Қазақстан Республикасының Yкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:

      1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасының телекоммуникация саласын дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

      2. Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де мемлекеттiк органдары Бағдарламада көзделген iс-шаралардың уақтылы орындалуын қамтамасыз етсiн және жыл сайын 30 маусым мен 30 желтоқсанға дейiн Қазақстан Республикасы Ақпараттандыру және байланыс агенттiгiн хабардар етсiн.

      3. Қазақстан Республикасы Ақпараттандыру және байланыс агенттiгi жыл сайын 20 қаңтар мен 20 шiлдеге дейiн Қазақстан Республикасының Үкiметiн Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы хабардар етсiн.

      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң орынбасары - Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттiк жоспарлау министрi К.Қ.Мәсiмовке жүктелсiн.

      5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрi

Қазақстан Республикасы 
Үкіметінің       
2006 жылғы 7 маусымдағы
N 519 қаулысымен   
бекiтiлген      

Қазақстан Республикасының телекоммуникация саласын
дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған
бағдарламасы

Астана - 2006

Мазмұны

1. Бағдарламаның паспорты
2. Кiрiспе
3. Телекоммуникация саласының қазiргi кездегi жай-күйiн талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары мен iске асыру тетiктерi
   5.1. Телекоммуникация саласын мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру
     5.1.1. Телекоммуникация саласын одан әрi дамыту жөнiндегi
зерттеулер
     5.1.2. Байланыс операторларын қосу
     5.1.3. Тiркелген және ұялы байланысты дамыту
     5.1.4. Интернеттi дамыту
     5.1.5. Халыққа телекоммуникацияның әмбебап қызметтерiн ұсыну
   5.2. Телекоммуникация саласын инновациялық-технологиялық және
техникалық қамтамасыз ету
     5.2.1. Телекоммуникация саласын инновациялық дамыту
     5.2.2. Нөмiрлеудiң телекоммуникациялық ресурсын бөлу
     5.2.3. Радиожиiлiк спектрiн бөлудi жетiлдiру
     5.2.4. Ұлттық жерсерiктiк байланысты дамыту
     5.2.5. Стандарттаудың және сертификаттаудың салалық жүйесiн
жетiлдiру
     5.2.6. Телекоммуникация саласында кадрлар даярлау мен қайта
даярлау жүйесiн ұйымдастыру
     5.2.7. Телекоммуникация желiлерiнде жедел-iздестiру iс-шараларын жүргiзудi қамтамасыз ету
6. Қажеттi ресурстар және қаржыландыру көздерi
7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер
8. Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары

                       1. Бағдарламаның паспорты

2. Кiрiспе

      Қазақстан Республикасының телекоммуникация саласын дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 1 наурыздағы Қазақстан халқына Жолдауын iске асыру жөніндегі iс-шаралар жоспарын орындаудың желiлiк кестесінің 48-тармағына және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2006 жылғы 31 наурыздағы N 222 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес әзiрлендi.
      2004 жылы "Байланыс туралы" жаңа Заңды (бұдан әрi - Заң) қабылдағаннан бастап ашық және мөлдір бәсекелестік ортаны қалыптастыру үшін жағдай жасала отырып, телекоммуникация нарығын толық ырықтандыруға бағытталған телекоммуникация саласын дамытудың кезекті кезеңі басталды.
      Қазіргі кезде Қазақстанда саланың оның жаңа жағдайда жұмыс істеуін қамтамасыз ететін нормативтік құқықтық базасы құрылды, сондай-ақ республиканың телекоммуникация нарығын ырықтандырудың дайындық сатысы мен ішінара ырықтандыру кезеңінде телекоммуникация саласының дамуын айқындаған бірінші кезектегі бірқатар жүйелік іс-шаралар іске асырылды.
      Ырықтандырудың ағымдағы процесi саланың дамуындағы өтпелi кезең ретiнде саланы басқарудың ұйымдастыру-құқықтық құрылымын, нарық субъектiлерiнiң өзара және мемлекетпен арадағы өзара iс-қимыл жасау, телекоммуникациялық инфрақұрылымды техникалық-технологиялық дамыту ережелерiн жетiлдiру жөнiндегi оңтайлы шешiмдердi тұрақты түрде iздестiрумен қатар жүредi.
      Осыған байланысты алдағы кезеңде телекоммуникация саласын ырықтандыруды толығымен аяқтау және оны әлемдiк ашық бәсекелес нарық жағдайында серпiндi дамуға дайындауды қамтамасыз ету көзделеді. Бұл ретте телекоммуникация саласы республика дамуының жекелеген әлеуметтік-экономикалық мiндеттерiн шешуге тиiс.
      Саланы дамытудың маңызды шарты мемлекет пен қоғамның мүдделерiн қамтамасыз ету болып табылады. Телекоммуникация желілерін пайдалана отырып, қылмыстық және қоғамға қарсы қызметті анықтау мен оның жолын кесу құралдарын дамыту жөнінде бірқатар іс-шараларды орындау қажеттiгi бар.
      Осыған байланысты телекоммуникация саласын одан әрі дамытуға, бәсекелестiк туғызуға, инвестициялар тартуға ықпал ететін жаңа бағдарламаны әзiрлеу қажеттiгi пiсiп жетілді, бұл 2012 жылға қарай әлемнің бәсекеге барынша қабiлеттi 50 елінің қатарына кіруге мүмкіндік береді.

