тиiс.

      591. Эстакададан 10-15м жерде құбырларға апаттық ысырмалар орнатылады.

      592. Тепловоз (паровоз) машинистерiнiң құйып алу-құю қондырғылары шекарасына сигналсыз жақындауына, сифондауға, оттықты ашуға және көсеуге, составты тежеуге және итеруге, жел кiргiштi ашық ұстауға, шырақты немесе ашық оттың басқа да түрлерiмен пайдалануға тыйым салынады.

      593. Эстакада аумағында цистернаны металл тиянақпен (башмакпен) тежеуге рұқсат етiлмейдi. Бұл үшiн тек ағаш төсенiш қолданылады.

      594. Мұнай өнiмдерiн қотару, ережеге сәйкес, төменгi құйып-алу қондырғысы арқылы, ал ол болмаған жағдайда жоғарыдағы мойын арқылы жүзеге асырылады.

      595. Тиек арматурасын және цистерналардың қопару қондырғыларын қыздыру үшiн бу, ыстық су немесе ауа, жылытылған құм қолданылады. От алу температурасы 80 ^о С асатын электр қондырғышты арнаулы электр жылытқышты пайдалана отырып, мұнай өнiмдерiне қолдануға рұқсат етiледi.
      Көлемi 30 м ² асатын, қорғалған iске қосу қондырғысы бар цистернаға төрт жылтқыш, көлемi 25-30 м ³ цистернаға тиiсiнше үш, ал 25 м ³ дейiнгiге екi жылытқыш қойылады.

      596. Электр жылытқышты мұнай өнiмдерiне түсiрген соң барып электр тоғын (бу берудi) iске қосуға болады. Отынның жылытқыш үстiндегi қабаты кемiнде 50 см болуы тиiс. Қыздыру үдерiсi тұрақты түрде қараумен жүзеге асырылады.

      597. Егер авиа отыны темiржол цистерналарынан жанар май айдау стансасының (осыдан кейiн ЖМАС) көмегiмен тiкелей автокөлiк жанар май цистернасына құйылса, онда май құю мен автоцистерналар сыйымдылығын отынмен төменнен толтыру үшiн ЖМАС-160 пайдалану жөнiндегi ұсыныс басшылыққа алынуы керек. Темiр жол цистернасы, ЖМАС пен АЖМЦ бiрыңғай электр тiзбегiне сенiмдi түрдi бiрiктiрiп, жерге қосылады. ЖМАС мен АЖМЦ арасы кемінде 5 м, ал ЖМАС пен темiр жол цистернасы аралығы кемiнде 10 м болуы тиiс.

      598. Жанар-жағар май қоймасында және магистральдi құбырдың құйып алу-құю пунктiндегi құйып алу-құю құрылысы, тиеу-түсiру платформасы және темiр жол эстакадасының жұмыс жолы орналасқан алаң әрдайым ақаусыз болуы тиiс. Бетондалған алаңның бетi мұнай өнiмдерi жиналып қалмас үшiн тегiс және сұйықтықтың науа немесе каналға тоқтаусыз ағып тұруы қамтамасыз етiлуi қажет. Алаң үстiнде байқалған шұңқыр, ой дереу тегiстелуi керек.

      599. Темiр жол цистерналарын сұрыптау, қосу және ағыту мұнай өнiмдерiн қотару және құю пунктiнен тысқары жерде жүргiзiледi. Құю және құйып алу кезiнде эстакада маневр жұмысын жүргiзуге және зстакаданың бос жолына келесi маршрутты беруге тыйым салынады.

      600. Екi жақты эстакадада маршрутты екiншi жолға әкелуге бiрiншi жолдағы цистернадан құйып алу операциясы толық аяқталғаннан кейiн және абайсызда төгiлген мұнай өнiмi жиналып алынған соң рұқсат етiледi.

      601. Мұнай өнiмдерiн құю (құйып алу) алдында барлық вентильдiң, ысырманың дұрыс ашылғаны, сондай-ақ құю-құйып алу қондырғыларының ақаусыз болуы, жеңдер немесе телескопиялық құбырлардың ойдағыдай қосылғаны ұқыпты түрде тексерiледi. Кездескен кемшiлiктер дереу жойылады. Ал қалпына келтiруге мүмкiндiк жоқ болса, ажыратылады.

42-тарау. Найзағайдан және электростатикадан қорғану

      602. ЖЖМ мен ОМҚС ғимараттары мен қойма құрылыстары мыналардан қорғалуы тиiс:
      1) найзағайдың тiкелей әсерiнен;
      2) найзағайдың қайталамасынан (электростатикалық және электромагниттiк индукциясынан);
      3) жоғары потенциалды үйiндiлерден;
      4) электростатикалық көрiнiстерден. Найзағайдан және статикалық электрден қорғанудың барлық шаралары қазiргi заң талаптарына сәйкес қатаң түрде жүзеге асырылуы қажет.

      603. Статикалық электр әсергiнен қорғану мына тәсiлдермен жүзеге асырылады:
      1) құбырлар мен металл конструкцияларына жеткiзiлетiн техникалық жабдықтың металл бөлiгi құрылғылары, сондай-ақ мұнай өнiмдерiне арналған резервуарлар, май құятын құрал-жабдықтар мен май құятын объектiлер арасындағы электр потенциалдары мiндеттi түрде жерге қосылады;
      2) отын сыйымдылықтарын толтыру (құйып алу) оңтайлы режимдерiнiң сақталуы;
      3) қажеттi жағдайда электростатикалық индукциялық бейтараптандырғыш (ЭСИБ) орнату.

      604. Электростатикалық әсерлерден қорғану үшiн жерге қосу қондырғысы электр жабдықтарына арналған жерге қосу қондырғысымен бiрiктiрiлуi қажет. Егер пайдалану шартына орай олар болмаған жағдайда статикалық электр әсерлерден қорғану үшiн 10 OM-нан аспайтын кедергiдегi арнаулы жерге қосу құрылғысы жасалады.

      605. Темiржолдар және құйып алу-құю эстакадалары, пирстер май айлақтардың технологиялық жабдықтары тиянақты түрде жерге қосылады, ал цистерналар иiлмелi металл арқандар мен эстакадаларды жерге қосу контурымен жалғастырылады. Барлық құбыр қалай төселгенiне қарамастан әрбiр 200 м ұзындық бойынша жерге қосылуы тиiс. Құбырлардың фланцтiк жалғастырушылары және басқа да технологиялық жабдықтар (май құятын, тасымалдайтын жылжымалы құралдарды қоса) шунттаушы ұстатқышпен жабдықталуы қажет.

      606. Резервуарлар бiр-бiрiне қарсы нүктелерде жатқан екi (кемiнде) өткiзгiштiң өзара көмегiмен жерге қосылады.

      607. Құю пунктiнiң жерге қосқышын магниттiк жалғастырушы көмегiмен ЖЖҚ, АЖМЦ боялған корпусына қосуға рұқсат етiлмейдi.

      608. ЖЖҚ, АЖМЦ, әуе кемесi ауыспалы контактiлерiнiң кедергiсi 0,03 Ом-нан аспауы керек. Антистатикалық отын жеңi үшiн олардың iшкi және сыртқы жақтарының жерге қосу контурасына қатысты кез-келген нүктесiнiң кедергiсi 10 ⁷ Ом-нан аспауы тиiс.

      609. Жерге қосқыштың контактiлiк қондырғысын жерге қосу бiр ұшынан иiлмелi металл арқан көмегiмен жүргiзiлiп, ал екiншi ұшы жерге қосылатын құрал корпусына жалғастырылуы тиiс. Потенциалды теңестiруде иілмелi металл арқан көмегiмен жүргiзiлiп, бiр ұшы ЖЖҚ, АЖМЦ корпустарына тиянақты жалғастырылып, ал басқа ұшын әуе кемесiне немесе құю пунктiне қосу үшiн қысқаш жабдықталуы қажет.

      610. Тез алынып-салынатын қосылымдар ұштары (ННЗ, НПГ) қабылдаушы штуцерге қосылу үшiн потенциалдарды түзулеу арқанымен жабдықталуы тиiс.

      611. Май құю және тасымалдау құралдары қозғалған уақытта электрстатиканы бұру үшiн олардың шассилерiне жерге қосу шынжыры бекiтiлуi тиiс, ол үнемi жерге тиетiндiктен буындары латунь немесе қоладан жасалады.

      612. Тез тұтанатын сұйықтықты құюға арналған металл бөшкелер кранмен құю жеңiмен жалғастырылып, жерге қосылады.

      613. Құюға арналған металл воронка (май құйғыш) жерге қосылуы тиiс, май құйғыш арқылы ыдыс түбiне дейiн металл сымы (шынжыр) түсiрiледi. Құю крандары және тез тұтанғыш сұйықтарды құюға арналған құрылғылар мiндеттi түрде жерге қосылады. Пластмассадан жасалған май құйғыштарды қолдануға тыйым салынады.

      614. Құю пункттерiнде ЖЖҚ, АЖМЦ толтыру статикалық электр зарядтарды бейтараптандыру үшiн мiндеттi түрде ЭСИБ орнатылады. Статикалық электр индукциялық бейтараптандырғыш сүзгiш топтарынан кейiн мүмкiндiгiнше көлбеу немесе тiк жағдайда бөлгiш жеңдерге жақындау орналастырылады. Ол құю пунктi жерге қосқышымен ток өткiзгіш көмегiмен жақсы жалғастырылуы қажет, бiр ұшы ЭСИБ фланецiне бекiтiледi де екiншi ұшы жерге қосқышқа дәнекерлендiрiледi. Бейтараптандырғыш фланецi шунттаушы ұстатқышпен жабдықталады.

      615. Қондырғыны статикалық электр әсерден қорғап, түзу қалыпта ұстау үшiн күн сайын, ай сайын және жоспардан тыс тексерiс жүргiзiп тұрған жөн.

      616. Күн сайын байқауда мыналарға назар аударылады:
      1) жерге қосу арқандарының дұрыс жалғастырылуына потенциалдардың түзуленуiне, коррозияның жоқтығына, бекiткiштiң сенiмдiлiгiне және штыр мен қосқыштың тазалығына;
      2) жерге қосу контактыларының тазалығы мен сенiмдiлiгi, ал контакт қондырғысының саңылауы балшықтан, мұздан және коррозиядан арылуы қажет;
      3) энергиямен пiсiрiлген қосылыстардың таза және тұтастылығы, қарауға қолайлы жерге қойылуы;
      4) ток өткiзетiн отын жеңдерiнiң ұштық корпусымен дұрыс қосылуы. Байқалған ақаулар дереу жөндеуге жатады.

      617. Айлық тексеру өткiзу үшiн:
      1) стационарлық жерге қосқыштар кедергiлерiн өлшеу;
      2) жерге қосылатын электр шынжырының бары және ақаусыздығы потенциалдардың түзуленуi, отын жеңдерi кедергiнi өлшегiш көмегiмен тексеру;
      3) бұдан әрi күнделiктi байкау көлемiндегi жұмыстар жүргiзiледi. Тексеру нәтижесi актiмен рәсiмделедi.

      618. Жоспардан тыс тексеру Азаматтық авиация ұйымдары басшыларының талап етуi бойынша ай сайынғы байқау жүргiзу көлемiнде атқарылады.

43-тарау. Сумен қамтамасыз ету,
өрт сөндiру және канализация

      619. Жанар-жағар май мен автоматтандырылған орталықтандырылған май құю стансасы қоймаларында диаметрi кемiнде 200 м өртке қарсы айналма су құбыры болуы тиiс.

      620. Әрқайсысының аумағы кемiнде 5000 м ³ резервуарлары бар ІІІ санаттағы қоймаларда салқындату және өрт сөндiруге қажеттi суды өрт сөндiру автомобильдерi және өртке қарсы сыйымдылықтар арқылы беру көзделген (резервуарлардан немесе ашық жасанды және табиғи суаттардан). Бұл үшiн:
      1) өрт сөндiру сыйымдылықтары (резервуарлар немесе ашық суаттар) өрт сөндiрудiң есептелген уақытында жұмсалатын су нормасына сәйкес болуы тиiс;
      2) ашық өрт сөндiру суаттарының көлемi мүмкiн болатын судың булануы немесе мұз болып қатуы есепке алынып белгiленуi қажет;
      3) суаттарға өрт сөндiру автомобильдерi еркiн келiп-кететiндей кiрме жолдар жабдықталғаны жөн;
      4) өрт сөндiруге арналған сыйымдылықтар (суаттар, резервуарлар) кемiнде екеу болуы керек. Әрбiр сыйымдылықта өрт сөндiруге жұмсалатын судың жартысы сақталады;
      5) өртке жұмсалған судың орнына өрт сөндiруге арналған сыйымдылыққа су толтыру 96 сағаттан аспауы тиiс.

      621. ЖЖМ мен АЖМЦ қоймаларында ауа-механикалық көбiкпен өрт сөндiру көзделуi қажет. Өрт сөндiру үшiн стационарлық автоматтандырылған өрт сөндiргiштер, стационарлық автоматтандырылмаған өрт сөндiргiштер және жылжымалы қондырғылар көзделуi тиiс.

      622. Стационарлық автоматты өрт сөндiргiш қондырғыда көлемi 5000м ³ одан да артық көлемдi жер үстiндегi резервуарлар, сондай-ақ нормативтi техникалық құжатта көрсетiлген ЖЖМ мен АЖМЦ ғимараттары мен қойма үймереттерi жабдықталуы тиiс. Бұл үшiн:
      1) көлемi 500м ³ жер үстiндегi резервуарлар бар ІІІ санаттағы қоймаларда екi сыйымдылыққа жылжымалы қондырғылар, көпiршiк генераторларын орнатып, өрт сөндiру көзделген;
      2) көлемi 500м ³ кем 1000м ³ дейiнгi жер үстi резервуарларымен өрт сөндiру үшiн техникалық-экономикалық негiзделiп, автоматты өрт сөндiру қондырғысы көзделуi мүмкiн.

      623. Стационарлық автоматты емес өрт сөндiргiш қондырғыларымен 5000м ³ және одан да артық көлемдегi жер үстi резервуарлары, темiр жол және автомобиль цистерналарын (І және II санаттардағы қоймалардағы) сөндiру көзделген.

      624. Стационарлық шатыры және биiктiгi 12 м асатын қабырғалары бар жер асты резервуарлары салқындататын стационарлық қондырғылармен жабдықталуы тиiс. Өрт кезiнде резервуарлардың салқындатылуын қамтамасыз ету үшiн резервуар паркiнiң айналасында өрт сөндiретiн су құбыры көзделуi қажет.

      625. Резервуарлардағы өрттi сөндiру және салқындатуға салған су шығынын қазiргi нормативтi техникалық құжаттарға сәйкес айқындау қажет.

      626. Көпiршiк жасайтын ерiтiндiнi әзiрлеуге жұмсалатын су бiр өртке үш мәрте жұмсау шартымен қамтамасыз етiледi.

      627. Көпiршiк түзушi қорын немесе ерiтiндiсiн сақтау үшiн кемiнде екi резервуар көзделген. Бiр резервуарға 10м ³ дейiн көпiршiк түзушi қорын немесе 50 м ³ дейiн оның ерiтiндiсiн сақтауға рұқсат етiледi.

      628. ЖЖМ мен АЖМЦ барлық қоймаларындағы өрт сөндiру насос стансаларының сенiмдiлiгi бiр санатқа жатады.

      629. Құйып алу-құю айлақтары мен пирстерiнде, егер олар үшiн өрт сөндiретiн жеке қондырғы көзделмесе, қоймадағы стационарлық өрт сөндiру қондырғысы пайдаланылады, ол үшiн ерiтiндi құбырын қоймадағы ерiтiндi құбырының айналмалы желiсiнен айлақтар мен пирстерге ерiтiндi құбырлары төселедi.

      630. Ғимараттар мен құрылыстар қазiргi нормативтi техникалық құжаттарға сәйкес автоматты өрт сөндiру дабылдағыштары мен жабдықталуы тиiс.

      631. Қоймалар аумақтарында өндiрiстiк немесе өндiрiстiк-жаңбыр канализацияларын, сондай-ақ өрт кезiнде резервуарларды салқындатуға жұмсалған суды пайдалану көзделуi тиiс.

      632. Резервуар паркiнiң топырақ үйiлген алаңындағы жаңбыр суын жинағыштар iлмек қондырғыларымен (сақпандармен, ысырғыштармен) жабдықталуы қажет. Мұның өзi парктiң сырт қоршауынан тысқары тұрған үймектердi немесе орындарды iске қосуға мүмкiндiк туғызады.

      633. Канализация тармағындағы құдықтарда биiктiгi кемiнде 0,25м гидравликалық ысырғыштар орнату қажет:
      1) канализацияның магистральдық жүйесiнен 400м сайын;
      2) ғимараттан (насос стансасы, құю стансасы, зертхана);
      3) резервуар паркiнiң ауласындағы үймекте орналасқан жаңбыр суын қабылдағыштан;
      4) құйып алу-құю қондырғысы (темiр жол немесе автомобиль цистернасы үшiн) алаңында орналасқан жаңбырсуын қабылдағыштан;
      5) канализациялық жүйеден мұнай ұстағышқа дейiн және кейiн - одан кемiнде 10м қашықтықта.

      634. Мұнай өнiмдерiмен ластанған ағынды және жаңбыр сулары жергiлiктi тазалау құралдарымен тазалануы тиiс.