3. Телекоммуникация саласының қазiргi кездегi жай-күйiн
талдау

      Қазiргi уақытта телекоммуникация саласы әлемдегi ең серпiндi дамушы салалардың бiрi болып табылады, телекоммуникациялық инфрақұрылым арқылы берiлетiн ақпарат көлемi әр 2-3 жыл сайын екi еселенiп отырады.
      Батыс елдерiнде телекоммуникация саласына инвестициялардың өсу қарқыны қайта өңдеу және өндiру салаларына инвестициялардың өсу қарқынынан асып түседi.
      Телекоммуникация саласынан түсетiн ЖIӨ құрамындағы кiрiстердiң үлесi, сондай-ақ онда жұмыс iстейтiн қызметкерлердiң саны тұрақты түрде өсiп отырады.
      Ақпараттық индустрияның жаңа салалары пайда болып, табысты дамуда, нарық субъектiлерiнiң экономикалық белсендiлiгiнiң ақпараттық құрауышы және қоғамның тiршiлiк ету қызметiнде ақпараттық ресурстардың айрықша рөлiн өзектi ете отырып, ақпараттық технологиялардың ғылыми-техникалық, зияткерлiк әлеуетке әсерi елеулi түрде өсiп отыр.
      Республиканың телекоммуникациялық секторының дамуына әсер ететiн факторлар:
      1) ұлттық нарықтың ауқымы.
      Көбiне ел экономикасының жай-күйiмен айқындалатын тұтынушылардың төлемге қабiлеттi сұранысы телекоммуникациялық қызметтер нарығын дамытудың негiзгi факторы болып табылады.
      Қазiргi кезде Қазақстан халықтың ел аумағында бiркелкi бөлiнбеуiнен клиенттiк базаны кеңейтудiң жеткiлiктi әлеуетiн иеленбей отыр.
      Жергiлiктi телефон байланысының ағымдағы көлемi 2,6 млн. желiден асады, бұл жергiлiктi телефон байланысы қызметтерi нарығының ең көп сыйымдылығының - барлық ықтимал тұтынушылардың олардың төлем қабiлеттiлiгiн ескерместен санын сипаттайтын және 2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша шамамен 4 млн. желiнi құрайтын көрсеткiштiң 65 %-ын құрайды.
      2008 жылдың аяғына қарай негiзгi телефон аппараттарының жалпы санын шамамен 3,4-3,5 млн-ға жеткiзу болжанып отыр.
      2) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң телекоммуникация нарығын ырықтандыруға арналған бағытын iске асыру.
      2004 жылдың аяғында басталған телекоммуникациялық қызметтер нарығында кезең-кезеңмен ырықтандыру нәтижесiнде нақты бәсекелестiк ортаны дамыту үшiн алғы шарттар жасалды. Телекоммуникация нарығын ырықтандыру барысында тарифтердi қайта теңгерiмдеу және тоғыспалы субсидиялаудың шарттарын жою жөнiндегi, телекоммуникация қызметтерi нарығының әрбiр сегментiнде, оның iшiнде ауылда да бәсекелестiктi дамытудың экономикалық стимулдарын жасау жөнiндегi iс-шаралар жүзеге асырылады.
      3) Дүниежүзiлiк сауда ұйымына (бұдан әрi - ДСҰ) кiру жөнiндегi iс-шаралар.
      Қазақстанның ДСҰ-ға кiруiне дайындық және осы ұйым регламенттейтiн қағидаттары нарықты реттеу жүйесiн қалыптастыру, телекоммуникация қызметтерi нарығына қол жетiмдiлiк кедергiлерiн алып тастау, сыртқы бәсекелестiк үшiн нарықтың ашықтығы. Бұл iс-шаралар Қазақстанның телекоммуникация қызметтерi нарығына жаңа қатысушылардың шығуына ықпал ететiн болады, бұл бәсекелестiктiң күшеюiне әкеп соғады.
      Қазақстанның ДСҰ-ға мүшелiгiнен күтiлетiн нәтижелерге қол жеткiзу көбiне осы ұйымға кiретiн шарттарға және тауарлар мен қызметтердiң отандық нарықтарына қол жетiмдiлiктi қамтамасыз ету жөнiнде Қазақстан қабылдайтын мiндеттемелердiң деңгейiне байланысты болады. Телекоммуникация секторында ел қабылдайтын мiндеттемелер оның одан әрi дамуына ықпал етуге тиiс, оның мiндеттi факторларының бiрi қызметтер мен тауарларды отандық өндiрушiлердiң мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету болып табылады.
      4) Қазақстан Республикасының телекоммуникация қызметтерi нарығын дамытудан күтiлетiн технологиялық үрдiстер.
      Қазақстан Республикасының телекоммуникация қызметтерiнiң нарығы жалпы әлемдiк телекоммуникация кешенiнiң бөлiгi ретiнде мынадай негiзгi үстем үрдiстердiң әсерiмен дамып келедi:
      жылжымалы байланысты, жерсерiктiк және кабелдi теледидарды, дауыстарды, бейне және пакеттiк технологиялар негiзiндегi деректердi беру бойынша конвергирленген шешiмдердi белсендi түрде дамыту;
      дәстүрлi желiлердi дамытудан шешiмдер негiзiнде жаңа буын желiлерiн дамытуға көшу;
      телекоммуникациялық және ақпараттық технологиялардың конвергенциясы.
      Ағымдағы үрдiстерде ХХI ғасырдың басы даму қарқыны өзiнiң тиiмдi дамуы үшiн тұтастай экономиканың даму қарқынына қатысы бойынша озық болуға тиiс жаhандық телекоммуникациялық инфрақұрылым құруды ықпал ететiн ақпараттық қоғам дәуiрi ретiнде қарастырылады.
      Дамыған және дамушы елдерде экономикалық өсiмнiң 1 %-ын қамтамасыз ету үшiн телекоммуникация саласының өсiмiнiң кемiнде 3 %-на қол жеткiзу қажет.
      Осы жағдайда дамыған және дамушы елдердiң экономикалық көрсеткiштерiнде телекоммуникация саласының мәнi оның жалпы iшкi өнiмдегi (бұдан әрi - ЖIӨ) үлесiнiң үнемi өсiп отырғанынан байқалады. Өнеркәсiбi дамыған елдерде телекоммуникация қызметтерiнiң көлемi ЖIӨ-нiң 5-8 % дейiн жетедi, ТМД елдерi бойынша осы көрсеткiш өсу қарқынының жоғарлығына қарамастан орта есеппен ЖIӨ-нiң 2,8 %-ын құрайды (Қазақстанда - 2,9 %).
      Жоғарыда көрсетiлген статистиканы негiзге ала отырып, Қазақстанға телекоммуникация саласын дамыту үшiн жалпы әлемдiк өсу үрдiсi тән деп қорытынды жасауға болады.
      Республикада соңғы бес жылда телекоммуникация саласының серпiндi дамуы байқалады, әрi оның даму қарқыны елдiң ЖIӨ-нiң өсу қарқынынан асып түседi және жыл сайын орта есеппен 25-30 %-ды құрайды.
      Сала дамуының сақталып отырған оң серпiнi қоғамның дамуы мен ел қауiпсiздiгiн нығайтуға ықпал етiп қана қоймай, сонымен бiрге тұрақты экономикалық өсудiң аса маңызды көзi де болатындығын атап өту қажет.
      Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2005-2007 жылдарға арналған орта мерзiмдi жоспарының болжамдарына сәйкес ЖIӨ-нiң орташа жылдық өсiмi 8,1 %-ды, нақты еңбек ақының өсiмi 4,6 % құрайтынын, яғни халықта ұтқыр, Интернет және т.б. сияқты байланыс қызметтерi түрлерiн сатып алу мүмкiндiгi пайда болатындығын ескерсек, алдағы уақытта байланыс қызметтерi өскелең сұранысқа ие болады.
      Бұдан басқа таяудағы үш жылда саланың орташа жылдық өсу қарқыны 31 %-ды құрайды, бұл мынадай бiрнеше маңызды факторлармен: жергiлiктi байланысқа тарифтердiң қайта теңгерiмделуiмен, тарифтердiң қалааралық (iшкi аймақтық) телефон байланысына теңестiрiлуiмен және байланыстың осы түрiне трафиктiң өсуiмен және ұялы байланыс қызметтерi, басқа да жоғары кiрiстi қызметтер үлесiнiң ұлғаюымен және телекоммуникация қызметтерiнiң жаңа түрлерiнiң, оның iшiнде отандық жерсерiктiк байланыстың пайда болуымен түсiндiрiледi.
      2005 жылы телекоммуникация саласының кiрiсi 216704 млн. теңгенi құрады және өткен жылдың көрсеткiшiнен 27 %-ға асып түстi. Бұл ретте баламалы байланыс операторлары кiрiстерiнiң өсуi байқалады. Егер 2003 жылы "Қазақтелеком" АҚ дәстүрлi операторының үлесiне барлық телекоммуникация кiрiстерiнiң 51 %-ы келсе, 2005 жылы осы оператордың жалпы кiрiстегi үлесi 48 %-ға дейiн төмендедi, қалааралық және халықаралық телефон байланысы қызметтерiн ұсыну бойынша "Қазақтелеком" АҚ бұрынғыдай үстемдiкке ие.
      Саланың техникалық дамуы жоспарында ұлттық экономиканы көтерудiң, қоғамның iскерлiк және зияткерлiк белсендiлiгi өсуiнiң, елдiң халықаралық қоғамдастықтағы беделiнiң нығаюының аса маңызды факторы ретiнде ақпараттандыру процестерiн қолдау, осы заманғы телекоммуникациялық инфрақұрылымды дамыту және оны басқа мемлекеттердiң инфрақұрылымдарымен бiрiктiру үшiн цифрлы көлiктiк орта жасау республикадағы негiзгi мiндеттердiң бiрi болып табылады.
      2005 жылдың соңында қалалық байланысты цифрландыру деңгейi 77,01 % болғанда, ауылдық байланысты цифрландыру деңгейi 52,64 %-ды құрайды.
      Сонымен бiрге, 100 адамға телефон аппараттарының саны бойынша Қазақстан (17,7 телефон аппараты) телефон тығыздығы 100 тұрғынға 60-тан 70-ке дейiнгi телефон аппаратын құрайтын жоғары дамыған - Дания, Норвегия, Швейцария, АҚШ, Германия сияқты елдерден 4 есе артта қалып отыр. ТМД аумағында осы көрсеткiш орта есеппен 21,4-ды құрайды.
      Салаға инвестициялар өсуiнiң қалыптасқан қарқыны орта есеппен кiрiстiң 25 % - 52 %-ына дейiн құрайды, бұл саланың инвестициялық тартымдылығының ұлғайғандығы және бизнес-сектор тарапынан телекоммуникациялық қызметтерге сұраныстың өскендiгi туралы куәландырады. Инвестициялардың өсуi жаңа қызметтердi дамыту және оларға сұранысты қанағаттандыру мақсатында байланыс желiлерiн, моральдық және физикалық тұрғыдан тозған телекоммуникация жабдықтарын жаңғырту қажеттiлiгiмен түсiндiрiледi. Сол сияқты Қазақстандағы шетел инвесторларының өсiп отырған қызығушылығына қарамастан, капиталдық салымдар құрылымында компанияның меншiктiк қаржысы инвестицияларды қаржыландырудың негізгі көзі болып қалып отыр. Сонымен бірге Әзербайжанда, Арменияда, Тәжікстанда және Өзбекстанда инвестицияның 50% астамы шетелдік инвестициялар.
      Ұйымдастыру-құқықтық шарттарды құра отырып, ТМД-ның көпшілік елдері жүргізіп жатқан және дамыған елдерде жүзеге асырылған республиканың телекоммуникациялық нарығын ырықтандыру шеңберінде нарық құрылымын оңтайландыру жүруде, байланыс қызметтерін тұтынуда үйлесімсіздікті азайту жөніндегі мәселелер шешілуде және нарықтың ішінде де, сондай-ақ оның сегменттерінің арасында да шынайы бәсекелестік байқалады.
      Қазiргi уақытта республикада телекоммуникация қызметтерi нарығының мынадай негiзгi сегменттерi қалыптасты: ұялы байланыс, жергiлiктi телефон байланысы, қалааралық және халықаралық байланыс, деректер беру (Интернеттi қоса алғанда). 2006 жылғы 1 қаңтардағы жағдайы бойынша байланыс кәсiпорындары кiрiстерiнiң көлемiн: сымсыз байланыс (48,7 %), қалааралық, халықаралық телефон байланысы (27,3%), жергiлiктi телефон байланысы (12,9 %) құрады.
      Салынған капиталға кiрiстiң жоғары деңгейi тiркелдi. Ұялы және тiркелген байланыс қызметтерiне сұраныс азаймай отыр.

         Қазақстандағы байланыс қызметтерi нарығының
   және бәсекелестiктiң ағымдағы жай-күйiнiң сипаттамасы

      Қазақстандық ұялы байланыс нарығының негiзгi сипаттамалары мынадай: онда 4 байланыс операторы жұмыс iстейдi, бұл ретте радиожиiлiк ресурсы сыйымдылығының жетiспеушiлiгiнен нарыққа кiру кедергiсi өте жоғары. Қазақстанның ұялы байланыс нарығы мынадай ерекшелiктерiмен сипатталады: барлық ұялы байланыс операторларында ұсынылатын қызметтер тiзбесi iс жүзiнде бiрдей, компаниялар - байланыс операторлары көрсетiлетiн қызметтерге арналған тарифтер бөлiгiнде өзара бәсекелеседi. 2004 жылмен салыстырғанда ұялы байланыс абоненттерiнiң саны 2,5 есеге ұлғайды.
      Ұялы байланыс абоненттерiнiң саны тiркелген байланыс абоненттерiнiң санынан асты. Тiркелген абоненттердiң саны шамамен 2,5 млн-ды, ұтқыр байланыс абоненттерiнiң саны 5,5 млн-нан астамды құрайды. "GSM Казахстан" ЖШС "Қазақтелеком" ААҚ абоненттердiң барынша көп санын-шамамен 3,3 млн-ды иеленедi, "Кар-Тел" ЖШС абоненттерiнiң саны 2 млн-нан астам адамды құрайды.
      Осы стратегиялық маңызды және жылдам өсетiн нарықта шетелдiк компаниялардың үстемдiк етiп отырғандығын атап өту қажет - ұялы байланыс нарығының iрi компанияларында түрiк және ресей капиталдары ұсынылған.
      Осы сегмент үшiн серпiндi өсу тән, алайда бәсекелестiк сипатын орташа деп бағалауға болады. Нарықтың жаңа қатысушыларының пайда болуы есебiнен бәсекелестiктiң дамуы негiзiнде осы байланыс түрiне тарифтердiң төмендеуi шартымен ұялы байланыс нарығының өсу әлеуетiн жоғары деп бағалауға болады.
      Жергiлiктi телефон байланысын "Қазақтелеком" АҚ-тың дәстүрлi байланыс операторлары және 130-ға жуық байланыс операторлары қамтамасыз етедi. Алайда жергiлiктi байланыс қызметтерi нарығындағы жаңа операторлардың үлесi тұтастай алғанда республика бойынша төмен болып отыр және 9-дан 10% дейiн құрайды. Осы байланыс қызметтерi нарығында "Қазақтелеком" АҚ дәстүрлi операторларының үлесi 90 % құрайды.
      Қалалардағы жергiлiктi байланыс нарығында бәсекелестiктi дамытудың әлемдiк тәжiрибесiн ескере отырып, тұтынушыға дейiн жеткiзудiң "соңғы милi" мәселесiн шешу үшiн Қазақстан Республикасы Ақпараттандыру және байланыс агенттiгi (бұдан әрi - Агенттiк) 2004-2005 жылдары 5,2-5,9 ГГц жиiлiк диапазондарында сымсыз радиожетiмдiлiктiң кеңжолақты жүйелерiн пайдалану жөнiнде пилоттық жоба өткiздi.
      Жобаның нәтижелерi бойынша 11 байланыс операторына көрсетiлген жиiлiк диапазонын Астана қаласы бойынша пайдалануға рұқсат берiлдi.
      Iшкi тоғыспалы субсидиялауды мемлекеттiк субсидиялаудың ашық тетiгiне ауыстырудың нәтижесiнде қазiргi кезде ауылдық жерлерде жергiлiктi телефон байланысын дамыту жөнiндегi қызмет экономикалық жағынан тиiмдi болып отыр. Бұл ретте субсидиялаудың мемлекеттiк қорын қалыптастыру жөнiндегi жүктеменiң қалааралық және халықаралық байланыс операторларына жүктелетiнiн атап айту қажет.
      Республикада ауылдық елдi мекендердiң (бұдан әрi - АЕМ) жалпы саны 7400-ге жуық. 2006 жылғы 1 қаңтарда 50-ден астам халқы бар 650-ге жуық ауылдық елдi мекенге телефон тартылмаған.
      Ауылдағы телекоммуникация қызметтерiн негiзiнен 500 мың абоненттерге қызмет көрсететiн "Қазақтелеком" АҚ ұсынады, басқа байланыс операторлары 8 мыңнан астам абоненттердi қамтамасыз етедi. Олардың iшiндегi ең iрiсi "Транстелеком" АҚ - 4 мыңнан астам абонент, "Қазақмыс" АҚ - 1300 абонент, қалғандары - "Арғын" ЖШС, "Мұнайтелеком" ЖШС, "KazTransCom" АҚ және "Арна" АҚ.
      2005 жылғы 1 желтоқсанда 7880 мектептiң 6760 мектебi (85,8 %) телефондандырылды, оның iшiнде 6030 ауылдық мектептiң 4986 мектебi телефондандырылды (82,7 %), мектептердiң 82,2 %-ының, оның iшiнде ауылдық мектептердiң 80,1 %-ының Интернет желiсiне қолжетiмдiлiгi бар.
      Ауылдарды дәстүрлi тәсiлмен телефондандыру жөнiндегi iс-шараларды қаржыландыру Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2003 жылғы 10 шiлдедегi N 1149 Жарлығымен бекiтiлген Ауылдық аумақтарды дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Мемлекеттiк бағдарлама) шеңберiнде айқындалған.
      Атап айтқанда, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 20 тамыздағы N 838 қаулысымен бекiтiлген Мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру жөнiндегi 2004-2006 жылдарға арналған iс-шаралар жоспарында республикалық бюджет не "Қазақтелеком" АҚ-ның жай акциялары бойынша дивидендтердi қайта инвестициялау есебiнен 2006 жылы 540,1 млн. теңге бөлу көзделген.
      "Қазақтелеком" АҚ-ы телефондалмаған АЕМ-дердi телефондандырумен бiр мезгiлде ауылдық байланысты жаңғырту мен дамытуды жүзеге асыратынын атап өту қажет, бұл қолданыстағы аналогтық АТС-тердi цифрлыға ауыстыруды, қосушы желiлердi цифрландыруды, әуе байланысы желiлерiн радио релелi және талшықты-оптикалық байланыс желiлерiне (бұдан әрi - ТОБЖ) айырбастауды көздейдi. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 22 маусымдағы N 690 қаулысымен бекiтiлген "Қазақтелеком" акционерлiк қоғамын дамытудың 2004-2006 жылдарға арналған жоспарына сәйкес бұл мақсаттарға 2006 жылы - 1300 млн. теңге бөлу жоспарланып отыр.
      Бұл ауылдық байланыстың цифрландыру деңгейiн арттыруға мүмкiндiк бередi. Мәселен, егер 2004 жылы аудан орталықтарын цифрландыру деңгейi 66 %-ды құраса, 2005 жылы - 77 %-ды, 2006 жылы - 82 %-ды, 2007 жылы - 88 %-ды және 2008 жылы - 100 %-ды құрайды.
      Қазақстанның телекоммуникация саласын ырықтандыру жөнiндегi iс-шаралар шеңберiнде ауылдық байланыстың экономикалық тартымдылығын қамтамасыз ету үшiн ауылдық жерлерде телекоммуникацияның әмбебап қызметтерiн көрсететiн байланыс операторларына шығындарын өтеуге қаражат бөлу жүргiзiледi.
      Қазiргi кезде Қазақстанның барлық қалааралық және халықаралық трафигiнiң 90 % жуығын өткiзетiн "Қазақтелеком" АҚ қалааралық және халықаралық байланыс қызметтерi нарығында бұрынғыдай үстемдiк етуде. Бұл қызмет нарығы сегментiнде "Қазақтелеком" АҚ үлесi бәсекелестiк жағдайында бiртiндеп төмендейтiн болады. Қызметтердiң осы түрiн көрсетуге лицензия алған жаңа байланыс операторларына ("Транстелеком" АҚ, "KazTransCom" АҚ, "Арна" АҚ, "Нұрсат" АҚ, "Аstel" АҚ, "TNS-Plus" АҚ) баға саясаты саласында "Қазақтелеком" АҚ-мен бәсекелесу мүмкiндiгi берiлiп отыр.
      Жаңғырту процесi ұлттық телекоммуникация желiсiнiң барлық деңгейлерi мен құрамдас элементтерiн қозғады. Соңғы жылдар iшiнде желiнi толық ауқымда жаңарту мен кеңейтуге негiз болған елеулi өзгерiстер болып өттi.
      "Қазақтелеком" АҚ-тың Ұлттық ақпараттық супер магистралының құрылысы (бұдан әрi - ҰАСМ) жалғасуда. ҰАСМ-ның Астана - Өскемен - Талдықорған шығыс тармағын пайдалануға енгiзу жүзеге асырылды. Атырау - Орал, Мақат - Құлсары - Теңiз цифрлы радиорелелi желiлерiн, Ақтөбе қаласында Халықаралық коммутация орталығын пайдалануға тапсыру жүзеге асырылды, Петропавл - Қостанай - Ақтөбе Солтүстiк ТОБЖ құрылысы аяқталды.
      Сыйымдылығы 276 станцияны құрайтын DАМА Ұлттық жерсерiктiк желiнiң құрылысы жалғасуда.
      "Транстелеком" АҚ "Астана - Алматы" ТОБЖ құрылысын аяқтады және бұдан әрi қарай Алматы - Достық, Алматы - Петропавл бағыты бойынша жаңа магистралды желiлерiнiң құрылысын одан әрi жүргiзудi жоспарлап отыр.
      "KazTransCom" АҚ Атырау - Ақтау ТОБЖ-ын салды. Атасу - Алашаңқу желiсiнiң құрылысы жүрiп жатыр.
      Қазіргi кезде деректер беру (Интернеттi қоса алғанда) жөнiндегi нарық сегментiнде 379 лицензия берiлдi. 2005 жылы қызметтердiң осы түрi бойынша өткен жылдың осындай кезеңiмен салыстырғанда ең жоғары өсу қарқыны тiркелдi - 85 %. Деректер беру қызметтерiне тән жоғары өсу қарқыны нарықтың осы сегментiн телекоммуникациялық нарықтың барынша жылдам дамитын сегментi ретiнде сипаттайды.
      2004 жылы тарифтiк саясатта өзгерiстер болды. Мәселен, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 21 тамыздағы N 884 қаулысымен бекiтiлген Телекоммуникациялардың әмбебап қызметтерiне арналған тарифтердi қайта теңдестiру жоспарына сәйкес 2004 жылғы 1 қазаннан бастап қалалық жердегi жеке тұлғалар үшiн абоненттiк төлем 20 пайызға жоғарылады. Тарифтердi қайта теңгерiмдеуге байланысты тiркелген телефон үшiн жергiлiктi қалалық телекоммуникация желiсiне қосылған әлеуметтiк қорғалатын азаматтарға тұрғын үй жәрдемақысы құрамында өтемақы төлеу жүргiзiлуде. Тарифтердi қайта теңгерiмдеу шеңберiнде халықаралық байланыс қызметтерiне тарифтердi төмендету жөнінде қосымша iс-шаралар жүргiзiлдi, мәселен, 2004 жылғы 1 қазаннан бастап халықаралық шығыс қосылыстарына тарифтер орта есеппен 20 %-ға және 2005 жылғы 1 сәуiрден бастап тиiсiнше 13,1 %-ға төмендедi. Халықаралық қосылыстарға тарифтердi одан әрi төмендету жергiлiктi телефон байланысы қызметтерiне тарифтердi қайта теңгерiмдеу жүргiзiлгеннен және экономикалық негiзделген шығындардың өтелуiн және тарифтер рентабельдiлiктiң қажеттi деңгейiн қамтамасыз ететiн деңгейде белгiленгеннен кейiн қаралатын болады.
      2005 жылғы 30 қаңтардан бастап енгiзiлген қалааралық сөйлесулердiң 10 секундтық қадаммен секундтық тарифтеу тетiгi тұтынушылардың барлық топтары үшiн телекоммуникациялық қызметтер құнының төмендеуiне (орта есеппен қалааралық байланыс қызметтерi көлемiнiң 15-17%-ына) ықпал еттi.
      "Электрондық үкiмет" құру жөнiндегi бағдарлама шеңберiндегi iс-шараларды iске асыру және халықтың нақты кiрiстерiнiң өсу үрдiсi компьютерлiк жабдықты кеңiнен пайдалануға мүмкiндiк бередi, бұл өз кезегiнде әртүрлi технологиялар пайдаланыла отырып ұсынылатын Интернет қызметiнiң қалған түрлерiне тарифтердiң төмендеуiне әкелуi мүмкiн. Бұл ретте қазақстандық "контенттiң" баяу дамуы байқалады, соның салдарынан Интернеттi пайдаланушылардың негiзгi бөлiгi ресейлiк сайттарға шығады.