      635. Канализацияның жалпы шығар жерiнде орталық тор (ұстағыш) қойылуы (орнатылуы) қажет орталық тордан өндiрiстiк ғимарат, құрылыс және резервуарларға дейiнгi ара қашықтық кемiнде 30м, насос стансалары мен резервуарларға қызмет көрсететiн үстағыштар - 10м. Барлық қондырғы отқа төзiмдi материалдардан орындалуы тиiс.
      636. Қосымша тұндырылатын тоғанды пайдалану үшiн:
      1) бөлiнген мұнай өнiмдерiнiң тұтас қабаты түзiлуiне жол бермеу;
      2) тоғанды жиналған шлакқа байланысты тазарту қажет.

44-тарау. Жылыту және желдету

      637. ЖЖМ және автоматтандырылған ОМҚС қоймаларында орталықтандырылған жылумен қамтамасыз ету көзделуi тиiс.

      638. Объектiлердiң ғимараттары мен құрылыстарын жылыту және желдету үшiн жылытқыш ретiнде температурасы 150 ^о С аспайтын ыстық су пайдаланылады.
      Объектiде технологиялық тұтынушылар болса, онда температурасы 10 ^о C аспайтын су буын қолдануға рұқсат етiледi.

      639. Өрт және жарылыс қаупi бар өндiрiс үй-жайы еденi астынан жылу құбырын жүргiзуге рұқсат етілмейдi.

      640. Желдеткiш жүйесiнiң конструкциясы мен жабдығы ұшқын шығармауы керек. Электр двигателiнен желдеткiшке жетек жүргiзгенде жазық белдiк рұқсат етiлмейдi.

      641. Желдеткiш қондырғысын электрмен жабдықтау қазiргi заң талаптарына сәйкес атқарылуы қажет.

6-Бөлiм.
Қоймалардағы өрт қауiпсiздiгi ережесi

45-тарау. Материал зат қоймалары

      642. Қоймада түрлi материал мен бұйымды сақтағанда сөндiретiн құралдардың (су көпiршiк, газ) бiр тектiлiгi белгiлерiне және материалдардың жану бiр тектiлiгiне қарау керек.

      643. Қоймаларда материалдық құндылықтарды бiрге сақтау ережесi қадағалануы тиiс (тез тұтанатын сұйықтық пен жанатын сұйықтық өзге материалдардан бөлек, азот пен күкiрт қышқылы өзге органикалық заттар мен көмiр сутектен бөлек сақталды).

      644. Материалдық құндылықтарды транзит кабельдерi өтетiн, электр қуатын пайдаланатын өзге де үй-жайлар мен қондырғылары, сондай-ақ газ коммуникациялары мен маймен толтырылған аппаратуралары бар орындарды орналастыруға тыйым салынады.

      645. Жертөледегі немесе цокальдық қабаттарда орналасқан қоймалардың кем дегенде екі есiгi немесе енi 0,9 м, биiктiгi 1,2 м терезесi болуы тиiс, бұл өрт кезiнде түтiннiң сыртқа шығуы үшiн қажет.

      646. Қойма iшiндегi ағаш конструкциялары оттан қорғайтын қоспамен өңделедi.

      647. Қоймалар орталықтандырылған тәсiлмен жылытылады. Материал сақталған қоймада газ плитасын, тұрмыстық электрмен қыздырылатын аспаптар мен пештердi орнатуға рұқсат етiлмейдi. Кеңсе ғимаратын жылытуға РБ-I типтi қауiпсiз электрмен жылытқыш аспапты қолдануға болады.

      648. Жүктер мен жүк тасу механизмiн қойма рампасында сақтауға болмайды. Рампаға тиелген материалдар жұмыс аяғында жиналып алынуы тиiс.

      649. Қойманың сөресiне қойылмаған тауарлар қатар-қатар орналастырылуы қажет. Есiкке қарсы есiктiң енiндей, бiрақ кемiнде 1 м кеңдiгi бар жүрiп-тұратын орын қалдырылуы керек.

      650. Қоймадағы жүк тиейтiн және түсiретiн механизмдер мен электр тиегiштiң шлангылық кабелi ақаусыз жағдайда болуы тиiс. Қоймада iштен жанатын двигательдi жүк тиегiштердi пайдалануға тыйым салынады.

      651. Қоймалардағы жалпы электрорубильник (ажыратқыш) үй-жайдан сыртта жанбайтын қабырғаға орнатылуы тиiс, ал қойманың жанатын үймеретiнде бөлек тұрған таянышта, шкаф немесе қуысқа бекiтiлiп қойылады.

      652. Қойма үймереттерiнде штепсельдi электр розеткаларын, қалпақсыз электр шырақтарын орнатуға тыйым салынады. Шырақ пен үйiндi материалдар, бұйымдар және ыдыстар арақашықтығы кемiнде 0,5м болуы тиiс.

46-тарау. Жаңғыш газ қоймалары

      653. Газ балондары сақталатын қойма бiр қабатты, отқа төзiмдiлiгi кемiнде II дәрежелi жеңiл жамылғылы болуы қажет, шатыр бос ұсталады. Бұл үймереттiк есiктерi мен терезелерi сыртқа ашылуы тиiс. Электр жабдықтары жарылыстан қорғалған рубильниктер, сақтандырғыштар мен ажыратқыштар сыртта болады. Баллондарды жауын-шашын мен күн сәулесi ықпал етпейтiн ашық алаңда сақтауға рұқсат етiледi.

      654. Газ баллондары қоймасы мен түрлi ғимараттар мен құрылыстардың ең аз ара қашықтығы мынадай болуы керек:
      1) тұрғын ғимараттар - 50 м;
      2) қоғамдық ғимараттар - 100 м;
      3) қойманың сыйымдылығына байланысты өндiрiстiк ғимараттар мен үймереттер:
      500 л дейiн - 20 м;
      500-ден 1500 л дейiн - 25 м;
      1500 л артық - 30 м.
      Газ баллондарын ғимараттан бөлмей жанбайтын қабырғадағы (терезесi мен есiгi жоқ қабырға) шкафта немесе жанбайтын арнаулы материалдан жасалған будкада сақтауға рұқсат етiледi.

      655. Сұйытылған, қысылған және ерiтiлген жағдайдағы газдарды сақтауға арналған баллондар қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстарды қауiпсiз пайдалану Ережесi талаптарын қанағаттандыруы тиiс. Баллон сырты газдың түрiне қарай белгiленген бояумен боялады.

      656. Сұйытылған, қысылған және ерiтiлген газдар мен баллондарды толтырғанда белгiлi нормадан асыра құюға болмайды. Баллондарды газбен толтыру және оны бақылау тәсiлi цех нұсқауында көрсетiледi.

      657. Жанатын газ (сутек, ацетиллен, пропан, этилен) баллондары оттек, сығымдалған ауа, хлор, фтор және басқа тотықтырғыштар баллондарынан бөлек сақталады.
      658. Oттeк құйылған баллондарды сақтағанда және тасымалдағанда оның үстiне май жұғуына және май сiңiрiлген материалдың арматурамен жұғысуына жол берiлмеген жөн. Оттектi баллонды қолмен домалатқанда вентильден ұстауға тыйым салынады.

      659. Сұйытылған газ стансасы мен жанатын газ балоны сақталатын үй-жайда газ анализаторы қойылуы керек. Бұл аспаптар болмаған жағдайда ауысымда кемiнде бiр рет үй-жайдағы ауаға анализ жасау қажет.
      Анализ үшiн үй-жайдың жоғарғы және төменгi жағынан ауа алынады. Yй-жайда қауiптi газ жинала бастағаны айқындалса, үйдi желдету, газ жинақтауының себебiн бiлу және ақауды жою шаралары қолға алынады.

      660. Орналастырған кезде баллондардың бiр-бiрiне соқтығысуы, қалпағының және баллонның еденге түсуiне жол берiлмeу керек.

      661. Жанатын газдың аққаны бiлiнсе, дереу қоймадан шығарылады.

      662. Жанатын газ баллондары сақталған қойманы металл шеге немесе таға қағылған аяқ киiмдi адам жiберiлмейдi.

      663. Жанатын газ балонын сақтауға арналған қоймаларда газ жинақталуын болдырмауға жағдай жасаушы желдеткiш iстеп тұруы тиiс.

      664. Жанатын газ балоны сақталатын қоймаларда cу, төменгi қысымдағы бу немесе ауа жылуына ғана рұқсат етiледi.

      665. Баллонға күн сәулесiнiң тiкелей түсуiнен сақтану үшiн қойманың терезе әйнектерi ақ бояумен боялады немесе күннен қорғану қондырғыларымен жабдықталады.

      666. Жанатын газ баллондары сақталатын қоймаларда өзге заттарды, материалдар мен нәрселердi сақтауға рұқсат етiлмейдi.

      667. Баллон тұрған қойманы айнала 10м қашықтықта қандай да бiр жанатын материалды сақтауға және ашық отпен жұмыс жүргiзуге тыйым салынады.

      668. Жанатын газ толтырылған башмагы бар баллондар қоймаларда тiк қалыпта сақталады. Баллондардың құлап қалмауы үшiн оларды арнайы жабдықталған ұяларда, клеткаларда орналастыру немесе барьермен қоршау қажет.

      669. Башмагы жоқ баллондарды ағаш рамаларда немесе стеллаждарда (сөрелерде) жатқызып сақтау керек. Қаз-қатар орналастырғанда олардың биiктiгi 1,5м аспауы тиiс, барлық вентилi сақтандыру қалпақтарымен жабулы және бәрi бiр жаққа қаратылады.

47-тарау. Химиялық заттар мен полимер материалдары

      670. Қоймаларда химиялық заттарды орналастырудың олардың неғұрлым қажеттi сипаты (отқа қауiптi, улы, химиялық активтi) көрсеткен жоспары болуы тиiс (осы Ережедегi 10 қосымша).

      671. Химиялық заттарды физикалық-химиялық және өртке қауiптi қасиеттерiне сәйкес бiрыңғай сақтау ұсынылады. Бiр-бiрiне сәйкес келмейтiн улы химикаттар таблицасы осы Ереженiң 11 қосымшасында көрсетiлген. Осы мақсатпен қоймалар бiр-бiрiмен өртке төзiмдi қалқалармен оңашаланған жеке үй-жайларға (бөлiктер) бөлiнедi.

      672. Химиялық заттар ұсталатын қоймаларда өзге материалдарды сақтауға, сондай-ақ химиялық заттар сақтаумен еш байланыссыз жұмыстар жүргiзуге рұқсат етiлмейдi.

      673. Күштi әсер ететiн улы заттарды оларға арналған арнаулы ережеге сәйкес қатаң түрде сақтау ұсынылады.

      674. Химиялық заттармен барлық жұмыс тығындарын бүлдiрiп алмайтындай етiп ұқыпты жүргiзiлуi қажет. Химиялық зат сақталатын әрбiр ыдыста жазба немесе оның атауы айтылған бирка болуы тиiс.

      675. Ауамен, сумен, жанатын заттармен түйiскенде өздiгiнен жануға қабiлеттi химиялық реактивтер ерекше жағдайларда, мұндай түйiсу болмайтындай, сондай-ақ жоғары температура мен механикалық әсер ықпал етпейтiндей болып сақталуы тиiс. Күштi әсер ететiн тотықтар (магний хлораты, хлорат-хлорит кальциi, сутек асқын тотығы) өзге химиялық заттар мен реактивтерден толықтай оқшау сақталуы қажет.

      676. Ұсақ ыдыстардағы химикаттар ашық сөрелерде немесе шкафтарда, ал үлкен ыдыстардағысы қатар-қатар қойылып сақталуы тиiс.

      677. Химикаттарды орау арнаулы үй-жайда атқарылады. Төгiлген және шашылған заттар дереу зиянсыздандырылуы қажет. Орауыш материалдар (қағаз, жоңқа, мақта, қалдық талшық) жеке үймеретте сақталады.

      678. Өртте балқып кететiн химиялық заттар сақталған үй-жайларда еркiн ағуды шектейтiн қондырғылар көзделуi қажет.

      679. Реактивi бар үлкен шыны, бөшке, барабандар ашық алаңда әрқайсысында 100 данасы бар топ-тобымен қойылады, топ арасы кемiнде 1м болуы тиiс. Әр бiр топта өнiмнiң белгiлi түрi ғана сақталады. Бұл үшiн тиiстi көрсеткiш жазу жазылады. Алаң жақсы түйгiштелiп, нығыздалып, тосқауылмен қоршалады. Ашық алаңдағы реактивтi шөлмектер күн сәулесiнен қорғалуы тиiс.

      680. Азот пен күкiрт қышқылдарын сақтауда олардың ағашпен, сабанмен және басқа да органикалық заттармен жанаспауы қадағаланады.

      681. Қышқылдар сақталған қоймалар, қалқаларда төгiлген қышқылды дереу бейтараптандыру үшiн дайын бор, әк немесе сода ерiтiнділерi болуы қажет. Қышқыл сақталған орын белгiленуi тиiс.

      682. Өздiгiнен жанатын металл ұнтақтары (аллюминий, мырыш, магний, никель, ақ және сары фосфор, фосфорлы натрий мен кальций ұнтақтары) және басқа да материалдар сыртқа шығатын жеке есiгi бар оқшауланған орындарда сақталады. Металл ұнтақтары немесе өздiгiнен жанатын заттар сақталған үймереттерде жанатын өзге материалдарды ұстауға тыйым салынады.

      683. Өздiгiнен жанатын заттарды герметикалық жабылған ыдыстарды, металл үгiндiлерiн саңылаусыз жабылған металл барабандар мен банкiлерде, ақ және сары фосфорды дәнекерленген металл банкiлерге салып, су астында, ағаш жәшiктерде сақтау қажет.

      684. Өздiгiнен жанатын материалдар сөрелерге немесе жерге биiгiнен бiр қатар етiп орналастырылады. Қоймаларда банкiлердi ашуға, өздiгiнен жанатын материалдарды буып-түюге рұқсат етiлмейдi. Бұл жұмыстар жеке орында ұшқын шығармайтын аспаппен атқарылады. Банкiлердi бiр орнынан екiншi орынға көшiру, тиеу-түсiру жұмыстары ерекше сақтықпен жүргiзiледi. Банкiлердi сүйреуге, бiр-бiрiмен соқтықтыруға, ұшқын шығаратын аспапты пайдалануға тыйым салынады. Өздiгiнен жанатын материалдар сақталған қоймаларға кiретiн адамдар саны қатаң түрде шектелу керек.

      685. Судың әсерiнен жанатын материалдар (кальций карбидi және басқа да карбидтер, сiлтiлi металдар, натрий гидридi, барий қышқылы) құрғақ, жақсы желдетiлетiн бiр қабатты, шатыры жеңіл, iште су, бу және канализациялық құбырлары жоқ үй-жайларға орналастырылуы тиiс.
      Шатыр мен қабырғанын атмосфералық ылғалды жiбермейтiндей болуы қарастырылады. Бұл заттарды жертөледе және ашық алаңда сақтауға әсте болмайды.

      686. Кальций карбидiн (өзге де карбидтердi) саңылаусыз жабық металл барабандармен тасымалдау және сақтауға рұқсат етiледi. Кальций карбидiнен босаған ыдыс бөлек үй-жайда сақталуы тиiс.

      687. Механикаландырылған қоймаларда кальций карбидi салынған барабанды тiк қалыпта бiр-бiрiнiң үстiне үш қабат етiп орналастыруға болады. Механизация жоқ болса, барабандар көлбеу қалыпта үш қабаттан артық қойылмайды, ал тiгiнен екi қабат жеткiлiктi. Қабат аралығына қалыңдығы 40-50мм тақтай салынады. Ал кальций карбидi салынған барабандар қойылған қатарлар арасында жүрiп-тұру жолының кеңдiгi (енi) кемiнде 1,5 м болуы тиiс.

      688. Сiлтiлi металдар (калий, натрий, литий, кальций) және олардың қорытпалары банкiлерде немесе қорғау орталықтарында (инерттiк газдар, минерал май, керосин, парафин) контейнерлерде сақталады. Қорғау орталығы сiлтілi металдың үстiне атмосфера әсерi болмауына жағдай жасайды.

      689. Сiлтiлi металы бар банка ыдыстардың араларына борпылдақ орауыш материалдар толтырылып, (мәселен, асбест қиындысы) ағаш жәшiктерге салынады. Бұл жәшiктер сөреге ұзыны бойынша бес, көлденеңiнен екi және биiктiгi бойынша бiр жәшiктен орналастырылады.

      690. Бiр секцияға бiрден бiрнеше түрлi сiлтiлi металды сақтау керек болған жағдайда оның әрқайсысы бөлек сөреге орналастырылуы тиiс.

      691. Ыдыс бүлiнген жағдайда қоймадан дереу әкетiледi. Оны басқа ыдысқа салу қоймадан тыс жерде атқарылады немесе әр затқа белгiленген арнаулы тәсiл және құралмен жойылады.

      692. Тотығатын химикаттар (хромпик, хром ангидридi, калий перманганаты, бром, селитра және басқа ұнтақты, кристалл тотықтырғыштары) қойманың бөлек секциясында сақталуы тиiс. Оларды жанатын материалдармен бiрге сақтауға рұқсат етiлмейдi. Тотығатын материалдарды қойма iшiнде орын ауыстырғанда және тасымалдағанда орауыштары білiнбеуiн, ұнтақтардың шашылмауын, басқа материалдар үстiне түспеуiн қадағалау керек.

      693. Құрым, графиктер мен ұнтақты полимерлiк материалдарды жеке, жабық, құрғақ қоймаларда немесе атмосфера ылғалы, cу, балшық түспейтiн қойма секцияларында сақтау керек.
      Қойма еденi бiр тегіс, саңылаусыз, ұнтақ үйiлiп қалмай тез жиналып алынатындай болғаны жөн.

      694. Ұсақталған және ұнтақ материалдарды жай бастауға болмайды, оларды техникалық талаптарға сәйкес қағаз, резеңкеленген, полиэтилен қаптарына, бөшкелер мен барабандарға салып сақтайды.