4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

      Бағдарламаның мақсаты елге 2012 жылға қарай әлемнiң бәсекеге барынша қабiлеттi 50 елiнiң қатарына кiру үшiн база құруға мүмкiндiк беретiн Қазақстанның бәсекелi экономикасының одан әрi қалыптасуының негiзгi шарттарының бiрi ретiндегi Қазақстан Республикасының телекоммуникация саласын одан әрi дамытуға бағытталған шарттар мен тетiктердi жетiлдiру болып табылады.
      Көрсетiлген мақсаттарға қол жеткiзу үшiн мынадай бiрiншi кезектегi мiндеттердi орындау қажет.
      1. Мына салаларда телекоммуникация саласын мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру:
      телекоммуникация саласын одан әрi дамыту жөнiндегi зерттеулер;
      байланыс операторларын қосу;
      тiркелген және ұялы байланысты дамыту;
      Интернеттi дамыту;
      халыққа телекоммуникацияның әмбебап қызметтерiн көрсету.
      2. Саланы инновациялық-технологиялық дамыту және оның техникалық базасын қамтамасыз ету:
      саланы инновациялық дамыту;
      нөмiрлеудiң телекоммуникациялық ресурсын бөлу;
      радиожиiлiк спектрiн бөлудi жетiлдiру;
      ұлттық жерсерiктiк байланысты дамыту;
      стандарттаудың және сертификаттаудың салалық жүйесiн жетiлдiру;
      телекоммуникация саласында кадрларды даярлау мен қайта даярлау жүйесiн ұйымдастыру;
      телекоммуникация желiлерiнде жедел-iздестiру iс-шараларын жүргiзудi қамтамасыз ету.

5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары мен iске асыру тетiктерi

5.1. Телекоммуникация саласын мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру

5.1.1. Телекоммуникация саласын одан әрi дамыту жөнiндегi
зерттеулер

      Телекоммуникация саласын одан әрi дамыту мен мемлекеттiк реттеудi қамтамасыз ету мақсатында нормативтiк құқықтық база жүйесiн жетiлдiру жөнiнде бiрқатар iс-шаралар жүзеге асырылатын болады.
      Телекоммуникация қызметтерiне арналған тарифтер деңгейiн әлемдiк орташа деңгейге дейiн келтiру үшiн тарифтеу, телекоммуникация қызметтерiнiң әр алуан түрлерiн ұсынатын байланыс операторларының желiлерi арасында трафикті қосу және өткiзу мәселелерi жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлер жетiлдiрiлетiн болады.
      Қазақстан Республикасы Ақпараттандыру және байланыс агенттiгi төрағасының 2004 жылғы 12 шiлдедегi N 145-ө бұйрығымен бекiтiлген, қалааралық және халықаралық байланыс операторларының (АМТС - АМТС, АМТС - МЦК, МЦК - МЦК) өзара қосылуларын қамтамасыз етуге бағытталған Телекоммуникация желiлерiн Қазақстан Республикасының ортақ пайдаланымдағы телекоммуникация желiсiне қосу және ортақ пайдаланымдағы телекоммуникация желiсi бойынша трафиктi өткiзудi реттеу ережесiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу қажет.
      Қалааралық және халықаралық байланыс қызметтерiне бағаны төмендету үшiн жергiлiктi деңгейде қалааралық және (немесе) халықаралық байланыс операторларының жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желiлерi арқылы трафиктi өткiзгенi үшiн тарифтердi есептеуге арналған әдiстеме әзiрлеу қажет.
      Ырықтандыру жағдайында телекоммуникация саласын мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру проблемалары мен жолдарын зерттеу жүргiзiлетiн болады, оның барысында жүргiзiлген реформалардың тиiмдiлiгi зерделенiп, оларды түзету бойынша ұсынымдар берiлетiн болады.
      Республиканың тиiмдi геосаяси жағдайын, сондай-ақ Еуропамен, Ресеймен, Қытаймен және Оңтүстiк-Шығыс Азияның басқа да елдерiмен арадағы ақпарат ағындарымен алмасу саласындағы жаhандық үрдiстердi ескере отырып, операторлардың желiлерi бойынша транзиттiк трафиктi өсiруге бағытталған тұтас стратегияны әзiрлеу қажет.

5.1.2. Байланыс операторларын қосу

      Байланыс операторларын қосуды қамтамасыз ету үшiн қосудың стандартты нүктелерi айқындалатын және жарияланатын болады.
      Телекоммуникация желiлерiн Қазақстан Республикасының ортақ пайдаланымдағы телекоммуникация желiсiне қосу және ортақ пайдаланымдағы телекоммуникация желiсi бойынша трафиктi өткiзудi реттеу ережесiнiң қалааралық және халықаралық байланыс операторларына қатысты бөлiгiне толықтырулар әзiрленетiн және бекiтiлетiн болады.
      Пайдаланушылардың ұялы байланыс қызметтерiне шығындарын азайту және ұялы байланыс операторларының "Қазақтелеком" АҚ коммутациялық алаңын айналып өтiп өзара қосылуын қамтамасыз ету мақсатында телекоммуникация желiлерiн үстемдiк етушi байланыс операторының жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желiсiне қосуға арналған үлгi шарттың құрылымы бекiтiлетiн болады.

5.1.3. Тiркелген және ұялы байланысты дамыту

      Қазақстанның әлемнiң бәсекеге барынша қабiлеттi 50 елiнiң қатарына кiруi туралы мiндеттi iске асыру мақсатында телекоммуникация саласында осы елдерге тән басты көрсеткiштерге қол жеткiзу жөнiндегi шаралар қабылданатын болады.
      Дауысты және деректердi бiр мезгiлде беру үшiн Қазақстан Республикасының телекоммуникация желiлерiн дамытуға арналған жер үстiндегi инфрақұрылымы жоқ негiзгi облыс орталықтарында жаңа технологиялар негiзiнде сымсыз қолжетiмдiлiк желiлерiн салу көзделiп отыр.
      Тарифтердi қайта теңгерiмдеу жөнiндегi iс-шаралар жалғасатын болады. Келешекте телекоммуникацияның әмбебап қызметтерiне арналған тарифтер телекоммуникация қызметтерiнiң түрлерi бойынша шығындарды бөлек есепке алу қағидаты негiзге алына отырып есептелiнетiн болады. Бұл ретте мемлекеттiк реттеу халық үшiн жергiлiктi байланыс қызметтерiнiң тарифтерiн арттыруға ғана емес, сондай-ақ абоненттердiң әртүрлi санаттары үшiн қалааралық тарифтердi төмендетуге және байланыс операторларының тоғыспалы субсидиялаудың алдын алу жөнiндегi экономикалық әлеуетiн құруға да бағытталатын болады. Осы кезеңдегi тарифтiк саясаттың тағы бiр ерекшелiгi - тарифтердi бiрдейлендiру, тарифтер мөлшерiнiң қашықтыққа тәуелдiлiгiн азайту, олардың деңгейiн телекоммуникация қызметтерi нарығының конъюнктурасын негiзге ала отырып белгiлеу және пайдаланушылардың барлық топтары үшiн тең жағдай жасау.
      Қалааралық және халықаралық байланыс қызметтерiне арналған тарифтердi төмендету үшiн жағдай жасалатын болады.
      Қалааралық және халықаралық байланыс нарығында бәсекелестiктi дамыту мақсатында IР-телефондама операторларын жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желiсiне қосуды қамтамасыз ету қажет.
      Қалааралық және халықаралық байланыс операторларын қолдау жөнiндегi iс-шаралар отандық компанияларға қаржыландыру көздерiне қолжетiмдiлiк алу және сыртқы байланыс нарықтарына шығуға мүмкiндiк бередi.
      Қазiргi кезде ұтқыр байланыс нарығында "Қазақтелеком" ААҚ "GSM Казахстан" ЖШС және "Кар-тел" ЖШС сияқты GSM стандартының екi операторы жұмыс iстейдi.
       Ұтқыр байланыс нарығы жедел қарқынмен дамуда, абоненттерiнiң саны 5,5 млн. астам абоненттердi құрайды, бiрақ бәсекелестiктiң аздығынан және ұялы байланыс операторларын тiкелей қосудың болмауынан жоғары тарифтер әлi де сақталуда. Бұл үшiн 2006 жылғы бiрiншi тоқсанда "Қазақтелеком" АҚ-тың коммутациялық алаңын айналып өтiп, ұялы байланыс операторларына тiкелей қосуды қамтамасыз ету қажет.
      Ұялы байланыстың ену деңгейiн арттыру мақсатында ұялы байланыс қызметтерiне есептiк ставкаларды теңестiру және төмендету арқылы тарифтердi азайту қамтамасыз етiлетiн болады.

5.1.4. Интернеттi дамыту

      Болжанып отырған кезеңде Интернет желiсiне жаппай, кеңжолақты қол жетiмдiлiктi дамыту, Интернеттiң қазақстандық контентiн дамыту жоспарлануда.
      Metro Ethernet технологиясының базасында ("Қазақтелеком" АҚ) деректер беру желiсiн дамыту халық үшiн кеңжолақты қолжетiмдiлiк қызметтерiне тарифтердi кемiнде 30 %-ға төмендетуге мүмкiндiк бередi.
      Тарифтiк реттеу қағидаттары мен тетiктерiн, оның iшiнде Интернет желiсiне және ұялы байланыс қызметтерiне қол жетiмдiлiктi жетiлдiру бойынша оларды төмендету мақсатында жұмыстар жалғастырылатын болады.
      Бiрқатар маңызды мемлекеттiк және әлеуметтiк мiндеттердi ("электрондық үкiметтi" қалыптастыру, мектептердi интернеттендiру) iске асыру қажеттiгiн ескере отырып, сондай-ақ нарықтың дамуына жаңа серпiлiс беру мақсатында халық үшiн де, бiлiм беру жүйесiнің ұйымдары үшiн де Интернет желiсiнiң (бұдан әрi - Желi) кейбiр қызметтерiне тарифтердi төмендету бойынша жұмыстар жүргiзiлетiн болады. Интернетке тарифтердiң жоғары болуының елеулi маңызды себептерiнiң бiрi Интернеттiң әлемдiк ресурстары үшiн қазақстандық провайдерлердiң шығыстарының жоғарылығына байланысты. Ресей пайдаланушылары 80 % жағдайда провайдерге өте арзанға түсетiн Желiнiң iшкi ресейлiк ресурстарын пайдаланады. Қазақстандық пайдаланушылар 90 % астам жағдайда Желiнiң қазақстаннан тыс сыртқы ресурстарын пайдаланады. Сөйтiп Қазақстанда Интернет құнының жоғарылығы проблемасы Интернеттiң iшкi ақпараттық құрауышын (контент) дамыту қажеттiлiгiне теңеседi.
      Қатардағы пайдаланушылар үшiн оның тартымдылығын арттыру мақсатында Қазақстандық контенттi толықтыру мәселесi ең бастылардың бiрi болып табылады және мемлекет тарапынан ерекше назар аударуды талап етедi.
      Қазақстандық сарапшылардың пiкiрi бойынша бiздiң елiмiзде Интернеттiң дамуын тежейтiн объективтi себептер бар. Бұл қазақстандық ақпараттық контентаның дамымауы және халықты компьютерлендiрудiң нашарлығы.
      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 20 қазандағы N 1077 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының почта-жинақтау жүйесiн дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған бағдарламасына және Үкiметтiң 2004 жылғы 8 желтоқсандағы N 1286 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында "электронды үкiмет" қалыптастырудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарына сәйкес "Қазпочта" АҚ өзiнiң телекоммуникациялық жүйесiн дамыту жөнiнде iс-шаралар жоспарлады.
      Осы iс-шаралар телекоммуникациялық инфрақұрылымды дәйектi дамытуды және "Қазпочта" АҚ ауылдық бөлiмшелерiнiң базасында Интернеттiң әлемдiк желiсiне ұжымдық қолжетiмдiлiк пункттерiн ашуды қамтиды.
      Бағдарламаны табысты iске асыру Интернет - коммерция (Е-commerce), электрондық әмиян (Е-cash) сияқты жаңа қызметтердi енгiзу мен дамытуға, сондай-ақ микропроцессорлық карточкалардың көмегiмен ақпараттық ресурстар мен қызметтердiң әр алуан түрлерiне (медициналық сақтандыру карточкасы; электрондық жеке куәлiк; көлiктiк карта; бонустық карталар және т.б.) қол жеткiзуге ықпал ететiн болады.
      2005-2010 жылдар кезеңiнде мынадай жаңа жоғары технологиялы сервистермен көрсетiлетiн қызметтердiң тiзбесiн едәуiр ұлғайту жоспарланып отыр:
      жерсерiктiк телефондама;
      ұтқыр телефондама;
      Интернетке қолжетiмдiлiк;
      ұтқыр Интернет.

5.1.5. Халыққа телекоммуникацияның әмбебап қызметтерiн ұсыну

      Осы заманғы телекоммуникация нарығындағы қатаң бәсекелестiк және дәстүрлi телефон байланысы көлемiнiң төмендеуi жағдайында жаңа буындағы әртүрлi қызметтер ұсыну басымдық болып табылады. Жылдам және ең аз шығындармен жаңа, барынша жетiлдiрiлген сервистердi енгiзу мүмкiндiгi, сондай-ақ клиенттердiң әртүрлi топтары үшiн сараланған қызметтер пакеттерiн қалыптастыру - байланыс нарығында берiк ұстанымды құрудың кiлтi.
      2007 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының аумағында телефондандырылмаған АЕМ-да 450 МГц жиiлiк диапазонында радиожиiлiк спектрiн пайдалана отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен телекоммуникацияның әмбебап қызметтерiнiң тiзбесiнде көзделген байланыс қызметтерiнiң көлемiнен аз емес көлемдегi телекоммуникация қызметтерiн ұсыну жоспарлануда.
      Телефондандырудың осы тәсiлi кезiнде 50 адамнан астам тұрғыны бар АЕМ-де тұратын халыққа телекоммуникацияның әмбебап қызметтерiнiң барлық спектрiн алу және құрылатын "электрондық үкiмет" қызметтерi мүмкiндiктерiн пайдалану мүмкiндiгi берiлетiн болады.