      695. Металл ұнтақтар герметикалық жабық ақаусыз металл ыдыстарда сақталып, қай күнi түскенi, аты жазылып қойылады.
      Тез жанатын металл ұнтақтар сақталған үй-жайларға жанатын өзге материалдарды сақтауға әсте болмайды.

      696. Полимерлiк ұнтақ материалдарды полиэтилен және резеңкеленген қаптарға салып сақтарда жоғарғы кендiр орауыш алынып тасталуы керек. Ұсақталған және ұнтақ материалдарды батареядан 1м қашықтықта ұстаған жөн. Бұларды қатар-қатар етiп, не сөрелерде сақтауға рұқсат етiледi. Бiрақ биiктiгi 2м аспауы тиiс.

      697. Әр түрлi жанғыш ұсақталған және ұнтақ материалдар жеке топпен қойылады, бұл ыдыс бүлiнген жағдайда араласып кетпеу ниетiмен жасалады.

      698. Қойма iшiнде тасымалдағанда резеңке дөңгелектi қол арбасын пайдалануға рұқсат етiледi.

      699. Қойманың бүкiл үймеретi мен жабдықтарды жүйелi түрде талшықтар мен шаңнан тазартып тұру ләзiм. Тазалау мepзiмi мен тәсiлi өрт қауiпсiздiгi нұсқауында көрсетiлуi тиiс. Ұсақталған және ұнтақ материалдарды қабылдар алдында оның алдындағыдан қалған қалдықтардан ұқыпты түрде тазартылады.

      700. Резеңке, резеңкелендiрiлген бұйымдар, каучук, эбонит, текстолит, органикалық шыны, пенополиулетан және жанатын пластмассадан жасалған өзге де бұйымдар, сондай-ақ талшық материалдары жанатын басқа материалдардан бөлек, оқшауланған қоймалар немесе секцияларда, мiндеттi түрде өрт сөндiретiн автоматты құралдармен жабдықталған орындарда сақталады.
      Пластмассаларды жертөледегi қоймалар мен өндiрiстiк үй-жайларда, сондай-ақ терезесi жоқ жерлерде сақтауға рұқсат етiлмейдi.
      Бағалығы және қасиетi бойынша әртүрлi пластмассаларды жеке-жеке сақтаған жөн.

      701. Қоймалардағы сөрелер жанбайтын материалдардан жасалады. Аты аталған материалдарды биiк сөрелерде сақтауға тыйым салынады.

      702. Өрт бола қалған жағдайда пластмасса қоймасына демалу аппаратынсыз кiруге тыйым салынады.

      703. Қойма iшiнде материалдарды тасымалдауға дөңгелегiне резина кигiзілген ақаусыз электрокарлар және қол арбаларын пайдалануға рұқсат етіледi. Күн сайын жұмыс аяғында қойма iшiндегi жанатын қалдықтар жиналып алынады.

48-тарау. Аэрофото және рентген үлдiрi

      704. Аэрофото және рентген үлдiрiн сақтайтын қоймалар (мұрағат) отқа төзiмдiлiгi кемiнде II дәрежелi басқа ғимараттардан 25м қашықтықта орналасқан, кемiнде сыртқа шығатын екi есiгi бар жеке ғимараттан тұрады.

      705. Қойма есiгi жанбайтын материалдан жасалады, отқа төзiмдiлiгi кемiнде 1,2 сағат шамасында болуы керек. Терезе ойығы жылжымалы металл торымен қорғалады.
      Қойма орталықтандырылған сумен жылытылады, үй-жайдағы температура 35 ^О C аспауы тиiс. Жылыту батареялары қуысқа орналастырылып, тормен жабылады.

      706. Көп үлдiрдi (пленканы) атап айтқанда, 500 кг асатынды сақтайтын қойма жанбайтын қабырғадағы секцияларға бекiнедi. Әрбiр секцияда табиғи немесе ықтиярсыз желдеткiш, далаға немесе дәлiзге шығатын өз алдына есiк болады. Секцияда 500 кг артық үлдiрдi сақтауға рұқсат етiлмейдi.

      707. Қоймалар электр жарығымен қамтамасыз етiледi.
      Электр сымы труба iшiнде, шырақтар шаң енбейтiн қораптарда болғаны жөн.

      708. Аэрофото және рентген үлдiрi металл қорабында (кассеталарда) сақталады. Yлдiр арнаулы орындарда ашылады.

      709. Қойма iшiнде үлдiрдi тасымалдау үшiн доңғалағына резеңке кигiзiлген қол арбасы пайдаланылады. Қоймаға авто және электр көлiгiнiң кiруiне тыйым салынады.

      710. Атцетат негiзiнде дайындалған үлдiр нитро негiзiнде әзiрленген үлдiрден бөлек сақталады.

      711. Үлдiр сақталған қоймада шылым шегуге, ашық отты пайдалануға, кинофото жабдықтарын пайдалануға рұқсат етілмейдi.

49-тарау. Пиротехникалық құралдар

      712. Пиротехникалық құралдар қоймасы отқа төзiмдiлiгi кезiнде I дәрежелi жамылғысы жеңiл, өзге қоймалардан немесе өндiрiстiк үй-жайдан кемiнде 100м қашықтықта жеке тұрған ғимарат болуы тиiс.
      Қойма аймағы қоршалып, жалпақ жапырақты ағаш отырғызылады.

      713. Қойма iшi құрғақ, сору трубасы орнатылуы, терезелер тормен жабдықталған, терезенiң iшкi төсемi қаңылтырмен, қапталған болуы тиiс. Қос есiк салынады (сыртқысы темiрмен қапталған, iшкiсi торлы) сыртқа қарай ашылады. Электрмен жарықталған, шамдар қорғауыш қалпақпен жабылады, ажыратқыштар сыртта болады. Қоймалар орталықтанған бумен немесе сумен жылытылады.

      714. Пиротехникалық құралдар түбi ағаш жәшiктерде сақталады. Қатар мөлшерi: ұзыны - 5м, енi - 1,5м және биiктiгі 2м аспайды. Қатар аралығында жүрiп тұратын жолдың енi кемiнде 1,5м.

      715. Пиротехникалық құралдар қоймаларында шылым шегуге, өрт қаупi бар жұмыстар жүргiзуге, сондай-ақ пиротехникалық құралдарға детонация тудыратын жұмыс жасауға, ашық отты пайдалануға тыйым салынады. Қойманың сыртқы қабырғасына және кiретiн есiк сыртына: жарылу қауiпi бар, шылым шегуге, ашық от пайдалануға болмайды делiнген қауiптiлiк белгiлерi ілiнедi.

50-тарау. Қышқылдарға арналған қоймалар

      716. Қышқылдарды ыдысқа бiр даналап орауды жеке оқшауланған секцияларда немесе қалқалы жеке алаңдарда атқаруға рұқсат етiледi. Шөлмектерге күн сәулесi, жауын-шашын тимеуi керек. Органикалық және органикалық емес қышқылдарды бiр секцияға, сондай-ақ жертөледе басқа материалдармен бiрге қоюға болмайды. Органикалық қышқыл үшiн өрт қауіпсiздігі талаптары TTC және ЖМ қоймаларындағы талаптармен бiрдей.

      717. Қоймалардың сәкiсi қышқылға төзiмдi болуы тиiс. Қышқыл төгiле қалған жағдайда жуған су ағатын канал болуы шарт.

      718. Қышқыл құйылған шөлмектер бір топта 100-ден аспайтындай болып орналастырылуы тиіс; биiктiгi жағынан бiр қатар, енi бойынша 4 шөлмек қойылады. Топ аралығында кемiнде 1м жүрiп-тұратын орын қалдырылады.
      Шөлмектер тығыз оралып себетке немесе ағаш торға салынады; түбiне және жанына отқа төзiмдi қоспа сiңiрiлген сабан немесе жоңқа салынады.

      719. Қышқыл құйылған шөлмектердi тасымалдау арнаулы жабдықталған арбалармен (қол немесе механикалық) атқарылады, үстiне қышқылға төзiмдi жамылғы төселуi және ыдыс орналастыратын ұя болуы тиiс.

      720. Қышқылды қойма iшiнде бiр ыдыстан екiншiсiне құюға және ұсақ ыдысқа орауға рұқсат етiлмейдi.

      721. Қышқылды резервуарда сақтағанда мына талаптар қадағалануы қажет:
      1) сыйымдылық қышқылдың бұл түрiне шыдамды материалдан әзiрленуi;
      2) қышқылды бiр сыйымдылықтан екiншiсiне ауыстыру механикаландырылуы;
      3) құйып алу-құю құбырлары, өлшеу құралдары, насостар қышқылға төзiмдi материалдардан жасалуы;
      4) сыйымдылық қойылатын алаңқай өзге қоймалар мен өндiрiстiк корпустардан жырақта болуы.

      722. Қышқыл сақталатын қоймалар мен алаңқайларда қышқыл төгiле қалған жағдайда, оны жуатын су жолы, сондай-ақ бейтараптандыратын қоспа болуы тиiс.

51-тарау. Лак пен бояу сақтау орны (қоймалар)

      723. Әдетте лак пен бояу сақталатын орындар отқа төзiмдiлiгi кемiнде II дәрежелi бiр қабатты ғимараттарда орналастырылады, үй-жайлар бiр-бiрiнен жанбайтын қабырғалармен бөлiнедi.

      724. Лак пен бояу сақтау орны желдеткiшпен қамтамасыз етiлуi тиiс. Сорып алу жүйедегi желдеткiштер жарылысқа төзiмдi, электр қозғаушылары жарылыстан қорғалған болуы қажет.

      725. Лак пен бояу сақтау орындары тек электрмен жабдықталады. Бөлiп тастағыштар, ажыратқыштар, сақтағыштар сыртта орналастырылады.

      726. Лак бояу материалдары аты жазылған ақаусыз жабық ыдыстарда сақталады.

      727. Лак бояу материалдарын қоймаларда жанбайтын материалдардан жасалған сөрелер мен қатарларға орналастыруға рұқсат етiледi.

      728. Банкiлердi, бөшкелердi, бидондарды енi бойынша екi, ұзындығы бойынша 15 данадан асырмай орналастыру қажет, биiктiгi сөреде бiр қатардан артық болмауы тиiс, ал стеллажда араларына төсем салынып, екi қатардан қою ұсынылады.

      729. Олифа, өсiмдiк майы және лак талшық материалдардан оқшау сақталады.

      730. Өсiмдiк майы немесе олифа төгiлiп қалса, дереу тазалануы және төгiлген орын қорғашталуы қажет. Май мен олифа сiңген сүрту материалдары қоймадан шығаруға жатады.

      731. Олифа, май, лак және құрғақ бояуды бiр жерге сақтағанда әрқайсысына бөлек алаңша бөлiнуi тиiс.

      732. Ыдысты ашу және әзiрлеу (араластыру) операцияларын сақтау орнында жүргiзуге рұқсат етiлмейдi. Бұл мақсат үшiн ЛБМ құюға қолайлы оқшауланған үй-жай қарастырылуы тиiс.

      733. Тиеу-түсiру жұмыстары өте сақтықпен жүргiзiлуi қажет. ЛБМ ыдыстарын темiр iлмекпен тартуға, болат аспап пайдалануға, жерде сүйретуге, жоғарыдан тастауға рұқсат етiлмейдi. Лак пен бояуды қойма iшiнде тасымалдауға доңғалағына резина кигiзiлген қол арбаны пайдалануға рұқсат етiледi.

      734. Лак пен бояудан босаған металл бөшкелердiң қақпақтары жабылып, қоймадан кемiнде 50м жерде арнаулы бөлiнген алаңқайда сақталады.

      735. Темiр бөшкелер, бидондар және басқа ыдыстар арнаулы орындарды немесе өрт қауiпсiздiгi сақталған жеке жуу алаңдарында жуылады.

52-тарау. Жалпы талаптар

      736. Өрт шыға қалған жағдайда адамдардың қоғамдық ғимараттардағы өрт қауiпсiздiгi төмендегiдей қамтамасыз етiледi:
      1) өрт бола қалған жағдайда адамдарды тез эвакуациялауды жүзеге асыруға кепiлдiк беретiн ғимаратпен үймереттiң конструктивтiк-жоспарлық шешiмi;
      2) эвакуация жолы өтетiн жерлердi (холл, дәлiз, басқыш) әрлегенде жанатын материалдарды, сондай-ақ жануды жоғарыға қарай тез тарататын материалдарды қолдануға жол бермеу;
      3) эвакуация жолын және өрт сөндiру құралдары бар ғимаратты тұрақты түрде тиісті дәрежеде ұстау;
      4) мейманханалар мен жатақханаларда тұрушы адамдарды, мекемелер мен ұйымдар қызметкерлерiн өрт қауiпсiздiгiнiң негiзгi талаптарымен және өрт бола қалған жағдайда сақтық шараларын сақтау ережелерiмен таныстыру;
      5) жөндеу жұмыстарын жүргiзу, электр аспаптарын, электр қондырғыларын және жылу жүйелерiн пайдалануда сақтық шараларының жасалуын әкiмшiлiк тарапынан жүйелi түрде бақылап отыру;
      6) түтiннен қорғану жүйесiне жататын басқыш алаңы, дәлiз, тамбур және холл есiктерiнiң саңылаусыз жабылуын қамтамасыз ету, қондырғыларды ақаусыз дұрыс ұстау;
      7) шылым шегетiн арнаулы орын болу және тек бөлiнген жерге темекi тарту керек екендiгi туралы жолаушыларға дауыс зорайтқыш байланысы арқылы тұрақты хабарлап тұру.

      737. Адамдар көп келетiн ғимараттарда эвакуация жоспары жасалып, қызмет көрсететiн қызметшiлер және адамдарды эвакуация жөнiнде қорғаушылардың мiндеттерi бөлiнiп берiледi, өрт бола қалған жағдайда, сондай-ақ адамдарға эвакуация тәртiбi туралы хабарлайтын дыбыс зорайтқыш болуы көзделедi.

      738. Табиғи жарығы жоқ басқыштар мен дәлiздерге апаттық жарық орнатылады. Шығатын жерлерге жарық көрсеткiштерi қойылады. Жалпы дәлiзден басқышқа және сыртқа апаратын есiктерге құлып салуға әсте болмайды.

      739. Қоғамдық ғимараттарда эвакуациялық жолдарда "Шығу" деген жазу жасыл фонда ақ түспен жарықпен жазылады. Дәлiздерде, басқыш алаңында және есiктерде мемлекеттiк стандартқа сәйкес көрсеткiш белгiлер қойылады.

      740. Адам көп жиналатын ғимараттарда мыналарға тыйым салынады:
      1) дүкендер, шеберханалар, отқа қауiптi және тез тұтанатын материалдар қоймаларын орналастыруға;
      2) егер кiрiп-шығу жалпы басқыш алаңын оқшауланған жертөле мен цокольдық қабаттарда жанатын материалдар қоймаларын, шеберханалар салуға, сондай-ақ шаруашылық және отын сарайларын орналастыруға;
      3) терезелерге металл тор көздер орнатуға;
      4) эвакуация жолын әзiрлеуге жанатын материалдарды қолдануға.

53-тарау. Аэровокзалдар мен жолаушылар
ғимараттары

      741. Вокзалдардың күту залдарындағы барлық орындықтар бiр-бiрiмен жалғастырылып, еденге мықтап бекiтiледi.

      742. Аэровокзалдың қойма үймереттерi, жүк сақтау камералары мен киiм iлгiштерi жергiлiктi байқау пультi мен орталық бақылау пунктi авиациялық қауiпсiздiк қызметi сыртында жалғанған өрт-күзет дабылдағышымен жабдықталуы тиiс.

      743. Аэровокзалдардың күту залдарындағы мерзiмдiк баспасөздер, кәдесыйлар сататын дүңгiршектер жолаушыларды эвакуациялауға кедергi келтiрмейтiндей етiп салынуы қажет. Дүңгiршектердiң конструкциялық элементтерi жанбайтын материалдардан жасалады.

      744. Аэровокзалдағы барлық үй-жай мен жолаушылар ғимараттары осы Ережедегi 6-қосымшаға сәйкес норма бойынша өрт сөндiрудiң бiрiншi құралдарымен қамтамасыз етілуi тиiс.

      745. Аэровокзалдарда және жолаушылар ғимараттарында:
      1) тез тұтанатын және жанатын сұйықтықтар мен заттарды сақтауға және пайдалануға;
      2) түнгi уақытта басқыш алаңын, сондай-ақ жалпыға бiрдей пайдаланатын дәлiздердi жарықсыз қалдыруға;
      3) кассалар, материалдық құндылықтар сақталатын және басқа да режимдiк үй-жайлардан басқаларының терезесiне металл тор орнатуға тыйым салынады.

54-тарау. Мейманханалар

      746. Мейманханаларда өрт бола қалған жағдайда әкiмшiлiк-техникалық және қызмет көрсетушi қызметшiлердiң iс-әрекетiн белгiлейтiн нұсқау болуы тиiс. Нұсқау әкiмшi бөлмесiндегi көрнектi орынға iлiнедi. Әрбiр бөлмеде (нөмiрде) әркiмнiң өрт жағдайында әрекет ету естелiгi болуы қажет.

      747. Ғимараттар апат жағдайындағы жарықпен, ал қызмет көрсетушi кезекшi электр фонарымен қамтамасыз етiлуi тиiс.

      748. Тыйым салынады:
      1) нөмiрде электрмен қыздырылатын аспаптарды пайдалануға;
      2) түн кезiнде шығар есiктi, саты алаңын және жалпыға бiрдей пайдаланылатын дәлiздi жарықсыз қалдыруға.