5.2. Телекоммуникация саласын инновациялық-технологиялық
және техникалық қамтамасыз ету

5.2.1. Телекоммуникация саласын инновациялық дамыту

      2005 жылғы 18 ақпандағы Президенттiң Қазақстан халқына Жолдауында Мемлекет басшысы экономиканы әртараптандыруды, оның шикiзаттық бағытынан арылуды қамтамасыз ету мiндетiн қойды. Телекоммуникация қызметтерiнiң ЖIӨ-нiң жалпы көлемiндегi үлесiн арттыру үшiн салаға инвестициялардың өсуiн және жаңа технологияларды уақтылы енгiзудi қамтамасыз ету қажет.
      Телекоммуникация саласы жоғары технологиялық салалардың бiрi болып табылады, соның салдарынан саланың дамуы негiзiнен байланыс операторларына пайдаланушыларға жоғары сападағы қызметтердiң барлық жаңа түрлерiн ұсыну, телекоммуникация желiлерiн ұстауға жұмсалатын шығындарды азайту мүмкiндiгiн беретiн жаңа технологиялардың пайда болуы мен оларды енгiзу есебiнен жүзеге асырылады.
      Осылайша, Қазақстан Республикасында телекоммуникацияны одан әрi дамыту үшiн телекоммуникация саласын инновациялық-технологиялық дамытудың 2007-2012 жылдарға арналған тұжырымдамасы әзiрленетiн болады, ол ең жаңа ақпараттық технологияларды енгiзу және пайдалану есебiнен әр тарапты экономиканы қалыптастыруға, жаңа технологияларды дамытуға бағытталады.
      2004 жылдың деректерi бойынша Қазақстанда телекоммуникация саласына инвестициялар елдiң бiр тұрғынына шаққанда 9,03 АҚШ долларын құрайды. Салыстыру үшiн, осы инвестициялар Ресейде бiр тұрғынға шаққанда 21,41, Украинада - 16,53, Ұлыбританияда - 227,3, АҚШ-та - 104 АҚШ долларын құрайды.
      Байланыс операторларының меншiктi және қарызға алған қаржылары инвестицияның негiзгi көзi болып табылады. Сонымен бiрге, телекоммуникация саласы кiрiстерiнiң елдiң ЖIӨ-дегi аздаған үлесiн (саланың ел ЖIӨ-дегi үлесi 2,9 %-ға тең) ескерсек, қолда бар инвестициялар перспективада телекоммуникация саласының тұрақты озық дамуын қамтамасыз ете алмайды.
      2006-2008 жылдары республика байланыс операторларының инвестициялық саясаты байланыс құралдарын әлемдiк жетекшi өндiрушiлердiң жаңа технологиялары базасында осы заманғы телекоммуникациялық инфрақұрылымды қалыптастыруға және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы ақпараттық ағындар транзитiн ұлғайтуға бағытталатын болады.
      Телекоммуникация желiсiн жаңғырту мен дамытудың мынадай басым бағыттарын iске асыру көзделедi:
      ҰАСМ салуды жалғастыру;
      жергiлiктi телекоммуникация желiсiн жаңғырту және дамыту;
      деректер беру желiсiн дамыту;
      ұялы байланысты дамыту;
      жаңа буындағы желiнi дамыту.
      Саланың инновациялық технологиялық қайта құрылуларының негiзiн құрайтын iрi, жүйе құрушы жобалардың бiрi ҰАСМ салу болып табылады. Осы жобаның тұжырымдамасы DWDM және SDH жабдығын пайдалана отырып, аналогтық магистралды желiлердi жердегi талшықты-оптикалық жоғары жылдамдықтағы цифрлы магистралды желiлерге толығымен ауыстыру қажеттiлiгiне негiзделген. Нәтижесiнде республиканың барлық өңiрлерiнiң бүкiл әлемдiк телекоммуникация желiсiне кемiнде үш бағытта шыға алатын үш iрi сақина нысанында оңтайлы қосылуы болады. ҰАСМ салу магистралды желiнi пайдаланудың арзандауын, қосылулар сапасының артуын туғызады, сондай-ақ жоғары сапалы цифрлы байланыс арналарын, көлiктiк ортаны ұсыну негiзiнде республикада телекоммуникация нарығының дамуын қамтамасыз етедi және технологиялық жағынан озуға және елдiң ұзақ мерзiмдi бәсекелiк артықшылығын қамтамасыз етуге арналған техникалық база құруға ықпал ететiн болады.
      2007 жылы әлемдiк телекоммуникация нарығында ұлттық бәсекелестiк қабiлетiн қамтамасыз ету жөнiндегi алғы шарттарды жасайтын ҰАСМ құрылысын толық аяқтау жоспарланып отыр. Цифрлы магистралды құру барлық деңгейдегi телекоммуникацияны дамытуға да, олар арқылы ТОБЖ өтетiн өңiрлердiң ақпараттандыру және iскерлiк белсендiлiгiнiң артуына да ықпал етедi, Ресей желiсiне екiншi қуатты тәуелсiз шлюз ұйымдастырылатын болады.
      Халықты "электрондық үкiмет" қызметтерiмен қамтамасыз ету, халықтың барлық жiгiнiң ақпараттың электрондық құралдарына қол жеткiзу құқықтарын қамтамасыз ету мақсатында желiлердi 100 %-дық цифрландыруға ұмтылу қажет. Ол үшiн байланыс операторларының мүмкiндiгiн ескере отырып, жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желiсiн цифрландырудың және ақпараттық қоғамның негiздерiн қалыптастыру қажеттiлiгiн қамтамсыз етудiң 2007-2012 жылдарға арналған тұжырымдамасын әзiрлеу қажет.
      Телекоммуникация желiсi дамуының жай-күйiне талдау жүргiзу, келешекте ақпараттық қоғамға өту қажеттiлiгiн ескере отырып, цифрландыруды дамытудың талап етiлетiн деңгейiн айқындау және цифрландыру деңгейiнiң шығыстарын оңтайлы тұрғыда анықтау осы жобаны iске асырудың мақсаты болып табылады.
      Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының облыс орталықтарының, облыстық бағыныстағы iрi қалаларының және барлық аудан орталықтарының жергiлiктi желiлерiн цифрландыру жолымен жаңғырту және дамыту жөнiндегi жұмыс жалғасатын болады. Қалалық телекоммуникация желiлерiн жаңғырту нәтижесiнде, 2008 жылға қарай қалалық телекоммуникация желiлерi бойынша цифрландыру деңгейi 85 %-ға жетедi, табиғи тозған және моральдық жағынан ескiрген коммутациял жабдығын айырбастау жүзеге асырылады, сондай-ақ халыққа телекоммуникация қызметтерiнiң сапасын жақсартуға және оларды кеңейтуге әкелетiн телекоммуникацияның жаңа қызметтерiн ұсыну басталатын болады.
      Жаңа телекоммуникациялық технологияларды енгiзу жөнiндегi жұмыстар жалғасатын болады, бұл ретте Интернеттi деректер берудi пайдаланушылар үшiн сервистi жақсартатын кеңжолақты байланысты дамытуға елеулi түрде назар аударылатын болады.
      Қазақстан Республикасының телекоммуникациялық секторын дамытуға ұсынылатын өнiмдердi ұдайы жаңарту мен әртараптандыру, әр түрлi технологияларды конвергенциялау едәуiр дәрежеде ықпал етедi.
      Бүгiнде телекоммуникациялық сала үшiн жабдық шығару жөнiндегi өз кәсiпорнының болуының басым маңызы бар. Әлемдегi Қазақстанда жоғары қосылған құнды өнiмдер өндiру жөнiндегi ақпараттық технологияларды жетекшi әзiрлеушiлердiң бірі ақпараттық технология саласында озық жоғары технологияларды енгiзген және бiрқатар бiрлескен жобаларды iске асырған "НК "Казахстан инжиниринг" ААҚ мен "Technologies Engineering Ltd" компаниясымен бiрлескен кәсiпорын құру бойынша пәрмендi шаралар қабылдау қажет.
      Орта мерзiмдi перспективада телекоммуникация саласын жаңғырту мақсатында Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2003 жылғы 18 тамыздағы N 1166 Жарлығымен құрылған "Ақпараттық технологиялар паркi" Арнайы экономикалық аймағының (бұдан әрi - "АТП" АЭА) аумағында озық телекоммуникациялық технологиялар өндiрiсiнiң инвестициялық жобаларын iске асыру үшiн ақпараттық технологиялар саласындағы отандық және шетелдiк көшбасшы компанияларды тартуды жандандыру қажет.
      Қазiргi кезде "АТП" АЭА басқару жyйесi құрылған, Парктi дамытудың басым бағыттары айқындалған, инфрақұрылымы жасалуда, технопарктiң 1-кезектегi құрылысы аяқталуда.

5.2.2. Нөмiрлеудiң телекоммуникациялық ресурсын бөлу

      3аңға сәйкес нөмiрлеу ресурстарын таратудың және нөмiрлердi бөлудiң тәртiбiн, сондай-ақ телефон қызметтерiн көрсетуге арналған Қазақстан Республикасының жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желiсiнде телефон байланысының нөмiрлерiн пайдалану ерекшелiктерiн байланыс саласындағы уәкiлеттi орган айқындайды.
      Заң қолданысқа енгiзiлгеннен кейiн "Қазақтелеком" АҚ нөмiрлеу ресурсын бөлу және оны пайдалануды реттеу жөнiндегi өкiлеттiгiнен айырылды.
      Нөмiрлеу ресурсы Қазақстан Республикасының ұлттық ресурсының бөлiгi ретiнде иелiктен шығарылмайтын болып табылады (сатылмайды, жалға берiлмейдi, байланыс саласында қызметтi жүзеге асыратын шаруашылық жүргiзушi субъектiсiнiң қайта ұйымдастырылуы немесе таратылуы нәтижесiнде құқықтық мирасқорға берiлмейдi). Байланыс операторлары өздерiне бөлiнген нөмiрлеу ресурсын өзiнiң клиент-абоненттерi арасында ғана бөледi.
      Тұтастай алғанда, республика бойынша байланыс операторларына нөмiрлеу ресурсын беруде кедергiлер жоқ.
      Алайда Алматы қаласындағы нөмiрлеу ресурсының шектелуi республиканың осы iрi телекоммуникациялық торабында бәсекелестiктiң дамуын тежеушi фактор болып табылады. Жергiлiктi байланыс нарығында бәсекелестiктi дамыту қажеттiлiгiне байланысты нөмiрлеу сыйымдылығын ұлғайту жөнiнде бiрқатар iс-шараларды жүзеге асыру жоспарланып отыр.
      "Алматы қаласының телекоммуникация желiсiн жаңа нөмiрлеу жоспарына ауыстыру туралы" Қазақстан Республикасы Ақпараттандыру және байланыс агенттiгi төрағасының 2005 жылғы 31 мамырдағы N 159-ө бұйрығына сәйкес Алматы қаласында жетi мәндi нөмiрлеуге көшу жүзеге асырылатын болады.
      Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының жалпы пайдаланымдағы телекоммуникация желiсiн нөмiрлеудiң жаңа жоспарына ауыстыру жоспарланып отыр. Қазақстан мен Ресейдiң нөмiрлеудiң жетi елдiк аймағына бiрлесiп кiретiндiгiне байланысты, бұл процесс Ресей Федерациясының Ақпараттық технологиялар және байланыс министрлiгiмен келiсiлген мерзiмде жүзеге асырылатын болады.

5.2.3. Радиожиiлiк спектрiн бөлудi жетiлдiру

      Қазақстанда перспективада жылжымалы байланыстың үшiншi және одан кейiнгi буындары стандарттарын таңдау және енгiзу жөнiндегi жұмыс басталады, олар беру жылдамдығы 8 кбит/с бастап 2 Мбит/с дейiнгi шектерде жататын бiрнеше әр түрлi қызметтердi бiр арнада ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi. Бұдан басқа, сөздi және деректердi нақ сол терминалға берудi талап ететiн нақты мультимедиялы ақпаратты беру қамтамасыз ете отырып, пакеттер коммутациясы қызметтерiнен сигналдар нақ сол арнада берiлуi мүмкiн. Қазiрдiң өзiнде Қазақстанда 3-буынға өтпелi стандарттарды (2,5 стандарттар деп аталатын) енгiзу мүмкiндiгi қарастырылып жатқанына қарамастан, жиiлiктердiң қажеттi диапазондарын бөлу проблемалары өте баяу шешiлуде.
      Тiркелген байланыс желiлерiнде сымсыз жүйелердi пайдалану мәселесi бос радиожиiлiктердiң болмауына байланысты өткiр күйiнде қалып отыр. Бұл ауылдық байланыстың дамуын және ауылдық елдi мекендерде соңғы мильдi (желi жабдығынан абоненттiк қондырғыға дейiнгi қол жеткiзу желiсi) ұйымдастыруға жұмсалатын шығындарды арзандату процесiн тежейдi.
      Азаматтық және үкiметтiк мақсаттағы радиоқызметтердiң арасында бiрлескен жиiлiк жолағының ара жiгiн айқын ажыратушылықтың болмауы әскери басқарманың орталық атқарушы органдарымен азаматтық радиожиiлiктердi келiсудi жүргiзудi талап етедi.
      Әлеуеттi министрлiктер мен ведомстволардың радиоэлектронды құралдарының (бұдан әрi - РЭҚ) сол жиiлiк ауқымын жаңа байланыс технологияларының да пайдалануына байланысты жаңа технологияларды енгiзу тежелуде. Азаматтық пайдалануға жиiлiк ресурсын босату үшiн конверсия тетiгi қажет.
      Бағдарламада көтерiлiп отырған проблемаларды шешуге бағытталған бiрқатар iс-шараларды орындау көзделедi.

5.2.4. Ұлттық жерсерiктiк байланысты дамыту

      2006 жылы "Ғарыштық байланыс және радиоэлектрондық құралдарды электромагниттiк үйлестiру республикалық орталығы" АҚ тұлғасында Қазақстанға халықаралық жерсерiктiк байланыс операторларының аренасына кiруге мүмкiндiк беретiн қазақстандық "KAZSAT" байланыс және хабар тарату жерсерiгiн ұшыру жоспарланып отыр.
      Қазақстандық жерсерiктiк желiлер өз жерсерiгiнiң пайда болуымен сөзсiз "KAZSAT" жерсерiгi арқылы жұмыс iстейтiн болады. Қазiргi жерсерiктiк байланыс операторларының "KAZSAT"-қа көшуi ақпараттық қауiпсiздiкке, қаражатты үнемдеуге, Қазақстан Республикасының барлық салалары үшiн жерсерiктiк байланыс қызметтерiнiң серпiндi дамуына ықпал ететiн болады. Қазақстандық байланыс операторлары үшiн ұлттық геостационарлық жерсерiктiк байланыс және хабар тарату сыйымдылығын жалдау, мысалы, Intelsat сияқты басқа жерсерiктердегi сыйымдылықты жалдаудан едәуiр арзан болады деп болжануда. Бұдан басқа, ТМД елдерiнiң операторларына да жерсерiктiк байланыс арналарын жалға беру жоспарланып отыр.

5.2.5. Стандарттаудың және сертификаттаудың салалық
жүйесiн жетiлдiру

      Ағымдағы сәтте салада стандарттау және сертификаттау саласындағы жұмыс iс жүзiнде жүргiзiлiп отырған жоқ. Техникалық сәйкестiгiне сертификаттаудан өтпеген жабдықты пайдалануға тыйым нормативпен бекiтiлмеген. Осындай техникалық құралдарды немесе тек қауiпсiздiк параметрлерi бойынша сертификатталған құралдарды пайдалану салада төменгi сападағы жабдықты пайдалануына әкеп соқтырады.
      Халықаралық тәжiрибенi жан-жақты зерделеуге негiзделген стандарттау мен сертификаттаудың салалық жүйесiн құруға бағытталған жұмысты жандандыру қажет: осы салада бар стандарттар бойынша ақпарат жинауды және талдауды жүргiзу, басым бағыттарды айқындау, жаңа стандарттарды әзiрлеу кезiнде мүмкiндiгiнше халықаралық деңгейден өңiрлiкке өту.
      Қазақстан үшiн стандарттау мен сертификаттау жүйесiн жетiлдiру ДСҰ-на кiру жолы бойынша iлгерiлеуге ықпал ететiн болады. Халықаралық қағидаттарды пайдалану шет мемлекеттердiң қазақстандық сынақ зертханаларын, зертханаларда алынған сынақ нәтижелерiн, қазақстандық сәйкестiк сертификаттары мен белгiлерiн мойындауы проблемасына оң әсерiн тигiзедi.

5.2.6. Телекоммуникация саласында кадрлар даярлау мен
қайта даярлау жүйесiн ұйымдастыру

      Қазiргi кезде Қазақстан Республикасында телекоммуникация саласы елдiң орташа даму қарқынынан асатын, жылына 28 % - 34 %-ға жуық жедел қарқынмен дамуда. Салада жұмыс iстейтiн қызметкерлердiң саны тұрақты түрде өсiп отыр. Телекоммуникациялық технологиялардың қарқынды дамуы, жаңа техникалық және бағдарламалық өнiмдердiң пайда болуы қызметкерлерден бiлiктiлiгi мен өз бетiнше бiлiм алуын ұдайы көтерудi талап етедi.
      Жоғары технологиялық өндiрiстi дамыту мен экономиканың шикiзаттық бағытынан арылу қажеттiлiгiн ескерсек, Қазақстан Республикасында телекоммуникация саласын дамытуды қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн ақпараттандыру және телекоммуникация саласында кадрлар даярлаудың бiрыңғай жүйесiн құру проблемасы өткiр қойылады.
      Осы мақсаттарда Қазақстан Республикасының телекоммуникация саласының озық дамуын ғылыми және бiлiммен қамтамасыз ету жүйесiн қалыптастырудың 2007-2012 жылдарға арналған тұжырымдамасын әзiрлеу қажет.
      Осы тұжырымдама Қазақстанның ақпараттық технологиялар саласындағы жоғары бiлiктi кадрларға қажеттiлiгiн айқындауға, ғылыми-техникалық прогресс пен жаңа технологияларды енгiзудi ескере отырып, мамандар даярлаудың критерийлерiн әзiрлеуге және елдiң телекоммуникациялық саласын озық дамытуды ғылыми және бiлiммен қамтамасыз ету жүйесiн құру жөнiнде ұсыныстар әзiрлеуге бағытталуы тиiс.