55-тарау. Дәнекерлеу және отпен атқарылатын
жұмыстарды жүргiзу кезiнде өрт қауiпсiздiгiнiң талаптары

      749. Дәнекерлеу және отпен атқарылатын басқа да жұмыстар қазiргi заңға сәйкес жүргiзiлуi тиiс.

      750. Ереже бойынша, дәнекерлеу және отпен атқарылатын жұмыстар тұрақты, осы мақсатта арнайы жабдықталған үйлерде немесе өрт қауiпсiздiгi талаптарына сай келетiн ашық алаңдарда жүргiзiлуi қажет.
      Дәнекерлеу цехтары мен учаскелерi өрт қаупi бар өндiрiстiк үйлерден өртке қарсы қабырғалар арқылы оқшаулануы тиiс. Өрт қаупi жоқ цехтарда дәнекерлеу цехтарын биiктiгi кемiнде 2,5м болатын өртенбейтiн жақтаулармен (қалқандармен) қоршауға болады. Жанғыш материалдарды мұндай қоршауларға пайдалануға рұқсат етiлмейдi.
      Дәнекерлеу және отпен атқарылатын басқа да жұмыстар жүргiзiлетiн тұрақты орын Азаматтық авиация ұйымы басшысының бұйрығымен белгiленедi.

      751. Уақытша (бiр рет) дәнекерлеу және басқа да отпен атқарылатын жұмыстар жабдықтарды жөндеу немесе монтаждау мақсатында тiкелей үйлерде, өндiрiстiк үйлерде немесе Азаматтық авиация ұйымының аумағында жүргiзiледi.
      Уақытша (бiр рет) дәнекерлеу және басқа да отпен атқарылатын жұмыстарды ұйымдастыру және жүзеге асырудың тәртiбi ұйымның ерекшелiгi еске алына отырып азаматтық авиация ұйымы басшысының бұйрығымен белгiленедi. Онда мынадай шаралар көзделген:
      1) жұмысты рәсiмдеу және оны жүргiзу тәртiбi;
      2) дәнекерлеу басқа да отпен атқарылатын жұмыстар жүргiзуге рұқсат етiлмейтiн цехтар мен учаскелер;
      3) өрт және жарылу қаупi бар үйлерде отпен атқарылатын жұмыстарды жүргiзудiң тәртiбi;
      4) авиаұйымның өртке қарсы қызметiне жұмыстың басталуы мен аяқталғаны туралы хабарлап отыру;
      5) жұмыстың басталуы алдында және аяқталған кезеңiнде өртке қарсы жүзеге асырылған шаралардың орындалуын бақылау;
      6) өрт қауiпсiздiгi жұмыстарын қамтамасыз ететiн жауапты қызметкердi тағайындау;
      7) отпен атқарылатын жұмыстарды атқару кезiнде ацетилендi генераторларды, дәнекерлейтiн оттық лампаларды, электрмен дәнекерлеушi бензин-керосинмен жұмыс iстейтiн құралдарды және басқа да қондырғы жабдықтарды қауiпсiз пайдаланудың ережелерi.

      752. Үйлерде немесе аумақта дәнекерлеу және басқа да отпен атқарылатын жұмыстар жүргізу кезiнде құрылымдық бөлiмшелер (қызметтер, цехтар, қоймалар, учаскелер) басшылары мына шараларды жүзеге асыруы қажет:
      1) жұмыс жүргiзiліп жатқан орындарға бақылау жасау, жұмыс орындарын алғашқы қажеттi өрт сөндiргiш құралдармен жабдықтау және жұмыс орындарына жақын орналасқан отқа жанғыш құрылымдарды қорғау, қорғаушы экрандармен немесе дымқылдаушы сумен қамтамасыз етуi;
      2) өрт қауiпсiздiгiнiң шаралары жөнiнде тiкелей жұмыс атқарушыларға (дәнекерлеушiлер, газбен кесушiлер) нұсқау беру; жұмыс орындарын дайындау жөнiнде өртке қарсы шараларды анықтау;
      3) отпен атқарылатын жұмыстарға өрттен қорғау қызметiмен жазбаша рұқсат қағазын толтыру, қол қойғызу және келiсу (осы Ереженiң 7-қосымша), оның көшiрмесi авиаұйымның өртке қарсы шара жүргiзу бөлiмшелерiнде сақталады.
      Өрт қауiпсiздiгiне жауапты нысан басшысы немесе басқа лауазымды қызметкер уақытша отпен атқарылатын жұмыс жүргiзу орындары өз iстерiн аяқтағаннан кейiн 3-5 сағат iшiнде оны тексерiп шығуы тиiс.

      753. Авиаұйымның өртке қарсы шаралар жүргiзу қызметiнiң өкiлi мына жайларды бақылауға алуға мiндеттi:
      1) алдағы уақытта отпен атқарылатын жұмыс орнындағы өртке қарсы дайындалған шаралардың жайын тексеру және өрт қауiпсiздiгiне қосымша шаралар қажет болған жағдайда оларды отпен атқарылатын жұмысқа берiлген рұқсат қағазға қоса тiркеп жазу;
      2) өрт қауiпсiздiгi ережелерi бұзылған немесе өртке қарсы ұсыныстар орындалмаған жағдайда тыйым салу немесе отпен атқарылатын жұмыстарды дереу тоқтату;
      3) арнайы журналдарда бiр жолғы отпен атқарылған жұмыстар жөнiнде есеп жазу (осы Ереженiң 8-қосымшасы).

      754. Дәнекерлеу және басқа да отпен атқарылатын жұмыстарға - отпен атқарылатын жұмыстарды жүргiзуге қажеттi ацетилендi генераторларды, дәнекерлейтiн оттық лампаларды, бензин-керосинмен жұмыс iстейтiн құралдарды және басқа да қондырғы жабдықтарды қауiпсiз пайдаланудың, сондай-ақ өрт қауiпсiздiгiнiң ережелерiн орнықты бiлетiн адамдар жiберiледi. Бұл адамдардың (кәсiп иелерi) мамандық алғандары жөнiнде куәлiктерi және өрт қауiпсiздiгi техникасы жөнiндегi талондары болуы тиiс (осы Ережедегi 9-қосымша).

      755. Уақытша (бiр жолғы) отпен атқарылатын жұмыстарды жүргiзу рұқсаты тек жұмыс ауысымына ғана берiледi. Егер бiрнеше жұмыс ауысымы (күндер) бойы бiрыңғай отпен атқарылатын жұмыстар жүргiзiлетiн болса, онда әрбiр жұмыс ауысымында онан әрi жұмыс iстеу рұқсаты жұмыс орнын қарап тексеруден кейiн барып ұзартылып, бұл жөнiнде тиiстi қорытынды жазылып қойылады. Сәтсiздiк (апат) бола қалған жағдайда шұғыл атқарылатын дәнекерлеу жұмыстары жазба түрдегi рұқсатсыз-ақ цех (учаске) бастығының бақылауымен жүргiзілуi керек.

      756. Өрт және жарылыс қаупi бар жерлерде дәнекерлеу және басқа да отпен атқарылатын жұмыстар ерекше жағдай ретiнде және өрт-жарылыс қаупi бар бұйымдар мұқият жиыстырылғаннан соң, аппаратуралар мен үйдiң iшi тазаланғаннан кейiн, жарылыс қаупi бар шаң-тозаңдар мен заттарды, тез тұтанатын заттар мен жанар майларды және олардың буларын толық кетiргеннен соң ғана жүргiзiле бастайды. Мұндай үйлердi үнемi желдетiп отыру және ауа ортасының жайына мұқият бақылау орнату қажет.

      757. Iшiне сұйық отын, тез тұтанатын заттар мен жанар майлар, газ құйылатын сиымды ыдыстар дәнекерлеу жұмыстары жүргiзiлер алдында тазаланып, күйдiргiш өткiр сода салынған ыстық сумен жуылады, булап, кептiрiледi және ауа ортасы желдетiледi, сондай-ақ барлық коммуникациядан ажыратылады. Дәнекерлеу жұмыстары барлық есiк-тесiктер ашық жағдайда, үстеме ауаны үздiксiз беретiн желдеткiштiң толық iске қосылуы жағдайында жүргiзiлуi тиiс.

      758. Дәнекерлеу, кесу жұмыстарын жүргiзу кезiнде мына жағдайларға тыйым салынады:
      1) ақауы бар аппаратуралармен жұмыс iстеуге;
      2) жаңа сырланған құрылымдарды және сыры толық кеппеген бұйымдарды дәнекерлеуге және кесуге;
      3) майланған арнайы киiмдердi пайдалануға;
      4) дәнекерлеу кабиналарына киiмдердi, жанғыш сұйықтарды және басқа жанатын заттар мен материалдарды сақтауға;
      5) мамандық алғандары жөнiнде куәлiктерi және өрт қауiпсiздiгi жөнiнде талондары жоқ адамдарды (кәсiп иелерiн) жұмысқа жiберуге;
      6) электр сымдарына сығымдалған және сұйытылған газ толтырылған баллондар жанасуына жол беруге;
      7) жанатын және улы заттар, сондай-ақ сұйық және газ толтырылып, қысымда тұрған аппараттар мен коммуникацияларға, электр кернеуi бар аппараттарға дәнекерлеу және кесу жұмыстарын жүргiзуге.

      759. Дәнекерлеу және отпен атқарылатын басқа да жұмыстар азаматтық авиация ұйымдарының өртке қарсы қызметiмен Мемлекеттiк өртке қарсы қызмет органдары өкiлдерiнiң алғашқы талабы бойынша дереу тоқтатылуы тиiс.

56-тарау. Өртпен күрес кезiнде сумен жабдықтау

      760. Өрт сөндiру жабдықтары орнатылған су құбырының жүйелерi қажеттi су қысымын қамтамасыз етiп, есептi мөлшерде су жiберiп тұруы тиiс. Су қысымы жеткiлiксiз болған жағдайда су мөлшерiн арттырушы насостар орнатылуы қажет.
      Өртпен күреске қажеттi су крандары орнатылған су құбыры жүйелерiндегi учаскелердi уақытша бөлiп тастауға, сондай-ақ су қысымын қажеттi мөлшерден азайтуға бұл туралы ведомстволық өрттен қорғау және Мемлекеттiк өртке қарсы күрес қызметтерi хабарлауынан кейiн ғана рұқсат беріледi.

      761. Азаматтық авиация ұйымы аумағында су көзi, немесе оған жақын жерде табиғи су көздерi (өзен, көл, тоспа) болған жағдайда олар да жылдың кез-келген уақытында өрт сөндiру автомобильдерiн қоюға және су алуға мүмкiндiк туғызатын оларға қарай ыңғайлы кiрме жолдар мен пирстер салынуы қажет.

      762. Өрт сөндiруге қажеттi резервуарлардың, су қоймаларының, су құбырлары жүйелерiнiң, басқа да түрлi қондырғылардың ақаусыз болуын, түптеп келгенде өрт болған жағдайда мұның бәрiнiң үнемi дайын тұруын қамтамасыз ете алатындай тұрақты техникалық бақылау жүзеге асырылып отырылуы тиiс.

      763. Жөндеу жұмыстары жүргiзiлетiн немесе су құбырлары жүйелерiнiң учаскелерi бөлiнiп тасталған жағдайда, насос станциялары iстен шықса немесе, су қондырғылары ақаулы болса, сондай-ақ өрт сөндiру су қоймаларындағы су азайса дереу өрттен қорғау орындарына хабарлау керек.

      764. Өрт сөндiруге қажеттi су қоймасы мен резервуарға баратын кiрме жолдар кедергiсiз, әрдайым бос тұруы керек. Өртпен күреске қажеттi су краны жанында жарық арқылы сәулелендiретiн ПГ әрiптi индексi бар көрсеткiш белгi орнатылуы тиiс. Онда белгi көрсеткiш пен кранның ара қашықтығы, су құбырының iшкi диаметрi қанша екенi цифр тiлiмен айқын жазылуы қажет. Өрт сөндiруге қажеттi су қоймасы жанында жарық арқылы сәулелендiретiн ПВ әрiптi индексi бар көрсеткiш белгi орнатылуы керек. Оған қоса ондағы судың қоры қанша текше метр екенi цифр тiлiмен көрсетiлуi тиiс.

      765. Өртке қажеттi жер асты су крандарындағы құдық қақпақтары батпақтан, мұз бен қардан, ал тұрақ судан босатылуы керек. Қысқы кезеңде өрт крандарының қатып қалмауы үшiн жылытылып, ұсталуы тиiс.

      766. Өртпен күреске қажеттi су крандары, оның су шүмектерi кемiнде әр алты ай сайын техникалық қызмет көрсетуден өткiзiлiп су жiберу арқылы оның жұмыс сапасын айқындау және тексеру нәтижесiн арнайы журналға немесе жасалған актiге тiркеу қажет.

      767. Өртке қарсы қолданылатын iшкi су құбырының крандары 1,35м биiктiкте орнатылуы керек, су шашқыш шлангiлер мен ұңғылар (ствол) жинақталып, олар өртке арналған шкафтарға қойылуы тиiс. Шкафтардың есiктерiне ПК (өрт крандары) әрiптiк индексi жазылып, онда таяу маңдағы өрт сөндiру бөлiмдерiнiң реттiк саны және телефон нөмiрлерi көрсетiлуi қажет. Шкафтың сыртқы жағы қызыл түспен безендiрiлiп, нормативтiк техникалық құжаттарға сай келуi тиiс. Алты айда бiр рет өрт крандарын тексерiп, су жiберу шлангiлердi шиыршықтап жаңадан қайта орап тұру қажет.

      768. Мүмкiндiк болмаған немесе өртке қарсы күреске пайдаланылатын су құбырларының экономикалық мақсатқа сай келмеген жағдайда Азаматтық авиация аэродромдарының аумағында су сақталатын орындардың (cу қоймалары, резервуарлар) саны екеуден кем болмауы тиiс; олардың санының қаншалықты екенiне қарамастан әрбiр су сақтау орындарында өрт сөндiруге қажеттi судың жарты мөлшерi сақталуы қажет. Бұл ретте жер асты немесе өзен суларын өрт сөндiруге пайдалануға болады. Мұндай жағдайда жер асты суларының қоры өрт сөндiруге кепiлдi түрде жететiндей мөлшерде болуы тиiс.

      769. Ашық су қоймаларының су қоры құрылысы мына жайларды қамтамасыз етуi қажет:
      1) өрт сөндiруге кететiн су мөлшерiне сай келетiн сенiмдi су қорын жасау;
      2) суды лас нәрселерден алдын ала тазарту;
      3) су құйылатын құрылғылардың мұз және басқа жүзбелi заттар әсерiнен бүлiнуiнен сақтау және су тереңiнде пайда болатын кесек мұздардан тазартуға құрал-жабдықтар жинақтау.

      770. Су жинақтайтын құрылғылардағы өрт сөндiруге қажеттi қорда сақталатын су мөлшерiн толықтыруға кететiн ең көп уақыт мынадан аспауы керек:
      1) өндiрiсi өрт қаупi бар санатқа жатқызылатын А, Б, В, Г тобындағы ұйымдар үшiн 24 сағат;
      2) өндiрiсi өрт қаупi бар санатқа жатқызылатын Г және Д тобындағы ұйымдар үшiн 36 сағат.

      771. Ауа райы суық болып келетiн аудандардағы суды қысып ағызатын мұнара жылытылып тұруы тиiс. Жылыту үшiн су ысытқыш немесе бу айдайтын тетiктердi пайдалануға болады. Егер мұнара - су түтiктерi құрылғыларын қамтамасыз ететiн қозғаушы күш болатын болса, онда жылыту мөлшерi барлық аудандарда мiндеттi түрде температура 0 С градустан төмен ұсталуы керек.

      772. Өрт сөндiру насос стансасы үйлерiнде өртке қарсы күрес кезiнде сумен жабдықтаудың жалпы сызбасы, су түтiктерi құрылғыларының сызбалары, сондай-ақ оларды пайдалану жөнiндегi нұсқаулар iлiнiп қойылуы қажет. Әрбiр ысырмаларда және өрт сөндiру насостарында олардың қандай мақсатқа пайдаланылатындықтары туралы белгi болуы тиiс.

      773. Әрбiр насос стансасының Азаматтық авиация немесе қала ұйымдарындағы өрттен қорғау қызметiмен хабарласатын телефон немесе сигнал беру байланысы болу керек.

      774. Су насосы стансасындағы барлық өрт сөндiру насостары үнемi пайдалануға даярлық қалпында болуы және оның әрдайым талап деңгейiндегi қысым мөлшерiнде тұруы үшiн кемiнде әр 10 күн сайын тексерiлiп, журналға тиiсiнше қорытынды жазылып отырылуы тиiс.

8-Бөлiм
Өрт сөндiрудiң алғашқы құрал-жабдықтары.
Өрт кезiнде әкiмшiлiктiң, жұмысшылар мен қызметшiлердiң
iс-қимылы

57-тарау. Өрт сөндiрудiң алғашқы құрал-жабдықтары

      775. Азаматтық авиация ұйымдарының барлық өндiрiстiк, қойма, қосалқы және әкiмшiлiк үйлерi мен ғимараттары, сондай-ақ жеке үйлер мен технологиялық қондырғылар отты өшiргiштер; өрт сөндiру құралдары (су толтырылған күбi, өртке қажеттi шелектер, асбест маталар, немесе киiздер, құм толтырылған жәшiктер және күректер); өрт сөндiру жабдықтары (iлгектi бақан, сүймен, балта, тор көздердi кесетiн қайшы) сияқты алғашқы өрт сөндiру құрал-жабдықтарымен қамтамасыз етiлуi тиiс. Бұлар шамалы тұтана бастаған жерлердi, сондай-ақ өрт ендi қаулай бастаған тұсты қоршап, өшiрiп тастауға пайдаланылады. Құм болмаған кезде оның орнын кальцийленген сода жергiлiктi отқа жанбайтын сусымалы материалдар алмастыра алады.
      Пайдаланылатын асбест маталар мен киiздердiң көлемi 1x1м, ал тез тұтанатын заттар мен жанар майлар сақталатын орындарда қолданылатын бұл материалдардың көлемi - 2x1,5м немесе 2х2м болуы керек.