5.2.7. Телекоммуникация желiлерiнде жедел-iздестiру
iс-шараларын жүргiзудi қамтамасыз ету

      Абоненттердiң соңғы терминалдарының сәйкестендiру деректерi туралы қызметтiк ақпаратты телекоммуникация желiсi бойынша беру тетiгi жеткiлiктi реттелмеген. Әртүрлi байланыс операторлары желiлерiнiң қиылысуларындағы керi нөмiрлердi трансляциялауда көптеген проблемалар бар. Барлық түрдегi байланыстың транзиттiк желiлерiнде абоненттер терминалдарының қызметтiк сәйкестендiру деректерiн трансляциялау мен есепке алу жөнiндегi техникалық шешiмдердi iске асыру және осы талаптарды байланыс операторларының желiлерiн қосу кезiнде мiндеттi шарт ретiнде ұсыну қажет.
      Телекоммуникациялық жабдықты жедел-iздестiру iс-шараларын жүргiзудi қамтамасыз ететiн құралдармен жарақтандыруды осы салада қолданылатын стандарттарға және өзге де нормативтiк құжаттарға сәйкес кеңейту қажет.
      Қылмыстық және қоғамға қарсы қызметтiң жолын кесуге арналған жағдайларды жетiлдiру мақсатында абоненттердiң жеке деректерiн тiркеу мен сәйкестендiрудi ұйымдық және техникалық қамтамасыз ету мәселелерiн регламенттейтiн нормативтiк кесiмдер әзiрленетiн болады.
      Нормативтiк талаптардың негiзiнде алдын ала төлеу карточкаларын және қоғамдық байланыс пункттерiнiң қызметтерiн пайдаланатын абоненттердi байланыс операторларының есепке алуы жөнiндегi ұйымдастыру шараларын қолданысқа енгiзу қажет. Пайдаланушылардың соңғы терминалдарының деректерiн сәйкестендiрудi техникалық қамтамасыз ету мақсатында тиесiлiгiне қарамастан барлық түрдегi байланыстың транзиттiк желiлер бойынша керi нөмiрлер туралы қызметтiк ақпаратты трансляциялау бойынша нормативтiк талаптарды қолданысқа енгiзу қажет.
      Пакеттiк деректер беру желiлерiнде жедел-iздестiру iс-шараларын жүргiзудi техникалық қамтамасыз ету жөнiндегi талаптарды қолданысқа енгiзу жоспарланып отыр.
      Мемлекеттiк құпияларды қорғау жөнiндегi бөлiмшелердi одан әрi кеңейту iске асырылатын болады.

6. Қажеттi ресурстар және қаржыландыру көздерi

      Бағдарламаның iс-шараларын қаржыландыру республикалық бюджет қаражаты есебiнен жүргiзiлетiн болады.
      Бағдарламаны орындау үшiн 2006-2008 жылдары шамамен 222,3 млн. теңгеге баламалы сомадағы қаражатты игеру талап етiледi. Талап етiлетiн қаражат республикалық бюджеттiң кiрiс бөлiгiне байланысты әр жыл бойынша жеке қаралуға тиiс.
      Республикалық бюджет қаражатынан Бағдарламаны iске асыруға қажеттi қаржыландыру көлемi 2006 жылы - 25,3 млн. теңге, 2007 жылы - 153 млн. теңге, 2008 жылы - 44 млн. теңге. 2007-2008 жылдарға арналған мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын iс-шаралар бойынша шығыстар көлемi тиiстi қаржы жылына белгiленетiн (нақтыланатын) болады.

7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер

      Телекоммуникация қызметтерi нарығының оңтайлы құрылымы, тиiмдi және дамыған телекоммуникациялық инфрақұрылым ақпараттық қоғамның технологиялық негiзi сияқты.
      Бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде Қазақстанда мыналар болады:
      мемлекеттiк реттеу жүйесiн жетiлдiру, халыққа арналған байланыс қызметтерiне қол жетiмдiлiк, мемлекеттiк ақпараттық қауiпсiздiк, телекоммуникация саласында ұлттық бәсекеге қабiлеттiлiк үшiн терiс салдарларсыз телекоммуникацияның толық бәсекелестiк нарығына көшу;
      телекоммуникация салаларының үздiксiз жұмыс iстеуiнiң қамтамасыз етiлуi;
      телекоммуникацияның базалық қызметiне халықтың қол жетiмдiлiгiнiң кеңеюi;
      телекоммуникацияның ұсынылатын қызметтерi спектрiнiң кеңеюi;
      Орталық Азия өңiрiнiң телекоммуникация саласында Қазақстан Республикасының көшбасшылық ұстанымының қамтамасыз етiлуi. Қазақстан Оңтүстiк Шығыс Азия - Еуропа және Орталық Азия - Ресей бағыттарында елеулi ақпараттық ағындарды қамтамасыз ету жөнiнде халықаралық транзит торабы болады;
      телекоммуникациялар саласында мемлекеттiк реттеудiң тиiмдiлiгiн арттыруды қамтамасыз ететiн телекоммуникация саласындағы нормативтiк құқықтық базаның құрылуы;
      телекоммуникациялық инфрақұрылымға қысқа мерзiмдi де, ұзақ мерзiмдi де кезеңге инвестициялау үшiн тартымды жағдайдың жасалуы;
      телекоммуникациялар нарығында бәсекелестiк ортаның қалыптасуы, жергiлiктi желiлерге қол жетiмдiлiктi және байланыс қызметтерiнiң жаңа түрлерi нарығын дамытуға арналған мүмкiндiктер өседі;
      саланың жұмыс тиiмдiлiгiнiң артуы және байланыс қызметтерiн тұтынудың құрылымдық үйлесiмсiздiгiнiң азаюы;
      саланың серпiндi дамуы жағдайында телекоммуникация саласындағы кадрларды даярлау және қайта даярлау жүйесiнiң құрылуы.
      2008 жылдың аяғына қарай Бағдарламаны iске асыру мынадай мақсатты көрсеткiштерге қол жеткiзуге бағытталатын болады:
      тiркелген телефон желiлерiнiң тығыздығы - елдiң 100 тұрғынына 23;
      ұялы байланыс абоненттерiнiң тығыздығы - елдiң 100 тұрғынына 50;
      Интернеттi пайдаланушылар тығыздығы - елдiң 100 тұрғынына 10;
      жергiлiктi телекоммуникация желiлерiн цифрландыру деңгейi - 80 %;
      байланыс операторлары кiрiстерiнiң көлемi - жалпы iшкi өнiмнiң 4-5 %-ы;
      бiр тұрғынға телекоммуникация қызметiнен түсетiн кiрiстер 150-200 АҚШ доллары;
      бiр тұрғынға телекоммуникация саласына инвестициялар 70-100 АҚШ доллары.
      Бағдарламаны iске асыру кезiнде 2012 жылға қарай әлемнiң бәсекеге барынша қабiлеттi 50 елiне тән мынадай басты көрсеткiштерге қол жеткiзу үшiн жағдай жасалатын болады:
      100 тұрғынға 40 телефон желiсi (2005 жылы - 17),
      100 тұрғынға 90 ұялы байланысты пайдаланушы (2005 жылы - 36),
      100 тұрғынға 40 Интернеттi пайдаланушы (2004 жылы - 1,34).

     8. Қазақстан Республикасының телекоммуникация саласын
   дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасын іске
           асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

      Ескерту. 8-бөлімге өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің
2007.10.29 N 1003 , 2008.10.04 N 917 Қаулыларымен.

      Ескертпе:
      АБА - Қазақстан Республикасы Ақпараттандыру және байланыс агенттігі;
      ТМРА - Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі;
      ҰҚК - Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті;
      ЭБЖМ - Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі;
      ИСМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігі;
      Қорғанысмині - Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі;
      БҒМ - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;
      ІІМ - Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі;
      ТЖМ - Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі;
      ЭМРМ - Қазақстан Республикасы Энергетика және минералды ресурстар министрлігі;
      МАМ - Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі;
      ККМ - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі;
      "Қазақтелеком" АҚ -»"Қазақтелеком" акционерлік қоғамы;
      "ҒБжРЭҚ ЭМҮ РО" АҚ -»"Ғарыштық байланыс және радиоэлектрондық құрылғылардың электр магниттік үйлесімділігі республикалық орталығы»акционерлік қоғамы;
      "Самұрық" холдингі" АҚ -»"Самұрық" Мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингі" акционерлік қоғамы;
      * - Іс-шаралар жоспарын іске асыру бойынша республикалық бюджеттен бөлінетін қаражат республикалық бюджетті қалыптастыру кезінде нақтылануға тиіс;
      ҮБН - бір немесе бірнеше шаруашылық субъектілерінің жоғары деңгейдегі үстемдігі кезіндегі бәсекелестік нарығы;
      РБ - республикалық бюджет.