      776. Өндiрiстiк және қоймалық үйлер мен ғимараттарда және Азаматтық авиация ұйымдарының аумағында құрамында 2 көбiктi өрт сөндiргiш, 1 көмiр қышқылды өрт сөндiргiш, құм толтырылып, күрек қойылған 1 жәшiк, 1 асбест маталы және киiздi төсем, 1 сүймен, 3 iлгектi бақан, 2 балта сияқты өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарының жиынтығы бар арнайы өрт қалқаны қойылуы керек. Нормаға сәйкестендiрiлiп, бұған қосымша су толтырылған күбiлер және шелектер әзiрлiкте тұрады. Өрт қалқандары үйдiң iшiндегi көрнекi әрi тез алуға болатындай жерлерге, мүмкiндiгiне қарай үйдiң шыға берiсiне жақын орынға жинақталуы тиiс. Ұйым аумағындағы өрт қалқандары бiр қалқанның өзi 5000 шаршы метр жердi қамти алатындай есеппен реттеледi. Өрт сөндiрудiң алғашқы құрал-жабдықтары және өрт қалқандары Мемлекеттiк стандарт талабына сай келетiн түспен боялуы қажет.

      777. Ауалы-көбiктi өрт сөндiргiштер "ОВП-5", "OBП-10", "OBП-100" кернеулi электр жабдықтарын және суға араласқан заттарды есептегенде, жанғыш қатты және сұйық заттардың барлық түрiнде жаңа басталған өрттi өшiруге арналған. Көмiр қышқылды өрт сөндiргiштер әртүрлі заттарда жаңа басталған өрттi, сондай-ақ кернеуi 1000 В болатын электр қондырғыларындағы отты өшiруге лайықталған. Ал ұнтақты өрт сөндiргiштер тез тұтанатын сұйық зат және жанармайларды, қатты материалдар мен газдардағы кернеуi 1000 В болатын электр қондырғыларындағы отты өшiре алады.

      778. Өрт сөндiрушi құралдарды орналастыру, қызмет көрсету және қолдану тәртiбi дайындаушы заводтың нұсқауларына, сондай-ақ төмендегi талаптарға сәйкес келуi керек:
      1) галлоидкөмiрқышқылы қоспаларымен қосылған заряды бар өрт сөндiргiштердi көлемi ең кемiнде 15 шаршы метр болатын желдетiлмеген үйде сақтауға және қолдануға болмайды;
      2) өрт сөндiретiн құралды үй қуысына қоюдан басқа жағдайда, атап айтқанда өрт сөндiрiлiп жатқан үйден адамдар басқа жерге көшiрілген кезде, олардың жолына орнатуға тыйым салынады;
      3) өрт сөндiргiш құрал еден деңгейiнен биiктiгiн 1,5м асырмай және есiктiң ашылуы кезiндегi оның шеткi жағынан есептегенде 1,2м қашықтықта орналастырылуы қажет;
      4) өрт сөндiргiш құрал орналастырылатын шкафтың немесе тумбаның жасалу пiшiнi мен сыртқы көрiнiсi оның iшiнде сақталған өрт сөндiргiштiң түрiн жай көзбен анықтауға мүмкiндiк туғызатындай болуы керек;
      5) өрт сөндiргiш құралды қойғанда оның корпусындағы нұсқаулық жазулар айқын көрiнетiндей етіп орналастырy қажет.

      779. Өрт сөндiргiш құралдарды үнемi даярлық қалпында ұстау және олардың пайдалану қауiпсiздiгiн сақтау мақсатында мыналар қажет:
      1) көмiр қышқылды өрт сөндiргiштер олардың салмағын өлшеу арқылы 3 айда бiр рет тексеріледi. Ол кемiген жағдайда қайта зарядталады. Бұл өрт сөндiргiш құралдардың баллондары әр 5 жыл сайын куәләндырылып отырылады;
      2) ұнтақты өрт сөндiргiштердiң өрт сөндiру сапасы жылына 1 рет тексерiледi; олардың корпусының мықтылығы және материалының тығыздығы гидравликалық қысыммен сынақтан өтедi.

      780. Өрт сөндiретiн алғашқы пайдаланылатын құралдарды Азаматтық авиация ұйымдарының шаруашылық органдары алып, құрылымдық бөлiмше (қызметтер, бөлiмдер, қоймалар, цехтар, мейманханалар) басшысының материалдық жауапкершiлiгiне берiледi.
      Құрылымдық бөлiмше басшысы өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарын ұқыптап ұстап, қатаң тәртiппен тиянақты пайдалану iсiн бақылайды. Өрт сөндiргiш құралдардың қолды болып ұрланғаны үшiн, оларды дұрыс жағдайда сақтамағаны немесе қажеттi-қажетсiз жерге бей-берекет қолданғаны үшiн құрылымдық бөлiмшелердiң басшылары және осы iске тiкелей кiнәлi адамдар Қазақстан Республикасының тиiстi заң  актiлерiне сәйкес тәртiптiк және материалдық жауапкершiлiкке тартылады.
      Өрт сөндiрудiң бастапқы құралдарын толықтыру және оларды қайта зарядтау iсiн Азаматтық авиация * ұйымдарының шаруашылық органдары арқылы құрылымдық бөлiмше басшысы ұйымдастырады. РТЖБП нысандары үшiн газбен жұмыс iстейтiн өрт өндiргiштердi зарядтау АТБ жанында жұмыс iстейтiн ұшақтардың өрт сөндiргiш құралдарын зарядтайтыны жөнiндегi учаскелер базасында жүргiзiледi.
      Барлық нысандағы өрт сөндiргiш алғашқы құралдарын сақталуына және олардың iс-қимылға дайындығына бақылауды Азаматтық авиация ұйымының өртке қарсы күрес қызметiнiң бастығы жүзеге асырады.

58-тарау. Өрт сөндiрудің алғашқы құралдарының қажеттi
мөлшерiн анықтау

      781. Өрт сөндiруге қажеттi құралдардың аса қажеттiлерi мен түрлерiн анықтау кезiнде жанғыш заттардың физикалық-химиялық және өртке қауiптi қасиеттерiн, олардың от сөндiргiш заттарға қатысын, сол сияқты өндiрiстiк үйлердiң көлемiн, ашық алаңдар мен қондырғыларды есепке алу қажет. АА нысандарындағы қажеттi алғашқы өрт сөндiру құралдарының нормасы 7-қосымшада көрсетілген.

      782. Асбест полотно, қылшық жүннен жасалған маталар және көлемi 1x1 метрден кем емес тиiс киiз шамалы өрт ошағын сөндiруге арналған. Тез тұтанатын заттар және жанар майлар қолданылатын және сақталатын орындарда полотно көлемi ұлғайтылуы керек (2х1,5; 2х2м).

      783. Қазiргi нормативтi техникалық құжаттарға сәйкес су сақталатын құбырлардың сыйымдылығы 0,2 текше метрден кем болмауы керек және шелектер жинақталуы қажет; сыйымдылығы 0,5; 1,0 және 3 текше метр құм салынатын жәшiктер және күректер жинақталуы керек.

      784. Өрт стендiсiнiң конструкциясына енетiн құм салып қоятын ыдыстың сиымдылығы кемiнде 0,1 текше метр болу тиiс. Жәшiктiң жасалу құрылымы одан құм алуды оңайлатуы қамтамасыз етуi қажет.

      785. Технологиялық жабдықтарды от өшiргiштермен қамту осы жабдыққа қойылатын техникалық шарт талабына немесе өрт қауiпсiздiгiнiң тиiстi ережелерiне сай жүзеге асырылады.

      786. Шетелдiк жабдықтарды өрт сөндiргiштермен жинақтау оны жеткiзiп берушi келiсiмiнiң шартына сай жүргiзiледi.

      787. Өрт сөндiргiштiң түрiн (жылжымалы немесе қолмен алып жүретiн) iрiктеп алу өрт ошағының көлемiне байланысты болады. Егер оның көлемi айтарлықтай үлкен болса, онда жылжымалы өрт сөндiргiштi пайдалану ұсынылады.

      788. Өрт сөндiргіштi пайдаланудың температуралық шегiне сай iрiктелген кезде үйдiң және құрылыстың климаттық жағдайда пайдаланылуын ескеру қажет.

      789. Егер түйдектелген өрт ошағы болса, онда қолданылуға жан-жақты өрт сөндiргiштi iрiктеп алған жөн.

      790. Қоғамдық үйлер мен ғимараттардың әр қабатында кемiнде екi қолмен пайдаланылатын өрт сөндiргiш тұруы керек.

      791. Д категориясына жататын үйлердiң көлемi 100 шаршы метрден аспайтын болса, өрт сөндiргiштермен жарақтандырылмайды.

      792. Өрт сөндiргiштер ұйымдардан зарядтауға жiберiлсе, олардың орны сол мөлшерде толықтырылуы керек.

      793. Электрмен есептеу машиналары үйiн, телефон станцияларын, мұражай, мұрағаттарды өрттен сақтау кезiнде өрт сөндiретiн заттардың қорғалатын жабдықтармен, бұйымдармен, материалдармен өзара әрекеттестiк ерекшелiктерiн есепке алу керек. Ол үйлердi көмiрқышқылды өрт сөндiргiштермен жабдықтау ұсынылады.

      794. Автоматты стационарлы қондырғыларымен жабдықталған үйлер, есептеу қорытындысына қарап 50 пайыз өрт сөндiргiштермен қамтамасыз етiледi.

      795. Өрт шығу мүмкiн жерден өрт сөндiргiш орнатылатын орынға дейiнгi қашықтық қоғамдық үйлер мен ғимараттар үшiн 20м-ден аспауы тиiс; А, Б және В категориялы үйлер үшiн 30м; Г категориялы үйлер үшiн 40 м; Д категориясына жататындар үшін 70м.
      Өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарын өндiрiстiк үйлерге және өндiрiс ұйымдары аумағына орнату үшiн, ереже бойынша, мына мөлшерде жиынтығы бар өрт қалқанын орнату қажет: ұнтақты өрт сөндiргiш-2, көмiрқышқылды өрт сөндiргiш-1, құм салынған жәшiк-1, тығыз полотно (киiз, брезент)-1, сүймендер-2, iлгектi бақан-3, балта-2. Өндiрiс ұйымдарының аумақтарына әр 5000 шаршы метр есебiнде бiр өрт қалқаны орнатылады.

      796. Электрпульттер мен резервуар арматуралар өртенген жағдайда қолмен атқарылатын көмiрқышқылды немесе ұнтақты өрт сөндiргiш қолданылуы қажет.

      797. Автомобильдерге май құю станциялары әрқайсысының сыйымдылығы кемiнде 100л болатын екi ораулы - көбiктi өрт сөндiргiштермен қамтамасыз етiлуi тиiс. Бұл май құю станциясы алаңының бет жағын түгел қамтуға жетедi.
      Сонымен қатар автомобильдерге май құю станциялары мынадай есепте өрт сөндiрудiң жылжымалы алғашқы құралдарымен жарақталуы керек.
      4 жанармай тарату колонкасы бар май құю алаңында май құйылып жатқан техниканы өшiру үшiн 2 жылжымалы ұнтақты өрт сөндiргiш (әрқайсының сыйымдылығы кемiнде 50л болатын), 1 ауалы-көбiктi өрт сөндiргiш (сыйымдылығы кемiнде 10л болатын) және 1 ұнтақты өрт сөндiргiш орнатылуы қажет.
      4-тен, 8-ге дейiн май тарату колонкасы бар май құю алаңында май құйылып жатқан техникаларды өшiру үшiн 2 жылжымалы ұнтақты өрт сөндiргiш (әрқайсысынының сыйымдылығы кемiнде 50 л болатын) 2 ауалы-көбiктi өрт сөндiргiш (сыйымдылығы кемiнде 10л болатын) және 2 ұнтақты өрт сөндiргiш (сыйымдылығы 5л) қойылуы керек. Өрт сөндiргiштер май құю алаңынан оқшау жерге орнатылуы қажет.
      Әрбiр май құю алаңында автоцистерна үшiн автоцистернаны сөндiруге (әрқайсысының сыйымдылығы 50л болатын) екi жылжымалы ұнтақты өрт сөндiргiш қолданылады. Егер автомобильдерге май құю станциясында осындай өрт сөндiргiштер бар болса, онда бұл жерге қосымша өрт сөндiргiштер жiберу көзделмеген.

      798. Жылжымалы май құю станциялары сыйымдылығы 10л бiр ауалы-көбiктi және сыйымдылығы 5л ұнтақты өрт сөндiргiшпен жарақталуы тиiс.

      799. Өрт сөндiргiштердi орналастыратын орындар тиiстi сiлтеме белгiлерiмен көрсетiлуi тиiс.

59-тарау. Әкiмшiлiктiң, жұмысшылар мен
қызметшiлердiң өрт кезiндегi iс-қимылы

      800. Өрт шыға қалған жағдайда нысан, цех, учаске әкiмшiлiктерiнiң, өртке қарсы күрес қызметiнiң iс-қимылы бiрiншi кезекте адамдардың қауiпсiздiгi мен басқа жерге көшiрiлуiн қамтамасыз етуге бағытталуы тиiс.

      801. Өрттi немесе заттардың жаңа бастауын байқаған әрбiр жұмысшы мен қызметшi Қазақстан Республикасының "Өрт қауiпсiздiгi туралы" Заңына сәйкес мына жайларды орындауға тиiс:
      1) бұл туралы ұйымның өртке қарсы күрес қызметiне, ал ол бұл маңда жоқ болса онда қалалық (поселкелiк) өртке қарсы күрес қызметiне дереу хабарлау;
      2) қолда бар өрт сөндiргiш құралдармен (өрт сөндiргiш, iшкi өрт краны, стационарлық қондырғы) өрт ошағын өшiруге кiрiсу;
      3) цех, ауысым, учаске, қойма бастықтарына хабарлау және өрт шыққан орынға шақыру жөнiндегi шараларды жүзеге асыру.

      802. Өрт шыққан жерге келген цех, ауысым, учаске бастықтары немесе басқа да құрамды басқаратын лауазымды адамдар төмендегi жайларды орындауға тиiс:
      1) өртке қарсы күрес қызметi шақырылды ма, соны тексеру;
      2) азаматтық авиация ұйымдарының басшысына өрт туралы хабарлау;
      3) өртке қарсы күрес бөлiмшелерi келiп жеткенге дейiн өрт сөндiру қимылына басшылық жасау;
      4) өрт сөндiру бөлiмшелерiн қарсы алу үшiн кiрме жолдармен су көздерiнiң орналасқан жерлерiн жақсы бiлетiн адам бөлу;
      5) өрт сөндiрудiң автоматтық (стационарлық) жүйелерiнiң iске қосылуын тексеру;
      6) жұмысты тоқтатып, өрт сөндiруге қатыспайтын барлық жұмысшылар мен қызметшiлердi қауiпсiз жерге жiберу;
      7) адамдардың өмiрiне қауiп төнген жағдайда оларды құтқару үшiн барлық күш пен құрал-жабдықты соған жұмылдыру;
      8) қажет жағдайда газ қаупiнен құтқаратын қызметтi, медициналық және басқа апат қызметтерiн шақыру;
      9) қажет болған жағдайда электр энергиясын бөлiп тастау, тасымалдаушы құрылғыларды, агрегаттар мен аппараттарды тоқтату, газ, бу және су коммуникацияларын жабу, желдеткiш жүйелердi тоқтату, түтiннен тазартатын жүйелердi iске қосу және өрттi сөндiру, өрттiң өрiс алуын жоюға жол ашатын басқа да шараларды жүзеге асыру.

      803. Өртке қарсы күрес қызметi бөлiмшелерi келгеннен кейiн өрт сөндiру iсiне басшылық жасаған Азаматтық авиация ұйымының өкiлi өртке қарсы күрес қызметi бөлiмшелерiнiң жетекшi бастығына өрт туралы қажеттi мәлiметтердi, оны өшiруге бағытталған шаралар, сондай-ақ өрт сөндiрумен айналысып жатқан адамдар жайында хабарлауға тиiс.
      Азаматтық авиация ұйымдары нысандарындағы өрт жайындағы есеп Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1999 жылғы 23 шiлдедегi N 1053 қаулысымен бекiтілген заң күшi бар "Қазақстан Республикасы территориясында өрттер мен олардың салдарының мемлекеттiк ережесiне" сәйкес жүргiзiледi (одан әрi - өрт есебi Ережесi).

60-тарау. Өрт кезiнде аман қалған құндылықтардың
көлемiн анықтау

      804. Азаматтық авиация ұйымдары мен азаматтардың негiзгi қорлары, құрылымдары, басқа да мүлiктерi өрт аймағында болса, өрттен кейiн оның бәрi аман қалған болып есептеледi және бастапқы мақсатта қолданылады.

      805. Өрт болған аймақ былайша анықталады:
      өртке қарсы шектеулi тосқауылдар көлемiмен немесе стационарлық қорғалған автоматтандырылған өрт сөндiру қондырғыларымен;
      ғимараттың өртке қарсы бөлiмшесiнiң көлемiмен;
      өртке қарсы тосқауылдар, бөлiкшер (секциялар) жоқ болған жағдайда шектеулi қайта жабулар және сыртқы негiзгi қабырғалардың көлемiмен.

      806. Өрт басқа әуе кемелерiне, ғимаратқа, құрылысқа жайылған жағдайда аман қалған мүлiк құны сол тұрған орындағы қалпымен анықталады.

      807. Өрт кезiнде өрт болған аймақтан жеткiзiлген экипаж мүшелерi, аңдар мен құстар, адамдар бәрi аман қалған, құтқарылған болып есептеледi.

      808. Өрттен аман қалған негізгi қорлар, құрылыстар, азаматтар мен ұйымдардың басқа да мүлiктерiнiң құны. Өрттi есептеу ережелерiнiң үшiншi бөлiмiнде көрсетiлгендей келтiрiлген залалдарды анықтау жөнiндегi ережеге сәйкес анықталады (1-қосымша).

      809. Азаматтық авиация ұйымдарының, азаматтардың өрт залалдандырған негiзгi қорлары, басқа да мүлiктерi құтқарылған болып есептеледi. Мұндай жағдайда құтқарылған мүлік құны зақымданған материалдық құндылықтар шығынын өтеу есебiмен анықталады.
      Мүлде өртенiп кеткен мүлiк мөлшерi анықталмайды.

9-Бөлiм.
Авиахимиялық жұмыстардағы өрт қауiпсiздiгiнiң талаптары

61-тарау. Сұйық химикаттарды дайындау

      810. Сұйық химикаттарды дайындау жұмыстары арнайы бөлiнген алаңдарда - ерiтiндi тораптарында, металл немесе бетон ыдыстарда жүргiзiледi.

      811. Ерiтiндi тораптары алаңының одан 20м. қашықтықта орналасқан, сұйықтық ағынының жинақтаушы шұңқырларға құйылуын қамтамасыз ететiн жасанды ылди төсенiшi болуы тиiс.

      812. Дайындау барысында жанғыш газ бөлiнетiн химикат ерiтiндiлерiн бетi ашық ыдыстарда әзiрлеу қажет.

      813. Ерiтiндiлер әзiрлеу үшiн дәрi-дәрмектердi (препараттарды) май негiзiнде ыдыстан резервуарға айдауға пайдаланылатын механизация құралдары қазiргi нормативтi техникалық құжаттарға сай жабдықталуы тиiс. Сондай-ақ Д-300-HШ-46 түрiндегi сериялы тиегiш те пайдаланылуы мүмкiн.

      814. Май негiзiнде дәрi-дәрмек салынған (құйылған) күбiлер немесе кеспектердiң қақпақтары арнайы гайка кiлттерiмен ашылуы қажет. Олардың қақпақтарын балғамен немесе ұшқын шығаратын басқа да құралдармен ашуға тыйым салынады.

      815. Жанғыш сұйық химикаттар (карбофос, рацифон, метафос, кельтан, пропанид және басқалары) құйылған күбiлер мен кеспектердi түсiру және қатарластыра қою жұмысы өте сақ, мiндеттi түрде тығындалған күйiнде бiр-бiріне соқтықтырылмай атқарылуы тиiс.

      816. Босаған ыдыстарды арнайы бөлiнген алаңға қатарластыра қою қажет. Алаң қураған шөптерден және басқа жанғыш материалдардан тазартылуы тиiс. Ал абайсызда алаңға сұйықтық төгіле қалған жағдайда, ол дереу тазартылып оған кебу құм төселуi керек.

62-тарау. Сусымалы химикаттарды әзiрлеу

      817. Сусымалы химикаттар әзiрленетiн алаңдардың жасанды жабындылары болуы тиiс, оларды сондай-ақ шөп-шаламнан және жанғыш қоқыстардан тазартылған жай жерлерде де әзiрлеуге рұқсат етiледi.

      818. Алаң үнемі ыдыстардан тазартылып отырылуы, ал жұмыс аяқталғаннан кейiн олар химикаттардан тазартылуы тиiс. Алаңдағы химикаттар мөлшерi бiр күндiк қажеттiлiктен аспауы керек.

      819. Химикаттарды әзiрлеу үшiн тек ақауы жоқ механизация құралдары пайдаланылады. Iштен жанатын двигательден ешқандай май және жанармай ақпауы қажет.

      820. Нығыздалып қалған минералды тыңайтқыштарды, соның iшiнде аммиак селитрасын майдалап үгiту iсiн ИСУ-4 және АИР-20 типтi машиналармен немесе арнайы құрал-жабдықтармен атқару ұсынылады. Аммиак селитрасын ұшқын шығаратын жабдықтармен майдалап үгiтуге тыйым салынады.

63-тарау. Жүк тиеу алаңында орналастыру және жабдықтау
кезiнде өрт қауіпсiздiгін сақтау шаралары

      821. Әуе кемелерiне арналған тиеу алаңы нормаға сәйкес өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарымен толықтырылуы керек.

      822. Өрт қаупi бар химикаттармен жұмыс кезiнде (аммиак селитрасы, магний хлораты, байытылған түрдегi май препараттары немесе олардың дизель отынындағы ерiтiндiсi және басқа мұнай өнiмдерi) алаңға "Өрт қаупi бар" деген жазу жазылған тақтайша орнатылады. Темекi шегу үшiн тиеу алаңынан 100м қашықтықта арнайы орын бөлiнiп, мұнда "Темекi шегу орны" деген жазу бар тақтайша iлiнедi.

      823. Улы химикаттар мен тыңайтқыштардың өрт қаупi бар қасиеттерi бiр болғандықтан оларды араластыра сақтауға жол берiледi (11 қосымшаны қараңыз).

      824. Тиеу алаңындағы химикаттар күн сәулесiнiң әсерiнен қорғалуы тиiс.

      825. Тиеу алаңында өрт шыға қалған жағдайда мына шараларды iске асыру қажет:
      1) таяу маңдағы елдi-мекеннен өртке қарсы күрес қызметiн шақыру;
      2) өртке қарсы күрес қызметi бөлiмшелерiнiң келуiн күтпей-ақ адамдар мен материалдық құндылықтарды қорғау жолында барлық шараны жүзеге асыру;
      3) өрт сөндiрудiң қолда бар құралдарын шұғыл қолдану;
      4) күкiрт, май, мұнай өнiмдерi жаңа бастаса ұйытқыған ауадан қалқалаған жөн. Мұндайда құм, су өтпейтiн қалың кенеп, қаптарды пайдалану ұсынылады. Өрттiң қаулап жанған ортасын (мысалы қапталған селитра жанып жатса) тоқтату үшiн iлгектi бақанмен қаптарды тартып жыртып, iле-шала от сөндiргiштi және суды пайдаланған дұрыс.

64-тарау. Әуе кемесiне химиялық заттарды тиеу (толтыру)
кезiндегі өрт қауiпсiздiгi шаралары

      826. Әуе кемесiне аммиак селитрасын тиеу тек механикаландырылған құралдар (ПСМ-30, ЗУН-1,5) көмегiмен жүзеге асырылуы тиiс.

      827. Май негiзiнде дәрi-дәрмектердi (препараттарды) құю iсi құю құралдары көмегiмен жүргiзiлуi қажет. Дәрi-дәрмектердi қолмен толтыруға тыйым салынады.

      828. Әуе кемесiн май негiзiнде дәрi-дәрмектермен толтыру тек оларды желiге қосқаннан кейiн ғана жүргiзiле бастайды, себебi осыдан кейiн әуе кемесiне және жүк тиегiштен статикалық электрдi алып тастау қамтамасыз етіледi.

      829. Әуе кемесiнiң май негiзiндегi препаратпен жұмыс iстеуi алдында қазiргi заңға сәйкес бактардың дренаж құбырларына химикаттар үшiн оттан бөгегiштер орнатылуы тиiс.

      830. Әуе кемесi химикаттары багiнiң люк термо қабығы мен қақпағы ешқандай бүлiнбеуi қажет.

      831. Әуе кемесiне химикаттар салу немесе тиеу авиатехника жетекшiлiгiмен жүргiзiледi, ол әуе кемесi жанында тұруы керек және оған химикаттар салыну (тиелу) жағдайы бақылауда болуы тиiс.

      832. Әуе кемесiнiң химикаттар салынғаннан (тиелгеннен) кейiн оның жоғарғы жағына кездейсоқ шашылған немесе төгілген дәрi-дәрмектер жиналып алынады.

      833. Тиеу құралдары тұратын, пайдаланылған май жинақталған, жанар май құйылатын және тындырылатын орын тиiстi жазуы бар тақтайшамен қамтамасыз етiлуi тиiс.

      834. Май негiзiндегi аммиак селитрасы мен дәрi-дәрмектердi (препарат) әзiрлеу, араластыру, тиеу және тасымалдауға пайдаланылатын механизация құралдары жұмыс аяқталғаннан кейiн химиялық заттардың қалдықтарынан тазартуы қажет.

65-тарау. Ұшуға дайындық және оны орындау
кезiндегi өрт қауiпсiздiгiнiң шаралары

      835. Авиациялық қолдануға рұқсат етілмеген ұшақтардың химикат тиеп ұшуына тыйым салынады.

      836. Химикаттардың төгiлуiн анықтау мақсатында ұшар алдындағы және ұшып барғаннан кейiн техникалық қызмет көрсетуде ауыл шаруашылығы аппаратураларына тексеру жүргiзу керек.

      837. Ұшу кезiнде өрт шыға қалған жағдайда ауыл шаруашылығы аппаратураларын ажыратып, жерге қонып және өрттi сөндiру үшiн барлық шараны қолдану қажет.

66-тарау. Әуе кемесiн жуу және газдан тазарту
кезiндегі өрт қауiпсiздігін сақтау шаралары

      838. Әуе кемесiн және оның ауыл шаруашылығы аппаратураларын жуу және газдан тазарту iстерiн жұмыс аяқталғаннан кейiн газдан тазарту алаңында жуу - газдан тазарту құралдарының көмегiмен атқарған жөн.

      839. Газдан тазарту алаңы аэродром аумағында химикаттарды дайындау және сақтау орнынан кемiнде 50м қашықтықта орналасуы тиiс.

      840. Жұмыста бiр химикаттан екiншiсiне ауысқан кезде оның iшiнде аммиак және натрий селитрасымен жұмыстан күкiрт дәрiсiне, майлы дәрi-дәрмектерден (препарат) магний хлоратына ауысқанда бак, мөлшерлеушi тетiк, тозаңдату және бүрку аппараттары мұқият тазартылуы керек. Өйткенi бұл қосылыстар бiр-бiрiмен сиыспайды және өртке қауiптi болып келедi.

      841. Жуу-газдан тазарту қондырғысы өрт сөндiру мақсатына бейiмделуi керек және өрт ұңғыларымен (ствол) және шлангылерiмен толықтырылуы қажет.

      842. Әуе кемесiн тазарту (жуу) басталар алдында ол жерге қосылуы тиiс.

      843. Химиялық заттар мен материалдарды сақтау, улы химикаттарды өртке қауiптiлiгi дәрежесiне қарай бөлу және улы химикаттардың бiр-бiрiне сиысу жағдайы осы Ережедегi 11, 12 қосымшада көрсетiлген.

Қазақстан Республикасы    
Азаматтық авиациясындағы   
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
1-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

Азаматтық авиация ұйымдарындағы
өрт-техникалық комиссиялары туралы ереже

Жалпы ереже

      1. Өндiрiс ұйымдарының жұмысшылары, қызметшiлерi және инженер-техникалық қызметкерлерiнiң қалың бұқарасын өртке қарсы профилактикалық шаралар жүргiзуге және өрттен сақтау жолындағы белсендi күреске тарту мақсатында азаматтық авиация ұйымдарында өрт-техникалық комиссия құрылады.

      2. Өрт-техникалық комиссия азаматтық авиация ұйымдарының қызметкерлерiнен құрылады.
      Комиссия азаматтық авиация басшысының бұйрығымен белгіленедi (тағайындалады), оның құрамына өртке қарсы күрес қызметiнiң бас инженерi (төрағасы), бастығы, инженер-техник қызметкерлерi - энергетик, технолог, механик, техника қауiпсiздiгi инженерi, сумен жабдықтау маманы және азаматтық авиация ұйымы басшысының ұйғарымы бойынша басқа да қызметкерлер енедi.

      3. Өрт-техникалық комиссиясы өзiнiң практикалық жұмысында Мемлекеттiк өрттi бақылаудың жергiлiктi органдарымен тұрақты байланыс жасауы тиiс.

Өрт-техникалық комиссиясы жұмысының
тәртiбi және негiзгi мiндеттерi

      4. Өрт-техникалық комиссиясының негiзгi мiндеттерiне мыналар жатады:
      1) өндiрiстiң технологиялық процестерiнде, агрегаттар, қондырғылар жұмысында, лабораториялар, шеберханалар, қоймалар, базалар түптiң түбiнде өрттiң шығуына, жарылыс немесе апат жағдайына апарып соқтыратын өртке қауiптi тәртiп бұзушылық және өзге де кемшiлiктердiң бетiн ашу;
      2) ұйымдағы өндiрiстiк цехтарда, қоймаларда, әкiмшiлiк үйлерiнде және тұрғын үйлерде өрт-профилактикалық жұмыстарды iске асыру, өртке қарсы қатаң тәртiп орнауы жолындағы ұйымдастыру және жүргiзу iсiне жәрдемдесу;
      3) өрт қауiпсiздiгi мәселесi бойынша рационализаторлық және өнертапқыштық жұмыстарды ұйымдастыру;
      4) жұмысшылар, қызметшiлер және инженер-техник қызметкерлерi арасында өртке қарсы ережелер мен тәртiптi сақтау мәселелерi бойынша көпшiлiк - түсiндiру жұмыстарын жүргiзу.

      5. Өрт-техникалық комиссиясы алға қойылған мiндеттердi жүзеге асыру үшiн мыналарды атқаруға мiндеттi:
      1) өндiрiстiк процестерде, агрегаттарда, қоймаларда, лабораторияларда, электр шаруашылығында, жылу жүйелерiнде, желдету және басқа да нысандар мен қондырғылардағы өрт қаупiне жол берiлген кемшiлiктерiнiң бетiн ашу мақсатында барлық өндiрiстiк ғимараттарда, базда, қоймаларда, лабораторияларда және ұйымның басқа да қызметтiк үйлерiнде жылына кем дегенде 2-4 рет толық тексерiс жүргiзу;
      2) жұмысшылармен, қызметшiлермен, инженер-техник қызметкерлерiмен әңгiмелер және лекциялар өткiзу;
      3) ұйымның өртке қарсы жағдайы туралы мәселелердi жергiлiктi ұйымдар мен өндiрiстiк кеңестерге бақылауға ұсыну;
      4) ұйымның рационализаторлық және жаңашылдық бюросына өрт қауiпсiздiгi мәселелерi бойынша тақырып ойластырып ұсыну және ұйымның өртке қарсы жағдайын жақсартуға бағытталған шараларды жүзеге асыруға жағдай туғызу;
      5) әкiмшiлiкпен бiрлесе отырып, цехтар, қоймалар, лабораториялар және ұйымның басқа да нысандары үшiн өрт қауiпсiздiгi нұсқауларын, ережелерiн әзiрлеуге белсене қатысу;
      6) ұйымда өрттен қорғау мамандарына өрт қауiпсiздiгi мәселелерi жөнiндегi ғылыми-техникалық қызметкерлердiң қатысуымен өрт-техникалық конференциясын өткiзу;
      7) ұйым цехтары, қоймалары мен үйлерiнiң өртке қарсы жағдайына және өрттен қорғау мекемесiнiң әзiрлiгiне қоғамдық байқау өткiзу, сондай-ақ Мемлекеттiк өрттi бақылау органы ұсынған өртке қарсы шаралардың орындалуын тексеру.

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
2-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

Жұмыс аяқталғаннан кейін қоймаларды, лабораторияларды және басқа үйлерді жабар алдындағы тексеру
журналы

-------------------------------------------------------------------
NN | Қойманың, |Тексеру |Тексеру  |Тексеруді | Нысанды  |Ескерту
р/р| лаборато. | күні   |нәтижесі |жүргізген |тексерген |
   |  рияның,  | және   |         | адамның  | өрттен   |
   | үйдің аты |уақыты  |         |фамилиясы | қорғау   |
   |           |        |         |          |қызметкер.|
   |           |        |         |          | лерінің  |
   |           |        |         |          |   қолы   |
-------------------------------------------------------------------

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
3-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

Өртке қарсы күрес нұсқауын жүргізудің есеп
журналы

__________________________________________________________ әуежайы
                      (заводы тағы басқа)

      Басталуы "___" ___________ 200 жылы
      Аяқталуы "___" ___________ 200 жылы
 
-------------------------------------------------------------------
N |Өткізіл.|Нұсқаудан  |Нұсқаудан өткен  |Нұсқаудан | Нұсқауды
р/р|ген күн |  өткен    |адам жіберілетін |  өткен   | өткізген
   |        | адамның   |   бөлімшенің,   | адамның  | адамның
   |        |фамилиясы, |цехтың, қызметтің|  қолы    |   қолы
   |        |  аты,     |   аты, оның     |          |
   |        |әкесінің   |   атқаратын     |          |
   |        |  аты      |    қызметі      |          |
-------------------------------------------------------------------

      Журналды толтыру жөніндегі нұсқаулар

      Журналда жұмысқа қабылданған адамдарға, оның ішінде уақытша жұмыс істейтіндер мен жолсапарға келгендер, сондай-ақ қауіпті жүк тиелген көлікпен бірге келгендерге берілген нұсқаулар туралы жазылады.

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
4-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

Өртке қарсы күрестің екінші қайтара нұсқауынан
өткендерді тіркеу
журналы

___________________________________________________________________
            (қызметтің, цехтың, учаскенің, нысанның аты)
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
               (Азаматтық авиация ұйымның аты)
___________________________________________________________________

      Басталуы "___" ___________ 200 жылы
      Аяқталуы "___" ___________ 200 жылы
 
-------------------------------------------------------------------
N |  Нұсқау  |   Нұсқаудан    | Мамандығы |Нұсқаудан |  Нұсқау
р/р| өткізген | өткен адамның  |   немесе  |  өткен   | өткізген
   |   күн    | фамилиясы, аты,| атқаратын | адамның  | адамның
   |          |  әкесінің аты  |  қызметі  |   қолы   |   қолы
-------------------------------------------------------------------

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
5-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

Инженер-техник қызметкерлерінен, қызметшілері мен жұмысшыларынан сынақ алудың
ведомосі

___________________________________________________________________
                 (қызмет, цех және басқалары)
өрт-техникалық минимум жөніндегі оқудан өткендер, комиссияның
                құрамы ______________________(төрағасы)
мүшелері: 1. __________________________________
          2. __________________________________

-------------------------------------------------------------------
N  |   Фамилиясы, аты,   |   Атқаратын   |  Білім   |   Ескерту
р/р |    әкесінің аты     |    қызметі    | бағасы   |
-------------------------------------------------------------------

      Комиссия төрағасы:___________________________
                                 (қолы)

      Комиссия мүшелері:___________________________
                                 (қолы)

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
6-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

Азаматтық авиация нысандарында өрт сөндірудің қажетті алғашқы құралдарының нормасы

-------------------------------------------------------------------
  Үйлердің,   |Өн. |Шек.|Өрт сөндірудің алғашқы құралдарының аттары
  ғимараттар. |ді. |ті  |------------------------------------------
  дың және    |ріс.|өрт.|   Ұнтақты өрт  |Көмірқышқылды өрт |Хла.
  сыртқы      |тік |тен |  сөндіргіштер  |  сөндіргіштер    |донды
  қондырғы.   |ка. |қор.|                | сиымдылығы литр  |2(3)л
  лардың      |те. |ғау |-------------------------------------------
  аттары      |го. |ала.| Қолмен    |жыл.| Қолмен  |Жылжы.  |
              |рия.|ңы  | атқары.   |жы. | атқары. |малы.   |
              |ла. | м ² | латындар  |малы|латындар | лар    |
              |ры  |    |-------------------------------------------
              |    |    |2 | 5 |10  |100 | 2 | 5(8)| 25 |80 |
--------------------------------------------------------------------
1 Өндірістік    А  200   -   2+  1++  -    -    -     -   -
  үйлер, ғи.       500   -   -   -    1++  -    -     -   -
  мараттар      Б  200   -   2+  1++  -    -    -     -   -
  және қон.        500   -   -   -    1++  -    -     -   -
  дырғылар      В  200   -   2+  1++  -    -    -     -   -
                   400   4+  2++ 1++  -    4+   2++       -
                   500   -   -   -    1++  -    -         1++
                   800   -   -   -    1++  -    -         3+
                Г  800   4+  2++ 1+   -    -    -     -   -
                  1800   4+  2++ 1++  -    4+   2+    -   -
                Д 1800   4+  2++ 1++  -    4+   2+    -   -
-------------------------------------------------------------------
2 Әуе кемесi.
  нiң тұрақ
  орны
  - ӘК екi                            1
  орынға
  (1-3 кл)
  - ӘК төрт                           1
  орынға
  (4 кл)
  арнайы бө.
  лiнген орын:
  - ӘК-нің                            1
  тұрақ орны
  және техни.
  калық қызмет
  көрсететiн
  ангар
  алдындағы
  жай.
  - двигательдi
  оталдыру
  үшiн: тиянақ.
  тайтын жұмыс,
  девиацияны жою.
  - ӘК-сiн жуу,                       1
  газдан тазар.
  ту және
  авиахимия.
  аппаратуралар
  - АММ 20.12.88             1   1    1
  ж. N 782/У
  жарлығына
  сәйкес уақытша
  әуежайда тұрған
  немесе жарлы.
  ғына сәйкес
  тапсырушылар
  тарапынан
  бiрiншi кезек.
  тегi өрт
  сөндiру құрал.
  дарымен қам.
  тамасыз етiлген
  ӘК.
-------------------------------------------------------------------
3 Дизельдi         50    -   -   -    -    4+   2+    -   -
  электростан.
  циялар, (ДЭС),
  трансфарма.
  торлық шағын
  станциялар,
  Дизельгенера.
  торлық
  станциялар
-------------------------------------------------------------------
4 Бiр механизм.          -   -   -    -    2+   1++   -   -
  дегi мұнаралық,
  көпірлік,
  Консольді-
  козловой крандар
-------------------------------------------------------------------
5 Әкiмшiлiк және
  қосалқы
  ғимараттар:
  а) қызметтiк-    200   -   2++ 1+   -    -      -   -   -
  тұрмыстық
  ғимараттар;
  б) есептеу       100   -   -   -    -    -      2++ -   -
  орталықтары,
  машина есептеу
  станциялары
  мұрағаттар,
  кiтапханалар
  в)баспаханалар,  -     -   -   -    -    -      2++ -   -
  көбейткiш
  көшiргiш маши.
  налар орналас.
  қан ғимараттар
-------------------------------------------------------------------
6 Әуе вокзалдары:
  а) дәлiз жүйе.             1++
  сiндегi 20
  погондық метр
  б) қызметтiк     100       1++
  бөлмелер мен
  алаңдарды қос.
  қандағы, дәлiз.
  дiк емес
  жүйелер
-------------------------------------------------------------------
7 Асханалар,       50        1++
  мейманханалар,
  тамақтандыру
  цехтары
-------------------------------------------------------------------
8 Қоймалар және    50        2++ 1+
  қоймалық
  ғимараттар:
  Жабық қоймалар:
  а) материалдық;
  б) TTC және ЖМ;  200       4++ 2+
  в) жанатын       200       4++ 2+
  газдар;
  г) химиялық      300                            4++
  заттар
  мен реактивтер   300                            4++
  д) талшықтық     500                            4++
  материалдар
  e) сiлтiлi       300       4++ 2++
  сiлтiлiк- жер
  металдары
  Ашық қоймалар:
  а) TTC және ЖМ   200       4+  2++
  б) талшықтық     500       4+  2++
  материалдар
  в) қатты         500       4+  2++
  жанатын
  материалдар
  (ағаш мате.
  риалдары, тас
  көмір)
-------------------------------------------------------------------
9 Авиаотынды қам.
  тамасыз ететiн
  объектiлер:
  а) ЖЖM қойма.    100м ³      2+  1++
  лары мен         -дейін
  жүйелерi;
  - жеке тұрған    100м ³      4+  2++
  резервуар
-------------------------------------------------------------------
  - резервуар.     астам
  лық парк
  - секциясы
    екi,                     4+  2++
  төрт және                  8+  4++
  одан көп;
  - отынды                   4+  2++
  құятын және
  төгетiн орындар
  - 50 погон м.                  2++
  екi жақты
  темiржол
  құю-төгу
  эстакадасы
  - 50 погон м.                  1++
  бiржақты
  құю-төгу
  эстакадасы
  - 50 погон м.                  1++
  өзендiк, теңiз.
  дiк, аймақтық;
  - насос          50м ²       1++
  станциялары;
  (фильтрация
  лық)
  - сумай          100       1++
  станциялары;
  - ЖЖМ;           100       1++
  лаборатория.
  лары;
  - жүзбелiк       100       1++
  сору
  Станциялары;
  б) жанармай
  бағандарын
  қосқандағы
  автоқұю
  станциялары:
  екi                            1+        2++
  төрт одан                  2++      1++  2++
  да көп
-------------------------------------------------------------------
  Гараждар                   2++  1++
-------------------------------------------------------------------
  10 автомобиль.   10   2+   1++
  ге есептелген   маши.
  арнайы авто.    наға
  көлiктердiң     шақ.
  ашық тұрағы     қан.
                  да
-------------------------------------------------------------------
  Ағаш шебер.     100        2++
  ханалары
-------------------------------------------------------------------
  а) әр екi             2++  1+
  қазандықтар
  оттықтағы
  қатты отын;
  б) әр оттық.          2++  1+
  тағы сұйық
  және газ
  тәрiздi
  отындар.
-------------------------------------------------------------------
  Балабақшалар
  және
  - яслилер:
  - балаларды      100       2++
  қабылдауға ар.
  налған
  бөлмелер;
  - әр ғимарат.    100       2++
  тағы асханалар
  мен қоймалар,
  шешiнетiн
  бөлмелер,
  медициналық
  бөлмелер
-------------------------------------------------------------------
  Клубтар
  (конференц-
  залы):
  - көрермен       100       2++
  залы;
  - сахна;         50        2++
  - дәлiз;
  - әр ғимарат.              1++
  тағы киноаппа.
  раттар;
  - қызметтiк                1++
  бөлмелер
-------------------------------------------------------------------
  Жатақханалар,
  қонақүйлер,
  профилакто.
  рийлер:
  - 20 погон м.              1++
  дәлiздiк жүйеде;
  - дәлiздiк       100       1++
  емес жүйеде
-------------------------------------------------------------------
  Оқу орындары:
  а) 50 погон м.             1++
  дәлiздiк
  жүйеде;
  б) дәлiздiк
  емес жүйелер;    100       1++
  в) әр ғимарат.             1++
  тардағы лабо.         
  раторияларда
-------------------------------------------------------------------
      Көбiктiк және көмiрқышқылдық өрт сөндiргiштер бiрдей сыйымдылықтағы ұнтағы өрт сөндiргiштермен алмастырылуы мүмкiн.
      Кең қанатты ұшақтар тұрағының орны ОУ-25(ОУ-80) өрт сөндiргiшiмен немесе бірдей сыйымдылықтағы ұнтақты өрт сөндiргiштермен алмастырылуы мүмкiн.
      Әуе кемелерi тұрақтарының аймағындағы 5000 шаршы метрге есептелген арнайы өрт қалқандары орнатылады.

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
7-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

Отпен жұмыс iстейтiн өндiрiске берiлген рұқсат қағазы

      "___" _________ 20 жылы     Цех ________________________
       _________________________________ мырзаға
        (фамилиясы, аты әкесiнiң аты)
      ________________________________________________________
      (нақты қандай отпен жұмыс iстейтiн, орын көрсетiледi)
____________________________________ өндiрiсiне жұмыстың өрт
қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн келесi шараларды орындағаннан кейiн
рұқсат етiледi.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
 
      Рұқсат қағазы "___" сағаттан

"___" _________ 20_ жылы "___" _________ 20_ жылы

Бас инженер (цех, қызмет бастығы) ________________
                                     (қолы)
      Рұқсат қағазы "___" сағаттан

"___" _________ 20_ жылы "___" _________ 20_ жылы

Бас инженер (цех, қызмет бастығы) ________________

Өндiрiс _______________________________________________________
              (қандай жұмыс екенi көрсетiледi)
Өрт қауiпсiздiгiнiң мына төмендегiдей қосымша талаптарын орындаған
жағдайда келiсiмге келедi.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
"___" бастап "___" _________ 20_ жылға дейін
___________________________________________________________________
            (авиациялық қауiпсiздiк қызметi өкiлiнiң қолы)
Келiсу ұзартылды:
"___" бастап "___" _________ 20_ жылға дейін
___________________________________________________________________
            (авиациялық қауiпсiздiк қызметi өкiлiнiң қолы)
Өрт қауiпсiздiгi шаралары мен рұқсат қағазда көрсетiлген шараның
орындалуы туралы нұсқауды алдым.
_______________________________________________________
        (жұмысты өткiзетiн адамның қолы)

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
8-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы   
N 770-ю бұйрығымен     
бекiтiлген          

20_ж. Азаматтық авиация ұйымдары нысандарындағы отпен атқарылатын бір жолғы жұмыстардың есеп
журналы

-------------------------------------------------------------------
N | Отпен     |Әкімші.|Атқарыл.|Жұмыс орнының |Қабыл.|   Жұмысты
р/р|атқарыла.  |ліктің |  ған   | мүмкіндігін  |данған|орындаушының
   |тын жұмыс  |объек. |жұмыстар|тұрған жерінде|шара. |  нұсқауды
   |өндірісінің|тіге   |  үшін  |тексерген ВОРХ|лар   |   алған
   |орны мен   |берген |жауапты |қызметкерінің |      |  жөніндегі
   | уақыты    |рұқсат | адам   |фамилиясы мен |      |   қолхаты
   |(қандай    |қағазы |        |  қызметі     |      |
   | екенін    |       |        |              |      |
   |көрсету)   |       |        |              |      |
-------------------------------------------------------------------

Журнал Авиациялық қауіпсіздік қызметінің қарау бастығында сақталады.

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
9-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы    
N 770-ю бұйрығымен      
бекiтiлген           

Оң бетi

  Өрт қауiпсiздiгі техникасы жөнiндегi мамандандырылған куәлiктiң N __ талоны

      (Мамандандырылған куәлiк көрсетiлгенде ғана жарамды)

Терiс бетi

   __________________________________________________________ мырзаға
          (фамилиясы, аты, әкесiнiң аты)
өрт-техникалық минимумы бағдарламасы және халық шаруашылығы объектiлерiндегi отпен атқарылатын, сондай-ақ, дәнекерлеу жұмыстарын атқару кезiндегi өрт қауiпсiздiгi талаптары бойынша сынақ тапсырады.
      Талон берiлген күннен бастап бiр жыл iшiнде жарамды.
Бас инженер ______________________________________________________
__________________________________________________________________
                         (нысан атауы)

                                                     Қолы

(ВОХР) Азаматтық авиация қауiпсiздiк қызметi отрядының бастығы (жеке команданың)

                                    Қолы __________

"____" __________ 20 жылы
Талон __________ 20 жылға дейiн ұзартылды.

Бас инженер                       Қолы ____________

Азаматтық авиациясының азаматтық қауіпсіздік қызметі отрядының (жеке командасының) бастығы
                                    Қолы __________
"____" __________ 20 жылы
 
Отпен атқарылған жұмыс кезіндегі өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзу жөніндегі ескертпелер
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
(Өрт қауіпсіздігі ережелерінің сақталуын тексерген адамның қолы)

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
10-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы    
N 770-ю бұйрығымен      
бекiтiлген           

Улы химикаттарды өрт дәрежесiне қарай бөлу

-------------------------------------------------------------------
   Өрт қаупi дәрежесi                   Улы химикаттар
-------------------------------------------------------------------
1. Улы химикаттардың       Магний хлораты, хлорлы әк, кальций
бәрiн өзiнен-өзi жануға    хлорат хлоридi
бейiмдейтiн және тотығу
қасиетi бар заттар
2. Жарылу қаупi бар        Антио, бромды метил, бетанал, БИ-5Д
және жанатын сұйық         (poгop фосфамид), бутифос, рексахлоран,
препараттар                карбофос, кельтан, метатион, метафос,
                           метильмеркаптофос, полихлоркамфен,
                           поли-хлорпинен, пропанит, 30-3ОС
                           препараттары, трихлораль-0,
                           трихлор-метафос, типлам, фталафос,
                           фазалон, 2.4-Д препараттары, эптам,
                           хлор-ГФК, лейбоцид, балантон, стаурн,
                           рицифон, фенагон, актелик.
 
                           Атразин, дикотекс, ДНОК, менурон,
3. Жарылу қаупi бар,       метаксон, монурон, попазин, промтерин,
жанатын қатты және         калоидтық күкірт, ұнтақталған күкiрт,
ұнтақталған                күкiрттiң ылғалды ұнтақтары, севин,
препараттар                симазин, ТМТД, фен-тиурам, ценеб,
                           шашкалар.

                           Анабазин сульфаты, кальций арсенаты,
                           ди-хлораль, гексахлоран мен метафостың
4. Қиын жанатын және       ылғалды ұнтақтары, 2.4-Д эфирлерi,
жанбайтын улы              аммиакты тұз, рранозан, сыныпты
химикаттар                 уландырғыштар, гексахлорбензол, которан,
                           тотияйын, полимед, трихлорфенолят мысы,
                           натрий хлорацетат мысы, натрий
                           трихлороцетаты, мыстың хлорқышқылы,
                           кальций хлорат хлоридi, мырыш фосфидi,                              кальций цианамидi.
 
                           Мырыш фосфидi, цинеб, кампозан
                           М, цианоплав.
5. Ылғалдық, жылулық
және қышқылдық әсерiнен
жанатын заттар түзетiн
заттар.
-------------------------------------------------------------------

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
11-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы    
N 770-ю бұйрығымен      
бекiтiлген           

Сәйкес келмейтiн улы химикаттар

Цианоплав                  Қышқылдар, суперфосфаттағы
                           гексахлоран, хлорпикрин, сiлтiлер
Мырыш фосфидi              Қышқылдар, суперфосфаттағы гексахлоран
 
Магний хлораты, кальций    Бромды метил, гексахлорбутадиен, ДНОК,
хлорат-хлоридi, хлорлы әк  дихлорэтан
                           аьтио концентрацияланған эмульсия,
                           БИ-58, бутифос, гексахлоран, карбофос,
                           кальтана, метафос, метилмеркаптофос,
                           метатион, 30-ЗОС, препараттары,
                           пропанат, полихлоркамфен, тилама,
                           трихлорметафос, фталофос, 2.4-Д эфирлерi,
                           эптама. Линурон, металлилхлорид,
                           нитрафен, күкiрт препараттары-
                           ұнтақталған, коллолидтi және ылғалды
                           ұнтақ, симазин, ТМТД, севин, хлорофос,
                           цинеб, шашкалар
Карбофостың, БИ-58-дiң,    Күкiрт препараттары, цинеб тағы басқа да
Кельтанның,                жанатын ұнтақталған препараттар.
фталофостың, фозолонның
концентрацияланған
эмульсиялары

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
12-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы    
N 770-ю бұйрығымен      
бекiтiлген           

Сақтау кезінде ерекше қауіпті заттар мен материалдарды бөлу

-------------------------------------------------------------------
Сы.|Сы. |Ин. |      ГОСТ-ы бойынша 19433 ерекше қауіпті жүк
нып|нып |декс|               санаттарының атауы
   |тар.|са. |
   |мағы|нат.|
   |    |тары|
-------------------------------------------------------------------
2  2.1   212  Тотықтыратын, тұтанбайтын усыз газдар
   2.2.  222  Тотықтыратын, улы заттар
         224  Тотықтыратын, улы, газдар, күйдiргiш және (немесе)
              тоттандыратын
3  3.1   312  ЛВЖ (t _тұт - 18 ^о C) улы

         314  ЛВЖ (t _тұт - 18 ^о C күйдiргіш және (немесе)
              тоттандыратын
   3.1   322  ЛВЖ (-18 ^о Сt _тұт <+ 23 ^о C) улы
         323  ЛВЖ (-18 ^о Сден <+ 23 ^о C-ге дейiн) күйдiргіш және (немесе)
              тоттандыратын
         324  ЛВЖ (-18 ^о Сден + 23 ^о C-ге дейiн) күйдiргіш және (немесе)
              тоттандыратын
4  4.1   412  ЛВТ улы
         415  ЛВТ t <50 ^о С кезiнде өздiгінен ыдырайтын
         416  ЛВТ t <50 ^о С кезiнде өздiгiнен ыдырайтын
         417  ЛВТ t <50 ^о С кезiнде өздiгінен ыдырайтын
   4.2   422  Өздiгiнен ыдырайтын улы заттар
   4.3   433  Н ₂ О-мен, ЛВ-мен әрекеттескенде тұтандырғыш газдар
              бөлiп шығаратын заттар
         434  Н ₂ О-мен әрекеттескенде тұтанатын газдар бөлiп
              шығаратын заттар, өздiгінен тұтанатын жеке улы
         436  Н ₂ О-мен ЛВ-мен әрекеттескенде тұтанатын газдар бөлiп
              шығаратын заттар күйдiргiш
         437  Tұтанатын газда бөлiп шығаратын заттар, өздiгінен
              жанады
5  5.1   512  Тотықтыратын улы заттар, улы
         514  Тотықтыратын заттар, улы, тоттандыратын, күйдiргіш
         515  Күйдiргiш және (немесе) тоттандыратын тотықтырғыш
              заттар
   5.2   521  Кезiнде өздiгiнен ыдырайтын, органикалық, жарылыс
              қаупi бар пероксидтер
         522  Кезiнде өздiгінен ыдырайтын органикалық пероксидтер
         523  Жарылыс қаупi бар органикалық пероксидтер
         524  Қауіптiң қосымша түрi жоқ органикалық пероксидтер
         525  Көздi күйдiретiн органикалық пероксидтер
         526  Оңай тұтанатын органикалық пероксидтер
         527  Көзді күйдіретін, оңай тұтанатын органикалық
              пероксидтер
6  6.1   611  Қосымша қауіп түрі жоқ ұшқыш улы газдар
         612  Ұшқыш улы заттар ЛВ (t _тұт < 23 ^о С)
         613  Ұшқыш улы заттар, ЛВ (23 ^о С < t _тұт < + 61 ^о С)
         614  Күйдіргiш және (немесе) тоттандыратын, ұшқыш улы
              заттар
         615  Күйдiргіш және (немесе) тоттандырғыш заттар, ЛВ (23 ^о С
              < t _тұт < + 61 ^о С)
8  8.1   812  Улы және тотықтыратын күйдіргiш және (немесе)
              тоттандырғыш заттар
         814  Оңай тұтанатын күйдіргiш және (немесе) тоттандырғыш
              заттар (23 ^о С < t _тұт < + 61 ^о С)
         815  Тотықтыратын күйдіргіш және (немесе) тоттандыратын
              заттар
         816  Улы, күйдiргіш және (немесе) тоттандырғыш заттар
   8.2   824  Күйдiргіш және (немесе) тоттандыратын заттар ЛВ
              (негiзгi) (23 ^о С < t _тұт < + 61 ^о С)
   8.3   832  Тотықтыратын әр түрлi улы күйдіргіш және (немесе)
              тоттандырғыш заттар
         833  Әр түрлі күйдіргіш және (немесе) тоттандырғыш заттар
              (ЛВt _тұт < + 23 ^о С)
         834  Әр түрлi күйдіргiш және (немесе) тоттандырғыш заттар
              (23 ^о С < t _тұт < + 61 ^о С)
-------------------------------------------------------------------
                                             |ГОСТ  |Санат
                                             |19433 |Сынып тармағы
                                             |      |Сынып
                                              ---------------------
Ескерту: Таблицаның жалғасын қағаз мәтінінен қараңыз.

Ескерту.

1. Заттар мен материалдар бiр бөлiмде немесе бiр алаңда сақталуы
мүмкін. Олардың арақашықтығы нормативтiк құжаттарға сай, бірақ
кемінде 5м болуы тиіс.
2. Заттар мен материалдар бiр бөлiмде немесе бiр алаңда сақталуы
мүмкін. Олардың арақашықтығы нормативтiк құжаттарға сай, бірақ
кемінде 10м болуы тиіс.
3. Заттар мен материалдар, әр түрлi бөлiктерде (яғни өртке қарсы
перделермен бөлiнуi тиiс) немесе әр түрлi алаңда сақталуы мүмкін.
4. Заттар мен материалдар әр түрлi қоймаларда немесе әр түрлi
алаңдарда сақталуы тиiс.

ЛВЖ - оңай тұтанатын сұйықтық;
ЛВТ - оңай тұтанатын қатты заттар;
ЛВ - оңай тұтанатын заттар;
ЛВ - улы заттар;
t _тұт - тұтанатын температурасы
t - Температура

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
13-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы    
N 770-ю бұйрығымен      
бекiтiлген           

Сақтау кезiнде қауiптi және заттар мен материалдарды бөлу

-------------------------------------------------------------------
Сы.|Сы. |Ин. |         Сақтау кезінде қауіпті заттар мен
нып|нып |декс|              материалдарды бөлектеу
   |тар.|са. |
   |мағы|нат.|
   |    |тары|
-------------------------------------------------------------------
2  2.1  2.12. Қауіптіліктің қосымша түрi жоқ тұтанбайтын улы емес
              газдар
   2.2  221   Қауіптіліктің қосымша түрi жоқ улы газдар
        223   Күйдіргіш және коррозиялық улы газдар
   2.3  231   Қауіптіліктің қосымша түрi жоқ тұтанатын газдар
        232   Күйдіргіш және коррозиялық тұтанатын газдар
   2.4  241   Қауіптіліктің қосымша түрi жоқ улы және тұтанатын
              газдар
3  3.1  311   Қауіптіліктің қосымша түрi жоқ ЛВЖ (<-18 ^о С)
        315   Улылығы төмен ЛВЖ (<-18 ^о С)
   3.2  321   Қауіптіліктің қосымша түрi жоқ ЛВЖ (18 ^о С-тан + 23 ^о С-қа
              дейін)
        325   Улылығы төмен ЛВЖ (18 ^о С-тан + 23 ^о С-қа дейін)
   3.3  331   Қауiптiлiктiң қосымша түрi жоқ ЛВЖ (+23 ^о С-тан + 61 ^о
              С-қа дейін)
        335   Улылығы төмен ЛВЖ (+23 ^о С-тан + 61 ^о С-қа дейін)
4  4.1  411   Қауiптіліктiң қосымша түрi жоқ ЛВТ
        413   Улылығы төмен ЛВТ
        418   Т < 50 ^о С-те өзi тұтанатын ЛВТ
   4.2  421   Қауiптiлiктiң қосымша түрi жоқ өзi тұтанатын қатты
              заттар
        423   Улылығы төмен өзi тұтанатын қатты заттар
        424   Күйдіргiш және коррозиялық өзi тұтанатын қатты заттар
        425   Н ₂ О мен әрекеттескенде тұтанатын газдар бөлiп
              шығаратын өздiгiнен жанғыш қатты заттар
   4.3  431   Н ₂ О мен әрекеттескенде қосымша қаупi жоқ, тұтанғыш
              газдар бөлiп шығаратын заттар
        432   Н ₂ О мен әрекеттескенде тұтанғыш заттар бөлiп
              шығаратын улы заттар
        435   Н ₂ О мен әрекеттескенде тұтанатын газдар бөлiп
              шығаратын шамалы улы заттар
5  5.1  511   Қауіптіліктің қосымша түрі жоқ тотықтыратын заттар
        513   Улылығы төмен тотықтырушы заттар
6  6.1  616   Қауіптіліктiң қосымша түрi жоқ ұшпайтын улы заттар
        617   Күйдіргіш және (немесе) коррозиялық улы заттар
        618   Жеңiл тұтанатын қатты ұшпайтын улы заттар
8  8.1  811   Қауiптiлiктiң қосымша түрi жоқ күйдiргіш және
              (немесе) коррозиялық заттар (қышқыл)
        817   Улылығы төмен күйдiргiш және (немесе), коррозиялық
              заттар (қышқыл)
        818   Нашар тотықтанғыш күйдiргiш және (немесе) коррозиялық
              заттар (қышқыл)
   8.2  821   Қауiптiлiктiң қосымша түрi жоқ күйдiргiш және
              (немесе) коррозиялық заттар (негiзi)
        826   Улы күйдiргіш және (немесе) коррозиялық заттар
              (негiзi)
        827   Улылығы нашар күйдiргiш және (немесе) коррозиялық
              заттар (негiзi)
        828   Нашар тотықтырғыш және (немесе) коррозиялық заттар
              (негізi)
   8.3  831   Қауіпсіздіктің қосымша түрі жоқ әртүрлі күйдіргіш
              және (немесе) коррозиялық заттар
        836   Улы әртүрлі күйдіргіш және (немесе) коррозиялық заттар
        837   Улылығы төмен әртүрлi күйдiргiш және (немесе)
              коррозиялық заттар
        838   Нашар тотықтырғыш әртүрлi күйдiргiш және (немесе)
              коррозиялық заттар
9  9.1  911   Аэрозольдық орауда 1-8 топтарға жатқызылмаған заттар
        912   Басқа да қатты заттар
        913   1-8 топқа жатпайтын заттар, өз бетімен немесе Н ₂ О мен
              әрекеттескенде тұтанатын
        914   1-8 топтарға жатпайтын заттар, нашар тотықтырғыштар
        915   1-8 топтарға жатпайтын, онша қауіпті емес, улы
        916   1-8 топтарға жатпайтын, нашар күйдіргіш және (немесе)
              коррозиялық
        9l7   1-8 топтарға жатпайтындар, магниттелген
   9.2  921   Н ₂ О мен өзара әсер еткенде үйіп сақтау үшін қауіпті
              заттар
        922   Үйіп сақтағанда қауіпті заттар, улы
        923   Үйіп сақтағанда қауіпті заттар, күйдіргіш және
              (немесе) коррозиялық
        924   Үйіп сақтағанда қауіпті заттар, ауадан О ₂ жұтатын
-------------------------------------------------------------------
                                             |ГОСТ  |Санат
                                             |19433 |Сынып тармағы
                                             |      |Сынып
                                              ---------------------
Ескерту: Таблицаның жалғасын қағаз мәтінінен қараңыз.

Ескерту.

+ Заттар мен материалдар бiрiге алады
1. Заттар мен материалдар қойманың бiр бөлiктерiнде немесе бiр алаңда сақтала алады. Араларындағы көлбеу қашықтық нормативтік құжаттардың талаптарына сай келуге, яғни 5м-нен кем болмауға тиіс.
2. Заттар мен материалдар қойманың бiр бөлiктерiнде немесе бiр алаңда сақтала алады. Араларындағы көлбеу қашықтық нормативтік
құжаттардың талаптарына сай келуге, яғни 10м-нен кем болмауға тиіс.
3. Заттар мен материалдар қойманың әртүрлi бөлiктерiнде немесе әртүрлi алаңда сақталады (яғни аралары қалқамен бөлінуі қажет)
4. Заттар мен материалдар әртүрлi қоймаларда немесе әртүрлі алаңдарда болуы тиіс.
ЛВЖ - оңай тұтанатын сұйық
ЛВТ - оңай тұтанатын қатты заттар
ЛВ - оңай тұтанатын зат
ЯВ - улы заттар
Т - температура
t _тұт - тұтану температурасы

Қазақстан Республикасы     
азаматтық авиациясындағы    
өрт қауiпсiздiгi Ережелерiне 
14-қосымша           
Қазақстан Республикасы көлiк 
және коммуникация министрлiгi
Азаматтық авиация комитетi 
төрағасының          
2002 жылғы 31 қазандағы    
N 770-ю бұйрығымен      
бекiтiлген           

Сақтау кезiнде қауiптi және аса қауiптi заттар мен материалдарды бөлу

-------------------------------------------------------------------
Өрт қауіпті. |Агре.|   Қауіптіліктің қосымша    | ГОСТ бойынша | N
  лігінің    |гатты|        түрлері             |  қауіптілік  |п/п
  негізгі    |жағ. |                            |    санаты    |
    түрі     |дайы |                            |              |
-------------------------------------------------------------------
То.   Жан.   Газдар Усыз және улы және (немесе) 212, 222, 224 *   1
тық   байтын қатты  таттандырушы күйдіргіш
тан   немесе және   Қосымша түрдегі қауіптілік. 511, 513         2
дыра  қиын   сұйық  сіз немесе улылар шамалы
тын   жана.         Улы және (немесе таттан.    512, 514, 515 *   3
зат.  тын           дырғыш)
тар   ------        Күйдіргіш, таттандырғыш     812, 815      *   4
      Жана.         қышқылдар, күшті тотықтыр. 
      тын           ғыштар
      орга.         Күйдіргіш, таттандырғыш     818              5
      ника.         қышқылдар, тотықтырғыштар
      лық           Түрлі күйдіргіш және        828              6
      перок.         таттандырғыш негіздер
      сид.          Түрлі күйдіргіш және        832           *   7
      тер           таттандырғыш улылар
                    Түрлi күйдiргiш және        838, 914         8
                    таттандырғыш, усыздар
                    Жарылғыш немесе өздiгiнен   521, 522, 523 *   9
                    ыдырайтын
                    Оңай тұтанатын              524, 525,
                                                526, 527      *   10
-------------------------------------------------------------------
             Газдар Аэрозольды қорапта,         233, 232, 241,
             Сұйық  сығылған немесе сұйылған    911              11
                    Улылар шамалы               311, 315, 321,
                                                325, 331, 335    12
                    Улылар, таттандырғыштар     312, 314, 322,
                                                323, 324       * 13
Оңай тұта.          Күштi әсер ететiн улы       612, 613, 615  * 14
натын және          заттар
өздігінен           Қышқылдар                   814            * 15
жанатын             Негіздер                    824            * 16
заттар              Түрлі күйдіргіш             833, 834       * 17
             ------------------------------------------------------
             қатты  Усыз және шамалы улылар     411, 413, 912    18
                    Өздігінен ыдырайтындар      412, 415, 416,
                    және (немесе) улылар        417, 422       * 19
                    Өздігінен ыдырайтындар      418              20
                    Улы ұшқыш емес              618              21
                    Сумен әрекеттескенде        431, 432, 435,   22
                    жанғыш газдар бөледi        913
                    Сумен әрекеттескенде        433, 434, 436,
                    жанғыш газдар бөледi        437            * 23
                    Сумен әрекеттескенде        921              24
                    жанғыш газдар бөледі
                    Өздiгiнен жанатындар        421, 423, 424,
                                                425              25
--------------------------------------------------------------------
Басқа        Газдар Жанбайтын, усыз             211              26
қауіпті             Улылар, күйдiргiштер,       221, 223         27
жанғыш және  ------ тоттандырғыштар
жанбайтын    Сұйық  Күшті әсер ететін улы       611, 614       * 28
заттар       және   заттар
             қатты. Улылар                      616, 915         29
             лар    Улылар және күйдіргіштер    617              30
                    Үйіп жинағанда қауіптілер   922, 923         31
                    Түрлі күйдіргіш             831, 836, 837    32
                    Шамалы улы қышқылдар        811, 817, 916    33
                    Улы қышқылдар               816            * 34
                    Улы негіздер                821, 826, 827    35
                    Магниттелген                917              36
                    Оттегін сіңіретін           924              37
--------------------------------------------------------------------
 
Ескерту: Таблицаның жалғасын қағаз мәтінінен қараңыз.

Ескерту.
+ Заттар мен материалдар үйлесiмдi
1) Заттар мен материалдар қойманың бiр бөлiмiнде немесе бiр алаңда сақталуы мүмкiн. Олардың арақашықтығы нормативтік құжаттардың талаптарына сай, бірақ кемінде 5м болуы тиіс.
2) Заттар мен материалдар қойманың бiр бөлiмiнде немесе бiр алаңда сақталуы мүмкiн. Олардың арақашықтығы нормативтік құжаттардың талаптарына сай, бірақ кемінде 10м болуы тиіс.
3) Заттар мен материалдар қойманың әр түрлi бөлiмдерiнде сақталуы тиiс (яғни I-үлгідегi өртке қарсы қалқанмен бөлінуі тиіс) немесе әр түрлі алаңда сақталуы тиіс.
4) Заттар мен материалдар қойманың әр бөлiмдерiнде немесе әр түрлi алаңдарда сақталуы тиіс.
* Ерекше қауiптi заттар мен материалдар.